\id 1JN 1 JOHN 1 Murrinhpatha 10.09.2018 27/09/2018 
\h 1 John 
\toc3 1 John 
\toc2 1 John 
\toc1 John’s First Letter 
\mt1 1 John  
\c 1  
\s1 Murrinh Ngarra Kangkarlmawu Nukunu  
\p
\v 1 Nukunu Jesus Christ kardu ngarra murrinh thathpirr kanthin wurran i ngarra nanhthi birnu thathpirr dannhemut wurran, nukunu nhini-wa murrinh kanhi ngarramkarililneme ngankuneme-yu. Ngankuneme-ka murrinh ngubinanayepupthaneme ngarde murrinh ngarra thathpi nukunu-yu i kamarl ngarra ngankuneme thathpirr ngubengkardudhaneme ngarde i kardu ngumedhadhapthaneme ngarde nukunu-yu.  
\v 2 Nukunu-ka wurrinidha wurdanthut da putek ngala kanhi i demnungkarr. I ngankuneme-ka ngubamkangkarduneme nukunu-yu, i bere murrinh warda ngumanarrunemenu ngarra nukunu-yu, kardu pana ngarra nanhthi birnu thathpirr dannhemut-yu i nhini nekingime-ka kardu bere matha wangu birnu paninungime nhini-yu. Da ngarra marra-re kathu-ka nukunu kardidha ngarra Yile neki-wa. I nhini thangunu nukunu-ka wurrinidha wurdanthut da ngarra putek ngala kanhi i demnungkarr i pangamngarruruyneme ngarra ngankuneme.  
\v 3 I bere nhini ngankuneme-ka murrinh warda nguddinarruyithnemenu kardu nhini-nu Jesus-yu, kardu nhini ngarra ngubengkardudhaneme ngarde-yu i murrinh ngarra thathpi nukunu ngubinanayepupthaneme ngarde. I nhini nekingime-ka kardu numi da matha warda marda ngala paninungime ngarra Yile neki i wakal nukunu deyida wanku Jesus Christ.  
\v 4 Ngankuneme-ka murrinh kanhi ngarramnarrurililneme nanki-nu-ka, nhini-ka nekingime warda ngatha le thathpirr paninungime nhini-yu.   
\s1 Yile Neki Da Mangini Tarangka i Pilampirdarri Da Matha Mani  
\p
\v 5 Bere nga. Kanhi-wa murrinh thathpi ngubimnayepupneme ngarra Jesus thangunu-yu, wakal Yile neki-ya, i ngarra nanki warda nguddinarruyithnemenu-yu. Yile neki-ka da mangini tarangka i pilampirdarri da matha mani, mu da mere mani da thipmam binhi kani, wurda. Nukunu-ka kardu patha da matha kanam da mangini tarangka i pilampirdarri mani.  
\v 6 Mu kardu nekingime ngatha murrinh pamangime, “Nganki-ka ngarrarntiwak ngumpan Yile neki.” Mu kardu-ka nekingime-ka thurranngime da ngarra thipmam binhi da ngatha wangu da ngarra wiye-ya, nhini nekingime-ka thanthirrarart-wa-ngime thurran nhini-yu i mere thathpirr pumayitngime purru da mange yuthpan ngarra Yile neki nukunu wangu-yu.  
\v 7 Mu nekingime ngatha purrunungime da ngarra tarangka i pilampirdarri, mangini Yile neki deyida mani ngarra da tarangka i pilampirdarri dim-ka, nhini nekingime-ka kardu mitmit da matha kardu numi da matha pinungime-yu. I nhini kumulung ngarra Jesus yibinnhepupngime thangunu-ka, wakal Yile neki nukunu-ya, pirranhimaputhnu-warda-ngime da mange wiye terert thumerithukthangime thurrini-yu, i manhitarangka-da-nu-matha-ngime.   
\p
\v 8 I nekingime ngatha murrinh pamangime, “Aa, nganki-ka mere mange wiye ngumabath nguru,” nhini nekingime-ka themnuyirrarartngime thurran mange nekingime, i mere murrinh yuthpan thathpirr purdiyithngime purru.  
\v 9 Mu nekingime ngatha panhimardathinnungime i panardarrirdanungime da ngarra mange wiye thumerithukthangime thardi ngarra Yile neki wangu-nu-ka, nhini nukunu-ka pirranhimaputhnu-warda-ngime da mange wiye terert nhini-yu, i punhimayekumnu-warda-ngime i manhitarangkanu-warda-ngime nekingime-yu. Nhini-wa murrinh mam nukunu pamanu-yu, i bere matha da-ka pamanu nhini-yu. Mange ngarra nukunu-ka da yuthpan da matha mam wurran-yu.  
\v 10 I ngana deyida nekingime ngatha murrinh pamangime, “Nganki-ka da mange wiye-ka mere numi-re ngumebaththa ngarni,” nhini nekingime-ka thamamngime Yile neki-ka kardu danthirrarart wurran, nhini-ka murrinh nukunu wardarra mannhengime, “Nanki-ka da mange wiye numebaththa nardi.” I ngana deyida nekingime-ka mere murrinh pumayitngime purru murrinh thathpi ngarra nukunu-yu.   
\c 2  
\s1 Jesus Dinnhengime Da Kanganu  
\p
\v 1 Nga kardu. Nanki-ka nginipunh wakal ngay deyida mani. I ngay-ka ngamnarrarilil murrinh kanhi nanki-nu-yu, nhini nanki-ka da mange wiye-ka mere warda numabathnu nuru nhini-yu. Mu kardu nangkal ngatha da mange wiye mabathnu purru-ka, nhini nukunu-ka paninatharrmunu ngarra Jesus wangu kardu numi pana da matha ngarra kanganu dinnhengime-ya. Nukunu Jesus Christ-wa kardu patha da matha kanam i mere medha kani da mange wiye-yu, wurda. I nukunu-ka kardu ngarra kanganu dinnhengime i nukunu da matha dimnangerren ngarra Yile neki nekingime-nu-yu.  
\v 2 I nukunu Jesus Christ da matha-re pirrimnhimaputhngime wurran da mange wiye nekingime thangunu-yu. Mu mere ngatha nekingime, nukunu-ka pirrimpunmaputh wurran da mange wiye ngarra kardu thangunu kardu wurnangat warda ngatha-ya.   
\p
\v 3 Nga. Nekingime ngatha murrinh thathpi Yile neki nukunu pumanabathnungime purru, nhini nekingime-ka kardu warda thathpirr the pumabathnungime purru nukunu Yile neki-yu.  
\v 4 Mu kardu nangkal ngatha murrinh kama-ka, “Ngay-ka the-wa nganthin Yile neki-yu.” Mu nukunu nhini-ka mere murrinh thathpirr manabath kurru ngarra Yile neki-yu, nhini nukunu-ka danthirrarart-wa wurran i mere thathpirr kurdiyith kurru murrinh-yu.  
\v 5 Mu kardu nangkal ngatha murrinh thathpirr mamnabath wurran Yile neki, nhini kardu-ka marda thathpirr manganart wurran nukunu Yile neki-yu. I da-ka kanhi-wa the thumammathngime thurran kardu marda ngala pinungime ngarra Yile neki-yu.  
\v 6 Nekingime ngatha murrinh pamangime, “Nekingime-ka kardu marda ngala da matha thanamngime ngarra Yile neki,” nhini nekingime-ka mange pamangime purru mange nginipunh Jesus deyida mani medha wurrini ngarra da putek kanhi-re kardidha-yu.   
\s1 Murrinh Marra  
\p
\v 7 Nga, kardu darrikardu ngay. Murrinh kanhi murrinh Yile neki nukunu ngarra ngay ngamnarrarilil-ka, murrinh-ka mere marra, wurda. Mu murrinh-ka murrinh thathpi murntak ngarra da marra-re warra ngadha nubinthepup.  
\v 8 Mu murrinh-ka murrinh nginipunh thathpi marra deyida mani, nhini-ka the wardarra thanthinngime thurran murrinh nhini-yu ngarra Jesus thangunu-ya dannhewinhingkayithngime. Nukunu-ka dannhingkarrngime da mange ngarra marda thumemnurtngime thurran mange nekingime ngatha-yu. I nanki-ka bere matha mange nhini numedha nardi, i nhini nanki-ka ngarra da tarangka i pilampirdarri warda narnamlili, i mere warda nurulili ngarra da thipmam binhi wangu-yu.   
\p
\v 9 I kardu nangkal ngatha murrinh kama, “Ngay-ka ngarra da tarangka i pilampirdarri da matha ngurran.” Mu nukunu kardu nhini-ka thu kuy wurranpirra kardu ngarra Kangkarlmawu nukunu, nhini nukunu-ka da ngarra thipmam binhi da ngatha kanam nhini-yu.\fig |src="gt_1jn 2.9 hate not.tif" size="col" ref="2.9" \fig*  
\v 10 Mu kardu nangkal ngatha marda manganpunart wurran ngarra kardu ngamere kardu Yile neki nukunu, nhini nukunu-ka da ngarra tarangka i pilampirdarri da matha kanam, i mere warda ngarra mangkayipnu purru nhini-yu.  
\v 11 Mu kardu pana ngarra thu kuy wurranpirra kardu ngarra Yile neki nukunu-ya, nhini nukunu-ka kardu ngarra da thipmam binhi da matha wangu kanam da bere matha wangu-yu i mere ngarra the menubath kani ngarra wangu kardu nukunu mamka wurran-yu. I nukunu nhini-ka mangini kamarrama warda kanam.   
\p
\v 12 Nga kardu. Ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini Yile neki-ka da mange wiye pirrimnanmaputh warda ngarra Jesus-te yibinnhepupngime-ya.  
\v 13 I nga kardu yileyile. Ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini nanki-ka the-wa nanthin Jesus-yu, kardu pana ngarra birnu kardidha da ngarra marra-re thathpirr kathu-ya. I nga kigay. Ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini nanki-ka mere nubinayewup nuru i mere pule ngala kurrunarra nukunu ku karrath-yu.  
\v 14 I nga mamay. Ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini nanki-ka the-wa nanthin Yile neki-yu. Yileyile, ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini nanki-ka the-wa nanthin Jesus-yu kardu pana ngarra da marra-re thathpirr kathu kardidha-ya. I nga kigay. Ngay kanhi ngamnarrarilil nanki-nu, nhini nanki-ka murrinh thathpi ngarra Yile neki nukunu numammath numpan i kardu lurruth ngala warda numpan. I nhini nanki-ka mere murrinh numanabath nuru nukunu ku karrath-yu i mere ngarra warda mananyit kurru nhini-yu.   
\p
\v 15 Mu nga kardu. Mere nukun marda numart nuru da mange kardu ngarra wiyenpun nukunu-yu. I mere deyida nukun marda numart nuru nanhthi purrkpurrk da matha-yu. Nhini-wa mere nangkal marda mart kurru Yile neki-yu i nanhthi purrkpurrk wanku bunkuwethuknintha, wurda.  
\v 16 I nga. Mange ngarra neki thanthin thurran-ka da ngarra mange wiye nukun da matha, i neki-ka da nhini da matha marda thumanganart thurran-yu. Neki-ka kardu wertthumarnti-ya, mawumawunnhima-ya i thumemnungalangala thurran. I da mange terert nhini-ka kardu da matha nukun thumammath thurran, mu Yile neki-ka wurda, mere mabath kurru mange nhini-yu.  
\v 17 Bere, kardu wiyenpun nhini ngarra da mange wiye da matha marda pumanganart pumpan-ka, nhini-ka da nakurlnu mandarrirdum-da-nu-matha nhini-yu. I da putek ngala kanhi deyida wanku mardarrirdumnu. Mu kardu nangkal ngatha da mange ngarra Yile neki nukunu pariwaknu purru-ka, kardu nhini-ka bere matha wangu panibirnunu nhini-yu.   
\s1 Kardu Ngarra Thu Kuy Wurranna Jesus Paruynu  
\p
\v 18 Bere nga, kardu. Da-ka manta warda-wa da ngarra putek ngala kanhi Yile neki-re mardarrirdumnu-yu. Mu marra-re warra ngadha-ka kardu pana thathpirr thu kuy wurranna ngarra Jesus Christ-ya paruynu da ngarra putek ngala kanhi. I nanki-ka the wardarra numammath kardu nhini-nu-yu. Nukunu kardu nhini-ka kardu danthirrarart da matha kanam i murrinh mam wurran, “Ngay-ka Christ-wa.” Mu nga. Kardu-ka parnam wardarra kardu ngamere-ya, kardu nginipunh wiye pana mani ngarra Jesus thu kuy wurranna. I da-ka nhini-re-wa the thumammathngime da-ka manta warda da ngarra putek ngala kanhi mardarrirdumnu-yu.  
\v 19 Kardu ngamere nhini-ka pardidha ngarra ngankuneme da murntak warra, mu mere thathpirr marda ngala ngarnedhaneme, wurda. Mu kardu nhini ngatha ngarnedhaneme marda ngala-ka nhini-ka ngarra ngankuneme da ngatha parnidha nhini-yu. Mu kardu nhini-ka parnamngankupartneme ngankuneme-yu i nhini-ka the warda nganthinkaneme kardu mere perrangankulerrdha-thathpirr-neme ngarra ngankuneme-yu.   
\p
\v 20 Mu nanki-ka da mere thathpirr mange nhini numabath nuru, wurda. Mu Ngepan Yile neki nukunu kanamnannginirdi ngarra nanki-yu i nhini-ka the warda nanthin numpan da mange yuthpan thathpirr-yu.  
\v 21 I nga. Ngay-ka murrinh kanhi ngamnarrarilil ngarra nanki-nu, nhini-ka the warda numammath numpan murrinh yuthpan thathpirr-yu. Mu kardu-ka mere kunankathip kurru nanki-yu, wurda. Nanki-ka murrinh yuthpan thathpirr numammath numpan murrinh ngarra Yile neki thangunu damnarramut-yu. I nukunu da matha yuthpan wurrannarra-yu, i mere kanarrayirrarart kurru, wurda.   
\p
\v 22 Mu kardu-ka kanhi-wa kardu ngarra damnarrayirrarart wurran-yu. Nukunu kardu nhini mam wurran-ka, “Jesus-ka mere Yile neki thangunu, i mere Christ thathpirr nukunu-yu.” Kardu nhini ngarra murrinh mam wurran-ka, nhini-wa kardu-yu thu kuy wurranna ngarra Jesus Christ. I dampunkungkatmitnintha wurran Yile neki i wakal nukunu.  
\v 23 Bere kardu nangkal ngatha pangkamitnu Jesus-ka, nhini-ka Yile neki deyida damkamit nhini-yu. Mu kardu nangkal ngatha murrinh ngarra wakal Yile neki nukunu manabathnu-ka nhini-ka Yile neki deyida murrinh mamnabath wurran.  
\v 24 I nhini-ka murrinh yuthpan thathpirr numayit nuru murrinh pana ngarra marra-re nubinthepup. I murrinh yuthpan nhini ngatha numayitnu nuru, nhini-ka kardu Yile neki nukunu da matha narninu i marda ngala da matha narninu ngarra nukunu-yu i ngarra wakal nukunu wanku-yu.  
\v 25 I murrinh ngarra Jesus dannhetngime-ka kanhi-wa, nekingime-ka bere matha wangu birnu paninungime da ngarra kangkarl wangu-yu.   
\p
\v 26 Ngay-ka murrinh nhini ngamnarrarilil nanki-nu-ka, mere narnipart nukun murrinh yuthpan thathpirr nhini-yu. I kardu nhini-nu mamnanmardawerr kanarrayirrart nukun i kumanankayi nukun da ngarra wiye wangu.  
\v 27 Mu nga. Jesus Christ-ka bannannginirdi Ngepan ngarra nukunu ngarra nanki. I Ngepan nukunu-ka bere matha wangu nanthin numpan i nhini-ka mere nangkal deyida kathu kurdunanthethith. Mu Ngepan nukunu da matha wurdannanthethith wurran-yu da terert warda ngatha. I da ngarra nukunu wurdannanthethith wurran-ka da yuthpan da matha i mere kanarrayirrart kurru, wurda. I nhini nanki-ka nariwak-da-nu matha nuru da mange ngarra nukunu wurdannanthethith wurran-yu, i nhini nanki-ka kardu marda ngala da matha warda narninu ngarra Jesus Christ-yu.   
\p
\v 28 I nga kardu. Bere matha wangu mitmit da matha nurunu i nariwaknu nuru ngarra Kangkarlmawu. I ngarra nukunu-re purdiwurl-deyida-nu kathu-ka nhini nanki-ka mere warda yidiwe nuyunu ngarra nubangkardunu-yu, wurda. I mere warda nemanhamnu nukunu-yu.  
\v 29 Nanki-ka the-wa nanthin-ya Jesus-ka kardu patha da matha wurran. I nanki-ka the deyida numabath kardu nangkal ngatha da mange patha mabathnu purru-ka kardu nhini-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu.   
\c 3  
\s1 Nekingime Kardu Yile Neki Nukunu  
\p
\v 1 Yile neki-ka marda thathpirr mangannhertngime wurran, nawa? Yu, nukunu-ka marda thathpirr mangannhertngime wurran i nhini mannhengime wurran wakal nukunu-wa nekingime-yu. Nekingime-ka wakal nukunu thathpirr-wa thurrannangime nhini-yu. Mu kardu wurnangat-ka mere the kumanhibathngime kuru kardu nukunu thurrannangime-yu, nhini weyida kardu mere the kumabath kuru Yile neki-yu.  
\v 2 Yu nga, kardu darrikardu ngay. Marra kanhi-ka nekingime-ka wakal Yile neki nukunu thurranngime. Mu mere da ngatha the pumenubathngime nangkal nimin-nu nekingime-yu da nakurlnu ngarra da kangkarl pinungime-yu. Mu nekingime-ka the-wa thanthinngime da ngarra Jesus deyida kathu purdiwurlnu-ka nekingime-ka mangini nukunu deyida mani purrunungime, i marra nhini da matha pubangkardunungime nukunu-yu kardu nginipunh ngarra thathpirr mam kanam nukunu-yu.  
\v 3 I kardu nangkal ngatha murrinh nhini the mabathnu pani-ka, nhini nukunu-ka da mange patha da matha mabathnu purru nhini-yu, mangini nukunu deyida mani Jesus da mange patha da matha kanthin wurran.  
\v 4 Mu kardu nangkal ngatha da mange wiye mabathnu purru-ka nhini-ka da law ngarra Yile neki nukunu-ka mungammaparl-wa nhini-yu. I da mange wiye da bere matha mabathnu pani-ka nhini-ka mere warda wakal Yile neki nukunu.   
\p
\v 5 Mu nanki-ka the-wa nanthin-ya Jesus wurrinidha da putek kanhi da mange wiye nekingime-nu pirranhimaputhnungime purru. I nukunu-ka mere numi-re da mange wiye wurridha, wurda. Nukunu-ka kardu patha da matha kanam.  
\v 6 I nhini kardu pana ngarra darntiwak thathpirr wurran Jesus-ka, kardu nhini-ka da mange wiye mere ngarra mabath kurru nhini-yu, wurda. Mu kardu nangkal ngatha da mange wiye mabathnu purru da bere matha wangu, nukunu kardu nhini-ka, Jesus-ka mere da ngatha the mabathnu purru i mere da ngatha berdurttha nukunu-yu, wurda.   
\p
\v 7 Nga, kardu darrikardu ngay. Mere nubirrayepup kardu ngarra wiyenpun-yu, kardu pana ngarra parramnarrayirrarart parnam-yu. Mu kardu nangkal ngatha da mange patha i da mange yuthpan mabathnu purru-ka nhini-ka kardu patha da matha purrunu mangini Jesus deyida mani patha da matha kanam-yu.  
\v 8 Mu kardu nangkal ngatha da mange wiye mabathnu purru da bere matha wangu-ka kardu nhini-ka kardu ku karrath nukunu da matha, nhini ku karrath-ka da wiye da matha mebaththa wurrini da ngarra marra-re kathu i da wiye da ngatha kanthin wurran. Da-ka nhini warda-wa Yile neki wakal nukunu wurdanthuk da kanhi-yu da mange wiye ngarra nukunu-nu ku karrath kanthin wurran bumayerrarrnu.  
\v 9 Nga. Kardu nangkal ngatha kardu Yile neki nukunu-ka, nhini kardu-ka mere kama nukun kurru da mange wiye-yu da bere matha wangu-yu, wurda. Nhini-ka Ngepan Yile neki nukunu-ka kanthin wardarra wurran ngarra nginipunh nukunu kardu nhini-yu. Mu kardu nhini-ka mere ngarra mange wiye kama kurru, nhini-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu.   
\p
\v 10 I nga. Kanhi-wa kardu the numabathnu kardu ngamere kardu Yile neki nukunu i kardu ngamere kardu ku karrath nukunu. Kardu nangkal ngatha da mange wiye mabathnu pani da bere matha wangu-ka i ngathan nukunu deyida-ka thu kuy wurranna, nhini nukunu-ka mere kardu Yile neki nukunu nhini-yu, mu nukunu-ka kardu ku karrath nukunu da matha nhini-yu.   
\s1 Nekingime Marda Pumenurtnungime Purru  
\p
\v 11 Murrinh nhini ngarra da marra-re kathu nubinthepup-ka kanhi-wa, nekingime-ka marda da matha pumenurtngime purru.  
\v 12 Mu mere pumarartngime mangini Cain mani ngarra ngathan nukunu thu panmat-ya da murntak warra-ya. Nukunu Cain-ka daniriwaktha wurrini ku karrath i da mange wiye da matha wurrinidha. Mu ngathan nukunu-ka kardu patha da matha wurrinidha, i nhini nukunu Cain-ka dirranganke-wa, i da-ka nhini-wa thu panmat ngathan nukunu-yu.   
\p
\v 13 Nga kardu. Kardu ngamere pana ngarra Yile neki mere le kuruna i ngarra nanki deyida wanku kama kuy pumpannarra, nhini-ka mere nubengkabat nukun nhini-yu.  
\v 14 Mu nekingime kardu ngarra Yile neki nukunu-ka kardu marda thathpirr thumemnurtngime thurran, i nhini-ka the thanthinngime mayern yuthpan warda thanalilingime da ngarra Yile neki nukunu da matha wangu. Mu kardu ngamere pana ngarra mere marda kumenurt kuru-ka kardu da ngarra mayern wiye da ngatha pumpannilili i da ngarra ku karrath nukunu wangu pumpan.  
\v 15 I kardu nangkal ngatha thu kuy purrunarra kardu ngarra ngamere, nhini kardu-ka mangini thu deyida panmat wurdantinumi nhini-yu. I nanki-ka the-wa nanthin-ya kardu nhini ngarra thu panmat wurdantinumi-ka mere ngarra da kangkarl wangu kimardawith nhini-yu, i mere ngarra kanibirnu da bere matha wangu-yu, wurda.   
\p
\v 16 Nga. Jesus-ka marda thathpirr mangannhertngime wurran i yibinnhepupngime nekingime-nu-yu. I da-ka nhini-wa nukunu dannhengkarrngime kardu thathpirr marda mangannhertngime wurran-yu. I nhini nekingime-ka pumarartngime Jesus i marda thathpirr pumenurtngime purru i purrunuwuwupnu-ngathayida-ngime nekingime ngatha-nu-yu. \fig |src="CS woman greeting another.tif" size="col" ref="3.16" \fig*   
\p
\v 17 Nga. Kardu pana mani wunku ku mani ngala kama kanthin wurran-ya, i the kanthin kardu darrikardu nukunu ku mani maku i mi mami medeyi punganpirntay parnam. I kardu nhini ngatha mere manmanpi kardu ngarra darrikardu nukunu-ka nhini nukunu-ka mere thathpirr marda deyida mart Yile neki-yu.  
\v 18 Nga kardu. Kardu thathpirr marda numanart nuru i numanmanpi nuru kardu ngarra ngamere. Mu mere da matha murrinh thathpi nuyema, “Nganki kardu marda ngumanganpunart ngumpan i ngumampunmanpi ngumpan.” Mu kardu thathpirr numanmanpi i da-ka nhini-wa kardu thathpirr marda numanart-yu.  
\v 19 I da-ka nhini-wa mange-yu the pumabathnungime purru-yu kardu ngarra Yile neki nukunu-yu. I nhini da matha mukmuk tarangka i marda pekpek wunku pumanabathnungime purru ngarra nukunu Yile neki wangu-yu.   
\p
\v 20 Bere nga. Mukmuk nekingime ngatha kurdinheyithngime da mange wiye thumammathngime thurran-ka, nhini-ka Yile neki warda purdinayithngime nhini-yu. Murrinh nhini thubimnumayepupngime thurran ngarra mukmuk kathu-ka murrinh-ka kunungingki-wa nhini-yu. Mu Yile neki-ka ngala-wa i da ngala da matha the kanthin, nhini-wa murrinh purdinayith-yu.  
\v 21 Mu mukmuk nekingime ngatha kurdinheyithngime da ngarra wiye mere pumabathngime purru-ka, nhini-ka mukmuk tarangka i marda pekpek da matha wanku thumamnabathngime thurran ngarra Yile neki wangu-yu. I nhini-ka mere warda ngarra pemanhamnungime ngarra murrinh purdinayithnungime-yu.  
\v 22 I ngana deyida nekingime murrinh ngarra nukunu da matha thumamnabathngime thurran i mange yuthpan da matha thanthinnangime thurran i nhini-wa le thamnamutngime thurran Yile neki-yu. I bere nhini ngarra padharrpunungime thangku nanhthi-nu ngatha-ka, nhini nukunu-ka panhemutnungime nhini-yu.   
\p
\v 23 Bere nekingime-ka kanhi-wa murrinh thathpirr pumanabathngime-yu. Nukunu Jesus Christ-ka wakal Yile neki nukunu-wa, i ngarra nukunu da matha purdunayemitngime purru, i murrinh ngarra nukunu da matha pumanabathngime purru nhini-yu. I nekingime-ka marda da matha pumenurtngime purru mange nginipunh Jesus mani murrinh mannhengime-ya.  
\v 24 I kardu nangkal ngatha murrinh Yile neki nukunu manabathnu purru-ka, kardu nhini-ka kardu mitmit da matha purruninthanu. I nekingime the thanthinngime kardu marda ngala thurrannangime ngarra Yile neki, nhini-ka Ngepan nukunu wanku bannhenginirdingime nhini-yu.   
\c 4  
\s1 Murrinh Ngarra Ngepan Yile Neki Nukunu  
\p
\v 1 Nga, kardu darrikardu ngay. Kardu ngamere pamam pumpan murrinh kanhi-yu, “Ngepan Yile neki nukunu-ka kanamngannginirdi i nganthin ngumpan i murrinh ngarra nukunu nguddamyith ngumpan.” Kardu terert da matha da pana ngangka-re-ya pamam pumpan murrinh nhini-yu, mu kardu-ka murrinh parranthirrarart-wa parnam. Mu nanki-ka kardu warra ngadha nuddunthap mani, nhini-ka Ngepan Yile neki kama-ya kanampunnginirdi i ku ngepan numi kama kanampunnginirdi-ya.   
\p
\v 2 I da-ka kanhi wangu-wa the numabathnu-yu Ngepan Yile neki ngarra kardu kanampunnginirdi kama i wurda kama. Kardu nangkal ngatha murrinh kanhi mabath i kurdiyith, “Jesus Christ-ka wurdanthut da kangkarl thangunu kathu i kardu thathpirr wurrinidha da ngarra putek kanhi-yu,” nhini kardu nukunu-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu, i Ngepan nukunu-ka kanamnginirdi.  
\v 3 Mu kardu nangkal ngatha mere murrinh nhini mabath i mere kurdiyith, kardu nhini-ka Ngepan ngarra Yile neki nukunu-dha mere warra kaninginirdidha. Mu ngepan numi wardarra kanamnginirdi, ku ngepan nhini nimin-ya ngarra kardu wiye nhini thangunu ngarra Jesus Christ thu kuy wurranna-ya. I nanki-ka berengunh the wardarra nanthin-ya ku ngepan wiye nhini-yu paruynu-yu da ngarra putek ngala kanhi-yu. Mu ngay murrinh manarranu-ka ku ngepan ngarra kardu wiye nhini-ka kanhi wardarra kanam ngarra putek kanhi.   
\p
\v 4 Mu nga kardu. Nanki-ka kardu Yile neki nukunu-wa i nhini nanki-ka kardu lurruth ngala numpan kardu ngarra pangu nibimpunpewal kardu parramnarrayirrarart parnam-ya. Mu Ngepan Yile neki nukunu ngarra kanamnannginirdi-ka nhini-ka lurruth ngala da matha nanthin numpan, nibimpunpewal ngala da matha kardu ngarra pana ngepan nukunu ku karrath kanampunnginirdi da pana ngangka-re-ya.  
\v 5 Kardu nhini-ka kardu ngarra putek kanhi nukunu parnam. I murrinh puddamyith pumpan da kanhi-nu-yu i kardu da kanhi thangunu pubimpirrayepup pumpan. I murrinh da kanhi da matha puddamyith pumpan, mu mere kudduyith kuru murrinh Yile neki nukunu-yu, wurda.   
\p
\v 6 Mu nekingime-ka kardu Yile neki nukunu nhini kardu ngamere Yile neki nukunu deyida-ka pubinnheyepupngime pumpan murrinh ngarra nekingime-yu. Mu kardu ngamere pana ngarra mere Yile neki nukunu-ka mere kubinheyepupngime karni nhini-yu. I da-ka nhini-wa the thumammathngime-yu kardu ngarra nimin kanampunnginirdi Ngepan Yile neki kama-ya i ngepan ku karrath nukunu kanampunnginirdi kama-ya.   
\s1 Yile Neki Marda Mangannhertngime Wurran  
\p
\v 7-8 Nga, kardu darrikardu ngay. Kardu marda da matha pumenurtngime purru nhini-ka mange Yile neki thangunu-wa dannhemutngime. I nukunu-ka marda mangannhertngime wurran nekingime-yu. I nukunu-ka manhimanpinungime purru bere matha wangu marda pumenurtnungime purru. Nga. Kardu nangkal ngatha marda manganpunart wurran kardu ngarra ngamere, nhini nukunu-ka the thathpirr kanthin Yile neki-yu i nhini nukunu-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu. Mu kardu nangkal ngatha mere marda manart kardu ngarra ngamere-ka nhini nukunu-ka mere the mabath Yile neki-yu, wurda.   
\p
\v 9 Bere nga. Da-ka kanhi-wa Yile neki dannhingkarrngime-yu mange ngarra marda mangannhertngime wurran-yu. Nukunu-ka wakal nukunu da matha wurdanthuk da kanhi-yu i yibinnhepupngime, i nhini nekingime-ka kardu bere matha wangu warda birnu paninungime ngarra da nukunu wangu-yu.  
\v 10 Yile neki da marra-re-ka marda da matha mangannhertngime-yu, mu nekingime da marra-re-ka mere marda thumertthangime nukunu-yu, wurda. Nukunu da matha marda mangannhertngime wurran i mange-ka nhini-wa da mange nukunu-yu. I bere wakal nukunu wurdanthuk kanhi i yibinnhepupngime. I nukunu Yile neki-ka da mange ngarra wiye warra thanthidhangime thurrini-ka pirrimnhimaputh-warda-ngime ngarra nukunu-re Jesus yibinnhepupngime-yu.  
\v 11 Mange-ka nginipunh nhini-wa Yile neki marda thathpirr mangannhertngime wurran, nhini nekingime-ka marda da matha pumenurtngime purru.  
\v 12 Mu nga. Kardu-ka mere ngadha nangkal bengkardudha Yile neki-yu, wurda da ngatha. Mu marda ngatha pumenurtngime purru-ka, nhini nekingime-ka marda ngala da matha thanamngime wunku Yile neki, i nhini nukunu-ka manhimanpinungime purru marda da matha pumenurtnungime purru puy ngala da matha wangu.   
\p
\v 13 Yile neki-ka Ngepan nukunu dannhemutngime ngarra nekingime i da-ka nhini warda the thanthinngime marda ngala da matha thanamngime ngarra nukunu ngatha-yu.  
\v 14 I ngankuneme-ka ngubamkangkarduneme wakal Yile neki nukunu-yu ngarra wurdanthuk da kanhi-yu. I nhini ngankuneme-ka murrinh warda nguddampirruyithneme ngumpan murrinh ngarra wakal Yile neki nukunu kardu pana ngarra manthibirnunu kardu ngarra da putek ngala kanhi-yu.   
\p
\v 15 Bere nga. Kardu nangkal ngatha murrinh kanhi pamanu purru-ka, “Jesus-ka kardu wakal Yile neki nukunu-wa.” I nhini kardu nhini-ka ngana deyida mitmit wurrannintha ngarra Yile neki i Ngepan nukunu wanku kanamnginirdi i kanthin warda wurran nhini-yu.  
\v 16 I nekingime the thanthinngime thurran Yile neki-ka marda thathpirr mangannhertngime wurran i nhini nekingime-ka thurdamnayemitngime thurran ngarra nukunu wangu-yu. Yile neki-ka marda mangannhertngime wurran i mange-ka nhini-wa da mange nukunu-yu.  
\p Nga. Kardu nangkal ngatha Yile neki marda manganart wurran i kardu ngamere deyida wunku marda manganpunart wurran, nhini kardu-ka mitmit wurrannintha ngarra Yile neki-yu i Ngepan nukunu wanku kanamnginirdi i kanthin warda wurran nukunu kardu nhini-yu.  
\v 17 Yile neki wurdannhiyethithngime wurran-ka marda pumartnungime purru nukunu-yu ngala da matha wangu i kardu deyida wanku marda pumenurtnungime purru ngala da matha wangu. I da nakurl-te ngarra nekingime pirramardatnungime ngarra Yile neki-ka nhini nekingime-ka mere warda pemanhamnungime nhini-yu, wurda. Nhini-ka ngarra putek kanhi thanamngime-ka mangini Jesus deyida mani thanamngime kanhi-yu.   
\p
\v 18 Bere Yile neki-ka marda mangannhertngime wurran nekingime i nhini-ka mere warda pemanhamnungime nekingime-yu. Nukunu-ka marda thathpirr mangannhertngime wurran, nhini nekingime-ka mere penhamnungime da nhini-re ngarra pirranatnungime kumparra ngarra nukunu-yu, wurda. Mu kardu pana ngarra the pumemnubath pumpan Yile neki-re purdunkartelnu pirra i pirranmuluputhnu pirra ngarra thungku wangu, kardu nhini da matha kemanham kuru ngarra Yile neki-yu. Nhini kardu nhini-ka mere thathpirr marda kumart kuru Yile neki-yu i mere thathpirr marda kumanart kuru kardu ngamere-yu. Mu nekingime-ka kardu marda thumanganpunartngime thurran, i Yile neki deyida marda thumanganartngime thurran, i nhini nekingime-ka mere warda pemanhamnungime nhini-yu.   
\p
\v 19 Nekingime marda thumanganartngime thurran Yile neki-ka nhini nukunu thangunu da marra-re marda mangannhertngime-yu.  
\v 20 Kardu ngatha kama murrinh kanhi, “Ngay-ka Yile neki marda manganart ngurran.” Mu kardu nhini-ka mere marda thathpirr manart kardu darrikardu ngarra nukunu-yu, nhini kardu-ka ngathayida danthirrarart-wa kanam. I kardu mere ngatha marda mart darrikardu nukunu ngatha ngarra bamkardu wurran, nhini nukunu-ka mere ngarra deyida marda mart Yile neki-yu ngarra mere wunku bangkardu kani.   
\p
\v 21 Bere nga. Kanhi-wa murrinh-yu ngarra Jesus dannhemutngime-yu. Kardu nangkal ngatha marda manganart wurran Yile neki, nhini nukunu-ka darrikardu nukunu deyida wanku marda manart kurru.   
\c 5  
\s1 Nekingime Thunungampewutngime Nukunu Ku Karrath  
\p
\v 1 Bere kardu nangkal ngatha murrinh manabath Yile neki-re wurdanthuk Jesus, i nukunu-ka Christ-wa, kardu nhini-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu. I Yile neki ngatha marda thumanganartngime thurran-ka, nhini-ka kardu ngarra nukunu deyida marda pumanartnungime purru.  
\v 2 I ngarra marda-re thumanganartngime thurran Yile neki-ka i ngarra murrinh nukunu wunku thumamnabathngime thurran, nhini-ka kardu ngarra nukunu deyida marda pumanartngime purru nhini-yu.  
\v 3 I Yile neki ngatha marda thathpirr pumartngime purru-ka, nhini-ka murrinh nukunu pumanabathnu-thathpirr-ngime purru nhini-yu. I murrinh ngarra nukunu-ka mere tetemanthay nhini-yu ngarra pariwaknungime purru-yu, wurda.  
\v 4 Nekingime-ka kardu ngarra nukunu-wa nhini-yu, i nukunu-ka mannhilurruthngime wurran da ngarra wiye terert piwewalnungime. Nekingime-ka ngarra Jesus da matha murrinh thumamnabathngime thurran i thurdamnayemitngime thurran, i da-ka nhini-wa thunungampewutngime ngarra nukunu ku karrath-yu i da wiye terert kanhi-yu.  
\v 5 Yu, kardu pana ngarra murrinh thathpirr pumamnabath pumpan Jesus-ka wakal Yile neki nukunu, kardu nhini da matha punungampewut nukunu ku karrath-yu i da wiye terert kanhi-yu.   
\p
\v 6 Bere nga. Jesus Christ-ka da kanhi wurrinidha wunku kura i kumulung. Nukunu wurrinidha da kanhi-ka paluwewunu kura patha-re, mu mere nhini da matha-nu wurrinidha-yu. Nukunu-ka daluwewu kura patha-re i kumulung nukunu deyida pinthanhiwudha ngarra nukunu-re yibimpup-yu. I Ngepan Yile neki nukunu mannhengime wurran-ka murrinh nhini-ka murrinh thathpirr-wa. Nukunu-ka murrinh thathpirr da matha mannhengime wurran-yu.\fig |src="GT00102.tif" size="col" ref="5.6" \fig*  
\v 7-8 Bere, Ngepan Yile neki nukunu-ka dannhemutngime murrinh thathpi yuthpan ngarra Kangkarlmawu nukunu. I ngana deyida ngarra kura patha i kumulung nhini thangunu kathu-ka kardu-ka the warda thanthinngime murrinh nhini da ngatha ngarra Kangkarlmawu nukunu-ka, murrinh thathpirr-wa nhini-yu. Yu, ngarra Ngepan Yile neki nukunu, kura patha nhini, i kumulung nhini thangunu-ka, the warda thanthinngime murrinh nhini ngarra Kangkarlmawu nukunu-ka, murrinh thathpirr-wa nhini-yu.   
\p
\v 9 Nga. Nekingime-ka thubimpirrayepupngime thurran murrinh ngarra kardu thangunu parrannhiyelerrngime pumpan. Mu murrinh ngarra Yile neki thangunu kathu-ka, nhini-ka murrinh ngala thathpirr-wa, murrinh dimpewal-wa nhini-yu. I murrinh ngarra nukunu thangunu kathu wurdannheyithngime wurran-ka murrinh ngarra wakal nukunu da matha nhini-yu.  
\v 10 I bere, kardu nangkal ngatha murrinh mamnabath wurran wakal Yile neki nukunu, nhini nukunu-ka murrinh the kanthin wurran murrinh marda-re-yu Yile neki-re murrinh wurdamnayith wurran, i the kanthin murrinh thathpirr nhini-yu. Mu kardu nangkal ngatha mere murrinh manabath Yile neki, kardu nhini murrinh mam wurran-ka Yile neki-ka danthirrarart wurran, nhini-ka mere murrinh manabath kurru murrinh ngarra Yile neki thangunu wurdamyith Jesus-yu.   
\p
\v 11 I bere kanhi-wa murrinh Yile neki mam-yu. Nukunu dannhemutngime-ka kardu birnu thathpirr thurranngime. I nhini nekingime-ka da bere matha wangu panibirnunu-warda-ngime da ngarra nukunu wangu-yu. I da birnu thathpirr nhini ngarra dannhemutngime-ka nhini-ka ngarra Jesus thangunu yibinnhepupngime.  
\v 12 I kardu nangkal ngatha mitmit wurrannintha ngarra wakal Yile neki nukunu, nhini nukunu-ka da birnu thathpirr kanthin wurran i da bere matha wangu birnu paninu. Mu kardu nangkal ngatha mere marda ngala kurrunintha ngarra wakal Yile neki nukunu, nhini nukunu-ka mere mabath kurru da birnu thathpirr nhini-yu, i mere nukun warda panibirnunu da bere matha wangu-yu.   
\s1 Nekingime Panibirnunungime Da Bere Matha Wangu  
\p
\v 13 Bere nanki kardu ngarra numamath thathpirr numpan wakal Yile neki nukunu i narrarntiwak numpan nhini-ka kardu the thathpirr numabathnu nani i bere matha wangu narnibirnunu, nhini weyida ngay ngamnarrarilil-yu.  
\v 14 I nekingime-ka mere pemanhamngime purru ngarra Yile neki-nu-yu murrinh purdinayithnungime purru. I ngarra marda ngala-re thurranngime ngarra nukunu-ka nhini-ka marda pumartngime purru da ngarra nhini-yu ngarra nukunu deyida marda manganart wurran-yu. I nhini nukunu-ka murrinh binnhemayepupngime wurran murrinh ngarra thurdamnayithngime thurran-yu.  
\v 15 Nukunu-ka bere matha wangu binnheyewupngime wurran ngarra nekingime-re murrinh thurdamnayithngime thurran-yu, nhini-ka the deyida thanthinngime murrinh panhidhartnungime-yu, murrinh ngarra thangku ngatha padharrpungime-yu.   
\p
\v 16 Bere, kardu darrikardu nanki ngatha nubangkardunu kawinhikat kama i da mange wiye kama kani, nhini nanki-ka nanadharrpunu Yile neki i purdinawurlnu i da mange yuthpan deyida purrunu. Mu kardu ngamere deyida-ka parnampart thathpirr puddarntinumi Yile neki-yu i da mange wiye ngala da matha pamam parnam. Mu mere narradharrpu nukun Yile neki-yu kardu wiyenpun thathpirr nhini mani-nu-yu.  
\v 17 Nga. Da pana ngatha da wiye pamangime-ka nhini-ka da wiye da matha nhini-yu. Mu kardu mere terert warda ngatha panipartnu thathpirr Yile neki-yu i da mange wiye ngala piyemanu parni nhini-ka puruwupup-da-nu matha nhini-yu.   
\p
\v 18 Mu nga. Nekingime-ka the thanthinngime thurran mere ngarra mange wiye pama-nukun-ngime pani da bere matha wangu-yu, wurda. Mu nekingime-ka kardu Yile neki nukunu-wa i Jesus-ka dirrangannhipengime wurran i nhini nukunu ku karrath-ka mere ngarra kama ngarra nekingime-yu.   
\p
\v 19 Nukunu ku karrath-ka ku pule ngala dimpirra kardu terert da matha da ngarra putek ngala kanhi-yu. Mu nukunu-ka ku mere pule ngala nekingime nhini-yu, wurda, mu nekingime-ka kardu Yile neki nukunu-wa nhini-yu.  
\v 20 I ngana deyida the thanthinngime thurran wakal Yile neki nukunu wurdanthut da kanhi-yu i dannhiwinhingkayithngime Yile neki da matha Pule ngala thathpirr-yu. I nhini nekingime-ka marda ngala warda thurranngime ngarra nukunu i wunku wakal nukunu Jesus Christ-yu. Yile neki da matha ku Pule ngala thathpirr-yu i nukunu da matha birnu thathpirr dannhemutngime-yu. I nhini nekingime-ka kardu bere matha warda wangu panibirnunungime ngarra nukunu-yu.   
\p
\v 21 Nga kardu. Nanki-ka nginipunh wakal ngay deyida mani i murrinh tiduk kanhi manarranu-ka mere nariwak nukun nuru da mange wiye i da mange thirrukduk-yu, mu Yile neki da matha nubupaknungime nuru kumparra ku Pule ngala nanki-yu purrunarranu-yu.