\id TIT \h Tito \toc1 To̱ꞌon yóꞌo kía̱n ni̱ taa San Pablo ni̱ saꞌa̱n noo̱ Tito \toc2 Tito \toc3 Tit. \mt1 To̱ꞌon yóꞌo kía̱n ni̱ taa San Pablo ni̱ saꞌa̱n noo̱ Tito \c 1 \s1 Káꞌa̱n Pablo ndisáꞌán xíꞌín Tito \p \v 1 Yuꞌu̱ kúú Pablo, na̱ kéchóon noo̱ Ndios, ta kúúí iin apóstol, na̱ néꞌe to̱ꞌon Jesucristo, dá ná kasandaá ña̱yuu ni̱ ka̱xi Ndios kandeé káꞌano iní na̱ Jesús, ta kasandaá taꞌani na kanaꞌá ná to̱ꞌon ndaa̱ saꞌa̱ mií ná, dá ná kandeé ná kee na táto̱ꞌon ki̱ꞌo kóni̱ Ndios, \v 2 ta ná koo ta̱ndeé iní na̱ ña̱ iin kuu̱ koni na̱ kataki chíchí ná. Ta mií vá Ndios ni̱ xi̱ꞌo to̱ꞌon na ña̱ koo dión ndá rá ko̱ ñáꞌa̱ kasáꞌá ñayuú yóꞌo, ta ko̱ káꞌa̱n to̱ꞌón taꞌon na. \v 3 Dá tá ni̱ kasa̱ndaá kuu̱ ni̱ chi̱kaa̱ ini mií Ndios, dá ni̱ naꞌa̱ na̱ to̱ꞌon ndaa̱ saꞌa̱ mií ná. Ta ni̱ taꞌa̱nda̱ choon noo̱í ña̱ dánaꞌi̱ ñá no̱ó ña̱yuu ni̱ kee mií Ndios, na̱ dáka̱ki ñaá. \p \v 4 Ta káꞌa̱n yuꞌu̱ ndisáꞌán xíꞌín yoꞌó, Tito. Ta miía̱n ndaa̱ kuiti kúúón táto̱ꞌon de̱ꞌi sa̱ꞌá ña̱ kándéé ino̱n Jesús. Mií tatá yo̱ Ndios xíꞌín satoꞌo yo̱ Jesucristo, na̱ dáka̱ki ñaá, ná kee ña̱ mani̱ xíꞌín yoꞌó, ta ná kuꞌu̱ ini na̱ sa̱ꞌo̱n, ta ná ki̱ꞌo na ña̱ koo va̱ꞌa ino̱n. \s1 Diꞌa kánian kee ta̱ sáꞌano xíꞌín ra̱ káꞌán kaneꞌe choon no̱ó na̱ kúú kuendá Jesús \p \v 5 Ni̱ da̱nkoo yuꞌu̱ yo̱ꞌó yúku̱ íin ini ta̱ñoꞌo̱ naní Creta, dá ndeyíko̱n choon no̱ó na̱ kúú kuendá Jesús xaa̱n, dá ki̱ꞌón choon no̱ó ra̱ sáꞌano, dá ná kandita ra no̱ó na̱ kúú kuendá Jesús ndéi iin rá iin ñoo xaa̱n táto̱ꞌon ki̱ꞌo ni̱ saꞌándái̱ choon noo̱o̱n. \v 6 Tído ná kakuu ra iin ta̱a kéndísáꞌano no̱ó ña̱yuu, ta ná kakuu ra yíi̱ iin tóꞌón ñáꞌa̱, ta de̱ꞌe ra ná kakuu ta kándísa Jesús. Ná dáꞌa ni kaꞌa̱n ña̱yuu ña̱ kúú xí takuáchí kini, o takuáchí ko̱ó ña̱ñóꞌó. \p \v 7 Dá chi̱ miía̱n kánian kendísáꞌano iin ra̱ ndáka na̱ kúú kuendá Jesús, chi̱ noo̱ mií Ndios ni̱ na̱tiin ra choon yóꞌo. Ko̱ kánian kakuu ra ra̱ ndeé to̱ꞌon, ni ra̱ yachi̱ káryíí, ni ra̱ kátoó koꞌo, ni ra̱ kátoó ta̱ndóꞌó, ni ra̱ kée saꞌa̱ di̱ꞌón mañá. \v 8 Diꞌa kánian kakuu ra iin ta̱a natiin va̱ꞌa ña̱yuu veꞌe ra, iin ra̱ kátoó kée ña̱ va̱ꞌa, iin ta̱a ñóꞌo ndiꞌi ini, iin ra̱ kéndaa̱, iin ra̱ káa vii noo̱ Ndios, iin ra̱ kándéé chituu mií no̱ó ña̱ kini. \v 9 Ta kánian kuiin toon ra xíꞌín to̱ꞌon ndaa̱ táto̱ꞌon ki̱ꞌo ni̱ da̱kuáꞌa ra, dá ná kati̱ꞌa ra kaꞌa̱n niꞌini ra táto̱ꞌon dándáki ña̱ ndaa̱ saꞌa̱ Ndios, dá ná kati̱ꞌa ra kadi ra̱ yúꞌu̱ na̱ kátoó dátu̱ú ñaá. \p \v 10 Dá chi̱ ndéi kua̱ꞌá nda̱ꞌo ta̱a ndeé to̱ꞌon, ta kátoó ra̱ dánaꞌa̱ ra̱ to̱ꞌon ko̱ chóon, ta kóni̱ ra̱ dándaꞌí ra̱ na̱ kúú kuendá Jesús. Ta ra̱ kée cháá ka̱ dión kúú ra̱ káꞌa̱n ña̱ kánian taꞌa̱nda̱ ñíi̱ ra̱ kúú kuendá Jesús. \v 11 Ta miía̱n kánian kadi yo̱ yúꞌu̱ rá, dá chi̱ xíonoo ra nádaká rá ña̱xintóni̱ ña̱yuu iin rá iin veꞌe xíꞌín ña̱ ko̱ kánian dánaꞌa̱ ra̱, chi̱ kée ra saꞌa̱ di̱ꞌón mañá. \v 12 Ta iin de̱ꞌe ñoo mií vá Creta xaa̱n ni̱ taa saꞌa̱ ña̱ kée ta̱a ñoo ra̱, chi̱ diꞌa kuaꞌa̱n ña̱ ni̱ taa ra: “Daá ta̱ to̱ꞌón nda̱ꞌo kúú ra̱ ñoo Creta, ta kúú rá ta̱ nde̱ꞌé, ta kúú rá ta̱ du̱sá, ta kíti̱ nda̱ꞌo kúú rá.” \v 13 Ta ndaa̱ va káꞌa̱n ra̱, xiní yuꞌu̱. Sa̱ꞌá ño̱ó koo ino̱n dána̱ni va̱ꞌa chááón ra̱ kée dión xaa̱n, dá ná kandita ndaa̱ ra̱ xíꞌín ña̱ ndaa̱ kándísa yó, \v 14 dá kía̱n ná dáꞌa ka̱ ni kekuendá ra̱ cuento to̱ꞌón ni̱ ka̱va̱ꞌa dao ta̱ Judío, ta ná o̱ kékuendá ka̱ ra̱ choon saꞌándá ta̱a ni̱ ke̱xoo no̱ó ña̱ ndaa̱ sa̱ꞌá Ndios. \v 15 Ndidaá vá ña̱ꞌa kúú ña̱ꞌa vii no̱ó na̱ kómí iin nío̱ vii. Tído no̱ó na̱ kómí iin nío̱ yakó xíꞌín na̱ ko̱ xi̱ín kándísa Jesús, ndidaá vá ña̱ꞌa kúú ña̱ꞌa yakó noo̱ ná, dá chi̱ ndinoꞌo ña̱ kini nákani ini na̱, ta yakó nda̱ꞌo ña̱xintóni̱ ná. \v 16 Kaá ra̱ ña̱ náꞌá rá Ndios, tído xíꞌín ña̱ kée ra náꞌa̱ ra̱ mií rá ña̱ kúú rá ta̱ to̱ꞌón, dá chi̱ kúú rá ta̱ ti̱kíni̱, ta kúú rá ta̱a ndeé to̱ꞌon, ta ni lúꞌu̱ ña̱ va̱ꞌa ko̱ kándéé rá kée ra. \c 2 \s1 Ta koo ino̱n dánaꞌo̱n táto̱ꞌon káa rá ió ña̱ ndaa̱ kándísa yó \p \v 1 Tído yoꞌó, kuaꞌán yo̱ꞌó ndi̱ꞌi ino̱n dánaꞌo̱n táto̱ꞌon káa rá ió ña̱ ndaa̱ kándísa yó. \v 2 Koo ino̱n dánaꞌo̱n no̱ó ta̱ sa̱va̱ꞌa ña̱ ná kañoꞌo ini ra̱ no̱ó ña̱ꞌa kée ra, ta ná koo ndísáꞌano ini ra̱, ta ná kendísáꞌano ra, ná kuita ndaa̱ ra̱ xíꞌín ña̱ ndaa̱ kándísa yó, ná kuꞌu̱ ini ra̱ saꞌa̱ dao ka̱ ña̱yuu, ta kueé ni ná koo ini ra̱. \v 3 Dión taꞌani ná koo ini na̱ ñáꞌa̱ sa̱va̱ꞌa, ná koo ndísáꞌano ini na̱. Ná dáꞌa ni kanoo na kava̱ꞌa na ña̱ to̱ꞌón, ta ná dáꞌa ni kakuu na na̱ kátoó koꞌo. Ndinoꞌo ña̱ va̱ꞌa ná koo ini na̱ dánaꞌa̱ na̱ \v 4 no̱ó na̱ ñáꞌa̱ kua̱lí, dá ná kati̱ꞌa na koni̱ na̱ yíi̱ ná xíꞌín de̱ꞌe kuálí na̱, \v 5 dá ná kañoꞌo ini na̱ no̱ó ña̱ kée na, dá ná kakuu na iin na̱ ñáꞌa̱ kéndísáꞌano, dá ná kati̱ꞌa na kandaa va̱ꞌa na veꞌe na, dá ná koo va̱ꞌa ini na̱, dá ná kañoꞌo toon na ti̱xi ndáꞌa̱ yíi̱ ná, dá kía̱n ná dáꞌa ni ni̱ꞌí ña̱yuu ndí ki̱án kaꞌa̱n ndava̱ꞌa na saꞌa̱ to̱ꞌon Ndios. \p \v 6 Ta koo taꞌani ino̱n kaꞌa̱n niꞌínón noo̱ takuáchí yíí ña̱ kía̱n ná koo ini xi̱ kañoꞌo ini xi̱ no̱ó ña̱ kée xi. \v 7 Ta chikani miíón ña̱ kía̱n keva̱ꞌón noo̱ ndidaá ña̱ꞌa kéeón, dá ná kati̱ꞌa xi keva̱ꞌa xi. Ta noo̱ dánaꞌo̱n, koo ino̱n dánaꞌa̱ ndaa̱o̱n, ta dánaꞌo̱n xíꞌín ña̱ñóꞌó, \v 8 ta dánaꞌo̱n xíꞌín to̱ꞌon ndaa̱, dá kía̱n ná dáꞌa ni ni̱ꞌí ña̱yuu ña̱ kaꞌa̱n ndava̱ꞌa na sa̱ꞌo̱n, dá ná kakaꞌan no̱ó na̱ xiní uꞌu̱ ñaá sa̱ꞌá ña̱ ko̱ níꞌi̱ ná ndí ki̱án kaꞌa̱n kini na saꞌa̱ yo̱. \p \v 9 Ta kaꞌa̱n niꞌínón no̱ó na̱ ñóꞌo ti̱xi ndáꞌa̱ iin satoꞌo ña̱ ná kueídóꞌo ñaá ná, ta ná ndukú ná ña̱ nataꞌan ini ra̱. Ná dáꞌa ni ndaneꞌe yúꞌu̱ ná noo̱ rá, \v 10 ta ná dáꞌa ni koo kueꞌé noo̱ ndáꞌa̱ ná. Diꞌa ná kendaa̱ na̱ ndidaá choon táꞌa̱nda̱ noo̱ ná, dá kía̱n xíꞌín ña̱ kée na, ná chindaya̱ꞌi ña̱yuu ña̱ ndaa̱ saꞌa̱ Ndios, na̱ dáka̱ki ñaá. \p \v 11 Dá chi̱ ni̱ naꞌa̱ túu Ndios ña̱ mani̱ ni̱ kee na xíꞌín ña̱yuu, dá niꞌi̱ ndidaá ná ndi kee na ka̱ki na. \v 12 Ta ña̱ mani̱ yóꞌo kásto̱ꞌon xíꞌín yó ña̱ kánian dánkoo yó ndidaá ña̱ kini xíꞌín ña̱ kátoó na̱ kúú kuendá ñayuú yóꞌo kee na. Ta kásto̱ꞌon taꞌanian xíꞌín yó ña̱ kánian kañoꞌo inio̱ no̱ó ña̱ kée yó, ta kandei ndísáꞌano yó, ta kandei yó kee yó ña̱ kóni̱ Ndios. \v 13 Ki̱ꞌo dión ná kee yó nani ndéi yó ndáti yó ta̱ndeé ini ndato kuaꞌa̱n, chi̱ ndáti yó ndato náyeꞌe̱ noo̱ nandió ko̱o Jesucristo, na̱ kúú Ndios káꞌano, na̱ dáka̱ki ñaá, kasaa̱ na̱. \v 14 Chi̱ ni̱ na̱ki̱ꞌo na mií ná ni̱ xiꞌi̱ na̱ saꞌa̱ yó, dá ni̱ kuu ni̱ taó xóo na yó ti̱xi ndáꞌa̱ ndidaá ña̱ kini. Ta ni̱ ndu̱vii ná yó, dá ni̱ nduu yó ña̱yuu mií ná, dá ná ndi̱ꞌi ini yo̱ kee yó ña̱ va̱ꞌa. \v 15 Dión koo ino̱n dánaꞌo̱n no̱ó na̱ kúú kuendá Jesús, ta kaꞌa̱n niꞌínón noo̱ ná. Ta xíꞌín choon néꞌón koo ino̱n dána̱nón na̱ ko̱ váꞌa kée, ta ni iin tóꞌón ña̱yuu o̱ sa̱ kónó kenóo na yo̱ꞌó. \c 3 \s1 Ni̱ da̱ndóo Ndios kua̱chi yó sa̱ꞌá ña̱ kándéé iní yo̱ Jesús \p \v 1 Dándusaa̱ ino̱n na̱ kúú kuendá Jesús ña̱ kánian koo ña̱ñóꞌó ná no̱ó ta̱ néꞌe choon xíꞌín ra̱ dándáki ñaá. Ná kueídóꞌo ñaá ná, ta daá kuití ná kandei nduu na̱ kee na ña̱ va̱ꞌa. \v 2 Ta ná dáꞌa ni koo ini na̱ kaꞌa̱n uꞌu̱ na̱ saꞌa̱ ni iin ña̱yuu, ta ná dáꞌa ni katoó na̱ ta̱ndóꞌó. Diꞌa va̱ꞌa ná koo ini na̱, ta ndaꞌí ná koo ini na̱ xíꞌín ndidaá ña̱yuu. \v 3 Dá chi̱ tá sa̱ naꞌá sa̱ kuu yó ña̱yuu ndeé to̱ꞌon, xíꞌín ña̱yuu do̱ꞌó, ta sa̱ xi̱onoo ndava̱ꞌa yó, ta sa̱ ñoꞌo yó ti̱xi ndáꞌa̱ ndidaá ña̱ kini sa̱ ka̱toó mií yó xíꞌín ña̱ kini sa̱ koni̱ ñíi̱ yo̱. Ta ni̱ sa̱ kuu yó ña̱yuu xíxi ini, xíꞌín ña̱yuu uꞌu̱ ini. Sa̱ ndukú yó ña̱ kía̱n koni uꞌu̱ ñaá ña̱yuu, ta sa̱ xini uꞌu̱ táꞌan yó xíꞌín dao ka̱ na̱. \v 4 Tído iin kuu̱ ni̱ naꞌa̱ Ndios, na̱ dáka̱ki ñaá, ña̱ va̱ꞌa ini na̱, ta ni̱ naꞌa̱ na̱ ña̱ kúꞌu̱ ini na̱ saꞌa̱ yo̱, \v 5 dá ni̱ da̱káki ñaá ná. Tído ko̱ ní dákáki na yó sa̱ꞌá ña̱ ni̱ kee yó ña̱ va̱ꞌa. Diꞌa ni̱ da̱káki na yó chi̱ ni̱ kuꞌu̱ ini na̱ saꞌa̱ yo̱. Chi̱ ni̱ da̱ndóo na kua̱chi yó, dá ni̱ na̱kaki sa̱á yo̱, ta Espíritu ii̱ mií ná kúú na̱ ni̱ ndee sa̱á ñaá, \v 6 chi̱ ni̱ da̱kútí Ndios nío̱ yo̱ xíꞌín Espíritu ii̱ mií ná sa̱ꞌá ña̱ ni̱ kee Jesucristo, na̱ dáka̱ki ñaá. \v 7 Dión ni̱ kee na, sa̱ꞌá ño̱ó ni̱ ka̱ndo̱o vii yo̱ noo̱ Ndios sa̱ꞌá ña̱ mani̱ ni̱ kee mií ná saꞌa̱ yo̱, dá ná kuu natiin yó no̱ó tatá yo̱ Ndios ña̱ kataki chíchí yó, chi̱ ña̱ yóꞌo kúú ta̱ndeé iní ió noo̱ yo̱. \p \v 8 Ndinoꞌo ña̱ ndaa̱ kía̱n káꞌi̱n xíꞌón, sa̱ꞌá ño̱ó xíka̱i̱ noo̱o̱n ña̱ ndundééón dánaꞌo̱n ñá, dá ná ndi̱ꞌi ini na̱ kándísa Ndios kee na ña̱ va̱ꞌa, chi̱ ña̱ va̱ꞌa nda̱ꞌo kíán, ta chíndeéán ña̱yuu tá ná kee na ña̱. \v 9 Ta ná dáꞌa ni ndatóꞌón xíꞌín ña̱yuu sa̱ꞌá to̱ꞌon ko̱ chóon, ta o̱ sa̱ ndátóꞌón xíꞌín ná saꞌa̱ ndá ti̱xi ni̱ kii iin rá iin na̱ sáꞌano. Ta ná dáꞌa ni chidáó táꞌón xíꞌín ná xíꞌín to̱ꞌon, ta o̱ sa̱ dándichi̱ táꞌón xíꞌín ná saꞌa̱ ley Moisés, dá chi̱ ko̱ ndáya̱ꞌi ña̱ kee yó dión, ta o̱ chíndeé táꞌan vaan yó. \p \v 10 Tá nákaa̱ iin ra̱ saꞌándá táꞌan ña̱yuu no̱ó nátaka ndo̱ xaa̱n, dá kía̱n dána̱nón ra̱ iin taꞌándá, uu̱ taꞌándá. Tá ko̱ seídóꞌo ra ña̱ káꞌo̱n, dá kía̱n taó rá ná koꞌo̱n ra̱, \v 11 ta kanaꞌón ña̱ ni̱ kana xoo va ra no̱ó ña̱ ndaa̱, ta sa̱ꞌá kua̱chi kée vá rá ni̱ kedaá xíꞌín rá, sa̱ꞌá ño̱ó ni̱ ndoꞌo ra dión. \s1 Diꞌa kánian kee mií Tito, kaá Pablo \p \v 12 Tá ni̱ ta̱ndaꞌí Artemas o Tíquico ko̱saa̱ ra̱ no̱ó nákaa̱o̱n xaa̱n, dá kía̱n koo ino̱n saa̱o̱n ni̱ꞌo̱n yuꞌu̱ ndá ñoo Nicópolis, dá chi̱ ni̱ chi̱kaa̱ inii̱ ña̱ ñoó kooi yoo̱ vi̱xi. \v 13 Ta koo ino̱n chindeéón Zenas, táꞌa̱n ra̱ náꞌá ley, xíꞌín Apolos, ta ki̱ꞌón ña̱ꞌa xínñóꞌó rá no̱ó koꞌo̱n ra̱ dánaꞌa̱ ra̱, dá kía̱n ni iin ña̱ꞌa ná o̱ kámani̱ noo̱ rá. \v 14 Ta dánaꞌo̱n no̱ó na̱ kúú kuendá yo̱ ña̱ naki̱ꞌo na mií ná kee na ña̱ va̱ꞌa, ta ná chindeé ná na̱ kámani̱ ña̱ꞌa noo̱, dá ná kakuu na iin na̱ kéchóon va̱ꞌa noo̱ Ndios. \s1 Xíꞌín ndisáꞌán yóꞌo dándíꞌi Pablo ña̱ káꞌa̱n na̱ xíꞌín Tito \p \v 15 Ndidaá vá na̱ ndéi xíꞌín yuꞌu̱ yóꞌo káꞌa̱n ndisáꞌán xíꞌón. Ta kaꞌa̱n yo̱ꞌó ndisáꞌán xíꞌín na̱ kándísa dáó xíꞌín yó ndéi xaa̱n, táꞌa̱n na̱ kúꞌu̱ ini sa̱ꞌá nduꞌu̱. \p Ná koo ña̱ mani̱ xíꞌo Ndios xíꞌín iin rá iin ndó. Dión ná koo.