\id 2CO - Minaveha NT [mvn] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2017) \h 2 Korinita \toc1 Me Korinita Yai Leta Vꞌ‑inuana Paulo Wayahina \toc2 2 Korinita \toc3 2Ko \mt2 Me \mt1 Korinita \mt2 Yai Leta \mt1 Vꞌ‑inuana \mt2 Paulo Wayahina \is1 Buki Taina Wayahina \ip Buki taina a tau ginuma vivane Paulo. Ka leta taina omo tau ekalesia imamaei meagai Korinita nihenina. \ip Paulo me Korinita yai leta naona ginumi va‑tawanei, ka eha ya nuanua na‑potapota bana mamanaina aitam nau‑pata taui wayahia na‑vaniahe. Wayahina, tauna ya tau ivaita ana wava Titusi vi‑tunei omo meagai Korinita wayahina na‑nau‑vi‑taui. Iakwa, e Titusi meagai Korinita ni‑tawanei mavi‑havine Paulo wayahina, e me Korinita vaneai mataedei. Ka avaha Paulo vaneai nononi, tauna yai leta taina ginumi va‑tawanei omo wayahia. Ka leta taina nihenina tauna ya dewa‑haiawa taui wayahi, kadu ya nua‑vita wayahi totohi. Ka tauna me Korinita yapoyapoi, kadu tauna a havia etutuia venauei. \ip Tauna ya nuanua am‑venena‑kavovo ananina ivo‑vi‑aiaia tau payapayaya imamaei papani Iudea nihenina wayahi. Kadu tauna ana inahe ya paisewa wayahina voneyei. \c 1 \s1 Nau‑kaiwa \m \v 1 Kaiwa ananina itomi me Korinita wayahimia. Itomi Yaubada ya tau ekalesia. Ka leta taina omomo wayahimia ka kadu omomo Yaubada a tau vitumahana habuhabui papani Akaia nihenina. Vaneika Timoti ivaiteu aginuma, ka yauke Paulo. Yaubada vi‑nua‑dadaneu avi‑tau hae ananina Tau Ito‑yavuha Iesu wayahina. \v 2 Ka yama viama wayahimi vivane am‑venena awawaehina kadu nua gomagomanina uvaniahei Amaka Yaubada wayahina kadu yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina. \p \v 3 Yaubada yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha ya Yaubada kadu tauna Amana. Ka ate‑nuanuai omomo Amaka wayahina kavaniahei, ka kadu tuta tuta Yaubada yana dewa wayahika dewa bigana. Wayahina, nau‑wawanika tauna kanꞌ‑awa‑davedavei.\x + \xo 1:3 \xt Rom 15:5.\x* \v 4 Iuna tauna yana dewa yama vita habuhabui nihenina dewa bigana, e ya nuanua munia itoai ama pata dewa bigana wayahina mani tomotau ana‑ivaitei deina. \v 5 Vona ahiahina, Tau Ito‑yavuha ana inahe habuhabui, ka inahe‑naia tupwai iaubo‑tamani, e yawaiai nihenina avaniahei, iuna tauna ya paisewa apaipaisewei. Ka kadu Tau Ito‑yavuha wayahina dewa bigana omomo avaniahei aitamoata deina, e dewa biga‑nana am‑iwaiwahi, ka vitaia vane‑tawanei.\x + \xo 1:5 \xt Sam 34:19.\x* \v 6 Wayahina, aituhu avi tuta vitana avaniahei yama paisewa wayahina, akanai, avaha anamanei, munia itomi dewa bigana kadu ito‑yavuha uvaniahei paisewana wayahina deina. O aituhu dewa bigana avaniahei vitai niwania, munia ama pata dewa biga‑nana wayahina ana‑ivaitemi. Ka aituhu vitai uvaniahei deina, itomi ami pata vitai niwania utoha‑vi‑anaimi. \v 7 Ka yama nua‑vaniaha nui apotapota wayahimi, umimini‑toyoina. Ka eha anua‑vita wayahimi, iuna avaha anamanei aituhu vitai uvaniahei itoai deina, akanai, kadu dewa bigana uvaniahei aitamoata itoai deina. \p \v 8 Vavaneiai, itoai yama nuanua vitai avaniahei papani Asia nihenina unꞌ‑anamanei. Vitai vivane vita‑vainena, ka itoai ama heta eha ama pata atoha‑vi‑anai, ka eha ama pata vitai anau‑yehai. Wayahina, anuanua vivane tuta eha ani‑hoina na‑iakwa wayahina yawaiai na‑iakwa.\x + \xo 1:8 \xt Dew 19:23; 1Ko 15:32.\x* \v 9 Ika, anuanua Yaubada avaha ama havia awaehei ina‑nau‑vi‑anigiai. Kate Yaubada ya nuanua tunina. Tauna vitai awaeheai iuna ya nuanua na‑viwaveneai itoai yama bagibagi eha ana pata vitai wayahi. Ya nuanua anua‑haui vivane tauna ya bagibagi ana pata vitai wayahi, iuna tauna ya bagibagi ana pata tau aninigai na‑si‑vi‑mini‑havinei. \v 10 Ka eha ani‑hoina anꞌ‑aniga vitai wayahi, kate Yaubada yavuhiai yama paisewa ana‑nau‑yehai. Ka anamanei tuta tepakaia wayahina tauna na‑yavuhiai deina. Ka yama nua‑vaniaha nui apotapota tauna wayahina, e tuta tuta ya nuanua na‑yavuhiai.\x + \xo 1:10 \xt 2Ti 4:18.\x* \v 11 Ka itomi ami pata una‑ivaiteai yami viama wayahina. Ka munia, tomotau habuhabui Yaubada ina‑nau‑kaiwei iuna itoai ivaita awawaehina avaniahei tauna wayahina, ka ivaitana nau‑patai itomi habuhabumi yami viama wayahina. \p \v 12 Wayahina, amꞌ ayaunena apa‑vidovidoheai, ka yama vonana vona tunuhina. Yama dewa habuhabui ahihiata kadu tunutunuhi tau maꞌ tanopi mataia kadu itomi matamia. Ka yama dewai ivinꞌ‑omo Yaubada yanꞌ am‑venena awawaehina wayahina, ka eha tau maꞌ tanopi yai nua‑uya wayahina. \v 13 Ka yami leta habuhabui nihenia, eha aitam aviani vitana wayahimi ata‑ginuma, kate ami pata una‑iavi, kadu ami pata nua‑uya habuhabuna nihenia unua‑haui. Ka kadu yau nua‑vaniaha nui apotapota. \v 14 Nonova yama dewa tupwai unua‑haui, ka yau nuanua tuta tepakaia wayahina unꞌ‑anamaneai yama dewa habuhabui ahihiata. Wayahina, tuta tepakaia wayahina itomi ami pata unꞌ‑apa‑vidovidoheai. Ka apaina, Kauvea Iesu yanꞌ auyewa wayahina, itoai anꞌ‑apa‑vidovidohemi aitamoata deina.\x + \xo 1:14 \xt 2Ko 5:12; Pili 2:16.\x* \s1 Paulo Ya Vi‑nua‑hauhau Naona Vo‑vinei \p \v 15 Yauke avaha avitumahanemi apaina udedewei deina. Wayahina, yau vi‑nua‑hauhau naona taina deina. Yau nuanua yau nae nihenina, naona anau‑vi‑taumi, e ana‑ivaitemi tuta ainua wayahina deina. \v 16 Ika, yau nuanua anꞌ‑omo papani Masedonia wayahina, ka yau nae‑nana avi‑putu itomi yami meagai Korinita wayahina, e anau‑vi‑taumi. Na‑iakwa, e me Masedonia anau‑vi‑taui. E amavi‑havine wayahimia, e anau‑vi‑taumi tuta vꞌ‑inuana wayahina. Na‑iakwa, itomi ami pata una‑ivaiteu yau omana papani Iudea wayahina.\x + \xo 1:16 \xt 1Ko 16:5-6.\x* \v 17 Nonova, tutana yau vi‑nua‑hauhauna naona avi‑nua‑dadani, kaiwadi, itomi unuanua adewa‑kavokavovo, a? Avonemi, eha. O kaiwadi, unuanua tau maꞌ tanopi yai dewa‑kavokavovo avi‑nua‑dadani deina, a? Avona‑havinemi, eha. Iuna tau maꞌ tanopi yai dewa deina. Ivonavona, “Ika, ika adedewei deina,” kate taui nihenia avaha inuanua, “Eha, eha adedewe.” \v 18 Kate yama mataeda wayahimia eha deina. Eha tuta aitamoata wayahina “Ika” kadu “Eha”. Yaubada yana vona ka yana dewa aitamoata, kadu itoai yama vona ka yama dewa aitamoata deina. \v 19 Yaubada Natu‑hoina vivane Iesu Tau Ito‑yavuha. Ka yauke, ka Silasi, ka Timoti ama itonu tauna anau‑waheyei wayahimia, ka tauna eha “Ika” kadu “Eha” tuta aitamoata wayahina. Tuta tuta wayahina Iesu nihenina Yaubada ya vona‑dabadaba vivane “Ika”, iuna Iesu Yaubada ya vona‑dabadaba habuhabui ai pai nau‑yehata.\x + \xo 1:19 \xt Dew 18:5.\x* \v 20 Yaubada ya vona‑dabadaba habuhabui imamaei, ka Iesu avaha aitamoata aitamoata wayahia nau‑yehai tunutunuhina. Wayahina, itoka tau vitumahana avaha Iesu yana dewa habuhabui kanamanei. E tauna wayahina kawaehei aitamoata, kadu kavonavona, “Ika, ana pata deina”. Ka yaka awaeha wayahina Yaubada didigana kavo‑vi‑natei.\x + \xo 1:20 \xt SiV 3:14.\x* \v 21 Yaubada vo‑vi‑bagibagimi kadu vo‑vi‑bagibagiai kamimini toyoina Tau Ito‑yavuha nihenina. Tauna vi‑nua‑dadaneka, \v 22 kadu tauna ya pai ainana boui wayahikaia, e habuhabuka kanꞌ‑anamanei itoka tauna ya tomotau. Ka kadu tauna Nuana Ahihinata nuaka nihenina boui, e kanꞌ‑anamanei ya vona‑dabadaba habuhabui tuta tepakaia wayahina eha vitupu. Kate vona ahiahina, kavaniahei.\x + \xo 1:22 \xt Epe 1:13-14; 2Ko 5:5.\x* \v 23 Eha avitupu wayahimia. Aituhu Yaubada vi‑tau hae yau vonana wayahimia wayahina, akanai adewa‑haiawa. Iuna avonevonemi, eha yau nuanua adewa‑yaiyaiemi yami dewa goyona wayahina. Wayahina, yau vi‑nua‑hauhau naona avo‑vinei, ka eha amavi‑havine meagai Korinita wayahina. Aituhu amavi‑havine, kaiwadi yami goyona adudueye, e munia nau‑wawanimi dewa‑yaiyai uvaniahe dewaia wayahi. \v 24 Itoai eha yami vitumahana a kauvea, kate vona ahiahina, nui kapaipaisewa yami vitumahana nihenina umimini toyoina, e apaina yami dewa‑haiawa uvaniahei deina.\x + \xo 1:24 \xt 1Pi 5:3.\x* \c 2 \p \v 1 Wayahina, avi‑nua‑dadani eha amavi‑havine wayahimia, kate ana heta yami leta aitam aginumi ava‑tawanei omo wayahimia.\f a \fr 2:1 \ft Paulo leta aitonu ginumi va‑tawanei iomo me Korinita wayahia. Tuta nonova wayahina leta naona maiova, ka nonova a itoava tuta ataina wayahina eha wayahikaia. Wayahina, tuta nonova wayahina tomotau leta vꞌ‑inuana ivi‑wahani \fqa Paulo yana leta naona me Korinita wayahia, ka leta vꞌ‑itonuna ivi‑wahani \fqa Paulo yana leta vꞌ‑inuana me Korinita wayahia. Mataina taina nihenina Paulo ipuipupu \fqa 1 Korinita wayahina.\f* Iuna aituhu avaha aomo wayahimia, ka aituhu avaha yami goyona avaniahe, kaiwadi nau‑wawaniu ayapoyapomi, e itomi ini‑yauyau ananina uvaniahe deina, kadu habuhabuka kanua‑vita ananina.\x + \xo 2:1 \xt 1Ko 4:21.\x* \v 2 Aituhu yauke ayapoyapomi unua‑vita, kaiwadi, apaina aviyaivia ai pata ivo‑vi‑dewa‑haiawiu? Eha aitam. Iuna yau dewa‑haiawa vinꞌ‑omo itomi wayahimia. Ka aituhu unua‑vita, medeina uvo‑vi‑dewa‑haiawiu? Eha ami pata. \v 3-4 Wayahina, yami leta‑nana yau viha wayahina, kadu yau nua‑vita wayahina, kadu yau tou wayahina aginumi. Iuna yau nuanua yau dune‑nuanuai wayahimi unꞌ‑anamanei. Eha yau nuanua unua‑vita yau vona leta‑nana nihenina wayahina. Kate yau nuanua yawaimi uvo‑vi‑tunuhi. Na‑iakwa, e avi tuta avinꞌ‑omo wayahimia, eha nau‑wawaniu anua‑vita wayahimi. Iuna itomi nau‑wawanimi uvo‑vi‑dewa‑haiawiu. Ka kadu avitumahanemi yau vonana leta‑nana nihenina unononi, uvi‑ateteyei, uvidoha, e nui kadewa‑haiawa deina.\x + \xo 2:3-4 \xt Dew 20:31.\x* \v 5 Nonova, aitam onoto wayahimia nua‑vita nau‑vevewanei, ka yana dewa wayahina nua‑vita tupwana avaniahei, kate itomi nua‑vita ananina uvaniahei. Avonavona deina iuna eha yau nuanua tauna ayapoyapo, ka eha yau nuanua avitevite. \v 6 Iuna itomi avaha uyapoyapoi, ka tauna avaha dewa‑yaiyai vaniahei habuhabumi wayahimia. Ka aviani tauna avaha vaniahei ana pata deina. \v 7-8 Wayahina, tuta ataina wayahina nau‑wawanimi unua‑piahi, kadu udewa‑bigebigei. Iuna aituhu eha udewe deina, kaiwadi tauna vita ananina vaniahe, e yawaina na‑goyo ananina. Wayahina, yau nuanua onoto‑nana uviwavenei udune‑nuanuai‑havinei. \p \v 9 Nonova yami leta‑nana aginumi iuna yau nuanua anꞌ‑anamanemi itomi yami dewa medeina. Kaiwadi, ami nau‑dadana avenemi uvane‑tawanei, o medeina? Kadu kaiwadi, yau vona habuhabuna leta‑nana nihenina uvi‑ateteyei, o medeina? Wayahina, yami leta‑nana aginumi ava‑tawanei omo wayahimia adueyei. \v 10 Aituhu onoto‑nana ya goyona unua‑piahi, akanai yauke kadu goyo‑nana anua‑piahi aitamoata deina. Ka aviani yauke anua‑piahi, aituhu tauna aitam goyona dewei wayahiua, akanai Tau Ito‑yavuha matana anua‑piahi, ka adewei deina iuna yau nuanua aivaitemi. \v 11 Aituhu eha onoto‑nana kanua‑piahi, kaiwadi Satana tauna ya nua‑uya wayahina ana pata anamane‑tawaneka. Ika, avaha tauna ya vi‑nua‑hauhau vitupui wayahika kanamanei.\x + \xo 2:11 \xt Luk 22:31.\x* \p \v 12 Nonova aomo meagai Tiroasi wayahina, e Tau Ito‑yavuha vaneana anau‑waheyei, ka Kauvea avaha etawana vo‑vi‑aiaia wayahiu, e yau nau‑wahe‑nana vo‑vi‑meani.\x + \xo 2:12 \xt Dew 14:27; 1Ko 16:9.\x* \v 13 Kate meagai tenoke wayahina nua gomagomanina eha wayahiua. Iuna eha vaneika Titusi ata‑vaniahe. Wayahina, me Tiroasi anau‑kapoi ani‑tawanei, aomoi papani Masedonia, e tenoke anaunau‑nene Titusi wayahina.\x + \xo 2:13 \xt Dew 20:1.\x* \v 14 E tenoke avaniahei. Ka tutana tauna ya mataeda wayahimi anononi, adewa‑haiawa ananina. Wayahina, Yaubada anau‑kaiwei. Iuna tuta tuta tauna itoai Tau Ito‑yavuha nihenina amamaei eta‑naonaoeai ya pai dewa‑haiawa wayahina, ka tauna nui adewa‑haiawa. Ka aveta baina aneine, tauna awaeheai vaneana ahihi‑vainena wayahiaia hunahuna, buyeta manina ahiahina, e tomotau imaumaui deina. \v 15 Ka tupwai tomotau Tau Ito‑yavuha ivitumahanei, ka ito‑yavuha ivaniahei itoai yama nau‑wahe wayahina, ka tupwai ivihahaiei, ianianiga. Ka yama dewa vivane Tau Ito‑yavuha yana dewa deina. Wayahina, yama dewa manina ahiahina Yaubada matana, Tau Ito‑yavuha deina. \v 16 Ka tomotaui vaneana ivihahaiei wayahia, itoai vivane aniga manina mavununa wayahina, tau matena deina. Kate tomotaui ivitumahanei wayahia, akanai itoai vivane yawaina ahiahina manina, buyeta deina. \p Ka aviyaivia ai pata paisewana idedewei tunuhina? Avonemi eha habuhabui.\x + \xo 2:16 \xt Luk 2:34; 2Ko 3:5-6.\x* \v 17 Tupwai tomotau inaunau‑wahe, kate taui yai nuanua ananina kina ivaniahei ai nau‑pata yai paisewa wayahina. Kate itoai eha taui deina. Eha‑ohota. Itoai Tau Ito‑yavuha nihenina amamaei. Wayahina, tuta tuta anuanua yama nau‑wahe habuhabuna Yaubada matana. Wayahina, Yaubada yana vona anaunau‑waheyei tunutunuhina. Iuna itoai ama tau vi‑tune vivane Yaubada, ka apaina nau‑wawaniai tauna wayahina avona‑nau‑pata yama paisewa wayahina. \c 3 \p \v 1-3 Kaiwadi, unuanua nau‑wawaniai yama leta taui ai wava anani wayahia aviwavenemi, ami pata uvitumahaneai avi‑tau hae‑hoiai Iesu wayahina? Tupwai tomotau yai dewa deina, kate avonemi yama dewa eha deina. Iuna itomi taumi aitam leta deina. Ka tau ginuma ana wava ani‑vainena, vivane Tau Ito‑yavuha ana heta. Tauna leta‑nana ginumi nuami nihenina. Ka leta‑nana eha ta‑ginumi pepe na kwautona wayahina. Kate tauna ginumi Yaubada Yawayawaina Nuana wayahina. Eha ta‑ginumi hanu mumuyewina nihenina, nonova Mosese ya veimea deina. Kate tauna ginumi itomi tomotau nuami nihenina. Nonova itoai Tau Ito‑yavuha vaneana amataedami tunutunuhina, uvitumahanei. Akaka dewana wayahina itomi ami pata unꞌ‑anamanei tauai tau hae‑hoiai Tau Ito‑yavuha wayahina. \p O kaiwadi, nau‑wawaniai yama leta itomi wayahimia mani tomotau aviwavenei ai pata ivitumahaneai avi‑tau hae‑hoiai Tau Ito‑yavuha wayahina? Avona‑havinemi eha. Iuna mani tomotau avaha yawaimi vovouna vaneana inononi, kadu taui ai pata idudueyei nonova yama paisewa Tau Ito‑yavuha wayahina adedewei tunutunuhina deina. Wayahina, ivitumahaneai avi‑tau hae‑hoiai Tau Ito‑yavuha wayahina.\x + \xo 3:1-3 \xt 2Ko 5:12; Dew 18:27; 1Ko 9:2; NiT 24:12; Ier 31:33; Ese 36:26-27.\x* \p \v 4 Itoai avonavona deina, iuna ate‑vatu Tau Ito‑yavuha nihenina Yaubada matana, e avitumahaneai avi‑tau hae‑hoiai. \v 5 Ama heta eha ama pata tau hae a paisewa wayahina, kadu eha ama pata avona‑vanevane yama bagibagi wayahina. Kate vona ahiahina, Yaubada yama bagibagi veneveneai, ka tauna dedeweyeai ama pata yama paisewana wayahina. \v 6 Tauna deweyeai ama pata avi‑tau hae Awaeha Vovouna wayahina. Ka awaehana vovouna eha veimea tutuaina deina. Mosese ya veimea tutuaina nihenina veimea tunina tunina imamaei, ka veimeana voneka nau‑wawanika veimea aitamoata aitamoata kavi‑ateteyei. Aituhu veimeai wayahia aitamoata katana‑bwegei, akanai aka dewa‑yaiyai kavaniahei, vivane aniga. Kate Awaeha Vovouna bigana. Iuna Nuana Ahihinata vinꞌ‑omo wayahikaia, e tauna yawai‑vavaha veneveneka.\x + \xo 3:6 \xt Ier 31:31; 1Ko 11:25; Ioni 6:63.\x* \p \v 7 Nonova, tutana Yaubada Mosese veimea tutuaina venei, dewana na didigana vinꞌ‑omo. Unuani. Yaubada veimeana ginumi hanu mumuyewina nihenina, ka veimeana aniga omanei tomotau‑naia wayahia. Kate vona ahiahina, dewana na didigana vinꞌ‑omo. Wayahina, dewana a pai vi‑putu wayahina, me Isiraeli eha ai pata Mosese tepana wayahina idunedune, iuna didigana mahemaheina matai aniania. Kate didiga‑nana eha ta‑maheta‑vavaha.\x + \xo 3:7 \xt NiT 34:29.\x* \v 8 Ka aituhu aniga anꞌ awaeha didigana kutakutana deina, kaiwadi, yawai‑vavaha anꞌ awaeha didigana medeina? Yawai‑vavaha anꞌ awaeha didigana aniga anꞌ awaeha didigana mahete‑tawanei. Iuna yawai‑vavaha anꞌ awaeha omo Nuana Ahihinata wayahina. \v 9 Nonova Mosese ya paisewa veimea tomotau venei, ka veimeana tutuaina itoka tomotau yapoka, kadu aka dewa‑yaiyai yaka dewa goyona wayahia vona‑dabadabaka. Paisewana eha aitam pai dewa‑haiawa tomotau wayahika, kate vona ahiahina, nonova paisewana didigana mamaei. Ka tuta ataina wayahina itoai yama paisewa vovouna tomotau aivaitei yawai tunutunuhi ivaniahei Yaubada wayahina. Yama paisewa vovouna pai dewa‑haiawa ananina tomotau wayahika. Wayahina, paisewana vovouna didigana paisewana tutuaina didigana vane‑tawane‑vainei.\x + \xo 3:9 \xt V.V 27:26; Rom 1:17.\x* \v 10 Ka aituhu paisewa tutuaina ka paisewa vovouna kabou‑viwavei, avaha kadueyei, paisewa vovouna didigana paisewana tutuaina didigana mahete‑tawanei. Wayahina, kana‑vona, “Ataina tuta wayahina paisewa tutuaina didigana eha,” akanai. \v 11 Vona ahiahina, awaeha tutuaina didigana mamaei, kate eha Yaubada ya nuanua awaehana na‑maꞌ‑vavaha. Kate awaeha vovouna vitumahana wayahina na‑maꞌ‑vavaha. Wayahina, memeanina kadueyei awaeha vovouna didigana ani‑vainena. \v 12 Akaka itoai anamane‑yehai Awaeha Vovouna vivane maꞌ‑vavaha. Wayahina, yama ate‑vatu bagibagina wayahina apaipaisewa. \v 13 Nonova Mosese tepana mahemaheta, kate munia mahetana iopu iweu. Ka avi tuta mahetana opuopu, eha Mosese ya nuanua me Isiraeli tepana idudueye. Wayahina, tauna tepana tana‑potei hivehivei. Kate itoai yama dewa eha Mosese yana dewa deina. Wayahiaia eha aitam aviani nau‑wawaniai ahivehive, kate ate‑vatu wayahiaia apaipaisewa.\x + \xo 3:13 \xt NiT 34:33.\x* \p \v 14 Nonova me Isiraeli eha didigana maimaiovina ita‑dueye, iuna Mosese pai bwaꞌ boui, e tepana tana‑potepotei. Wayahina, tomotaui nuai eha itꞌ‑am‑hau Yaubada awaeha tutuaina wayahina. Iuna Yaubada deweyei mwagemwagei imamaei. Ka tuta ataina wayahina deinake. Iuna avi tuta me Iudea inau‑hohona yai manua tapanono nihenia, taui awaeha tutuaina inononi, kate aitam pai bwaꞌ nuai bwaei. Wayahina, eha ai pata veimea tutuaina a pai mini inꞌ‑anamane. Ka pai bwae‑nana mamaei a itoava tuta ataina wayahina. Eha aitam koiaka wayahia ana pata nꞌ‑epa‑yavune. Iuna vitumahana Tau Ito‑yavuha wayahina ana heta ana pata pai bwae‑nana nꞌ‑epa‑yavunei. \v 15 Nonova a itoava tuta ataina wayahina, aituhu avi tuta Mosese ya veimea inononi, pai bwae‑nana nuai bwaei, ka eha ai pata veimeana a pai mini ananina inꞌ‑anamane. \v 16 Kate aituhu aviyaivia ivi‑nua‑dadani Kauvea ivitumahanei, tuta aitamoata wayahina pai bwae‑nana iakwa, e nuai am‑haui, e ianamanei tunuhina.\x + \xo 3:16 \xt NiT 34:34.\x* \v 17 Ka avonemi, Kauvea‑nana vivane Nuana Ahihinata. Ka aituhu Nuana Ahihinata nui kamamaei, Satana eha ana pata na‑veimeyeka. Eha nau‑wawanika naona veimea tutuaina kavi‑ateteye, e munia ito‑yavuha kavaniahe deina. Eha.\x + \xo 3:17 \xt Ioni 8:36; Rom 8:2.\x* \v 18 Kate itoka tau vitumahana habuhabuka avaha Kauvea didigana kadudueyei. Ka mani tomotau ai pata didigana idudueyei tepakaia. Iuna eha aitam pai bwaꞌ Kauvea didigana tepaka niwania mamae. Ka tuta ataina wayahina Nuana Ahihinata vo‑vinevineka, e Kauvea tauna didigana veneveneka, e kikituna kikituna wayahina didigaka natanata. Kauvea‑nana vivane Nuana Ahihinata. \c 4 \p \v 1 Yaubada ate‑nuanuaieai, e tauna yama paisewana veneai. Wayahina, itoai eha ate‑vatu ata‑vo‑haini. \v 2 Ka avi dewa hivahivai ka goyogoyoi, o kadi avi dewa wayahia ini‑yauyau avaniahe Yaubada matana, akanai, dewaia avihahaiei. Eha tomotau anonoi taui Iesu ivitumahanei, ka kadu eha Yaubada yana vona anau‑vinia. Eha‑ohota. Itoai yama nau‑wahe vona tunutunuhina avona‑vuvunaha Yaubada matana. Ka tomotau habuhabui ai pata yama dewa idudueyei. Wayahina, taui ai ayaunena nihenina ianamaneai tunutunuhiai.\x + \xo 4:2 \xt 2Ko 2:17; 1Te 2:5.\x* \p \v 3 Kaiwadi, tupwai tomotau nuai eha tꞌ‑am‑hau, ka nuai novanovanina nihenina imamaei. Iuna aitam pai bwaꞌ nuai tana‑potei. Wayahina, yama nau‑wahe ivihahaiei, e ianianiga. \v 4 Satana tanopi taina a yaubada, ka tauna avaha nuai tana‑potei. Wayahina, taui Tau Ito‑yavuha vaneana eha ita‑vitumahane. Iuna nuai nihenina eha ai pata didigana a maheta idueye. Ka Tau Ito‑yavuha‑nana Yaubada viwaveneka.\x + \xo 4:4 \xt Epe 2:2; Kol 1:15; Ebe 1:3.\x* \p \v 5 Ka itoai yama nau‑wahe medeina? Kaiwadi, avonemi yauke Tau Ito‑yavuha? Eha. Itoai yama nau‑wahe vivane Iesu Tau Ito‑yavuha, tauna yaka Kauvea, ka itoai yami tau paisewa‑kavokavovo, e apaipaisewa tauna wayahina deina. \v 6 Nonova Yaubada ivona, \b \q1 “Maheta vi‑putu vanevane novanovanina nihenina.” \b \m Ka aitamoata deina, Tauna maheta vevewanei itoai nuai nihenina, ka nuai am‑haui, e Yaubada didigana adueyei Tau Ito‑yavuha tepana wayahina.\x + \xo 4:6 \xt Nao 1:3; Isa 9:2; 2Ko 3:18.\x* \v 7 Nua‑uyana wayahiaia, ka nua‑uyana patana kina ani‑vainena vane‑tawanei. Kate Yaubada tauna nua‑uyana veneai ininiai apunavina taina nihenina. Wayahina, anuani avi bagibagi wayahiaia mamaei, bagibagi‑nana omo Yaubada wayahina, eha itoai wayahiaia. Ka bagibagi‑nana mani bagibagi bagibagi‑tawanei.\x + \xo 4:7 \xt 2Ko 5:1.\x* \v 8 Tuta tuta vitana avaniahei, kate eha yama paisewa ata‑vo‑haini, ka eha ata‑genuana. Ka tupwai tuta nuai vi‑tupatupa, kate dewaia eha ibagibagi‑tawaneai.\x + \xo 4:8 \xt 2Ko 1:8; 7:5.\x* \v 9 Tomotau idewa‑yaiyaieai, kate Kauvea eha ta‑ni‑tawaneai. Taui ivunuvunuai, kate eha ita‑vita‑vovoniai. \v 10 Tuta tuta yawaiai nihenina tomotau ai pata Iesu yanꞌ aniga idudueyei. Iuna ininiai taina ihanuai. Kate tuta aitamoata wayahina tomotau kadu ai pata Iesu yawaina idudueyei. Iuna ya bagibagi paipaisewa ininiai ihanuai nihenina.\x + \xo 4:10 \xt 1Ko 15:31.\x* \v 11 Vona ahiahina, itoai yawayawai tanopia, kate tuta tuta eha ani‑hoina aniga avaniahei iuna yama paisewana Iesu wayahina. Ininiai ihanuai kadu aninigai. Kate yawai‑vavaha tauna wayahina ininiai nihenina mamaei. Ka avi tuta tomotau idudueyeai kadu tauna yawaina idudueyei.\x + \xo 4:11 \xt Rom 8:36.\x* \v 12 Dewa ainua ivinꞌ‑omo yama paisewana wayahina. Aniga paipaisewa itoai niheniaia, kate yawaina paipaisewa itomi nihenimia. \p \v 13 Iginuma aitam ivona, \b \q1 “Avitumahanei. Wayahina, avonavona deina.” \b \m Ka tuta ataina wayahina vitumaha‑nana bagibagina aitamoata wayahina avonavona.\x + \xo 4:13 \xt Sam 116:10.\x* \v 14 Iuna itoai avaha Yaubada anamanei. Tauna Kauvea Iesu si‑vi‑mini‑havine anigea, ka apaina tauna kadu itoai nui na‑si‑vi‑mini‑havineai anigea. Ka auyewana wayahina Yaubada taumi nui omaneka Iesu matana.\x + \xo 4:14 \xt 1Ko 6:14.\x* \v 15 Ka itoai dewai vitai taina habuhabui awaehei avaniahei, iuna avaha anamanei itomi uvidoha wayahia. Iuna tomotau habuhabui Yaubada yanꞌ am‑venena awawaehina ivaniahei deina. Ka munia, taui yai nau‑kaiwa Yaubada wayahina iam‑iwaiwahi, e dewana tauna didigana na‑vo‑vi‑natei. \v 16 Wayahina, eha ate‑vatu ata‑vo‑haini, kadu eha yama paisewana ata‑bou‑oho. Vona ahiahina, itoai ama inipu peupeu, kate niheniaia Kauvea nuai vo‑vi‑vovoui auyewa auyewa.\x + \xo 4:16 \xt Epe 3:16.\x* \v 17 Akanai, baina tanopia ama vita avaniahei. Kate aituhu vita‑naia habuhabui anau‑itavai, ka aituhu itoai didigai maꞌ‑vavaha ainua abou‑viwavei, vona ahiahina, vita‑naia habuhabui memeani, kadu tuta eha ani‑hoina na‑iakwa wayahina, eha kadu aitam tuta anꞌ‑ayaune. Ka itoai didigai maꞌ‑vavaha vitai habuhabui vane‑tawanei.\x + \xo 4:17 \xt Rom 8:17-18.\x* \v 18 Wayahina, aviani baina tanopia aka pata kadueyei matakaia, akanai dewaia avihahaiei. Ka dewai wahuma imamaei eha aka pata kadueye matakaia. Dewaia baina tanopia maimaiovina, ka dewaia wahuma imaꞌ‑vavaha. Wayahina, dewaia wahuma imamaei kanua‑vi‑anai.\x + \xo 4:18 \xt Kol 1:16.\x* \c 5 \p \v 1 Ininiai taina nihenina amamaei, ine deina. Iuna ininiai nau‑wawani tuta kutakutana wayahina. Ka avaha anamanei aituhu tomotau ininiai taina ivita‑vovoni, akanai kadu aitam inini mamaei, ka inini‑nana yama manua wahuma maꞌ‑vavaha, ka manuana a tau yona vivane Yaubada, eha tomotau.\x + \xo 5:1 \xt 2Ko 4:7.\x* \v 2 Ka tuta ataina a itoava auyewana wayahina, mani viha mani viha ayaunei, kadu atoutou. Iuna yama nuanua ananina ininiai vovouna aweteni, ka inini‑nana nau‑wawani wahuma wayahina.\x + \xo 5:2 \xt Rom 8:23.\x* \v 3 Ka avaha inini‑nana avaniahei, akanai eha nagonegoneai, iuna nuai avaha ininina vovouna weteni. \v 4 Avonavona deina iuna yama tuta tanopia wayahina ine taina nihenina atoutou, ka vita tunina tunina avaniahei. Eha yama nuanua nagonegoneai amamaei, kate yama nuanua ininiai maꞌ‑vavaha aweteni, vivane ininiai wahuma wayahina. Ka avi tuta aweteweteni deina, vona ahiahina, kana‑vona, “Yawai‑vavaha avaha aniga tononi iakwa”. \v 5 Yaubada vevewaneka, iuna ya nuanua ininika imaꞌ‑vavaha kavaniahei deina. Ka tauna avaha Nuana Ahihinata veneka, e anꞌ‑anamanei tauna ya vona‑dabadaba ininika imaꞌ‑vavaha wayahina nuani, eha nuana ta‑panipani. Wayahina, vona tunuhina, apaina ininika imaꞌ‑vavaha kavaniahei. \p \v 6 Wayahina, tuta tuta yama vitumahana bagibagina mamaei, kadu anamanei aituhu ininiai taina nihenina amamaei, eha ama pata Kauvea nui wahuma amamae.\x + \xo 5:6 \xt Ebe 11:13-16.\x* \v 7 Yawaiai omo yama vitumahana wayahina. Ka aviani ama pata tanopi taina wayahina mataia adudueyei, dewaia eha ata‑vitumahane. \v 8 Avona‑havinemi, avaha anamanei, apaina Yaubada tauna ya vona‑dabadaba veneai avaniahei. Wayahina, yama nuanua aituhu ama pata ininiai taina ani‑tawanei, e Kauvea avaniahei, vona ahiahina, adewa‑haiawa, iuna avidoha‑vaine deinake.\x + \xo 5:8 \xt Pili 1:23.\x* \v 9 Wayahina, yama nuanua ananina tauna avo‑vi‑dewa‑haiawi. Aituhu ininiai taina nihenina amamaei, o aituhu ininiai taina ani‑tawanei, yama nuanua ananina aitamoata, vivane tauna avo‑vi‑dewa‑haiawi.\x + \xo 5:9 \xt Kol 1:10; 1Te 4:1.\x* \v 10 Yama nuanua avo‑vi‑dewa‑haiawi deina. Iuna aitamoata aitamoata wayahikaia nau‑wawanika Tau Ito‑yavuha matana kamimini, ka auyewana wayahina tauna manuena tau vaneneha ya pai manuena ahihi‑vainena wayahina, ka aka nau‑pata vi‑nua‑dadani yaka dewa wayahi. Aviani ininikaia kadedewei, aituhu ahiahina o aituhu goyona, akanai aka nau‑pata kavaniahei aitamoata deina.\x + \xo 5:10 \xt Hae 12:14.\x* \s1 Nau‑wawanika Yawaika Kawaehei Iesu Wayahina \p \v 11 Itoai avaha Kauvea anamanei, kadu amatamatautei. Wayahina, adewa‑dadani yama nau‑wahe wayahina mani tomotau amataedai yai goyona wayahi inua‑vinana. Ka vona ahiahina, Yaubada avaha anamaneai, ka yau nuanua kadu itomi unꞌ‑awaehei vivane itoai yama vona ka yama dewa aitamoata. \p \v 12 Yama vonana wayahimia eha ta‑omo yama nuanua ama wava asi‑nai matamia. Eha. Avonavona deina iuna yama nuanua aivaitemi unꞌ‑awa‑vidovidoheai. Kaiwadi, munia itomi ami pata taui ivona‑vanevane yai dewa tanopi taina wayahina uvona‑nau‑patai tunuhina. Taui nuai nihenina awakabi. \p \v 13 Aituhu yama dewa ana dune avi‑kwavakwava, yama dewa adedewei deina iuna Yaubada adewa‑vidovidohei ananina. Ka aituhu yama dewa ana dune anuanua tunuhina, yama dewa adedewei deina, iuna adedewei wayahimi. \v 14 Yama dewa habuhabui adedewei, iuna Tau Ito‑yavuha ya dewa‑vidovidoha veimeyeai adedewei deina. Iuna avaha avitumahanei onoto aitamoata aniga tomotau habuhabuka wayahika. Wayahina, nau‑wawanika kana‑vona habuhabuka avaha kaniga deina! \v 15 Ika, tauna aniga habuhabuka wayahika. Ka ya nuanua wayahika eha yawaika kanua‑tania, e itoka kaveimeyeka. Kate nau‑wawanika yawaika kawaehei tauna wayahina. Iuna tauna aniga wayahika, kadu avaha anigea mini‑havine.\x + \xo 5:15 \xt Rom 14:7-8.\x* \v 16 Wayahina, tuta ataina eha a ito‑vewana wayahina, nau‑wawaniai tau maꞌ tanopi yai dewa aitam taina avihahaiei. Naona tau maꞌ tanopi mani tomotau yai dewa ai dune idudueyei, e munia kadi ivi‑nua‑dadani tomotaui ahiahi, o kadi ivi‑nua‑dadani tomotaui goyogoyoi. Kate dewana eha tunuhina Yaubada matana. Vona ahiahina, tuta nonova wayahina, Tau Ito‑yavuha yana dewa ai dune wayahina avi‑nua‑dadani tauna onoto goyona. Kate tuta ataina wayahina eha anuanua tauna wayahina deina. \v 17 Wayahina, aituhu aviyaivia Tau Ito‑yavuha nihenina imamaei, akanai taui tomotau vovoui. Ka aviani nonova Satana wayahina omo yawai nihenina mamaei, dewaia tutuaina iakwa. Ka aviani tuta ataina wayahina yawai nihenina mamaei, dewaia vovouna iomo Yaubada wayahina.\x + \xo 5:17 \xt Rom 8:1; Gal 6:15.\x* \v 18 Dewaia habuhabui iomo Yaubada wayahina. Nonova itoka tomotau tauna a havia, kate ya nuanua haviana na‑iakwa. Wayahina, tauna yaka Tau Ito‑yavuha vi‑tunei omo wayahikaia, ka yanꞌ aniga haviana nau‑yehai. E itoka nua gomagomanina kavaniahei deina. Ka kadu Yaubada yama paisewa veneai, vivane tomotau habuhabui yana dewa amataedai, inꞌ‑anamanei.\x + \xo 5:18 \xt Rom 5:10.\x* \v 19 Yaubada ya nuanua itoka tau maꞌ tanopi nua gomagomanina kavaniahei tauna wayahina, iuna Tau Ito‑yavuha yana dewa wayahina. Vona ahiahina, yaka dewa goyona wayahia itoka nau‑wawanika dewa‑yaiyai kavaniahe. Kate Yaubada aka dewa‑yaiyai kweui. Kadu tauna dewana vaneana a paisewa veneai, e tomotau amataedai.\x + \xo 5:19 \xt Rom 3:23-25.\x* \v 20 Ka itoai avaha avi‑tau ipupu Tau Ito‑yavuha wayahina. Ka ataina Yaubada ipuipupu‑tomotauemi itoai yama nau‑wahe wayahina deina. Ka Tau Ito‑yavuha ya nuanua nua gomagomanina Yaubada wayahina uvaniahei. Wayahina, tuta ataina wayahina itoai Tau Ito‑yavuha a tau nau‑seana, ka ahidahidami unꞌ‑awaehei deina. \v 21 Udu! Iesu tau tunutunuhina. Eha aitam yana dewa goyona. Kate Yaubada tauna dewa‑yaiyaiei tau goyona aitam deinake, vivane tauna itoka tomotau goyogoyoka aka tau nau‑seana. Ka Yaubada ya nuanua itoka tomotau Tau Ito‑yavuha a nau‑pata ahiahina yana dewa tunutunuhina wayahina kavaniahei.\x + \xo 5:21 \xt Ebe 4:15.\x* \c 6 \p \v 1 Ka itoai Yaubada nui apaipaisewa. Wayahina, ahidahidami eha Yaubada yanꞌ am‑venena awawaehina wayahimi udewa‑kavokavovoe. \v 2 Iuna tauna ivona, \b \q1 “Tuta ahiahina nihenina yami viama anononi, \q2 e anau‑patami ahiahina, \q1 ka kadu ito‑yavuha anꞌ auyewa wayahina \q2 ana‑ivaitemi.” \b \m Ka yauke avonevonemi, tuta ataina vivane tuta‑nana ahiahina Yaubada wayahina na‑ivaitemi, ka kadu tuta ataina vivane ito‑yavuha anꞌ auyewa‑nana.\x + \xo 6:2 \xt Isa 49:8.\x* \s1 Iesu A Tau Hae Anani Ibebebewa \p \v 3 Eha aitam pai vito‑paine ata‑boubou tomotau yai etawana nihenina. Iuna yama nuanua yama paisewa anꞌ anamana mamaei ahiahina tomotau habuhabui mataia. \v 4 Vona ahiahina, itoai Yaubada ya tau paisewa. Wayahina, nau‑wawaniai yama dewa aitamoata aitamoata adune‑vi‑avini ahiahina. Ika, tuta tuta nau‑wawaniai atoha‑vi‑anai ananina, ka tuta tuta vita, ka viha, ka kadu inahe avaniahei, \v 5 ka kadu vunua, ka yohona, ka vitana‑wahewahe, ka kadu paisewa vitana, ka ioyoma eha ama pata aino‑aineai, ka am anavovo,\x + \xo 6:5 \xt 2Ko 11:23-27.\x* \v 6 ka kadu dewa hadahadanina kadedewei, ka abebebewa mani tomotau yai dewa anua‑haui, ka taui wayahia atoha‑vi‑anai, ka dewa bigana adedewei, ka kadu yama paisewa apaipaisewei Nuana Ahihinata nihenina, ka yama dewa‑vidovidoha eha vitupu.\x + \xo 6:6 \xt 1Ti 4:12.\x* \v 7 Ka yama vona vivane vona tunutunuhina, ka ama havia anau‑haviei Yaubada ya bagibagi wayahina, ka kadu dewa tunutunuhi wayahia avi‑naua kadu abou‑pota. Wayahina, yama dewa tau nau‑havia yai dewa deina, vivane taui nima ateia ivi‑naua, ka nima akenia ibou‑pota. \v 8 Ka aituhu tomotau didigai ivo‑vi‑natei, o aituhu iapa‑goyogoyoeai, ka aituhu vane goyona anononi, o aituhu vane ahiahina anononi, akanai itoai eha ata‑genuana yama paisewana wayahina. Ika, itoai tau hae‑hoiai, kate mani tomotau inuanua itoai tau vitupu. \v 9 Ka Yaubada anamaneai, kate tomotau inuanua itoai ama wava eha aitam aviani. Ka tuta tuta ama dune anianiga, kate nonova a itoava tuta ataina wayahina itoai yawayawaiai. Ka ai vi‑am tuta ivunuvunuai, kate eha ita‑nau‑vi‑anigiai.\x + \xo 6:9 \xt 2Ko 4:10.\x* \v 10 Ka itoai yama nua‑vita wayahiaia, kate tuta tuta adewa‑haiawa. Tanopi taina a gugua wayahi itoai tau payapayayai, kate tomotau habuhabui ivi‑tau kaikaiwabo wahuma a gugua wayahi iuna yama paisewa. Ka ama dune awakabiai, kate avi gugua Iesu wayahina, akanai guguaia habuhabui wayahiaia mamaei yama gugua. \p \v 11-12 Me Korinita, tupwami unuanua itoai eha adune‑nuanuaiemi, kadu tupwami unuanua avaha atana‑tavunemi. Kate eha. Itoai avona‑vuvunaha wayahimia, kadu avaha ama nau‑dadana habuhabuna ahaeyei ivinꞌ‑omo wayahimia, e avaha uanamane‑yehai. Itoai eha yama dune‑nuanuai avito‑potami, kate itomi yami dune‑nuanuai uvito‑potai. \v 13 Tuta ataina wayahina, yauke Paulo, avonevonemi natunatu deina, iuna yauke yami vitumahana amana deina. Ka aituhu yaka dewa tunuhina, akanai, nau‑wawanimi udune‑nuanuaieai, adune‑nuanuaiemi aitamoata deina.\x + \xo 6:13 \xt 1Ko 4:14.\x* \s1 Tau Vitumahana Ka Tau Va‑hamwahamwana Ainua \p \v 14 Eha nau‑wawanimi uawaehei aitamoata taui eha ivitumahana wayahia. Unononi avonemi. Medeina dewa tunutunuhina ka dewa goyogoyona ainua iawaehe aitamoata? Eha ai pata. O kaiwadi, medeina maheta ka novanovana ainua ivi‑yaiana? Eha ai pata.\x + \xo 6:14 \xt Epe 5:11.\x* \v 15 O medeina Tau Ito‑yavuha ka Satana ainua iawaehe aitamoata? Eha ai pata. Wayahina, medeina tau vitumahana ka tau va‑hamwahamwana ainua iawaehe aitamoata? Avonemi, eha ai pata. \v 16 O medeina Yaubada ya manua vito‑pota ka yaubada vitupu ainua iawaehe aitamoata? Eha ai pata. Itoka tau ekalesia vivane Yaubada Yawayawaina ya manua vito‑pota. Ka tauna avaha vonei deina, ivona, \b \q1 “Yauke taui nui kamamaei, ka nui kani‑awana. \q2 Ka kadu Yauke ivi‑wahaniu yai Yaubada, \q3 ka taui avi‑wahani yau tomotau.” \b \m ka kadu aitam iginuma Iginuma nihenina ivona,\x + \xo 6:16 \xt 1Ko 3:16; Lev 26:12.\x* \b \q1 \v 17 “Kauvea ivona, ‘Wayahina, itomi nau‑wawanimi \q2 mani tomotau uni‑tawanei, \q3 utana‑vewani. \q1 Ka eha taui nui unau‑tamoia. \q2 Eha aitam aviani gawagawamina uvo‑dadani. \q3 E yauke anau‑kaiwemi avi‑yaianemi.’” \b \m ka kadu aitam iginuma Iginuma nihenina ivona,\x + \xo 6:17 \xt Isa 52:11; SiV 18:4.\x* \b \q1 \v 18 “Kauvea Bagibagi‑vainena ivona, \q2 ‘Apaina Yauke Amami, \q1 kadu itomi natunatu ononotomi \q2 ka natunatu vaivinemi.’”\x + \xo 6:18 \xt 2Sa 7:14; Ier 31:9.\x* \c 7 \p \v 1 Yaiau, avaha Yaubada ya vona‑dabadaba wayahika avona‑havinemi deina. Wayahina, itoka nau‑wawanika yawaika, kadu ininika, kadu nuaka kahadahadani dewa gawagawami wayahia. Nau‑wawanika kadedewei deina, kadu nau‑wawanika kadewa‑didiguna Yaubada wayahina, iuna tauna kamatamatautei. Ka munia, kamamaei ahihikata. \p \v 2 Avona‑havinemi, itomi nau‑wawanimi ami nau‑dadana habuhabuna uhaeyeai ivinꞌ‑omo wayahiaia, anꞌ‑anamane‑yehaimi. Eha aitam koiaka wayahimia ata‑dewa‑goyona wayahina. Ka kadu eha aitam koiaka wayahimia yawaina ata‑vi‑goyo, ka eha aitam ata‑nono. \v 3 Yau vonana a pai mini wayahina eha ayapoyapomi, iuna avaha nuai uepei. Ka avaha avonemi, adune‑nuanuaiemi ananina. Wayahina, aituhu nui kamamaei o aituhu nui kanꞌ‑aniga, akanai ainua wayahia adewa‑haiawa. \v 4 Ka avaha anamanemi yami nuanua dewa tunuhina udedewei, ka adewa‑haiawa vaneami‑nana wayahina. Ka kadu yau nuanua avaha vidoha wayahimi. Ataina tuta wayahina yama vita ivi‑habu, kate akanai, wayahimi adewa‑haiawa ananina. \p \v 5 Nonova, tutana aomo papani Masedonia wayahina, eha au pata avi‑yawai. Iuna tuta‑nana wayahina maꞌ vitana habuhabuna ininiu nihenina avaniahei, kadu nuau nihenina amatamatauta.\f a \fr 7:5 \ft Paulo aitam viviwava vi‑putu Upwa 2 nihenina, ka viviwavana Titusi wayahina eha ta‑nau‑yehai, kate ni‑tawanei mataina 2:13 wayahina, ka mani ipupu epei. Ka mataina 7:5 nihenina, Paulo ya viviwavana Titusi wayahina epa‑havinei.\f* \x + \xo 7:5 \xt 2Ko 2:13.\x* \v 6 Kate Yaubada yana dewa taina deina. Aituhu aviyaivia inua‑vita, tauna vo‑vi‑dewa‑haiawi. Ka kadu tauna vo‑vi‑dewa‑haiawiu deina, iuna tauna Titusi omanei wayahiua. \v 7 Ka kadu avaha vaneami Titusi wayahina anononi, akanai adewa‑haiawa ananina. Iuna tauna voneu, ivona, “Me Korinita yai nuanua ananina enꞌ‑omo enau‑vi‑taui. Ka taui inua‑vita ananina yai dewa goyona wayahi, ka avaha yam vona pai vo‑vi‑tunuha iawaehei aitamoata, ka kadu yai tou wayahina inua‑vinana yai goyona wayahi, ka kadu inuanua ananina taum wayahim.” Vonana wayahina ama inua adewa‑haiawa ananina. \p \v 8 Nonova yami leta aginumi, ka leta‑nana nihenina nau‑wawaniu vona panina atotohi, ka leta‑nana nuami vitevitei. Ka nonova anua‑vita nau‑wawaniu vonaia aginumi deina. Kate tuta ataina wayahina eha anua‑vita vonana panina aginumi ava‑tawanei omo wayahimia. Iuna tuta kutakutana ana heta wayahina unua‑vita.\x + \xo 7:8 \xt 2Ko 2:4.\x* \v 9 Ka tuta ataina wayahina adewa‑haiawa. Yau dewa‑haiawa taina eha ta‑vinꞌ‑omo yami nua‑vita wayahina. Vona ahiahina, yami nua‑vita eta‑naoemi unua‑vinana. Ka yau dewa‑haiawa omo yami nua‑vinana wayahina. Yaubada tauna ya nuanua nua‑vitana uvaniahei, iuna ya nuanua ananina unua‑vinana. Wayahina, yau dewa wayahimia eha dewa goyona, kadu eha avitavitami. \v 10 Vona ahiahina, aituhu nua‑vita kavaniahei iuna Yaubada matana kaini‑yauyau yaka goyona wayahia, nua‑vita‑nana vivane dewa ahiahina. Iuna nua‑vita‑nana eta‑naoeka kanua‑vinana, ka ito‑yavuha kavaniahei deina. Kate tanopi a nua‑vita eta‑naoeka kanꞌ‑aniga‑vavaha.\x + \xo 7:10 \xt Mat 27:3-5; Ebe 12:16-17.\x* \v 11 Ka aviani vinꞌ‑omo yami nua‑vitana wayahina? Udueyei! Dewa ahiahi habuhabui ivinꞌ‑omo wayahimia nua‑vitana wayahina, iuna nua‑vitana omo Yaubada wayahina. Ataina tuta wayahina ubebebewa tunuhina Yaubada ya etawana uvenauei. Ka kadu yami nuanua ananina dewa goyo‑naia ubou‑ohoi uni‑tawanei. Ka Yaubada ana pata dudueyemi yami nuanua tunutunuhina. Ka kadu itomi nuami vi‑tupatupa, kadu magami bawe goyo‑nana wayahina. Umatamatauta dewa‑yaiyai uvaniahei Yaubada wayahina, ka kadu itomi yami nuanua ananina anꞌ‑omo wayahimia kanau‑vi‑tauka. Ka yama vona wayahimia yami leta‑nana nihenina unuanua ananina wayahi. Ka kadu yami nuanua ananina adueyei dewa tunuhina ivinꞌ‑omo yami ekalesia nihenina. Wayahina, tuta ataina wayahina au pata avonemi, yami dewa habuhabuna mataua ahiahina ana noe, ka eha aitam aviani goyona itupwa tuta nonova wayahina. Dewaia avaha iakwa. \p \v 12 Vona ahiahina, yami leta‑nana nihenina yau vona panina mamaei. Kate eha leta‑nana ata‑ginumi omo tauna ya goyona ananina wayahina, ka kadu eha leta‑nana ata‑ginumi omo tomotaui vitana ivaniahei onoto‑nana yana dewa goyona wayahina wayahia. Eha. Leta‑nana aginumi omo itomi tau ekalesia wayahimi. Ka yau nuanua itomi unꞌ‑anamanemi yau vonana wayahimia uvi‑ateteyei. Ka nau‑wawanimi Yaubada matana uvaniahei deina. \v 13 Ka dewa habuhabui ivinꞌ‑omo wayahimia ivo‑vi‑dewa‑haiawiai, kadu ate‑vatu. \p Ka kadu yami dewa Titusi wayahina ahiahina, e kadu tauna uvo‑vi‑dewa‑haiawi. Wayahina, yau dewa‑haiawa nata‑vaine, iuna nuana uvo‑vi‑vovoui. \v 14 Nonova Titusi nui amamae ka yauke awa‑vidovidohemi tauna matana, ka eha ini‑yauyau uta‑veneu. Vona habuhabuna Yaubada wayahina avonemi vona tunutunuhina, ka kadu vona habuhabuna Titusi avonei wayahimi kadu vona tunutunuhina. \v 15 Iuna tutana Titusi omo wayahimia, itomi eha uta‑nua‑vane, kate yami nua‑opu wayahina kadu yami tatatava wayahina unau‑kaiwei. Kadu tauna nuani dewaia habuhabui leta‑nana nihenina uvi‑ateteyei. Wayahina, ataina tuta wayahina tauna dune‑nuanuaiemi ananina. \v 16 Ka yauke kadu adewa‑haiawa, iuna yami dewa ahiahina habuhabuna usi‑vinꞌ‑omanei. Wayahina, yau vitumahana yami dewa ahiahina wayahina eha awakabina. \c 8 \s1 Ekalesia Papani Masedonia Nihenina Yai Dewa \p \v 1-2 Yaiau, yau nuanua ananina aviani vinꞌ‑omo ekalesia habuhabui papani Masedonia nihenina amataedami. Tuta ataina wayahina taui tau payapayaya, ka maꞌ vita ani‑vainena ivaniahei. Kate yai nuanua ananina yai kina aitonuata ivi‑nuia aitam am‑venena‑kavovo me Isiraeli wayahi. Ika, yai dewa‑haiawa ananina iwaiwahi deina, ka avaha kinaia iboui. Wayahina, avaha Yaubada yanꞌ am‑venena awawaehina taui wayahia kadueyei.\x + \xo 8:1-2 \xt Rom 15:26; 2Ko 9:1-2.\x* \v 3-4 Vona tunuhina ahaeyemi, me Masedonia ai heta yai nuanua am‑venena‑kavovo iveneu me Isiraeli tau ekalesia Ierusalem imamaei wayahi, kadu ihidahida‑vaineai itoai awaehei ina‑ivaitei deina. Ka avaha awaehei, naona taui aviani ai pata iveneu, kadu munia ai nau‑wawani ibou hetana. \v 5 Itoai nuai vi‑tupatupa taui yai dewa wayahina. Iuna taui yai dewa yama nuanua wayahi ivane‑tawanei. Naona taui yawai iawaehei Kauvea wayahina, ka kadu munia Yaubada ya nuanua wayahi ivi‑muniei, e yama vona wayahia iawaehei aitamoata, ka kadu idedewei. \p \v 6 Me Masedonia yai am‑venena‑kavovo habuhabuna inau‑yehai deina. Wayahina, Titusi ahidei, avona, “Nonova evi‑putu me Korinita eivaitei yai am‑venena‑kavovo me Ierusalem wayahi ivo‑vi‑aiaia. Ka am‑venena‑kavovona omo ate‑nuanuai wayahina. Ka tuta ataina wayahina nau‑wawanim ena‑ivaitei paisewana inau‑yehai.” Yau vonaia iakwa, e Titusi avi‑tunei omo wayahimia. \v 7 Ka yauke avaha anamanemi apaina dewaia habuhabuna wayahia itomi yami ekalesia mani ekalesia uvane‑tawanei. Ika, aituhu vitumahana, o ipupu, o nua‑uya, o nua hadahadanina wayahina, o kadi aituhu dune‑nuanuai itoai wayahiai wayahina, o aituhu avi dewa kabou‑viwavenemi, akanai itomi uvane‑tawane‑neiei. Wayahina, kadu nau‑wawanimi am‑venena‑kavovona wayahina uvane‑tawane‑neiei deina.\x + \xo 8:7 \xt 1Ko 16:1-2.\x* \v 8 Eha aveimeyemi unꞌ‑am‑venena‑kavovo ananina deina. Kate yau nuanua aituhu itomi yami dewa mani ekalesia yai dewa abou‑viwavei, au pata adueyei yami dewa‑vidovidoha vavaneimi wayahi medeina. Kaiwadi, mani ekalesia yai dewa uvane‑tawane‑neiei, o kadi taui ivane‑tawanemi? Apaina kadueyei. \v 9 Avonavona deina wayahimia, iuna avaha yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha yanꞌ am‑venena‑kavovo uanamanei. Am‑venena‑kavovona vinꞌ‑omo tauna yanꞌ ate‑nuanuai wayahina. Tauna ya kaikaiwabo ananina wahuma ni‑tawanei, ka iopu tanopia, ka vi‑tau payapayaya. Tauna ito‑yavuhimi deinake. Wayahina, kana‑vona itomi yami kaikaiwabo wahuma omo tauna ya vi‑payapayaya wayahina.\x + \xo 8:9 \xt Mat 8:20; Pili 2:6-7.\x* \p \v 10 Ka yau vonana wayahina yau nuanua ana‑ivaitemi am‑venena‑kavovona uvo‑vi‑aiaia. Vona ahiahina, ponimana iakwa wayahina, itomi yami ekalesia vivane ekalesia naona ekalesia habuhabui wayahia nuanuami unꞌ‑am‑venena‑kavovo, kadu avaha uvi‑putu am‑venena‑kavovona uvo‑vi‑aiaia. \v 11 Nonova yami nuanua ananina paisewana uvi‑putu. Ka tuta ataina wayahina nau‑wawanimi paisewana unau‑yehai, e kadueyei yami nuanua kadu yami dewa vivane aitamoata. Ka nau‑wawanimi yami am‑venena‑kavovona omo ami pata deina. \v 12 Vona ahiahina, aituhu yami nuanua mamaei unꞌ‑am‑venena‑kavovo, ka aituhu avi gugua wayahimia uvenei aitamoata deina, akanai Yaubada dewana wayahina dewa‑haiawa. Aituhu uvi‑kutakuta, medeina kina eha wayahimia uvene? Eha ami pata.\x + \xo 8:12 \xt Mar 12:43-44.\x* \p \v 13 Eha yau nuanua tuta tepakaia wayahina mani tomotau yai maꞌ vidoha, ka tuta aitamoata wayahina itomi uvi‑kutakuta ananina, iuna uam‑venena‑kavovo ani‑vainena wayahia. Kate yau nuanua tau ekalesia habuhabui yai maꞌ ahiahina ivaniahei. \v 14 Ka tuta ataina wayahina, itomi yami maꞌ ahiahina kadu tupwana hetana, ka me Ierusalem awakabi imamaei. Wayahina, aviani hetana mamaei wayahimia ana pata na‑ivaitei, ividoha. Ka kadu tuta tepakaia wayahina, kaiwadi, aviani wayahia hetana mamae ana pata awakabimi nau‑vi‑anaimi aitamoata deina. E taui itomi nui uvidoha aitamoata. \v 15 Ka Iginuma nihenina aitam vona mamaei, ivona, \b \q1 “Tupwai ikwakwei ananina, \q2 kate eha aitam aviani itupwa. \q1 Ka tupwai ikwakwei kikituna, \q2 kate eha ita‑vi‑kutakuta.”\x + \xo 8:15 \xt NiT 16:18.\x* \b \p \v 16 Yaubada anau‑kaiwei, iuna tauna avaha Titusi dune‑nuanuai ananina venei wayahimi, yauke yau dune‑nuanuai ananina wayahimi deina. \v 17 Wayahina, tutana am‑venena‑kavovona wayahina avonevonei, tauna awaeha aitamoata yau vonana wayahimia wayahina. Ka kadu ya dewa‑haiawa ananina wayahina ya nuanua ananina na‑nau‑vi‑taumi, e mataedami. \p \v 18 Ka kadu, vaneika aitam Titusi nui avi‑tunei iomomo wayahimia. Ekalesia habuhabui vaneikana iawa‑davedavei. Iuna ya paisewa Tau Ito‑yavuha Vaneana Ahiahina wayahina ianamanei. \v 19 Ka kadu ekalesia habuhabui avaha tauna ivi‑nua‑dadanei, ka avi tuta am‑venena‑kavovona anau‑hohoni‑yehai, tauna nui aomanei Ierusalema. Am‑venena‑kavovo‑nana adune‑vi‑avini, iuna yama nuanua Kauvea ana heta ana wava asi‑nai, ka kadu yama nuanua ananina vavaneika Ierusalema ana‑ivaitei. Ka munia, mani tomotau yama dewaia idueyei, e taui yama nuanua tomotau ana‑ivaitei inꞌ‑anamanei. \v 20 Yama nuanua taina deina. Aituhu tomotau yama dune‑vi‑avini am‑venena‑kavovo‑nana ananina idune‑vi‑anai, eha ai pata aitam aviani goyona ivaniahei. Wayahina, eha ai pata inꞌ‑apa‑goyogoyoeai. \v 21 Wayahina, yama dewa aitamoata aitamoata adune‑vi‑avini ahiahina, e Kauvea matana kadu tomotau mataia yama dewaia ai dune ahiahina ana noe. \p \v 22 Kadu vaneika vꞌ‑itonuna Titusi nui avi‑tunei. Tuta habuhabuna wayahina vaneikana avaha yana dewa habuhabui wayahia viwaveneai paisewa Tau Ito‑yavuha wayahina nuana epei toyoina. Ka ataina tuta wayahina tauna avaha itomi yami dewa ahiahina nononi, e vitumahanemi apaina dewa ahiahina udewei. Wayahina, Tau Ito‑yavuha ya paisewa nuana epei toyoina kadu hetana. \p \v 23 Ka avaha Titusi uanamanei. Tauna au niau ahiahina, kadu tauna avaha Tau Ito‑yavuha ya paisewa paisewei yami ekalesia nihenina, yauke deina. Ka tauna vavaneika nui iomomo, ka taui vivane tau hae ekalesia wayahia, ka Tau Ito‑yavuha ana wava isi‑nai. \v 24 Wayahina, itomi nau‑wawanimi yami am‑venena‑kavovona uvo‑vi‑aiaia tunuhina, e ononotoi taina habuhabui yami pai dune‑nuanuai uviwavenei deina. E idueyei, inꞌ‑anamanei aitam iuna mamaei yama awa‑vidovidoha yami dewa wayahina. E munia, ekalesia habuhabui yami dewa vaneana inononi inꞌ‑anamanemi tau ekalesia udune‑nuanuaiei, wayahina inꞌ‑awa‑vidovidohemi.\x + \xo 8:24 \xt 2Ko 7:13-14.\x* \c 9 \p \v 1 Eha nau‑wawaniu yami leta taina nihenina am‑venena‑kavovona tau ekalesia wayahi amataedami, iuna avaha uanamanei.\x + \xo 9:1 \xt 2Ko 8:1-7.\x* \v 2 Ka kadu avaha yami nuanua ananina una‑ivaitei anamanei. Wayahina, avaha apa‑vidovidohemi me Masedonia wayahia. Ika, avonevonei deina, avona, “Taui papani Akaia nihenina avaha ibebewa yai am‑venena‑kavovo ivo‑vi‑aiaia ponimana iakwa wayahina.” Ka tutana yami dewa vaneana taina inononi, taui kadu ivi‑putu ibebewa deinake, ka avaha yai am‑venena‑kavovona avaniahei. \v 3 Yauke apa‑vidovidohemi deina, kadu avaha avonei avi tuta avaniahami, itomi avaha yami am‑venena‑kavovona uvo‑vi‑aiai‑yehai. Wayahina, ataina amataedami unꞌ‑anamanei, apaina vavaneika tupwai Titusi nui avi‑tunei, ka eha yau nuanua taui yau vona‑vanevane wayahimi ivaniahe vivane vitupu. \v 4 Iuna avaha avona‑vanevane wayahimi. Ka apaina tupwai me Masedonia yauke nui anꞌ‑omo wayahimia, ka avi tuta anꞌ‑omo aituhu yami am‑venena‑kavovona eha uta‑vo‑vi‑aiai‑yehai, dewana pai ini‑yauyau wayahiaia, ka kadu pai ini‑yauyau ananina wayahimia. \v 5 Wayahina, yauke anuanua nau‑wawanimi vavaneika tupwai amai‑vi‑tunei inꞌ‑omo wayahimia inau‑vi‑taumi, e ina‑ivaitemi yami am‑venena‑kavovona ananina, nonova uvona‑dabedabeyei, uvo‑vi‑aiai‑yehai aitamoata deina. Na‑iakwa, e avi tuta yauke me Masedonia vavaneikaia nui anꞌ‑omo wayahimia, akanai yami dewa ana dune ahiahina habuhabuka matakaia. Ka aituhu avaniahami, ka aituhu eha uta‑vo‑vi‑aiai‑yehai, auyewana wayahina yami dewa ana dune vivane aveimeyemi udewei, kate eha yami nuanua. Wayahina dewana ana dune yami kina unua‑tania deina. \v 6 Vona tana‑minikuna taina unuani. Am‑venena‑kavovo baguna deina. \b \qm1 Aituhu aviyaivia tuta ataina wayahina itavuni kikituna, \qm2 apaina taui inꞌ‑aikayo kikituna. \qm1 Ka aituhu aviyaivia tuta ataina wayahina itavuni ananina, \qm2 apaina taui inꞌ‑aikayo ananina.\x + \xo 9:6 \xt V.T 11:24-25.\x* \b \m \v 7 Wayahina, aitamoata aitamoata wayahimia nau‑wawanimi naona aviani ami pata unꞌ‑am‑venena‑kavovo uvi‑nua‑dadani. Eha aitam veimea ta‑mamae na‑veimeyemi unꞌ‑am‑venena‑kavovo. Aituhu eha yami nuanua, akanai, eha udewe. Iuna Yaubada taui yai dewa‑haiawa nui inꞌ‑am‑venena‑kavovo dewa‑vidovidohei. \v 8 Ka Yaubada ana pata am‑venena awawaehina ananina na‑venemi. Ka tauna na‑vo‑vi‑aiaimi deina. Wayahina, avi tuta nau‑wawanimi, o kadi avi dewa nau‑wawanimi, akanai itomi ami pata paisewa ahiahina aitamoata aitamoata udedewei deina. \v 9 Aitam vona Iginuma nihenina, ivona, \b \q1 “Aituhu aviyaivia avaha yai am‑venena‑kavovo \q2 tau payapayaya habuhabui \q1 papani tunina tunina wayahia ivene‑neiei, \q2 tomotaui yai dewa tunutunuhina na‑maꞌ‑vavaha.”\x + \xo 9:9 \xt Sam 112:9.\x* \b \p \v 10 Ka Yaubada waipei tau baguna venevenei, ka kadu munia waipeia wayahia aniani vinꞌ‑omo wayahika. Ka kadu waipei tunina venevenemi, vivane dewa ahiahina waipei, ka waipeia wayahia yami dewa tunuhina ivinꞌ‑omo, ka dewaia dewa tunutunuhina anꞌ aikayo ananina.\x + \xo 9:10 \xt Isa 55:10.\x* \v 11 Ika. Tauna yami kaikaiwabo tunina tunina venevenemi, iuna ya nuanua tuta tuta ami pata unꞌ‑am‑venena‑kavovo ananina. Ka tuta ataina wayahina avi am‑venena‑kavovo uveneai, dewana wayahina mani tomotau Yaubada ina‑nau‑kaiwei ananina.\x + \xo 9:11 \xt 2Ko 1:11; 4:15.\x* \v 12 Ka munia, yami am‑venena‑kavovona wayahina dewa ainua ivinꞌ‑omo. Naona mani tau ekalesia payapayaya una‑ivaitei, ividoha. Ka vꞌ‑inuana mani tomotau avaha yami dewana vaneana inononi, e taui Yaubada ina‑nau‑kaiwei ananina. \v 13 Ka tuta ataina wayahina yami dewana wayahina tomotau habuhabui uviwavenei yami vitumahana Vaneana Ahiahina Tau Ito‑yavuha wayahina eha vonata, kate vitumahana‑hoina. Ka tuta tepakaia wayahina tau payapayayaia una‑ivaitei taui Yaubada inꞌ‑apa‑vidovidohei. Ka eha taui ai heta, kate mani tomotau habuhabui una‑ivaitei Yaubada inꞌ‑apa‑vidovidohei deina. \v 14 Ka kadu munia, avaha Yaubada yanꞌ am‑venena awawaehina wayahimia inuani, e ayaunena ahiahina wayahina iviama bagibagina wayahimi. \v 15 Vona ahiahina, nau‑wawanika Yaubada kanau‑kaiwei yanꞌ am‑venena‑kavovo ani‑vainena wayahikaia wayahina, vivane Iesu Tau Ito‑yavuha. Itoka tomotau movikaia eha aka pata kasi‑vinꞌ‑omane tunuhina wayahina. \c 10 \s1 Paulo Ya Paisewa Ipupu Tana‑potepotei \p \v 1 Tupwai tomotau wayahimia ivonavona deina, ivona, “Avi tuta Paulo nui kamamaei, tauna matamatauta kadu yana dewa ihanuana. Kate avaha ni‑tawaneai, akanai yama leta nihenina tauna vona panina wayahina ginuginuma.” Ka taui yai vonana vona vitupu. Kate vona ahiahina, ataina yau viama vinꞌ‑omo wayahimia nua‑opu wayahina kadu dewa bigana wayahina. Dewai ainua Tau Ito‑yavuha yana dewa.\x + \xo 10:1 \xt 1Ko 2:3.\x* \v 2 Ka vona bigana wayahina aviamemi, iuna yau nuanua tuta ataina wayahina unua‑vinana. Ka aituhu aviyaivia wayahimia eha ita‑nua‑vinana, apaina avi tuta anau‑vi‑taumi, nau‑wawaniu dewa panina wayahina yawai avo‑vi‑tunuhi. Avonavona deina, iuna avaha anamanemi, tupwai wayahimia ivitumahana‑wayoheu vivane yauke yau dewa vivane tau maꞌ tanopi yai dewa vitupu deina.\x + \xo 10:2 \xt 1Ko 4:21.\x* \v 3 Vona ahiahina, itoai tanopia amamaei, kate avi tuta anau‑havia, yama dewa eha tau maꞌ tanopi yai dewa deina. \v 4 Ka kadu yama bwetubwetu ka yama waipai eha tau maꞌ tanopi yai bwetubwetu o yai waipai deina. Eha. Yama pai nau‑havia tunina. Iuna Yaubada avaha ya bagibagi vo‑patai, e bagibagi‑nana wayahina Satana ya pai veimea avita‑vovoni.\x + \xo 10:4 \xt Epe 6:13-17.\x* \v 5 Ama havia tunina. Aituhu avi viwavenena o avi vitupu nua‑vane wayahina iomomo, e aituhu Yaubada ya viwavenena wayahina ivi‑vonavona, nuanua‑naia habuhabui avita‑vovoni. Ka kadu avi nuanua vitupu Yaubada a vitumahana vito‑potei, nuanua‑naia asi‑vo‑tania, aveimeyei Tau Ito‑yavuha ya nuanua ivi‑muniei, tau nau‑havia ai havia isi‑vo‑tania, iveimeyei deina. \v 6 Wayahina, tuta ataina wayahina itoai apotapota yawaimi uvo‑vi‑tunuhi, ka kadu yama vona yami leta nihenina uvi‑ateteye‑yehai. Na‑iakwa, aituhu aviyaivia vonana ivihahaiei, akanai taui yai dewa goyona aitamoata aitamoata wayahina adewa‑yaiyaiei. \v 7 Itomi udunedune, kate aviani ududueyei eha unuanua tunuhina wayahina. Aituhu koiaka wayahimia enuanua toyoina, “Vona tunuhina, yauke Tau Ito‑yavuha ya tomotau aitam,” akanai, nau‑wawanim eawaehei kadu itoai Tau Ito‑yavuha ya tomotau. \v 8 Yaiau, yami leta nihenina yau vona tupwai a nonona avona‑vanevane deina, kate eha. Yaubada avaha bagibagi kadu veimea veneai, iuna tauna ya nuanua dewaia wayahia aivaitemi, eha ya nuanua dewaia wayahia avi‑goyomi. Ka aituhu yau vonaia yama bagibagi‑nana kadu ama veimeana wayahi a nonona avona‑vanevane deina, eha aitam aviani dewana nihenina wayahina anꞌ‑ini‑yauyau.\x + \xo 10:8 \xt 2Ko 13:10.\x* \p \v 9 Eha yau nuanua vona panina wayahina yami leta nihenina avo‑vi‑matautemi, ka kadu eha yau nuanua unuanua deina. \v 10 Ka tau viwavenena vitupu tupwai wayahimia ivonavona, “Bana mamanaina wayahina Paulo vona panina wayahina yapoyapoka yaka leta nihenia, kate avi tuta matakaia mimini, tauna ana dune ihanuana, kadu yana ipupu eha aitam aviani.” \v 11 Taui ivonavona deina, kate tomotau‑naia nau‑wawani inꞌ‑anamaneu, aituhu aviani avaha aginumi wayahimia yami leta nihenia, apaina, avi tuta avaniahami, akanai, adedewei deinake, iuna yau vona ka yau dewa aitamoata. \s1 Paulo Vi‑putu Tau Viwavenena Vitupu Etutuia Venauei \p \v 12 Taui matataui ibou‑viwave‑neiei. Iakwa, ivona‑vanevane yai dewa wayahina. Kate taui idedewei deina mwagemwagei. Wayahina, dewana avihahaiei. \v 13 Yaubada yama papani paisewa wayahina vi‑nua‑dadani, kadu awaeheai. Ka yami meagai yama papani paisewa wayahina nihenina mamaei. Wayahina, itoai ama pata paisewana wayahina avona‑vanevane. Kate itoai mani tau paisewa yai papani nihenia eha ata‑paipaisewa, kadu eha ata‑vona‑vanevane dewana wayahina.\x + \xo 10:13 \xt Rom 12:3.\x* \v 14 Ka aituhu avona‑vanevane, eha ata‑vona‑vanevane ani‑vainena. Iuna nonova tomotaui aeta‑naoi, ka avaha yami meagai avaniahei, ka kadu Tau Ito‑yavuha Vaneana Ahiahina aomanei, amataedami, unononi. Aituhu eha aeta‑naonao deina, akanai, yama vona‑vanevane‑nana eha tunuhina. \v 15 Ka kadu eha mani tomotau yai paisewa ata‑vona‑vanevane wayahina, tau viwavenena vitupu yai dewa deina. Yama nuanua ananina anꞌ‑omo wayahimia, anau‑vi‑taumi, ka avaha yami vitumahana nata, akanai itoai yama paisewa nihenimia ana pata nata aitamoata deina. \v 16 Ka yama nuanua ananina vivane tuta tepakaia ani‑tawanemi aubo‑tamana papani bana mamanaina wayahina. Ka taui kadu papani enoma wayahia Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei. Tau viwavenena tupwai ipotapota, e mani tomotau ieta‑naoi, ka avaha mani tomotau etawana ivo‑vi‑meani, e munia tau viwavene‑naia inꞌ‑omo ivona‑vanevane paisewana wayahina. Kate itoai yama dewa eha deinake. \v 17 Aitam veimea mamaei, ka veimeana ahiahina habuhabuka wayahikaia, ivona \b \q1 “Aituhu aviyaivia yai nuanua \q2 paisewa ananina ivona‑vanevaneyei, \q1 taui nau‑wawani \q2 Kauvea ya paisewa ana heta \q3 ivona‑vanevaneyei.”\x + \xo 10:17 \xt Ier 9:24; 1Ko 1:31.\x* \b \m \v 18 Iuna aituhu koiaka ana heta ya paisewa apa‑vidovidohei, dewana awakabina Yaubada matana. Kate aituhu Kauvea yaka paisewa apa‑vidovidohei, vonana mani vona vane‑tawanei.\x + \xo 10:18 \xt 1Ko 4:4.\x* \c 11 \s1 Paulo Me Korinita Etutuia Venauei \p \v 1 Tuta eha ani‑hoina wayahina yau vona taina omomo kwavakwavau avonavona deina. Wayahina, naona aviamemi utoha‑vi‑anaimi wayahiu tuta kutakutana wayahina. Anuanua ami pata utoha‑vi‑anaimi, iuna avaha udedewei deina. \v 2 Ka yauke avi‑bwanou wayahimi, Yaubada vi‑bwanou wayahimi deina. Iuna nonova, tutana Vaneana Ahiahina anaunau‑wahemi uvitumahanei, dewana wayahina avi‑awa‑kanakanapiemi Tau Ito‑yavuha ana heta wayahina deina. Ka tuta ataina wayahina yami ekalesia ahabana ahihi‑vainena deina tauna matana, ka kadu tauna yauke ama inua yama nuanua ahabana deina umamaei a itoava tavine anꞌ auyewa wayahina.\x + \xo 11:2 \xt Epe 5:26-27.\x* \v 3 Kate tuta ataina wayahina amatamatauta, kadu yau inovo wayahimi. Tuta naona wayahina Satana omo Eve wayahina mwata deina, ka tauna sinasinapuna wayahina ana‑dibidibiei. Ka Eve Satana ya vitupu vitumahana‑wayohei. Ka nonova, tutana Vaneana Ahiahina uvitumahanei, uvi‑putu Tau Ito‑yavuha uvi‑muni‑waiwaiei dewa ahihinata wayahina. Ka eha yau nuanua aitam koiaka omo wayahimia, ka ya vitupu wayahina eta‑naoemi Tau Ito‑yavuha uni‑tawanei.\x + \xo 11:3 \xt Nao 3:4, 13.\x* \v 4 Nonova, tutana aomo wayahimia, Iesu anaunau‑waheyemi ka uvitumahanei, ka kadu Nuana Ahihinata uvaniahei tuta‑nana wayahina. Ka Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyemi uawaehei tunuhina. Kate munia, tau viwavenena tupwai iomo wayahimia, ka yai viwavenena Iesu wayahina tunina, ka kadu yai nuanua nua tunina uawaehei, kadu vane inaunau‑waheyei vane tunina. Tau vitupu‑naia idedewei deina, ka memeanina itomi uawaehei.\x + \xo 11:4 \xt Gal 1:8-9.\x* \v 5 Kaiwadi, unuanua tau viwavenena vovoui tau hae anani? Ka unuanua ivane‑tawaneu, a? Ia! Ataina avonemi, taui eha ivane‑tawaneu. Eha‑ohota!\x + \xo 11:5 \xt 1Ko 15:10; 2Ko 12:11.\x* \v 6 Kaiwadi, avi tuta tomotau yau vona inononi, eha a nonona avaivana, iuna eha aitam koiaka ta‑viwaveneu avaivana ahiahina. Kate vona ahiahina, nua‑uya tunutunuhina wayahiua mamaei, ka kadu dewa habuhabuna wayahina avaha aviwavenemi uanamane‑yehaiu deina.\x + \xo 11:6 \xt 1Ko 2:1, 13.\x* \p \v 7 Kaiwadi, medeina unuanua? Nonova, tutana aomo wayahimia Yaubada Vaneana wayahimia anau‑waheyei. Ka vona ahiahina, yauke taua au wava abou‑opuei, kadu itomi ami wava abou‑vaneyei. Ika, yau dewa deina, iuna tutana anaunau‑wahemi, eha aitam patana ata‑tomani yau paisewa wayahina. Eha. Kate yau nau‑wahe awawaehina avenevenemi.\x + \xo 11:7 \xt 1Ko 9:18.\x* \v 8 Kaiwadi, tupwai tomotau mataia dewana ana dune avi‑tau vainau aitam deina. Iuna tutana wayahimia amamaei, mani ekalesia wayahia kina avaniahei, e taumi aivaitemi.\x + \xo 11:8 \xt Pili 4:15-16; 2Ko 12:13.\x* \v 9 Ka kadu tutana yami papani nihenina amamaei, aituhu am anavovo, eha ata‑viama wayahimia. Unononi, vavaneika tupwai papani Masedonia wayahina iomo, ka taui ivaita iveneu. Tuta nonova wayahina eha aitam vita wayahimia ata‑boubou, ka kadu tuta tepakaia wayahina eha aboubou. \v 10 Yau dewana ana heta vivane yau pai vona‑vanevane. Ka vona ahiahina, Tau Ito‑yavuha yana vona tunutunuhina wayahiua mamaei, ka kadu yau vona taina wayahimia tunutunuhina deina. Ka tuta tepakaia wayahina eha yau dewa wayahimia avo‑vine. Iuna eha yau nuanua aitam koiaka itomi wayahimia yami papani Akaia nihenina ana pata yau vona‑vanevane taina na‑vito‑pote. \v 11 Ka aviani iuna adedewei deina? Kaiwadi, unuanua avihahaiemi? Eha‑ohota! Yaubada avaha anamaneu adewa‑vidovidohemi. \v 12 Ka kadu tuta tepakaia wayahina yau paisewa wayahimia adedewei aitamoata deina. Eha aitam kina wayahimia anꞌ‑epe au nau‑pata wayahina. Udu. Avi tuta tau viwavenena vitupu inaunau‑wahemi, taui yami kina iepepei ai nau‑pata wayahina, kadu ivona‑vanevane taui yai dewa yauke yau dewa aitamoata. Ka yau nuanua yau dewa wayahina aviwavenemi taui yai dewa eha yauke yau dewa deina. Ka aituhu uanamaneu ahiahina, tuta tepakaia wayahina taui eha ai pata ivona‑vanevane‑havine deina. \v 13 Vona tunuhina, ononotoi tau hae vitupu ka tau paisewa goyona. Ka taui yai nuanua inonomi uvitumahanei taui Tau Ito‑yavuha a tau hae anani. \v 14 Ka yai dewa goyo‑nana eha aitam pai nua tupatupa. Iuna Satana ya nuanua ya vitupu a nonona vivane tauna aitam anelose mahemaheina. Ka tauna ya vitupu hivehivei deina. \v 15 Ka kadu Satana ya tau paisewa yai nuanua yai dewa goyona ana dune dewa tunutunuhina ana dune deina. Iuna yai nuanua yai dewa goyona ihivehivei deinake. Vona ahiahina, tuta pai nau‑yehata wayahina, taui yai dewa goyona wayahi dewa‑yaiyai‑vavaha Yaubada wayahina ivaniahei. Akanai deina. \p \v 16 Avona‑havinemi, eha nau‑wawanimi uapa‑kwavakwavau. Ka aituhu uvitumahaneu yauke kwavakwavau, akanai, eha aitam aviani wayahiua. Iuna avi tuta tau kwavakwavai inꞌ‑omo wayahimia, e ivona‑vanevane yai dewa wayahina, vonaia unononi. Wayahina, nau‑wawanimi yau vona‑vanevane unononi deina, a? \v 17 Avaha anamaneu vona taina wayahiu vona tunutunuhina ana noe. Kate vona ahiahina, yau vona‑vanevane taina eha Kauvea yana dewa deina, kate yau dewa taina tau kwavakwavana yana dewa deina. \v 18 Ka tomotau habuhabui avaha ivona‑vanevane, tau maꞌ tanopi yai dewa deina, ka avaha yai vonaia unononi. Wayahina, ataina yauke kadu avona‑vanevane taui deina. \v 19 Tau kwavakwavai yai vona unononi, uawaehei, uvi‑muniei. Wayahina, avaha yami nua‑uya kadueyei, a? \v 20 Ika. Avaha kanamanei yami toha‑vi‑anai ani‑vainena. Aituhu aviyaivia inꞌ‑omo inau‑vuhatami uvi‑tau paisewa‑kavokavovo wayahi, akanai wayahia unꞌ‑awaehemi. O aituhu aviyaivia inonomi, e yami gugua ivainaui, wayahi utoha‑vi‑anaimi. O aituhu aviyaivia iva‑taunemi, e ai wava ibou‑vaneyei, o aituhu aviyaivia tepami ipiahi, akanai yai dewa unꞌ‑awaehei. \v 21 Ia! Yauke eha ata‑vi‑goyomi deina. Wayahina, au dune ihanuau, a? Kaiwadi matamia yau dewa bigana wayahimia yau pai ini‑yauyau, a? Avaha anamanei yau dewa dewa kwavakwavana deina, ka aituhu mani tomotau yai dewa wayahi ivona‑vanevane, akanai kadu yauke deina.\x + \xo 11:21 \xt Pili 3:5.\x* \s1 Paulo Ya Hidahida Voneyei \p \v 22 Aituhu ivona‑vanevane iuna taui me Ebereu, vona ahiahina yauke kadu me Ebereu aitam deina. Aituhu ivona‑vanevane iuna taui me Isiraeli, yauke kadu me Isiraeli aitam deina. Aituhu taui Abaraham ya tupua‑nenenehi, yauke kadu Abaraham ya tupua‑nenenehi aitam deina. \v 23 Kaiwadi, ivona‑vanevane iuna taui Tau Ito‑yavuha ya tau paisewa, a? (Ia! Yau vona taina vivane vona kwavakwavana.) Avonemi, yau paisewa Tau Ito‑yavuha wayahina taui yai paisewa vane‑tawane‑neiei. Unononi. Yau paisewa vita‑vainena. Kate ai vi‑am tuta tomotau iyohoni manua yohona nihenina imamaei? Vona ahiahina, tuta habuhabuna wayahina iyohoniu manua yohona nihenia amamaei. Ka kadu tuta habuhabuna wayahina yavunai manimaninina wayahina ivunuvunu. Kadu tuta tuta yau aniga omomo adudueyei.\x + \xo 11:23 \xt Dew 16:23.\x* \v 24 Tuta ai yau 5 nihenia me Iudea yavunai wayahina imoamoaniu, ka tuta aitamoata aitamoata nihenina ai yau 39 ivunuvunu.\x + \xo 11:24 \xt V.V 25:3.\x* \v 25 Ka kadu tuta aitonu nihenia ai wayahia ivunuvunu, ka aitam tuta hanu wayahia itutu‑hanuhanu, ka tuta aitonu wae nihenina agavivina ana, ka auyewa aitam kadu ioyoma aitam anunueu.\x + \xo 11:25 \xt Dew 16:22; 14:19.\x* \v 26 Ka kadu tuta tuta ani‑keyekeyeu, eha ata‑vi‑yawai. Wayahina, eha ani‑hoina aniga o kadi inahe avaniahe daudau anani nihenia, kadu tau vainau wayahia, kadu yau yoko taui me Iudea wayahia, kadu taui eha me Iudea wayahia, kadu meagai anani nihenia, kadu udana nihenia, kadu hawana nihenia, ka kadu vavaneika tau vitupu yai viam‑nonona wayahia.\x + \xo 11:26 \xt Dew 9:23; 14:5.\x* \v 27 Yau paisewa ananina apaipaisewei maꞌ vita ai tuta wayahina, ka tuta habuhabuna wayahina ioyoma eha ata‑daudauva. Ka kadu am navovo kadu maga ayaya avaniahei, ka tuta habuhabuna eha au maꞌ, ka tuta kwadudu wayahia eha yau manua kadu eha au kwama. \v 28 Ka kadu vitai habuhabui hetaia, auyewa aitamoata aitamoata anuanua ananina itomi tau ekalesia wayahimi, kadu tau ekalesia papani tunina tunina wayahi. \v 29 Ka aituhu aitam wayahimia ihanua, yauke kadu ayaunei aihanua deina. Ka aituhu tau goyona na‑omo ka aituhu tauna aitam wayahimia eta‑naoei dewa goyona dewei, yauke kadu niheniua amaga‑bawe dewana wayahina. \p \v 30 Wayahina, unononi. Yau vona‑vanevane yau ihanua iviwavenemi udueyei. \v 31 Yaubada, tauna Kauvea Iesu Amana, ka nau‑wawanika kanꞌ‑awa‑dava‑vavaha, ka tauna anamaneu yau vonana habuhabuna eha vitupu. \v 32 Nonova, tutana yauke meagai Damasikusi amamaei, me Damasikusi yai kini \em V\em* ana wava Aretasi. Ka Aretasi ya tau paisewa aitam meagai‑nana veimeyei kadu dune‑vi‑avini. Ka tau veimeana ya nuanua na‑poyꞌ‑aviniu, na‑vunuvunu. Wayahina, tauna ya tomotau veimeyei meagaina a tutu‑gana mamanaina anꞌ awa idune‑vi‑anai, ipoyꞌ‑aviniu.\x + \xo 11:32 \xt Dew 9:23-25.\x* \v 33 Kate yaiau meagai‑nana nihenina ivo‑taitaieu, e venuana ananina nihenina iauwaniu. E meagai‑nana ana gani hetana wayahina akwaioyo aopu tanopia, e au havia‑naia anovo‑tawanei deina. \c 12 \s1 Paulo Ipupu Si‑vinꞌ‑omana Wayahia \p \v 1 Yau vona‑vanevane eha anau‑yehai. Vona ahiahina, eha aitam aviani ahiahina ana pata na‑omo dewa taina wayahina, kate yau nuanua dune kadu si‑vinꞌ‑omana avaniahei Kauvea wayahina atomani unononi. \v 2 Ponimana ai yau 14 iakwa aitam onoto, tauna Tau Ito‑yavuha nihenina, anamanei, ka Yaubada onoto‑nana taini vaneyei wahuma vꞌ‑itonuna wayahina. Kaiwadi ininina ivane, o kadi nuana ana heta ivane, eha atꞌ‑anamane, Yaubada ana heta anamanei. \v 3-4 Ka anamanei, Yaubada onotona taini vaneyei papani ahihi‑vainena wahuma. Kaiwadi, onoto‑nana ininina ivane, o kadi nuana ana heta ivane, yauke eha atꞌ‑anamane, Yaubada anamanei. Ka tenoke onoto‑nana nua‑uya nononi, ka Yaubada eha tꞌ‑awaeha tauna nua‑uyana wayahina na‑ipupu. \v 5 Ika, onoto‑nana wayahina avona‑vanevane, kate wayahiu eha yau nuanua avona‑vanevane. Nau‑wawaniu yau ihanua ai heta wayahi avona‑vanevane. \v 6 Ka aituhu tuta tepakaia wayahina avi‑nua‑dadani wayahiu avona‑vanevane, dewana eha vona kwavakwavana. Iuna yau vonaia tunutunuhina ana noe, eha tau kwavakwavai yai vitupu deina. Kate avaha avi‑nua‑dadani vona‑vanevane deina avihahaiei. Iuna nuanuau naona yau dewa ududueyei kadu yau vona unononi. Ka yau nuanua avaha ainua ubou‑viwavei ami pata yauke taua unꞌ‑anamaneu tunuhiu. \s1 Paulo A Havia Ininina Nihenina \p \v 7 Ka eha Yaubada ya nuanua yauke anua‑vane si‑vinꞌ‑omana‑naia ahihi‑vainei wayahi. Wayahina, tauna aitam tau mataeda Satana wayahina vi‑tunei omo wayahiua, ka niheniua viha anau‑dadani apia deina. Ka vihana wayahina anua‑vita, ka eha au pata anua‑vane.\x + \xo 12:7 \xt Iob 2:6.\x* \v 8 Ka tuta aitonu wayahina vita‑nana wayahina Kauvea aviamei nꞌ‑epa‑yavune. \v 9 Kate yau viamana nau‑patei, ivona, “Eha. Am‑venena awawaehina ana heta avenem am pata. Iuna avi tuta yam ihanua enau‑dadani, yau bagibagi ihanuaia bagibagi‑tawanei.” Wayahina, yau dewa‑haiawa wayahina avona‑vanevane yau ihanua wayahi, e Tau Ito‑yavuha ya bagibagi wayahiua mamaei, ayaunei deina.\x + \xo 12:9 \xt Pili 4:11-13.\x* \v 10 Ka Tau Ito‑yavuha wayahina yauke awaeheu vitaia habuhabui wayahia, vivane ihanua, ka apa‑goyogoyo, ka vita tunina tunina, ka nau‑havia, ka kadu inahe. Dewaia habuhabui wayahia awaeheu, iuna avi tuta aihanua, tauna ya bagibagi wayahina avi‑tau bagibagi. \p \v 11 Akanai. Vona ahiahina, avaha aipuipupu tau kwavakwavana aitam deina. Ika, adedewei deina, ka iuna yau ipupu taina wayahina vivane itomi yami dewa. Tutana tau hae vitupu iomo wayahimia, itomi nau‑wawanimi unꞌ‑apa‑vidovidoheu, kate eha uta‑dewe. Yai vona‑opuopu wayahiu unononi, ka kadu uvitumahanei. Ka aituhu taui yai dewa ka yauke yau dewa ainua kabou‑viwavei, eha avi‑kutakuta. Yauke eha aitam aviani, kate ataina avona‑havinemi, taui eha ivane‑tawaneu.\x + \xo 12:11 \xt 2Ko 11:5.\x* \v 12 Ai vi‑am iaiaya nau‑wawanimi, e munia unꞌ‑anamaneu yauke taua tau hae‑hoiu? Tutana nui kamamaei, pai dune habuhabui ududueyei, vivane iaiaya, ka dewa pai nua‑tupatupai, ka kadu dewa‑bagibagi‑vainei. Ka matamia adewa‑havihavinei.\x + \xo 12:12 \xt Rom 15:19.\x* \s1 Kadu Aitam Tuta Wayahina Paulo Me Korinita Etutuia Venauei \p \v 13 Kaiwadi, nonova a itoava tuta ataina wayahina yami ekalesia avi‑goyoi? Eha. Dewa aitamoata ana heta wayahina yau dewa tunina yami ekalesia wayahina, vivane eha aitam tuta wayahina yami kina ata‑viame una‑ivaiteu. Kaiwadi, dewana ududueyei, unuanua avi‑goyomi, a? Aituhu deina, ami pata yau dewa goyo‑nana wayahina unua‑piahiu?\x + \xo 12:13 \xt 2Ko 11:9.\x* \p \v 14 Tuta kutakutana na‑iakwa anꞌ‑omo wayahimia anau‑vi‑taumi tuta vꞌ‑itonuna wayahina. Ka eha yau nuanua avitami kina wayahina. Iuna yau nuanua eha yami gugua, kate yau nuanua vivane taumi. Aitam vona tana‑minikuna ivona, \b \qm1 “Natunatuka eha nau‑wawani kina igwaugwaui, \qm2 itoka ayo‑amai ina‑ivaiteka, \qm1 kate itoka nau‑wawanika kagwaugwaui, \qm2 natunatuka kana‑ivaitei”. \b \m Ka yauke anuanua itomi natunatu Tau Ito‑yavuha nihenina deina. Wayahina, eha yau nuanua yami gugua uveneveneu una‑ivaiteu. \v 15 Wayahina, yau dewa‑haiawa wayahina yau kina habuhabuna awaehei aivaitemi, ka kadu yauke taua yawaiu awaehei wayahimi. Yaiau, aituhu yau dewa‑vidovidoha wayahimi natanata, kaiwadi, yami dewa‑vidovidoha wayahiu opuopu? \v 16 Akanai. Itomi eha ami pata wayahiu uvonavona, “Paulo yama gugua epepei, e vitavitai deina”. Tau vitupu tupwai ivonavona wayahiu yauke tau nono aitam. O, ika. Yauke sinasinapu, ka yau nua‑uya wayahina avi‑onami. Yami kina eha ata‑epe, wayahina anonomi, a? \v 17 Eha! Unuani. Avi ononotoi avi‑tunei iomo wayahimia yami kina iepepei iveneveneu? Eha aitam! \v 18 Nonova Titusi aviamei na‑nau‑vi‑taumi, kadu vaneika aitam nui ainua avi‑tunei iomo wayahimia. Ka medeina? Aitam wayahia yami gugua iepei? Eha. Kaiwadi, yauke Titusi ama inua yama dewa wayahimia aitamoata, kadu yama nuanua aitamoata, a? Ika, aitamoata.\x + \xo 12:18 \xt 2Ko 8:6, 16-18.\x* \p \v 19 Yaiau, yami leta taina nihenina a pai vi‑putu wayahina a itoava tuta ataina wayahina medeina unuanua? Kaiwadi, unuanua yama vonana wayahia ama heta yama dewa aipuipupu‑tana‑potai matamia? Eha‑ohota! Yama vona aitamoata aitamoata avonevonemi Yaubada matana vivane Tau Ito‑yavuha ya nuanua deina. Ka vona ahiahina, yama nuanua dewa aitamoata aitamoata adedewei avo‑vi‑bagibagimi. \v 20 Ataina amatamatauta, iuna anuanua avi tuta avaniahami, yami dewa avaniahei eha tunuhina, kate bwagona. Wayahina, munia nau‑wawaniu manimaniniu yawaimi asi‑vi‑tunuhi. Anuanua ananina ate‑viviha wayahina avi tuta avaniahami uvito‑dahadaha, ka uvi‑bwanou, ka vo‑kwayavonina unua‑goyo, ka utana‑vewavewani gwau gwau, ka yaiami uapa‑goyogoyoei, ka umabonu, ka unua‑vanevane, ka kadu udewa‑kavokavovo. \v 21 Yau ate‑vivihana wayahina anuanua ananina avi tuta avaniahe‑havinemi, yau Yaubada ini‑yauyau veneu matamia, e atoutou. Iuna nonova tupwai wayahimia idewa‑goyogoyo, kate auyewana wayahina a itoava tuta ataina wayahina, eha ita‑nua‑vinana yai dewa gawagawami wayahi, o yai kenene wayahi, o yai dewa‑kavokavovo wayahi. Nonova idedewei deina, kate tuta ataina, kaiwadi?\x + \xo 12:21 \xt 2Ko 13:2.\x* \c 13 \s1 Nau‑vi‑avina Pai Nau‑yehata \p \v 1 Apaina anau‑vi‑taumi tuta vꞌ‑itonuna wayahina, ka Iginuma nihenina ivoneka, \b \q1 “Aituhu aitam tomotau a niam apa‑goyogoyoei, \q2 yana vona ana heta eha ana pata \q3 unau‑hohona vitana matana wayahina. \q1 Tauna tau dune aitamoata. \q2 Kate aituhu tomotau ainua o kadi aitonu \q1 yai vona iawaehei aitamoata, \q2 ka aituhu ai niam iapa‑goyogoyoei, \q1 aina ana pata unau‑hohona vitana matana wayahina. \q2 Iuna tau dune ainua o aitonu.”\x + \xo 13:1 \xt V.V 19:15; Mat 18:16; 1Ti 5:19.\x* \b \m \v 2 Nonova tuta vꞌ‑inuana wayahina nui kamamaei vona panina wayahina avonemi, nau‑wawanimi yami dewa goyona wayahi unua‑vinana. Aina tau dune aitamoata deina. Ka tuta ataina wayahina eha nui kata‑mamae, kate avona‑havinemi. Itomi nau‑wawanimi yami dewa goyona wayahi unua‑vinana. Yau vonana tau dune vꞌ‑inuana deina. Aituhu eha uta‑nua‑vinana, avi tuta avaniahami, tau goyo‑naia nonova idewa‑goyogoyo kadu taui munia ivi‑putu idewa‑goyogoyo, taui habuhabui ai dewa‑yaiyai avenei ivaniahei. Ka eha bigana. \v 3 Kaiwadi, yami nuanua iaiaya udueyei, e unꞌ‑anamanei vivane Tau Ito‑yavuha yana vona aipuipupuei, a? Akanai, apaina iaiaya udueyei. Iuna tauna yana dewa wayahimia eha ihanuana, kate bagibagina. \v 4 Vona ahiahina, tutana tomotau itutu‑pwatei, dewana ana dune vivane tauna ihanuana. Kate tuta ataina wayahina tauna na yawaina maꞌ‑vavaha, iuna Yaubada ya bagibagi. Ka tuta ataina wayahina itoai kadu ama dune tauna nihenina vivane ihanuai. Kate itoai kadu tauna nui amamaei, ka avi‑tau paisewa wayahimi, iuna Yaubada ya bagibagi.\x + \xo 13:4 \xt Pili 2:7-8.\x* \p \v 5 Kaiwadi, itomi uvitumahana ahiahina? Udune‑vivinimi, kadu unau‑dadanimi, udueyei. Kaiwadi, itomi uanamanei Tau Ito‑yavuha Iesu nihenimia mamaei o eha? Aituhu eha, nau‑dadana taina avaha vi‑peumi, ka yami vitumahana vitumahana vitupu.\x + \xo 13:5 \xt 1Ko 11:28.\x* \v 6 Ataina anuanua apaina uvaniahei vivane nau‑dadanana eha ta‑vi‑peuai. Iuna itoai yama vitumahana vivane vitumahana tunuhina kadu toyoina. \p \v 7 Ataina itoai aviama Yaubada wayahina tauna na‑ivaitemi eha aitam aviani wayahina udewa‑goyogoyo. Ka yama viamana eha ta‑vinꞌ‑omo iuna yama nuanua tomotau idudueyeai yama vitumahana mimini‑toyoa. Eha. Yama viamana vinꞌ‑omo iuna yama nuanua itomi yami dewa ahiahina ana noe. Aituhu itoai ama dune nau‑dadanana vi‑peuai, o kadi aituhu ama dune nau‑dadanana ama pata, ainua eha aitam aviani wayahiaia. \v 8 Avonavona deina iuna itoai eha ama pata vona tunutunuhina avi‑goyoi, a havia ivi‑goyogoyoi deina. Eha. Itoai vona tunutunuhina a niam, kadu tuta tuta aivaitei. \v 9 Wayahina, avi tuta itoai ama dune ihanuai, kate itomi ami dune bagibagimi, adewa‑haiawa. Ka kadu aviama dewa goyona habuhabui yami ekalesia nihenina ubou‑ohoi, uvo‑vi‑tunuha. \v 10 Ataina eha nui kata‑mamae, kate yauke vonana panina aginuginumi na‑omo wayahimia. Iuna yau nuanua yami ekalesia uvo‑vi‑tunuha. Ka aituhu unua‑vinana, ka aituhu yawaimi ividoha, akanai, avi tuta anꞌ‑omo wayahimia kadueyemi, eha nau‑wawaniu dewa manimaninina wayahina aveimeyemi. Iuna Kauvea bagibagi kadu veimea veneu adewa‑vidovidohemi, eha avita‑vovonimi.\x + \xo 13:10 \xt 2Ko 10:8.\x* \s1 Pai Nau‑yehata \p \v 11 Ka pai nau‑yehata, vavaneiai, kapoi. Udewa‑dadana yami dewa aitamoata aitamoata Tau Ito‑yavuha yana dewa deina, vivane ahihinata. Yau viama wayahimia yami leta taina nihenina unononi. Nau‑wawanimi uawaehei aitamoata, kadu nua gomagomanina nui umamaei. Aituhu deina, Yaubada nui umamaei. Dune‑nuanuai kadu nua gomagomanina ainua ivinꞌ‑omo Yaubada wayahina. \p \v 12 Nau‑wawanimi aitamoata aitamoata wayahimia unau‑kaiwemi mao ahihinata wayahina. \p Yaubada a tau vitumahana habuhabui baina inau‑kaiwemi. \p \v 13 Ka yau viama wayahimi nau‑iaiava taina uvaniahei imamaei habuhabumi wayahimia, vivane am‑venena awawaehina Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina, kadu dewa‑vidovidoha Yaubada wayahina, ka kadu pai vi‑yaiana ahiahina Nuana Ahihinata wayahina. \m Ana pata deina. \m \sig Yauke Paulo\sig*