\id JHN \h Ioanes \toc3 Ioa \toc2 Ioanes \toc1 Malongolongona Kubaana mine Iesu Ioanes ei niage \mt1 Ioanes \mt2 Malongolongona Kubaana mine Iesu Ioanes ei niage \c 1 \s1 Inade ei isa a maulina ei palea a bibi \p \v 1 Lisa lisa otosi, Inade eiliosi. Inade ei ino pilu e Salemo ma Inade ei oto ei e Salemo. \v 2 Lisa lisa otosi Inade ei pilu e Salemo. \v 3 Na Inade moni ei mapale a golugolu vuso. Mane ei boa, golu tasa ei ni ma palea oto. \v 4 Maulina ino minei, ma maulina iedo ei a muada mine sou a vanunua ma tavivine. \v 5 Muada iedo ei silidavei a tunuui, moni a tunuui ei ma iteilale ete ei. \p \v 6 Bibi tasa Salemo i peltase ei usinani, aisana e Ioanes. \v 7 Ei asu usinani mina veipalena inade. Ei veipale a muada iedo, ne sou a vanunua ma tavivine vuso ne sou longe a inade minei me ne sou silimuli i. \v 8 Ei oto ei a muada iedo boa. Ei asu usinani mina veipalena inade moni mina muada. \v 9 A muada ieli ei a muada ivu mei asu usinani na magamaga mei silidavei a vanunua ma tavivine vuso. \p \v 10 Inade ie eili mina magamaga. A Inade ieli Salemo ei mapale a magamaga, moni sou a vanunua ma tavivine mina magamaga sou ma iteilale ete. \v 11 Ei asu usinani na vuna aubu minei oto, moni sou a abuna minei sou ma guale ete ei. \v 12 Moni sou a vanunua ma tavivine sou guale ei, ede a abuna sou silimuli a aisane ei. Me ei bilii e sou a nilongo ne sou palea e natatune Salemo. \v 13 Sou ma palea oto e natatune Salemo mina dalane tamana me tinane sou, ue mina masagana vovo, ue mina masagana bibi. Boa. Salemo oto i toe e sou so palea e natatune ei. \p \v 14 Inade ei palea a bibi, me ei asu usinani me ei eili balivua ne amiteu. Amiteu itesi a malasana buo minei, ei a malasana mine Natuna tasa moni, ei asu maino ne Tamana. Dinodo ma inigogona patotona ei vonu lilo ne ei. \p \v 15 Ioanes ei veipale e ei, me ei tola maido, “Lisa eau veiosi le amutou e ei. Eau vei maido, ‘Bibi ei ni mulimuli, ei muga lou ane eau, vuna ei eili palasi na ilala eau saboa palea.’” \p \v 16 Dinodo i vonu sele ne ei, me na dinodo minei, ei toekukube sele eitou vuso taliuliu. \v 17 Salemo ei bilii e eitou a binea minei na limane Moses. Moni ne Iesu Krais eitou guale a dinodo pilu a inigogona patotona. \v 18 Bibi tasa i saboa ite e Salemo. Natune Salemo tasa moni iedo, ei oto ei e Salemo mei ino valitole sele Tamana, ei tasa moni ei maitesi e eitou e Salemo. \s1 Ioanes a bibi na maavuvutuna i veipale a inade \r (Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-18) \p \v 19 Ne Ierusalem sou e Iuda sou peltase sou a prist me sou e Livai usino ne Ioanes, me sou asu sou tagi e Ioanes maido, “Oo sei?” \v 20 Ioanes i veipale a inade me ei ma tau oovi ete. Ei veipale maido, “Eau ma Krais oto.” \p \v 21 Me sou tagi e ei, “Oo sei? Oo Elaiia, io?” Me ei vei, “Boa.” Me sou vei, “Nane oo a profet amiteu magitalitali iodo, io?” Me ei adeliu maido, “Boa.” \p \v 22 Maido me sou tagi lei e ei, “Me oo sei? Amiteu kale namiteu adeliu a inade tasa usino ne sou a vanunua sou peltase amiteu usinani. Oo vei matina e oo oto?” \p \v 23 Me Ioanes ei vei maido tomane lisa a profet e Aisaia i vei, “Eau a bibi tasa i tola na avena a vanua boa maido, ‘Toebilelesi a vea ane Bibi Taula.’”\f + \fr 1:23 \ft Aisaia 40:3\f* \p \v 24 Sou e Parisi sou peltase sou a vanunua usinani. \v 25 Me sou tagi e Ioanes maido, “Mane oo ma Krais oto, me oo ma Elaiia oto, me oo ma profet oto do, maido me posa matina oo maavuvuti e sou?” \p \v 26 Ioanes ei vei liu ane sou maido, “Eau maavuvutivuti e sou a nanu. Moni a bibi tasa nana balivua ne amutou, iede amutou ma muada oto e ei. \v 27 Bibi iedo ei ni asu mulimuli ne eau. Eau oto eau ma mapigogoi ete na lube a mota mina ubupolo minei.” \p \v 28 Ioanes ei veipale a inade do ne Betani, na lili na nanu e Iordan maino. Na aubu iedo Ioanes ei maavuvuti e sou a vanunua ma tavivine. \s1 Iesu ei e Natuna Sipsip mine Salemo \p \v 29 Na malada maisavulona, Ioanes ei ite Iesu i asuasu usinani minei. Me Ioanes ei vei maido, “Mu ite, ei e Natuna Sipsip mine Salemo. Ei asu usinani mina taulelena sinusu mine sou a vanunua ma tavivine mina magamaga. \v 30 Ei a bibi moni iodo lisa eau veiosi le amutou maido, ‘Bibi ei ni mulimuli ne eau, ei muga lou ane eau, vuna ei eili palasi na ilala eau saboa palea.’ \v 31 Eau oto tamai lisa eau ma muada oto e ei. Moni eau asu usinani mina maavuvutina vanua a nanu ne sou a vanunua ma tavivine mine Israel ne sou muada e ei.” \p \v 32 Me Ioanes i ademuada lou maido, “Eau itesi a Maolona Nunu ei ilisitase a langi mei sivo utano tomane a manu a kuau i lovo mei toa muata minei. \v 33 Eau oto eau ma muada oto e ei. Moni e Salemo oto ei peltase eau mina maavuvutine sou a nanu, ei veiosi le eau maido, ‘Mane oo ite a Maolona Nunu ei sivo utano mei toa na bibi tasa, ede a bibi moni ni asu usinani mina maavuvutine sou a Maolona Nunu.’ \v 34 Me eau oto eau ite me eau veimuadesi a inade maido, iede e Natune Salemo.” \s1 Sou a munugana disaipel mine Iesu \p \v 35 Na malada maisavulona, Ioanes i magili pilu a disaipel minei lua lou. \v 36 Me ei ite Iesu i asuasu usino. Me Ioanes vei, “Oite, ei e Natuna Sipsip mine Salemo.” \p \v 37 A disaipel lua sulu longe ei ade a inade iedo, me su ogomuli e Iesu. \v 38 Iesu ei gemuliu mei ite su ogomulimuli ei usinani, me ei tagi e sulu maido, “Amulu kale a sava?” Me su tagi e ei, “Rabai, o malu iva?” A masovana mine Rabai ei maido, “Bibi na matetengina.” \p \v 39 De Iesu ei vei le sulu maido, “Amulu vele me mu ite.” De sulu asu me su ite a luma ei ugu i. Me mina malada do su ugu pilu e ei. Ei a matailala savulu tasa mina autupola. \p \v 40 Andru, ei e tasine Saimon Pita, ei e tasa mine sulu su longe a inade ne Ioanes me su ogomuli e Iesu. \v 41 A munugana golu ei goli i na tilomuline tuana, e Saimon, me ei vei le Saimon maido, “Amiteu itesi e Mesaia.” A masovana mine Mesaia i maido, “Krais, a bibi Salemo i vileale ni gualeliu a vanunua ma tavivine minei.” \v 42 Me Andru i maasi e Saimon usino ne Iesu. Me Iesu ei ite ei me ei vei maido, “Oo e Saimon, natune Ioanes. Mulimuli ne sou vate a aisamu e Kepas.\f + \fr 1:42 \ft Aisa e Kepas ei a inade ne Aram, me na inade Grik, sou vate e Pita. \f*” Aisa e Kepas ie, ei tomane moni e Pita, a vatu. \s1 Iesu ei toleale Pilip me Nataniel \p \v 43 Maisavulonai, Iesu ei kale ni asu usino ne Galili. Me ei poge Pilip, me ei vei lei maido, “O vele ogomuli e eau.” \p \v 44 Pilip ei a bibi mina aubu buobuo e Betsaida, aubu odo a vuna aubu mine Andru me Pita. \v 45 Pilip ei asu poge Nataniel me ei vei lei maido, “Amiteu itesi a bibi iedo lisa Moses ei niage a inade minei mina laulau na binea, me sou a profet tamai sou niage a inade minei. Ei e Iesu mine Nasaret, ei e natune Iosep.” \p \v 46 Me Nataniel ei tagi e ei maido, “Nane a golu tasa i kubaana sele mapigogoi ni palea ne Nasaret, io?” Me Pilip ei vei le ei, “O vele oite.” \p \v 47 Iesu ei ite Nataniel i asuale ei, me ei vei maido, “Oite, a bibi maino li, ei a bibi ivu mine Israel. Inade na aualana tasa boa, ue a inigogona aualana boa ino ne ei.” \p \v 48 Me Nataniel ei tagi e Iesu maido, “O muada e eau matina?” Me Iesu ei adeliu maido, “Na matailala Pilip ei saboa toleale oo, eau itesi e oo matano na obu a fik.” \p \v 49 Nataniel ei longe a inade do me ei vei maido, “Magiligilina, oo Natune Salemo. Oo a Mapana mine sou e Israel.” \p \v 50 Me Iesu ei adeliu a inade maido, “Eau vei lio maido eau ite oo matano na obu a fik, me mina vuna moni ieli oo silimuli e eau. Mulimuli o no ite a golu buo i vululusi sele a golu ie.” \v 51 Me Iesu ei vei lou ana maido, “Patotona sele eau vei le amutou, mulimuli ne amutou ite a langi ni peo, me ne amutou ite sou a bineanea mine Salemo sou asuasu uata me sou sivosivo utano ne Natuna Bibi.” \c 2 \s1 Iesu sauvule a nanu i palea a vain \p \v 1 Na malada tolunai a taulaina i palea lilo ne Kana mina avena e Galili. Me tinane Iesu i asu ite a taulaina do. \v 2 Sou toleale tamai e Iesu pilu e sou a disaipel minei na taulaina do. \v 3 Ilala nanu a vain i pulosi, tinane Iesu i vei le Iesu maido, “A vain i pulosi.” \p \v 4 Me Iesu ei vei lei maido, “Tavine, ede a golu minau boa. Ilala minau ei saboa.” \p \v 5 Me tinana i vei ane sou a vanunua na pipigona maido, “Mane ei vei le amutou a gunolina golu tasa, de ne amutou goli.” \p \v 6 Na luma do a taogo buobuo pantasa sou goli a magamaga ino, mine sou e Iuda so avutuvutu i na inigogona mine sou. Taogo tastasa i mapigogoi ni lapitole a nanu a lita savulu sobo tasa. \v 7 De Iesu ei vei le sou a vanunua na pipigona maido, “Sao voni a nanu na taogo sou ede.” Me so sao voni sele sou. \v 8 Me ei vei le sou, “De, mu sao sanii me mu maasi usino na bibi ei iteale a gona inani.” Io sou a vanunua do so sao sanii me sou maasi usino. \v 9 Nanu ieli i palea a vain ma bibi na itealalena gona inani ei ini tove, moni ei ma muada oto, sou sao a vain ieli iva. Sou a vanunua na pipigona so sao a nanu iedo sou moni sou muada i. Io a bibi ei iteale a gona inani ei toleale a bibi ei taulai iodo, \v 10 me ei vei lei maido, “Vanunua vuso sou soebule a vain doana pala. Mane sou inu mapapainasi, de sou soebulebule a vain i ma doana vauta oto. Moni e oo, o matilei a vain doana, me oo guale usinani simonimoni ie.” \p \v 11 Ielili a munugana gona sinaga Iesu ei goli ne Kana na avena e Galili. Ei maite e sou a sagagalina buo minei na gona sinaga ieli, me sou a disaipel minei sou silimuli e ei. \p \v 12 Io Iesu ei ilisitase Kana me ei asu utano ne Kapenaum pilu e tinana, tatasina me sou a disaipel minei. Me sou malu mina aubu do a malada sanii. \fig Sao voni a nanu na taogo sou ede (Ioa 2:7)|alt="Do whatever he tells you." src="CN01667B.TIF" size="col" copy="© 1996 David C Cook. Used with permission." ref="2:5" \fig* \s1 Iesu i toealabe a luma mine Salemo \r (Mat 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46) \p \v 13 Malada tasa buo mina kinaka mine sou e Iuda bisii moni ni sibitala, ei a Malada na Asuleletasena ne sou e Israel. Maido me Iesu i asu usino ne Ierusalem. \v 14 Lilo mina bigomu na luma mine Salemo ei ite a vanunua sou pipigo a vuvutina a bulmakau ma sipsip ma manumanu. Me ei ite tamai a vanunua na maiadevusena vatu sou ugu. \v 15 Maido me Iesu i guale a mota sanii me ei goli a gona tinibinibina tasa. Me ei votelele a vanunua vuso pilu e sou a sipsip ma bulmakau mine sou. Mei tigitase a vatu mine sou a vanua na maiadevusena vatu, mei sautagaee tamai a posoposo mine sou. \v 16 Ei vei le sou a vanunua sou masosove a manumanu, “Mu gualelele a manumanu mine amutou usino. Amutou ma goligoli lei a luma mine Euma ni palea tomane a luma na oolina.” \v 17 Sou a disaipel minei so ite a inigogona ei goli iodo, me sou damutale a malibuuna inade tasa lilo na Laulau na vinalu mine Salemo. Inade do ei maido, “Kinalena minau usino na luma minio i buo sele tomane a oavi i lulu velevele sele.”\f + \fr 2:17 \ft Laulau na Inala 69:9\f* \p \v 18 Moni sou e Iuda so ite a inigogona tomane Iesu ei goli, me sou tagi e ei maido, “No goli sei gona sinaga tomana matailala mina maitene amiteu maido oo isa a aisa mina gunolina inigogona o goli ie?” \p \v 19 Io Iesu i adeliu ane sou maido, “Mu lope a luma mine Salemo ie, me lilo mina malada tolu eau na mailisiliu lei.” \p \v 20 Me sou e Iuda so vei, “A avala savulu iva timana pantasa sou pipigo a mamagilina luma mine Salemo iede, me mina malada tolu moni o no mailisi lei, io?” \p \v 21 Moni a luma mine Salemo Iesu i adeade ie, ede a vovone ei oto. \v 22 Maido me tauluna Salemo i mailisi e ei na minate, sou a disaipel minei sou damutale lei a inade iedo ei goli lisa. Me sou silimuli a inade i lilo na Laulau na vinalu mine Salemo pilu a inade Iesu ei vei. \s1 Iesu ei muada a lilone sou a vanunua vuso \p \v 23 Iesu ei ugu ne Ierusalem na Malada na Asuleletasena ne sou e Israel, ma vanunua ma tavivine makuba sou ite a gona sinaga ei goli. Maido me sou silimuli a aisane ei. \v 24 Moni Iesu ei ma silimuli ete sou, vuna ei muadasi a lilone sou a vanunua vuso. \v 25 Me ei ma kale ete ni poge a bibi tasa i mapigogoi ni veipale ane ei a inigogona mine sou a vanunua. Ei oto ei muadasi a damutatalana mine sou a vanunua. \c 3 \s1 Iesu ei ade pilu e Nikodemus \p \v 1 Bibi tasa, aisana e Nikodemus, ei e Parisi ma bibi buo tasa mine sou e Iuda. \v 2 Ei asuale Iesu na lodo, mei vei lei maido, “Magiligilina, amiteu muada, Salemo ei peltase oo usinani tomane a bibi na matetengina. Mane Salemo ei ma pilu oto a bibi tasa, io ei ni ma mapigogoi ete ni goli a gona sinaga oo goli e sou ie.” \p \v 3 Iesu ei adeliu maido, “Patotona sele eau vei lio, mane a bibi ei ma alaposa alaba lou oto, ei ni ma mapigogoi ete ni ite a niitealalena mine Salemo.” \fig Oo no palea alaba lou (Ioa 3:3)|alt="You must be born anew." src="ubsd-07a.TIF" size="col" copy="UBS New Reader Illustrations © United Bible Societies 2002" ref="3:3" \fig* \p \v 4 Me Nikodemus tagi e ei, “Posa matina bibi i buosi ei mapigogoi ni alaposa lou? Ei nane mapigogoi ni veteliu lou ulilo na tiane tinane ei, me tinane ei ni maalepose lei e ei?” \p \v 5 Iesu ei adeliu maido, “Patotona sele eau vei lio, mane a bibi i ma alaposa alaba lou oto a nanu ma Maolona Nunu, ei ma mapigogoi ete ni asu ulilo na niitealalena mine Salemo. \v 6 Golu a vovo ei mapale, ei a vovo. Ma golu a Maolona Nunu ei mapale, ei a nunu. \v 7 Oo ma saga mamaumau lou a inade eau vei lio ie, ‘Ne amutou alaposa alaba lou.’ \v 8 Avivili ei ogomulimuli a masagana minei oto, me ei vali usino na aveavena maisaba. O longelonge a tinangina avivili, moni o ma muada oto ei vali maiva me ei vali usiva. Vanunua vuso so alaposa alaba a Maolona Nunu, sou tomane moni simaido.” \p \v 9 Nikodemus tagi e ei maido, “Golu o vei odo, ei mapigogoi ni palea matina?” \p \v 10 Me Iesu ei adeliu maido, “Oo a bibi na matetengina ne so Israel, posa matina o ma muada oto a golu ie? \v 11 Patotona sele eau vei lio, amiteu adeade a golu amiteu muada i. Me amiteu ademuada a golu amiteu itesi. Moni e amutou lametatase moni a inade amiteu ademuada i. \v 12 Eau vei le amutou a golugolu mina magamaga, me amutou ma silimuli ete. Maidolo me mane eau vei le amutou a golugolu mina langi, namutou silimuli matina? \v 13 Natuna Bibi ei asutase a langi mei sivo utano, ei tasa moni asu uata na langi. \p \v 14 “Lisa Moses i beilange a aliusu na avena vanua boa,\f + \fr 3:14 \ft Savuluna 21:4-9\f* me mina inigogona tasa moni sou ne sou beilange e Natuna Bibi. \v 15 Maido ma vanunua vuso sou silimuli e ei, ne sou guale a maulina i doana taliuliu taliuliu. \v 16 Salemo ei isa e Natuna tasa moni. Moni ei bilii e Natuna tasa do usino ne sou a vanunua ma tavivine na magamaga tomane amiteu, vuna ei kale mamaimai sele sou. Ei goli maido ve sou a vanunua ma tavivine so silimuli e ei, ne sou ma buale oto, me ne sou guale a maulina i doana taliuliu taliuliu. \v 17 Salemo ei ma peltase ete Natuna utano na magamaga ni gegemuliale a inigogona mina vanunua ma tavivine na magamaga tomane a bibi na vivilealena. Ei peltase ei usinani mina gualeliune sou. \fig Lisa Moses i beilange a aliusu na avena vanua boa, me na inigogona tasa moni sou ne sou beilange e Natuna Bibi (Ioa 3:14)|alt="Just as Moses lifted up the snake in the wilderness, so must the Human One be lifted up." src="CN01671B.tif" size="col" copy="© 1996 David C Cook. Used with permission." ref="3:14" \fig* \p \v 18 Sei ei silimuli e ei, ei ni ma guale ete a mavaana. Sei ei ma silimuli ete, ei isasi a vavasana na inigogona pagu, vuna maido ei ma silimuli ete a aisane Natune Salemo tasa moni iedo. \v 19 Ma vuna vavasana mine sou i maido, muada i paleasi na magamaga, moni a vanunua sou kale mamai a tunuui. Sou ma kale ete a muada, vuna sou a vanunua mina gunolina inigogona i pagu. \v 20 Sou a vanunua so goligoli a inigogona pagu, sou butuale a muada. Sou ma kale ete a inigogona mine sou ni palea muada. Maido me sou ma asuasu oto usinani na muada. \v 21 Moni sei ei ogomuli a inigogona patotona, ei asuasu usinani na muada, me sou a vanunua ne so ite kube maido, ei goli a pipigona minei na sagagalina mine Salemo.” \s1 Ioanes a bibi na maavuvutuna ei ademuada e Iesu \p \v 22 Mulimuli Iesu pilu e sou a disaipel minei, sou asu usino na avena ne Iuda. Ei muina pilu e sou na avena do mei maavuvuti e sou a vanunua ma tavivine. \v 23 Ioanes tamai ei maavuvuti e sou a vanunua ma tavivine na aubu e Ainon agavuale a aubu e Salim, vuna, nanu makuba ino na aubu odo, me a vanunua ma tavivine sou asu usino ne ei me sou guale a maavuvutuna. \v 24 Na ilala do, sou saboa tau e Ioanes lilo na luma na tunuui. \p \v 25 Maisaukikina inade tasa i ilisi balivua ne sou a disaipel sanii mine Ioanes me tau Iuda tasa. Sou adeade e sei matana inigogona na avutuna ne sou ogomuli. \v 26 Me sou asu usino ne Ioanes, me sou vei lei maido, “Magiligilina, bibi edo lisa ei ugu pilu e oo na lili na nanu maino ne Iordan, me oo veimuade a inade minei, bibi edo seidei ei maavuvuti e sou a vanunua ma tavivine, me sou vuso so asu usino ne ei.” \p \v 27 Me Ioanes ei adeliu maido, “Mane Salemo mina langi ei ma bilii ete a golu tasa usino na bibi tasa, io bibi iedo ei ma mapigogoi ete ni guale. \v 28 Amutou oto, amutou longesi a inade eau goli lisa, ‘Eau Krais boa, moni e Salemo ei peltase pale eau ane ei.’ \v 29 Na malada tasa a bibi tasa ei tavui a tavine, de a tavine do ei minei. Me tamaina bibi iodo ei magiligili mei beli a tagilana, ei mongemonge sele na ilala ei longe a baligoluna mina bibi ei taulai iodo. Tomane moni seidei a munonge i vonu na lilone eau. \v 30 Aisana ni palea buo, ma aisagu ni matano moni. \p \v 31 “Bibi ei muina oata mei asu usinani, ei vululusi a golugolu vuso. Bibi mina magamaga, ei goligoli a inigogona mina magamaga ieli mei goligoli a inade na golugolu mina magamaga. Moni a bibi ei asu maino na langi, ei oata ana golugolu vuso. \v 32 Ei ademuadada a inade na golugolu ei itesi mei longesi. Moni a bibi tasa boa i longemuli mei somitole a inade ei ademuada i iodo. \v 33 Sei ei longemuli mei somitole a inade minei, ei maite maido, “Salemo ei moliana sele.” \v 34 Bibi e Salemo i peltase usinani iodo, ei ademuade a inade mine Salemo, vuna Salemo i iabi vuse a Maolona Nunu utano minei. \v 35 Tamana ei kale sele e Natuna, mei tau a golugolu vuso na limane ei. \v 36 Sei ei silimuli e Natuna, ei isa a maulina i doana taliuliu taliuliu. Moni sei ei ma ogomuli ete a inade mine Natuna, ei ni ma mapigogoi ete ni guale a maulina. Lilotivulana mine Salemo ino ne ei.” \c 4 \s1 Iesu ei ade pilu a tavine tasa mine Samaria \p \v 1 Sou e Parisi sou longe a inade ve Iesu ei maavuvuti a vanunua makuba me sou a vanunua do sou palea a disaipel minei, ma savulu ne sou i vululusi a savulu ne sou a disaipel mine Ioanes. \v 2 Moni Iesu ei ma maavuvuti ete e sou. Sou a disaipel minei sou maavuvuti e sou. \v 3 Me Iesu ei asutase a avena e Iudia me ei veteliu usino ne Galili. \v 4 Ma vea ei ni ogomuli iodo i balivua bilesi na avena ne Samaria. \p \v 5 Maido me ei sibitala na aubu buobuo tasa ne Samaria, sou tole e Sikar. Sikar ei agavuale a magamaga Iekop ei bilii e natuna, e Iosep. \v 6 Lulu na nanu tasa lisa, Iekop ei pesi, ei ino na aubu odo. Iesu ei asuasu maino ma vovona i bale. Maido me ei ugu agavuale a lulu na nanu iedo. Ei tomane a matailala i pantasa mina lavilavi. \p \v 7 Tavine tasa mine Samaria ei asu maino ni sao a nanu, me Iesu ei vei lei maido, “Sao agu a nanu. Eau kale na inu.” \v 8 Sou a disaipel minei sou asuosi usino na aubu buobuo mina unolina gona inani. \p \v 9 Tavine mine Samaria do ei vei le ei, “Oo Iuda, me eau a tavine mine Samaria. Posa matina o vei, ‘Sao agu a nanu. Eau kale na inu’?” Tavine ei goli a inade do, vuna maido sou e Iuda so ma maitamaina oto pilu e sou e Samaria. \p \v 10 Io Iesu ei vei le tavine do maido, “Mane o muada a niabi mine Salemo, me mane o muada e sei bibi vei lio, ‘Sao agu a nanu, eau kale na inu,’ io o no kake ei me ei ni bilii o a nanu na maulina.” \p \v 11 Ma tavine ei vei lei, “Bibi buo, oo ma isa oto a taogo, ma lulu na nanu ieli ei tano oto sele. Maido ma nanu na maulina, no guale iva? \v 12 Tubune amiteu Iekop ei bilii e amiteu a lulu na nanu ie. Me ei oto pilu e sou a natatuna me sou a bulmakau ma sipsip minei, sou vuso sou ininu na lulu na nanu ie. Nane o vululusi e Iekop, io?” \p \v 13 Iesu ei adeliu ane ei maido, “Sou vuso vanunua so inu na nanu ieli, ne sou malou lou. \v 14 Moni mane a bibi tasa ei ini a nanu eau na bilii e ei ie, ei ni ma mapigogoi ete ni malou lou. A nanu eau kale na bilii e ei ieli ei ni palea tomane a lulu na nanu lilo minei. Me a nanu iedo ni iopu taliuliu mei ni bilii e ei a maulina i kubaana taliuliu taliuliu.” \fig A nanu iedo ni iopu taliuliu mei ni bilii e ei a maulina i kubaana taliuliu taliuliu (Ioa 4:14)|alt="The water that I give will become in those who drink it a spring of water that bubbles up into eternal life." src="LB00302B.TIF" size="col" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="4:14" \fig* \p \v 15 Ma tavine do i vei le Iesu maido, “Bibi buo, bilii e eau a nanu iede, maido me eau na ma malou lou oto me eau na ma asu taliuliu oto mina sinao a nanu.” \p \v 16 Iesu ei vei lei maido, “Oo asu toleale suamu usinani.” \p \v 17 Tavine ei adeliu maido, “Eau ma isa oto a suagu.” Me Iesu ei vei le ei, “O vei ve oo ma isa oto a suamu, ede oo vei patotona sele, \v 18 vuna lisa suamu lima, ma bibi seidei oo malu pilu e ei ie, ei tamai e suamu boa. Inademu ieli ei patotona sele.” \p \v 19 Ma tavine ei vei lei, “Bibi buo, seidei eau muada i, oo a profet tasa. \v 20 Sou e tubutubune amiteu sou viepilupilu na loena ieli, me sou kakaka. Moni amutou Iuda amutou vei, a muine sou a vanunua na kinakana, ei ino ne Ierusalem moni.” \p \v 21 Iesu i vei maido, “Tavine, oo no silimuli a inadegu. Ilala tasa ei ni palea me ne amutou ma kaka oto ane Euma na loena ieli, me namutou ma kaka oto ne Ierusalem tamai. \v 22 Amutou Samaria amutou kaka ana golu amutou ma muada oto i. Moni amiteu e Iuda amiteu kaka ana golu amiteu muada i, vuna, pipigona mina gualeliuna vanunua ma tavivine ei maino ne sou e Iuda. \v 23 Moni a ilala tasa ni palea, seidei ei paleasi. Me sou a vanunua vuso sou kale a kinaka ivu, ne sou kaka ane Tamane eitou a Maolona Nunu ma inade patotona. Me Euma ei kale mamai sele sou a matana vanunua ma tavivine sou goli maido. \v 24 Salemo ei a Nunu. Me sou a vanunua ma tavivine sou kaka ane Salemo, ne sou kaka a Maolona Nunu ma inade patotona.” \p \v 25 Tavine ei vei ane Iesu maido, “Eau muada i, e Mesaia ni asu usinani, ei e Krais. Na malada ei ni asu usinani, ei ni vei le eitou a golugolu vuso.” \p \v 26 Me Iesu ei vei lei maido, “Ede eau moni, seidei eau ade pilu e oo ie.” \p \v 27 Na ilala do sou a disaipel minei sou veteliu, me sou ite ei adeade pilu a tavine tasa, me sou saga me so damutatala papai. Moni a bibi tasa i ma tagi ete Iesu maido, “O kale a sava?” Ue “Posa matina o ade pilu a tavine do?” \p \v 28 Io tavine do i asutase a taogo na nanu minei, me ei veteliu usino na aubu buobuo. Me ei vei ane sou a vanunua ma tavivine maido, \v 29 “Amutou vele mu ite a bibi tasa. Ei vei le eau a golugolu vuso eau goli lisa. Nane ei e Krais?” \v 30 Io sou ilisitase a aubu buobuo me so asuale Iesu. \p \v 31 Na ilala do sou a disaipel so vei lei maido, “Magiligilina, o aani.” \p \v 32 Me ei vei le sou maido, “Eau isa a gona inani amutou ma muada oto i.” \p \v 33 Maido me sou a disaipel sou ade balivua ane sou oto maido, “Nane tasa maasi ana a gona inani?” \p \v 34 Me Iesu ei vei ane sou maido, “Gona inani minau, iede a ogomulina masagana minei ei peltase eau me a mapalipalina pipigona ei bilii e eau. \v 35 Amutou vei maido, ‘A game iva ni pulu, io mauma ni matua.’ Moni eau vei le amutou, namutou gemu iiti a mauma vuso. A gona inani ei matuasi. \v 36 Bibi ei guale a gona inani, ei guale a mapana, me ei guale a gona inani na maulina ei kubaana taliuliu taliuliu. Maido ma bibina dinanina ma bibina gualena, sulu ne su mongemonge pilu. \v 37 Maido ma inade li, ‘Bibi tasa ei dani a vuavua ma bibi tasa sea ei guale a gona inani minei,’ ieli i patotona. \v 38 Eau peltase amutou usino na gualena gona inani na mauma lisa amutou ma pipigo oto i iodo. Vanunua sea sou totoe a mauma, me amutou asu ulilo mina gualena gona inani ei palea a sagaline sou.” \p \v 39 Sou e Samaria papaina na aubu buobuo do sou longe a inade mine tavine do, me sou silimuli e Iesu. Vuna maido, tavine do ei vei, “Ei veiosi ane eau a golugolu vuso eau goli lisa.” \v 40 Me sou Samaria so asu usino ne ei, me sou tagi e ei ni ugu pilu e sou. Maido me ei ugu a malada lua nado. \p \v 41 Papaina sele sou longe a inade mine Iesu oto me sou silimuli. \p \v 42 Me sou vei ana tavine do maido, “Amiteu ma silimuli ete a bibi iodo a inademu moni, boa. Amiteu oto te longe a inadena, me amiteu muada i, bibi moni iedo ei a bibi na gualeliuna vanunua ma tavivine mina magamaga.” \s1 Iesu ei toekube a natuna bibi ei pipigopigo ana mapana tasa \p \v 43 Iesu ei ugu a malada lua pulu me ei asu usino na avena ne Galili. \v 44 Iesu oto ei ademuada maido, “A profet ei ma isa oto a aisa na vuna aubu minei oto.” \v 45 Ei asu sibitala ne Galili, me sou e Galili so mongemonge e ei divi, vuna maido sou tamai so asu a kinaka buo ino ne Ierusalem, me sou ite a golugolu vuso ei goli na malada do. \p \v 46 Iesu ei sibitala lou ne Gana na avena e Galili. Na aubu odo ei sauvulesi a nanu i palea a vain. Na malada do a munuganuga tasa mina mapana ei ino na aubu buobuo e Kapenaum, me natuna bibi ei isa a sinobe. \v 47 Ma bibi iedo i longe a inade maido, Iesu ei sibitalasi ne Galili. Me ei asuale Iesu me ei tagi e ei ni asu usino ne Kapenaum ni toekube natuna. Bibaini iodo bisii moni ni mate. \v 48 Me Iesu ei vei lei maido, “Mane amutou ma ite ete a matamatana matailala ma gona sinaga, ne amutou ma silimuli ete.” \p \v 49 Munuganuga ieli i vei maido, “Bibi Taula, oo asu asi usinani, dae natugu ei ni mate.” \p \v 50 Me Iesu ei vei lei, “Oo asu. Natumu ei ni mauli.” Io munuganuga do ei silimuli a inade ne Iesu mei asu. \v 51 Munuganuga do ei saboa divi ne Kapenaum, me sou a vanunua na pipigona minei so poge ei na vea, me sou vei lei maido, “Natumu ei mauliosi.” \p \v 52 Me ei tagi e sou, sei matailala ei kuba. Me sou vei, “Lavi na matailala padilua mina lodo, vovona tuntunu odo i bualetase ei.” \v 53 Me tamana ei muada, lavi na matailala moni odo Iesu ei vei lei, “Natumu ni mauli.” Me ei pilu e sou vuso na luma so silimuli. \p \v 54 Ieli a maluana gona sinaga Iesu ei goli ne Galili maino ne Iuda. \c 5 \s1 Iesu ei toekube a bibi tasa na lulu na nanu e Betesda \p \v 1 Mulimuli, a malada buo na kinaka mine sou e Iuda i palea, me Iesu i asu usino ne Ierusalem. \v 2 Ne Ierusalem, agavuale a Tema na Sipsip, a lulu buo tasa na nanu ino, na inade mine Hibru sou tole e Betesda. Me a luma na malolovina lima ino. \v 3-4 Na luma na malolovina sou odo a vanunua na sinobe makuba ino pilu e sou a mata ego, me sou a ubune sou i mamau, ma vanunua vovone sou i mamate. \v 5 Bibi tasa ino na luma na malolovina do, ei isa a sinobe mapigogoi a avala savulu tolu timana pantolu. \v 6 Iesu ite a bibi iodo i mavutavuta muina, me ei muada a sinobe minei i tabaasi. Me Iesu i tagi e ei, “O kale a vovomu ni palea kuba, io?” \p \v 7 Bibi sobe do i adeliu ane Iesu maido, “Bibi Buo, ilala a nanu i vuvule, eau ma isa oto a bibi tasa i mapigogoi ni guale eau usino mei ni tau eau ulilo mina lulu na nanu. Eau oto eau kale na asu, moni sou a vanua sanii so muga me sou vululusi e eau.” \p \v 8 Me Iesu ei vei lei maido, “O magili mo guale a mavutavutana minio mo asu.” \v 9 Ma tabaa oto vovona bibi iedo ei palea kuba. Me ei guale a mavutavutana minei mei asu. Malada do ei a malada na kinaka mine sou e Iuda, \v 10 maido me sou e Iuda so ite a bibi iedo, me sou vei lei maido, “Seidei a Maolona Malada. A binea mine eitou ei vei i ma puiale ete no guale a mavutavutana minio me no asu na Malada na Maolona.” \p \v 11 Me ei sie a inade maido, “Bibi ei toekube eau ei vei le eau maido, ‘Guale a mavutavutana minio mo asu.’” \p \v 12 Me sou tagi e ei, “Sei bibi ei vei lio, ‘No guale a mavutavutana minio mo asu’?” \p \v 13 Moni a bibi ei kuba lou iodo ei ma muada oto e sei bibi i vei le ei, vuna a vanunua ma tavivine sou makuba sele ino do, me Iesu ei asuosi. \p \v 14 Mulimuli Iesu i gali ulilo na luma mine Salemo me ei ite a bibi iedo ino. Me Iesu ei vei lei maido, “Oite, seidei o kubasi, maido mo ma goligoli ase a sinusu, dae a mavaana tasa buo lou ni palea minio.” \p \v 15 Io a bibi iedo ei asu mei vei le sou e Iuda maido, “Bibi ei toekube eau odo, ei e Iesu moni.” \v 16 Io sou e Iuda so soke a toegegeline Iesu, vuna ei goligoli a matana golu maido mina Maolona Malada. \v 17 Moni e Iesu i adeliu ane sou maido, “Euma ei pipigo taliuliu pea seidei, me eau tamai ea pipigo.” \p \v 18 Sou e Iuda so longe a inade do me sou kale sele ne sou valiputemate e Iesu, vuna ei ma seuti ete a binea mina Maolona Malada moni, boa. Ei vei tamai maido Salemo ei e Tamane ei bilesi. Na inade ieli ei toe ei oto tomane e Salemo. \s1 A aisa buo mine Natune Salemo \p \v 19 Maido me Iesu i adeliu ane sou maido, “Patotona sele eau vei ane amutou, Natuna ei ma mapigogoi ete ni goli a golu tasa a damutatalana minei oto. Boa. Ei goli moni a golugolu mane ei ite Tamana i goli. Golugolu vuso Euma ei goli, ede Natuna tamai ei ni goli. \v 20 Euma i kale mamai sele Natuna, mei maite e ei a golugolu vuso ei oto ei goli. Euma ei ni maite e Natuna a golu sanii i buo, ei ni buo lou ana pipigona vuso ei goliosi. Me ne amutou saga sele i. \v 21 Euma ei mailisiliu a vanunua sou matesi mei bilii e sou a maulina, tomane moni Natuna tamai ei bilii a maulina usino ne sou a vanunua na masagana minei oto. \v 22 Euma i ma vileale ete a bibi tasa na vavasana. Pipigona vuso mina nilonge na vavasana, ei biliiosi e Natuna, \v 23 mina vanunua vuso sou mapigogoi ne sou beilange a aisane Natuna tomane moni sou beilange a aisane Tamana. Bibi ei ma beilangelange ete a aisane Natuna ei ma beilange ete a aisane Tamana ei peltase ei usinani. \p \v 24 “Patotona sele eau vei ane amutou, bibi ei longe a inadegu mei silimuli e Euma, ei peltase eau usinani, ei isa a maulina i doana taliuliu. Ei ni ma magili oto na vavasana. Boa. Ei padiosi maino na minate usino na maulina. \v 25 Patotona sele eau vei ane amutou, ilala ei kale ni palea, seidei ei paleasi, me sou a vanunua ma tavivine sou mamatesi ne sou longe a baligolune Natune Salemo, me sou so longe, ne sou guale a maulina. \v 26 Tamana ei isa a maulina lilo ne ei oto, me ei bilii a maulina usino ne Natuna, me ei tamai ei isa a maulina lilo ne ei oto. \v 27 Ei e Natuna Bibi, maido me Tamana i bilii e ei a aisa buo mina vavasana ane sou a vanunua ma tavivine me mina vivilealena inigogona mine sou. \p \v 28 “Amutou ma damutala papai lou a inadegu. Ilala ei agaviosi ni palea ma vanunua ma tavivine vuso sou ino na aova na minate ne so longe a baligolune Natuna. \v 29 Me sou a vanunua ma tavivine sou goli a inigogona i doana, ne so ilisiliu me ne sou mauli, me sou a vanunua ma tavivine sou goli a inigogona pagu, ne sou ilisiliu me ne sou magili na vavasana.” \s1 Veipalena sanii e Iesu ei e sei \p \v 30 Iesu ei vei lou maido, “Eau ma mapigogoi ete na goli a golu tasa na damutatalana minau oto. Eau ogomulimuli a inade eau guale maino ne Euma me eau vilemumuliale a inigogona mine sou a vanunua ma tavivine. Ma vavasana minau ei bilesi, vuna eau ma ogomulimuli ete a masagana minau oto. Boa. Eau ogomuli a masagana mine Euma, ei peltase eau usinani. \p \v 31 “Mane eau vululu eau veipale e eau oto, de inadegu ni ma mavaa oto. \v 32 Moni a bibi sea ei ni veipalele e eau, me eau muada sei matana inade ei ni ade i, ei patotona sele. \v 33 Eau muada lisa amutou peltase sou a vanunua sanii usino ne Ioanes mina gualena inadene ei, me Ioanes ei veimuade a inade i patotona. \v 34 Moni eau ma guale ete a inade na bibi tasa i mapigogoi ni masagali a inadegu. Moni eau kale ne Salemo ni gualeliu e amutou, maido me eau kale ne amutou damutale a inade Ioanes i veipale e eau. \v 35 Ioanes ei muina moni tomane a lada ei lulu mei bilii a muada usino na vanunua. Me amutou mongemonge a muada minei na ilala i boto moni. \v 36 Moni a golu i vululusi e Ioanes, ei veimuadesi e eau. Iedele a pipigona vuso Euma i bilii e eau na pipigo me na mapuli. Pipigona sou eau goli ieli ei veipale iiti ane sou a vanunua ma tavivine maido, Euma ei peltase eau usinani. \v 37 Me Euma ei peltase eau usinani, ei oto ei veimuade e eau. Moni amutou ma longemuli sape ete a baligoluna. Boa vuso sele. Me amutou ma ite ete a laguna. \v 38 Ma inadene ei tamai ma muina oto na lilone amutou, vuna maido amutou ma silimuli ete a bibi e Tamana i peltase ei usinani iedo. \v 39 Amutou damutale a Laulau mine Salemo ei bilii e amutou a maulina i muina doana taliuliu taliuliu, maido me amutou gi taliuliu a inade vuso ino na Laulau mine Salemo. Moni a Laulau mine Salemo tamai i veimuade e eau, \v 40 moni amutou ma kale ete ne amutou asuale eau mina gualena maulina. \p \v 41 “Eau ma guale ete a aisa buo maino ne sou a vanunua. \v 42 Moni eau muada e amutou, na lilone amutou, amutou ma isa oto a masagana usino ne Salemo. \v 43 Eau asu usinani na aisane Euma, me amutou ma guale ete eau. Moni mane a bibi tasa i asu usinani na aisane ei oto, namutou guale e ei. \v 44 Amutou gualeale a aisa buo maino na abuna mine amutou oto. Moni a aisa buo ne Salemo tasa moni ei iabi ieli usino ne amutou, ede amutou ma kale ete a gualena. Mane amutou goli a matana inigogona sou ie, io ne amutou silimuli eau matina? \p \v 45 “Amutou ma damudamu lou ve eau na vavasa ane amutou na matane Euma. Boa. Bibi ei ni vavasa ane amutou, ede Moses oto, ei a bibi amutou damu ve ni buloi e amutou odo. \v 46 Mane amutou silimuli a inade mine Moses, io ne amutou silimuli a inade ne eau tamai, vuna maido a inadenade ei niage, ei veimuade e eau. \v 47 Moni mane amutou ma silimuli ete a inade ei niage, io ne amutou silimuli a inade minau matina?” \c 6 \s1 Iesu ei bilii a gona inani usino ne sou a vanunua savuluvulu lima \r (Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17) \p \v 1 Mulimuli, Iesu ei asu usino na lili maino mina pou na nanu e Galili, aisana pou na nanu e Taiberias. \v 2 Ma abuna vanunua ma tavivine taula sou ogomuli e ei, vuna sou ite a gona sinaganaga ei goli mina toekubena vanua na sinobe. \v 3 Me Iesu ei asu uata na loena, me ei ugu pilu e sou a disaipel minei. \v 4 Na ilala iedo a malada buo ne sou e Iuda bisii moni ni palea, ei a Malada na Asuleletasena. \v 5 Iesu ei gemu maisaba mei ite a abuna vanunua ma tavivine sou asuale ei. Me ei tagi e Pilip maido, “Neitou oli a ulalu iva ane sou a vanunua ma tavivine ieli ne sou ani?” \v 6 Ei goli a inade li mina tinovene Pilip, vuna ei oto muadasi a sava ei ni goli. \p \v 7 Pilip ei adeliu maido, “Mane eitou oli a ulalu mapigogoi a vatu savulu lua denarii, ei ma mapigogoi ete sou a vanunua ma tavivine ie tastasane ne sou guale a gona inani bisiisii sele.” \p \v 8 Disaipel tasa minei, aisana Andru, tasine Saimon Pita, ei vei le Iesu maido, \v 9 “Bibaini tasa eili ie ei isa a ulalu lima sou goli a bali, pilu a aia banini lua. Moni a abuna vanunua ma tavivine taula sele eili. Ulalu sou ieli ma aia ei ni buloi e sou matina?” \p \v 10 Iesu ei vei maido, “Vei le sou a vanunua ma tavivine ne sou ugu.” Gulugulu i makuba na avena do. Savulu ne sou a vanunua moni i mapigogoi savuluvulu lima (5,000). \v 11 Iesu ei guale a ulalu mei toledadangi e Salemo mei soebule e sou so ugugu tano. Ei goli tamai maido mina aia lua do. Me sou guale mapigogoi a masagana mine sou. \v 12 Sou ani me sou masu sele, me Iesu ei vei le sou a disaipel minei maido, “Amutou taupili a matevua vuso saboa nana, dae sanii ni buale sabubu.” \v 13 Maido me sou taupili a matevuavua na ulalu lima sou ani iodo me sou totongi voni a tanga savulu tasa timana lua. \p \v 14 Sou a vanunua ma tavivine so ite a matailala iedo Iesu goli, me sou vei maido, “Ivu, ei a profet Salemo ei vei a peltasene ei usinani na magamaga.” \v 15 Iesu ei longe a inade do mei muada maido, sou kale ne sou lapitole ei me ne sou tau e ei ni palea a mapana mine sou. Maido me ei ilisitase a avena do me ei vululu moni ei veteliu lou usino na loena. \s1 Iesu ei asu muata na pou na nanu \r (Mat 14:22-27; Mak 6:45-52) \p \v 16 Na lavilavi sele sou a disaipel mine Iesu sou asu utano na pou na nanu. \v 17 Sou sae na bot tasa me sou voleutu na pou na nanu usino ne Kapenaum. Ei tunuuiosi, me Iesu ei saboa sibitala ale sou. \v 18 Avivili sagali i palea mei mailisi a dasi. \v 19 Sou vole a bot i asu mapigogoi a bulagona kilomita lima ue pantasa, me sou ite Iesu ei asu muata mina pou na nanu me ei sibitala agavuale a bot. Sou lae, \v 20 moni e Iesu ei vei le sou, “Ieli e eau moni, amutou ma laelae lou.” \v 21 Io sou mongemonge a masaene Iesu uata na bot, me ma tabaa oto a bot i ontola na aubu sou asuale do. \fig Amutou magili sagali! Ieli e eau ma laelae lou! (Ioa 6:20)|alt="Take courage! It is I Don't be afraid!" src="ubsa-08a.tif" size="col" copy="UBS New Reader Illustrations © United Bible Societies 2002" ref="6:20" \fig* \s1 Iesu ei a ulalu na maulina \p \v 22 Na malada maisavulona, vanunua ma tavivine sou saboa ino na lili na pou na nanu maino. Sou muada i, lavi a bot tasa sea boa. Bot tasa moni ino, me Iesu ei ma sae oto na bot iedo pilu a disaipel minei. Sou a disaipel moni so sae na bot do me sou asu. \v 23 Moni a bot sanii ne Taiberias sou diviosi agavuale a aubu iedo Bibi Taula ei maibalave a ulalu me sou ani, \v 24 me sou a vanunua ma tavivine sou ma ite ete e Iesu pilu e sou a disaipel nado, maido me sou sae na bot sanii, me sou vole usino ne Kapenaum mina tilomuline Iesu. \p \v 25 Vanunua ma tavivine sou asu sibitalasi ne Iesu mina lili na pou na nanu maino, me sou tagi e ei maido, “Magiligilina, oo asu usinani aisa?” \p \v 26 Me Iesu ei adeliu maido, “Ivu sele eau vei ane amutou, amutou asu usinani mu tilomuli e eau, moni amutou ma damutaletale ete a matailala eau maite e amutou. Boa. Amutou aniosi a ulalu eau bilii e amutou me amutou masu. Vuna moni ieli amutou tilomuli e eau. \v 27 Amutou ma pipigopigo lou a gona inani ni mamau. Boa. Namutou pipigo a gualena gona inani i muina taliuliu taliuliu. Matana gona inani ieli, Natuna Bibi ei ni bilii e amutou. Salemo Tamana ei biliiosi ei a sagagalina mina pipigona do.” \p \v 28 Io sou vei lei maido, “Namiteu goli a sava mapigogoi a pipigona mine Salemo?” \p \v 29 Me Iesu ei adeliu ane sou maido, “Pipigona mine Salemo ei maido, namutou silimuli a bibi iedo, Salemo i peltase ei usinani.” \p \v 30 Sou tagi e ei maido, “Oo no goli e sei gona sinaga tomana matailala ne amiteu ite me ne amiteu silimuli e oo? \v 31 Sou selebuobuo ne eitou lisa sou ani a manna mina avena a vanua boa tomane a inade ino na Laulau mine Salemo, ‘Ei bilii a ulalu na langi usino ne sou a vanunua ma tavivine.’\f + \fr 6:31 \ft Gualeliuna 16:4-5; Laulau na Inala 78:24 \f* Maidolo me sou ani, moni oo no goli a sava?” \p \v 32 Io Iesu ei vei ane sou maido, “Patotona sele eau vei ane amutou, Moses ei ma bilii ete amutou a ulalu maino na langi, moni Euma i biliilii e amutou a ulalu ivu maino na langi. \v 33 Ulalu e Salemo i iabi iedo, ei sivo muata mina langi me ei asu utano me ei bilii a maulina usino na vanunua ma tavivine mina magamaga.” \p \v 34 Me sou vei lei maido, “Bibi Buo, oo no bilii e amiteu a ulalu iede taliuliu.” \p \v 35 Me Iesu ei vei le sou maido, “Eau oto eau a ulalu mina maulina. Bibi ei asuale eau ei ni ma vitolo oto. Ma bibi ei silimuli e eau ei ni ma malou oto. \v 36 Tomane eau veiosi ane amutou, amutou itesi e eau, moni amutou ma silimuli ete. \v 37 Vanunua ma tavivine vuso Euma ei bilii e eau ne so asuale eau. Me sei ei asuale eau, eau ma mapigogoi ete na peltaselele ei. \v 38 Eau ma ilisitase ete a langi me eau sivo utano mina ogomulina masagana minau oto. Boa. Eau sivo utano mina ogomulina masagana mine Euma, ei peltase eau usinani. \v 39 Ma masagana mine Euma ei maido. Eau na ma litase ete tasa mine sou a vanunua ma tavivine ei biliiosi e eau. Boa. Eau na mailisi e sou na punuluna malada. \v 40 Masagana mine Euma ei maido, vanunua vuso sou ite Natuna me sou silimuli e ei, ne so guale a maulina i muina kubaana taliuliu taliuliu. Me eau na mailisi e sou na punuluna malada.” \p \v 41 Sou e Iuda so longe e Iesu ei vei, “Eau oto, eau a ulalu i sivo muata mina langi,” me sou sinoa me sou ade papai ane ei. \v 42 Sou vei maido, “Bibi ieli e Iesu, natune Iosep. Eitou muada e tamana pilu e tinana. Me posa matina ei ade seidei maido, ‘Eau sivo muata na langi’?” \p \v 43 Iesu ei adeliu a inade usino ne sou maido, “Amutou ma ade papaipai lou balivua ne amutou oto. \v 44 Euma ei peltase eau. Ma bibi tasa i ma mapigogoi ete ni asuale eau na masagana minei oto. Boa. Euma ei ni mailisi a damutatalana minei me ei ni maasi ei usinani minau. Me mina punuluna malada eau na mailisi ei na minate. \v 45 Inade ino na laulau mine sou a profet i maido, ‘Salemo ei ni matetengi e sou a vanunua ma tavivine vuso.’\f + \fr 6:45 \ft Aisaia 54:13\f* De vanunua ma tavivine vuso sou longe a inade mine Euma me sou guale a matetengina maino ne ei, ne so asuale eau. \v 46 Bibi tasa saboa ite Euma. Bibi moni iedo ei malu pilu e Euma mei asu usinani, ei moni ei itesi e Euma. \v 47 Patotona sele eau vei le amutou, bibi ei silimuli e eau ei isa a maulina i kubaana taliuliu taliuliu. \v 48 Eau oto, eau a ulalu mina maulina. \v 49 Sou selebuobuo ne amutou sou ani a manna na avena a vanua boa do, sou matesi. \v 50 Moni a ulalu iedo ei sivo muata na langi, ei ane sou a vanunua ma tavivine ne sou ani me ne sou ma mate oto. \v 51 Eau a ulalu na maulina maino muata na langi. Mane a bibi tasa ei ani a ulalu ieli, ei ni isa a maulina i muina taliuliu. Ma ulalu eau na bilii iedo ei a mainigu. Eau oabi, ne sou a vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou guale a maulina.” \p \v 52 Sou e Iuda so longe a inade do, me sou maubi a inade balivua ne sou oto. Sou vei, “Posa matina bibi ieli ei ni bilii e eitou a mainina oto me ne eitou ani?” \p \v 53 De Iesu ei vei le sou maido, “Patotona sele eau vei le amutou, mane amutou ma ani ete a mainine Natuna Bibi, me mane amutou ma ini ete a dalane ei, ne amutou ma isa oto a maulina ni muina ne amutou. \v 54 Bibi ei aniani a mainigu mei inini a dalagu, ei isa a maulina i muina kubaana taliuliu, me eau na mailisi ei na punuluna malada. \v 55 Vuna maido mainigu ei a inani ivu ma dalagu ei a niinu ivu. \v 56 Bibi ei ani a mainigu mei ini a dalagu ei lilo minau, me eau lilo minei. \v 57 Euma ei mauli ei peltase eau usinani, me Euma moni eau mauli, tomane moni a bibi ei ani eau, eau moni ei ni mauli. \v 58 Ieli moni ei a ulalu sivo muata mina langi. Ei ma tomane ete a ulalu lisa sou e selebuobuo ne eitou sou ani me mulimuli sou mate. Bibi ei ani a ulalu ieli ei ni mauli taliuliu taliuliu.” \p \v 59 Iesu ei matetengi e sou a inade ieli na malada ei ino lilo na luma na kinaka mine sou e Iuda ne Kapenaum. \s1 Iesu ei bilii a inade ivu mina maulina \p \v 60 Papaina mine Sou a disaipel sou longe a inade ne Iesu iedo, me sou ade maido, “Inade ielili ei mavaa sele. Sei mapigogoi ni longemuli?” \p \v 61 Moni na lilo ne Iesu ei muada i maido, sou a disaipel minei sou ade papai a inade ei goli iodo. Maido me ei tagi e sou, “Inade ieli ei toemavae a lilone amutou, io? \v 62 Mane amutou ite e Natuna Bibi ei asu uata usino na avena ei malu i lisa do, de amutou ne mu goli a sava? \v 63 Maolona Nunu oto ei bilii a maulina usino ne sou a vanunua ma tavivine. Vovone eitou ei ma mapigogoi ete ni buloi sape eitou. Inade eau bilii e amutou ieli ei a nunu mei isa a maulina. \v 64 Moni a vanunua sanii balivua ne amutou sou ma silimuli ete.” Lisa otosi Iesu ei muadasi e sou a vanunua ma tavivine sou ma silimuli ete, me ei muada e sei bibi ni bilii e ei usino na limane sou a butu. \v 65 Maido me ei vei, “A vuna moni ieli eau vei le amutou, ‘Mane Euma ei ma longo oto, io a bibi tasa ei ma mapigogoi ete ni asuale eau.’” \p \v 66 Soke na ilala do sou a disaipel minei makuba sou veletase ei, me sou ma asu pilu otosi e ei. \v 67 Maido me Iesu ei tagi e sou a disaipel savulu tasa timana lua maido, “Amutou tamai mu kale namutou ilisitase eau, io?” \p \v 68 Saimon Pita ei adeliu maido, “Bibi Taula, ne amiteu asu usino ne sei? Inade minio moni ei bilii a maulina i muina kubaana taliuliu taliuliu. \v 69 Me amiteu silimuli, me amiteu muada iiti i maido, oo moni oo a maolona bibi Salemo ei vilealesi minei oto.” \p \v 70 Iesu ei adeliu ane sou maido, “Eau oto eau vileale amutou a disaipel savulu tasa timana lua. Moni tasa balivua ne amutou ei a bibi pagu tomane e Satan.” \v 71 Ei ade e Iudas, natune Saimon Iskariot. Ei tasa mine sou a disaipel savulu tasa timana lua, moni mulimuli ei bilii e Iesu usino na limane sou a vanunua sou kale ne so valipute ei. \c 7 \s1 Iesu ei asu ite a Malada Buo mina Luma na Malolovina \p \v 1 Na malada sanii mulimuli, Iesu ei gaga lilo na avena ne Galili. Ei ma kale ete ni asu ni gaga lou lilo na avena ne Iudia, vuna sou e Iuda so kale ne sou valipute ei. \v 2 Me a malada buobuo mina kinaka mine sou e Iuda, a Malada Buo mina Luma na Malolovina ei agaviosi ni palea. \v 3 Maidolo me sou e tatasine ei sou vei lei maido, “O no ilisitase a aubu ieli mo no asu usino ne Iudia, vuna sou a disaipel minio sou mapigogoi ne sou ite a matana pipigona sanii oo goligoli. \v 4 Mane a bibi tasa ei kale a vanunua ne so muada e ei, ei ni ma pipigo oovu oto. Mane o kale no goli a matana golugolu sou ie, oo no magili na matana vanunua ma tavivine vuso.” \v 5 Vuna sou e tatasina tamai so ma silimuli ete ei. \p \v 6 Iesu i adeliu ane sou maido, “Ilala minau ei saboa palea. Moni a ilala vuso ei mine amutou. \v 7 Sou a vanunua ma tavivine mina magamaga so ma mapigogoi ete ne sou butuale e amutou. Moni sou butuale eau, vuna eau ademuadada a inigogona pagupagu sou goligoli. \v 8 Amutou mu asu usino na malada buobuo do. Eau na ma asu oto, vuna maido ilala minau ei saboa palea.” \v 9 Ei vei le sou maido, ei muina sapa ne Galili. \p \v 10 Moni na malada sou e tatasine ei so asuosi, de mulimuli ei tamai asu, moni ei asu oovu moni. \v 11 Na ilala na malada buo do, sou e Iuda so tilotilo e ei, me sou tagu, “Bibi ieli ino iva?” \p \v 12 Me sou a vanunua ma tavivine so ade papai ane ei balivua ne sou oto. Sanii sou vei, “Ei a doana bibi.” Moni sanii sou vei, “Boa, ei aualala ane sou a vanunua ma tavivine.” \v 13 Moni sou lae e sou e Iuda, maidolo me tasa ne sou i ma adepalea oto a inigogona minei. \p \v 14 Io balivua sele na malada buo do, Iesu ei gali ulilo na luma mine Salemo me ei matetengi e sou a vanunua ma tavivine. \v 15 Sou e Iuda sou saga me sou vei, “Posa matina bibi ieli ei isa a muadana maido? Ei ma guale ete a matetengina tasa.” \p \v 16 Iesu ei adeliu ane sou maido, “A inade eau bilii e amutou ieli ei minau oto boa. Ei mine Salemo, ei peltase eau usinani. \v 17 Mane a bibi tasa ei kale ni ogomuli a masagana mine Salemo, ei ni muada a inade ieli maino ne Salemo, ue ei palea moni na damutatalana minau oto. \v 18 Bibi ei goli a inade na damutatalana minei oto ei kale ni beilange a aisane ei oto. Moni a bibi ei kale ni beilange a aisana Bibi ei peltase ei usinani, bibi iedolo ei a bilesina bibi. Ei a bibi na aualana boa. \v 19 Moses i bilii a binea usino ne amutou. Moni a bibi tasa boa balivua ne amutou ei ogomuli a binea do. Posa matina amutou kale namutou valipute eau?” \p \v 20 Vanunua ma tavivine sou adeliu maido, “Nunu pagu tasa ei ino minio. Sei kale ni valipute oo?” \p \v 21 Iesu adeliu ane sou, “Eau goli a gona sinaga tasa, me amutou vuso saga a golu ie. \v 22 Moses ei bilii e amutou a inigogona mina munogena, me amutou mogemoge selebanini na Maolona Malada mine amutou. Moni Moses oto ei ma mapale ete a inigogona ie. Ei palea ne selebuobuo lisa. \v 23 Amutou kale namutou ogomuli iiti a binea ne Moses, maido me amutou mogemoge selebanini na Maolona Malada. De mane eau toekube a vovona bibi mina Maolona Malada, posa matina amutou lilotivula agu i? \v 24 Amutou ma vivilemuliale lei a golugolu vuso mina matane amutou. Namutou vivilemuliale a golugolu vuso mina inigogona i bilesi.” \s1 Iesu ei e Krais? \p \v 25 Vanunua ma tavivine sanii ne Ierusalem sou tagu, “Nane ei a bibi moni a vanunua buobuo ne Iuda so kale ne so valipute ei? \v 26 Mu ite. Ei goli a inade na matana vanunua ma tavine vuso, moni sou ma goli ete a inade tasa usino ne ei. Nane vanunua buobuo sou muada ei e Krais, io? \v 27 Moni eitou muada a vuna aubu mina bibi ie. Me na malada Krais asu usinani, a bibi tasa boa i muada a vuna aubu minei.” \p \v 28 Iesu ei matetengitengi e sou a vanunua ma tavivine na luma mine Salemo, me ei tola maido, “Amutou muada e eau, me amutou muada a vuna aubu minau tamai. Moni eau ma asu oto usinani a masagana minau oto. Euma i peltase eau usinani. Ei patotona, moni amutou ma muada oto e ei. \v 29 Moni eau, eau muada e ei, vuna eau asu maino ne ei me ei peltase eau.” \p \v 30 Sou longe a inade iedo me sou kale ne so sautole ei. Moni a ilala minei saboa, maidolo me tasa ne sou i ma sautole ete ei. \v 31 Ma vanunua ma tavivine papaina sou silimuli ei, me sou vei, “Ilala e Krais asu usinani, nane ei ni ma mapigogoi ete ni goli a gona sinaga papaina i vululusi a gona sinaganaga bibi ieli ei goli?” \p \v 32 Sou e Parisi so longe a vanunua so goli a matamatana inade na golugolu e Iesu ei goli. Maido me sou a munugana prist me sou e Parisi sou peltase sou a papai usino ne sou lapitole ei. \v 33 Me Iesu ei vei, “Eau na pilu e amutou bisii moni, me eau na veteliu usino ne Euma, ei peltase eau usinani. \v 34 Me namutou tilomuli e eau, moni namutou ma ite ete eau. Me amutou ma mapigogoi ete namutou asu usino na avena eau ino i.” \p \v 35 Io sou e Iuda so maiadepilu balivua mine sou oto maido, “Ei ni asu usiva me eitou ma mapigogoi ete neitou poge ei? Nane ei ni asu usino na abuna mine eitou ino na avena vuso ne Grik, me ei ni pipigo a matetengine sou e Grik, io? \v 36 Ei vei, ‘Ne amutou tilomuli e eau, moni namutou ma ite ete eau, me amutou ma mapigogoi ete namutou asu usino na avena eau ino i.’ A malibuuna inade li ei matina?” \s1 Nanu ei isa a maulina \p \v 37 Punuluna malada mine sou a malada buobuo, ei a malada buo sele. Me na malada do Iesu ei magili me ei tola maido, “Mane sei ei malou, ei ni asuale eau me ei ni oinu. \v 38 Ei tomane a inade ino na Laulau mine Salemo, mane a bibi ei silimuli e eau, de a nanu papaina ei isa a maulina ni sali maino na lilo ne ei, me ei ni sali usino.” \v 39 Iesu ei ade a Maolona Nunu a vanunua so silimuli e ei ne sou guale mulimuli. Mina malada do Iesu ei saboa guale a aisa buo, maido me a Maolona Nunu i saboa palea usinani. \s1 Sou a vanunua ma tavivine so vilelue a abuna lua \p \v 40 Vanunua ma tavivine sanii sou longe a inadenade Iesu ei vei me sou vei, “Ivu sele, a bibi ieli ei a profet Salemo ei vei ni peltase ei usinani.” \p \v 41 Me sanii so vei, “Ei e Krais.” Moni sanii sou vei, “Boa. Krais ma mapigogoi ete ni sibitala ne Galili. \v 42 Laulau mine Salemo ei vei maido, Krais iedo ei ni palea na abuna mine Mapana e Devit, me ei ni palea ne Betlehem, a aubu iedo lisa Devit ei malu i.”\f + \fr 7:42 \ft 2 Samuel 7:12; Maika 5:2\f* \v 43 Maido ma vanunua ma tavivine sou isa a damutatalana seasea ane Iesu, me sou vilelue sou a abuna lua. \v 44 Sanii sou kale ne so papale bubuli ei, moni a bibi tasa ei ma sautole ete ei. \s1 Sou a munuganuga so ma silimuli ete Iesu \p \v 45 Seidolo sou a papai so veteliu lou usino ne sou buobuo mina prist me sou e Parisi. Me sou tagi e sou a papai maido, “Posa matina amutou ma maasi ete ei usinani?” \p \v 46 Me sou a papai so adeliu maido, “Lisa bibi tasa ei ma goli ete a inade tomane a bibi ieli ei goli.” \p \v 47 Me sou e Parisi so adeliu maido, “Ei iububi a tabune amutou tamai, io? \v 48 Nane na abuna mine amiteu, sou a vanua buobuo me sou e Parisi, bibi tasa ne amiteu i silimuli ei, io? Boa vuso sele. \v 49 Sou a abuna vanunua ma tavivine so ma muada oto a binea, ne sou tabule a mavaana buo muata ne sou.” \p \v 50 Nikodemus, ei a bibi lisa ei asu usino ne Iesu, ei mina abuna ne sou. Io ei vei le sou maido, \v 51 “Nane a binea mine eitou, ei vei le eitou mapigogoi neitou vavasa sabubu ana bibi tasa, io? Boa. Neitou longe pale a inadene ei, me neitou muada kuba iiti a golugolu ei goli.” \p \v 52 Moni sou adeliu ane ei maido, “Nane oo tamai o a bibi na avena e Galili, io? Gi iiti a inade vuso lilo na Laulau mine Salemo, me oo tamai o no muada i maido, a profet tasa ni ma palea oto ne Galili.” \s1 Tavine tasa ei goli a sinusu \p \v 53 Vanunua tastasane so sou veteliu usino na luma mine sou. \c 8 \p \v 1 Moni e Iesu ei asu usino na loena Oliv. \v 2 Na autupola siisii sele ei asu lou ulilo na luma mine Salemo. Me sou a vanunua ma tavivine so asuale ei. Me ei ugu me ei matetengi e sou. \v 3 Sou a vanua na muadana binea me sou e Parisi, so maasi a tavine tasa ei goli a inigogona sualolona, me sou mamagili ei na matane sou a vanunua ma tavivine. \v 4 Me sou vei ane Iesu maido, “Magiligilina, tavine ieli ei goligoli a inigogona sualolona me amiteu saavi ei. \v 5 Na binea, Moses ei vei maido, neitou ubi a matana tavine maidolo a vatu. Mo no vei matina?”\f + \fr 8:5 \ft Pipigona mina Prist 20:10; Binea 22:22-24\f* \v 6 Sou goli a inade ieli mina tinovene ei, vuna sou kale ei ni goli a inade tasa, ne sou vavasa ane ei. Moni e Iesu ei motudu mei niage na magamaga a uune ei. \v 7 Sou tagu me sou tagu lou, maido me Iesu ei magili me ei vei le sou maido, “Sei bibi balivua mine amutou ei ma goli ete a sinusu ei ni lange a munugana vatu usino na tavine ie.” \v 8 Me ei motudu lou mei niage na magamaga. \v 9 Sou longe a inade do, me tastasane sou vuso sou ilisitase a avena iedo me sou asu. Sou a vanunua a avalane sou buo sou asu pala, me sou a vanua sanii so mulitole sou. Me Iesu moni pilu e tavine do su muine sulu. \v 10 De Iesu ei magili me ei vei ana tavine do maido, “Tavine, a vanunua li sou ive? Tasa nani boa ni vavasa amu?” \p \v 11 Ma tavine ei vei, “Bibi buo, tasa eili boa.” Me Iesu ei vei, “Eau tamai ea ma vavasa oto amu. O asu, me mulimuli o no ma goligoli ase a sinusu.” \fig Eau tamai ea ma vavasa oto amu. O asu, me oo ma goligoli ase a sinusu (Ioa 8:11)|alt="Neither do I condemn you. Go, and from now on, don't sin anymore." src="AP-12-06.TIF" size="col" copy="by Alice Paschal" ref="8:11" \fig* \s1 Iesu ei a muada mina magamaga vuso \p \v 12 Iesu ei vei ane sou a vanunua ma tavivine lou maido, “Eau oto eau a muada na vanunua ma tavivine na magamaga vuso. Bibi ei ogomuli e eau, ei ma mapigogoi ete ni asu na tunuui. Ei ni isa a muada mina maulina.” \p \v 13 Sou e Parisi so longe a inade do me sou vei le Iesu maido, “Oo veipalele a pipigona vuso ma inigogona minio oto. Maidolo ma inade minio ei ma mavaa oto.” \p \v 14 Me Iesu ei vei liu ane sou maido, “Ei patotona, eau oto veipale a inigogona minau oto. Moni inadegu ei mavaa, vuna maido eau muada a aubu eau ilisi i me eau asu usinani, mea muada a aubu eau na asuale. Moni amutou ma muada oto a vuna aubu minau. Me eau na asu usiva, ede tamai amutou ma muada oto i. \v 15 Amutou vilealale a vanunua na inigogona mina magamaga. Eau ma vilealale ete a inigogona mina bibi tasa. \v 16 Moni mane eau vilemumuliale a inigogona mina bibi tasa, vilemumulialena minau ei bilesi moni, vuna eau vululu moni eau ma vilemumuliale ete ei. Boa. Euma, ei peltase eau usinani, ei pipigo pilu e eau. \v 17 Na binea mine amutou, a inade eili maido, mane a bibi lua su veimuade a inade tasa moni, de a inade mine sulu ei ni patotona.\f + \fr 8:17 \ft Binea 17:6, 19:15\f* \v 18 Eau oto eau veimuade a pipigona vuso ma inigogona minau oto, me Euma, ei peltase eau usinani, ei tamai ei veimuade a pipigona ma inigogona minau.” \p \v 19 Io sou e Parisi so tagi e ei maido, “Tamamu ei ino iva?” Me Iesu ei adeliu maido, “Amutou ma muada oto e eau, me amutou ma muada oto e Euma tamai. Mane amutou muada e eau, io ne amutou muada tamai e Euma.” \p \v 20 Iesu ei matetengi e sou a vanunua ma tavivine agavuale a taogo na niabi mina luma mine Salemo, me ei goli a inade sou ie. Ma bibi tasa ei ma lapitole ete ei, vuna maido ilala ne ei i saboa. \s1 Amutou ma mapigogoi ete namutou asu usino na aubu minau \p \v 21 Iesu ei vei le sou a vanunua ma tavivine lou maido, “Eau na asutase amutou, me ne amutou tilo e eau, moni ne amutou mate a sinusu mine amutou. Amutou ma mapigogoi ete ne amutou asu usino na aubu eau na asuale.” \p \v 22 Sou e Iuda so longe a inade ielili me sou tagu, “Nane ei ni valipute liu e ei oto? Posa matina ei vei, ‘Amutou ma mapigogoi ete ne mu asu usino na aubu eau na asuale?’” \p \v 23 Me Iesu ei vei le sou maido, “Amutou a abuna matano na magamaga moni. Moni eau, eau muata na langi. Amutou a vanunua ma tavivine na magamaga. Moni eau a bibi na magamaga boa. \v 24 Maidolo me eau veiosi ane amutou, ne amutou mate a sinusu mine amutou, me mane amutou ma silimuli ete eau tomane eau veiosi maido, seido a sinusu vuso mine amutou ei ni muina moni, me namutou mate.” \p \v 25 Sou tagi e ei, “Oo sei?” Me Iesu ei vei le sou, “Eau e sei, ede eau veiosi ane amutou lisa palasi. \v 26 Eau isa a inade makuba eau na goli mina vilemumuliale na inigogona vuso mine amutou. Moni a Bibi ei peltase eau, inigogona minei i patotona vuso. Ma inade vuso eau longe maino minei, ede eau veimuadade usino ne sou a vanunua ma tavivine mina magamaga.” \p \v 27 Sou ma muada oto ve Iesu ei adeade ane sou e Tamana, \v 28 maido me ei vei le sou maido, “Ilala amutou beilange e Natuna Bibi, io namutou muada i maido, eau oto eau ino simaido. Me namutou muada, eau ma goli ete a golu tasa a damutatalana minau oto. Eau veimuadade a inade vuso tomane Euma ei maite e eau. \v 29 Euma, ei peltase eau usinani, ei eili pilu e eau. Me ei ma itetase ete eau na ugu vululu moni. Boa. Vuna maido taliuliu eau goli a golugolu vuso ei kale.” \p \v 30 Sou a vanunua ma tavivine so longe Iesu ei goli a inade ieli, me makuba mine sou so silimuli e ei. \s1 Inade moliana ei ni goli a vanunua ma tavivine vuso ne sou palea malamala \p \v 31 De Iesu ei vei le sou e Iuda so silimuliosi e ei maido, “Mane amutou lapitole sagali a inade minau, de amutou vuso namutou muina a disaipel ivu minau. \v 32 Me ne amutou muada a inade ivu, ma inade ivu ieli ni toe e amutou namutou palea malamala.” \p \v 33 Me sou vei liu ana maido, “Amiteu a abuna mine Abraham. Na malada tasa amiteu ma vanua na pipigo sabubu otosi. Moni, posa matina o vei, ‘Namutou palea malamala?’” \p \v 34 Iesu i adeliu ane sou maido, “Ivu uata eau vei le amutou, a vanunua vuso so goligoli a sinusu sou ino a vanunua na pipigona sabubu mina sinusu. \v 35 A bibi na pipigona sabubu ei ma ugu pilupilu oto e tamenatatuna taliuliu. Natuna moni ei ino taliuliu. \v 36 Maidolo me mane Natuna ei goli e amutou mu palea malamala, io namutou ugu malamala sele. \v 37 Eau muada, amutou a abuna mine Abraham. Moni a inadegu ei ma ino oto lilo mine amutou. Maidolo me amutou kale namutou valiputemate eau. \v 38 Eau veimuadade a golugolu vuso Euma ei maitesi eau. Me amutou goli a inigogona amutou guale maino ne tamane amutou.” \p \v 39 Sou e Iuda so longe a inade ne Iesu, me sou adeliu maido, “Tubune tamane amiteu e Abraham.” Me Iesu ei vei le sou, “Mane ei moliana amutou e tubutubune natatune Abraham, io ne amutou goli a inigogona tasa moni tomane Abraham ei goli. \v 40 Eau veimuadade le amutou a inade moliana eau longe maino ne Salemo. Moni seidei amutou kale ne mu valipute eau. A inigogona li ei a inigogona mine Abraham boa. \v 41 Amutou goligoli moni a inigogona mine tamane amutou.” Me sou vei le ei, “Sou e tinatinane amiteu so ma goli maisabe ete a inigogona sualolona me sou maalepose amiteu. Boa. Amiteu isa moni e Tamane amiteu tasa, ei e Salemo.” \p \v 42 Me Iesu ei vei le sou maido, “Mane ei moliana Salemo ei e Tamane amutou, io ne amutou kale eau, vuna eau asu maino ne Salemo. Eau ma asu oto usinani na damutatalana minau oto. Boa. Salemo ei peltase eau usinani. \v 43 Moni posa matina amutou ma muada kuba oto a inadegu? A vuna golu ieli ei maido, amutou ma mapigogoi ete ne amutou longemuli a inadegu. \v 44 Amutou e natatune tamane amutou, ei e Satan. Me amutou sagali a ogomulina masagana vuso mine tamane amutou. Lisa otosi ei muina a bibi mina valiputene sou a vanunua. Me ei ma ogomuli ete a inigogona i patotona, vuna maido inigogona i patotona ei ma ino oto minei. Aualana, iede a inade minei ivu. Vuna ei a bibi na aualana, me ei a tamana aualana. \v 45 Moni eau, eau ademuadada a inade i moliana, moni amutou ma silimuli ete a inadegu. \v 46 Amutou damu i eau goli a sinusu, io? Mane amutou damutale maido, io ne amutou veipale a inigogona pagu minau. Mane eau veipale a inade moliana, io posa matina amutou ma silimuli ete a inadegu? \v 47 Abuna mine Salemo sou longemulimuli a inade vuso mine Salemo. Amutou a abuna mine Salemo boa, maidolo me amutou ma longemuli ete a inade mine ei.” \s1 Ilala Abraham ei saboa alaposa, Iesu ei eiliosi \p \v 48 Sou e Iuda so adeliu ane Iesu maido, “Amiteu vei ve o a bibi mine Samaria me a nunu pagu tasa ino minio, ei moliana, io?” \p \v 49 Me Iesu ei adeliu maido, “Eau ma isa oto a nunu pagu. Eau beilange a aisane Euma moni, me amutou taupui a aisagu. \v 50 Eau ma pipigo oto a beilangena aisane eau oto. A bibi tasa eili ei kale ni beilange a aisagu, ei a bibi na vivilealena. \v 51 Patotona sele eau vei le amutou, mane a bibi tasa ei ogomuli a inade minau, ei ni ma mapigogoi ete ni mate. Boa vuso sele.” \p \v 52 Io sou e Iuda so vei le Iesu maido, “Seidei amiteu muadasi i, a nunu pagu nana na lilomu. Abraham ei matesi, me sou a profet tamai so matesi. Me oo vei, ‘Mane a bibi tasa ei ogomuli kube a inadegu, ei ni ma mapigogoi ete ni mate.’ \v 53 Nane oo vululusi e tubune eitou, Abraham, io? Ei matesi, me sou a profet tamai so matesi. Oo damu i oo sei ivu?” \p \v 54 Iesu ei adeliu maido, “Mane eau beilange a aisane eau oto, io aisagu ei a golu sabubu. Moni e Euma, ei beilange a aisagu. Me amutou vei ve ei e Salemo mine amutou. \v 55 Moni e amutou ma muada oto e ei, moni eau muada e ei. Mane eau vei, ‘Eau ma muada oto e ei,’ io eau na palea a bibi na aualana tomane amutou. Moni eau muada e ei, me eau ogomuli kube a inade mine ei. \v 56 Ilala tubune amutou e Abraham ei damutale a niitena malada minau ei mongemonge. Ma ilala ei itesi, lilona i kubaana sele.” \p \v 57 Sou e Iuda so longe a inade ielili me sou vei le Iesu maido, “Oo a avalamu saboa savulu lima, me oo ite Abraham, io?” \p \v 58 Me Iesu ei vei le sou, “Patotona sele eau vei ane amutou, ilala Abraham ei saboa alaposa, eau oto eau eiliosi.” \p \v 59 Io sou guale a vatu ve ne sou ubi e ei, moni Iesu ei ovu me ei ilisitase a luma mine Salemo me ei asu usala. \c 9 \s1 Iesu ei toekube a mata ego tasa \p \v 1 Iesu ei asuasu mei ite a bibi tasa matana i ego. Malada tinana i maalepose ei, ei mataegosi. \v 2 Me sou a disaipel mine Iesu sou tagi e ei, “Magiligilina, sei goli a sinusu me ei alaposa mata ego? Bibi ieli oto ei goli a sinusu, ue tamana me tinana sulu goli a sinusu?” \p \v 3 Me Iesu ei adeliu maido, “Bibi ieli ei ma goli ete a sinusu, me tamana me tinana tamai sulu ma goli ete a sinusu. Ei palea mata ego ne sou a vanunua ma tavivine ne so ite a pipigona mine Salemo na maulina minei. \v 4 Seidei ei saboa eili malada, me neitou goli a pipigona mine Salemo, ei peltase eau. Tunuui ni palea, ma vanunua ne sou ma mapigogoi ete ne sou goli a pipigona tasa. \v 5 Ilala eau saboa eili mina magamaga ie, eau oto eau a muada mina magamaga vuso ie.” \p \v 6 Iesu ei vei maido, mei apiso na magamaga. Me ei sauvuvule a apisona pilu a magamaga, me ei savei a magamaga dolo na matana bibi ei mata ego do. \v 7 Me Iesu ei vei lei maido, “Oo asu no loloi a matamu na lulu na nanu Siloam.” Malibuuna inade e Siloam i maido, “Sou peltase ei usino.” Io a mata ego do ei asu mei loloi a matana. Tauluna moni, matana i peo mei ite kube a golugolu vuso mei veteliu. \p \v 8 De sou minei oto pilu a vanunua sou ite ei lisa tagutagu a vatu ue sei golu, sou vei maido, “Matina? Nane ei moni a bibi ei ugugu me ei tagutagu a vatu maino ne sou a vanunua?” \p \v 9 Sanii sou vei, “E, ede ei moni.” Me sanii sou vei, “Boa, ei tomane moni a bibi iedo, moni ei sea.” Moni bibi oto do ei vei, “Ieli eau moni.” \p \v 10 Me sou tagi e ei, “Matamu i gemu lou matina?” \p \v 11 Me ei adeliu ane sou maido, “Bibi iedo sou tole e Iesu ei sauvule a magamaga pilu a apisona me ei savei na matagu. Me ei vei le eau, ‘O asu usino na lulu na nanu Siloam mo loloi a matamu.’ Maido me eau asu loloi me eau gemu.” \p \v 12 Me sou tagi e ei, “Bibi iedo ino iva?” Me ei vei, “Eau ma muada oto i.” \p \v 13 De sou maasi a bibi a matana i kubasi iodo usino ne so e Parisi. \v 14 Malada Iesu ei pee a matana bibi odo a magamaga pilu a apisona, ei a Maolona Malada mine sou e Iuda. \v 15 Io me sou e Parisi so tagi lei e ei, “Matamu i palea kuba matina?” Me ei vei le sou maido, “Ei savei a magamaga pilu a apisona na matagu, me eau loloi, me eau mapigogoi na gemu kuba.” \p \v 16 Me Parisi sanii sou vei maido, “Eitou muada, Salemo ei ma peltase ete a bibi ede usinani, vuna maido ei ma ogomuli ete a binea mina Maolona Malada.” Moni sanii sou vei ve, “Posa matina a bibi ei isa a sinusu ei mapigogoi ni goli a gona sinaga maido?” Me sou vilelue sou. \p \v 17 De sou e Parisi sou tagi lei a bibi iedo maido, “Bibi ei toekube a matamu odo, oo damu i ei sei bibi?” Ma bibi edo ei vei maido, “Ei a profet tasa.” \p \v 18 Sou e Iuda sou ma kale ete ne sou silimuli ve ei a mata ego me seidei ei gemu. Maido me sou toleale tamana me tinana bibi a matana i peosi odo. \v 19 Sou tagi e sulu maido, “Ieli nane natune amulu, io? Amulu vei ve ei alaposa a mata ego, io? De ei gemugemu lou seidei i matina?” \p \v 20 Me tamana me tinana sulu adeliu maido, “Amilu muada, ieli ei e natune amilu. Me na malada tinana i maalepose ei, ei ma gemugemu oto. \v 21 Moni seidei matana i peo matina, ieli amilu ma muada oto i. Me sei pee a matana, ede tamai amilu ma muada oto i. Amutou oto tagi e ei. Ei buosi. Ei mapigogoi ni veimuade a inadene ei oto.” \v 22 Tamana me tinana sulu lae e sou e Iuda, maido me sulu goli a inade maido. Sou e Iuda so maiademuliosi maido, mane a bibi tasa i veipale e Iesu ei e Krais, de ne sou taulele ei maino na luma na kinaka mine sou e Iuda. \v 23 A vuna moni ieli tamana me tinana sulu vei maido, “Ei buosi. Amutou oto mu tagi e ei.” \p \v 24 Io maluanai sou toleale a bibi lisa ei ma gemugemu oto do, me sou vei lei, “O no beilange a aisane Salemo, me o no goli a inade ivu moni. Amiteu muada, bibi o adeade i iede ei a bibi na sinusu.” \p \v 25 Me ei adeliu maido, “Ei a bibi na sinusu, ue boa, iede eau ma muada oto i. Golu tasa moni eau muada i, lisa eau ma gemugemu oto, moni seidei eau gemuosi.” \p \v 26 Me sou tagi lei e ei maido, “Ei goli lio a sava? Ei pee a matamu matina?” \p \v 27 Me ei adeliu ane sou maido, “Eau veiosi le amutou, moni amutou ma kale ete namutou longe. Gona sava amutou kale namutou longe mapapaina? Nane amutou tamai mu kale ne amutou palea a disaipel minei, io?” \p \v 28 Me sou e Parisi so adepintola ana bibi iedo maido, “Oo a disaipel minei. Moni amiteu a disaipel mine Moses. \v 29 Amiteu muadasi i, Salemo ei bilii e Moses a inade. Moni a bibi ede ei palea maiva, ede amiteu ma muada oto i.” \p \v 30 Io a bibi lisa ei ma gemugemu oto do ei adeliu ane sou maido, “Amutou goli a inade sea sele. Bibi iedo ei pee a matagu, me amutou vei, amutou ma muada oto e ei i sibitala maiva. \v 31 Eitou muada, Salemo ei ma longemuli ete a inade ne sou a vanunua na sinusu. Salemo ei longemuli a inade ne sou so a vanunua na kinaka me sou ogomuli a masagana minei. \v 32 Lisa oto sele asu pea seidei a mapamulina i boa na bibi tasa tinana i maalepose ei me ei ma gemugemu oto, me mulimuli a bibi tasa i pee a matana. \v 33 Mane Salemo i ma peltase ete a bibi iodo usinani, de ei ma mapigogoi ete ni goli a golu tasa.” \p \v 34 Sou e Parisi so longe a inade do me sou adeliu a inade maido, “Posa matina? Inigogona sinusu i valitole sele oo soke mina malada tinamu i maalepose oo i asu pea seidei. Me oo kale no matetengi e amiteu, io?” Me sou peltaselele ei usino. \s1 Vanunua sou ma silimuli ete, sou tomane a bibi ei ma gemugemu oto \p \v 35 Iesu ei longe a inade ve sou peltaselele a bibi iedo. Ma ilala Iesu ei ite lei ei, Iesu ei vei lei maido, “Oo silimuli e Natuna Bibi?” \p \v 36 Me ei adeliu maido, “Bibi buo, Natuna Bibi iodo ei e sei? Eau na silimuli e ei.” \p \v 37 Me Iesu ei vei lei, “O itesi e ei. Ei a bibi seidei ei ade pilu e oo ie.” \p \v 38 Ma bibi edo i vei, “Bibi Taula, eau silimuli.” Me ei totopatulu me ei kaka ane Iesu. \p \v 39 Me Iesu ei vei maido, “Eau asu usinani na magamaga ieli mina vivilealene sou a vanunua ma tavivine. Maido me sou a vanunua so ma gemugemu oto, ne so gemu. Me sou a vanunua so gemugemu, ne sou ma gemu oto.” \p \v 40 Sou e Parisi sanii ino so agavuale Iesu, sou longe a inade ie. Maido me sou tagi e ei, “O vei maido, amiteu tamai amiteu mata ego, io?” \p \v 41 Me Iesu ei vei le sou maido, “Mane a matane amutou i ego, io namutou ma isa oto a mavaana mina sinusu. Moni amutou vei ve, ‘Matane amiteu i gemugemu,’ maido ma sinusu ne amutou i saboa nana ana.” \c 10 \s1 Iesu ei a bibi doana mina niitealena sipsip \p \v 1 Iesu ei ade lou maido, “Ivu sele eau vei le amutou, bibi ei ma gali oto ulilo na tema mina bigomu mina sipsip, mei seuti a bigomu na avena tasa maino mei gali ulilo, matana bibi maido ei a bibi na paaalina mei a bibi na lapuale sabubina golugolu mine sou sanii. \v 2 Moni a bibi ei gali ulilo na tema, ei a bibi na itealalena sipsip. \v 3 Bibi na ulagena tema ei pee a tema ane a bibi. Ma sipsip vuso sou longemuli a tinola minei. Ei tole a aisana sipsip tastasa minei oto, me ei maasi e sou usala. \v 4 Ei maasi a sipsip vuso minei usala pulu, io ei muge sou. Ma sipsip vuso sou muada a tinola minei, maido me sou ogomuli e ei usino. \v 5 Ne sou ma ogomuli sabubi ete a vanunua seasea. Mane a bibi seasea i tole sou, ne so oavetase ei, vuna sou ma muada oto a baligolu na vanunua sea.” \v 6 Iesu ei bilii e sou a adetinovona ie, moni sou ma muada oto a vuna inade ei goli le sou. \p \v 7 Maido me Iesu ei vei ane sou lou maido, “Eau vei ivu sele le amutou, eau oto eau a tema mina sipsip. \v 8 A vanunua vuso sou asu pala ane eau, sou a vanua na lilimana ma vanua na lapualena golugolu. Moni a sipsip sou ma longemuli ete a tinola ne sou. \v 9 Eau oto eau a tema. Sei ei asuale eau me ei gali ulilo mina bigomu, io Salemo ni gualeliu e ei. Me ei ni gali ulilo mei gali usala, mei guale a gona inani. \v 10 Bibi na paaalina ei ma asu oto usinani ni goli a golu tasa sea. Ei asu moni usinani ni paaali a sipsip mei ni toegegeli e sou mei valiputemate sou. Moni eau, eau asu usinani ane sou ne so guale a maulina, ma maulina doana ni vonu sele lilo ne sou. \fig Eau asu usinani ane sou ne so guale a maulina, ma maulina doana ni vonu sele lilo ne sou (Ioa 10:10)|alt="I came so that they could have life-indeed, so that they could live life to the fullest." src="LB00014B.TIF" size="col" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="10:10" \fig* \p \v 11 “Eau oto eau a doana bibi mina niitealena sipsip. Bibi doana mina niitealena sipsip ei iabitase a maulina minei mina buloine sou a sipsip. \v 12 Mane a bibi ei pipigo moni mina gualena vatu, ei a bibi na itealena sipsip ivu boa mei ma tamana sipsip oto. Mane ei ite a buse aou sou asu maino, ei ni ilisitase a sipsip vuso me ei ni iava. Me a buse aou ni aleale sou a sipsip me ei ni vote maisabe sou. \v 13 Bibi iodo ei ni goli simaido, vuna ei pipigo moni a gualena mapa. Ei ma damutale ivu ete sou a sipsip. \v 14 Eau oto eau a doana bibi mina niitealene sou a sipsip. Eau muada a sipsip vuso minau, ma sipsip vuso minau sou muada e eau tamai, \v 15 tomane Euma ei muada eau, me eau muada e Euma. Me eau na iabitase a maulina minau mina buloine sou a sipsip. \v 16 Eau isa a sipsip sanii lou sou ma ino oto lilo na bigomu ieli. Eau na maasi liu tamai e sou usinani. Me ne sou longemuli a inadegu. Abuna sipsip ni tasa moni ma bibi na niitealena sipsip ni tasa moni. \fig Eau a bibi doana mina ulagena sipsip (Ioa 10:11)|alt="I am the good shepherd." src="HK005D.tif" size="col" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="10:11" \fig* \p \v 17 “Euma ei kale ivu sele eau, vuna eau na iabitase a maulina minau me mulimuli eau na gualeliu lei. \v 18 A bibi tasa i ma mapigogoi ete ni taulele a maulina minau. Na masagana minau oto eau na iabitase a maulina minau. Eau isa a sagagalina i mapigogoi na iabitase a maulina minau, me eau isa a sagagalina i mapigogoi na gualeliu lei. Euma ei vei le eau na goli simaido.” \p \v 19 Sou e Iuda sou longe a inade do, me sou vilelue sou a abuna lua lou. \v 20 Papaina mina vanunua sou vei ve, “Nunu pagu ino minei, me ei vautauta. Posa matina amutou longemuli e ei?” \p \v 21 Me sanii sou vei, “A bibi ei isa a nunu pagu ei ma mapigogoi ete ni vei simaido. Nane a nunu pagu ei mapigogoi ni pee a matane sou ego, io?” \s1 Sou e Iuda so butuale e Iesu \p \v 22 Mina ilala do, a malada tasa buo na kinaka i palea ne Ierusalem. Ei a malada mina damutaleliuna ilala lisa sou tige kube a luma mine Salemo me sou bilii liu e Salemo. Ei palea na ilala na maigina. \v 23 De Iesu i asuasu na luma na malolovina mine Solomon i ino lilo na luma mine Salemo. \v 24 Me sou e Iuda so asu maino me sou magili saiili e ei, me sou tagi e ei maido, “Oo no ma ademuada oto ane amiteu pea ne sei malada? Mane oo e Krais, de oo no adepalea muada ane amiteu.” \p \v 25 Me Iesu ei adeliu ane sou maido, “Eau veiosi le amutou, moni amutou ma silimuli ete. Pipigona vuso eau goli na aisane Euma, ielili i maite e amutou e eau e sei ivu. \v 26 Moni amutou a sipsip minau boa. Maido me amutou ma silimulimuli ete. \v 27 Sou a sipsip minau sou longemulimuli a tinola minau, me eau muada e sou, me sou ogomuli e eau. \v 28 Eau bilii e sou a maulina i muina kubaana taliuliu taliuliu, me ne sou ma buale oto. Ma bibi tasa ni ma mapigogoi ete ni taulele sou maino na limagu. \v 29 Euma, ei bilii e eau e sou, ei buo sele ana golugolu vuso. Maido ma bibi tasa i ma mapigogoi ete ni taulele sou maino na limana. \v 30 Me eau pilu e Euma amilu tasa moni.” \p \v 31 Sou e Iuda sou longe a inade maido me sou pa lou a vatu ne sou ubi e ei. \v 32 Me Iesu ei vei le sou maido, “Eau maite e amutou a pipigona doana makuba mine Euma. Moni, vuna matina amutou kale namutou ubi eau a vatu?” \p \v 33 Sou e Iuda sou adeliu usino ne ei maido, “Amiteu ma ubi ete oo a vatu a vuna ieli. O puisobe a muine Salemo, na vuna moni ieli amiteu kale namiteu ubi e oo. Oo a bibi sabubu, moni o vei maido oo oto oo e Salemo.” \p \v 34 De Iesu adeliu ane sou maido, “Na binea mine amutou a inade tasa i vei maido, ‘Eau vei maido, “Amutou tomane e salemo.”’\f + \fr 10:34 \ft Laulau na Inala 82:6\f* \v 35 Salemo i veipale a inade do usino ne sou a vanunua, me ei tole e sou e salemo. Ma inade ino na Laulau mine Salemo ei ma sauvuvule ete. \v 36 Moni e eau, Euma oto ei tau e eau, me ei peltase eau usinani na magamaga. Maido na ilala eau vei, ‘Eau e Natune Salemo,’ posa matina amutou vei, ‘O kale no puisobe a muine Salemo?’ \v 37 Mane eau ma goli ete a pipigona mine Euma, io ne amutou ma silimuli ete a inadegu. \v 38 Moni eau goli a pipigona minei. Me mane amutou ma kale ete namutou silimuli a inadegu, io ne amutou silimuli a pipigona eau goli. Maido me namutou iteilale me namutou muada i maido, Euma eili minau, me eau ino ne Euma.” \v 39 Sou kale ne sou saavi lei ei, moni ei pololeletase sou mei asu. \p \v 40 Iesu ei veteliu lou mei tuluuti a nanu e Iordan. Me ei asu sibitala mina aubu lisa Ioanes ei maavuvuti a vanunua, me ei muina na aubu odo. \v 41 Ma vanunua makuba sou asuale ei. Me sou vei maido, “Ivu, Ioanes ei ma goli ete a gona sinaga tasa, moni a inadenade vuso Ioanes ei goli ane a bibi ie, ei patotona moni.” \v 42 Me na malada Iesu ei ugu na avena do, vanunua makuba sou silimuli e ei. \c 11 \s1 Lasarus ei matesi \p \v 1 Bibi tasa aisana e Lasarus ei isa a sinobe, ei mina aubu e Betani. Betani ei a aubu mine Maria pilu e tasina e Marta. \v 2 Ei e Maria moni ei singi a nanu manginangina na ubune Bibi Taula, mei savei a aivune ei oto. Lasarus ei e latamane ne Maria me Marta. \v 3 De tametatasi lua do su sosove a inade usino ne Iesu maido, “Bibi Taula, bibi oo kale mamaimai sele do, ei sobe.” \p \v 4 Iesu ei longe do me ei vei maido, “Sinobe ieli ei ni ma goli ete a bibi ie ni mate. Moni sinobe ieli ni goli a vanunua ma tavivine ne sou ite a aisa buo mine Salemo. Na vea moni ieli Natune Salemo tamai ei ni guale a aisa buo.” \v 5 Iesu ei kale mamai sele Marta pilu e tasine ei me Lasarus. \v 6 Na ilala ei longe Lasarus ei sobe, ei muina a malada lua lou na avena ei ino i odo. \v 7 Me mulimuli ei vei le sou a disaipel, “Neitou veteliu usino na avena ne Iudia.” \p \v 8 Me sou a disaipel so vei le ei, “Magiligilina, simonimoni sou e Iuda so kale ne sou ubi mate e oo a vatu, moni o kale no asu lou usino ne sou, io?” \p \v 9 Moni e Iesu ei adeliu ane sou maido, “A oaso i isa a matailala savulu tasa timana lua, io? Mane a bibi ei asu na oaso, ei ma bosabosa oto, vuna maido ei ite a muada mina magamaga. \v 10 Moni mane ei asu na lodo, ei bosabosa, vuna maido ei ma isa oto a muada.” \p \v 11 Me mulimuli lou ei vei le sou, “Tamaine eitou Lasarus ei ngolo. Moni eau na asu na toleluti ei.” \p \v 12 Sou a disaipel so longe a inade iedo me sou vei maido, “Bibi Taula, mane ei ngolo, sinobe minei ni pulu, mei ni kuba liu lou.” \v 13 Sou a disaipel so ma muada oto e Iesu ei vei ve Lasarus ei matesi. Sou damu i e Iesu ei vei ve Lasarus ei ngolo moni. \p \v 14 Maido me Iesu ei veimuade e sou maido, “Lasarus ei matesi. \v 15 Moni eau damutale amutou me eau mongemonge e eau, ea ma ino pilu oto e ei na malada do. Vuna seido ieli ni goli e amutou namutou silimuli. Moni seidei neitou asu usino ne ei.” \p \v 16 Iesu ei adesi, de Tomas, aisana tasa e Didimus, ei vei le sou a disaipel maido, “De, eitou vuso neitou asu to mate pilu e ei.” \s1 Iesu ei vei, “Eau a ilisiliuna me eau a maulina oto.” \p \v 17 Ilala Iesu asu mei ite Lasarus i tabuliosi a malada iva lilo na muina minate. \v 18 Betani ei agavuale Ierusalem, i mapigogoi a bulagona kilomita tolu moni, \v 19 maido ma vanunua ma tavivine makuba mine Iuda sou sibitala le Marta me Maria mina toemeana lilo ne sulu a minate mine latamane ne sulu. \v 20 Marta ei longe a inade ve Iesu ei asuasu maino, me ei ilisitase a luma mei asu ni poge Iesu na vea. \p \v 21 Me Marta ei vei le Iesu maido, “Bibi Taula, mane oo eili nani, ne latamanegu ni ma mate oto. \v 22 Moni seidei eau muada tamai, mane o kake Salemo a golu tasa, Salemo ei ni bilii o.” \p \v 23 Iesu ei vei le ei, “Latamanemu ei ni ilisiliu.” \p \v 24 Me Marta vei le ei, “Eau muada, ei ni ilisiliu na punuluna malada, na malada do sou vuso vanunua ma tavivine ne sou ilisiliu.” \p \v 25 Me Iesu ei vei lei, “Eau a ilisiliuna, me eau a maulina oto. Ma bibi ei silimuli eau, mane ei mate, ei ni mauli lou. \v 26 Ma vanunua vuso sou ino mauli me so silimuli e eau, ne sou ma mate oto. Ne sou mauli taliuliu taliuliu. Oo silimuli ieli ue boa?” \p \v 27 Me Marta i vei le Iesu maido, “E, Bibi Taula. Eau silimuli oo e Krais me oo e Natune Salemo ni asu usinani mina magamaga.” \s1 Iesu ei lilomuli e Lasarus me ei tangi \p \v 28 Marta i vei maido, me ei veteliu me ei tole tasina e Maria. Me ei ade pakisikisi na tagilane Maria maido, “Bibi na matetengina ei divi me ei eili, me ei kale ni ite oo.” \v 29 Maria ei longe maido, ma tabaa oto ei ilisi ni asu ite e Iesu. \v 30 Iesu saboa divi na aubu. Ei saboa ino na avena palapala Marta i poge ei iodo. \v 31 Sou e Iuda so ino pilu e Maria na luma na tinangi, sou ite ei ilisi asi me ei asu usala. Me sou ogomuli e ei, vuna maido sou damu ve ei ni asu ni tangi na muina minate. \p \v 32 Ilala Maria ei asu sibitala na avena Iesu ino i odo, me ei ite ei. Me ei totopatulu agavuale a ubune Iesu, me ei vei lei maido, “Bibi Taula, mane o eili, latamanegu i ma mapigogoi ete ni mate.” \p \v 33 Iesu i ite Maria i tangitangi, me ei ite sou e Iuda so asu usinani pilu e Maria, sou tamai so tangi. Ma lilona i momolu sele mei tamai bisii moni ni tangi. \v 34 Me ei vei, “Amutou tau e ei iva?” Me sou vei le ei, “Bibi Taula, o asu usinani mo oite.” \p \v 35 Me Iesu ei tangi. \p \v 36 Sou e Iuda so ite me sou vei maido, “Mu ite, ei kale mamai sele a bibi ie.” \p \v 37 Moni sou sanii so vei, “Ei pee a matane bibi tasa ei ma gemugemu oto me ei toekube ei me ei gemu. Moni vuna matina ei ma kale ete ni buloi a bibi ieli ni ma mate oto?” \s1 Iesu ei mailisiliu e Lasarus \p \v 38 Io Iesu ei lilomomolu sele lou, me ei asu usino na muina minate. A muina minate do ei a lulu na vatu sou pesi na loena. Me a vatu taula tasa ei tabesobe a asena lulu odo. \v 39 Io Iesu ei vei, “Amutou, taulele a vatu iede.” Marta, ei e latavine na bibi matesi iodo, ei vei le Iesu maido, “Bibi Taula, seidei a malada ivanai ei ino na muina minate. Maido me ei mavuluosi.” \p \v 40 Me Iesu ei vei le ei, “Palapala eau veiosi lio, mane o silimuli, de o no ite a aisa buo mine Salemo.” \p \v 41 De sou taulele a vatu. Me Iesu i gemu uata me ei vei maido, “Ouma, eau toledadangi sele e oo, vuna o longesi a kinaka minau. \v 42 Eau muadasi i taliuliu o longe a kinaka minau. Moni eau damutale a vanunua ma tavivine sou magili ieli, me eau vei a inade ie ne sou silimuli e oo o peltase eau usinani.” \p \v 43 Iesu ei ade pulosi, mei tola vauta, “Lasarus, o gali usala!” \v 44 De Lasarus ei ilisiliu mei gali usala. Ubuna ma limana sou avisobe a malomalo ma lagune ei sou avisobe a malo tamai. Me Iesu ei vei le sou maido, “Lulitase a malo me nosi ana ei ni asu.” \fig Lasarus, o gali usala! (Ioa 11:43)|alt="Lazarus, come out!" src="GR-lllg09n.tif" size="col" copy="© Global Recordings Network, globalrecordings.net." ref="11:43" \fig* \s1 Sou a vanua buobuo so maiademuli a valiputene Iesu \r (Mat 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2) \p \v 45 Papaina mine sou e Iuda so asuosi usinani me sou lilomomoluosi pilu e Maria, sou ite a golu e Iesu ei goli, me sou silimuli e ei. \v 46 Moni sanii mine sou so veteliu usino ne sou e Parisi me sou vei le so a golu Iesu ei goli iodo. \v 47 Maido me sou a munugana prist pilu e sou e Parisi sou toleale sou a vanua na toebilelesina inade ne sou viepili, me sou vei le sou maido, “Neitou goli a sava? Bibi ieli ei goli a gona sinaga papainasi. \v 48 Mane eitou itetase ei ni goli a matana inigogona maido, a vanunua ma tavivine vuso do ne sou silimuli ei. Me sou e Rom ne so asu usinani ne sou toegegeli a luma na kinaka mine eitou pilu a abuna vanunua ma tavivine mine eitou.” \p \v 49 Moni a bibi tasa balivua ne sou, aisana e Kaiapas, ei a mapana prist na avala do, ei vei le sou maido, “Ivu amutou ma isa oto a damutatalana. \v 50 Nane amutou ma muada oto a inigogona tasa mine eitou e Iuda. Ei kubaana mane a bibi tasa moni ni puisobe a muine sou a vanunua ma tavivine me ei ni mate, dae a abuna vuso mine eitou ne sou buale.” \p \v 51 Kaiapas ei ma goli ete a inade do na damutatalana minei oto. Ei ugu a mapana prist mina avala do, maido me ei adetinaunau e Iesu ni mate mina buloine sou e Iuda. \v 52 Me Iesu ei ma mate oto mina buloine sou e Iuda moni boa. Ei ni mate mina viepiline sou e natatune Salemo so ugu maisaba, me ei ni toe sou ne so palea a abuna tasa moni. \v 53 De, na malada moni odo, sou a vanua buobuo so soke a maiademulina punogena vea mina valiputene Iesu. \p \v 54 Maido me Iesu ei ma asu palea oto louosi balivua ne sou e Iuda. Ei asutase a avena do mei asu ugu na avena tasa i agavuale a avena a vanua boa, na aubu buobuo tasa e Epraim. Me ei muina mina aubu do pilu e sou a disaipel minei. \p \v 55 Malada na Asuleletasena bisii moni ni sibitala. Maidolo me sou a vanunua ma tavivine makuba mina aububuna maisaba sou asu usino ne Ierusalem mina gunoline sou oto ne so palea alaba mina matane Salemo. \v 56 Me sou tilomuli e Iesu. Sou magili lilo na luma mine Salemo, me sou maiade balivua ne sou oto maido, “Amutou damutale matina? Ei ni asu usinani ni ite a malada buobuo mina kinaka ue boa?” \v 57 Sou a munugana prist pilu e sou e Parisi sou veiosi ane sou a vanunua ma tavivine maido, mane sei bibi ei muada e Iesu ei ino iva, ei ni veimuada ane sou ne sou papale ei. \c 12 \s1 Maria ei singi a nanu manginangina na ubune Iesu \r (Mat 26:6-13; Mak 14:3-9) \p \v 1 Malada na Asuleletasena ni palea na tauluna malada pantasa. Na malada iedo Iesu ei asu usino ne Betani. Betani ei a aubu mine Lasarus, ei a bibi Iesu i mailisiliuosi na minate. \v 2 Sou goli a inani mina toemunongene Iesu na aubu iedo. Me Marta i oseose a gona inani, me Lasarus i ugu pilu a vanunua sou aani pilu e Iesu. \v 3 De Maria i guale a getana nanu manginangina i mapana buo mamau, mei singi na ubune Iesu, mei saveitagase a aivu ne ei oto. Ma mangina na nanu mangina do i avisobe a lilona luma vuso. \p \v 4 Moni a disaipel minei tasa, aisana e Iudas Iskariot, ei a bibi iodo mulimuli ei ni tau e Iesu na limane sou a butu, ei vei maido, \v 5 “Vuna matina eitou ma masosove ete a nanu manginangina do me neitou guale a vatu savulu sobo tolu denarii,\f + \fr 12:5 \ft A vatu savulu sobo tolu denarii ieli a mapana pipigona mina bibi tasa na avala tasa.\f* me neitou bilii e sou a kapelabena vanunua?” \v 6 Moni Iudas i ma lilomuli ete sou a kapelabena vanunua, vuna ei a bibi na paaalina. Ei isa a pipigona mina itealena maloputu na vatu mine sou a abuna mine Iesu, me ei paaaliali a vatu sou tautau lilo na maloputu do. \p \v 7 Iesu ei vei maido, “Tavine de ni si ana. Ei singi a nanu manginangina de na malada eau mate me sou peilai e eau. \v 8 Sou a kapelabena vanunua ne sou muina pilu e amutou taliuliu, moni e eau, eau na ma mapigogoi ete na muigu pilu e amutou taliuliu.” \p \v 9 Sou a abuna buo ne Iuda sou muada, Iesu ei ino na aubu e Betani, me sou asu usino ne ei. Sou ma asu oto usinani mina niitene Iesu moni. Sou muada, lisa Iesu ei mailisiliu e Lasarus mina minate, me sou kale ne sou ite Lasarus tamai. \v 10 Maido me sou a munugana prist sou maiademuli a inade mina valiputene Lasarus tamai. \v 11 Vuna, papaina ne Iuda sou silimuli e Iesu a golu Iesu ei goli le Lasarus. \s1 Iesu ei gali ulilo ne Ierusalem tomane a mapana \r (Mat 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40) \p \v 12 Maisavulo, abuna vanunua ma tavivine taula sou asu so ugu ne Ierusalem mina niitena malada buo mina kinaka. Vanunua ma tavivine sou longe a inade maido, bisii moni Iesu ni sibitala ne Ierusalem. \v 13 Maido me sou guale a lalana pam me sou pautiale ei na vea. Me sou tola maido, \q1 “Hosanna!\f + \fr 12:13 \ft Malibuuna mina inade Hosanna i maido, Salemo, oo buloi e amiteu.\f* \q1 Salemo ei ni toekube a bibi ieli ei asu usinani mina aisane Bibi Taula. \q1 Ei a mapana mine Israel.” \p \v 14 Me Iesu ei ite a donki tasa me ei ugu muata ne ei. Ei tomane a inade ino na Laulau mine Salemo, \q1 \v 15 “Amutou a tavivine mine Saion, amutou ma laelae lou. \q2 Mu ite, mapana mine amutou ei ugu na donki alaba me ei asuasu usinani.” \p \v 16 Palapala sou a disaipel mine sou so ma muada oto a masovana mina inade do. Moni na tauluna Salemo i bilii a aisa buosi ne Iesu, sou damutale a inade do ino na Laulau mine Salemo. Me sou muada, ei ade e Iesu bilesi, me sou damutale lei a golu sou a vanua sou goli le ei iedo. \p \v 17 Ilala Lasarus ei matesi me ei ino na muina minate, a vanunua ma tavivine papaina sou ite Iesu ei tole Lasarus me ei mailisiliu e ei na minate. Seido sou a vanunua ma tavivine iedo, sou veimuade a inade mina golugolu Iesu ei goli iedo. \v 18 Sou a vanunua ma tavivine sou longe a inade ve ei goli a gona sinaga do, me sou asu so poge ei na vea. \v 19 Sou e Parisi sou ite me sou maiademuli i balivua mine sou oto maido, “Oite. A golu eitou kale neitou goli iedo, ei ma mapigogoi ete ni palea. Sou a vanunua ma tavivine vuso so ogomuli e ei.” \s1 Grik sanii sou kale ne so ite Iesu \p \v 20 Balivua ne sou a abuna vanunua ma tavivine sou asu usinani ne Ierusalem mina kinakana ane Salemo na malada buo do, sou e Grik sanii tamai ino. \v 21 De sou e Grik iedo sou asuale Pilip, ei a bibi maino ne Betsaida ne Galili. Me sou vei lei maido, “Bibi buo, amiteu kale namiteu ite Iesu.” \v 22 Io Pilip asu me ei vei le Andru. Me Andru pilu e Pilip sulu asu me su vei le Iesu. \p \v 23 Me Iesu ei adeliu a inade usino ne sou maido, “Ilala mine Natuna Bibi ei ni guale a aisa buo, seidei ei paleasi. \v 24 Ivu sele eau vei le amutou, mane a vuana vit i ma pu utano oto na magamaga me ei ma mate oto, de ei tasa moni ei ni muina. Moni mane ei mate, ei ni vuale a vuana papaina. \v 25 Mane a bibi tasa ei kale mamai a maulina minei oto, maulina minei ni buale. Moni mane a bibi tasa ei lametase a maulina minei na magamaga ieli, de ei ni guale a maulina taliuliu taliuliu. \v 26 Mane a bibi tasa ei goli a pipigona minau, ei ni ogomuli e eau. Me na aubu eau ugu i, bibi na pipigona minau tamai ei ni ugu pilu e eau. Mane a bibi ei goli a pipigona minau, Euma ni bilii e ei a aisa buo.” \s1 Ne sou beilange e Natuna Bibi \p \v 27 Iesu ei vei lou maido, “Seidei a lilogu i mavaa me eau damutatala papai. Eau na vei a sava? ‘Ouma, no buloi e eau me no taulele a mavaana ieli ni palea le eau na ilala ieli?’ Moni vuna moni ieli eau asu usinani. \v 28 Ouma, oo no beilange a aisamu.” De a baligolu tasa i vele muata na langi maido, “Eau goliosi a aisagu i palea buo, me eau na goli lei simaido.” \v 29 Vanunua ma tavivine sou magili agavi, sou longe a inade iedo me sou vei maido, “Ausa i tupaulu.” Me sanii sou vei, “A bineanea tasa mine Salemo i adesi ane ei.” \p \v 30 Iesu ei adeliu maido, “Tinola seidei amutou longe ie, ei ni ma buloi ete eau, ei mina buloine amutou. \v 31 Seidei ei a ilala na vivilealena inigogona mine sou a vanunua ma tavivine mina magamaga. Salemo ei ni taulele a mapana mine sou a vanunua ma tavivine mina magamaga. \v 32 Ilala sou beilange eau na magamaga, eau na lapuale sou a vanunua ma tavivine vuso usinani minau.” \v 33 Iesu ei goli a inade iedo mina veipalena vea na minate minei. \p \v 34 Io sou a vanunua ma tavivine sou adeliu ana maido, “Amiteu longe a inade na binea ne Salemo maido, ilala Krais ei ni palea, ei ni muina taliuliu taliuliu. De posa matina oo vei, ‘Ne sou beilange e Natuna Bibi?’ Natuna Bibi iedo ei e sei?” \p \v 35 Me Iesu ei vei le sou maido, “Ilala bisii moni a muada ni muina sapa pilu e amutou. Seidei muada saboa nana, maido me namutou asu na muada, dae a tunuui ni avisobe amutou. Bibi ei asu na tunuui, ei ma muada oto i ei asuasu usiva. \v 36 Seidei a muada i saboa nana pilu e amutou, maido me namutou silimuli a muada me namutou palea natatuna muada.” Iesu ei pulosi a inade pilu e sou a vanunua ma tavivine, io ei ilisi me ei asu ovutase sou. \s1 Iuda papaina saboa sou silimuli e Iesu \p \v 37 Sou ite ei goli a matailala papaina, moni sou ma silimuli ete ei. \v 38 Maido ma inade na profet e Aisaia ei palea patotona. Aisaia i vei maido, “Bibi Taula, sei silimuli a inade ne amiteu? Me a limane Bibi Taula palea usino ne sei?”\f + \fr 12:38 \ft Aisaia 53:1\f* \p \v 39 Sou ma mapigogoi ete ne sou silimuli e Iesu, vuna Aisaia i niage a inade tasa lou. Ei vei maido, \q1 \v 40 “Salemo ei goli a matane sou i mata ego, \q2 me ei goli a damutatalana mine sou i sobo, \q1 dae a matane sou ni ite a golu tasa ma lilone sou ni muada a vuna inade, \q2 me ne sou sauvule a lilone sou me ne sou veteliuale eau me eau na toekube lei e sou.”\f + \fr 12:40 \ft Aisaia 6:10\f* \m \v 41 Aisaia ei ite a aisa buo mine Iesu me ei goli a inade do ne Iesu moni. \p \v 42 Ivu, munuganuga papaina tamai sou silimuli e Iesu, moni sou lae e sou e Parisi me sou ma adepalea oto a silimulina mine sou, vuna sou e Parisi sou magilisobe sou a kinakana sea pilu e sou a kinaka mine sou e Iuda. \v 43 Sou kale mamai a inadena masalaina maino ne sou a vanunua ana inade masalaina maino ne Salemo. \s1 Inade mine Iesu ei ni vivilemuliale a inigogona mine sou a vanunua ma tavivine \p \v 44 Iesu ei tola maido, “Sei ei silimuli e eau, ei ma silimuli moni ete eau. Ei silimuli tamai e Euma i peltase eau usinani. \v 45 Me sei ei ite eau, ei ite Euma ei peltase eau usinani. \v 46 Eau asu usinani na magamaga ieli tomane a muada, mina vanunua vuso sou silimuli e eau ne sou ma ugu oto na tunuui. \p \v 47 “Mane a bibi tasa ei longe a inadegu me ei ma ogomuli ete, moni eau na ma vivilemuliale ete ei. Eau ma asu oto usinani na vivilealena mavaana mina inigogona mina vanunua ma tavivine mina magamaga. Eau asu usinani mina gualeliune sou. \v 48 Moni sei bibi i lametase eau me ei ma guale ete a inade minau, bibi na vilemulialena ei ni vilemuliale ei. Inade eau vei ie ni vavasa ane ei na punuluna malada. \v 49 Eau ma goli ete a inade a damutatalana minau oto. Euma ei peltase eau usinani, ei oto ei vei ane eau a inade vuso eau na ademuade i. \v 50 Eau muada, inade mine Euma ei mapalele a maulina i kubaana taliuliu taliuliu. Maido me a inade vuso eau vei, ede Euma i vei ane eau na vei.” \c 13 \s1 Iesu ei loloi a ubune sou a disaipel \p \v 1 Malada na Asuleletasena ei saboa palea, me Iesu ei muada a ilala i paleasi mine ei ni ilisitase a magamaga mei ni asu usino ne Tamana. Ei kale mamai sou a vanunua ma tavivine minei eili na magamaga, pea na punuluna maulina minei ei kale mamai lei simaido. \p \v 2 Na lavilavi sele sou aaniani a muine sou. Satan ei tauosi a damutatalana na lilone Iudas, ei e natune Saimon Iskariot, ni tau e Iesu mina limane sou a butu. \v 3 Iesu ei muada i maido, Tamana ei bilii e ei a golugolu vuso na limane ei. Ei muada tamai maido, Salemo i peltase ei usinani, me ei ni veteliu lou usino ne Salemo. \v 4 Maido me Iesu ei ilisi mei asutase a muina inani, mei kaitase a kinainai minei lagolago mei guale a malo tasa mina avutuna mei papale na aina. \v 5 Me ei singi a nanu na taogo tasa, mei soke a loloina ubune sou a disaipel mei saveitagasa a malo ei papale na aine ei do. \p \v 6 De ei asuale Saimon Pita. Me Pita i tagi e ei, “Bibi Taula, o kale no loloi a ubugu, io?” \p \v 7 Me Iesu ei adeliu ane ei maido, “Golu eau goli, seidei o ma muada oto i. Moni mulimuli o no muada.” \p \v 8 Me Pita ei vei le ei, “O ma loloiloi lei a ubugu. Umana sele.” Me Iesu ei adeliu maido, “Mane eau ma loloi ete oo, de o no ma ugu pilu oto e eau.” \p \v 9 Me Saimon Pita i vei lei, “Bibi Taula, mane maido, de o no ma loloiloi lei a ubugu moni, no loloi a limagu ma letegu tamai.” \p \v 10 Me Iesu ei vei lei, “Bibi ei avutuosi, ei ni ma avutuvutu asa. Ei ni loloi moni a ubuna, moni ei ni alaba vuso. Me amutou alabasi. Moni eau ma vei ete amutou vuso.” \v 11 Iesu ei muadasi i a bibi ei kale ni bilii e ei usino na limane sou a butu. Maidolo me ei vei, “Amutou vuso mu ma alaba oto.” \p \v 12 Tauluna loloina ubune sou, Iesu ei kai a kinainai lagolago minei mei ugu lou. Me ei tagi e sou maido, “Amutou muada a vuna golu eau goli le amutou ieli? \v 13 Amutou tole eau a bibi na matetengina ma Bibi Taula. Ei patotona simaido. Eau oto a bibi na matetengina me eau Bibi Taula mine amutou. \v 14 Eau e Bibi Taula ma bibi na matetengina, eau loloi a ubune amutou. Io amutou tamai ne mu loloi a ubune sou sanii. \v 15 Eau maite e amutou a inigogona simaido, me amutou tamai ne mu goli a inigogona tasa moni tomane eau maite e amutou. \v 16 Ivu sele eau vei le amutou, bibi na pipigona ei ma vululusi ete a bibi buo minei. Ma bibi ei asu usino na pipigona tasa, ei ino ma muata oto ana bibi ei peltase ei usino. \v 17 Seidei amutou muadasi a damutatalana ivu mina inigogona eau goli, me mane amutou ogomuli kube, namutou mongemonge. \fig Eau e Bibi Taula ma matetengina, eau loloi a ubune amutou, io amutou tamai ne mu loloi a ubune sou sanii (Ioa 13:14)|alt="If I, your Lord and teacher, have washed your feet, you too must wash each other's feet." src="GR-tlc099n.tif" size="col" copy="© Global Recordings Network, globalrecordings.net." ref="13:14" \fig* \p \v 18 “Eau ma veivei ete amutou vuso. Eau muada e amutou a vanunua eau vilealesi minau. Moni eau muada a inade ino na Laulau mine Salemo ei ni palea bilesi. Inade do ei maido, ‘Bibi ei ani a ulalu pilu e eau, ei beilange a ubuna me ei soetole e eau.’\f + \fr 13:18 \ft Laulau na Inala 41:9\f* \p \v 19 “Golu ieli saboa palea, moni seidei eau veiosi le amutou. Maidolo me mulimuli malada ei palea, io ne amutou silimuli maido eau oto eau a bibi maido. \v 20 Ivu sele eau vei ane amutou, sei bibi guale a bibi na pipigona eau peltase mei toekube ei, a bibi iedo ei guale eau mei toekube eau oto. Ma bibi ei guale eau, ei guale Salemo i peltase eau.” \s1 Iudas ei ni bilii e Iesu usino na limane sou a butu \r (Mat 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk 22:21-23) \p \v 21 Iesu ei pulosi a inade ma lilona i mavaa mamau. Me ei veipale a inade maido, “Ivu sele eau vei ane amutou, tasa ne amutou ei ni bilii e eau usino na limane sou a vanunua so butuale eau.” \p \v 22 Me sou a disaipel tastasa sou gegemuliale sou. Sou ma muada oto, ei ade e sei. \v 23 Me a disaipel tasa Iesu ei kale mamai sele do, ei vaitole Iesu. \v 24 Maido me Saimon Pita ei une a letena mei vei lei, “O tagi e ei, ei vei e sei.” \p \v 25 Maido ma disaipel do ei tau a letena agavuale Iesu me ei tagi e ei maido, “Bibi Taula, o ade e sei?” \p \v 26 Me Iesu ei adeliu maido, “Eau na guale a ulalu ieli mea na tau na bulu na gona inani mea na bilii a bibi tasa. Ei a bibi moni iodo eau ade e ei.” Io ei tau a ulalu na bulu na gona inani mei bilii e Iudas, natune Saimon Iskariot. \v 27 Iudas ei gualesi a ulalu, me Satan ei gali ulilo na lilone ei. Me Iesu ei vei ana maido, “Sava o kale no goli, o no goli asi.” \v 28 Vanunua vuso so ugu na poso na inani sou longe a inade Iesu ei bilii e Iudas iedo, moni sou ma muada oto a vuna inade do. \v 29 Iudas ei itealale a maloputu na vatu, maido me sanii sou damu ve Iesu ei vei le ei ni asu oli a golugolu mina malada buo na kinaka, ue ei ni asu ni bilii a golugolu usino ne sou a kapelabe. \v 30 Io Iudas ei gualesi a ulalu, ma tabaa oto ei gali usala. Ma aubu ei tunuuiosi. \s1 Iesu ei bilii e sou a disaipel a binea alaba \p \v 31 Iudas ei galiosi usala, io Iesu ei vei, “Seidei Natuna Bibi ei guale a aisa buo. Me Salemo ei guale a aisa buo lilo ne Natuna Bibi. \v 32 Me na ilala Salemo ei guale a aisa buo e Natuna Bibi, Salemo oto ei ni bilii a aisa buo usino ne Natuna Bibi, ma tabaa oto ei ni bilii e ei a aisa buo. \p \v 33 “Natatugu, eau na pilu e amutou na ilala boto moni. Me namutou tilomuli e eau. Eau veiosi le sou e Iuda, seidei eau goli a matana inade tasa moni usino ne amutou tamai, amutou ma mapigogoi ete namutou asu usino na aubu eau na asuale. \p \v 34 “Seidei eau bilii e amutou a binea alaba maido, amutou tastasa namutou kale sele e sou usino. Eau kale mamai sele amutou, maido moni amutou tastasa namutou maikalo baoli tamai. \v 35 Mane amutou tastasa mu kale sele sou ne amutou, io ieli ei ni maite e sou a vanunua maido, amutou a disaipel minau.” \s1 Iesu ei vei maido Pita ni lametase ei \r (Mat 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34) \p \v 36 Io Saimon Pita ei tagi e Iesu maido, “Bibi Taula, o no asu usiva?” Me Iesu ei adeliu maido, “Aubu eau na asuale, ieli seidei o ma mapigogoi ete no ogomuli e eau. Moni mulimuli o no ogomuli e eau usinani.” \p \v 37 Me Pita ei tagi e ei, “Bibi Taula, vuna matina eau na ma mapigogoi ete na ogomuli e oo seidei? Eau na mapigogoi na litase a maulina minau mina buloine oo.” \p \v 38 Me Iesu ei adeliu maido, “O damu i o mapigogoi no litase a maulina minio mina buloine eau? Ivu sele eau vei lio, ilala kuleko i saboa tangi, o no vei matolu maido, o ma muada oto e eau.” \c 14 \s1 Iesu ei a vea mine sou a vanunua ma tavivine usino ne Tamana \p \v 1 Iesu ei ade ane sou maido, “Amutou ma lilo mavaavaa lou. Amutou silimuli e Salemo me namutou silimuli tamai e eau. \v 2 Na luma mine Euma a vilo i makuba ino, me eau na asu mina masusuluna muine amutou. Mane boa, eau na vei le amutou. \v 3 Me mane eau asu me eau masusulu a muine amutou, eau na veteliu me eau na guale amutou ne amutou pilu e eau. Ma aubu eau ugu i, amutou tamai namutou ugu i pilu e eau. \v 4 Me amutou muada a vea usino na aubu eau kale na asuale do.” \p \v 5 Tomas i vei le ei, “Bibi Taula, amiteu ma muada oto i a avena oo no asuale, me namiteu muada a vea matina?” \p \v 6 Me Iesu ei vei lei maido, “Eau oto eau a vea, me eau a vuna inade i patotona, me eau a vuna maulina. Bibi tasa ei ni ma asu oto usino ne Euma na vea tasa sea. Boa. Ne eau moni. \v 7 Mane amutou muadasi eau, ne amutou muada tamai e Euma. Seidei amutou sokesi i a muadana e ei. Me amutou itesi e ei.” \p \v 8 Pilip ei vei le Iesu maido, “Bibi Taula, o maite amiteu e Tamamu, me ieli ni mapalipali a masagana ma damutatalana mine amiteu.” \p \v 9 Me Iesu ei vei le ei, “Pilip, tabaa selesi eau ugu pilu e amutou, me oo saboa muada e eau? Bibi ei ite eau, ei ite Euma. Posa matina o vei, ‘Maite amiteu e Tamane amiteu?’ \v 10 O ma silimuli ete eau eau ino lilo ne Euma, me Euma ei eili minau? Inade eau bilii e amutou, ede eau ma goli ete a damutatalana minau oto. Euma ei eili minau, ei goligoli a pipigona vuso minei. \v 11 Amutou namutou silimuli a inade ie. Eau ino lilone Euma, me Euma eili minau. Mane boa, de namutou silimuli a pipigona vuso eau goli. \v 12 Patotona sele eau vei ane amutou, sei bibi ei silimuli e eau, ei tamai ni goli a matamatana pipigona eau goli. Me ei ni goli a pipigona buo vuso i seleuli a pipigona eau goli, vuna maido eau na asu usino ne Euma. \v 13 Golugolu vuso amutou kaka a aisagu, ede eau na goli. Maido me Euma ni guale a aisa buo lilo ne Natune ei. \v 14 Golugolu vuso amutou kaka i na aisagu, ede eau na goli.” \s1 Iesu ei vei ei ni peltase a Maolona Nunu usinani \p \v 15 “Mane amutou kale sele e eau, io ne amutou ogomuli iiti a binea vuso minau. \v 16 Me eau na kake Euma, me ei ni bilii e amutou a Buloina tasa sea mina toesagaline amutou. Me ei ni pilu e amutou taliuliu taliuliu. \v 17 Ma Buloina do ei a Nunu patotona. Sou a vanunua ma tavivine mina magamaga sou ma mapigogoi ete ne sou guale ei, vuna sou ma ite ete ei me sou ma muada oto e ei. Moni e amutou muada e ei, vuna ei nana pilu e amutou mei ni muina ne amutou. \v 18 Eau na ma asutase ete amutou, tomane a niutu. Eau na asu usinani mine amutou. \v 19 Bisii moni a vanunua ma tavivine na magamaga ne sou ma ite lei ete eau. Moni amutou ne mu ite eau, vuna eau na mauli, me amutou tamai namutou mauli. \v 20 Na malada dolo namutou muada i, eau ino ne Euma, me amutou eili minau, me eau ino ne amutou. \v 21 Sei bibi ei guale a binea minau mei ogomuli iiti ei kale sele eau. Ma sei bibi ei kale eau, Euma tamai ni kale ei. Me eau tamai ea na kale ei, me eau na maite e ei e eau oto.” \p \v 22 Iudas tasa sea, ei e Iskariot boa, ei tagi e Iesu maido, “Bibi Taula, posa matina o no maite amiteu e oo oto, moni o no ma maite ete e oo oto usino ne sou a vanunua ma tavivine mina magamaga?” \p \v 23 Me Iesu ei adeliu ane ei maido, “Mane a bibi tasa ei kale sele eau, ei ni ogomuli iiti a inade minau. Me Euma ei ni kale a bibi iedo. Me ne amilu asu usino ne ei me nami ugu pilu e ei taliuliu taliuliu. \v 24 Bibi ei ma kale ete eau, ei ni ma ogomulimuli kube ete a inade minau. A inade amutou longe do, iede a inade minau oto boa. Iede a inade mine Euma i peltase eau usinani. \p \v 25 “Malada eau saboa ino pilu e amutou, eau vei ane amutou a golugolu vuso ie. \v 26 Moni a Buloina ei a Maolona Nunu, Euma ei ni peltase usinani na aisagu, ei ni matetengi e amutou a golugolu vuso mei ni mailisi a damutatalana mine amutou, me ne amutou damutaleliu a inade vuso eau biliilii e amutou. \v 27 Eau na bilii e amutou a lilomeana ei ni pilu e amutou. Lilomeana eau bilii e amutou, iede minau. Ma lilomeana eau bilii e amutou, ei ma tomane ete sou a vanunua ma tavivine mina magamaga so biliilii e amutou. Maido me amutou ma lilo mavaavaa lou ma damutatala papaipai lou, me amutou ma laelae lou. \p \v 28 “Amutou longesi a inade eau bilii e amutou maido, ‘Eau na ilisitase amutou me asu. Me eau na veteliu usinani ne amutou.’ Mane amutou kale sele eau, io amutou ni mongemonge a inade maido eau na asu usino ne Euma, vuna Euma ei buo lou ane eau. \v 29 Seidei eau vei le amutou a golu ei saboa palea, maidolo mulimuli, mane a malada ei palea, ne amutou silimuli. \p \v 30 “Eau na ma goli ete a inadenade papaina pilu e amutou, vuna a mapana ei itealale a magamaga ieli, ei ni asu usinani. Ei ma isa oto a sagagalina mina gunolina golu tasa usinani minau, \v 31 moni eau kale a vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou muada, eau kale sele Euma, me eau goli a golugolu vuso e Euma ei vei le eau na goli. De amutou ilisi, neitou asu.” \c 15 \s1 Iesu ei a obu a vain ivu \p \v 1 “Eau a obu a vain ivu. Me Euma ei a tamana mauma na vain. \v 2 Euma i taulele a lalalana vain vuso i ma vuavua oto. Ma lalalana i vua, ede Euma i lotetatase sou ne sou vua makuba. \v 3 Amutou palea alabasi a inade eau vei ane amutou ie. \v 4 Amutou ne mu muina lilo ne eau, me eau na muina lilo ne amutou. Mane a lalana obu a vain i ma valitole ete a obuna, io ei ni mapigogoi ete ni vua. Tomane moni, mane amutou ma muina lilo oto ne eau, amutou tamai ma mapigogoi ete namutou vua. \p \v 5 “Eau a obu a vain, me amutou a lalana obu a vain. Sei bibi ei muina lilo ne eau me eau muina lilo ne ei, ei ni mapale a vuavuana makuba. Mane amutou iavetase eau, amutou ma mapigogoi ete namutou goli a golu tasa. \v 6 Mane a bibi tasa i ma muina lilo oto ne eau, io ne sou pitaselele ei tomana obu ei magolu. Matana lalana obu odo so taupilipili mina pitasena usino na oavi. \v 7 Mane amutou muina lilo ne eau, ma inadegu ei muina lilo ne amutou, io ne amutou tagu a sei golu, me ei ni bilii e amutou tomane amutou tagu i. \v 8 Mane amutou mapale a vuavuana makuba, Euma ni guale a aisa buo, me ne amutou palea a disaipel minau. \fig Mane oo lilo minau me eau lilo ne oo, io oo no vuale a vuavuana makuba lou (Ioa 15:5)|alt="If you remain in me and I in you, then you will produce much fruit." src="HK00110B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="15:5" \fig* \p \v 9 “Tomane Euma ei kale mamaimai eau, me eau kale mamai e amutou tamai. Maido me taliuliu ne amutou muina lilo na masagana minau odo. \v 10 Mane amutou ogomuli kube a binea minau, ne amutou muina na masagana minau, tomane eau ogomuli kube a binea mine Euma, me eau muigu na masagana minei. \v 11 Eau veiosi ane amutou maido, munongena minau ni muina ne amutou, me na munongena ieli ei ni vonu sele na lilone amutou. \v 12 Binea minau ei maido, mu kale tamaimu tomane eau kale amutou. \v 13 Mane a bibi tasa ei kale sele e tamaina mei iabitase sele a maulina minei ane ei, io a kinale ieli vululusi sele sou a inigogona mina kinale sanii. \v 14 Mane amutou ogomuli a inade eau vei, io ne amutou palea tamtamaigu. \v 15 Eau na ma tole ete amutou a bibi na pipigona lou. Vuna bibi na pipigona ei ma muada oto a golugolu bibi buo minei i goli. Moni eau tole amutou e tamtamaigu. Vuna inadenade vuso eau longe maino ne Euma eau veiosi ane amutou. \v 16 Amutou ma vileale ete eau. Eau vileale amutou. Me eau bilii e amutou a pipigona, ne amutou asu me mu mapale a vuavuana makuba me a vuavuana ieli ni muina tabaa. Maido me mane amutou kake Euma a sei golu amutou kale na aisagu, ei ni bilii e amutou. \v 17 Ieli a binea minau, amutou namutou maikalo baoli. \s1 Vanunua mina magamaga ne sou butuale a disaipel \p \v 18 “Mane a vanunua ma tavivine mina magamaga sou butuale amutou, de namutou muada i maido palapala sou butuale eau. \v 19 Mane amutou maino ne sou a vanunua mina magamaga, de sou a vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou kale amutou tomane a abuna mine sou oto. Moni amutou a vanunua mainani mina magamaga ieli boa. Eau vilealesi amutou maino na magamaga ieli. Maido me sou a vanunua ma tavivine mina magamaga sou butualale amutou. \v 20 Namutou damutaleliu kube a inade eau vei ane amutou. Bibi na pipigona ei ma vululusi ete a bibi buo minei. Mane sou toegegeli eau, ne sou toegegeli amutou tamai. Mane sou ogomuli a inadegu, ne sou ogomuli tamai a inadene amutou. \v 21 Me ne sou goli a inigogona mamau odo usino ne amutou, vuna sou muada i maido amutou a abuna minau me sou ma muada oto e Euma i peltase eau usinani. \v 22 Mane eau ma asu oto usinani me eau ma bilii ete sou a inade, ne sou ma isa oto a sinusu mine sou. Moni seidei sou ma isa oto a vea mina tauoovina sinusu mine sou. \v 23 Bibi ei butuale eau, ei butuale Euma tamai. \v 24 Mane eau ma goli ete a pipigona buo iedo a bibi tasa sea i saboa goli lisa balivua ne sou, io ne sou ma isa oto a sinusu. Moni sou itesi a pipigona minau odo, me sou butuale eau pilu e Euma. \v 25 Inigogona sou goli ieli, ei palea mina mapalipalina inade tasa ino na binea mine sou. Inade iedo ei maido, ‘Vanunua sou butuale sabubi e eau.’ \p \v 26 “Nununa Buloina, ei maino ne Euma, me eau na peltase ei usino ne amutou. Ei a Nunu patotona, me na ilala ei asu usinani, ei ni veipale a pipigona ma inigogona minau. \v 27 Me amutou tamai namutou veipale a inade, vuna amutou ino pilu e eau na ilala eau soke a pipigona mapigogoi seidei. \c 16 \p \v 1 “Eau veiosi le amutou a inade li, vuna eau ma kale ete a silimulina mine amutou ni buale. \v 2 Ne sou taulele amutou na viepiluna kinaka mine sou e Iuda. A matailala ei agaviosi ne sou valiputemate amutou me ne sou damu ve sou goli a inigogona doana usino ne Salemo. \v 3 Sou ne sou goli a inigogona ieli, vuna sou ma muada oto e Euma me eau. \v 4 Moni seidei eau veiosi ane amutou, mane a matailala ei ni palea ne amutou damutaleliu a inade eau veipale ane amutou. Lisa eau oto eau pilu e amutou, maido me eau ma vei ete ane amutou a golugolu sou ie. \s1 Iesu ei ade a pipigona mina Maolona Nunu \p \v 5 “Moni seidei eau na asu usino ne Euma, ei peltase eau usinani. Ma bibi tasa ne amutou i ma tagi ete e eau, ‘Oo asu usiva?’ \v 6 Eau vei le amutou a inade li, maido ma lilone amutou i mavaa sele. \v 7 Moni eau vei ivu ane amutou ieli mina buloine amutou, eau na ilisitase amutou me eau na asu. Mane eau ma asutase ete e amutou, Nununa Buloina ei ni ma mapigogoi ete ni sibitala le amutou. Moni mane eau asu, de eau na peltase ei usinani ne amutou. \v 8 Ei ni asu usinani me ei ni toe a vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou iteilale sele a sinusu, ma inigogona bilesi, ma vavasana mine Salemo. \v 9 Sou ma silimuli ete eau, iede a sinusu mine sou. \v 10 Inigogona i bilesi ei palea muada, vuna eau na asu usino ne Euma, ne amutou ma ite lei ete eau. \v 11 Vavasana mine Salemo ei ni palea, vuna Salemo ei vavasasi a mapana ei itealale a magamaga li. \p \v 12 “Eau isa a inade makuba lou eau kale na vei ane amutou, moni amutou ma mapigogoi ete ne amutou guale seidei. \v 13 Moni ilala Nunu mina inade ivu ei sibitala usinani, ei ni maasi e amutou usino na inade vuso ivu. Ei ni ma goli ete a inade na damutatalana minei oto. Inade ei longe, ede moni ei ni veimuade i. Me ei ni vei ane amutou a golugolu ni sibitala mulimuli. \v 14 Ei ni bilii e eau a aisa buo, vuna ei ni guale a inadegu mei ni veimuade le amutou. \v 15 Golugolu vuso mine Euma ei minau. Maido me eau vei, ei ni guale a inadegu mei ni veimuade le amutou. \s1 Munonge ei ni puisobe a muina lilomavaana \p \v 16 “Bisii moni namutou ma ite ete e eau. Ma tabaa oto lou namutou ite eau.” \p \v 17 Sanii mine sou a disaipel sou maitagu liu balivua mine sou oto maido, “Inade ei lange le eitou ieli, a vuna i matina? Ei vei ve, ‘Bisii moni ne amutou ma ite ete eau. Ei ni ma tabaa oto lou namutou ite eau.’ Me ei vei tamai, ‘Vuna, eau na asu usino ne Euma.’” \v 18 Me sou vei, “‘Ma tabaa oto’ a vuna inade ieli i matina? Eitou ma muada oto a vuna inade ei vei ie.” \p \v 19 Iesu ei muada i maido sou kale ne sou tagi e ei, maido me ei vei ane sou, “Nane amutou tagu maisabasaba a vuna inade eau vei iedo? ‘Bisii moni ne amutou ma ite ete eau. Me mulimuli sapa lou namutou ite lei e eau.’ \v 20 Ivu sele eau vei ane amutou, namutou tangi mamau me mu tangi dododo sele. Moni sou a vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou mongemonge. A lilone amutou ni mavaa. Moni a lilomavaana mine amutou ni palea munongena. \v 21 Tavine ei kale ni vasusu, ei muada a ilala mina vasusuna i paleasi. Maido me ei lilobuu. Moni mane ei vasusuosi, ei ni ma damutale etesi a davutina do, vuna ei mongemonge sele e natuna ei paleasi na magamaga. \v 22 Tomane moni, seidei amutou lilobuu. Moni eau na ite lei e amutou, ma lilone amutou ni mongemonge. Ma bibi tasa i ma mapigogoi ete ni taulele a munonge mine amutou odo. \v 23 Me mina malada iedo namutou ma tagi ete eau a golu tasa. Eau vei ivu ane amutou, mane amutou tagi e Euma a golu tasa na aisagu, io ei ni bilii e amutou. \v 24 Lisa amutou ma tagu oto a golu tasa na aisagu. Ne amutou tagu, me namutou guale, ma munonge ni vonu sele na lilone amutou. \s1 Iesu ei vululusiosi a sagagalina mina magamaga \p \v 25 “Eau veiosi le amutou a inade sou ieli a adetinovona. Mulimuli eau na ma goli ete a adetinovona lou usino ne amutou. Eau na veimuada ane amutou e Euma. \v 26 Na ilala iedo namutou kaka na aisagu. Me eau ma vei ete ve eau oto na kaka ane Euma ni buloi e amutou. \v 27 Euma ei oto ei kale amutou, vuna amutou kale eau, me amutou silimuliosi e eau eau asu usinani maino ne Salemo. \v 28 Lisa eau asu usinani na magamaga maino ne Salemo. Seidei eau kale na ilisitase a magamaga me eau na asu usino ne Euma.” \p \v 29 A disaipel minei sou vei maido, “Oite, seidei oo ademuada, me oo ma goli ete a adetinovona. \v 30 Seidei amiteu muada oo muadasi a golugolu vuso me oo ma isa oto a tinagu tasa maino na vanunua. Maido me amiteu silimuli oo asu usinani maino ne Salemo.” \p \v 31 Iesu ei adeliu usino ne sou maido, “Seidei amutou silimuli, io? \v 32 Ilala ei agaviosi mei sibitalasi ne amutou vuso mu oava maisaba usino na aubu mine amutou. Me eau na muigu vululu moni. Moni eau na ma muigu vululu oto moni, vuna Euma eili pilu e eau. \p \v 33 “Eau kale ne amutou lilomea moni lilo ne eau, maido me eau vei ane amutou a inade ieli. Na malada amutou eili na magamaga li, a mavaana vuso ni palea le amutou, moni amutou sagali. Eau vululusiosi a sagagalina mina magamaga ie.” \c 17 \s1 Iesu ei kaka mina buloine sou a disaipel \p \v 1 Iesu ei ademuadasi i ane sou a disaipel, mei gemu uata na langi, mei vei maido, \pm “Ouma, ilala i paleasi. Seidei o no bilii e Natumu a aisa buo, maido me Natumu ni bilii e oo a aisa buo. \v 2 Oo biliiosi ei a sagagalina ne ei ni palea a bibi buo mine sou a vanunua ma tavivine vuso, me ei ni iabi a maulina kubaana taliuliu taliuliu usino na vanunua o bilii e ei. \v 3 Ma maulina kubaana taliuliu taliuliu ei maido, sou muada e oo, oo moni e Salemo ivu, me sou muada e Iesu Krais oo peltase usinani. \v 4 Eau maitesi a aisa buo minio usino ne sou a vanunua ma tavivine mina magamaga. Eau mapalipali vusesi a pipigona o bilii e eau na goli iedo. \v 5 Ouma, ilala a magamaga i saboa palea, eau ino pilu e oo me eau isa a aisa buo. Me seidei eau kale no bilii e eau lou a aisa buo do. \pm \v 6 Eau ademuadasi a aisamu usino ne sou a vanunua oo bilii e eau nani na magamaga. Sou a vanunua minio, me oo biliiosi e sou usinani minau. Me sou ogomuli iiti a inade ne oo. \v 7 Seidei sou muada i, a golugolu vuso o biliiosi eau, iede maino minio. \v 8 Inade vuso oo bilii e eau, eau biliiosi e sou. Me sou guale, me sou muada iiti sele i maido, lisa eau pilu e oo me eau asu usinani. Me sou silimuli maido, oo peltase eau usinani. \v 9 Eau kaka mina buloine sou. Eau ma kaka oto mina buloine sou a vanunua ma tavivine mina magamaga. Eau kaka mina buloine sou a vanunua o bilii e eau odo, vuna sou minio. \v 10 Sou a vanunua ma tavivine minau, iodo sou minio tamai. Me sou a vanunua ma tavivine minio, iodo sou minau tamai. Sou beilange a aisagu i buo. \v 11 Eau ma mapigogoi ete na ugu lou nani na magamaga, moni e sou ne so ugu na magamaga. Seidei eau asu usino minio. Me Ouma, oo maolo, oo no iteale sou na sagagalina mina aisamu, ei a aisa o bilii e eau. Maido me ne sou tasa moni, tomane eitau tasa moni. \v 12 Ilala eau pilu e sou, eau iteale sou na sagagalina mina aisamu, a aisa do oo bilii e eau. Eau iteale kube sou, me tasa mine sou i ma buale oto. Bibi na bualena, ei vululu moni ei buale, maidolo me a inade lilo na laulau minio ei palea selesi. \pm \v 13 Seidei eau asu usino minio. Me eau vei a inade vuso li na malada eau saboa ino na magamaga ie, mina munonge minau ni vonu sele na lilone sou. \v 14 Inade minio, eau biliiosi e sou. Me sou a vanunua ma tavivine mina magamaga ieli sou butuale sou, vuna sou a vanunua ma tavivine minau sou mina magamaga ieli boa, tomane eau tamai ea mina magamaga li boa. \v 15 Eau ma kake ete oo no gualelele sou maino na magamaga ie. Eau kake oo no iteale sou, dae a bibi pagu ni toegegeli e sou. \v 16 Sou mina magamaga ieli boa, tomane eau oto eau mina magamaga ieli boa. \v 17 Toemaole sou minio a inade patotona, a inade minio ei patotona. \v 18 Eau peltase sou usino na magamaga tomane lisa oo peltase eau usinani mina magamaga. \v 19 Eau toemaole eau oto ane sou, me ne sou palea maolo ivu tamai. \pm \v 20 Eau ma kaka oto mina buloine sou a vanunua iede moni. Boa. Eau kaka tamai mina buloine sou a vanunua ma tavivine ne sou longe a inade ne sou me sou silimuli e eau. \v 21 Eau kale ve a lilone sou ni tasa moni, tomane oo Euma, oo eili minau me eau lilo ne oo. Tomane moni eau kale ne sou eili lilo ne eitau, ma vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou silimuli maido, oo peltase eau usinani. \v 22 Oo bilii e eau a aisa buo ma sagagalina, me iede eau bilii e sou ve ne sou lilo tasa moni, tomane moni a lilo ne eitau i tasa moni. \v 23 Eau ino lilo ne sou, me oo eili minau, me mina inigogona ieli eau kale a lilone sou ni palea tasa moni. Maido ma vanunua ma tavivine mina magamaga ne sou muada i, oo peltase eau usinani, me oo no kale sou tomane oo kale eau. \pm \v 24 Ouma, eau kale sou a vanunua ma tavivine oo bilii e eau iedo ne sou ugu pilu e eau mina aubu eau ugu i. Eau kale ne sou ite a muada buo ma aisa buo minau. Ilala magamaga i saboa palea, oo kale eau mo bilii e eau a aisa buo ieli. \pm \v 25 Ouma, oo bilesi, sou a vanunua ma tavivine mina magamaga ieli sou ma muada oto e oo. Moni eau muada e oo. Me sou a abuna minau ieli, sou tamai muada, oo peltase eau usinani. \v 26 Eau mapale a aisamu usino ne sou, me eau na mapalesui lei, ne sou goli a inigogona kinale usino ne sou a vanunua, tomane oo kalekale eau me eau tamai ea na muigu pilu e sou.” \c 18 \s1 Iudas ei bilii e Iesu usino na limane sou a butu \r (Mat 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53) \p \v 1 Iesu ei kaka pulu, me ei pilu e sou a disaipel minei so asu sou tuluuti a nanu e Kidron. Mina lili na nanu a mauma tasa ino, me sou asu ulilo na mauma. \p \v 2 Iudas, a bibi ei ni bilii e Iesu usino na limane sou a butu, ei tamai muada a mauma iedo, vuna malada papaina Iesu ei viepili pilu e sou a disaipel na mauma iedo. \v 3 Maido me Iudas ei asu usino na mauma pilu a abuna vanunua na maubina me sou a papai mine sou a munugana prist me mine sou e Parisi. Me sou lapitole a sulu ma laulau na pam magolu ma golugolu mina maubina. \p \v 4 Iesu ei muada a golugolu vuso ni palea le ei. Maido me ei asu agavuale e sou a abuna do mei tagi e sou maido, “Amutou tilomulimuli e sei?” \p \v 5 Sou adeliu ane ei maido, “Iesu maino ne Nasaret.” Me Iesu ei vei ane sou, “Eau moni sie.” Me Iudas, ei a bibi ei ni bilii e Iesu usino ne sou, ei magili pilu e sou. \v 6 Sou longe Iesu ei vei, “Eau moni sie,” me sou a vanunua do sou suduliliu umuli me sou bosa utano na magamaga. \p \v 7 Me Iesu ei tagi lei e sou, “Amutou tilomulimuli e sei?” Me sou vei, “Iesu maino ne Nasaret.” \p \v 8 Me Iesu ei adeliu ane sou maido, “Eau veiosi le amutou, eau moni sie. Mane amutou tilotilo e eau, mu itetase sou a vanunua ieli ne sou asu.” \v 9 Na inigogona iedo ei toesesele a inade ei goli lisa do, “Tasa mine sou a vanunua o bilii e eau odo ni ma buale oto.” \p \v 10 Saimon Pita i polo a viso, me ei lapuale mei uti a bibi na pipigona mina mapana prist, ma viso do ei valiuti a tulina ne gata, ma tulina ei pu utano. Bibi na pipigona do aisana e Malkus. \p \v 11 Me Iesu ei vei ane Pita, “Tau liu a viso na muina. Vuna matina oo damu ve eau na ma ini ete a taogo Euma ei bilii e eau odo?” \s1 Sou maasi e Iesu usino ne Anas \p \v 12 De sou a abuna vanunua na maubina me a bibi ei muge sou, me sou a papai mine sou e Iuda, sou lapitole e Iesu me sou papale ei. \v 13 Me sou maasi pale ei usino ne Anas. Anas ei e nenoane Kaiapas, me Kaiapas ei a mapana prist mina avala do \v 14 me ei a bibi iedo ei vei ane sou e Iuda maido, “Ei kubaana mane a bibi tasa ni puisobe a muine sou a vanunua ma tavivine me ei ni mate.” \s1 Pita ei vei, ei ma muada oto e Iesu \r (Mat 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-57) \p \v 15 Saimon Pita pilu a disaipel tasa, su ogomulimuli e Iesu. A mapana prist ei muada a disaipel do, maido me ei ogomuli e Iesu ulilo na avena bigomu na luma mina mapana prist. \v 16 Moni e Pita ei magili a muina sala agavuale a tema. Maido me a disaipel tasa do a mapana prist i muada i, ei asu vei ana tavine ei itealale a tema, me ei maasi e Pita ulilo. \p \v 17 Tavine ei iteale a tema do ei tagi e Pita maido, “Oo tamai o a disaipel tasa mina bibi ie?” Me Pita vei, “Boa. Eau ma disaipel minei oto.” \p \v 18 Sou a vanua na pipigona me sou a papai sou tomi a oavi. Paga i maigi, me sou magili saiili a oavi me sou amimilu. Me Pita tamai ei magili pilu e sou me ei amimilumilu. \s1 A mapana prist ei vavasa ane Iesu \r (Mat 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-71) \p \v 19 Na ilala do a mapana prist ei tagi e Iesu e sou a disaipel minei, me mina matetengina ei bilii e sou. \p \v 20 Me Iesu ei adeliu ane ei maido, “Eau veimuade a inade usino na vanunua ma tavivine na avena vuso sou e Iuda sou viepilupilu i. Taliuliu eau matetengitengi e sou a vanunua ma tavivine lilo mina luma na kinaka mine sou e Iuda ue lilo na luma mine Salemo. Eau ma goli ete a inade tasa na avena i ovu. \v 21 Me matina, oo tagi e eau ili? O no tagi e sou a vanunua sou longe a inade iede. Sou muada a inade eau vei.” \p \v 22 Iesu ei ade maido, ma papai tasa ino i magiligili, ei sapegalegale e Iesu me ei vei, “Vuna matina oo sie a inade mina mapana prist na matana inigogona iede?” \p \v 23 Me Iesu ei sie a inadena maido, “Mane eau goli a inade pagu, de o no ademuada a inade eau goli edo. Moni mane eau goli a inade patotona, io vuna matina o ubi e eau?” \p \v 24 De Anas ei peltase Iesu usino ne Kaiapas ei a mapana prist. Me sou ma lubelele ete a mota sou papale ei iedo. \s1 Pita ei ade lou, ei ma muada oto e Iesu \r (Mat 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-62) \p \v 25 Saimon Pita ei magili a muina me ei mavovoe a vovona. Me sou tagi e ei maido, “Oo tamai o a disaipel minei, io?” Mei vei, “Boa. Eau ma disaipel minei oto.” \p \v 26 Moni a bibi na pipigona mina mapana prist, ei a mautune bibi Pita ei uti a tuline ei iodo, ei vei, “Eau ite o pilu e ei ino na mauma, io?” \v 27 Me Pita ei ade lou, “Boa.” Me na matailala bilesi iodo, a kuleko i tangi. \s1 Sou maasi e Iesu usino ne Pailat \r (Mat 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Luk 23:1-5) \p \v 28 De sou e Iuda sou guale Iesu me sou ilisitase a luma mine Kaiapas me sou maasi ei usino na luma mina bibi na itealalena avena do. Ei autupola siisii sele. Me sou oto so ma gali ulilo oto na luma mina bibi na itealalena, vuna sou kale ne sou ma palea mumugu oto na matane Salemo na ilala sou ani a gona inani mina Malada na Asuleletasena, maido me sou oto so ma gali oto ulilo na luma na bibi ei iteale a avena. \v 29 Me Pailat ei asuale sou usala mei tagi e sou maido, “Vuna matina amutou vavasa ane bibi ieli?” \p \v 30 Me sou sie a inadena maido, “Mane ei ma bibi na gunolina inigogona pagu oto, amiteu ma mapigogoi ete namiteu maasi ei usinani minio.” \p \v 31 Me Pailat i vei ane sou maido, “Amutou guale ei usino me amutou vavasa ane ei na binea mine amutou oto.” Me sou e Iuda so adeliu ana maido, “Amiteu ma mapigogoi ete namiteu valipute a bibi tasa.” \v 32 Lisa Iesu ei ade a inigogona ei ni mate i, ma golu iedo i palea mina toeseselena inade minei. \p \v 33 Seido Pailat ei gali lou ulilo na luma mina bibi na itealalena avena. Me ei tole Iesu usinani minei, me ei tagi e ei maido, “Oo a mapana mine sou e Iuda, io?” \p \v 34 Me Iesu adeliu maido, “Oo oto o damutale mo goli a inade iede, ue sou sanii so vei le oo e eau?” \p \v 35 Me Pailat ei adeliu maido, “Eau a bibi tasa ne Iuda, io? Sou a abuna minio oto pilu e sou a munugana prist sou maasi e oo usinani minau. Oo goli a sava?” \p \v 36 Iesu ei adeliu maido, “Niitealalena minau ei mina magamaga ieli boa. Mane a avena minau ei mina magamaga ieli, io a vanunua na pipigona minau ne sou maubi, ma bibi tasa boa i mapigogoi ni tau eau na limane sou e Iuda. Moni a avena minau ei mina magamaga ieli boa.” \p \v 37 Me Pailat i tagi e ei, “Maido me patotona oo a mapana tasa, io?” Me Iesu ei adeliu maido, “O vei ve eau a mapana. Eau alaposa me eau asu usinani na magamaga mina gunolina pipigona tasa moni, ei mina veimuadena inade i patotona. Me sei sou so ogomuli a inade patotona, ne sou longemuli a inadegu.” \p \v 38 Me Pailat tagi e ei, “Inade i patotona a sava?” Pailat ei adesi me ei gali lou usala ne sou e Iuda. Me ei vei le sou maido, “Eau ma poge ete a sinusu tasa na bibi ie.” \s1 Pailat i vei, ne sou gati e Iesu na tauvaleuti \r (Mat 27:15-31; Mak 15:6-20; Luk 23:13-25) \p \v 39 Pailat ei vei lou maido, “Moni a inigogona tasa ino, i mapigogoi eau na litase le amutou a bibi tasa na luma na tunuui na Malada na Asuleletasena. Maido me amutou kale eau na litaselele a mapana mine sou e Iuda ieli usino ne amutou?” \p \v 40 Me sou tola lou maido, “Umana. Ei umana. Bilii e amiteu e Barabas.” Barabas ei a bibi tasa mina maubina ma lilimana. \c 19 \p \v 1 De Pailat ei guale Iesu me sou tibi e ei. \v 2 Me sou a vanunua na maubina sou guale a tuaga me sou goli tomane a kele mina mapana, me sou tau na letena. Me sou makai e ei a gona kinainai kasososo. \v 3 Me sou asu agavuale ei me sou vei, “Oaso, mapana mine sou e Iuda!” Me sou sapegalegale ei. \p \v 4 Me Pailat i gali lou usala me ei vei le sou a vanunua ma tavivine maido, “Amutou mu ite, eau na maasi e ei usala ne amutou, ne amutou muada, eau ma poge ete a sinusu tasa ino ne ei.” \v 5 Io Iesu ei asu usala. A kele sou goli a tuaga, ei ino na letena. Me ei kai a kinainai kasososo tamai. Me Pailat ei vei le sou, “Mu ite. Bibi na ie.” \p \v 6 Maido me sou a munugana prist me sou a papai sou ite ei me sou tola maido, “Gatitole ei! Gati ei na tauvaleuti!” Me Pailat ei vei ane sou maido, “Amutou oto mu guale ei me mu gati ei na tauvaleuti. Eau ma poge ete a sinusu tasa ino ne ei.” \p \v 7 Moni sou e Iuda sou adeliu ane ei maido, “Amiteu isa a binea tasa, ma binea do ei vei maido, bibi ieli ei ni mate. Vuna ei vei ve, ‘Eau e Natune Salemo.’” \p \v 8 Pailat ei longe a inade do mei lae mamau. \v 9 Ei gali lou ulilo na luma mina bibi na itealena avena, mei tagi e Iesu maido, “O ma iva?” Moni Iesu ei ma sie ete a inade tasa. \v 10 Io Pailat ei vei le ei, “Posa matina oo ma kale ete no sie a inadegu? Eau isa a sagagalina mapigogoi na taulele oo usala ue na gati e oo na tauvaleuti. Nane o ma muada oto ieli?” \p \v 11 Me Iesu ei adeliu maido, “Mane Salemo ino oata ei ma bilii ete oo a sagagalina, oo no ma isa oto a sagagalina mapigogoi no tau eau utano. Maido me a bibi ei tau eau na limamu, sinusu mina bibi iedo ei vululusi a sinusu minio mei buo mamau lou.” \v 12 Pailat ei longe a inade do me ei tove a vea mina taulelene ei ni asu. Moni sou e Iuda sou tola maido, “Mane oo taulele a bibi ede ni asu, oo no ma tamaine Sisar otosi. Bibi ie ei vei ve ei oto ei a mapana, maido me ei a butu ne Sisar.” \p \v 13 Pailat ei longe a inade do, mei maasi e Iesu usala. Me ei ugu na niuguguna mina bibi na vivilealena vavasana na avena tasa sou tole a Inaubu a Vatu. Na inade Hibru sou tole e Gabata. \v 14 Malada iedo ei a malada na masusuluna mina Malada na Asuleletasena. Ma matailala ei pantasa mina autupola. Me Pailat ei vei le sou e Iuda, “Mu ite a mapana mine amutou.” \p \v 15 Me sou tola maido, “Valipute ei! Valipute ei! Gati ei na tauvaleuti!” Me ei tagi e sou, “Amutou kale eau na gatitole a mapana mine amutou na tauvaleuti?” Me sou a munugana prist sou sie a inadene ei maido, “Amiteu ma isa oto a mapana tasa lou. Sisar vululu moni!” \p \v 16 Maido me Pailat ei iabi e Iesu usino na limane sou ne sou gati ei na tauvaleuti. \s1 Sou gati e Iesu na tauvaleuti \r (Mat 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk 23:26-43) \p De sou guale Iesu usino. Ei oto ei tabule a tauvaleuti minei, \v 17 me ei asutase a aubu buobuo mei asu usino na avena magamaga tasa sou tole a Sigou Na Lete. Na inade Hibru sou vate e Golgota. \v 18 Na avena do sou gati e ei na tauvaleuti. Me sou gati a bibi lua sea pilu e ei, tasa maino ne gata me tasa maino ne meli. Me Iesu ei ino balivua. \p \v 19 Me tamai, Pailat ei vei le sou ne sou niage a malibuuna inade tasa me sou tau na tauvaleuti. Niagona do ei vei maido, “IESU MAINO NASARET, MAPANA MINE SOU E IUDA.” \v 20 Sou e Iuda makuba sou asu usinani me so gi a inade do, vuna avena sou gatitole e Iesu na tauvaleuti ei agavuale a aubu buobuo, me sou niage a inade do na inade Hibru me na inade Rom me na inade Grik. \v 21 Maido me sou a munugana prist sou vei ane Pailat maido, “Oo ma niagage lei maido, ‘Mapana mine sou e Iuda.’ Oo no niage a inade maido, ‘Bibi ieli ei oto i vei, “Eau a mapana mine sou e Iuda.”’” \p \v 22 Me Pailat ei adeliu, “Inade eau niagesi ei ni muina.” \p \v 23 Tauluna sou a vanunua na maubina so gati e Iesu na tauvaleuti, sou guale a kinainai usalasala minei, me sou soebule a maduna iva. Me sou a vanunua na maubina sou tastasa guale a avena tastasa. Me sou guale tamai a kinainai ulilolilo, iedo sou ma sai ete. \p \v 24 Maido me sou a vanunua na maubina so vei maido, “Eitou ma singesinge lei a kinainai ie. Neitou mailaba i, mina vilealena bibi tasa ni guale.” Seido sou goli maido, ma inigogona do i toesesele a inade ino na Laulau mine Salemo. Inade do ei maido, “Sou soebule a kinainai minau, me sou mailaba i ne sei ni guale.”\f + \fr 19:24 \ft Laulau na Inala 22:18\f* A inigogona moni iodo sou a vanunua na maubina sou goli. \p \v 25 Tinane Iesu pilu e tasine ei, me Maria, ei e susune Klopas, me Maria mine Makdala, sou a tavivine do sou magili ino agavuale a tauvaleuti ne Iesu. \v 26 Iesu ei ite tinana pilu a disaipel ei kale mamai sele do, sulu magili agavi. Me Iesu ei vei le tinana maido, “Tavine, ite bibi iede ei e natumu.” \v 27 Me ei vei ana a disaipel dolo maido, “Oite, tavine de ei e tinamu.” Me soke mina malada dolo, disaipel do ei guale Maria usino na luma minei, me ei iteale ei. \s1 Iesu ei mate \r (Mat 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49) \p \v 28 De Iesu ei muada a pipigona vuso minei i pulosi seidei. Me ei vei maido, “Loogu i tagasa.”\f + \fr 19:28 \ft Laulau na Inala 22:15, 69:21\f* Ei goli a inade iedo ve ei ni toesesele a inade tasa ino na Laulau mine Salemo. \v 29 Taogo na vain viniga tasa ino agavi. Maido me sou vui a musamusa utano na vain viniga, me sou papale na lalana obu a hisop me sou tau usino na asene Iesu. \v 30 Iesu ei dame a vain viniga me ei vei maido, “Ei pulosi,” me ei letekulu utano ma nununa i asutase ei. \s1 Bibi na maubina tasa ei ubi a alisune Iesu \p \v 31 Ei a malada na masusuluna golugolu vuso mina Maolona Malada ne sou e Iuda. Ma Maolona Malada do ei a malada buo sele, maido me sou e Iuda sou ma kale ete a matea ni muina na tauvaleuti na malada do. Maido me sou vei ane Pailat ne sou sagilote a ubune sou so kulu na tauvaleuti, ne sou mate asi me ne sou taulele a aitolane sou. \v 32 Io sou a vanua na maubina so asu me sou sagilote a ubuna bibi lua sou gati pilu e Iesu iedo. \v 33 Moni na ilala sou sibitala ne Iesu, sou ite ei matesi. Maido me sou ma sagilote ete a ubune ei. \v 34 Moni a bibi na maubina tasa ei ubi a alisune Iesu a lumusu. Ma tabaa oto dalana pilu a nanu i singi. \v 35 Bibi ei ite a golu ie, ei ademuadasi a golu ei ite. Ma inade ei veimuade do, ei patotona, me ei oto ei muada, ei vei patotona. Maido me ei ademuada ne amutou silimuli. \v 36 Golu sou odo, ei palea mina toeseselena inade na Laulau mine Salemo. A inadena maido, “Tasa mina tuatuana vuso do ne sou ma sagilote ete.”\f + \fr 19:36 \ft Gualeliuna 12:46; Savuluna 9:12; Laulau na Inala 34:20\f* \v 37 Ma inade tasa lou na Laulau mine Salemo, ei maido, “Ne sou ite a bibi sou ubi odo.”\f + \fr 19:37 \ft Sekaraia 12:10\f* \s1 Sou tau a aitolane Iesu na muina minate tasa alaba \r (Mat 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56) \p \v 38 Mulimuli Iosep ne Arimatea ei asu tagi e Pailat ni longo ane ei ni guale a aitolane Iesu. Iosep ei a disaipel tasa mine Iesu, moni ei lae e sou e Iuda mei tau oovi a silimulina minei. Pailat ei longo ane ei, maido me Iosep ei asu mei guale a aitolane Iesu. \v 39 Me Nikodemus, ei a bibi iedo lisa ei asu ite Iesu na lodo, ei tamai asu usino. Ei maasi a golu sanii i isa a manginana doana sou sauvule a mira pilu a aloe. Mavaana mina golu iedo ei a savulu tolu kilogram timana. \v 40 Iosep me Nikodemus sulu guale a aitolane Iesu, me sulu tau a nanu manginangina do ne ei, me su langesobe ei a malo doana, tomane sou e Iuda sou goligoli na aitolana. \p \v 41 Agavuale a avena sou a vanunua na maubina so gati e Iesu na tauvaleuti iedo, a mauma tasa ino. Me na mauma do a muina minate tasa alaba ino i, saboa so tau a aitolana bibi tasa i. \v 42 Ei a malada mine sou e Iuda ne sou masusulu a golugolu mina Maolona Malada me a muina minate do tamai ino agavi, maido me sulu tau a aitolane Iesu na muina minate do. \c 20 \s1 Iesu ei ilisiliu \r (Mat 28:1-10; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12) \p \v 1 Na munugana malada na wik, Maria ne Makdala ei asu usino na muina minate mina autupola siisii sele, ei saboa tunuui sapa. Mei ite a vatu sou bulilelesi na tema na muina minate. \v 2 Maido me ei vele vauta usino ne Saimon Pita me a disaipel tasa Iesu ei kale mamai sele do, mei vei le sulu maido, “Sou taulelesi e Bibi Taula na muina minate, amiteu ma muada oto i, sei avena sou tau e ei.” \p \v 3 Maido me Pita pilu a disaipel do, sulu ilisitase a aubu me su asu usino na muina minate. \v 4 Sulu vele pilu usino, moni a disaipel do ei vululusi e Pita, mei divi pala na muina minate. \v 5 Ei motudu me ei gemu ulilo na muina minate, me ei ite moni a malo sou valisobe a aitolane Iesu iodo. Moni ei ma gali oto ulilo. \v 6 Saimon Pita ei vele mulimuli ne ei, mei gali ulilo mina muina minate. Ei ite a malo ino, \v 7 mei ite tamai a malo tasa sea, ei a malo sou papale a letene Iesu. Malo do ei ma ino oto pilu a malomalo sanii. Ei lagu tomane a bibi tasa ei pili mei tau na gona sea. \v 8 Io a disaipel ei divi pala na muina minate do, ei tamai ei gali ulilo mei ite a golugolu vuso do, me ei silimuli. \v 9 Na malada do sou saboa so muada kuba a inade ei ino na Laulau mine Salemo, ve ne Iesu ni ilisiliu lou maino na minate. \v 10 Io a disaipel lua do su veteliu usino na aubu. \s1 Maria mine Makdala ei ite Iesu \r (Mat 28:9-10; Mak 16:9-11) \p \v 11 Maria ei magili ino sala agavuale a muina minate, me ei tangitangi. Me ei motudu me ei gemu ulilo mina muina minate. \v 12 Me ei ite a bineanea ne Salemo lua, malo ne sulu i kea sele. Sulu ugu mina avena lisa a aitolane Iesu ei tabuli i. Tasa ei ugu mina muina letene Iesu, me tasa ei ugu mina muina ubuna. \v 13 Sulu tagi e Maria maido, “Tavine, oo tangitangi a sava?” Me ei vei le sulu maido, “Sou taulelesi e Bibi Taula minau, me eau ma muada oto sei avena sou tau e ei.” \p \v 14 Ei ade maido, me ei sauvule me ei ite Iesu i magiligili nado. Moni e Maria ei ma muada oto ve ei e Iesu. \v 15 De Iesu ei tagi e ei maido, “Tavine, o tangitangi a sava? O kale no poge e sei?” Maria i damu ve ei a bibi na itealena mauma, mei vei lei maido, “Bibi buo, mane o guale ei usino, o no veimuade le eau a avena o tau e ei, me eau na asu na guale ei.” \p \v 16 Me Iesu ei vei, “Maria.” Me Maria ei sauvule ei mei vei lei maido na inade Hibru, “Rabonai.” Malibuuna inade “Rabonai” ei maido, “Bibi na matetengina.” \p \v 17 Me Iesu ei vei lei maido, “Oo ma lapitoletole lei eau, vuna maido eau saboa asu uata ne Euma. Moni o no asu usino ne sou e tamtamaigu me no vei ane sou maido, eau na asu uata ne Euma, Tamane amutou. Me eau na veteliu usino ne Salemo minau me Salemo mine amutou.” \p \v 18 De Maria mine Makdala ei asu, me ei vei ane sou a disaipel maido, “Eau itesi e Bibi Taula.” Me ei vei ane sou a inade Iesu i vei le ei iodo. \s1 Sou a disaipel sou ite Iesu \r (Mat 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49) \p \v 19 Na mataviliolio na munugana malada na wik iedo, sou a disaipel sou kapisobe sagali sele a tema na luma sou ino i odo, vuna sou lae sele e sou e Iuda. Me Iesu ei sibitala mei magili balivua ne sou. Me ei vei ane sou maido, “Lilone amutou ni mea moni.” \v 20 Ei vei maido me ei maite e sou a limana ma alisune ei. Sou a disaipel sou ite e Bibi Taula, me a lilone sou i mongemonge sele. \v 21 Me Iesu ei vei lou ane sou, “Lilone amutou ni mea moni. Euma ei peltase eau usinani, tomane moni eau peltase amutou usino.” \v 22 Ei adesi maido, me ei pusi a ngalane ei usino ne sou, me ei vei le sou maido, “Amutou guale a Maolona Nunu. \v 23 Mane amutou lilotase a sinusu mine sou a vanunua, io a sinusu ne sou ei ni buale. Me mane amutou ma lilotase ete a sinusu mine sou a vanunua, io a sinusu mine sou ei ni muina moni.” \s1 Iesu ei palea le Tomas \p \v 24 Ilala Iesu ei palea le sou a disaipel, tasa mine sou a disaipel savulu tasa timana lua ei ma ino pilu oto e sou. Ei e Tomas, aisana tasa e Didimus. \v 25 De sou a disaipel sanii sou vei lei maido, “Amiteu itesi e Bibi Taula.” Moni e Tomas ei vei le sou maido, “Mane eau ma ite ete a poposina lumusu sou gati na limane ei me ma tau ete a uugu ulilo mina limana me ma tau ete a limagu ulilo mina alisune ei, eau na ma silimuli ete.” \p \v 26 Na malada pantolu mulimuli, sou a disaipel mine Iesu sou ugu lou lilo na vilo, me Tomas ei ino pilu e sou. Sou kapisobe a tematema vuso, moni e Iesu ei asu me ei magili balivua ne sou. Me ei vei le sou, “Lilone amutou ni mea.” \v 27 Io ei vei le Tomas maido, “O vele tau a uumu nani na, mo ite a limagu. Me o tau a limamu ulilo bilesi mina alisugu. Umana a damutatala papaina. Oo no silimuli moni.” \p \v 28 Me Tomas ei sie liu a inadene ei maido, “Oo Bibi Taula minau, oo e Salemo minau.” \p \v 29 Me Iesu ei vei lei maido, “O silimuli, vuna o itesi eau, io? Sou a vanunua so ma ite ete eau, moni sou silimuli, ne sou guale a maibalavana.” \s1 Vuna ivu mina niagena laulau ie \p \v 30 Iesu ei goli a matailala papaina na matane sou a disaipel, moni eau ma niage vuse ete na laulau ie. \v 31 Eau niage a inade ieli ve ne amutou silimuli e Iesu, ei e Krais, e Natune Salemo. Me mane amutou silimuli, ne amutou guale a maulina na aisane ei. \c 21 \s1 A disaipel padilua so ite Iesu \p \v 1 Mulimuli Iesu ei palea lou ne sou a disaipel agavuale a pou na nanu e Galili, aisana pou na nanu tasa lou e Taiberias. Ei palea le sou maido, \v 2 Saimon Pita me Tomas, aisana tasa e Didimus, me Nataniel mina aubu buobuo e Kana ne Galili, me natune Sebedi lua, ma disaipel lua mine Iesu, sou ino pilu. \v 3 Me Saimon Pita ei vei le sou maido, “Eau na asu na vuo muga.” Me sou vei le ei, “Amiteu tamai namiteu ogomuli oo.” Io sou sae a bot tasa me sou asu. Moni mina lodo vuso do sou ma vuoale ete a aia tasa. \p \v 4 Na autupola siisii sou ite Iesu ei magiligili na mado. Moni sou a disaipel sou ma muada oto ve ei e Iesu. \p \v 5 De Iesu ei tagi e sou maido, “Tamtamaigu, nane amutou isa a aia sanii?” Me sou sie a inadene ei maido, “Boa.” \p \v 6 Me ei vei ane sou, “Mu lange a vuo lou na lima gata mina bot, me ne amutou vuoale sanii.” Maidolo me sou lange a vuo utano, me sou ma mapigogoi ete ne sou lapuale a vuo uata, vuna aia i makuba sele. \p \v 7 Io a disaipel Iesu ei kale mamaimai sele do ei vei ane Pita maido, “Ei e Bibi Taula!” Ma ilala ei longe a inade do, “Ei e Bibi Taula,” ei papale a kinainai minei, vuna ei ma kakai oto. Mei seu utano mina dasi. \v 8 Me sou a disaipel sanii sou asu usino na bot, me sou lapuale a vuo pilu a aia vuso uata na bot. Sou ma bulago oto ana mado, bulagona tomane a mita savulu sobo tasa moni. \v 9 Ilala sou ontolasi, me sou ite a iatula na oavi ino, ma aia sanii ino pilu a ulalu. \fig Ede Bibi Taula! (Ioa 21:7)|alt="It's the Lord!" src="CN01873B.tif" size="col" copy="© 1996 David C Cook. Used with permission." ref="21:7" \fig* \p \v 10 Iesu ei vei ane sou maido, “Aia vuso amutou guale de, mu pa sanii usinani.” \v 11 Maidolo me Saimon Pita ei sae na bot mei lapuale a vuo uata na mado. Aia buobuo i papaina sele mina vuo, mapigogoi savulu sobo tasa savulu lima timana tolu (153). Aia ei makuba mamau sele, moni a vuo ei ma mautu oto. \v 12 De Iesu ei vei le sou maido, “Mu vele mu vilitola.” Me tasa mine sou ma tagi ete ei, “Oo e sei?” Vuna sou muadasi i, ei e Bibi Taula moni. \v 13 Me Iesu ei asu agavuale a iatula na oavi mei guale a ulalu mei bilii e sou. Me ei guale tamai a aia mei bilii e sou. \v 14 Ielili ei matolunai Iesu ei palea le sou a disaipel, na tauluna ei ilisiliu na minate. \s1 Oo iteale sou a sipsip minau \p \v 15 Iesu pilu e sou a disaipel so aani pulosi, de Iesu ei tagi e Saimon Pita maido, “Saimon, natune Ioanes, o kale mamai sele eau ane sou ie, io?” Me Pita i vei, “E, Bibi Taula, oo muada, eau kale o.” Seido Iesu ei vei le ei, “Oo iteale a natatuna sipsip minau a gona inani.” \p \v 16 Me Iesu ei tagi lei e ei, “Saimon, natune Ioanes, o kale mamai sele eau?” Me Pita ei vei, “E, Bibi Taula, oo muada, eau kale o.” Me Iesu ei vei le ei, “Oo ulage sou a sipsip minau.” \p \v 17 De matolunai Iesu ei tagi e ei, “Saimon, natune Ioanes, o kale eau?” Pita ei lilo mavaa, vuna Iesu ei tagi e ei matolu maido, “O kale eau?” Me ei vei ane Iesu maido, “Bibi Taula, oo muada a golugolu vuso. Oo muada, eau kale o.” Me Iesu ei vei lei maido, “Oo oiteale sou a sipsip minau a inani. \p \v 18 “Ivu sele eau vei lio, ilala oo bibi alaba, o papale a palaai minio oto mo asu na avena a masagana minio. Moni na ilala oo palea bibi buo, o no beilange a limamu, ma bibi tasa sea ni papale a palaai minio me ei maasi oo usino na avena o ma kale ete no asuale.” \v 19 Iesu ei goli a inade do ni matailale a inigogona Pita ni mate, me ieli ni bilii e Salemo a aisa buo. Me mulimuli ei vei le Pita maido, “O ogomuli e eau.” \s1 Inade mina disaipel Iesu ei kale mamai iedo \p \v 20 Pita ei sauvule me ei ite a disaipel Iesu ei kale mamai sele do, ei ogomuli e sulu. A bibi iedo lisa na malada sou aaniani, ei tau a letena agavuale a madalone Iesu me ei tagi e ei maido, “Bibi Taula, sei ni tau e oo na limane sou a butu?” \v 21 Pita ei ite ei me ei tagi e Iesu maido, “Bibi Taula, a bibi ielili ei ni matina?” \p \v 22 Me Iesu ei adeliu a inade maido, “Mane eau kale ei ni muina mapigogoi na malada eau na veteliu, iede matina ane oo? Oo ogomuli e eau moni.” \v 23 Maido me a inade ieli ei vele maisaba lilo ne sou e tamtamaina maido, “A disaipel do ei ni ma mate oto.” Moni Iesu ei ma vei ete ve ei ni ma mate oto. Ei vei ve, “Mane eau kale ei ni muina mapigogoi a malada eau na veteliu, iedo matina ane oo?” \p \v 24 Ede a disaipel iedo moni, ei ademuada a golugolu iedo mei niage a inade iedo. Me eitou muada, a inade ei veimuade i iodo ei patotona. \p \v 25 Iesu ei goli tamai a golugolu sanii papaina sele. Mane sou niage a pipigona vuso ei goli na laulau, a magamaga ieli ni ma isa oto a mui neitou tau a laulau vuso do.