\id JON Jonah 1 19/09/13 3/10/2018 
\h Jonah 
\toc3 Jonah 
\toc2 Jonah 
\toc1 The Book of Jonah 
\mt1 Jonah  
\c 1  
\s1 Nukunu Jonah Mere Murrinh Menabaththa Yile Neki  
\p
\v 1 Murrinh kanhi-ka murrinh murntak i murrinh-ka murrinh nukunu Jonah-wa. Yile nukunu-ka murrinh-ka Amittai-wa. Nukunu Jonah-ka murrinh ngarra Yile neki nukun-wa wurdanarrayiththa wurrini.   
\p
\v 2 Bere Yile neki-ka murrinh mamna ngarra Jonah-yu, “Thununu thi ngarra thelput terert pangu da ngamengka da nan Nineveh i kardu murrinh narranu da mange wiye da matha parnam da pangu-yu. I ngay-ka the-wa nganthinpun ngem kardu da mange wiye da matha parnam pangu-yu i kardu-ka ngay-re warda ngunmatnu-yu,” Yile neki kathu mamna-yu.  
\v 3 Mu nukunu Jonah-ka mere murrinh menabaththa Yile neki-yu, wurda. Mu nukunu-ka dempinhirdarriparl mayern numi deyida wangu nadha dini i nuywinhattha-mana-wa-nintha ngarra Yile neki-yu. Nadha dini da ngarra nan Joppa da ngarra lalingkin manta. I ngana da tharntu bangarnurt. \fig © 1996 David C. Cook|src="co01407b.TIF" size="col" ref="1.3" \fig*Tharntu nhini-ka mengkadha pirri da ngamengka-nu wangu da nan-nu Spain. I nukunu-ka ku mani pay mamna ngarra kardu pule ngala ngarra nanhthi tharntu nukun. I kanammardap warda nukunu Jonah-yu ngarra tharntu.  
\p Bere peneme kardu ngarra tharntu wurlk pumedhaneme punne-ka pumpankardurrneme da ngamengka-nu warda wangu da nan-nu Spain. I nukunu da wanku Jonah nuywinhattha-mana-wa-nintha ngarra Yile neki-yu.  
\v 4 Bere puy punnedhaneme. Mu Yile neki-ka nanhthi wirrirr ngala wurdanpirruthukneme i tharntu-ka nanhthi warda buywarntartadha.   
\p
\v 5 Bere peneme kardu pana wurlk ngarra tharntu pumedhaneme punne-ka puninkungkawerrdha-warda-neme kardi i nhini-ka parderrukaykaydhaneme ngarra ku darrikardu ngepan peneme-nu pumankumanpinuneme nanhthi tharntu pumayibirnununeme. I nhini thangunu-ka pumemnungkuneme mange peneme, “Ya, nanhthi pirraputhneme nanhthi purrkpurrk nganaka-ya i nhini-ka parnturtparn warda purrunu.” I bere pibimkaputhneme nanhthi purrkpurrk-yu, i nhini-ka parnturtparn warda tharntu wurrinidha nhini-yu.  
\p Mu nukunu Jonah-ka yungurrkurrktha da ngatha ngurrnguwarl ngala pepe ngarra tharntu.  
\v 6 I kardu pule ngala ngarra tharntu nukunu-ka wurdanthut pangu pepe i bangarnurt Jonah-yu. I marnurt i mamna, “Ya, thangku-dha thibim kanhi-yu? Thewirnturt kathu i Pule ngala nhinhi nimin thaninakaykaynu manhimanpinemenu. Nukunu-ka panhemardathinnu-kama-neme i manhiyibirnu-kama-neme,” mamna nukunu nhini kathu-yu.  
\v 7 Mu peneme nhini kathu-ka pumemnungkuneme, “Ya, nangkal-wa kardu kanhi-yu yungannhebangneme thu wirrirr ngala kanhi-yu?”  
\p Bere nanhthi pi warda pumangankakutneme mange murntak warra pumedhaneme punne. Nanhthi ngamere-ka nanhthi pangkuy pangkuy i nanhthi numi da matha-ka ngaliwe-wa. Bere nanhthi warda punginingkartpirtthaneme pe i nukunu da pi ngaliwe-yu manganart-yu Jonah da. I nhini-ka the warda panthinkaneme Jonah da yunganpirrubangneme-yu thu wirrirr ngala nhini-yu.  
\v 8 I pumamna-warda-neme, “Nga, ngankuneme-ka ngunhirirda-mani-neme?” Pumamna-warda-neme ngarra nukunu Jonah-yu. “Thu wirrirr kanhi-ka nhinhi da matha nawa thunganngarrubangneme-yu? Thangku-nu thanam kanhi-yu ngarra tharntu kanhi-yu?” Pumamnaneme. “Nhinhi-ka kardu ngarra-dha kathu?” Parramkadharrpuneme.   
\p
\v 9 Mu nukunu kathu-ka mampirruneme, “Ngay-ka kardu Hebrew-wa,” mam nukunu-yu. “I Pule ngala ngay-ka dhi-wa kathu dim kangkarl. I nukunu-ka mampatha da putek kanhi i lalingkin kanhi,” mampirruneme.  
\v 10 “I ngay-ka ngunuwinhattha-mana-wa-nintha ngarra Pule ngala ngay kathu-yu.”  
\p Bere peneme-ka perrananhamtha-warda-neme parde ngarra wirrirr ngala pangu thangunu-ya i ngarra Pule ngala Jonah nukunu. I pumamnaneme, “Ya, nhini-ka da mange wiye-wa nam nhinhi-yu.”  
\v 11 Mu thu wirrirr deyida kathu-ka puy deyida kathu dimpuyit lurruth. I pumamna-deyida-neme peneme-yu, “Ngarra-re ngiyemanuneme ngankuneme-yu ngarra thu wirrirr kanhi madhapnu-yu?”  
\v 12 Mu nukunu Jonah kathu-ka mampirruneme, “Nga, nunnengikununeme ngarra lalingkin i nhini-ka thu wirrirr kanhi-ka madhapnu warda i da watmam deyida pirranu. Ngay da matha ngungannarrubangneme thu wirrirr ngala kanhi-yu. Ngay da matha mere murrinh menabaththa Pule ngala ngay-yu i nhini-ka thu wirrirr ngala kanhi wurdannhethukneme-yu,” mampirruneme nukunu Jonah kathu-yu.   
\p
\v 13 Mu peneme nhini-ka mere punnekudhaneme ngarra lalingkin wangu nukunu Jonah-yu, wurda. Nhini-ka puyemkangurruka-da-matha-neme. Puddankathapneme da matha puyemkangurruka-mana-wa-neme da ngarra pangkin-nu-yu. Mu wurda, puddamkabay-da-matha-neme ngala. Mu thu wirrirr-ka puy wurrinidha thu lurruth deyida kathu dimpuyit. \fig © 1996 David C. Cook|src="co01414b.TIF" size="col" ref="1.13" \fig*   
\p
\v 14 Bere peneme nhini-ka pumamnaneme ngarra Pule ngala Jonah nukunu wangu-yu, “Nukunu Jonah ngatha ngunnakununeme i payiwiknu-ka nhinhi-ka mere nukun thungankubatneme i thurdungankurinumineme,” pumamnaneme ngarra Pule ngala Jonah nukunu-yu. “Mu nhinhi nimin thurdanngarruthukneme thu wirrirr ngala kanhi-yu.”   
\p
\v 15 Bere kardu-ka nukunu Jonah-ka pumangankabertneme i punnungamkakuneme ngarra lalingkin warda wangu. I nhini thangunu-ka thu wirrirr-ka manthap warda nhini-yu i da watmam warda pirridha.  
\v 16 I peneme nhini-ka perranamanhamtha-warda-neme parde ngarra Yile neki-yu. I da nakurl-te-wa ku puliki warda pumpannabatneme ku pinnangamnapekneme Yile neki-nu-yu nhini nukunu thangunu weyida mampunkuyibirnuneme-yu. Nhini-wa murrinh-yu pamamnaneme ngarra Yile neki da ngarra marra-re kathu ngarra wirrirr ngala pantet-yu. I mange-ka kanhi da pumamkaneme kanhi.   
\p
\v 17 Bere ngarra nukunu-re Jonah punnungamkakuneme-ka ngarra lalingkin-ya Yile neki-ka ku ngurlmirl ngala wurdannathuk dinthuduth nukunu Jonah-yu. Mu kardu-ka birnu-wa kardidha ngarra marda ku ngurlmirl. I da-ka perrkenkuneme-wa kardidha-yu ngarra marda nhini-yu.   
\c 2  
\s1 Nukunu Jonah Dininangerrentha Ngarra Yile Neki  
\p
\v 1 Bere ngarra ku ngurlmirl ngala kardinganamardadha-ka nukunu Jonah-ka murrinh kardinangerrentha ngarra Pule ngala nukunu warda wangu Yile neki-ya.\fig |src="Prayer symbol single GT.tif" size="col" ref="2.1" \fig*  
\v 2 I menadha kardi, “Ngay-ka mere menanumanpidha ngani ngay ngatha-yu, wurda. Mu ngay-ka nganampakay ngarra nhinhi. I nhinhi-ka thamngidhart i namngimanpi. I ngay-ka ngungipuptha warda-wa i ngardimpakaykay-deyida-dha ngarra kura pewerti thangunu kathu, i nhinhi-ka dimngayepup warda nhini-yu.  
\v 3 I nhinhi-ka thunungamngiku ngarra kura pewerti ngarra da lalingkin marda nganangurr. Bere lalingkin-ka da pana ngangka-ya nanhthi lalingkin da matha. I nanhthi ngurntinh da matha ngarra thurdanthuk-ka daningiwetuttha wurrini nanhthi ngala ngala da matha.  
\v 4 I ngay-ka memnu, ‘Aa, mere ngurdimpawurlnu i da thelput ngala nhini-ka mere warda bangkardunu deyida thelput patha nhinhi ngarra ngarnampangerren-ya,’ memnu mange ngay marda-re.   
\p
\v 5 “I kardu-ka damngiyiwik warda nhini-yu. Lalingkin ngardithurduthurduththa i daningiyikiktha kardi. Kura lalingkin-ka da pana ngangka-ya ngala da matha. Nanhthi kurrugurruk ngarra pelpith-yu panngiweral i puningiwekarldha kardi nanhthi kurrugurruk i nanhthi mimpi.   
\p
\v 6 “Bere puy ngurrinidha ngarra da pewerti thathpirr da palyirr ngala pepe kura pewerti puy ngurrinidha. Ngay-ka mamngingkat i kardu ngungipuptha warda-wa pangu-yu. Mu nhinhi-ka thanthinngimardawith deyida ngarra da kura pewerti pangu kathu-yu. Nhinhi Pule ngala ngay namngiyibirnu.  
\v 7 Kardu ngingamnuthap ngungipuptha warda-wa, mu ngay-ka ngardimpakaykay-deyida-dha i nhinhi-ka dimngayepup da ngarra nhinhi thangunu kathu thim da patha nimin-ya.   
\p
\v 8 “Bere kardu ngamere-ka puddampirrayemit pumpan-ka ku ngepan ngarra darrikardu pigunu, mu nhinhi-ka parnamnhipart i mere kuddumpayemit warda kuru.  
\v 9 Mu ngay-ka nganhiriparlnu ngani nanhthi thamarl ngarra ngay-re nganimparelnu. I ku puliki ngumpabatnu ngarra murrinh nhinhi mampa-ya marra-re-ya ngumpabatnu. Nhinhi da matha mani kardu nanthibirnu-yu.”  
\p Bere murrinh damnarikerdek nukunu Jonah ngarra Yile neki kardinangerrentha-yu ngarra ku ngurlmirl ngala nhini kardinganamardadha-yu.  
\v 10 Bere nhini thangunu Yile neki-ka ku ngurlmirl ngala nhini wurdanthuk ngarra nukunu warda Jonah pibenu ngarra pangkin darrimurn-ya nhini da-yu. I bere ku ngurlmirl nhini-ka dimme warda nukunu Jonah-yu ngarra darrimurn da pangkin thathpirr warda.   
\c 3  
\s1 Nukunu Jonah Murrinh Mamnabath Ngarra Yile Neki  
\p
\v 1 Bere nhini thangunu Yile neki-ka murrinh deyida mamna ngarra Jonah-yu,  
\v 2 “Thununu thi da Nineveh deyida wangu ngarra thelput terert pangu-ya. I kardu narranu murrinh ngarra mampa marra-re-ya.”  
\v 3 I bere nukunu Jonah-ka murrinh mamnabath Yile neki-yu i nadha dini puy da Nineveh-nu warda wangu. Bere da-ka Nineveh-ka da ngala nimin-ya da thelput manta manta benaletettha wurrini. I da nhini punulili pi marda nganangurr yuthpan-ka da-ka nginipunh perrkenkuneme mani-wa punirrit pi-yu. Nginipunh nhini mani-wa da Nineveh pangu medha wurrini-yu.   
\p
\v 4 Bere ngarra nukunu Jonah pangarntuy mana da nhini-ka i bere pantet warda wurrinililidha. Wurrinililidha da numi kanawit nhini-yu. I thipinhire nhini-wa murrinh warda pantet-yu murrinh warda merradha wurrini, “Nga kardu, nubingayepup kathu murrinh kanhi-yu. Da merrk numi i kanganu pinthabardinu-ka Pule ngala Yile neki punanmatnu warda nhini-yu i thelput wanku bunanmapeknu purru.” Murrinh nginipunh kanhi mani-wa merradha wurrini nukunu Jonah-yu.  
\v 5 I kardu-ka murrinh thathpirr warda kanampunmardardi murrinh Yile neki-yu murrinh ngarra nukunu Jonah merradha wurrini-yu. \fig © 1996 David C. Cook|src="co01419b.TIF" size="col" ref="2.5" \fig*  
\p Bere mi warda parnampart mi dhepdhep mere parnimurrktha warda. I pubanardurdidha punni nanhthi kaligu wurdurdulkmam warda nhini-ka dampunmardathin warda da ngarra mange wiye pumedha pardi-yu. Kardu wurnangat warda ngatha pubanardurdidha punni nanhthi kaligu wurdurdulkmam da matha i kardu pule ngala ngala-ya i kardu kanganu pardingkadhuktha-ya.  
\v 6 Mu kardu pule ngala thathpirr da ngarra nhini dinirradha-ka murrinh pamnayepup ngarra nukunu Jonah murrinh nhini wurdanarrayiththa wurrini-yu. I pampirrayepup kardu wurnangat mange nhini pumedha punni-yu.  
\p Bere nhini thangunu weyida nukunu kardu pule ngala thathpirr warda-ka dempirnturt ngarra da chair ngala ngarra nukunu kathu kardipuptha-yu i yunganpirt nanhthi kaligu patha i bardi nanhthi kaligu nanhthi wurdurdulkmam warda. I kanawup ngarra nanhthi nguwurt mulurnu-ya. Nhini-ka nukunu deyida wanku dammardathin da mange wiye medha kardi-yu.  
\v 7 I nhini thangunu nukunu-ka murrinh warda darntilil i kardu wanku wurdanpunkuthukneme pumebaththaneme tharra murrinh nhini-yu ngarra kardu wurnangat-nu warda wangu punnedhaneme. I murrinh-ka kanhi-wa mam kardu pule ngala thathpirr darntilil-yu.  
\p “Nga kardu, murrinh kanhi-ka ngarra kardu ngala thathpirr ngemnarra nanki thangunu kanhi-yu i kardu ngala ngala ngamere deyida-re. Murrinh kanhi-ka the da matha numabathnu. Bere nga, mere nangkal nukun kanimurrk mi-yu i mere nangkal nukun kura kanigurdugurduk. I ngana deyida ku puliki i ku thip i ku nenigut i ku terert warda ngatha mi parnu mere kawekat nukun karni. I kura mere kurugurdugurduk nukun.  
\v 8 I kardu wurnangat warda ngatha nanhthi nubuyrdurdinu nanhthi kaligu wurdurdulkmam da matha i ngana deyida ku wurnangat warda ngatha-ka nubunnurdurdinu nanhthi kaligu wurdurdulkmam da ngatha. I murrinh-ka murrinh yuthpan thathpirr-wa numananu nuddinayithnu ngarra Pule ngala Yile neki-yu. I narnipartnu warda da mange wiye pana-yu i mere nuntithuk nukun thu kuy ngarra kardu-yu.  
\v 9 I nhini Pule ngala Yile neki-ka mukmuk-ka purdurduynu kama-ya i nhini-ka mere warda pinamardakatnu pi. I mere kama punhibatnungime i mere kama purdunhirinuminuminungime nhini-yu.” Nhini-wa murrinh-yu ngarra kardu pule ngala thathpirr mampirra ngarra da pigunu-yu da pangu da Nineveh.   
\p
\v 10 Bere ngarra Yile neki bampunmangkardu mange pangu pumedha pardi-ka i mange wiye parnampart-ka nhini nukunu-ka mukmuk-ka wurdannurduy da thathpirr nhini-yu. I mere warda puynmattha wurdintinumidha da pangu Nineveh-yu i mere buynmapektha warda thelput-yu ngarra murrinh marra-re nukunu Jonah merradha wurrini murrinh Yile neki-yu ngarra kardu-yu.   
\c 4  
\s1 Yile Neki Dampirramardathin Ngarra Kardu Da Nineveh  
\p
\v 1 Bere Yile neki-ka mukmuk wurdannurduy i mere warda puynmattha kardu pangu-yu. I nukunu Jonah-ka kardu denamardarurrdha warda kardi i kardu ningamardakattha warda kardi mere wanku puynmattha kardu ngarra da Nineveh-yu.  
\v 2 Bere nhini nukunu Jonah kathu-ka mamna Yile neki-yu, “Pule, ngay-ka kardu the menhibaththa ngurrini da marra-re mange kanhi nam-yu da pangu da ngarra ngay da wangu. Nhini weyida ngay pana nguniwinhattha-mana-wa ngay-yu da ngathparr wangu-yu da nan-ya Spain. I ngay-ka the-wa nganthin nhinhi-ka Pule ngala kardu wurnangat warda ngatha marda-wa thathpirr nanganpunart thurran-yu. I thirranganpunpe thanam-yu i nampunmanpi thanam-yu. I nhinhi-ka kardu thanthanka thanam i kardu murlmurl thanam i mange patha da matha thanampirra ngarra kardu-yu. Mu kardu ngatha da mange wiye parnipartnu-ka i murrinh ngarra nhinhi pumampabathnu thathpirr-ka nhinhi-ka mukmuk-ka thurdurduynu warda i mere warda thunmatnu nhini-yu.  
\v 3 Mu marra kanhi-ka ngay warda thungibatnu i thurdungirinuminu. Nhini-ka patha-wa nhini-yu ngay ngupupnu-yu. Birnu-ka mere marda mart,” nukunu Jonah kathu mamna ngarra Yile neki-yu. \fig |src="GT00020.tif" size="col" ref="4.3" \fig*   
\p
\v 4 Bere Yile neki kathu-ka mamna ngarra Jonah-yu, “Nhinhi-ka mere nukun kinanhimardakat kani.”   
\p
\v 5 Bere nukunu Jonah-ka yungawuy warda da ngarra thelput terert nhini-yu da Nineveh-yu. I nadha dini pangu wangu i kanawup da manta da ngatha ngarra thelput nhini-yu da ngarra ngunga kathu pangarnturtuy wurran. I mulurn dawup i kanawup ngarra mulurn da. Bere dinimardamardadha i diniyekattha warda ngarra pamanu Yile neki da pangu-yu.  
\v 6 Bere Yile neki-ka nanhthi thay mulurn mampatha i bannapak Jonah-nu. Wurdarnturturt mere pirdith i dampet. I nhini-ka ngarra thay mulurn warda bengkaburrdha dini. Nukunu Jonah-ka le warda dinidha nanhthi mulurn pangu-nu.   
\p
\v 7 Bere da thipinhire nhini da pankapurl mana warda manta-ka Yile neki-ka wurdanthuk ku ngurrmu nanhthi mulurn-nu pamarikerdeknu. I bere demkawath warda nanhthi thay mulurn ngarra Jonah dinidha-yu.  
\v 8 Bere da ngunga numi thipinhire da ngatha da pankapurl nhini-ka Yile neki-ka wurdannathuk nanhthi wirrirr dernturr ngarra ngunga kathu pangarnturtuy wurran-yu. I nukunu Jonah-ka demperurr warda ngarra pelpith-yu i kardu denaralaldha warda-wa. I murrinh memnu marda-re, “Ngay-ka marda manganart ngupupnu warda. Nhini-ka patha-wa nhini-yu ngupupnu-yu mere nganibirnu nukun.”   
\p
\v 9 Bere Yile neki kathu-ka mamna, “Nhini-ka mange patha pana-yu nam-yu kinangamnhimardakat kem ngarra thay mulurn-te thangunu demkawath pana ngarra nhinhi-yu?” “Yu,” mamna Jonah kathu-yu. “Nhini-ka patha-wa nhini-yu ngay ningamngimardakat dim-yu. Ngay-ka ningamngimardakat thathpirr dim nhini-ka ngay-ka marda warda manganart ngem ngupupnu-yu.”   
\p
\v 10 Bere Yile neki kathu-ka mamna, “Nhinhi-ka damnhinamardathin dim nanhthi thay mulurn-nu ngarra demkawath-te-yu. Mu nhinhi-ka nanhthi-ka mere newathadha-wa i mere thurdirurturttha i mere thirrangipedha thani nanhthi mulurn pana-yu. Nanhthi thay mulurn-ka da thipinhi numi da matha pangarntuy-yu. I da numi pirridha i thipinhire nhini weyida pankapurl mana warda manta-ka demkawath warda.  
\v 11 Mange nginipunh nhini mani damnhinamardathin dim nanhthi mulurn-nu, ngay-ka nginipunh nhini deyida mani damngimpirramardathin dim kardu pangu-nu-yu ngarra da Nineveh-yu. \fig |src="HK00225B.TIF" size="col" ref="4.11" \fig*I mange patha-wa nhini-yu damngimpirramardathin dim kardu pangu-nu-yu. Da pangu-ka kardu mamay wurnangat-wa parnam i mange wiye i mange patha-ka mere ngatha the kumabath, wurda da ngatha. Kardu mere thapath pangu kardu mamay-yu, kardu wurnangat nimin-ya pangu-yu 120,000, i ku wanku parnam ku wurnangat-yu.”  
\p Bere murrinh-yu Yile neki kathu ngarra Jonah dininangerrentha-yu damnarikerdek warda-yu.