\id MAT \h Mathayu \toc1 Mathayu \toc2 Mathayu \toc3 Mathayu \mt1 Mathayu \c 1 \s1 Yesu Kerison buway \r (Luka 3.23-38) \q1 \v 1 Yesu Kerison buway kuyk kedha. Abrama nuy kuyk, wara nungu kaziw kazingu ngapa Dhawitha. Nuy aymaydhin adhapudhay kuyku garkaz muynu Isoereylanu, a Dhawithan kaziw kazingu ngapa, Yesu Keriso. \q1 \v 2 Abraman\f + \fr 1:2 \ft Abraman kazimay ya: wara Zenesis 11.27-32 geth tidi.\f* kazi Isaka\f + \fr 1:2 \ft Isakan kazimay ya: wara Zenesis 17:9-21 geth tidi.\f*. \q1 Isaka nuy Yakubun\f + \fr 1:2 \ft Yakubun kazimay ya: wara Zenesis 25.19-27 geth tidi.\f* thathi. \q1 Yakubu nuy Yudhan\f + \fr 1:2 \ft Yudhan kazimay ya: wara Zenesis 29.34-35 geth tidi.\f* thathi. \q1 Yakubu nungu garkaz kazil lak koeygarsar\f + \fr 1:2 \ft \+it Yakubu nungu garkaz kazil lak koeygarsar\+it*: wara Zenesis 29.1 kurusipa Zenesis 50.26 geth tidi.\f*. \q1 \v 3 Yudhan kazi Perez a Zera. Palamun apu Thamar. \q1 Perez nuy Ezronan thathi. \q1 Ezron nuy Raman thathi. \q1 \v 4 Rama nuy Abinoedaban thathi. \q1 Aminoedab nuy Nasonan thathi. \q1 Nason nuy Salmonan thathi. \q1 \v 5 Salmon nuy Bawzan thathi. Bawzan apu nel Rayab. \q1 Bawzan kazi nel Obed. Obedan apu nel Rutha. Obed nuy Zesin thathi. \b \q1 \v 6 Zesi nuy Dhawithan thathi. Nuy Dhawitha Isoereylaw kuykulnga. \q1 Dhawitha nuy Solomonan thathi. \q1 Solomonan apu kulay wara mabaygaw ipi, Urayan ipi. Kalanu na Dhawithan ipi aymaydhin. \q1 \v 7 Solomon Rewobowaman thathi. Rewobowam nuy Abayzan thathi. \q1 Abayza nuy Azan thathi. \q1 \v 8 Aza Ziyosapathan thathi. Ziyosapath nuy Ziyoraman thathi. \q1 Ziyoram nuy Uzayan thathi. \b \q1 \v 9 Uzaya nuy Zothaman thathi. Zotham nuy Ayazan thathi. \q1 Ayaz nuy Ezakayan thathi. \q1 \v 10 Ezakaya nuy Manasen thathi. Manase nuy Amonan thathi. \q1 Amon nuy Zosayan thathi. \q1 \v 11 Zekonaya a nungu tukuypal, thana Zosayan kazil. \b \p Senawbi thonara Babilonaw mabaygan koewbu Aymoedhin thanamulpa, gasamoeydhin koeyma mabaygal kuniya thanamun goegathoepa. Zekonaya a nungu tukuypal gasamoeydhin kalmel sethabi mabaygiya Babilonapa. \q1 \v 12 Zekonayan kazi nel Siyaltil, nuyn kazi madhin sey Babilonanu. \q1 Siyaltil nuy Zerubaybelan thathi. \q1 \v 13 Zerubaybel nuy Abiyudhan thathi. \q1 Abiyudh nuy Eliyakoeman thathi. \q1 Eliyakoem nuy Azoran thathi. \q1 \v 14 Azor nuy Zadokan thathi. \q1 Zadok nuy Asiman thathi. \q1 Asim nuy Eliyudhan thathi. \q1 \v 15 Eliyudh nuy Eliyayzan thathi. \q1 Eliyayza nuy Mathanan thathi. \q1 Mathan nuy Yakubun thathi. \q1 \v 16 Yakubu nuy Yoewsepan thathi, \q1 a Yoewsepa nuy Mariyana alay. \q1 Mariya na Yesun apu, \q1 nuy mina Awgadhaw woeyayzinga, Yesu Keriso. \b \p \v 17 Thanamun maykuykul kedha, 14 maykuykul Abramalngu Dhawithalpa, a lak kedha 14 Dhawithoelngu Babilonaw thonarpa; Babilonangu ngapa Kerison thonarpa lak kedha 14 maykuykul. \s1 Yesu Kerison kazimay ya \r (Luka 2.1-7) \p \v 18 Yesun kazimay ya kedha. Nungu apu Mariya. Yoewsepa kulay nan yapu poeybar, kasa kay kedha wagel kay palay niyaypa yoelpempa, nadh gasamadhin kedha, na mapunga, kuykulmay Maygi Mariw woenab nabiya kalmel. \v 19 Yoewsepa nuy kapu mabayg, koey gabu ngoenakapulnga, nuydh nanga gasamoedhin kedha, na mapunga, nungu niyaypa yoelpaypa ubigasidhin, kasa kay kedha nungu ubi-ginga kedha, nuydh nan mabaygaw parunu kuniya wayan. Nungu ubi kedha palamun niyaypa yoelpay gumi pathidhan, nanungu Azirngu gasamoeyle mabaygaw parunu. \p \v 20 Nuy senawbi wakay thoemamaynu mer, nubepa Awgadhaw angela pikin tharaydhin, a nuy nubepa kedha, ‘Yoewsepa, Dhawithan kazi, ngidh aka gasamayg, ngidh bangal Mariyana manine ngibepa ipi, sena nabiya Awgadhaw Kazi. \v 21 Nadh bangal thurkiyay kazi imane, ngidh bangal nuyn nel tharane Yesun. Nuydh bangal nungu mabaygal gudaz puydhamoeyne mura thanamulngu wati kuthangu gasamoeyle, thanamun ipidhadh gegeyadhoengu.’ \p \v 22 Ina mura Awgadhaw buthapathayzinga, kedha zoenguz nan kuyku nidhadhin, kay paypa kulay thonara Awgadhaw peropetha mura nabi buwaylthoeyay yadu madhin kedha, \v 23 ‘Ngitha bangal imane mina badhagi ngoewakaz na bangal mapunga Aymidhe, nadh bangal garkaz kazi imane. Nungu nel bangal Imanuwel.’ Nubi nel pudhamoeyn kedha, Awgadh ngalpaniya kalmel. \p \v 24 Yoewsepa nuy nanga danpalaydhin, nuydh madhin Mariyana nubepa ipi, \v 25 kasa kedha nuy nanungu koerawayg kurusipa nadh garkaz kazi imadhin. Nuydh nel tharadhin Yesun. \c 2 \s1 Zugubaw mabaygal woeraw doegamoengu Yesulpa ladhudhin \p \v 1 Nubi thonara Yesun kazi madhin muynu Bethliyamanu Yoewdhayanu. Erodh nuy kuyk senawbi thonara. Dhuray zugubaw mabaygal memayipu, thana woewra doegamoengu, azaz lagoengu ladhudhin Yoerusalemoepa, thana kedha, \v 2 ‘In kay Yoewdhayalgaw Kuykulnga ngalaga danadhadhin? Ngoey kayn thithuy imadhin. Ngoeymulpa kakal senabi kayn thithuy, ngoey gasamoedhin kedha, Yoewdhayalgaw Kuykulnga danadhangu. Ngoey ngapa nubepa apapudhaypa, a thawmaypa.’ \p \v 3 Erodh nanga karngemidhin, nuydh gegeyadh gasamoedhin, a matha kedha mura mabaygal muynu Yoerusalemoenu. \v 4 Nuydh garwoeydhamoeydhin mura kuyku misnarel a dhuray sabiw ngurpay mabaygal. Nuy kedha thanamulpa, ‘Kerison ngalaga kazimaypa?’ \v 5 Thana kedha, ‘Muynu Bethliyamanu, Yoewdhayanu, kay paypa kulay peropetha minar paladhin kedha, \q1 \v 6 “Moegina goegath Yoewdhayanu muynu, nel Bethliyama, \q2 ngi moegina goegath dhadhal mura goegathal Yoewdhayanu; \q1 nginungu bangal ngapa Kuykulnga, \q2 nuydh bangal gethiya yoelpamoeyne ngaw mabaygal, Isoereylaw buway.” ’ \b \p \v 7 Erodh kalanu mina muya Zugubaw mabaygal thuraydhin, gasa-moeypa thanamulngu ngulayg nuy senawbi thithuy mi thonara nanga kakal. \v 8 Nuydh kalanu thana wayaydhin Bethliyamapa, nuy thanamulpa kedha, ‘Ngitha ladhu, mina bangal nagemine senawbi mapethoepa. Ngitha nanga nuyn imane, ngayapa bangal yangukudu ngapa manine, ngay lak kedha ubin mepa apapudhay-pa, thawmaypa nubepa.’ \v 9 Thana nanga karngemidhin Erodhalngu, kalanu thana Bethliyamapa ladhudhin. Dhadhaz thana lak imadhin senawbi thithuy, nuy ngaru thanamuniya mabaw parunu. Kurusipa thana imadhin nuy nir balbayginga gimal nuy mapeth ngalaga nanga. \p \v 10 Thana nanga imadhin thithuy, thanamun ika dhiw mina koeyza. \v 11 Thana ngapa muya uthemidhin lagiya. Si thana imadhin muynu mapeth a nungu apu Mariya. Thana kalanu pasoeynoemoeydhin koeyma apapudhemidhin a thawmadhin nuyn. Kalanu thana gud pudhamoeydhin thanamun siba wanay zapul, poeybamoeydhin nubepa, goli, punaw susu, a muraw susu. \p \v 12 Kalanu Awgadhaw yangukudu thanamulpa pikiya yakamoedhin kedha, ‘Erodhan yabuya kuniya tidayg.’ Thana kuniya tidemidhin wara yabugudiya thanamun lagoepa, lak Erodhan yabuya lawnga. \s1 Awgadhan wayadhin Yoewsepa a nungu ipi kazi Aykupithupa \p \v 13 Thanamun kalanu, Awgadhaw angela pikin tharaydhin Yoewsepal-pa. Nuy kedha, ‘Ngi danpali, thoeridhar senaw mapeth a kalmel nungu apu. Erodh nuydh bangal senaw mapeth lumane, umamatha-moeypa. Ngitha ladhu Aykupithupa, ngitha bangal sew, kurusipa ngawngu bangal yangukudu ngibepa.’ \v 14 Nuy danpalaydhin senawbi kubilu, mamamoedhin mapeth a nungu apu. Thana ladhudhin Aykupithupa. \p \v 15 Thana si kurusipa Erodhan kuth. \v 16 Erodhalpa kedha, thana zugubaw mabaygal nubepa ngalkemidhin, nungu thabukir a ngurum koeyza. Nuydh wara buwaylthoeyay aymoedhin Yesulpa mathamoeypa. Nuydh yangukudu madhin nungu koewbu mabaygoepa a wayaydhin thana, umamathamoeypa mura garkaz kazil ukasar wathoengu mulupa, muynu Bethliyamanu, a dhuray goegathal nabiya pasinu. Nubepa sike kedha Yesu kedha wathalayg. Ina mura muladhin senabi thonarngu zugubaw mabaygal nanga ngabunadhin nubiya a thithuy mi thonara nanga imadhin. \v 17 Ina kuyku nidhadhin peropethaw Eremiyan yangukudu kay paypa kulay thonara kedha, \q1 \v 18 ‘Yangu wakay karngemin muynu Ramanu si, \q2 koerkak badh a mayngu wakay, \q1 mura apuwal, Raseloena kaziw kazil, \q2 thanamun may kazipa. \q1 Thana ubigasimoeyn balbaytidayle, \q2 kedha zoengu thanamun garkaz kazil mura umamayl.’ \b \s1 Kalanu thana Aykupithungu Nazarethoepa ladhudhin \p \v 19 Erodhan umaw kalanu, Awgadhaw angela pikin tharaydhin Yoewsepalpa, muynu Aykupithunu. Nuy kedha, \v 20 ‘Kadaypa mer, thoeridhar senaw nginu kazi a nungu apu. Ngitha ladhu Isoereylaw goegathoepa, sethabi mabaygal ngaya nanga mathamaypa madhin senaw mapeth, thana mura umamayl.’ \p \v 21 Nuy kadaypa miyaydhin, mamamoedhin mapeth a nungu apu. Kalanu thana ladhudhin Isoereylapa. Ina kuykunidhan kuykulmay peropethaw ya mulayzinga kay paypa kulay, ‘Ngath thuradhin Ngaw Kazi adhapa Aykupithungu.’ \v 22 Nuydh Yoewsepa nanga karngemidhin kedha, Erodhan kazi Arthelaws nuy Kuykulnga, sey Yoewdhayanu nungu thathiw Erodhan buthapa. Yoewsepa aka gasamadhin sipa maythayle. Nuyn balbaytidadhin pikin. Thana memayidhin Galilayapa. \v 23 Nuydh aymoedhin thanamulpa niyaylag Galilayoenu, moegina goegath muynu nel Nazareth. Ina kuyku nidhaypa kay paypa kulay peropethaw ya mulayzinga, ‘Nuyn bangal thoeraypu Nazarethoelayg.’ \c 3 \s1 Yowane Papthayso nuy nanga maw tharepu \r (Mareko 1.1-8; Luka 3.1-18; Yoewane 1.19-28) \p \v 1 Senawbi thonara Yoewane Papthayso nungu zageth kuykaymaydhin, gima gudiya maw tharepu muynu Yoewdhaylgaw bupanu, mabaygoegi dhadhabuthanu. Mabaygal ngapa nubepa kursipoegaypa. \v 2 Nuy kedha thanamulpa, ‘Adhapa gathil thayemiw a yakanuremiw sethabi wati zoepul. Kedha zoengu, mina amadhan Awgadhaw Basalaya bangal danapa yakamidhe, mura ngalpalpa.’ \v 3 Kay paypa kulay thonara Isaya, Awgadhaw peropetha yadu mayparuy Yoewanen kedha, \q1 ‘Wara mabaygaw yangu wakay poegaypa muynu bupanu, \q2 mabaygoegi dhadhabuthanu, \q1 nuy kedha, “Buthpathaw, balbay tidaw \q2 senabi ruwayl yabugud Kuykulmaypa mabapa.” ’ \b \p \v 4 Yoewane nanga ngapa nungu dhumawak kamelaw magadhaw aymoeyzimayl zagi mabaygaw rugal. Nungu dhadh gar gasamoey za moegi ridh goengaw, a nungu ay matha wam bupanu, a pukathal. \v 5 Mabaygal ngapa nubepa Yoerusalemoengu, a matha kedha mura Yoewdhaylgaw goegathoengu a mura Yuridhaw Koesaw goegathoengu. \v 6 Koeygoersar mabaygan nubepa kurse pagemipu. Thana wati wakasimoeyr a nuydh thana papthayso mamayidhin Yoeridhaw Koesanu. \p \v 7 Yoewane nuydh imadhin koeygarsar Yoewdhaylgaw yoewthaw koey mabaygal ngapa nubepa, thanamulpa paptaysoepa. Setha thana Parasayalgal a sadhusayalgal. Nuydh nanga imaydhin kedha, thanamun ubi lak kedha thana papthayso mamayin. Nuy adhamintidar thanamulpa kedha, ‘Ngay madhupamiz ngitha yoewthaw mabaygal ngapa ngayapa. Ngithamun mari igililnga ngithamulpa balbayginga lawnga midh? Ngitha midh paru ngulaygal kedha, ngitha lak kedha ngaru koey poeypiyam Awgadhaw thabukiringu? Nungu thonar senaw ngapa ngithamulpa, kasa kay kedha ngitha matha kedha mina nanga thabul muyngu akan pungamoeypa! \v 8-9 Ngitha kedha mulayg, “Ngoey Abraman buway, Awgadhaw mina mabaygal.” Sena kasa ngithamun geth wakay thoemamay. Awgadhan ngulayg ngitha adhal waniz kupayngu, a wara mabaygal muy arimoeyn, ngithamun buth manin. Awgadhoepa zagethoeginga kedha, nuydh mabayg ayman kulangu, ngithamun kupaypa maypa. Kasa kay kedha mina Awgadhan bangal nanga imane ngithamun mina zageth, nuy bangal ngulayg asine kedha, ngitha mina koerkak badh gasaman wati pawapa a garkidh thayamoeyngu mina igililmaypa. Wa ngitha nanga kedha ayman nanga, ngayapa balbayginga ngithamulpa papthayso maypa.’ \p \v 10 Nuy lak mulaydhin, ‘Ngitha a mura mabaygal matha kedha puy midh, thurik senaw buyal woeydhaypa poethaypa, sethabi puypa apa kuykuya. Puyn nanga mina koewsan mayginga, nuyn adhapa pathan a mulupa thayan muypa. \v 11-12 Adhapudhay koey mabayg mangedhe kay, nubepa ngithamulpa kasa ngukin papthayso maypa lawnga. Ngath nabi thonara ngitha matha ngukin papthayso mamayipa. Nuydh bangal kay ngitha mina papthayso mamayipu, a nungu paptays mina wardh. Nuydh bangal Maygi Mari ngithamuniya woenaypu, a kalmel muy. Nuydh Kuykulnga bangal ngapa nubi apa goewapa bangal balbayg tidaypa, nubiya kalmel nungu zagithaw rugal. Ngay wati moebayg, ngay matha ngoedhagidh lawnga nungu azaz sanaw urikamipa dhoerdhimaypa. Senabi goeyga bangal na ngoedhe kedha ayboewdhaw thonar midh nanga. Mina Apaw Lagaw Mabayg bangal mangedhe, nubiya nungu zagethaw rug a nuydh bangal dhadhiya dhadh mamayine mina kunaw kapul a wati zapul, ayngu noeral. Ayngu noeral, bupal, nuydh adhapa mamayin, adhamulan ingaru muypa thayan. Mina zapul ayde aymoeyn, sawalagoenu waniz.’ \s1 Yesun papthayso \r (Mareko 1.9-11; Luka 3.21-22) \p \v 13 Sew kalanu Yesu ngapa koesapa. Yoewane nanga imadhin kedha Yesun ubi nuydh nuyn Yesun papthayso maypa, \v 14 nuydh Yoewane imaypa nuthay ayman kedha, ‘Minguz ngi ngapa ngayapa ngibepa papthayso moeypa. Ngi koey mabayg, matha ngoedhagidh kedha ngidh ngoena papthayso maypa.’ \p \v 15 Yesu kuniya nubepa kedha, ‘Ngoebalpa matha ngoedhagidh kedha, ngoeba ayimpa Awgadhaw ubilnga midh nanga, kedha zoengu, kuyku nidhaypa Awgadhaw yawoedhayzinga.’ Yoewane kalanu aymoedhin Yesun yangukudu ya. \p \v 16 Yesun woerngu kalanu nungu buyal thiyay mab kadaypa koesaw buwadhoepa dapar gud pudhaydhin, a sizi ngapa mulupa Maygi Marin uruy gamu ngoedha madhin a nubiya gimal aymay. \v 17 Yangu wakay kedha seyzi pagan, ‘Ina Ngaw Geth Mamal Kazi,\f + \fr 3:17 \ft \+it Mamal Kazi poeyban\+it*: wara Zenesis 22.2 geth tidi.\f* nuy ngayapa mina matha ngoedhagidh.’ \c 4 \s1 Sathanan nuthan Yesulpa \r (Luka 4.1-13; Mareko 1.12-13) \p \v 1 Yesun papthayso kalanu, Maygi Marin nuyn yoelpadhin muypa koey bupapa, Sathanalpa nubepa nuthaypa. \v 2 Nuy aygig 40 goeygilnga a 40 kubiloelnga Nungu maytha mina ayginga. \p \v 3 Wa, Sathana senawbi buthapa tharaydhin nuthadhin nuyn kedha, ‘Ngi nanga Awgadhaw Mina Kazi, koey bibiril mabayg, ngidh thabi kulal kidh thoeyamoeyr ngibepa aypa nginu geth yangukudun.’ \v 4 Yesu nubepa kuniya buwayl thayaydhin, mamayidhin Maygi Thusiw yangukudul kedha, ‘Mabayg lawnga matha ayngu igililnga, Awgadhaw mura yangukudul ngaru mina ayde igililmaypa.’ \p \v 5 Kalanu Sathanan Yesun yoelpadhin kadaypa koey yoewthaw thodhapa muynu maygi goegathoenu Yoerusalemoenu, \v 6 nuy kedha nubepa, ‘Ngi nanga sike mina Awgadhaw Kazi, katpoelag koezi gimaz mulupa. Maygi Thusinu waza wara Minar Poelayzinga kedha, \q1 “Awgadhan kay wayamoeypa nungu angelal \q2 ngibepa kadaypa gasamoeypa, thanamun gethan \q1 nginungu kulangu panoenamoeyle nginu ngarangu.” ’ \b \p \v 7 Yesu kedha nubepa, ‘A, wara poelayzinga Maygi Thusinu kedha, “Maygi ngidh nuthan nginu Kuykulnga Awgadh.” ’ \p \v 8 Kalanu Sathanan nuyn yoelpadhin kadaypa mina koey padapa, danthayadhin nubepa mura nubi gugu ubidh thoeyayzinga a nanu basalayal mura adhapudhay zapul muynu. \v 9 Nuy kedha nubepa, ‘Mura ina ngath kay ngibepa poeybaypa. Ngath kay ngin Kuykulnga Awgadh, ngidh kay ngoena nanga thawmaypa a kulun pasoeynipa ngayapa.’ \p \v 10 Yesu kedha nubepa, ‘Adhapa ngaw parungu Sathana, Maygi Thusinu Minar Poelayzinga kedha, “Ngidh matha nginu Kuykulnga Awgadh thawmaypa a matha nubepa kedha apa pudhepa.” ’ \p \v 11 Kalanu Sathanan nuyn wanan. Angelal ngapa Yesulpa, nungu gamu moegaw palan. \s1 Yesu nuydh ngurpay zageth kuykaymaydhin \r (Mareko 1.14-15; Luka 4.14-15) \p \v 12 Nubi thonar nuydh kuyku mabaygan Yoewanen Papthayson gasamoedhin a kunumay loegoenu thayadhin. Yesu nanga karngemidhin kedha, thana Yoewanen kunumoedhin, nuy lak soersimaydhin, \v 13 kalanu nungu niyaylag lak lawnga Nazareth, nuy kayn goegathoepa miyaydhin, Nel Kapeniyam. Senabi goegathoenu nuydh nungu zageth kuykaymoedhin, muynu Galilayoenu malu buwadhoenu. Nabiya muynu ukasar Isoereylaw buway, Zeboelon a Napathoelay. \v 14 Nabi goeyginu Yesun buwayl thoeyayl kuyku nidhadhin Peropethaw Isayan mulayzinga kay paypa kulay kedha, \q1 \v 15 ‘Galilaya, war buway mabaygaw mudhaw lag, \q2 nabiya buway muynu Zeboelon a Napathoelay, \q1 amadhan malu buwadhoepa, a war doegam Uridhaw koesiya. \q2 \v 16 Ngitha mura kalmel nipa si inuraw goegathoenu, \q1 ngithamun igililnga koey gegeyadh. \q2 Ngitha bangal imane senawbi koey buya \q1 a ngitha ngaya nanga ngithamun niyay loegal koey gegeyadh, \q2 mabaygal kulay kasa um poegaypu, \q1 ngithamuniya bangal mangedhe senabi maygi buya.’ \b \p \v 17 Senabi thonara Yesu kuyk aymoedhin nungu zageth, maw tharepu mura moebaygoepa, a nungu ngurpan kedha, ‘Garkidh thayemiw, a guythuyamoey ngithamun wati pawal. Awgadhaw Basalaya amadhan gasamay.’ \s1 Wapiw zagethaw mabaygal thurimoeydhin \r (Mareko 1.16-20; Luka 5.1-11) \p \v 18 War goeyginu Yesu nanga nungu mabanu woelmay Galilayaw Malu buwadhiya, nuydh imadhin ukasar kuyk kazi, Simona nungu wara nel Petheru a Andhoeru nungu tukuyap, palay pinge thayar maluya, wapipa gasamoeypa. In palamun zageth goeyga koey goersar. \p \v 19-20 Yesu kedha palamulpa, ‘Ayawal, ngapa ngaybiya asimoeriw, ngipel bangal ngaw pingew thiyay moebayg, kedha zagethapa, ngipel bangal mabaygal garwoeydhamoeypu ngayapa.’ Wara yaginga palay kuniya wanadhin palamun zageth, asimoedhin Yesuniya, nungu pasiw puziw mabayg aymoemoedhin. \v 21 Seyzi thanamun mab nuydh imoemoedhin wara ukasar kuyk kazi, Zemes a nungu tukuyap Yoewane. Palamun kalmel thathi Zebadi. Palay a palamun thathi, thana thanamun butanu, balbay tidamoeyr thanamun pingel; Yesu palay seyzi thurimoedhin. \v 22 Palay lak kedha wara yaginga, kuniya wanadhin palamun thathi a thanamun but, asimoedhin Yesuniya, aymoemoedhin nungu niyay kazi. \s1 Yesun ngurpay zageth a kuyku nidhay zageth \r (Luka 6.17-19) \p \v 23 Yesun zageth nuydh angadhin mura muynu Galilayoenu, ngurpamoeypu thanamun Awgadhaw mina yadayl. Matha kedha thanamun yoewthanu muynu yadu poelgaypu senabi mina ya, a sey sithamoeypu Awgadhaw Basalaya. Kobegadh kikirilgal nuydh doeynidhamoeypu. \v 24 Nungu ngulayg kangur pagamoeydhin muynu Siriyaw doegamoenu, kedha zoenguz nungu adhapudhay zageth nuydh dhoeynidhamoeypu kikirilgal, a wati mariw moelayzi mabaygal, a setha ngunu nanga kobegadh thonara gamul gegeyadh memayipu, a gamul galupepu, a setha ngunu nanga thugalal umamayl. Thabi kikiril mura, Yesu dhoeynidhamoeypu. \v 25 Nungu mab ngalagiya mabaygaw garsar nubiya kalmel muynu Galilayoenu a mabaygal wara ten goegathoengu, a Yoerusalemoengu, a Yoewdhayangu, a matha kedha Uridhaw koesaw war doegamoengu. \c 5 \s1 Yesu ngurpan aymoedhin padanu gimal kedha Awgadhan midh paru woenab poeybaypu mabaygoepa \r (Luka 6.20-23) \p \v 1-2 Wara goeyginu Yesu nuydh mabaygaw garsar imadhin, nuy padiya karaypa walaydhin. Gimal padoenu nanga nuy apa thanuraydhin. Thana nungu niyaykazil garwoeydhamoeydhin nubepa, apa pudhemidhin nubiya mura wadhwadhgamuya. Nuydh nungu ngurpay zageth kuykaymoedhin kedha, \q1 \v 3 ‘Ngitha ngaya nanga ngulaygal kedha, \q2 ngithamun geth ngarapudhamayl midh nanga a \q2 ngithamun ubi kedha ngitha lak ridh palan, \q2 ngitha ika dhiw gasamaw. \q1 Kuyk kedha Awgadhan ngithamulpa bangal \q2 ukamoene kupay muynu nungu basalayoenu. \q1 \v 4 Ngitha ngaya nanga koerkak badh a may oengamay. \q2 Awgadhaw woenab ngithamuniya kalmel; \q2 ngithamun ngoenakap bangal balbaytidane. \q1 \v 5 Ngitha ngaya nanga gabu ngoenakapulmayl, \q2 Awgadhaw woenab ngithamuniya kalmel; \q2 ngitha bangal gasamoene Awgadhaw adhapudhay yawoedhayzinga. \q1 \v 6 Ngithamun ngoenu ubilnga a wakay thamamay matha Awgadhoepa, \q2 kedha woenab ngaru ngithamuniya kalmel, \q2 nuydh bangal ngitha mina kuykunidhane. \q1 \v 7 Ngitha ngaya nanga ngithamun danal poethay \q2 kasa balbayginga mura mabaygiya, \q2 ngithamun koerkak badhan thanamulpa. \q1 Awgadhan bangal lak kedha ngithamulpa sib wanaypa, \q2 nungu danal poethay ngithamulpa lak balbayginga bangal. \q1 \v 8 Ngitha ngaya nanga ngoenakap poeyban Awgadhaw kapu zapa, \q2 ngitha ika dhiw gasamaw. \q1 Ngitha bangal Awgadh imane. \q1 \v 9 Ngitha ngaya nanga ngithamun mamoenu pathridoepa \q2 senabi kapu mam dhadhiya thabukiril mabaygiya, \q2 ngitha patharidhay mabaygan ika dhiw gasamaw. \q1 Ngitha bangal Awgadhaw kazil aymoemoeyne. \q1 \v 10 Mabaygal nanga ngithamulngu ubigasimoeypa, \q2 kuyk ngithamun mina zageth, \q2 kalanu thana wati danal poethay ayman. \q1 Kasa kay kedha ngitha thanamulpa balsiyayginga. \q1 Ngitha ngulaygal kedha, sena ngitha Awgadhaw ubilnga aympa, \q2 ngitha ika dhiw gasaman, \q2 kuyk kedha Awgadhan ngithamulpa bangal ukamoene kupay \q2 muynu nungu basalayoenu. \b \p \v 11-12 ‘Mabaygan bangal ngitha sole yoepa tharepu a matha kedha mulamoeypu ngitha, kuyk ngitha ngaw niyay kazil. Wa, senabi ika dhiw ngaru ngithamuniya kalmel, ngithamun koey modhabiya maypa ngithamun thathi gimal dapara. Kay paypa kulay mabaygan sethabi wati pawal aymoeydhin maygi peropethoepa. Thana sethabi wati pawal lak kedha aymoeypa kayib ngithamuniya.’ \s1 Kapu igililnga matha kedha sol \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Mareko 9.50; Luka 14.34-35) \p \v 13 ‘Ngithamun ngoenanumaypa kedha, ngithamun igililmayl ngaru nubi apa goewanu dhadhal. Ngithamun mina zageth matha kedha kapu sol midh, ay mith palan. Ngitha nanga Awgadhaw mina ngurpay oengayginga nanga, ngithamun wati igililmayl ngoedhe kedha wati sol midh nanga, nadh nanu mina mith guythuyan. Nan lak kuniya sol aymayginga, na kasa wati za aymiz.’ \s1 Kapu igililnga matha kedha buya \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 14 ‘Ngitha matha kedha buya midh nabi apa goewapa. Buya nanga thoedhamiz, wara zapun nan woerdhayginga. Ngitha matha kedha goegath gimal padoenu. Ngitha ngaru kakal mura mabaygoepa. \v 15 Koey zageth mabaygan thungi gamu woeydhan kalanu nabiya inur woergi thayan. Mina pawa kedha, nan gima gasaman zuru poethoeypa mura mabaygaw yabugudoepa mabapa kedha. \v 16 Ngitha yakaman nabi buya ngithamun igililmaynu, mabaygan iman senabi buyaw zageth ngithamun. Kuyk ngithamun kapu zageth, thana mina yoepathaman a thawmanin ngithamun Thathi gimal dapara.’ \s1 Ina Mosen Sabi yawadhan \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 17 Yesu lak mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Ngitha mura ngulaygal, Awgadhaw ya woedhayzi sabil kay paypa kulay poeybadhin Moselpa, a ngithamun ngoenanu manin sike kedha, ngay ngapa sethabi sabipa idimaypa, a matha kedha peropethaw yadhay. Lawnga! Ngay ngapa kuyku nidhaypa sethabi sabipa, matha kedha peropethaw yaday. \v 18 Ngay ngithamulpa kedha, ngitha mina kurusi pagemiw a koerngayl kawra mariw, itha thabi sabil ngaru sabil, wara urapun yangukudupa pudhaypa lawnga, kurusipa dapar kasa zaginga bangal aymoene a matha kedha ina gugu ubidh thoeyayzinga mura muwasin. \v 19 Mabayg nanga adhapa ruwamiz nabi sabingu, a ngurpan war mabayg senabi wati pawan, nungu modhabiya bangal mina apal, Awgadhaw Basalayanu; a matha kedha mabayg nga balbayginga ulaypa sabiya a nuydh ngurpan war mabayg, nungu modhabiya koeyza gimal. \v 20 Ngithamun kapu akasin na kedha moegina nanga, ngitha Awgadhaw Basalaya gimal gasamayginga. Thanamun nabi ngurpan getha woeyadhin mulupa kurusipa kayib.’ \s1 Thabukir nginu tukuypoepa lak kedha gegeyadh \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 12.57-59) \p \v 21 ‘Sena kedha, kulba ngurpan ngitha mura ngulaygal kedha. Ngitha mabayg uma mathamayg. Ngidh nanga mabayg uma mathaman, kuyku mabaygan ngin lak kedha koey dharadh manin. \v 22 Kasa kay kedha, ngay ngithamulpa muliz kedha, thabukir nginu tukuypoepa lak kedha gegeyadh, a matha kedha ngidh nanga mulamoeyn nginu tukuyap, ngin ngulayg sabipa gasaman. A ngidh rimarim pugan nginu tukuyap, a mulupa nagiz nubepa, ngi poeypiyam nginungu koey muypa thoeyayle.’ \s1 Nginu mam nginu tukuypoepa, a nginu mam Awgadhoepa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 23 ‘Kedha kay ngidh nanga nginu eso Awgadhoepa poeyban a ngidh senabi thonara ngoenanu manin nginu tukuyap nginungu yagi asidhin. \v 24 Wanan nginu eso sey oltanu. Ngi uzariz balbay tidar senawbi gegeyadh nginu tukuypiya, kalanu kay ngidh nginu eso Awgadhoepa poeyban. \v 25 Wara thonara mabaygan ngin thuran kotoepa, yapa sakar maypa. Kapu za kedha, ngidh ngaru kulay wakay thayiz, yoepa balbayg poelaypa nubiya. Kapu za ngidh ya balbayg palan adhal nungungu, nginungu dhoerdhimay mabaygoepa poeybayle. Kalanu nginu kuth koeyza, ngin bangal dhoerdhimay lagoenu aranu. \v 26 Ngay kedha, ngibepa adhapadhaypa lawnga kunumay lagoengu, kurusipa ngidh mura nginu modhab manin thanamulpa, thana midh tharan ngibepa.’ \s1 Koey wati pawa aymayg \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 27 ‘Ngitha mura ngulaygal, senabi kulba ngurpan kedha, ngidh wara yoepkaziya puru aymayg. \v 28 Kasa kay kedha, ngay kedha ngithamulpa, mura ngithamun noegay yoepkazipa ngithamuniya nanga wati wakay thamamay a ubilnga aymiz nabepa, ina lak kedha ngidh koey wati pawa ayman nginu wakay thamamaynu a ngoenakapoenu muynu. \v 29-30 Ngithamulpa matha ngoedhagidh midh, ngithamun mura gamu senabi koey muypa thayan lawnga midh, ngitha guythuyan urapun thugal ngithamun gamungu. Nginu purkaw noegaypa nanga ngin wati wakay thoemamaypa manin, sobaginga adhapa nagiz ngoedhe kedha ngidh midh, nan dan nalban nginu purka, matha kedha nginu getha dagam gethan wati pawa ayman, ngidh nan kazaginga adhapa manin ngoedhe kedha ngidh geth midh nanga adhapa pathan.’ \s1 Dhadhpoelamay Awgadhoepa gegeyadh \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 31 ‘Wara kedha, thana yoewthaw koey mabaygal kedha, mabayg nanga dhadhpulgeman nuydh kuniya wayan nungu ipi nanu apu thathipa, nuydh ngaru peba ayman kedha, nuydh nanungu muwasin. \v 32 Kasa kay kedha ngay kedha, ngithamulpa nabi za nanga aymiz, kuykugi maypa nadh mura wati pawa aymayginga nubepa, senabi dhadh poelamay Awgadhoepa gegeyadh. Wara nadh nanga kayn alay gasaman, Awgadh ubigig, kasa kedha senabi ipidhadh gegeyadh gasaman nanu kulay alay, nungu kuykupa.’ \s1 Nginu yangukudu nanga ayman na ngaru koey ridhanga \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 33 ‘Matha kedha ngitha karngemidhin nabi kulba ngurpan kedha, ngidh ngoelkay yawoedhayzinga aymayg. Ngidh nanga nel tharan ngidh ngaru ayman senabi yawoedhayzinga pathidhayginga. \v 34-35 Kasa kay kedha ngay ngithamulpa kedha, ngidh nanga kasa nginungu yangukudu manin senabi kasa yangukudu ngaru koey ridhanga gasampa nginu yawoedhayzinga. Mura itha zapul dapara, a apaw goewanu lak kedha thanamun nelngu thoerayg, kedha zoengu dapar Awgadhaw adhapudhay niyay lag a nungu ngar siyampa ipal apaw goewanu, a matha kedha Yoerusalemaw nelngu thoerayg, kedha zoengu sena kuykulmay goegath. \v 36 A nginu kuy lak kedha thoerayg, kedha zoengu ngidh koey zageth urapun yalbup nginu kuykungu goerab gamulnga a kubikubinga ayimpa. \v 37 Matha ngoedhagidh nginu ya woedhay yangukudu mina balbay-ginga kedha, “Wa” a “Lawnga”. Wara nanga ya ukaman palki ukasar yangukudupa sepa kedha, sena Sathanalngu, Awgadhoengu lawnga.’ \s1 Wati modhabiya bangal aymayg \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 6.29-30) \p \v 38 ‘Ngitha karngemidhin nabi kulba ngurpan kedha, “Mabaygan ngadh nginu purka dan nalban, nungu purka lak kedha dan nalban modhabiya. Matha kedha mabaygan nanga nginu dhang pathidhan, nungu dhang lak kedha pathidhan modhabiya.” \v 39 Kasa kay kedha ngay ngithamulpa kedha, kuniya modhab thoeyayg sena wati pawa. Mabayg nanga ngibepa gegeyadh, matha kedha nuydh ngibiya getha dagam dakanu wariman, matha ngoedhagidh kedha yudhan nubepa nginu war dagam dak nubepa lak warimaypa. \p \v 40 ‘Mabaygan nanga nungu koey ubi kedha, nuydh sobaginga gasaman nungu modhab nginungu. Nungu ubi nanga nuydh nginungu gabu sodh manin, wa ngidh manin nubepa, kalmel nabiya nginu sodh. \v 41 Wara thonara koewbu mabaygan nanga, ngin lupalan nungu rugaw guraypa manin urapun kilomitapa, matha ngoedhagidh ngidh ukaman wara kilomita. \v 42 A mabayg nanga ngibepa zapa yoewdhiz matha ngoedhagidh poeybar senabi za nubepa. Mabayg nanga yoewdhiz zapa kasa thawpay thonarpa, manin nubepa senabi thawpay thonarpa.’ \s1 Ngidh ngaru mam ayman mura mabaygoepa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 6.27-28,32-36) \p \v 43 ‘Ngitha karngemidhin thanamun kulba ngurpay kedha, “Maman mamayiw ngithamun igalgal, a pasipa yawaymar ngithamun thabukiriw mabaygal.” \v 44 Kasa kay kedha, ngay ngithamulpa kedha muliz, maman mamayiw ngithamun wati igalgal, a ngoenanu mamayiw ngithamun thoeythupagaynu setha ngaya nanga ngibepa wati danal poethay ayimpa.\f + \fr 5:44 \ft \+it Maman mamayiw ngithamun wati igalgal\+it*: wara Romaniw Thusi 12.14 geth tidi.\f* \p \v 45 ‘Nginu modhabiya nginu Thathi gimal dapara ngin kay gamupathamoeypa, a aympa ngin nungu mina Mamal Kazi; kedha zoengu nuy mamal Awgadh, nuydh aymoempa goeyga zoeru a nungu kapu ari mura matha kedha ngoedhalnga mabaygal ngaya balbayginga a ngaya gegeyadh. \v 46 Midh kay paru ngin ibupuydhaypa ngidh nanga pud balbayg tidaypa, ngidh nanga maman mamaypa matha setha ngaya nanga ngibepa koey ubilmayl? Wati mabaygoepa lak kedha senabi kapu pawa ayimpa, matha kedha bokadhzoengu garwoeydhamay mabaygal. \v 47-48 Ngidh nanga matha nginu igalgal ayawal mamayipa, inuraw mabaygal lak kedha senabi kapu pawa aymaypa. Senabi pawa matha ngoedhagidh nabi apaw goewaw mabaygoepa, kasa kay kedha ngay ngithamulpa kedha, matha senabi mina pawa lawnga balbayginga. Awgadhaw ubilnga kedha, ngi ngaru mura doegamuya balbayginga, nginu koey Thathi gimal dapara midh nanga koey balbayginga.’ \c 6 \s1 Mina sib wanan midh paru nanga \p \v 1 Yesu lak maw sipa thanamulpa kedha, ‘Ngitha nanga nginu thoeythupoegay a siba wanay zagethal mabaygaw parunu aymaypa, kuyk kedha, ngithamun gamu dhub yoewrun, mabayg-oepa thanamulpa ngithamun zageth imaypa; kasa kay kedha sena gegeyadh. Ngidh nanga sethabi pawal aymoeypa nanga ngithamun Daparaw Thathi ngin modhabiya mayginga sethabi zagethoepa. \v 2 Kapu pawa kedha, ngitha nanga aygi zagi mabayg iman, nubepa siba wanay za poeybar gumi, gima gudiya thoerayg. Kedha mabaygal paru idemipa mabaygoepa kedha, thana kozanaw koerkakal aymoeypa, thanamun sib wanay gima gudiya muynu yoewthanu a matha kedha adhal mabaygaw parunu. Thanamun wakay thamamay kedha, mabaygan thana thawmamayin senabi pawapa. Kasa kay kedha ngay ngithamulpa kedha, thanamun modhab thana sena mabaygoengu gasaman. Mabaygan thana thawmamayipa senabi pawapa, Awgadh ubigig. \v 3-4 Kapu za kedha, sib wanar aygi zagi mabayg gumi mura mabaygoepa, matha kedha gumi nginu sibaw igalgapa. Matha nginu thathi gimal dapara nuy ngulayg, nuydh kay ngin sib wanaypa.’ \s1 Mina thoeythupoegay pawa midh nanga \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 11.2-4) \p \v 5 ‘Nginu nanga thoeythupagay zapuyiya kedha lawnga, thana thabi mabaygal midh nanga, kasa paru idhemipa thoeythupagemipa gima gudiya, kuyk thanamun ubi mura mabaygan thana imiz muynu yoewthanu a matha kedha adhal. Ina lak thanamun modhab thana sena mabaygoengu gasaman, mabaygan kedha thawmamayipa, Awgadhoengu sib wanan lawnga. \v 6 Mina pawa kedha nginu thoeythupagayl zapuyiya, muy ari nginu lagiya pasa thamudhar; yoewdi nginu Thathipa muynu, gumi mabaygoengu. Matha nginu Daparaw Thathi ngulayg, nuydh kay ngin sib wanaypa. \p \v 7 ‘Ngi nanga thoeythu pagepa, kedha lawnga inuraw mabaygal midh nanga; thanamun thoeythupagayl koey kuykuthalmayl, wakay thamayginga. Thanamun ngoenanumanin kedha, thanamun mawaw maril kay thanamulpa karngemipa, kuyk thanamun kuykuthal thoeythupagayl. \v 8 Ngitha thanamun pawapa noegayg. Na kedha zoengu, wagel kay ngi thoeythupagiz, nginu Daparaw Thathi kulay ngulayg nginu ubilnga ngoenakapoenu.’ \s1 Yesu nuydh thoeythupoegay ngurpay ayman nungu niyay kazipa \p \v 9 ‘Ngay ngithamulpa thoeythupagaypa ngurpaypa. Ngitha bangal kedha, thoeythupagemipu, \q1 “Ngoeymun Thathi gimal dapara, \q2 ngoeymulpa koey ubilnga nginu maygi nel thawmanin, \q1 \v 10 a kapu za nginu Basalaya danapa yakamiz \q2 a mura mabaygal ayman nginu ubilnga ina apal, \q1 matha kedha ngoedhalnga gimal dapara. \q2 \v 11 Ngidh ngoeymulpa matha ngoedhagidh poeybar \q1 ngoeymun nubi goeygipa ay. \q2 \v 12 Ngidh ngoeymulpa ngoeymun ipidhadh gegeyadh gud wayar, \q1 a ngoey lak kedha ngaru war mabaygaw ipidhadh gegeyadh gudwoeyamoeyn, \q2 thana mi thonara nanga ngoeymuniya bal pudhemipa. \q1 \v 13 Ngidh gar ngoeymun balbayginga yabuya yoelpar, \q2 seyki setha mura nuthayl zapuya lawnga. \q1 Ngidh ngoey gudaz puydhaypa mura kedha ngoedhal wati zoengu.” \b \p \v 14 ‘Wa, ngay ngithamulpa kedha, wara mabaygan nanga ngibepa gegeyadh ayman, ngidh nanga gudwayan senabi gegeyadh nginu Daparaw Thathi lak kedha ngibepa nginu gegeyadhal gudwoeyamoeyn. \v 15 Ngidh nanga gud woeyayginga senabi wara mabaygaw gegeyadh, nginu Thathin lak kedha ngibepa nginu gegeyadhal gud woeyayginga.’ \s1 Midh paru nanga aygudagasin Awgadhoepa danalpoethaypa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \p \v 16-17 ‘Wara thonara ngi nanga aygudagasin, kuyk nginu ubi ngi danal pathaypa thoeythupoegayn; kakal yakamayg senabi mina buwayl thoeyay nginu. Matha ngoedhagidh ngi buth pathiz nginu gamu a nginu rugal, kuyk senabi mina za imaygi za. Setha ngaya nanga parul noeydhemipa, thana thanamun parul gegeyadh mamayin, mabaygoepa kedha imaypa, thana aygudag asimoeyn Awgadhoepa danal pathaypa. Thanamun modhab thana sena mabaygoengu gasaman, mabaygan thana thawmamayipa, Awgadhoepa wati pawa. \p \v 18 ‘Ngi nanga aygudagasin Awgadhoepa thawmaypa, mina pawa kedha, ngi mina buth pathiz, paru garwalagiz, yalbup balbay tidan, kapu ngoedha thoeyay ayman, wara mabaygoengu ngulaygoengu kedha, ngi aygudag asin. Matha nginu Daparaw Thathi ngulayg, nuydh kay ngin sibwanaypa.’ \s1 Ngalaga nanga nginu ngoenakap mepa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 12.33-34) \p \v 19 ‘Kunubur asig nabi apaw goewaw kapu rugoepa. Setha thawpay thonaraw zapul, ngulayg moegina uruyn purthamoeyn a dhoebu asimoeyn, a ngulayg puru mabaygan purunu wardhamoeyn, setha nginu zapul. \v 20 Mina za kedha, buth pathamoeyr sethabi mina zapul a kurunu wanamoeyr ngibepa gimal dapara. Senabi lag purthayzi uruyginga, a rugal dhoebuwasiginga, a puru mabaygoeginga. \v 21 Ngalaga nanga nginu kapu ubil za nginu ngoenakap ngaru sin mepa, a zagethal lak kedha thimedhalnga.’ \s1 Nginu purka buyalnga lawnga inur \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 11.34-36) \p \v 22 ‘Nginu purka matha kedha thunge nginu gamupa. Nginu purkiya nanga balbayginga nginu mura gamu koey zoerulnga, balbayginga. \v 23 Wara kedha nginu na purka gegeyadh nginu gamu mura inur, igililnga ngaru gegeyadh. Na Nginu kasa wakay thoemamay kedha, nginu geth ngulayg mina za.’ \s1 Nginu zagethaw kuyk nga, Awgadh lawnga bokadhza \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 16.13; 12.22-31) \p \v 24 ‘Mabaygan koey zageth ukasar kuykupa zagethan meparu, wara kuyk Awgadh a wara kuyk bokadhza. Wara nuydh maman manin urapun, a wara kuykupa nuy mamagig. Nuydh matha urapun kuyku mabaygaw ubilnga ayman, a wara kuyku mabayg nuydh adhapa iman. Nginu ngoenakap nginu bokadhzapunu mepa, ngidh Awgadhaw ubilmayl aymoeyginga. \v 25 Ngay kedha zoengu ngithamulpa kedha, ngitha mingu ngithamun aypa, ngukipa koeyma ngoenanumaypa, lak ngitha igililmayl. Ngithamun igililmayl ngaru mina zapul, a ngithamun aydel kasa ngoelkay zapul. Ngithamun gamul lak kedha mina zapul, gamu rugal kasa thawpay thonarpa. \v 26 Kedha nagemiw uruypa, thanamun ubi thana warimaypa, thana thanamulpa apaw lag aymayginga, ay garwoeydhamayginga sawalagoepa; kasa kay kedha thana danal pathepa ngithamun daparaw Thathin. Ngitha nanga mabaygal, Awgadhoepa adhapudhay mamalmayl uruyiya. \v 27 Koey zageth ngidh moegina kuykuthal palan nginu igililnga, kasa midh ngidh koeyma wakay thoemamipa. \v 28 Nginu dhoemawakupa lak kedha; nagemiw thana setha poelawal, thana zageth aymayginga, doemawakul aymayginga thanamulpa, \v 29 Ngay ngithamulpa kedha muliz, thana ploewal adhapudhay rugalgal Solomon midh nanga, nuy adhapudhay kuykulnga. \v 30 Matha Awgadhaw zageth kedha, nuydh bupaw poelawal kapu ngadh poelaypa, setha thawpay thonaraw zapul, kayib thana kapu ngoedhalmayl, bathaynga nanga thana kay asimoeyn a muypu noegidhan. Nuydh ngaru ngin rugan ubampa, nginu kapu akasin midh paru kuthuka? \v 31-32 Matha ngoedhagidh kedha ngitha gegeyadh gasamayg, “Ngath kay ngalagaz ay gasampa?” a “Ngath kay ngalagaz nguki gasampa?” a “Ngath kay ngalagaz dhoemawak imaypa?” Sena inuraw mabaygaw wakay thamamay, ngitha nanga ngithamun Thathi gimal dapara, nuy ngulayg mura ngithamun thabi ubilmayngu. \p \v 33 ‘Wanaw ngithamun wakay thamamay senabi Awgadhaw Basalayanu a aymaypa mura nungu ubilmayl, nuydh kay ngithamulpa ukamaypa mura ngithamun mina ubilnga. \v 34 Sepa kedha, wara bathayngoepa gegeyadh gasamayg, nanu mapul memayipa nabiya; kayib nanga nginu wakay thamamay matha kaybaw goeyga mepa. Wara goeyga nanga nabiya nanu mapul.’ \c 7 \s1 Wara mabayg gegeyadh pugamayg \r (Luka 6.37-38,41-42) \p \v 1-2 Yesu lak maw siparu kedha thanamulpa, ‘Sena Awgadhaw za pudhamay midh ngibepa balbayginga lawnga gegeyadh. Ngidh nanga mabaygal gegeyadh pugamoeypa, Awgadhan kay pudamaypa nginu gegeyadh. Ngidh nanga mabaygal koey dharadh zeyzinaydhemipa, Awgadhan bangal ngin lak kedha koey dharadh manine\f + \fr 7:1-2 \ft \+it Awgadhan bangal ngin lak kedha koey dharadh manine\+it*: wara Romaniw Thusi 2.1 geth tidi.\f*. \p \v 3-4 ‘Mipa ngidh nubi pawa ayimpa nginu tukuypaw gegeyadh abaypa, a nginu gegeyadh nanga mina koeyza? In nabi pawa matha kedha thoekay midh. Ngi kay midh paru nubepa mulaypa thoekaypa adhapa maypa, kasa kay kedha na nginu purkanu lak kedha mina koey thoekaylnga. \v 5 Paru idhayg, nginu purka kulay balbay tidar, lak kay ngi pudhunga nagepa nginu tukuypoepa ibupuydhaypa, thoekay adhapa maypa nungu purkangu. \p \v 6 ‘Ina ya matha ngoedhagidh ngithamun mari igililnga midh. Dhuray mabaygal thana koey kuyk walemipa, kurusipagayginga maygi yangukudupa. Thana ngurpayg sethabi maygi yangukudul, kuyk thana koey koerngaygigal Awgadhaw yapa. Thana ngoedhe kedha ngidh nginu kapu za umaypa thayan; umay kuniya buwayl thayiz a toeydiz ngibiya. Burum lak kedha nginu kapu za ngaran apapa nudhiz.’ \s1 Awgadhoepa kuyk wakaypa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 11.9-13) \p \v 7-8 ‘Ngithamun buwayl thoeyay ngithamun Daparaw Thathipa kedha, nungu ya wadhayzinga kedha, ngitha kulay yoewdhemin ngithamun ubilmaypa, wagel kay nuydh ngithamulpa poeybaypa; sena matha ngoedhagidh ngithamulpa lumaypa. Mina lumaw senabi kapu za ngitha kay imaypa. Matha kedha ngitha pasa mathaman, Awgadhan kay ngithamulpa pudhaypa. \p \v 9 ‘Ngitha thathil ngitha ngulaygal mi za balbayginga ngithamun kazipa. Nginu kazi nanga ngibepa ay tharan, ngibepa koey zageth nubepa kulapa maypa ayngu buthoepa. \v 10-11 A matha kedha nuydh nanga ngibepa wapi tharan, ngidh koey zageth thabu nubepa manin. Ngithamun igililnga koey garsar zapul yoewdhepa, kasa kay kedha ngitha ngulaygal mina za ngithamun kazipa midh. Awgadhaw siba wanay ngaru mina adhapudhay ngithamulpa mura kedha, ngitha nanga nubepa yoewdhemin. \p \v 12 ‘Awgadhaw maygi sabi Moselpa poeybayzinga a nungu yangukudu peropethoepa, mura thabi zapul min tidamoeypa kedha, ngidh ngaru mam oengaypa mura mabaygoepa. Ngitha mura yaynanob ngulaygal kedha, nginu ika dhiw ngaru koeyza, mi thonara nanga wara mabaygan nungu mam pathridhan ngibepa. Ngidh ngaru lak kedha mamal zageth ayman mura mabaygoepa.’ \s1 Ukasar yabugud \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 13.24) \p \v 13 ‘Balbayginga kedha, muy ari moegi gudal pasa gudiya. Sena nanga koey gudal pasa gud nanu yabugudiya balbayginga mabapa, mabayg koeygarsar senabi yabugudiya, kasa kay kedha nabiya mepa wati kuth ngithamulpa. \v 14 Moegi gudal pasa gudaw yabugud nanu mabaw lag mina koey bedhalnga, ngidh gasaman gamu kikir. Mabayg kasa moenarimayl senabi yabugudiya, kasa kay kedha nanu kuth ngaru igililnga.’ \s1 Mina puy a wati puy \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 6.43-44) \p \v 15 ‘Ngitha koey poeypiyam bangal, dhuray peropethal thana ngoelkay mabaygal thana ngapa ngithamulpa mamuy paru woeydhiz, ngithamulpa kedha zapa, thana Awgadhaw peropethal, kasa kay kedha thana muynu ngoedhe toeydayl uruy midh nanga. Kuyk thanamun ubi kedha, thana ngitha adhapa yoelpamoeyn Awgadhaw ngurpayngu. \v 16-17 Ngithamun bangal ngulayg asine thanamun bangal buyal thoeyayl kakal yababiya. Thana ngoedhe kedha nge puy midh pathalnga, thanamun igililnga mina koewsaginga, ngithamulpa koey zageth mina koewsa gasampa patal puyngu. \p \v 18 ‘Kasa kay kedha Awgadhaw mina mabaygal ngoedhe kedha nge puy midh koey maludhoenga, kapu koewsan ubamoeypa. Nubiya wati koewsa puydhayginga. Ngoelkay mabayg ngoedhe kedha puy midh maludhoeginga, nungu koewsa moegina puydhepa, nubiya wara mina koewsa pudhayginga. \v 19 Thabi puyngu, mi puy nanga mina koewsan mayginga, nuyn adhapa pathan a muypa thayan. \v 20 Kedha kuniya ngitha bangal mina imane sethabi ngoelkay peropethaya buyal thoeyaynu.’ \s1 Dhuray mabaygal mamu mina lawnga Awgadhaw mabaygal \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 13.25-27) \p \v 21 ‘Koeygarsar mabaygal ngoena kedha thoeraypa, “Kuykulnga, Kuykulnga,” kasa kay kedha thabi mabaygoepa mura muya uthuypa lawnga. Matha dhuray sena daparaw basalayaw ngabepa nanga butha pathayzinga, kuyk thana mina Ngaw Thathiw ubilmayl aymaypa. \v 22 Sena kuthaw goeyga na ngapa, koeygarsar wara mabaygal bangal ngayapa kedha wal thidhampu, “Kuykulnga, Kuykulnga, ngoey nginu nel lak gima gasamarngu, kuyk ngoeymun mina zageth, a nginu Thathiw mina ngurpay seyzi gimaz ngapa pagarngu ngoeymuniya. Nginu woenabal nelngu ngoey wati maril mabaygoengu adhapa mamayirngu a dhuray koey garsar adhapudhay zagethal ngoey aymayrngu kuyk nginu nel.” \p \v 23 ‘Kasa kay kedha ngaw yangukudu bangal thanamulpa kedha, “Ngay ngithamulngu koerawayg, adhapa memayiw ngaw parungu ngitha wati pawa mabaygal.” ’ \s1 Ukasar lag moeydhamoen \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 6.47-49) \p \v 24 ‘Wa, mabaygal ngaya ngapa ngayapa a karngemin ngaw yangukudul, a ayman sethabi yaday, wa balbayginga. Matha kedha mabaygan ngadh mina lag moeydhan; koey ridhanga nan kulan malan. \v 25 Arin nanga guban gasaman, koesal kadaypa woerngu yoewrumoeyn nabi lag pathidhayginga, kedha zoengu na kulanu gimal moeydhayzinga. \p \v 26 ‘A dhuray thana ngaw yaday karngemipa kasa kay kedha thana aymoeyginga ngaw ubilmayl. Thana ngoedhe kedha nge rimarim garkaz nuydh nungu lag buthunu moeydhan, \v 27 Arin nanga guban manin, a koesa kadaypa yoewrun, koey guban senabi lag patidhadhin, nan kalanu kuykul thayan koey gegeyadh.’ \s1 Yesun kupay \p \v 28 Yesu nanga nungu ngurpay muwasin thana mina koeyma madhu pamemidhin nungu ngurpay yangukudungu, minguz kedha, nuy kasa nungu geth yangukuduya yadu umay, nuy ngoedhe mura gimal thanamun ngurpay mabaygiya. \v 29 Thana kedha umepu, ‘Nungu ngurpan mina wardh.’ Minguz kedha, nuy kasa nungu geth yangukuduya yadu umay, nuy ngoedhe mura gimal thanamun ngurpay mabaygiya. \c 8 \s1 Yesu kikirilayg balbay tidan \r (Mareko 1.40-45; Luka 5.12-16) \p \v 1 Sew kalanu Yesu mulupa pagadhin padangu, koey garsar mabaygal nubiya wagel asimoeydhin. \v 2 Wara mabayg nuy mabayg si kikirin pungaypu, wati goengawl kikirilayg. Nuy ngapa Yesulpa, nubiya parunu kulun pasayniz, yoewdhiz nubiya kedha, ‘Ngay gar koeyma apa pudhiz ngibiya. Ngibepa balbayginga kedha, ngidh ngoena balbay tidan?’ \p \v 3 Yesu nuydh nungu geth luyayadhin, gamu tharadhin nuyn kedha, ‘Wa ngaw mina ubi kedha, ngath ngin balbaytidaypa.’ Kalanu Yesu kasa yangukuduya, ya mulaydhin kedha, ‘Ngi balbayg asir kedha thonar, nginu kikiringu.’ Balbayginga senawbi thorana, nuy balbayg asidhin nungu kikiringu. \p \v 4 Kalanu Yesu nubepa kedha mulaydhin, ‘Nginu bangal Poeypiyam, wara mabaygoepa mulayg, ngath ngin balbay tidan. Balbayginga kedha, ngi uzar ngithamun misnarepa, nubepa ngibepa imaypa, a mina yapathamaypa kedha, ngi balbaygoesin. Sew kalanu kay ngi mer koey yoewthoepa, amaypa nginu eso. Ina Mosen Sabi yawadhayzinga nginu siba wanay za, uruy yoewdhaypa, mura imaypa kedha, ngi balbayginga.’ \s1 Yesu nuydh Romaniw koewbu mabaygaw zagethaw mabayg balbay tidan \r (Luka 7.1-10) \p \v 5 Yesu a mura setha ngaya nanga nubiya puzimoeyr maboenu, ngabunadhin wara goegathoenu. Senabi goegathaw nel Kapeniyam. Romaniw koewbu kuyku mabayg nabi goegathaw, ngapa nubepa amadhan yoewdhiz nubiya kedha, \v 6 ‘Ngaw geth zagethaw mabayg gar mina koey kikirilayg, nuy matha yoewipa soersimayginga. Nungu kikir mina koeyza.’ \p \v 7 Yesu kedha nubepa, ‘Wa, ngay ngibiya oesipa, ngath kay nuyn balbaytidaypa.’ \p \v 8 Kasa kay kedha nuy koewbu mabayg kuniya kedha, ‘Ngay matha ngoedhagidh lawnga ngibepa ngaw lagiya muya uthaypa. Ngibepa matha ngoedhagidh kedha kasa nginu yangukudu mar a ngaw geth zagethaw mabayg kay balbaygoesipa. \v 9 Ngay ngawngu ngulayg, kuyk ngaw zageth, ngaybiya gimal ngaw mopakuykul a ngaybiya apal koewbu mabaygal zageth ulaypa. Ngay wara mabaygoepa kedha, “Uzar!” nuy uzariz. Ngay na kedha, “Aya!” nuy uzariz ngapa. Ngay ngaw danal poethay zagethaw mabaygoepa kedha, “Ina aymar!” nuydh ayman senabi zageth; a nginu yangukudu ngaru koey bibirilnga ngaybiya. Kasa nginu yangukudu manin nanga, ngaw zagethaw mabayg kay balbaygoesipa nungu kikiringu.’ \p \v 10 Yesu nanga karngemidhin Romaniw mabaygaw yangukudu, nuy Madhu pamaydhin, senabi nungu yangu, a mabaygoepa mulaydhin, thana setha ngaya nanga nubiya puzimoeyr. Nuy kedha thanamulpa, ‘Wa, Ngay kay ngithamulpa mina ya mulepa, nubi Romaniw mabaygaw mina yoepathamay mina adhapudhay. Ngath kedha ngoedhal mina yoepathamayzi mabayg kulay imayginga, matha kedha Isoereylaw buwaynu imayginga. \v 11 Ngath wara mabayg imayginga kedha ngoedhalnga, muynu Isoereylanu.’ \p Kalanu nuydh thanamulpa ya madhin kedha, ‘Mabaygal bangal mura dagamoengu ngapa muya uthaypa Basalaya gimal dapara, apa thanuraypa kalmel Abrama, Isaka, a Yakubu, thanamuniya kalmel maypa ngaru. \v 12 Kedha kay, setha ngaya nanga kulkub karngemidhin Awgadhaw maygi yangukudul, kasa kay kedha thana mina yoepathamayginga, kuyk thana imayginga Awgadhaw ubilnga, Basalayoengu. Thanamun may a kikir bangal koeyza, thanamun bangal dhangal tikitik nudhamoeyne.’ \p \v 13 Kalanu kay nuy lak buwayl thayaydhin Romaniw kuyku mabaygoepa kedha, ‘Wa, ngi uzar lagoepa, sena nginu mina yoepathaman ngibepa kay kuykinidhaypa a nginu ubilnga thoeridhiz.’ Mina balbayginga senawbi thonara nungu zagethaw mabayg balbaygoesidhin. \s1 Yesu koeygarsar mabaygal balbaytidamoeydhin kikiringu \r (Mareko 1.29-34; Luka 4.38-41) \p \v 14 Kalanu Yesu miyaydhin Petherun lagoepa. Nuy nanga mangaydhin, nuydh imadhin kedha Petherun ira na sumay kikirilayg nanu uthuy lagoenu. \v 15 Nuydh nanu geth gasamoedhin a gamu tharadhin nan, balbayginga senabi thorana balbayg asidhin sumayngu, kadaypa miyaydhin nanu uthuy lagoengu, buth pathamoeydhin thanamulpa ayde. \p \v 16 Senawbi Kutoepa nanga pudhaydhin koey garsar mabaygan ngapa memayidhin Yesulpa, thanamun kikiril igalgal dhoeynidhaypa, a matha kedha setha ngaya nanga wati mari malayzi mabaygal, Yesu thanamun mura dhoeynidhamoeydhin nungu yangukudun. Thana mura balbayg asimoeydhin thanamun kikiringu. \v 17 Nabi zageth kuykunidhadhin kay paypa kulay thonaraw peropethaw Isayan yangukudu madhin kedha, ‘Nuydh mamayine nubiya kalmel ngalpan gamu kikiril a, adhapa mamayine koey sigapa.’ \s1 Dhuray mabaygaw ubi Yesuniya oesipa \r (Luka 9.57-62) \p \v 18 Yesu nanga imadhin mabaygaw moeyay nubiya wadhwadhgam nuy nungu niyay kazipa mulaydhin kedha, ‘Ngitha ngoena mariw war dagam buwadhoepa.’ \v 19 Yesu nanga yawaraw thonara gasaman, wara sabiw mgurpay mabayg ngapa nubepa kedha, ‘Ngurpay mabayg, ngaw ubi gar ngibiya oesipa koezi kayboengu. Ngay bangal nginu gamu puziw mabayg.’ \v 20 Yesu kedha nubepa kuniya, ‘Ngibepa matha ngoedhagidh midh? Poksal thana lagalgal, thanamun lagal arkathal boeradharoenu, a uruyl thana lak kedha moeydhamoeypa padhal thanamulpa lagal, kasa kay kedha Mabaygaw Kazi nanga ngay lagagig ngaw gamupa ngoena pudhaypa, ngaw igililnga koey mapunga.’ \p \v 21-22 Wara Yesun niyay kazi ngapa nubepa kedha, ‘Kuyku mabayg, kedha midh, ngath mamu Ngaw Thathiw thonar ugaypa, moerama thoeyaypa nuyn. Sew kalanu kay ngay ngapa kalmel bangal ngibiya puzipa.’ Yesu nubepa kedha, ‘Ngi kedha lawnga, setha ngaya nanga kalal idimpa Awgadhiya, thana matha kedha uma mabaygal midh. Ngi aya ngaybiya asir, setha thana wani thanamun geth uma mabaygoepa moerama thoeyaypa.’ \s1 Yesu nuydh gub a baw mulupa mamoemoedhin \r (Mareko 4.35-41; Luka 8.22-25) \p \v 23 Yawaraw thonar nanga thanamun gasaman, Yesu a nungu niyay kazin, thana mura butoenu pathemidhin. \v 24 Sizi thanamun yawar dhadhal, thanamun mina wati guban gasaman. Senabi thonar Yesu uthuy muynu. Thanamun butaw amadhan dudupay, bawal koey zapul. Niyay kaziw akal mina koey zapul. \p \v 25 Thana ngapa walman Yesun kedha, ‘Danpali Kuykulnga, ibupuydhamoeyr ngalpa, wagel kay ngalpa kasa umamayl.’ \v 26 Yesu kedha thanamulpa, ‘Ngitha mingu mina koeyma akan memayipa, ngithamun mina yoepathamay mamu mina lawnga.’ Nubi thonara nuy kadaypa mizin, nuydh nungu yangukudun thayamoemoedhin, baw a gub mulupa pudhaydhin. Kalanu mina koey idi kayar toeydhamoeydhin. \p \v 27 Setha ngaya nanga butoenu muynu mura yaynanob mina madhu pamemidhin kedha, ‘In midh paru adhapudhay mabayg. Nagemiw, bawan a guban ngulayg nubepa karngemin.’ \s1 Yesu nuydh ukasar wati mariw malayzinga balbaytidamoedhin \r (Mareko 5.1-20; Luka 8.26-39) \p \v 28 Thana nanga mangemidhin war dagam buwadhoenu, amadhan Gadarinoelgaw goegathoepa, ukasar rimarim garkaz ngapa Yesulpa. Palay koey thabukiriw mabayg, ngoedhe kedha thoeydhayl uruy midh, kuyk palamuniya muynu wati maril Sathanalngu. Palamun niyay lag uma mabaygaw mudhaw lag. Mabaygan palamulngu aka thoeyaypu. Thana koey zageth sethabi dhadhabuthiya dhadhiya pudhemin, kuyk thanamun aka, palay mina koey rimarim. \v 29 Palay ngapa Yesulpa, koey gimiya wal memamar kedha, ‘Ngi ngapa mipa ngalbelpa! Ngi Awgadhaw Kazi. Midh kedha, ngidh kay ngalbelpa mapu maypa, kuth thoeraypa nabi thonara? Wagel kay kuthaw thonar, lawnga midh?’ \v 30 Sepal palay ngalaga nanga, sizi amadhan miyar, koey garsar buruman ay purthar. \p \v 31 Sethabi wati maril Sathanalngu palamuniya muynu, thana wal tidumar Yesulpa yoewdemir kedha, ‘Ngidh kay nanga ngoey adhapa wayi, ngidh ngoey kasa kobegadh lagapa woeyayg. Matha ngoedhagidh ngidh ngoey kedha burumpa wayi.’ \p \v 32 Yesu kedha, ‘Wa ladhu.’ Balbayginga senabi thonara thana wati maril dhanamaydhin mabaygoengu, a burumiya uthemidhin. Sena burumaw woelak, thana mura padiya mulupa zilmemidhin, a woeray dudupamoeydhin. \v 33 Sethabi burumaw danal pathay mabaygal imadhin senabi ngoedha thoeyay, mina koey aka gasamadhin, zilmemidhin kuniya thanamun goegathoepa, yadu thoeray aymaydhin muynu goegathoenu. Sena mura miza nanga aymoemoedhin palamulpa, kuyk wati maril. \p \v 34 Kalanu mura mabaygal goegathoengu ladhudhin sipa Yesu ngalaga nanga yoewdhemidhin nubiya kedha, ‘Ngi adhapa mer koezi ngoeymun doegamoengu, ngidh ngoey kasa wanan.’ \c 9 \s1 Mabayg soersimoeyginga Yesu balbay tidan \r (Mareko 2.1-12; Luka 5.17-26) \p \v 1 Sew kalanu Yesu lak pathiz butoenu, nuy a nungu niyay kazil memayidhin kuniya wadagam buwadhoepa, thanamun goegathoepa. \v 2 Thana nanga ngabunadhin kuniya nungu goegathoenu, mabaygan ngapa nubepa thanamun kikiril tukuyap dhoeynidhaypa, kuyk nungu thugalal umamayl. Nuy matha yoewir soersimayginga nungu uthuy lagoenu. Yesu nanga imadhin thanamun mina yoepathaman koeyza nuy kedha kikiril mabaygoepa, ‘Akag ngaw kazi, kapu za ngin ngapa manu; nginu ipidhadh gegeyadh mura gudwoeyamoeyn ngibepa kayib.’ \p \v 3 Mura mabaygaw moeyay si nanga thanamuniya dhadhal, dhuray yoewthaw koey mabaygal, sabiw ngurpay mabaygal, thana nanga karngemidhin nungu ya, thana yaynanob kedha thanamuniya muynu, ‘In nubi mabaygan, Awgadhaw kupay nubepa purunu woerdhaypa, nuy wati mabayg.’ \p \v 4 Yesulpa kakal, thanamun wati wakay thoemamayil. Nuy kedha thanamulpa, ‘Ngithamuniya mingu muynu wati wakay thamamay aymiz? \v 5 Ngitha koey ngulaygal kedha, palbi ukasar zageth ngaru kalmel za. Wara kedha ngay kikiril mabaygoepa muliz, “Nginu mura wati pawal gudwoeyamoeyn.” Lawnga ngay na kedha muliz, “Kaday tari a kusumar nginu uthuy rugal a mab uzar lagoepa.” \v 6 Ngath ngithamulpa kakal ayman kedha, Mabaygaw Kazi kupaylnga ina apal gud woeyamoeyn mabaygaw wati pawal.’ \p Kalanu nuy dhagoepa buwayl thayadhin a mulaydhin. \v 7 Nuy kalanu kaday tharaydhin, adhapa nungu uthuy lagoengu, uzaraydhin nungu lagoepa, mina matha ngoedhagidh. \v 8 Mabaygan nanga imadhin senabi ngoedha thoeyay, thanamuniya aka senabi adhapudhay zageth nuydh aymoedhin, thana thawmadhin Awgadh, kuyk nuydh mabaygoepa poeybadhin senabi adhapudhay kupay. \s1 Wara niyaykazi Yesu thuradhin Mathayun \r (Mareko 2.13-17; Luka 5.27-32) \p \v 9 Yesu kalanu uzaraydhin senabi lagoengu. Nungu maboenu dhadhal nuydh imadhin bokadhzangu garwoeydhamay mabayg nungu zagethaw lagoenu nir. Nungu nel Mathayu; ina Romaniw kuyku mabaygaw poeybayzi kupay nubepa. Yesu nubepa kedha, ‘Mathayu, aya ngaybiya asir.’ Senabi yangukudunu Mathayu karngemidhin nungu thuray, kadaypa miyaydhin, wanadhin nungu zageth, aymaydhin Yesun niyay kazi. \p \v 10 Sew kalanu Yesu a nungu niyay kazil kalmel Mathayun lagoenu, thanamun kutaw aygud gasaman. Dhuray igalgal Mathayun, bokadhzangu garwoeydhamay mabaygal, dhuray kasa mabaygal kalmel thanamuniya aygudaw lagoenu. \v 11 Thana yoewthaw koey mabaygal, Parasayalgal imaydhin nuyn Yesun a setha mabaygal nubiya. Thana kedha nungu niyay kazipa, ‘Midh paru ngithamun ngurpay mabayg kalmel aydu purathipa senawbi bokadhzangu garwoeydhamay mabaygiya, a sethabi koerngayg mabaygal; thana ngaya nanga sethabi yoewthaw sabil aymayginga.’ \p \v 12 Yesu nanga karngemidhin thanamun Parasayalgaw ya; nuydh adhamintidan thanamulpa kedha, ‘Mabayg nanga kikirigig, nuy doktapa ubin mayginga, mabayg nga kikirilayg, wa nuy ubin miziz. Ngay ngapa mayginga mina mabaygoepa thuraypa, ngath ngaru thuran ibuypuydhan wati pawa mabaygal.’ \v 13 Kalanu nuydh thanamulpa kedha, ‘Ladhu, mina imaw Maygi Thusinu Minar Poelayzinga kedha, “Awgadhaw ubi kedha, mina pawa ngi nanga kuyk, ngidh ngaru maman manin nginu mabaygal; kedha lawnga, ngidh ngayapa nanga uruy poeyban oltanu yoewdhan.” Ngay ngapa mayginga mina mabaygoepa thuraypa, ngay ngaru wati pawa mabaygoepa thanamulpa buwayl idimpa Awgadhoepa.’ \s1 Mabayg mingu aygudagasin Awgadhoepa gamupathamoeypa \r (Mareko 2.18-22; Luka 5.33-39) \p \v 14 Sew kalanu Yoewane Papthayson niyay kazil ngapa Yesulpa, yapu poeybemin nubepa kedha, ‘Nginu niyay kazil aygudagasiginga gamupathamaypa, thoeythupagayn Awgadhoepa; ngoey a yoewthaw koey mabaygal Parasayalgal aygudoegasimoeypu koeyma thonaralnga, Awgadhoepa gamupathamoeypa, thoeythupoegayn.’ \p \v 15 Yesu thanamulpa kedha adhamintidan, ‘Gethaw garwoeydhamay ay nanga, koey zageth mabayg aygudoeginga garwoeydhamayzi mabaygaw parunu. Nuy niyaypa yoelpayzi garkaz, nuy nanga sena kalmel mabaygan ngaru mura gasaman, aygudaginga lawnga. Wagel bangal koey thonar gasamoene a nuyn niyaypa yoelpayzi mabayg adhapa manin thanamulngu. Senabi thonara kay thana aygudoegasimoeyn.’ \p \v 16 Yesu lak wara ya matha ngoedhoegidh aymoedhin thanamulpa, ‘Ina kayn ngurpay ngithamulpa, kayn za ngaru kayn za, a kulba za ngaru kulba za, matha kedha kulba sodhanu, ngidh ngaru kayn dhoemawak woeydhayginga. Nadh kayn dhoemawakun nan beregud palan lak yelgan, pakadaman. Koey zageth pasis woeydhamoeyn kulba sod, kayn dhoemawakun. Ngidh nanga ayman, senawbi kulba sodh lak koeyma pakadamiz. \p \v 17 ‘A matha kedha umal ngukiw za, uruy goengaw aymayzinga. Kulba goengaw ngaru piranga, koey zageth mabaygan na kayn umal nguki malan kulba goengawya; kedha nanga sik waliz mina koeyma arkath dhanaman, mura idiman umal nguki a uruy goengaw. Kedha kay kayn ikay ngaru malan kayn umal ngukiw malay goengawlnu, mura zapul kay balbayginga kalanu. Wa, ngaw ngurpay matha kedha kayn za midh.’ \s1 Wara yoepkaz koey kikirilayg \r (Mareko 5.21-43; Luka 8.40-56) \p \v 18 Yesu matha yadu umay senawbi thonara nubepa ngapa urapun Yoewdhayalgaw kupay mabayg, kulun pasayniz nubiya parunu, yoewdhiz kedha, ‘Ngaw yoepkaz kazi gar guythuyan, kasa kay kedha ngaw ubi kedha, ngi aya, ngidh kay nabiya nginu geth wanaypa, poeybaypa nabepa lak igililnga, nan kay sena lak igililnga ayimpa.’ \p \v 19 Kalanu Yesu uzaraydhin asidhin nubiya, kalmel nungu niyay kazil. \v 20-21 Thanamun maboenu dhadhal wara yoepkaz na ngapa kaliya uthiz Yesulpa. Na koey kikirilayg. Nanu ubi kedha, nadh kay kasa nanga Yesun dhoemawaku kuth gamu thoeraypa, kuyk nanu ubi balbaygoesipa senabi yoepkaziw kikiringu. Nan gasamadhin muwasiginga twoeylop wathalnga na koey gabu kulka. Nadh na gamu tharadhin Yesun dhoemawaku kuth, \v 22 nuy kuniya buyal thayaydhin, imadhin nan nubiya kalanu. Nuy nabepa kedha, ‘Ngi akag ngaw kazi, ngin kedha zoenguz mina dhoey nidhan, kuyk nginu mina yoepathaman.’ Mina senabi thonara na yoepkaz balbaygoesidhin. \p \v 23 Kalanu thana gasamoedhin nungu Yoewdhaylgaw kupay mabaygaw lag. Nuy Yesu muy uthaydhin, nuydh imadhin kedha, nungu Yoewdhayalgaw mabaygaw igalgal si nir, thanamuniya kalmel dhuray na puyay mabaygal. Thana uma mabaygoepa koerkak badhaw may mar. \v 24 Nuy kedha thanamulpa, ‘Adhapa memayi ngitha mura. Sena moegina yoepkaz kasa uthuy yoewipa, na umanga lawnga.’ Thana nubepa mina yoepathamayginga. Thana kasa giwn soelmar nuyn. \p \v 25 Sethabi mabaygal nanga mura adhapa wayiz nuy Yesu senabi thonara muy uthiz nanu uthuy lagapa. Nuydh nanu geth nanga gasamoedhin, na kadaypa miyaydhin. \v 26 Yadupalgadhin senabi ya mura goegathiya senabi doegumuya, Yesun zageth midh nanga. \s1 Ukasar maygum balbaytidamoedhin \p \v 27 Kalanu Yesu a nungu niyaykazil ladhudhin. Maboenu dhadhal ukasar maygum, palamun ubi wagel mabapa Yesulpa. Palay kedha umemar, gima gudiya, ‘Yesu, Dhawithan Kazi, ngalbe gar ibupuydhamar?’ \v 28 Nuy nanga mabaygaw lagiya ariz, palay wagel muy areman. Nuy palamulpa kedha, ‘Ngipen mina yapathamaypa midh, ngay matha ngoedhagidh ngath kay ngipel balbayg palimpa, lawnga midh?’ Palay kedha, ‘Yagar, Kuykulnga.’ \p \v 29 Kalanu Yesu palamun purka gasaman, a kedha muliz, ‘Ngipen mina yoepathaman kedha, ngipen purkaw buya kuniya gasaman. Wa, ngipen kedha mina yoepathaman ina kuyku nidhan.’ \v 30 Balbayginga senawbi thonara palay palamun purkaw buya kuniya gasaman. Yesu kedha mulaydhin, koey puridharalnga palamulpa, ‘Mabaygoepa bangal mulayg, ngath miza nanga ayman ngipelpa.’ \v 31 Kasa kedha palay yadu thuray aymoedhin mura goegathiya senabi doegamoenu. \s1 Yesun balbaytidadhin yagi mabayg \p \v 32 Sepalbi maygum balbay tidaman nanga, senawbi thonara wara mabaygal mangemidhin Yesulpa. Thana nubepa yoelpadhin mabayg, nuy ngaru yagig kuyk nuy wati mariw malayzinga. \v 33 Kasa kay kedha Yesu midh thonara nanga geth nidhaydhin wati mari adhapa madhin nungungu, nuy yagi mabayg senabi thonara ya mulaydhin, nuy lak lawnga yagig. Mura mabaygan imadhin nuyn, thanamulpa mina ngadhagi za aymaydhin. Thana mura kidhakidhan yapupoeybemidhin kedha, ‘Kulay kedha ngoedhal za imayginga ina Isoereylanu?’ \v 34 Kasa kedha dhuray thanamuniya Parasayalgal, yoewthaw koey mabaygal. Thana kedha, ‘In Bilzibul mura wati mariw kuyk, nuydh Yesulpa kupay poeyban. Nuy kedha zoenguz ngulayg wati maripa adhapa maypa mabaygoengu.’ \s1 Yesun koerkak badh koeyza mura mabaygoepa \p \v 35 Senawbi thonara Yesu gurguy ulaypu mura goegathiya. Nuydh nungu ngurpay aympu muynu thanamun yoewthiya; Awgadhaw Basalaya sakar pudaypu, kapu yangu wakay thanamulpa. Nuy thanamun mura moegithap kikirin balbaytidepu. \p \v 36 Nuydh nanga imadhin mura mabaygal, nungu ngoenakap koey gegeyadh. Nuy koeyma asidhin thanamuniya. Minguz kedha, thanamun ngoenakap gegeyadh, a mabaygoeginga ibupudhaypa thanamulpa. Thana gar ngoedhe mamuy danal poethay mabaygoeginga. \v 37 Nuydh kedha zoengu ya matha ngoedhagidh ayman nungu niyaykazipa, ‘Itha kurusipoegayzi mabaygal, matha kedha ayboewdhaw thonara na gasaman, igililmayl ngoedhe giya aydel, mina koeygarsar kasa kay kedha zagethaw mabaygal kasa moenarimayl kedha mabaygoepa garwoeydhamoeypa Awgadhoepa. \v 38 Ngitha bangal thoeythupagemipu nubepa wara zagethaw mabaygoepa ngapa woeyaypa, ayboewdhaw zagethoepa garwoeydhamoeypa.’ \c 10 \s1 Yesu nuydh nungu twoeylop niyaykazil thurimoeydhin \r (Mareko 3.13-19; Luka 6.12-16) \p \v 1 Senabi thonara Yesu nuydh nungu twoeylop niyaykazil thurimoeydhin gamupa. Nungu ubi kedha, nuydh thanamulpa kupayl kusuman kikiril mabaygoepa dhoey nidhaypa, mura wati maripa adhapa maypa, kikiril mabaygoengu a wati mariw malayzi mabaygoengu. \v 2 Itha nungu niyaykazil, nungu mina woeyayzi mabaygal, thanamun nelay kedha, Simona, nungu wara nel Petheru, a nungu tukuyap Andhoeru, Zemes, a nungu tukuyap Yoewane, palay Zebadin kazi. \v 3 Wara nelay itha kedha, Pilip a Bartholemi, Thomas a Mathayu. Nuy Mathayu kulay bokadhzoengu garwoeydhamay mabayg, a wara Zemes nuy Alpiyasan kazi, \v 4 a wara Simona nuy kulay mina ubigig mabayg Romaniw kuyku mabaygoepa, a Yudha nuy Keriyothoelayg Yesun ngadh nanga guda aradhin yoewthaw koey mabaygoepa. \s1 Yesu nuydh nungu niyay kazil adhapa wayamoeydhin \r (Mareko 6.7-13; Luka 9.1-6) \p \v 5-6 Itha nungu twoeylop mabaygal nuydh wayamoeydhin adhapa. Nuydh thabi yangukudul thanamulpa mamayidhin, ‘Ngitha ladhu, mura Yoewdhayalgaw mabaygoepa, wara azaz mabaygaw doegampa lawnga; Samariyaw goegathoepa lawnga. Ngitha waza ngulaygal, ngay kulay muliz ngithamulpa kedha, setha Isoereylaw mabaygal guythuyayzi mamuyl, mabaygoeginga danal poethaypa. \v 7 Ladhu, ina maygi ya yadu poelgaw thanamulpa kedha, “Awgadhaw Basalaya ngapa amadhan thamiz.” \p \v 8 ‘Ngitha bangal kedha zageth aymoene kay thanamuniya, kikirilgal balbaytidamoeyn, a umangu wal memayir igilpa, balbaytidamoeyn wati kikirilgal ngabiya nanga badhal gamunu, wati maril gamungu adhapa mamoeyin. In nubi za ngithamulpa modhabiginga poeybayzinga, ngitha lak kedha modhabiginga poeyban. \p \v 9 ‘Ngitha bangal wara za maygi ngithamun maboenu pasinu, a itha thabi zapul kedha, koey bokadhzapul, moegina bokadhzapul oengayg. \v 10 Bokadhzoengu yana lak oengayg, bokadhzoepa yapu poeybayg. Wara dhoemawak, a azaz san, a boegi oengayg. Ngitha kasa kedha setha ngithamuniya mi rugal nanga. Ngitha bangal mi goegathiya nanga ngaw zageth oengaypu nanga, matha thanamun kupay ngithamulpa danal poethaypa, ngitha waza ngaw zagethaw mabaygal.’ \s1 Yesu matha maw sipa thanamulpa \p \v 11 ‘Mabaygan ngadh nanga wara goegath gasaman ngithamulngu, mamu mina mabaygoepa nagemipa. Mabaygan ngadh nanga ngitha ayawal mamayin ngitha thanamuniya thuma asimoeyn ngitha mi kuykuthalnga setha memayipa; kurusipa ngidh senabi goegath wanan. \p \v 12 ‘Ngitha nanga mabaygaw lagiya muy uthemin, ngitha kedha mulemin, “Awgadhaw woenab kalmel nabi lagoenu.” \v 13 Thana nanga ngitha ayawal mamayin nanga, wa senabi woenab matha mepa senabi lagoenu. Thana nanga ngitha ayawal mayginga, wa senabi woenab lagoengu kuniya manin thanamulngu. \v 14 Mi buway lawnga goegath nanga ngithamulpa kurusipoegayginga, a ayawal mayginga, wa ngitha wanan senabi goegath lawnga buway. Ngitha memayin sizi adhapa, a buthu lupemin ngithamun sanoengu, wanan senabi goegath lawnga buway. \p \v 15 ‘Wa, Awgadhaw thonar sepa mepa, nuydh bangal nubi apaw goewaw zeyzineydhedhe, thanamun kedha mabaygaw kuth mina koey gegeyadh bangal. Ngay ngithamulpa kedha, kulay kay paypa Sodomalgal a Gomoroelgal, thanamun ipidhadh gegeyadh kulay koeyza, kasa kay kedha Awgadhaw kapu ngurpay mamu mina yadupalgayginga thanamun goegathiya. Nubi apaw goewaw zeyzineydhay thonara nanga gasamoene Awgadhoepa thanamulpa koey dharadh aymoeypa lawnga; kasa kay kedha kaybaw kawragigal nanga nuydh bangal koey dharadh mamayine senabi thonara, kuyk thanamun kawrag.’ \s1 Yesu nuydh wati danalpoethay yadu palgadhin, miza nanga bangal \r (Mareko 13.9-13; Luka 21.12-17) \p \v 16 ‘Ngitha kurusipagemiw, ngath kay nanga ngitha wayapa thanamulpa ngurpaypa, ngitha matha kedha mamuy midh a thana matha kedha thoeydhayl umay midh. Ngitha koey poeypiyam bangal sirisiriya uthayle, thabu midh nanga, kasa kay kedha ngitha ngaru gabu ngoenakapulmayl, thoebudh uruy midh nanga. \p \v 17 ‘Ngitha ngaru koey poeypiyam wara mabaygoengu ngithamulngu sabiw gasamoeyle. Thana bangal ngitha palngimoeypu thanamun yoewthanu dhadhal. \v 18 Kalanu thana ngitha lak mamayipa nubi apaw goewaw adhapudhay kuyku mabaygoepa, kuyk ngitha waza ngaw gamu puziw mabaygal. \v 19 Ngitha sethabi zapul ngoenanu maygi, thanamun wati pawapa; kedha zoenguz kedha, thonar na gasamoeyne ngitha bangal kotoenu kaday siparuy, Romaniw kuyku mabaygiya parunu, \v 20 wa Maygi Marin senabi thonara bangal ngitha ngurpamoeyne, a ngitha bangal ngaru matha ngoedhagidh Awgadhaw mina ngurpaypa poeybaypa thanamulpa, adhapudhay kuyku mabaygoepa a matha kedha war mabaygoepa. Ngitha akag, senabi thonara ngithamun Daparaw Thathiw poeybayzi buth ngithamulpa ngurpay zagethoepa aymaypa. Nungu Woeyayzi Marin bangal ngaru mina yangukudul ngithamulpa poeybamoeypu ngithamun yangukudul lawnga, setha bal nungu yangukudul. \p \v 21 ‘Wa, koey sirisiril bangal mangemine, kedha thonar nanga gasaman nanga apthathkazil yaynanob bangal kidhakidhan sabinu gud aremipu uma mathamoeypa thanamulpa. Matha kedha tukuyap tukuyap, thathi kazi, a matha kedha kazil thanamun aputhathi, kasa ipidhadh gegeyadh. \v 22 Mura bangal mabaygan wati ngoenakap gasampu ngithamulpa, minguz kedha ngitha ngaw gamu puziw mabaygal, kasa kay kedha mabaygal nanga ngaya ngaybiya ngaru kalmel kuthoepa, thana bangal matha ngoedhagidh gasamoene ngaru igililnga. \p \v 23 ‘Thana nanga ngithamulpa wati danal poethay ayimpu wara goegathoenu, ngitha kasa gamungu zilmemin wara goegathoepa. Ngitha ngulaygal kedha, ngay wagel bangal Ngaw Thathipa kuniya, kasa kay kedha, ngitha ngithamun ngurpay zageth matha ayimpu, Isoereylaw goegathiya muwasiginga. Wa, senawbi thonara ngay Mabaygaw Kazi lak ngapa kuniya. \p \v 24-25 ‘Na koey zageth kedha, ngurpay moegina kaz gimal aymiz nungu ngurpay mabaygiya, matha kedha ngitha a mura mabaygal; mabayg nanga nungu ngurpay muwasin, wa, nuy kedha ngoedhalnga ayman nungu ngurpay mabayg midh nanga. Ngitha kedha zoenguz ngaru ngulaygal kedha, thana bangal wati danal poethay ayimpa ngithamulpa. Kapu za kedha ngitha ngaybiya ngurpemin. Thana nanga ngoena mulamoeyn kedha, ngay Sathana, thana lak kedha ngitha mulamoeyne mina gegeyadh.’ \s1 Mabaygoengu akan maygi \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 12.2-7) \p \v 26 ‘Ngitha mabaygoengu aka gasamayg, thana miza nanga ngithamulpa ayimpu. Setha mi wati pawal nanga abayzimayl imayginga, mura muy wati pawal nanga, thana bangal kakal aymoeyne, a ngaw ngurpay ngithamulpa lak kedha. \p \v 27 ‘Itha mi yangukudul ngath kasa gumi poeybamoeyn ngithamulpa, kalanu kay ngitha thabi yangukudul yadu palgamoeyne mura mabaygoepa. Nubi thonara ngoedhe kedha kubil midh nanga, mura thabi zapul mabaygoepa gumi. Wagel bangal kakal aymoeyne mura mabaygoepa, matha kedha goeyga midh; ngitha bangal thanamun ngurpay mabaygal aymoeyne. \v 28 Ngitha akan maygi ngaw ngurpayngu oengayle; wati mabaygaw ngulayg matha kedha ngithamun gamul idimoeypa; thanamulpa koey zageth ngithamun maripa idimoeypa. Mabaygoengu aka gasamayg, matha ngoedhagidh kedha, ngitha matha Awgadhoengu aka gasaman; minguz kedha, matha nuydh, mabaygaw gamu a mari kalmel idiman a koey muypa thayaman. \v 29 Kasa midh, moegithap zapul a uruyl ngithamun Thathin mura yawaypa, a nuy mura ngulayg. Ukasar uruy barpudhoeman urapun moegina bokadhzapun, kasa nanga urapun moegina uruy pudhiz nanga, nubepa kakal. Nungu nanga ubiginga, wa za aymoeyginga. \v 30 Ngitha lak kedha ngithamun Daparaw Thathi mura ngulayg ngithamulngu, matha kedha yalbupal midh nanga ngithamun kuykunu urapun dhadh. \p \v 31 ‘Kedha kay, ngitha nubepa koey ubilmayl adhapudhay moegina uruyiya, ngitha mabaygoengu akag.’ \s1 Mabaygal ngaya mina azirgigal Yesun nelpa kuykunidhaypa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 12.8-9) \p \v 32 ‘Ngitha ngaya nanga mina azirgigal ngaw nelpa kuykunidhaypa mabaygaw parunu, wa ngay bangal lak kedha aymidhe ngithamulpa, ngithamun nelay yadu palgedhe Ngaw Thathipa, ngitha waza ngaw mabaygal; \v 33 kasa kay kedha ngitha ngaya nanga kawragigal aymoeyn ngawngu wati mabaygaw parunu, wa ngay lak kedha kawragig ayman ngithamun nelngu, Ngaw Thathiw parunu.’ \s1 Pawdhoeginga bangal \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Luka 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 ‘Ngithamulpa sike kedha, ngay na ngapa mulupa ina apal ngaru bangal koewbuginga. Lawnga, kedha lawnga, ngath pawdh ngapa manin lawnga, ngath koewbu gi manin. \v 35 Wa, ngay ngapa kedha zapa aymaypa, garkaz kazi wati igalayg aymiz nungu thathipa. Yoepkaz kazi lak kedha nanu apupa, a ipi lak kedha nanu yoepkaz irapa. \v 36 Wa, koezi pawpa mabaygaw mina buway mabaygal bangal ngaru nungu thabukiriw mabaygal. \p \v 37 ‘Mabaygan ngadh nanga adhapudhay maman mani nungu apu thathipa, nungu mam ngayapa matha ngoedhagidh lawnga; kedha mabayg matha ngoedhagidh lawnga ngaw puziw mabaygoepa. Kazipa lak kedha, mabaygan ngadh nanga koeyma maman mani nungu garkaz kazi lawnga yoepkaz kazi, wa nungu mam ngayapa matha ngoedhagidh lawnga, kedha mabayg matha ngoedhagidh lawnga, ngaw puziw mabayg. \v 38 Ina ya matha ngoedhagidh, mabaygan ngadh nanga sathawro oengayginga, a ngaybiya oesiginga, wa kedha mabayg matha ngoedhagidh lawnga ngaw puziw mabaygoepa aymoeypa. \p \v 39 ‘Dhuray ngaw puziw mabaygoengu bangal ngaru umamathamoeypu, kasa kay kedha mabaygal setha ngaya nanga thanamun ubi kedha, thana thanamun igililnga danal poethaypa, thana kasa guythuyamoeyne bangal thanamun igililnga. Ngadh nanga nungu igililnga kasa guythuyan kuyk nungu danal poethay ngayapa, nuy kedha mabaygan ngaru gasamoene bangal nungu igililnga. \s1 Awgadhaw sib wanan ngabepa \s2 (Yesu matha maw sipa thanamulpa) \r (Mareko 9.41) \p \v 40 ‘Mabaygan ngadh ngitha ayawal mamayin, wa nuydh matha kedha ngoena ayawal manin. Ngoena nanga ayawal manin, wa matha kedha nuyn ayawal manin, ngoena ngadh nanga wayan. \v 41 Wa, muynu kedha, ngadh nanga Awgadhaw wayayzi mabayg ayawal manin, minguz kedha nuy kedha zagethaw mabayg Awgadhaw, sepalbi ukasar mabayg kalmel Awgadhaw sib wanan gasaman; a mina mabayg lak kedha, mabaygan ngadh nanga mina mabayg ayawal manin, nuy kedha mina mabaygiya ngoenakap asin nanga, wa sepalbi ukasar mabayg kalmel Awgadhaw sib wanan gasaman. \p \v 42 ‘Wa, kedha yakanurayg, mabaygan ngadh nanga ibupudhay poeyban urapun ngaw zagethaw mabaygoepa, nuy mina apal, ngayapa yakanuraypa lawnga senabi kapu zageth, kasa nguki poeyban ngaw puziw mabaygoepa nanga nuydh poeybayzi mabaygan ngaru gasaman siba wanan. Minguz kedha, senabi kapu danal poethay matha kedha ngayapa.’ \c 11 \s1 Yowane Papthayson niyaykazil ngapa Yesulpa ladhudhin \r (Luka 7.18-35) \p \v 1 Yesu nanga muwasidhin ngurpay nungu niyaykazipa, thana mura ladhudhin wara goegathoepa, nubepa nungu yapa ngurpaypa. \v 2 Senawbi thonara Yoewane Papthayso matha Zeyloenu meparuy, kunumoeyzig. Yesun adhapudhay zagethal nanga Yoewanelpa yadu palgadhin, nubiya Yoewaneniya ukasar wakay thamamay; nuy Yesu sike Mina Woeyayzig Awgadhoengu, lawnga lak wara mabayg nubiya kalanu Mina Woeyayzig. Mina ngulaygoepa gasamoeypa, nuydh Yoewane nungu geth niyaykazil wayamoeydhin Yesulpa. \p \v 3 Thana Yesuniya kuyk wakayan kedha, ‘In ngi a? Awgadhaw Mina Woeyayzinga ngoeymulpa, ngath ngan nanga kulay yadu palgarngu; a lawnga war mabayg si ngapa wagel?’ \p \v 4 Nuy Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Ngitha yangukudu kuniya oengaw nubepa Yoewanelpa, mura zapul midh paru; \v 5 mura itha thabi mabaygal lak dhoeynidhamoeyr, maygumal balbay tidamoeyr mabagigal mabapa mamayir, wati goengawl kikirilgal lak buth pathamoeyr muwamayl kawralmayl thana lak buth pathamoeyr, umamayl thana lak igil palemoeyr, a thana aygigal zagigal, Awgadhaw kapu yangu wakay gasamar. \v 6 Ngitha nubepa Yoewanelpa kedha mulemiw, “Nginu mina yoepathaman midh? Ngadh nanga ngawngu gegeyadh gasamayginga, wa, nungu ika dhiw bangal koeyza.” ’ \p \v 7 Yoewanen niyaykazil thana kuniya tidemidhin nanga, Yesu mulaydhin Yoewanen doegampa mura mabaygoepa, ‘Yoewanen maw nanga, ngithamulpa mabaygoegi dhadhabuthoenu. Ngithamun ubilnga za miyay? Ngitha kedha lawnga muku mabaygoepa imaypa, kasa kat palgipa urapu lagoenu siyayginga, ngoedhe kedha bup guban yoewimaypa, wara kuniya a wara kuniya. Ngitha mipa kedha mi ngoedhal mabaygoepa ubin maypa imaypa, adhapuydhapa? \v 8 Ngitha kedha lawnga mina rugal mabaygoepa imaypa. Ngithamun na kedha ubilnga nanga, ngitha nay mopakuyku mabaygaw koey niyay lagoepa, kedha ngoedhal mabaygoepa imaypa. \v 9 Lawnga ngitha na kedha ladhudhin, mina peropethaw imaypa. Wa, ngay ngithamulpa kedha, ngitha Awgadhaw yangu mabaygoepa, Awgadhaw peropetha. Ngitha koey peropetha yawayarngu, nuy ngaru adhapudhay mura peropethaya gimal. \p \v 10 ‘Mina kulkub ngalbe Yoewanen ngaru yadu palgeman kedha muynu Minar Poelayzinga, \q1 “Nag! Ngath ngaw yaday woeyay mabayg \q2 bangal kulay wayane Ngibiya paruya, \q1 ngi ngaw mina adhapa Thoemayzinga. \q2 Nuydh bangal nginu yabugud buth pathane.” ’ \b \p \v 11 Yesu lak mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Yoewane, nungu kupay ngaru gimal mura nungu maykuykaw mabaygiya a mabaygal ngaya nubiya kulay; mabayg kulay koesimayginga, kasa kay kedha mabaygal ngaya nanga muya uthemin Awgadhaw Basalaya nanga, kasa mabayg midh, nuy nanga muy yoewthiz Awgadhaw Basalayoepa nungu igililnga ngaru gimal Yoewanen kulay igililnga midh nanga. Kuyk Awgadhaw Basalayoepa muya uthiz. \s1 Ngitha ngithamun balbayginga memayipa wara mabaygaw noegaypa \r (Mareko 10.11-12; Luka 16.14-15) \p \v 12 ‘Yoewanen ngurpay thonarngu ngapa kurusipa kayib thabukiri mabaygal gegeyadh memayipu Awgadhaw Basalayapa. Thanamun ubi kedha, thana nan gasamaypa thanamun basalayapa bangal. \v 13 Mosen Sabi a thana mura peropethal kurusipa Yoewane Papthayson thonar, thana mura yadupalgadhin Awgadhaw Basalaya. \p \v 14 ‘Ngitha nanga thanamun yangukudu mina yoepathaman nanga, wa nuy Yoewane Papthayso, nuy lak kedha Elayza, ngan nanga yadu palgadhin kulkub kedha, “Nuy bangal mangedhe.” \v 15 Ngitha na kawralgal nanga, wa kawran karngemiw. \p \v 16 ‘Thabi maykuyku mabaygal, thana mi ngoedhalmayl? Thana ngoedhe moegina kazil nge, zangu barpudhay lagoenu nipa. Dhuray thana moegina kazil wal mamayipa wara moegina kazipa kedha, “Ngitha mingu oesiginga ngoeymuniya, ngalpan sagulpa aymaypa. \v 17 Ngitha midh paru girel adhayginga ngoey nanga niyaypa yoelpay nathay pudhamoeypa a? Ngitha midh paru may mayginga, ngoey nanga uma mabaygaw na puyampa a? Ngitha koerkak badhoeginga?” \v 18 A ngitha mina koerngaygi mabaygal ngoedhe sethabi moegina kazil nge. Yoewane Papatayso nuy ngapa, nuydh amenipa ay aygudag asin, a nuy koerawayg umal ngukingu, a ngitha kedha umamoeypu, “Nubiya wati mari muynu.” \v 19 Nubiya kalanu ngay Mabaygaw Kazi na ngapa, ngay aygudoelayg a umal nguki woenile ngulayg, a ngitha kedha, “Nagemiw senabi mabaygoepa! Nuy koey aygudoelayg a koey umal ngukiw woenilayg, wati mabayg. Nuy wati mabaygiya puzipa, bokadhzoengu garwoeydhamay mabaygal a dhuray adhapa imay mabaygal.” Kasa kay kedha Awgadhaw mina za kakal yakaman, senabi mina zageth ngaru aydenga a nanu aykap ngapa kakal aymiz.’ \s1 Dhuray goegathaw mabaygal nanga Yesun mina yoepathamayginga \r (Luka 10.13-15) \p \v 20 Kalanu nuydh mulamoeydhin sethabi goegathal, ngalagiya nanga nuydh koeygarsar adhapudhay zagethal aymoeydhin. Thana nungu zageth imadhin, kasa kay kedha thana garki thoeyayginga thanamun ipidhadh gegeyadhoengu. \v 21 Nuydh goegathaw nelay thurimoeydhin kedha, ‘Kulay ngitha Korazinalgal, wati za ngithamuniya bangal mangedhe; ngitha Bethsaydhalgal lak kedha; thana kay paypa kulay mabaygal Tayaroenu a Saydoninu nay, kedha adhapudhay zagethal imaydhin nay setha mi zagethal ngithamuniya aymoeypu, thana ngaru nay mina kulkub garki thayamoeyn, a awmaw rugal ubamoeydhin, a muyngu kunural pinimoeydhin kuykuya, thanamun wati wakasinoepa yakamoeypa. \v 22 Awgadhaw minamay thonar nanga mangedhe, thana Tayaralgal a Saydonalgal lak moegina balbaygi kuth; ngitha Korazinalgal a Bethsaydhalgal ngithamulpa bangal koey gegeyadh. \v 23 A ngitha Kapeniyamalgal ngithamun gamu dhuba yoewruy koeyza a ubi kedha, ngitha bangal ngithamulngu kaday nithamoene koeyza dapara; kasa kay kedha, ngitha bangal genoepa idimoeyne. Thana kulay mabaygal, Sodomalgal\f + \fr 11:23 \ft Sodomaw, Gomoraw mabaygaw ya gidha: wara Zenesis 19.24-28 geth tidi.\f* nay, kedha adhapudhay zagethal imaydhin setha mi zagethal ngithamuniya aymoeypu, thana ngaru mina kulkub garki thayamoeyn, a thanamun goegath matha memayipu nay. \v 24 Awgadhaw minamay goeyga na mangedhe bangal, thana kulkubaw mabaygal Sodomalgal lak moegina balbayginga, ngitha nubi maykuyk bangal koey gegeyadh.’ \s1 Ngitha ayawal ngapa ngoenapudhaypa \r (Luka 10.21-22) \p \v 25-26 Senawbi thonara Yesu kedha muliz nungu Thathipa, ‘Thathi, ngi gimal Daparaw Kuykulnga a ina apal. Ngay ngibepa koeyma gud woeydhiz, kuyk ngidh mina zapul yadu poelgaypu ngurpaygi mabaygoepa, a ngurpayzi mabaygal nanga mina ngulayg mabaygal. Ngidh wara thonara wardhamoeyn thanamulngu imayle. Wa, sena nginu ubilnga koey mabayg koerawayg a moegina kaz nuy ngulayg, setha ngoenu nanga ngoenakap apal.’ \p \v 27 Kalanu nuy lak buyal thayadhin thanamulpa kedha, ‘Ngaw Thathi nuydh mura zapul ngayapa poeybamoeyn. Mabaygal ngawngu koerawaygal. Matha Thathi kedha ngulayg. Mabaygal lak kedha Thathingu koerawaygal, matha ngay nungu Urapun Kazi nungungu ngulayg, a matha kedha ngaya nanga ngath thanamulpa seysithaman, matha thabi mabaygal ngulaygal. \p \v 28-30 ‘Ngitha ayawal, ngitha ngunu gamu koewba asin, ngoenakap mapungu. Aya, koezi pawpa nginu zageth kasa thowanga, ngi nanga ngaw zagethaw mabayg. Ngidh ngaw zagethaw rugal kusumoeyn, a ngawngu ngurapiz, ngaw gabu ngoenakapulnga apa pudhepa, ngidh ngaru kapu ngoenapudhay gasaman; ngoeban kalmel zageth ngaru thowanga.’ \c 12 \s1 Thoeythupoegay goeyga zagethoepa balbayginga lawnga midh \r (Mareko 2.23-28; Luka 6.1-5) \p \v 1 Kalanu kay Yesu a nungu niyaykazil, thanamun mab kunaw apaw lagiya dhadhiya; goeyga waza thanamun sabadh, kasa kedha thanamun niyay kaziw koeyma maythal aygiyasimoeyn. Thana kuyk ayman moegina kunaw poeray thanamulpa aypa. \v 2 Thana yoewthaw koey mabaygal, Parasayalgal imadhin nanga, thana kedha umadhin Yesulpa, ‘Sepa nagi, nginu niyaykazil midh paru zageth ayimpa ngalpan sabadhaw goeyginu, thana sabi pathidhan!’ \p \v 3 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa kedha, ngitha geth tidayginga, Maygi Thusinu muynu kedha, ‘Ngitha ngulaygal a? Kay paypa kulay ngalpan buway apakuyk Dhawitha, nuydh lak kedha za aymoedhin. Wara thonara nuy a nungu mabaygal mina maythal aygiyasimoeydhin, \v 4 a kusumoeydhin thanamulpa woenabal thoewa aydel sizi, kalanu purthadhin, matha koey yoewthaw niyay kaziw aydel, sethabi thoewa aydel wara mabaygoepa lawnga, sabilnga; Awgadhoepa poeybayzimayl. Nuydh kusumoedhin thanamulpa maygi bredal Awgadhaw lagoengu. Kalanu purthamoeydhin. Nuydh sabi patidhadhin, matha koew yoewthaw niyaykaziw aydel, sethabi bredal. Wara mabaygoepa lawnga. \p \v 5 ‘Wara lak kedha, thanamun misnariw zageth midh, sey koey yoewthanu, sabathoenu? Kay paypa kulay Mose minar paladhin kedha, “Zagethan maygi sabathoenu.” Kasa kay kedha thanamun ameniw zageth matha ngoedhagidh sabadhoepa. \v 6 Wa, ngay ngithamulpa kedha, thanamulpa matha ngoedhagidh, a ngaw niyaykazipa lak kedha matha ngoedhagidh; ngitha aykap tidan a? In za mina adhapudhay, Awgadhaw koey yoewthiya. \v 7 Awgadhaw Minar Poelayzinga kedha, “Ngay koey ubilayg lawnga mabaygaw mathamayzi uruypa yoewthanu, oltanu. Mina ngaw ubi kedha, mabaygal mura kidhakidhan ibupudhay ayman, kapu gabu ngoenakapulmayl.” Ngitha kedha yangukudu na mina tidan nanga, ngithamulpa koey zageth sethabi mina mabaygoepa mulamoeypa. \v 8 Mabaygaw Kazi ngay, Kuykulnga. Ngath mura yawaypa zapul matha kedha sabadhaw goeyga.’ \s1 Yesu nuydh mabaygaw geth balbay tidan \p \v 9 Kalanu nuy uzaraydhin moegina yoewthoepa, nubiya kalmel nungu niyaykazil. \v 10 Wara kikirilayg si mepa nungu geth muwayzinga. Koey goersar mabaygal lak memayipa, thanamun ubi Yesulpa mulamoeypa. Thana kedha nubepa, ‘In matha ngoedhagidh ngalpan sabinu lawnga midh, kikirilayg lak balbay tidan sabadhoenu?’ \v 11 Nuydh yangukudu lak kuniya thayan thanamulpa, ‘Ngi nanga mamuylayg, a senabi mamuy pudhiz koey arakthoenu muynu, sabadhaw goeyginu. Ngidh midh manin, nginu mamuy? Ngidh ngaru senabi mamuy ibupuydhan. \v 12 In nubi mabayg adhapudhay mamuya, ngalpan sabinu matha ngoedhagidh mabayg ibupuydhan sabathoenu. Nuy mamuy lawnga.’ \p \v 13 Kalanu nuy kikiril mabaygoepa buwayl thayiz kedha, ‘Geth adhapa luwayar, nginu.’ Nuydh mabaygan luwayan, a nungu geth nan balbay tidan, nungu wara geth midh nanga. \p \v 14 Thana Parasayalgal geth wanimoeydhin thanamun wati buwayal thoeyaypa aymoeypa kedha, ‘Ngalpa bangal Yesun mathamoeyne.’ \s1 Awgadhaw Yoepayzi Mabayg \p \v 15-16 Yesu nanga karngemidhin kedha, thanamun buwaylthoeyay nubepa mathamaypa, nuy uzaraydhin senabi lagoengu. Koeygarsar mabaygal nubiya kalmel. Nuydh mura thanamun kikirilgal dhoeynidhamoeydhin, kasa kedha nuy moegina koey dharadh mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Mabaygoepa mulayg ngaw zagethaw ya.’ \v 17 Nubi zagethan mura kuykunidhadhin Awgadhaw kulba yangukudu; Awgadh kedha nungu peropethaw Isayan gudaw ya, \q1 \v 18 ‘In ngaw zagethaw mabayg, \q2 ngan nanga ngath yapaydhin a yoelpadhin, \q1 nuy mina ngaw Neydhayl Kazi, \q2 nuy ngayapa mina matha ngoedhagidh. \q1 Ngath nuyn bangal kuyku nidhane ngaw Maygi Marin \q2 a nuy bangal ngaw seysithamayzi mabayg. \q1 Nuydh bangal minamoene mabaygoepa \q2 mina matha kedha ngoedhalnga, \q1 mura nubi apaw goewaw buwaypa. \q2 \v 19 Nuy lawnga Thabukiri mabayg, \q1 nuy silamay yangukudul yaginga, \q2 gima gudiya lawnga, goegathaw mabaw lagoenu dhadhal. \q1 \v 20 Wara kedha, nungu zagethaw rugal moegina pathidhan nanga, \q2 nubepa sethabi zapupa adhathoeyaypa lawnga; \q1 nuy ngulayg sethabi zapul lak balbay tidan. \q2 Nungu zagethaw mabayg nanga \q1 matha kedha kulba tungi midh, moegina idiman, \q2 nuydh kedha mabayg lak kedha ridha palan, \q1 nungu buyangu woesimoeyle. \q2 Kurusipa mura mina pawal bangal kadaypa memayine. \q1 Wati pawal bangal mulupa. \q2 \v 21 Kalanu mura mabaygal nuyn mina yoepathamoene, \q1 nungu yangukudu bangal oengaypu.’ \b \s1 Yesu a Sathana \r (Mareko 3.20-30; Luka 11.14-23) \p \v 22 Kalanu wara mabayg ngapa Yesulpa. Nuydh nubepa madhin maygum, nuy lak yagi mabayg, kuyk nuy wati mariw malayzinga. Yesu nuyn dhoeynidhadhin a nuy mabayg lak mulaydhin, a nungu purkaw buya kuniya gasamoedhin. \v 23 Thana mura mabaygal koeyma madhu pamemidhin. Thana kidhakidhan kedha, ‘In sike, nuy Awgadhoengu ngapa, Dhawithan Mina Kazi.’ \p \v 24 Thana Parasayalgan nanga karngemidhin thanamun ya, thana kedha umadhin, ‘Lawnga, in Bilzibul mura wati mariw kuyk nuydh Yesulpa kupay poeyban. Nuy kedha zoenguz ngulayg wati mariw adhapa moeythayle.’ \p \v 25 Yesulpa kakal kedha, thanamuniya muynu wati wakaythamamayil. Nuy thanamulpa buwayal thayaydhin, ya matha ngoedhagidh aymoedhin kedha, ‘Mi lagoenu nanga, nanu mabaygal kasa dhadh poelamay ayman, a kidhakidhan silamoeypu, wa kedha lag ngaru pudhiz. Goegath lak kedha, a buway lak kedha, thanamun kedha mabaygaw igililnga bangal ngaru gegeyadh. \v 26 Kedha kay, ngitha midh paru ngoena kedha mulemin, “Sathana nuydh kupay poeyban ngibepa, nungu wati maripa idimoeypa.” Nuydh nay, kedha za na ayman nay, nungu basalaya sobaginga pudhiz. \v 27 Lawnga! Kedha lawnga. Ngay koey ngulayg kedha, ngithamun ngurpay kedha, ngithamun niyay kazil ngulayg wati mari adhapa maypa mabaygoengu. Thana ngalagaz thanamun kupay gasamadhin, thana lak Sathanalngu gasaman lawnga midh? Wa, thana ngaru zoeyzi noeydhiz ngitha, ngitha nanga kedha, na kupay ngapa Sathanalngu. (Sathanan wara nel kedha, Bilzibul.) \v 28 In Awgadhaw Mari ngayapa poeybayzinga, nubi poerapar wati maripa adhapa maypa. Kedha zoenguz kedha, ngitha ngaru ngulaygal kedha, Awgadhaw Basalaya in nubi thonara danapa yakampa ngithamulpa.’ \s1 Lak Yesun ngurpayzi ya mabaygoepa \p \v 29 ‘Sathana ngoedhe koey bibiril mabayg, ngibepa kasa matha nungu loegiya muya uthuypa lawnga. Nginu nanga koey magawl mabaygaw lagoengu zapa gasamoeypa ubi, ngidh ngaru kulay nuyn urukoemin yatharpa. Wagel kay ngidh nginu ubilnga ayman. \v 30 A ngitha sike mi dagam mabaygal? Ngadh nanga ngoena ibupuydhayginga, nuy ngawngu koeysigal, wati igalayg; a mabaygan ngadh nanga ngoena ibupuydhayginga mabaygoepa garwoeydhamoeypa, nuydh mabaygal adhapa thoemaypa, thanamun igililmayl sagul palimoeyn. \p \v 31 ‘Ngay ngithamulpa mina kay mina ya muliz kedha, ngitha bangal ngaru koey poeypiyam. Awgadhan ngulayg bangal mura wati pawal gud woeyamoeyne matha kedha mabaygaw Awgadhoepa kuniya ngoelkay yangukudul, Awgadhan ngulayg adhapa gud woeyamoeyn. Kasa kay kedha wara urapun za lawnga, mabaygal ngaya nanga Awgadhaw Maygi Mari mulamoeyn nanga, thanamun kedha ipidhadh gegeyadh bangal gud woeyayginga. \p \v 32 ‘Mabaygal ngaya nanga, ngoena Mabaygaw Kazi mulamaypa nanga, sena balbayginga thanamun ipidhadh gegeyadh gud wayane, kasa kay kedha mabaygal ngaya nanga, Maygi Mari mulamaypa, kedha mabaygal ngaru bangal gud wayayginga.’ \s1 Puy a koewsal \r (Luka 6.43-45) \p \v 33 Yesu lak ayman ya matha ngoedhagidh thanamulpa kedha, ‘Kapu puy nanga mina koewsalnga, wati puy nanga wati koewsalnga; kedha zoenguz kakal aymiz, mura mabaygoepa wati puyl a mina puyl. \v 34-35 Ngitha Parasayalgal matha kedha wati thabu midh. Ngithamulpa koey zageth mina yapa maypa, kuyk ngithamun wati igililnga muynu. Ngitha matha kedha wati lagaw thathil midh. Ngithamun kurunu woerdhayzimayl mura wati zapul. Ngitha kedha wati ubil zapul yakamoeypu wara mabaygoepa. Wara kedha, mina mabayg nanga, nungu kurunu woerdhayzimayl mura mina zapul wara mabaygoepa yakamaypa. Mabayg nanga nubiya muynu mura wati wakay thamamayil nungu ngoenakapoenu, nungu gud lak kedha ngaru wati gud; mina mabayg nanga, nungu ngoenakap wakay thamamayil mura balbayginga, wa nungu gud lak balbayginga. \v 36-37 Awgadhaw minamay thonar na mangedhe bangal, senabi goeyginu nanga ngitha a mura mabaygal ngaru zeyzinoeydhemine. Ngithamun koey yangukudul a matha kedha sagulaw yangukudul, ngaru kakal aymoeyne mina yakamaypa kedha, ngithamun igililnga muynu midh, balbayginga lawnga gegeyadh Awgadhoepa.’ \s1 Yoewthaw koey mabaygal adhapudhay zageth lumaypa Yesuniya \r (Mareko 8.11-12; Luka 11.29-32) \p \v 38 Kalanu dhuray thanamun sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal ngapa Yesulpa kedha, ‘Ngurpay Mabayg, ngoeymun ubi ngidh adhapudhay zageth ayman ngoeymulpa imaypa.’ \p \v 39 Nuy thanamulpa kedha, ‘Ngitha nubi maykuyk, ngithamun kawrag mina koeyza, mina wati mabaygal. Ngitha midh paru ngoena kedha yapupoeyban? Ngayapa ngithamulpa wara adhapudhay zagethoepa aymaypa lawnga, kuyk ngitha ngoena mina yoepathamayginga. Matha urapun adhapudhay zageth ngitha imane bangal, sena mi adhapudhay zageth aymoedhin kay paypa kulay Yonan doegamunu, wa senabi adhapudhay zageth aymoeyne bangal ngithamuniya dhadhal. \v 40 Ngitha ngulaygal kedha, Yona koey wapiw maythanu meparuy thoeri goeygilnga; wa, ngay Mabaygaw Kazi lak kedha bangal muy uthedhe thoeri goeygilnga koey muynu sakaynu aredhe nubi sama woeydhayzimaynu. \p \v 41 ‘Lawnga! Ngithamun ngoelkay yoepathaman koeyza. Awgadhaw kuthaw goeyga nanga mura mabaygal bangal kaday nithamoene, matha kedha Ninebaw mabaygal. Na bangal kakal kedha thanamun mina yoepathaman koeyza, ngitha lawnga. Minguz kedha thana gasaman Yonan maw a thana garthi thoeyamoeydhin mura wati pawangu. Wara mabayg maw sipa in nuy ngaru koeyza Yonaniya. Ngitha mingu garki thoeyayginga? \p \v 42 ‘Matha kedha wara kuyku yoepkaz Zoey doegamoengu. Kay paypa kulay na ngapa ngalpan kuyku mabaygoepa imaypa, Solomon. Na kakal aymiz kedha nanu mina yoepathaman mina koeyza, ngitha lawnga. Kedha zoenguz na uzaraydhin koeysigaz nanu boeradharoengu, koerngaypa Solomonan yoepa, a nungu mina ngurpay. Kasa kay kedha mabayg kay ngithamuniya koeyza adhapudhay Solomonaniya.’ \s1 Wati mariw kuniya tiday thonar \r (Luka 11.24-26) \p \v 43 ‘Ngath nubi maykuykaw kuth seysithamaypa ngithamulpa; mabayg sike wati mariw malayzinga, a senawbi wati mari adhapadhan mabaygoengu, nuy kasa mura loegiya ulaypa, ngukigi lag. Nuy lagiya yan lumepa nubepa uthuypa. Nuydh nanga lag gasamoeyginga \v 44 nuy nubiya muynu kedha miziz, “Ngay lak ngaw kulay niyaylagoepa kuniya tidepa, senabi mabaygaw igililmaypa muypa.” Nuy kuniya tidiz senabi niyay lagoepa. Nuydh iman, pudhunga kapu butha poethayzinga. \p \v 45 ‘Wa, wati mari lak gurguy toedipu igalgoepa lumaypa. Nuydh iman seben lak wati maril mina koey gegeyadh nubiya, a thana ngapa sin nubiya nungu niyay lagoenu. Kurusipa nungu muy yoewthayzi mabaygaw igililnga mina koey gegeyadh, kulay nuy midh nanga kuyk wati maril koeygarsar nubiya muynu.’ \s1 Yesun apu a tukuypal \r (Mareko 3.31-35; Luka 8.19-21) \p \v 46 Senawbi yanu dhadhal, Yesun apu a nungu tukuypal mangemidhin. Thana adhal nithamoedhin, thana nubepa yapa memayidhin. \v 47 Wara mabayg si amadhan kedha mulaydhin Yesulpa, ‘Sepa nagi, nginu apu a tukuypal sey adhal nithaman, ngibepa imaypa.’\f + \fr 12:47 \ft Dhuray kulkubaw Minar Poelayzimayl, bes 47oegigal.\f* \p \v 48 Yesu kuniya mulaydhin kedha, ‘Mabayg nga ngaw apu, mabaygal ngaya ngaw tukuypal?’ \v 49 Kalanu nuydh yadu palgamoeyn nungu niyaykazil kedha, ‘Ngapa nagemiw, thabi mabaygal itha, thana ngaw apu a ngaw tukuypal. \v 50 Thana setha ngaya aymoeypa ngaw Daparaw Thathiw ubilmayl, wa kedha mabaygal ngaru ngaw tukuypal, a babthal, a ngaw apuwal.’ \c 13 \s1 Nagu uthuy mabayg \r (Mareko 4.1-9; Luka 8.4-8) \p \v 1 Kalanu kay Yesu wanadhin senabi lag, malu buwadhoepa uzaraydhin, niyay kazil nubiya kalmel. \v 2 Ngabunadhin nanga, mabaygaw moeyay mina koeyza thanamuniya. Yesu nanga gulpa pagadhin, nuy kasa moegina adhal thanuraydhin gulnu; thana bawadhoenu pasinu nithamadhin. \p \v 3 Nuydh nungu ngurpay kuykaymaydhin, ya mathangoedhagidh aymoedhin thanamulpa. Koeygarsar kedha yangukudul aymoeyr, mura war war ngurpay thanamulpa maypa. Nuy kedha thanamulpa, ‘Wara thonara, nagu uthay mabayg uzaraydhin apaw lagoepa, kunaw kapupa uthaypa. \v 4 Nuydh nanga kunaw kapul mura idiman dhoeypa. Dhuray kapul yabugudanu pudhemin uruyl ngapa purthan. \v 5 Dhuray kulal boeradharoenu pudhemir, boeradhar kuthuka a thana kapul sobaginga malguy adhan, kuyk na kuthuka, boeradhar. \v 6 A kalanu goeygin mathamoeydhin. Minguz kedha, boeradhar kasa moegina, thanamulpa koesimoeypa matha ngoedhagidh lawnga, sipil mamu mulupa zilmayginga. \v 7 Dhuray kapul patal bupanu pudhemir. Thana na koesimir, bupan mathaman sethabi nagul, thana bibirig palimoeydhin. \v 8 Dhuray mina boeradhariya pudhemir. Thana malguy puydhar, a koesimoeyr, a koewsa puydhemir puy kunal, wara andred, wara siksti, a wara tharti.’ \v 9 Yesu kuthanu nuy muliz kedha thanamulpa, ‘Ngi nanga kawralnga, wa kurusipagi!’ \s1 Yesu midh paru ya matha ngoedhagidh ayman \r (Mareko 4.10-12; Luka 8.9-10) \p \v 10 Kalanu Yesun niyaykazil ngapa nubepa amadhan thamemidhin, nubepa yapupoeybaypa kedha, ‘Ngidh midh paru ya mathangoedhagidh aymarngu thanamulpa mura thonara, kasa yangukudu aymayginga?’ \p \v 11 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Senabi mina ngulayg ngithamulpa poeybayzinga, Awgadhaw Basalaya midh nanga, kasa kay kedha mabaygal na ngaya adhal thana kasa gimal kurusipagemipa adhamintidayzi yoepa. \v 12 Poeypiyam kulay Awgadhoengu a kurusipagemiziw nungu yapa; ngadh nanga moegina gasaman, Awgadhan bangal nubepa poeybane mina mathangoedhagidh. Ngadh nanga tidayginga, nungungu bangal adhapa mamayine, setha nungu mi moegina zapul. \v 13 Wa, ngurpay lak kedha, thana zagigal ngaya ngurpay doegamoenu, ngath kedha zoenguz thanamulpa ya mathangoedhagidh aympu mura thonara. \q1 Thana nagemipa kasa kay imayginga, \q2 thana kurusipagemipa kasa kay \q1 thana koerngayginga, tidayginga. \b \p \v 14 ‘Kay paypa kulay peropethan Isayan mulayzinga kuykunidhan kaybaw goeyginu kedha, \q1 “Ngitha koeyma kurusipagemipu, matha tidayginga, \q2 koeyma nagemipu, matha imayginga. \q1 \v 15 Minguz kedha, \q2 itha thabi mabaygal thanamun thigil aygimayl, \q1 a thanamun geth, thanamun kawral panidhumaypu \q2 a purkal lak kedha gud mathamoeypu. \q1 Aymayginga nay thana imaypa purkan, karngemipa kawran; \q2 thana mina gasaman Awgadhaw yangukudul thanamulpa nay. \q1 Thana kedha mabaygal nay ngayapa mina garki thayamoeyn, \q2 thana balbaytidamoeyn nay.” \b \p \v 16 ‘Ngitha ngaw niyaykazil bangal yakanurayg, nubi woenab ngithamul-pa adhapudhay kapu za, ngitha purkan iman, a kawran gasaman, nubi, Awgadhaw mina zapul. \v 17 Koeygarsar maygi peropethal, a wara ngaw mina mabaygal kulay thonara, thana koey ubilgal thabi zapupa imaypa, a thabi ngurpaypa karngemipa ngithamun mi gasamayzimayl, kasa kay kedha thanamulpa lawnga, thonar matha lawnga. \s1 Nagu uthuy mabaygaw yangu seysithamayzinga \s2 (Yesu Nuy Matha Niyaykazipa Ya Mulaydhin) \r (Mareko 4.13-20; Luka 8.11-15) \p \v 18 ‘Ngitha karngemiw, ngath nagu uthuy mabaygaw ya adhamintidaypa. \v 19 Dhuray mabaygal nubi Basalayaw ngurpaypa kurusipagemipa, kasa kedha thana tidayginga; senawbi ngadhathoeyay matha kedha kunaw kapul mabaw lagoenu. Awgadhaw mina ngurpay mabaygoepa thayamoeyn nanga, Sathana sobaginga ngapa adhapa manin senabi mina ya senawbi mabaygaw ngoenakapoengu, matha kedha kunaw purthay uruyl midh. \p \v 20 ‘A dhuray mabaygal thanamun igilaw sakar matha kedha kapul midh kulaw boeradharoenu pudhemin. Mabayg nanga mina ngurpay karngemin, senawbi thonara nungu ika dhiw koeyza, \v 21 kasa kay kedha senabi ngurpay mina uthuyginga, nungu igililmaypa muypa, na matha kedha kulal boeradhar midh nanga, kapu mina uthuyginga; nungu mari igililnga mamu mina lawnga. Wati danal poethay mangiz nubiya, nuy lak lawnga ngaw puziw mabayg. \p \v 22 ‘Dhuray mabaygaw sakaral matha kedha patal puyl midh nanga. Mabayg nanga mina ngurpay karngemin, kasa kay kedha nuy koey ubilayg nungu gamu igililnga balbaytidaypa nubepa. Nungu ngoenakap memayipa mura nubi apaw goewaw sirisiril, a sethabi sirisiril matha kedha patal puy midh, mura Awgadhaw mina ngurpay adhapa mizin nungu igililmayngu. Nungu senawbi mabaygaw igililnga matha kedha koewsagi nagu. \p \v 23 ‘Dhuray mabaygaw igilaw sakaral matha kedha mina boeradharoenu midh thoeyamoeyn. Thana mina ngurpay karngemin a tidan, thanamun igililnga kalanu koewsalmayl aymoeyn; wara thanamulngu 100 koewsalmayl, wara 60 a wara 30.’ \s1 Wati bupal apaw lagoenu dhadhal \p \v 24 Kalanu Yesu lak wara ya matha ngoedhagidh ayman thanamulpa, mura mabaygal si nubiya, ‘Awgadhaw Basalaya matha kedha nagu uthuy mabayg midh. Nuy senawbi mabayg mina kunaw kapul uthamoeyn nungu apaw lagoenu. \v 25 Wara kubilu mabaygal mura uthuy poelemar nanga, nungu wati igalayg mangiz, wati nagul uthumoeydhin kunaw naguya dhadhiya. Kalanu uzaraydhin. \v 26 Mura nagul na koesimoeydhin, kurusipa sethabi kunal kayn koewsalmayl aymoeydhin. \p \v 27 ‘Kalanu nungu zagethaw mabaygan imaydhin kedha, thana wati nagul koewsalmayl, kasa aygimayl. Thana nubepa ladhudhin a mulemidhin kedha, “Kuykulnga, ngidh mina kapul uthumoeydhin nginu apawlagiya, setha wati nagul ngalagaz ngapa?” \v 28 Nuy kedha, “Wara ngalpan thabukiriw mabayg, nuydh kedha wati pawa aymoengu.” Thana kedha, “Nginu ubi midh, ngoey sike apaw lagapa duyan thudhaypa, sethabi wati nagupa adhapa pudhaypa?” \p \v 29 ‘Nuy kedha, “Lawnga, thonar matha lawnga, ngithamulngu mina nagungu kuyk pudhayle, wati naguya kalmel. \v 30 Thana ngaru kalmel koesimoeypa, kurusipa ayboewdhaw thonara. Senawbi thonara nanga ngay kedha muledhe ngaw garpathamay mabaygoepa, ngitha mamu kulay wati nagul garpathamaw, a muypa idimaw. Kalanu kay mina kunal garpathamoeyn ngaw sawalagoepa.” ’ \s1 Mina moegina nagu kapu, nanu ya \r (Mareko 4.30-32; Luka 13.18-19) \p \v 31 Yesu thanamulpa lak kedha wara ya mathangoedhagidh ayman. Nuy kedha, ‘Awgadhaw Basalaya ngoedhe mastadaw kapu midh nanga. Mabaygan nan uthun nungu apawlagoenu. \v 32 Kulay na mina kuthuka, wara kapuginga kedha moegina, kasa kay kedha na kalanu malguyadhan a koey nagu koesimiz, adhapudhay mura wara naguya; na puy aymiz a daparaw uruyl thanamun padhal aymoeyn nabiya, thamiya.’ \s1 Dhubaw wardhay ayngu ya \r (Luka 13.20-21) \p \v 33 Kalanu Yesu lak wara ya matha ngoedhagidh ayman thanamulpa. Nuy kedha, ‘Awgadhaw Basalaya ngoedhe kedha yoepkazin moegina kadaypa mabal ay kusuman a urapun dram kun, kalanu nadh mura kidh thayadhin sepalbi ay, kurusipa na ay mura woeyamiz ayab, kedha zoenguz kedha nabiya kadaypa mabal ay muynu. Wa, kayib nanga mabaygal kasa moegina iman Awgadhaw zageth, na ngaru bangal koesimidhe.’ \s1 Yesu koeygarsar kedha yangukudul aymoeydhin \r (Mareko 4.33-34) \p \v 34 Nuydh mura thonara ya matha ngoedhagidhal aymoeyr thanamulpa, nuydh wara yangukudu thanamulpa aymayginga. \v 35 Nuydh ayman kedha, mina kuykunidhaypa kay paypa kulay maygi peropethaw yangukudu kedha, \q1 ‘Ngath bangal ya matha ngoedhagidhal aymoeypu thanamulpa. \q2 Ngath mina matha ngadhoegidh zapul yadu palgamoeyne thanamulpa. \q1 Nubi apaw goewaw kuykungu ngapa, \q2 mabaygal kedha ngoedhal zapul koerngayginga.’ \b \s1 Ngoelkay nagu ya seysithaman \p \v 36 Kalanu Yesu a nungu niyaykazil wanamoeydhin mura thana mabaygal a lagapa muy uthemidhin. Thana niyaykazil nubepa, yapupoeybemidhin kedha, ‘Ngidh kay ngoeymulpa sakar maypa, setha wati nagul apawlagoenu uthuyzimayl, mina aykap midh, senabi gidhaw?’ \p \v 37 Nuy kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Aykap kedha, mina nagu uthuyzi mabayg, senaw ngay, Mabaygaw Kazi. \v 38-40 Senabi apaw lag matha kedha nubi apa goewa, a setha mina kapul, thana Awgadhaw Basalayaw mabaygal. Thana wati nagul nanga thana matha kedha Sathanan mabaygal. Wa nuydh sethabi wati nagul uthumoeydhin. Ayboewdhaw thonara sena matha kedha nubi apaw goewaw kuth, a thana garpathamay mabaygal, thana Awgadhaw angelal. Thana sethabi wati nagul kasa garpathamoeyne bangal, a muypa thoeyamoeyne. \p \v 41 ‘Wa, senawbi goeyga na mangedhe bangal, ngay Mabaygaw Kazi, ngath ngaw angelal adhapa woeyamoeyne. Thana senabi thonara mura wati mabaygal adhapa mamayipu ngaw basalayoengu, mura setha ngaya nanga ngulaygal nuthay ayimpa wara mabaygoepa. \v 42 Thana mura wati pawa mabaygal, adhapudhay koey muypa thayamoeyne. Thana senawbi thonara koeyma may manine, a thanamun kikir mina koeyza, dhangal bangal tikitik nudhemine. \v 43 Kasa kay kedha, Awgadhaw mabaygal sethabi thonara war ngadh asimoeyne, gamul koey buwaylmayl bangal, matha kedha goeyga midh, thanamun Thathiw Basalayoenu. Ngitha ngaya nanga kawralgal, kawraw koerngaypa.’ \s1 Awgadhaw Basalaya matha kedha koethil za midh \p \v 44 Yesu nuydh nungu ngurpay niyaykazipa matha ayimpa kedha, ‘Awgadhaw Basalaya matha kedha koethil za kasa gumi apawlagoenu, boeradharoenu muynu. Wara mabaygan nan iman nanga nubepa mina koey ubilnga; nungu ika dhiw mina koeyza. Kuniya nuydh lak boeradhar thayan, nan lak gud mathaman boeradhar. Nuy sobaginga uzariz; nuydh mura nungu rugal barpudhamoeyn, bokadhzapa gasamoeypa senawbi boeradhoerapa gasamoeypa nubepa. Kalanu nuydh barpudhan nan boeradhar. \s1 Awgadhaw Basalaya matha kedha maykula midh \s2 (Yesu nuy matha niyaykazipa ya mulaydhin) \p \v 45 ‘Wara kedha, Awgadhaw Basalaya matha kedha mabaygan nuydh koethil zapul lumepa, maykulal lumepu barpudaypa. \v 46 Kurusipa nuydh iman mina adhapudhay may kula. Kalanu nuy uzariz mura nungu rugal barpudhamoeyn bokadhzapun; kalanu nan adhapudhay may kula barpudhan. \s1 Awgadhaw Basalaya matha kedha wapiw pinge maluya thayan \s2 (Yesu nuy matha niyaykazipa ya mulaydhin) \p \v 47 ‘Wara kedha, Awgadhaw Basalaya matha kedha wapiw pinge maluya thayan. Mura koeygarsar wapil gasamoeyn. \v 48 Koeygarsar na gasamoeyn nanga, thana zagethaw mabaygan kalmel imaypa wapipa, liyab dhadh maypa. Kapu wapil nanga liday arimoeypa, wati wapil kasa adhathayamoeypa. \p \v 49 ‘Wa, nubi gugu ubidh thoeyayzimayngu kuth lak kedha, senawbi thonara thana angelal ladhune, mura wati mabaygoepa garwoeydhamoeypa adhapa thamaypa mina mabaygoengu. \v 50 Setha wati mabaygal bangal mura thayamoeyne adhapudhay koey muypa. Thanamun bangal may a kikir mina koeyza, a dhangal bangal tikitik nudhemine.’ \s1 Mina yangukudul, wara kayn yangukudul, wara kulba yangukudul \s2 (Yesu nuy matha niyaykazipa ya mulaydhin) \p \v 51 Kalanu nuy thanamulpa yapupoeybiz kedha, ‘Ngitha balbayginga tidamoeypa mura thabi yangukudul a?’ Thana kuniya, ‘Wa ngoey tidamoeypa.’ \v 52 Nuy kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, ngath thabi kayn ngurpay yangukudul ngithamulpa poeybamoeydhin, koezi pawpa mura sabiw ngurpay mabaygal ngaya nanga ngaybiya asimoeyne, ngaw niyaykazil aymoeyne; thana matha kedha lagaw thathi midh nanga. Ya matha ngoedhagidh kedha, mabaygaw lagoenu muynu nungu mina koethil zapul. Nuy ngulayg nungu igalgoepa yakamoeypa, dhuray kayn zapul, a dhuray kulba zapul. Wa, ngaw ngurpay mabaygal lak kedha, thana kayn ngurpay a kulba ngurpay oengane bangal.’ \s1 Mabaygal Yesulpa kurusipoegayginga Nazarethoenu \r (Mareko 6.1-6; Luka 4.16-30) \p \v 53-54 Senabi ngurpay kalanu, nuydh senabi lag wanadhin, nungu mina geth lagoepa kuniya uzaraydhin kalmel nungu niyay kazil. Nuydh nungu ngurpay aymaydhin thanamun yoewthanu muynu. Thana na karngemidhin nanga, thana mura mina madhu pamemidhin. Thana kedha, ‘Nuydh kedha ngurpay ngalagaz gasaman? Nuy midh paru ngulayg adhapudhay zagethoengu aymoeyle mabaygaw buth poethayle? \v 55 Nuy wara mabayg lawnga, nuy kamdaw kazi, Yoewsepan kazi. Nungu apu Mariya ina nipa, a tukuypal lak kedha, Zemes a Yoewsepa, Simona, a Yudha. \v 56 Nungu babthal lak kedha, matha itha; nuydh midh paru koey ngurpay mabaygoepa ayimpa.’ \p \v 57-58 Thana kedha zoenguz nuyn mina yoepathamayginga. \p Nuy Yesu mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Mura lagiya nanga peropethoepa koerngayl kawra aympa, a apasimoeypa, matha nungu goegathoenu koerngayginga mina koeyza a matha kedha nungu geth lagoenu.’ Nuydh kasa moenarimayl adhapudhay zagethal aymoeydhin, kuyk thana mina yoepathamayginga. \c 14 \s1 Yowane Papthayso uma mathaman \r (Mareko 6.14-29; Luka 9.7-9) \p \v 1 Senawbi thonara thanamun Galilayaw mabaygaw kuykulnga nel Erodh. Nuydh kulay uma mathamadhin Yoewane Papthayso. Kalanu nungu Erodhan puziw mabaygal nubepa kedha, Yesun adhapudhay zageth mina koeyza. \v 2 Nuy Erodh kedha, ‘In nuy lak Yoewane Papthayso umangu kaday tharayngu. Nuy kedha zoenguz koey poerapoeralnga senawbi zagethoepa.’ \p \v 3 Wagel kay mura thabi zapul, Erodh nuydh kulay Yoewane Papthayson kunumay lagoepa gasamoedhin, kuyk nuydh nungu tukuypaw ipi nubepa madhin. Nanu nel Erodhiyas. Na kulay Erodhan tukuypaw ipi, Pilipan ipi. \v 4 Yoewane nuy Erodhalpa umepu kedha, ‘Ngipel kedha maygi, sena wati pawa, ngidh nan niyaypa yoelpaypa.’ Na Erodhiyas Yoewanelngu ubigasidhin a kalanu nuydh Erodh zeyloenu kunumoedhin Yoewanen. \p \v 5 Erodh nuydh buwayl thayadhin nubepa umamathamoeypa, kasa kay kedha nuy akan. Minguz kedha, mura Yoewdhayalgaw mabaygal kedha, ‘Nuy Yoewane peropetha.’ \v 6 Wara goeyga nanga Erodhan kazimay thonar, nungu ipiw Erodhiyasana ngoewakaz kazi matha nanu kusayg girel adhar Erodh a mura nungu mabaygal parunu. Nubepa mina kapu ngoedhalnga. Nungu dhiw koeyza. \v 7 Nuy nabepa kedha, ‘Ngaw yawoedhayzinga ngibepa kedha, ngi mizapa ubin mepa nanga, moegina za lawnga koey za, ngath ngaru aymoene ngibepa.’ \p \v 8-9 Kalanu nanu apu nabepa kedha, ‘Ngi kedha zapa yapupoeybepa, Yoewane Papthayson kuyk kedha thonar beseninu kay muynu aral.’ Wa, na ngoewakaz yapupoeybaydhin. Erodh na gasamoedhin kedha, nuydh koerkak badh gasamoedhin, kasa kay kedha nubepa koey zageth nungu yawoedhayzinga patidaypa mura mabaygaw parunu. \v 10-11 Nuy kedha zoenguz nungu koewbu mabayg wayadhin. Nuy koewbu mabaygan nuyn Yoewanen kuyk patidhadhin a ngapa aradhin besininu muynu. Poeybadhin nanga ngoewakazipa, nadh nanu amalpa madhin nungu kuyk. \p \v 12 Kalanu nungu Yoewanen niyaykazil Erodhalpa memayidhin, nungu gamu madhin, moeramathayadhin. Kalanu thana Yesulpa nuyn yadu palgadhin. \s1 Koeygarsar mabaygaw aygud \r (Mareko 6.30-44; Luka 9.10-17; Yoewane 6.1-14) \p \v 13 Yesu karngemidhin nanga senabi yangu wakay, nuy pathaydhin butanu. Kalanu nuy matha nungu kusayg bupapa, mabaygoegi dhadhabuthoepa. Mura mabaygal nanga karngemidhin kedha, nuy pathaydhin, koeygarsar mabaygal mura sethabi goegathoengu gimiya ladhun nubiya wagel. \v 14 Nuydh war doegam buwadh gasamoedhin nanga, mabaygaw moeyay imadhin, nungu thanamulpa koeyma koerkak badh gasamoedhin. Nuydh thanamun kikirilgal buth pathamoeydhin. \v 15 Senabi kutapa nanga nungu niyaykazil nubepa ladhudhin a mulemidhin kedha, ‘Goeyga pawpa mizin, ina mina mabaygoegi lag aypa barpudaypa. Ngidh mura mabaygal adhapa wayamoeyn, thanamulpa thanamun kutaw aypa barpudaypa, soeyzi wara goegathoengu.’ \p \v 16 Nuy Yesu kuniya, ‘Lawnga thana matha kow, ngitha thanamulpa ayde mamayipa.’ \p \v 17 Thana mulemidhin kuniya, ‘Ngoeymuniya matha payb bredal a ukasar wapil, mabayg mina koeygarsar.’ \p \v 18 Yesu lak mulaydhin thanamulpa, ‘Lawnga, ngitha aydel ngayapa mamayiw.’ \v 19 Kalanu Yesu sethabi payb kunaw susul kusuman a ukasar wapi, nuy kalanu daparpa kadaypa nagaydhin a Awgadhoepa eso poeybaydhin. Nuydh kunaw susul kope tidamoeyn a nungu niyay kazipa kusuman thanamulpa mabaygoepa poeybaypa, a nuydh lak ukasar wapi kedha mamaman mura mabaygoepa. Wa, thana niyay kazil mura poeybamoeydhin. \v 20 Thana mura balbayginga maytha yoeruylnga, senabi ay purthadhin, na kulay kasa moegina, kasa kay kedha ay muynu koey garsar, Awgadhan senabi moegina ay kedha madhin, thana niyay kazin thadha wanayzimayn toewaylob mura liday aymoeydhin ayngu \v 21 Thanamun mabaygaw garsar kedha, matha garkazil 5,000. Yoepkazil a moegina kazil lak koeygarsar. \s1 Yesun mab woerab gimiya \r (Mareko 6.45-52; Yoewane 6.16-21) \p \v 22 Sew kalanu nanga nuydh nungu niyay kazil wayamoeydhin butiya. Thana nubiya kulay war doegam buwadhoepa, goegath nel Bethsayda. Nuy mabaygoepa mura mulaydhin senabi thonara kedha, ‘Ladhu.’ Wa, thana mura ladhudhin kalanu. \v 23 Kalanu matha nuy padiya kadaypa walaydhin, thoeythupoegaypa. Kubilu nanga matha nuy nungu kusayg si gimal, thaythupoegayn. \v 24 Thanamun niyaykaziw but koeysigal adhal balthayar, gub thanamulpa koeyza, butapa yawarpa gegeyadh. \p \v 25 Goeyga na amadhan nanga, Yesu thanamulpa uzaraydhin, nungu mab matha woerab gimiya. \v 26 Thana niyaykazil na imadhin nuyn, thanamun aka koeyza. Thana kedha, ‘A! Mari senaw boey!’ Thana gima gudiya wal tiduman, kuyk thanamun aka. \p \v 27 Yesu balbayginga muliz thanamulpa senabi thonar. Nuy kedha, ‘Ngitha akan maygi, in ngay.’ \p \v 28 Kalanu Petheru nubepa mulaydhin kedha, ‘Kuykulnga, senaw mina ngi a? Ngidh ngoena ngibepa mar, ngay kay lak kedha gimiya woerab uzaripa ngi midh nanga.’ \p \v 29 Yesu kedha, ‘Wa aya ngayapa.’ \p Kalanu Petheru adhapa pagadhin butangu, Yesulpa mab uzaraydhin woerab gimiya. \v 30 Maboenu nuydh koey gubalnga imadhin nungu purkan, nuydh aka gasamoedhin, nuy dudupaydhin mulupa woerab. Nuy walmiyaydhin kedha, ‘Kuykulnga, ngoena gasamar, ngawngu dudupoeyle.’ \p \v 31 Yesu balbayginga nuyn gasamadhin, nubepa mulaydhin kedha, ‘Nginu kapu akasin kasa moegina, ngidh midh paru mina yapathamayginga?’ \p \v 32 Kalanu palay patimoedhin butanu. Balbayginga senabi thonar gub koeyma mulupa pudhadhin. \v 33 Thana niyaykazil si butanu mina thawmadhin nuyn Yesun kedha, ‘Ngi Mina Awgadhaw Kazi.’ \s1 Yesu kikirilgal buth pathamoeypu sey Genesarethoenu \r (Mareko 6.53-56) \p \v 34 Kalanu thana wara dagam buwadhoepa thardhadhin, goegath nel Genesareth. \v 35 Sew goegathaw mabaygan nuyn imadhin nanga thana ngulaygal kedha nuy Yesu. Kalanu thana mura yadu palgadhin thanamun igalgal mura senabi doegumuya, a thana thanamun kikirilgal Yesulpa mamayidhin. \v 36 Mabayg mina koeygarsar, thana nubepa koeyma apasimir. Thana kedha nubepa, thanamulpa lak matha ngoedhagidh kedha thana nungu koey sodhaw kuth gasaman. Mura thana ngaya nanga nungu koey sodhaw kuth gasaman thana balbaygoesimoeyr senabi thonar. \c 15 \s1 Wara ngurpay thanamun Yoewdhaylgaw thathiw thathingu ngapa \r (Mareko 7.1-13) \p \v 1 Wara thonara dhuray yoewthaw koey mabaygal mangemidhin Yesuniya. Thana Parasayalgal a sabiw ngurpay mabaygal, ngapa koey mudhaw lagoengu, Yoerusalemoengu. Thana nubepa yapupoeybemidhin kedha, \v 2 ‘Nginu niyaykazil mina pawa aymayginga, thana midh paru ngalpan thathiw thathiw ngurpay yangukudul aymayginga? Thanamun ayngu parunu thana ngalpan koey pawa aymayginga, thanamun gethoepa garwalgaypa.’ \p \v 3 Yesu kuniya thanamulpa kedha mulaydhin, ‘Ngitha mipa yapu poeybemipa kedha? Ngitha ngithamun geth sabil aymoeypa, Awgadhaw sabil aymoeyginga. \v 4 Awgadhaw ya kedha, “Ngidh nginu aputhathipa apapudhepa, ngidh nginu thathi, lawnga nginu apu mulamoeyn nanga, sabiw mabaygan nginu kuth tharane bangal.” \v 5 Mina pawa kedha, mabayg sike kapu rugalayg, nuydh ngaru nungu apu thathi sib wanampa. \p ‘Kasa kay kedha ngithamun geth pawa mina wardh; ngitha ngulaygal ngoelkay yawadhay ayimpa Awgadhoepa kedha, “Ngath wagel bangal mura thabi rugal Awgadhoepa mamayine.” \v 6 Kalanu ngitha kedha umamoeypa aputhathipa, “Yagar, mura thabi rugal ngaw lagoenu, ya woerdhayzimayl Awgadhoepa, ngayapa ngibepa poeybaypa lawnga.” Ngitha ruwamaypa Awgadhaw sabingu, ngithamun ngurpaypa. \v 7 Ngitha kasa gimiya muk, muynu loka thoeydhaylmayl. Kay paypa kulay maygi peropeth Isaya, Awgadhaw yangkudu yadu palgadhin kedha, ngithamun wati pawapa yakamaypa, \q1 \v 8 “Sethabi mabaygal ngoena thawmanin thanamun gudan, \q2 kasa kay kedha ngoenakap koeysigal. \q1 \v 9 Thanamun thawmay wara mina aykapuginga, \q2 thana kasa gub sagul poelaypa thawmaythu, \q1 a thanamun mina ngurpay kasa koew apa goewaw mabaygaw aymayzimayl, \q2 Awgadhaw aymayzimayl lawnga.” ’ \b \s1 Mi zapun nanga mabayg kusikus palan \r (Mareko 7.14-23) \p \v 10 Kalanu nuydh mura mabaygal thuremoeydhin nubepa. Nuydh kedha ngurpay aymoedhin thanamulpa, ‘Ayawal, kawral bal thayamoey mina ngulaygoepa gasamoeypa. Mabayg midh paru nungu igililnga danal poethaypa, mura wati zoengu igililmayngu kusikus poelayle. \v 11 Setha mi zapul nanga ngunu muy uthemipa, thana lawnga kusikus poelaypa. Matha setha mi wati zapul adhapadhamoeyn nungu gudiya, sethabi zapul nuyn kusikus poelaypa.’ \p \v 12 Kalanu nungu niyaykazil ngapa nubepa kedha, ‘Ngidh imadhin a? Thana Parasayalgal gegeyadh gasamoedhin nginu ngurpayngu.’ \p \v 13 Nuy kuniya mulaydhin, ‘Thana matha kedha wati nagu midh. Sethabi wati nagul ngaw thathiw uthuyzimayl lawnga, kurusipa sethabi wati nagul ngaru adhapa idiman. \v 14 Ngitha thanamulpa wakay thoemamayg; thana kuyku mabaygal, mabaygaw yoelpay mabaygal matha kedha maygum midh. Kedha ngoedhal mabayg a nungu yoelpayzi mabayg ngaru pudheman koey muydhoenu.’ \p \v 15 Petheru mulaydhin kedha Yesulpa, ‘Ngi ngoeymulpa muli, senabi nginu ya matha ngoedhagidh, nanu aykap midh?’ \p \v 16 Yesu kedha mulaydhin, ‘Ngitha mipa matha tidayginga, matha kedha mura mabaygal midh? \v 17 Setha mi aydel nanga, mabaygaw gudiya muy uthiz, thana kalanu nungu maythiya, kurusipa lak adhapadhan nungu gamungu. Thana muynu ngoenakapoenu mayginga. \p \v 18 ‘Kasa kay kedha, setha mi wati wakaythamamayil mabaygaw gudiya adhapadhan, nungu yangukudul, thana ngalagaz ngapa, thana nungu ngoenakapoengu. Itha thabi zapul mabaygaw igililinga kusikus palan kedha; \v 19 thana nuthay wakay thamamayil, mabayg ruwaman wati doegampa kedha, wara mabaygoepa uma mathamaypa, mabaygaw purupa aymaypa, a wara lak kedha wati pawal. Ngitha koey poeypiyam bangal thabi zapungu aymoeyle, purungu aymoeyle, solingu aymoeyle, lawnga wara mabaygoengu egiparayle. \v 20 Itha thabi zapul kusikus palan mabaygaw igililnga. Thanamun Parasayalgaw koey pawa kedha, thana thanamun gethal koeyma garwoelgaypa. Kedha za kasa thanamun geth wakaythamamay, Awgadhoepa mina pawa lawnga.’ \s1 Wara yoepkaz nanu mina yoepathaman koeyza \r (Mareko 7.24-30) \p \v 21 Kalanu Yesu a nungu niyaykazil wanaydhin senabi dagam, Kananaw mabaygaw doegampa. Thanamun koey goegath ukasar, Thayar a Saydon. \v 22 Wara sew yoepkaz ngapa Yesulpa. Na kedha, ‘Kuyku Mabayg, ngay ngulayg kedha ngi Awgadhoengu ngapa, Dhawithan mina kazi. Ngay ngibepa koeyma yoewdhiz kedha, ngidh kay ngoena ibupuydhaypa? Ngoezu yoepkaz kazi gar wati mariw malayzi mabayg, na mina koey gegeyadh.’ \p \v 23 Kasa kay kedha Yesu nabepa yagig. Nungu niyaykazil nubepa yapupoeybemidhin kedha, ‘Yoepkaz na wal mepa, na koeyma puzir ngalpaniya, ngidh gar kay nan adhapa wayar?’ \p \v 24 Yesu mulaydhin kedha, ‘Koeygarsar Isoereylaw mabaygal matha kedha guythuyayzi mamuy midh, ngoena ngapa wayan thanamulpa ibupuydhaypa, ngaw zageth kedha.’ \p \v 25 Yoepkaz nadh karngemidhin kedha, na mulupa pudhaydhin Yesuniya, nanu paru boeradharapa thayan koeyma yoewdhiz kedha, ‘Kuykulnga, ngoena ibupuydhar?’ \p \v 26 Nuy nabepa mulaydhin, ya matha ngoedhagidh aymoedhin kedha, ‘Na matha ngoedhagidh lawnga kedha, ngath moegina kaziw ay manin thoebudh umaypa.’ \p \v 27 Na kuniya mulaydhin nubepa, ‘Kuykulnga, ngi mina yadu umepa, kasa kedha thana thoebudh umayl ngulaygal wanayzi ay purthaypa, thanamun kuyku mabaygaw aygudoezinga.’ \p \v 28 Yesu kuniya mulaydhin, ‘Ngi mina yoepathamayzi apu! Wa, ngibepa ayman, matha kedha nginu ubilnga midh.’ Balbayginga senabi thonara nanu yoepkaz kazi balbaygoesidhin. \s1 Koeygarsar mabaygal kuykunidhamoeydhin \p \v 29 Kalanu Yesu a nungu niyaykazil kuniya ladhudhin, Galilayapa. Thana malu buwadhiya ladhudhin, kalanu padiya kadaypa walemidhin. Nuy si apathanuraydhin. \v 30 Koeygarsar mabaygal nubepa ngapa, thanamun kikirilgal angamoeydhin nubepa, mabagigal, ngaral gegeyadh mabapa, maygumal, yagigal, a koeygarsar dhuray wara kikirilgal, thana nubepa mamayidhin. Nuydh thana mura dhoeynidhamoeydhin. \v 31 Thana mura mabaygal madhu pamemidhin kedha, yagigal mulemidhin, mabaygaw bibirig asizi thugalal lak balbay tidamoeyr, mabagigal ngaral gegeyadh nuydh lak balbay tidamoeyr, a maygumal thanamun purkaw buya kuniya gasamoemoeyr. Thana mura mabaygal thawmadhin Awgadh, Isoereylaw Awgadh. \s1 4,000 Mabaygaw Aygud \r (Mareko 8.1-10) \p \v 32 Yesu nuydh nungu niyaykazil thuremoeydhin, thanamulpa kedha mulaydhin, ‘Ngaw kasa koerkak badh mizin mura thabi mabaygoepa. Thana matha ngaybiya puzimoeyr thoeri goeygilnga. Thana mina aygudagasin. Ngaw ubiginga kedha, thana kasa kuniya wayamoeyn maytha aygimayl, thanamulngu bibirig oesile maboenu dhadhal.’ \p \v 33 Thana niyaykazil kedha, ‘Ina mina mabaygoegi lag, ngalpa ngalagaz ay gasamaypa kedha koeygarsar mabaygoepa?’ \p \v 34 Yesu yapupoeybaydhin kedha, ‘Ngithamuniya midh mura kunaw susul?’ \p Thana kuniya mulemidhin, ‘Kunaw susul matha seben mura a moenarimayl moegina wapil.’ \p \v 35 Kalanu nuy mura mabaygoepa mulaydhin kedha, ‘Ngitha sew apa thayaw boeradharoenu.’ \v 36 Kalanu Yesu kusumadhin sethabi kunaw susul, kalanu eso poeybaydhin. Nuydh kunaw susul kope tidamoeyn a nungu niyay kazipa kusuman a thana poeybamoeydhin mabaygoepa. \p \v 37 Thana mabaygal mura purthamoeydhin. Thanamun maythal mura yoerimoeydhin. Kalanu thana niyaykazil wanayzi aydel garpathamamoeydhin, seben lidhay mura. \v 38 Purthayzi mabaygal 4,000 garkazil. Yoepkaziw, moegina kaziw garsar gasamayginga. \v 39 Kalanu Yesu mura mabaygal kuniya wayadhin. Kalanu nuy wara dagam buwadhoepa pathaydhin butiya, lag nel Magadhan. \c 16 \s1 Yoewthaw koey mabaygal adhapudhay zageth lumaypa Yesuniya \r (Mareko 8.11-13; Luka 12.54-56) \p \v 1 Wara thonara dhuray Yoewdhayalgaw koey mabaygal Yesulpa memayidhin, dhuray thana Parasayalgal a dhuray Sadusayalgal. Thanamun ubi kedha, thana nuyn karum palan, nuthay ayimpa nubepa. Thanamun kasa ubi kedha thana mura mabaygoepa yakamaypa kedha, nungu poerapar mamu mina lawnga. Thana nuyn kedha yapupoeyban, ‘Ngidh adhapudhay zageth aymar mina kuykunidhaypa kedha, ngi kupaylnga Awgadhoengu.’ \p \v 2 Yesu nuy kuniya muliz thanamulpa, ‘Ngitha midh paru, wara maku lumaypa? Ngitha mura daparaw maku tidamoeypu, ariw thonar a arigi thonar. Goeyga pudhiz nanga zibazib koey kulka gamulnga, wa ngitha ngulaygal kedha, “Bangal ariginga.” \v 3 Mina bathaynga wara, ziyal sike koey kulka gamulmayl, a kubikubimayl, ngitha ari tidan, kasa kay kedha ngithamulpa koey zageth Awgadhaw thonaral tidamoeypu. \p \v 4 ‘Koeygarsar thonaral woenayzimayl Awgadhaw ngithamulpa yakamoeyzimayl. Ngitha midh paru wara makupa lumaypa, wara adhapudhay zageth yapupoeybaypa? Ngitha nubi maykuyk adhapudhay koerngaygigal Awgadhoepa. Ngitha adhapudhay zageth lumaypa ngaybiya. Lawnga matha urapun adhapudhay zageth ngithamulpa yakamoene bangal. Sena mi adhapudhay zageth aymoedhin kay paypa kulay Yonan Doegamoenu, wa senabi adhapudhay zageth aymoeyne bangal ngithamuniya dhadhal.’ Kalanu nuydh kasa wanaydhin thana. \s1 Ngitha koey poeypiyam Parasayalgaw, Sadusayalgaw gamu dhub yoewrayle \r (Mareko 8.14-21) \p \v 5 Kalanu Yesu a nungu niyaykazil war doegam buwadhoepa memayidhin. Thana niyaykazil bredal oengayginga, yakanuriz thanamulngu. \v 6-7 Yesu nanga thanamulpa mulaydhin kedha, ‘Ngitha koey poeypiyam bangal thanamun gamu dhub yoewrayle, thana Parasayalgal a Sadusayalgal.’ \p Thana niyaykazil kedha buyal thayadhin kidhakidhan, ‘Nuy kedha zoengu bredoepa muliz, ngalpalngu bred yakanurema.’ Thana tidayginga kedha nuydh ya matha ngoedhagidh aymar. \p \v 8 Yesulpa kakal thanamun yangukudu ya midh, nuy kedha, ‘Ngitha midh paru ngalpan aypa wakay thoemamoeypa kedha, “Ngalpa bredagigal”? Ngithamun mina yoepathaman kasa moegina. \v 9 Ngitha lak tidayginga lawnga midh? Senabi thonar ngath payb kunaw susul pathidhamoeydhin 5,000 mabaygoepa, ngitha midh mura wanayzi aydel garpathamoeydhin lidhay wangamoeydhin? \v 10 Kalanu seben bredal pathidhamoeydhin 4,000 mabaygoepa, lidhay midh mura? \v 11 Ngitha midh paru bredoepa wakay thamaypa. Ngalpalpa kedha zapa wakay thamaypa lawnga. Ngitha bangal koey poeypiyam thanamun gamu dhubaw yoewrayle, thana Parasayalgal a Sadusayalgal.’ \p \v 12 Kalanu thana gasamadhin kedha, senabi ya nungu, matha ngoedhagidh thanamulpa. Senabi gamu dhub yoewrayle matha bredoenu lawnga. Nanu aykap kedha, thana ngaru koey poeypiyam Parasayalgaw ngurpayngu a Sadusayalgaw ngurpayngu. \s1 Petheru mina thawmanin nungu Kuykulnga \r (Mareko 8.27-30; Luka 9.18-21) \p \v 13 Kalanu thana ladhudhin wara doegampa, koey goegath amadhan nel Sizariya Pilipay. Amadhan nanga Yesu nuydh nungu niyaykazil yapu poeybamoeydhin kedha, ‘Mabaygaw wakay thamamay midh, in ngay Mabaygaw Kazi, midh paru mabayg? Ngay nga?’ \p \v 14 Thana mulemidhin kedha, ‘Mabaygal kedha, ngi umangu lak igililnga. Wara kedha, ngi Yoewane Papatayso. Wara kedha, ngi Elayza, a wara kedha, ngi Eremiya lawnga wara kulkubaw peropetha.’ \p \v 15 Nuy lak, yapupoeybaydhin kedha, ‘Ngithamun wakay thamamay midh, ngay nga?’ \p \v 16 Simona Petheru, nuy kuniya mulaydhin kedha, ‘Ngi mina Keriso, ngapa Woeyayzi Mabayg Awgadhaw mina Kazi.’ \p \v 17 Yesun yangukudu ya kedha, ‘Ngayapa kakal, Awgadhaw wenoewen ngibiya kalmel, Simona Yonan Kazi. Ngidh senabi ngulayg mabaygoengu gasamayginga, matha Ngaw Thathi dapara, sena nungungu poeybayzinga ngibepa. \v 18 Wa, nginu wara nel Petheru (aykap muynu kedha, kula) a nubi kula nuy ngaw ekaloesiyaw kuyk. Senabi ekaloesiya na matha mepa koezi pawpa ngaru ngaru, zaginga nabepa muwasipa. Dhuray nanu mabaygal bangal um pudhepu, na bangal ekaloesiya matha meparuy. \v 19 Ngath ngithamulpa poeybamoeyne bangal Daparaw Basalayaw gud pudayzi kilay. Ngitha ngaw mabaygal kupaylmayl kedha minamay zagethoepa; midh zapun nanga ngitha gud mathamaypa itha apal, wa kedha zapul lak kedha gud mathamoeyn sey gimal dapara; a midh zapul nanga ngitha gud pudhaypa itha apal, wa sethabi zapul lak gud pudhamoeyn gimal dapara.’ \p \v 20 Kalanu nuydh thana niyay kazil koey dharadh gud wadhamoeydhin mabaygoepa mulayle kedha nuy Keriso. \s1 Yesu thanamuniya kawriya thayadhin nungu kikir a um \r (Mareko 8.31—9.1; Luka 9.22-27) \p \v 21 Senawbi thonarngu pawpa nuydh mina kakal ngurpamoeyngu nungu niyaykazil kedha, ‘Kalanu bangal ngay ngaru Yoerusalemoepa a nanu koey mabaygal ngayapa mina wati danal poethay aymoeyne bangal. Thanamun koey mabaygal, kuyku misnarel, a sabiw ngurpay mabaygal bangal ngoena kedha mayparuy, thana ngoena umamathamoene. Thoeri goeygi kaliya ngoena bangal lak kaday tharane igililnga.’ \p \v 22 Kalanu Petheru Yesun moegina adhapa yoelpadhin, a nubepa kedha mulaydhin, ‘Kedha maygi, Awgadhaw woenab ngin danal poethaypa kedha wati zoengu. Ngayapa adhapudhay gegeyadh, ngibepa nanga kedha za aymoene bangal.’ \p \v 23 Yesu buwayl thayadhin Petherulpa, ‘Ngaybiya kaliya thoeyay, ngi ngoedhe Sathana, ngi kasa panidhay za ngaw mina yabugudoenu dhadhal. Minguz kedha, ngidh Awgadhaw doegamuya zapul aymayginga, ngi kasa mabaygaw ubil zapul aymoeypa.’ \p \v 24 Nuy lak mulaydhin thanamulpa ya matha ngoedhagidh kedha, ‘Mabayg nga nanga nungu ubi nuydh ngaybiya asin, wa yakanuriz nungu ubilnga a ngaybiya asir ngaw mab ngalagiya nanga. Ngitha bangal imane koey mangal puy, sathawro ngaw thabaynu. Kedha midh mura ngaybiya asin, ngidh ngaru nginu sathawro manin mura goeygiya, ngath midh nanga. \v 25 Setha ngaya nanga thanamun ubi kedha thana thanamun igililnga danal poethaypa, thana kasa guythuyamoeyne bangal thanamun igililnga. Ngadh nanga nungu igililnga kasa guythuyan kuyk nungu danal poethay ngayapa, nuy kedha mabaygan ngaru gasamoene bangal nungu igililnga. \v 26 Matha ngoedhagidh midh, mabaygan sike mura nabi apaw goewaw kapu rugal gasamoeyne, kasa kay kedha nuydh nungu mina igililnga guythuyaypa. Lawnga sena gegeyadh. Zaginga war nubepa maypa nungu mina igililnga kuniya gasamoeypa. \p \v 27 ‘Ngay Mabaygaw Kazi lak mangedhe bangal. Ngay senabi thonara Ngaw Thathiw poerapar oengemine a ngaw angelal ngaybiya. Wa, senabi thonara mura mabaygal gasamoene thanamun modhab matha kedha thanamun zagethal midh, mina zageth lawnga wati zageth! \v 28 Kedha yakanurayg! Dhuray mabaygal nanga itha, thanamulpa umapa lawnga, thana parunu thabi zapul imamoeyne, ngay Mabaygaw Kazi lak ngapa kuniya, ngaw Kuykulmay zagethoepa aymoeypa.’ \c 17 \s1 Yesun gamu war ngadh asidhin \r (Mareko 9.2-13; Luka 9.28-36) \p \v 1 Sikis goeygi kaliya, Yesu thurimoeydhin Petheru a palay kuyk kazi Zemes a Yoewane. Nuydh thana yoelpamoeydhin koey padapa. Matha thana kadaypa walemidhin. \p \v 2 Gimal nanga thana thoeri niyaykazil imadhin kedha, nungu Yesun gamu wara ngadh asidhin; nungu paru kidh thayadhin, koey buyalnga mer matha kedha goeyga midh. Nungu rugal lak kedha mina goerab gamulmayl. \v 3 Kalanu thana imamoedhin ukasar maygi peropeth, Mose a Elayza, Yesuniya ya sagul siyamar. \v 4 Thanamulpa mina ngadhagi za; nuy Petheru kedha mulaydhin Yesulpa, ‘Ina mina kapu za, ngalpa itha memayipa. Ngibepa midh, ngoey sike thoeri iradh lagal aymoeypa wara ngibepa, wara Moselpa, a wara Elayzalpa.’ \p \v 5 Nungu Petherun yanu dhadhal, koey buyal ziya pudhaydhin thanamuniya, a senabi ziyangu dhadhaz, yangu wakay thanamulpa kedha, ‘In mina ngaw Noeydhayl Kazi, nuy ngayapa mina matha ngoedhagidh. Ngitha nubepa kurusipagemiw.’ \v 6 Thana niyaykazil kedha yangu wakay na karngemidhin nanga, thanamun aka mina koeyza. Thana thanamun gamul mulupa patidemidhin boeradharoepa. \p \v 7 Kalanu Yesu thanamulpa buyal thayadhin a nungu geth woeydhadhin thanamuniya. Nuy kedha, ‘Kadaypa memayiw, ngitha akan maygi.’ \v 8 Kalanu thana kadaypa nagemidhin boeradharoengu, thana matha nuyn imadhin sey, wara mabaygoeginga. \p \v 9 Kalanu thana ngapa mulupa pagamaydhin padoengu. Maboenu dhadhal nuy Yesu koeyma mulaydhin thanamulpa, ‘Kedha thonar mabaygoepa mulayg, ngitha midh zapun nanga imamoeydhin sey padoenu gimal, kurusipa bangal Mabaygaw Kazi umangu kaday tharedhe.’ \p \v 10 Lak moegina ngulaygoepa gasamaypa thana Petheru a sepalbi kuyk kazi lak yapupoeybemidhin kedha, ‘Ngibepa midh, thana sabiw ngurpay mabaygal, thanamun ngurpay kedha, Elayza bangal ngapa kuniya tidhedhe, nungu kalanu Awgadhaw Woeyayzi Mabayg kakal yakamiz mabaygoepa?’ \p \v 11 Yesu kuniya mulaydhin, ‘Sena mina yangukudu, Elayza ngaru ngapa kulay, mura zapa buth pathamoeypa. \v 12 Ngay ngithamulpa kedha, Elayza kulkub mangaydhin, kasa kay kedha mabaygoepa nubepa kurusipagaypa lawnga. Thana nungu mina kupay tidayginga a thanamun wati danal pathay aymoeydhin nubepa. Kalanu bangal ngay Mabaygaw Kazi lak kedha wati danal poethay gasamoene bangal thanamulngu.’ \v 13 Kedha yangukudu na karngemidhin thana, wa thana tidamoeydhin kedha, nuy Yoewane Papatayso lak kedha Elayza. \s1 Wati mariw malayzi garkaz kazi lak balbaytidadhin \r (Mareko 9.14-29; Luka 9.37-43) \p \v 14 Yesu a nungu thoeri niyaykazil nanga mangaydhin nungu wara niyaykazipa, mabayg mina koeygarsar. Urapun mabayg ngapa Yesulpa, kulun pasayniz nubiya parunu kedha, \v 15 ‘Kuyku mabayg, ngidh gar ngoena ibupuydhar, ngaw garkaz kazi kobegadh thonar rimarimarepa. Wara thonar nuy kasa muypa pudhiz, wara thonar ngukipa. \v 16 Ngath nuyn ngapa yoelpadhin nginu niyaykazipa, kasa kay kedha thanamulpa kasa yan nubepa balbaytidaypa.’ \p \v 17 Yesu kuniya mulaydhin nubepa, ‘Ngitha nubi maykuyk, ngitha mina wara pawalgal, ngithamun mina yoepathaman gegeyadh, ngay in mi kuykuthalnga kalmel. Ngaw gamu koewba asin ngithamulngu. Mariw kay sena moegina garkaz ngapa ngayapa!’ \p \v 18 Nuy kedha mulaydhin wati maripa, ‘Ngi adhapa nungungu, moegina kazingu.’ Balbayginga senabi thonara senabi wati mari adhapadhadhin a nuy kazi balbaygoesidhin. \p \v 19 Kalanu thana niyaykazil muynu mulemidhin Yesulpa kedha, ‘Midh paru ngoey wati mari adhapa mayginga, ngoey koeyma nuthemidhin?’ \p \v 20 Nuy kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Ngithamun sirisir kedha, ngithamun mina yoepathaman matha ngoedhagidh lawnga; kapu za kedha ngithamun mina yoepathaman igil za, moegina kapu midh nanga, wagel kay na mina koeyza aymiz. Nginu mina yoepathaman nanga kedha moegina, moegithap kapu midh nanga, kasa kay na igil za, ngi ngulayg koey padoepa muliz kedha, “Pad ngi seyzi adhapa wara doegampa,” a na pad ngulayg wara doegampa thamiz, nginu ya ayman. Kalanu nanga wara zaginga ngibepa koey zageth, kuyk ngithamun mina yoepathaman.’\f + \fr 17:20 \ft Dhuray kulkubaw Minar Poelayzimayl, thana wara basalmayl kedha 21. Matha thoeythu poegay a ngidh aygudag asin Awgadhoepa danal poethaypa. Wa, na balbayginga kedha wati maripa adhapa maypa, wara za lawnga.\f* \s1 Yesun umaw thonar lak sakar manin \r (Mareko 9.30-32; Luka 9.43-45) \p \v 22-23 Wara goeyga nanga Yesu a nungu niyaykazil mura garwoeydhamoeydhin sey Galilayoenu. Nuy kedha thanamulpa, ‘Thonar mina amadhan, Mabaygaw Kazi bangal mabaygoepa manine. Thana ngoena mathamoene bangal, kasa kay kedha thoeri goeygiw kaliya, nuyn bangal kadaypa manine moeram gudoengu.’ Thana karngemidhin nanga, thana niyaykazil koerkak badh gasamadhin. \s1 Thanamun koey yoewthaw modhab ngalagaz \p \v 24 Senabi thonara thamamun Yoewdhayalgaw sabi kedha, mura garkazil ngaru modhab ayman koey yoewthapa, mura wathanu. Yesu a nungu niyaykazil wara goegathoenu mangaydhin, Kapeniyam. Nabiya muynu bokadhzoengu garwaydhamay mabaygal koey yoewthaw doegampa. Thana Petherun yapupoeybaydhin kedha, ‘Nginu kuyku mabayg midh, nungungu yoewthapa modhab maypa a?’ \p \v 25 Petheru kedha, ‘Wa, nuy ngulayg.’ \p Kalanu nuy lagapa muy araydhin Yesulpa, kasa kedha Yesu mamu nubepa muliz kedha, Simona, ‘Nginu wakay thamamaynu midh, mi mabaygal ngulayg modhabiya maypa nubi apaw goewaw gabmenoepa, adhapudhay kuyku mabaygal, lawnga thanamun dagam buway mabaygal, lawnga azaz mabaygal?’ \p \v 26 Petheru kuniya, ‘Matha thana azaz mabaygal ngulayg modhabiya maypa.’ \p Yesu kedha, ‘Wa, ngi mina yadu umepa, buway mabaygal kedha zapa aymaypa lawnga. Ngalpa Awgadhaw mina buway mabaygal, \v 27 kasa kay kedha ngalpan ubiginga thana gegeyadh gasaman ngalpaniya. Ngi uzar arigapa thoeyaypa. Ngidh kedha imaypa, nginu kulay wapi, nanu gudanu muynu urapun silba bokadhza. Senabi bokadhza matha ngoedhagidh ngoeban koey yoewthaw modhabipa. Ngidh kalanu senabi bokadhza thanamulpa maypa, nginu modhabipa a ngaw modhabipa.’ \c 18 \s1 Ngunu kupay koeyza dapara gimal \r (Mareko 9.33-37; Luka 9.46-48) \p \v 1 Senawbi thonara Yesun niyaykazil nubepa ngapa, thana kedha, ‘Ngunu kupay adhapudhay koeyza Daparaw Basalayanu gimal?’ \v 2 Thanamulpa seysithamaypa nuydh urapun moegina kazi thuradhin nubepa, nuy moegina kazi kaday tharaydhin thanamuniya parunu. \p \v 3 Yesu kedha thanamulpa, ‘Ngitha nanga ngithamun igililmayl sakariya thayamoeyn kedha, moegina kaziw igililmay pawa midh nanga, wa ngitha balbaygimayl kalanu bangal, Daparaw Basalayoepa muy uthuypa. Igililnga sakariya thoeyayginga nanga ngithamulpa muya yoewthaypa lawnga. \p \v 4 ‘Nga nanga koey apa pudhiz wara mabaygiya matha kedha moegina kazi midh, nungu kupay bangal adhapudhay Daparaw Basalayoenu; \v 5 a ngadh nanga kedha ngoedhal moegina kazi ngapa mamayin, ngaw mamapa pathoeridhoepa kedha moegina kazipa, nuydh matha kedha ngoena ngapa manin. \s1 Nuthay zapul \r (Mareko 9.42-48; Luka 17.1-2) \p \v 6 ‘Ngadh nanga urapun kedha moegina kaz adhapa ruwaman kapu akasiw yabugudangu a kalanu senawbi moegina kazin ngoena mina yapathoemayginga, koey gegeyadh bangal senabi mabaygoepa ngadh nanga nuyn adhapa ruwaman. Nubepa balbayginga nay koey kula kunuman nungu muduloenu a nuyn koey malupa thayan nay. \v 7 Ngitha a mura mabaygal ngaru koey poeypiyam bangal. Thabi nuthay zapul ngaru mangemipu, kasa kay kedha ngadh nanga kedha nuthay ayimpa, nungu sirisir adhapudhay koeyza bangal. \p \v 8 ‘Ngitha ngaru koey poeypiyam bangal ngithamulngu kedha wati zoengu aymoeyle. Ngithamulpa matha ngoedhagidh midh, ngithamun mura gamu senabi koey muypa thayan, lawnga midh ngitha guythuyan urapun thugal ngithamun gamungu. Nginu gethan nanga wati pawa ayman, lawnga nginu ngar wati boeradharanu tariz, ngidh nan kazayginga adhapa manin ngoedhe kedha ngidh senabi thugal midh nanga adhapa pathan; \v 9 a matha kedha nginu purkaw noegaypa nanga ngin wati wakay thamamaypa manin, sobaginga adhapa nagiz ngoedhe kedha ngidh midh, nan dan nalban, nginu purka. Matha ngoedhagidh kedha ngi urapun purkalnga mina igililmaynu muya uthiz, nginu ukasar purkapa mamu koey muypa thoeyaypa lawnga. \s1 Guythuyayzi mamuy ya gidha \s2 (Yesu lak ngurpay ayman thanamulpa) \r (Luka 15.3-7) \p \v 10 ‘Ngidh pasipa imayg urapun moegina kazi lawnga mabayg nga nanga mina apal, thanamun danal pathay angelal mura thonara sey daparoenu.\f + \fr 18:10 \ft Dhuray kulkubaw Minar Poelayzimayl, thana wara basalmayl kedha 11. Ngay Mabaygaw Kazi ngapa wayan guythuyayzi mabaygoepa lumaypa, kuniya gasamoeypa, matha kedha mamuy danal pathay mabayg.\f* \v 12 Ngithamulpa midh, mabayg nanga andred mamuylayg, urapun thanamulngu kasa guythuyan sey bupanu. Nuy senawbi mabayg ngaru woenamoeyn sethabi nayntynayn balbaygi mamuyl. Thana kasa bupal purthamoeyr sey padoenu pasinu a nuy uzariz nungu guythuyayzi mamuypa lumaypa. \v 13 Nuydh nan mamuy lak iman nanga, nungu ika dhiw ngaru mina koeyza, adhapudhay nungu ika mura balbaygi mamuypa. \v 14 Ngithamun Daparaw Thathi lak kedha mina ubiginga urapun moegina kazi lawnga kasa mabayg nuy mina apal, wati kuthoepa. \s1 Urapun tukuyap nanga pudhiz \s2 (Yesu lak ngurpay ayman thanamulpa) \p \v 15 ‘Wara nginu tukuyap nanga ngibiya bal pudhiz, kapu za ngi nubepa uzariz, nubepa yakaman nungu gegeyadh. Mabaygaw parunu aymayg, matha ngipeniya muynu. Nuydh nanga ngibepa karngemin, wa balbayginga nuy lak nginu igalayg aymiz. \v 16 Nuydh nanga ngibepa koerngayginga ngidh nuyn wanan, ngidh mamu urapun lawnga ukasar wara mabayg gasamoeman, kalanu ngipel ukasar lawnga ngitha thoeri mabaygal kalmel nubepa nginu tukuypoepa ladhun. Mina poelayzinga kedha, “Za ayman ukasar lawnga thoeri mabaygiya parunu a setha mabaygal mura matha kedha yadu poelgayzi ya oengaypa, wa minamay mabaygan ngulayg mina yoepathaman sethabi yangukudul.” \p \v 17 ‘Nuy nanga thoeri mabaygoepa kurusay poegaypa, wa balbayginga. Nuydh nanga koerngayginga ngithamulpa, ngitha mura ekaloesiyaw mabaygal thuremoeyn a senawbi sirisir mura sakar manin thanamulpa. Nuy nanga thanamulpa kurusipoegayginga nuyn kalanu adhapa pathan ngithamulngu, matha kedha inuraw mabayg lawnga bokadhzangu garwoeydhamay mabayg midh. \s1 Wara zapa ngitha kudu maypa, wara zapa ngitha kudu mayginga \s2 (Yesu lak ngurpay ayman thanamulpa) \p \v 18 ‘Wa ngay ngithamulpa kedha, ngitha ngaw mabaygal kupaylmayl kedha minamay zagethoepa; midh zapul nanga ngitha gud mathamaypa itha apal, wa kedha zapul lak kedha gud mathamoeyn sey gimal dapara; a midh zapul nanga ngitha gud pudhaypa itha apal, wa sethabi zapul lak gud pudhamoeyn gimal dapara. \v 19 Ngay lak ngithamulpa mulepa kedha, mi thonar nanga ukasar ngithamulngu kalmel wakay thamamay mi za balbayginga nanga a kalmel thaythu poegay ayimpa, kalanu ngaw Daparaw Thathi lak aymoene ngithamulpa, \v 20 kuyk kedha, mi thonara nanga ukasar lawnga thoeri mabaygal ngithamulngu, kalmel garwoeydhamaypa ngaw nelpa thawmaypa, ngay lak kedha kalmel ngithamuniya sethabi mabaygiya.’ \s1 Zagethaw mabayg nuydh wara mabaygaw gegeyadh gud woeyayginga \p \v 21 Kalanu Petheru ngapa thamadhin Yesulpa kedha, ‘Kuykulnga, ngidh ngoena ngurpar. Wara thonara ngaw tukuyap sike ngayapa gegeyadh ayman koeygarsar thonaralnga, ngayapa midh mura thonaral nubepa gud woeyaypa senabi gegeyadh ngayapa? Ngath sike seben thonaralnga za gud wayan nubepa?’ \p \v 22 Yesu kuniya mulaydhin nubepa, ‘Matha seben thonaralnga lawnga, seben andred\f + \fr 18:22 \ft Lameko nuy kuniya modhabipa ubin mepa mina koeyma; kasa kay kedha Yesu Kerison ubi, mabayg gud woeyaypa koeygarsar thonaralnga. Thanamun Yoewdhaylgaw mina namba ngaru seben: wara Zenesis 4.24 geth tidi.\f* thonaralnga balbayginga. \v 23 Ngath lak ngibepa sakar maypa Awgadhaw Basalaya midh nanga, matha kedha nubi gidha midh. Urapun adhapudhay kuykulnga nanga kedha buwayl thayadhin wara goeyginu, “Ngath lak imaypa nuthaypa ngaw niyaykazil, thana thanamun kuniya modhab ngayapa aymoeypu lawnga midh?” \p \v 24 ‘Nuydh kasa kuykayman nanga, nungu mabaygal nubepa madhin urapun nungu zagethaw mabayg. Nuy kedha mabayg, nuydh urapun milyoen dolal gasamoeydhin nungu kuyku mabaygoengu, kasa kay kedha nuydh modhab kuniya mayginga. \v 25 Nungu niyaykaziw bokadhzapul matha ngoedhagidh lawnga senabi modhab kuniya maypa. Nuy kuykulnga mulaydhin kedha, “Ngayapa kedha, ngidh ngayapa modhabiya mayginga. Ngath ngin gasamaypa, ngi a nginu ipi-kazil a mura nginu rugal kalmel kasa barpudamoeyn, ngayapa moegina bokadhzapa kuniya gasamaypa. Kalanu ngitha kasa mapu zagethaw mabaygal wara mabaygoepa.” \p \v 26 ‘Nuy zagethaw mabayg kulun pasoeyniz kuykulmay parunu, koeyma yoewdhiz kedha, “Thumagar, ngidh nanga moegina kuykuthalnga ugane, kurusipa ngath mura thabi bokadhzapul ngibepa kuniya maypa.” \p \v 27 ‘Nungu kuyku moebaygan koerkak badh gasamoedhin nungu zagethaw mabaygoepa. Nuy kedha, “Lawnga, ngath kasa gud woeyaypa nginu modhab nginungu, ngabalngu kasa yakanuremipa.” \p \v 28 ‘Nuy zagethaw mabayg adhapadhan nanga nungu kuykulmayngu, nuydh wara zagethaw mabayg imadhin, kuyku mabaygaw. Nuy gud woeyayzi zagethaw mabayg buyal thoeyaydhin kedha nubepa, wara zagethaw mabaygoepa, “Ngidh midh paru kuniya mayginga sethabi moenarimayl dolal ngath ngibepa mamayidhin kasa thawpay thonarpa?” Nuydh nuyn mudulya gasamadhin, koey dharadh mulaydhin nubepa, “Ngidh ngaw bokadhzapul kuniya mamayir.” \p \v 29 ‘Nuy wara zagethaw mabayg mulupa pudhiz nubiya parunu, koeyma apasin kedha, “Thumagar, kurusipa ngath mura kuniya manin ngibepa.” \p \v 30 ‘Nuy gud woeyayzi zagethaw mabayg matha kurusipagayginga nubepa. Nuydh nuyn kunumay danal poethay mabaygoepa madhin, nubepa kasa wanaypa lawnga, kurusipa nuydh mura nungu modhab kuniya manin. \p \v 31 ‘Kuyku mabaygaw wara zagethaw mabaygal imadhin nanga, nuydh kedha wati danal poethay aymanu nungu tukuypoepa, thana mina koeyma gegeyadh gasamoedhin. Thana sobaginga ladhudhin thanamun kuykulmaypa yadu poelgaypa. \v 32 Gasamadhin kedha, nuydh nuyn thuradhin, muladhin kedha, “Ngi ngayapa mina wati zagethaw mabayg. Ngath mura nginu modhab gud wayanu matha kedha nginu yapu poeybayzinga midh. Ngath mina gabudhan danal poethay aymanu ngibepa; \v 33 ngidh midh paru nginu tukuypoepa koerkak badh mayginga, ngath midh nanga ngibepa aymanu? Ngidh midh paru nungu modhab gud woeyayginga?” \v 34 Nuydh kuykulmayn mina gegeyadh gasamoedhin nungu zagethaw mabaygoepa. Nuydh nuyn mina wati kunumay danal poethay mabaygoepa madhin, nubepa kasa wanaypa lawnga kurusipa bangal nuydh kuniya modhabiya manine.’ \p \v 35 Nungu Yesun moeygapa yangukudu kedha, ‘Ngitha nanga ngithamun tukuypaw gegeyadh gud woeyayginga nanga, Ngaw Thathiw danal poethay ngithamulpa matha kedha nungu wati zagethaw mabaygoepa midh. Ngitha ngaru ngithamun tukuypaw gegeyadhal gud woeyaypa ngithamun ngoenakapoenu.’ \c 19 \s1 Matha ngoedhagidh midh ipi adhapa wayan \r (Mareko 10.1-12) \p \v 1 Nungu kedha ngurpay kalanu, Yesu a nungu niyaykazil wanadhin senabi Galilayaw Malu doegam. Thana Yuridhaw Koesaw wara doegam buwadhoepa, Yoewdhayaw doegampa. \v 2 Mabayg koeygarsar nubepa asidhin; nuydh mura buth pathamoeydhin thanamun kikiringu. \p \v 3 Dhuray Parasayalgal, Yesulpa nuthaypa aymaypa aymaydhin kedha, ‘Ngalpan sabinu balbayginga midh, niyaypa yoelpay pathidhan, alay nanga nungu ipiya oesiginga?’ \p \v 4 Yesu kuniya buyal thayadhin thanamulpa kedha, ‘Ngitha ngaru ngulaygal kedha, Minar Poelayzinga kedha, “koezi payap ngapa parungu nubi apaw goewaw sama woeydhayzimayngu, Awgadhan garkaz a yoepkaz aymoemoedhin.\f + \fr 19:4 \ft \+it Awgadhan kalanu mabayg aymoemoedhin, garkaz a yoepkaz\+it*: wara Zenesis 1.27 a 5.2 geth tidi.\f* \v 5 Nuydh kedha zoepa aymoemoedhin, garkazin bangal nungu apu thathi wanamoene, a nuy garwoeydhamiz nungu ipiya. \v 6 Palamun ukasar mabaygaw gamu kalanu urapun aymiz, palay lak lawnga ukasar moebayg, palamun mamu ngedh urapun gamu aymiz.”\f + \fr 19:6 \ft \+it palamun mamu ngedh urapun gamu aymiz\+it*: wara Zenesis 2.24 geth tidi.\f* Kedha zoeguz Awgadhan nanga garwoeydhamoemoeman mabayg, mabaygoepa dhadh poelamaypa lawnga.’ \p \v 7 Thana Parasayalgal kedha, ‘Ngidh gud thamudhan a? Midh kay paru Mosen kedha poeybayzi sabi ngalpan thathipa, “Balbayginga kedha mabayg nungu ipi kuniya wayan a nabepa ayman thusi kedha, palamun niyaypa yoelpay dhadh palamoeyn”?’ \p \v 8 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, nuydh Mose kedha za gud pudhan, mabaygoepa ipipa kuniya wayaypa, kuyk ngithamun koerngayginga koeyza. Kasa kay kedha, Awgadhaw mina buwaylthoeyay nubi gugu ubidh thoeyayzimaynu sama nanga, na kedha buwaylthoeyay lawnga. \v 9 Mina ngay ngithamulpa muliz kedha, ngadh nanga nungu ipi kuniya wayan, nadh koey wati pawa aymayginga, nuydh kedha mabayg nanga wara ipi na gasamane bangal, wa sena nungu koey wati pawa Awgadhaw parunu.’ \p \v 10 Kalanu nungu niyaykazil kedha mulaydhin nubepa, ‘Kedha nanga nginu yangukudu midh, matha ngoedhagidh mabayg kasa kawakuyk nay.’ \p \v 11 Yesu kuniya, ‘Ngithamun buyal thoeyay wara mabaygoepa matha ngoedhagidh. Matha setha ngaya nanga Awgadhan thana balbay tidamoeyn ipigi igililmaypa, wa thanamulpa matha ngoedhagidh. \v 12 Ipigi mabaygal kedha, dhuray kazi manin kedha, ipipa matha ngoedhagidh lawnga, dhuray thana kedha madhin wara mabaygaw gethan, a dhuray kasa ubilgal ipigi igililmaypa, Awgadhaw Basalayapa danal poethaypa. Wa, thana setha ngaya nanga ngulayg nubi ngurpay oengaypu, wa thanamulpa matha ngoedhagidh. Wara mabaygoepa matha ngoedhagidh lawnga.’ \s1 Yesu moegina kazil kuykunidhadhin \r (Mareko 10.13-16; Luka 18.15-17) \p \v 13 Kalanu wara mabaygal moegina kazil ngapa mamayidhin Yesulpa, nubepa geth nidhaypa thana, a thaythupoegay aymoeypa, kasa kay kedha nungu niyaykazil lawnga mamayidhin kedha, ‘Moegina kazil adhapa memayiw.’ \p \v 14 Yesu kedha, ‘Ngitha lawnga maygi sethabi moegina kazil, kasa wanamay thana ngapa ngayapa. Minguz kedha, senawbi koey basalaya kay gimal, na kedha ngoedhal moegina kazipa, buth pathayzinga, thanamulpa niyay lag.’ \v 15 Nuydh kalanu geth gimal wanadhin thanamun moegina kaziw kuykunu. Kalanu nuydh wanaydhin. \s1 Kayn mabayg nanga koey rugalayg \r (Mareko 10.17-31; Luka 18.18-30) \p \v 16 Wara goeyginu nanga wara kayn mabayg ngapa Yesulpa, kedha yapupoeybaydhin, ‘Ngurpay Mabayg, ngath bangal mi mina zageth aymoene mina igililmaypa gasamaypa ngayapa?’ \p \v 17 Yesu kuniya buwayl thayadhin nubepa kedha, ‘Ngidh midh paru ngaybiya kuyk wakaypa kapu zapa, nuy kapu mabayg matha urapun, ngidh nungu sabi oengar mina igililmaypa gasamaypa.’ \p \v 18 Nuy mabayg lak yapupoeybiz kedha, ‘Ngidh mi sabil thuremoeypa ngayapa?’ \p Yesu kuniya nubepa, ‘Ngath kedha sabil, mabayg umamathamayg, koey wati pawa aymayg, wara mabaygaw rugal kusumayg, sole yangukudu ya mulayg, ngidh koeyma apasin maman manin nginu apu thathi, \v 19 a mabaygal ngaya nanga ngibiya amadhan, ngidh thana koeyma maman mamayipa, matha kedha nginu mam a kapu danal poethay nginu geth zapupa.’ \p \v 20 Nuy kayn mabayg kedha, ‘Wa mura itha thabi sabil ngath aymoeyrngu, wara za midh ngayapa aymaypa ngaw igililnga mina balbay tidaypa?’ \p \v 21 Yesu kuniya mulaydhin kedha, ‘Nginu ubi nanga nginu igililnga mura balbayginga ngidh mura nginu rugal nanga yoewdhamoeyn bokadhzapa gasamaypa. Kalanu ngidh sethabi bokadhzapul poeybamoeyn mura aygi zagi mabaygoepa. Kalanu nginu kapu rugal koey zapul sey daparaw gimal. Ngidh nanga ayman kedha, wa ngi ngapa ngayapa ngaw puziw mabayg.’ \p \v 22 Nuy kayn mabayg na karngemidhin nanga Yesun yangukudu ya, nuy kasa wanaydhin, nungu mura dhodho papudhamoeydhin, kalanu kasa wati ngoedhalnga lagoepa kuniya tidaydhin. Minguz kedha nuy koey aydeg zapulayg. \p \v 23 Yesu buwayl thayadhin kedha nungu niyaykazipa, ‘Mabayg nanga koey rugalayg, nubepa moegina zageth lawnga Awgadhaw Basalayapa muy uthaypa. \v 24 Ngay ngithamulpa kedha, mabayg nga koey rugalayg nanga, nungu muya uthay zageth adhapudhay koeyza Awgadhaw Basalayapa uthaypa, koey uruy kamel midh mina moegina arkath muya uthiz, sapur kimusaw kuykuyaya uthaypa.’ \p \v 25 Thana niyaykazil kedha, ‘Kedha na nanga, mura mabaygoepa sike koey zageth mina igililmaypa gasamaypa.’ \p \v 26 Yesu thanamulpa wadhe thulu nagaydhin. Nuy kedha thanamulpa, ‘Wa, mabaygoepa nungu geth muya yoewthaypa koey zageth, kasa kay kedha Awgadhoepa mura zoepa aymoeypa zagethoeginga.’ \p \v 27 Kalanu Petheru kuniya mulaydhin Yesulpa kedha, ‘Ngibepa midh, ngoey mura ngoeymun zapul wanamoeydhin ngibepa oesipa, ngoeymun bangal gasamayza midh?’ \p \v 28 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Ngay ngithamulpa mina ya muliz kedha, ngath bangal nanga ngaw kuykulmay kupay niyaylag na gasamoene bangal, wa ngitha twoeylop ngaw puziw mabaygal ngaru lak kedha gasamoeyne twoeylop kuyku mabaygaw kupay niyaylagal, ngithamun minamay zagethoepa aymaypa. Ngitha senabi thonara Isoereylaw twoeylop buway kuykul aymoene. \v 29 Wa, mura setha ngaya nanga thanamun buway a kapu rugal kalanu wanan, kuyk thanamun ubi ngoena danal poethaypa, kalanu bangal thanamun kapu kozan adhapudhay koeyza. Thana sike tukuypal, babthal, aputhathil, lawnga kazil kasa wanamoeyn, lagal a boeradharal kasa wanamoeyn ngayapa danal poethaypa, thanamun kozan bangal ngaru adhapudhay thanamun kulay guythuyay, urapun andred thonaralnga; a wara kozan thanamulpa, thana mina igililmaypa muya uthaypa. \p \v 30 ‘Kasa kay kedha koeygarsar mabaygal koey kupaylmayl ina kayib, thanamun kupayl bangal koeyma mulupa manin. A dhuray koeygarsar ngaya nanga kasa mabaygal ina kayib, thanamun bangal kupayl adhapudhay senabi thonar na bangal gasamoene.’ \c 20 \s1 Goereypaw apaw lagaw ya \p \v 1 Yesu lak mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Awgadhaw Basalaya matha kedha goereypaw apawlagaw mabayg midh. Mina baythaynga nanga nuy zangu barpudhay lagapa kayn zagethaw mabaygoepa thuraypa, nungu apaw lagapa. \v 2 Nuy thanamulpa kedha, “Kutapa nanga ngath mina modhab ngithamulpa maypa, pipti dolal yaynanob.” Kalanu nuydh thana wayamoeydhin nungu goereypaw apaw lagoepa, zagethoepa. \p \v 3-4 ‘Nayn klok nanga nuy lak kuniya barpudhay lagoepa. Nuydh imadhin wara zagethoegi mabaygal, thanamulpa mulaydhin kedha, “Ngitha ladhu, ngaw goereypaw apaw lagapa zagethoepa, a ngath balbaygi modhab ngithamulpa maypa.” \v 5 Thana ladhudhin. Dhadha goeyga lak kedha, a thoeri koelokoenu lak kedha, nuydh kayn zagethaw mabaygal gasamoeydhin. \p \v 6 ‘Goeygiw pudhay na amadhan nanga, nuy lak uzaraydhin barpudhay lagoepa. Nuydh wara zagethoegi mabaygal imaydhin. Nuy kedha muliz thanamulpa, “Ngitha midh paru in goeyga kasa mema.” \p \v 7 ‘Thana kuniya, “Mabaygoeginga ngoeymulpa barpudhamoeypa zagethoepa.” \p ‘Nuy kuniya, “Yargar, ngitha lak kedha ngaw goereypaw apawlagoepa zagethoepa.” \p \v 8 ‘Kutapa nanga apawlagaw mabayg nungu zagethaw kuyk thuradhin a kedha mulaydhin nubepa, “Nag, ngidh mura ngaw zagethaw mabaygal thuremoeyr thanamun modhabipa. Thana moeygapa gasamayzi zagethaw mabaygal, ngidh kulay thuremoeyr, a setha ngaya nanga ngath mina bathaynga gasamoeynu, ngidh moeygapa thuremoeyr.” Wa, nuy zagethaw kuyk nuydh aymoedhin. \p \v 9 ‘Kulay nuydh thuremoeydhin thana, setha ngaya nanga thanamun zageth kuykaymaydhin goeyga pudaynu amadhan, a thanamun modhab poeybamadhin pipti dolal yaynanob. \v 10 Setha nanga ngaya mina bathaynga thanamun zageth kuykaymaydhin, thana nanga imadhin kedha, moeygapa mabaygaw modhab koeyza, thana kedha wakay thayaydhin, “Ngalpan modhab sike gimal.” Kasa kay kedha thanamun thonar na gasamadhin nanga thanamun modhab mura urapun, mura pipti dolal yaynanob. \p \v 11 ‘Thana nanga gasamadhin kedha, thana gegeyadh gasamadhin, a kidhakidhan umamoeyr kedha, \v 12 “Ngoeymun zageth koey mapunga, goeyga mina koeyza; thana moeygapa mabaygal nanga, thana matha urapun awapa zageth aymanu, goeygin thana gasamoeyginga. Midh paru thanamun a ngoeymun modhab matha urapun.” \p \v 13 ‘Nuy apawlagaw mabayg buwayl thayadhin urapun mabaygoepa kedha, “Igalayg! Ngi midh paru kedha umepa? Ngath ngin sagul poelayginga; ngaban yawadhayzinga kedha, nubi goeygiw zagethoepa, ngath pipti dolal ngibepa maypa. Wa, ngath aymoenu. \v 14-15 Matha ngaybiya kurusipa ngaw bokadhzapa maypa. Ngaw ubi kedha, ngithamulpa a thanamulpa modhabiya kay urapun, wa ngi kay kasa yaginga lagapa uzar. Ina ngaw bokadhza, matha ngaw kupay kedha ngath kozan poeyban wara mabaygoepa. Ngi ngaw mina pawanu balpudhiz.” ’ \p \v 16 Yesu lak mulaydhin thanamulpa, ‘Kedha kay, kalanu bangal nanga kaybaw goeygiw kasa mabaygal ngaru gimal, a kaybaw goeygiw kupay mabaygal nanga, thana bangal ngaru apal.’ \s1 Yesu lak yadu palgadhin nungu kikir a um \r (Mareko 10.32-34; Luka 18.31-34) \p \v 17 Yesu a nungu niyaykazil thanamun mab kuykaymaydhin Yoerusalemoepa. Thana nanga ladhudhin, nuydh nungu ngurpan aymar thanamulpa. Wara mabaygoepa lawnga, nungu niyaykazipa. \v 18 Nuy kedha thanamulpa, ‘Kurusipagemiw, ngalpa mura Yoerusalemoepa; senabi lagoenu nanga ngay Mabaygaw Kazi ngaru bangal manine, thanamun kuyku misnarepa, a thanamun sabiw mgurpay mabaygoepa. \v 19 Thana sethabi mabaygal kalanu ngayapa kuth thoeraypa a ngoena azaz mabaygoepa bangal manine. Thana azaz mabaygal bangal ngoena giwn soelmaypu, palngine bangal, a ngoena sathawrawpa puydhane. Koey neylan uthumoeyne. Thoeri goeygiw kalanu ngoena bangal kadaypa manine igililnga.’ \s1 Wara apuwaw yoewdhayzinga Yesulpa \r (Mareko 10.35-45) \p \v 20 Kalanu palay kuyk kazi Zebadin, palamun apu yoelpamoedhin Yesulpa. Na kulun pasoeyniz Yesuniya parunu a koeyma yoewdhiz. \v 21 Nuy kedha nabepa, ‘Nginu yoewdhayzinga midh?’ \p Na kedha mulaydhin nubepa, ‘Ngidh bangal palamulpa sib wanane kedha, ngi midh thonara nanga, ngidh nginu adhapudhay kuykulmay kupay gasamoene bangal, palamun kupay kedha, palay apathanur-man nginu getha doegamoenu a nginu boedha doegamoenu.’ \p \v 22 Nuy thanamulpa kuniya mulaydhin kedha, ‘Ngitha koerawaygal ngithamun yapupoeybayzi ya midh nanga.’ Nuy palamulpa buwayl thayadhin, ya matha ngoedhagidh aymoedhin thanamulpa, sakar maypa nungu kikir a um, ‘Ngipel matha ngoedhagidh lawnga, kedha wati nguki woenipa, ngay mi wati nguki wanedhe nanga, sey Yoerusalemoenu?’ \p Palay kalanu kuniya, ‘Wa, ngoeba buth pathempa kedha zagethoepa aymoeypa.’ \p \v 23 Nuy Yesu kuniya, ‘Wa, ngipel ngaru wanimoene bangal sena mi wati nguki ngay bangal wanedhe, kasa kay kedha sena ngaw kupay lawnga ngayapa pasiw mabaygoepa thuraypa gimaw kupaypa. Sena Ngaw Thathiw zageth, nuydh sepalbi gethadoegam a boedhadoegam niyaylag buth pathaman, Thathiw ubipa mabaygoepa.’ \p \v 24 Thana wara ten niyaykazil na karngemidhin, palamun apuwaw yapupoeybayzi ya midh, thana gegeyadh gasaman, palamulpa kuyk kazipa. \p \v 25 Yesu mura thuremoeydhin thana. Nuydh kedha yadu umay, ‘Ngitha ngulaygal kedha, wara goegathaw mabaygaw pawal midh nanga. Thanamun kuyku mabaygal matha thanamun geth pawanu nipa, mura thanamun kasa mabaygal. Thanamun adhapudhay kuyku mabaygal lak kedha, mina koey gimal mura mabaygiya. \v 26 Ngitha bangal kedha aymayg. \v 27 Ngunu bangal nanga ubi kedha, nuy koey mabayg aymoene bangal, nuy ngaru koeyma apasin mura mabaygoepa. Nuy mura mabaygaw mapu zagethaw mabayg aymiz, matha kedha ngay Mabaygaw Kazi midh. \v 28 Ngay lawnga ngapa nubi apaw goewapa, wara mabayg ngayapa danal poethaypa. Lawnga, Mabaygaw Kazi kedha zoenguz ngapa, koeygarsar mabaygoepa danal poethaypa. Ngaw igililnga mabaygoepa poeyban thanamulpa kuniya maypa Awgadhoepa.’ \s1 Nuy Yesu balbaytidamoedhin ukasar maygum \r (Mareko 10.46-52; Luka 18.35-43) \p \v 29 Thanamun Yoerusalemaw yabugud ngaru wara goegathiya, Zerikoniya. \v 30 Thana na senabi goegath wanadhin, ukasar maygum si niyamar yabugudoenu pasinu. Palay na gasaman kedha nuy pasipa uzaraydhin, palay gima gudiya walmemamoedhin kedha, ‘Kuykulnga ngi Dhawithan Kazi, ngidh kay ngalbe ibupuydhampa.’ \p Mabayg koeygarsar sey Yesuniya, \v 31 thana kedha mulemidhin, ‘Yagiyasimariw.’ \p Kasa kay kedha palay maygum mina koey gimiya memaman, ‘Kuykulnga, ngi Dhawithan Kazi, ngalbe gar ibupudhamamar.’ \p \v 32 Yesu nuy tharaydhin nungu maboenu; nuydh thuremoedhin palay. Mangemidhin nubiya nanga nuy kedha, ‘Ngipen ubi midh?’ \p \v 33 Palay kedha, ‘Kuykulnga, ngidh gar ngalbelpa purkaw buya poeybamar.’ \v 34 Yesu koerkak badh gasamoedhin palamulpa, palamun purkanu geth nidhaydhin. Mina senabi thonara palay balbayg asimoedhin, palamun purka. Kalanu Yesuniya wagel asimoedhin palay. \c 21 \s1 Thana muya uthemidhin Yoerusalemiya \r (Mareko 11.1-11; Luka 19.28-40; Yoewane 12.12-19) \p \v 1 Thana nanga Yoerusalemoepa amadhan thamadhin, moegina goegath sey nel Bethpayz, Olibaw Padanu amadhan. \v 2 Yesu wayamoedhin ukasar nungu niyaykazi. Palamun zageth seysithamadhin kedha, ‘Sepa uzarmariw, goegath sey parunu, ngipel balbayginga imane tetel uruy donki sey kunumayzinga, na a nabiya kalmel nanu kazi. Ngipel kay gud wayamoeyne sepalbi donki a ngapa mamamoene. \v 3 Mabayg nanga ngipelpa yapupoeybedhe nanga, ngipen zagethoepa ngurpaypa, ngipel bangal kedha mulemoene, “Palbi donki nubepa Kuyku Mabaygoepa, nuy zagethoelayg palamulpa.” Mabayg nanga kedha ya na gasaman nanga, nubepa matha ngoedhagidh ngipelpa palamulpa ngapa yoelpaypa.’ \p \v 4 Ina kay paypa kulay peropethaw yangukudu kuykunidhaypa kedha, \q1 \v 5 ‘Yoerusalema, Zayonaw padaw koey goegath, ngitha karngemiw, \q2 sepa nagemiw ngithamun Adhapudhay Kuykulnga in mangiz ngithamuniya, \q1 nuy koey gabu ngoenakapul mabayg. \q2 Nuy koewbupa ngapa lawnga. \q1 Nuy kasa moegina donkinu ngapa, kazi donkinu.’ \b \p \v 6 Sepalbi niyaykazi kulay uzarmoedhin a mura aymoedhin Yesun yangukudu ya midh nanga. \v 7 Palay ngapa yoelpamoedhin nan donki a nanu kazi, kalanu thana niyaykazil thanamun koey sodhal ubamoeydhin palbi donkiniya gimiya, a Yesu gimal thanuraydhin. \p \v 8 Koeygarsar mabaygal sey Yesuniya, thana thanamun koey sodhal thoeyamoeydhin Yesun yabugudiya, nungu uruy yabugud mina balbayg poelaypa. Wara mabaygal boeythayl lak kedha apiya wanay. \v 9 Koeygarsar mabaygal nubiya, paruya a koeygarsar nubiya kaliya, kedha wal tidumar kuykayman, \q1 ‘Ngoey ngin koeyma thawmanin, ngi mina Dhawithan Kazi, \q2 Awgadhaw woenab ngibiya kalmel, nuydh ngin ngapa wayan, \q1 nungu kupayl zagethoepa! Ngoey Awgadh koeyma thawmanin!’ \b \p \v 10 Thana matha wal tidumar kedha, kurusipa nuydh Yoerusalema gasamoedhin nanga senabi goegath mura nur poeybaydhin. Mabaygal yapupoeybemidhin kedha, ‘Nuy nga?’ \p \v 11 Setha mura mabaygal ngaya nanga nubiya asimoeydhin, thana kuniya mulemidhin kedha, ‘In nuy peropetha Yesu, Nazarethoengu, Galilayaw dagamoengu.’ \s1 Yesu koey yoewthoepa muy uthaydhin \r (Mareko 11.15-19; Luka 19.45-48; Yoewane 2.13-22) \p \v 12 Kalanu nuy Yesu koey yoewthoepa muy uthaydhin. Nuy koeyma ya poeybaydhin a adhapa wayaydhin setha mabaygal ngaya nanga zapul yoewdhamoeyr yoewthanu muynu. Bokadhzoengu sakariya thoeyay mabagaw biraygil kuykul idimoedhin, a setha ngaya nanga moegina uruyl yoewdhamoeyr nuydh thanamun apa niyay lagal lak kuykul idimoedhin. \p \v 13 Nuy thanamulpa kedha mulay-dhin, ‘Awgadhaw yangukudu minar paladhin kedha, “Ina ngaw lag, kedha tharan, Thaythupoegay Lag, kasa kay kedha ngitha wati mabaygal nan puru mabaygaw lag ayman ina.” ’ \p \v 14 Kalanu thana maygumal a mabagigal nubepa ngapa, koey yoewthanu muynu. Nuydh thana mura kuykunidhamoeydhin. \v 15 Thana kuyku misnarel a sabiw ngurpay mabaygal, nungu adhapudhay zagethal imadhin nanga, thana gegeyadh gasamadhin. Wara lak kedha thanamulpa gegeyadh, thana moegina kazil si koey yoewthanu muynu koeyma wal tidumar kedha, ‘Ngi Dhawithan Kazi, ngoey ngin thawmanin!’ \p \v 16 Thana koey mabaygal ubigigal, thana kedha nubepa, ‘Ngidh thana karngemin a? Ngidh mingu thana lawnga mayginga?’ \p Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, ngath mina karngemin thanamun ya, ngitha kedha Minar Poelayzinga imadhin lawnga midh, “Ngidh nginu moegina kazil a mapethal ngurpamoeydhin kedha, thana mina balbayginga thawmayzi yangukudul poeybar.” ’ \p \v 17 Kalanu Yesu koey goegath wanaydhin, nuy wara moegina goegathoepa, Bethoenipa, nubepa dak narpaypa. \s1 Koewsagi puy mathamoedhin \r (Mareko 11.12-14,20-24) \p \v 18 Mina bathaynga nanga Yesu koey goegathoepa mab uzaraydhin, nungu niyaykazil nubiya; nungu maythaygi asidhin. \v 19 Maboenu dhadhal nanga nuydh imadhin puy, nungu koewsal kedha tharan pigal. Nuy sipa ruwamaydhin aypa lumaypa, kasa kedha nuydh iman kedha nuy kasa nisalnga koewsaginga. Kalanu nuy senabi puypa mulaydhin kedha, ‘Ngibepa lak koewsapa ubamoeypa lawnga.’ Balbayginga senawbi thonara nuy puy kasa um miyaydhin. \p \v 20 Nungu niyaykazil koeyma madhu pamemidhin, nubepa yapupoeybemidhin kedha, ‘Senabi puy midh paru sobaginga thepadhasin?’ \p \v 21 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Kedha yakanurayg, ngithamun mina yoepathaman mura balbayginga nanga, ngithamulpa zagethoeginga kedha ngidh koey pad mura adhathayan malupa. Wa nan ngulayg kedha ayman nginu yangukudu ya ngidh nanga. Ngoena ngoelkay yapathamayginga. \v 22 Nginu nanga mina yoepathaman kedha, ngidh gasaman. Wa, mizapa nanga ngidh yoewdhepa nanga, nginu thaythupoegaynu, ngidh nan ngaru gasaman.’ \s1 Yesun kupay midh \r (Mareko 11.27-33; Luka 20.1-8) \p \v 23 Kalanu nuy Yesu kuniya koey yoewthoepa, ngurpay aymadhin si. Ngurpaynu dhadhal dhuray Yoewdhayalgaw koey mabaygal a kuyku misnarel nubepa ngapa, yapupoeybemidhin kedha, ‘Muli ngoeymulpa, ngidh ngalagaz kupay gasamoengu nabi zagethoepa, a ngibepa matha ngoedhagidh ngadh mangu?’ \p \v 24 Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, ngayapa lak kedha matha urapun yapu poeybay ngithamulpa. Ngitha kay ngayapa mulemipa, ngayapa lak kedha ngithamulpa mulaypa. \v 25 Sena nungu Yoewane Papthayson Papatayso zageth, na ngalagaz ngapa Yoewanen kupay Awgadhoengu lawnga mabaygoengu?’ \p Thana na karngemidhin kedha, thanamuniya dhadhpoelamay aymaydhin. Thana kidhakidhan umamoeyr kedha, ‘Ngalpa na kedha umamaypa nanga, nuydh Yoewane nungu kupay Awgadhoengu gasamadhin. Nuy Yesu sike kedha umaypa ngalpalpa, “Ngitha midh paru Yoewanen mina yapathamayginga, nungu kupay nanga Awgadhoengu?” \v 26 Wara kedha, ngalpa kedha umaypa nanga, Yoewanen kupay Awgadhoengu lawnga, na kasa mabaygoengu; ngoeymun aka kedha zoengu, wara mabaygoengu silamoeyle. Mabaygaw mura wakay thamamay kedha, nuy Yoewane peropetha.’ \p \v 27 Kurusipa thana kedha mulemidhin nubepa, ‘Ngoey koerawaygal.’ \p Yesu thanamulpa kuniya mulaydhin, ‘Ngitha yagigal, nungu kupay midh paru? Wa, ngay lak kedha, ngath ngaw kupay seysithamayginga ngithamulpa nubi zagethoepa.’ \s1 Kuyk kaziw kuyku ya \p \v 28 Kalanu nuydh ya matha ngoedhagidh ayman, thanamun igilaw yabugud seysithamaypa, ‘Wara mabayg nungu garkaz kazi ukasar, nuy nungu kuykuy kazipa mulaydhin kedha, “Kazi, ngi zagethoepa uzar, ngaw goereypaw apawlagoepa.” \v 29 Nuy kuniya, “Lawnga, ngaw ubiginga.” Kasa kay kedha, nuy kuykuy kazi kalanu kay lak karngemidhin, apawlagoepa uzaraydhin, zagethoepa. \p \v 30 ‘Kalanu nuy thathi kuthay kazipa mulaydhin kedha, “Kazi, ngi zagethoepa uzar, ngaw goereypaw apawlagoepa.” Nuy kuthay kazi kedha, “Wa, ngay uzaripa.” Kasa kay kedha nuy apaw lagoepa mabaginga.’ \v 31 Kalanu nuy Yesu yapupoeybaydhin kedha yoewthaw koey mabaygoepa, ‘Mi kazi nanga nungu thathiw ubilnga aymoedhin nanga?’ Thana kuniya, ‘Nuy kuykuy kazi.’ \p Yesu kuniya, ‘Wa, a ngitha yoewthaw koey mabaygal, ngithamun sakar lak kedha, thana bokadhzoengu garwaydhamay mabaygal a wati pawa yoepkazil, thana ngithamuniya paruya Awgadhaw Basalayapa gasamaypa. \v 32 Yoewane Papatayso nanga mina yabugud seysithamadhin, kasa kay kedha ngithamun kawrag koeyza; ngitha nuyn mina yapathamayginga. Matha thana bokadhzoengu garwoeydhay mabaygal, a wati pawa yoepkazil mina yoepathaman nuyn. Ngitha nanga thanamun garki thoeyay imadhin nanga, ngitha kasa lak koerngayg asimoeydhin, lak mina yapathamayginga. \s1 Goereypaw apawlagaw wati danal poethay mabaygal \s2 (Yesu nuydh matha ngurpamoeyn thana) \r (Mareko 12.1-12; Luka 20.9-19) \p \v 33 ‘Ngitha kurusipagemiw, ngath wara ngithamulpa maypa, ya matha ngoedhagidh. Wara apaw lagaw mabayg, nungu boeradhar koeyza, nuydh goereypaw apawlag aymaydhin mina matha ngoedhagidh. Nuydh pa pagaydhin mura nabiya war war doegamuya. Koey gimanoeka nuydh moegina wetha moeydhadhin, mabaygoepa thuraypa. Wara nuydh kulanu muydh aymoedhin, goereypal nanga almathamoeyn nanga, ikay sinaki pungaypa. Kalanu nuy yoenu madhin senabi apaw lag danal poethay mabaygoepa. Yawoedhayzinga kedha, ayboewdhaw thonar nanga gasaman, mura ayde dhadhiya mamayin nubepa a thanamulpa. Kalanu nuy pathaydhin koeysigal lagoepa. \p \v 34 ‘Ayboewdhaw thonar nanga nuydh zagethaw mabaygal wayamoeydhin nungu modhabipa gasamaypa. \v 35 Thana apaw lagaw wati danal poethay mabaygal wati pawa aymoedhin thanamulpa, nungu zagethaw mabaygoepa. Wara thana palngidhin, wara thana umamathamoedhin, a wara thana kulun mathamoedhin. \p \v 36 ‘Kalanu nuydh wara zagethaw mabaygal wayamoeydhin thanamulpa, a thana wati danal poethay mabaygal lak kedha wati pawa aymoeydhin thanamulpa. \p \v 37 ‘Moeygapa, nuy mabayg nungu geth kazi wayadhin, nungu modhabipa dhadhiya maypa. Nungu wakay thamamay kedha, “Thana ngaru koeyma apasin ngaw geth kazipa.” \v 38 Kasa kay kedha, thana wati danal poethay mabaygal, thanamun wakay thamamay gegeyadh. Thana mura umamoeyr kedha, “Ngalpa nanga nuyn mathaman, nungungu nungu thathiw buthoengu gasamoeyle bangal, ngalpa nubi apawlag gasamoene ngalpan geth za.” \v 39 Kalanu thana nuyn gasamoedhin, apawlagoengu nuyn kazi adhathayadhin, a kalanu umamathamadhin.’ \p \v 40 Wa, Yesu kedha yapupoeybaydhin thanamulpa yoewthaw koey mabaygoepa kedha, ‘Nuy mina apawlagaw mabayg na mangedhe nanga, nuydh thanamulpa miza ayimpa wati danal pathay mabaygoepa.’ \v 41 Thana yoewthaw koey mabaygal kuniya mulemidhin kedha, ‘Wa, nuydh bangal ngaru umamathamoeyne sethabi wati danal poethay mabaygal a senabi apaw lag bangal mina mabaygoepa manine setha ngaya nanga ngulaygal, thana bangal mura ayde dhadh mamayine.’ \p \v 42 Nuy Yesu lak mulaydhin thanamulpa, ‘Ngitha ngaru ngulaygal Maygi Thusingu nabi Minar Poelayzinga, adhamintiday ya kedha, \q1 “Lagaw moeydhayzi mabaygal nanga \q2 Thana mina kula adhathayan, wati kulapa thaman. \q1 Kasa kay kedha na mina kula, \q2 nan ngulayg lagaw konanu kabuthan puridhiripa. \q1 Ina zageth ngalpan kuykulmay aymayzinga. \q2 Ngalpan imaypa mina adhapudhay.” ’ \b \p \v 43 Yesu lak mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, ngay ngithamulpa kedha, Awgadhaw Basalaya bangal ngithamulngu kusumoene a wara buwaypa bangal manine, setha ngaya nanga thanamun igililnga mina koewsalnga.’\f + \fr 21:43 \ft Dhuray kulkubaw minar poelayzimayl, thana wara basalmayl kedha 44. Mabaygal nanga thabi kulanu gimal pudhemin, kalanu sethabi mabaygal moegina memayin; a wara kedha, nubi kula nanga pudhiz mabaygiya gimal, wa senawbi mabayg mura al mathamoeyn, poethay aymoeyn.\f* \v 45 Thana kuyku misnarel a Parasayalgal karngemidhin nungu Yesun yangukudu ya, thana tidamoeydhin kedha, nungu yangukudu thanamulpa kuniya. \v 46 Thana buwayal thoeyaymoeydhin nubepa kunumoeypa, kasa kay kedha thana ngaru mabaygoengu akan. Mura mabaygaw wakay thamamay kedha, Yesu nuy peropetha. \c 22 \s1 Kuyku Mabaygaw Kaziw niyaypa yoelpay ya \r (Luka 14.15-24) \p \v 1 Kalanu Yesu lak wara ya matha ngoedhagidh aymoedhin thanamulpa. Nuy kedha, \v 2 ‘Daparaw Basalaya matha kedha adhapudhay kuykulnga nuydh koey ay ayman nungu garkaz kazipa niyaypa yoelpaypa. \v 3 Nuydh nungu zagethaw mabaygal woeyamoeydhin mura yadu thurayzi mabaygal garwoeydhamoeydhin, kasa kay kedha thana mangayginga, thana yadu thurayzi mabaygal ubigigal. \p \v 4 ‘Kalanu nuydh wara zagethaw mabaygal wayamoeydhin thanamulpa kedha yadu poelgaypa, “Ngitha sobaginga ayawal, mura zapul buthapoethayzimayl, mura setha bulokal a koey buzaral kazi bulokal thana pugamoeyzimayl!” \v 5-6 Lawnga, thana mura yadu thurayzi mabaygal kurusipagayginga. Thana matha thanamun geth zagethoepa nagemir, wara mabayg apaw lagoepa, wara mabayg nungu sawalagoepa, a dhuray thana wati danal poethay aymoeydhin nungu zagethaw mabaygoepa. \p \v 7 ‘Nungu kuyku mabaygaw thabukir mina koeyza, nuydh nungu koewbu mabaygal wayamoeydhin thanamulpa mathamaypa, setha ngaya nanga nubepa koerngayg asimoeydhin. Koewbuwaw mabaygal umamathamoeydhin thana a thanamun goegath muypu nathadhin. \p \v 8 ‘Kalanu nuydh thuremoeydhin nungu zagethaw mabaygal, nuy kedha thanamulpa, “Ngaw niyaypa yoelpay ay mura buth poethayzinga, kasa kay kedha yadu thurayzi mabaygal matha mangayginga. Thana matha ngoedhagidh lawnga nubi koey aypa gasamaypa. \v 9 Ngitha ladhu mura koey yabugudiya wara mabaygoepa lumaypa, thanamulpa ngapa thuraypa.” \v 10 Thana nungu zagethaw mabaygal ladhudhin mura yabugudiya, mabaygoepa lumaypa. Thana mabaygal ngapa yoelpamoeydhin koey aypa, kapu mabaygal a wati mabaygal mura kalmel aypa purthaypa. Kurusipa lag mura gudiya yoewdhaydhin, mabayg waza koeygarsar. \p \v 11 ‘Mura sethabi mabaygal ubamoeydhin kapu koey rugal, mi rugal nanga nuy kuykulnga madhin thanamulpa. Matha urapun mabayg nanga kedha rugal ubamayginga. Nuy kuykulnga nanga ngapa nungu mangayzi mabaygoepa imaypa, nuydh iman kedha, urapun mabayg nuy niyaypa yoelpay rugal ubamayginga. \v 12 Nuy kuykulnga kedha nubepa, senawbi mabaygoepa, “Igalayg! Thana midh paru ngin wanan ngibepa muya uthaypa, ngi nanga kayn rugagig?” Kasa kay kedha nuy mabayg ya mulayginga. \p \v 13 ‘Kalanu nuy kuykulnga kedha nungu zagethaw mabaygoepa, “Ngitha nuyn gasamaw, nungu ngar a geth kunumaw a nuyn adhathayaw koey inurpa.” Nungu may a kikir bangal koeyza, nungu bangal dhangal tikitik nudhamane.’ \v 14 Yesu lak mulaydhin kedha, ‘Koeygarsar mabaygal thana Awgadhaw yadu palgayzi mabaygal nungu Basalayoepa, kasa kay kedha nuydh kasa moenari mabaygan gasamoeypa.’ \s1 Mabaygal modhabiya maypa Romaniw kuyku mabaygoepa lawnga midh \r (Mareko 12.13-17; Luka 20.20-26) \p \v 15 Thana Parasayalgal kalanu ladhudhin, thanamun buwaylthoeyay kedha, thana bangal karum palane Yesun. Thana kedha, ‘Nungu kuniya ya nanga ngoelkay ya, ngalpa bangal nuyn gasamoene.’ \v 16 Thana nubepa gethawoeyamoeydhin dhuray thanamun puziw mabaygal a dhuray puziw mabaygal Erodhan. \f + \fr 22:16 \ft Nuy Erodh Yoewdhaylgaw kuykulnga.\f* Thana ngapa Yesulpa kedha mulemidhin, ‘Ngurpay Mabayg, ngoey ngulaygal kedha, ngi mura thonara mina yadu umepa, nginu ngurpay mina matha ngoedhagidh Awgadhaw ubi seysithamaypa mura mabaygoepa, kuyk ngi mabaygoengu akan lawnga; ngidh koey mabaygoepa a kasa mabaygoepa mina matha kedha nginu ngurpay poeybar.’ \p \v 17 Wa, nungu Romaniw kuyku mabaygaw yawoedhayzinga kedha, mabaygan ngaru nubepa bokadhza thoeyaypa. Thana nubepa lak mulaydhin kedha, ‘Nginu wakay thoemamaynu midh, ngalpan sabinu matha ngoedhagidh ngalpalpa kasa bokadhzapul sakariya thayan Romaniw adhapudhay kuyku mabaygoepa?’ \p \v 18 Nuy Yesu ngulayg thanamun wati buwaylthoeyay midh nanga, thanamun ubi nuyn gasamoene. Nuy kedha thanamulpa, ‘Ngitha kasa gimiya muk, muynu loka thoeydhaylnga. Ngithamun ubi ngoena kasa karum poelaypa. \v 19 Ngitha kedha bokadhza yakamoey ngayapa, mi bokadhza nanga mabaygaw ngulayg Romaniw kuyku mabaygoepa maypa.’ Thana manin nubepa. \v 20 Nuydh thana yapu poeybamoeydhin, ‘In ngunu paru a nel bokadhzapunu poelayzinga?’ \p \v 21 Thana kedha, ‘Senaw nungu, Romaniw kuyku mabaygaw.’ \p Nuy kedha muliz, ‘Wa, setha mi zapul nanga, nungu Romaniw kuyku mabaygaw rugal, ngalpa nubepa mamayipa; a setha mi zapul nanga Awgadhaw rugal, ngalpa nubepa mamayipa.’\f + \fr 22:21 \ft \+it Romaniw kuyku mabaygaw rugal, nubepa mamayipa\+it*: wara Romaniw Thusi 13.6 geth tidi.\f* \v 22 Thana na kedha karngemidhin nanga thana koeyma madhu pamemidhin, kuyk thanamun wati buwaylthoeyay kasa idimayzinga. Thana kasa ladhudhin. \s1 Yoepkaz mayk ngunu ipi aymidhe bangal \r (Mareko 12.18-27; Luka 20.27-40) \p \v 23 Kalanu kay senabi goeyginu thana Sadusayalgal, wara Yoewthaw koey mabaygal, ngapa Yesulpa. Thanamun mina yoepathaman kedha, mabayg nanga um mizin nanga, nuy lak kaday sipa lawnga, nubi gugu ubidh thoeyayzimaynu kuth bangal mangedhe. \p \v 24 Thana mulemidhin nubepa, ‘Ngurpay Mabayg, Mosen ngurpay kedha, ipilayg mabayg nanga um mizin, nuy kazigig nanga, mina pawa kedha nungu tukuyap ngaru senabi yoepkaz mayk niyaypa yoelpaypa, palamulpa kazimaypa kulay alaypa, nungu buwayngu poethayle. \v 25 Wara thonara nanga seben tukuypal si memayipu. Nuy kuykuyg niyaypa yoelpaydhin kasa kedha nuy kalanu umanga kazigig. Kalanu nungu kuthayg senabi yoepkaz mayk niyaypa yoelpaydhin. \p \v 26 ‘Kalanu nuy lak kedha umanga kazigig; a nan yoepkaz mayk nungu kuthaygoepa madhin. Thana mura tukuypal yaynanob um memayidhin, kuykuyg kulay kurusipa kuthayg, a na yoepkaz na thanamun mura ipi. Thana mura umamayl. \v 27 Moeygapa na umanga. \v 28 Nginu ngurpaynu kedha, nubi gugu ubidh thoeyayzi maynu kuth nanga, mura umaw mabaygal lak kaday nithamoene umangu. Na senabi thonara ngunu ipi bangal aymidhe; thana mura nan niyaypa yoelpadhin?’ \p \v 29 Nuy Yesu kuniya mulaydhin thanamulpa, ‘Ngitha mina koey koerawaygal Minar Poelayzinga midh a Awgadhaw poerapar midh nanga. \v 30 Uma mabaygal mi thonara nanga lak kaday nithamoene, thana matha kedha angelal daparoenu midh, garkaz a yoepkaz lak niyaypa yoelpaypa lawnga. \v 31 Wara kedha, thana uma mabaygal ngaru lak kaday nithamoene, kuyk Awgadhaw yangukudu kedha, \v 32 “Ngay ngaru Abraman Awgadh, Isakan Awgadh, Yakubun Awgadh.” Nuy lawnga kedha, “Ngay kulay thonar thanamun Awgadh.” Nuy kedha, “Ngay ngaru thanamun Awgadh.” Ngay kedha zoenguz ngithamulpa kedha, thana Abrama ngaru igililmayl.’ \v 33 Thana mura mabaygal na karngemidhin nungu yangukudu thana koeyma madhu pamemidhin, thana kedha ngoedhal ngurpay kulay koerngayginga. \s1 Awgadhaw koey sabi midh \r (Mareko 12.28-34; Luka 10.25-28) \p \v 34 Thana Parasayalgal nanga karngemidhin kedha Yesun ngurpay kedha bibirilnga a thana Sadusayalgal kalanu yagigal, thana Parasayalgal garwoeydhamoeydhin Yesulpa. \v 35 Urapun thanamun sabiw mgurpay mabayg nuydh yapupoeybay aymoedhin Yesulpa nubepa nuthay aymoeypa. \v 36 Nuy kedha, ‘Ngurpay Mabayg, mi sabi adhapudhay mura wara sabil ngalpan sabinu?’ \p \v 37-38 Nuy Yesu kedha, ‘Adhapudhay sabi kedha, “Ngitha ngaru maman manin ngithamun Kuykulnga mura ngithamun ngoenakapoengu, a mura ngithamun mina muy igililmayngu, a mura ngithamun wakay thamamayngu.” \v 39 Wa, sena koey sabi a wara nabiya wagel kedha, “Mi mabaygal nanga ngibiya pasiya, ngidh ngaru thana maman mamayin, matha kedha nginu mam ngidh ngibepa ayman.” \v 40 Sepalbi ukasar ngurpay palay kuyk, a mura wara sabil a nungu Mosen ngurpay, sepalbi ukasar sabingu koesimoeyn.’ \s1 Awgadhaw Woeyayzi Mabayg, nungu thathi nga \r (Mareko 12.35-37; Luka 20.41-44) \p \v 41 Thana Parasayalgal mura garwoeydhamayzimayl nanga, nuy Yesu yapupoeybaydhin thanamulpa kedha, \v 42 ‘Ngithamun wakay thamamaynu midh, Awgadhaw Woeyayzi Mabayg Keriso, nungu muruyg nga?’ \p Thana kedha, ‘Nuy Dhawithan Kazi, Dhawithan kulkangu.’ \p \v 43 Yesu kuniya, ‘Keriso nanga Dhawithan Kazi nanga, nuy Dhawitha midh paru nuyn kedha tharan, “Kuykulnga”? Nuydh kedha koey yangukudu gasamadhin Maygi Maringu, a mulaydhin kedha, \q1 \v 44 “Nuy Kuykulnga mulaydhin ngaw Kuykulmaypa kedha, \q2 ‘Ngi ngapa in thanuripa ngaw getha doegamoenu, \q1 kurusipa ngath nginu mura thabukiriw mabaygal mulupa idimpa; \q2 a ngidh ngar tharal thanamuniya gimal.’” \b \p \v 45 ‘Wa, Dhawitha nuydh nuyn Keriso kedha tharadhin, “Kuykulnga”. Ngitha midh paru ngayapa kedha umamaypa, “Keriso nuy Dhawithan Kazi”. Dhawitha nanga nuydh nuyn kedha tharan, “Kuykulnga”?’ \v 46 Thana mura yangukudugigal nubepa kuniya maypa, a koezi pawpa thanamun aka mina koeyza nubepa wara yapa mulaypa. \c 23 \s1 Thanamun sabiw mgurpay mabaygaw a Parasayalgaw wati igililnga \r (Mareko 12.38-39; Luka 11.43,46; 20.45-46) \p \v 1 Kalanu Yesu nungu ngurpay aymoedhin thanamulpa, mura mabaygoepa yangu lagoenu. Nungu niyaykazil lak puzimoeyr nubiya. \v 2 Nuy kedha, ‘Thana sabiw ngurpay mabaygal, thanamun kupay kedha, Mosen Sabi ngurpaypa a sakar maypa mura mabaygoepa. \v 3 Thana mina ngurpayngu ngulaygal, kasa kay kedha thana aymayginga. Ngitha thanamun yangukudupa kurusipagemipa, thanamun pawanu puzig. \v 4 Thanamun danal poethay kedha wara mabaygoepa, thana koey mapu mayakal wanepa wara mabaygaw thabaynu, kasa kay kedha thanamulpa urapun zapa maypa lawnga kedha mayakaw oengayzi mabaygoepa ibupudhaypa. \p \v 5 ‘Thana mura thanamun kapu zagethal aymoeypu mabaygaw parunu, kuyk thanamun ubi kedha, mabaygan thana thawmamayipa. Thana ngulayg moegina yanal ubamoeypu paruya, poewthiya a poerthanu, muynu yatharayzimayl, Maygi Thusiw thapiw oengayzimayl. Wa, thanamun kedha moegithap yanal ngaru mura mabaygoepa imaypa. Thanamun koey sodhaw mulupa puzi zamiyakal lak kedha, ngaru mina koey kuykuthalmayl, mura mabaygoepa imaypa. \v 6 Koey ay nanga, thanamun pawa matha kedha, thana mina kapu niyaylagal mamayin thanamulpa. Yoewthanu lak kedha, thanamun geth niyaylagal ngaru wanamoeyn thanamulpa. \v 7 Thanamun mina ubi kedha, mabaygal thanamulpa koeyma apasin barpudhay laganu, a thana kedha tharimoeypa, “Koey ngurpay mabayg”. \p \v 8 ‘Matha ngoedhagidh lawnga ngin kedha tharan, “Koey ngurpay mabayg”, kuyk ngitha ngaru tukuypal kidhakidhan, a ngithamun ngurpay mabayg matha urapun. \v 9 Nubi apaw goewanu nanga, ngidh mabayg kedha thoerayginga, “Thathi”, nubepa apasi ayimpa. Minguz kedha, ngithamun Thathi matha urapun sey gimal dapara. \v 10 Kuykulnga lak kedha, ngitha mabayg kedha thoerayginga, “Kuykulnga”, ngithamun Kuykulnga matha urapun, nuy Awgadhaw Mina Woeyayzi Mabayg. \p \v 11 ‘Nga nanga ngithamun koey mabayg, nuy ngaru ngithamun zagethaw mabayg. \v 12 Ngadh nanga nungu nel kadaypa maypa, nuyn bangal mulupa manine, a nga nanga koeyma apa pudhiz, nuyn bangal kadaypa manine.’ \s1 Mabaygal kasa gimiya muk, muynu loka thoeydhaylnga \r (Mareko 12.40; Luka 11.39-42,44,47-52; 20.47) \p \v 13 ‘Nag, ngitha sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal, ngithamun igililnga koey gegeyadh bangal, ngitha kasa gimiya muk, muynu loka thoeydhaylmayl. Ngithamun pawa kedha, ngitha Daparaw Basalaya gud mathampa, wara mabaygoengu muy oerayle; a ngitha lak kedha ngithamulpa muy oeraypa lawnga. Ngitha daparpa ubigigal, ngitha midh paru wara mabaygal wadhepa.\f + \fr 23:13 \ft Dhuray kulkubaw Minar Poelayzimayl, thana wara basalmayl kedha 14. Ngithamulpa koey gegeyadh bangal, ngitha sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal. Ngitha kasa ngoelkay modhabinu barpudhamoeypa yoepkaz maykaw lagiya. Kalanu thana uthay aympa thanamun wati pawangu imoeyle, thana koey kuykuthal thoeythu pagemipu, mabaygaw parunu.\f* \p \v 15 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal, ngitha sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal, ngithamun zageth mamu mina lawnga. Ngitha kedha memayipa, ngitha mura wadhwadhgamupa, wara mabaygoepa lumaypa, thanamulpa garki thoeyaypa ngithamun amenipa. Ngithamun lumay mina koeyza, kasa kay kedha, mabayg garki thayiz nanga, ngitha mina wati ngurpay ayman nubepa, kurusipa nuy adhapudhay wati mabayg aymiz, ngithamun wati pawa midh nanga. Nuy Sathanan kazi aymiz. \p \v 16 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal, ngitha kuyku mabaygal wara mabaygoepa yoelpaypa, kasa kay kedha ngithamun yoelpay ngoedhe kedha maygum midh, nuydh wara maygum yoelpaypa. Ngitha mina yabugud tidayginga. Ngithamun ngurpay kedha, mabaygan nanga koey yoewth tharan nungu yawoedhayzi yapa ridhapoelaypa, nubepa moegina zageth senabi yawadhayzinga patidaypa, kasa kay kedha mabaygan nay koey yoewthaw goli tharan nay nungu yapa ridhapoelaypa, nuydh ngaru ayman nungu yawadhayzinga midh nanga. \p \v 17 ‘Ngitha matha kedha maygum midh, sethabi ngurpayl kasa ngithamun geth wakay thamamayil. Koey yoewth ngaru adhapudhay nanu golingu. Senabi golin nanu maygi woenab gasaman koey yoewthangu. \v 18 Wara ngithamun ngurpay lak kedha gegeyadh; mabaygan nanga olta tharan nungu yawadhayzinga ridhapoelaypa, nubepa moegina zageth nungu yangukudu patidaypa bangal, kasa kay kedha nuydh nay kozan tharan oltanu gimal, nuydh ngaru ayman nungu yawadhayzinga midh nanga. \p \v 19 ‘Lawnga ngitha matha kedha maygum midh. Olta ngaru adhapudhay uruy kozaningu; senabi uruy kozan nanu maygi woenab gasaman oltangu. \v 20 Kedha kay, mi thonara nanga mabaygan olta tharan nungu yawadhayzinga ridhapoelaypa, senabi kozan ngaru urapumayn oltanu. Nuydh nanga olta tharan nanga, urapumayn muynu kozaniw zapul. \v 21 Koey yoewth lak kedha, mabayg nanga koey yoewth tharan, nungu ya wadhayzinga ridhapoelaypa, nuydh urapumayn muynu Awgadh tharan, koey yoewth waza nungu niyaylag. \v 22 Dapar lak kedha, mabaygan mi thonara nanga dapar tharan; wa dapar matha kedha Awgadhaw apaniyaylag, a nuy tharayzi mabayg, nuydh urapumayn muynu Awgadhaw maygi nel tharan. \p \v 23 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal, sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal, ngitha kasa gimiya muk, muynu thoeydhayl umayl. Ngitha mura moegithap sabil aymoeypa koey yoewthaw doegumuya. Ngithamun bokadhzapul a ayzapul mura dhadhiya dhadh mamayin koey yoewthoepa a ngithamulpa. Ngithamulpa koey zageth urapun moegithap nagungu yakanuraypa, thana ngaru mura dhadhiya dhadh mamayin Awgadhoepa, kasa kay kedha ngithamulngu yakanuriz mura Awgadhaw koey sabil. Ngitha ngulaygal wara mabaygiya balpudhemin mura thonara. Ngitha mina pawangu koerawaygal; a gabu ngoenakapu pawangu koerawaygal. Ngitha mina kapu akasizi mabaygal lawnga. Kapu za kedha, ngitha moegithap zagethal aymoeypa a koeythap kapu zagethal aymoeypa. Ngitha matha kedha maygumal midh, ngithamulpa koey zageth yakamoeypa mina yabugud wara mabaygoepa. \p \v 24 ‘Ngitha Awgadhaw sabil balbayginga pudhamoeypa lawnga. Ngithamun karum kedha, pasiw sabil nanga ngitha parul thoeyamoeyn; kuyku sabil nanga ngitha kasa pasiya wanamoeyn. Ngithamun ngurpay kedha, mabayg midh nanga nguki woenipa mepa; kedha nanga moegina iwi pudhiz muynu, nuydh ngaru nan adhapa maypa. Kedha nanga koey tetel uruy pudhiz ngukinu, nuydh mabaygan uruy wanin urapumayn ngukiya kalmel. Nuydh senabi uruy imayginga. \p \v 25 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal ngitha sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal, ngitha mowaw parul woeydhemipa. Ngitha koeyma garwalgamoeypa ngithamun aygudaw disal. Thana adhiya koey pudhumayl kasa kedha muy dagam koey gegeyadh. Thana minguz koey gegeyadh muynu? Kedha zoenguz kedha ngithamun karum palay zageth. \v 26 Kuyk na gegeyadh nanga, koewb lak gegeyadh, ngidh mamu balbay tidan sethabi wati zapul muynu a kalanu nginu aygudaw rugal ngaru mura pudhunga muya a adhiya. \p \v 27-28 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal ngitha sabiw ngurpay mabaygal a Parasayalgal. Ngitha kasa azaz paru woeydhemipa, ngitha matha kedha kayn awin pinizi kula midh nanga mabaygaw moeram. Muynu kulba ridhal a woesimayzi gamul, a ngithamun igililnga lak kedha paruya balbayginga, muynu gegeyadh. \s1 Thanamun wati kuth \p \v 29 ‘Ngithamulpa koey gegeyadh bangal ngitha ngulaygal kulkubaw peropethaw moeramaw lagal mina balbayginga danal poethaypa, a wara parul kulkubaw mina mabaygoepa lak kedha ngitha mina danal poethaypa. Lawnga ngitha kasa gimiya muk, muynu ngitha matha kedha ngithamun thathiw thathil midh. Thana ngulaygal Awgadhaw maygi peropethal umamathamoeypu. \v 30 Ngitha kedha mulemin, ngitha nay sethabi thonar sey ngitha aymayginga nay, \v 31 kasa kay kedha ngithamun ya kedha, ngitha thanamun kaziw kazil, a ngay ngulayg kedha, ngitha matha kedha wati mabaygal thana midh nanga. \v 32 Thana nabi za kuykaymadhin a ngitha aymoeyziw. \p \v 33 ‘Ngitha thabul a thabu kazil. Ngithamulpa bangal koey zageth aymidhe bup oeraypa senabi woesimoeygi muyngu? \v 34 Wa, ngay ngithamulpa kedha, ngath ngithamulpa wayane bangal peropethal, a ngulayg mabaygal Awgadhaw, a Awgadhaw. Ngithamun danal poethay thanamulpa lak kedha gegeyadh bangal. Dhuray ngitha ngulayg mathamoeyne bangal a dhuray ngitha sathawro puydhamoeyne, a dhuray nanga ngitha palngemoeyne ngithamun yoewthanu dhadhal, a thana adhapa wayamoeyne mura ngithamun goegathoengu, wara goegathoengu wara goegathoepa. Ngitha kedha zoenguz wati kuth gasamoene bangal, kuyk ngitha mina mabaygal mathamoeypu. \v 35 Ngitha mina wati maykuyk. Thanamun kulka wal mizin Awgadhoepa, ngithamun wati zageth pugamoeyn. Thana mura kuykugi umamathamayzi mabaygal, mamu Adhaman kazi Abelu,\f + \fr 23:35 \ft \+it Thana mura kuykugi umamathamayzi mabaygal, mamu Adhaman kazi Abelu\+it*: Keyn nuydh nungu tukuyap uma mathamoedhin: wara Zenesis 4.8 geth tidi.\f* kurusipa Zakaraya, Berekayan kazi ngan nanga mathamoedhin koey yoewthanu muynu, oltanu amadhan. \v 36 Ngay ngithamulpa mina muliz kedha, ngitha nubi maykuyk wati kuth gasamoene bangal, mura thabi wati pawangu.’ \s1 Yesun koerkak badh Yoerusalemoepa \r (Luka 13.34-35) \p \v 37 Kalanu nuy Yesu koey goegathoepa buwayl thayadhin a nungu koey ngoenakap mapu yakamadhin kedha, ‘A! Yoerusalema, Yoerusalema, ngitha mura thonara Awgadhaw peropethal uma mathamoeypu, a kulan dhanamoeypu Awgadhaw woeyayzi mabaygal ngithamulpa. Koeyma thonaralnga ngaw mina ubi ngath Ngaga toeydhamoeypa ngaw geth mura ngithamuniya, Yoerusalemaw mabaygiya, ngoedhe apu pawl ngaga toeydhamoeypu nanu kazil boethanu muynu, kasa kay kedha ngitha ngithamun ubiginga ngawngu. \p \v 38 ‘Kedha kay ngitha ngithamun geth yabugud ayman, kurusipa bangal ngithamun koey yoewth ngaru mabaygoegi dhadhabuth, woenaboeginga. \v 39 Koezi kayboengu ngithamulpa ngayapa lak imaypa lawnga, kurusipa bangal ngitha mura ngoena imane, a ngithamun kalmel thawmayzi yangukudul kedha, “Awgadhaw woenab a poerapar daparngu seyzi mulupa. Awgadhan ngin ngapa wayan nungu kupaypa oengaypa.” ’ \c 24 \s1 Thanamun koey yoewth kalanu pudhedhe \r (Mareko 13.1-2; Luka 21.5-6) \p \v 1 Kalanu thana ladhudhin, Yesu a nungu niyaykazil. Si koey yoewthanu adhal memayir, thana niyaykazil nubepa mulemin kedha, ‘Kuykulnga, ngidh iman kedha, nubi koey yoewth mina kapu kulaw moeydhayzinga.’ \p \v 2 Yesu kuniya muliz thanamulpa, ‘Wa, sepa nagemiw, setha mina koey kulal, kasa kay kedha kalanu bangal thana kasa mulupa pudhemine, wara kulaginga bangal gimal, mura mulupa idimoeyne.’ \s1 Wati danalpoethay thonara bangal \r (Mareko 13.3-13; Luka 21.7-19) \p \v 3 Yesu kalanu padapa uzaraydhin, Olibaw Pad. Matha nungu niyaykazil nubiya ladhudhin. Wara mabaygoeginga, thana nubiya kuyk wakaydhin kedha, ‘Sethabi mura zapul nanga, ngidh kulay pudhamoeynu, thana bangal mi thonar mangemine. Ngoey midh paru bangal ngulayg asimoeyne kedha, thonar amadhan thamiz, ngibepa kuniya mangaypa, a nubi gugu ubidh thoeyayzimaynu kuth.’ \p \v 4 Nuy kuniya muliz, ‘Thonaral koeygarsar, wara ngoelkay, wara mina. Ngitha koey poeypiyam a wergoegadhasig bangal, ngoelkay mabaygoengu ngithamulngu karum poelayle. \v 5 Kedha mabaygal bangal mangemine a sole ya umamoeypu yaynanob kedha, “Matha ngay Kuykulmayngu ngapa ngithamulpa. Ngay nungu Mina Woeyayzi Mabayg.” Wa kedha ngoedhal mabaygal bangal mangemine; koeygarsar mabaygal thanamulpa ruwamoeyne bangal, sethabi ngoelkay mabaygiya asimoeyne. \p \v 6 ‘Wara kedha, mabaygal bangal koeyma silamoeypu ngithamuniya amadhan a ngithamulngu koeysigal. Amadhan nanga ngitha koewbu nur karngemine, koeysigal nanga ngitha koewbungu yangu wakay gasamoene. Sethabi thonaral ngaru kulay mangemine, mina thonar matha lawnga ka nubi gugu ubidh thoeyayzimaynu kuth. \v 7 Mamu kedha, mura koey goegathal ngaru pazal memayipu kidhakidhan, a koey aygi wathal bangal mangemine, a nubi apaw goewaw boeradhar mura wadhwadhgamuya garguy medhedhe. \p \v 8 ‘Mura thabi zapul kulay. Wagel bangal sirisir koeyza aymidhe. Kulay mapul nanga, setha ngoedhe yoepkaziw kayn kazimay kikir kayn gamuthariz, kulay kasa moegina, wagel bangal koeyza. \v 9 Sethabi thonaral nanga, thana bangal dhoerdhimoeypu ngitha, wati danal poethay mabaygoepa, umamathamayzi mabaygoepa mamayipu ngitha. Wa, mura nubi apaw goewaw mabaygan bangal wati ngoenakap gasampu ngithamulpa, minguz kedha ngitha ngaw gamu puziw mabaygal. \v 10 Kalanu koeygarsar mabaygoepa lak puzipa lawnga ngaybiya, kuyk thana mabaygoengu akan. Thanamuniya midh thonara nanga sirisir puydhiz, thana lak ngaw niyaykazil lawnga. Mabaygal sethabi thonara koeyma imul pathamoeypu kidhakidhan, a wati ngoenakap koeyza bangal meparu senabi thonara. \p \v 11 ‘Kalanu koeygarsar wati peropethal yakamoeyne, thana kasa ngoelkay ngaw mabaygal aymoeypa; thana ngulayg mabaygal karum poelimoeyn. Koeygarsar mabaygal adhapa ruwamoeypu mina yabugudoengu thanamuniya, wati peropethaya asimoeypu. \v 12 Kawrag bangal mina koeyza, a mabaygaw mam Awgadhoepa mamu mina lawnga; mam kasa moegina. \p \v 13 ‘Kasa kay kedha, mura setha ngaya nanga mina parul thoeyayzimayl Awgadhoepa, thana lak puzimoeypa nubiya, wa kurusipa thana kuth gasamoene balbayginga. Kedha mabaygal matha ngoedhagidh Awgadhaw Basalayapa. \v 14 Wa, Awgadhaw kapu yangu wakay nungu basalaya midh nanga, mamu yadu poelgayzinga mura nubi po gubaw gizuya, mura mabaygoepa yakamaypa, Awgadhaw ngurpay midh nanga. Wa, sew kalanu kuth gasamoene nubi gugu ubidh thoeyayzimayngu. \s1 Abere wati za mangedhe maygi lagoenu dhadhal \s2 (Yesu nuydh ngurpay matha ayman niyaykazipa) \p \v 15 ‘Wa kalanu bangal ngitha imane abere wati ngoedhathoeyay, miza nanga nuy kulkubaw peropetha Daniyel yadupalgadhin kedha, “Ngitha bangal imane abere wati ngoedhathoeyay, Awgadhaw maygi lagoenu dhadhal.” Ngitha mura getha tiday mabaygal matha ngoedhagidh kedha, ngitha nubi ya tidan. \v 16 Senawbi thonar mina wati thonar. Ngitha ngaya nanga sey Yoewdhayawl doegamoenu nanga, ngitha kasa sobaginga padapa zilmemin. \v 17 Ngitha setha ngaya nanga gabupa thanuriz sey gimal thodhanu, ngithamulpa koey zageth lagapa muy yoewthaypa, rugapa gasamoeypa, lawnga ngitha matha zilmemin. \v 18 Ngitha ngaya nanga apawlagoenu, lak kedha lagapa kuniya tidayg sumay sodhoepa. \v 19 Thana maythalgal yoepkazil ngaya nanga maythalgal a moegina mapethalgal, thanamun sirisir mina koeyza. \p \v 20-21 ‘Kapu za ngitha Awgadhoepa yoewdhemin, kedha za wati thonarngu dhadha mangayle, a sabadhoengu mangayle. Sumayl thonar nanga apupa, mapethoepa mina wati igililnga sey bupiya, mura mabaygoepa wati igililnga. Kedha wati thonar ngaru adhapudhay mura wati thonaral nubi gugu ubidh thoeyayzimayngu samayngu ngapa, a lak kedha seyzi pawpa kurusipa nubi gugu ubidh thoeyayzimayngu kuth, kedha ngoedhal wati thonarginga. \v 22 Kasa kay kedha Awgadh nuydh nan lak thawpayn pathan, senabi wati thonar; nuydh aymayginga nay mura mabaygal ngaru um pudhepa, kurusipa mura eygi thoeyamoeyn. Nuydh minguz nan thawpayn pathan, kuyk nungu yadu thurayzi mabaygal, setha ngaya nanga nuydh nubepa mamayin. \p \v 23 ‘Ngath kedha zoenguz ngithamulpa mura sakar pudhamoeyn nubi ngulayg; wara mabayg sike ngithamulpa muledhe bangal, “Mesaya in Awgadhaw Mina Woeyayzi Mabayg,” lawnga, wara mabayg kedha, “Awgadhaw Mina Wayayzi Mabayg sey senabi goegathoenu.” Ngitha kedha ngoedhal yangukudul mina yoepathamayg, setha kasa ngoelkay yangukudul. \v 24 Ngoelkay peropethal mangemine bangal, a wara ngoelkay mabaygal ngaya nanga kedha yaynanob umamoeypu, “Matha ngay Awgadhaw Mina Woeyayzi Mabayg.” Thana kedha ngoedhal mabaygal ngulaygal adhapudhay zagethal aymoeyne bangal, senabi thonara. Thanamun kasa ubi kedha, thana Awgadhaw mina thurayzi mabaygal adhapa yoelpamoeyne wati yabugudoepa. \p \v 25 ‘Wa, ngitha karngemiw, ngay kulay muliz ngithamulpa, thanamulngu ngithamulngu karum poelayle bangal. \v 26 Mabaygal sike kedha mulemine, “Awgadhaw Mina Woeyayzi Mabayg sey bupanu,” lawnga mabaygal kedha, “Nuy sey gumi lagoenu muynu.” Ngitha thanamulngu mina yoepathamayg. \p \v 27 ‘Mi thonara nanga Mabaygaw Kazi mangedhe bangal, ngay mura mabaygoepa kakal yakamidhe, matha kedha poenipoen midh mura yakamiz dapariya woewra doegamoengu kuki doegampa. \v 28 Mina thonara nanga na ngaru kakal mura mabaygoepa, matha kedha ngagalgal ngaru kakal mura mabaygoepa, ngoedhe uruyn nurimpa gibidhoepa. \s1 Mabaygaw Kaziw kuniya mangay amadhan \s2 (Yesu nuydh ngurpay matha ayman niyaykazipa) \r (Mareko 13.24-27; Luka 21.25-28) \p \v 29 ‘Sethabi wati goeygil kulay, na matha kedha kulba Minar Poelayzinga midh nanga, “Kalanu goeyga zurug asin, a moelpal buyag asin, a setha nanga thithuyl pudhemin daparoengu mulupa. Wa, sethabi mura koey bibiril zugubal, thana mina bibirig asimoeyn.” \v 30 Mabaygaw Kaziw maku kalanu kakal aymiz daparoenu. Senabi thonara mura nubi apaw goewaw buwayl koeyma ngudi sulemin. Kalanu ngay Mabaygaw Kazi mura mabaygoepa kakal aymiz. Ngay bangal senawki ngapa dapariya ziyaya gimiya, bibir a poerapar mina koeyza. \p \v 31 ‘Kalanu koey bu poeybedhe, a ngaw angelal kalanu wayamoey ne wara wadgoepa nubi po gubaw gizuya, ngaw adhapa thurayzi mabaygoepa garwoeydhamoeypa, ngayapa mura wadhwadhgamungu. \s1 Moegina ngurpay gasaman dhani aypuykoewsangu \s2 (Yesu nuydh ngurpay matha ayman niyaykazipa) \r (Mareko 13.28-31; Luka 21.29-33) \p \v 32 ‘Wara aypuykoewsa ngalpaniya nungu nel dhani, kapu za ngitha nubiya ngurpemipa. Nuy nanga mura maludh gamulnga aymiz a kayn nikil malguy adhamoeyn nungu thamoengu, ngitha ngulayg asimoeyn kedha, naygay thonar amadhan thamiz. \p \v 33 ‘Wa, ngitha mi thonara bangal thabi moegithap zapul imamoeyne, ngaw kulay yangukudu ya midh nanga, ngitha ngulayg asimoeyne kedha, Mabaygaw Kaziw mangay amadhan. \v 34 Kedha yakanurayg, mi thonara nanga mura thabi thonaral yakamoeyne bangal, dhuray mabaygal kaybaw maykuykoengu, matha memayipa. \p \v 35 ‘Kurusipa nabi apa goewa a dapar idimidhe bangal a muwasin kasa kay kedha ngaw yangukudupa ngaru muwasiginga.’ \s1 Ngalpa mura koerawaygal senabi thonarngu \s2 (Yesu nuydh ngurpay matha ayman niyaykazipa) \r (Mareko 13.32-37; Luka 17.26-30,34-36) \p \v 36 Yesu lak mulaydhin thanamulpa, ‘Mabaygoeginga ngulayg kedha ngaw Mabaygaw Kaziw mi thonara lak ngapa kuniya. Ngalpa goeygingu koerawaygal, awangu koerawaygal. Thana daparaw angelal a matha kedha ngay ngoey mura koerawaygal. Matha Thathi kedha ngulayg, ngay mi thonara lak ngapa kuniya. \p \v 37 ‘Thonar na gasamoene bangal matha kedha Nowan thonar midh, kulkub mangaydhin.\f + \fr 24:37 \ft Nowan mina zageth: wara Zenesis 6.5-8 geth tidi.\f* \v 38 Senabi koey dudupay na mangaydhin nanga, mabaygal koeyma madhu pamemidhin; senabi goeyginu parunu thanamun igililnga matha kedha mura thanamun goeyginu midh nanga, thana ay purthar, a dhuray thanamulngu getha dhoerdhimay goeyga. \v 39 Mi thonar Nowa a nungu buway koey butapa muy thayadhin nanga thana mura wara mabaygal lak tidayginga, Awgadhaw buwaylthoeyay midh nanga, kurusipa koey woer gamutharaydhin, mura sethabi mabaygal mathamoeydhin. Mi thonar nanga ngay Mabaygaw Kazi lak ngapa kuniya, na lak kedha Nowan thonar midh nanga, koeygarsar mabaygal buth poethayginga. \v 40 Senabi thonara bangal ngaw gasamayzi mabaygal ngaru adhangulamoeyne. Ukasar mabayg nanga kalmel zagethan memampa apaw lagoenu, thana ngaw garwoeydhamayzi angelal sepa nanga palamulpa, thana ngulayg wara mabayg oengane a wara mabayg kasa wanan. \v 41 Ukasar yoepkaz nanga palamun kalmel kunaw zageth, angelal na mangemin nanga wara yoepkaz sike thanamuniya, a wara kasa wanan sike. \v 42 Ngitha thural yoewaypu bangal, ngitha mura koerawoeygal ngithamun Kuykulmayngu nuy mi thonara lak ngapa kuniya bangal. \v 43 Kedha yakanurayg, mi mabayg nanga nuy lagalayg, nuy ngaru koey poeypiyam mura thonara, puru mabaygoengu muya uthayle. Lagaw mabaygan wara thonara giyaw woengayginga nanga, wa senawbi thonara za mangiz. \v 44 A ngitha lak kedha ngaru mura thonara buth pathayzimayl, kuyk ngaw Mabaygaw Kaziw kuniya mangay aymidhe bangal ngidh midh thonara nanga ngitha wakay thamamayn gasamayginga. \s1 Mina zagethaw mabayg a wati zagethaw mabayg \s2 (Yesu nuydh ngurpay matha ayman niyaykazipa) \r (Luka 12.41-48) \p \v 45 ‘Nga nanga Awgadhaw mina zagethaw mabayg. Nuy ngoedhe kedha mabayg ngabepa kupay poeybayzinga kedha, nuydh dhuray wara zagethaw mabaygal danal pathepa, thanamulpa minamaypa thanamun ayde zapul. Nuydh ngaru ayman balbayginga senawbi zageth. \v 46 Kapu woenab nubepa zagethaw mabaygoepa kedha, nungu kuyku mabaygan nanga iman nuyn, nuy matha zagethan mepa, kuyku mabaygaw yangukudu midh nanga. \p \v 47 ‘Ngay ngithamulpa mina yadu umepa kedha, nuy kuyku mabaygan ngaru bangal gimaw kupay manine senawbi zagethaw mabaygoepa. Kalanu bangal nuy mura sethabi lagaw zapul danal pathepu. \v 48 Wa, kedha balbayginga, nuy wati zagethaw mabayg nay nuy kedha mulaydhin nay, “Ngaw kuykulnga koey kuykuthalnga adhal, nubepa ngapa mangaypa lawnga.” \v 49 Nuydh sike wati pawa ayman nay, wara zagethaw mabaygal koeyma mathamoeypu, a nungu kunubur koeyma, gurukun koeyma woenipa mura wati mabaygiya kalmel a ayde lak kedha koeyma purathipa. \p \v 50 ‘Zagethaw mabaygan kedha wati pawa ayman nay, kurusipa nungu kuykulnga kasa gumi mangiz, a nungu wati pawa nuydh iman, \v 51 nuydh nuyn koeyma palngin, kalanu nuyn adhathayan mura wati mabaygiya kalmel. Thanamun kalmel may mina koeyza a thana tikitik nudhemipa dhangal.’ \c 25 \s1 Ten ngoewakazil thanamun ya \p \v 1 Yesu lak mulaydhin thanamulpa kedha, ‘Senabi goeyginu Awgadhaw Basalaya matha kedha ten ngoewakazil midh nanga. Thana niyaypa yoelpay aypa memayidhin. Thanamuniya yaynanob moegina lamal, a thana si ugadhin niyaypa yoelpayzi garkaz. \v 2 Thanamulngu payb koerngayl ngoewakazil a wara payb koerngaygi ngoewakazil. \p \v 3-4 ‘Wara payb thanamuniya kasa moegina idi buyunu thanamun geth lamapa malaypa. Wara payb nanga thana lak idi oengayginga thanamun lamapa malaypa. \v 5 Thana koey kuykuthalnga ugadhin nuyn niyaypa yoelpayzi garkaz. Nungu sob nanga thana moegina uthuy poeydhadhin, kurusipa dhadha kubil gasamoedhin, \v 6 mabaygal wal memayidhin kedha, “Kayn alay in, ayawal ngitha mura nubepa imaypa.” \p \v 7 ‘Thana ten ngoewakazil mura danpalemidhin, thanamun lamaw wikil balbay tidamoeydhin. \v 8 Thana koerngaygi ngoewakazil imadhin kedha, thanamun lamal amadhan woesimoeypa, thana kedha koerngayl ngoewakazoepa, “Ngitha gar ngoeymulpa moegina idi malaw ngoeymun lamoengu woesimoeyle?” \p \v 9 ‘Thana kuniya mulemidhin thanamulpa, “Kedha lawnga ngoeymun idingu eygithoeyayle. Ngoeymun idi kasa moeginamayl. Ngitha ladhu barpudhay lagapa, ngithamun geth idipa barpudaw.” \p \v 10 ‘Kalanu thana koerngaygi ngoewakazil ladhudhin, kasa kay kedha thana nanga sey barpudhay lagoenu mangemidhin nanga, kayn alay mangiz. Thana koerngayl ngoewakazil nubiya kalmel muya uthemidhin niyaypa yoelpay aypa. Kalanu pasa gud matha-maydhin. \p \v 11 ‘Thana koerngaygi ngoewakazil lak kuniya mangemidhin barpudhay lagoengu kasa kay kedha pasa gud mathamayzinga. Thana nubepa kayn alaypa wal memayidhin kedha, “Ngidh gar pasa pudhar ngoeymulpa muy uthaypa?” \p \v 12 ‘Nuy kayn alay kuniya muliz thanamulpa, “Lawnga ngay ngithamulngu koerawayg, ngayapa pasa pudhaypa lawnga.” ’ \p \v 13 Kalanu nuy Yesu kedha thanamulpa niyaykazipa, ‘Ngitha bangal koeyma thural yoewaypu, ngaw kuniya mangay lak kedha, ngitha goeygingu koerawaygal, a awangu koerawaygal.’ \s1 Wara Yesun ya matha ngoedhagidh thoeri zagethaw mabaygaw adhi \p \v 14 ‘Ngaw kuniya mangay matha kedha kuyku mabayg midh nuy yawarpa ubin mepa, koeysigal lagapa. Nuydh mamu nungu thoeri zagethaw mabaygal thurimoeydhin nubepa, nuydh thanamulpa bokadhzapul mamayidhin thanamulpa moegina bokadhzoengu zagethoepa aymoeypa nungu yawaraw sob. \p \v 15 ‘Mabayg nanga bokadhzoengu sakarngu koey ngulayg nanga, nuydh nubepa koey bokadhzapul mamayidhin, mabayg nanga kasa moegina ngulayg, nubepa kasa moegina bokadhza madhin. Nuydh thanamulpa kedha mamayidhin, wara mabaygoepa $5,000 wara mabaygoepa $2,000 a moeygapa mabayg nanga, nuydh nubepa madhin $1,000. Kalanu nuy miyaydhin. \v 16 Nuy kulay zagethaw mabayg nanga, nuydh sethabi $5,000 madhin barpudhay lagoepa, a nuydh kapu zageth aymoedhin, kurusipa nuydh lak wara $5,000 ukamadhin kuniya. \p \v 17 ‘Nuy wara zagethaw mabayg nuydh nungu $2,000 madhin barpudhay lagoepa a kapu zageth aymoedhin, kurusipa nuydh lak wara $2,000 ukamadhin kuniya. \p \v 18 ‘Nuy moeygapa zagithaw mabayg nanga, nuydh kedha aymayginga, wara zagithaw mabayg midh nanga. Nuy kasa kedha aymoedhin, boeradhoeranu muynu moerama thayamoeydhin sethabi nungu kuyku mabaygaw bokadhzapul. \p \v 19 ‘Wara thonara nanga thanamun kuyku mabayg lak kuniya tidaydhin thanamulpa, thanamun bokadhzoengu zagethoepa minamaypa. \v 20 Nuy kulay zagithaw mabayg nuydh nubepa ngapa madhin wara $5,000. Nuy kedha nungu kuyku mabaygoepa, “Ngidh ngayapa madhin $5,000, wa ina nabiya wara $5,000 ukamoeydhin ngaw zagethoengu.” \p \v 21 ‘Nungu kuyku mabayg kedha mulaydhin, “Nginu zageth matha ngoedhagidh. Ngidh moegina zageth matha ngoedhagidh oengadhin, wa ngath ngibepa koey kupay manin. Ngi bangal ngaw koey bokadhzoengu danal poethay mabayg. Aya ngapa ngayapa, ngoeba kalmel ika dhiw gasampa, ngaw woenabal igililnga na lak kedha ngibepa.” \p \v 22 ‘Nuy wara zagethaw mabayg lak kedha ngapa nungu kuyku mabaygoepa. Nuy kedha mulaydhin nubepa, “Ngidh ngayapa madhin $2,000, in nubiya wara $2,000 ukamoeyngu ngaw zagethoengu.” \p \v 23 ‘Nuy kuyku mabayg kuniya muliz, “Eso ina mina zageth nginu. Nginu kupay nanga kulay apal, ngidh mina zageth aymoengu. Wa ngath nginu kupay koeyma kadaypa manin, ngi kalanu lak kedha ngaw koey bokadhzoengu danal poethay mabayg. Aya ngayapa ngapa, ngoeba kalmel ika dhiw gasampa, ngaw woenabal igililnga lak kedha ngibepa.” \p \v 24 ‘Kurusipa nuy moeygapa zagithaw mabayg ngapa nungu kuyku mabaygoepa. Nungu danal poethayzi modhab kedha, $1,000. Nuy nungu kuyku mabaygoepa kedha mulaydhin, “Kuyku mabayg, ngay ngulayg kedha, ngi koey dharadh mabayg nginu zagethaw mabaygoepa, ngidh ngulayg ayde gasamoeyn wara apawloegoengu, mi apawlag nanga na wara mabaygaw uthuyzinga, nginu magawngu lawnga. \v 25 Wa, ngay kedha zoenguz koeyma akan miyaydhin nginu bokadhzoengu sagul poelayle barpudhay lagoenu. Ngay kedha zoenguz nginu bokadhzapun kasa moerama thoeyamoeydhin. Ina ngath ngibepa kuniya manin nginu $1,000.” \p \v 26 ‘Nuy kuyku mabayg kuniya muliz kedha, “Ngi mina wati zagethaw mabayg, koey goegadhinga. Ngi ngulayg kedha, ngayapa aypa gasamoeypa wara mabaygaw magawngu, a ngayapa ayboewdhaw thonara aypa garwoeydhamoeypa ngalagiya nanga ngath kapul uthuyginga. \v 27 Wa, ina kedha nanga, ngi ngulayg kedha ngaw ubi midh nanga, ngidh midh paru ngaw bokadhzapul bangoepa mayginga? Ngidh nay kedha aymoedhin nay ngath ngaw bokadhza kuniya gasaman nay nabiya moegina lak ukaman kuniya bokadhzoengu danal poethay mabaygoengu.” \p \v 28 ‘Nuydh kuyku mabaygan nungu wara zagethaw mabaygal thuraydhin, kalanu thanamulpa kedha muliz, “Ngitha setha $1,000 nungungu mariw, a wara zagithaw mabaygoepa mariw, nubepa ngadh nanga lak ukaman $5,000 dolangu $10,000 oepa. \v 29 Thana setha ngaya nanga aydegal nanga, thanamulpa lak ukaman, kurusipa thana koey aydegal; kasa kay kedha thana setha ngaya nanga aygigal zagigal, thanamun kasa moenarimayl rugal kalanu thanamulngu kusumoeyn. \v 30 In nubi zagethaw mabayg nuy kasa wati mabayg. Ngitha nuyn adhathayaw inurpa, nuy kay sey mayoersiziw a tikitik nudhamoeziw nungu dhangal.” \s1 Mabaygaw Kazi ngapa kuniya bangal minamay zagethoepa \p \v 31 ‘Kurusipa bangal ngay Mabaygaw Kazi ngapa kuniya tidedhe ngaw kuykulmay kupaypa aymoeypa, ngaw angelal ngaybiya kalmel senawbi thonara. Ngay bangal ngaw adhapudhay kupay niyaylagoenu thanuridhe. \v 32 Mura nubi apaw goewaw mabaygal senawbi thonara garwoeydhamoeyne ngaybiya parunu. Ngaw minamay zageth kedha, ngath mabaygal dhadhpoelamoeyne ukasar doegampa, matha kedha mamuy danal poethay mabayg midh nanga, nuydh mamuyl wara doegampa mamayin, a nanil wara doegampa mamayin. \p \v 33 ‘Setha ngaya nanga mina mabaygal, matha kedha mamuyl midh nanga, ngath getha doegampa mamayin, a setha ngaya nanga wati mabaygal matha kedha nanil midh nanga ngath boedha doegampa mamayin. \p \v 34 ‘Ngaw senawbi thonaraw Kuykulmay yangukudu getha doegam mabaygoepa kedha, “Ngitha ayawal, Ngaw Thathiw woenab ngithamuniya mepa, ina kedha thonar nungu basalaya ngithamulpa kozan. Nubi basalaya ngithamulpa mina balbayginga buthapoethayzinga nubi gugu ubidh thoeyayzimay kuykoengu ngapa, ina dhadhabuth mina matha ngoedhagidh. \v 35 Wara thonara nanga ngaw maytha ayginga, a ngitha ngayapa ay manin. Ngoena wara thonara ngukin naynin, ngitha ngoena poeyban ngukin. Ngay wara thonar azaz mabayg igalgoegig, ngitha ngoena ayawal manin, ngithamun lagoepa. \v 36 Ngay wara thonara rugagig nanga, ngitha ngoena rugan ubaman. Ngay kikirilayg nanga ngitha ngoena danal pathan, ngay dhoerdhimoeyzig nanga ngitha ngaybiya gamuya memayipa zeylaya.” \p \v 37 ‘Kalanu thana setha mina mabaygal kuniya mulemine ngayapa, “Kuykulnga, ngoey kedha zoengu koerawaygal, ngoey nginu paru kulay imayginga, ngoey midh thonar ngin imadhin aygig a ngoey ngin aydu poeyban, lawnga ngi ngukigig ngibepa nguki manin? \v 38 Ngoey mi thonar ngin imadhin igalgoegig a ngoey ngin ayawal manin ngoeymun lagoepa, lawnga ngi rugagig a ngoey ngin ubaman rugan? \v 39 Ngoey mi thonar ngin imadhin kikirilayg lawnga zeylanu a ngoey ngibiya gamuya memayin?” \p \v 40 ‘Kalanu Kuykulmay yangukudu kuniya kedha thanamulpa, “Ngitha mi thonara nanga kedha ngoedhal za ayman wara ngaw tukuypoepa, koey mabayg lawnga mabayg nuy mina apal, wa ngidh matha kedha senawbi kapu ibupudhay ngayapa ayman.” \p \v 41 ‘Kalanu ngay boedha dagam mabaygoepa buyal thayadhe a thanamulpa kedha muledhe, “Ngitha ngawngu adhapa ladhu, ngitha ngaya nanga Awgadhaw wati woenab gasamoene bangal! Ngitha kay adhapa thayamayzimayl woesimoeygi muypa, sena miza nanga buthapoethayzinga Sathanalpa a nungu wati angeloepa. \v 42 Ngay mi thonara maythaygin mepa, ngitha ngayapa ay mayginga. Ngoena ngukin naypa, ngitha ngoena ngukin poeybayginga. \v 43 Ngay mi thonara kasa azaz mabayg ngithamuniya igalgoegig, ngitha ngoena ayawal mayginga. Ngay mi thonara rugagig nanga ngitha ngoena rugan ubamayginga. Ngay wara thonara kikirilayg, wara thonara dhoerdhimayzig zeylanu a ngitha ngoena danal poethayginga.” \p \v 44 ‘Kalanu thana wati mabaygal ngayapa mulemine kedha, “Kuykulnga, ngoey kulay nginu paru imayginga, ngoey mi thonara ngin imadhin aygig, ngukigig, igalgoegig, rugagig, kikirilayg, lawnga zeylanu dhoerdhimayzig? Ngoey mi thonara nginungu lawnga memayin?” \p \v 45 ‘Senabi thonara bangal nanga Kuykulmay yangukudu thanamulpa kuniya kedha, “Lawnga, ngay mina yangukudu ya ngithamulpa umepa, mi thonara nanga ngitha lawnga memayin wara ngaw tukuypangu, koey mabayg lawnga mabayg nuy mina apal, ngitha kedha mabaygoepa ibupudhay aymayginga, wa ngitha matha kedha ngawngu lawnga memayin.” \p \v 46 ‘Wa, kedha wati mabaygal bangal ngaru wati kuth gasamoene, ngaru ngaru wati danal poethay; kasa kay kedha setha ngaya nanga mina mabaygal nanga thana mina igililmaypa, ngaru ngaru igililnga.’ \c 26 \s1 Wati buwaylthoeyay Yesulpa gasamaypa \r (Mareko 14.1-2; Luka 22.1-2; Yoewane 11.45-53) \p \v 1 Yesu nanga nungu ngurpay mura muwasidhin, nuy kedha nungu niyaykazipa, \v 2 ‘Ngitha mura ngulaygal kedha ukasar goeygi kaliya bangal Kaludhay Ay Aymay goeyga gasamane, a ngoena bangal senaw Mabaygaw Kazi senawbi goeyginu guda arane sathawro puydhaypa.’ (Kaludhay Ay Aymay thonara thanamun koey thonar thana ngoenanu manin senabi adhapudhay thonar thanamun mabaygal nanga gudaz pudhamoeydhin Aykupithunu, a matha thanamun Aykupithu kuykuy kazil mathamoeydhin.) \p \v 3 Senawbi thonara thanamun koey misnarel a matha kedha yoewthaw koey mabaygal garwoeydhamoeydhin Kayapasan lagoenu. Nuy Kayapas thanamun kuyku misnare; nungu kapu koey lag. \v 4 Sey muynu thana gud garwaydhamoeydhin imaypa kedha, thana kay midh paru Yesun gumi gasampa a kay nuyn uma mathampa. Thana kedha umadhin, ‘Ngalpalpa nubepa ay aymay thonara gasamoeypa lawnga, kedha zoengu mabayg mina koey garsar, thanamulngu gegeyadh gasamoeyle a silamoeyle.’ \v 5 Thana kedha, ‘Ngalpalpa matha ngoedhagidh lawnga Yesulpa gasamaypa lawnga nabi ay aymay dhadhal kedha zoenguz kedha nuy mabaygoepa koey ubilnga, thanamulngu silamoeyle.’ \s1 Kapu wakasu suladhin Yesun padakuykunu \r (Mareko 14.3-9; Yoewane 12.1-8) \p \v 6 Wagel mura thabi zapul, Yesu nuy muynu moegina goegathanu nel Bethoeni, nungu igalgaw Simonan laganu, nuy nga nanga kulay wati goengaw kikirilayg. \p \v 7 Yesu nanga nungu igalgaw laganu ngoenakap thayar na wara yoepkaz ngapa muy araydhin senabi lagiya, nabiya mer kapu ganul wakasu buyu. Nabi wakasu mina koey modhabilnga. Nadh kalanu senabi wakasu Yesun pada kuykunu suladhin. \v 8 Thana nungu niyay kazin imadhin nan nadh nanga senabi wakasu Yesun pada kuykunu mura kupal madhin, thana gegeyadh gasamadhin nabepa. Thana kedha kidhakidhan umamoeyr, ‘Sena mingu kasa sagul palanu? \v 9 Nadh senabi wakasu nay mina koey bokadhzapa yoewdhan, kalanu nadh senabi bokadhza aygi zagi mabaygoepa poeyban.’ \p \v 10 Yesulpa kakal thana midh nanga umamoeyr, nuy kedha thanamulpa, ‘Nan wanaw, ngitha nabepa mingu wati ngoenakap gasaman, ina nadh ngayapa mina adhapudhay thoeyaygi zageth aymoenu. \v 11 Setha nanga aygi zagi mabaygal thana bangal ngithamuniya kalmel mura thonar ngithamulpa danal poethaypa thana. Ngay nanga ngayapa ngithamuniya ngaru maypa lawnga. \v 12 Ina nanga nadh ngaybiya pada kuykunu nabi wakasu sulan, nadh buth pathan ngaw gamu moerama thoeyaypa. \v 13 Mina ngay ngithamulpa kedha, igilaw yangu wakay nanga ngalagiya yadu poelgaypu nubi po gubaw gizunu, a matha kedha in nanu zageth nadh ayman lak bangal kedha yadu poelgaypu mura mabaygoepa, ingaru za nanu doegamuya.’ \s1 Yudhan imul poethayzi zageth \r (Mareko 14.10-11; Luka 22.3-6) \p \v 14 Yesun toewaylop niyay kazingu, urapun nungu nel Yudha Keriyothoelayg uzaraydhin sethabi koey misnarepa. \v 15 Nuy kedha thanamulpa, ‘Ngath bangal nanga ngitha Yesulpa gasamaypa balbay tidedhe, ngitha bangal ngayapa miza modhabiya manine?’ Thana muladhin 30 silba bokadhzapul nubepa maypa. \v 16 Soeyzi pawpa nuydh kalanu Yudha dhadhabuthapa nagaydhin Yesulpa thanamulpa poeybaypa. \s1 Koey ayngu purthay thonar \r (Mareko 14.12-21; Luka 22.7-14,21-23; Yoewane 13.21-30) \p \v 17 Koeykoeyne goeyga nanga gasamadhin thanamun senabi yistagi bredaw aygudaw goeyga thana Yesun niyay kazil nubepa yapu poeybemidhin kedha, ‘Kuykulnga, nginu ubi midh, ngoey kay ngalaga ngibepa Kaludhay Aypa aygudoepa zapul balbay tidaypa?’ \p \v 18 Nuydh mabayg seysithamadhin thanamulpa kedha, ‘Ngitha ladhu nubepa nungu lag sey muynu koey goegathanu. Kedha kay nubepa, “Ngurpay Mabayg lak ngibiya yoewdhiz kedha, ‘In ngaw thonar gasaman, ngaw ubilnga kedha ngay a mura ngaw niyay kazil kay nginu laganu ngoeymun Kaludhay Aygudoepa gasampa.’” ’ \p \v 19 Nungu niyay kazin mura nungu ubilmayl aymoeydhin, mura aydel zapul balbay tidamoeydhin Kaludhay Aypa. \v 20 Mina kutapa Yesu a nungu toewaylop niyay kazil ngabunadhin senabi lagoenu, a kalanu kalmel nithamadhin aygudoepa. \v 21 Ayguda dhadhal nuy kedha thanamulpa, ‘Ina bangal kuyku nidhane, ngithamulngu urapu mabaygan bangal ngoena guda arane mabaygoepa.’ \p \v 22 Thana nanga niyay kazin karngemidhin thana mina gegeyadh gasamadhin, aka a koerkak badh kalmel; thana yaynanob nubepa yapu poebemir kedha, ‘Kuykulnga ngidh ngan, ngoena maypa? Ngayapa koey zageth.’ \p \v 23 Yesu kuniya thanamulpa kedha, ‘Ngitha mura ngaybiya nithaman kalmel a ngalpa kalmel mura bredal thardhamayn urapu aygudaw zapunu, kasa kay ngaru urapun ngithamulngu bangal ngoena guda arane. \p \v 24 ‘Ngay nanga ngay Mabaygaw Kazi ngay ngaru bangal um medhedhe kuyku nidhaypa Awgadhaw yawadhayzinga Minar Poelayzinga muynu Maygi Thusinu. Kasa kay kedha ina mina koey gegeyadh senawbi mabaygoepa ngadh bangal nanga senaw Mabaygaw Kazi guda arane! Nubepa matha ngoedhagidh kedha nuyn kasa nay kazi mayginga nubi apa goewanu.’ \p \v 25 Yudha guda arayzi mabayg, yapu poeybiz kedha, ‘Ngurpay Mabayg, ngidh lawnga ngoena maypa.’ \p Yesu kedha mulaydhin, ‘Senaw ngi balbayginga muliz.’ Kalanu nuy Yudha uzaraydhin thanamulngu sizi. \s1 Yesu nuydh Maygi Ay kuykaymaydhin \r (Mareko 14.22-26; Luka 22.14-20) \p \v 26 Thana ay matha purthar, Yesu nuydh madhin nan yistagi bred yoewdhadhin eso Awgadhoepa, kalanu nuydh nan dhadhiya patidhadhin thanamulpa nungu niyay kazipa. Nuy kedha thanamulpa, ‘Marew a purthaw ina ngaw gamu.’ \v 27 Kalanu nuydh lak kedha umal ngukiw kap gima gasamadhin, yoewdhadhin eso Awgadhoepa, a kalanu thanamulpa madhin nuyn kap. Nuy thanamulpa kedha mulaydhin. \p \v 28 ‘Wanimaw ngitha mura, ina ngaw kulka ngath ngithamulpa poeyban. Ina mina kuyku nidhan Awgadhaw yatharayzinga, ngaw kulka pay yoewdhayzinga koey goersar mabaygoepa gud woeyaypa ngithamun wati pawangu. \v 29 Ngay ngithamulpa kedha, ngayapa lak nabi umal ngukipa woenipa lawnga ngithamuniya kalmel, kurusipa senabi thonar ngay bangal wanedhe kayin umal ngukin ngithamuniya kalmel sey Ngaw Thathiw Basalayanu muynu.’ \s1 Nubi kubilu kay ngitha mura bup aremipa ngawngu \r (Mareko 14.27-31; Luka 22.31-34; Yoewane 13.36-38) \p \v 30 Sew kalanu thana maygi na puydhadhin, ladhudhin Olibaw Padoepa. \v 31 Sey padanu nuy thanamulpa kedha, ‘Nubi kubilu kay ngitha mura bup aremipa ngawngu, ngoena kay ngaw kusayg woenaypa. Na Minar Poelayzinga kedha, “Awgadhan bangal mamuy danal pathay mabayg uma mathamoene a setha nanga mura nungu mamuyl thana bangal wadhwadhgoepa zilmemine.” \v 32 Kasa kay kedha, ngay nanga kaday tharedhe manine, ngaw igililnga kuniya, ngay bangal Galilayapa ngithamuniya kulay.’ \p \v 33 Kalanu Petheru kedha Yesulpa, ‘Ngayapa ngibepa kasa woenaypa lawnga. Kasa kay midh, thana mura nginungu gamungu nanithoepa.’ \p \v 34 Yesu kedha Petherulpa, ‘Lawnga, ngay ngibepa kedha, kaybaw kubilu wagel kay garkaz pawl poeybedhe, ngi kay kulay thoeri thonaralnga ngawngu koerawayg kudun tharepa.’ \p \v 35 Petheru kedha, ‘Ngayapa kedha zapa aymoeypa mina lawnga, kasa kay midh ngay kay ngaru umanga ngibeya kalmel.’ Kalanu thana mura niyay kazil lak kedha mulemidhin nubepa. \s1 Yesun thoeythupoegay apaw lagoenu \r (Mareko 14.32-42; Luka 22.39-46) \p \v 36 Kalanu Yesu a nungu niyay kazil nubeya kalmel ladhudhin sizi wara lagoepa apaw lag nel Gethsemoene, sey nanga ngabunadhin Yesu kedha thanamulpa, ‘Ngitha kow apa pudhay ngaw ugayl ngay mamu kedha uzaripa thoeythupagaypa.’ \v 37 Nuydh nubeya kalmel yoelpamoeydhin thanamulngu Petheru a Zebadin kazi ukasar. Senabi thonara nuy kasa mura goegadh asidhin kuyk nungu koerkak badh koeyza. \v 38 Nuy kedha thanamulpa, nungu thoeri niyay kazipa, ‘Ina ngaw ngoenakap kikir mina koeyza, ngoena mina koeyma nudhepa. Ngitha kow nithamaw a danal pathay aymoeziw.’ \p \v 39 Nuy kalanu thanamulngu moegina sigapa uzariz kulun pasoeyniz kuykul kalmel, nungu paru nuydh mulupa boeradharapa thayan, kalanu thoeythupagiz kedha, ‘Ngaw Thathi ina nanga seyke ngibepa matha ngoedhagidh adhapa mar ina nabi adhapudhay kikiriw mapu ngawngu, kasa kay kedha ina nginu ubilnga kuyku nidhaypa ngaw ubilnga lawnga.’ \p \v 40 Nuy kalanu kuniya nungu thoeri niyay kazipa imaypa, thana uthuy; nuy kedha Petherulpa, ‘Ngitha mingu uthuy poeydhanu? Ngithamulpa gegeyadh kedha ngaybiya kalmel nabi thawpay thonarpa danal poethay ayman? \v 41 Matha ngoedhagidh kedha ngitha danal poethay aymoeziw a yoewdhemiziw ngithamulpa magaw poelaypa, wagel kay sethabi nuthayl zoepun ngitha karum paledhe. Ngithamun mariw ubil danal poethaypa ngaybiya kalmel aymoeypa kasa kay ngithamun gamul goegadhimayl.’ \p \v 42 Yesu kalanu lak kuniya tidiz a thoeythupagiz kedha, ‘Ngaw Thathi, ina kay nanga ngawngu nabi adhapudhay theral ngukiw kap adhapa mayginga, a kurusipa kay ngay wanepa, kuykunidhaypa kay nginu ubilnga.’ \p \v 43 Sew kalanu nuy lak ngapa kuniya nungu niyay kazipa; nuydh imiz thanamun uthuy, kuyk thanamun gamul koey goegadhimayl, a thanamulpa ngoedhe koey zageth danalayg nagaypa. \v 44 Nuydh thabi thonara thana kasa waniz uthuypa, nuy lak kuniya uzaraydhin thoeythupagaypa. Ina nungu thoeri thonar thoeythupagaypa, a mura nabi thonara nungu thoeythupagay yangukudul matha thana. \p \v 45 Nabi thonara nanga nuy kuniya niyay kazipa, nuy kedha, ‘Ngitha mingu uthuy poeydhanu a? Ina thonar gasaman. Dan palemiw! Mabaygaw Kazi kay guda araypa thanamulpa wati pawaw mabaygapa gasamaypa. \v 46 Kadaypa memayiw ngalpa ladhuypa. Kedha nagemiw senawbi mabayg mangiz in, ngadh kay nanga ngoena guda araypa.’ \s1 Yudha mangiz nubiya kalmel koewbu mabaygal \r (Mareko 14.43-50; Luka 22.47-53; Yoewane 18.3-12) \p \v 47 Yesun yanu dhadhal Yudha wara nungu niyay kazi mangiz. Nubiya kalmel koeygarsar mabaygal; thana koewbu rugalgal, kuyay thurikal a gabagabal. Thana yoewthaw kuykun a misnaren wayaydhin. \p \v 48 Wagel kay mura thabi zapul, Yudha kulay mulaydhin koewbu mabaygoepa kedha, ‘Ngath kay nanga mi mabayg gud thapampa, ngitha kay nuyn gasamaw.’ \p \v 49 Thana nanga ngabunadhin Yudha balbayginga Yesulpa uzaraydhin, a nuy kedha, ‘Ngurpay Mabayg, kapu woenab ngibiya kalmel.’ Kalanu nuydh Yesun gud thapamadhin. \p \v 50 Yesu kedha, ‘Kame! Ngi mipa in, kazayginga aymar ngi mipa nanga ngapa.’ Thana kalanu koewbu mabaygal ngapa a mina koey ridh gasamadhin Yesun. \p \v 51 Wara si pasiw mabayg Yesun nuydh nungu thurik adhapa pardhadhin a woeremadhin koey misnarew zagethaw mabaygiya, adhapa pathadhin nungu kawra. \p \v 52 Yesu kedha mulaydhin, ‘Kuniya wanar senaw nginu kuyay thurik. Mabaygan ngaya nanga thurik gethan gasampa, thana thanamun um gasampa kuyk senaw thurik. \v 53 Ngi kay matha koerawayg kedha, ngayapa koey zageth lawnga ngay kay nanga Ngaw Thathipa ibupuydhaypa yoewdhepa, nuydh kay mina sobaginga ngalpalpa koeygarsar koewbu angelal wayamoeyne. \p \v 54 ‘Kasa kay kedha ngath kay nanga kedha aympa midh kay paru Moeygi Thusiw ya Minar Poelayzinga kuykunidhaypa kedha, ina mi ngoedha thoeyay nanga aymiz?’ \v 55 Kalanu nuy Yesu mangayzi mabaygoepa muliz kedha, ‘Ngitha mipa ngapa, kuyay thurikalgal a gabagabalgal ngayapa gasamaypa? Ngay koerngaygi mabayg sabingu adhiya ulaypa lawnga. Ngay mura goeyginu senaw koey yoewthanu, ngath ngurpay aymarngu ngithamulpa amadhan, kasa kay kedha ngitha nuthayginga ngayapa gasamaypa. \v 56 Itha mura thabi zapul aymaypa kuykunidhaypa Peropethaw Minar Poelayzimayl.’ Kalanu nungu niyay kazil mura wadhwadhgoepa nanithadhin nungungu. \s1 Yesun Yoewdhaylgaw kotapa madhin \r (Mareko 14.53-65; Luka 22.54-55,63-71; Yoewane 18.13-14,19-24) \p \v 57 Thana Yesun gasamayzi mabaygan nuyn madhin Kayapasan lagapa, sena ngalaga nanga yoewthaw a ngurpay koey mabaygan garwoeydhamoeydhin. Kayapas nuy kuyku misnare. \v 58 Petheru koey sigal wagel woelmay, kurusipa nuy mangaydhin muynu a thanuraydhin kalmel thanamun poepiyamaw mabaygiya, imaypa kedha thana kay miza aympa Yesulpa. \v 59 Nuy kuyku misnari a nubeya kalmel nungu Yoewdhayalgaw koey mabaygal kawnselal. Thanamun ubi Yesulpa mathamoeypa. Thana wati mabayg luman Yesulpa mulamoeypa kedha nuydh za gegeyadh ayman, kasa kay kedha thana wara gegeyadh imayginga nubeya. Nubepa kuthoepa thoeraypa. \p \v 60 Kasa kay kedha thana wara gegeyadh imayginga nubeya, a kobegadh mamu koeygarsar mabaygal ngapa paypa memayir, ngaru thanamun yaday kuykunidhayginga. Kurusipa ukasar mabayg ngapa paypa memaman. \v 61 Palay kedha, ‘Ngalbe nubi mabaygaw ya karngemidhin kedha, “Ngath ngulayg idiman Awgadhaw koey yoewth a lak moeydhan thoeri goeygoeglnga.” ’ \p \v 62 Nuy kuyku misnare kaday tariz, Yesun yapu poeyban kedha, ‘Ngi wara yangukudulayg sakar maypa a? Sena mura wati za ngibiya woeydhoeypa?’ \p \v 63 Kasa kay kedha Yesu kuniya ya mulayginga. Nuy kuyku misnare lak muliz Yesulpa kedha, ‘Mina koew Awgadhaw parunu ngi ngoeymulpa ridha ya muli. Ngi mina Keriso, Awgadhaw Kazi a?’ \p \v 64 Yesu kuniya nubepa kedha muliz, ‘Senaw ngi balbayginga muliz. Kasa kay kedha ngay ngithamulpa kedha, nabi thonarngu pawpa ngitha bangal mina yapa thamane a imane Mabaygaw Kazi Kuykulmay getha dagamoenu thanuridhe a ngay lak ngapa kuniya daparaw ziyanu gimiya.’ \p \v 65 Nuydh kuyku misnaren nungu dhoemawak pakadamoedhin thabukirin, a wal mizin kedha, ‘Wara lak yaginga koezi powpa, ina nungu mina kawrag, nungu kasa ubi Awgadhaw kupaypa gasamaypa. \v 66 Ngithamun wakay thamamay midh?’ Thana kedha, ‘Nuy wati mabayg, nuyn kay ngaru uma mathamoene.’ \v 67 Thana kalanu nungu parupa mosal adhamoeyr a gethan mathamar nuyn; \v 68 senaw ngaya nanga nuyn mathamar yapu poebemir kedha, ‘Muli ngoeymulpa ngi nanga sike mina Awgadhaw Kazi, in ngin ngadh mathampa.’ \s1 Petheru gud thadhaydhin Yesulngu \r (Mareko 14.66-72; Luka 22.56-62; Yoewane 18.15-18,25-27) \p \v 69 Petheru nuy nir si adhal, urapun yoepkaz kuyku misnarew zagethaw mabayg ngapa nubepa kedha muliz, ‘Kame! Ngi lak kedha Yesun gamu puziw mabayg senawbi Galilayaw mabaygaw.’ \v 70 Petheru nuy mura thanamun parunu gud thadhaydhin kedha, ‘Ngath nginu ya tidayginga, ngay senawbi mabaygangu mina koey koerawayg.’ \p \v 71 Kalanu nuy sizi thanamulngu moegina adhapa uzariz pasagudhapa. Si wara zagethaw yoepkazin nuyn ngurpan, na kedha thanamulpa, ‘Senawbi mabayg nuy Yesun gamu puziw mabayg, senaw nga nanga Nazarethoengu.’ (Nazareth wara moegina goegath Galilayoenu.) \p \v 72 Petheru nuy lak gud thadhaydhin kedha, ‘Ngay mina koey balbayginga ya muliz kedha, ngay senawbi mabaygoengu koerawayg.’ \v 73 Moegina buth setha ngaya nanga sike sir ngapa Petherulpa thana kedha, ‘Ngoey ngulaygal ngi mina thanamun mabayg, kuyk ngi nungu urapu yangukudu mabayg.’ \p \v 74 Petheru mina kay koey dharadh nubi thonara gud thadiz, nuy kedha, ‘Ngay sike nanga sole yadu umepa, wa Awgadhan bangal ngabiya modhab thayane. Ngay senawbi mabaygangu koerawayg.’ Senawbi thonara kay pawl poeybiz, \v 75 nuydh Petheru ngoenanu madhin Yesu midh nanga mulaydhin nubepa, ‘Wagel bangal pawl poeybedhe ngi kulay thoeri thonaralnga muledhe kedha, ngi ngawngu koerawayg.’ Nuy kalanu adhapadhadhin mayl mayl. \c 27 \s1 Yesun Romaniw kuyku mabaygoepa madhin \r (Mareko 15.1; Luka 23.1-2; Yoewane 18.28-32) \p \v 1 Mina bathaynga nanga thanamun kuyku misnarel a koey mabaygal lak garwoeydhamoedhin thanamun wati buwayl thoeyaypa aymoeypa, Yesulpa umamathamaypa. \v 2 Thana Yesun kunumoedhin, kalanu Pilatholpa angadhin. Nuy Pilatho Romaniw kuyku mabayg thanamuniya kalmel. \s1 Yudha nungu geth woeth yatharaydhin \p \v 3 Yudha nanga imadhin kedha, thana Yesun umamathamaypa madhin, nungu koerkak badh mina koeyza nuydh Yesun guda aradhin thanamulpa. Nuydh geth woeydhadhin, a sethabi thoerti silba bokadhzapul nuydh kuniya agaydhin thanamulpa kuyku misnarepa a wara koey mabaygoepa. \v 4 Nuy kedha, ‘Ngath gegeyadh aymoengu; senawbi mabayg ngath ngithamulpa madhin, nuydh za gegeyadh aymayginga.’ Thana kedha, ‘Sena nginu mapu, ngoeymun mapu lawnga.’ \v 5 Yudha nuydh sethabi silba bokadhzapul kasa thoeyamoeydhin koey yoewthoepa muypa, kalanu adhapadhadhin, nungu geth puynu gimal woeth yatharaydhin. \v 6 Thana kuyku misnarel garwoeydhamoeydhin sethabi thoerti silba bokadhzapul; thana kidhakidhan kedha, ‘Ngalpan sabinu nubi bokadhzapul matha ngoedhagidh lawnga yoewthaw bokadhzapa, kuyk ina mabaygaw kulkapa modhabiya manin.’ \p \v 7-8 Kalanu thana moegina boeradhar barpudhaydhin sethabi bokadhzapun, a nan boeradhar kalanu azaz mabaygaw moerama thoeyay lag aymoeydhin. Senabi boeradhar na kulay besiniw zagethaw mabaygaw lag; kalanu nan kedha tharadhin, kulkaw boeradhar. \v 9 Ina kay paypa kulay peropethaw Erimayan ya kuykunidhan kedha, ‘Thana madhin thoerti silba bokadhzapul, sena Isoereylaw buway mabaygaw modhab nubepa madhin. \v 10 Kalanu nan bokadhza boeradharoepa yoewdhaypa. Thana besiniw zagethaw mabaygaw boeradhar barpudhadhin, Awgadhaw yangukudu midh nanga ngayapa.’ \s1 Romaniw kuyku mabaygan Yesun zeyzi noeydhaydhin \r (Mareko 15.2-5; Luka 23.3-5; Yoewane 18.33-38) \p \v 11 Thana Yesun madhin Romaniw kuyku mabaygaw lagapa. Nuydh kuyku mabaygan nuyn thuradhin yapu poeybadhin kedha, ‘Ngi mina Yoewdhayalgaw Kuykulnga a?’ \p Yesu kuniya kedha mulaydhin, ‘Wa, nginu yangukudu moegina balbayginga.’ \v 12 Thana mura kuyku misnarel a koey mabaygal kasa mulamoeyr Yesun Romaniw kuyku mabaygoepa, kasa kay kedha nuy Yesu kasa yagig. \p \v 13 Pilatho kedha nubepa, ‘Ngi midh paru kuniya ya mulayginga koepa thanamulpa?’ \v 14 Kasa kedha Yesu ngaru kuniya ya mulayginga. Nuy Romaniw kuyku mabayg dan katamaydhin. \s1 Thana Yesulpa kuth tharan \r (Mareko 15.6-15; Luka 23.13-25; Yoewane 18.39—19.16) \p \v 15 Wara thanamun pawa kedha, mura wathanu nanga mura Kaludhay Ayngu thonara nanga, nuy Romaniw Kuyku Mabaygan ngulayg urapun kunumayzi mabayg gudwayan. Mura mabaygal garwoeydhamaydhin; thanamun ubi kunumayzi mabayg thuraypa Romaniw kuyku mabaygoepa gud woeyaypa. \p \v 16 Senawbi wathanu wara mabayg nel Yesu Barabas sey kunumay lagoenu a mura mabaygal nungungu ngulaygal. \v 17 Koeygarsar mabaygal garwoeydhamaydhin nanga, nuy Pilatho yapupoeybiz kedha, thanamulpa, ‘Ngithamun mi mabaygoepa ubi ngath ngithamulpa kay gud woeyaypa, Yesun nuyn kedha tharan Keriso, lawnga nuy wara Yesu, Yesu Barabas.’ \v 18 Nuy Pilatho ngulayg kedha, thana yoewthaw koey mabaygan kasa uwanu memayidhin, thana kedha zoenguz Yesun kotapa madhin. \p \v 19 Pilatho nanga kotanu nir, nungu ipiw yangukudu mangiz. Nanu yangukudu kedha, ‘Ngi koey poeypiyam senabi mabaygoengu, nuydh za aymayginga, ngoena pikin thayan bongel, koey akalnga, ngidh nuyn mathamayg; nuydh wara za gegeyadh aymayginga.’ \v 20 Thana kuyku misnarel a koey mabaygal ya umamoeyr thanamun wagel parul kedha, ‘Kapu za kedha, ngitha Barabasoelpa mulemiw gud woeyaypa a Yesun kay mathamaypa mariw.’ \v 21 Pilatho mura mabaygoepa yapu poeybiz kedha, ‘Ngithamun ubi midh, ngath kay mabayg ngithamulpa gud woeyaypa palbi mabaygoengu?’ Thana mura kidhakidhan kedha, ‘Barabas.’ \p \v 22 Nuy Pilatho thanamulpa kedha muliz kuniya, ‘Ngath kay miza ayimpa Yesulpa, nuy kedha tharan, Keriso?’ Thana mura kuniya kedha mulemin, ‘Nuyn sathawrawo puydhaw.’ \v 23 Pilatho thanamulpa kedha muliz, ‘Nungu gegeyadh midh, ngath kay mingu nuyn sathawrawo puydhaypa?’ Thana koezi lak gima gudiya wal memayir kedha, ‘Nuyn sathawrawo puydhaw.’ \p \v 24 Pilatho nuydh iman kedha, thana nubepa kurusipagayginga, nuy moegina akan mer koey silamayngu kuykaymayle. Nuydh nguki gasaman, nungu geth garwalagiz thanamuniya parunu. Nuy kedha mulaydhin thanamulpa, ‘Nag, in matha ngithamuniya mepa, ngay lawnga.’ \v 25 Thana mura kuniya mulemin kedha, ‘Wa, ngoeymulpa matha ngoedhagidh nuyn mathaman, nuy nanga sike mina mabayg, ngoey a ngoeymun kazin bangal wati za gasamoene Awgadhoengu.’ \p \v 26 Kalanu Pilatho thanamulpa gudwayan Barabasan, kasa kay kedha nuydh Yesun nungu koewbu mabaygoepa gud aradhin poelngipa, nuyn sathawrawo puydhaypa madhin. \s1 Koewbu mabaygan Yesun giwn soelmadhin \p \v 27 Palngi kalanu thana koewbu mabaygan nuyn yoelpan thanamun niyaylagoepa, koey rumoepa. Thana mura garwoeydhamoeyr, nubepa giwn soelmaypa. \v 28 Thana nuyn rugan thudhan a kulka gamul koey sodh wanan nubiya. Thanamun pawa kedha sethabi goeyginu, adhapudhay kuykulnga ngulayg kulka gamul koey rugan ubamiz. \p \v 29 Thana nubepa patal puyngu ngoelkay korone aymoedhin a nungu kuykunu wanadhin gimal. Nubepa puy madhin getha doegam gethoepa, kasa ngoelkay, kuykulmay mabayg midh nanga. Thana apapudhemir nubiya parunu, giwn soelmar a kedha umamoeyr nubepa, ‘Nginu igililnga ngaru koey kuykuthalnga, ngi koey woenabalnga, ngi Yoewdhayalgaw Kuykulnga.’ \p \v 30 Thana nuyn mosen tidar, a nungu boegi madhin, nubiya kuykunu wariman. \s1 Sathawrawpa puydhadhin Yesun \p \v 31 Thanamun nanga giwn soelmay muwasin, thana kalanu kulka gamul rugal thudhan, nungu rugal kuniya ubaman. Kalanu thana adhapa yoelpadhin nuyn, sathawrawpa puydhaypa nuyn. \v 32 Yabugudoenu dhadhal thana Sayrinaw mabayg iman, nungu nel Simona. Thana nuyn gasamadhin, Yesulpa ibupuydhaypa sathawrawpa maypa. \p \v 33 Thana ngabunadhin lag nel Golgotha, ngalpadh kedha, Kuyku Ridhaw Lag. \v 34 Thana nubepa madhin, umal nguki a gal kidhthoeyayzinga. Senabi gal mabaygaw gamu uthuy yoewnay za. Nuydh kasa mith pathan senabi za, nuydh woeniginga. \v 35 Thana nuyn sathawrawnu puydhadhin, nungu rugal thana thanamulpa mamayidhin, days thayar dhadhiya dhadh mamayir nungu rugal thanamuniya. \p \v 36 Kalanu thana kasa nuyn milal nagemir. \v 37 Thana yangukudu paladhin, nubiya gimal puydhadhin, ‘In Yesu, Yoewdhayalgaw Kuykulnga.’ Sena mi yangukudu nanga thana yoewthaw koey mabaygal nuyn mulamoeydhin. \v 38 Wara ukasar mabayg, palay lak sathawrawnu puydhamoedhin wadhwadhgam Yesuniya. Palbi thabukiri mabayg, matha kedha puru mabayg midh nanga. \p \v 39 Mabaygal ngaya sike pasiya tadir, thana kasa kuyk woerimoeyr, kedha umamoeyr. \v 40 ‘Ngidh ngulayg idiman Awgadhaw yoewth a lak moeydhan thoeri goeygi kaliya a? Ngi Awgadhaw Kazi, koey poeraparal mabayg a? Midh paru ngi nginungu balbay tidayginga a? Mingu ngi mulupa poegayginga soeyzi sathawrawngu?’ \v 41 Thana kuyku misnarel a yoewthaw sabiw ngurpay mabaygal lak kedha nuyn giwn soelmar. \v 42 ‘Nuydh wara mabaygal balbayg palimoeyn, kasa kay kedha nuy nungu geth ibupuydhayginga. Nuy kedha mulaydhin, nuy Yoewdhayalgaw Kuykulnga, nuy kay nanga nungu geth mulupa poegaypa, wa ngoey nubepa mina yoepathaman. \v 43 Nuy kedha, nuy Awgadhaw Kapu Akasizi Kazi, ngalpa kay imaypa, Awgadhan kay midh nuyn ibupuydhaypa.’ \v 44 Sepal sathawrawnu wadhwadhgam poeydhayzi mabaygan lak kedha nuyn giwn soelmar. \s1 Yesun kuth \r (Mareko 15.33-41; Luka 23.44-49; Yoewane 19.28-30) \p \v 45 Dhadha goeyga nanga aymiz, koey inur pudhaydhin matha kedha kubil midh nanga mura doegamuya. \v 46 Thoeri awalnga inur pudhaydhin; kalanu Yesu koey gimiya wal miyaydhin kedha, ‘Eli, Eli lema sabakthani?’ Muynu kedha, ‘Ngaw Awgadh, ngaw Awgadh, ngidh mingu ngoena kasa wananu?’ \p \v 47 Dhuray mabaygal si pasinu sir, thana karngemin. Thana kedha, ‘Nuy peropeth Elayzapa wal mepa sike.’ \v 48 Urapun mabaygan thanamulngu sobaginga zilamiz sathawrawpa, spanz gasaman, kalanu sisaberal umal ngukinu thardhan; kalanu puy kopin pagan, Yesulpa yudhan nubepa woenipa. \v 49 Kasa kedha dhuray wara mabaygal kedha, ‘Thuma, mamu imaypa peropeth Elayza lawnga soeyzi ngapa.’ \v 50 Senawbi thonara Yesu lak koey gimiya wal miyaydhin, nungu moeygapa guban. \p \v 51 Balbayginga senawbi thonara, koey yoewthanu thanamun wolaw koey dhoemawaku nanu geth pakadamoeydhin gimanoekaz mulupa. Boeradhar koeyma garguy miyaydhin, kulal papoelamoeydhin; \v 52 koeygarsar kulba uma mabaygaw surumal gud pudhemidhin. Dhuray Awgadhaw mabaygal, setha ngaya nanga kulba umamayl, lak kaday nithamoedhin moeramoengu. \p \v 53 Kalanu bangal, Yesun kaday thoeray kalanu, setha kaday thoerayzi mabaygal bangal Yoerusalemiya muy aremine, Awgadhaw maygi goegathiya. Koeyma mabaygan thana imedhe. \v 54 Nuy koewbu kuyku mabayg a setha ngaya nanga nubiya kalmel, thana nanga imadhin kedha boeradhar koeyma garguy miyaydhin, a mura setha zapul nanga aymoeydhin Yesu midh thonara um miyaydhin, thanamun aka mina koeyza. Thana umamoeyr kedha, ‘Wa nuy mina Awgadhaw Kazi.’ \p \v 55 Dhuray yoepkazil thana Galilayoengu ngapa Yesuniya asimoeydhin, thana lak kedha nungu mabaygal. Sathawrawpa thana moegina sigaz nagemir. Thana ibupuydhaypu nuyn. \v 56 Dhuray thanamuniya nelay kedha, wara goegathaw mabayg nel Mariya Magdaloengu, wara Mariya, Zemesan apu, a wara Zemesan a Yoewsepan apu. Thana mura Yesun yawayar. \s1 Yesun moeramathayadhin \r (Mareko 15.42-47; Luka 23.50-56; Yoewane 19.38-42) \p \v 57 Pawpa kutapa nanga, wara koey mabayg mangiz, Aramathiyalayg nungu nel Yoewsepa; nuy koey bokadhzapul mabayg. Nuy lak kedha Yesulpa kurusipagepa. \v 58 Nuy Yoewsepa Romaniw kuyku mabaygoepa, Pilatholpa yapupoeybiz kedha, ‘Ngidh gar ngayapa Yesun gamu mulupa maypa?’ Pilatho nungu koewbu mabaygoepa muliz kedha, ‘Yesun gamu nubepa mariw.’ \p \v 59 Kalanu Yoewsepa nungu Yesun gamu kayn pepe dhoemawakun nuran. \v 60 Nungu Yoewsepan geth moeram meparu amadhan, kulanu anarayzinga. Nuydh Yoewsepa, Yesun gamu sin muynu aradhin wagel koey kula adhaz koezi wanadhin gud mathamoedhin, kalanu nuy uzaraydhin. \v 61 Sepalbi yoepkaz, Mariya Magdaloengu a wara Mariya, palay si adhal memamar. \s1 Koewbu mabaygan Yesun moeram danal pathadhin \p \v 62 Senawbi za aymaydhin prayde; wara goeyga nanga thana yoewthaw koey mabaygal Romaniw kuyku mabaygiya mangemidhin kedha. \v 63 ‘Kuyku Mabayg, ngoeymun ngoenanumaypa kedha, senawbi ngoelkay mabayg nga nanga sathawrawnu puydhangu, nuy kedha ngoelkay ya mulaydhin, “Ngay bangal umangu; thoeri goeygiw kaliya ngoena bangal lak kaday tharane umangu.” \v 64 Ngidh gar nginu koewbu mabaygal woeyamoeyr, thoeri goeygipa nungu moerampa, mina danal poethaypa; na thanamulpa, nungu niyay kazingu nungungu purunu woerdhayle. Thana niyay kazingu mabaygoengu karum poelayle, “Nungu gamu guythuyan, nuy ngaru kaday thariz.” Senabi ngoelkay nay adhapudhay nungu kulay ngoelkay midh nanga.’ \p \v 65 Nuy Romaniw kuyku mabayg kuniya kedha mulaydhin thanamulpa, ‘Wa, koewbu mabaygal mamayiw, nungu moerampa mina danal poethaypa.’ \v 66 Kalanu thana ladhudhin, moeramaw gud mathamay kula pagasamadhin a thanamun geth za poelayzinga aymoedhin, kula ngalaga nanga pagasamadhin, wara mabaygoengu kulangu adhapa maythayle. Kalanu sethabi koewbu mabaygal wanamoeydhin danal poethaypa. \c 28 \s1 Yesu lak kaday tharaydhin igililnga \r (Mareko 16.1-10; Luka 24.1-12; Yoewane 20.1-10) \p \v 1 Thanamun sabathoenu kalanu, Mariya Magdaloengu a wara na Mariya, palay moerampa uzarmoedhin mina bathaynga. \v 2 Palay nanga amadhan aymoeman, kedha nanga boeradhar garguy mizin, Awgadhaw angela mulupa pagan daparngu, kula adhapa thaman, sin gimal thanuriz. \v 3 Nuy poenipoenidh koey buyalnga a nungu rugal adhapudhay koey goerab gamulmayl. \p \v 4-5 Thanamun koewbu mabaygaw aka mina koeyza, gamul koeyma galupamoeyn akan; kalanu thana ngoedhe uma gamul midh nanga. \p Nuy Angela yoepkazipa muliz kedha, ‘Koeyma wakay thoemamayg, ngay ngulayg kedha, ngipel Yesun lumaypa, ngan nanga sathawrawnu puydhayngu, kasa kay kedha nuy in lawnga. Nuyn kadaypa maninu umangu, nuy kulay midh nanga umepu. Ayawal imaw, nuyn ngalaga nanga wananu. \v 6-7 Ngipel kazaginga uzarmoeriw nungu niyaykazipa yadu thuraypa kedha, “Nuyn kaday tharayngu umangu nubi thonara, nuy Galilayapa bangal ngithamuniya kulay. Ngitha nanga Galilayoenu mangemine, ngitha bangal nuyn imane.” Nuy lak muliz kedha palamulpa, “Ngaw ya ngipelngu yakanurayg.” ’ \p \v 8 Palay balbayginga moeramoengu kuniya tideman, palamun kedha aka a dhiw muynu. Palay kaday thareman nungu niyaykazipa yadu thuraypa. \v 9 Kedha nanga Yesu dhadha mangiz palamuniya, nuy kedha muliz, ‘Woenab ngipeniya kalmel.’ Palay nanga karngemin palay lak nungu siyara apapudheman a lak thawmanin nuyn. \v 10 Nuy kedha, ‘Ngipel akag, uzarmoeriw ngaw tukuypoepa mulemoeriw kedha, “Galilayapa bangal ladhune.” Thana bangal ngoena sin imane.’ \s1 Koewbu mabaygan kuyku misnarepa yadupalgadhin \p \v 11 Palay nanga sepalbi yoepkaz uzarmoedhin, dhuray koewbu mabaygal, moeram ngaya nanga danal poethar, kuniya ladhudhin, kuyku misnarel ngulayg palaydhin kedha, mura zapul midh nanga. \p \v 12 Kalanu thana kuyku misnarel a dhuray koey mabaygal garwoeydhamoeydhin a buwayl thayadhin kedha koewbu mabaygoepa, ‘Ngitha bangal mura mabaygoepa yadu palgane kedha, “Kubilu ngoey uthun idimar. Wa, senawbi thonara Yesun niyaykazin nungu gamu madhin.” Ngitha nanga kedha ya oengane, wa ngoey ngithamulpa kay bokadhzapun poeybane.’ \p \v 13-14 Thana lak koewbu mabaygoepa mulemidhin kedha, ‘Ngithamun kuyku mabayg nanga ngulayg asine ngithamun yangukudungu, ngoey bangal nuyn yadu palgane, nungungu gegeyadh gasamoeyle.’ \v 15 Thana danal poethayzi koewbu mabaygal kusumadhin sethabi bokadhzapul a mura mabaygoepa yadu palgamoeydhin setha mi yangukudul nanga thana Yoewdhayalgaw koey mabaygal thanamulpa mulemidhin. Kalanu senabi yangukudu kasa yadu palgadhin mura Yoewdhayalgiya. Soeyzi ngapa kurusipa kayib thanamun ngulayg kedha, Yesun niyaykazin nungu gamu purunu wardhadhin moeramoengu. \s1 Yesu yakamaydhin nungu niyaykazipa \r (Mareko 16.14-18; Luka 24.36-49; Yoewane 20.19-23) \p \v 16 Kalanu leben niyaykazil ladhudhin Galilayapa, thanamulpa kulay seysithamadhin thanamulpa garwoeydhamaypa. \v 17 Thana nanga nuyn imadhin dhuray thana koesar wakay thamamayil gasamoedhin. Thana koerawaygal kedha, in mina nuy lawnga midh; kasa kedha thana mura nuyn thawmadhin. \p \v 18 Nuy amadhan thamaydhin, thanamulpa kedha mulaydhin, ‘In ngayapa poeybangu, mura kupayl daparaw, a matha kedha nubi apaw goewaw. \v 19 Ngitha bangal mura nubi apaw goewaw mabaygal ngurpamoeypu, ngithamun mab nanga mura wadhwadhgamuya a thana bangal ngaw niyaykazil aymoeypu. Ngitha bangal thanamuniya papthayso maypa a thana kalanu Awgadhaw buwaypa sakariya thayamoeyne. \v 20 Ngitha kedha zageth oengaw; ngurpamoeypu bangal thana, ngaw ngurpan ngath ngitha midh zapun nanga ngurpamaydhin. Thana mura kedha ngurpay oengaypa. Ngitha bangal koeyma ngoenanu mayparuy kedha, ngay bangal ngithamuniya kalmel, kurusipa bangal nubi gugu ubidh thoeyayzimayngu kuth.’