\id 1CO - Minaveha NT [mvn] -Papua New Guinea 2008 (DBL 2017) \h 1 Korinita \toc1 Me Korinita Yai Leta Naona Paulo Wayahina \toc2 1 Korinita \toc3 1Ko \mt2 Me \mt1 Korinita \mt2 Yai Leta \mt1 Naona \mt2 Paulo Wayahina \is1 Buki Taina Wayahina \ip Buki taina a tau ginuma vivane Paulo. Tauna ya tutu‑vivina vꞌ‑inuana nihenina meagai Korinita vaniahei, ya nau‑wahe wayahina tomotau habuhabui Iesu ivitumahanei. Ka munia, tauna ni‑tawanei ka tutu‑vivina mani papania wayahia. \ip Ka munia dewa goyona ivinꞌ‑omo inu me Korinita yai ekalesia nihenina. Ka avaha Paulo vaneana nononi, tauna aitam leta ginumi va‑tawanei omo me Korinita wayahia. (Tuta ataina wayahina leta‑nana eha wayahikaia.) Taui leta‑nana ivaniahei, ka avaha Paulo ya nuanua inononi, yai vi‑tanai tupwai mamaei tavine wayahina kadu aniani wayahina, e taui Paulo yana leta iginumi dewaia wayahi. \ip Ka Paulo ya nuanua tau ekalesia‑naia yai dewa ivo‑vi‑tunuhi. Taui yai goyona tupwai taina, itana‑vewani mani yoko mani yoko wayahia, ka onoto aitam kenene goyona dedewei. Ka kadu avi tuta vita tunina tunina ivaniahei, taui eha matataui ita‑nau‑yanahi, kate tau veimea yai gabemani\em V\em* nihenina mataia ivi‑kotukotui. Tau veimea‑naia eha Iesu a tau vitumahana. Wayahina, leta taina nihenina Paulo tau ekalesia Korinita nihenina yapoyapoi dewaia habuhabui wayahia. Ka kadu leta taina nihenina Paulo kadu me Korinita yai vi‑tanai nau‑patai. Ka kadu Paulo vonei vivane dewa‑vidovidoha mani dewa habuhabui vane‑tawanei. \c 1 \s1 Pai Vi‑putu \m \v 1 Yauke Paulo, ka Yaubada vi‑nua‑dadaneu avi‑tau hae ananiu Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina. Yauke vaneika ana wava Sositenesi nui \v 2 itomi me Korinita yami leta taina aginuginumi. Taumi avaha Yaubada ya tau ekalesia, kadu Iesu Tau Ito‑yavuha avaha yawaimi vo‑vinei ahihimiata. Tomotau papani aitamoata aitamoata wayahia Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha a wavea iviama. Ka tauna kadu honemi tomotau‑naia nui yai Kauvea kadu yaka Kauvea unꞌ‑awa‑davedavei. \v 3 Ka yama nuanua Yaubada Amaka ka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha am‑venena awawaehina kadue nua gomagomanina ivenevenemi uvaniahei. \s1 Paulo Ya Nau‑kaiwa Me Korinita Wayahi \p \v 4 Tuta tuta yau Yaubada anau‑kaiwei taumi wayahimi. Iuna tauna avaha am‑venena awawaehina venemi uvaniahei yami vi‑niana Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina. \v 5 Ka vona ahiahina, tauna nui avaha uvi‑tau kaikaiwabo dewa habuhabui wayahi. Ka ataina ya nua‑uya habuhabuna wayahimia. Wayahina, ami pata una‑ipupu bagibagina. \v 6 Ika, nonova Tau Ito‑yavuha Vaneana Ahiahina ahaehaeyemi uvitumahanei. Ka ataina yawaimi nihenina avaha yau hae uvaniahei vivane tunuhina ana noe. \v 7 Wayahina, ataina eha uvi‑kutakuta nau‑iaiava‑naia ivinꞌ‑omo Nuana Ahihinata wayahina. Iuna tauna avaha am‑venena‑kavovo ahiahina aitamoata aitamoata venevenemi vo‑vi‑aiaimi, e na dewa‑haiawami upotapota a itoava yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha na‑mavi‑havine wayahina. \v 8 Ka Nuana Ahihinata vo‑vi‑bagibagimi, utoha‑vi‑anaimi a itoava tuta pai nau‑yehata wayahina deina. Akaka auyewana wayahina, itomi tomotau maihimi umimini yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha matana, iuna tauna ivaitemi deina.\x + \xo 1:8 \xt 1Te 3:13; 5:23.\x* \v 9 Vona ahiahina, Yaubada ya nuanua tauna honemi natuna nui uvi‑niana, vivane yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha. Wayahina, nau‑wawanika kavitumahanei Yaubada yana vona ka yana dewa aitamoata.\x + \xo 1:9 \xt 1Io 1:3; 1Te 5:24.\x* \s1 Eha Nau‑wawanika Katana‑vewana \p \v 10 Vavaneiu, yaka Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha bagibagina, ka yauke a tau hae ananiu aitam. Wayahina, yau nuanua ananina wayahimi habuhabumi unꞌ‑awaeha aitamoata yami ipupu wayahina, ka eha aitam tana‑vewana na‑mae yami ekalesia nihenina. Avona‑havinemi uvi‑yoko aitamoata, ka nau‑wawanimi unuanua aitamoata, kadu nau‑wawanimi yami nuanua aitamoata.\x + \xo 1:10 \xt Pili 2:2.\x* \v 11 Vavaneiu, avonevonemi deina, iuna tupwai Kiloe yana yoko avaha imataedau uvi‑vonavona wayahimia. \v 12 Yami vi‑vonavona tanoi ivinꞌ‑omo, iuna aitamoata aitamoata wayahimia uvonavona tunina. Tupwami uvonavona, “Itoai Paulo yana yoko,” ka tupwami uvonavona, “Itoai Apolosi yana yoko,” ka tupwami uvonavona, “Itoai Pita yana yoko,” ka tupwami uvonavona, “Itoai Tau Ito‑yavuha yana yoko.”\x + \xo 1:12 \xt 1Ko 3:4; Dew 18:24-28.\x* \v 13 Yami yoko tunina tunina. Wayahina, yaka Tau Ito‑yavuha utana‑vewani, a? Medeina? Yauke Paulo itutu‑pwatau, e yami dewa goyona wayahi aniga? Eha. O medeina? Tutana ami bapitaiso uvaniahei, kaiwadi, uvaniahei yauke Paulo au wavea? Eha. \v 14 Ataina Yaubada anau‑kaiwei. Iuna nonova eha habuhabumi ata‑vi‑bapitaisoemi. Vona ahiahina, aitonuata wayahimia avi‑bapitaisoei, vivane Kirisipusi, Gaiusi ainua.\x + \xo 1:14 \xt Dew 18:8; Rom 16:23.\x* \v 15 Aituhu nonova habuhabumi avi‑bapitaisoemi, kaiwadi aitam iuna mamae ataina tupwami mwagemwagemi ami pata uvonavona yauke Paulo au wavea avi‑bapitaisoemi. \v 16 (O, ika, nuau ipani, kadu aitam onoto ana wava Sitepanasi yana yoko nui avi‑bapitaisoei. Kaiwadi, avaha habuhabui ai wava atomani o tupwai nuau panipani.)\x + \xo 1:16 \xt 1Ko 16:15.\x* \v 17 Ka unononi. Tutana Tau Ito‑yavuha au veimea veneu apaipaisewa tauna wayahina, paisewana eha tomotau avi‑bapitaisoe. Tauna au veimea veneu, ka vi‑tuneu Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei. Ka kadu ya nuanua avi tuta anaunau‑wahe, eha nau‑wawaniu anaunau‑wahe tomotau sinasinapui yai ipuipupu deina. Eha. Aituhu yau dewa deina, kaiwadi, apaina tomotau yai vitumahana yau nua‑uyea vinꞌ‑omo. Kate avi tuta anaunau‑wahe, nau‑wawaniu Tau Ito‑yavuha yanꞌ aniga ai nahenahea vaneana tomotau mataia asi‑vinꞌ‑omanei, idudueyei. Iakwa, e yanꞌ aniga bagibagina inꞌ‑anamanei tunuhina. \p \v 18 Tau Ito‑yavuha yanꞌ aniga ai nahenahea vaneana anꞌ anamana ainua imamaei. Aituhu aviyaivia vita‑vovona a etawana wayahina ineine, taui wayahi Vaneana Ahiahina vivane mwagemwagena. Ka aituhu aviyaivia wayahikaia ito‑yavuha kavaniahei, akanai Vaneana Ahiahina vivane Yaubada ya bagibagi wayahika.\x + \xo 1:18 \xt Rom 1:16.\x* \v 19 Taina wayahina Iginuma voneka, ivona, \b \q1 “Tau nua‑uya yai nua‑uyea inua‑vane. \q2 Kate yai nua‑uyana avita‑vovoni. \q1 Kadu tau anamana inuanua \q2 dewa habuhabuna avaha ianamane‑yehai. \q3 Kate anamanana abou‑ohoi.”\x + \xo 1:19 \xt Isa 29:14.\x* \b \m \v 20 Wayahina, medeina kana‑vona tanopi a tau nua‑uya wayahi? O kadi medeina kana‑vona veimea a tau anamana wayahi? O kadi medeina kana‑vona tau ipupu bagibagina wayahi? Vona ahiahina, Yaubada avaha viwaveneka nua‑uyana habuhabuna tanopi taina wayahina vivane dewa mwagemwagena kadu awakabina.\x + \xo 1:20 \xt Isa 19:12; 33:18; 44:25; Iob 12:17.\x* \v 21 Yaubada ya nua‑uya tomotau yai nua‑uya vane‑tawanei. Wayahina, eha aka pata tauna kavaniahe nua‑uyana tanopia wayahina. Eha. Kate Yaubada etawana tunina vo‑vi‑aiaia, vivane Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei. Tau nua‑uyaia tanopia inuanua Vaneana Ahiahina vivane mwagemwagena. Kate aituhu aviyaivia Vaneana Ahiahina ivitumahanei, taui ito‑yavuha ivaniahei Yaubada wayahina.\x + \xo 1:21 \xt Mat 11:25.\x* \p \v 22 Tomotau yoko ainua imamaei ito‑yavuhana itutu‑haini. Aitam yoko me Iudea. Taui yai nuanua naona aitam iaiaya bagibagina idueyei, e munia iawaehei ivitumahanei. Kadu aitam yoko taui eha me Iudea. Taui yai nuanua naona ipupu inononi, ka aituhu ivi‑nua‑dadani ipupuna yai nua‑uya ainua iawaehei aitamoata, akanai munia ivitumahanei. \v 23 Ka itoai yama dewa Tau Ito‑yavuha yanꞌ aniga ai nahenahea ahaehaeyei. Ka avi tuta me Iudea Vaneana Ahiahina inononi, taui mataia vaneana ihanuana. Wayahina, eha yai nuanua. Ka avi tuta taui eha me Iudea Vaneana Ahiahina inononi, taui mataia vaneana mwagemwagena. Wayahina, eha yai nuanua.\x + \xo 1:23 \xt Rom 9:32; 1Ko 2:14.\x* \v 24 Kate yoko vꞌ‑itonuna mamaei, ka nihenina taui me Iudea tupwai imamaei kadue taui eha me Iudea tupwai imamaei. Ka Yaubada yoko‑nana vi‑nua‑dadanei, ka honei. Ka taui yoko‑nana nihenina wayahi, Tau Ito‑yavuha vivane Yaubada ya bagibagi kadu tauna Yaubada ya nua‑uya ainua.\x + \xo 1:24 \xt Kol 2:3.\x* \v 25 Aituhu Yaubada yana dewa mwagemwagena tomotau tupwai mataia, akanai yana dewa tomotau nua‑uyai habuhabui vane‑tawanei. Kadu aituhu Yaubada yana dewa ihanuana tomotau tupwai mataia, akanai yana dewa tomotau yai bagibagi bagibagi‑tawanei.\x + \xo 1:25 \xt 2Ko 13:4.\x* \p \v 26 Vavaneiu, pai dune avenemi. Nonova, tutana Yaubada honemi, itomi avi tomotau? Unuani. Eha habuhabumi ami anamana ananina mani tomotau mataia. Ka eha habuhabumi tau nua‑uya, o tau bagibagi, o kadi tau kaikaiwabo. Eha.\x + \xo 1:26 \xt Mat 11:25; Iam 2:5.\x* \v 27 Ka udueyei. Yaubada ya nuanua vi‑nua‑dadanemi, ka itomi eha nuanua‑uyami, kadu eha bagibagimi. Tauna dewei deina, iuna ya nuanua tau nua‑uyaia ini‑yauyau venevenei itomi yami dewa wayahia, kadu ya nuanua tau bagibagi ini‑yauyau venevenei itomi tomotau ihanuami wayahimia. \v 28 Tau maꞌ tanopi mataia itomi ami wava kikitui, kadu inau‑nikonikoiemi. Ka kadu taui mataia itomi eha aitam aviani. Kate Yaubada vi‑nua‑dadanemi, iuna ya nuanua aviani tomotaui nuai epai, akanai tauna dewaia habuhabui na‑vita‑vovoni. \v 29 Wayahina, eha aitam koiaka ana pata tauna ana heta yana dewa wayahina na‑vona‑vanevane Yaubada matana.\x + \xo 1:29 \xt Epe 2:9.\x* \v 30 Vona ahiahina, Yaubada tauna ya nuanua wayahina kadu tauna yana dewa wayahina itomi Iesu Tau Ito‑yavuha nui bou‑nuemi. Ka ataina, Iesu avaha vi‑nua‑uya wayahika, ka nua‑uyana omo Yaubada wayahina. Wayahina, ataina itoka tunutunuhika Yaubada matana, iuna Iesu, kadu kavi‑tau ahihikata, iuna Iesu, ka kadu ataina Yaubada avaha yavuhika Satana wayahina, iuna Iesu.\x + \xo 1:30 \xt Ier 23:5-6.\x* \v 31 Wayahina, ataina itoka aka pata kavona‑vanevane, ka iuna vivane Yaubada yana dewa wayahika. Ka Iginuma voneka deina, ivona, \b \q1 “Aituhu aviyaivia yai nuanua \q2 ivona‑vanevane, \q1 akanai taui nau‑wawani \q2 Kauvea yana dewa wayahi \q3 ivona‑vanevane.”\x + \xo 1:31 \xt Ier 9:24.\x* \c 2 \s1 Paulo Ya Nau‑wahe \p \v 1 Yaiau, nonova tutana avinꞌ‑omo wayahimia Yaubada yana vona tunutunuhina kadu hivahivana anaunau‑waheyemi, ka eha vona mamanaina wayahina o vona tutuaina wayahina ata‑haeyemi. Kadu eha anamana ananina wayahina ata‑haeyemi. Eha. \v 2 Kate nonova tutana yauke nui kamamaei, yau nuanua dewa ananina habuhabuna anua‑pania, ka Iesu Tau Ito‑yavuha ana heta anuani. Tauna kadu yanꞌ aniga ai nahenahea, dewaia ainua ahaehaeyemi. \v 3 Wayahina, nonova tutana avinꞌ‑omo wayahimia, yauke ihanuau kadu ate‑viviha nui atatatava ininiu habuhabuna wayahina.\x + \xo 2:3 \xt Dew 18:9; 2Ko 10:1.\x* \v 4 Ka kadu yau nau‑wahe kadu yau viwavenena wayahimia eha vona sinasinapui wayahia ta‑vinꞌ‑omo. Kate Nuana Ahihinata ya bagibagi yau nau‑wahe ivaitei.\x + \xo 2:4 \xt 1Te 1:5.\x* \v 5 Akaka uvitumahanei, ka yami vitumahana eha ta‑vinꞌ‑omo tomotau yai vona sinasinapui wayahia. Kate yami vitumahana vinꞌ‑omo Yaubada ya bagibagi wayahina. \s1 Anamana Ahiahina \p \v 6 Wayahina, aituhu aviyaivia avaha Nuana Ahihinata yana dewa wayahina inua‑haui, taui iawaehei yau nau‑wahe vivane nua‑uya. Kate nua‑uyana nua‑uya tunina. Eha nua‑uya tau nua‑uya tanopia wayahia deina, kadu eha nua‑uya tau veimea tanopia wayahia deina. Ataina tau veimeai yai bagibagi opuopu, ka apaina na‑iakwa. \v 7 Kate nua‑uyana ahaehaeyei vivane Yaubada ya nua‑uya. Tauna ya nua‑uya hivahivana, ka tau maꞌ tanopi eha ai pata yai bebewa wayahina inua‑hau. Tuta naona wayahina Yaubada ya nuanua nua‑uyana hivahivana wayahina didigaka kavaniahei. Naona tauna ya nuanua deina, e munia tanopi taina vevewanei. \v 8 Udu. Eha aitam koiaka tanopi taina a tau veimea wayahia nua‑uyana ita‑nua‑hau. Iuna aituhu inua‑hau, akanai, eha ai pata Kauvea Didigana ai nahenahea itutu‑pwate. \v 9 Kate eha aitam wayahia ita‑nua‑hau. Wayahina, yai dewa vinꞌ‑omo Iginuma voneka deina, ivona, \b \q1 “Eha aitam koiaka dewana ita‑dueye, \q2 ka eha aitam koiaka dewana vaneana ita‑nononi, \q1 ka eha aitam koiaka ana pata \q2 dewana wayahina ita‑nuanua. \q1 Kate aituhu aviyaivia Yaubada idewa‑nuanuaiei, \q2 tauna taui wayahi dewana vo‑vi‑aiaia, \q3 ka venevenei ivaniahei.”\x + \xo 2:9 \xt Isa 64:4.\x* \b \m \v 10 Ka itoka wayahikaia Yaubada avaha yana vona hivahivana si‑vinꞌ‑omanei kanua‑haui Nuana Ahihinata wayahina. Nuana Ahihinata dewa habuhabui wayahi naunau‑nene kadu anamanei. Ka tauna kadu Yaubada ya nuanua hivahivana wayahina naunau‑nene kadu anamanei. \v 11 Dewa ainua abou‑viwavei udueyei. Itoka tomotau wayahika, nuaka ana heta ana pata aviani nihenikaia kanuanua nꞌ‑anamanei. Ka Yaubada Nuana Ahihinata ana heta ana pata aviani Yaubada nihenina nꞌ‑anamanei deinake. \v 12 Wayahina, itoka eha Nuana baina tanopia mamaei kata‑vaniahe. Eha. Kate Yaubada tauna Nuana Ahihinata vi‑tunei omo wayahikaia, ka avaha Nuana kavaniahei nihenikaia. Ka tauna ana pata dewa habuhabuna Yaubada avaha am‑veneneyeka na‑vo‑vi‑maheteka, kanꞌ‑anamanei deinake. \v 13 Wayahina, yama nau‑wahe kadu yama viwavenena eha tau maꞌ tanopi yai nua‑uya wayahina ta‑vinꞌ‑omo. Kate naona Nuana Ahihinata viwaveneai, e munia tomotau aviwavenei. Ka ataina vona tunutunuhina Nuana Ahihinata wayahina avo‑vi‑mahetei taui avaha Nuana Ahihinata ivaniahei wayahia. \v 14 Kate aituhu aviyaivia eha Nuana Ahihinata ita‑vaniahe, taui eha ai pata am‑venena awawaehina tunina tunina Yaubada Nuana Ahihinata wayahina ivinꞌ‑omo ivaniahe. Tomotaui eha dewaia ita‑nua‑hau, kadu taui wayahia dewaia awakabi. Inuanua deina, iuna naona taui nau‑wawani Nuana Ahihinata inꞌ‑anamanei, e munia ai pata dewaia inꞌ‑anamanei. \v 15 Kate aituhu aviyaivia avaha Nuana Ahihinata ivaniahei (itoka deina), taui ai pata dewa habuhabui inau‑yanahi kadu ivi‑nua‑dadani tunuhina. Wayahina, mani tomotau eha nau‑wawani yaka dewa ina‑nau‑yanahi. \v 16 Ka Iginuma voneka deina, ivona, \b \q1 “Koiaka Yaubada ya nuanua anamane? \q2 O koiaka ana pata Tauna viwavene? \q3 Eha aitam.” \b \m Kate itoka tau vitumahana avaha Tau Ito‑yavuha ya nuanua kavaniahei, iuna Nuana Ahihinata avaha mamaei nihenikaia.\x + \xo 2:16 \xt Isa 40:13.\x* \c 3 \s1 Yaubada Ya Tau Paisewa \p \v 1 Ka yaiau, nonova tutana yauke nui kamamaei, itomi eha tomotau avaha Nuana Ahihinata ivaniahei deina. Eha. Itomi tau maꞌ tanopi taina deina, o kadi meamea deina. Iuna itomi ihanuami yaka vitumahana Iesu wayahina. Wayahina, eha au pata ata‑nau‑wahe nua‑uya ito‑niuna wayahina wayahimia. \v 2 Nonova aviani yau nuanua avi‑animi, eha ami pata aninina unꞌ‑ani, kate nunu ana heta nau‑wawanimi. Iuna eha ami pata aniani panina unꞌ‑ani. Kadu tuta ataina itomi yami dewa aitamoata deina.\x + \xo 3:2 \xt Ebe 5:12-13; 1Pi 2:2.\x* \v 3 Iuna nonova a itoava tuta ataina wayahina, yami dewa ka tau maꞌ tanopi yai dewa aitamoata. Aituhu uvi‑gwahegwahea wayahimia, kadue aituhu uvi‑bwanou, dewaia wayahia kadueyei itomi vivane tau maꞌ tanopi, iuna tau maꞌ tanopi yai dewa iveimeyemi.\x + \xo 3:3 \xt 1Ko 1:10-11.\x* \v 4 Ka tupwami uvonavona, “Itoai Paulo avi‑muniei.” Ka tupwami uvonavona, “Itoai Apolosi avi‑muniei.” Avi tuta uvi‑vonavona deinake, itomi medeina? Vona ahiahina, yami dewa tau maꞌ tanopi yai dewa aitamoata deina.\x + \xo 3:4 \xt 1Ko 1:12.\x* \v 5 Unononi. Apolosi koiaka? Kadu yauke, Paulo, koiaka? Itoai ama inua ama wava eha ananina. Itoai vivane Yaubada ya tau paisewa‑kavokavovo, ka aivaitemi Tau Ito‑yavuha uvitumahanei. Kauvea tauna ya tau paisewa aitamoata aitamoata yai paisewa vi‑nua‑dadani.\x + \xo 3:5 \xt Dew 18:4, 11, 27-28.\x* \p \v 6 Wayahina, yauke aitam tau baguna deina, ka naona waipei abagubaguni, ka Apolosi aitam tau dune‑vi‑avina deina, wayahina munia, tauna daudau ito‑iwaiwahi bagunana wayahina. Kate Yaubada ana heta ana pata waipei‑naia na‑vo‑vi‑tabotaboi. \v 7 Tau bagunana kadu tau dune‑vi‑avinana eha aitam aviani. Kate Yaubada a heta‑ohota kanꞌ‑awa‑davedavei, iuna tauna ana pata baguna na‑vo‑vi‑tabotaboi. \v 8 Aituhu tau baguna ka tau dune‑vi‑avina ainua kabou‑viwavei, kadueyei ainua eha tunina. Iuna apaina Yaubada tauna ya tau paisewa aitamoata aitamoata ama nau‑pata veneai, yama paisewa nau‑wawani deina.\x + \xo 3:8 \xt Mat 16:27; Epe 2:20-22.\x* \v 9 Ataina tuta Yaubada ya baguna nihenina apaipaisewa, ka itomi vivane bagunana. \p Kadue itomi vivane Yaubada yana yona. \v 10 Yaubada am‑venena awawaehina veneu, ka avutu a paisewa avi‑putui. Ka ohona ka unu‑tutu abou‑vidovidohei, tau yona ahihi‑vainei ipaipaisewa deina. Ka ataina tuta mani tomotau iyonayona yau paisewa hetana. Wayahina, anau‑vi‑avinimi aitamoata aitamoata wayahimia, nau‑wawanimi mai‑nuami uyoneyonei. \v 11 Iuna eha kadu aitam unu‑tutu ta‑mamae. Yaubada avaha Iesu Tau Ito‑yavuha ana heta vi‑nua‑dadanei, ka tauna a heta‑ohota unu‑tutu‑nana.\x + \xo 3:11 \xt Isa 28:16; 1Pi 2:4-6.\x* \v 12 Ka apaina tau yona tupwai ivinꞌ‑omo, e goula\em V\em*, o kadi siliva\em V\em*, o kadi hanu ai dune ahihi‑vainei wayahia hetana iyoneyonei. Taui yai yoana bagibagina kadu ahiahina, yapanava, o agumo, o pwana deina. Ka apaina tau yona tupwai ivinꞌ‑omo, e yai yoana ihanuai iomaomanei, kepoki, o ipoupou, o imunumunu deina. \v 13 Wayahina munia, Tau Ito‑yavuha yanꞌ auyewa wayahina, vivane Auyewa pai nau‑yehata wayahina, tomotau aitamoata aitamoata yai paisewa ai dune kadudueyei, kadi ahiahina o kadi goyona. Iuna auyewana wayahina ai ananata vinꞌ‑omo, ka ai‑nana paisewa aitamoata aitamoata na‑vito‑nubui, ka paisewai na‑si‑vinꞌ‑omanei kadudueyei.\x + \xo 3:13 \xt 1Ko 4:5.\x* \v 14 Ka ai‑nana na‑iakwa, aituhu avi paisewa imimini, akanai tau paisewai ai nau‑pata ahiahina ivaniahei. \v 15 Kate aituhu avi paisewa nꞌ‑anai‑yehai, akanai tau paisewai ai nau‑pata habuhabuna itutu‑haini. Taui nuai ai heta ito‑yavuha ivaniahei, eha ani‑hoina nuai nꞌ‑anai deina. \p \v 16 Kaiwadi, avaha uanamanei itomi vivane Yaubada ya Manua Vito‑potana, o eha? Tauna Nuana Ahihinata nihenimia mamaei.\x + \xo 3:16 \xt 1Ko 6:19; 2Ko 6:16.\x* \v 17 Wayahina, nau‑wawanimi udune‑vivinimi. Aituhu koiaka Yaubada ya Manua Vito‑pota na‑vita‑vovoni, vona ahiahina, apaina Yaubada tomotauna na‑vita‑vovoni. Iuna Yaubada ya Manua Vito‑potana vivane ahihinata, ka Manuana vivane itomi tau ekalesia. \p \v 18 Aitamoata aitamoata wayahimia eha nau‑wawanim enonom. Aituhu aitam wayahimia enuanua avaha evi‑tau nua‑uya tau maꞌ tanopi mataia, akanai wamke nau‑wawanim nua‑uyana evihahaiei, e nua‑uya ahiahina Yaubada wayahina evaniahei. Aituhu Yaubada ya nua‑uya wayahima, akanai evi‑tau nua‑uya. \v 19 Iuna avi nua‑uya tau maꞌ tanopi nuai epai ananina, akanai nua‑uyana mwagemwagena Yaubada matana. Iuna Iginuma voneka, ivona, \b \q1 “Yaubada tau nua‑uyai vi‑daei \q2 taui yai nua‑uya wayahina,”\x + \xo 3:19 \xt Iob 5:13.\x* \b \m \v 20 ka kadu aitam ivona, \b \q1 “Kauvea avaha tau nua‑uyai \q2 yai nuanua anamanei \q3 vivane awakabina.”\x + \xo 3:20 \xt Sam 94:11.\x* \b \m \v 21 Wayahina, eha aitam koiaka nau‑wawani na‑vona‑vanevane tau maꞌ tanopia yai dewa wayahi. Iuna Yaubada avaha dewa habuhabuna venemi wayahimia mamaei, \v 22 vivane yauke Paulo, ka Apolosi, kadu Pita ami tau ivaita, kadu tanopi taina, kadu yawaimi, kadue yami aniga, ka kadu tuta ataina, kadu tuta tepakaia. Yaubada avaha nau‑iaiavai habuhabui venemi, \v 23 kadu itomi vivane Tau Ito‑yavuha ya tomotau, kadu Tau Ito‑yavuha vivane Yaubada natuna. \c 4 \s1 page top Tau Ito‑yavuha A Tau Hae Yai Maꞌ Ai Vita \p \v 1 Wayahina, nau‑wawanimi unuanua itoai tau hae wayahiai. Itoai vivane Tau Ito‑yavuha ya tau paisewa‑kavokavovo, ka Yaubada tauna yana vona tunutunuhina ka hivahivana viwaveneai, kadu veimeyeai vonaia ahaehaeyei tomotau wayahia. \v 2 Ka itoai, kadu mani tau paisewa habuhabui deina, ama veimea ananina yama Kauveana avi‑muni‑waiwaiei, eha anua‑pani.\x + \xo 4:2 \xt Luk 12:42.\x* \v 3 Aituhu yau paisewa eha tunuhina matamia, o aituhu umana‑giboeu, o aituhu mani tomotau inau‑yanahiu, dewaia eha aitam aviani wayahiua. Vona ahiahina, yauke taua eha yau dewa ka mani tomotau yai dewa ainua abou‑viwave, e adudueye ahiahina o kadi goyona. \v 4 Niheniua au ayaunena hadahadanina yauke mataua, kate yauke eha dewa habuhabui atꞌ‑anamane‑yehai. Aituhu yau pai ini‑yauyau mamaei Kauvea matana o eha, kaiwadi, tauna ana heta dewana anamane‑yehai, kadue tauna ana heta ana pata ahiahina ka goyona vi‑nua‑dadani tunuhina. Iuna tauna vivane yau tau vaneneha. \v 5 Wayahina, itomi eha nau‑wawanimi yaiami yai dewa umai‑nau‑yanahi matamia vivane ahiahi o goyogoyoi. Akanai, kapotapota Kauvea ya vinꞌ‑omana anꞌ auyewa wayahina. Ka auyewana wayahina, avi dewa tomotau ihivehivei novanovana wayahina, tauna dewaia na‑si‑vinꞌ‑omanei maheta wayahina. Kadu avi nuanua tomotau nuai nihenia imamaei, vivane yai nuanua anani, tauna dewaia na‑si‑vinꞌ‑omanei. Ka auyewana wayahina aitamoata aitamoata itoka tomotau wayahikaia aka nau‑pata kavaniahei Yaubada yanꞌ apa‑vidovidoha wayahina.\x + \xo 4:5 \xt 1Ko 3:8.\x* \p \v 6 Yaiau, pai dune‑nana avaha avenemi yauke Apolosi ama inua wayahiai, iuna yau nuanua uvidoha wayahina. Kadu yau nuanua pai dune‑nana wayahina ami pata aitam vona tana‑minikuna anꞌ anamana unua‑haui, ivona, \b \qm1 “Eha Iginuma uvenau‑tawane.” \b \m Yau pai mini ananina taina. Eha nau‑wawanimi yami tau eta‑naonao wayahi uvi‑vonavona, vivane aitam wayahia yami nuanua, wayahina uvona‑vanevane tauna wayahina. Ka kadu aitam wayahia eha yami nuanua, wayahina tauna umana‑giboei.\x + \xo 4:6 \xt Rom 12:3.\x* \v 7 Koiaka vevewanemi? Itomi tunimi tunimi, ka dewana vivane Yaubada ya vevewana. Ka kadu aviani wayahimia? Vona ahiahina, dewaia wayahimia iuna Yaubada venemi. Ka dewaia wayahi uvona‑vanevane, taumi uvevewanei deina. Kate eha. Dewaia uvaniahei Yaubada wayahina. Wayahina, yami dewana eha ahiahina.\x + \xo 4:7 \xt Rom 12:6.\x* \v 8 Kaiwadi, matamia itomi avaha yami nuanua habuhabuna uvaniahei, a?\f a \fr 4:8 \ft Paulo vona taina nihenia me Korinita etutuia venauei.\f* Kadu matamia itomi avaha uvi‑tau kaikaiwabo nuami nihenina, kadu avaha uvi‑kini\em V\em*, ka Tau Ito‑yavuha nui uveimeyei, kate eha itoai nui! O, yaiau, yau nuanua ananina wayahimi vivane uvi‑kini\em V\em* Yaubada matana. Iuna, aituhu deina, akanai itomi itoai nui kavi‑kini\em V\em*! \p \v 9 Avonavona deinake, iuna anuanua yawaiai wayahi tanopi taina wayahina. Yaubada itoai tau hae ananiai pai vi‑ai goyona veneai, e bou‑opuai akanai pai nau‑yehata avinꞌ‑omo, taui me Rom ai tau veimea iyohoyohoni deina. Ka yai dewa iomaomanei vahitau manimanini nui ivi‑naua, e me Rom inau‑hohona idunedune pai vinepa wayahi. Ka munia, vahitaui taui yohoyohonina ina‑nau‑vi‑anigi, yawai ina‑iakwa. Ka itoai yawaiai taui yohoyohonina deinake, ka tau maꞌ tanopi idunedune wayahiaia, kadue anelose wahuma idunedune wayahiaia. \v 10 Itoai ama dune matamia tau mwagemwageai Tau Ito‑yavuha wayahina deina, kate itomi ami dune matamia tau nua‑uya Tau Ito‑yavuha wayahina. Itoai ama dune matamia ihanuai, kate itomi ami dune matamia vivane bagibagimi. Tomotau iapa‑vidovidohemi, kate itoai iapa‑goyogoyoeai! \v 11 Tuta nonova a itoava babau ataina wayahina itoai am anavovo, magai ayaya, ama kwama si‑yehiyehitai, tomotau manimanini idewa‑goyogoyoeai, ka eha yama manua.\x + \xo 4:11 \xt 2Ko 11:23-27.\x* \v 12 Itoai nimaia apaipaisewa toyoina, ka aituhu aviyaivia ibwanatai, akanai itoai anau‑iaiavai. O avi tuta tomotau idewa‑goyoeai iuna yama dewa eha yai nuanua, akanai atoha‑vi‑anai.\x + \xo 4:12 \xt 2Te 3:8; Mat 5:44.\x* \v 13 O avi tuta tomotau ipupu‑kedeweyeai, akanai aipupu‑tomotauei. Tuta nonova a itoava babau ataina wayahina itoai haina mavununa tomotau mataia deina, wayahina ivihahaieai. \p \v 14 Eha yau nuanua vonana wayahina ini‑yauyau uvaniahe, kate yau nuanua ananina anau‑vi‑avinimi natunatu adune‑nuanuaiemi deina. \v 15 Kaiwadi, tuta tepakaia wayahina yami tau dune‑vi‑avina Tau Ito‑yavuha nihenina ai yau ivi‑habu‑vainei. Kate amami ai yau eha habuhabui. Iuna yauke au heta‑ohota Iesu Tau Ito‑yavuha Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyemi, uvitumahanei, e yauke taua amami deinake, iuna yawaimi uvaniahei Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina.\x + \xo 4:15 \xt Gal 4:19.\x* \v 16 Wayahina, natunatu, agwagwaheyemi, kadu aviamemi yami pai dune wayahina yawaiu unꞌ‑epei, uvꞌ‑iuneu.\x + \xo 4:16 \xt Pili 3:17.\x* \v 17 Wayahina, natu ana wava Timoti, adune‑nuanuaiei avi‑tunei omomo itomi yami ekalesia wayahimia. Tauna yaka Kauvea vi‑muni‑waiwaiei tunuhina, ka na‑ivaitemi yau dewa habuhabuna unuani. Dewa ainua iawaehei aitamoata. Dewa naona yau dewa Tau Ito‑yavuha Iesu matana, kadu dewa vꞌ‑inuana yau viwavenena ekalesia habuhabui wayahia papani tunina tunina nihenia.\x + \xo 4:17 \xt Dew 19:22.\x* \p \v 18 Ka tupwami avaha unua‑vane, iuna unuanua tuta tepakaia wayahina eha avinꞌ‑omo wayahimia. \v 19 Kate udu! Aituhu yaka Kauvea nꞌ‑awaeheu, tuta eha ani‑hoina na‑iakwa, e anꞌ‑omo wayahimia. Ka avi tuta avaniahami, akanai au pata tau nua‑vane‑naia yai ipupu anononi tanihaua, kadu aituhu avi bagibagi wayahia mamaei, au pata mataua adueyei. \v 20 Iuna Yaubada ya pai veimea nihenina, vonata eha aitam aviani, kate bagibagi yaka dewa nihenia vivane dewa ananina.\x + \xo 4:20 \xt 1Ko 2:4.\x* \v 21 Wayahina, medeina yami nuanua yau vinꞌ‑omana wayahina? Kaiwadi, manimaniniu avinꞌ‑omo wayahimia, e dewa‑yaiyai avi‑nua‑dadani yami dewa goyona wayahina, o kadi dune‑nuanuai nui kadu dewa‑bigana nui avinꞌ‑omo wayahimia anau‑vi‑taumi? Itomi yami dewa wayahia uvi‑nua‑dadani akanai. \c 5 \s1 Tau Kenekenene Kadu Nua‑vane \p \v 1 Avonavona deina iuna avaha kenene wayahimia vaneana anononi, ka kenenena goyona goyo‑tawanei. Eha dewana kata‑vaniahe taui eha tau ekalesia wayahia. Aitam onoto wayahimia ayo‑yavayavanina epei, ikenene.\x + \xo 5:1 \xt Lev 18:7-8; V.V 22:30.\x* \v 2 Kate itomi yami dewa medeina? Ia! Itomi udewa‑haiawa kadu uvona‑vanevane yami nua‑piaha onotona yana dewa wayahina! Itomi nau‑wawanimi unua‑vita ananina, kadu uvi‑mohai onotona ya dewana wayahina. Kadu nau‑wawanimi onotona kenenena dewei yami ekalesia wayahina uvitu‑voi‑one. \v 3 Ataina tuta yauke baina amamaei, kate niheniua, nuau nihenina, meagai Korinita wayahina nui kamamaei. Ka avaha onoto‑nana anau‑yanahi. Wayahina, ataina yami leta taina nihenina ahaehaeyemi nui kanau‑hohona deina, ka nui kavi‑nua‑dadana deina.\x + \xo 5:3 \xt Kol 2:5.\x* \v 4 Tuta tepakaia wayahina, avi tuta unau‑hohona yaka Kauvea Iesu a wavea, kadu yauke nui kamamaei nuaka nihenia, kadu aituhu yaka Kauvea Iesu ya bagibagi mamaei, \v 5 aveimeyemi tau goyo‑nana Satana nimana uboui. Akanai Satana onoto‑nana ininina na‑vita‑vovoni, kate tuta tepakaia wayahina, avi tuta Kauvea na‑mavi‑havine wayahina, tauna onoto‑nana nuana na‑ito‑yavuhi.\x + \xo 5:5 \xt 1Ti 1:20.\x* \p \v 6 Itomi yami vona‑vanevanena eha ahiahina. Avaha uanamanei, aituhu palaua a pai vo‑vi‑nata kikituna palaua nui kavinei, tuta eha ani‑hoina na‑iakwa, e palauana habuhabuna vanevane, a?\x + \xo 5:6 \xt Gal 5:9.\x* \v 7 Wayahina, nau‑wawanimi pai vo‑vi‑nata tutuaina, vivane onotona kenenena, unꞌ‑epa‑yavunei, e uvi‑yoko ahiahina deina, palaua vovouna deina, ka eha aitam pai vo‑vi‑nata nui. Yau vona baimina nihenina palaua eha a pai vo‑vi‑nata nui atomani, iuna Tau Ito‑yavuha, tauna yaka lami\em V\em* Itouvuha Toneina wayahina. Ka avaha lamina\em V\em* ivi‑nomui wayahika.\x + \xo 5:7 \xt Isa 53:7; 1Pi 1:19.\x* \v 8 Wayahina, nau‑wawanika toneina kadedewei, kate eha pai vo‑vi‑nata tutuaina goyona wayahina kadedewe. Pai vo‑vi‑natana vinꞌ‑omo yaka nua‑goyo wayahina. Kate nau‑wawanika toneina kadedewei palaua vovouna wayahina, ka palauana eha a pai vo‑vi‑nata nui. Palauana vivane yaka nua‑vidoha kadu yaka vona tunutunuhina.\x + \xo 5:8 \xt V.V 16:3.\x* \p \v 9 Nonova yami leta aitam nihenina\f a \fr 5:9 \ft Leta‑nana Paulo tomani baina vivane leta‑nana nonova maiova, ka eha wayahikaia ataina.\f* ahaeyemi avona, “Eha tau kenekenene nui uvi‑yaiana”. \v 10 Ka tutana avonemi deinake, eha yau nuanua tau maꞌ tanopi idedewei deina uvihahaie. Iuna avaha kanamanei taui habuhabui Yaubada ya veimea itana‑bwegebwegei. Ika, inua‑tania, ka ivitupu, ka ivainau, ka kadu yaubada vitupu wayahia iaiwaodu. Aituhu tau maꞌ tanopi habuhabui uvihahaiei, nau‑wawanimi tanopi taina uni‑tawanei, e mani tanopi uvaniahei. \v 11 Ka yami leta taina nihenina ami veimea avenevenemi tau ekalesia wayahi. Iuna tau ekalesia tupwai vivane tau kenekenene, ka tupwai inua‑tania, ka tupwai yaubada vitupu wayahia iaiwaodu, ka tupwai tomotau ahiahi imana‑giboei, ka tupwai daudau bagibagina inim‑kavokavovo ivi‑kwavakwava, ka tupwai ivitupu, e mani tomotau yai kina ivainaui deina. Ataina aveimeyemi eha tau ekalesia vitupu nui uvi‑yaiane, kadu eha nui unꞌ‑am.\x + \xo 5:11 \xt 2Te 3:6; Tit 3:10.\x* \v 12 Ka yauke yau pai veimea vivane tau ekalesia ai noe wayahia. Ka eha tomotaui ekalesia upuna imamaei anau‑yanahi. Ka vona ahiahina, itomi tau ekalesia nau‑wawanimi taumi kadu una‑nau‑yanahimi tunuhina. \v 13 Apaina Yaubada tomotaui ekalesia upuna imamaei na‑nau‑yanahi. Ka ataina Iginuma unuani, ivona, \b \q1 “Avi onoto goyona, akanai uvitu‑voi‑onei \q2 yami nau‑hohona wayahina”. \b \m Wayahina, nau‑wawanimi udedewei deina.\x + \xo 5:13 \xt V.V 13:5; 17:7.\x* \c 6 \s1 Itomi Tau Ekalesia Eha Uvi‑kotukotumi \p \v 1 Aituhu aitam tau ekalesia wayahimia enua‑vita mani tau ekalesia wayahina, eha nau‑wawanim am niam evi‑kotu tau vaneneha gabemani\em V\em* mataia wayahia. Iuna tau vaneneha‑naia eha tau ekalesia, wayahina taui eha Yaubada ya etawana itꞌ‑anamane. Ka Yaubada ya nuanua aituhu yam pai vona yavuha vinꞌ‑omo, akanai tauna ya tomotau vita‑nana ivi‑nua‑dadani, e ami inua uvidoha deinake. \v 2 Kaiwadi, avaha uanamanei o eha? Apaina, itoka Yaubada ya tomotau tau maꞌ tanopi habuhabui kanau‑yanahi, ka kadu ai dewa‑yaiyai kavi‑nua‑dadani. Wayahina, aituhu apaina paisewa ananina deinake ami pata, akanai tuta ataina itomi ami pata yami pai vona yavuha kikitui unau‑yanahi, a?\x + \xo 6:2 \xt SiV 20:4.\x* \v 3 Kaiwadi, avaha uanamanei o eha? Apaina wahuma nihenina kadu anelose kanau‑yanahi, ka kadu ai dewa‑yaiyai kavi‑nua‑dadani. Wayahina, avi dewaia ivinꞌ‑omo tanopi taina wayahina eha aitam aviani ananina. \v 4 Wayahina, nau‑wawanimi avi tau ekalesia ai wava kikitui uvi‑nua‑dadanei, ka yai paisewa vivane avi tuta pai vona yavuha ivinꞌ‑omo ekalesia nihenina, akanai taui ina‑nau‑yanahi. Iuna aituhu aviyaivia ai wava kikitui ekalesia nihenina, akanai taui avaha avi tomotau ekalesia upuna imamaei ianamane‑tawanei. \v 5 Avonemi deina iuna yau nuanua ini‑yauyau avenemi, uvaniahei. Kaiwadi, aitam koiaka wayahimia am pata pai vona yavuha tau ekalesia wayahi enononi, ena‑nau‑yanahi tunuhina, o eha? Avonemi, ika. \v 6 Kate ataina tuta yami dewa goyona, iuna uvi‑kotukotumi taui eha ita‑vitumahane mataia. \p \v 7 Ia! Tutana yami dewa goyo‑nana vaneana anononi, vivane uvi‑kotukotumi, akaka anamanemi avaha uvito‑paine upeu, udaudauva yawaimi Tau Ito‑yavuha nihenina. Ka avi tuta tomotau idewa‑goyomi, aituhu yai dewa uawaehei, kadu aituhu utoha‑vi‑anaimi, ka aituhu eha uvi‑vonavona wayahina, akanai uvidoha deina. O avi tuta yami gugua ivainaui, aituhu utoha‑vi‑anaimi, ka aituhu eha uvi‑vonavona wayahina, akanai, uvidoha deina. \v 8 Kate ataina itomi yami dewa tunina. Ataina mani tau ekalesia yai gugua uvainaui, kadu dewa goyona udedewei wayahia. \v 9 Vona ahiahina, tau goyogoyoi eha ai pata Yaubada ya pai veimea inuinu. \p Kaiwadi, avaha uanamanei deina o eha? Eha unonomi. Aituhu aviyaivia ikenekenene, o yaubada vitupu iawa‑davedavei, o itavine‑tamanei, o aituhu avi onoto kina iepepei ikenekenene, o avi onoto mani onoto nui ikenekenene, e Yaubada ya veimea itana‑bwegebwegei deina,\x + \xo 6:9 \xt Gal 5:19-21; Epe 5:5; SiV 22:15.\x* \v 10 o aituhu aviyaivia ivainau, o inua‑tania, o daudau bagibagina inimnim ivi‑kwavakwava, o aituhu aviyaivia mani tomotau iapa‑goyogoyoei, o aituhu aviyaivia tomotau inonoi, e yai kina ivainaui, eha aitam koiaka wayahia Yaubada ya pai veimea na‑vaniahe. \v 11 Ka nonova tupwami tau goyogoyomi deina. Kate Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha a wavea uvitumahanei, kadu Yaubada tauna Nuana Ahihinata ya bagibagi vo‑patami. Ka yawaimi nau‑vunahi, kadu bou‑keyemi tauna ya paisewa ana heta wayahina, kadu yaka Yaubada vo‑vi‑tunutunuhimi kadu apa‑vidovidohemi matana.\x + \xo 6:11 \xt Tit 3:3-7.\x* \s1 Kenene Wayahina \p \v 12 Tupwai ononotoi inuanua Yaubada ya veimea habuhabui avaha iakwa. Wayahina ivonavona, “Eha aitam dewa vito‑potana wayahiai,” kate avonemi, dewa aitamoata aitamoata eha na‑ivaitemi uvidoha. Taui ivonavona, “Eha aitam dewa vito‑potana wayahiai,” kate eha yau nuanua aitam dewa na‑yohoniu, e yawaiu na‑veimeye.\x + \xo 6:12 \xt 1Ko 10:23.\x* \v 13 Kadu aitam vona tomotau wayahia anononi, vivane vona baimina, ivonavona, “Aniani mamaei madika wayahi, kadu madika mamaei aniani wayahi,” kate avonemi, apaina Yaubada ainua na‑vita‑vovoni. Yaubada ininika veneka, kate eha ya nuanua wayahia kakenene. Tauna ya nuanua ininika kawaehei Kauvea wayahina, ka kadu Kauvea nau‑wawani ininika veimeyei.\x + \xo 6:13 \xt 1Te 4:3-5.\x* \v 14 Ka Yaubada tauna ya bagibagi wayahina Kauvea anigea si‑vi‑mini‑havinei, ka kadu apaina tauna ya bagibagi wayahina itoka anigea na‑si‑vi‑mini‑havineka aitamoata deina.\x + \xo 6:14 \xt Rom 8:11; 1Ko 15:20; 2Ko 4:14.\x* \v 15 Ininika vivane Tau Ito‑yavuha hutana. Kaiwadi, uanamanei o eha? Aituhu deina, eha nau‑wawaniu Tau Ito‑yavuha hutana awaehe tau kenekenene vavinena wayahina. Aioi, eha‑ohota!\x + \xo 6:15 \xt Epe 5:30.\x* \v 16 Aituhu aviyaivia tau kenene nui ikenekenene, akanai ainuai inini avaha ivi‑aitamoata. Iginuma voneka tavine wayahina deina, ivona, \b \q1 “Inini ainua ivo‑vinei akanai ininina aitamoata.” \b \m Kate avonemi iginumana anꞌ anamana deina. Aituhu aviyaivia nui idaudauva, akanai inini ivi‑aitamoata deina.\x + \xo 6:16 \xt Nao 2:24.\x* \v 17 Ka aituhu aviyaivia Kauvea wayahina inau‑tamoia, akanai taui nuai ka tauna nuana vivane aitamoata deinake.\x + \xo 6:17 \xt Ioni 17:21-23; Rom 8:9-11.\x* \v 18 Avi tuta kenene na‑nau‑dadanimi, itomi nau‑wawanimi una‑novo‑tawanei. Dewa goyona habuhabui tomotau idedewei inini eha ivi‑goyo, kate aituhu aviyaivia ikenekenene, dewana inini vi‑goyoi. \v 19 Vona ahiahina, ininimi vivane Nuana Ahihinata ya Manua Vito‑pota. Tauna nihenimia mamaei, iuna Yaubada awaehemi uvaniahei. Kaiwadi, avaha uanamanei, o eha? Aituhu deina, itomi ami heta eha nau‑wawanimi yawaimi uveimeye, iuna Kauvea nau‑wawani yawaimi veimeyei. \v 20 Iuna tauna patana ananina wayahina vi‑maiemi ya tomotau. Wayahina, nau‑wawanimi ininimi wayahia Yaubada ana wava uvo‑vi‑natei.\x + \xo 6:20 \xt 1Ko 7:23; 1Pi 1:18-19.\x* \c 7 \s1 Me Korinita Yai Vi‑tanai Tavine Wayahina \p \v 1 Vonaia iakwa. Wayahina, ataina yami vi‑tanai wayahiua yau leta nihenina avona‑nau‑patai. Vi‑tanai‑naia vivane tavine wayahina. Ka aituhu avi ononotoi eha itavine, akanai, taui ividoha deina. \v 2 Kate dewana vitana, iuna tuta tuta tomotau habuhabui ikenekenene. Wayahina, onoto aitamoata aitamoata nau‑wawani na‑tavine, ka awana nui imamaei. Kadu deina, vavine aitamoata aitamoata nau‑wawani na‑tavine, ka awana nui imamaei. Ka aituhu avi tuta Satana na‑nau‑dadanimi, akanai awawami imamaei. Wayahina, eha aitam iuna udewa‑goyona kenene wayahina. \v 3 Ka avi tuta onoto vavine ainua iawaeha itavine, akanai ainua iawaeha awana ya dewa‑haiawa wayahina ina‑ivaitei. Wayahina, ononotomi nau‑wawanimi yami vavine ai ayaunena uvo‑vi‑tunuhi, kadu vaivinemi nau‑wawanimi yami onoto ai ayaunena uvo‑vi‑tunuhi. \p \v 4 Vaivinemi unononi. Aituhu avaha utavine, akanai ininimi a tau veimea eha itomi, kate ataina yami onoto ininimi iveimeyei. Kadu deinake ononotomi wayahimi. Ataina ininimi a tau veimea vivane yami vavine, eha itomi. \v 5 Eha ami inua ininimi uvihahaie. Aituhu ami inua yami nuanua uviama Yaubada wayahina, akanai ana pata unꞌ‑awaehei aitamoata ininimi uvihahaiei auyewa aitonuata wayahia. Kate eha tuta bana mamanaina wayahina uneine deina. Ka nau‑wawanimi umavi‑havine tavine a venavenau ahiahina wayahina. Aituhu tuta bana mamanaina wayahina uvihahaiemi, e Satana vinꞌ‑omo na‑nau‑dadanimi, ukenene. Iuna tauna avaha anamanemi eha memeanina wayahimi utoha‑vi‑anaimi. \v 6 Vonaia tavine wayahina eha ami veimea Kauvea wayahina o kadi yauke wayahiua. Kate yauke taua au heta awaehemi deina. \v 7 Vona ahiahina, yau nuanua ananina habuhabumi wayahimi vivane yawaimi yawaiu deina. Yauke eha ata‑tavine. Kate avaha anamanei Yaubada tomotau aitamoata aitamoata wayahikaia am‑venena‑kavovo veneveneka. Ka aitam wayahikaia anꞌ am‑venena‑kavovo na‑tavine ka dewa‑haiawa. Ka kadu aitam wayahikaia anꞌ am‑venena‑kavovo tunina. Tauna siwasiwaboina mamaei ka dewa‑haiawa deina. \p \v 8 Vonaia taina avonavona itomi tubuao kadu itomi ahahaba wayahimia, kadue itomi sibasibaua kadu itomi wadawadae wayahimia. Yauke taua anuanua aituhu umaꞌ‑keakeami, yauke deina, uvidoha. \v 9 Ka aituhu eha ami pata utoha‑vi‑anaimi ahiahina, akanai nau‑wawanimi utavine. Iuna aituhu tuta tuta nuanuami bagibagi ininimi nihenina unuanua wayahina, dewana dewa goyona. Akanai, tavine dewa goyo‑nana vane‑tawanei.\x + \xo 7:9 \xt 1Ti 5:14.\x* \p \v 10 Ka itomi tau tavine wayahimia, ami veimea taina Kauvea wayahina vinꞌ‑omo, eha yauke wayahiua. Itomi vaivinemi nau‑wawanimi yami onoto nui umamaei. Eha uvaiobu, uni‑tawane.\x + \xo 7:10 \xt Mat 5:32.\x* \v 11 Ka aituhu avi vaivine yai onoto ini‑tawanei, akanai yai etawana ainua mamaei. Vaivinei nau‑wawani imaꞌ‑keakeai, o nau‑wawani yai onoto wayahia imavi‑havine. Ai veimea mamaei, vivane eha ai pata itavine‑havine. Kadu onoto ai veimea aitamoata deina. Eha yai vavine ivaiobue. \s1 Tau Tavitavine Awawai Nui Inini Aitamoata \p \v 12 Ka aituhu aviyaivia wayahimia vita tunina tavine wayahina uvaniahei, eha aitam vona o kadi veimea Kauvea wayahina ata‑vaniahe. Ka yau nuanua habuhabumi wayahimi deina. Aituhu avi tau ekalesia onotona tau tavine, ka aituhu ya vavine eha aitam tau ekalesia, kate aituhu ya vavine yai nuanua nui imamaei, akanai onoto‑nana nau‑wawani eha vaiobue. \v 13 Kadu deina, aituhu avi tau ekalesia vavinena tau tavine, ka aituhu yai onoto eha aitam tau ekalesia, kate aituhu tauna ya nuanua nui imamaei, akanai vavine‑nana nau‑wawani eha ivaiobue. Avonemi deina, ka iuna ananina mamaei vonana wayahina. \v 14 Aituhu tau tavine eha yai vitumahana, kate aituhu awawai Yaubada ivitumahanei, akanai Yaubada avaha taui eha yai vitumahana awaehei ahihiata matana. Yaubada dewei deina iuna tau tavine ainua vivane tomotau aitamoata tauna matana. Aituhu eha deina, taui natunatui imamae goyogoyoi Yaubada matana. Ka ataina avonemi, Yaubada avaha natunatui awaehei ahihiata matana. \v 15 Kate aituhu tau tavine eha yai vitumahana yai nuanua awawai ivaiobuei, ini‑tawanei, akanai avonemi, awawai ai pata vaiobu‑nana iawaehei iyavuhi ini‑tawanei. Eha aitam veimea ta‑mamae vaiobu‑nana deina ivihahaie. Iuna Yaubada honehoneka nua gomagomanina nihenina kamamaei. Eha ya nuanua kavi‑naua.\x + \xo 7:15 \xt Rom 14:19.\x* \p \v 16 Kate anau‑vi‑avinimi, mai‑nuami vaiobu unꞌ‑awaehei. Iuna eha tuta tepakaia unꞌ‑anamane‑vidoha. Wamike tau tavinemi medeina? Kaiwadi, apaina yami onoto ito‑yavuha vaniahe iuna wamike una‑ivaitei, a? O kadi wamke tau tavinem medeina? Apaina yam vavine ito‑yavuha ivaniahe iuna taum ena‑ivaitei, a?\x + \xo 7:16 \xt 1Pi 3:1.\x* \s1 Kadu Aitam Me Korinita Yai Vi‑tanai \p \v 17 Yaubada avaha honemi uvitumahanei, ka tutana honemi, itomi yawaimi tunina tunina. Ka aitamoata aitamoata wayahimia nau‑wawanimi medeina tuta‑nana umamaei, akanai, ataina umamaei deina. Veimea taina yau veimea ekalesia aitamoata aitamoata nihenina, ka veimea taina aviwavenei papani habuhabui wayahia deinake. \v 18 Wayahina, aituhu aitam onoto yana idaba mamaei, ka aituhu munia tauna Yaubada ya vi‑hone nononi vi‑tau vitumahana, akanai onoto‑nana eha nau‑wawani yana idaba na‑vo‑vine. Kadu deina, aituhu aitam onoto eha yana idaba, ka aituhu munia tauna Yaubada ya vi‑hone nononi vi‑tau vitumahana, akanai tauna eha nau‑wawani yana idaba nꞌ‑awaehe. \v 19 Aituhu aviyaivia yai idaba imamaei, dewana eha aitam aviani. Ka aituhu aviyaivia eha yai idaba ita‑mamae, dewana kadu eha aitam aviani. Aituhu aviyaivia ai veimea Yaubada wayahina ivi‑ateteyei, akanai, dewana dewa ananina Yaubada matana.\x + \xo 7:19 \xt Rom 2:25; Gal 5:6; 6:15.\x* \v 20 Wayahina, aitamoata aitamoata wayahimia nau‑wawanimi medeina umamaei tutana Yaubada honemi, akanai ataina umamaei deina. \p Eha yami maꞌ wayahina o yami paisewa tanopi taina wayahina unua‑vita. \v 21 Kaiwadi, aituhu koiaka wamke tau paisewa‑kavokavovo tutana Yaubada honem, dewana eha aitam aviani. Kate apaina, aituhu yam auyewa ahiahina vinꞌ‑omo, ka aituhu am tau veimea nꞌ‑awaeha na‑yavuhim, akanai deina, avaha evidoha. \v 22 Vona ahiahina, aituhu koiaka wamke tau paisewa‑kavokavovo tanopia, ka aituhu munia Tau Ito‑yavuha honem, taum vivane Tau Ito‑yavuha ya tomotau, ka tauna avaha nuam yavuhi. Kadu deinake, aituhu koiaka wamke eha tau paisewa‑kavokavovo tanopia, ka aituhu munia Tau Ito‑yavuha honem, taum avaha evi‑tau paisewa‑kavokavovo tauna wayahina.\x + \xo 7:22 \xt Pile 16; 1Pi 2:16.\x* \v 23 Iuna Yaubada avaha habuhabumi vi‑maiemi patana ananina wayahina. Wayahina, eha nau‑wawanimi uvi‑tau paisewa‑kavokavovo tomotau wayahia. \v 24 Yaiau, avona‑havinemi, aitamoata aitamoata wayahimia nau‑wawanimi medeina umamaei tutana Yaubada honemi, akanai ataina umamaei deina. \p Yami vi‑tanai‑naia avaha avona‑nau‑patai iakwa deina. \s1 Mani Vi‑tanai Tavine Wayahia \p \v 25 Vona taina vivane ahahaba mata‑yauyoi wayahi. Kauvea eha aitam veimea ta‑veneu ahahaba mata‑yauyoi wayahi. Kate Yaubada ate‑nuanuai veneu, ka paisewa ananina veneu, iuna tauna vitumahaneu. Wayahina, itomi kadu ami pata uvitumahaneu. \v 26 Ataina tuta vivane tuta vita‑vainena. Wayahina, anuanua aituhu umaꞌ‑keami, uvidoha deina. \v 27 Aituhu koiaka wamke avaha etavine, eha nau‑wawanim edewa‑dadani vaiobu evaniahe. Ka aituhu koiaka wamke eha eta‑tavine, eha nau‑wawanim awam wayahina enaunau‑nene. \v 28 Kate aituhu aviyaivia apaina itavine, dewana eha dewa goyona wayahi. Kadu deina, apaina aituhu avi ahahabai itavine, dewa taina eha dewa goyona. Ka unuani. Tau tavitavine vitai habuhabui yawai taina nihenina ivaniahei, ka yau nuanua wayahimi yawaimi avo‑vi‑meani. \p \v 29 Yaiau, yau vonana a pai mini ananina taina. Yaka tuta tanopi taina wayahina vivane kutakutana. Wayahina, tau tavitavine nau‑wawani inuanua Yaubada ya nuanua wayahia, taui eha ita‑tavine aitamoata deina. \v 30 Kadu tau vi‑mohai nau‑wawani inuanua taui idewa‑haiawa aitamoata deina. Kadu taui idewa‑haiawa nau‑wawani inuanua taui inua‑vita aitamoata deina. Kadu taui gugua ivi‑maiei nau‑wawani inuanua tau payapayaya aitamoata deina. \v 31 Ka kadu taui tanopi taina a gugua wayahia ipaipaisewa nau‑wawani inuanua gugua‑naia eha aitam aviani mataia deina. Iuna tuta tepakaia wayahina, tanopi taina anꞌ auyewa pai nau‑yehata omomo.\x + \xo 7:31 \xt 1Io 2:17.\x* \p \v 32 Wayahina, yauke yau nuanua wayahimi vivane eha tanopi taina ana dewa wayahi unuanua toyoina. Iuna aituhu avi ononotoi eha ita‑tavine, taui ai pata Kauvea ana heta ya paisewa wayahina inuanua, kadu ai pata Kauvea ya nuanua wayahina inuanua medeina tauna ivo‑vi‑dewa‑haiawi. \v 33 Kate tau tavitavine ononotoi yawai taina a venavenau wayahina inuanua ananina. Ka tuta tuta awawai yai nuanua wayahia inuanua medeina yai vavine ivo‑vi‑dewa‑haiawi. \v 34 Wayahina, tau tavitavine ononotoi yai nuanua tana‑vewanina mamaei, vivane ainua. Kadu vaivine wayahi deinake. Aituhu avi vaivine eha awawai o aituhu avi ahahabai, taui ai pata Kauvea ana heta ya paisewa wayahina inuanua ananina. Taui ai pata ivi‑nua‑dadani inini kadu nuai ainua iawaehei Kauvea wayahina, vivane tauna na‑veimeyei. Kate tau tavitavine vaivine tanopi taina ana dewa wayahina inuanua. Ka tuta tuta awawai yai nuanua wayahia inuanua medeina yai onoto ivo‑vi‑dewa‑haiawi. \v 35 Yaiau, vonana avonavona itomi yami vidoha wayahina. Eha yau nuanua avito‑potami, kate yau nuanua ami pata etawana aitamoata uvi‑muniei, vivane Kauvea ana heta ya paisewa upaipaisewei. \p \v 36 Ka aituhu koiaka wamke avaha aitam ahabana nui uawaehei utavine, kadu ataina aituhu tavinena ekweui enua‑vita wayahina (iuna ahabanana avaha ai ponimana habuhabui vaniahei), ka aituhu enuanua nau‑wawanim utavine, akanai, yam nuanua deina edewei, ka ami inua utavine. Dewana eha aitam dewa goyona. \v 37 Kate aituhu koiaka wamke avaha am pata nua gomagomanina nui nuanuam ininim wayahina eveimeyei, ka avaha evi‑nua‑dadani ahabana mata‑yauyona evihahaiei eha etavine, akanai wamke kadu dewa ahiahina ededewei. \v 38 Wayahina, aituhu aviyaivia ahahabai mata‑yauyoi itavinei, dewa ahiahina idedewei, ka ononotoi ividoha deina. Kadue aituhu aviyaivia ahahabai mata‑yauyoi ivihahaiei, ononotoi ividoha‑tawanei. \p \v 39 Tau tavitavine vaivine ai veimea mamaei. Vavinem, nau‑wawanim yam onoto nui umamaei a itoava tauna yawaina na‑iakwa wayahina. Ka aituhu yam onoto inusi, akanai eha aitam veimea ta‑mamae yam tavine‑havine vito‑pote. Wamke am pata koiaka yam nuanua etavine, akanai etavine. Ka veimea aitamoata yam tavine vovouna veimeyei, vivane onotona nau‑wawani tau ekalesia.\x + \xo 7:39 \xt Rom 7:2-3.\x* \v 40 Kate yauke anuanua aituhu wadawadaei imamaei, ividoha deina. Kadu anuanua yauke Nuana Ahihinata ama inua awaehei aitamoata vonana wayahina. \c 8 \s1 Tau Ekalesia Nau‑wawanika Katoha‑vi‑anaika \p \v 1 Kadu aitam yami vi‑tanai yau leta nihenina, vivane aniani wayahina. Taui eha tau ekalesia yai dewa vahitau ivi‑nomui yaubada vitupu wayahia, e munia vahitau‑naia manua tapanono‑naia nihenia imwaneyei. Ka yami nuanua yauke avi‑nua‑dadani, avonemi kadi vahitau‑naia vito‑potana wayahimia, o kadi awaehemi akanai uvi‑maiei, unꞌ‑ania. Wayahina naona avonemi deina. Avaha uanamanei nua‑uya habuhabuka wayahikaia mamaei. Ka nua‑uya wayahina nua‑vane vinꞌ‑omo, kate tomotau ividoha dewa‑vidovidoha wayahina.\x + \xo 8:1 \xt Dew 15:29.\x* \v 2 Aituhu aviyaivia inuanua avaha nua‑uya wayahia mamaei, taui eha itꞌ‑anamane‑vidoha. Iuna taui nau‑wawani inꞌ‑anamanei nua‑uya habuhabuna eha wayahia.\x + \xo 8:2 \xt Gal 6:3.\x* \v 3 Kate aituhu aviyaivia Yaubada idewa‑vidovidohei, akanai Yaubada kadu taui anamanei. \v 4 Wayahina, medeina kana‑vona anini‑naia tomotau iam‑venena yai itupwana wayahia. Avaha kanamanei itupwana eha aitam aviani, kadu yai bagibagi eha, iuna yaubada tunina tunina eha ita‑mamae, kate Yaubada aitamoata‑hoina mamaei.\x + \xo 8:4 \xt Gal 4:8; V.V 4:39; 6:4.\x* \v 5 Tomotau habuhabui inuanua yaubada habuhabui imamaei, tupwai wahuma, kadue tupwai tanopia (ka vona ahiahina, tomotau ivi‑wahani “yaubada” o “kauvea”). \v 6 Kate itoka wayahika Yaubada aitamoata‑hoina mamaei. Ka tauna vivane Amaka, kadu tauna a heta‑ohota dewa habuhabui vevewanei, kadu itoka yawaika kawaehei, e ya nuanua kadedewei. Kadue kavitumahanei yaka Kauvea aitamoata, ka tauna Iesu Tau Ito‑yavuha a heta‑ohota, ka tauna vivane etawana dewa habuhabuna wayahina ivinꞌ‑omo. Kadu tauna wayahina itoka yawai‑vavaha kavaniahei.\x + \xo 8:6 \xt Epe 4:5-6.\x* \p \v 7 Itoka yaka vitumahana toyoina, kate tupwai tau ekalesia yai vitumahana ihanuana. Iuna inua‑tupatupa itupwana nuai imamaei. Wayahina, avi tuta tomotau‑naia itupwana ai maꞌ ianiania, munia imatamatauta, iuna tomotau‑naia ai ayaunena ihanuai. Wayahina, avaha iania iakwa, ai ayaunena ivi‑goyogoyoi deina. \v 8 Ka vona taina unua‑vi‑avini. Aniani eha yaka etawana vivane Yaubada dewa‑vidovidoheka. Aituhu vahitau‑naia kaniania, eha ana pata kavidoha Yaubada matana. O aituhu vahitau‑naia kavihahaiei, dewana eha yawaika vi‑goyo Yaubada matana. \p \v 9 Ataina itomi bagibagimi anau‑vi‑avinimi itomi udune‑vivinimi. Iuna avi dewa uawaehei udedewei, munia aituhu aviyaivia nuai ihanuai yami dewaia idudueyei, ka aituhu apaina dewaia idewa‑dadani idewei, yami dewaia avaha vi‑pai vito‑paine wayahia. Iuna taui nuai apa‑goyogoyoei dewana wayahina.\x + \xo 8:9 \xt Rom 14:13-15; Gal 5:13.\x* \v 10 Iuna aituhu taui ai ayaunena ihanuai avaha idueyemi vahitau‑naia uamam yaubada vitupu yai manua tapanono nihenia, munia ibagibagi, idewa‑dadani vahitau‑naia inꞌ‑ania deina. Kate avaha iam iakwa, akanai taui ai ayaunena ivonevonei avaha dewa goyona idewei deina. \v 11 Wayahina, kana‑vona tomotaui yawai igoyo, ka iuna itomi yami dewaia. Tau Ito‑yavuha kadue aniga tomotaui ai ayaunena ihanuai wayahi, kate itomi yami nua‑uya avaha yaiami yawai vita‑vovoni.\x + \xo 8:11 \xt Rom 14:15, 20.\x* \v 12 Aituhu udedewei deina, ka munia aituhu vavaneimi‑naia ai ayaunena ihanuai ipeupeu, akanai itomi Tau Ito‑yavuha udewa‑goyoei deina. \v 13 Wayahina, aituhu yauke au vahitau wayahina vaneiu yawaina avi‑peui, akanai nau‑wawaniu vahitau‑nana avito‑potau, eha anꞌ‑ania. Iuna eha yau nuanua vaneiu yawaina avi‑goyoi. \p Wayahina, nau‑wawanika vavaneika kadewa‑vidovidohei. Ka aituhu aitam yaka dewa eha vito‑potana wayahikaia, kate aituhu dewana vavaneika yawai vi‑goyoi, aituhu dewana kaboui, katoha‑vi‑anaika, akanai yaka dewa‑vidovidoha kaviwavenei deina.\x + \xo 8:13 \xt Rom 14:21.\x* \c 9 \s1 Paulo Ya Pai Dune Toha‑vi‑anai Wayahina \p \v 1 Wayahina, itomi nau‑wawanimi yau pai dune toha‑vi‑anai wayahina uvi‑muniei. Kaiwadi, aviani unuanua taua wayahiu? Yauke tau hae ananiu aitam, o eha? Kaiwadi, aitam veimea mamae vito‑potau? Eha. Avaha uanamaneu yauke taua koiaka. Yauke Kauvea Iesu Tau Ito‑yavuha a tau hae ananiu aitam, ka mataua avaha Kauvea adueyei. Ka ataina itomi avaha Iesu uvitumahanei ka uvi‑tau ekalesia, iuna yau paisewa Kauvea wayahina.\x + \xo 9:1 \xt Dew 22:17-18; 26:16; 1Ko 15:8-9.\x* \v 2 Aituhu mani tomotau au wava tau hae wayahina imana‑giboei, itomi eha ami pata au wava umana‑giboei deina. Iuna itomi Kauvea uvitumahanei yau nau‑wahe wayahina! Akaka kadueyei yauke taua tau hae‑hoiu.\x + \xo 9:2 \xt 2Ko 3:2-3.\x* \v 3 Ka avi tuta tomotau yai nuanua yau dewaia inau‑yanahi, akanai itomi yami ekalesia atomani, e igenuana. Ika, itomi yami dewa ahiahina vivane yau ipupu‑tana‑pota au havia wayahi. \p \v 4 Akanai, amavi‑havine yau pai dune wayahina. Unuanua. Medeina Yaubada ya nuanua itoai tau hae wayahiai? Aviani Kauvea voneyeai? Vona ahiahina, tauna ama maꞌ kadu ama nim awaeheai, ka ya nuanua uveneveneai ama nau‑pata yama paisewa wayahina.\x + \xo 9:4 \xt Luk 10:8.\x* \v 5 O medeina unuanua tavine wayahiu? Aituhu yau nuanua tau vitumahana vavinena atavine, e nui ani‑awana, dewana medeina? Ika, au pata, ka mani tau hae idedewei deina, ka Kauvea vavanei kadu Kepasi\em V\em* idedewei deina. Au awaeha mamaei, kate eha yau nuanua adedewe deina. \v 6 O medeina unuanua paisewa wayahina? Kaiwadi, yauke Banabasi ama inua ama heta nau‑wawaniai apaipaisewa ama maꞌ wayahina, ka mani tau hae eha? Eha. Ama inua kadue ama pata ama maꞌ avaniahei, mani tau hae ivaniahei aitamoata deina. \v 7 Ka itomi nau‑wawanimi ugenuana ka unuanua kikituna wayahina. Avi tau nau‑havia ana heta a nau‑pata venevenei? Eha aitam. O kaiwadi, avi tau baguna waina\em V\em* uana manawana bagubaguni, kate eha uana epepe? Eha aitam. O kadi avi tau dune‑vi‑avina sipi\em V\em* dune‑vi‑avini, kate nunu wayahia eha nimnim? Eha aitam. \p \v 8 Medeina? Yau vonana vivane tau maꞌ tanopi yai vona deina? Eha. Yaubada ya veimea voneka aitamoata deina. \v 9 Iuna Mosese ya veimea nihenina iginuma taina mamaei, ivona, \q1 “Avi tuta vahitau okisi\em V\em* ipaipaisewa \q2 baguna witi\em V\em* nihenina, \q1 eha nau‑wawanimi awai ubou‑potepote, \q2 kate nau‑wawanimi \q3 uawaehei witi\em V\em* tupwana iamam.” \m Iginumana nihenina Yaubada eha ta‑nuanua toyoina okisi\em V\em* wayahia.\x + \xo 9:9 \xt V.V 25:4; 1Ti 5:18.\x* \v 10 Ka iginumana a pai mini ananina vivane tomotau wayahika. Iuna tau paisewa nau‑wawani ai nau‑pata ivaniahei yai paisewa wayahina. Udu. Avi tuta tau baguna waipei ibagubaguna, o avi tuta tau ponuponu uana iponuponui, aituhu avaha ianamanei ai nau‑pata potapotai, akanai anamanana yai paisewa vo‑vi‑meani.\x + \xo 9:10 \xt 2Ti 2:6.\x* \v 11 Ka itoai tau hae avaha waipei abagubaguni itomi nuami nihenina deina. Wayahina, nau‑wawaniai ama nau‑pata avaniahei itomi yami gugua tupwai wayahia.\x + \xo 9:11 \xt Rom 15:27.\x* \v 12 Itomi avaha tupwai tomotau uaivaitei yami gugua wayahia deina. Kate udu. Aituhu taui ai wava kikitui nau‑wawani yami gugua ivaniahei ai nau‑pata yai paisewa wayahina, akanai, yauke tau hae au wava ananina nau‑wawaniu yami gugua avaniahe deinake. Kate eha aitam tuta ivaita wayahimia ata‑vaniahe. Eha. Tuta tuta nau‑patana avihahaiei. Iuna yau nuanua Tau Ito‑yavuha Vaneana Ahiahina a venavenau aivaitei, ka eha yau nuanua vaneana a venavenau abou‑pote. Wayahina, avi‑nua‑dadani atoha‑vi‑anaiu akanai.\x + \xo 9:12 \xt Dew 20:34; 2Ko 11:9.\x* \v 13 Avi tau paisewa ipaipaisewa Manua Vito‑potana nihenina ai maꞌ ivaniahei aninina wayahina. Kadu deina, taui ipaipaisewa pai vi‑nomu wayahina, ai vo‑pata ivaniahei vahitau‑naia tomotau iomaomanei yai vi‑nomu wayahia.\x + \xo 9:13 \xt V.V 18:1-3.\x* \v 14 Kadu Yaubada avaha veimeyeka aituhu aviyaivia Vaneana Ahiahina inaunau‑wahe, taui nau‑wawani ai maꞌ ivaniahei paisewana wayahina deina.\x + \xo 9:14 \xt Mat 10:10; Gal 6:6.\x* \v 15 Yaubada awaeheu deina, kate eha aitam tuta veimeana ata‑tomani wayahimia. Ka ataina eha yau nuanua uvi‑putu una‑ivaiteu. Eha. Yau nuanua ananina au pata avona‑vanevane yau toha‑vi‑anai wayahina. Aituhu aviyaivia yai nuanua yai gugua ivo‑patau, yau vona‑vanevanena ibou‑potei deina, yau nuanua naona anꞌ‑aniga. Aituhu anꞌ‑aniga, eha ai pata yau vona‑vanevane ibou‑pote. \v 16 Ka avi tuta Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei, eha au pata dewana wayahina avona‑vanevane. Iuna au veimea Yaubada wayahina mamaei anaunau‑wahe. Ika, aituhu eha Vaneana Ahiahina anau‑wahe, au dewa‑yaiyai potapotau!\x + \xo 9:16 \xt Ier 20:9.\x* \v 17 Aituhu au pata avi‑nua‑dadana anau‑wahe, akanai au nau‑pata avaniahe wayahimia. Aituhu eha yau nuanua anau‑wahe, yau nuanua eha aitam aviani. Iuna, Yaubada avaha paisewana veneu, wayahina nau‑wawaniu adedewei. \v 18 Wayahina, au nau‑pata aviani? Vona ahiahina, dewa taina ana heta, vivane avi tuta Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei, yau nuanua awawaehina tomotau anaunau‑wahei. Wayahina, aituhu tau vanenehai yai nuanua iaivaiteu kina wayahina, avihahaiei. Ka munia kanꞌ‑anamanei awawaehina ivaniahei wayahiua. \s1 Paulo Yana Dewa Vo‑vinei, E Tomotau Na‑ivaitei Deina \p \v 19 Yauke taua au heta avi‑nua‑dadani avi‑tau paisewa‑kavokavovo tomotau habuhabui wayahi. Ka aituhu au pata ana‑ivaitei Iesu ivitumahanei deina, adewa‑haiawa. Akanai, eha aitam veimea wahuma o tanopia ta‑veimeyeu adedewei deina. \v 20 Wayahina, avi tuta me Iudea nui amamaei, akanai yau dewa avo‑vinei yai dewa aitamoata deina. Iuna yau nuanua ana‑ivaitei Iesu ivitumahanei. O avi tuta taui Mosese ya veimea ivi‑ateteyei nui amamaei, akanai veimeai avi‑muniei. Iuna yau nuanua taui aivaitei Iesu ivitumahanei. (Avi tuta taui nui amamaei adedewei deina, kate ataina Mosese ya veimea eha yawaiu veimeye.)\x + \xo 9:20 \xt Dew 21:20-26.\x* \v 21 Ka avi tuta taui eha Mosese ya veimea itꞌ‑anamane nui amamaei, akanai yau dewa avo‑vinei yai dewa aitamoata deina, vivane Mosese ya veimea upuna wayahina. Iuna yau nuanua aivaitei Iesu ivitumahanei. (Ataina Mosese ya veimea eha yawaiu veimeye, kate tuta tuta Yaubada yau dewa veimeyei, kadue Tau Ito‑yavuha ya veimea veimeyeu.) \v 22 Ka avi tuta tomotau ihanuai nui amamaei, yau dewa avo‑vinei yai dewa aitamoata deina. Iuna yau nuanua aivaitei Iesu ivitumahanei. Udueyei. Yau dewa deina. Tomotau yai dewa tunina tunina imamaei. Ka avi tuta tomotau nui amamaei, yau dewa avo‑vinei taui yai dewa aitamoata deina. Iuna yau nuanua ananina aivaitei Iesu ivitumahanei. Wayahina, etawana tunina tunina wayahina adewa‑dadani aivaitei Iesu ivitumahanei.\x + \xo 9:22 \xt 2Ko 11:29.\x* \v 23 Yau dewa deina iuna yau nuanua ananina Vaneana Ahiahina a etawana avo‑vi‑meani, kadu yau nuanua avi nau‑iaiava ivinꞌ‑omo Vaneana Ahiahina a nau‑wahe wayahina, nau‑iaiavia avaniahei. \p \v 24 Avi tuta tomotau inau‑bwanunua nau‑pata wayahina, akanai yoko habuhabui inau‑bwanunua, kate na‑iakwa tauna ana heta wayahia eta‑naoi nau‑patana vaniahei. Avaha uanamanei, o eha? Wayahina, avo‑vi‑vatumi unau‑bwanunua ahiahina, taui yai nuanua ananina ieta‑naoi deina. \v 25 Aituhu aviyaivia yai nuanua inau‑hohona iviam‑wanene dewa ani‑vainena wayahina\f a \fr 9:25 \ft Tomotaui iviam‑wanene \+sls Olimpika Gem\+sls* deina. (Edu \+sls Olimpika Gem\+sls* \fqa Vona nihenina.)\f*, taui nau‑wawani mani dewa ivihahaiei, e tuta bana mamanaina wayahina dewa aitamoata idewa‑nubunubui. Taui idedewei deina iuna yai nuanua nau‑pata kunu‑nabanaba ivaniahei. Ka kunu‑nabanabai inau‑moewa‑kwayavoni. Baina tanopia ina‑iakwa. Kate itoka tau ekalesia yawaika kaveimeyei, iuna yaka nuanua nau‑pata‑vavaha kavaniahei.\x + \xo 9:25 \xt Pili 3:14; 2Ti 4:7-8; 2:4-5.\x* \v 26 Wayahina, yauke eha ata‑nau‑bwanunua‑kavokavovo, aitam tau nau‑bwanunua mwagemwagena deina. Ka eha ata‑vi‑naua‑kavokavovo, aitam tau vi‑naua goyona tutu‑haini deina. \v 27 Eha. Yauke yau dewa vivane ininiu aveimeyei toyoina, vivane yau tau paisewa‑kavokavovo deina. Adedewei deina iuna eha yau nuanua ataina mani tomotau anau‑wahei, kate munia, Yaubada vito‑potau au nau‑pata atutu‑haini.\x + \xo 9:27 \xt Rom 8:13; 13:14.\x* \c 10 \s1 Paulo Nau‑vi‑avini Dewa Goyona Wayahina \p \v 1 Vavaneiu, yau nuanua itoka yaka tupua‑nenenehi unuani. Iuna taui eha yawai ita‑veimeye tunuhina, ka yai dewa goyo‑nana vivane pai dune wayahikaia. Tuta nonova wayahina, tutana habuhabui Mosese ivi‑muniei, aitam you mamaei hetaia, kadu habuhabui Hawana Yabebenina nihenina aeia iona‑tamanei mani papania.\x + \xo 10:1 \xt NiT 13:21-22; 14:22-29.\x* \v 2 Dewaia ainua anani wayahia, vivane you‑nana kadu hawanana, taui ai bapitaiso ivaniahei deina, e tuta tanoi wayahina taui ivi‑tau vi‑muni Mosese wayahina deina. \v 3-4 Ka taui habuhabui ai maꞌ aitamoata nuai wayahi ianiania, kadue habuhabui ai daudau aitamoata nuai wayahi inimnim. Ka daudau‑nana taitaina aitam hanu wayahina, vivane Tau Ito‑yavuha wayahina, iuna tauna nui ivenavenau. Ka tauna dewa‑bagibagi‑vainei habuhabui wayahi dedewei, idudueyei deina.\x + \xo 10:3-4 \xt NiT 16:35; NiT 17:6; Yau 20:11.\x* \v 5 Kate dewa‑bagibagi‑vaine‑naia wayahi nuai ipani, kadu yai dewa eha tunuhina Yaubada matana, ka tauna eha ta‑dewa‑haiawa tomotaui wayahi. Wayahina, habuhabui ianiga, ka tau mate‑naia ipeupeu papani tunina tunina anata nihenina.\x + \xo 10:5 \xt Yau 14:29-30.\x* \s1 Me Isiraeli Yai Dewa Vivane Pai Dune Goyogoyoi \p \v 6 Ka dewa‑yaiyai‑nana ivaniahei deina vivane pai dune ananina wayahikaia, ka nau‑vi‑avinika. Taui yai nuanua ananina dewa goyona. Wayahina, kadueyei nau‑wawanika dewa goyo‑naia kavihahaiei.\x + \xo 10:6 \xt 1Ko 10:11; Yau 11:4, 34.\x* \v 7 Tupwai wayahia yaubada vitupu wayahia iaiwaodu. Wayahina, kadueyei nau‑wawanika yaubada vitupu kavihahaiei. \p Ka Iginuma voneka, ivona, \b \q1 “Tomotaui imanuena iamam, inimnim. \q2 Iakwa, e itavotavona, inim‑kavokavovo, \q3 ka kadu ikenekenene.”\x + \xo 10:7 \xt NiT 32:6.\x* \b \m \v 8 Ka munia, ai dewa‑yaiyai Yaubada wayahina ivaniahei, vivane auyewa aitamoata nihenina taui wayahia ai yau 23,000 ipeu, ianiga. Wayahina, kadueyei nau‑wawanika kenene kavihahaiei.\x + \xo 10:8 \xt Yau 25:1-9.\x* \p \v 9 Kadu tupwai wayahia Yaubada inau‑dadani, ka munia ai dewa‑yaiyai ivaniahei, vivane mwata honahonai ihovahovai ianianiga. Wayahina, kadueyei eha nau‑wawanika Kauvea kanau‑dadani.\x + \xo 10:9 \xt Yau 21:5-6.\x* \p \v 10 Kadu tupwai wayahia Yaubada inau‑vonuvonuei. Ka munia, Yaubada tauna Aniga Anꞌ Anelose vi‑tunei omo wayahia, ka anelose‑nana vita‑vovoni. Wayahina, kadueyei eha nau‑wawanika kanau‑vonuvonu.\x + \xo 10:10 \xt Yau 16:41-49.\x* \p \v 11 Dewa‑yaiyai‑naia habuhabui ivinꞌ‑omo me Isiraeli yama tupua‑nenenehi wayahia, ka dewaia vivane pai dune mani tomotau wayahi, kadu Mosese dewaia habuhabui ginumi (ka Iginuma nihenina imamaei) vivane nau‑vi‑avina ananina wayahikaia. Itoka tau ekalesia katupua tuta pai nau‑yehata wayahina, ka tuta eha ani‑hoina na‑iakwa, Yaubada ya vevewana habuhabuna na‑iakwa. Wayahina, nau‑wawanika pai dune‑naia kanua‑vi‑avini. \p \v 12 Aituhu aviyaivia inuanua imimini toyoina, taui nau‑wawani mai‑nuai. Iuna memeanina habuhabuka wayahikaia goyona nihenina kapeupeu. \v 13 Udu. Pai nau‑dadana habuhabui ivinꞌ‑omo‑nananena wayahimia, ka tuta tuta mani tomotau habuhabui kadue nau‑dadanaia aitamoata aitamoata ivaniahei Satana wayahina deina. Ka Yaubada ya vona‑dabadaba mamaei aituhu itomi ihanuami ka eha ami pata, akanai tauna eha Satana nꞌ‑awaehe na‑nau‑dadanimi ani‑vainena. Wayahina, aituhu yami nau‑dadana mamaei, akanai, avaha kanamanei ami pata wayahina. Ka avi tuta yami nau‑dadana ivinꞌ‑omo uvaniahei, Yaubada bagibagi venevenemi ami pata utoha‑vi‑anaimi a itoava ina‑iakwa wayahina. Kadu tauna yami etawana vo‑vi‑aiaia, ka una‑novo‑tawanei. \p \v 14 Yaiau, adune‑nuanuaiemi. Wayahina, itomi nau‑wawanimi yaubada vitupu uvihahaiei. Eha una‑iwaodu wayahia. \v 15 Yau vonana eha aipuipupu tomotau mwagemwagei wayahia. Kate avaha anamanemi itomi ami pata yau vonana unononi, unꞌ‑anamanei vonaia tunuhina ana noe. \s1 Tau Ekalesia Habuhabuka Iesu Ininina Aitamoata \p \v 16 Ka avi tuta Sakarameni wayahina kanau‑hohona, vei‑nana vivane aka nau‑iaiava ana vei, ka Yaubada kanau‑kaiwei wayahina. Ka avi tuta vei‑nana wayahina kanimnim, nau‑wawanika kanuani Tau Ito‑yavuha dayahina itaina iopu wayahika, kadu ataina itoka tauna yawaina kavo‑patei dayahina wayahina. Ka aitamoata deina, avi tuta palauana kagibui, kaniania, nau‑wawanika kanuani Tau Ito‑yavuha ininina vi‑nomui wayahika, kadu ataina itoka tauna yawaina kavo‑patei ininina nihenina.\x + \xo 10:16 \xt Mat 26:26-28.\x* \v 17 Itoka tau ekalesia habuhabuka, ka palauana aitamoata kaniania. Wayahina, kadueyei itoka tauna ininina aitamoata.\x + \xo 10:17 \xt Rom 12:5.\x* \v 18 Me Isiraeli yama dewa tutuaina unuani. Tauai yama tau vi‑nomu vahitau ivi‑nomui pai vi‑nomu wayahina, ka dewa goyona a nau‑pata inau‑vevewanei deina. Munia aituhu aviyaivia wayahia vahitau‑naia ianiania, taui nau‑iaiavana ivaniahei, vivane ai vo‑pata.\x + \xo 10:18 \xt Lev 7:6.\x* \v 19 Vona ahiahina, aituhu tomotau vahitau ivi‑nomui yaubada vitupu wayahia, o aituhu aniani iam‑venena mani pai vitumahana wayahia, taui inuanua yaubadaia imamaei, kadu inuanua dewaia wayahia ividoha.\x + \xo 10:19 \xt 1Ko 8:4.\x* \v 20 Kate avonemi eha‑ohota. Tomotaui ivi‑nomu nua gawagawami wayahia, eha Yaubada wayahina. Ka eha yau nuanua nua gawagawami una‑ivaite yai dewa goyona wayahia.\x + \xo 10:20 \xt V.V 32:17; SiV 9:20.\x* \v 21 Eha nau‑wawanimi Kauvea yana vei wayahina unimnim, kadu nua gawagawami yai vei wayahina unimnim. Ka eha ami pata Kauvea a pai nuana uaniania, kadu nua gawagawami ai pai nuana uaniania.\x + \xo 10:21 \xt 2Ko 6:15-16.\x* \v 22 Aituhu kadedewei deina, apaina Kauvea vi‑bwanou. Kaiwadi, itoka tauna kabagibagi‑tawanei? Eha‑ohota!\x + \xo 10:22 \xt V.V 32:21.\x* \p \v 23 Tupwami uvonavona, “Eha aitam dewa vito‑potana wayahikaia. Ika, aviani yaka nuanua, aka pata dewaia kadedewei deina.” Kate avonevonemi, dewa aitamoata aitamoata eha ahiahina wayahimi. Iuna dewa tupwai yawaimi ivi‑goyogoyoi. Ka uvonavona, “Eha aitam dewa vito‑potana wayahikaia. Ika, aviani yaka nuanua, aka pata dewaia kadedewei deina.” Kate avonevonemi, mani tau ekalesia eha ividoha yami dewa aitamoata aitamoata wayahia.\x + \xo 10:23 \xt 1Ko 6:12.\x* \v 24 Eha aitam koiaka wayahimia nau‑wawanim yam vidoha ana heta wayahina enuanua, kate habuhabumi nau‑wawanimi vavaneimi kadu novunovumi wayahia unuanua, medeina una‑ivaitei ividoha.\x + \xo 10:24 \xt Rom 15:1-2.\x* \p \v 25 Eha aitam veimea vahitau wayahina vito‑potami. Wayahina, aituhu avi vahitau uvaniahei maketia, akanai vahitau‑naia uvi‑maiei, unꞌ‑ania. Ka unononi. Eha tau aimwane uvi‑tanatanaiei vahitau‑naia deina, “Vahitau taina aveta baina wayahina vinꞌ‑omo? Kaiwadi, yaubada vitupu yai pai vi‑nomu aitam, o medeina?” Eha itomi ai ayaunena wayahi uvi‑tanatanaiei deina. \v 26 Iuna, Iginuma voneka, ivona, \b \q1 “Tanopi ka dewa habuhabuna tanopi nihenina \q2 vivane Yaubada ya vevewana, \q3 kadu tauna ya gugua.”\x + \xo 10:26 \xt Sam 24:1.\x* \b \m \v 27 Wayahina, aituhu taui eha tau ekalesia yai nuanua nui unꞌ‑am, ka aituhu yam nuanua eawaehei deina, akaka avi vahitau o avi aniani ivenevenem, aninina enꞌ‑ania, ka eha am ayaunena nihenina evi‑tanatanaiei. \v 28 Kate aituhu ivonem deina, “Aniani taina vivane pai vi‑nomu aitam yaubada vitupu wayahina. Kaiwadi, aniani taina vito‑potana wayahima, a?”, akanai aninina evihahaiei iuna nau‑wawanim eawaehei aitamoata tauna vonem wayahina, e tauna anꞌ ayaunena ena‑ivaitei deina.\x + \xo 10:28 \xt 1Ko 8:7.\x* \v 29 Ka wamke, eha ematamatauta am ayaunena nihenina. \p Kaiwadi, aitam wayahimia enuanua aituhu deina, dewana eha tunuhina. Enuanua deina, “Au niau anꞌ ayaunena ihanuana, ka Paulo vonevoneu yauke nau‑wawaniu vahitau‑nana avihahaiei. Wayahina, au niau nau‑yanahiu, ka tauna ya nuanua yau nuanua veimeyei deina. \v 30 Aituhu yauke Yaubada anau‑kaiwei au maꞌ wayahina, aviani iuna au niau ana pata yau nuanua wayahina mana‑giboeu deina?”\x + \xo 10:30 \xt 1Ti 4:4.\x* \v 31 Ka yau vona‑nau‑pata habuhabumi wayahimia taina. Aituhu uamam, o unimnim, o aituhu aviani udedewei, nau‑wawanimi yami dewa habuhabuna wayahina Yaubada didigana uvo‑vi‑natei.\x + \xo 10:31 \xt Kol 3:17.\x* \v 32 Kadu eha mani tomotau nuai uvitevitei, kadi me Iudea, o kadi me Girisi, o kadi mani tau ekalesia.\x + \xo 10:32 \xt Rom 14:13.\x* \v 33 Yau dewa unuani, vivane adewa‑dadani tomotau habuhabui idewa‑haiawa yau dewa habuhabui wayahia. Adedewei deina iuna eha au heta yau vidoha wayahina anuanua, kate tomotau habuhabui yai vidoha wayahina anuanua. Ka yau nuanua ananina taui yai ito‑yavuha ivaniahei.\x + \xo 10:33 \xt 1Ko 9:20-22.\x* \c 11 \p \v 1 Nau‑wawanimi yau dewa uvi‑muniei, vivane yami pai dune. Iuna Tau Ito‑yavuha yana dewa avi‑muniei, vivane yau pai dune.\x + \xo 11:1 \xt 1Ko 4:16.\x* \s1 Kadu Aitam Me Korinita Yai Vi‑tanai \p \v 2 Ka ataina apa‑vidovidohemi iuna tuta tuta unuanuaniu, kadu viwavenena habuhabuna avaha avenemi uvi‑ateteyei. \v 3 Ka nuanuau unꞌ‑anamanei onoto aitamoata aitamoata unununa vivane Tau Ito‑yavuha, ka vavine unununa vivane onoto, ka Tau Ito‑yavuha unununa vivane Yaubada.\x + \xo 11:3 \xt Nao 3:16; Epe 5:23.\x* \v 4 Wayahina, aituhu avi onoto na tana‑kabubuna viama, o kadi apa‑taputapu, tauna unununa (vivane Tau Ito‑yavuha) dewa‑goyogoyoei deina. \v 5 Kate aituhu avi vavine na tana‑kabubui iviama o kadi iapa‑taputapu, taui ununui (vivane yai onoto) idewa‑vidovidohei deina. Aituhu taui eha ai tana‑kabubu, dewana apanai iupwa‑ohoi deina, vivane dewana ini‑yauyau omanei vaivinei wayahia. \v 6 Aituhu avi vavine eha yai nuanua ai tana‑kabubu iweteweteni, akanai nau‑wawani apanai itana‑honoi. Kate aituhu vavinena ini‑yauyau ivaniahei dewana wayahina deina, akanai nau‑wawani ai tana‑kabubu iweteweteni. \v 7 Ka avi tuta ononotoi iviama, taui eha nau‑wawani ai tana‑kabubu iweteweteni. Iuna tutana Yaubada onoto naona vevewanei, Yaubada tauna didigana wayahina ana dune vevewanei deina. Kate tutana Yaubada vavine naona vevewanei, Yaubada vevewanei onotona didigana wayahina.\x + \xo 11:7 \xt Nao 1:26-27.\x* \v 8 Kadu kanamanei, onoto naona eha vavine naona nihenina wayahina ta‑vinꞌ‑omo, kate vavine naona vivane onoto naona nihenina wayahina vinꞌ‑omo.\x + \xo 11:8 \xt Nao 2:18-23.\x* \v 9 Kadue Yaubada eha onoto naona ta‑vevewane vavine naona ya vidoha wayahina, kate vavine naona vevewanei onoto naona ya vidoha wayahina. \v 10 Wayahina, vaivinei nau‑wawani pai nua‑opu ununuia iweteweteni, iviwaveneka yai onoto ivi‑ateteyei deina. Kadu nau‑wawani idedewei deina iuna anelose bagibagi vaivinei yai dewa wayahia idunedune. \p \v 11 Ka Kauvea ya ekalesia nihenina, vaivinei eha nau‑wawani ai heta yai dewa ivi‑nua‑dadani. Kate taui ononotoi nui ividoha. Kadu ononotoi eha nau‑wawani ai heta yai dewa ivi‑nua‑dadani. Taui vaivine nui ividoha. \v 12 Vonana tunuhina iuna tuta naona wayahina vavine naona onoto naona nihenina wayahina vinꞌ‑omo. Ka tuta ataina wayahina onoto aitamoata aitamoata vaivinei nihenia wayahia ivinꞌ‑omo. Ka kadueyei dewa habuhabuna ivinꞌ‑omo Yaubada wayahina deina. \v 13 Itomi ami heta wayahimia vi‑tanai‑nana uvi‑nua‑dadani, unau‑pata wayahina. Kaiwadi, aituhu vaivine eha ai tana‑kabubu, ka aituhu iviama Yaubada wayahina, vaivinei yai dewaia tunuhina o eha? \v 14 Aituhu ana dune ana heta wayahina kanuanua, aka pata kadueyei aituhu ononotoi apanai mamanai imamaei, taui ini‑yauyau ivaniahei dewana wayahina, a? \v 15 Kate aituhu vaivine apanai mamanai imamaei, dewana vivane didigai, ka yai pai awa‑dava. Iuna Yaubada vaivine apanai venei vivane ai tana‑kabubu ahiahina wayahina. \v 16 Ka aituhu aitam wayahimia yam nuanua evi‑vonavona dewana wayahina, ataina avonemi eha kadu aitam dewa wayahiua mamae, kadu eha kadu aitam dewa mamae mani tomotau wayahia Yaubada ya ekalesia nihenia. Eha. \s1 Paulo Ya Viwavenena Tapanono Wayahina \p \v 17 Ka aviani taina munina avonevonemi, eha adewa‑haiawa wayahia, ka eha au pata anꞌ‑apa‑vidovidohemi yami dewa wayahina. Iuna avi tuta itomi tau ekalesia unau‑hohona, utapanono, yami dewa goyona yami dewa ahiahina ivane‑tawanei. \v 18 Pai mini naona deina. Tupwai tomotau avaha imataedau avi tuta unau‑hohona, utana‑vewani yoko tunina tunina wayahia, kadue tupwana yai mataeda wayahiua deina avitumahanei.\x + \xo 11:18 \xt 1Ko 1:10-12.\x* \v 19 Vona ahiahina, tupwami nau‑wawanimi yami dewa tunina, e dewaia wayahia aka pata kadueyei avi yoko Yaubada apa‑vidovidohei deina. \v 20 Ka avi tuta unau‑hohona, aituhu utana‑vewani deina, dewana eha Sakarameni a venavenau tunutunuhina. \v 21 Itomi yami dewa tunina. Iuna avi tuta uamam, aitamoata aitamoata wayahimia am heta wayahima enuanua aninina wayahina eta‑naoi, ka eha vavaneim o novunovum wayahia eta‑potapota. Akaka, aitam wayahimia am enavovo, ka kadu aitam wayahimia waina\em V\em* enim‑kavokavovo, evi‑kwavakwava. \v 22 Aviani wayahina udedewei deina? Kaiwadi, itomi yami manua imamaei, a? Wayahina, nau‑wawanimi uamam ka unimnim deinake yami manua nihenia, ka eha udedewe Sakarameni nihenina deina. Kaiwadi, aviani wayahina unuanua? Avi tuta udedewei deina, Yaubada ya tau ekalesia ubou‑opuopuei, kadu tau payapayaya wayahimia ai ini‑yauyau uvenevenei. Ia! Kaiwadi, unuanua yami dewana wayahina anꞌ‑apa‑vidovidohemi? Eha‑ohota! \p \v 23 Iuna aviani nonova aviwavenemi, Kauvea ana heta viwavenena veneu, vivane ioyomana a havia vi‑nua‑hauhauei, Kauvea Iesu palaua epei, \v 24 ka avaha Yaubada nau‑kaiwei wayahina, gibui ka ivona, “Ininiu taina awaehei yami vidoha wayahina. Dewa taina au pai nuana. Wayahina, udedewei deina.” \v 25 Kadue avaha am‑nana iakwa, vei epei, ka ivona, “Vei taina vivane awaeha vovouna avi‑maiei dayahiu wayahina. Ka avi tuta vei taina wayahina unimnim, nau‑wawanimi au pai nuana wayahina udedewei.”\x + \xo 11:25 \xt NiT 24:6-8; Ebe 8:8-13.\x* \v 26 Iuna, avi tuta Sakarameni a palaua uamam, o kadi Sakarameni ana vei wayahina unimnim, dewana wayahina Kauvea yanꞌ aniga uhaehaei a itoava ya mavi‑havine wayahina. \v 27 Wayahina, aituhu aviyaivia palauana iam‑kavokavovo, o kadi aituhu aviyaivia Kauvea a vei‑nana wayahina inim‑kavokavovo, taui yai dewa goyo‑nana wayahina vivane Kauvea ininina kadu dayahina ibou‑opuopuei.\x + \xo 11:27 \xt Ebe 10:29.\x* \v 28 Akaka aitamoata aitamoata wayahikaia nau‑wawanika naona nuaka kadune‑vi‑avini ahiahina, e munia Sakarameni kanꞌ‑am kadu kana‑nim. \v 29 Iuna aituhu aviyaivia eha Kauvea ininina wayahina inuanua, ka aituhu Sakarameni inꞌ‑am o ina‑nim, yai dewana vivane dewa goyona Kauvea ininina wayahina. Ka apaina, ai dewa‑yaiyai ivaniahei dewana wayahina. \v 30 Ka tupwami udedewei deina, ka avaha kanamanei, dewana vivane iuna habuhabumi uaihanua ka uvi‑kwanaha, kadu tupwai wayahimia avaha inusi. \v 31 Aituhu itoka tau ekalesia yawaika kanau‑yanahi ahiahina, munia eha dewa‑yaiyaina kavaniahe yaka dewa goyona wayahia. \v 32 Ka avi tuta Kauvea nau‑yanahika, ka yaka goyona wayahina dewa‑yaiyaieka, tauna ya nuanua baina tanopia kanua‑vinana. Aituhu kanua‑vinana deina, apaina tauna eha itoka tau maꞌ tanopi ivihahaiei nui dewa‑yaiyaieka.\x + \xo 11:32 \xt Ebe 12:5-6.\x* \p \v 33 Wayahina, yaiau, avi tuta itomi tau ekalesia unau‑hohona Sakarameni unꞌ‑ania, nau‑wawanimi mai‑nuami, ka upotapotami. \v 34 Ka aituhu aviyaivia am inavovo, taui nau‑wawani naona yai manua nihenia iamam. E munia, avi tuta unau‑hohona, eha dewa‑yaiyai ivaniahe yai dewa‑kavokavovo wayahina. Ka avi tuta anau‑vi‑taumi, aviani itupwa dewa taina wayahina avo‑vi‑mahetemi. \c 12 \s1 Am‑venena‑kavovo Ivinꞌ‑omo Nuana Ahihinata Wayahina \p \v 1 Yaiau, kadu aitam yami vi‑tanai dewa ananina wayahina, vivane Yaubada yanꞌ am‑venena‑kavovo nuaka wayahi. Ka eha yau nuanua dewaia wayahina mwagemwagemi umamae. Wayahina, ataina avo‑vi‑mahetemi. \v 2 Avaha uanamanei, tuta nonova wayahina papani novanovana nihenina umamaei, ka yami dewa vivane pai iwaodu vitupu wayahina uaiwaodu. Ka pai iwaodu‑naia eha ai pata ina‑ipupu. Iuna eha yawayawai.\x + \xo 12:2 \xt Aba 2:18-19.\x* \v 3 Wayahina, avonemi unononi. Aituhu aviyaivia yai vona ivinꞌ‑omo Yaubada Nuana wayahina, taui eha ai pata ina‑vona, “Yau nuanua Iesu bwanata vaniahei.” Ka kadu deina, aituhu aviyaivia ivonavona, “Iesu vivane Kauvea,” taui yai ipupuna vinꞌ‑omo Nuana Ahihinata ana heta wayahina.\x + \xo 12:3 \xt 1Io 4:2-3.\x* \p \v 4 Yaubada yanꞌ am‑venena‑kavovo nuaka wayahi tunina tunina, ka habuhabui ivinꞌ‑omo Nuana Ahihinata wayahina, ka tauna aitamoata‑hoina.\x + \xo 12:4 \xt Rom 12:6.\x* \v 5 Kadu deina, tau ekalesia yai paisewa am‑vene‑naia wayahia tunina tunina, ka taui habuhabui ipaipaisewa Kauvea aitamoata‑hoina wayahina. \v 6 Kadue bagibagi tunina tunina mamaei am‑vene‑naia wayahia, ka bagibagi habuhabui ivinꞌ‑omo Yaubada aitamoata‑hoina wayahina, ka tauna paipaisewa tomotau habuhabuka nihenikaia. \v 7 Ka Yaubada tauna yanꞌ am‑venena‑kavovo tau ekalesia aitamoata aitamoata wayahikaia veneveneka, iuna ya nuanua am‑vene‑naia wayahia kaivaiteka. \v 8 Aitam wayahikaia nua‑uya vaniahei Nuana Ahihinata wayahina, e tauna ana pata mataedaka deina. Ka kadu aitam wayahikaia anamana vaniahei Nuana Ahihinata wayahina, e tauna ana pata mataedaka deina. \v 9 Ka kadu aitam wayahikaia vitumahana bagibagina vaniahei Nuana aitamoata wayahina, e vo‑pataka, ka kadu aitam bagibagi vaniahei Nuana aitamoata wayahina, e tauna ana pata tau kwanakwanaha na‑vo‑vi‑aiaiei, ividoha. \v 10 Ka kadu aitam wayahikaia bagibagi vaniahei Nuana aitamoata wayahina, e tauna ana pata dewa‑bagibagi‑vainena na‑vevewanei, ka kadu aitam ana pata nꞌ‑apa‑taputapu, ka kadu aitam ana pata nua tunina tunina na‑tana‑vewani, nꞌ‑anamanei nua ahiahi o kadi nua goyogoyoi, ka kadu aitam ana pata ponaitu tunina tunina wayahia na‑ipuipupu, ka eha aitam tuta nonova ponaitui ta‑ipuipupu, ka kadu aitam ana pata ponaitu‑naia na‑nononi, e na‑vo‑vinei wayahika. \v 11 Paisewana habuhabui ivinꞌ‑omo Nuana Ahihinata wayahina, ka tauna ana heta am‑vene‑naia vi‑nua‑dadani wayahika. Ka aituhu aviyaivia am‑vene‑naia ivaniahei, akanai ivaniahei, iuna Nuana Ahihinata venei deina.\x + \xo 12:11 \xt 1Ko 7:7.\x* \p \v 12 Vona ahiahina, aitamoata aitamoata wayahikaia ininika vivane aitamoata. Akanai, hutana habuhabui, kate inau‑tamoia ininina aitamoata nihenina. Kadu Tau Ito‑yavuha deinake.\x + \xo 12:12 \xt 1Ko 10:17.\x* \v 13 Iuna itoka habuhabuka avaha bapitaiso kavaniahei Nuana Ahihinata aitamoata wayahina. Ka avaha kavi‑yoko aitamoata, itoai me Iudea ka itomi me Girisi, ka kadu tau paisewa‑kavokavovo ka taui eha ipaipaisewa‑kavokavovo. Ka Yaubada habuhabuka aka pai nim aitamoata veneka, vivane Nuana Ahihinata, ka avi tuta magaka nꞌ‑ayaya, aka pata kana‑nim‑iaua.\x + \xo 12:13 \xt Gal 3:28.\x* \p \v 14 Aituhu aitam onoto ininina wayahina kanuanua, memeanina wayahikaia kadueyei ininina hutana habuhabui, eha aitamoata. \v 15 Wayahina, aituhu aena ipupu‑kavokavovo, na‑vona, “Yauke eha aitam nimana. Wayahina, yauke eha aitam hutana,” vonana eha tunuhina. Ka kadu aituhu aena na‑vona deina, vonata eha ana pata ininina na‑tana‑vewani. Aena vivane aitam hutana. \v 16 Kadu deina, aituhu tanihana vona‑kavokavovo, na‑vona, “Yauke eha aitam matana. Wayahina, yauke eha aitam hutana,” vonana eha tunuhina. Iuna vonata eha ana pata ininina na‑tana‑vewani. Tanihana vivane aitam hutana. \v 17 Unuanua. Aituhu ininika mata‑hoina, medeina kavaneneha? O aituhu ininika taniha‑hoina, medeina kamau? \v 18 Vona ahiahina, Yaubada ininika vevewanei ahiahina, ka ininika hutana aitamoata aitamoata vo‑vi‑aiaia ya nuanua wayahika deina. \v 19 Aituhu onoto ininina hutana habuhabui ai dune aitamoata, tauna ininina aveta? \v 20 Ka vona ahiahina, hutana habuhabuna mamaei, kate Yaubada tubotuboi onoto‑nana ininina aitamoata nihenina. \p \v 21 Wayahina, eha nau‑wawani mataka nimaka na‑vone, “Eha nuanuau wamke!” Kadu eha nau‑wawani ununuka aeka na‑vone, “Eha nuanuau wamke!” \v 22 Eha‑ohota. Iuna itoka ininika nihenina hutana tupwai ai dune iaihanua, kate huta‑naia ai paisewa mamaei, a? Ika, aituhu hutana eha, akanai yawaika eha. \v 23 Kadu ininika hutana tupwai katana‑kabubui, iuna kaini‑yauyau wayahia, kate huta‑naia ai paisewa vivane ananina, kadu didigai vidoha‑tawanei. \v 24 Kate mani huta ai paisewa tunina, akanai tomotau idudueyei. Wayahina, kadueyei Yaubada ininika vevewanei ahiahina, ka hutana habuhabui tubotuboi deina. Ka aituhu aitam huta ana dune eha ahiahina, akanai tauna huta‑nana didigana ananina venei a paisewa wayahina. \v 25 Ka eha tauna ya nuanua ininika katana‑vewani, kate ya nuanua itoka nau‑wawanika ininika hutana habuhabui kadune‑vi‑avini ahiahina. \v 26 Wayahina, aituhu aitam huta viviha, akanai huta‑naia habuhabui nui iviviha. O aituhu aitam huta apa‑vidovidoha vaniahei, akanai hutana habuhabui nui idewa‑haiawa. \p \v 27 Ataina itomi tau ekalesia Tau Ito‑yavuha ininina hutana deinake. Ka aitamoata aitamoata wayahimia aitam hutana.\x + \xo 12:27 \xt Rom 12:5.\x* \v 28 Ka ekalesia nihenina Yaubada avaha tupwai tomotau vi‑nua‑dadanei paisewa tunina tunina wayahina. Naona tau hae ananiai, vꞌ‑inuana tau apa‑taputapu, vꞌ‑itonuna tau viwavenena, ka munia taui dewa‑bagibagi‑vainena idedewei, kadu taui ai am‑venena tau kwanakwanaha ivo‑vi‑aiaiei ividoha, kadu taui yaiai iaivaitei, kadu taui ai am‑venena memeanina paisewa iveimeyei tunuhina, kadu taui ai pata movi tunina tunina wayahina iaipuipupu.\x + \xo 12:28 \xt Epe 4:11-12.\x* \v 29 Kaiwadi, habuhabuka tau hae? O habuhabuka tau apa‑taputapu? O habuhabuka tau viwavenena? O habuhabuka aka pata dewa‑bagibagi‑vainena kadedewei? Eha. \v 30 Kaiwadi, habuhabuka aka am‑venena tau kwanakwanaha kavo‑vi‑aiaiei, ividoha? O habuhabuka aka pata movi vovoui wayahia kaipuipupu? O habuhabuka aka pata movi vovoui ivinꞌ‑omo kanononi, kavo‑vinei yaiaka wayahi? Eha. Itoka aka am‑venena tunina tunina. \v 31 Ka vona ahiahina, am‑venena tupwai Nuana Ahihinata wayahina ai paisewa ananina, ka nau‑wawanimi am‑vene‑naia udewa‑dadani uvaniahei. Kate kadu aitam etawana mamaei, ka etawanana am‑vene‑naia habuhabui vane‑tawanei. Unononi, etawanana avo‑vi‑mahetemi taina deina.\x + \xo 12:31 \xt 1Ko 14:1.\x* \c 13 \s1 Etawana Ahiahina Vivane Dewa‑vidovidoha \p \v 1 Aituhu au pata tomotau movi kadu anelose movi wayahia aipuipupu, kate aituhu eha tomotau adewa‑vidovidohe, yau vonaia vivane dewa‑kavokavovo, aitam inava inavinavi‑kavokavovoi deina, o aitam bwegigi ivaivaini‑kavokavovoi deina. \v 2 Kadue aituhu au am‑venena apa‑taputapu, o aituhu au pata Yaubada ya vi‑nua‑hauhau hivahivana habuhabuna anamane‑yehai, o aituhu nua‑uya habuhabuna wayahiua, o aituhu vitumahana bagibagi‑vainena wayahiua mamaei au pata oya aveimeyei ine mani papania wayahina, kate aituhu eha tomotau adewa‑vidovidohe, akanai yauke yau dewa habuhabui awakabi.\x + \xo 13:2 \xt Mat 17:20.\x* \v 3 Kadue aituhu yau gugua habuhabui avo‑patai tau payapayaya wayahia, o aituhu ininiu au havia wayahia awaehei ihaponei ai ananata nihenina, kate aituhu eha tomotau adewa‑vidovidohe, yau dewa habuhabui awakabi. \v 4 Vona ahiahina, dewa‑vidovidoha mani dewa habuhabui vane‑tawanei. Dewa‑vidovidoha a venavenau taina deinake. Aituhu dewa‑vidovidoha wayahikaia mamaei, aka pata katoha‑vi‑anaika, kadu yaka dewa tomotau wayahia bigana. Aituhu dewa‑vidovidoha wayahikaia mamaei, eha kavi‑bwanou, eha kavona‑vanevane, kadu eha kanua‑vane. \v 5 Kadue eha kaipupu‑kedewa tomotau wayahia, ka eha nau‑wawanika kadewa‑dadani mani tomotau yaka nuanua ana heta iveneveneka. Ka eha memeanina kanua‑goyo, ka eha mani tomotau yai dewa goyona wayahikaia kanua‑tania. \v 6 Aituhu dewa‑vidovidoha wayahikaia mamaei, avi tuta mani tomotau dewa goyona ivaniahei, eha kadewa‑haiawa dewana wayahina, kate avi tuta vona tunuhina vanevane, kadewa‑haiawa.\x + \xo 13:6 \xt Rom 12:9.\x* \v 7 Aituhu dewa‑vidovidoha wayahikaia mamaei, tuta habuhabuna dewa goyona kabou‑potei mani tomotau wayahia, ka tuta habuhabuna ahiahina kavitumahanei yaiaka yai dewa wayahi, ka tuta habuhabuna yaka nua‑vaniaha nui dewa ahiahina kapotepotei, ka tuta habuhabuna kagwagwaheyei.\x + \xo 13:7 \xt 1Pi 4:8.\x* \p \v 8 Dewa‑vidovidoha eha na‑iakwa, kate maꞌ‑vavaha. Ataina apa‑taputapu imamaei, kate apaina ina‑iakwa. Ataina aitam am‑venena mamaei, e tomotau ai pata ina‑ipupu movi tunina tunina wayahina, kate apaina am‑vene‑nana na‑iakwa. Ka ataina tupwai tomotau wayahia nua‑uya mamaei, kate apaina nua‑uyana na‑iakwa. \v 9 Iuna ataina tuta wayahina yaka nua‑uya tupwana, kadu avi apa‑taputapu ataina ivinꞌ‑omo, eha dewa habuhabuna wayahina iapa‑taputapue, kate tupwai ai heta. \v 10 Kate nua‑uya ahihi‑vainena omomo, ka tuta tepakaia wayahina nua‑uyana kavaniahei. Ka auyewana wayahina yaka nua‑uya ataina wayahikaia na‑maiova. \v 11 Yawaika tanopia deina. Tuta nonova wayahina yauke tevana. Wayahina, yau ipupu tevana yai ipupu deina, kadu yau nuanua tevana yai nuanua deina, kadu nuanua habuhabui abou‑viwavei tevana ibou‑viwavei deina. Kate tutana avi‑onoto, tevana yai dewa habuhabuna ani‑tawanei. \v 12 Ka ataina itoka tau ekalesia tevana deina. Ataina eha Tau Ito‑yavuha‑nana ana dune kata‑dune‑vidoha. Aviani aka pata kadueyei tepana gelasi wayahina kadudueyei deina. Kate apaina tauna wayahina kavi‑tepa‑duedue. Ataina tuta yau anamana tupwana, kate apaina, auyewana wayahina, akanai tauna anꞌ‑anamane‑vidohei, tauna avaha anamane‑vidoheu aitamoata deina. \v 13 Ka yau vonana a pai nau‑yehata wayahina taina. Dewa ananina aitonu imaꞌ‑vavaha, vivane vitumahana, ka nua‑vaniaha, ka kadu dewa‑vidovidoha. Ka aitonu wayahia dewa‑vidovidoha vane‑tawanei.\x + \xo 13:13 \xt 1Te 1:3.\x* \c 14 \p \v 1 Wayahina, nau‑wawanimi ubebebewa naona tomotau udewa‑vidovidohei. Kadu nau‑wawanimi tuta aitamoata wayahina yami nuanua am‑venena‑kavovo Nuana Ahihinata wayahina uvaniahei. Ka kadu am‑vene‑naia habuhabui wayahia aitam hetana mamaei. Wayahina, yau nuanua wayahimi itomi Yaubada yana vona unaunau‑waheyei.\x + \xo 14:1 \xt 1Ko 12:31; 14:39.\x* \s1 Ponaitu Wahuma Ai Venavenau \p \v 2 Iuna aituhu aviyaivia iaipuipupu ponaitu wahuma wayahia, eha tomotau wayahia iaipuipupu, kate taui Yaubada ana heta wayahina iaipuipupu. Wayahina, eha aitam koiaka tanopia ana pata ponaituia inononi. Akanai, tau ipupu‑naia nua‑uya hivahivai iaipuipupuei nuai wayahia, kate mani tomotau eha inua‑hau. \v 3 Ka aituhu aviyaivia inaunau‑wahe tunuhina, taui tomotau iaivaitei, ivo‑vi‑bagibagi, ivo‑vi‑vatui, kadu iaipupu‑bigebigei. \v 4 Ka aituhu aviyaivia ponaitu wahuma wayahia iaipuipupu, taui ai heta iaivaitei. Kate aituhu aviyaivia inaunau‑wahe tunuhina, taui tau ekalesia habuhabui iaivaitei. \v 5 Aituhu aitamoata aitamoata wayahimia ami pata ponaitu vovoui ivinꞌ‑omo wayahimia Nuana Ahihinata wayahina uaipuipupu, dewana wayahina uvo‑vi‑dewa‑haiawiu. Kate yau nuanua ananina aitamoata aitamoata wayahimia ami pata unaunau‑wahe tunuhina. Iuna taui yai paisewa inaunau‑wahe taui yai paisewa ponaitu wayahia iaipuipupu vane‑tawanei. Aituhu tau ipupu‑naia kadu ai pata ponaituia ivo‑vinei, akanai tau ekalesia ai pata ividoha deina. \p \v 6 Unononi. Aituhu yauke aomo wayahimia, ka aituhu ponaitu wahuma wayahina aipupu wayahimia, medeina uvidoha dewana wayahina? Aituhu yau nuanua uvidoha yau dewa wayahina, akanai, nau‑wawaniu nua‑uya vovouna asi‑vinꞌ‑omanei wayahimia, o kadi anamana vovouna avo‑vi‑mahetemi, o kadi apa‑taputapu apa‑taputapuemi, o kadi ami veimea aviwavenemi. Ka dewaia wayahia uvidoha. \v 7 Ka kadu aitam pai dune avenemi tumo o pai viam‑toutou wayahina. Taui eha ai pata itoutou. Ka aituhu tomotau tumo ivaini‑kavokavovoi, o aituhu pai viam‑toutou inavi‑kavokavovoi, medeina yaiai ahe iaheahe tunuhina? Eha ai pata. \v 8 O aituhu aviyaivia tau nau‑havia ai bwegigi ivaini‑kavokavovoi, medeina tau nau‑havia inꞌ‑anamane nau‑wawani havia wayahina ivo‑vi‑aiaia? Eha ai pata. \v 9 Ka itoka tau ekalesia deinake. Aituhu ponaitu wahuma wayahina kaipuipupu, medeina yaiaka yaka vona anꞌ anamana inꞌ‑anamanei? Aituhu kadedewei deina, yaka vona awakabina. Wayahina, nau‑wawanika movikaia wayahia kaipuipupu. \v 10 Ka vona ahiahina, tanopi taina wayahina movi habu‑vainei imamaei, tau vi‑meagai tunina tunina ai pata taui movia inononi, inꞌ‑anamanei. \v 11 Wayahina, aituhu koiaka movina wayahina ipuipupu wayahiua, ka aituhu yauke eha movina atꞌ‑anamane, tauna aitam tau bwanibwani yauke wayahiua deina, ka yauke kadu tau bwanibwani tauna wayahina deina. \v 12 Avaha anamanemi yami nuanua am‑venena‑kavovo Nuana Ahihinata wayahina uvaniahei. Ka avi tuta itomi tau ekalesia unau‑hohoni, nau‑wawanimi am‑vene‑naia yaiami ina‑ivaitei usi‑vinꞌ‑omanei. \p \v 13 Ka aituhu aviyaivia wayahimia ami am‑vene‑naia ponaitu wahuma wayahia uaipuipupu, taumi nau‑wawanimi kadu uviama Yaubada ponaituia ai vo‑vine nꞌ‑awaehemi uvaniahei, e ami pata yaiami uvo‑vi‑mahetei. \v 14 Aituhu ponaitu wahuma wayahina aviama, akanai nuau wayahina aviama, kate viamana anꞌ anamana eha ata‑nua‑hau. \v 15 Wayahina, medeina avidoha? Etawana ainua ahiahina. Yauke nau‑wawaniu nuau wayahina aviama, kadu nau‑wawaniu moviua aviama. Kadu deinake, nau‑wawaniu nuau wayahina anꞌ‑ahe kadue nau‑wawaniu moviua anꞌ‑ahe deina. \v 16 Avi tuta unau‑hohona utapanono, tupwai tomotau imamaei, ka eha ponaituia wahuma wayahina itꞌ‑anamane. Wayahina, aituhu Yaubada unau‑kaiwei nuami wayahina, taui nuai eha inꞌ‑am‑haui. Wayahina, yami nau‑kaiwa na‑iakwa, taui eha ai pata inꞌ‑awaehe aitamoata wayahimia, ka eha ai pata ina‑vona, “Ana pata deina”. \v 17 Vona ahiahina, itomi ponaituia wahuma Yaubada wayahina unau‑kaiwa nuami wayahina, ka eha uvitupu. Kate yaiami nui umamaei, taui medeina ividoha? Yami vona taui wayahia hivahivana. \v 18 Akanai, vona ahiahina, tuta tuta yauke taua ponaitu wahuma wayahia aipuipupu, kadu yau ipupu wayahia tuta habuhabuna ka itomi yami ipupu wayahia tuta tupwai ai heta. Ka dewana wayahina Yaubada anau‑kaiwei. \v 19 Kate yau nuanua yaka tapanono nihenina tunina. Avi tuta kanau‑hohona katapanono, yauke yau nuanua ananina vona aitonuata ai heta aipupu movikaia, ka aituhu tomotau ai anamana inononi, ka aituhu yai etawana ividoha, akanai dewana dewa ahiahina. Aituhu ponaitu wahuma wayahina vona ai yau 10,000 aipuipupu, medeina mani tau ekalesia ividoha? Eha ai pata. \p \v 20 Yaiau, eha nau‑wawanimi unuanua yaheyahe deina. Aituhu dewa goyona wayahina, akanai itomi nau‑wawanimi unuanua tevana kikitumi deina. Kate aituhu dewa ahiahina wayahina, nau‑wawanimi unuanua tomotau anani deina.\x + \xo 14:20 \xt Epe 4:14.\x* \v 21 Iuna Iginuma nihenina Kauvea yana vona aitam mamaei, ivona, \b \q1 “Apaina tau bwanibwani avi‑tunei iomomo, \q2 e mani movi wayahia yau yoko wayahia \q3 yau vona ihaehaeyei. \q1 Kate yau yoko eha yai nuanua \q2 yau vonaia inononi, \q3 ka eha yai nuanua ivi‑munie.” \b \m Kauvea ipupu deina.\x + \xo 14:21 \xt Isa 28:11-12.\x* \v 22 Wayahina, kadueyei ponaitu tunina tunina iomomo iaiaya wayahi. Ka iaiaya‑naia eha tau vitumahana wayahi ivinꞌ‑omo, kate ivinꞌ‑omo tau va‑hamwahamwana ina‑ivaitei ivitumahanei. Ka nau‑wahe itoka tau ekalesia wayahika, eha tau va‑hamwahamwana wayahi. \v 23 Wayahina, aituhu itomi tau ekalesia habuhabumi unau‑hohona utapanono, ka aituhu habuhabumi uvi‑putu uaipuipupu ponaitu tunina tunina wayahia, ka aituhu tupwai tomotau nui umimini, ka ponaituia eha itꞌ‑anamane, o aituhu tupwai eha yai vitumahana nui umimini, taui medeina inuanua? Akanai inuanua habuhabumi avaha uvi‑kwavakwava, a?\x + \xo 14:23 \xt Dew 2:13.\x* \v 24 Kate aituhu habuhabumi movimia Yaubada yana vona uhaehaeyei, ka aituhu taui eha yai vitumahana nui umimini, akanai apaina, avaha Yaubada yana vona habuhabumi wayahimia inononi, taui inꞌ‑anamanei taui tau goyogoyoi, kadu inꞌ‑anamanei nau‑wawani inua‑vinana.\x + \xo 14:24 \xt Ioni 16:8.\x* \v 25 Kadu avi nuanua tuta nonova a itoava auyewana wayahina nuai nihenia ihivahivai, vo‑kwayavonina Yaubada habuhabuna si‑vinꞌ‑omanei. Iakwa, e tomotaui nau‑wawani ipeu. Ka Yaubada iawa‑davei, ka memeanina wayahia ina‑vona, “Vona ahiahina, Yaubada nui umamaei baina!” \s1 Tapanono A Venavenau Tunuhina \p \v 26 Yaiau, medeina yami etawana tapanono wayahina uvo‑vi‑aiaia ahiahina? Yami nau‑hohona nihenina aitamoata aitamoata wayahimia yami paisewa tunina tunina mamaei. Wayahina, tupwami na ahemi uomomo, ka tupwami na viwavenemi uomomo, ka tupwami na si‑vinꞌ‑omanami uomomo, ka tupwami na ponaitumi wahuma uomomo, ka tupwami na ponaitumi wahuma a vo‑vine uomomo. Ka avonemi, nau‑wawanimi dewa aitamoata aitamoata udedewei tau ekalesia habuhabui ai vidoha wayahina.\x + \xo 14:26 \xt 1Ko 12:8-10.\x* \v 27 Wayahina, aituhu tupwami yami nuanua ponaitu wahuma wayahina una‑ipupu, akanai aitonuata wayahimia, eha habuhabumi. Wayahina, aitam wayahimia ena‑ipupu. Na‑iakwa, nau‑wawanimi aitam wayahimia ponaituna evo‑vinei yaiami wayahi. Na‑iakwa, kadu aitam wayahimia am pata ena‑ipupu. Nau‑wawanimi dewana a venavenau uvi‑muniei deina. \v 28 Kate aituhu eha aitam koiaka wayahimia ana pata ponaituia na‑vo‑vine, akanai tau ipupu habuhabumi nau‑wawanimi ugenuana tuta tapanono nihenina. Ka akanai aitamoata aitamoata wayahimia am heta wayahima yam viama Yaubada wayahina evona‑bigebigem. \p \v 29 Ka venavenau aitamoata wayahina deina, tau nau‑wahe nau‑wawani ainua o aitonu inaunau‑wahe. Ka tuta aitamoata wayahina yaiai tupwai nau‑wawani ivanevaneneha ahiahina, e taui ai pata vonaia ivi‑nua‑dadani vivane Yaubada yana vona o eha.\x + \xo 14:29 \xt 1Te 5:21.\x* \v 30 Ka aituhu aitam tau nau‑wahe manumanuena, ka aituhu nua‑uya vovouna vinꞌ‑omo tauna wayahina, tau nau‑wahena mimini, ipuipupu nau‑wawani na‑genuana, e a niam nꞌ‑awaehei na‑mini na‑ipupu. \v 31 Ka itomi tau nau‑wahe aitamoata aitamoata ami pata unaunau‑wahe deina, ka tau ekalesia habuhabumi ami pata nua‑uya uvaniahei, kadu ami pata nuami na‑vo‑vi‑vatui. \v 32 Itomi ami pata ugenuana, upotapotami, iuna tau nau‑wahe ai pata nuai iveimeyei deina. \v 33 Itomi nau‑wawanimi yami tapanono uveimeyei tunuhina deina, iuna Yaubada ya nuanua wayahika nua gomagomanina nui katapanono, ka eha kavo‑vi‑wahawahanika. \p Ka ekalesia aitamoata aitamoata nihenina vaivinei ai veimea aitamoata mamaei, vivane \v 34 taui nau‑wawani tapanono nihenina igenuana. Ka Mosese ya veimea nihenina aitam veimea mamaei, ivona inua‑opu, igenuana deina.\x + \xo 14:34 \xt 1Ko 11:3; 1Ti 2:12.\x* \v 35 Ka aituhu utapatapanono, ka aituhu aitam viwavenena vitana vinꞌ‑omo, ka aituhu vaivine yai nuanua viwavene‑nana wayahina ivi‑tanatanaiei, taui nau‑wawani ipotapota a itoava tapanono na‑iakwa wayahina, e imavi‑havine yai manua wayahina, e taui yai onoto wayahina ivi‑tanaiei, e yai onoto na‑vo‑vi‑mahetei. Iuna aituhu vaivine ipuipupu tapanono nihenina, dewana vivane pai ini‑yauyau wayahikaia. \v 36 Aituhu yam nuanua evi‑vonavona dewana wayahina, yau vi‑tanai wayahima taina. Kaiwadi, Yaubada yana vona vinꞌ‑omo naona wamke wayahima? O kaiwadi, Iginuma eginumi? O kaiwadi, itomi tau ekalesia ami heta Yaubada yana vona unononi uanamanei? Eha‑ohota. \v 37 Wayahina, avonemi aituhu aviyaivia inuanua taui tau nau‑wahe, o tau apa‑taputapu, o aituhu aviyaivia inuanua avaha am‑venena‑kavovo Nuana Ahihinata wayahina ivaniahei, taui nau‑wawani iawaehei aitamoata yau vonana wayahimia vivane Kauvea ya veimea itoka tau ekalesia habuhabuka wayahika.\x + \xo 14:37 \xt 1Io 4:6.\x* \v 38 Ka aituhu aviyaivia yau vonana ivihahaiei, akanai Yaubada tomotaui vihahaiei. \v 39 Wayahina, yaiau, nau‑wawanimi yami nuanua bagibagina mamaei unaunau‑wahe, kate taui ponaitu wahuma wayahina iaipuipupu eha uvito‑pote. \v 40 Ka yami tapanono nihenina, vona ananina taina. Itomi nau‑wawanimi dewa aitamoata aitamoata udedewei tunuhina, ka eha uvitana‑wahewahemi. \c 15 \p \v 1-2 Yaiau, nonova avinꞌ‑omo wayahimia ka Vaneana Ahiahina anaunau‑waheyei wayahimia, ka uvitumahanei, ka ataina umimini‑toyoina wayahina. Ka ataina yau nuanua Vaneana Ahiahina tanoi unuani. Ka aituhu Vaneana Ahiahina tanoi unua‑vi‑avini ahiahina, ka aituhu yami vitumahana eha awakabina, akanai tuyehana ana pata na‑ito‑yavuhimi. \v 3 Yau nau‑wahe nihenina amataedami Tau Ito‑yavuha aniga yaka dewa goyona wayahina, ka nonova Iginuma nihenina iapa‑taputapuei, kadu iginumi deina. Vaneana vivane vane ananina.\x + \xo 15:3 \xt Isa 53:5-12.\x* \v 4 Ka kadu Iesu tau matena iboui unuvovoa, ka auyewa aitonu iakwa, mini‑havine, kadu Iginuma nihenina dewaia iapa‑taputapuei, kadu iginumi deina.\x + \xo 15:4 \xt Mat 12:40; Dew 2:24-32.\x* \v 5 Ka ya mini‑havine iakwa, omo Pita wayahina ka ana dune si‑vinꞌ‑omanei, e Pita dueyei. Ka munia, tauna a tau hae anani ai yau 12 idueyei.\f a \fr 15:5 \ft Tutana Paulo ivona \fqa a tau hae anani ai yau 12 tauna ipuipupu deina iuna mani tomotau yai yoko ivi‑wahani deina. Kate avaha kanamanei Iudasa ana heta nau‑vi‑anigi. Wayahina, tuta‑nana wayahina taui ai yau vivane 11.\f* \x + \xo 15:5 \xt Luk 24:34; Mat 28:16-17.\x* \v 6 Ka munia, aitam tuta wayahina tauna vinꞌ‑omo tau vitumahana ai yau 500 kadu hetana wayahia idueyei. Ka tomotaui habuhabui wayahia yawayawai imamaei a itoava tuta ataina wayahina, ka tupwai wayahia avaha iaino‑ainei, ini‑tawaneka. \v 7 Iakwa, e vinꞌ‑omo tauna vaneina Iamesa wayahina, e tauna dueyei. Ka munia, tau hae anani habuhabui idueyei.\x + \xo 15:7 \xt Dew 1:3-4.\x* \v 8 Ka pai nau‑yehata wayahina, tauna vinꞌ‑omo yauke wayahiua, kadu yauke taua adueyei. Ka yauke yau tupua vi‑kiwada omo deina, eha tevana yai tuta ahiahina ivaniahe itupua ahiahina deina.\x + \xo 15:8 \xt Dew 9:3-6.\x* \v 9 Yauke pai nau‑yehata avinꞌ‑omo, ka Iesu a tau hae anani habuhabui wayahia au wava kikituna. Iuna nonova yauke onoto manimaniniu, ka Yaubada ya tau vitumahanaia avo‑vi‑vihai. Eha nau‑wawaniu avi‑tau hae ananiu.\x + \xo 15:9 \xt Epe 3:8; 1Ti 1:15.\x* \v 10 Kate Yaubada ate‑nuanuaieu, e ivaiteu. Ka ataina avi‑tau hae ananina aitam, iuna anau‑kaiwa ananina yanꞌ ate‑nuanuai wayahiua, eha ata‑dewa‑kavokavovo. Ka apaisewa toyoina, ka yau paisewa tau hae anani habuhabui yai paisewa vane‑tawanei. Ka eha yauke au heta apaisewa, kate Yaubada yanꞌ ate‑nuanuai niheniua paipaisewa ivaiteu.\x + \xo 15:10 \xt 2Ko 11:23.\x* \v 11 Wayahina, aituhu tau hae‑naia inaunau‑wahe unononi, o aituhu yauke anaunau‑wahe unononiu, itoai tau nau‑wahe yama nau‑wahe aitamoata, ka nau‑wahena wayahina Tau Ito‑yavuha uvitumahanei. \p \v 12 Avaha uanamanei Tau Ito‑yavuha ya mini‑havine anigea anaunau‑waheyei wayahimia. Kate ataina tupwami uvonavona, “Eha ana pata tomotau anigea imini‑havine.” Wayahina, yau vi‑tanai wayahimia mamaei. Aviani wayahina uvonavona deina? \v 13 Aituhu yami vonana tunuhina, ka aituhu eha ana pata tomotau imini‑havine, akanai eha ana pata Tau Ito‑yavuha mini‑havine. \v 14 Ka aituhu yami vonana tunuhina, ka aituhu Tau Ito‑yavuha eha ta‑mini‑havine, akanai itoai yama nau‑wahe vivane nau‑wahe‑kavokavovo, kadu itomi yami vitumahana vivane awakabina. \v 15 Ka kadue aituhu yami vonana tunuhina, itoai vivane tau hae vitupu Yaubada wayahina. Iuna avaha ahaeyemi vivane Yaubada Tau Ito‑yavuha si‑vi‑mini‑havinei anigea. Kate aituhu yami vonana tunuhina, eha ana pata Yaubada tauna na‑si‑vi‑mini‑havine anigea. \v 16 Iuna aituhu eha ana pata tomotau imini‑havine anigea, akanai eha ana pata Tau Ito‑yavuha na‑mini‑havine anigea. \v 17 Ka kadue, aituhu Tau Ito‑yavuha eha ta‑mini‑havine, akanai itomi yami vitumahana vivane awakabina. Wayahina, ataina itomi yami dewa goyona mamaei. Eha aitam pai nua‑piaha wayahimi. \v 18 Ka aituhu yami vonana tunuhina, e taui habuhabui nonova Tau Ito‑yavuha ivitumahanei, ka munia iaino‑ainei, akanai tuta ataina wayahina avaha yawai‑vavaha itutu‑haini, a? \v 19 Ka aituhu itoka, Tau Ito‑yavuha a tau vitumahana, yaka vidoha vinꞌ‑omo yaka tuta tanopi taina ana heta wayahina, akanai, mani tomotau nau‑wawani iate‑nuanuaieka ka tauka ibegoka ananina. \v 20 Kate avonemi, yami vonana eha tunuhina. Vona ahiahina, Tau Ito‑yavuha avaha anigea mini‑havine. Ka tauna taui habuhabui avaha iaino‑ainei eta‑naoi, ka tauna avaha yawai‑vavaha vaniahei. Ka munia, taui kadu imini‑havine aitamoata deina. \s1 Tuta Pai Nau‑yehata \p \v 21 Dewa ainua ivinꞌ‑omo onoto ainua wayahia. Tuta nonova wayahina aniga vinꞌ‑omo iuna onoto aitam yana dewa wayahina. Ka ataina mini‑havine anigea vinꞌ‑omo iuna kadu aitam onoto yana dewa wayahina.\x + \xo 15:21 \xt Rom 5:12.\x* \v 22 Ka vona ahiahina, itoka tomotau habuhabuka yaka aniga kavaniahei Adam wayahina, kadue itoka habuhabuka mini‑havine kavaniahei Tau Ito‑yavuha wayahina. \v 23 Ka nau‑wawanika kapotapota tuta ahiahina wayahina. Naona Tau Ito‑yavuha nau‑wawani mini‑havine vaniahei. Ka munia, avi tuta tauna na‑mavi‑havine wayahina, tauka ya tomotau habuhabuka kadue mini‑havine kavaniahei.\x + \xo 15:23 \xt 1Te 4:16; SiV 20:5.\x* \v 24 Na‑iakwa, tuta pai nau‑yehata na‑omo. Ka auyewana wayahina Tau Ito‑yavuha ya pai veimea Amaka Yaubada na‑vene‑havinei. Kate naona Tau Ito‑yavuha nau‑wawani tauna a havia habuhabui, kadu yai bagibagi habuhabui, kadu yai pai veimea habuhabui na‑vita‑vovoni. Na‑iakwa, e tauna ya pai veimea Amana na‑vene‑havinei. \v 25 Tau Ito‑yavuha nau‑wawani dewa habuhabuna veimeyei a itoava tauna a havia aitamoata aitamoata bagibagi‑tawanei wayahina.\x + \xo 15:25 \xt Mat 22:44.\x* \v 26 Ka tauna a havia pai nau‑yehata vivane Aniga ana heta. Wayahina, tuta pai nau‑yehata wayahina, tauna kadu Aniga na‑vita‑vovoni.\x + \xo 15:26 \xt SiV 20:14.\x* \v 27 Tau Ito‑yavuha dewaia habuhabui ana pata, iuna \b \q1 “Yaubada avaha dewa habuhabuna aena bou‑opuei” \b \m ka Yaubada awaehei na‑veimeyei deina. Ka matainana nihenina ivona “dewa habuhabuna” kate vonana anꞌ anamana eha Tau Ito‑yavuha ana pata kadu Yaubada na‑veimeye deina. Kate anꞌ anamana vivane Yaubada dewa habuhabuna Tau Ito‑yavuha aena boui akanai Tau Ito‑yavuha na‑veimeyei.\x + \xo 15:27 \xt Sam 8:6.\x* \v 28 Ka avaha Tau Ito‑yavuha tauna ya pai veimea Amana vene‑havinei, akanai tauna ya nua‑opu nui kadu Amana vi‑ateteyei. Ka tuta pai nau‑yehata wayahina, Yaubada tauna ya pai veimea habuhabuna na‑veimeyei tunuhina deina. \s1 Paulo Ya Pai Mini Naona Wayahina Mavi‑havine \p \v 29 Wayahina, ataina yau pai mini naona wayahina amavi‑havine. Aituhu eha ana pata tomotau imini‑havine anigea, medeina kana‑vona taui avaha ivi‑bapitaiso tau aninigai wayahi wayahia? Aituhu eha ana pata tau aninigai imini‑havine, aviani wayahina tomotaui ivi‑bapitaiso wayahi?\f a \fr 15:29 \ft Eha memeanina mataina taina anꞌ anamana kavaniahe. Kaiwadi, tupwai tau sinasinapui ivona nonova tomotau yai dewa deina. Avi tuta Vaneana Ahiahina inononi, ivitumahanei, munia inua‑vita yai tupua‑nenenehi wayahi, iuna taui mwagemwagei avaha ianiga. Wayahina, tuta tanoi wayahina, tomotau kadu aitam bapitaiso ivaniahei yai tupua‑nenenehi wayahi. Kaiwadi, Yaubada awaehei idedewei deina o eha. Eha katꞌ‑anamane.\f* \v 30 O kadue itoai tau hae ananiai medeina? Aituhu eha ana pata anigea amini‑havine, aviani wayahina vitana kadu inahe tunina tunina wayahina abebebewa ananina babau aitamoata aitamoata wayahina?\x + \xo 15:30 \xt Rom 8:36.\x* \v 31 Vona ahiahina, auyewa aitamoata aitamoata wayahina yauke anianiga deina, iuna eha ani‑hoina yawaiu avo‑haini. Yaiau, eha avitupu. Vonana vona tunuhina. Yauke adewa‑haiawa wayahimi, iuna aivaitemi Tau Ito‑yavuha Iesu yaka Kauvea uvitumahanei yau nau‑wahe wayahina. \v 32 Ka nonova meagai Epesusi wayahina vahitau udaudana anau‑haviei. Ka aituhu dewana adewei au nau‑pata baina tanopia ana heta wayahina, avaha avi‑kwavakwava ani‑vainena, a? Medeina avidoha? Tupwai tomotau yai vona tana‑minikuna ivona, \b \qm1 “Ataina nau‑wawanika kadewa‑haiawa, \qm2 kamam kadu kanimnim, \qm3 iuna ma‑putua kanꞌ‑aniga.” \b \m Ka aituhu eha ana pata tomotau anigea imini‑havine, akanai, tomotaui yai vona tana‑minikunana vivane tunuhina.\x + \xo 15:32 \xt Isa 22:13.\x* \v 33 Kate vona tana‑minikuna tunina avonemi, vivane, \b \qm1 “Taui yai dewa goyona ai pata \qm2 mani tomotau yai dewa tunuhina ivi‑goyoi.” \b \m Wayahina, nau‑wawanimi udune‑vivinimi. Iuna tau vitupu imamaei, yai nuanua inonomi. \v 34 Itomi nau‑wawanimi umavi‑havine nuanua tunuhina wayahina, ka yami dewa goyona ubou‑ohoi. Avonemi deina iuna tupwai wayahimia mwagemwagemi Yaubada ya nuanua wayahina. Ka itomi tau vitumahana nau‑wawanimi una‑ini‑yauyau tau tapanono mwagemwagei wayahi. Ka aituhu aviyaivia wayahimia sinasinapumi, akanai avaha yau vonana wayahina unua‑hau. \s1 Ininika Vovouna \p \v 35 Kaiwadi tupwami vi‑tanai taina uvi‑tanatanaiei, una‑vona, “Aituhu ana pata tomotau imini‑havine, taui ai dune medeina? Ka avi inini wayahia?” \v 36 Ka avonemi vi‑tanai‑nana mwagemwagena. Iuna aituhu tau baguna aitam waipei baguni, akanai waipeina nau‑wawani nꞌ‑aniga tanopia, e munia wanohina vovouna ivinꞌ‑omo kadu yawaina vovouna itabotabo.\x + \xo 15:36 \xt Ioni 12:24.\x* \v 37 Ka avi tuta tau baguna ibagubaguna, taui eha uana houna ibagubaguna. Eha‑ohota. Taui utuna pwavuna ibagubaguna, witi\em V\em* utuna deina, o kadi pegapega utuna deina. \v 38 Ka munia, ininina vovouna boui, avi dune vovouna Yaubada ya nuanua wayahina deina. \v 39 Ka kadu aitam pai dune wayahikaia vahitau wayahia mamaei. Vahitau tunina tunina, ka kadu vioi tunina tunina. Eha aitamoata. Itoka tomotau vioka aitam, ka vahitau vioi tunina, kadue manua vioi tunina, kadue iana vioi tunina. \v 40 Ka kadu aitam yaka pai dune wahuma mamaei. Iuna Yaubada ya vevewana tupwai imamaei wahuma, kadue tupwai imamaei tanopia. Ka taui wahuma imamaei didigai tunina, kadue taui tanopia imamaei didigai tunina. \v 41 Ka babau didigana aitam, ka wahava didigana tunina, kadue wadima aitamoata aitamoata didigai tunina tunina. \p \v 42 Ka avi tuta tomotau imini‑havine anigea, taui yai vinꞌ‑omana deina. Avi tuta aitam tomotau inusi, yaiana iomo, e tau matena iepe itavuni. Idedewei deina iuna tomotauna ininina aninigana. Kate mini‑havine anꞌ auyewa wayahina, tomotauna na‑omo, ka ininina vovouna maꞌ‑vavaha. \v 43 Tutana tomotauna yaiana tau matena itavuni, vona ahiahina, tau matena ihanuana, ka ana dune goyona. Kate mini‑havine anꞌ auyewa wayahina, ininina vovouna didigana nui na‑omo, ka kadu bagibagina.\x + \xo 15:43 \xt Pili 3:20-21.\x* \v 44 Ka tau mate‑nana itavuni naona tomotau‑nana ininina ya tupua wayahina tanopi wayahina vinꞌ‑omo. Kate mini‑havine anꞌ auyewa wayahina, ininina vovouna nua wayahina na‑omo. \p Wayahina, aituhu ininika tanopi wayahina imamaei, vona ahiahina, ininika nua wayahina imamaei deinake. \v 45 Ka Iginuma nihenina mataina kavaniahei deina, ivona, \b \q1 “Onoto naona, ana wava Adam, \q2 yawaina epei, yawayawaina.” \b \m Ka “Adam” pai nau‑yehata vivane aitam nua, e tauna yawaika veneveneka.\x + \xo 15:45 \xt Nao 2:7.\x* \v 46 Dewaia nua wayahina ivinꞌ‑omo eha ieta‑naonao, kate dewaia tanopi wayahina ivinꞌ‑omo ieta‑naonao. Ka munia, dewaia nua wayahina ivinꞌ‑omo. \v 47 Ka kadueyei, apunava tanopi wayahina Yaubada onoto naona vevewanei deina. Kate onoto vꞌ‑inuana wahuma wayahina opu‑me deina. \v 48-49 Onoto naona tanopi wayahina vivane waka. Ka yaka tupua kadu ininika ivinꞌ‑omo tauna wayahina. Wayahina, itoka ininika tauna ininina aitamoata. Ka avi tuta yawaika na‑iakwa wayahina, akanai kanꞌ‑aniga, tauna deina. Kadu onoto‑nana opu‑me wahuma wayahina deinake. Ataina tuta tauna avaha yawai‑vavaha vaniahei ininina vovouna wayahina. Ka aituhu aviyaivia wayahikaia kavitumahanei, akanai itoka ininika vovouna tauna ininina vovouna aitamoata deina kavaniahei. \p \v 50 Ataina ahaeyemi, tomotau vioka kadu dayahika eha ai pata Yaubada ya pai veimea wahuma nihenina imamae. Iuna idavudavuni. Kadu eha Yaubada ya nuanua ininika taina idavudavuni yawai‑vavaha ivaniahei. \v 51 Wayahina, unononi, ka vona hivahivana aitam avo‑vi‑mahetemi, unꞌ‑anamanei. Eha nau‑wawanika habuhabuka kaino‑aineka! Ka vona ahiahina, habuhabuka nau‑wawanika ininika na‑vo‑vinei.\x + \xo 15:51 \xt Mat 24:31.\x* \x + \xo 15:51 \xt 1Te 4:15-17.\x* \v 52 Ka vo‑vina‑nana vo‑kwayavonina na‑omo. Ika, vonaina a vinꞌ‑omana deina. Ka auyewana wayahina, anelose bwegigi pai nau‑yehata na‑vaini. Na‑iakwa, tau aninigai imini‑havine na inini maꞌ‑vavaha ivinꞌ‑omo. Na‑iakwa, e Yaubada habuhabuka ininika na‑vo‑vinei tunina. \v 53 Dewaia nau‑wawani ivinꞌ‑omo deina, iuna ataina nuaka ininika davudavuni iweteweteni. Ka eha aka pata yawai‑vavaha kavaniahe deinake. Wayahina, nuaka nau‑wawani inini imaꞌ‑vavaha iweteni. Na‑iakwa, aka pata yawai‑vavaha kanuinu.\x + \xo 15:53 \xt 2Ko 5:4.\x* \v 54 Ka avi tuta nuaka ininika davudavuni ini‑tawanei, ka avaha ininika imaꞌ‑vavaha iweteni, akanai auyewana wayahina aitam vona nonova iginumi mamaei anꞌ anamana vaniahei. Vonana ivona, \b \q1 “Kaiwa ananina! \q2 Dewa‑haiawa avaha Aniga tononi‑yehai, iakwa.”\x + \xo 15:54 \xt Isa 25:8.\x* \b \m \v 55 Ka kadu aitam vona Iginuma nihenina mamaei, vivane vi‑tanai, ivona, \b \q1 “O Aniga, \q2 ataina yam nua‑vane ka yam bagibagi aveta?” \b \m Akanai, ina‑iakwa!\x + \xo 15:55 \xt Ose 13:14.\x* \v 56 Nonova a itoava auyewana wayahina, Aniga ya bagibagi vi‑goyoka ka bagibagi‑nana vinꞌ‑omo dewa goyona wayahina, kadu dewa goyona a bagibagi vinꞌ‑omo Mosese ya veimea wayahina.\x + \xo 15:56 \xt Rom 7:13.\x* \v 57 Kate kaiwa ananina Yaubada wayahina! Iuna Iesu yaka Tau Ito‑yavuha avaha dewa goyona vi‑peui. Ka Yaubada awaeheka Iesu yana dewa wayahina kavidoha‑vavaha, kadu kadewa‑haiawa‑vavaha. \v 58 Wayahina, yaiau ahiahimi, itomi nau‑wawanimi tuta habuhabuna wayahina umini‑toyoina. Eha aitam aviani unꞌ‑awaehe na‑vo‑tahomi una‑novo yami vitumahana wayahina. Eha‑ohota. Ka kadue yaiau, aituhu tuta habuhabuna wayahina Kauvea ya paisewa uawaehemi udedewei, vona ahiahina, paisewana eha awakabina. Iuna avaha uanamanei, aituhu ataina Kauvea ya paisewa upaipaisewei, apaina ami nau‑pata potapotami uvaniahei. \c 16 \s1 Me Korinita Yai Am‑venena‑kavovo \p \v 1 Kadu aitam pai mini mamaei, vivane itomi yami am‑venena‑kavovo Yaubada ya tomotau Ierusalem imamaei wayahi. Ataina itomi ami veimea aveimeyemi udedewei avaha me Galatia aveimeyei idedewei aitamoata deina.\x + \xo 16:1 \xt Rom 15:25-26; 2Ko 8:1-9.\x* \v 2 Yami auyewa tapanono wayahina, wiki aitamoata aitamoata nihenia, aitamoata aitamoata wayahimia nau‑wawanimi yami kina utana‑vewani ami nau‑pata awaehemi deina, ka kinaia tupwai upoyꞌ‑avini yami am‑venena‑kavovo wayahina. Ka kinaia ugwaugwaui imamaei, upotapota a itoava avinꞌ‑omo wayahimia wayahina. Ka auyewana wayahina, avaha yama paisewa uvo‑vi‑meani deina. \v 3 Ka itomi tau ekalesia nau‑wawanimi yami ononotoi aitonuata uvi‑nua‑dadanei vivane yami tau dune. Ka yauke yami tau dune‑naia yai pai mataeda me Ierusalem wayahi aginumi avenei. Na‑iakwa, avi‑tunei ina‑vane meagai Ierusalem wayahina, e yami kinaia tau vi‑meagai‑naia inꞌ‑am‑veneneyei. \v 4 Ka aituhu itomi yami nuanua kadu yauke tau dune‑naia nui avanevane, akanai kawaehei aitamoata deina, e yauke aeta‑naoi Ierusalem wayahina. \s1 Paulo Ya Vi‑nua‑hauhau \p \v 5 Ataina tuta nuanuau naona papani Masedonia atutu‑vivini, ka ekalesia‑naia anau‑vi‑taui. Na‑iakwa, anꞌ‑omo wayahimia.\x + \xo 16:5 \xt Dew 19:21.\x* \v 6 Ka apaina, avaha avaniahami, kaiwadi, nui kamamaei auyewa tupwai nihenia. Ka aituhu apaina ana dune ahiahina wayahiua, akanai kwadudu ana tuta a wahava aitonuata nui kamamaei. Ka avi tuta kwadudu ana tuta na‑iakwa, akanai itomi ami pata una‑ivaiteu yau nae wayahina, avi meagai wayahina o avi papani wayahina Yaubada vi‑tuneu ana‑ne.\x + \xo 16:6 \xt Rom 15:24.\x* \v 7 Yau nuanua apaina adueyemi iuna ataina eha yau nuanua avinꞌ‑omo wayahimia, anau‑vi‑taumi. Aituhu ataina avinꞌ‑omo, yaka tuta kutakutana, ka eha aka pata kanau‑basekwa ahiahina. Ka aituhu yaka Kauvea ya nuanua, yau nuanua tuta tupwana bana mamanaina nui kamamaei, e aka pata kanau‑basekwa ahiahina deina. \v 8 Ataina tuta yauke meagai Epesusi wayahina amamaei. Ka yau nuanua baina amamaei a itoava Penitekosi Toneina na‑iakwa wayahina. \v 9 Yau nuanua amamaei meagai taina. Iuna Yaubada avaha ivaiteu au pata paisewa ananina apaipaisewei baina. Ka tau vi‑meagai habuhabui au havia kadu imamaei.\x + \xo 16:9 \xt Dew 19:8-10; 2Ko 2:12.\x* \p \v 10 Ka aituhu Timoti na‑omo wayahimia, nau‑wawanimi udewa‑tomotauei. Iuna tauna Kauvea ya paisewa paipaisewa, yauke deina.\x + \xo 16:10 \xt 1Ko 4:17.\x* \v 11 Kadu nau‑wawanimi udune‑vi‑avini, ka eha uvihahaiei. Ka avi tuta tauna ya nuanua mavi‑havine wayahiua, akanai itomi nau‑wawanimi nua gomagomanina nui tauna kadu mani vavaneika nui una‑ivaitei yai nae wayahina. Yauke baina tauna yaiaka nui apotapotai imavi‑havine wayahiua.\x + \xo 16:11 \xt 1Ti 4:12.\x* \p \v 12 Vane taina aka niam ana wava Apolosi wayahina. Yauke yau nuanua ananina tauna yaiaka tupwai nui ivinꞌ‑omo wayahimia. Kate ataina tauna eha ya nuanua deina. Kate apaina, kadi aituhu tuta ahiahina vaniahei, akanai tauna kadu na‑omo wayahimia.\x + \xo 16:12 \xt 1Ko 3:6.\x* \p \v 13 Yau nuanua itomi wayahimi deina. Tuta habuhabuna nau‑wawanimi udune‑vivinimi. Kadu umini‑toyoina yami vitumahana wayahina. Eha umatamatauta, kate unꞌ‑ate‑vatu, kadu ubagibagi. \v 14 Kadu aviani udedewei, nau‑wawanimi dewa‑vidovidoha wayahina udedewei. \v 15 Sitepanasi kadu tauna yana yoko wayahimia imamaei avaha uanamanei. Ka taui Tau Ito‑yavuha a tau vitumahana naona itomi yami papani Akaia nihenina. Kadu nonova a itoava tuta ataina wayahina, taui yai paisewa ananina wayahina tau ekalesia iaivaitei. Wayahina, ataina agwagwaheyemi\x + \xo 16:15 \xt 1Ko 1:16.\x* \v 16 yai vona wayahimia unononi. Kadu aituhu mani tau ekalesia nui umamaei, aituhu taui yai dewa aitamoata deina, nau‑wawanimi uvi‑ateteyei. O aituhu aviyaivia ivi‑putu Kauvea ya paisewa idedewei, kadu aituhu ipaipaisewa toyoina, akanai yai pai dune uvi‑muniei. \v 17 Nonova Sitepanasi, ka Potunatusi, ka Akaikusi uvi‑tunei iomo baina wayahiua. Ka tutana ivinꞌ‑omo adueyei, vona ahiahina, adewa‑haiawa ananina. Iuna aviani avi‑kutakuta wayahimia, taui wayahia avaniahei. \v 18 Iuna taui nuau ivo‑vi‑vovoui, kadu nuami idedewei deina. Ka aituhu aviyaivia yai dewa tunutunuhina ononotoi deina, akanai nau‑wawanika ai wava kasi‑nai. \v 19 Tau ekalesia habuhabui papani Asia nihenina yai nuanua yai nau‑kaiwa wayahimia atotohi yami leta taina nihenina. Kadu Akuila ka Pirisikila yai nau‑kaiwa ananina yaka Kauvea nihenina iva‑tawanei na‑omo wayahimia. Ka tau ekalesia habuhabui inau‑hohona itapanono yai manua nihenina, taui kadue inau‑kaiwemi.\x + \xo 16:19 \xt Dew 18:2, 18, 26.\x* \v 20 Ka tau ekalesia habuhabui baina meagai Epesusi inau‑kaiwemi aitamoata deina. Yau nuanua habuhabumi unau‑kaiwemi mao ahihinata wayahina. \v 21 Ka nau‑kaiwa taina wayahimia yauke Paulo, nimaua aginumi. \p \v 22 Aituhu aviyaivia eha Kauvea idewa‑nuanuaie, akanai yau viama vivane Yaubada na‑bwanatai. Maranata, a vo‑vina, “O Kauvea, evisina”.\x + \xo 16:22 \xt Gal 1:8-9; SiV 22:20.\x* \v 23 Kadu aviama itomi am‑venena awawaehina uvaniahei Kauvea Iesu wayahina. \v 24 Ka yauke yau dewa‑vidovidoha itomi aitamoata aitamoata wayahimia Tau Ito‑yavuha Iesu a wavea. \m Ana pata deina. \m \sig Yauke Paulo\sig*