\id 1TI \h 1 Timoteo \toc1 Carta Cha Xihna Ri Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ra Timoteo \toc2 1 Timoteo \toc3 1 Ti. \mt1 Carta Cha Xihna Ri Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ra Timoteo \c 1 \s1 Nu tyaa̱ ra Pablo noo tutu chi ra Timoteo \p \v 1 Yuhu ra Pablo cuví noo apóstol chi ra Jesucristo vatyi tachi̱ ra chii na caque tyiño ra. Maa Nyoo cuví ra sacacú chi yo. Ta ican ra catyí tyi sa̱cuvi tyiño ihya, ta Sutu Mañi yo Jesucristo ñandɨhɨ. Vatyi maa ra cuví ra cha yɨhɨ́ iñi yo. \v 2 Tyaí tutu ihya chi yoho Timoteo vatyi sehe vahi cuví chuun cha cuenda cha chinó iñun tuhun ra Cristo cha sacote̱ chuun. Ta cuñí vatyi nasoco Nyoo Sutu yo ta Sutu Mañi yo Jesucristo chuun. Ta na nyehe ndahvi ra chuun. Ta na coo ca cha taxi ri añimon saha ra. \s1 Nu sañaha̱ ra Pablo chi yo yoso caa saha̱ yo cuenda tuhun cha ña ndicha \p \v 3 Quɨvɨ quite̱ ñuu Éfeso chiña cha cuaquichi ityi Macedonia ihya, catyi̱ chuun na ndo̱un Éfeso chiña ta ca̱tyun chi suhva ñu vatyi ma sañaha ñu tuhun cha ña ndicha. Ta vityin catyí tiqui chuun na sacuvi con tari cuhva catyi chuun quɨvɨ cuan. \v 4 Ca̱tyun chi ñu cuan vatyi ma tyaa ñu xiñi ñu tuhun tyisu, nɨ tuhun cha cuvi̱ chi noo noo sutu chahnu ñu. Vatyi cha nuu cha tyinyeé chi chi yo, satondó chi xiñi yo. Maa maa ri cha ñima ri tuhun cuví yuhu yo. Ña tyinyeé chi chi yo cha chinó iñi yo cha sacuví ca yo cha catyí Nyoo. \p \v 5 Soco tuhun cha catyí maa yo chi ñáyɨvɨ, cha cu̱ñi yo chi tahan yo chihin cha cacú añima yo cha sanduvaha̱ Nyoo. Cu̱ñi yo chi ñu chihin cha vaha chicá xiñi yo ta chihin cha ndicha chinó iñi yo chi Nyoo. \v 6 Soco yɨhɨ́ ñu saña̱ ñu tuhun ihya ta quita caxiin ñu chihin tuhun cha ñima ri tuhun. \v 7 Cuñí ñu cuvi ñu ñu sacuahá cuenda ley chahnu Nyoo soco ni maa ñu ta ña cutuñí iñi ñu tuhun cahán ñu. \p \v 8 Chitó yo tyi ley cuan, vaha chi, soco co̱tyiño yo tari cuhva tahán chi. \v 9 Cuñí chi coto yo vatyi ni noo ley ña chicunyaa̱ chi cha cuenda ñu vaha. Soco nyaá chi cha cuenda ñu nacahnú nu cahán Nyoo, ñu iyó cuatyi, ñu quiñi iyó, ñu ña saha ñáyɨvɨ chi Nyoo. Nyaá tucu chi cha cuenda ñu chahñí chi sutu, chi sɨhɨ, ta cha cuenda tandɨhɨ ñu chahñí. \v 10 Nyaá ley cuan cha cuenda ñu iyó chihin rayɨɨ o ñusɨhɨ ta ñima yɨɨ ña o ñasɨhɨ ra cuví. Nyaá chi cha cuenda ra ca iyó chihin tahan yɨɨ, ta cha cuenda ñu suhu cha chii ñáyɨvɨ, ta ñu cuendu, ta ñu cha catyí: “Chito vaha Nyoo”, ta ña ndicha cha cahán ñu. Ta suri nyaá tucu ley cuan cha cuenda yóó ñu cha ña nyicon cuhva cahan tuhún Nyoo. \v 11 Ta tuhun tyaquɨ xaan cha sacoto Nyoo chi yo cha cuenda ra Cristo, ican cuví tuhun cha nacuhva̱ cuenda Nyoo chii vatyi sacote chi ñáyɨvɨ. Maa ra cuví ra cha sacahnú yo. \s1 Chahá ra Pablo tyahvi nyoo chi Nyoo vatyi nyehé ndahvi ra chi ra \p \v 12 Nacuhvé tyahvi nyoo chi Sutu Mañi yo Jesucristo cha cuenda tunyee iñi cha chaha ra chii ta nyehe̱ ra chi tari noo ra chinó vaha iñi, ta natyaa tyiño ra chii vatyi sacuví tyiño nuu ra. \v 13 Tyehe caa sacuvi ra chihin vasɨ ta ityi chata ca yuhu caha̱n ña vahi sɨquɨ ra. Chica̱ nyiquen chi ra ta caha̱n cuehi chi ra. Soco Nyoo cundahvi̱ cuñi̱ ra nyehe ra chii, vatyi yuhu ta chino ca iñi chi ra, ta ña chite̱ cha chinyacuvi̱. \v 14 Ta tyinyee̱ xaan Sutu Mañi yo chii. Ta chaha̱ ra cha chino xaan iñi yo chi ra, ta cha cuñí xaan yo chi ñáyɨvɨ vatyi ɨɨn ri cuví yo chihin ra. \p \v 15 Ta ndicha, cha ndicha vaha cuví tuhun ihya. Ta tahán chi cha chino iñi yo, vatyi ra Cristo Jesús quichi̱ ra sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱ ihya vatyi sacacú ra chi ñu iyó cuatyi. Ta yuhu cuví noo ra quiñi caa ca cha nuu tandɨhɨ ñu cuan. \v 16 Yucuan chaha xihna que tava̱ Nyoo chii nu quiñi caa vatyi tacuhva sañaha ra Jesucristo chi ñáyɨvɨ tyi cuñí xaan ra chi ñu. Tacuhva vatyi nachino iñi ñu ta cucoo ñu noo ñayɨvɨ̱ chaa cha ma naa ca maa. \v 17 Yucuan chaha na sacahnu yo chi ra cha tyicuan ri nyacá ñaha, ra cha ñahri tuhun chihi iyó chi, ra cha ña cuví nyehe yo chi, ra cha noo ri maa ra cuví Nyoo ta chitó ra tandɨhɨ cha chiñi tuñi. Na sacahnu yo chi ra ta na cunyaca ñaha ra tyicuan ri maa. Ta na cuvi chi tyicuan caa. \p \v 18 Ihya tuhun chahí chuun, yoho Timoteo sehi, vatyi ca̱ñi tahan vahun chihin tatyi ña vaha chihin cha chinó iñun, ta chihin cha vaha cuñí añimon tyi chitón tyi vaha sacuvun noo cha sacuvún vatyi suri tuhun ihya cachaha̱ ra hermano chuun chihin ndusu Nyoo. \v 19 Ta ma sandɨhun cha chinó iñun chi Nyoo ta sa̱cuvun cha vaha na vaha cu̱ñi añimon. Vatyi sava ra sandɨhɨ ra tuhun ihya, yucuan chaha caquita̱ xiin ra. \v 20 Tyicuan caa sacuvi̱ tucu ra Himeneo ta ra Alejandro. Ta yucuan chaha nacuhva̱ cuende chi ra chi cuihna, na cacutuhva ra yoso caa tahán chi sacuvi ra ta ma cahan ña vaha ca ra chi Nyoo. \c 2 \s1 Nu sañaha̱ ra Pablo yoso caa cacan tahvi yo \p \v 1 Catyí chi ndo vatyi cha nuu tandɨhɨ ca, tahán chi cha ca̱can tahvi ndo chi Nyoo cha cuenda tandɨhɨ ñáyɨvɨ. Ta na̱cuhva ndo tyahvi nyoo chi Nyoo cha cuenda ñu. \v 2 Ca̱can tahvi ndo cha cuenda ra cacuvi rey ta cha cuenda tandɨhɨ ra cacuví tyiño. Ca̱can tahvi ndo cha cuenda ra tacuhva cuvi coo vaha yo, coo taxi yo, coo yo noo ñayɨvɨ̱ cachi nuu Nyoo ta nuu ñáyɨvɨ. Ta cusaha ñu ñáyɨvɨ chi yo. \v 3 Vatyi ihya cuví cuhva tahán iñi Nyoo ra cha sacacú chi yo. \v 4 Ta maa ra cuñí ra vatyi cacu tandɨhɨ ñáyɨvɨ. Ta cuñí ra cha nacoto ñu cha ndicha. \v 5 Vatyi iyó noo ri Nyoo. Ta iyó noo ri ra cuví chaa nuu Nyoo tyiño nuu yo. Ican ra cuví ra Cristo Jesús. Ta cuví ra ñáyɨvɨ tari maa yo. \v 6 Ta maa ra Jesucristo chaha̱ ra ñayɨvɨ̱ ra tyiño nuu tandɨhɨ ñáyɨvɨ. Tyiyahvi̱ ra cuatyi yo tacuhva cuvi cacu tandɨhɨ yo. Ta chino̱ cava cuan quɨvɨ tyaa̱ maa Nyoo cuhva. \v 7 Cha cuenda ihya, tyatyiño̱ Nyoo chii, vatyi cahin tuhun ra, ta cuvi apóstol ra, tachi̱ ra chii vatyi sañahi chi ñu cha ñima ñu Israel cuví, yoso caa nachino iñi ñu cha ndicha. Ta nyoho chitó ndo tyi ña tuhvé cahín cuendu vatyi cuenda ra Cristo yɨhí. \p \v 8 Yucuan chaha cuñí vatyi ca̱can tahvi rayɨɨ tandɨhɨ ri ityi. Ta na coo ra noo ñayɨvɨ̱ ndɨɨ. Ta na sacahnu ra chi Nyoo chihin cha nacoñehe ra ndaha ra nuu Nyoo. Ta vaha ca̱ca xiñi ra. Ta ma coo ra tɨsɨhɨ chihin ñáyɨvɨ. Ta ni ma xaan ra. \v 9 Tyicuan caa tucu ñusɨhɨ. Cachi cuhva cui̱hno ñu, tari cuhva tahán chi cuihno ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo. Ta ma iyo xaan cuihno ñu. Ma iyo xaan sanduvii ñu xiñi ñu. Ñima chihin xuhun cuaan o yuu tyaquɨ, o chihin sahma yahvi xaan sanduvii ñu chi ñu. \v 10 Soco chihin cha cachi coo ñu ta chihin cha sacuvi ñu cha vaha na sanduvii ñu chi ñu, tari tahán chi sacuvi ñu nacuhva̱ cuenda chi chi Nyoo. \v 11 Ta taxi ri cu̱nyaa ñusɨhɨ ta tya̱soho ñu tuhun Nyoo. Ta sa̱ha ñu ñáyɨvɨ chi ra chahá tuhun chi ñu. \v 12 Vatyi ña chahí cha sañaha ñusɨhɨ. Ni ña chahí cha cunyaca ñaha ñu chi rayɨɨ. Soco taxi ri na cunyaa ñu. \v 13 Vatyi xihna ca chi ra Adán savaha̱ Nyoo ta yaha̱ cuan ta chi cu Eva. \v 14 Ta ñima chi maa ra Adán sandavi̱ ñaha ra ña vaha, soco chi ñasɨhɨ ra cuvi̱ sandavi̱ ñaha ra ta chicoo̱ cuatyi ña. \v 15 Soco ñusɨhɨ cucacu añima ñu cha cuenda cha sacacú ñu sehe ñu, ta sacuahnú vaha ñu chi chi. Soco tatu chinó vaha iñi ñu chi Nyoo ta cuñí ñu chi ra ta chi ñáyɨvɨ, ta cachi coo ñu nuu Nyoo ta nuu ñáyɨvɨ ñandɨhɨ. \c 3 \s1 Yoso caa tahán chi coo ra yɨhɨ́ ndaha chi ñu yɨhɨ cuenda ra Cristo \p \v 1 Ndicha tuhun ihya: Tatu minoo ndo cuñí ndo quɨndaha ndo chi ñáyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda ra Cristo, vaha xaan tyiño quichí cuvi iñi ndo sacuvi ndo. \v 2 Soco nɨñɨ cuñí chi vatyi ra yɨhɨ́ ndaha vehe ñuhu cuvi ra noo ra ñahri cuatyi iyó. Ta cuñí chi cha coo noo ri ñasɨhɨ ra. Ta cuñí chi cha cuvi ra noo ra tyihi tuñi vaha iñi yoso caa cunyacuvi, noo ra vaha nuu ñáyɨvɨ. Ta cuñí chi vatyi vaha cuví ra chihin ñáyɨvɨ chaa vehe ra. Ta coto ra yoso caa sañahá ra. \v 3 Ma cuvi ra noo ra tuhvá chihi ndixi, ni ma cuvi ra noo ra nanducú tɨsɨhɨ. Ta ma cuvi ra noo ra nducu xuhun noo cuhva ña vaha. Soco cuñí chi cha vaha ñáyɨvɨ cuví ra, ta cu̱vi ra noo ra ña tuhvá cañi tahan. Ta ma cuvi ra noo ra cuñí xaan xuhun. \v 4 Ta cuvi ra noo ra yɨhɨ́ ndaha vaha ñasɨhɨ ta sehe: Noo ra nyacá ñaha chi sehe tacuhva vatyi quichaha ñu chi ra, ta saha ñu ñáyɨvɨ chi ra. \v 5 Vatyi tatu ña chitó ra cunyaca ñaha ra vehe ra, ¿yoso caa cusaha cumi ra vehe ñuhu Nyoo? \v 6 Ta noo ra nichaa chihin tuhun Nyoo ña tahán chi quɨndaha ra vehe ñuhu vatyi coto sacahnu ra chi ra ta tachi tuñi Nyoo chi ra, tari tachi̱ tuñi ra chi cuihna vatyi cahnu sahá ra chi ra. \v 7 Ta sɨɨn ri cuñí chi vatyi cuví ra noo ñáyɨvɨ vaha nuu ñu ityi chata, coto tahan ra tɨcahan nuu ta cana cava ra chichi ndaha cuihna. \s1 Yoso caa tahán chi coo noo ra tyinyee chihin tyiño vehe ñuhu \p \v 8 Ta tyicuan caa tucu ra tyinyeé chihin tyiño vehe ñuhu. Na cachi co̱o ra. Ma cuvi ra noo ra cuendu, ta ma cuvi ra noo ra tuhva chihi ndixi ñandɨhɨ. Ta ni ma nyiyo iñi ra saha canaa ra xuhun chihin noo cuhva ña vaha. \v 9 Cuñí chi vatyi cutuñí vaha iñi ra yoso caa tahán chi chino iñi yo chi Nyoo ta coto vaha ra tyi vaha cuahan ra chihin Nyoo. \v 10 Ta cuñí tucu chi cha nye̱he xihna yo tatu vaha iyó ra chihin Nyoo tyicuan ta cuví sacuvi ra tyiño vehe ñuhu. \v 11 Ta tyicuan caa tucu ñusɨhɨ, cuñí chi vatyi cuví ñu ñáyɨvɨ vaha. Ma ñɨɨ ñu cuendu. Ta cachi coo ñu. Ta nɨñɨ cuñí ñu chihin tandɨhɨ ri tyiño. \v 12 Noo ra tyinyeé chihin tyiño vehe ñuhu na coo noo ri ñasɨhɨ ra. Ta cuñí chi vatyi coto vaha ra cunyaca ñaha ra chi sehe ra ta ñáyɨvɨ nyicú vehe ra. \v 13 Vatyi ra tyinyeé, tatu vaha sacuvi̱ ra tyiño cha tahán chi sacuvi ra, cuahan ca ra ityi nuu chihin Nyoo. Ta cunɨɨ ca iñi ra cahan ra tuhun cha chinó iñi ra chi ra Cristo. \s1 Noo tuhun xehe cuenda cuhva chino iñi yo \p \v 14-15 Yɨhɨ́ iñi cha cuhin cha numi ri cunyehi nu nyaún. Soco tatu cucuei, yucuan chaha tyaí ihya chuun tacuhva coton yoso caa tahán chi coo ñáyɨvɨ cuenda Nyoo. Vatyi maa yo cuví yo vehe ñuhu Nyoo nyitó. Ta cuñí chi vatyi sañihi ca yo sañaha yo cha ndicha cha cumí yo chi inga ñáyɨvɨ. \v 16 Cha ndicha cuví vatyi yaha xaan cuhva cahnu tuhun xehe cha sanatuvi̱ Nyoo, vatyi coo yo tari iyó maa ra: \q1 Nyoo nanduvi̱ ra rayɨɨ ta chicoo̱ ra chichi noo coño ñuhu tari maa yo. \q1 Ta catyí Tatyi Ii vatyi vaha ra. \q1 Ta nyehe̱ ángel chi ra. \q1 Nɨcahnu ñuhu ñayɨvɨ̱ cahán ñu tuhun ra. \q1 Ta chinó iñi ñáyɨvɨ chi ra nɨcacahnu ñuhu ñayɨvɨ̱. \q1 Ta cuanuhu̱ ra nya gloria. \c 4 \s1 Nu catyí ra Pablo vatyi yɨhɨ́ ñu ma chino ca iñi ñu nu cuahan chi tyembu \p \v 1 Soco cahán cachi Tatyi Ii ta catyí chi vatyi nu cuandɨhɨ tyembu yɨhɨ́ ñu ma chino ca iñi ñu chi ra Cristo vatyi cutyasoho ñu tuhun cahán tatyi ña vaha cha sandavi ñaha chi ñu. Ta cunyicon ñu ndusu ñuhu cuihna. \v 2 Cutyasoho ñu tuhun cahán ñu cuendu. Ta ñu cuendu cuan ña tuví ca iñi ñu cuhva nyacuví ñu vatyi cha ndundava̱ xaan añima ñu. Tari cha cayu̱ añima ñu chihin noo caa ihñi ta ndundava̱ chi cuví cuan. \v 3 Cucasɨ ñu cuan nu tandaha ñáyɨvɨ. Ta cucatyi ñu vatyi ña vaha cha cachi yo suhva nuu nyayu. Vasɨ chitó yo tyi tandɨhɨ nuu cha cachi yo, Nyoo savaha̱. Ta tandɨhɨ yo cha chinó iñi yo chi Nyoo ta chitó yo cha ndicha, cuvi cachi yo ta nacuhva yo tyahvi nyoo chi ra. \v 4 Vatyi tandɨhɨ cha savaha̱ Nyoo ta vaha. Ta ña tahán chi catyi yo tyi ña vaha. Cuví cachi yo tatu nacuhva yo tyahvi nyoo chi Nyoo. \v 5 Vatyi ndundɨɨ̱ chi cha cuenda tuhun Nyoo ta cha cuenda cha chicán tahvi yo chi Nyoo. \s1 Yoso caa noo ra vaha sacuví tyiño nuu ra Jesucristo \p \v 6 Tatu sañahún tuhun ihya chi tandɨhɨ yañi yo, cua cuvun noo ra vaha cahán tuhun ra Cristo Jesús. Ta tuhun cha chinó iñi yo ta tandɨhɨ tuhun ra Cristo cha nyicón, cua tyinyee chi chuun. \v 7 Soco ma quichahun tuhun cuendu, tuhun tondo cha iyó ñayɨvɨ̱ ihya. Vaha ca sa̱nɨñun chuun sa̱cuvun maa maa ri cuhva cuñí Nyoo. \v 8 Cha sanɨñɨ́ yo ndunyee coño ñuhu yo tyinyeé chi suhva chi yo. Soco cha sanɨñɨ́ yo sacuví yo cuhva cuñí Nyoo, tyinyeé chi chi yo tandɨhɨ ri cuhva, vatyi tyinyeé chi chi yo ñayɨvɨ̱ ihya. Ta tyinyeé tucu chi chi yo cha coo vaha yo nu cuchaa yo andɨvɨ. \v 9 Ta ndicha, cha ndicha vaha cuví tuhun ihya ta tandɨhɨ yo tahán chi cha chinó iñi yo. \v 10 Ta suri cha cuenda ihya sahá tyiño yo ta nyehé yo tɨndoho vatyi nyatú yo naquehen yo cha vaha cha chaha Nyoo nyito chi yo. Vatyi maa ra cuvi ra sacacú chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ, ta xihna ca chi yoó cha chinó iñi yo chi ra. \p \v 11 Ihya tuhun cua sa̱ñahun chi ñáyɨvɨ, ta cusanɨñun chi ñu na cutuhva ñu. \v 12 Cachi sa̱hun chuun coto ma saha ñu ñáyɨvɨ chuun cha cuenda cha cuvún noo ra tyivaa. Soco sa̱ñahun noo cuhva vaha chi ñu chihin cuhva iyón, chihin cuhva cahun. Sa̱ñahun chi ñu, chihin cuhva cha cuñún chi Nyoo ta chi ñáyɨvɨ, chihin cuhva chicá xiñun, chihin cuhva chinó iñun, ta chihin cuhva sacuvún maa maa ri cha vaha. \v 13 Cha nɨ ri ca cha cumañi chai nu nyicú ndo, sa̱cuaha con tuhun Nyoo nuu ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo. Cu̱hva tuhun chi ñu ta sa̱ñahun chi ñu yoso caa caca vaha ñu ityi Nyoo. \v 14 Sa̱hun cuenda nyatu cha chaha̱ Nyoo chuun quɨvɨ cha tyiso̱ ra yɨndaha vehe ñuhu ndaha ra sɨcun ta caha̱n ra yoso cuhva chahá Tatyi Ii Nyoo chi ra. \v 15 Tya̱a vaha xiñun tuhun ihya ta sa̱cuvun. Tacuhva vatyi nyehe ñáyɨvɨ yoso caa cuahun ityi nuu ca chihin Nyoo. \v 16 Sa̱ha cuenda chuun chihin cuhva iyón. Ta sa̱ha cuenda cuhva sañahún chi ñáyɨvɨ ta ñaha sa̱ña ndahun cha vaha. Tatu tyicuan caa sacuvún cuacacun, ta cucacu ñu chiñí tuhun sañahun ñandɨhɨ. \c 5 \s1 Nu chahá ra Pablo tuhun chi ra Timoteo yoso caa cuhva ra tuhun chi ñu yɨhɨ́ cuenda ra Cristo \p \v 1 Ma cahun chi noo ra chahnu, soco cuhva tuhun chi ra tari cha sutun cuví chi ra. Ta chi ra tyivaa cu̱hva tuhun chi ra tari cha yañun cuví chi ra. \v 2 Ta chi ñu chahnu tari cha sɨhun cuví chi ñu. Ta chi ñu tyivaa, tari cha cuhvon cuví chi ñu. Ta sa̱cuvun chihin cha vaha chicá xiñun. \p \v 3 Tyi̱nyee chi ñu ndahvi ñu chihi̱ yɨɨ tatu yori ñáyɨvɨ chi ñu cha tyinyee chi ñu. \v 4 Soco tatu iyó noo ñaha chihi̱ yɨɨ ta iyó sehe ña, o sehe ñañi ña, cuñí chi cha cutuhva xihna maa ñu cha tyinyee ñu chi ña. Na nɨcohon iñi ñu yoso caa saha̱ cuenda sɨhɨ ñu chi ñu ta luhlu ñu. Ta tyicuan caa tahán chi cha sa̱ha cuenda tucu ñu chi ña vityin. Vatyi cha tyehe caa vaha xaan, ta cha tahán iñi Nyoo cuví. \v 5 Soco ñu chihi̱ yɨɨ cha ndoo̱ noo tuhun ri maa, chi Nyoo tyihí ñu iñi ñu ta tyicuan ri chicán tahvi ñu chi ra ñicahñu ta cha cuaa. \v 6 Soco noo ñaha chihi̱ yɨɨ cha nducú tusɨɨ iñi cha iyó ñayɨvɨ̱ ihya, tari quɨvɨ cha chihi̱ ña cha cuenda tuhun Nyoo cuví cuan, vasɨ iyó ña. \v 7 Sa̱coto tuhun ihya chi tahan yo tacuhva cha ma ñihi ñáyɨvɨ cuhva cahan ñu chi ñu. \v 8 Soco tatu yɨhɨ́ yo cha iyó ñáyɨvɨ chi yo cha chihi̱ yɨɨ ta ña chicá xiñi yo cha cuenda ñu, ta cha xihna ri cha cuenda ñu vehe yo, tari quɨvɨ cha ña chinó iñi yo chi Nyoo cuvi cuan. Ta cahnu ca cuatyi yo ta ñima ca ñu cha ña chinó iñi chi Nyoo. \p \v 9 Nu tutu cha nyaá sɨvɨ ñu chihi̱ yɨɨ, na cunyaa sɨvɨ ñu, soco ñu cha yaha̱ ca uñi xico cuiya. Ta cuví cunyaa sɨvɨ ñu tatu noo ri yɨɨ ñu chiyo̱. \v 10 Ta cuñí chi tatu ñohó nuu vaha ñáyɨvɨ chi ñu cha cuenda cha vaha cha sacuví ñu: tatu sacuahnu̱ vaha ñu sehe ñu, tatu chaha̱ ñu cha cachi ñu chaa̱ vehe ñu, tatu sacuvi̱ ñu tyiño nuu yañi yo chihin cha tandɨhɨ añima ñu chihin cha ndahvi sahá ñu chi ñu, tatu tyinyee̱ ñu chi ñu nyehé tɨndoho, tatu tyehe caa sacuví ñu tandɨhɨ nuu cha vaha, cuví cunyaa sɨvɨ ñu. \p \v 11 Soco ma tyihi ndo sɨvɨ ñu cha ta chaa ca uñi xico cuiya coto coo quɨvɨ ta quichi cuvi iñi ñu tandaha ñu inga chaha ta sandɨhɨ ñu tuhun sacuví ñu tyiño nuu ra Cristo. \v 12 Ta tyicuan caa cucoo cuatyi ñu vatyi ña sacuví ca ñu cuhva catyi̱ ñu. \v 13 Ta sɨɨn ri tatu chicá noo suchan ri maa ñu tahan tahan vehe ñáyɨvɨ. Ta ñima yucuan ri soco chicá noo ndɨhɨ ñu chihin cuendu ñu. Ta tyihí ñu chi ñu noo nu ñahri cuenda ñu. Ta cahán ñu cha ña tahán chi. \v 14 Yucuan chaha vaha taxin ca na tandaha ñu inga chaha. Na coo sehe ñu. Na saha cuenda ñu vehe ñu. Ta ma cuhva ñu ityi chi ñu xaan iñi chi yo vatyi cahan nyaa ñu chi yo. \v 15 Tyehe caa catyí chuun vatyi yɨhɨ́ ñu cha saña̱ ñu chi Nyoo ta na nyicon ñu chi ra ña vaha. \v 16 Tatu noo ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo ta iyó noo ñáyɨvɨ chi ñu cha chihi̱ yɨɨ, cuñí chi cha tyinyee ñu chi ñu, tacuhva cha ma cuvi ñu noo carga chi vehe ñuhu. Ta tyicuan caa ta cuví tyinyee ñu vehe ñuhu chi ñu chihi̱ yɨɨ cha ndicha ndicha chiñuhú chi. \p \v 17 Ra chahnu ra nyisó tyiño vehe ñuhu, cuñí chi vatyi saha xaan ñu ñáyɨvɨ chi ra. Ta cha xihna ca chi ra cahán tuhun Nyoo ta ra sañahá chi ñu. \v 18 Vatyi tuhun Nyoo catyí chi: “Ma tyihun yoho yuhu sɨndɨquɨ nu saha tyiñó tɨ tacuhva vatyi cuvi cachi tɨ chiin.” Ta catyí tucu chi: “Iyó ityi chi ra cha sahá tyiño cha ñihí ra yahvi ra.” \p \v 19 Tatu tyaá ñu cuatyi sɨquɨ noo ra chahnu ra nyisó tyiño vehe ñuhu, ta tatu ña quita uvi o uñi tahan cha ndaa, ma quichahun chi ñu tyaá cuatyi cuan. \v 20 Soco ñu sañihi ca sacuvi cuatyi cuñí chi cha ca̱tyi ndo chi ñu chihin nuu tandɨhɨ ñu nyicú vehe ñuhu tacuhva vatyi tandɨhɨ ca ñu na cuyuhvi ñu sacuvi ñu cha ña vaha. \v 21 Tya̱tyiñe chuun chihin nuu Nyoo ta chihin nuu Sutu Mañi yo Jesucristo, ta chihin nuu ángel cha nacachi̱ ra. Ta catyí chuun vatyi qui̱chahun cha catyí ihya ta ma cuhun tumañi iñi chi noo ra ta ni chi inga ra. \v 22 Ma numi xaan ri tyaa tyiño chi noo ra cha cuvi ra tyiño vehe ñuhu. Coto ndoo cuatyi sacuví ra sɨcun. Sa̱ha vahun cuenda chuun chihin tandɨhɨ cha sacuvún ta ma cuhvon ityi chi cha ña vaha. \p \v 23 Ta vatyi iyó noo cuehe chichun, ma cohun maa ri maa ndutya, soco co̱hun chiin vinu ñandɨhɨ. \p \v 24 Yɨhɨ́ ñáyɨvɨ quetuví ri cuatyi ñu cha cumañi ca cutuñi chi ñu. Ta yɨhɨ ñu nya cha yaha cutuñi chi ñu ta cuquetuvi cuatyi ñu. \v 25 Ta tyicuan caa tucu cha vaha cha sacuví yo, ña xehe caá. Soco vasɨ ña tuví cha numi ri, ñima tyicuan ri cucohon xehe chi. \c 6 \p \v 1 Ñu cha cuvi musu cuñí chi cha sa̱ha vaha ñu ñáyɨvɨ chi chitoho ñu. Tyicuan ta ma ñihi ñáyɨvɨ cuhva cahan ña vaha ñu sɨquɨ Nyoo nɨ sɨquɨ tuhun ra, cha sañahá yo. \v 2 Ta tatu noo musu iyó chitoho ra cha yɨhɨ́ cuenda Nyoo, ña tahán chi cha ma saha ra ñáyɨvɨ chi ra vatyi yañi ra cuenda Nyoo cuví chi ra. Soco ñihi ca cuñí chi cha sacuví ra tyiño nuu ra, vatyi chinó tucu iñi maa ra chi ra Cristo, ta Nyoo cuñí ra chi ra. Sa̱ñaha tuhun ihya chi ñu hermano ta cu̱hva tuhun chi ñu na sacuvi ñu. \s1 Cuhva iyó yo ta cusɨɨ cuñi yo \p \v 3 Tatu iyó noo ra cha sañahá inga tuhun cha ña chachí tahan chi chihin tuhun vaha cha sañahá Sutu Mañi yo Jesucristo, ta nɨ ri chihin tuhun vaha cha cuahan sacuaha yo, \v 4 cuví ra noo ra cahnu sahá chi. Ta tahán xaan iñi ra cuvi yuhu ra sɨquɨ noo cha ñima ri tuhun. Tari noo cuehe cuví cuan. Ta cha cuenda tuhun ihya cacú tɨsɨhɨ ta tuhun nyiyo iñi, tuhun cha cahán ña vaha chi tahan, ta tuhun cha ña vaha cuñí nyehe chi tahan. \v 5 Ta tyicuan ri cañí tahan ñu vatyi quiñi chica xiñi ñu, vatyi ña chitó ñu cha ndicha. Nyacua cuñí maa ñu tyi cusaha ganaa ñu xuhun chihin tuhun Nyoo. Ma cutahan ndo chihin ñu cuan. \v 6 Ndicha vatyi cha sacuví yo cuhva catyí Nyoo ta ndoó yo vaha chihin cha cha chaha̱ ra chi yo cuví chi tari noo cha tyayɨɨ iyó chi yo. \v 7 Vatyi ñahri nyiso̱ yo vachi yo ihya ñayɨvɨ̱. Ta ñahri cuiso yo cunuhu yo quɨvɨ cúvi yo. \v 8 Soco tatu iyó cha cachi yo ta sahma ñihnó yo, na cusɨɨ iñi yo, ta na ndoo yo vaha chihin yucuan ri. \v 9 Soco ñu cuñí cutyayɨɨ, nducú nyehe ra ña vaha chi ñu. Caná cava ñu chichi xayu ra. Cutondó xiñi ñu chihin cha cuaha xaan cha quichi cuví iñi ñu. Ta satɨvɨ́ chi chi ñu ta nu ndɨhɨ tuhun cutɨvɨ ndɨhɨ ñu ta cunaa ñu. \v 10 Vatyi cha cuñí xaan yo xuhun, yucuan cuví nu caña tandɨhɨ ca nuu cha ña vaha. Ta yɨhɨ́ ñu cha tyehe caa cuñí xaan ñu xuhun, ta cha cuenda cuan sandɨhɨ́ ñu tuhun cha chinó iñi ñu tuhun Nyoo. Ta yucuan cuví nu suri chi maa ñu sanyehé ñu tɨndoho. \s1 Lucha cha iyó chi yo cha chino iñi yo chi Nyoo \p \v 11 Soco yoho cuvún noo rayɨɨ cuenda Nyoo. Ca̱ca cono chi tandɨhɨ cha quiñi caa cuan. Ta cu̱hun chata cha cuɨtɨ. Vaha co̱un nuu Nyoo. Cu̱nɨɨ iñun chihin ra. Cu̱ñun chi ñáyɨvɨ. Co̱o cha cama iñun chihin tandɨhɨ cha cuví chuun. Ta masu cu̱vi iñun. \v 12 Ñihi sa̱cuvun tyiño nuu Nyoo vatyi tyicuan caa tahán chi tyi chinó iñi yo chi ra. Ta ma saña ndahun ñayɨvɨ̱ chaa cha ma naa ca maa cha chaha̱ Nyoo chi yo. Vatyi ican cuenda cuan nacana Nyoo chuun, quɨvɨ catyi̱ cachun tyi chinó iñun nuu cuaha xaan ra cuví cha ndaa. \v 13 Ta chihin nuu Nyoo, ra cha chaha̱ ñayɨvɨ̱ coo tandɨhɨ cha iyó, ta chihin nuu ra Cristo Jesús ra cha chaha̱ vaha cuenda nuu ra Poncio Pilato, catyí chuun vityin, \v 14 na sacuvun tandɨhɨ cha catyi chuun tacuhva ma cuhvon cuhva cha cahan ñáyɨvɨ chuun nyacua nya quɨvɨ quichi Sutu Mañi yo Jesucristo. \v 15 Na chaa maa quɨvɨ, Nyoo cusaquichi ra chi ra Cristo inga chaha. Ican ra cuví ra cha sacahnu yo, ta noo tuhun ri maa ra cuví Nyoo ra iyó xaan tunyee iñi chii. Rey cuví ra cuenda tandɨhɨ ca ra cuví rey. Ta nyacá ñaha ra chi tandɨhɨ ca ra cha nyacá ñaha. \v 16 Noo ri maa ra cuví ra ra ñahri tuhun chihi iyó chii. Ta iyó ra nu ndichin nu yori maa tuhva. Ta ni noo ñáyɨvɨ ta nyehe ca ñu chi ra. Ta ni ña cuví nyehe ñu chi ra. Chi maa ra na sacahnu yo. Ta na cunyaca ñaha ra tyicuan ri maa. Ta na cuvi chi tyicuan caa. \p \v 17 Ta ñu cha iyó cha tyayɨɨ chi ñayɨvɨ̱ ihya, catyí chi ñu vatyi ma cahnu xaan saha ñu chi ñu. Ta ma cuita iñi ñu chi cha tyayɨɨ cha iyó chi ñu. Vatyi coto coo quɨvɨ ta ndɨhɨ cha tyayɨɨ cuan. Soco na cuita iñi ñu chi Nyoo nyitó, vatyi maa ra cuví ra chahá tandɨhɨ. Ta cuaha chaha ra chi yo tacuhva cusɨɨ cuñi yo. \v 18 Ca̱tyun chi ñu tyayɨɨ na sacuvi ñu cha vaha ta nɨɨ iñi ñu cu̱hva ñu cha iyó chi ñu chihin cha ma uhvi cuñí ñu. \v 19 Tyicuan ta coo cha tyayɨɨ ñu andɨvɨ ta cutyinyee chi chi ñu nu cuahan ca chi quɨvɨ. Ta tyehe caa cuvi coo ñu ñayɨvɨ̱ cha ma naa ca maa. \s1 Nu ndɨhɨ chahá ra Pablo tuhun chi ra Timoteo \p \v 20 Yoho Timoteo sa̱ha cumi vahun tyiño cha chaha̱ Nyoo chuun. Ma tyasohun tuhun cha sɨɨn caa, tuhun cha ñima ri tuhun. Ma quichahun tuhun cha catyí ñu vatyi cha chiñi tuñi cuví, vatyi ña ndicha. \v 21 Vatyi cha cuenda cuan yɨhɨ́ ñu cha quita̱ caxiin ñu ityi Nyoo. Ta ña chinó vaha ca iñi ñu cha ndicha. \p Ta Nyoo na nasoco ra chi ndo. \p Ta na cuvi chi tyicuan caa.