\id MAT - Muyang NT [muy] -Cameroon 2013 (web version -2014 bd) \h Meciyʉ \toc1 Ma Mʉweni Sulumani ya Meciyʉ àbəki ni \toc2 Meciyʉ \toc3 Mec \mt1 Ma Mʉweni Sulumani ya Meciyʉ àbəki ni \imt1 Ere ye ti məɗəmki ka Ma Mʉweni Sulumani ya Meciyʉ àbəki ni \ip Maslaŋa ya àbəki wakita ge Meciyʉ ni àɗafay slimi gayaŋ a wakita ni bu ndo. Ku tamal nahkay nəŋgu ni, kwa ka mənjəki gani ndam ga Yezu ɗek tə̀səra àbəki ti Meciyʉ zal asak ga Yezu ni (Meciyʉ ti təzalay naŋ Levi daya). Maslaŋa ya àbəki wakita ni ti zal Zʉde, awayay aɗafaki ma ga ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ya tə̀ɗəmbiyu, tə̀ɗəm amagravu ni ti àgrava ka sarta ga Yezu eɗeɗiŋ a (jeŋgey Meciyʉ 1.22-3 ; 2.15 ; 2.17-18 ; 2.23 ; 3.3 ; ma ndahaŋ tə̀bu akaɗa hini daya). \ip Ka mənjəki ga wakita ni Meciyʉ àɗəmki ma ke miwi ga Yezu. Kələŋ gani àŋgəhaɗ ere ye ti Yezu àgray akaba àɗəm ni ɗek akaɗa ga ata Mark nday ata Lʉk ya tàŋgəhaɗ ni : Yezu ànjəki ke tʉwi gayaŋ ka haɗ Gelili, òru gwar a Zerʉzalem. Yezu naŋ àbu agray tʉwi gayaŋ ni ti gʉzit àna gʉzit ndam ya taɗəbay naŋ ni tə̀sər naŋ ti naŋ way ; kələŋ gani Piyer àɗəm Yezu ti naŋ Krist bay gəɗakani ya amara ni (16.16). Piyer àra àɗəma pakama nana ti kələŋ gani Yezu òru gwar a Zerʉzalem, wuɗaka akoru ti àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahàr àɗəm tâkaɗ naŋ eslini, mək amaŋgaba e kisim ba (16.21). \ip E kiɗiŋ ga pakama ga Yezu ya àɗəm ni bu ni ti Meciyʉ àdaba ndahaŋ a, àslamatakabu, àbəki ka məlaŋ gərgəri zlam a wakita gayaŋ ni bu : ma ga Yezu ya àɗəm ka həma ni (5.1–7.29), ma ga Yezu ya àɗəm ka ya ti aslər ndam asak gayaŋ ni (10.1–11.1), ma gozogul ga Yezu ya àɗəmki ka Məgur ge Melefit ni (13.1-52), ahəmamam ndam ga Yezu tânjəhaɗkabu ni (18.1–19.2) akaba ma ga Yezu ya àɗəmki ka mandav ga duniya ni (24.1–25.46). \ip Meciyʉ aɗəfiki ana leli zlam ya ti tàgrakivu ka Yezu ni ti àgravu akaɗa ga zlam ya ti àgrakivu ka ndam Izireyel a Wakita ge Melefit ya ahaslani bu ni. Yezu àsləka ka haɗ Ezip a akaɗa ga ndam Izireyel na (2.14-15) ; tàbaray naŋ akaɗa ga ndam Izireyel ya tàsləkaba a dəluv ba ni (3.13), àcaka daliya a huɗ gili ba (4.1) mək àcəliya a həma va ga macahi Divi ge Melefit ana mis akaɗa ge Mʉwiz ya àgray na (5.1). Yezu ti naŋ bay məgri tʉwi ana Melefit ya àcakay daliya a kəla geli vu ni (Izayi 53.4 ; Meciyʉ 8.17) ; naŋ Wur ge Mis, ya Deniyel èpi Melefit aməfiyu naŋ a bay vu ni (Deniyel 7.13-14 ; Meciyʉ 9.6). Yezu èndeveriŋaba tʉwi gayaŋ na ɗek : kani ti naŋ « Melefit ya anjəhaɗ akaba leli ni » (Emenʉwel) ya Izayi àɗəmki ma ni (Izayi 7.14 ; Meciyʉ 1.23 ; 28.20). \c 1 \s1 Slimi ga ata bəŋ ga bəŋ ga Yezu \r (Lʉk 3.23-38) \p \v 1 Yezu *Krist ti naŋ wur huɗ ge Devit, wur huɗ ga Abraham daya. Slimi ga ata bəŋ ga bəŋani ti nday hi : \v 2 Abraham èwi Izak, Izak èwi Zekʉp, Zekʉp èwi Zʉda akaba bəza ga məŋani ndahaŋ, \v 3 Zʉda èwifiŋa ata Ferez nday ata Zara kà Tamar a, Ferez èwi Esroŋ, Esroŋ èwi Aram, \v 4 Aram èwi Aminadap, Aminadap èwi Nasoŋ, Nasoŋ èwi Salmoŋ, \v 5 Salmoŋ èwifiŋa Boz kà Rahap a, Boz èwifiŋa Zobet kà Rut a, Zobet èwi Zese, \v 6 Zese èwi Devit. Devit ti àzum bay. \p Bay Devit èwifiŋa Salomoŋ kà wal ge Yʉri a, \v 7 Salomoŋ èwi Robowam, Robowam èwi Abiya, Abiya èwi Asaf, \v 8 Asaf èwi Zusafat, Zusafat èwi Zuram, Zuram èwi Oziyas, \v 9 Oziyas èwi Zowatam, Zowatam èwi Asaz, Asaz èwi Ezesiyas, \v 10 Ezesiyas èwi Manase, Manase èwi Amoŋ, Amoŋ èwi Zuziyas, \v 11 Zuziyas èwi Zesʉniyas akaba bəza ga məŋani. Ka sarta gani nani ti tə̀həloru ndam *Zʉde ka haɗ Babiloŋ. \p \v 12 Tàra tə̀həloya ndam Zʉde ka haɗ Babiloŋ a ti Zesʉniyas èwi Salatiyel, Salatiyel èwi Zorobabel, \v 13 Zorobabel èwi Abiyut, Abiyut èwi Eliyakim, Eliyakim èwi Azor, \v 14 Azor èwi Sadok, Sadok èwi Akim, Akim èwi Eliyʉt, \v 15 Eliyʉt èwi Eleyazar, Eleyazar èwi Mataŋ, Mataŋ èwi Zekʉp, \v 16 Zekʉp èwi Zʉzef. Zʉzef ti zal ga Mari ya èwi Yezu ni. Yezu ti təzalay naŋ Krist. \p \v 17 Nahkay e kiɗiŋ ga sarta ga Abraham akaba sarta ge Devit bu ni ti bəza huɗ bəza huɗ ga Abraham kru mahar faɗ ; e kiɗiŋ ga sarta ge Devit akaba sarta ya ti tə̀həloru ndam Zʉde ka haɗ Babiloŋ ni bu ni ti bəza huɗ bəza huɗ ga Abraham kru mahar faɗ ; e kiɗiŋ ga sarta ya ti tə̀həloru ndam Zʉde ka haɗ Babiloŋ ni akaba sarta ge Krist bu ni ti bəza huɗ bəza huɗ ga Abraham kru mahar faɗ. \s1 Məslər ge Melefit ahi ana Zʉzef etiweya wur a, slimi gani Yezu \r (Lʉk 2.1-7) \p \v 18 Tìwi Yezu *Krist ti àgravu nahkay hi : məŋani Mari məva ge Zʉzef. Zʉzef àzay naŋ faŋ ndo, ay tìpi ti naŋ a huɗ. Naŋ a huɗ ti àna njəɗa ga *Məsuf Njəlatani. \v 19 Zal gani Zʉzef ti naŋ mis jireni, nahkay àra èpia naŋ a, naŋ a huɗ ti àwayay maɗafani do. Àɗəm ambrəŋ naŋ akal-akal. \v 20 Naŋ àbu ajalay ahàr nahkay ti *məslər ge Melefit àŋgazlivu e kisim miziɗeni bu, àhi ahkado : « Zʉzef wur huɗ ge Devit, kàgray aŋgwaz ga mazay Mari ga wal ba, aɗaba wur ya a huɗ gayaŋ bu ni ti àzay huɗ gani àna njəɗa ga Məsuf Njəlatani. \v 21 Ara ewi wur zalani. Emiweya ti akədi slimi Yezu, aɗaba naŋ ti amahəŋgay ndam gayaŋ, aməhəlaba tay a magudar zlam gatay ba. » \p \v 22 Zlam gani nani àgravu ɗek ti, ti pakama ga Bay Melefit ya àhi ana bay mahəŋgaray *pakama gayaŋ ni mâgravu. Pakama gani nani ti nihi : \v 23 « Wur dahalay ya àsər zal faŋ ndo ni ara azay huɗ, emiwi wur zalani, atəzalay naŋ Emenʉwel. » \f + \fr 1:23 \ft Izayi 7.14.\f* Emenʉwel ti awayay aɗəmvaba « Melefit naŋ àbu akaba leli. » \v 24 Zʉzef nakəŋ àra èpiɗekva ti àgray ere ye ti məslər ga Bay Melefit àhi gray ni. Àzay Mari nakəŋ ga wal, \v 25 ay tàndəhaɗkabu ndo, duk àbivoru ana sarta ya Mari èweya wur na ni. Nahkay Mari nakəŋ èwi wur zalani, mək Zʉzef àdi slimi gani Yezu. \c 2 \s1 Ndam məsər zlam tara tamənjaya Yezu a \p \v 1 Tìwi Yezu ti e Betlehem ka haɗ *Zʉde. Ka sarta gani nani ti Erot naŋ bay ga ndam *Zʉde. Tàra tìwia Yezu a ti ndam ndahaŋ tàra a Zerʉzalem a ; nday ndam məsər zlam, tàsləkabiya gwar egezi a. \v 2 Tàra tìnjia ti tìhindi, tə̀ɗəm : « Bay ga ndam Zʉde ya tìwi ni ti naŋ eley ? Màra ti aɗaba boŋgur àcəlaya, aɗafaki tìweya bay gəɗakana. Mìpia boŋgur na ti màra ga mabəhaɗi mirdim a. » \v 3 Bay *Erot àra ècia ma gana ti ma gani àhəlia ahàr a dal-dal ; ma gani àhəlia ahàr ana ndam Zerʉzalem a ɗek daya. \v 4 Eslini Erot nakəŋ àzalakabu gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba ndam Zʉde ya *tə̀səra Wakita ge Melefit a ni. Àzalakabu gəɗákani ga ndam Zʉde ni nahkay ti ge mihindifiŋa kà tay a : « *Krist Bay gəɗakani ya amara ni ti, etiwi naŋ ti eley ? » \v 5 Naŋ nakəŋ àra àhia ana tay a nahkay ti nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Etiwi naŋ ti e Betlehem ka haɗ Zʉde, aɗaba bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit nahaŋ àbəki a wakita gayaŋ bu nahkay hi : \q1 \v 6 “Bay Melefit àɗəm : \q1 Lekʉlʉm ndam Betlehem ka haɗ Zʉde ni ti \q1 kəsa gekʉli gəɗakani àtam kəsa ndahaŋ ga haɗ Zʉde ni, \q1 aɗaba etiwi bay a kəsa gekʉli bu. \q1 Bay gani nani ti amədi kama ana ndam goro ndam *Izireyel.” \f + \fr 2:6 \ft Mise 5.1.\f*» \p \v 7 Bay Erot àra ècia ma na nahkay ti àzalakabu ndam məsər zlam ni akal-akal, èhindifiŋa ma kà tay a, àhi ana tay ahkado : « Boŋgur ni ti àcəlaya ananaw ? » \v 8 Tàra tə̀hia sarta gana ti àsləroru tay e Betlehem, àhi ana tay : « Dəgum, kəɗəbum məlaŋ ga wur ya tìwi ni lala. Akəsəruma məlaŋ gana ti, ŋguma ti kə̂həŋgrumu ma gani. Aɗaba nu day nara nakoru ga mabəhaɗi mirdim. » \p \v 9 Nday nakəŋ tàra tìcia ma ga bay na ti tàsləka. Nday tə̀bu takoru e divi bu ni ti tìpi boŋgur ya àcəlaya gwar egezi a ni, naŋ àbu akoru kama gatay. Boŋgur ni naŋ àbu akoru nahkay ti òru ècikki ka məlaŋ ga wur ya naŋ àvu ni. \v 10 Tàra tìpia boŋgur na ti tə̀mərva dal-dal, \v 11 tə̀huriyu a ahay ya ti boŋgur ècikki ni vu, tə̀di ahàr ana wur ni nday ata məŋani Mari. Tàra tìpia wur na ti tàbəhaɗi mirdim grik meleher ndiɓa ndiɓa ana haɗ, mək tə̀zləkaba sahar gatay a, tə̀həlaya zlam a, tə̀bi ana wur ni. Zlam gani nday hi : gru, haf ya tamal tazəbay ezi ti àɓəlay ni, akaba haf nahaŋ təzalay mir, ezi akaɗa ge tersel ni. \v 12 Kələŋ gani Melefit àhi ma ana tay e kisim miziɗeni bu, àhi ana tay ahkado : « Kə̀ŋgumoru gwar afa ga Erot ba. » Nahkay nday nakəŋ tàsləka, tàŋgoru a magam gatay àna divi nahaŋ zlam gatay. \s1 Ata bəŋ ga Yezu tacuhworu àna Yezu ka haɗ Ezip \p \v 13 Ndam məsər zlam ni tàra tàsləka ti *məslər ge Melefit àŋgazlivu ana Zʉzef e kisim miziɗeni bu, àhi ahkado : « Sləka, za wur na nday ata məŋana, cuhworu àna tay gwar ka haɗ Ezip. Ekinjʉmiya ti njəhaɗuma eslina. Anəhuk “Sləka” day kwa ti akəsləkumbiya. Aɗaba *Erot naŋ àbu aɗəbay divi ge mijiŋ wur ni. » \v 14 Zʉzef àra ècia ma na nahkay nahəma, ga məlavaɗ gani nani ècikaba, àzay wur ni nday ata məŋ ga wur ni, òru ka haɗ Ezip. \v 15 Tòru tìnjʉa eslina ti tànjəhaɗiyu duk àbiviyu ana kisim ga bay Erot. Ata bəŋ ga Yezu tòru àna Yezu ka haɗ Ezip ti, ti pakama ga bay mahəŋgaray *pakama ga Bay Melefit mâgravu. Pakama ya àɗəm ni ti nahkay hi : « Nə̀zalabiyu wur goro ti kwa ka haɗ Ezip. \f + \fr 2:15 \ft Oze 11.1.\f* » \s1 Tabazl bəza \p \v 16 Erot àra ècia ndam məsər zlam ni tàgosa naŋ a ti àzuma ɓəruv a dal-dal. Nahkay àsləroru mis, àhi ana tay tôru tâbazl bəza ga kəsa Betlehem akaba bəza ge mis ya tanjəhaɗ kà gəvay gani ni. Àhi ana tay tâbazl bəza ya ti tə̀zuma vi a cʉ cʉena akaba ya tìsli vi cʉ cʉeni ndo ni ɗek. Àɗəm tâbazl bəza ge vi cʉ cʉeni ni ti aɗaba ndam məsər zlam ni tə̀hi « Mìpi boŋgur enjenjeni ti àgray vi cʉ nihi. » \v 17 Nahkay pakama ge Zeremi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni àgravu. Pakama gani nahkay hi : \q1 \v 18 « Tìci zlahay a Rama : tuway ahənday dal-dal, tagray delʉlʉ. \q1 Nani Resel, etʉwi bəza gayaŋ, \q1 àwayay ti mis tədabakay naŋ do, aɗaba bəza gayaŋ tə̀bi va bi. \f + \fr 2:18 \ft Zeremi 31.15.\f* » \s1 Ata bəŋ ga Yezu tasləkabiya ka haɗ Ezip a \p \v 19 Kələŋ gani bay *Erot nakəŋ àməta. Àra àməta ti məslər ga Bay Melefit àŋgazlivu ana Zʉzef ka haɗ Ezip e kisim miziɗeni bu keti, \v 20 àhi ahkado : « Cikaba, za wur na nday ata məŋana, kəŋgoru àna tay ka haɗ Izireyel. Aɗaba ndam ya ti tàwayay makaɗ wur ni ti tə̀məta. » \v 21 Zʉzef nakəŋ àra ècia ma na ti ècik, àzay wur ni nday ata məŋ ga wur ni, tàsləka tàŋgoru ka haɗ Izireyel. \v 22 Ay Erseleyʉs wur ga Erot àhuriya a bay ga bəŋana va ka haɗ *Zʉde a. Zʉzef nakəŋ àra ècia ma gana ti aŋgwaz awər naŋ, àwayay məhuriyani ka haɗ Zʉde do. Eslini *məslər ge Melefit àhi ma e kisim miziɗeni bu, nahkay Zʉzef nakəŋ òru ka haɗ *Gelili. \v 23 Òru ènjʉa eslina ti ànjəhaɗ a kəsa nahaŋ bu ; təzalay kəsa gani Nazaret. Nahkay ere ye ti ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ya tə̀ɗəmbiyu ni àgrava. Ma gani nahkay hi : « *Bay gəɗakani ya amara ni ti atəzalay naŋ zal Nazaret. » \c 3 \s1 Pakama ge Zeŋ bay məbaray mis ni \r (Mark 1.1-8 ; Lʉk 3.1-9 ; Zeŋ 1.19-28) \p \v 1 A vaɗ nahaŋ àbu nahəma, Zeŋ bay məbaray mis ni àhərkiaya ke mis a huɗ gili ba ka haɗ *Zʉde ga məhi ma ana mis. \v 2 Àhi ana mis ahkado : « Mbatumkaba majalay ahàr gekʉli a, aɗaba *Məgur ge Melefit ènjia wuɗak. \f + \fr 3:2 \ft A wakita ge Meciyʉ bu, tə̀ɗəm « Məgur ga huɗ melefit, » awayay aɗəmvaba « Məgur ge Melefit. »\f* » \v 3 Zeŋ ti Izayi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit àɗəmkibiya ma, àɗəm : \q1 « Maslaŋa azlah a huɗ gili bu, dəŋgu gayaŋ ahəndabiyu. Àɗəm : \q1 “Slamatumikabu divi ana Bay gəɗakani, \q1 ahàr àɗəm divi gayaŋ mâla ndəlaɓa.” \f + \fr 3:3 \ft Izayi 40.3.\f* » \p \v 4 Zeŋ ti naŋ àbu àna azana mələmani àna eŋgʉc ge ezligwemi, awəlvù àna maslpara ga ambəl a zuh bu. Zlam məzum gayaŋ ti eyew akaba amu. \v 5 Eslini ti ndam Zerʉzalem, ndam ga haɗ Zʉde ɗek akaba ndam ya ti tanjəhaɗ kà gəvay ga zalaka *Zʉrdeŋ ni ɗek tə̀rəkia ke Zeŋ nakəŋ a, \v 6 tə̀ɗafaya zlam gatay ya tàgudar na, mək Zeŋ nakəŋ àbaray tay a zalaka Zʉrdeŋ ni bu hʉya. \p \v 7 Ndam *Feriziyeŋ akaba ndam *Sedʉseyeŋ kay tə̀rəkia ke Zeŋ a ti mə̂baray tay. Zeŋ nakəŋ àra èpia tay a ti àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm ti medékw ! Way àhi ana kʉli dəguma afa goro a ti kâtamumfəŋa kà məzum ɓəruv ge Melefit ya ara azumki ke mis wuɗak na way ? \v 8 Tamal ti kàmbatumkaba majalay ahàr gekʉli a eɗeɗiŋ eɗeɗiŋena ti, grum tʉwi ya ti aɗafaki lekʉlʉm kàmbatumva ni. \v 9 Ŋgay bəŋ ga bəŋ gekʉli Abraham, nahkay akatamum ti kə̀humi ana ahàr ba, aɗaba nəhi ana kʉli nahəma, Melefit esliki məhiani ana akur nday ndani tîgi bəza huɗ ga Abraham day, agravu. \v 10 Si kəgrum tʉwi sulumani kwa. Do ni ti Melefit naŋ ànjəkia ka matraɓ kʉli a àndava, agri ana kʉli akaɗa ge mis ya məŋ ga zlam gayaŋ tìwi bəza sulumani do ni ti azay zlaba gayaŋ ekeleba tay a, abiyu tay a aku vu ni. \v 11 Nu ti nabaray kʉli àna yam ti mis tə̂sər lekʉlʉm kàmbatumkaba majalay ahàr gekʉli a, ay maslaŋa nahaŋ naŋ àbu ara e divi ba kələŋ goro a : naŋ ti aməbaray kʉli àna *Məsuf Njəlatani akaba àna aku. Naŋ gani nani ti njəɗa gayaŋ àtama goro a ; nu ti way ga məziaba kimaka gayaŋ a di way ? \v 12 Emedekaba mis a akaɗa ge mis ya àza hijiɗ gayaŋ a ahar va, ahar hay àna naŋ ni. Àharaba ti abiyu yam ga hay ni a guvur vu. Ay kisfit gani ni ti ajiaba aku a. Aku gani nani ti àmət ɗay-ɗay do. » \s1 Tabaray Yezu \r (Mark 1.9-11 ; Lʉk 3.21-22) \p \v 13 Eslini Yezu àsləka ka haɗ *Gelili a, àrəkioru ke Zeŋ kà gəvay ga zalaka *Zʉrdeŋ ti Zeŋ *mə̂baray naŋ. \v 14 Ay ti Zeŋ àwayay məbaray naŋ do, àhi ahkado : « Amal nu nərəkukoru ti kâbaray nu. Nihi ti nak kə̀rəkua ti nâbaray kur sawaŋ aw ? » \v 15 Ay Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi : « Nihi ti gəskabá, gray nahkay hayaŋ. Tamal màgra nahkay ti màgra ere ye ti Melefit awayay na ɗek. Àgəski ti magray nahkay. » Zeŋ àra ècia ma ga Yezu na ti àgəskabu, àbaray naŋ. \v 16 Zeŋ àra àbara Yezu a ti Yezu àcəlaya a yam ni ba. Eslini huɗ melefit àzləkvaba, mək Yezu nakəŋ èpi *Məsuf ge Melefit àhərkiaya akaɗa ga kurkoduk ya ahər na. \v 17 Eslini dəŋgu àhəndabiyu a huɗ melefit bu akaɗa dəŋgu ge mis, àɗəm : « Maslaŋa hini ti wur goro, nawayay naŋ dal-dal ; aməru məɓəruv dal-dal. » \c 4 \s1 Seteni ahəlfəŋa eyʉ kà Yezu a \r (Mark 1.12-13 ; Lʉk 4.1-13) \p \v 1 Kələŋ gani *Məsuf ge Melefit àzoru Yezu a huɗ gili vu ti *Seteni mə̂həlfəŋa eyʉ a. \v 2 Eslini Yezu nakəŋ àgəs ndəra, àzum zlam ndo vaɗ kru kru faɗ məlafat akaba məlavaɗ gani do ɗek. Kələŋ gani lʉwir àwərkaba naŋ a. \v 3 Nahkay bay məhəlfəŋa eyʉ kè mis a ni àrəkioru, àhi ; « Tamal ti nak Wur ge Melefit eɗeɗiŋ ti hi ana akur nday hini tə̂mbukvu *dipeŋ zla aw. » \v 4 Ay Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi : « Àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit bu, Melefit àɗəm : “Mis anjəhaɗ ti àna zlam məzumani ciliŋ do ; anjəhaɗ ti àna pakama ya Melefit àɗəm ni ɗek.” \f + \fr 4:4 \ft Mimbiki 8.3.\f* » \p \v 5 Eslini Seteni àzoru naŋ a kəsa *njəlatani ni vu, àfəkaɗ naŋ jik ka ahàr ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni, \f + \fr 4:5 \ft Kəsa njəlatani ni ti Zerʉzalem.\f* \v 6 mək àhi : « Tamal nak Wur ge Melefit eɗeɗiŋ ti diyu a haɗ, aɗaba àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit ni bu nahkay hi : “Melefit aməhi ma ana məslər gayaŋ, atakəcaw kur, ti asak gayak ènjifiŋ kà akur ba.” \f + \fr 4:6 \ft Limis 91.11-12.\f* » \v 7 Ay Yezu àhi : « Àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit ni bu keti : “Kə̀həlfəŋa eyʉ kà Bay Melefit gayak a ba.” \f + \fr 4:7 \ft Mimbiki 6.16.\f* » \v 8 Eslini Seteni nakəŋ àzoru Yezu ka ahàr ga həma zəbalani, àɗəfiki haɗ ga duniya gərgərani ɗek, àɗəfiki njəɗa akaba elimeni gatay, \v 9 mək àhi : « Kə̀bu kipioru zlam ni ɗek do waw ? Tamal ti kàbəhaɗua mirdim a meleher ndiɓ ana haɗ ti anəbuk tay ɗek. » \v 10 Eslini Yezu àhi : « Həɗakfua, Seteni. Àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit ni bu nahkay hi : “Akabəhaɗi mirdim ti ana Bay Melefit gayak ; akazləbay naŋ naŋ bəlaŋ ciliŋ.” \f + \fr 4:10 \ft Mimbiki 6.13.\f* » \v 11 Yezu àra àɗəma ma na nahkay ti Seteni nakəŋ àsləkafəŋa. Àra àsləkafəŋa ti *məslər ge Melefit tə̀rəkia ka Yezu a, tə̀fi ahàr. \s1 Yezu anjəki ke tʉwi gayaŋ ka haɗ Gelili \r (Mark 1.14-15 ; Lʉk 4.14-15) \p \v 12 Kələŋ gani mis tə̀hi ana Yezu tə̀fiya Zeŋ a daŋgay va. Yezu àra ècia ma gana ti àsləka òru ka haɗ *Gelili. \v 13 Òru ènjʉa eslina ti ànjəhaɗ a Nazaret ndo, òru ànjəhaɗ a Kafarnahum. Kafarnahum ti kà gəvay ga *dəluv gəɗakani ga haɗ Gelili, ka haɗ ga Zabuloŋ akaba ga Naftali. \v 14 Àgray nahkay ti pakama ge Izayi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ya àɗəmbiyu ni ti mâgravu. Àɗəm nahkay hi : \q1 \v 15 « Lekʉlʉm ndam ga haɗ ga Zabuloŋ akaba ga Naftali, \q1 gwar ka dəluv, ke ledi ga zalaka *Zʉrdeŋ ni ! \q1 Ka haɗ Gelili gekʉli ti ndam ya nday ndam *Zʉde do ni tə̀bu kay, \q1 \v 16 ay mis ya ti tanjəhaɗ a məlaŋ ziŋ-ziŋeni bu ni tìpia məlaŋ maslaɗana dal-dal ; \q1 mis ya ti tanjəhaɗ akaɗa nday mis məmətani ni, məlaŋ àslaɗia ana tay a.\f + \fr 4:16 \ft Izayi 8.23–9.1.\f* » \p \v 17 Ka sarta gani nani Yezu ànjəki ka məhi ma ana mis, àɗəm : « Mbatumkaba majalay ahàr gekʉli a, aɗaba *Məgur ge Melefit ènjia. » \s1 Yezu azalay ndam məgəs kilif faɗ \r (Mark 1.16-20 ; Lʉk 5.1-11) \p \v 18 A vaɗ nahaŋ Yezu naŋ àbu asawaɗay kà gəvay ga dəluv Gelili ti èpi mis ndahaŋ cʉ nday kà məŋ gatay. Bəlaŋ gani slimi gayaŋ Simu naŋ ya təzalay Piyer ni, nahaŋ ni ti ni slimi gayaŋ Andre. Nday tə̀bu tətəliyu zəva gatay a dəluv vu, aɗaba nday ndam məgəs kilif.\fig Slalah ga yam ga ndam məgəs kilif|src="hk00208c.tif" size="col" ref="4.18" \fig* \v 19 Eslini Yezu àhi ana tay : « Ɗəbumbiyu nu ; anagray ti kîgʉm ndam məhəlibiyu mis ana Melefit akaɗa ya ti kəgəsum kilif ni. » \v 20 Tàra tìcia pakama ga Yezu na ti tə̀mbərbu zəva gatay ni ndəɓak, tàɗəbay naŋ hʉya. \v 21 Nday tə̀bu takoru ti Yezu èpi mis ndahaŋ cʉ, nday kà məŋ gatay keti ; nday bəza ge Zebede, bəlaŋ gani slimi gayaŋ Zek, nahaŋ ni ti ni slimi gayaŋ Zeŋ. Nday a *slalah ga yam bu akaba bəŋ gatay Zebede, tə̀bu təslamalay zəva gatay. Yezu àra èpia tay a ti àzalay tay. \v 22 Nday nakəŋ tàra tìcia zalay ga Yezu na ti tə̀mbərbu slalah ga yam gatay ni akaba bəŋ gatay ni, tàɗəbay naŋ. \s1 Yezu acahi zlam ana mis akaba ahəŋgaraba mis a \r (Lʉk 6.17-19) \p \v 23 Kələŋ gani Yezu àsawaɗay ka kəsa ka kəsa ga haɗ *Gelili ni ɗek, àcahi zlam ana mis a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit ye eslini ni bu. Àhi *Ma Mʉweni Sulumani àki ka *Məgur ge Melefit ana tay, àhəŋgaraba ndam gatay dərani akaba ndam gatay ya arməwər gərgərani awər tay na ɗek. \v 24 Nahkay ndam ga haɗ Siri ɗek tìcia zlam ga Yezu ya àgray na. Eslini tə̀həlibiyu ndam gatay ya tèɓesey do ni ɗek : ndam ga arməwər, ndam ya ti təcakay daliya ni, ndam ya ti seteni tə̀niviyu ana tay ni, ndam ya ti araŋa agəs tay ɓəruk ɓəruk ni, akaba ndam dəra. Tə̀həlibiya tay ana Yezu a ti Yezu àhəŋgaraba tay a. \v 25 Mis dal-dal tàsləkabiya e Gelili a, ka haɗ ga *Kəsa Kru a, a Zerʉzalem a, ka haɗ *Zʉde akaba ke ledi ga zalaka *Zʉrdeŋ a, tàɗəbay Yezu. \c 5 \s1 Yezu acahi zlam ana mis a həma bu \p \v 1 Yezu àra èpia mis dal-dalani na ti àcəloru a həma vu, ànjəhaɗ digʉs. Nahkay ndam maɗəbay naŋ ni tə̀rəkioru, \v 2 mək Yezu ànjəki ka macahi zlam ana tay. \s1 Məmərani ga ndam ga Yezu \r (Lʉk 6.20-23) \p Àhi ana tay ahkado : \q1 \v 3 « Ndam ya ti tə̀səra nday ndam talaga kè eri ge Melefit ni ti tə̂mərvu, aɗaba *Məgur ge Melefit ti gatay. \q1 \v 4 Ndam ya ti titʉwi ni ti tə̂mərvu, aɗaba Melefit aməhəŋgrivu ɓəruv ana tay. \f + \fr 5:4 \ft A wakita ndahaŋ bu tàmbatkaba lemerʉ 4 ata 5 a.\f* \q1 \v 5 Ndam ya ti nday kuɗufani ni ti tə̂mərvu, aɗaba Melefit aməvi haɗ ya ti àɗəm aməvi ana ndam gayaŋ ni ana tay. \q1 \v 6 Ndam ya ti tawayay jiri ge Melefit akaɗa ya tawayay zlam məzumani akaba zlam miseni ni ti tə̂mərvu, aɗaba etipi jiri gani nani, atərəh àna naŋ akaɗa ya tərəh àna zlam məzumani ni. \q1 \v 7 Ndam ya ti mis təsi cicihi ana tay ni ti tə̂mərvu, aɗaba nday day atəsi cicihi ana Melefit. \q1 \v 8 Ndam ya ti məɓəruv gatay *njəlatani ni ti tə̂mərvu, aɗaba etipi Melefit. \q1 \v 9 Ndam ya ti taŋgalabakabu mis ni ti tə̂mərvu, aɗaba Melefit amazalay tay bəza gayaŋ. \q1 \v 10 Ndam ya ti mis təgri daliya ana tay aɗaba nday ndam jireni ni ti tə̂mərvu, aɗaba Məgur ge Melefit ti gatay. \p \v 11 « Lekʉlʉm ti ka ya ti mis tindivi kʉli, təgri daliya ana kʉli ahkay do ni təɗəmki ma magədavani gərgəri àki ke kʉli aɗaba lekʉlʉm ndam goro ni ti, mərumvu. \v 12 Yʉm, mərumvu dal-dal, aɗaba Melefit aməvi zlam sulumani ana kʉli kay a kəla gani vu a huɗ melefit bu. Daliya ya təgri ana kʉli nihi ni ti, ku ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ahaslani day tə̀gri ana tay nahkay. » \s1 Ma àki ka estena akaba ka məlaŋ maslaɗani \r (Mark 9.50 ; Lʉk 14.34-35) \p \v 13 « Lekʉlʉm e kiɗiŋ ga ndam ga *duniya ni bu ni ti akaɗa estena ya tabafəŋ kà zlam məzumani ni. Ay tamal estena ni àcər va do ni ti, təgri ahəmamam ti mə̂cər keti ni mam ? Àbi ! Ègia zlam masakana, tizligoru mis təcəlki ciliŋ. \p \v 14 « Aslaɗay məlaŋ a duniya bu ni ti lekʉlʉm gani. Kəsa gəɗakani ka ahàr ga həma ti aŋgahvu waw ? Aha ! \v 15 Maslaŋa ya ti ebeftey ceŋgel mək ahəmbaki dagəla ni ti àbi ; afəkaɗ ka məlaŋ zaŋani sawaŋ, nahkay ti aslaɗi məlaŋ ana mis ya ti a huɗ ahay bu ni ɗek. \v 16 Nahkay zla nahəma grum ti mis ɗek tîpi maslaɗani gekʉli àna tʉwi gekʉli sulumani ya kəgrum ni. Etipia ti atazləbay Bəŋ gekʉli ya a huɗ melefit bu ni. » \s1 Pakama àki ke Divi ge Melefit \p \v 17 « Ŋgay nu nàra ga məmbatkaba *Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki na akaba pakama ga ndam ndahaŋ ya tàhəŋgaray *pakama ge Melefit na ti kə̀ɗəmum ba. Nàra ga məmbatkaba tay a do, nàra ti ge mendeveriŋ tʉwi gani sawaŋ. \v 18 Nəhi ana kʉli nahəma, ku asak ma gʉzit ge Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki ni emiji do. Tamal huɗ melefit akaba haɗ ni ɗek tìjiji ndo ni ti asak ma ga wakita ni day emiji do. Si ere ye ti Melefit awayay magray ni ɗek amagrava day kwa. \v 19 Nahkay zla nahəma, tamal mis àgəskabu ku Divi bəlaŋ e kiɗiŋ ge Divi ge Melefit bu ndo, akaba acahi ana mis ndahaŋ ti tâgray akaɗa gayaŋ ni ti, àɓəlay do. Ku tamal àgəskabá Divi ndahaŋ a ɗek, Divi ya àgəskabu ndo ni ti gʉziteni àtam nday ndahaŋ ɗek nəŋgu ni, Melefit aməɗəm maslaŋa nani gʉziteni àtam mis ndahaŋ ɗek a Məgur gayaŋ ni bu. Ay maslaŋa ya ti àgəskabá Divi ge Melefit a ɗek, acahi ana mis ndahaŋ ni ti, Melefit aməɗəm naŋ gəɗakani a Məgur gayaŋ ni bu. \v 20 Nəhi ana kʉli nahəma, ahàr àɗəm kâtamum ndam *Feriziyeŋ akaba ndam *məsər Wakita ge Melefit àna jiri. Tamal kàtamum tay ndo ni ti akəhurumiyu a *Məgur ge Melefit ni vu koksah. » \s1 Məzum ɓəruv akaba ləgayvu \p \v 21 « Kə̀səruma tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli ahkado : “Kə̀kaɗ mis ba. Maslaŋa ya ti àkaɗa mis a ni ti tagrafəŋa seriya.” \f + \fr 5:21 \ft Mahərana 20.13 ; Mimbiki 5.17.\f* \v 22 Ay nu ti nəhi ana kʉli : ku way way do tamal àzumkia ɓəruv ka wur ga məŋana ti tagrafəŋa seriya ; ku way way do tamal èndivia wur ga məŋana cʉɗ ti ndam ge seriya təwəl naŋ ; tamal àhi ana wur ga məŋani “Nak muru” ti tizligiyu naŋ a *dəluv ga aku vu. \v 23 Nahkay tamal kìnjʉa àna sədaga gayak ka məlaŋ ya tabəhaɗ na, mək kə̀sərkia kàgudaria zlam ana wur ga muk a ti, \v 24 mbərbu sədaga gayak ni eslini, ru kâŋgalumbabiya. Akəŋgalumbabiya ti ŋga ti kâfəkaɗi sədaga gayak ni ana Melefit ɗəma mba. \p \v 25 « Tamal maslaŋa akoru abəhaɗkuk mirdim nahəma, ŋgalumbu ka ahàr divi ; do ni ti bi maslaŋa nani aməzikaboru kur ana bay magray seriya, mək bay ni aməvi kur ana zal slewja ga məfiyu kur a daŋgay vu. \v 26 Nəhuk nahəma, mənjəɗ məpəlaba ere ye ti tə̀fəkuk na ɗek ti akahəraya a daŋgay ni ba do. Ku tamal ti agəjənifuk sisi bəlaŋ nəŋgu ni, si kəpəlaba kwa. » \s1 Magray hala \p \v 27 « Kə̀səruma tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli ahkado : “Kàgray hala ba.” \f + \fr 5:27 \ft Mahərana 20.14 ; Mimbiki 5.18.\f* \v 28 Ay nu ti nəhi ana kʉli : ku way way do tamal àmənjaləŋa ana wal a àna eri ciliŋ, awayay ti tândəhaɗkabu ti, àgra hala àndava. \p \v 29 « Nahkay tamal eri ga ahar ga ɗaf gayak ezligiyu kur a magudar zlam vu nahəma, zaba zligoru ; àgəski hojo zlam ga vu gayak bəlaŋ ejiji ere gani tizligiyu vu gayak ɗek a dəluv ga aku vu ni. \v 30 Tamal ahar ga ɗaf gayak ezligiyu kur a magudar zlam vu nahəma, kelkaba zligoru ; àgəski hojo zlam ga vu gayak bəlaŋ ejiji ere gani vu gayak ɗek ahuriyu a dəluv ga aku vu ni. » \s1 Magaray wal \r (Meciyʉ 19.9 ; Mark 10.11-12 ; Lʉk 16.18) \p \v 31 « Tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli : “Tamal maslaŋa agaray wal gayaŋ ti ahàr àɗəm abəki wakita gani, avi.”\f + \fr 5:31 \ft Mimbiki 24.1.\f* \v 32 Ay nu ti nəhi ana kʉli : ku way way do àgara wal gayaŋ a, wal ni day àgray mesʉwehvu ndo ni ti, wal ni àda zal nahaŋ a ti maslaŋa ya àgara wal na ti àfiyu wal ni a magray hala vu. Nahkay maslaŋa ya ti àza wal ya ti zal gani àgara na day àgra hala. » \s1 Mbaɗay \p \v 33 « Kə̀səruma tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli ahkado : “Tamal kàmbaɗa, kə̀ɗəm akəgri zlam ana Melefit ti ahàr àɗəm kə̀mbrəŋ ba, gray ere gani nani.” \f + \fr 5:33 \ft Mənjay Levi 19.12 ; Macalani 30.3 ; Mimbiki 23.22-24.\f* \v 34 Ay nu ti nəhi ana kʉli : kàmbaɗum ɗay-ɗay ba. Ku àna huɗ melefit kàmbaɗum ba, aɗaba huɗ melefit ti kʉrsi ga Bay Melefit. \v 35 Ku àna haɗ ɗay kàmbaɗum ba, aɗaba haɗ ti məlaŋ məbəki asak ge Melefit. Ku àna Zerʉzalem day kàmbaɗum ba, aɗaba nani kəsa ga Bay gəɗakani. \v 36 Ku àna ahàr gayak day kàmbaɗa ba, aɗaba ku məhər ga ahàr gayak bəlaŋ day kàmbatkaba ti mîgi bəɗ-bəɗani ahkay do ni didiliŋeni koksah. \v 37 Ere ye ti kəɗəmum ni ti “Iy !” ahkay do ni “Aha !” Tamal kə̀ɗəmumkiva ma nahaŋ a ti nani tʉwi ge *Seteni. » \s1 Mahəŋgarvu zlam magədavani \r (Lʉk 6.29-30) \p \v 38 « Kə̀səruma, tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli : “Tamal maslaŋa àzukaba eri a ti ziaba eri a bilegeni. Tamal maslaŋa àdəvukaba aslər a ti dəviaba aslər a bilegeni.” \f + \fr 5:38 \ft Mahərana 21.24 ; Levi 24.20 ; Mimbiki 19.21.\f* \v 39 Ay nu ti nəhi ana kʉli : tamal mis cuɗayani àgruka araŋa ti kàhəŋgarfəŋ ba. Tamal maslaŋa àduka barva ka tuwər ga ahar ga ɗaf a nahəma, mbatikabiyu ga ahar ga gəjar ni ti mə̂dukkivu keti. \v 40 Tamal mis àbəhaɗkuka mirdim a, awayay azafuka endʉwi gayak a nahəma, mbrəŋ naŋ mâzafuka, mâzafuka mugudi gayak a daya. \v 41 Tamal mis àfəkuka ŋgasa ga məzioru zlam ezeweɗ kru nahəma, zioru ezeweɗ kru kru cʉ. \v 42 Tamal mis èhindilʉka zlam a ti vi. Tamal mis àra ga makəlay duwa ti kèkeli ba. » \s1 Mawayay ndam ezir geli \r (Lʉk 6.27-28, 32-36) \p \v 43 « Kə̀səruma tə̀hi ana ata bəŋ gekʉli : “Ahàr àɗəm wayay ndam ya ti nak kə̀bu akaba tay ni, zirey ndam ezir gayak.” \f + \fr 5:43 \ft Levi 19.18.\f* \v 44 Ay nu ti nəhi ana kʉli : wayum ndam ezir gekʉli ; həŋgalumi Melefit ana ndam ya təgri daliya ana kʉli ni. \v 45 Tamal kəgrum nahkay ti ekigʉm bəza ga Bəŋ gekʉli ya e melefit bu ni eɗeɗiŋ eɗeɗiŋeni, aɗaba naŋ ti agray ti fat mâslaɗi məlaŋ ana ndam cuɗay akaba ana ndam sulumani, agray ti avər mə̂təɗiaya ana ndam jireni akaba ana ndam jireni do na daya. \v 46 Tamal lekʉlʉm kawayum ndam ya ti tawayay kʉli ni ciliŋ ti, kə̀humi ana ahàr Melefit aməvi zlam ana kʉli ka duwa gani aw ? Aha ! Aɗaba ku ndam *məhəl hadam day tə̀bu tagray nahkay. \v 47 Tamal kəgrumi sa ana bəza ga məŋ gekʉli ciliŋ ti, kə̀humi ana ahàr kəgrum zlam sulumani aw ? Aha ! Ku nday ya ti tə̀fəki ahàr ke Melefit do ni day tə̀bu tagray nahkay. \v 48 Ahàr àɗəm kàgudarum zlam do simiteni, akaɗa ga Bəŋ gekʉli ya e melefit bu àgudar zlam do simiteni ni. » \c 6 \s1 Məvi zlam ana ndam talaga \p \v 1 Yezu àhi ana tay keti : « Ka ya ti kəgrum zlam sulumani ni ti, kə̀grum kè meleher ge mis ndahaŋ ti tîpi ere ye ti kəgrum ni ba. Tamal kəgrum kè meleher ge mis ti, Bəŋ gekʉli ya e melefit bu ni aməvi zlam ana kʉli azuhva tʉwi gekʉli ni do. \v 2 Nahkay zla nahəma, ka ya ti kəvumi zlam ana ndam talaga ni ti, kàzlahum àna naŋ ti mis tîci ba. Ndam ya ti tawayay ti mis tə̂ɗəm nday ndam jireni ni tə̀bu tagray nahkay a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit bu akaba a kəsa bu. Tagray nahkay ti aɗaba tawayay ti mis tâzləbay tay. Nəhi ana kʉli nahəma, nday ti tə̀ŋgəta zlam ka duwa gana àndava, atəŋgət nahaŋ va do. \v 3 Ay nak ti ka ya ti kəvi zlam ana zal talaga nahəma, gray ti ku ahar ga gəjar gayak day àsər ere ye ti ahar ga ɗaf gayak agray ni ba. \v 4 Ahàr àɗəm kəvi zlam ana mis ti maslaŋa nahaŋ èci ma gani ba. Buk ti epi zlam ya mis tìpi do ni, nahkay aməvuk zlam sulumani azuhva tʉwi gayak ya kàgray ni. » \s1 Mahəŋgalay Melefit \r (Lʉk 11.2-4) \p \v 5 « Ka ya ti kahəŋgalum Melefit nahəma, kə̀grum akaɗa ga ndam ya tawayay ti mis ndahaŋ tə̂ɗəm nday ndam jireni ni ba. Nday ti tahəŋgalay Melefit tawayay micikeni jik a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit bu ahkay do ni kà gəvay ge divi, ti mis tîpi tay. Nəhi ana kʉli nahəma, nday ti tə̀ŋgəta zlam ka duwa gana àndava, atəŋgət nahaŋ va do. \v 6 Ay nak ti ka ya ti kahəŋgalay Melefit nahəma, huriyu a ahay gayak vu, zləkkabu mahay ti mis tìpi kur ka ya ti kahəŋgalay Melefit ni ba. Buk ti epi zlam ya mis tìpi do ni, nahkay aməvuk zlam sulumani azuhva tʉwi gayak ya kàgray ni. \v 7 Ka ya ti kahəŋgalum Melefit ni ti kə̀həŋgrumi zuh ana zlam bəlaŋani sak kay akaɗa nday ya ti tə̀fəki ahàr ke Melefit do tagray ni ba. Nday ti tə̀hi ana ahàr tamal tahəŋgalay dal-dal ti Melefit aməgri ere ye ti tawayay ni ana tay. \v 8 Ay lekʉlʉm ti kə̀grum akaɗa gatay ni ba. Aɗaba wuɗaka kahəŋgalum ti Bəŋ gekʉli àsəra ere ye ti àhəcikivu ana kʉli na àndava. \v 9 Ka ya ti kahəŋgalum Melefit nahəma, ɗəmum nahkay hi : \q1 “Bəŋ geli nak a huɗ melefit bu, mis ɗek tə̂gəskabu nak njəlata ti ; \q1 \v 10 kâra kə̂zum bay gayak e kiɗiŋ geli bu ti ; \q1 ere ye ti kawayay ni mâgravu ka haɗ akaɗa ya agravu a huɗ melefit bu ni ti. \q1 \v 11 Zlam məzumani ga məgəsi sifa ana leli ni ti vi ana leli kani daya ti. \q1 \v 12 Mbərfəŋa zlam ya màgudaruk ni kè leli a, akaɗa geli ya mə̀mbərfəŋa zlam ge mis ya tàgudari ana leli na kà tay a ni ti. \q1 \v 13 Kə̀vi divi ana *Seteni ge mesipet leli ba, həŋgafəŋa leli kà naŋ a sawaŋ ti. \q1 [Aɗaba Bay ya ti agur zlam ɗek akaba esliki ka magray zlam ɗek ni ti nak. Bay ya ti mis ɗek atazləbay ni ti nak, ga kaŋgay-kaŋgayani. Aya nahkay.]” \p \v 14 « Nə̀ɗəm nahəma, tamal kəmbrəŋumfəŋa zlam ge mis ya tagudari ana kʉli na kà tay a ti, Bəŋ gekʉli ya e melefit bu ni aməmbərfəŋa zlam gekʉli ya kagudarum ni kè kʉli a bilegeni. \v 15 Ay tamal lekʉlʉm kə̀mbrəŋumfəŋa zlam ya mis tagudari ana kʉli ni kà tay a do ni ti, Bəŋ gekʉli day aməmbərfəŋa zlam gekʉli ya kagudarum ni kè kʉli a do bilegeni. » \s1 Məgəs ndəra \p \v 16 « Ka ya ti kəgəsum ndəra nahəma, kə̀grum akaɗa ge mis ya tawayay ti mis ndahaŋ tə̂ɗəm nday ndam jireni ni ba. Nday ti ka ya ti təgəs ndəra ni ti tamənjavu akaɗa tə̀bu təcakay daliya, akaɗa tàmətaɓkaba ; tawayay ti mis tə̂sər nday tə̀bu təgəs ndəra. Nəhi ana kʉli nahəma, nday ti tə̀ŋgəta zlam ka duwa gana àndava, atəŋgət nahaŋ va do. \v 17 Ay nak ti ka ya ti kəgəs ndəra nahəma, baray eri gayak, bakabu tersel ka ahàr. \v 18 Nahkay ti ŋgay kə̀gəsa ndəra ti mis tə̀sər do, si Buk ya ti naŋ àbu akaba kur ni. Nahkay Buk aməvuk zlam sulumani azuhva tʉwi gayak ya kàgray ni ; naŋ ti epi zlam ya mis tìpi do ni. » \s1 Elimeni ya a huɗ melefit bu ni \r (Lʉk 12.33-34) \p \v 19 « Kə̀ŋgumkabu elimeni a duniya bu ba. A duniya bu ni ti gaŋgu akaba vi təzumaba, ndam akal day tindef ahay təhəlaba elimeni na. \v 20 Ŋgumkabu elimeni gekʉli ti a huɗ melefit bu sawaŋ, aɗaba eslini ti gaŋgu akaba vi tə̀zum do, ndam akal day tìndef ahay koksah, tə̀həl elimeni ni koksah. \v 21 Aɗaba məlaŋ ya ti elimeni gayak àvu ni ti, kajalaki ahàr ti ka məlaŋ gani nani. » \s1 Məlaŋ maslaɗani akaba məlaŋ ziŋ-ziŋeni \r (Lʉk 11.34-36) \p \v 22 « Eri ge mis ti aslaɗay vu gayaŋ akaɗa ge ceŋgel ya aslaɗay məlaŋ ni. Tamal eri gayak lala nahəma, vu gayak ɗek àbu a maslaɗani bu. \v 23 Ay tamal eri gayak lala do ni ti, vu gayak ɗek emigi e ziŋ-ziŋeni bu. Nahkay tamal ti maslaɗani gayak ni àslaɗay va do ègia ziŋ-ziŋena ti, nak e ziŋ-ziŋeni bu dal-dal timey ! » \s1 Elimeni akaba tʉwi ge Melefit ti màwayay tay cʉeni koksah \r (Lʉk 16.13) \p \v 24 « Maslaŋa àbi esliki məgri tʉwi ana bay ahay cʉ bi. Emizirey bəlaŋ gani, amawayay naŋ nahaŋ ni ; ahkay do ni aməgəsiki ma ana nahaŋ ni do, ana naŋ nahaŋ ni ti ni aməgəsiki ma. Lekʉlʉm day tamal kəɗəbum siŋgu hi hi ti kìslʉmki məgri tʉwi ana Melefit koksah. » \s1 Kàjalumki ahàr ka zlam ga duniya ba \r (Lʉk 12.22-31) \p \v 25 « Nahkay zla nahəma, nəhi ana kʉli a manjəhaɗ gekʉli bu ni ti ŋgay akəzumum mam, [ekisʉm mam] akaba akəbumkabu mam ti kàjalum ba, àhəli ahàr ana kʉli ba daya. Sifa ti àtam zlam məzumani do waw ? Vu ti àtam zlam məbakabani do waw ? \v 26 Kipʉm eɗiɗiŋ do waw ; tìzligi zlam do, tàbaz zlam do, tàŋgakabu zlam a guvur bu do. Ay ti Bəŋ gekʉli ya e melefit bu ni naŋ àbi avi zlam məzumani ana tay bi aw ? Lekʉlʉm ti kàtamum tay ferek-ferek do waw ? \v 27 Way e kiɗiŋ gekʉli bu esliki mədəkiviyu vaɗ àkivu ke vi gayaŋ ku gʉzit àna majalay ahàr gayaŋ way ? Àbi ! \p \v 28 « Kajalumki ahàr ka zlam məbakabani ti kamam ? Ŋga pʉm vay-vay ga zlam ya təfət a vədaŋ bu ni ; tàgray tʉwi do, tə̀ləmkabu azana do daya. \v 29 Ay nəhi ana kʉli nahəma, ku Salomoŋ àna elimeni gayaŋ ni ɗek tekeɗi àbakabu azana ya ti àɓəlay akaɗa vay-vay bəlaŋ ni ndo. \v 30 Zlam ya təfət a vədaŋ bu kani, hajəŋ təbiyu tay a aku vu ni tekeɗi Melefit abəki vay-vay ka tay. Tamal naŋ àbu agray nahkay ti aməbəki zlam ke kʉli amatam gatay ni do waw ? Lekʉlʉm ti kə̀fumki ahàr ke Melefit lala do ni ti kamam ? \v 31 Nahkay ti ŋgay aməzumum mam, emisʉm mam akaba aməbumkabu mam ti kàjalum ba. \v 32 Ndam ya taɗəbay zlam nday nani ɗek kəlavaɗ ni ti nday ya ti tə̀fəki ahàr ke Melefit do ni. Ay lekʉlʉm ti Bəŋ gekʉli ya e melefit bu ni àsəra ere ya àhəcikivu ana kʉli na. \v 33 Enjenjeni ti ɗəbum *Məgur ge Melefit akaba jiri gayaŋ ; nahkay zlam ndahaŋ ni ɗek day Melefit aməvikivu ana kʉli. \v 34 Kàjalumki ahàr ka vaɗ ya hajəŋ ba, aɗaba vaɗ ya hajəŋ day naŋ àbu àna majalay ahàr gayaŋ zlam gayaŋ. Ku vaɗ weley weley do ɗek zlam zləzlaɗani gayaŋ àbu. » \c 7 \s1 Ŋgay mis ndahaŋ tàgudara zlam a ti kə̀ɗəmum ba \r (Lʉk 6.37-38, 41-42) \p \v 1 « Ŋgay mis ndahaŋ tàgudara zlam a ti kə̀ɗəmum ba ; tamal kəgrum nahkay ti lekʉlʉm day ŋgay kàgudaruma zlam a ti Melefit aməɗəm do. \v 2 Aɗaba mam, gekʉli ya kəɗəmum tə̂wəl mis ndahaŋ àna seriya, tâtraɓ tay ni ti Melefit day aməwəl kʉli àna seriya, amatraɓ kʉli. Darama ya lekʉlʉm kəgurumi zlam ana mis ndahaŋ àna naŋ ni ti Melefit day aməguri zlam ana kʉli àna naŋ. \v 3 Kamənjaləŋ ka cakwasl ya àniki ke eri ga wur ga muk ni, kə̀sərki ka damkoluk ya ànukki ke eri ni do ni ti kamam ? \v 4 Tamal kəhi ana wur ga muk ni : “Wur ga mmawa, mbrəŋ nəzukkia cakwasl ya ànukki ke eri na” ti, nak nakani kìpi damkoluk ya ànukki ke eri ni do ni ti, kəzikia ahəmamam ? \v 5 Nak bay ya aŋgah zlam magudarani gayaŋ ni ! Zəkia damkoluk ke eri gayak gayakana day. Akəzəkia ti ekipi divi lala mək akəzikia cakwasl ya àniki ke eri ana wur ga muk na. \v 6 Kə̀vumi zlam *njəlatani ge Melefit ana kərá ba, do ni ti tambatkibiyu ma ke kʉli tahəpəɗkaba kʉli a. Kàfəkaɗumivu ebirsli gekʉli e divi bu ana mədrə́s ba, do ni ti təcəlki, tagudar masakani. » \s1 Mihindiliŋ zlam kè Melefit \r (Lʉk 11.9-13) \p \v 7 « Hindʉm zlam. Kìhindʉma ti Melefit aməvi ana kʉli. Ɗəbum zlam. Kə̀ɗəbuma ti akəŋgətum. Zalum Melefit. Kàzaluma naŋ a ti aməwəli ana kʉli, aməzləkiaba mahay ana kʉli a. \v 8 Aɗaba mam, ku way way do ehindi zlam, Melefit avi. Ku way way do aɗəbay zlam, aŋgət. Ku way way do azalay, Melefit awəli, azləkiaba mahay a. \v 9 Bi wur ara afa gayak, nak bəŋana, èhindilʉka *dipeŋ a ti, kəvi akur aw ? Aha ! \v 10 Ahkay do ni bi ehindilʉka kilif a ti kəvi gavaŋ aw ? Aha ! \v 11 Lekʉlʉm ti ndam magudar zlam. Ku tamal lekʉlʉm ndam magudar zlam nəŋgu ni, kə̀səruma məvi zlam sulumani ana bəza gekʉli a. Ay ti Bəŋ gekʉli Melefit naŋ e melefit bu, naŋ sulumani ti magray gayaŋ ahəmamam ? Naŋ ti tamal maslaŋa èhindiliŋa zlam a nahəma, aməvi zlam sulumani eɗeɗiŋ. \v 12 Nahkay ere ye ti kawayum mis tə̂gri ana kʉli ni ti grumi ere gani nani ana tay bilegeni. Melefit àna Divi gayaŋ ya Mʉwiz àbəki ni àɗəm nahkay ; ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni day tə̀ɗəm nahkay. » \s1 Mahay misliceni \r (Lʉk 13.24) \p \v 13 « Zum njəɗa, kaɗumvu ga məhuriyani gwar a mahay misliceni ni. Aɗaba mahay botutani ti divi gani azoru mis e mijeni vu àwərvu do. Nahkay mis kay tə̀bu təhuriyu gwar a mahay botutani ni. \v 14 Ay azoru mis ka məlaŋ ga sifa ti mahay misliceni akaba divi kʉseɗeni. Ndam ya takoru àna divi nani ni ti kay do. » \s1 Akəsərum mis àna tʉwi gayaŋ ya agray ni \r (Lʉk 6.43-44) \p \v 15 « Bumvu slimi àna ndam ya tə̀ɗəm nday ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni. Tara afa gekʉli a ti tafəkaɗ ahàr gatay akaɗa nday təmbəmbak, ambatakani do a məɓəruv gatay bu ni ti nday akaɗa təmbəmbak eɗeɗiŋ do, nday akaɗa kərá gili cuɗayani sawaŋ. \v 16 Akəsərum tay ti àna tʉwi gatay ya tagray ni. Way àdifəŋ ahàr ana bəza ga enderendera kà məŋgəhaf ya akaba adak ni way ? Nahkay day tə̀difəŋ ahàr ana bəza ga *wəruv kè mezlirgendʉ do. \v 17 Məŋgəhaf sulumani lu ti ewi bəza sulumani, məŋgəhaf magədavani ti ni ewi bəza magədavani. \v 18 Məŋgəhaf sulumani, ewi bəza magədavani ti àbi. Məŋgəhaf magədavani ewi bəza sulumani ti àbi daya. \v 19 Məŋgəhaf ya èwi bəza sulumani do ni lu tekeleba, tizligiyu a aku vu. \v 20 Nahkay akəsərum ndam ya ti tə̀ɗəm nday ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ni ti àna tʉwi gatay ya tagray ni. » \s1 Yezu aməɗəm nə̀sər kʉli do \r (Lʉk 13.25-27) \p \v 21 « Sə̂ruma lala : Ndam ya təzalay nu : “Bay geli, Bay geli” ni, atəhuriyu a Məgur ge Melefit vu ti nday ɗek do. Atəhuriyu ti si ndam ya ti tagray ere ye ti Bəŋ goro naŋ a huɗ melefit bu àwayay ni kwa. \v 22 Ka fat gani nani ti mis kay atəhu : “Bay geli, bay geli ! Mə̀həŋgria pakama ge Melefit ana mis àna slimi gayak a, màgariaba seteni ana mis àna slimi gayak a akaba màgra zlam ya ti agri ejep ana mis na gərgəri kay àna slimi gayak a.” \v 23 Anəhi ana tay vay-vay : “Ɗay-ɗay nə̀sər kʉli ndo. Sləkumfua, lekʉlʉm ɗek ndam ya ti kə̀grum zlam ge jiri do ni !” » \s1 Ahay mələmani tə̀bu gərgəri cʉ \r (Lʉk 6.47-49) \p \v 24 « Tamal mis àra afa goro a ècia ma goro a mək agray ere ye ti nə̀hi ni ti, àzavu ata mis mənjəhani ya àləm ahay gayaŋ ni. Wuɗaka àləm ti àsaba asak gana, èli zileŋ mək àfəkaɗkibiyu asak ga ahay ni ka akur. \v 25 A vaɗ nahaŋ avər àtəɗa dal-dal, aməɗ àkəzlay ga njəɗa dal-dal, yam àtamkia ka zalaka ; tawayay tembeɗ ahay ni. Ay ti tə̀gri araŋa ana ahay ni ndo, aɗaba asak ga ahay ni mafəkaɗkibiyani ka akur palam. \v 26 Ay tamal mis ècia ma goro a mək àgray ere ye ti nə̀hi ni do nahəma, àzavu ata mis murani ya àləm ahay gayaŋ ka wiyaŋ ni. \v 27 Ka ya ti avər àtəɗa dal-dal, aməɗ àkəzlay ga njəɗa dal-dal, yam àtamkia ka zalaka, tawayay tembeɗ ahay ni ti ahay ni àmbəɗa hʉya. Àmbəɗkaba besek-besek. » \p \v 28 Yezu èndeveriŋa macahi zlam ana mis macakalavani na. Zlam gayaŋ ya àcahi ana tay ni, àgria ejep ana tay a ɗek, \v 29 aɗaba àhi ma ana tay akaɗa ga bay ni, do ni ti akaɗa ga ndam *məsər Wakita ge Melefit ni do. \c 8 \s1 Yezu ahəŋgaraba zal ambələk a \r (Mark 1.40-45 ; Lʉk 5.12-16) \p \v 1 Yezu àra àndaya ahàr a həma ni ba nahəma, mis dal-dal tàɗəbay naŋ. \v 2 Eslini zal ambələk nahaŋ àrəkia ka Yezu nakəŋ a, àbəhaɗi mirdim, àhi ahkado : « Kam-kam, bay goro ; tamal kawayay ti kisliki mahəŋgaraba nu a ti nîgia mis njəlatana. » \v 3 Yezu nakəŋ àzoru ahar, ènjifiŋ, àhi ahkado : « Nawayay, gia mis njəlatana. » Nahkay zal ambələk nakəŋ àŋgaba, ègia mis njəlatana hʉya. \v 4 Mək Yezu àhi : « Nihi kə̀ŋgaba nahəma, kə̀hi ma gani ana maslaŋa ba. Ru kə̂ŋgazli vu gayak ni ana bay *maŋgalabakabu mis akaba Melefit sawaŋ ; kə̂vi zlam ana Melefit akaɗa ge Mʉwiz ya àɗəm a wakita gayaŋ bu ni, aɗaba kìgia mis njəlatana. Nahkay mis etipi. Etipia ti atəsər nak kə̀ŋgaba, kìgia mis njəlatana. » \s1 Bay ga ndam slewja ga ndam Rom afəki ahàr ka Yezu \r (Lʉk 7.1-10 ; mənjaki ke Zeŋ 4.48-54 daya) \p \v 5 Ka ya ti Yezu naŋ àbu ahuriyu a Kafarnahum nahəma, zal nahaŋ àrəkia, naŋ bay ga ndam slewja ga ndam *Rom, àhəŋgalay naŋ ga məjənaki naŋ, \v 6 àhi : « Bay goro, bay məgru tʉwi àbiyu a magam mandəhaɗani èɓesey do, ègia dərana, naŋ àbu acakay daliya dal-dal. » \v 7 Eslini Yezu àhi : « Nakoru nahəŋgaraba naŋ a. » \v 8 Bay ga ndam slewja nakəŋ àhəŋgrifəŋ, àhi : « Bay goro, nu mis ga marona afa goro a di do. Ay ti ɗəm ma bəlaŋ ciliŋ ; nahkay ti bay məgru tʉwi ni aŋgaba. \v 9 Nu gani day tə̀bu təgur nu, nu day nə̀bu nəgur ndam slewja goro. Tamal nəhi ana bəlaŋ gatayani “Ru !” ti, akoru. Tamal nəhi ana nahaŋ “Ra !” ti ni, ara. Tamal nəhi ana bay məgru tʉwi “Gray ere hini” ti, agray ere gani. » \v 10 Yezu àra ècia ma gayaŋ na ti, àgria ejep a dal-dal, mək àhi ana ndam ya taɗəbay naŋ ni ahkado : « Nəhi ana kʉli nahəma, ku e kiɗiŋ ga ndam *Izireyel bu day, ɗay-ɗay nə̀di ahàr ana mis ya ti afəku ahàr akaɗa naŋ hini ni ndo. \v 11 Nəhi ana kʉli nahəma, mis dal-dal atasləkabiya kwa kè sliri ga məlaŋ a ɗek, atəzumkabu zlam ka ahar bəlaŋ akaba Abraham, Izak, Zekʉp a *Məgur ge Melefit bu. \v 12 Ay ndam ya ti giri-giri Məgur ge Melefit ni gatay ni ti atəhuriyu a Məgur ge Melefit ni vu do, atabəhaɗ tay e mite bu a məlaŋ ziŋ-ziŋeni bu. Eslini ti etitʉwi, atəcakay daliya dal-dal. » \v 13 Yezu àhi ana bay ga ndam slewja ni ahkado : « Ru a magam, Melefit aməgruk ere ye ti kihindi ni aɗaba kə̀fukua ahàr a. » Ka sarta gani nani bay məgri tʉwi ana bay ga ndam slewja ni àŋgaba hʉya. \s1 Yezu ahəŋgaraba ndam ga arməwər ndahaŋ a kay \r (Mark 1.29-34 ; Lʉk 4.38-41) \p \v 14 Yezu òru a magam afa ge Piyer. Òru ènjʉa ti àdi ahàr ana mireŋ ge Piyer ni mandəhaɗani, aku àbəkia. \v 15 Eslini Yezu nakəŋ ènjifiŋ kà ahar gani ; àra ènjifiŋa ti aku ni àhəlkia hʉya. Nahkay wal ni ècikaba, àfi ahàr. \p \v 16 Məlakarawa àra ègia ti tə̀həlibiyu mis dal-dal ya ti seteni agray tay ni. Yezu nakəŋ àhi ma ana seteni ni ciliŋ, mək seteni ni tə̀sləkiaba ana mis na. Àhəŋgaraba ndam ga arməwər na ɗek daya. \v 17 Àgray nahkay ti, ti pakama ge Izayi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ya àɗəmbiyu ni mâgravu. Pakama gani nani ti nahkay hi : « Naŋ ti àhəlkabá gedebi geli na akaba arməwər geli na ɗek. \f + \fr 8:17 \ft Izayi 53.4.\f* » \s1 Ndam ya ti tawayay maɗəbay Yezu ni \r (Lʉk 9.57-62) \p \v 18 Yezu àra èpia mis a dal-dal tèveliŋia ahàr a ti àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni : « Mədəgum gwar ke ledi ga dəluv ni. » \v 19 Eslini zal nahaŋ naŋ bay *məsər Wakita ge Melefit àhi ana Yezu ahkado : « Mʉsi, ka məlaŋ ya akoru ni ɗek ti anaɗəboru kur. » \v 20 Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi ahkado : « Mbiki\f + \fr 8:20 \ft Mbiki : mis ndahaŋ təɗəm « mbiti. »\f* tə̀bu àna eviɗ gatay, eɗiɗiŋ day tə̀bu àna lala gatay, ay ti nu *Wur ge Mis ti nə̀bi àna məlaŋ mandəhaɗani bi. » \v 21 Maslaŋa nahaŋ e kiɗiŋ ga ndam maɗəbay naŋ ni bu àhi : « Bay goro, vu divi nakoru nìlibiya baba goro a day. » \v 22 Eslini Yezu àhi : « Ɗəbabiyu nu. Ndam ya tàwayay maɗəbay nu do ni ti nday akaɗa kisim. Nahkay mbrəŋ tay ti tîli vu gatay. » \s1 Yezu azlacaki ka aməɗ \r (Mark 4.35-41 ; Lʉk 8.22-25) \p \v 23 Yezu àhuriyu a *slalah ga yam vu akaba ndam maɗəbay naŋ ni. \v 24 Nday tə̀bu takoru ti aməɗ gəɗakani àkəzlabiyu ka ahàr ga yam ni, mək yam ni awayay arəhvù slalah ga yam ni wuɗak. Ay ka sarta gani nani ti Yezu naŋ àvu e ɗʉwir bu. \v 25 Eslini ndam maɗəbay naŋ ni tàhəɗakfəŋiyu, tèpiɗek naŋ tə̀hi : « Bay geli, həŋgay leli, mə̀bu miji timey ! » \v 26 Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Aŋgwaz awər kʉli ti kamam ? Lekʉlʉm ti kə̀fumku ahàr lala faŋ ndo ! » Eslini ècikaba, àzlacaki ka aməɗ nday ata yam ni. Àra àzlaca nahkay ti yam ni ègia ɗegika. \v 27 Ere ye ti Yezu àgray ni àgria ejep ana tay a dal-dal, nahkay tə̀zlapay e kiɗiŋ gatay bu, tə̀ɗəm ahkado : « Naŋ hini ti way ? Aməɗ akaba yam day ticiiki slimi ni ! » \s1 Yezu agariaba seteni ana mis a cʉ \r (Mark 5.1-20 ; Lʉk 8.26-39) \p \v 28 Nday nakəŋ tìnjʉa ke ledi ga dəluv na. Ledi nani ti ka haɗ ga ndam Gadara. Eslini mis cʉ seteni agray tay, tàhəraya e kiɗiŋ ge mindiviŋ ba, tə̀ŋgwivabiyu a ma vu hʉya. Nday gani tagray cuɗay dal-dal, mis tekeɗi tìsliki moroni gwar eslini do. \v 29 Tə̀dəgiki ana zlahay, tə̀hi ahkado : « Nak Wur ge Melefit ti kaɗəbafəŋa mam kè leli a mam ? Sarta ga məgri daliya ana leli mba ti kàra kway-kway ti kamam ? » \p \v 30 Eslini ti mədrə́s ndahaŋ kay tə̀bu cak təzum zlam ka ahar bəlaŋ. \v 31 Nahkay seteni ni tə̀hi ana Yezu : « Kam-kam, tamal kawayay magaray leli ti garoru leli ti makoru məhuriviyu ana mədrə́s tegʉni ti. » \v 32 Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Dəgum ! » Eslini seteni nakəŋ tə̀sləkiaba ana mis cʉeni na, tòru tə̀huriviyu ana mədrə́s ni. Nahkay mədrə́s ni ɗek tə̀ndaya ahàr a kirim-kirim, tàra tə̀dəguyu a dəluv ni vu cizliv cizliv, mək yam ni àbazla tay a. \v 33 Ndam majəgay mədrə́s ni tàra tìpia ere ye ti àgravu na ti tə̀dəgiki ana hwa tiɗizl, tàcuhworu a kəsa vu. Tàra tìjʉa eslina ti tàŋgəhaɗioru ere ti àgravu ni akaba ere ye ti àgrakivu ke mis cʉeni ya seteni tə̀niviyu ana tay ni ana ndam ga kəsa ni. \v 34 Nahkay ndam ga kəsa ni ɗek tə̀ŋgwivoru ana Yezu a ma vu. Tàra tìpia naŋ a ti tàhəŋgalay naŋ, tə̀hi mâsləka ka haɗ gatay a. \c 9 \s1 Yezu ahəŋgaraba zal dəra \r (Mark 2.1-12 ; Lʉk 5.17-26) \p \v 1 Yezu àcəliyu a *slalah ga yam vu òru ke ledi ga dəluv ni, mək àŋgoru a kəsa gayaŋ vu. \f + \fr 9:1 \ft Kəsa ga Yezu ti Kafarnahum.\f* \v 2 Naŋ àbu eslini ti mis ndahaŋ tə̀zibiyu zal dəra nahaŋ àki ka slalah, tawayay ti Yezu mâhəŋgaraba naŋ a. Yezu nakəŋ àra àsəra məfəki ahàr gatay na ti àhi ana zal dəra ni ahkado : « Wur goro ni, zay njəɗa, zlam magudarani gayak ni məmbərfukana. » \v 3 Ndam ndahaŋ ya *təsər Wakita ge Melefit ni tə̀bu eslini ; tàra tìcia ma ga Yezu na ti tə̀jalay a ahàr gatay bu tə̀ɗəm : « Maslaŋa hini ti azay ahàr gayaŋ akaɗa naŋ Melefit timey ! » \v 4 Nday tə̀bu təjalay ahàr nahkay ti Yezu àsəra ere ye ti tə̀jalaki ahàr na àndava, mək àhi ana tay : « Majalay ahàr gekʉli ti àɓəlay do ! Kajalum ahàr nahkay ti kamam ? \v 5 Zləzlaɗa gani ti nəhi : “Zlam magudarani gayak ni məmbərfukana” tək day ti nəhi : “Cicikaba, sawaɗay” ni aw ? \v 6 Ay nawayay ti kə̂sərum, nu *Wur ge Mis ti nisliki məmbərfəŋa zlam magudarani kè mis ka haɗ a. » \p Mək àhi ana zal dəra nakəŋ : « Nəhuk : Cicikaba, za slalah gayak na, ru a magam. » \v 7 Eslini naŋ nakəŋ ècikaba cəkwaɗ, òru a magam gayaŋ. \v 8 Nahkay mis macakalavani ni tàra tìpia ere ye ti àgravu na ti tàgra aŋgwaz a. Eslini tàzləbay Melefit aɗaba àvia njəɗa gayaŋ ana mis ga mahəŋgaraba mis a. \s1 Yezu azalay Meciyʉ \r (Mark 2.13-17 ; Lʉk 5.27-32) \p \v 9 Yezu àra àsləka eslina, naŋ àbu akoru zlam gayaŋ ti èpi zal nahaŋ, tə̀zalay naŋ Meciyʉ, naŋ àbu manjəhaɗani digʉsa ka məlaŋ məhəl hadam. Eslini Yezu nakəŋ àhi ahkado : « Ɗəbabiyu nu. » Nahkay naŋ nakəŋ ècikaba àɗəboru naŋ. \v 10 Kələŋ gani Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tòru afa ge Meciyʉ nakəŋ. Tòru tìnjʉa eslina ti tə̀zum zlam. Ndam *məhəl hadam akaba ndam magudar zlam kay tə̀zum zlam akaba tay daya. \v 11 Eslini ndam *Feriziyeŋ tàra tìpia tay a nahkay ti tə̀hi ana ndam *maɗəbay Yezu ni ahkado : « Mʉsi gekʉli ni azum zlam ka ahar bəlaŋ akaba ndam məhəl hadam akaba ndam magudar zlam ni ti kamam ? » \v 12 Yezu nakəŋ àra ècia pakama gatay na ti àɗəm : « Ndam ya ti nday tə̀bu njalaŋ-njalaŋ ni ti tòru afa ga zal doktar do, si ndam ga arməwər day kwa ti takoru afa gani. \v 13 Melefit àɗəm a Wakita gayaŋ bu : “Ere ye ti nu nawayay ni ti, tə̂gri sulum ana ndam ya təcakay daliya ni ; do ni ti nàwayay zlam ya ti tìsliŋʉ ni do.” \f + \fr 9:13 \ft Oze 6.6.\f* Dəgum sərumaba ma gani nana lala. Aɗaba nu nàra ti ga mazalay ndam jireni do, nàra ti ga mazalay ndam magudar zlam sawaŋ. » \s1 Pakama ga ndəra : ma gozogul àki ka zlam mʉweni akaba midigweni \r (Mark 2.18-22 ; Lʉk 5.33-39) \p \v 14 A vaɗ nahaŋ ndam maɗəbay Zeŋ bay məbaray mis ni tə̀rəkia ka Yezu a, tə̀hi : « Leli mə̀bu məgəs *ndəra, ndam *Feriziyeŋ ni day tə̀bu təgəs, ay ti ndam maɗəbay kur ni tə̀gəs do ni ti kamam ? » \v 15 Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àhi ana tay ahkado : « Ka ya ti bay ya ti aday wal ni nday tə̀bu akaba zləbəba gayaŋ ni ti, araŋa ahəli ahàr ana zləbəba ni tata waw ? Aha ! Ay sarta nahaŋ amara, atəgəskia bay ga wal ni kà tay a. Ka sarta gani nani day kwa ti atəgəs ndəra. \p \v 16 « Yaw mis àbi azay azana mʉweni asiviyu ana azana gayaŋ midigweni bi. Tamal àgra nahkay ti, azana mʉweni ni ara asəkivu azana midigweni ni, mək məlaŋ megʉzlehvani ni ara asagakivu. \v 17 Nahkay day mis abəviyu zum new-neweni e kene-kene midigweni vu ti àbi. Tamal àgra nahkay ti, zum new-neweni ni àra àwəsa ti ara etezkaba kene-kene na. Nahkay ti zum ni amadəgaba, maslaŋa nani emizikiba ke kene-kene na daya. Təbəviyu zum new-neweni ti e kene-kene mʉweni vu. Nahkay nday cʉeni tàgədavu do. » \s1 Wal nahaŋ akaba wur ge mis gəɗakani nahaŋ dahalayani \r (Mark 5.21-43 ; Lʉk 8.40-56) \p \v 18 Ka ya ti Yezu naŋ àbu azlapay nahkay ni ti gəɗakani ga ndam *Zʉde nahaŋ àrəkia, àbəhaɗi mirdim, àhi : « Wur goro dahalayani àməta, àmət nihi hʉya, ay ti ra, kâra kə̂bəki *ahar ti aŋgaba. » \v 19 Nahkay Yezu nakəŋ ècikaba, tàɗəboru naŋ akaba ndam maɗəbay naŋ ni. \p \v 20 Eslini wal nahaŋ àbu, mimiz asləkafəŋa agray vi kru mahar cʉ. Naŋ nakəŋ àhəɗakfəŋbiyu kà Yezu gwar kələŋ mək ènjifiŋ kà ma ga azana ga Yezu ni. \v 21 Aɗaba àhi ana ahàr : « Ku tamal ti nìnjifiŋa kà azana gayaŋ na nəŋgu ni, naŋgaba. » \v 22 Yezu àmbatvu, àra èpia naŋ a ti àhi : « Wur goro ni, zay njəɗa ; Melefit àhəŋga kur a aɗaba kə̀fəkua ahàr a palam. » Àra àhia ma na ti mimiz ya asləkafəŋa ni àmbrəŋ naŋ, àŋgaba hʉya. \p \v 23 Yezu òru ènjʉa afa ga gəɗakani nakəŋ a ti àdi ahàr ana mis dal-dal tə̀bu tabah, tə̀bu tivi cicek. Eslini àhi ana tay : \v 24 « Sləkumaba ahalay a, aɗaba wur ni àmət ndo ; naŋ àbu enji ɗʉwir timey. » Àra àhia pakama ana tay a nahkay ti tèyefiŋ. \v 25 Yezu nakəŋ àra àgaraba mis na ti àhuriyu a ahay vu, àzay ahar ga wur ni, mək wur ni ècikaba. \v 26 Nahkay tə̀ɗəmoru ma gani a kəsa vu, ka haɗ nani ɗek. \s1 Yezu ahəŋgaraba ndam wuluf a cʉ \p \v 27 Yezu ara asləka eslina ti ndam wuluf cʉ taɗəboru naŋ, təzlah, təɗəm : « *Wur ge Devit, mə̂suk cicihi ti ! » \v 28 Ka ya ti Yezu òru ènjʉa a magam a ti ndam wuluf cʉeni ni tàhəɗakfəŋiyu mək Yezu nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Kə̀fumkua ahàr a, nìsliki magray ere ye ti kihindʉmfua ni aw ? » Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Iy Bay geli, kisliki. » \v 29 Nahkay Yezu nakəŋ ènjifiŋ kè eri gatay ni, àɗəm : « Kə̀fumku ahàr : nahkay Melefit mə̂gri ere gani ana kʉli akaɗa ya kawayum ni. » \v 30 Eslini nday nakəŋ tìpi divi hʉya. Yezu àləgi ana tay, àhi ana tay ahkado : « Bumvu slimi, maslaŋa èci ma gani ba. » \v 31 Ay nday nakəŋ tàra tàhəraya a dala va ti tə̀njəki məɗəmoru ma gani ka haɗ nani ɗek. \s1 Yezu ahəŋgaraba zal nahaŋ a seteni àniviyu àzlapay koksah \p \v 32 Ka ya ti ndam wuluf ni tasləka ni ti mis ndahaŋ tə̀zibiyu zal nahaŋ ana Yezu. Zal nani ti seteni àniviyu, acafəŋa naŋ ga mazlapana. \v 33 Eslini Yezu àgariaba seteni na ana zal nakəŋ a, mək naŋ nakəŋ àzlapay hʉya. Mis dal-dalani ye eslini ni ɗek tàgra ejep gana dal-dal, tə̀ɗəm : « Ɗay-ɗay mis tìpi zlam akaɗa hini àgravu e Izireyel ndo. » \v 34 Ay ti ndam *Feriziyeŋ tə̀ɗəm : « Agariaba seteni ana mis a ni ti àna njəɗa ga bay ge seteni. » \s1 Mis ti nday akaɗa təmbəmbak ya bay majəgay tay àbi ni \p \v 35 Yezu àsawaɗay a kəsa gəɗákani bu akaba a kəsa ciɓ-ciɓeni bu. A kəsa ya ti ènjʉa ni va lu ti àcahi zlam ana mis a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit gatay ni bu. Àhi *Ma Mʉweni Sulumani àki ka *Məgur ge Melefit ana tay, ahəŋgaraba ndam ya tèɓesey do na ɗek akaba ndam dəra gərgərana ɗek. \v 36 Naŋ nakəŋ àra èpia mis dal-dalani na ti tə̀sia cicihi a. Aɗaba nday akaɗa ga təmbəmbak ya ti bay majəgay tay àbi ; tàmətaɓkaba, njəɗa àfəŋ ka tay va bi ni. \v 37 Nahkay àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : « Mis ya ti tìci pakama goro faŋ ndo ni ti nday kay, nday akaɗa ga zlam ya ti tabaz a vədaŋ bu ni, ay ti ndam mabaz zlam ni tə̀bi kay bi. \v 38 Nahkay si kahəŋgalum Melefit Bay ga vədaŋ ni ti mə̂slərbiyu ndam mabaz zlam a vədaŋ gayaŋ bu. » \c 10 \s1 Ndam maɗəbay Yezu kru mahar cʉeni ni \r (Mark 3.13-19 ; Lʉk 6.12-16) \p \v 1 Yezu àzalakabu ndam maɗəbay naŋ kru mahar cʉeni ni. Àra àzalakabá tay a ti àvi njəɗa ana tay ga magariaba seteni ana mis a, ga mahəŋgaraba mis a arməwər gərgərani ba ɗek akaba ga mahəŋgaraba ndam dəra gərgərana ɗek. \v 2 Slimi ga ndam *asak gayaŋ kru mahar cʉeni ni nday hi : Simu àdi slimi Piyer, wur ga məŋani Andre, bəza ge Zebede ata Zek nday ata wur ga məŋani Zeŋ, \v 3 Filip, Bartelemi, Tumas, Meciyʉ bay ya àhəl hadam ni, Zek wur ga Alfe, Tade, \v 4 Simu naŋ bəlaŋ ga ndam ya takaɗvakivu ka haɗ gatay ni, nahaŋ ni ti ni Zʉdas Iskariyot naŋ ya ègi bay məsəkumoru Yezu ni. \s1 Yezu aslər ndam maɗəbay naŋ kru mahar cʉeni ni \r (Mark 6.7-13 ; Lʉk 9.1-6) \p \v 5 Nday kru mahar cʉeni hini ti Yezu àsləroru tay, àhi ana tay ahkado : « Kə̀dəgum afa ga ndam jiba ndahaŋ ba, kə̀dəgum a kəsa ga haɗ *Samari vu ba daya. \v 6 Ay dəgum ti afa ga ndam *Izireyel nday ya ti akaɗa təmbəmbak mijeni ni. \v 7 Ka ahàr divi nahəma, humi ana mis ahkado : “*Məgur ge Melefit ènjia wuɗak.” \v 8 Həŋgarumaba ndam ya tèɓesey do na, həŋgarumaba mis e kisim ba, həŋgarumaba ndam ambələk a, garumiaba seteni ana mis a daya. Melefit àvi zlam ana kʉli ga sulum, lekʉlʉm day vumi ana mis ga sulum bilegeni. » \v 9 Àhi ana tay ahkado : « Kədəgum nihi nahəma, kə̀zum zlam a ahar vu ba ; ku gru, ku evirzegena, ku siŋgu day kə̀həlum e zlembi vu ba. \v 10 Ku mbolu, ku endʉwi cʉ cʉ, ku kimaka, ku aday day kə̀həlum ba. Aɗaba bay magray tʉwi ti agəski təvi zlam məzumani. \p \v 11 « Ka ya ti ekinjʉmiya a kəsa gəɗakani va ahkay do ni a kəsa gʉziteni va nahəma, ɗəbum maslaŋa ya ti agəskabu kʉli di ni. Tamal kə̀dumia ahàr a ti njəhaɗuma eslina ; kàmbatum ahay nahaŋ ba duk abivoru ana vaɗ gekʉli ya akəsləkuma ni. \v 12 Ka sarta ya akəhurumiyu a ahay vu afa ge mis nahəma, grumi sa, humi : “*Sulum ge Melefit mə̂ləbu akaba kʉli.” \v 13 Tamal ti ndam ga huɗ ahay nani tə̀gəskabá kʉli a, tìslia məŋgət sulum a ti sulum gekʉli ni amələbu akaba tay. Ay tamal ndam ga huɗ ahay nani tìsli məŋgət sulum do ni ti sulum gekʉli ni aməŋgəkia ke kʉli zlam gekʉli a. \v 14 Tamal ndam ga huɗ ahay ni ahkay do ni ga kəsa ni tə̀gəskabu kʉli do, tàwayay miciki pakama gekʉli ni ana kʉli do nahəma, sləkuma eslina. Ka ya ti kəsləkuma ni ti təkumkaba haɗ ga kəsa gatay na kà asak gekʉli a. \f + \fr 10:14 \ft Mətukkaba haɗ ga kəsa kà asak a ti aɗafaki təmbərbu ndam ga kəsa ni, tàwayay tay va do.\f* \v 15 Nəhi ana kʉli nahəma, ka fat ya ti Melefit agray seriya ni ti ku ndam *Sodom akaba ndam *Gomor nəŋgu ni seriya ge Melefit ya amagrafəŋa kà tay a ni ti ŋgulum emisli ga ndam ga kəsa gani nani ya tə̀gəskabu kʉli do ni do. » \s1 Daliya ya ti amara kama ni \r (Mark 13.9-13 ; Lʉk 21.12-17) \p \v 16 Yezu àhi ana tay keti : « Dəgum. Nihi ti nəsləroru kʉli e kiɗiŋ ge mis vu akaɗa ga bəza təmbak e kiɗiŋ ga kərá gili bu ni. Nahkay njəhuma akaɗa ga gavaŋ na, njəhaɗuma kuɗufa akaɗa ga kurkoduk na. \v 17 Bumvu slimi, aɗaba mis atəgəs kʉli, atoru àna kʉli ka məlaŋ ge seriya. Atəzləɓ kʉli àna kurupu a ahay gatay ya *tahəŋgalavù Melefit ni bu. \v 18 Atagrafəŋa seriya kè kʉli kè meleher ga gəɗákani ga ngumna akaba bəbay a, aɗaba lekʉlʉm ndam goro. Nahkay ti nday gani etici ma gekʉli ya akazlapumku ni, mis ndahaŋ ya ti nday ndam *Zʉde do ni etici daya. \v 19 Ka ya ti atəgəs kʉli, atoru àna kʉli ka məlaŋ ge seriya nahəma, ere ye ti akəɗəmum ni akaba slala ga ma ya akəɗəmum ni àhəli ahàr ana kʉli ba. Ka sarta nani Melefit aməhi ere ye ti akəɗəmum ni ana kʉli. \v 20 Akəɗəmum ma nani ti lekʉlʉm lekʉlʉmeni do ; amazlapay ti Məsuf ga Bəŋ gekʉli ya e kʉli bu ni. \v 21 Ka sarta gani nani ti mis atəsəkumoru bəza ga məŋ gatay ti tâbazl tay, ata bəŋ ga bəza day atəsəkumoru bəza gatay. Bəza ti ni etizirey ata bəŋ gatayani akaba ata məŋ gatayani, atəsəkumoru tay ti tâbazl tay. \v 22 Mis ɗek etizirey kʉli aɗaba lekʉlʉm ndam goro. Ay ti maslaŋa ya ti aməmbrəŋ nu do duk abivoru ana vaɗ ga mandav ga sifa gayaŋ ni ti Melefit amahəŋgay naŋ. \v 23 Ka ya ti atəgri daliya ana kʉli a kəsa bu nahəma, cuhwumoru a kəsa nahaŋ vu. Nəhi ana kʉli nahəma, wuɗaka kendeveriŋʉm masawaɗabana kəsa ga haɗ Izireyel a ti nu *Wur ge Mis nìnjia àndava. \p \v 24 « Maslaŋa ya acahay zlam ni ti àtam bay ya ti acahi zlam ni do. Eviɗi day àtam bay ya ti agur naŋ ni do. \v 25 Maslaŋa ya ti acahay zlam ni, tamal àsəra zlam akaɗa ga maslaŋa ya ti acahi na ti tìgia kala-kala. Eviɗi day tamal ègia kala-kala ata bay ya ti agur naŋ na ti èslia gayaŋ a. Tamal Bay ahay ni tekeɗi tə̀hi “Nak *Belzebʉl” ti, ndam gayaŋ ni ti atəhi mam ana tay do mam ? » \s1 Tâgrafəŋa aŋgwaz a ti kà way ? \r (Lʉk 12.2-7) \p \v 26 Yezu àɗəm keti : « Kə̀grumfəŋa aŋgwaz kè mis nday nana ba. Aɗaba zlam maŋgahani ni ɗek emipivu ; ma maŋgahani ni ɗek emicivu. \v 27 Nahkay ma ya ti nəhi ana kʉli a məlaŋ ziŋ-ziŋeni bu ni ɗek, ɗəmumaya vay-vay a məlaŋ maslaɗani ba. Ma ya ti təhiviyu ana kʉli e slimi vu ni ti zlahum àna naŋ kay-kay ka ahàr ga həma. \v 28 Kə̀grumfəŋa aŋgwaz kà ndam ya takaɗ mis na ba, aɗaba sifa ge mis ya àndav ɗay-ɗay do ni ti tìjiŋ koksah. Grumfəŋa aŋgwaz a ti kà Bay ya ti esliki mizligiyu mis a *dəluv ga aku vu ni. Aku gani nani ti azum mis, ejiŋ sifa gayaŋ ga kaŋgay-kaŋgayani daya. \v 29 Tə̀bu təsəkum eɗiɗiŋ ciɓ-ciɓeni cʉ àna siŋgu bəlaŋ bi aw ? Ay səruma, eɗiɗiŋ nday nani ti, tamal Bəŋ gekʉli àvay divi gani ndo ni ti ku bəlaŋ day àmət do. \v 30 Lekʉlʉm day ku məhər ga ahàr gekʉli nəŋgu ni Melefit àcalaba ɗek. \v 31 Nahkay kə̀grum aŋgwaz ba, ku eɗiɗiŋ kay day kàtamuma tay kè eri ge Melefit a. \p \v 32 « Nəhi ana kʉli nahəma, ku way way do tamal aɗəm vay-vay naŋ mis goro kè meleher ge mis ti, nu *Wur ge Mis day anəɗəm vay-vay naŋ mis goro kè meleher ga Baba, naŋ ya a huɗ melefit bu ni. \v 33 Ay maslaŋa ya ti aɗəm naŋ mis goro do nahəma, nu day anəɗəm naŋ mis goro do kè meleher ga Baba naŋ ya e melefit bu ni. » \s1 Yezu àra ga medekaba mis a \r (Lʉk 12.51-53 ; 14.26-27) \p \v 34 Yezu àɗəm keti : « Lekʉlʉm kə̀ɗəmum nu nàra a duniya va ti, ti mis tânjəhaɗ e kiɗiŋ gatay bu àna sulumani aw ? Aha ! Nu nàra ti, ti mis tîzirevu sawaŋ. \v 35 Nu nàra ti ga medekaba wur ata bəŋana, wur dahalay ata məŋana, wal ga wur day nday ata məŋ ga zal gana. \v 36 Ku way way do ndam ga huɗ ahay gayaŋ etigi ndam ezir gayaŋ. \f + \fr 10:36 \ft Mənjay Mise 7.6.\f* \v 37 Maslaŋa ya ti awayay bəŋani ahkay do ni məŋani àtam nu nahəma, èsliki migi mis goro do. Maslaŋa ya ti awayay wur gayaŋ zalani ahkay do ni wur gayaŋ walani àtam nu nahəma, èsliki migi mis goro do. \v 38 Maslaŋa ya ti àgəskabu daliya do ni ti èsliki migi mis goro do. Ku tamal tawayay *madarfəŋ naŋ kà təndal nəŋgu ni, ahàr àɗəm mâɗəbay nu. Tamal àgray nahkay do ni ti èsliki migi mis goro koksah. \v 39 Maslaŋa ya ti àɗəm ajəgur sifa gayaŋ ti àmət ba ni ti emijiŋ. Ay maslaŋa ya ti emijiŋ sifa gayaŋ azuhva nu ti aməjəgur sawaŋ, àmət ɗay-ɗay do. » \s1 Zlam ya ti Melefit aməvi ana mis ga sulum ni \r (Mark 9.41) \p \v 40 « Maslaŋa ya ti àgəskabá kʉli a ni ti àgəskabá nu a daya ; maslaŋa ya ti àgəskabá nu a ni ti àgəskabu nu ciliŋ do, àgəskabá Bay ya ti àslərbiyu nu na daya. \v 41 Maslaŋa ya ti àgəskabá bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit a aɗaba àsəra maslaŋa nani bay mahəŋgaray pakama ge Melefit ti, naŋ day Melefit aməvi zlam ya ti təvi ana ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni. Maslaŋa ya ti àgəskabá mis ge Melefit jirena aɗaba àsəra maslaŋa nani mis jireni ti, Melefit aməvi zlam ya ti təvi ana ndam jireni ge Melefit ni. \v 42 Nəhi ana kʉli nahəma, ku way way do tamal àcəhiaya yam liŋ-liŋena e hijiyem va ana bay maɗəbay nu gʉzitena ku bəlaŋ na aɗaba àsəra maslaŋa nani bay maɗəbay nu ti, Melefit aməvi zlam azuhva zlam gayaŋ ya àgray ni, amagəjazlki ahàr do. » \c 11 \p \v 1 Yezu àra èndeveriŋa məhi ma ana ndam maɗəbay naŋ kru mahar cʉeni na ti àsləka òru ga macahi zlam ana mis ka haɗ nani akaba ga məhi ma ge Melefit ana tay. \s1 Zeŋ bay məbaray mis ni aslərkioru mis ka Yezu \r (Lʉk 7.18-35) \p \v 2 Zeŋ bay məbaray mis ni naŋ àvu a daŋgay bu. Àra ècia tʉwi ge *Krist ya agray na ti àsləroru ndam maɗəbay naŋ ndahaŋ, \v 3 awayay ti tə̂hi : « Nak ti *Bay gəɗakani ya amara ni tək, day ti mâhətay maslaŋa nahaŋ aw ? » \v 4 Nday nakəŋ tòru tìnjʉa afa ga Yezu a ti tə̀hi ma gani, mək Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àhi ana tay ahkado : « Dəgum kâŋgahaɗumi ana Zeŋ zlam ya ti kicʉm akaba ya kipʉm ni. \v 5 Humi : “Ndam wuluf tə̀bu tipi divi, ndam dəra təsawaɗay lala, ndam ambələk tìgia mis njəlatana, ndam makwaya tici slimi, mis ya tə̀mət ni tàŋgaba, ndam talaga day tìcia Ma Mʉweni Sulumana.” \v 6 Humi keti : “Maslaŋa ya ti èjikia ke divi azuhva nu a do nahəma, mə̂mərvu.” » \p \v 7 Ndam ya ti Zeŋ àslərkibiyu tay ka Yezu ni tàra tàsləka ti Yezu àzlapaki ke Zeŋ, àhi ana mis dal-dalani ni ahkado : « Kə̀dəgum a huɗ gili vu ti ga mipibiyu mam ? Kìpʉmbiyu ti mavram ya aməɗ adaɗay ni tək ? \v 8 Do ni ti kə̀dəgum kìpʉmbiyu ti mam ? Mis məbakabu azana sulumani akaɗa ga bay ni tək ? Aha, ndam ya tabakabu azana ga siŋgu kayani ni ti nday a ahay ga bəbay bu timey. \v 9 Ay ti kə̀dəgum kìpʉmbiyu ti mam ? Kìpʉmbiyu bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit aw ? Iy, naŋ gani. Nəhi ana kʉli nahəma, naŋ ti àtama bay mahəŋgaray pakama ge Melefit a. \v 10 Kə̀səruma, àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit bu, Melefit àhi ana Bay gəɗakani ya amara ni nahkay hi : \q1 “Nihi ti nu nə̀bu nəsləroru bay məslər goro nahaŋ kama gayak \q1 ti mâslamatukkabu divi.” \f + \fr 11:10 \ft Malasi 3.1.\f* \p « Maslaŋa ya ti Melefit àslərbiyu ni ti Zeŋ. \v 11 Nəhi ana kʉli nahəma, Zeŋ bay məbaray mis ni ti àtama mis ya tìwi tay na ɗek àna gəɗakana. Ku tamal nahkay nəŋgu ni, bay ya ti naŋ gʉziteni ge mis ɗek a *Məgur ge Melefit bu ni ti àtama naŋ a. \v 12 Kwa ka sarta ya ti Zeŋ bay məbaray mis ni àɗəmki ma ka Məgur ge Melefit àbivaya ana kana, Məgur ge Melefit gani akoru kama kama àna njəɗa ; ndam njəɗa-njəɗani təhuriyu. \v 13 E *Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki ni bu akaba a wakita ga ndam ndahaŋ ya tàhəŋgaray *pakama ge Melefit ni bu ɗek ti tə̀bu təɗəmki ma ka Məgur gani nani, duk àbivu ana sarta ge Zeŋ bay məbaray mis ni. \v 14 Ahàr àɗəm gəsumkabu ma goro ni : Zeŋ ti nani Eli ya ti Wakita ge Melefit àɗəm amaŋga ni. \v 15 Maslaŋa ya ti slimi àfəŋ nahəma, mîci lala ! » \p \v 16 Yezu àhi ana tay keti : « Mis ye e hini vu ni ti nəgurfəŋ tay kà way ? Nday akaɗa way ? Nəhi ana kʉli nahəma, nday akaɗa ga bəza manjəhaɗani e mite bu ni. Nday ndahaŋ təhi ana ndahaŋ ni ahkado : \v 17 “Mìvia slelim ana kʉli a, day kə̀həɓumfəŋ ndo ; mìdia limis ge kisim ana kʉli a, day kìtʉwʉm ndo.” \v 18 Nə̀ɗəm nahkay ti aɗaba Zeŋ àra ti àzum *dipeŋ do, èsi zum do. Nahkay tə̀ɗəm seteni àniviyu. \v 19 Nu *Wur ge Mis ti ni nàra. Nàra ti nu nə̀bu nəzum dipeŋ, nə̀bu nisi zum. Nahkay mis tə̀ɗəm nu zal huɗ, nəvi vu goro ana zum. Tə̀ɗəm nu zləba ga ndam *məhəl hadam akaba ga ndam magudar zlam ndahaŋ. Ay ti Melefit aɗafaki məsər zlam gayaŋ ni jireni ti àna tʉwi gayaŋ ya agray ni. » \s1 Ndam ga kəsa gərgərani ndahaŋ atasay cicihi \r (Lʉk 10.13-15) \p \v 20 Eslini Yezu nakəŋ àləgi ana ndam ga kəsa gərgərani ya ti àgray zlam magray ejep ahar gəɗakani eslini ni ; àləgi ana tay ti aɗaba tàmbatkaba majalay ahàr gatay a ndo. \v 21 Àɗəm : « Akəsum cicihi, ndam Koraziŋ ! Akəsum cicihi, ndam Beceyda ! Aɗaba mam, nàgra zlam a kay ya mis tìpi ɗay-ɗay ndo na a kəsa gekʉli ba. Tamal nàgray zlam nday nani e Tir ahkay do ni a Sidoŋ nahəma, amal ndam ga kəsa nday nani tə̀mbrəŋa zlam magudarani gatay na kwa ahaslana àndava. Amal tàmbatkaba majalay ahàr gatay a, tàbakabá mbolu ka vu a akaɗa ga azana na, tàbakabiyu viti ka ahàr a. \f + \fr 11:21 \ft Məbakabu buhu akaba məbakabiyu viti ka ahàr ti aɗafaki mis titʉwi, tahəŋgalay Melefit, təgri kam-kam.\f* \v 22 Ay nəhi ana kʉli nahəma, ka fat ya ti Melefit amagray seriya ni ti seriya ya ti amagrafəŋa kà ndam Tir akaba ndam Sidoŋ a ni ti ŋgulum, emisli gekʉli ni do. \f + \fr 11:22 \ft Ndam Tir ti ndam ge elimeni, tə̀sər Melefit do. Ndam Sidoŋ day nahkay.\f* \v 23 Lekʉlʉm ndam Kafarnahum, kə̀humi ana ahàr akədəgum e melefit vu aw ? Aha ! Akədəgum ti ka məlaŋ ge *kisim sawaŋ. Aɗaba mam, nàgra zlam kay ya mis tìpi ɗay-ɗay ndo na a kəsa gekʉli ba. Tamal nàgray zlam nday nani a *Sodom nahəma, ku kani day amal kəsa nani naŋ àbu kekileŋa zlam gayaŋ. \v 24 Nəhi ana kʉli ka fat ya ti Melefit agray seriya zla nahəma, seriya ya ti amagrafəŋa kà ndam Sodom a ni ti ŋgulum, emisli gekʉli ni do. » \s1 Maslaŋa ya ara afa ga Yezu a ti aŋgət məpəsabana \r (Lʉk 10.21-22) \p \v 25 Ka sarta gani nani Yezu àzlapay, àɗəm : « Nazləbay kur, Bəba goro ni, nak Bay məgur məlaŋ ya e melefit bu akaba məlaŋ ya a ga haɗ ni ɗek. Nazləbay kur ti aɗaba kə̀ŋgahkia zlam nday nana ka ndam məsər zlam a akaba ka ndam ya tìjeŋga tə̀səra zlam a ni, kə̀ɗəfikia ana ndam ya tə̀sər zlam do akaɗa ga bəza ciɓ-ciɓeni na sawaŋ. \v 26 Iy Bəba goro ni, kàgray ka mawayay gayak nahkay ti kə̀məra àna naŋ a palam. » \p \v 27 Àɗəm keti : « Baba àvua zlam na ɗek a ahar va. Nahkay maslaŋa ya àsər Wur ge Melefit naŋ way ni ti maslaŋa gani àbi ; si Bəŋani ciliŋ. Yaw maslaŋa ya àsər Bəŋ goro naŋ way ni ti maslaŋa gani àbi, si nu Wur gayaŋ akaba ndam ya ti nu Wur gayaŋ ni nawayay nəɗəfiki naŋ ana tay ni ciliŋ. \p \v 28 « Lekʉlʉm ya ti kàmətaɓuma ga mazay zlam məɗəsani ni ti dəguma ɗek afa goro a. Nahkay ti nu anəvi məpəsabana ana kʉli a. \v 29 Gəsumkabá ma goro ya nə̀hi ana kʉli grum na akaɗa slasla ya təgəskabu təbəki zuk ka tay ni ; cahum zlam afa goro. Aɗaba nu kuɗufa, nə̀gri daliya ana kʉli do ; akəpəsumaba afa goro zlam gekʉli a. \v 30 Aɗaba zlam ya ti nəfəki ke kʉli ni ti kəzum tata. Zlam ya nəzəkiyu ke kʉli ni day àɗəski ke kʉli do. » \c 12 \s1 Yezu agur vaɗ məpəsabana \r (Mark 2.23-28 ; Lʉk 6.1-5) \p \v 1 A vaɗ *məpəsabana nahaŋ ba ti Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tə̀bu tasləkaba a vədaŋ ga *alkama ba. Ay ti lʉwir àbu awər ndam maɗəbay naŋ ni. Eslini tə̀njəki ka meheɓoru alkama ni, tahəpəɗoru bəza gani. \v 2 Ndam *Feriziyeŋ ni tàra tìpia tay a nahkay ti tə̀hi ana Yezu ahkado : « Bay Melefit àɗəm e *Divi gayaŋ ni bu : “Kə̀grum tʉwi a vaɗ məpəsabana ba ba” ti, nihi ti ndam maɗəbay kur ni tagray timey ! » \v 3 Yezu àra ècia ma gatay na ti àhi ana tay : « Kèjeŋgʉm ere ye ti Devit àgray ni ndo aw ? Ahaslani Devit akaba ndam gayaŋ lʉwir àwəra tay a, \v 4 nahkay àhuriyu a ahay ge Melefit vu, àzay *dipeŋ ya tàfəkaɗi ana Melefit ni. Devit nakəŋ àzum, mək àvi ana ndam gayaŋ ni tə̀zum bilegeni. Ay ti Melefit àɗəm e Divi gayaŋ ni bu, mis ndahaŋ tə̀zum dipeŋ nani do ; si ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni day kwa ti təzum. \v 5 Magray tʉwi a vaɗ məpəsabana ba ti Melefit àcafəŋa mis e Divi gayaŋ ya Mʉwiz àbəki ni ba. Ay ti àbu məbəkiani a wakita nani bu ku a vaɗ məpəsabana ba ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni tâgray tʉwi a *ahay gəɗakani ge Melefit ni bu, tàcalki tay ka zlam magudarani do ni ti, kèjeŋgʉm ma gani ndo waw ? \v 6 Nəhi ana kʉli nahəma, maslaŋa ya ti àtam ahay ge Melefit ni, naŋ àbu ahalay. \v 7 Pakama àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit bu nahkay hi : “Ere ye ti nu nawayay ni ti, tə̂gri sulum ana ndam ya təcakay daliya ni ; do ni ti nàwayay zlam ya ti tìsliŋʉ ni do.” \f + \fr 12:7 \ft Oze 6.6.\f* Tamal kə̀sərumaba huɗ ga ma hina ti, ŋgay ndam ya tàgudar araŋa ndo ni tàgudara zlam a ti akal kə̀ɗəmum do. \v 8 Aɗaba Bay ya ti aɗəm tâgray zlam hini a vaɗ məpəsabana ba ni ti nu *Wur ge Mis. » \s1 Yezu ahəŋgaraba zal nahaŋ ahar bəlaŋ mikʉlfiŋana \r (Mark 3.1-6 ; Lʉk 6.6-11) \p \v 9 Yezu àsləka eslina ti àra àhuriyu a ahay gatay ya *tahəŋgalavù Melefit ni vu. \v 10 Eslini zal nahaŋ naŋ àvu ahar mikʉlfiŋana. Mis ya tə̀bu eslini ni tawayay tacalki Yezu ka zlam magudarani, nahkay tə̀hi : « E *Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki ni bu ni ti Melefit àva divi a ti tâhəŋgaraba mis a vaɗ *məpəsabana ba waw ? » \v 11 Eslini Yezu àhi ana tay ahkado : « Way e kiɗiŋ gekʉli bu naŋ àbu àna təmbak gayaŋ bəlaŋ mək təmbak ni àdiya e eviɗ va a vaɗ məpəsabana ba ti àzaya do ni way ? \v 12 Ay ti mis hihirikeni ti àtam təmbak do waw ? Nahkay ti e Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki ni bu ni ti Melefit àvia divi ana mis ga magray sulum a vaɗ məpəsabana ba. » \v 13 Mək Yezu nakəŋ àhi ana zal ya ti ahar mikʉlfiŋana ni ahkado : « Təlbiyu ahar gayak ni. » Àra àtəlikabiya ti ahar gayaŋ ni àslamalava ègia sənduɓ-sənduɓana akaɗa nahaŋ na. \v 14 Nahkay ndam *Feriziyeŋ ni tàhəraya a ahay ni ba ni ti tàŋgasvu, tàgray sawari ahəmamam ti tijiŋ Yezu ni. \s1 Yezu ti naŋ bay məgri tʉwi ana Melefit \p \v 15 Yezu àra ècia sawari gatay na ti àsləka eslina, òru ka məlaŋ nahaŋ. Nahkay mis dal-dal tàɗəboru naŋ mək naŋ nakəŋ àhəŋgaraba ndam ga arməwər na ɗek. \v 16 Ay ti àləgi ana tay àɗəm : « Kə̀ɗəfum nu ba. » \v 17 Zlam gani nani àgravu ɗek ti, ti pakama ga Bay Melefit ya àhi ana bay mahəŋgaray *pakama gayaŋ Izayi ni mâgravu. Pakama gani nani ti nihi : \q1 \v 18 « Bay məgru tʉwi ya nə̀dəkiba ni ti naŋ hi, nawayay naŋ dal-dal ; \q1 məɓəruv goro amərvu àna naŋ dal-dal. \q1 Anəvi Məsuf goro mək aməhi ma ge jiri goro ana mis ga haɗ ni ɗek ; \q1 \v 19 amaləgavu akaba mis do, aməvalahay do, \q1 maslaŋa emici ma gayaŋ kwaŋa kwaŋa a dala bu do. \q1 \v 20 Emeheɓkaba mavram ya awayay ahuɓ wuɗak na do. \q1 Emimetiŋ aku ge ceŋgel ya awayay amət wuɗak ni do. \q1 Amagray nahkay, duk abivoru ana vaɗ ya ti mis ga duniya ɗek tə̀gəskabá jiri ge Melefit a ni. \q1 \v 21 Mək mis ga haɗ ni ɗek atəfəki ahàr ka naŋ, atəɗəm amahəŋgay tay. \f + \fr 12:21 \ft Izayi 42.1-4.\f* » \s1 Yezu ti agray tʉwi àna njəɗa ge Melefit tək, àna njəɗa ge Seteni aw ? \r (Mark 3.20-30 ; Lʉk 11.14-23) \p \v 22 Eslini tə̀zibiyu zal seteni nahaŋ ana Yezu. Maslaŋa gani nani ti seteni ni àwulufa naŋ a, acafəŋa naŋ ga mazlapana daya. Yezu nakəŋ àhəŋgaraba maslaŋa nana ; maslaŋa nani àzlapay, èpi divi. \v 23 Mis dal-dalani ye eslini ni ɗek tàra tìpia ti àgria ejep ana tay a dal-dal, tə̀ɗəm : « Maslaŋa hini ya àhəŋgaraba mis a ni ti wur ge Devit do waw ? » \v 24 Ndam *Feriziyeŋ ni tàra tìcia ma na ti tə̀ɗəm : « Maslaŋa hini agariaba seteni ana mis a ti si àna njəɗa ge *Belzebʉl bay ge seteni ni kwa. » \v 25 Yezu àra àsəra ere ye ti təjalaki ahàr na ti àhi ana tay ahkado : « Tamal ndam ga haɗ nahaŋ nday ndayani takaɗvu e kiɗiŋ gatay bu ni ti mis akaba zlam ga haɗ gani etigi ahàr. Nahkay day tamal ndam ga kəsa ahkay do ni ga huɗ ahay takaɗvu e kiɗiŋ gatay bu ni ti kəsa gani ahkay do ni huɗ ahay gani àŋgoru kama do. \v 26 Nahkay day tamal *Seteni agariaba seteni ana mis a ti njəɗa gayaŋ èdeva ; ègia nahkay ti aŋgoru kama ti ahəmamam ? \v 27 Ay tamal nu nagariaba seteni ana mis àna njəɗa ge Belzebʉl a ti ndam gekʉli ni tagariaba seteni ana mis a ti àna njəɗa ga way ? Nahkay zlam ga ndam gekʉli gekʉleni ya tagray ni ti aɗafaki ere ye ti kə̀ɗəmum ni ti ma ga malfaɗa. \v 28 Nagariaba seteni ana mis a ti àna njəɗa ga *Məsuf ge Melefit a sawaŋ. Goro ya nagray nahkay ni ti aɗafaki *Məgur ge Melefit ènjikia ke kʉli a àndava. » \p \v 29 Yezu àɗəm keti : « Mis ahuriyu a ahay ge mis njəɗa-njəɗani vu ti mək ahəlfəŋa zlam gayaŋ a mənjəɗ mə̂wəl naŋ ti àgravu koksah. Si tamal àwəla naŋ a day kwa ti ahəlfəŋa zlam gayaŋ a. \v 30 Maslaŋa ya ti naŋ àbi akaba nu bi nahəma, naŋ zal ezir goro. Nahkay maslaŋa ya ti àjənaki nu ga mazalubiyu mis do nahəma, agarafua tay a sawaŋ. \p \v 31 « Nəhi ana kʉli nahəma, zlam magudarani ge mis ya ti tagudar ni ɗek akaba ndivey ya ti tindivi Melefit ni ɗek ti Melefit ambərfəŋa kà tay a. Ay maslaŋa ya ti endivi Məsuf gayaŋ ni ti magudar zlam gayaŋ nani ti Melefit aməmbərfəŋa do simiteni. \v 32 Maslaŋa ya ti aɗəmku ma magədavani ka nu, nu *Wur ge Mis ni ti Melefit aməmbərfəŋa zlam magudarani gayaŋ nana. Ay maslaŋa ya ti aɗəmki ma magədavani ka *Məsuf Njəlatani ni ti ku ka sarta hini Melefit àmbərfəŋa do, ku ka məlaŋ mʉweni ya Melefit amagraya ni day aməmbərfəŋa do. » \s1 Məŋgəhaf ti təsərkaba àna bəza gana \r (Lʉk 6.43-45) \p \v 33 Yezu àɗəm keti : « Nəɗəm nahəma, tamal məŋgəhaf sulumani ti bəza gani day sulumani. Ay tamal məŋgəhaf magədavani ti bəza gani day magədavani. Nahkay məŋgəhaf ti təsərkaba tay àna bəza gatayana. \v 34 Lekʉlʉm ti medékw ! Lekʉlʉm ndam magədavani, kəɗəmum ma sulumani tata waw ? Aɗaba pakama ya ti ahəraya a ma ge mis ba ni ti àsaɓikia ka məɓəruv a palam. \v 35 Nahkay mis sulumani azaya zlam sulumana a zlam maŋgahani sulumani ya àniviyu a məɓəruv bu ni, mis magədavani ti ni azaya zlam magədavana a zlam maŋgahani magədavani gayaŋ ba. \v 36 Nəhi ana kʉli nahəma, ka fat ya ti Melefit amagrafəŋa seriya kè mis a ni ti ku way way do amahəŋgarfəŋ kà pakama gayaŋ magədavani ya àɗəm ni ɗek. \v 37 Aɗaba ka fat ge seriya nani emizli kur ti pakama gayak ya kə̀ɗəm ni ; aməwəl kur ti pakama gayak ya kə̀ɗəm ni daya. » \s1 Ere ye ti Melefit àɗafaki àna Zonas ni \r (Mark 8.11-12 ; Lʉk 11.29-32) \p \v 38 Eslini ndam *məsər Wakita ge Melefit akaba ndam *Feriziyeŋ ndahaŋ tə̀hi ana Yezu ahkado : « Mʉsi, mawayay ti griaya ere ye ti mìpi ɗay-ɗay ndo na ana leli a. » \v 39 Yezu àhi ana tay ahkado : « Ndam ye e hini vu ni ti ndam magudar zlam, tə̀fəki ahàr ke Melefit do, tawayay tə̂griaya ere ye ti mis tìpi ɗay-ɗay ndo na ana tay a. Ay ere ye ti tihindi ni ti Melefit aməgri ana tay do simiteni. Melefit aməɗəfiki ere ye ti àɗafaki àna Zonas bay mahəŋgaray *pakama gayaŋ ni ana tay ciliŋ. \v 40 Akaɗa ga Zonas ya ànjəhaɗviyu a huɗ ge kilif vu vaɗ mahkər ni ti, nu *Wur ge Mis day anagraviyu vaɗ mahkər a haɗ vu. \f + \fr 12:40 \ft Mənjay Zonas 2.1.\f* \v 41 Ka fat ya ti Melefit amagrafəŋa seriya kè mis a ɗek nahəma, ndam Niniv eticikaba akaba mis ye e hini vu na, atəhi ana mis ye e hini vu ni “Lekʉlʉm ndam magudar zlam.” Aɗaba mam, ndam Niniv tàra tìcia pakama ga Zonas ya àhi ana tay na ti tàmbatkaba majalay ahàr gatay na. Ay ahalay ti mis àbu àtama Zonas àna gəɗakana ti kəsərum do aw ? \f + \fr 12:41 \ft Niniv ti kəsa gəɗakani ya Melefit àsləroru Zonas eslini ni (Zonas 1.2).\f* \v 42 Ka fat ge seriya nani ti bay walani ya àgur haɗ Seba ni emicikaba akaba ndam ye e hini vu na, aməhi ana tay : “Lekʉlʉm ndam magudar zlam.” Aɗaba mam, bay gani nani ècikbiyu kwa kè sliri ga məlaŋ ga mara məbi slimi ana pakama ga Salomoŋ bay məsər zlam ni. Ay ahalay ti mis àbu àtama Salomoŋ àna gəɗakana ti kəsərum do aw ? » \s1 Seteni àsləkiaba ana mis a ti aŋgwiviyu tata \r (Lʉk 11.24-26) \p \v 43 Yezu àɗəm keti : « Tamal ti seteni àsləkiaba ana mis a ti, akoru a huɗ gili vu ka məlaŋ ya ti yam àbi ni, aɗəbay məlaŋ manjəhaɗani. Ay àŋgət məlaŋ manjəhaɗani do ; \v 44 nahkay ti aɗəm : “Ŋgulum nəŋguvoru a arəŋ goro ni vu zlam goro.” Àra ènjia ti àhuriyu àdi ahàr ana arəŋ ni məsləɗabana, maslamalabana lala. \v 45 Eslini naŋ nakəŋ asləka akoru azalakivabiyu seteni ndahaŋ adəskəla, nday nani ɗek tə̀tam naŋ àna cuɗay. Mək nday nakəŋ ɗek tara təhuriyu, tanjəhaɗ a arəŋ ni bu. Nahkay maslaŋa nani ti manjəhaɗ gayaŋ ni egi ŋgulum gayaŋ ya ahaslani ni keti. Mis magədavani ye e hini vu ni day atəgri ana tay ti nahkay. » \s1 Ndamam ndam ga huɗ ahay ga Yezu eɗeɗiŋ eɗeɗiŋeni ni mam ? \r (Mark 3.31-35 ; Lʉk 8.19-21) \p \v 46 Ka ya ti Yezu naŋ àbu azlapi ana mis dal-dalani ni ti məŋ ga Yezu akaba bəza ga məŋ ga Yezu tàra, nday tə̀bu e mite bu tawayay təhi ma. [ \v 47 Nahkay maslaŋa nahaŋ àhi : « Ata muk akaba bəza ga muk tə̀bu e mite bu, tihindi kur. »] \v 48 Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi ahkado : « Məŋ goro ti way ? Bəza ga mmawa ti ndamam ? » \v 49 Mək Yezu nakəŋ èɗʉki ahar ka ndam maɗəbay naŋ ni, àɗəm : « Məŋ goro akaba bəza ga mmawa nahəma, nday hini. \v 50 Aɗaba maslaŋa ya ti agray ere ye ti Bəŋ goro naŋ a huɗ melefit bu awayay ni ti, naŋ nani ti wur ga mmawa zalani, bi walani, mmawa daya. » \c 13 \s1 Bay mabəhaɗ hilfi ga zlam \r (Mark 4.1-9 ; Lʉk 8.4-8) \p \v 1 Ka fat nani Yezu àhəraya a ahay ba, òru ànjəhaɗ kà gəvay ga dəluv ni. \v 2 Eslini mis kay tòru kà gəvay gayaŋ. Nahkay naŋ nakəŋ káy àcəliyu a *slalah ga yam vu ànjəhaɗviyu digʉs. Mis dal-dalani ni ti ni nday ka dəŋ-dəŋ. \v 3 Yezu nakəŋ àhi ma ana tay gərgəri kay àna ma *gozogul, àɗəm : « Maslaŋa nahaŋ àhəraya òru e gili ga mabəhaɗ hilfi ga zlam.\fig Bay mabəhaɗ hilfi|src="lb00094c.tif" size="col" ref="13.3" \fig* \v 4 Naŋ àbu abəhaɗoru hilfi ga zlam ni ti ɓal gani àdəgoru e divi bu. Nahkay eɗiɗiŋ tàra tə̀ndaba. \v 5 Ɓal gani keti àdəgoru ka pəlaɗ ya haɗ àhəcaki ni. Àfətaya hʉya, aɗaba haɗ àki ka pəlaɗ ni kay bi. \v 6 Àra àfətaya, fat àra àvəɗia ti èhiriŋaba aɗaba àbiyu sliri a haɗ vu kay ndo. \v 7 Ɓal gani keti àdəgiyu a adak vu. Ka ya ti àfətaya tə̀bu təɗəkkabu nahəma, adak ni tèŋgecekabá. \v 8 Ɓal gani keti àdəgoru ka haɗ sulumani. Àra àfətaya ti àbi bəza. Bəlaŋ gani àbi bəza diŋ, bəlaŋ gani keti bəza kru kru muku, nahaŋ ni ti ni kru kru mahkər. » \v 9 Yezu àɗəm keti : « Maslaŋa ya ti slimi àfəŋ ni ti mîci lala. » \s1 Yezu aɗəm ma àna ma gozogul kwa ti kamam \r (Mark 4.10-12 ; Lʉk 8.9-10) \p \v 10 Ndam maɗəbay Yezu ni tàhəɗakfəŋbiyu kà Yezu, tə̀hi ahkado : « Kəhi ma ana tay àna ma *gozogul kwa ti kamam ? » \v 11 Àhəŋgrifəŋ ana tay, àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm ti Melefit àɗəfikiaba zlam maŋgahani àki ka Məgur gayaŋ na ana kʉli a, ti kə̂sərum. Ay nday ti àɗəfikiaba ana tay a vay-vay ndo. \v 12 Aɗaba maslaŋa ya ti zlam gayaŋ àbu ni ti atəvikivu, amələbu àna zlam dal-dal àsaɓay. Ay maslaŋa ya ti zlam gayaŋ àbi nahəma, ku ere ye ti àfəŋ ni day atəzafəŋa. \v 13 Nəhi ma ana tay àna ma gozogul nahkay ti aɗaba ku tamal tamənjaləŋ ka zlam lala nəŋgu ni tìpi do ; ku tamal təbi slimi ana pakama lala nəŋgu ni tìci do. \p \v 14 « Gatay ya tə̀bu tagray nahkay ni ti pakama ge Izayi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ya àɗəmbiyu ni àgravu. Àɗəm : \q1 “Ku tamal kəbumi slimi ana zlam lala nəŋgu ni ekicʉm do. \q1 Ku tamal kəmənjumləŋ ana zlam lala nəŋgu ni ekipʉm do. \q1 \v 15 Aɗaba mis nday ndani ti ma ya nəhi ana tay ni ètiri ana tay do simiteni, \q1 aɗaba tìrika slimi gatay a, tàbakabá eri gatay a. \q1 Tàgray nahkay ti, ti tîci zlam ba, tìpi divi ba, tə̀sər zlam ba ; \q1 tawayay ti tàmbatkaba majalay ahàr gatay a ba daya. \q1 Tamal tàmbatkaba ti akal nàhəŋga tay a.” \f + \fr 13:15 \ft Izayi 6.9-10.\f* \p \v 16 « Ay lekʉlʉm ti mərumvu aɗaba eri àfəŋ kè kʉli, kipʉm divi ; slimi day tə̀fəŋ kè kʉli, kicʉm zlam. \v 17 Nəhi ana kʉli nahəma, ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit kay akaba ndam jireni kay ya ahaslani ni tàwaya mipia ere ye ti kipʉm na, ay ti tìpi ndo. Tàwaya micia ere ye ti kicʉm na, ay ti tìci ndo. » \s1 Yezu aɗafaba ma gozogul ga bay mabəhaɗ hilfi ga zlam na \p \v 18 « Ay lekʉlʉm ti bumi slimi ana ma ya ti ma *gozogul àki ka bay mabəhaɗ hilfi ga zlam ni awayay aɗəmki ni. \v 19 Tamal mis təbi slimi ana pakama ya təɗəmki ka *Məgur ge Melefit ni, tìci do ni ti, nday akaɗa divi ya hilfi ga zlam àdəgaki ni. *Seteni ara ahəliaba pakama ya ti tə̀gəskabu na ana tay a. \v 20 Mis ndahaŋ day tə̀bu, nday akaɗa pəlaɗ ya hilfi ga zlam àdəgaki ni : tìcia pakama ge Melefit na ti təgəskabu àna məmərani hʉya. \v 21 Ay pakama nani àhuriviyu ana tay a məɓəruv vu do, akaɗa ge sliri ya ti tòru a haɗ vu do ni ; təgəskabu ti ga hayaŋani. Tamal zlam zləzlaɗani àdia ahàr ana tay a, ahkay do ni mis təgri daliya ana tay azuhva pakama ge Melefit ni ti təmbrəŋ hʉya, tə̀gəskabu va do. \v 22 Mis ndahaŋ tə̀bu, nday akaɗa hilfi ga zlam ya ti àdiyu a huɗ ga adak vu ni : tìcia pakama ge Melefit a ti təgəskabu. Ay majalay ahàr ga duniya ariva ana tay a, elimeni agosay tay ; zlam nday nani teŋgecekabu zlam akaɗa ga adak ni. Nahkay ti pakama ya ndam nday nani tìci ni àzaya araŋa do. \v 23 Mis ndahaŋ ti ni tici pakama ge Melefit. Tìci ti təgəskabu. Nday akaɗa haɗ sulumani ya hilfi ga zlam àdəgaki ni, nahkay təbi bəza. Bəlaŋ gani abi bəza diŋ, bəlaŋ gani keti bəza kru kru muku, nahaŋ ni ti ni bəza kru kru mahkər ni. » \s1 Ma gozogul àki ka ayum \p \v 24 Yezu nakəŋ àŋgəhaɗi ma *gozogul nahaŋ ana tay keti, àɗəm : « *Məgur ge Melefit ti tə̀zavu ata mis ya ti èzligi hay gayaŋ sulumani a vədaŋ gayaŋ bu ni. \v 25 Ay məlavaɗ àra ègia, mis tìnjikaba ɗʉwir a ti zal ezir gayaŋ òru èzligikiviyu ayum mək àsləka zlam gayaŋ a. \v 26 Ka ya ti tàra tə̀fətaya, tə̀bu tabay ahàr nahəma, ayum ni day àsərvu. \v 27 Ndam məgri tʉwi ana bay ga vədaŋ ni tàra tìpia ti tə̀rəkia ka bay ga vədaŋ na. Tə̀hi : “Bay geli, kìzligi a vədaŋ bu ni ti hay sulumani timey ! Ay ti ayum ni àhəraya ti eley ?” \v 28 Àhi ana tay : “Àgray ere nani ti zal ezir goro.” Eslini ndam məgri tʉwi ni tə̀hi : “Kawayay ti môru mîjeba waw ?” \v 29 Naŋ nakəŋ àhi ana tay : “Aha ! Kìjʉmaba ba, aɗaba tamal kijʉmaba ti bi ekijʉmaba akaba hay na. \v 30 Brəŋum tay nahkay hayaŋ. Eminjʉa ka sarta ga mabazana day kwa ti anəhi ana ndam mabazani ni ahkado : Bazumaba ayum na, wəlumaba ti kə̂jumiaba aku a, hay ni ti ni kə̂həlumubiya kə̂bumiyu a guvur goro vu.” » \s1 Ma gozogul àki ke hilfi ga zlam gʉziteni akaba ke miwisiŋ \r (Mark 4.30-32 ; Lʉk 13.18-21) \p \v 31 Yezu àhi ma *gozogul nahaŋ ana tay keti, àɗəm : « *Məgur ge Melefit ti àzavu akaba wur ge hilfi ga zlam gʉziteni. Mis àzay, èzligi a vədaŋ gayaŋ bu. \v 32 Hilfi gani ti gʉziteni e kiɗiŋ ga bəza ge hilfi ndahaŋ ya a duniya bu ni ɗek. Ay ka ya ti àfətaya ni ti àɗəka àtam zlam ndahaŋ ya e dini bu ni ɗek, ègi məŋgəhaf. Aɓal ahar, eɗiɗiŋ tara tagraviyu lala gatay a huɗ gani vu. » \p \v 33 Yezu nakəŋ àhi ma gozogul nahaŋ ana tay keti, àɗəm : « *Məgur ge Melefit ti àzavu akaba *miwisiŋ. Wal azay, abəkivu ka humbu kay, akuɗatay àna naŋ. Nahkay miwisiŋ ni ewisiŋaba humbu na ɗek. » \s1 Yezu azlapay àna ma gozogul kwa ti kamam \r (Mark 4.33-34) \p \v 34 Yezu àhi ma ana mis dal-dalani ni ti ɗek ana ma *gozogul. Ma gayaŋ ya àhi ana tay àna ma *gozogul do ni ti àbi. \v 35 Àhi ana tay nahkay ti, ti ma ga bay mahəŋgaray pakama ge Melefit ni mâgravu. Ma gani nihi : \q1 « Anəhi ma ana tay ti àna ma *gozogul ; \q1 ma goro ya anəhi ana tay ni ti ma maŋgahani kwa ka mənjəki ga məlaŋ.\f + \fr 13:35 \ft Limis 78.2.\f* » \s1 Yezu aɗafaba ma gozogul ya àɗəmki ka ayum na \p \v 36 Eslini Yezu àmbərbu mis dal-dalani ni, òru a magam. Eslini ti ndam maɗəbay naŋ ni tàhəɗakfəŋiyu tə̀hi : « Ɗəfiaba ma *gozogul ya kə̀ɗəmki ka ayum ya àfət a vədaŋ bu na ana leli a zla aw. » \v 37 Àhi ana tay ahkado : « Maslaŋa ya ti ezligi hilfi sulumani ni ti nu *Wur ge Mis. \v 38 Vədaŋ ni ti duniya ; hilfi sulumani ni ti ni ndam ya nday a *Məgur ge Melefit bu ni. Ayum ni ti ndam ya taɗəbay *Seteni ni, \v 39 zal ezir ya ezligi ayum ni ti Seteni. Sarta ga mabaz zlam ni ti mandav ga duniya. Ndam ya tabaz zlam ni ti ni *məslər ge Melefit. \v 40 Yaw akaɗa ya tijeba ayum a, təjiaba aku a ni ti, ka mandav ga duniya day atagray ti nahkay : \v 41 nu Wur ge Mis anəslərbiyu məslər goro, atəhəlaba ndam magudar zlam na ɗek akaba ndam ya ti tijiŋkia mis ke divi a na ɗek a Məgur goro ba. \v 42 Mək atəbiyu tay a *dəluv ga aku vu. Eslini ti etitʉwi, atahəpəɗkabu aslər aɗaba daliya ya atəcakay ni. \v 43 Ay ti ndam jireni ni atəslaɗay akaɗa ga fat ni a Məgur ga Bəŋ gatay bu. Maslaŋa ya ti slimi àfəŋ nahəma, mîci lala. » \s1 Ma gozogul àki ke elimeni maŋgahani a vədaŋ bu akaba àki ke ebirsli \p \v 44 « *Məgur ge Melefit ti àzavu akaba elimeni maŋgahani a vədaŋ bu ni. Maslaŋa nahaŋ àbu, òru àdi ahàr, àzaba àmbati məlaŋ àŋgahkivu, àmərva dal-dal. Nahkay àsləka àsəkumoru zlam gayaŋ ɗek mək àsəkum vədaŋ nani. \p \v 45 « Nahkay day Məgur ge Melefit ni àzavu ata bay ga cakala ya ti aɗəbay ebirsli sulumani ni. \v 46 Òru àdia ahàr ana sulumana bəlaŋ àtam ndahaŋ ni ti òru àsəkumoru zlam gayaŋ ɗek mək àsəkum ebirsli nani. » \s1 Ma gozogul àki ka zəva \p \v 47 « Nahkay keti, *Məgur ge Melefit ti àzavu ata zəva ya ti tə̀təliya a dəluv va, təgəsaya kilif gərgərana kay àna naŋ a ni. \v 48 Tamal kilif ni tə̀hurviya a zəva ni va, zəva ni àrəha ti tagəjahaya ka dəŋ-dəŋ a, tanjəhaɗ, tapalakaba kilif na. Kilif sulumani ni təbiyu a hətək vu, ya ti àɓəlay do ni ti ni, taboru tay. \v 49 Ka mandav ga duniya day amagravu nahkay. Məslər ge Melefit atara təhəlkiba ndam cuɗay àkiba ka ndam jirena \v 50 ga məbiyu tay a *dəluv ga aku vu. Eslini etitʉwi, atahəpəɗkabu aslər aɗaba daliya ya atəcakay ni. » \v 51 Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Kìcʉma ma goro ya nə̀hi ana kʉli na ɗek aw ? » Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ tə̀hi : « Iy, mìcia. » \v 52 Mək naŋ nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Nahkay ti bay *məsər Wakita ge Melefit lu, tamal àsəra zlam a àki ka Məgur ge Melefit a lala ti tə̀zavu ata bay ahay ya ti aŋgazlaya zlam mʉwena akaba midigwena e elimeni gayaŋ ya àŋgah ni ba ni. » \s1 Ndam Nazaret tə̀fəki ahàr ka Yezu do \r (Mark 6.1-6 ; Lʉk 4.16-30) \p \v 53 Yezu àra èndeveriŋa ma *gozogul nday nana ti àsləka eslina, \v 54 òru a kəsa gayaŋ vu ka məlaŋ ya àɗək ni. Òru ènjʉa ti àcahi ma ge Melefit ana mis a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit ye eslini ni bu. Tàra tìcia ma gayaŋ ya àcahi ana tay na ti àgria ejep ana tay a dal-dal. Tə̀ɗəm ahkado : « Məsər zlam hini ti àcahay eley ? Àŋgət njəɗa ga magray ere ye ti ɗay-ɗay mis tìpi ndo ni ti eley ? \v 55 Naŋ wur ga bay madar zlam ni do waw ? Məŋani ti Mari do waw ? Bəza ga məŋani ata Zek, Zʉzef, Zʉd, Simu do waw ? \v 56 Bəza ga məŋani walani nday tə̀bu akaba leli ahalay ni do waw ? Àŋgət njəɗa ga magray zlam nani ɗek ti eley ? » \v 57 Azuhva nani ti mis nday nani tàwayay məfəki ahàr ka Yezu ndo. Ay Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Bay məhəŋgri *pakama ge Melefit ana mis ni ti, tàwayay naŋ a kəsa gayaŋ bu do. Ata bəŋani akaba ndam ga huɗ ahay gayaŋ day tàwayay naŋ do, si a kəsa ndahaŋ bu kwa ti mis tawayay naŋ. » \v 58 Eslini Yezu àgray zlam ndahaŋ ya ti mis tìpi ɗay-ɗay ndo ni kay ndo hʉya aɗaba tàwayay məfəki ahàr do. \c 14 \s1 Takaɗ Zeŋ bay məbaray mis ni \r (Mark 6.14-29 ; Lʉk 9.7-9) \p \v 1 Ka sarta gani nani ti mis tə̀bu təzlapaki ka Yezu. Tə̀bu təzlapaki nahəma, *Erot bay Gelili ni ècia pakama gatay ya ti tə̀ɗəm na. \v 2 Naŋ nakəŋ àhi ana ndam ya tə̀gri tʉwi ni ahkado : « Naŋ nani ti Zeŋ bay məbaray mis ni, àməta mək àŋgaba e kisim ba. Agray zlam magray ejep tata ti aɗaba àŋgaba e kisim ba palam. » \v 3-4 Bay Erot àɗəm nahkay ti azuhva zlam ya àgravu ni. Zlam gani nihi : Erot àzafəŋa Erodiyat wal ge Filip a ; Filip ti wur ga məŋ ga Erot. Àra àza wal na ti Zeŋ bay məbaray mis ni àhi ahkado : « Kàzay Erodiyat ti àwəsl. » Zeŋ àra àhia ma nahkay ti bay Erot nakəŋ àhi ana ndam gayaŋ tə̂gəs naŋ, tə̂wəl, tə̂fiyu a daŋgay vu, mək tàgray nahkay. \v 5 Erot àwaya makaɗa Zeŋ a, ay ti aŋgwaz àwərfəŋa naŋ kà ndam *Zʉde a, aɗaba nday ɗek tə̀ɗəm Zeŋ ti naŋ bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit. \p \v 6 Ay a vaɗ nahaŋ, Erot àgra wuməri ge miwivu gayaŋ a, àzalakabá mis a. Eslini wur ga Erodiyat dahalayani àhurkiviyu ka tay, mək àhəɓay kè meleher gatay. Àra àhəɓa nahkay ti həɓay gayaŋ ni ègia eri ana bay Erot a dal-dal. \v 7 Nahkay Erot nakəŋ àmbaɗi ana wur ni dək, àhi ahkado : « Ere ye ti kihindifua ni ɗek nəvuk. » \v 8 Wur ni məŋani àra àbikia ma ti àhi ana Erot ahkado : « Nawayay ti kə̂vu ahàr ge Zeŋ bay məbaray mis ni ahalay, tə̂fukibiya ka paranti a ! » \v 9 Bay ni àra ècia pakama ga wur na ti àhəlia ahàr a. Aɗaba àmbaɗia ana wur na kè meleher ge mis na ti èkeli ere ye èhindi ni koksah. Nahkay àhi ana ndam gayaŋ tə̂gri ana wur ni akaɗa ya àwayay ni, \v 10 àsləroru mis a ahay ga daŋgay ni vu ge mekelkibiya ahàr ke Zeŋ a. \v 11 Tàra tə̀zibiya ahàr ge Zeŋ nakəŋ a ana wur dahalay na ka paranti a ti naŋ nakəŋ àzikaboru ana məŋani. \v 12 Ndam maɗəbay Zeŋ ni tàra tìcia ti tòru tàzay kisim gani, tìli. Tàra tìlia ti tòru tə̀hi ma gani ana Yezu. \s1 Yezu avi zlam məzumani ana mis dəbu zlam \r (Mark 6.30-44 ; Lʉk 9.10-17 ; Zeŋ 6.1-14) \p \v 13 Yezu àra ècia tàkaɗa Zeŋ a ti àcəliyu a *slalah ga yam vu, àsləka eslina, òru gwar ka məlaŋ nahaŋ. Məlaŋ gani nani ti driŋ a huɗ gili bu. Ay mis dal-dalani ni tàra tìcifiŋa daɗay a ti tàɗəboru naŋ àna asak. \v 14 Yezu àra àhəraya a slalah ga yam ni ba, èpia mis dal-dalani na ti tə̀sia cicihi a dal-dal. Nahkay àhəŋgaraba ndam ya tèɓesey do na e kiɗiŋ gatay ba. \p \v 15 Məlakarawa àra ègia ti ndam *maɗəbay Yezu ni tə̀rəkia, tə̀hi ahkado : « Leli nihi ti a huɗ gili bu, sarta day àbi va bi. Hi ana mis ni tâsləka, tôru a kəsa gərgərani ni vu tâɗəboru zlam məzumani. » \v 16 Eslini Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm : « Tâsləka day ti kamam ? Lekʉlʉm lekʉlʉmeni vumi zlam məzumani ana tay. » \v 17 Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Araŋa àfəŋ kè leli ahalay bi ; si *dipeŋ zlam, tàkivu kilif cʉ ciliŋ. »\fig Dipeŋ zlam, tàkivu kilif cʉ|src="hk00155c.tif" size="col" ref="14.17" \fig* \v 18 Naŋ nakəŋ àhi ana tay : « Həlumubiya ahalay a. » \v 19 Eslini àhi ana mis dal-dalani ni tânjəhaɗa a ga haɗ ke kʉzir a, mək naŋ nakəŋ àhəl dipeŋ zlamani ni tàkivu kilif cʉeni ni, àmənjoru e melefit vu, àgri sʉsi ana Melefit. Àra àgria sʉsi a ti èsekaba dipeŋ na, mək àbi ana ndam maɗəbay naŋ ni ge midieni ana mis dal-dalani ni. \v 20 Mis nakəŋ ɗek tə̀zum tə̀zum, tə̀rəhkaba. Kələŋ gani tə̀cakalakabu məgəjəni gani, tə̀rəhvù hətək kru mahar cʉ àna naŋ. \v 21 Mis zawalani ya ti tə̀zum zlam eslini ni ti agray dəbu zlam ; wál akaba bəza ti tàcalkivu tay ndo. \s1 Yezu asawaɗaki ka ahàr ga yam \r (Mark 6.45-52 ; Zeŋ 6.15-21) \p \v 22 Ka gani nani ti Yezu nakəŋ àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni tə̂cəliyu a *slalah ga yam vu, tôru kama gayaŋ hayaŋ ke ledi ga dəluv ni, day kwa ti naŋ naŋani aməhi ana mis ni ti têdevu, tâsləka. \v 23 Tàra tèdeva akaba mis na ti Yezu nakəŋ àcəloru a həma vu driŋ driŋ akaba mis ga mahəŋgalay Melefit. Məlakarawa àra ègikia, naŋ ka ahàr gayaŋ eslini. \v 24 Ndam maɗəbay naŋ ni ti ni tàsləka àna slalah ga yam gatay na, tìgia driŋ driŋ akaba dəŋ-dəŋ a. Aməɗ naŋ àbu adaɗay slalah ga yam gatay ni agrioru daliya ana tay, ahəŋgarbiyu tay kələŋ. \v 25 Dʉ gwendeli-gwendeli ti Yezu nakəŋ àrəkioru ka tay, asawaɗakioru ka ahàr ga yam ni njuwaŋ-njuwaŋ. \v 26 Ndam maɗəbay naŋ ni tàra tìpia naŋ a, naŋ àbu asawaɗaki ka ahàr ga yam nahkay ti ɓəruv àtikaba ana tay a, tə̀ɗəm : « Maslaŋa àmbavakiva ke leli a ! » Nahkay nday nakəŋ tàgra aŋgwaz a, tə̀zlah. \v 27 Ay Yezu nakəŋ àhi ma ana tay hʉya, àɗəm : « Zum njəɗa, nu timey. Aŋgwaz àwər kʉli ba. » \p \v 28 Eslini Piyer àhi : « Bay goro, tamal nak eɗeɗiŋ ti vu divi nə̂sawaɗkioru ka ahàr ga yam ni bilegeni ti nôru afa gayak. » \v 29 Yezu àhi : « Ra. » Nahkay naŋ nakəŋ àhəraya a slalah ga yam ni ba, àsawaɗakioru ka ahàr ga yam ni àrəkioru ka Yezu nakəŋ. \v 30 Ay àra èpia aməɗ na àbu akəzlay dal-dal ti àgra aŋgwaz a ; nahkay yam ni awayay anday naŋ. Naŋ nakəŋ àzlah, àɗəm : « Bay goro, həŋgay nu ti ! » \v 31 Eslini Yezu àtəloru ahar hʉya, àgəs naŋ, mək àhi : « Məfəku ahàr gayak àhəca ; kajalay ahàr cʉ cʉ ti kamam ? » \v 32 Nday nakəŋ tàra tə̀cəliya a slalah ga yam ni va ti aməɗ ni day àmbrəŋ makəzlani hʉya. \v 33 Eslini nday ya tə̀vu a slalah ga yam bu ni ɗek tàbəhaɗi mirdim ana Yezu nakəŋ, tə̀hi : « Nak ti Wur ge Melefit eɗeɗiŋ. » \s1 Yezu ahəŋgaraba mis ka haɗ Zenizaret a \r (Mark 6.53-56) \p \v 34 Ka ya ti tàsləka, tə̀həra dəluv na àndava ni ti nday ka dəŋ-dəŋ ka haɗ Zenizaret. \v 35 Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tàra tàhəraya a *slalah ga yam ni ba ni ti mis ga haɗ nani tə̀səra Yezu a hʉya. Tàra tə̀səra naŋ a ti tòru tə̀hi ma gani ana mis ga kəsa ga haɗ nani, nahkay tə̀həlibiyu ndam ya tèɓesey do ni ɗek. \v 36 Tə̀gri kam-kam ti mis nday nani ya tèɓesey do ni tînjifiŋ kà ma ga azana gayaŋ ni ciliŋ. Nday ya ti tìnjifiŋa ni ɗek tàŋgaba. \c 15 \s1 Gejewi àki ka zlam ga ndam ya ahaslani ya təcahi ana mis ni \r (Mark 7.1-13) \p \v 1 Ka sarta gani nani ndam *Feriziyeŋ ndahaŋ akaba ndam ndahaŋ ya *tə̀səra Wakita ge Melefit a ni tàsləkabiya a Zerʉzalem a, tə̀rəkia ka Yezu a, tə̀hi ahkado : \v 2 « Ndam maɗəbay kur ni tə̀gəskabu magray zlam akaɗa ga ata bəŋ geli ya ahaslani tə̀ɗəfiki ana leli ni do ni ti kamam ? Tə̀zum zlam day tàbarakaba ahar àna divi gana do ni. » \v 3 Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm day kagudarum *Divi ge Melefit àna manjəhaɗ ga ndam gekʉli ya ahaslani ni ti kamam ? \v 4 Melefit àɗəm ahkado : “Ŋgwioru a haɗ ana ata buk ata muk.” \f + \fr 15:4 \ft Mahərana 20.12 ; Mimbiki 5.16.\f* Àɗəm keti : “Bay ya ti endivi bəŋani ahkay do ni məŋani nahəma, tâkaɗa naŋ a.” \f + \fr 15:4 \ft Mahərana 21.17.\f* \v 5 Ay lekʉlʉm zla ti kəɗəmum ahkado : “Maslaŋa nahaŋ esliki məhiani ana bəŋani ahkay do ni ana məŋani : Ere ye ti akal nu nəjənaki kur àna naŋ ni, sədaga ge Melefit.” \v 6 Maslaŋa nani àɗəma ma nahkay nahəma, kəɗəmum tamal àjənaki ata bəŋani ata məŋani va do ni ti àgray araŋa do. Lekʉlʉm kəgrum nahkay ti, kə̀mbrəŋuma pakama ge Melefit nana pəsak. Kə̀mbrəŋuma ti kəfumviyu pakama gekʉli ya kacahum ni a məlaŋ gani vu huk. \v 7 Lekʉlʉm kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni, ay ti lekʉlʉm ndam jireni do ! Melefit àɗəma ma sulumana a wakita ga bay mahəŋgaray *pakama gayaŋ Izayi ni ba. Pakama gayaŋ ya ti àɗəm ni, àɗəmki ti ke kʉli. \v 8 Àɗəm ahkado : \q1 “Mis hini tazləbay nu àna ma ciliŋ, tə̀jalaku ahàr do simiteni. \q1 \v 9 Tazləbay nu ti masakani, aɗaba zlam gatay ya təcahay ni ti \q1 ka mawayay ge mis ciliŋ, do ni ti ka mawayay goro do.” \f + \fr 15:9 \ft Izayi 29.13.\f* » \s1 Zlam ya ti tagray mis « njəlatani do » ni \r (Mark 7.14-23) \p \v 10 Yezu àzalakabu mis kayani ni, àhi ana tay : « Lekʉlʉm ɗek bumi slimi ana pakama goro ya nəɗəm ni, ti kîcʉm lala. \v 11 Ere ye ti a dala bu, mis azum àna ma gayaŋ, agray naŋ “*njəlatani do” ni ti àbi. Si ere ye ti maslaŋa gani aɗəm àna ma gayaŋ ni day kwa ti agray naŋ “njəlatani do.” » \v 12 Eslini ndam maɗəbay naŋ ni tə̀rəkia, tə̀hi ahkado : « Ma gayak ya kə̀ɗəm ni àzumia ɓəruv ana ndam *Feriziyeŋ na ti kə̀sərkia waw ? » \v 13 Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm ahkado : « Məŋgəhaf ya ti Baba naŋ ya e melefit bu àjav ndo ni lu ataraɗaba. \v 14 Nə̀ɗəm nahəma, brəŋum tay ; nday ti ndam wuluf ya tədafəŋa ahar kà ndam wuluf ndahaŋ a ni. Tamal zal wuluf adafəŋa ahar kà zal wuluf nahaŋ a ti nday cecʉeni atədəgiyu e eviɗ vu. » \p \v 15 Eslini Piyer àhəŋgarfəŋ, àhi : « Ɗəfiaba ma *gozogul ya kə̀ɗəm ni ana leli a zla aw. » \v 16 Yezu àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm day kekileŋa kə̀sərum zlam do waw ? \v 17 Aɗaba ere ye ti mis afiyu a ma vu ni ɗek ti ahuriyu a huɗ vu ciliŋ, mək atəhiyu azay gani e dʉgzey vu ti kə̀sərum do waw ? \v 18 Ay ere ye ti mis azlapay ni ahəraya ti a məɓəruv gayaŋ ba, ma gani nani day kwa ti agudar naŋ, agray naŋ “njəlatani do.” \v 19 Aɗaba zlam magudarani ɗek ahəraya ti a məɓəruv ge mis ba. Nahkay ti ajalaki ahàr ka zlam magudarani gərgəri ɗek : ka makaɗ ahàr, ka magray hala, ka magray mesʉwehvu, ke migi akal, ka masəkaɗ malfaɗa akaba ka məsivani ana mis. \v 20 Ere ye ti agray ti mis egi “njəlatani do” ni ti zlam nday nani. Ay ti məzum zlam mənjəɗ məbaray ahar akaɗa ge divi ga ata bəŋ gekʉli ni ti àgray ti mis egi “njəlatani do” do. » \s1 Wal nahaŋ naŋ wur Zʉde do afəki ahàr ka Yezu \r (Mark 7.24-30) \p \v 21 Yezu àsləkaba eslina, òru ka haɗ ga kəsa Tir akaba ga kəsa Sidoŋ. \v 22 Wal Kanaŋ nahaŋ naŋ àbu eslini. Wal ni àra èpia Yezu a ti àrəkia àna zlahay a, àɗəm : « Bay goro, *Wur ge Devit, nə̂suk cicihi ti ! Wur goro dahalayani àbiyu èɓesey do, seteni àbu agri daliya dal-dal. » \v 23 Ay ti Yezu àhəlkaba ma ndo. Eslini ndam maɗəbay naŋ ni tə̀hi ana Yezu ahkado : « Garay wal hini, aɗaba naŋ àbu azlahləŋbiyu kè leli, àmbrəŋ do ni. » \v 24 Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Tə̀slərbiyu nu ahalay ndo. Tə̀sləribiyu nu ti ana ndam *Izireyel ciliŋ, aɗaba nday akaɗa təmbəmbak ya ti tìjia ni. » \p \v 25 Ay ti wal ni àra àbəhaɗi mirdim grik ana Yezu meleher nɗiɓ ana haɗ, àhi : « Bay goro, jənaki nu ti ! » \v 26 Eslini Yezu àhəŋgrifəŋ ana wal nakəŋ, àhi ahkado : « Təzafəŋa zlam məzumani ga bəza, tizligioru ana kərá ti àɓəlay do. » \v 27 Mək wal nakəŋ àɗəm : « Nahkay, bay goro. Ay ti pis-pis ga zlam məzumani ge mis ya tadəgoru a huɗ ga məlaŋ məzumki zlam vu ni, ku kərá gatay day tapalaba təzum timey. » \v 28 Eslini Yezu àhi ana wal nakəŋ : « Wal ni, kə̀bu kəfəku ahàr lala ; ere ye ti kihindi ni mâgravu akaɗa gayak ya kawayay ni. » Ka sarta gani nani wur gayaŋ ni àŋgaba hʉya. \s1 Yezu ahəŋgaraba ndam ga arməwər gərgərana \p \v 29 Yezu àsləka eslina, òru kà gəvay ga dəluv Gelili. Òru ènjʉa ti àcəloru a həma vu. Àra àcəloya ti ànjəhaɗ digʉs. \v 30 Eslini mis dal-dal tə̀rəkia, tə̀həlibiyu ndam jʉgwer, ndam wuluf, ndam dəra, makwayá akaba ndam ga arməwər ndahaŋ gərgərani, tàbəhaɗ tay kà gəvay gayaŋ mək naŋ nakəŋ àhəŋgaraba tay a. \v 31 Mis dal-dalani ni tàra tìpia ndam makwaya ya tə̀zlapay koksah ni tə̀bu təzlapay, ndam dəra tàŋgaba tìgia sənduɓ-sənduɓana, ndam jʉgwer təsawaɗay lala akaba ndam wuluf tə̀bu tipi divi nahəma, tə̀mərvá dal-dal, nahkay tazləbay Melefit ga ndam *Izireyel ni. \s1 Yezu avi zlam məzumani ana mis dəbu faɗ \r (Mark 8.1-10) \p \v 32 Yezu àzalay ndam maɗəbay naŋ ni, àhi ana tay ahkado : « Mis nday hini təsu cicihi dal-dal, aɗaba vaɗ mahkər hi leli mə̀bu akaba tay, zlam məzumani day àfəŋ kà tay va bi. Ay ti nàwayay məmbrəŋ tay ti tasləka àna lʉwir a do. Tamal nəhi ana tay “Sləkuma” mənjəɗ məvi zlam məzumani ana tay nahəma, njəɗa amələfəŋ kà tay ka ahàr divi ga masləkana bi. » \v 33 Ndam maɗəbay naŋ ni tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi ahkado : « Leli ɗek ahalay a huɗ gili hini bu ni ti məhəlibiyu *dipeŋ ana tay tərəh àna naŋ ɗek ti eley ? » \v 34 Yezu nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Dipeŋ àfəŋ kè kʉli ehimey ? » Tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Dipeŋ àfəŋ kè leli adəskəla akaba kilif ciɓ-ciɓeni ɓal. » \p \v 35 Eslini àhi ana mis dal-dalani ni tânjəhaɗa a ga haɗ a. \v 36 Tàra tànjəhaɗa ti àhəl dipeŋ adəskəlani ni akaba kilif ni, àgri sʉsi ana Melefit. Àra àgria sʉsi a ti èsekaba, àvi ana ndam maɗəbay naŋ ni, ndam maɗəbay naŋ ni ti ni tìdi ana mis dal-dalani ni ɗek. \v 37 Mis nakəŋ ɗek tə̀zum, tə̀rəha àna naŋ a. Tə̀cakalaviyu məgəjəni ga zlam məzumani ni a hətək vu, tə̀rəhvù hətək adəskəla àna naŋ. \v 38 Mis ya tə̀zum zlam eslini ni agray mis dəbu faɗ, tàcalkivu wál akaba bəza ndo. \v 39 Kələŋ gani Yezu nakəŋ àhi ana mis ni « Sləkuma, » mək tàsləka. Eslini Yezu nakəŋ àcəliyu a *slalah ga yam vu àsləka, òru ka haɗ Magadaŋ. \c 16 \s1 Zlam ya mis tìpi ɗay-ɗay ndo ni \r (Mark 8.11-13 ; Lʉk 12.54-56) \p \v 1 Ndam *Feriziyeŋ ndahaŋ akaba ndam *Sedʉseyeŋ ndahaŋ tə̀rəkia ka Yezu a, tawayay tatəkar naŋ ti mâgudar zlam ; nahkay ti tə̀hi : « Griaya ere ye ti mìpi ɗay-ɗay ndo na ana leli a, ti mə̂sər ere ye ti kagray ni ti kagray àna njəɗa ge Melefit. » \v 2 Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àhi ana tay ahkado : « Məlakarawa, fat àbu adiyu, tamal kìpʉma huɗ melefit a ndize ti kəɗəmum : “Hajəŋ ti məlaŋ amanja njəlata.” \v 3 Ge miledʉ tamal kìpʉma huɗ melefit a diliŋ-diliŋ ti kəɗəmum : “Kani ti avər ara atəɗ.” Nahkay kə̀səruma ere ye ti agravu na àna zlam ya kipʉm a huɗ melefit bu na ti, kə̀sərum zlam ya ti agravu ka sarta hini do ni ti ahəmamam ! \v 4 Ndam ye e hini vu ni ti ndam magudar zlam, tə̀fəki ahàr ke Melefit do, tawayay tə̂griaya ere ye ti mis tìpi ɗay-ɗay ndo na ana tay a. Ay ere ye ti tihindi ni ti Melefit aməgri ana tay do simiteni. Ere ye ti Melefit aməɗəfiki ana tay ni ti ere ye ti àɗafaki àna Zonas ni ciliŋ. » Eslini naŋ nakəŋ àsləka, àmbərbu tay. \s1 Kə̀grum zlam akaɗa ga ndam Feriziyeŋ ya tagray ni ba \p \v 5 Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tə̀bu takoru tatuwaɗ dəluv ni ; nday tə̀bu takoru ti ndam maɗəbay naŋ ni tə̀həl *dipeŋ ndo, àgəjazlkia ahàr ka tay a. \v 6 Eslini ti Yezu àhi ana tay : « Bumvu slimi ana *miwisiŋ ga ndam *Feriziyeŋ ni akaba ga ndam *Sedʉseyeŋ ni. » \v 7 Nahkay ndam maɗəbay naŋ ni tə̀zlapay e kiɗiŋ gatay bu, tə̀ɗəm : « Àɗəm nahkay ti aɗaba mə̀həlbiyu dipeŋ ndo palam. » \v 8 Yezu nakəŋ àra ècia pakama gatay na ti àhi ana tay : « Məfəku ahàr gekʉli ti àhəca ; kazlapum kəɗəmum kə̀həlumbiyu dipeŋ ndo ni ti kamam ? \v 9 Kìcʉm ma goro do, kə̀sərum do kekileŋa waw ? Goro ya ti nìdi dipeŋ zlamani ana mis dəbu zlamani ni, akaba məgəjəni gani ya kə̀həlumaba hətək mərəhvani ehimeya ni ti kəsərumki va do waw ? \v 10 Goro ya ti nìdi dipeŋ adəskəlani ana mis dəbu faɗani ni, akaba məgəjəni gani ya kə̀həlumaba hətək mərəhvani ehimeya ni ti kəsərumki va do waw ? \v 11 Ŋgay nu nàcalfəŋ ti ke dipeŋ dipeŋani do ni ti kə̀sərum do ni ti kamam ? Nu ti nəhi ana kʉli ti bumvu slimi àna miwisiŋ ga ndam Feriziyeŋ ni akaba ga ndam Sedʉseyeŋ ni. » \v 12 Nahkay zla ti ndam maɗəbay naŋ ni tàra tə̀səra Yezu àhi ana tay « Bumvu slimi àna miwisiŋ » ti, àzlapiki ana tay ti ke miwisiŋ ya ti tiwisiŋ dipeŋ àna naŋ ni do ; àzlapiki ana tay ti ka zlam ga ndam Feriziyeŋ akaba ga ndam Sedʉseyeŋ ya təcahi ana mis ni. \s1 Piyer aɗəm Yezu naŋ àbu Krist Bay gəɗakani ya amara ni \r (Mark 8.27-30 ; Lʉk 9.18-21) \p \v 13 A vaɗ nahaŋ, Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tòru ka haɗ Sezare ge Filip. \f + \fr 16:13 \ft Sezare ge Filip ti slimi ga kəsa gəɗakani.\f* Eslini Yezu èhindifiŋa ma kà tay a, àhi ana tay ahkado : « Mis ti tə̀ɗəm nu *Wur ge Mis ti nu way ? » \v 14 Tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi ahkado : « Tə̀ɗəm nak Zeŋ bay məbaray mis ni, mis ndahaŋ tə̀ɗəm nak Eli, mis ndahaŋ ti ni tə̀ɗəm nak Zeremi ahkay do ni nak biliŋ ga ndam ya tàhəŋgaray pakama ge Melefit ahaslani ni. » \v 15 Eslini naŋ nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm ti kəɗəmum nu ti nu way ? » \v 16 Simu Piyer àhəŋgrifəŋ, àhi ahkado : « Nak *Krist *Bay gəɗakani ya Melefit àslərbiyu ni, nak Wur ge Melefit Bay ga sifa ni. » \v 17 Yezu àhi : « Simu wur ge Zeŋ, mərvu aɗaba ma ge jiri hini ya kə̀ɗəm ni ti mis hihirikeni àhuk do. Àhukaya ma na ti Baba, naŋ ti naŋ a huɗ melefit bu. \v 18 Nəhuk nahəma nak Piyer ; anazay kur ga məvi njəɗa ana ndam məfəku ahàr ni akaɗa ya tazay akur, tafəkaɗ asak ga ahay àna naŋ ni. \f + \fr 16:18 \ft Piyer ti aɗəmvaba « akur. »\f* Nahkay ti kisim tekeɗi aməgri araŋa ana tay do. \v 19 Anəvuk lekili ga mahay ga *Məgur ge Melefit : ere ye ti kə̀gəskabu ka haɗ ndo ni ti e melefit bu day atəgəskabu do ; ay ere ye ti kə̀gəskabá ka haɗ a ni ti e melefit bu day atəgəskabu. » \v 20 Eslini Yezu nakəŋ àləgi ana ndam maɗəbay naŋ ni, àhi ana tay ahkado : « Ŋgay nu Krist *Bay gəɗakani ya Melefit àslərbiyu ni ti kə̀humi ana maslaŋa ba simiteni. » \s1 Yezu aɗəm aməmət mək amaŋgaba e kisim ba \r (Mark 8.31–9.1 ; Lʉk 9.22-27) \p \v 21 Kwa ka sarta gani nani Yezu àzlapi ana ndam maɗəbay naŋ ni vay-vay, àhi ana tay ahkado : « Ahàr àɗəm nakoru a Zerʉzalem kwa. Ahàr àɗəm nə̂cakay daliya dal-dal. Nday gəɗákani ni, gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba ndam *məsər Wakita ge Melefit ni atawayay nu do, atakaɗ nu. Mək a huɗ ga vaɗ mahkərani bu anaŋgaba e kisim ba. » \v 22 Piyer àra ècia ma gayaŋ na ti àzaba naŋ e kiɗiŋ gatay ba cak. Àləgi, àhi : « Bay goro, Melefit mâjəgay kur ti ere nani àgrakukvu ba ti ! » \v 23 Ay Yezu àmbatkibiyu ma ke Piyer, àləgi bilegeni, àɗəm : « *Seteni, sləkafua, ru driŋ ! Nak ti kacafəŋa nu ga magray tʉwi goro a, aɗaba majalay ahàr gayak ti akaɗa ge Melefit ni do, kajalay ahàr ti akaɗa ge mis hihirikeni ni. » \p \v 24 Eslini Yezu àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : « Tamal mis awayay aɗəbay nu nahəma, ahàr àɗəm mə̂mbrəŋ ere ye ti awayay ni ; ku tamal təgri daliya, *tadarfəŋ naŋ kà təndal nəŋgu ni mîɓesey. Tamal mis awayay maɗəbay nu ti mâgray nahkay. \v 25 Maslaŋa ya ti àɗəm ajəgur sifa gayaŋ, awayay àmət ba ni ti emijiŋ. Maslaŋa ya ti emijiŋ sifa gayaŋ azuhva nu ti aməjəgur sawaŋ, aməmət ɗay-ɗay do. \v 26 Tamal mis àŋgəta elimeni ga duniya na ɗek mək èjiŋa sifa gayaŋ a ti elimeni gani aziaya mam ? Emijiŋa sifa gayaŋ na ti aməŋgət mam ga məmbani àna naŋ mam ? \v 27 Aɗaba nu *Wur ge Mis anara àna njəɗa ga Baba akaba məslər goro a kay, anəvi zlam ana ku way way do akaɗa ge tʉwi gayaŋ ya ti àgray ni. \v 28 Nəhi ana kʉli nahəma, e kiɗiŋ ge mis ya tə̀bu ahalay ni bu ni ti, wuɗaka ndahaŋ atəmət ti etipi nu Wur ge Mis anaŋga, anəhuriyu a bay goro vu. » \c 17 \s1 Vu ga Yezu ambatvu kè meleher ga ndam maɗəbay naŋ ni \r (Mark 9.2-13 ; Lʉk 9.28-36) \p \v 1 Vaɗ muku ka ahàr gani zla ti Yezu àzay Piyer, Zek akaba Zeŋ wur ga məŋ ge Zek ni, àhəloru tay ka ahàr ga həma zəbalani. Nday ka ahàr gatay akaba Yezu ciliŋ. \v 2 Tòru tìnjʉa ti vu ga Yezu ni àmbativa e eri va ana tay nahaŋ a. Eri gayaŋ ni àmbatvu, aslaɗay akaɗa fat, azana ka vu gayaŋ day tìgia bəɗ-bəɗ talla təslaɗay məlaŋ. \v 3 Eslini tìpioru Eli nday ata Mʉwiz hʉya, nday tə̀bu təzlapay akaba Yezu. \v 4 Piyer àra èpia tay a ti àhi ana Yezu ahkado : « Bay goro, leli mə̀bu ahalay ti àɓəlay. Tamal kawayay ti nara nivicey ahay mahkər, bəlaŋ gayak, bəlaŋ ge Mʉwiz, bəlaŋ ti ni ge Eli. » \v 5 Piyer naŋ àbu azlapay nahkay ti məguduŋguduŋ maslaɗani àhərkiaya ka tay a, àŋgah tay. Dəŋgu ga maslaŋa àhənday a məguduŋguduŋ ni bu, àɗəm : « Naŋ hini ti wur goro, nawayay naŋ dal-dal, nəmərvu àna naŋ dal-dal. Gəsumiki pakama gayaŋ ! » \v 6 Ndam *maɗəbay Yezu ni tàra tìcia nahkay ti aŋgwaz àdəgakia ka tay a dal-dal, tabəhaɗ mirdim meleher ndiɓa ndiɓa ana haɗ. \v 7 Ay Yezu nakəŋ àhəɗakfəŋiyu ka tay, ènjifiŋ ka tay mək àhi ana tay : « Cikʉmaba, kə̀grum aŋgwaz ba. » \v 8 Nday nakəŋ tèheliŋ eri, tìpi maslaŋa nahaŋ ndo, si Yezu naŋ bəlaŋ ciliŋ. \v 9 Nday tə̀bu təndaya ahàr a həma ni ba ni ti Yezu àhi ana tay : « Kə̀humi ere ye ti kìpʉm ni ana maslaŋa ba, si nu *Wur ge Mis anaŋgaya e kiɗiŋ ga ndam eviɗ ba kwa. » \p \v 10 Ndam maɗəbay naŋ ni tə̀hi ahkado : « Ndam *məsər Wakita ge Melefit ni tə̀ɗəm wuɗaka *Krist *Bay gəɗakani ya amara ni eminjia ti, ahàr àɗəm Eli amara day ti kamam ? » \v 11 Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ ana tay àɗəm ahkado : « Eɗeɗiŋ Eli ara, aslamalakabu zlam ɗek day. \v 12 Ay nəhi ana kʉli nahəma, Eli ti àra àndava, ay ti mis tə̀sər naŋ ndo. Tə̀gria ere ye ti nday tàwayay na ɗek. Nu Wur ge Mis day anəcakay daliya, atəgru nahkay. » \v 13 Eslini ndam maɗəbay naŋ ni tə̀səra àzlapaki ti ke Zeŋ bay məbaray mis ni. \s1 Yezu agariaba seteni ana wur nahaŋ a \r (Mark 9.14-29 ; Lʉk 9.37-43) \p \v 14 Ka ya ti tìnjikia ke mis dal-dalani na ti maslaŋa nahaŋ àhəɗakfəŋbiyu ka Yezu, àbəhaɗ mirdim \v 15 àhi : « Bay goro, wur goro àbu seteni àniviyu agray daliya dal-dal ; a vaɗ ndahaŋ adiyu a aku vu ahkay do ni a yam vu. Mə̂suk cicihi ti kam-kam ! \v 16 Nə̀zibiya naŋ ana ndam maɗəbay kur na ti tâgariaba, ay ti tìsliki ndo. » \v 17 Eslini Yezu àɗəm : « Lekʉlʉm ye e hini vu ni ti kə̀fumki ahàr ke Melefit do, lekʉlʉm ndam magudar zlam ! Nu ananjəhaɗ kaŋgaya akaba kʉli aw ? Nu eneɓesi ana kʉli kaŋgaya waw ? » Mək àhi ana tay : « Zumubiya wur na ahalay a nimi. » \v 18 Tàra tə̀zibiya wur na ti Yezu àzlacaki ke seteni ni, mək seteni ni àsləkiaba ana wur na. Nahkay wur ni ègia naŋ lala hʉya. \p \v 19 Eslini ndam *maɗəbay Yezu ni tàzalay Yezu ka ahàr gatay, tìhindi naŋ, tə̀hi : « Leli mìsliki magaray seteni nani ndo ni ti kamam ? » \v 20 Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm : « Kìslʉmki ndo ni ti aɗaba məfəki ahàr gekʉli ke Melefit àhəca. Nəhi ana kʉli nahəma, tamal ti məfəki ahàr gekʉli ke Melefit kay do, àbu gʉzit akaɗa hilfi ga zlam gʉziteni ciliŋ nəŋgu ni, kislʉmki məhiani ana həma hini : “Sləkaba, ru tegi” nəŋgu ni, agravu. Nahkay ti akal ere ye ti kìslʉmki magrani do ni ti àbi. [ \v 21 Ay ti seteni akaɗa nday nani nahəma, tamal ti kàhəŋgalay Melefit ndo akaba kə̀gəs ndəra ndo ni ti tə̀sləkiaba ana mis a koksah.] » \s1 Yezu aɗəm keti anəmət mək anaŋgaba e kisim ba \r (Mark 9.30-32 ; Lʉk 9.43-45) \p \v 22 A vaɗ nahaŋ, ka ya ti Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni ɗek tə̀bu ka ahar bəlaŋ e Gelili ni ti, Yezu nakəŋ àhi ana tay : « Atəɗəfiki nu *Wur ge Mis ana mis ti tara təgəs nu, \v 23 tara takaɗ nu. Atakaɗa nu a ti a vaɗ ya mahkər ti anaŋgaba. » Nday nakəŋ tàra tìcia ma gayaŋ na ti àhəlia ahàr ana tay a dal-dal. \s1 Məhəl hadam ga ahay gəɗakani ge Melefit \p \v 24 Ka ya ti Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tìnjʉa a Kafarnahum a ni ti ndam ya təhəl hadam ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni tàhəɗakfəŋiyu ke Piyer, tə̀hi : « Mʉsi gekʉli ni ti àpəl hadam ga ahay gəɗakani ge Melefit ni do waw ? » \v 25 Piyer àhəŋgrifəŋ ana tay : « Àbəhaɗ do kamam ? » \p Ka ya ti Piyer nakəŋ àhuriya a ahay va nahəma, Yezu àhi ma enji, àhi : « Simu, kə̀ɗəm ahəmamam ? Ndamam tabəhaɗi hadam akaba jaŋgal ana bəbay ka haɗ ni mam ? Tabəhaɗi ana tay ti bəza ga haɗ gatay gatayani tək, ndam mirkwi aw ? » \v 26 Piyer àhi : « Tabəhaɗ ti ndam mirkwi. » Eslini Yezu nakəŋ àhi « Bəza ga haɗ gatay gatayani ti giri-giri ti tə̀pəl do do waw ? \v 27 Ay ku tamal nahkay nəŋgu ni, mə̀zumi ɓəruv ana tay ba. Nak ru ka dəluv ti kə̂təliyu gʉya kə̂gəsaya kilif a. Kilif ya akəgəsaya enjenjeni na ti kə̂zləkikaba pakama, akədiviyu ahàr ana siŋgu akur-akurani, siŋgu nani emisli məpəl hadam goro akaba gayak. Zəbiya, kə̂vi ana tay. » \c 18 \s1 Gəɗakani ya àtam mis ndahaŋ ni ti way ? \r (Mark 9.33-37 ; Lʉk 9.46-48) \p \v 1 Ka sarta gani nani ti ndam *maɗəbay Yezu ni tàhəɗakfəŋiyu kà Yezu, tə̀hi : « A *Məgur ge Melefit bu ni ti way naŋ gəɗakani àtam mis ndahaŋ way ? » \v 2 Nahkay Yezu nakəŋ àzalabiyu wur gʉziteni e kiɗiŋ gatay vu \v 3 mək àɗəm : « Nəhi ana kʉli nahəma, tamal kàmbatumkaba majalay ahàr gekʉli a ndo, kìgʉm akaɗa ga bəza ciɓ-ciɓeni ni ndo ni ti akəhurumiyu a Məgur ge Melefit vu do. \v 4 Aɗaba maslaŋa ya ti ahəŋgaroru ahàr gayaŋ a haɗ, anjəhaɗ kuɗufa akaɗa ga wur hini ni ti naŋ nani gəɗakani àtam mis ndahaŋ a Məgur ge Melefit bu. \v 5 Tamal ti maslaŋa àgəskabá wur gʉzitena akaɗa hini na azuhva nu a nahəma, àgəskabá nu a. » \s1 Bumvu slimi ti kàgudarum zlam ba \r (Mark 9.42-48 ; Lʉk 17.1-2) \p \v 6 Yezu àɗəm keti « Ndam ya təfəku ahàr ni ti mis tə̀ɗəm tìsli araŋa do akaɗa ga bəza ciɓ-ciɓeni ni. Ay tamal maslaŋa agray ti ku way way do e kiɗiŋ gatay bu mîjikia ke divi a nahəma, hojo təwəliviyu avar gəɗakani ana maslaŋa ya èjiŋkia naŋ a ni a dəŋgu vu dondul mək tizligiyu naŋ a *dəluv gəɗakani vu dəzləz. \v 7 Aw ! Cicihi àki ka ndam ga duniya ! Cicihi àki ka tay ti aɗaba zlam ya tagray ti mis tîjikia ke divi a ni ti tə̀bu kay. Zlam nday nani ti si tâgravu kwa. Ay tamal maslaŋa agray ti mis ejikia ke divi a nahəma, maslaŋa nani cicihi amələki. \p \v 8 « Tamal ahar gayak ahkay do ni asak gayak ejiŋkia kur ke divi a nahəma, kelkaba tay a, boru tay. Àgəski hojo kəhuriyu ka məlaŋ ga sifa àna ahar bəlaŋ ahkay do ni àna asak bəlaŋ ere gani ya tizligiyu kur a *dəluv ga aku vu àna ahar gayak cʉeni ni ahkay do ni àna asak gayak cʉeni ni. Aku nani ti àmət ɗay-ɗay do. \v 9 Tamal eri gayak ejiŋkia kur ke divi a nahəma, zaba, zligoru. Àgəski hojo kəhuriyu ka məlaŋ ga sifa àna eri bəlaŋ ere gani ya tizligiyu kur a dəluv ga aku vu àna eri gayak cʉeni ni. » \s1 Ma gozogul àki ka təmbak mijijeni \r (Lʉk 15.3-7) \p \v 10 Yezu àɗəm keti : « Bumvu slimi lala ! E kiɗiŋ ga bəza nday nani bu ni ti ŋgay bəlaŋ gatayani èsli araŋa do ni ti kə̀ɗəmum ba. Aɗaba məslər gatay tə̀bu micikeni a sarta bu ɗek kè meleher ga Baba naŋ ya e melefit bu ni. [ \v 11 Nu *Wur ge Mis nàra ti ga mahəŋgay ndam ya ti tìjiji ni.] \p \v 12 « Bi maslaŋa nahaŋ təmbəmbak gayaŋ tə̀bu diŋ mək bəlaŋ gani èjia. Àra èpia ti bəlaŋ gani naŋ àkibu ka ndahaŋ ni bi nahəma, ambərbu kru kru ambəlmbu mahar ambəlmbani ni a həma bu, akoru aɗəboru bəlaŋani ni, do waw ? Lekʉlʉm ti kə̀ɗəmum mam ? \v 13 Nəhi ana kʉli nahəma, ka ya ti àdia ahàr a ni ti amərvu àna naŋ dal-dal àtama ya amərvu àna kru kru ambəlmbu mahar ambəlmbani ya ti tìji ndo na do waw ? \v 14 Nahkay day Bəŋ gekʉli naŋ ya e melefit bu ni awayay ti ku bəlaŋ e kiɗiŋ ga bəza nday nani bu day èji ba. » \s1 Magudar zlam akaba məmbərfəŋana \p \v 15 Yezu àɗəm keti : « Tamal wur ga muk àgudaruka zlam a ti rəkioru hiki lala lekʉlʉm cecʉ cʉa. Tamal ècʉkkia ma gayak na ti kàslamala wur ga muk na. \v 16 Ay tamal ècʉkki ma do ni ti zalakivu mis bəlaŋ ahkay do ni cʉ ti kədəgumkioru. Aɗaba pakama gekʉli ya ekicikʉmki ni ahàr àɗəm mis cʉ ahkay do ni mis mahkər tâgray sedi gani. \f + \fr 18:16 \ft Mənjay Mimbiki 19.15.\f* \v 17 Ay tamal ti èciiki ma ana tay do ni ti hi ma gani ana ndam ya *təcakalavu, təfəku ahàr ni. Tamal èciiki ma ana tay do daya ti mənjaləŋ akaɗa naŋ zal ya àfəki ahàr ke Melefit do ni, ahkay do ni akaɗa naŋ bay *məhəl hadam. \p \v 18 « Nəhi ana kʉli nahəma, ere ye ti kə̀gəsumkabu ka haɗ ndo ni ti e melefit bu day atəgəskabu do. Ay ere ya kə̀gəsumkabá ka haɗ a ni ti e melefit bu day atəgəskabu. \p \v 19 « Nəhi ana kʉli keti : tamal ti mis cʉ e kiɗiŋ gekʉli bu ka haɗ ma gatay àrakabaya ku àki ka mam nəŋgu ni, tàhəŋgalaləŋa zlam gani kà Bəŋ goro ya e melefit bu na ti aməvi ana tay. \v 20 Aɗaba ka məlaŋ ya mis cʉ mahkər tàŋgasva àna slimi goro a ni ti nu nə̀bu eslini e kiɗiŋ gatay bu. » \p \v 21 Eslini Piyer àhəɗakfəŋiyu ka Yezu, àhi ahkado : « Bay goro, tamal wur ga mma naŋ àbu agudaru zlam ti nə̂mbərfəŋa sak ehimey ? Sak adəskəla waw ? » \v 22 Yezu nakəŋ àhi : « Mbərfəŋa sak adəskəla ti nə̀huk do. Mbərfəŋa ti sak kru kru adəskəla sak adəskəla. \v 23 *Məgur ge Melefit day nahkay : tə̀zavu ata bay nahaŋ awayay asər duwa gayaŋ ya àfəŋ kà ku way way do e kiɗiŋ ga ndam məgri tʉwi gayaŋ bu ni, ti tə̂pəli. \v 24 Ka ya ti naŋ àbu acalfəŋ kà ma gani nahkay ti tə̀zibiyu bay məgri tʉwi nahaŋ duwa gayaŋ àfəŋ àgra miliyem ehimeya. \v 25 Ay ti èsliki məpəlani koksah, nahkay bay ga duwa ni àɗəm tə̂səkumoru naŋ naŋani, wal gayaŋ, bəza gayaŋ akaba zlam gayaŋ ni ɗek ga məpəli duwa ni àna naŋ. \v 26 Eslini bay məgri tʉwi nakəŋ àbəhaɗi mirdim meleher ndiɓ ana haɗ ana bay ga duwa ni, àhi : “Kam-kam ɓesʉa hayaŋ, nara nəpəluk duwa gayak ni ɗek.” \v 27 Eslini naŋ nakəŋ àsia cicihi ana bay ga duwa na. Nahkay bay ga duwa ni àmbərfəŋ duwa ni ɗek mək àhi “Sləka zlam gayak a.” \p \v 28 « Ka ya ti bay magray tʉwi nakəŋ naŋ àbu asləka ni ti tàbakabu ahàr ata maslaŋa nahaŋ. Maslaŋa gani nani ti tə̀bu tagrakabu tʉwi, ay ti duwa gayaŋ àfəŋ àgray jik diŋ. Naŋ nakəŋ àdəki cip ka dəŋgu, àhi : “Si kəpəlu duwa goro ni kwa.” \v 29 Eslini naŋ ya tagrakabu tʉwi nakəŋ àbəhaɗi mirdim, àhi : “Kam-kam ɓesʉa hayaŋ, nara nəpəluk duwa gayak ni ɗek.” \v 30 Ay naŋ nakəŋ òru àfiyu naŋ a daŋgay vu, awayay mə̂pəliaba duwa gayaŋ na ɗek day ti atafaya naŋ a. \v 31 Ndam ya tagrakabu tʉwi akaba tay ka ahar bəlaŋani ni tàra tìpia ere ye ti àgri ana naŋ nahaŋ na ni ti àwəria ɓəruv ana tay a dal-dal. Nahkay nday nakəŋ tòru tàŋgəhaɗi ma gani ana bay ya ti təgri tʉwi ni. \v 32 Naŋ nakəŋ àra ècia ma na ti àɗəm tə̂zalibiya naŋ a. Àra ènjia ti àhi : “Nak bay məgru tʉwi hini ti nak cuɗayani. Nə̀mbərfuka duwa goro na ɗek aɗaba kə̀grua kam-kam a, kə̀ɗəm nə̂mbərfuk ti \v 33 ay nak ti maslaŋa ya ti kəgrumkabu tʉwi ni àsuk cicihi akaɗa gayak ya kə̀su cicihi ni ndo ni ti kamam ?” \v 34 Nahkay bay ga duwa ni àzuma ɓəruv a dal-dal, àɗəm tə̂zoru naŋ a daŋgay vu ti tə̂gri daliya, si tamal aməpəlaba duwa gayaŋ na ɗek day kwa ti atafaya naŋ a. » \p \v 35 Yezu àɗəm keti : « Tamal lekʉlʉm kə̀mbrəŋumfəŋa zlam ya ti mis tàgudari ana kʉli na kà tay àna huɗ bəlaŋ a do ni ti, Baba naŋ ya e melefit bu ni aməgri ana kʉli day akaɗa ga bay ga duwa ya àgri ana bay məgri tʉwi ni. » \c 19 \s1 Yezu aɗəmki ma ka maday wal akaba magaray wal \r (Mark 10.1-12) \p \v 1 Yezu àra èndeveriŋa pakama gayaŋ na ti àsləka e Gelili a, òru ka haɗ *Zʉde, ke ledi nahaŋ ga zalaka *Zʉrdeŋ. \v 2 Mis dal-dal tàɗəboru naŋ, mək naŋ nakəŋ àhəŋgaraba ndam ya tèɓesey do na. \p \v 3 Eslini ndam *Feriziyeŋ ndahaŋ tə̀rəkia. Tìhindifiŋa ma, tə̀hi ahkado : « Àgəski ti mis agaray wal gayaŋ ka mawayay gayaŋ aw ? » Tə̀hi nahkay ti aɗaba tawayay tatəkar Yezu ti mə̂ɗəm ma magudarani. \v 4 Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm : « Kwa ka mənjəki ga məlaŋ, ka ya ti Melefit àgraya mis a ni ti àgraya ata zal ata wal a. Kèjeŋgʉm ma gani a Wakita ge Melefit ni bu ndo waw ? \f + \fr 19:4 \ft Mənjay Mənjəkiani 1.27 ; 5.2.\f* \v 5 Melefit àɗəm : “Nahkay ti mis zalani amahəraya a ahay ga bəŋani ata məŋani ba, mək atanjəhaɗkabu ata wal gayaŋ. Nday cʉeni ti vu gatay emigi bəlaŋ.” \f + \fr 19:5 \ft Mənjəkiani 2.24.\f* \v 6 Nahkay ti nday cʉeni medeveni va do. Tìgia vu gatay bəlaŋ. Ere ye ti Melefit èbeɗekabá ni ti mis hihirikeni èdekaba ba. » \v 7 Mək nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Mʉwiz àɗəm tamal mis tedevu ata wal gayaŋ ti ahàr àɗəm abəki wakita gani, avi day kwa ti agaray ti kamam ?\f + \fr 19:7 \ft Mimbiki 24.1.\f* » \v 8 Yezu nakəŋ àɗəm : « Mʉwiz àvi divi ana kʉli ga magaray wál gekʉli ti aɗaba lekʉlʉm kàwayum məgəsumkabu ma ge Melefit do palam. Ay ka mənjəki ga məlaŋ ti àgravu nahkay ndo. \v 9 Nəhi ana kʉli nahəma, maslaŋa ya ti àgara wal gayaŋ a, day wal ni àgray mesʉwehvu ndo, mək àda wal nahaŋ a nahəma, maslaŋa nani àgra hala. » \p \v 10 Eslini ndam maɗəbay naŋ ni tə̀hi : « Tamal ègia nahkay e kiɗiŋ ga zal ata wal ba ti ŋgulum mis tàday wal va ba simiteni. » \v 11 Yezu àhi ana tay ahkado : « Təgəskabu ma gani hini ti mis ɗek do ; təgəskabu ti si ndam ya ti Melefit àvia njəɗa gana ana tay a ni kwa. \v 12 Zlam ndahaŋ tə̀bu gərgəri təcafəŋa mis ka maday wal a : mis ndahaŋ kwa tìweya tay a vu gatay àwayay wal do. Mis ndahaŋ ti ni mis tàcaɗ tay. Mis ndahaŋ keti ti ni tàwayay maday wal do azuhva *Məgur ge Melefit. Maslaŋa ya esliki məgəskabu pakama hini nahəma, mə̂gəskabá. » \s1 Yezu agri sulum ge Melefit ana bəza ciɓ-ciɓeni \r (Mark 10.13-16 ; Lʉk 18.15-17) \p \v 13 Kələŋ gani mis ndahaŋ tə̀həlibiyu bəza ciɓ-ciɓeni ana Yezu ti mâhəŋgali Melefit ana tay àna məbəki *ahar gayaŋ ka tay. Nday tə̀bu təhəlibiyu bəza ni nahkay ti ndam maɗəbay naŋ ni tə̀ləgi ana tay. \v 14 Ay Yezu àhi ana tay ahkado : « Mbrəŋum bəza târa afa goro a, kə̀cumfəŋa tay a ba. Aɗaba mam, *Məgur ge Melefit ti ga ndam ya tə̀bu akaɗa ga bəza ni. » \v 15 Àra àɗəma ma nahkay ti àbəki ahar ka bəza ni. Kələŋ gani àsləka eslina. \s1 Bay ge elimeni \r (Mark 10.17-31 ; Lʉk 18.18-30) \p \v 16 Wur dagwa nahaŋ àbu ti àrəkia ka Yezu a, àhi : « Mʉsi, ti nə̂ŋgət *sifa ya àndav ɗay-ɗay do ni ti nâgray zlam sulumani weley ? » \v 17 Yezu àhi ahkado : « Kihindi nu àki ka zlam sulumani ti kamam ? Mis sulumani ti naŋ bəlaŋ. Tamal kawayay məŋgət sifa ya àndav ɗay-ɗay do ni ti gəskabá *Divi ge Melefit a. » \v 18 Naŋ nakəŋ àhi : « Divi weley ? » Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ, àhi : « Kə̀kaɗ mis ba ; kàgray hala ba ; kìgi akal ba ; kagray sedi ti kàsəkaɗ malfaɗa ba ; \v 19 həŋgrioru ahàr a haɗ ana ata buk ata muk ; wayay ndam ya ti nak kə̀bu akaba tay ni akaɗa ya kawayay ahàr gayak gayakani ni.\f + \fr 19:19 \ft Mahərana 20.12-16 ; Mimbiki 5.16-20 ; Levi 19.18.\f* » \v 20 Eslini wur dagwa ni àhəŋgrifəŋ, àhi ahkado : « Divi nani ti nə̀gəskabá ɗek, ay ti mam àhəcukivu keti mam ? » \v 21 Yezu àra ècia pakama gayaŋ na ti àhi ahkado : « Tamal kawayay migi mis sulumani lala nahəma, ru kə̂səkumoru zlam gayak ɗek ti kîdi siŋgu gani ana ndam talaga. Nahkay ti akəŋgət elimeni e melefit bu. Akagra zlam nana ɗek nahəma, kâra, kâɗəbay nu. » \v 22 Wur dagwa nakəŋ àra ècia ma ga Yezu ya àhi na ti àhəlia ahàr a. Nahkay àsləka sasuhwa, aɗaba zlam gayaŋ àbu dal-dal. \p \v 23 Eslini Yezu àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : « Nəhi ana kʉli nahəma, bay ge elimeni mə̂huriyu a *Məgur ge Melefit vu ti zləzlaɗa dal-dal. \v 24 Nəhi ana kʉli keti : ezligwemi ahuriyu e eviɗ ge lipri vu kwalac ti agravu aw ? Ay ti bay ge elimeni mə̂huriyu a Məgur ge Melefit vu ni ti zləzlaɗa dal-dal, àtama ge ezligwemi ya ahuriyu e eviɗ ge lipri vu na. » \v 25 Ma ga Yezu ya àɗəm ni àgria ejep ana ndam maɗəbay naŋ na dal-dal. Nday nakəŋ tə̀zlapay e kiɗiŋ gatay bu, tə̀ɗəm ahkado : « Ay tamal nahkay ti way ti Melefit amahəŋgay naŋ way ? » \v 26 Eslini Yezu àmənjaləŋ kà tay, àhi ana tay ahkado : « Mis ti tàgray koksah ; ay Melefit ti esliki magray zlam ɗek tata. » \p \v 27 Eslini Piyer àhi ana Yezu nakəŋ ahkado : « Iy zla, leli mə̀mbrəŋa zlam a ɗek, maɗəbay kur ti mam amagrakivu ke leli mam ? » \v 28 Yezu àhi ana tay : « Nəhi ana kʉli nahəma, a duniya ya atagraya mʉweni ni ba ni ti nu *Wur ge Mis anəhuriyu a məlaŋ maslaɗani goro vu, ananjəhaɗviyu e kʉrsi ga bay goro vu. Ka sarta gani nani ti lekʉlʉm ya kə̀ɗəbum nu ni day akanjəhaɗumviyu e kʉrsi kru mahar cʉ vu ga magrafəŋa seriya kè dini kru mahar cʉeni ge Izireyel na. \v 29 Ku way way do àmbərba zlam gayaŋ azuhva nu a, bi àmbərbu ahay gayaŋ, bəza ga məŋani, ata bəŋani, bəza gayaŋ ahkay do ni vədaŋ gayaŋ nahəma, aməŋgətvù zlam nday nani kay àtam ndahaŋ ni sak diŋ. Aməŋgət sifa ya àndav ɗay-ɗay do ni daya. \v 30 Ay ti nday gəɗákani ya kama ge mis ni ti, mis kay e kiɗiŋ gatay bu ataŋgoru kələŋ ge mis. Nday ya kələŋ ge mis ni day etigi gəɗákani kama ge mis. » \c 20 \s1 Ndam magray tʉwi a vədaŋ bu \p \v 1 Yezu àɗəm keti : « *Məgur ge Melefit ti àzavu akaɗa ga maslaŋa nahaŋ àhəraya dʉ ge miledʉ a, awayay ahəloru mis ga məgri tʉwi a vədaŋ gayaŋ vu ni. \v 2 Nahkay tàgraki cakala àki ke tʉwi ga rukani, mək naŋ nakəŋ àhəloru tay a vədaŋ gayaŋ ni vu. \v 3 Àhəraya àna njemdi ambəlmbu a keti, èpi mis ndahaŋ tə̀bu a kəsa bu tʉwi gatay àbi, \v 4 mək àhi ana tay : “Lekʉlʉm day dəgum a vədaŋ goro vu kə̂grum tʉwi ti anəpəl kʉli kala-kala akaɗa ge tʉwi gekʉli ya akəgrum ni.” \v 5 Nday nakəŋ mək tàsləka tòru. Naŋ nakəŋ àhəraya fat wis a keti, àgray nahkay ; àna njemdi mahkər day àgray nahkay. \v 6 Agray njemdi zlam nahəma, naŋ nakəŋ àhəraya keti, àdi ahàr ana mis ndahaŋ tə̀bu eslini mək àhi ana tay ahkado : “Kànjəhaɗum ahalay ruk kə̀grum tʉwi do ni ti kamam ?” \v 7 Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ tə̀hi : “Aɗaba maslaŋa èhindiki leli ke tʉwi gayaŋ ndo.” Naŋ nakəŋ àhi ana tay : “Lekʉlʉm day dəgum kə̂grum tʉwi a vədaŋ goro vu.” \p \v 8 « Məlakarawa àra ègia ti bay ga vədaŋ ni àhi ana gəɗakani ga ndam ge tʉwi gayaŋ ni ahkado : “Zalabiya ndam magray tʉwi na, peli siŋgu ge tʉwi ni ana ku way way do. Njəki məpəl ndam ya tàra kələŋ a ceceni ni, ndeveriŋ àna nday ya tàra enjia ni.” \v 9 Nahkay nday ya tòru a vədaŋ vu àna njemdi zlamani ni tàra, mək tə̀vi ana ku way way do siŋgu ge tʉwi ga rukani. \v 10 Nahkay sarta ga məpəl nday ya tòru e tʉwi vu enji ni àra ènjia ti tə̀hi ana ahàr tara təvi ana tay àtam gatay ndahaŋ ni. Ay ti tə̀vi ana ku way way do gatay day siŋgu ge tʉwi ga rukani ciliŋ. \v 11 Tàra tə̀via siŋgu na ana tay a nahkay ti nday nakəŋ tə̀zərɗi ma ana bay ga vədaŋ ni, \v 12 tə̀hi : “Nday hini ya tàra kələŋ a ni, tàgray tʉwi njemdi biliŋ hʉya ti kə̀pəl tay kala-kala akaba leli ya màgray tʉwi rukani a fat bu, màmətakaba dal-dal ni ti ahəmamam ?” \v 13 Eslini bay ga vədaŋ ni àhi ana bəlaŋ gatay ni ahkado : “Zləba goro ni, ere ye ti nə̀vuk ni ti kigeni : màgray cakala ti àki ka siŋgu ge tʉwi ga rukani do waw ? \v 14 Za siŋgu ge tʉwi gayak a ti kâsləka nimi. Nawayay nəvi siŋgu ana bay ya ti àra kələŋ a ni kala-kala akaɗa ya nəvuk ana nak ni. \v 15 Maslaŋa àbu agurki nu ka zlam ya ti nagray àna siŋgu goro ni aw ? Tək day ti nəgri sulum ana mis ti awəruk ɓəruv aw ?” \v 16 Nahkay nday ya tə̀bu kələŋ ge mis ni ti, mis ndahaŋ e kiɗiŋ gatay bu etigi gəɗákani kama ge mis. Nday gəɗákani ya kama ge mis ni ti ni, mis ndahaŋ e kiɗiŋ gatay bu ataŋgoru kələŋ ge mis. » \s1 Yezu àɗəm sak ya mahkər aməmət mək amaŋgaba e kisim ba \r (Mark 10.32-34 ; Lʉk 18.31-34) \p \v 17 Yezu naŋ àbu akoru, àzay divi ya ti acəloru a Zerʉzalem ni ti àzalakabu ndam maɗəbay naŋ kru mahar cʉeni ni. Nday tə̀bu takoru ti àhi ana tay ahkado : \v 18 « Cʉm day, nihi ti leli mə̀bu məcəloru a Zerʉzalem. Eminjʉa eslina ti atəgəsi nu *Wur ge Mis ana gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit akaba ana ndam *məsər Wakita ge Melefit ni. Eslini atəɗəm si takaɗ nu kwa, \v 19 atəgəsi nu ana ndam ya tə̀fəki ahàr ke Melefit do ni ; nday nani ti eteyefʉ, atəzləɓ nu àna kurupu cʉk cʉk, atakaɗfəŋiyu nu kà təndal, mək a vaɗ ya mahkər ti anaŋgaba. » \s1 Məŋ ga ata Zek nday ata Zeŋ ehindifiŋa zlam kà Yezu a \r (Mark 10.35-45) \p \v 20 Eslini wal ge Zebede tə̀rəkia ka Yezu a akaba bəza gayaŋ ata Zek nday ata Zeŋ a. Tàra tìnjikia ti məŋ gatay ni àbəhaɗi mirdim ana Yezu meleher nɗiɓ ana haɗ, awayay ehindifiŋa zlam a. \v 21 Yezu àhi ahkado : « Kawayay ti nə̂gruk mam ? » Wal nakəŋ àhi : « Ka ya ti akəzuma bay gayak gəɗakani na ti kə̂vi divi ana bəza goro hini cʉeni ni tânjəhaɗfuk kà gəvay, bəlaŋ ka ahar ga ɗaf, bəlaŋ ka ahar ga gəjar gayak ti. » \v 22 Ay ti Yezu àhi ana tay ahkado : « Ere ye ti kihindʉm ni ti kə̀sərum do. Ekislʉmki misi zum ge hijiyem \f + \fr 20:22 \ft Zum ge hijiyem ni ti awayay aɗəmvaba daliya ga Yezu ya amacakay ni.\f* ya enisi ni tata waw ? » Nday nakəŋ tə̀hi : « Misliki. » \v 23 Eslini Yezu àhi ana tay ahkado : « Ekisʉm zum ge hijiyem ye enisi ni ti amagravu eɗeɗiŋ. Ay ti maslaŋa ya ti aməɗəm way amanjəhaɗfu kà ahar ga ɗaf akaba kà ahar ga gəjar goro way ni ti nu do. Nani Bay Melefit àna ahàr gayaŋ day ti aməvi məlaŋ nani ana mis ya naŋ àdaba tay a ni. » \p \v 24 Ka ya ti ndam *maɗəbay Yezu kruani ndahaŋ ni tìcia ma na ti tə̀zumkia ɓəruv ka tay cʉeni na. \v 25 Eslini Yezu àzalakabu ndam maɗəbay naŋ ni ɗek, àhi ana tay ahkado : « Kə̀səruma, bəbay ga haɗ ni ti təgur mis ga njəɗa. Gəɗákani ga məlaŋ day tə̀ɗəm ahàr àɗəm mis təgri tʉwi ana tay kay, tə̀mbrəŋ mis do. \v 26 Ay e kiɗiŋ gekʉli bu ni ti àgravu nahkay ba. Tamal ti maslaŋa e kiɗiŋ gekʉli bu awayay migi gəɗakani ti mîgi bay məgri tʉwi ana kʉli kwa sawaŋ. \v 27 Tamal ti maslaŋa e kiɗiŋ gekʉli bu awayay migi kama gekʉli ti mîgi eviɗi gekʉli kwa. \v 28 Nu *Wur ge Mis nàra ti, nàwayay ti mis tə̂gru tʉwi do. Nàra ti ga məgri tʉwi ana mis sawaŋ, navay sifa goro ga mambay mis kay àna naŋ. » \s1 Yezu ahəŋgaraba ndam wuluf a cʉ \r (Mark 10.46-52 ; Lʉk 18.35-43) \p \v 29 Ka ya ti Yezu naŋ àbu asləka a Zeriko akaba ndam maɗəbay naŋ na ti mis kay tàɗəboru naŋ. \v 30 Eslini tə̀di ahàr ana ndam wuluf ndahaŋ cʉ, nday tə̀bu manjəhaɗani kà gəvay ge divi. Nday nakəŋ tàra tìcia Yezu naŋ àbu akoru ti tə̀dəgiki ka zlahay, tə̀ɗəm : « Bay geli, *Wur ge Devit, mə̂suk cicihi ti ! » \v 31 Mis kayani ni tə̀ləgi ana tay, tə̀hi ana tay : « Lakumkaba. » Ay nday ti ni tə̀zlahkivu kay kay sawaŋ, tə̀ɗəm : « Bay geli, wur ge Devit, mə̂suk cicihi ti ! » \v 32 Yezu àra ècia zlahay gatay na ti ècik, àzalay tay mək àhi ana tay ahkado : « Kawayum ti nə̂gri mam ana kʉli mam ? » \v 33 Eslini tə̀hi ahkado : « Bay geli, mawayay ti mîpi divi ti ! » \v 34 Nday nakəŋ tə̀sia ciciha ana Yezu a, mək Yezu ènjifiŋ kè eri gatay ni. Ka ma geli hini tìpi divi hʉya, mək tàɗəboru naŋ. \c 21 \s1 Yezu ahuriyu a Zerʉzalem \r (Mark 11.1-11 ; Lʉk 19.28-40 ; Zeŋ 12.12-19) \p \v 1 Tòru tìnjʉa cifa kà gəvay ga Zerʉzalem a, nday gwar ka həma *Oliviye, kama ga kəsa Betfazi ti Yezu àslər ndam maɗəbay naŋ ni cʉ, \v 2 àhi ana tay ahkado : « Dəgum a kəsa tegʉni kama gekʉli ni vu. Ekinjʉmiya nahəma, akədumi ahàr ana azoŋgu məwəlani wur gani àfəŋ kà gəvay. Picehʉmubiya, dəguma àna tay a. \v 3 Ay tamal maslaŋa ahi ma ana kʉli ti humi ahkado : “Bay geli awayay.” Nahkay ti atəmbərfəŋ tay kè kʉli hʉya. » \p \v 4 Zlam gani nani àgravu ɗek nahkay ti, ti pakama ga bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni mâgravu. Pakama gani nihi : \q1 \v 5 « Humi ana ndam *Siyoŋ : “Bay gekʉli naŋ tegi ara, naŋ kuɗufa. \q1 Naŋ àki ka məŋ ga azoŋgu, àki ka wur ga azoŋgu ya mis təhəl zlam àna naŋ ni.” \f + \fr 21:5 \ft Mənjay Zakari 9.9.\f* » \p \v 6 Mək ndam *maɗəbay Yezu ni tòru tàgray ere ye ti Yezu àhi ana tay tâgray ni. \v 7 Nday nakəŋ tə̀zəbiyu məŋ ga azoŋgu ni akaba wur ga azoŋgu ni. Tàra tìnjia àna tay a ti tə̀bəki azana ka tay mək Yezu ànjəhaɗkiyu. \v 8 Mis dal-dal eslini tàpaɓivoru azana gatay e divi vu, mis ndahaŋ ti ni tàkwahabiyu slimberi a vədaŋ bu, tàbəhaɗivoru bilegeni. \v 9 Yezu naŋ àbu akoru ti mis dal-dalani ya kama gayaŋ akaba ya kələŋ gayaŋ ni tàgray salalay, tàzləbay naŋ, tə̀ɗəm : « *Hozana ana *Wur ge Devit ! Bay Melefit mə̂gri sulum gayaŋ ana maslaŋa ya ti ara àna slimi gayaŋ a ni ! Tâzləbay Melefit driŋ agavəla ! \f + \fr 21:9 \ft Mənjay Limis 118.25-26.\f* » \p \v 10 Ka ya ti Yezu àhuriya a Zerʉzalem a ni ti mis ga kəsa ni ɗek ahàr àhəlia ana tay a dal-dal. Mis ndahaŋ tə̀ɗəm : « Naŋ hini ti way ? » \v 11 Mək mis kayani ni tə̀ɗəm : « Naŋ hini ti Yezu bay mahəŋgaray pakama ge Melefit, naŋ zal Nazaret ka haɗ *Gelili. » \s1 Yezu a ahay gəɗakani ge Melefit ni bu \r (Mark 11.15-19 ; Lʉk 19.45-48 ; Zeŋ 2.13-22) \p \v 12 Yezu àhuriyu a dalaka ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni vu, àdi ahàr ana mis təsəkumvoru zlam akaba ndam məsəkum zlam, mək ànjəki ka magaraya tay e mite va. Àmbəhaɗaba tabəl ga ndam mambay siŋgu na akaba məlaŋ manjəhaɗani ga ndam məsəkumoru kurkoduk na. \v 13 Àhi ana tay ahkado : « Àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit bu, Melefit àɗəm : “Ahay goro zla ti atəɗəm ahay ga *mahəŋgalavù Melefit.” \f + \fr 21:13 \ft Mənjay Izayi 56.7 ; Zeremi 7.11.\f* Ay lekʉlʉm ti kàmbatumkaba, ègia ahuzl ga ndam akal a. » \p \v 14 Eslini a dalaka ga ahay gəɗakani ge Melefit ni bu ni ti ndam wuluf akaba ndam dəra tə̀rəkia ka Yezu a, mək àhəŋgaraba tay a. \v 15 Ka sarta gani nani ti bəza təzlah a ahay gəɗakani ge Melefit ni bu, təɗəm : « *Hozana ana *Wur ge Devit. » Gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba ndam *məsər Wakita ge Melefit ni tàra tìpia zlam magray ejep ga Yezu ya agray na akaba tìcia zlahay ga bəza na ti nday nakəŋ tə̀zuma ɓəruv a. \v 16 Eslini nday nakəŋ tə̀hi ana Yezu : « Kə̀bu kici ere ga bəza ya təɗəm ni aw ? Tagray nahkay ti àɓəlay aw ? » Yezu àhi ana tay : « Iy, nə̀bu nici ere ye ti təɗəm ni. Ay a Wakita ge Melefit bu Devit àhi ana Melefit nahkay hi : “Kàgray ti ku bəza dac-dacani akaba bəza ya ka ahar ni tekeɗi tâzləbay kur.” \f + \fr 21:16 \ft Limis 8.3.\f* Ma gani nani ti kèjeŋgʉm ndo waw ? » \v 17 Eslini àmbərbu tay, àsləkaba a kəsa ni ba, òru a Betani mək àndəhaɗbu eslini hundum. \s1 Məŋ ga wəruv ya èwi bəza ndo ni \r (Mark 11.12-14, 20-24) \p \v 18 Dʉ ge miledʉ gani, Yezu nakəŋ naŋ àbu aŋgoru a kəsa ni vu ti lʉwir àwərkaba naŋ a. \v 19 Lʉwir ni naŋ àbu awər naŋ nahkay ti èpi məŋ ga *wəruv kà gəvay ge divi. Naŋ nakəŋ òru kà gəvay gani. Òru ènjʉa ti àdifəŋ ahàr ana bəza gani ndo, si slimberi ciliŋ, mək àhi ana məŋ ga wəruv ni ahkado : « Nak ti ɗay-ɗay ekiwi bəza va do. » Eslini məŋ ga wəruv ni èkʉli hʉya. \v 20 Ndam maɗəbay naŋ ni tàra tìpia ti àgria ejep ana tay a, tə̀ɗəm ahkado : « Ka ma geli hini ti məŋ ga wəruv ni èkʉlia hʉya ti ahəmamam ? » \v 21 Eslini Yezu àhi ana tay : « Nəhi ana kʉli nahəma, tamal kə̀fumkia ahàr ke Melefit a, kàjalum ahàr cʉ cʉ do ni ti ekislʉmki magray ere ye ti nə̀gri ana məŋ ga wəruv ni ciliŋ do, ku kəhumi ana həma hini : “Raɗvaba, ru kə̂diyu a *dəluv gəɗakani vu” nəŋgu ni, agravu. \v 22 Tamal ti kə̀fumkia ahàr ke Melefit a ti Melefit aməvi ere ye ti kahəŋgalumfəŋa ni ɗek ana kʉli. » \s1 Yezu agray tʉwi ti way àvi divi gani way ? \r (Mark 11.27-33 ; Lʉk 20.1-8) \p \v 23 Yezu àhuriyu a dalaka ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni vu. Ka ya ti naŋ àbu acahi zlam ana mis ni ti gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ tə̀rəkia, tə̀hi : « Kagray tʉwi hini nahkay ti kə̀ŋgət divi gani eley ? Way àvuk divi gani way ? » \v 24 Yezu àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm : « Nu day nihindifiŋa zlam bəlaŋ kè kʉli a. Kə̀həŋgrumufəŋa nahəma, nu day nəhəŋgrifəŋ ana kʉli, nəɗəfi bay ya ti àvu divi ge tʉwi ya ti nagray ni ana kʉli. \v 25 Nəhi ana kʉli nahəma, *baray ge Zeŋ ya ti àbaray mis ni ti njəɗa gani Melefit àvi tək, tək day ti mis tə̀vi aw ? » \p Tàra tìcia ma na nahkay ti tàgray gejewi e kiɗiŋ gatay bu, tə̀ɗəm : « Tamal məhi : “Melefit àslərbiyu naŋ” hi nahəma, ara ahi ana leli : “Kə̀gəsumkabu pakama gayaŋ ni ndo ni ti kamam ?” \v 26 Ay tamal məɗəm keti : “Mis tə̀vi njəɗa gani” ti àrakaboru do ; aŋgwaz awərfəŋa leli kè mis tezl-tezleni na, aɗaba nday ɗek tə̀ɗəm Zeŋ ti naŋ bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit. » \v 27 Nahkay ti tə̀həŋgrifəŋ ana Yezu, tə̀hi : « Leli mə̀sər do. » Eslini Yezu àhi ana tay : « Nu day nə̀ɗəfi bay ya ti àvu divi ge tʉwi ya ti nagray ni ana kʉli do bilegeni. » \s1 Ma gozogul àki ka bəza ndahaŋ cʉ \p \v 28 Yezu àhi ana tay keti : « Cʉm day, ma goro àbu nəhi ana kʉli ti, akajalumki ahàr ti ahəmamam ? Maslaŋa nahaŋ àbu bəza gayaŋ tə̀bu cʉ. Àhi ana bəlaŋ gani : “Wur goro ni, ru kâgray tʉwi a vədaŋ bu kani.” \v 29 Wur ni àhəŋgrifəŋ, àhi : “Nòru do.” Ay àpəsa gʉzit ti ajalay ahàr nahaŋ mək òru a vədaŋ ni vu. \v 30 Bəŋ gatay ni àhi ana wur nahaŋ ni day nahkay. Wur ni àhəŋgrifəŋ, àhi : “Bəba nìcia, nakoru.” Ay ti àcuhway moroni ndo. \v 31 E kiɗiŋ ga bəza cʉeni ni bu ni ti way àgra ere ye ti bəŋani awayay na way ? » Tə̀həŋgrifəŋ tə̀hi : « Naŋ ye enjenjeni ni. » Mək Yezu àhi ana tay : « Nəhi ana kʉli nahəma, ndam *məhəl hadam akaba wál mesʉwehvu atəhuriyu a *Məgur ge Melefit vu enji gekʉli. \v 32 Aɗaba Zeŋ bay məbaray mis ni àra afa gekʉli a, àɗəfikia divi ge jiri ana kʉli a, ay ti kə̀gəsumkabu ma gayaŋ ni ndo. Ay ndam məhəl hadam akaba wál mesʉwehvu tə̀gəskabá sawaŋ. Ku kàra kìpʉma nahkay nəŋgu ni, kàmbatumkaba majalay ahàr gekʉli a ga məgəskabu ma ge Zeŋ na ndo. » \s1 Ma gozogul àki ka ndam məwəs vədaŋ cuɗayani \r (Mark 12.1-12 ; Lʉk 20.9-19) \p \v 33 Yezu àhi ana tay keti : « Bumi slimi ana ma *gozogul nahaŋ keti : Bay ga vədaŋ nahaŋ àbu nahəma, àjavù məŋ ga zlam a vədaŋ gayaŋ ni vu,\f + \fr 21:33 \ft Zlam ya àjavù a vədaŋ vu ni ti *viŋ.\f* àcafəŋ azlaw tekesl, àgraya məlaŋ ga məɗucaya yam ga bəza ga məŋ ga zlam na, àkay ləli zəbalani, mis acəlkiyu ka ahàr gani ga majəgay vədaŋ ni. Kələŋ gani àfivù vədaŋ ni a ahar vu ana mis ti tə̂wəs, mək àsləka, òru e mirkwi zlam gayaŋ. \v 34 Sarta ga məpalay bəza ga zlam ni àra ènjia ti bay ga vədaŋ ni àslərbiyu ndam məgri tʉwi afa ga ndam məwəs vədaŋ ni ti tə̂həlikaboru ja gani gayaŋ. \v 35 Ay nday ya tə̀slərbiyu tay ni tàra tìnjia ti ndam məwəs vədaŋ ni tə̀gəs tay yaw yaw. Tàra tə̀gəsa tay a ti tə̀zləɓ bəlaŋ gani, tàkaɗ bəlaŋ gani, bəlaŋ gani ti ni tìzligi àna akur simiteni. \v 36 Eslini bay ga vədaŋ ni àslərbiyu mis ndahaŋ kay tə̀tam nday ye enjenjeni ni. Tàra tìnjia ti ndam məwəs vədaŋ ni tə̀gri ana tay akaɗa ya tə̀gri ana nday ye enjenjeni ni. \v 37 Kələŋ gani nahəma, bay ga vədaŋ ni àslərbiyu wur gayaŋ gayaŋani, àhi ana ahàr : “Wur goro ni ti atəgəsiki ma.” \v 38 Ay ndam məwəs vədaŋ ni tìpia wur na naŋ àbu ara ti tə̀zlapay e kiɗiŋ gatay bu, tə̀ɗəm ahkado : “Naŋ tegʉni ti mekeji gayaŋ ; mə̀mbrəŋ naŋ ba, makaɗum naŋ ; nahkay ti vədaŋ ni emigi geli.” \v 39 Àra ènjikia ka tay a ti tə̀gəs naŋ yaw, tə̀zaba naŋ a vədaŋ ni ba, tòru tàkaɗ. \p \v 40 « Nə̀ɗəm nahəma, bay ga vədaŋ ni amasləkabiya ti aməgri mam ana ndam məwəs vədaŋ ni mam ? » \v 41 Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Amabazl ndam məwəs vədaŋ cuɗayani ni, mək aməvi vədaŋ ni ana mis ndahaŋ. Nahkay nday nani atəhəlibiyu ja gani gayaŋ ka mawayay gayaŋ. » \p \v 42 Eslini Yezu nakəŋ àhi ana tay : « A Wakita ge Melefit bu, àbu məbəkiani nahkay hi : \q1 “Akur nahaŋ àbu ti ndam mələm ahay tàwayay magray tʉwi àna naŋ ndo. \q1 Ay ti akur gani nani ègia akur ya akay ahay na ɗek sawaŋ. \q1 Ere nani ti tʉwi ga Bay Melefit, agri ejep ana leli.” \f + \fr 21:42 \ft Limis 118.22-23.\f* \p « Lekʉlʉm kèjeŋgʉm ma gani nani ɗay-ɗay ndo waw ? \v 43 Nəhi ana kʉli nahəma, lekʉlʉm ndam ya ti giri-giri Məgur ge Melefit ni gekʉli ni ti akəhurumiyu do ; Melefit aməvi ti ana ndam ya ti təgəsiki ma, təgri tʉwi ni. [ \v 44 Akur gani nani nahəma, tamal maslaŋa àdəɗkiya ti maslaŋa nani aməhuɓkaba ŋguc ŋguc. Ay tamal akur ni àdəkia ti ni, amaŋgəlaɗkaba naŋ a.] » \p \v 45 Eslini gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba ndam *Feriziyeŋ ni tàra tìci ma *gozogul ga Yezu ya àɗəm na ti tə̀səra àɗəmki ti ka tay. \v 46 Nahkay tawayay təgəs naŋ. Ay mis tə̀bu eslini kay ti tə̀gəs naŋ ndo, aɗaba aŋgwaz àwərfəŋa tay kè mis dal-dalani na. Aɗaba mis ni tə̀ɗəm naŋ ti naŋ bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit. \c 22 \s1 Ma gozogul àki ka wuməri gəɗakani \r (Mark 14.15-24) \p \v 1 Eslini Yezu àhi ma *gozogul nahaŋ ana tay keti. Àhi ana tay ahkado : \v 2 « *Məgur ge Melefit ti tə̀zavu akaba bay nahaŋ gəɗakani àgray wuməri ga mədi wal ana wur gayaŋ ni. \v 3 Nahkay àsləroru ndam məgri tʉwi gayaŋ ni ti tə̂zalabiya mis ya ti àzalay tay na ti târa ka wuməri na ; ay ti mis nday nani tàcuhway moroni ndo. \v 4 Eslini bay nakəŋ àsləroru ndam məgri tʉwi ndahaŋ keti, àhi ana tay : “Dəgum kə̂humi ana mis ya nàzalay tay ni ahkado : Nə̀slamalakabá zlam ga wuməri na, nàbazla kokúr akaba zlam ga gənaw goro ndahaŋ miɗiseni a ; zlam ɗek maslamalakabani, dəguma ka wuməri na.” \v 5 Ay ndam ya ti àzalay tay ni tàcuhway moroni ndo ; tàsləka tòru e tʉwi gatay vu. Maslaŋa nahaŋ òru a vədaŋ gayaŋ vu, maslaŋa nahaŋ òru ka cakalay gayaŋ. \v 6 Mis ndahaŋ ni ti ni tə̀gəs ndam məgri tʉwi ana bay ni, tə̀gri daliya ana tay mək tàbazl tay. \v 7 Nahkay bay ni àzuma ɓəruv a, àsləroru ndam slewja gayaŋ tâbazl ndam ya ti tàbazl ndam məgri tʉwi ni, têviyekaba kəsa gatay na. \v 8 Eslini bay ni àhi ana ndam məgri tʉwi ni ahkado : “Zlam məzumani ga wuməri ni maslamalakabani, ay ti ndam ya nə̀zalay tay enji ni ti nàwayay tay va do. \v 9 Nihi nahəma, dəgum ka mazlalamba ge divi, zalumbiya mis ya kədumi ahàr ana tay eslini na ɗek târa ka wuməri na.” \v 10 Eslini ndam məgri tʉwi nakəŋ tòru ka mazlalamba ge divi ni, tə̀zalakabu ndam ya tə̀di ahàr ana tay eslini ni ɗek ; ndam cuɗay akaba mis sulumani ɗek tàra ka wuməri na. Mis ni tàra tìnjikaba ti tə̀rəhva a ahay ni va ndəŋ. \p \v 11 « Kələŋ gani bay ni àhurkiviyu ka ndam ya ti àzalakabu tay ni a ahay vu ga məmənjiyu tay. Eslini naŋ nakəŋ èpi zal nahaŋ azana ga wuməri ni àfəŋ bi ; \v 12 èhindifiŋa, àhi ahkado : “Zləba goro ni, azana ga wuməri ni àfuk bi ti kàhəraya ahalay a ti ahəmamam ?” Ay ti maslaŋa gani nani èsliki məhəŋgrifəŋani ndo. \v 13 Nahkay bay ni àhi ana ndam məgri tʉwi ni ahkado : “Wəlumikaba asak akaba ahar a ti kîzligʉmiyu naŋ e mite vu a məlaŋ ziŋ-ziŋeni vu. Eslini emitʉwi, amacakay daliya dal-dal.” » \v 14 Yezu àɗəm keti : « Ndam ya ti Melefit àzalay tay ni ti nday kay, ay ndam ya ti àdəkiba tay a ni ti nday kay do. » \s1 Ma ga hadam ya təpəli ana bay gəɗakani ga ndam Rom ni \r (Mark 12.13-17 ; Lʉk 20.20-26) \p \v 15 Eslini ndam *Feriziyeŋ ni tə̀zlapay e kiɗiŋ gatay bu tə̀ɗəm : « Magray ahəmamam ti Yezu mə̂ɗəm ma magədavani ti mə̂gəski naŋ ni mam ? » \v 16 Nahkay nday nakəŋ tə̀slərkioru ndam maɗəbay tay ndahaŋ akaba ndam ndahaŋ ya taɗəbay bay *Erot ni ti tə̂hi ana Yezu ahkado : « Mʉsi, mə̀səra nak ti kəɗəm ma ge jiri, kacahi zlam ya ti Melefit awayay ni ana mis àna jiri gani. Aŋgwaz àwərfəŋa kur kà pakama ge mis ya təɗəmkuk na do ; ku kè meleher ga way way do day kàgray aŋgwaz do. \v 17 Ay ti hi ana leli nimi, a majalay ahàr gayak bu ni ti Melefit àvia divi ana leli a ga mabəhaɗi hadam ana *bay gəɗakani ga ndam Rom a tək, àvi ana leli ndo waw ? » \p \v 18 Nday nakəŋ tàra tə̀hia ma na nahkay ti Yezu àsəra tə̀ɗəmaya ma ge jiri ga huɗ gatay a ndo. Nahkay àhi ana tay ahkado : « Lekʉlʉm ti kawayum mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni, ay ti lekʉlʉm ndam jireni do ! Kəhəlumfua eyʉ a ti kamam ? \v 19 Ŋga ŋgazlumubiya siŋgu akur-akurana ya ti mis təpəl hadam àna naŋ na day nimi. » Mək nday nakəŋ tə̀vi siŋgu akur-akurani bəlaŋ. \v 20 Eslini naŋ nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Àki ka siŋgu hini ti mazavu ga ahàr ga way ? Slimi məbəkiani ni ti ga way ? » \v 21 Tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi ahkado : « Ga bay *Sezar. \f + \fr 22:21 \ft Ka siŋgu gatay lu ti ndam Rom tagrakiaya mazavu ga bay gəɗakani gatay a, təbəki slimi gayaŋ daya.\f* » Nahkay naŋ nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Həŋgrumi zlam ga bay Sezar ni zlam gayaŋ, ge Melefit ti ni həŋgrumi ana Melefit zlam gayaŋ. »\fig Siŋgu ga ndam Rom|src="hk00166c.tif" size="col" ref="22.21" \fig* \v 22 Tàra tìcia ma ga Yezu ya àhi ana tay na ti àgria ejep ana tay a dal-dal. Nahkay tə̀mbərbu naŋ, tàsləka. \s1 Maŋgabana e kisim ba \r (Mark 12.18-27 ; Lʉk 20.27-40) \p \v 23 Ka fat gani nani nahəma, ndam *Sedʉseyeŋ ndahaŋ tə̀rəkia ka Yezu a. Ndam Sedʉseyeŋ ti tə̀ɗəm mis àməta ti àŋgaba e kisim ba koksah. Nahkay nday nakəŋ tə̀hi ana Yezu ahkado : \v 24 « Mʉsi, Mʉwiz àɗəm ahkado : “Tamal mis àməta, wal gayaŋ èwii wur ndo nahəma, ahàr àɗəm wur ga məŋ ga zal ni azay wal ni, ti tîwia mekeji ana wur ga məŋani ya àmət na.” \f + \fr 22:24 \ft Mənjay Mimbiki 25.5.\f* \v 25 Yaw mis ndahaŋ tə̀bu afa geli nday adəskəla kà məŋ gatay, gəɗakani gatay ni àda wal a. Àra àza wal na ti èwifiŋa wur a ndo, mək zal ni àməta. Àra àməta àmbərba wal gayaŋ na ti mimbiki ga zal ni àzay. \v 26 Àra àza wal na ti naŋ day èwifiŋa wur a ndo, mək àməta. Mimbiki gayaŋ ye cʉ ni day àgray nahkay, mək àməta. Nahkay nday adəskəlani ni ɗek tàza wal na day tìwifiŋa wur a ndo mək nday ɗek tə̀məta. \v 27 Kələŋ gani wal ni day àra àməta. \v 28 Ay ka fat ya ti mis ɗek ataŋgaba e kisim ba nahəma, wal ni ti way bəlaŋ e kiɗiŋ gatay adəskəlani ni bu amazay way ? Nday ɗek tàza naŋ a ni. » \p \v 29 Ay Yezu nakəŋ àhəŋgrifəŋ ana tay, àɗəm ahkado : « Majalay ahàr gekʉli ti kigeni do, aɗaba kìcʉmaba ma ga Wakita ge Melefit ya Mʉwiz àbəki na ndo, kə̀sərum njəɗa ge Melefit do palam. \v 30 Nəɗəm nahəma, ka ya ti mis atəməta mək ataŋgaba e kisim ba ni ti zawal ataday wál va do, wəwal day ataday zawal va do. Atanjəhaɗ ɗek akaɗa ga *məslər ge Melefit ya tə̀bu a huɗ melefit bu ni sawaŋ. \v 31 Ay tamal ti mazlapaki ka ma ge mis ya taŋgaba e kisim ba nahəma, kèjeŋgʉm ma ge Melefit ya àhi ana kʉli ni ndo waw ? Melefit àɗəm : \v 32 “Nu Melefit ga Abraham, nu Melefit ga Izak, nu Melefit ge Zekʉp.” Melefit ti naŋ Melefit ga ndam ya àna sifa ni, do ni ti ga nday ya tə̀məta ni do. » \f + \fr 22:32 \ft Mahərana 3.6, 15, 16.\f* \v 33 Mis dal-dalani ni tə̀bu tici zlam gayaŋ ya acahi ana tay ni ti ma gayaŋ ni àgria ejep ana tay a dal-dal. \s1 Divi ge Melefit ya ti ahàr àɗəm mis tə̂gəskabu enji ni ti weley ? \r (Mark 12.28-34 ; Lʉk 10.25-28) \p \v 34 Ndam *Feriziyeŋ ni tə̀səra Yezu àwəlkia ndam *Sedʉseyeŋ na ka pakama. Tàra tə̀səra nahkay nahəma, tə̀cakalavu \v 35 mək bay *məsər Wakita ge Melefit bəlaŋ e kiɗiŋ gatay bu awayay ahəlfəŋa eyʉ kà Yezu a, nahkay àhi : \v 36 « Mʉsi, *Divi ge Melefit ya ti ahàr àɗəm mis tə̂gəskabu enji ni ti weley ? » \p \v 37 Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi : « “Wayay Bay Melefit gayak àna huɗ bəlaŋ, àna sifa gayak ɗek akaba àna majalay ahàr gayak ɗek.” \f + \fr 22:37 \ft Mimbiki 6.5.\f* \v 38 Hini gani ti Divi ye enjenjeni, Divi ya ti ahàr àɗəm mis tə̂gəskabu enji ni. \v 39 Divi ye cʉ ya ahàr àɗəm mis tə̂gəskabu ni ti nihi : “Wayay ndam ya ti nak kə̀bu akaba tay ni akaɗa ya kawayay ahàr gayak gayakani ni.” \f + \fr 22:39 \ft Levi 19.18.\f* \v 40 Divi ge Melefit ya àɗəfiki ana Mʉwiz ni akaba pakama ga ndam ndahaŋ ya tàhəŋgaray *pakama ge Melefit ni ɗek ti tə̀vu e Divi cʉeni hini bu. » \s1 Bay gəɗakani ya amara ni naŋ wur ge Devit aw ? \r (Mark 12.35-37 ; Lʉk 20.41-44) \p \v 41 Ndam *Feriziyeŋ ni nday tə̀bu macakalavani nahkay ti Yezu àhi ana tay ahkado : \v 42 « Lekʉlʉm ti kə̀humi ana ahàr *Krist *Bay gəɗakani ya amara ni ti naŋ way ? Naŋ wur ga way ? » Nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Naŋ ti *Wur ge Devit. » \v 43 Yezu àhi ana tay ahkado : « Tamal nahkay ti ahəmamam Devit naŋ naŋani àna ahàr gayaŋ àɗəm Bay gəɗakani ya amara ni ti bay gayaŋ ni mam ? Àɗəm ma gani àna njəɗa ga *Məsuf ge Melefit, ma gani nani ti nihi : \q1 \v 44 “Bay Melefit àhi ana bay goro : \q1 Njəhaɗa gwar kà ahar ga ɗaf goro a, a məlaŋ ga gəɗakani va. \q1 Ndam ezir gayak ti anabəhaɗ tay kè meleher gayak \q1 akaɗa ga zlam ga bay ya abəki asak ni, ti kə̂cəlki ka tay.” \f + \fr 22:44 \ft Limis 110.1.\f* \p \v 45 « Nəɗəm nahəma, Krist nani ti Devit azalay naŋ bay gayaŋ ti, təzalay naŋ *Wur ge Devit keti ti kamam ? » \v 46 Yezu àra àɗəma ma nahkay ti maslaŋa ya ti esliki məhəŋgrifəŋani ni ti àbi. Kwa ka fat nani maslaŋa ya ti azay njəɗa gayaŋ ge mihindifiŋa ma nahaŋ a ni ti àbi va bi. \c 23 \s1 Bumvu slimi àna ndam məsər Wakita ge Melefit ni \r (Mark 12.38-39 ; Lʉk 11.43, 46 ; 20.45-46) \p \v 1 Nahkay ka ya ti mis ɗek tə̀bu təbi slimi ana ma ga Yezu nahəma, Yezu nakəŋ àhi ana mis dal-dalani ni akaba ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : \v 2 « Ndam *məsər Wakita ge Melefit ni akaba ndam *Feriziyeŋ ni ti Melefit àdaba tay ga məɗəfiaba *Divi ge Melefit ya Mʉwiz àbəki na ana mis a. \v 3 Gəsumiki pakama gatay ni ana tay, grum ere ye ti tə̀hi ana kʉli ni ɗek, ay ti kə̀grum zlam gatay ya tagray ni ba, aɗaba tàgray zlam ya təɗəmaya ni do. \v 4 Pakama gatay ya tə̀hi ana mis grum ni ti akaɗa zlam məɗəsani dal-dal ya təwəlkabu, təhəlkiyu ke mis ni, ay ti nday ndayani ku àna weleher tekeɗi tàwayay məjənaki tay do. \v 5 Tʉwi gatay ya tagray ni ɗek ti tawayay ti mis tə̂ɗəm àɓəlay. Nahkay zlam gatay ya ti təwəlkabu ni \f + \fr 23:5 \ft Ka ya ti tahəŋgalay Melefit ni ti ndam Zʉde ndahaŋ təwəlkabu zlam ke meleher ahkay do ni təwəlvù a ahar vu ; a huɗ ga zlam gani nani bu ni ti pakama ge Melefit àbu məbəkiani. Àna ma asara ti təzalay zlam məwəlkabani gani nani filakter. (Mimbiki 6.8).\f* ti gəɗakani àtam ge mis ndahaŋ ni. Zlam ya ti təɗəməkkiyu ka mugudi gatay ni \f + \fr 23:5 \ft Ndam Zʉde təɗəməkkiyu zlam akaɗa ezeweɗ ka ma ga mugudi gatay ga maɗafaki nday ndam ge Melefit (Macalani 15.37-41).\f* day zəbalani àtam ge mis ndahaŋ ni. \fig Zlam ga ndam Zʉde ya təwəlkabu ni|src="hk00274c.tif" size="col" ref="23.5" \fig* \v 6 Tawayay manjəhaɗvani e kʉrsi ga gəɗákani vu ka məlaŋ məzum zlam ga wuməri akaba a ahay ga *mahəŋgalavù Melefit bu. \v 7 Tawayay ti mis tə̂gri sa ana tay a gosku bu kè meleher ge mis ɗek. Tawayay ti mis tə̂zalay tay “Mʉsi.” \v 8 Ay lekʉlʉm zla ti kàwayum ti mis tə̂zalay kʉli “Mʉsi” ba, aɗaba lekʉlʉm ɗek ti kà məŋ gekʉli, Mʉsi gekʉli day naŋ bəlaŋ. \v 9 Mis ya ka haɗ ni ti kàzalum tay “baba” ba. Aɗaba Bəŋ gekʉli ti naŋ bəlaŋ, naŋ e melefit bu. \v 10 Kàwayum ti mis tə̂zalay kʉli “gəɗákani” ba, aɗaba Gəɗakani gekʉli ti naŋ bəlaŋ, nani *Krist. \v 11 Maslaŋa ya ti naŋ gəɗakani e kiɗiŋ gekʉli bu ni ti bay ya ti aməgri tʉwi ana kʉli ni. \v 12 Nahkay day maslaŋa ya ti awayay gəɗakani ni lu, Melefit amafəkaɗ naŋ kələŋ ge mis ɗek. Ay maslaŋa ya ti àɗəm naŋ kələŋ ge mis ɗek ni day, Melefit aməvi məlaŋ gəɗakani. » \s1 Ndam ya ti tawayay ti mis tə̂ɗəm nday ndam jireni ni \r (Mark 12.40 ; Lʉk 11.39-52 ; 20.45-47) \p \v 13 « Lekʉlʉm ndam *məsər Wakita ge Melefit akaba ndam *Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni ti akəsum cicihi, aɗaba kə̀bum kəcumfəŋa mis ndahaŋ ga məhuriyani a *Məgur ge Melefit va. Lekʉlʉm lekʉlʉmeni day kə̀hurumiyu do, kəcumfəŋa ndam ya tawayay məhuriyani na daya. \p [ \v 14 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Aɗaba kə̀bum kəhəlumfəŋa zlam ga wál madakway a ɗek, kə̀bum kəpəsumki ka mahəŋgalay Melefit, kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm mis sulumani. Azuhva nani seriya ya ti Melefit amagrafəŋa kè kʉli a ni amatam ge mis ndahaŋ ni.] \p \v 15 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Lekʉlʉm kə̀bum kədəgum ka haɗ ndahaŋ gərgəri kay ku àna asak, ku àna *slalah ga yam, ti kə̂ŋgətum ku mis bəlaŋ ga maɗəbay kʉli. Ay tamal ti kə̀ŋgətuma maslaŋa bəlaŋ nahəma, kəgrum ti mâgudar zlam atam gekʉli ni sak cʉ ; nahkay egi maslaŋa ya ti Melefit ezligiyu naŋ a *dəluv ga aku vu di ni akaɗa ya ti aməbiyu kʉli ni. \p \v 16 « Lekʉlʉm ndam wuluf ya kədumfəŋa ahar ka ndam wuluf ndahaŋ a ni, akəsum cicihi. Aɗaba kə̀bum kəɗəmum : “Maslaŋa ya ti àmbaɗa àna *ahay gəɗakani ge Melefit na ti mbaɗay ni àzum naŋ do, ay tamal àmbaɗa àna gru ya taŋgah a ahay gəɗakani ge Melefit ni ba ni ti mbaɗay ni azum naŋ.” \v 17 Lekʉlʉm ti ndam wuluf murani eɗeɗiŋ. E kiɗiŋ ga ata ahay gəɗakani ge Melefit ni nday ata gru ni bu ni ti gəɗakani ti weley ? Gəɗakani ti gru ni tək day ti ahay gəɗakani ge Melefit ya agray ti gru ni mîgi *njəlatani ni aw ? \v 18 Kə̀bum kəɗəmum keti : “Maslaŋa ya ti àmbaɗa àna məlaŋ ya ti *teviyekiki zlam ana Melefit na ti mbaɗay ni àzum naŋ do, ay tamal àmbaɗa àna zlam ya ti teviyekki na ti mbaɗay ni azum naŋ.” \v 19 Lekʉlʉm ti wulufani eɗeɗiŋ. E kiɗiŋ ga məlaŋ ya ti teviyekiki zlam ana Melefit ni nday ata zlam ya teviyekki ni bu ni ti gəɗakani ti weley ? Gəɗakani ti zlam ya teviyekki ni tək day ti məlaŋ ya agray ti zlam ni mîgi njəlatani ni aw ? \v 20 Maslaŋa ya ti ambaɗay àna məlaŋ meviyekiki zlam ana Melefit ni ti àmbaɗay àna naŋ ciliŋ do, àmbaɗay ti àna zlam ya ti teviyekki ni daya. \v 21 Maslaŋa ya ti ambaɗay àna ahay gəɗakani ge Melefit ni ti àmbaɗay àna ahay ni ciliŋ do, àmbaɗay ti àna Melefit ya naŋ àvu ni daya. \v 22 Maslaŋa ya ti ambaɗay àna huɗ melefit ni ti àmbaɗay àna huɗ melefit ti ciliŋ do ; àmbaɗay ti àna kʉrsi ge Melefit, àna Melefit naŋ ya naŋ àvu gappa manjəhaɗviyani ni daya. \p \v 23 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Aɗaba azagat, matakavay akaba slimberi ndahaŋ ya tidi eli àna tay ni tekeɗi, kə̀bum kəzumiaba biliŋ a huɗ ga kruani ba ana Melefit a. Ay *Divi ge Melefit tə̀bu, tə̀tam nday ya ti kəgəsumkabu ni : magray jiri, məgri zlam sulumani ana mis akaba mawayay Melefit. Divi nday nani ti kə̀gəsumkabu do. Giri-giri ti ere ye ti amal kəgrum enji ni ti nday gani, day kwa ti kəgrum zlam ndahaŋ ya Mʉwiz àɗəm grum ni. \v 24 Lekʉlʉm ndam wuluf ya kədumfəŋa ahar kà ndam wuluf ndahaŋ a ni, kə̀bum kaŋgazumaba zlam gekʉli ya kisʉm na, kə̀humi ana ahàr bi ezʉwi àdəkiviya, ay ti kìpʉmkivu ezligwemi ya àkibu ni do kəndum akaba naŋ. \p \v 25 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Aɗaba lekʉlʉm kə̀bum kabarumfəŋa aləŋ ge hijiyem akaba aləŋ ga halaf a, ambatakani do a huɗ gekʉli bu ni ti akal akaba cuɗay cisl cisl. \v 26 Lekʉlʉm ndam Feriziyeŋ ti ndam wuluf ! Barumfəŋa huɗ ge hijiyem na enji a day, nahkay ti aləŋ gani day emigi njəlata. \p \v 27 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Aɗaba lekʉlʉm kə̀bum akaɗa mindiviŋ ya tàgrakia yam ga zlam bəɗ-bəɗana amənjavu gwar ka dala ti àɓəlay, ambatakani do a huɗ gani bu ni ti aslat ge mis akaba zlam magədavani gərgəri tə̀vu cisl cisl ni. \v 28 Lekʉlʉm day nahkay, mis tamənjaləŋ kè kʉli ti akaɗa lekʉlʉm ndam jireni, ambatakani do cuɗay akaba masəkaɗ malfaɗa tə̀niki ka məɓəruv ana kʉli dal-dal. \p \v 29 « Lekʉlʉm ndam məsər Wakita ge Melefit akaba ndam Feriziyeŋ, lekʉlʉm ya ti kawayum ti mis tə̂ɗəm lekʉlʉm ndam jireni ni, akəsum cicihi. Aɗaba lekʉlʉm kə̀bum keɗezlʉmkiyu mindiviŋ ga ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ya ahaslani ni lala, kə̀bum keŋgʉleɗʉm mindiviŋ ga ndam jireni, \v 30 mək kəɗəmum ahkado : “Tamal ka ya ti ata bəŋ geli tàbazl ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ni leli day mə̂ləbu ti akal leli mə̀gəsiki ana tay ga mabazl ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ni ndo.” \v 31 Nahkay lekʉlʉm lekʉlʉmani kəgrumkia sedi ka ahàr gekʉli a, kə̀ɗəmum lekʉlʉm bəza ga ndam ya tàbazl ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ni. \v 32 Nahkay ti ndeveriŋʉm tʉwi ga ata bəŋ gekʉli ya tə̀njəki ni, kə̀mbrəŋum ba ! \v 33 Lekʉlʉm ti zlam a haɗ, lekʉlʉm medékw ! Akatamumfəŋa kà dəluv ga aku ya Melefit amatraɓ kʉli àna naŋ na ti ahəmamam ? \v 34 Nahkay ti nara nəsləribiyu ndam mahəŋgaray pakama ge Melefit ana kʉli, ndam məsər zlam akaba ndam məsər Wakita ge Melefit ana kʉli ; akabazlum ndahaŋ, akadarumfəŋ ndahaŋ kà təndal, akəzləɓum ndahaŋ àna kurupu a ahay gekʉli ya *kahəŋgalumvù Melefit ni bu, ndahaŋ ti ni akəɗəbumoru tay ka kəsa ka kəsa ga məgri daliya ana tay. \v 35 Nahkay ti ndam jireni ya mis tàbazl tay ni ɗek ti seriya gani amədəɗki ke kʉli, aɗaba kala kàbazlum tay ti lekʉlʉm lekʉlʉmeni. Ànjəkibiyu kwa ka ga Abel àbivaya ana ga Zakari wur ge Berisi na. Kə̀kaɗum Zakari ti e kiɗiŋ ga məlaŋ meviyekiki zlam ana Melefit ata məlaŋ *njəlatani ga ahay gəɗakani ge Melefit ni bu. \f + \fr 23:35 \ft A Wakita ge Melefit ya ahaslani ga ndam Zʉde ni bu ni ti tə̀ɗəmki ma ka Abel ka mənjəki gani (Mənjəkiani 4.8). Tə̀ɗəmki ma ka Zakari wur ge Berisi ti ni ka mandav gani (2 Labara 24.20-22).\f* \v 36 Nəhi ana kʉli nahəma, zlam ya mis tàgudarbiyu ni ɗek ti seriya gani amədəɗki ka ndam ye e hini vu ni. » \s1 Yezu etʉwi ndam Zerʉzalem \r (Lʉk 13.34-35) \p \v 37 « Ndam Zerʉzalem, ndam Zerʉzalem, kə̀bum kabazlum ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit, kə̀bum kabazlum ndam ya ti Melefit asləribiyu tay ana kʉli ni àna mizligi tay àna akur daya. Sak ehimeya nàwaya macakalakabá kʉli a akaɗa ga məŋ ge mickʉr ya acakalakabu bəza gayaŋ, abəki kərpasla gayaŋ ka tay ni. Ay ti lekʉlʉm kə̀cuhwum ndo. \v 38 Nahkay ti Melefit aməmbrəŋ ahay gekʉli ni amanjəhaɗ gweŋa. \v 39 Nəhi ana kʉli nahəma, ekipʉm nu e eri vu va do. Ekipʉm nu wuɗaka ti si kə̀ɗəmuma “Bay Melefit mə̂gri sulum gayaŋ ana maslaŋa ya ti amara àna slimi gayaŋ a ni” \f + \fr 23:39 \ft Limis 118.26.\f* day kwa. » \c 24 \s1 Yezu aɗəm etembeɗkaba ahay gəɗakani ge Melefit na \r (Mark 13.1-2 ; Lʉk 21.5-6) \p \v 1 Ka ya ti Yezu àhəraya a *ahay gəɗakani ge Melefit ni ba, naŋ àbu asləka ni ti ndam maɗəbay naŋ ni tàhəɗakfəŋiyu tə̀hi ahkado : « Mənjaki ahəmamam tə̀ləm ahay gəɗakani ge Melefit ni day ti ! » \v 2 Eslini Yezu àhi ana tay ahkado : « Kìpʉma ahay hini meɗezleni na do waw ? Nəhi ana kʉli nahəma, etembeɗkaba besek-besek, ku akur bəlaŋ day amanjəhaɗki ka akur nahaŋ va do. » \s1 Ere ye ti amagravu ka mandav ga məlaŋ ni \r (Mark 13.3-13 ; Lʉk 21.7-19) \p \v 3 Yezu naŋ àbu manjəhaɗani digʉsa ka ahàr gayaŋ ka həma *Oliviye nahəma, ndam maɗəbay naŋ ni tàhəɗakfəŋiyu mək tìhindifiŋa ma, tə̀hi ahkado : « Hiaba ana leli a, ere gani amagravu ti ananaw ? Aməsərkaba sarta ya akəŋga akaba sarta ga mandav ga duniya ni ti ahəmamam ? » \v 4 Eslini Yezu nakəŋ àhi ana tay ahkado : « Bumvu slimi maslaŋa àgosay kʉli ba. \v 5 Aɗaba mis kay atara, ku way way do aməɗəm naŋ ti nu, aməɗəm naŋ ti *Krist *Bay gəɗakani ya amara ni. Nahkay atagosay mis kay. \v 6 Mis atagray silik kè cifeni akaba kè driŋeni, ekicʉm ma gani. Kìcʉma ti kə̀grum aŋgwaz ba. Ahàr àɗəm zlam nday nani tâgravu kwa. Ku tamal tàgrava nahkay nəŋgu ni, mandav ga duniya faŋ do. \v 7 Ndam ga haɗ ndahaŋ atakaɗvu akaba ndam ga haɗ ndahaŋ, bəbay ndahaŋ akaba bəbay ndahaŋ. Haɗ amadaɗay a kəsa gərgərani ndahaŋ bu, lʉwir day amələbu a kəsa gərgərani ndahaŋ bu. \v 8 Zlam nday nani ɗek ti mənjəki ga daliya ciliŋ, tə̀zavu akaɗa ga wur ya ajibiyu aslər ana wal a huɗ bu ni. \p \v 9 « Eslini atəgəsi kʉli ana mis ndahaŋ ga məgri daliya ana kʉli, atabazl kʉli daya. Mis ga duniya ɗek etizirey kʉli aɗaba lekʉlʉm ndam goro. \v 10 Ka sarta gani nani ti mis dal-dal atəmbrəŋ məfəku ahàr, etizirevu, atəsəkumoru mis gatay ndahaŋ. \v 11 Ndam ya tə̀ɗəm nday ndam mahəŋgaray *pakama ge Melefit ambatakani do tasəkaɗ malfaɗa ni atələbu dal-dal, atagosay mis kay dal-dal. \v 12 Nahkay ti atagudarkivu zlam, mis dal-dal atawayavu akaɗa ya ahaslani va do. \v 13 Ay ti maslaŋa ya ti aməmbrəŋ nu do duk abivoru ana vaɗ ga mandav ga sifa gayaŋ ni ti Melefit amahəŋgay naŋ. \v 14 Wuɗaka duniya andav nahəma, ahàr àɗəm mis tə̀hia *Ma Mʉweni Sulumani àki ka *Məgur ge Melefit na ana mis ga haɗ gərgərani na ɗek, ti nday ya ti nday ndam *Zʉde do ni ɗek tîci ma gani day kwa. Kələŋ gani duniya amandav hʉya. » \s1 Daliya dal-dalani ya mis atagray ni \r (Mark 13.14-23 ; Lʉk 21.20-24) \p \v 15 Yezu àɗəm keti : « Kə̀səruma, ahaslani bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit Deniyel àɗəmki ma ka zlam magədavani ya ti àɓəlay do ferereni, eziŋ zlam ɗek ni. \f + \fr 24:15 \ft Mənjay Deniyel 9.27 ; 11.31 ; 12.11.\f* Zlam gani amagravu ; amagrava ti ekipʉm naŋ ka məlaŋ *njəlatani. » (Bay ya ti ejeŋgey ma hini ti ahàr àɗəm mîci lala). \v 16 « Ekipʉma naŋ a ti ahàr àɗəm ndam ya ka haɗ *Zʉde ni tâcuhworu a həma vu kwa. \v 17 Maslaŋa ya ti naŋ ka *dalahar ga ahay gayaŋ ni àhəraya, àhuriyu a ahay vu ga məhəlaya zlam gayaŋ a day ba. Mâhəraya mâcuhway sawaŋ. \v 18 Maslaŋa ya ti naŋ a vədaŋ bu ni ti ni, àŋga a magam a ga mara mazay azana gayaŋ ba. Mâcuhway sawaŋ. \v 19 Ka sarta gani nani ti wál a huɗ akaba nday ya ti bəza tə̀fəŋ kà tay ka ahar ni atasay cicihi ! \v 20 Nahkay ti həŋgalum Melefit ti ere gani nani àgravu ge milevi ahkay do ni a vaɗ *məpəsabana va ba, \v 21 aɗaba ka sarta gani nani ti mis atəcakay daliya kay àtam daliya ndahaŋ ya mis tə̀cakabiyu kwa ahaslani ka mənjəki ga məlaŋ ni duk àbivaya ana kana ni. Kələŋ ga daliya nani ti daliya ndahaŋ atələbi akaɗa nani ɗay-ɗay va bi. \v 22 Melefit àɗəm sarta gani nani aməpəs do, do ni ti maslaŋa àbi amatamfəŋa kà daliya nana bi. Melefit àɗəm aməpəs do ni ti azuhva ndam gayaŋ ya àdaba tay a ni palam. \p \v 23 « Ka sarta gani nani ti tamal maslaŋa ahi ana kʉli ahkado : “Pʉm *Krist naŋ àbu ahalay !” ahkay do ni : “Naŋ àbiyu tegi !” nahəma, kə̀gəsumiki ma gayaŋ ni ba. \v 24 Aɗaba mam ? Ndam ndahaŋ atara tasəkaɗ malfaɗa, ku way way do aməɗəm naŋ Krist ahkay do ni naŋ bay məhəŋgri ma ge Melefit ana mis. Atagray zlam ya ti mis tàgray koksah, mis tìpi ɗay-ɗay ndo ni akaba zlam ya ti aməgri ejep ana mis ni. Tamal agravu tata ni, tawayay mesipet ndam ya ti Melefit àdaba tay a ni. \v 25 Lekʉlʉm zla nahəma, bumvu slimi, aɗaba nə̀hiva ana kʉli àndava. \p \v 26 « Tamal ti tə̀hi ana kʉli ahkado : “Naŋ àbiyu a huɗ gili bu !” ti kə̀dəgum ba ; tamal tə̀hi ana kʉli ahkado : “Naŋ àbu məɓuani ahalay hi !” ti kə̀gəsumiki ma gatay ni ana tay ba. \v 27 Nu *Wur ge Mis anaŋga ti mis etipi nu akaɗa ga avər ya abay aku kwa gwar egezi akoru àna naŋ cekw agavəla ni. \v 28 Nəhi ana kʉli nahəma, ka məlaŋ ya zlam məmətani àvu ni ti mambá təcakalavu eslini. » \s1 Maŋga ga Wur ge Mis a \r (Mark 13.24-27 ; Lʉk 21.25-28) \p \v 29 Yezu àɗəm keti : « Ay ka sarta gani nani, kələŋ ga daliya ni zla nahəma, fat amacaɗay məlaŋ va do hʉya, kiyi day amaslaɗay məlaŋ va do. Boŋgur atətəɗbiyu e melefit bu, atadəgaya a ga haɗ a, zlam njəɗa-njəɗani a huɗ melefit bu atədaɗay a məlaŋ gatay bu daya. \v 30 Eslini zlam nahaŋ amaŋgazlavu a huɗ melefit bu ; àna zlam gani nani ti mis atəsər nu *Wur ge Mis nə̀bu naŋga. Ka sarta gani nani ti mis ga duniya ɗek etitʉwi, etipi nu Wur ge Mis anara ka maklaɓasl àna njəɗa kay akaba maslaɗay goro a dal-dal. \f + \fr 24:30 \ft Mənjay Deniyel 7.13.\f* \v 31 Ka sarta gani nani ti anəslərbiyu *məslər ge Melefit, etivibiyu mezlelim gəɗakani, atəcakalakabu ndam ya Melefit àdaba tay a ni kè sliri ga məlaŋ faɗani ni ɗek ; ku ka məlaŋ driŋeni weley weley do ɗek atəcakalakabu mis ka ahar bəlaŋ. » \s1 Yezu azay mazavu ga məŋ ga wəruv \r (Mark 13.28-31 ; Lʉk 21.29-33) \p \v 32 « Nazay mazavu gani akaɗa ga məŋ ga *wəruv ni, ahàr àɗəm kicʉm kwa : ka ya ti àbakaba slimberi a mək eɗi nahəma, kə̀səruma mədərdər ènjia wuɗak. \v 33 Nahkay day tamal kìpʉma zlam ya nə̀hi ana kʉli ni naŋ àbu agravu nahəma, sərumki nu *Wur ge Mis nə̀bu cifa, nìnjia wuɗak. \v 34 Nəhi ana kʉli nahəma, wuɗaka mis ya tə̀bu ka dala nihi ni təmət ɗek ti zlam nday nani ɗek amagrava day kwa. \v 35 Məlaŋ ya agavəla akaba məlaŋ ya a ga haɗ ni amandav, ay ti ma goro ya nə̀ɗəm ni amandav ɗay-ɗay do. » \s1 Maslaŋa ya ti asər vaɗ ga mandav ga duniya ni ti si Melefit kwa \r (Mark 13.32-37 ; Lʉk 17.26-30, 34-36) \p \v 36 Yezu àɗəm keti : « Ay ti ma ga vaɗ gani akaba njemdi gani zla nahəma, maslaŋa àbi àsər bi. *Məslər ge Melefit ya a huɗ melefit bu ni day tə̀sər do, nu Wur ge Melefit tekeɗi nə̀sər do, si Baba Melefit day kwa ti àsəra ciliŋ. \v 37 Ere ye ti àgravu ke zemeni ge Nʉwi ni amagravu ka fat ya ti nu *Wur ge Mis anaŋga ni. \v 38 Ke zemeni gani nani wuɗaka yam eziŋ məlaŋ ɗek ni ti mis tə̀bu təzum zlam, tisi zlam, taday wál, wál day taday zawal. Nday tə̀bu tagray zlam nday nani nahkay duk àbiviyu ana vaɗ ya ti Nʉwi àhuriyu a *slalah ga yam gəɗakani vu ni. \v 39 Eslini yam ni àra èziŋ tay kəɗap ka məsər gatay do. Nu Wur ge Mis day anara ka sarta ya ti mis tə̀jalaki ahàr do ni. \v 40 Nəhi ana kʉli nahəma, ka ya ti anaŋga ni ti ku tamal mis cʉ nday a vədaŋ bu nəŋgu ni atazay bəlaŋ gani, atəmbərbu bəlaŋ gani ti amagravu tata. \v 41 Ku tamal wál cʉ tihikabu humbu ka ahar bəlaŋ nəŋgu ni, atazay bəlaŋ gani, atəmbərbu bəlaŋ gani ti amagravu tata.\fig Wál cʉ tihikabu humbu ka ahar bəlaŋ|src="lb00133c.tif" size="col" ref="24.41" \fig* \v 42 Nahkay ti njəhaɗum eri, aɗaba kə̀sərum vaɗ ya ti nu Bay gekʉli anara ni do. \v 43 Cʉm day, tamal bay ahay àsəra sarta ga ndam akal ya atara ga məlavaɗ ga məzləl naŋ na ti anjəhaɗ eri, àmbrəŋ tay ga mara məhuriyani a ahay gayaŋ vu do. \v 44 Nahkay lekʉlʉm day slamatumvu lala, aɗaba nu Wur ge Mis anara ti ka sarta ya ti lekʉlʉm kàjalumki ahàr do ni. » \s1 Bay magray tʉwi jireni \r (Lʉk 12.41-48) \p \v 45 Yezu àɗəm keti : « Bay magray tʉwi lala, andikabu ana bay ya agri tʉwi ni, àsəra zlam a ni ti way ? Bay nani ti bay ya ti naŋ agri tʉwi ni ambərfəŋ tʉwi ga huɗ ahay gayaŋ ɗek a ahar vu. Ambərfəŋ tʉwi ga məvi zlam məzumani ana ndam məgri tʉwi ndahaŋ àna sarta gani daya. \v 46 Bay magray tʉwi nani ti tamal bay ya naŋ agri tʉwi ni àsləkabiya àdi ahàr, naŋ àbu agray tʉwi lala nahəma, bay məgri tʉwi nani aməmərvu. \v 47 Nəhi ana kʉli nahəma, bay ya təgri tʉwi ni aməmbrivu elimeni gayaŋ ɗek a ahar vu. \v 48 Ay bi bay magray tʉwi ni àhi ana ahàr ahkado : “Bay ya ti nəgri tʉwi ni àsləkabiya weceweci do.” \v 49 Nahkay anjəki ka məzləɓ ndam ya tagrakabu tʉwi ni. Azum zlam zlam gayaŋ, esi zum akaba ndam ya tisi zum dal-dal, eviyi ahàr ana tay ni. \v 50 Naŋ àbu agray nahkay ti bay ya təgri tʉwi ni amasləkabiya ka fat ya bay məgri tʉwi ni àjalaki ahàr do ni, àna njemdi ya ti àsər do ni. \v 51 Eminjia ti amatraɓ naŋ dal-dal, aməgri daliya akaɗa ya agri ana nday ndahaŋ ya ti tə̀hi ana ahàr nday ndam jireni ni. Eslini ti emitʉwi, amacakay daliya dal-dal. » \c 25 \s1 Ma gozogul àki ka bəza dahalay kru \p \v 1 Yezu àɗəm keti : « Ere ye ti amagravu ka fat gani nani a *Məgur ge Melefit ni bu ni ti àzavu akaba bəza dahalay kru, tə̀həla ceŋgel gatay a ahar va, takoru tabakabu ahàr akaba bay maday wal ni. \v 2 E kiɗiŋ ga bəza dahalay kruani ni bu ni ti zlam gani murani, ndahaŋ zlamani ni ti ni wir-wireni. \v 3 Nday zlamani murani ni tə̀cahvu amal e ceŋgel gatay vu ciliŋ, tə̀cah amal nahaŋ a ahar vu ndo. \v 4 Ay ti nday wir-wireni ni tə̀cahva amal e ceŋgel gatay va mək tə̀caha amal nahaŋ a ahar va ju. \v 5 Bay maday wal ni àra weceweci ndo ni ti bəza dahalay kruani ni ɗek ere ge ɗʉwir àgəsa tay a, tə̀dəguya e ɗʉwir va. \p \v 6 « Huɗ ya vaɗ àra ègia ti tìci zlahay ahəndabiyu : “Bay maday wal ni ènjia, hərumaya, ŋgumivoru a ma vu.” \v 7 Nahkay bəza dahalay ni ɗek tèpiɗekvu. Tàra tèpiɗekva ti tə̀slamalakabu ceŋgel gatay. \v 8 Eslini bəza dahalay murani ni tə̀hi ana nday wir-wireni ni ahkado : “Cəhumifəŋa amal gekʉli na ana leli a ti, aɗaba ceŋgel geli ni aku awayay amətkia.” \v 9 Ay nday wir-wireni ni tə̀həŋgrifəŋ ana tay, tə̀hi ana tay ahkado : “Àgravu do, aɗaba emisli ana leli akaba kʉli do. Hojo dəgum afa ga ndam ya təsəkumoru ni ti kə̂səkumumbiya.” \v 10 Ka ya ti nday nakəŋ tàdəgoru takoru təsəkumbiyu amal ni ti bay maday wal ni ti ni ènjia. Nahkay bəza dahalay zlamani wir-wireni ya tə̀slamalava ni tə̀huriyu akaba bay maday wal ni a ahay ga wuməri ni vu, mək ndam ga wuməri ni tə̀zləkvù mahay. \v 11 Kələŋ gani bəza dahalay ndahaŋ zlamani ni tìnjia, tə̀ɗəm ahkado : “Bay geli, bay geli, zləkiaba mahay na ana leli a ti !” \v 12 Naŋ nakəŋ àhi ana tay : “Nəhi ana kʉli nahəma, nə̀sər kʉli do.” » \v 13 Nahkay Yezu àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : « Njəhaɗum eri, aɗaba kə̀sərum vaɗ akaba sarta goro ya anara ni do. » \s1 Ma gozogul àki ka ndam magray tʉwi mahkər \r (Lʉk 19.11-27) \p \v 14 Yezu àhi ana tay keti : « Nu *Wur ge Mis anaŋga ti akaɗa ga maslaŋa ya naŋ àbu akoru e mirkwi gayaŋ ni. Ara asləka wuɗak nahəma, àzalakabu ndam məgri tʉwi gayaŋ mək ambribu elimeni gayaŋ ana tay a ahar vu. \v 15 Naŋ nakəŋ èdi siŋgu ana tay : àvi ana ku way way do akaɗa gayaŋ ya esliki magray tʉwi àna naŋ di ni ; àvi ana bəlaŋ gani siŋgu ga gru miliyem zlam, ana nahaŋ ni miliyem cʉ, ana nahaŋ ni ti ni miliyem. Kələŋ gani, naŋ nakəŋ àsləka. \v 16 Nahkay naŋ ya ti tə̀bi siŋgu ga gru miliyem zlamani ni àmbatvu àna naŋ mək àŋgətki siŋgu ga gru miliyem zlam. \v 17 Naŋ ya ti tə̀bi siŋgu ga gru miliyem cʉeni ni day àmbatvu àna naŋ mək àŋgətki siŋgu ga gru miliyem cʉ. \v 18 Ay maslaŋa ya tə̀bi siŋgu ga gru miliyem ni òru àŋgah, èliyu siŋgu ya bay gayaŋ àvi ni dək a haɗ vu. \p \v 19 « Bay ya ti təgri tʉwi ni àra àpəsia e mirkwi gayaŋ na ti àsləkabiya. Àra àsləkabiya ti àɗəm tə̂həlibiya zlam gayaŋ na, acalaba. \v 20 Nahkay maslaŋa ya tə̀bi siŋgu ga gru miliyem zlamani ni àrəkia, àhəlkivabiya siŋgu ndahaŋ miliyem a zlam, àhi ahkado : “Bay goro, àna siŋgu miliyem zlamani ya kə̀bu ni, nàmbatva àna naŋ a, nə̀ŋgətkia ndahaŋ a miliyem zlam.” \v 21 Eslini bay ni àhi : “Àɓəlay, nak jireni, nak bay magray tʉwi sulumani. Nihi ti nəfiyu kur kəgur zlam kay, aɗaba kə̀grua tʉwi sulumana àna zlam gʉziteni hini ya nə̀vuk na. Mərvu akaba nu.” \v 22 Naŋ ye cʉ ni day àrəkia àhi ahkado : “Bay goro, àna siŋgu miliyem cʉeni ya kə̀bu ni, nàmbatva àna naŋ a, nə̀ŋgətkia ndahaŋ a miliyem cʉ.” \v 23 Eslini bay ni àhi : “Àɓəlay, nak jireni, nak bay magray tʉwi sulumani. Nihi ti nəfiyu kur kəgur zlam kay, aɗaba kə̀grua tʉwi sulumana àna zlam gʉziteni hini ya nə̀vuk na. Mərvu akaba nu.” \p \v 24 « Kələŋ gani maslaŋa ya tə̀bi siŋgu ga gru miliyemeni ni àrəkia bilegena, àhi ahkado : “Bay goro, nə̀səra manjəhaɗ gayak a, nak mis zləzlaɗani, kə̀mbrəŋ mis do. Zlam ya ti nak kìzligi ndo ni day kabaz, zlam ya ti kàbəhaɗ hilfi gani ndo ni day kacakalakabu. \v 25 Nàgrafuka aŋgwaz a. Nahkay nòru nìliyu siŋgu gayak ni a haɗ vu. Nihi za zlam gayak a.” \v 26 Eslini bay ni àhi ahkado : “Nak ti kàgray tʉwi sulumani do, nak masəfani. Kə̀səra manjəhaɗ goro a, kə̀ɗəm zlam ya ti nìzligi ndo ni day nabaz, zlam ya ti nàbəhaɗ hilfi gani ndo ni day nəcakalakabu. \v 27 Tamal kə̀səra nahkay ti hojo amal kə̀via siŋgu goro na ana ndam macakalana, nihi nàsləkabiya ti amal nə̀dia ahàr a èwikia.” \v 28 Mək àhi ana nday ye eslini ni ahkado : “Zumfəŋa siŋgu na, kəvumikivu ana maslaŋa ya ti siŋgu ga gru gayaŋ miliyem kruani ni.” \v 29 Eslini àhi ana tay : “Nəhi ana kʉli nahəma, maslaŋa ya ti zlam gayaŋ àbu ni ti atəvikivu, zlam gayaŋ emigi kay dal-dal. Ay maslaŋa ya ti zlam gayaŋ àbi ni ti ku ere ye ti àfəŋ ni day atəzafəŋa. \v 30 Ay maslaŋa ya ti àgray tʉwi sulumani ndo ni zligumiyu naŋ e mite vu a məlaŋ ziŋ-ziŋeni vu, emitʉwi, amacakay daliya dal-dal.” » \s1 Seriya ya ti atagrafəŋa kè mis a ka fat ga mandav ga duniya ni \p \v 31 Yezu àɗəm keti : « Ka fat ya ti nu Wur ge Mis anaŋga a məlaŋ maslaɗani goro ba akaba *məslər ge Melefit a ɗek ni ti ananjəhaɗ e kʉrsi ga bay goro bu. \v 32 Eslini mis ga haɗ gərgərani ɗek atəcakalavu kè meleher goro. Mək enedekaba mis a akaɗa ga bay majəgay zlam edekaba təmbəmbak akaba awəwak a ni. \v 33 Anabəhaɗ təmbəmbak ni gwar ka ahar ga ɗaf goro, awəwak ni ti ni gwar ka ahar ga gəjar. \v 34 Nahkay anəhi ana ndam ya ti ka ahar ga ɗaf goro ni ahkado : “Lekʉlʉm ya ti Baba àgria sulum gayaŋ ana kʉli a ni ti dəguma, hərumiyu a *Məgur ge Melefit vu. Məlaŋ gani nani ti Melefit aslamalikabu ana kʉli kwa ka mənjəki ga duniya. \v 35 Aɗaba ka ya ti lʉwir awər nu ni kə̀vumua zlam məzumana ; ka ya ti yam akaɗ nu ni kə̀vumua yam a ; ka ya ti nara, nu mirkwi afa gekʉli ni kə̀gəsumkabá nu a ; \v 36 ka ya ti azana àfu bi ni kə̀vumua azana ; ka ya ti nèɓesey do ni kə̀mənjumiya nu a ; ka ya ti nu a daŋgay bu ni day kə̀mənjumiya nu a.” \v 37 Eslini ndam jireni ni atəhəŋgrufəŋ, atəhu : “Bay geli, mìpi kur lʉwir awər kur mək mə̀vuk zlam məzumani ti ananaw ? Mìpi kur yam akaɗ kur mək mə̀vuk yam ti ananaw ? \v 38 Mìpi kur nak zal mirkwi mək mə̀gəskabu kur ti ananaw ? Mìpi kur azana àfuk bi mək mə̀vuk azana ti ananaw ? \v 39 Mìpi kur kèɓesey do ahkay do ni nak a daŋgay bu mək mòru məmənjiyu kur ti ananaw ?” \v 40 Eslini anəhəŋgrifəŋ ana tay anəhi ana tay ahkado : “Nəhi ana kʉli nahəma, zlam ya ti kə̀grumi ana ku bəlaŋ ga bəza ga mma ya ti tìsli araŋa do ni ti kala kə̀grumu ti ana nu.” \p \v 41 « Kələŋ gani anəhi ana ndam ya ti ka ahar ga gəjar goro ni ahkado : “Sləkumfua, lekʉlʉm ti metikwesleni, dəgum a aku ya àmət ɗay-ɗay do ni vu. Aku nani ti Melefit àgriaya ana seteni a akaba ana ndam məslər ge seteni a. \v 42 Aɗaba ka ya ti lʉwir awər nu ni kə̀vumu zlam məzumani ndo ; ka ya ti yam akaɗ nu ni kə̀vumu yam ndo ; \v 43 ka ya ti nara, nu mirkwi afa gekʉli ni kə̀gəsumkabu nu ndo ; ka ya ti azana àfu bi ni kə̀vumu azana ndo ; ka ya ti nèɓesey do ahkay do ni nu a daŋgay bu ni day kə̀mənjumiyu nu ndo.” \v 44 Eslini nday nakəŋ atəhəŋgrufəŋ, atəhu : “Bay geli, mìpi kur lʉwir awər kur, yam akaɗ kur, nak zal mirkwi, azana àfuk bi, kèɓesey do, ahkay do ni nak a daŋgay bu mək mə̀vuk ere gani ndo ahkay do ni mə̀mənjiyu kur ndo ni ti ananaw ?” \v 45 Eslini anəhəŋgrifəŋ ana tay anəhi ana tay ahkado : “Nəhi ana kʉli nahəma, zlam ya ti kə̀grumi ana ku bəlaŋ ga bəza ga mma ya ti tìsli araŋa do ni ndo ni ti kala kə̀grumu ana nu ndo.” \v 46 Nahkay nday gani nani atoru ka məlaŋ ya ti atəcakay daliya ga kaŋgay-kaŋgayani ni. Ndam jireni ni ti ni atoru ka məlaŋ ga *sifa ya àndav ɗay-ɗay do ni. » \c 26 \s1 Tagray dabari ge mijiŋ Yezu \r (Mark 14.1-2 ; Lʉk 22.1-2 ; Zeŋ 11.45-53) \p \v 1 Yezu àra èndeveriŋa ma gayaŋ ya àɗəm na ɗek ti àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : \v 2 « Kə̀səruma, vaɗ àvu cʉ tara tagray wuməri ga *Pak. Ka fat gani nani ti atəgəsi nu *Wur ge Mis ana mis mək *atadarfəŋiyu nu kà təndal. » \p \v 3 Eslini gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ tə̀cakalavu a magam afa ga Kayif gəɗakani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni. \v 4 Tə̀zlapakabá, tawayay təgəs Yezu àna wir-wir ti tâkaɗ naŋ. \v 5 Nday nakəŋ tə̀ɗəm : « Mə̀gəs naŋ a wuməri ni vu ba, aɗaba tamal magray nahkay ti mis dal-dalani ni atəmbrəŋ leli do, etizligeya silik a kəsa va. » \s1 Wal nahaŋ abəki tersel ka Yezu \r (Mark 14.3-9 ; Zeŋ 12.1-8) \p \v 6 Ka ya ti Yezu naŋ a Betani naŋ a ahay bu afa ga Simu zal ambələk ni ti \v 7 wal nahaŋ àrəkia. Wal nani ti tersel ge siŋgu kayani àfəŋ a kolombu sulumani bu. \f + \fr 26:7 \ft Kolombu gani nani ti tàgray àna akur sulumani ya təzalay elbetir ni, siŋgu gani kay.\f* Ka ya ti Yezu naŋ àbu azum zlam nahəma, wal nakəŋ àbəki tersel ni ka ahàr.\fig Kolombu sulumani ge elbetir|src="hk00142c.tif" size="col" ref="26.7" \fig* \v 8 Ndam *maɗəbay Yezu ni tàra tìpia ti àwəria ɓəruv ana tay a, tə̀ɗəm ahkado : « Àgudar tersel hini ti kamam ? \v 9 Tersel ni siŋgu gani kay ti, hojo amal tə̀səkumoya ti tìdi siŋgu gani ana ndam talaga do aw ? » \p \v 10 Yezu àra ècia ma gatay na ti àhi ana tay ahkado : « Kəhəlumi muru ana wal hini ti kamam ? Zlam gayaŋ ya àgru ni ti àɓəlay. \v 11 Ndam talaga zla nahəma, nday tə̀bu akaba kʉli kəlavaɗ. Ay nu zla ti ananjəhaɗ akaba kʉli kəlavaɗ do. \v 12 Wal hini àbəkua tersel ka vu a ti, àslamatakabá nu ga məfiyu nu e eviɗ va. \v 13 Nəhi ana kʉli nahəma, a məlaŋ bu ɗek, ku eley eley do atəɗəmoru *Ma Mʉweni Sulumani ni zla nahəma, ataŋgəhaɗ ere ye ti wal hini àgray ni daya. Nahkay ti wal ni amagəjazlki ahàr ke mis do. » \s1 Zʉdas awayay agəsi Yezu ana gəɗákani ga ndam Zʉde \r (Mark 14.10-11 ; Lʉk 22.3-6) \p \v 14 Kələŋ gani Zʉdas Iskariyot biliŋ a huɗ ga ndam *maɗəbay Yezu kru mahar cʉeni ni bu òru afa ga gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni, \v 15 àhi ana tay ahkado : « Nara nəɗəfiki Yezu ana kʉli ti kə̂gəsum naŋ ti kəvumu mam ? » Nday nakəŋ tàra tìcia ma gayaŋ na ti tə̀bi siŋgu akur-akurani kru kru mahkər. \v 16 Nahkay kwa ka sarta gani nani Zʉdas nakəŋ àɗəbay divi ahəmamam ti ara aɗəfiki Yezu ana tay ti tə̂gəs naŋ ni. \s1 Yezu azum zlam ga wuməri ga Pak akaba ndam maɗəbay naŋ ni \r (Mark 14.12-21 ; Lʉk 22.7-14, 21-23 ; Zeŋ 13.21-30) \p \v 17 Vaɗ ye enjenjeni ga wuməri ga *Pak ga məzumvù *dipeŋ miwisiŋeni do ni ènjia. Eslini ti ndam *maɗəbay Yezu ni tə̀rəkia ka Yezu a, tìhindifiŋa ma, tə̀hi ahkado : « Kawayay ti môru mâslamatukkabu zlam məzumani ga wuməri ga Pak ni ti eley ? » \v 18 Nahkay naŋ nakəŋ àhi ana tay : « Dəgum a kəsa gəɗakani ni vu. Kìnjʉmiya nahəma, akədumi ahàr ana meni ; humi ahkado : “Mʉsi geli àɗəm : Sarta goro ènjia wuɗak. Nara ga məzum zlam ga wuməri ga Pak ni akaba ndam maɗəbay nu ni ti afa gayak.” » \v 19 Nahkay ndam maɗəbay Yezu ni tòru tàgray ere ye ti Yezu àhi ana tay ni, mək tə̀slamalakabu zlam ga wuməri ga Pak ni. \p \v 20 Ga məlakarawa ti Yezu òru àzum zlam akaba ndam maɗəbay naŋ kru mahar cʉeni ni. \v 21 Ka ya ti nday tə̀bu təzum zlam ni ti Yezu àhi ana tay : « Nəhi ana kʉli nahəma, biliŋ gekʉli aməsəkumoru nu. » \v 22 Ma ga Yezu ya àɗəm ni ti àhəlia ahàr ana ndam maɗəbay naŋ na dal-dal. Way way do biliŋ àna biliŋeni naŋ àbu àɗəm : « Nu do, do waw, Bay goro ? » \v 23 Eslini Yezu àhi ana tay ahkado : « Maslaŋa ya ti aməsəkumoru nu ni ti, naŋ ya ti mə̀təlkabiyu ahar a halaf vu ni. \v 24 Nu *Wur ge Mis nara nəmət akaɗa ga pakama ge Melefit ya àɗəm a Wakita gayaŋ bu ni. Ay ti zləzlaɗa afa ga maslaŋa nani ya ti asəkumoru Wur ge Mis ni ! Hojo akal tìwieya naŋ a ndo. » \v 25 Zʉdas naŋ ya ti ara asəkumoru naŋ ni àhi ahkado : « Nu do, do waw, Mʉsi ? » Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi : « Nak nakani kə̀ɗəmaya zlam gayak a. » \s1 Ɗaf ge Melefit \r (Mark 14.22-26 ; Lʉk 22.14-20 ; 1 Koreŋ 11.23-25) \p \v 26 Ka ya ti təzum zlam nahəma, Yezu àzay *dipeŋ, àgri sʉsi ana Melefit, èsekaba, àvi ana ndam maɗəbay naŋ ni. Àhi ana tay : « Zuma, zumum : hini ti aslu ga vu goro. » \v 27 Kələŋ gani àzay hijiyem akaba zum, àgri sʉsi ana Melefit keti, àvi ana tay mək àhi ana tay : « Lekʉlʉm ɗek sʉm. \v 28 Hini hi ti mimiz ga vu goro. Àna mimiz hini ti Melefit awəlkabu pakama gayaŋ akaba ge mis. Aməŋgəzaya a vu goro ba ti ga mahəŋgay mis kay, ti Melefit mə̂mbərfəŋa zlam magudarani ge mis na kà tay a. \v 29 Nəhi ana kʉli nahəma, enisi zum ge wur ge *viŋ va do, si a vaɗ ya ti enisi zum mʉweni akaba kʉli a Məgur ga Baba bu ni kwa. » \v 30 Tàra tə̀zuma zlam na ti nday nakəŋ tàzləbay Melefit àna limis, tàhəraya e mite va, tə̀cəloru a həma *Oliviye vu. \s1 Yezu àɗəm : « Piyer aməɗəm àsər nu do » \r (Mark 14.27-31 ; Lʉk 22.31-34 ; Zeŋ 13.36-38) \p \v 31 Nday tə̀bu takoru ti Yezu àhi ana tay : « A huɗ ga məlavaɗ hini bu ni ti lekʉlʉm ɗek ekijʉmkia ke divi a azuhva ere ye ti amagrakuvu ni ; aɗaba àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit ni bu, Melefit àɗəm amakaɗkia bay majəgay təmbəmbak na ka tay a, nahkay təmbəmbak ni etedevu kway-kwayay. \f + \fr 26:31 \ft Mənjay Zakari 13.7.\f* \v 32 Anəmət, ay ka ya ti anaŋgaba e kisim ba nahəma, akədumu ahàr e Gelili. » \p \v 33 Piyer àra ècia ma gayaŋ na ti àhi : « Ku mis ɗek tijikia ke divi a, təmbrəŋ kur nəŋgu ni, nu ti nìjikia ɗay-ɗay do. » \v 34 Ay Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi : « Nəhuk nahəma : nak ti kani kani a a huɗ ga məlavaɗ bu, wuɗaka agwazl azlah nahəma, akəɗəm sak mahkər kə̀sər nu do timey. » \v 35 Eslini Piyer nakəŋ àɗəm : « Aha, nahkay do. Nu ti ku tamal ti məmətkabu nəŋgu nahəma, ŋgay nə̀sər kur do ni ti nə̀ɗəm do simiteni. » \p Ndam *maɗəbay Yezu ndahaŋ ni ɗek day tə̀ɗəm akaɗa ge Piyer ni. \s1 Yezu àhəŋgalay Melefit e Gecimeni \r (Mark 14.32-42 ; Lʉk 22.39-46) \p \v 36 Yezu akaba ndam maɗəbay naŋ ni tòru ka məlaŋ nahaŋ, məlaŋ gani nani ti təzalay Gecimeni. Tòru tìnjʉa eslina ti Yezu àhi ana tay : « Njəhaɗuma ahalay a hayaŋ, nakoru tegi nahəŋgalay Melefit. » \v 37 Àzalay Piyer akaba bəza ge Zebede cʉeni, tòru cak. Eslini ti Yezu nakəŋ àjalay ahàr dal-dal, məɓəruv àtikaba kwir kwir. \v 38 Àhi ana tay : « Məɓəruv atukaba, akaɗa nara nəmət. Njəhaɗuma ahalay a, njəhaɗum eri ga məvu njəɗa. » \v 39 Nahkay Yezu nakəŋ àhəɗakfəŋa ka tay a òru cak, àndəhaɗ a huɗ a huɗ, àhəŋgalay Melefit, àɗəm ahkado : « Bəba, zlam ɗek kisliki magrani ; həɗakfua daliya hina, nə̀cakay ba ti. \f + \fr 26:39 \ft Ahalay ti ma ga Yezu ya àɗəm ni ti nahkay hi : « Həɗakfua hijiyem hina. » A Wakita ge Melefit ya ahaslani ni bu ni ti tə̀ɗəm məzum ɓəruv ge Melefit ti akaɗa zum e hijiyem bu, mis tisi ti akaɗ tay.\f* Ku nə̀ɗəm nahkay nəŋgu ni, nawayay ti ere ya nak kawayay ni kwa do ni, goro ya nu nawayay ni do. » \p \v 40 Àra àhəŋgala Melefit a nahkay ti àŋgəkia ka ndam maɗəbay naŋ mahkərani na, àdi ahàr ana tay nday e ɗʉwir bu. Èpiɗek tay, àhi ana Piyer : « Kèɓesʉm manjəhaɗani eri ga majəgaki nu njemdi biliŋ koksah aw ? \v 41 Njəhaɗum eri, həŋgalum Melefit ti ka ya ti *Seteni esipet kʉli ni ti kìjʉmkia ke divi a ba. Məɓəruv ge mis awayay magray zlam sulumani, ay ti èsliki do, aɗaba aslu ga vu gayaŋ gedebeni. » \p \v 42 Yezu àŋgəvù, òru àhəŋgalay Melefit keti, àɗəm : « Bəba, tamal ahàr àɗəm nə̂cakay daliya hini kwa ti, gray akaɗa gayak ya ti kawayay ni. » \v 43 Àra àhəŋgala nahkay ti àŋgəkia ka ndam maɗəbay naŋ na keti. Àdi ahàr ana tay, nday e ɗʉwir bu, tàmətaɓkaba ga manjəhaɗana eri a. \v 44 Àŋgəvù keti ya mahkər, òru àhəŋgalay Melefit akaɗa gayaŋ nahaŋ ni. \v 45 Àra àsləkabiya ti àhi ana ndam maɗəbay naŋ ni keti : « Kekileŋa kinjʉm ɗʉwir aw ? Kekileŋa kəpəsumaba waw ? Sarta ènjia. Ŋga pʉm, tara təgəsi nu, nu *Wur ge Mis, ana ndam magudar zlam ni. \v 46 Cikʉmaba, mədəgumkioru ka tay. Ŋga pʉm, maslaŋa ya ti ara agəsi nu ana tay ni ènjia, do ni ti ahəmamam. » \s1 Təgəs Yezu \r (Mark 14.43-50 ; Lʉk 22.47-53 ; Zeŋ 18.3-12) \p \v 47 Ka ya ti Yezu naŋ àbu azlapay nahkay ni ti Zʉdas biliŋ ga ndam ga Yezu kru mahar cʉeni ni ènjia akaba mis a dal-dal, maslalam akaba aday tə̀fəŋ kà tay. Gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ tə̀slərbiyu tay. \v 48 Wuɗaka nday tara ti Zʉdas bay məsəkumoru Yezu ni àhivabiya ma ana mis dal-dalani na. Àhi ana tay : « Bay ya ti anəgri sa àna məfəki ma kà tuwər \f + \fr 26:48 \ft Ka sarta nani ti kəlavaɗ mis təgri sa ana mis ya ti tawayay tay dal-dal ni àna məfəki ma ka tay kà tuwər.\f* nahəma, naŋ gani hʉya. Gəsuma naŋ a. » \v 49 Zʉdas nakəŋ àra ènjia ti àrəkia ka Yezu nakəŋ a hʉya. Àhi : « Wʉsi Mʉsi, » mək àgri sa àna məfəki ma kà tuwər. \v 50 Eslini Yezu àhi : « Zləba goro ni, ere ye ti kə̀rəkia kawayay kagray ni ti gray zlam gayak. » Nahkay mis nakəŋ tàdəgaki ka Yezu cip, tə̀gəs naŋ. \v 51 Eslini mis biliŋ e kiɗiŋ gatay ya tə̀bu akaba Yezu ni bu àraɗ maslalam fətah, àsifəŋa slimi ana bay məgri tʉwi ana gəɗakani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit na həndaɗ. \v 52 Ay Yezu àhi ahkado : « Həŋguriyu maslalam gayak ni a ahay gani vu. Aɗaba ndam ya ti takaɗvu àna maslalam ni ɗek ti atabazl tay day àna maslalam. \v 53 Kə̀hi ana ahàr nìsliki mahəŋgalay Baba, mək aslərubiyu məslər gayaŋ dəbu dəbu ehimeya do aw ? \v 54 Ay tamal nagray nahkay ti pakama ya ti àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit bu ni agravu ti ahəmamam ? » \p \v 55 Eslini Yezu àhi ana mis dal-dalani ya tə̀rəkia ni ahkado : « Kədəgumkua àna maslalam a akaba aday a, kəgəsum nu akaɗa nu zal akal, ambatakani do nə̀bu manjəhaɗani nəcahi zlam ana kʉli a dalaka ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni bu kəlavaɗ. Ka gani nani ti kə̀gəsum nu ndo timey. \v 56 Ay zlam nani ɗek agravu ti ere ye ti ndam mahəŋgaray *pakama ge melefit tə̀ɗəm, àbu məbəkiani a Wakita ge Melefit ni bu ni mâgravu. » Eslini ndam maɗəbay naŋ nakəŋ ɗek tə̀mbərbu naŋ, tə̀dəgiki ana hwa tiɗizl. \s1 Tagrafəŋa seriya kà Yezu kè meleher ga gəɗákani ga ndam Zʉde a \r (Mark 14.53-65 ; Lʉk 22.54-55, 63-71 ; Zeŋ 18.13-14, 19-24) \p \v 57 Tàra tə̀gəsa Yezu a ti tə̀zoru naŋ afa ga Kayif gəɗakani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni. Ɓa-ɓa ti ndam *məsər Wakita ge Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ tə̀cakalava eslina. \v 58 Ka ya ti tə̀bu takoru àna Yezu ni ti Piyer ti ni aɗəboru naŋ kələŋ driŋ duk a dalaka ga ahay ga gəɗakani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni vu, mək ànjəhaɗ digʉs akaba ndam magray tʉwi ye eslini ni. Awayay epi ere ye ti atəgri ana Yezu ni ɗek. \p \v 59 Gəɗákani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ge seriya ni ɗek tə̀bu taɗəbay zlam magudarani ga məwəlki Yezu ka seriya àna malfaɗa, aɗaba tawayay takaɗ naŋ, ay ti tə̀ŋgət ndo. \v 60 Eslini mis kay tàsəkaɗki malfaɗa, ay ku tamal nahkay nəŋgu ni tə̀ŋgətfəŋa zlam magudarana ndo. Kələŋ gani mis ndahaŋ cʉ tìcikaba, tàsəkaɗki malfaɗa nahaŋ keti, \v 61 tə̀ɗəm : « Leli mìcifiŋa, àɗəm ahkado : “*Ahay gəɗakani ge Melefit ni ti nisliki membeɗkabana. Enembeɗkaba ti a huɗ ga vaɗ mahkərani bu nisliki mələmvana nahaŋ a.” » \v 62 Eslini gəɗakani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni ècikaba cəkwaɗ, àhi ana Yezu : « Nak kàhəŋgarfəŋ do aw ? Zlapay ge mis hini ya ti təzlapakuk ni ti zlapay ga mam ? » \v 63 Ay Yezu nakəŋ te-te, àhəŋgrifəŋ ndo. Mək gəɗakani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni àhi keti : « Nəhuk mbaɗay dək ana slimi ge Melefit Bay ga sifa ni : tamal nak *Krist *Bay gəɗakani ya amara ni, nak Wur ge Melefit ti hi ana leli. » \v 64 Yezu àhəŋgrifəŋ, àhi ahkado : « Nak nakani kə̀ɗəmaya zlam gayak a. Ay nəhi ana kʉli keti : Kama kama ti ekipʉm nu *Wur ge Mis manjəhaɗani a məlaŋ ga gəɗakani bu, kà ahar ga ɗaf ge Melefit Bay njəɗa-njəɗani ni. \f + \fr 26:64 \ft Mənjay Limis 110.1.\f* Ekipʉm anara ka maklaɓasl a huɗ melefit ba. \f + \fr 26:64 \ft Mənjay Deniyel 7.13.\f* » \p \v 65 Gəɗakani nakəŋ àra ècia ma ga Yezu na ti àzumkia ɓəruv a, ègʉzlehkaba azana ka vu gayaŋ a kwar, \f + \fr 26:65 \ft Tamal zal Zʉde egʉzlehkaba azana gayaŋ ka vu a ti aɗafaki tuway, ahkay do ni zlam ya àɓəlay do simiteni ni àgrava. Gəɗakani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ègʉzlehkaba azana gayaŋ ka vu a ni ti azuhva ma ga Yezu ya àɗəm naŋ Wur ge Melefit ni, aɗaba tə̀ɗəm èndivia Melefit a dal-dal.\f* àhi ana mis ni ahkado : « Azay ahàr gayaŋ akaɗa naŋ Melefit ; maɗəbay sedi nahaŋ kamam mba mam ? Kìcʉma, endivi Melefit timey ! \v 66 Ay ti kawayum ti mə̂grumi mam ? » Mək mis ni ɗek tə̀ɗəm : « Àgudara, si tâkaɗ naŋ kwa. » \v 67 Eslini mis ndahaŋ tìtifiviyu esliɓ e eri vu, tə̀si məɗukɗuk ga ahar, tə̀bi bəbarva, \v 68 tə̀hi : « Nak Bay gəɗakani ya amara ni, ɗəfiaya maslaŋa ya ti àzləɓ kur na ana leli a zla ! » \s1 Piyer àɗəm naŋ àsər Yezu do \r (Mark 14.66-72 ; Lʉk 22.56-62 ; Zeŋ 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Ka sarta gani nani ti Piyer naŋ àbu manjəhaɗani digʉsa a dalaka ni bu. Naŋ àbu eslini ti wal nahaŋ àrəkia : wal nani naŋ àbu agray tʉwi eslini. Àhi ana Piyer nakəŋ ahkado : « Nak day kàsawaɗumkabá akaba Yezu zal Gelili na. » \v 70 Ay ti Piyer àhi kè meleher ge mis ɗek ahkado : « Aha. Nìcikaba ere ye ti kawayay kəɗəm na do. » \p \v 71 Àra àɗəma nahkay ti òru gwar ka mahay. Naŋ àbu akoru nahəma, wal nahaŋ èpi naŋ keti. Wal nani day agray tʉwi eslini. Àra èpia naŋ a ti àhi ana mis ya ti eslini ni : « Naŋ hini tə̀sawaɗakaba akaba Yezu zal Nazaret na. » \v 72 Eslini Piyer nakəŋ àmbaɗay, àɗəm keti : « Aha, nu nə̀sər maslaŋa gani nani do timey. » \p \v 73 Àra àpəsa ɓal ti mis ya tə̀bu a dalaka bu ni tàhəɗakfəŋiyu ke Piyer, tə̀hi keti : « Eɗeɗiŋ nak ndam gatay gani, aɗaba mis təsər àna dəŋgu gayak ya kazlapay àna naŋ ni. » \v 74 Naŋ nakəŋ àmbaɗay, àɗəm : « Tamal nasəkaɗ malfaɗa nahəma, Melefit mâkaɗa nu a. Nə̀sər maslaŋa gani nani ya ti kacalumfəŋ ni do. » Eslini agwazl àzlah hʉya. \v 75 Piyer nakəŋ ma ga Yezu ya àhi « Wuɗaka agwazl azlah ti akəɗəm sak mahkər kə̀sər nu do » ni àŋgiaya a ahàr ba. Nahkay Piyer nakəŋ àhəraya e mite va, ètʉwi dal-dal. \c 27 \s1 Təzoru Yezu kè meleher ga bay Pilet \r (Mark 15.1 ; Lʉk 23.1-2 ; Zeŋ 18.28-32) \p \v 1 Dʉ àna zʉzʉeni nahəma, gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni tə̀cakalava akaba gəɗákani ndahaŋ na, tàgraki sawari ka Yezu ga makaɗ naŋ. \v 2 Eslini tə̀gəs Yezu nakəŋ, tə̀wəl mək tòru àna naŋ afa ge Pilet. Pilet ti bay ga ndam *Rom ya agur haɗ *Zʉde ni. \s1 Məmət ga Zʉdas \r (Tʉwi 1.18-19) \p \v 3 Zʉdas naŋ ya ti àsəkumoru Yezu ni àra àsəra tə̀gəsa Yezu a tə̀wəla ti, àhəŋgarvu maravu mək àhəŋgribiyu siŋgu akur-akurani kru kru mahkərani ni ana gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ga ndam *Zʉde ni, \v 4 mək àhi ana tay ahkado : « Nàgudara zlam a, aɗaba nə̀səkumoya sifa ga maslaŋa ya ti àgudar araŋa ndo na. » Ay nday nakəŋ tə̀həŋgrifəŋ, tə̀hi : « Ma gani geli mam ? Məsər gayak. » \v 5 Eslini Zʉdas nakəŋ àboru siŋgu ni bəɗak a *ahay gəɗakani ge Melefit ni vu, mək òru àwəliyu ezeweɗ agavəla, àfiviyu ahàr gayaŋ tandal ga makaɗ ahàr gayaŋ, mək àmət. \v 6 Eslini bəbay gəɗákani ga ndam maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni tə̀həlaba siŋgu na, tə̀ɗəm : « E divi geli bu ni ti mìsliki məbəkiviyu siŋgu hini àkivu ka siŋgu ya taŋgahi ana Melefit ni vu do, aɗaba siŋgu hini ti tə̀səkum sifa ge mis àna naŋ. » \p \v 7 Nahkay nday nakəŋ tàgray sawari, mək tə̀səkumfəŋa vədaŋ kà bay mələm zlam a. Məlaŋ gani ègi mindiviŋ ga ndam madurlaŋ. \v 8 Ku kani vədaŋ gani nani ti təzalay vədaŋ ge mimiz. \v 9 Nahkay ti pakama ge Zeremi bay mahəŋgaray *pakama ge Melefit ni àgrava. Pakama gani nani ti nihi : « Tə̀həla siŋgu akur-akurani kru kru mahkərani na, siŋgu ya ti ndam *Izireyel tàgraki sawari tə̀ɗəm təsəkum naŋ àna naŋ ni, \v 10 tə̀səkum vədaŋ ga bay mələm zlam àna naŋ, akaɗa ga Bay geli ya àhu ni. \f + \fr 27:10 \ft Mənjay Zakari 11.12-13 ; Zeremi 18.2-3 ; 19.1-2 ; 32.6-15.\f* » \s1 Pilet agrafəŋa seriya kà Yezu a \r (Mark 15.2-5 ; Lʉk 23.3-5 ; Zeŋ 18.33-38) \p \v 11 Tòru tìnjʉa àna Yezu afa ge Pilet a ti Pilet nakəŋ èhindifiŋa ma, àhi : « Nak ti bay ga ndam *Zʉde eɗeɗiŋ aw ? » Àhəŋgrifəŋ, àhi : « Nak kə̀ɗəm. » \v 12 Eslini gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ ni tacalki naŋ ka zlam magudarani. Ay ti naŋ nakəŋ àhəŋgarfəŋ ndo. \v 13 Pilet èhindifiŋa ma keti, àhi ahkado : « Tacalki kur ka zlam magudarani kay ti kici do waw ? » \v 14 Yezu naŋ te-te, àhəŋgrifəŋ ndo. Gayaŋ ya àhəŋgarfəŋ ndo ni ti àgria ejep ana bay na dal-dal. \s1 Tə̀ɗəm seriya àgəsa Yezu a, si takaɗ naŋ kwa \r (Mark 15.6-15 ; Lʉk 23.13-25 ; Zeŋ 18.39–19.16) \p \v 15 Kəla wuməri ga *Pak zla ti ndam *Zʉde tə̀bu tihindifiŋa kè Pilet a ti mə̂faya zal daŋgay a bəlaŋ. Tìhindifiŋa ti naŋ àbu afiaya maslaŋa ya tawayay na ana tay a. \v 16 Ay ka sarta gani nani ti zal nahaŋ àvu a daŋgay bu slimi gayaŋ Yezu Barabas. Maslaŋa nani ti mis ɗek tə̀səra naŋ a. \v 17 Nahkay ka ya ti mis ni tə̀cakalava nahəma, Pilet nakəŋ èhindifiŋa kà tay a, àhi ana tay ahkado : « Kawayum hi ti nə̂fiaya way ana kʉli a way ? Nə̂fiaya Yezu Barabas ana kʉli a tək, day ti Yezu naŋ ya ti təzalay *Krist ni aw ? » \v 18 Àɗəm nahkay ti aɗaba àsəra tə̀gəsibiyu Yezu ti aɗaba tagraləŋ solu palam. \v 19 Ka ya ti Pilet naŋ àbu manjəhaɗani agray seriya ni ti wal gani àslərkibiyu mis àhi mâra mə̂hi ahkado : « Maslaŋa nani ti mis jireni, kə̀gri araŋa ba. Aɗaba kani ga məlavaɗ nàgra daliya dal-dal, kisim èziɗekuva àna maslaŋa nana. » \p \v 20 Eslini gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba gəɗákani ndahaŋ ni tə̀hi ana mis macakalavani ni : « Humi : “Mawayay si kâfaya Barabas a, Yezu ti ni kə̂kaɗa naŋ a.” » \v 21 Bay ni àhi ana tay keti : « E kiɗiŋ gatay cʉeni ni bu ni ti kawayum ti nə̂fiaya way ana kʉli a way ? » Nday nakəŋ tə̀hi : « Barabas. » \v 22 Pilet nakəŋ àra ècia ma gatay na ti àhi ana tay : « Nahkay ti kawayum ti nə̂gri mam ana Yezu naŋ ya ti təzalay naŋ Krist ni mam ? » Nday ɗek tə̀hi : « *Darfəŋ naŋ kà təndal. » \v 23 Pilet àhi ana tay keti : « Àgudar mam emiteni mam ? » Nday nakəŋ ba təzlah kay kay, tə̀ɗəm : « Darfəŋ naŋ kà təndal, darfəŋ naŋ kà təndal. » \v 24 Pilet nakəŋ àra àsəra mis ni eticiiki ma do, tawayay tizligaya ŋguwa ti, àcah yam àbarakaba ahar gayaŋ a kè eri ge mis na ɗek mək àɗəm : « Kəkaɗum maslaŋa hini ti ahar goro àkibu bi, məsər gekʉli. » \v 25 Eslini mis ni ɗek tə̀ɗəm ahkado : « Mə̀gəskabá ka ahàr geli akaba bəza geli a, tâkaɗ naŋ. » \v 26 Pilet àra ècia ma gatay na ti àfiaya Barabas nakəŋ ana tay a, àhi ana ndam slewja gayaŋ ni tə̂zləɓ Yezu àna kurupu. Tàra tə̀zləɓa ti àhi ana tay tâzay naŋ, tôru tâdarfəŋ naŋ kà təndal. \s1 Ndam slewja teyefiŋ kà Yezu \r (Mark 15.16-20 ; Zeŋ 19.2-3) \p \v 27 Ndam slewja ni tə̀zoru Yezu nakəŋ a huɗ ahay ga bay *Pilet ni vu. Eslini tə̀zalakivabiyu ndam slewja ndahaŋ ni ɗek, tə̀rəkiva ka tay a tàra tèveliŋi ahàr ana Yezu. \v 28 Tàmbatki azana ndizeni, \v 29 tèkeleya adak a, tàslap hindigil-hindigil, tə̀fiviyu a ahàr vu akaɗa ga jaku ni, tàzay eziŋgwi tə̀fivù a ahar ga ɗaf vu. Tàra tə̀bəkia zlam a zla nahəma, tàbəhaɗ mirdim kè meleher gayaŋ tə̀gri sa, teyefiŋ, tə̀hi ahkado : « Məgruk sa, bay ga ndam *Zʉde ! » \v 30 Eslini nday nakəŋ tìtifiviyu esliɓ e eri vu, tə̀zafəŋa eziŋgwi na mək tə̀si a ahàr vu. \v 31 Tàra tə̀bia seki a nahkay ti tə̀cakwakia azana ya tə̀fəki na, tə̀bikabu azana gayaŋ gayaŋani ya tə̀cakwakia ni. Kələŋ gani tàzay naŋ ga moru *madarfəŋ naŋ kà təndal. \s1 Tadarfəŋ Yezu kà təndal \r (Mark 15.21-32 ; Lʉk 23.26-43 ; Zeŋ 19.17-27) \p \v 32 Ka ya ti ndam slewja ni tə̀bu tasləkaba a kəsa ni ba ni ti tàbakabu ahàr akaba zal Sireŋ nahaŋ, slimi gayaŋ Simu. Eslini nday nakəŋ tə̀fəki ŋgasa ga mazay təndal ga *madarfəŋ Yezu ni. \v 33 Nday nakəŋ tòru tìnjʉa ka məlaŋ nahaŋ ; məlaŋ gani nani ti təzalay Golgota, aɗəmvaba « məlaŋ ga aslat ga ahàr. » \v 34 Tə̀vi zum mebeɗeni akaba haf ɓilek-ɓilekeni ana Yezu nakəŋ. Àra àcaka ti àwayay miseni ndo. \v 35 Eslini nday nakəŋ tàdarfəŋ naŋ kà təndal ni. Tàra tàdarfəŋa naŋ a ti tàgraki ca-ca àki ka azana gayaŋ ni bəlaŋ àna bəlaŋ ti tə̂sər way azum way. \fig Tadarfəŋ Yezu kà təndal|src="CN01836B.TIF" size="col" ref="27.35" \fig* \v 36 Kələŋ gani tànjəhaɗ tajəgaki naŋ. \v 37 Eslini tàdarfəŋ pələŋgaf kà təndal agavəla ga ahàr gayaŋ. Ka pələŋgaf nani ti təbəki zlam magudarani ge mis ni ti mis ɗek tə̂sər ; tə̀bəki ti nahkay hi : « Hini ti Yezu bay ga ndam *Zʉde. » \v 38 Eslini keti tàdarfəŋ ndam akal bebem cʉ kà təndal ndahaŋ kà gəvay ga Yezu, bəlaŋ gani ka ahar ga ɗaf, bəlaŋ gani ti ni ka ahar ga gəjar gayaŋ. \p \v 39 Nday ya ti takoru gwar eslini ni tàra tìpia naŋ a ti tìndivi naŋ, tə̀daɗay ahàr, \v 40 tə̀hikaboru : « Hini, nak ya ti kə̀ɗəm ahkado : “Nembeɗvù *ahay gəɗakani ge Melefit ni ti anələmaba a huɗ ga vaɗ mahkərani ba” ni do aw ? Tamal nak Wur ge Melefit ti həŋgay ahàr gayak, həraya kà təndal na zla aw ! » \v 41 Eslini gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni, ndam *məsər Wakita ge Melefit akaba gəɗákani ndahaŋ ni tèyefiŋ daya. Tə̀ɗəm ahkado : \v 42 « Naŋ nakəŋ àhəŋgaraba mis ndahaŋ a keti ti àhəŋgaraba ahàr gayaŋ a koksah timey ! Naŋ bay ga ndam *Izireyel ! Tamal nahkay ti mâhəraya kà təndal na ! Tamal ti àhəraya nahəma, leli tekeɗi aməfəki ahàr bilegeni. \v 43 Àfəkia ahàr ke Melefit a, àɗəm naŋ Wur ge Melefit ti, tamal Melefit awayay naŋ ti mâhəŋgay naŋ nihi zla aw ! » \v 44 Mis ya tə̀bu madarfəŋani kà gəvay ga Yezu nakəŋ, nday day tìndivi naŋ nahkay. \s1 Yezu amətfəŋ kà təndal \r (Mark 15.33-41 ; Lʉk 23.44-49 ; Zeŋ 19.28-30) \p \v 45 Fat àra ècika tirkeɗ-keɗ ka ahàr melefit a ti ləvəŋ àgray ka haɗ ni ɗek tekɗefiŋ duk àbivoru àna njemdi mahkər ya ga məlakarawa. \v 46 Àra àgra njemdi mahkər ti Yezu àdi ana zlahay kay kay, àɗəm : « Eloyi, Eloyi, lama sabahtani ? » Awayay aɗəmvaba ti « Bay Melefit goro ni, Bay Melefit goro ni, kə̀mbrəŋ nu ti kamam ? \f + \fr 27:46 \ft Limis 22.2.\f* » \v 47 Mis ya tə̀bu eslini ni ndahaŋ tàra tìcia gayaŋ ya ti àzlah na ti tə̀ɗəm : « Azalay Eli ni. » \v 48 Eslini biliŋ gatay àcuhworu, àzay zlam ya esikabu yam akaɗa ga matala ni, àtəliyu a zum cecʉwekeni vu juɓ, àɓahki ka aday àtəlikabiyu ana Yezu a ma vu ti mîsi. \v 49 Ay mis ndahaŋ tə̀hi : « Ɓesa day, tamal ti Eli ara ahəŋgay naŋ ti mara mipi. » \p \v 50 Ay Yezu nakəŋ àzlahkivu kay kay, àmət. \v 51 Ka ya ti àmət ni ti azana ga mahay ga məlaŋ *njəlatani ya ti a huɗ ga *ahay gəɗakani ge Melefit ni bu ni ègʉzlehvabiyu kwarra, agavəla cekw a haɗ. Haɗ àdaɗay, huɗəkum tàdahvu, \v 52 mahay ge mindiviŋ tə̀zləkvaba mək ndam ge Melefit ya tə̀mət ni, mis dal-dal e kiɗiŋ gatay bu tàŋgaba. \v 53 Ka ya ti Yezu àŋgaba e kisim ba ni ti mis ya tàŋgaba ni tàhəraya e mindiviŋ ba, tə̀huriyu a kəsa njəlatani vu. Eslini mis kay tìpia tay a. \v 54 Bay ga ndam slewja ni akaba ndam slewja ndahaŋ ya tajəgaki Yezu ni tàra tìpia ga haɗ ya àdaɗay na akaba zlam ndahaŋ ya àgravu na ɗek ti aŋgwaz àdəgakia ka tay a, nahkay tə̀ɗəm : « Maslaŋa hini ti Wur ge Melefit eɗeɗiŋ. » \p \v 55 Wál ndahaŋ dal-dal tə̀bu eslini cak, tamənjoru. Wál nday nani tàɗəbabiyu Yezu kwa e Gelili ga məgri tʉwi. \v 56 E kiɗiŋ ga wál nday nani bu ni ti Mari ga kəsa Magədala, Mari məŋ ga ata Zek nday ata Zʉzef, nahaŋ ni ti ni məŋ ga bəza ge Zebede tə̀kibu ka tay. \s1 Təfiyu kisim ga Yezu e mindiviŋ vu \r (Mark 15.42-47 ; Lʉk 23.50-56 ; Zeŋ 19.38-42) \p \v 57 Məlakarawa àra ègia ti bay ge elimeni nahaŋ àra ; slimi gayaŋ Zʉzef, naŋ ga kəsa Erimete. Naŋ day bay maɗəbay Yezu. \v 58 Naŋ nakəŋ òru afa ge Pilet, òru èhindi kisim ga Yezu ni. Nahkay Pilet nakəŋ àhi ana ndam slewja tôru tə̂vi. \v 59 Zʉzef àra àza kisim ga Yezu na ti àkambah àna dawra mʉweni. \v 60 Àra àkambaha ti àfiyu e mindiviŋ mʉweni vu. Mindiviŋ nani ti gayaŋ gayaŋani, èliyu a pəlaɗ vu. Àra àfiya kisim ga Yezu na e mindiviŋ ni va ti àbəlaɗiviyu belim gəɗakani ana mahay ge mindiviŋ ni mək àsləka òru a magam. \v 61 Ata Mari ga kəsa Magədala ni nday ata Mari nahaŋ ni nday tə̀bu manjəhaɗani kà gəvay ge mindiviŋ ni. \s1 Ndam slewja tajəgaki mindiviŋ ga Yezu ni \p \v 62 Hajəŋ gani vaɗ *məpəsabana ti gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni akaba ndam *Feriziyeŋ ni tòru ka ahar bəlaŋ afa ge Pilet. \v 63 Tòru tìnjʉa ti tə̀hi : « Bay, ka ya ti bay masəkaɗ malfaɗa nani naŋ àbu àna sifa ni àɗəm : “A vaɗ ya mahkər anaŋgaba e kisim ba.” Ma gayaŋ ya àɗəm ni àŋgiaya a ahàr ba ana leli a. \v 64 Nahkay ti hi ana mis tâjəgay mindiviŋ ni, do ni ti ndam maɗəbay naŋ ni atara təzaba kisim gayaŋ na akal-akal a, atəhi ana mis àŋgaya e eviɗ ba. Atara təɗəma ti malfaɗa gatay ni amatam gayaŋ ya àsəkaɗ ni. » \v 65 Eslini Pilet nakəŋ àhi ana tay : « Ndam slewja nday hi, dəgum akaba tay ti tâjəgaki mindiviŋ ni akaɗa gekʉli ya kawayum ni. » \v 66 Nahkay gəɗákani nakəŋ tòru ke mindiviŋ ni ga majəgani lala : tə̀həndi lemerʉ gatay mək tàbəhaɗ ndam slewja ga majəgakiani. \fig Gəɗákani ga ndam Zʉde tə̀həndi lemerʉ gatay ana mindiviŋ ga Yezu, tàbəhaɗ ndam slewja ga majəgakiani|src="CN01848B.TIF" size="col" ref="27.66" \fig* \c 28 \s1 Yezu aŋgaba e kisim ba \r (Mark 16.1-10 ; Lʉk 24.1-12 ; Zeŋ 20.1-10) \p \v 1 Vaɗ *məpəsabana àra àsləkaba, ge miledʉ fat azlərəvaya a vaɗ ga gosku ye enjenjeni zla nahəma, ata Mari ga kəsa Magədala ni nday ata Mari nahaŋ ni tòru tə̀mənjiyu mindiviŋ ni. \v 2 Tòru tìnjʉa ti haɗ àdaɗay kay kay, hʉya məslər ga Bay geli àsləkabiya e melefit ba, àbəlaɗləŋa belim na mək ànjəhaɗki digʉs. \v 3 Vu gani aslaɗay akaɗa ga avər ya abay aku ni ; azana gayaŋ day bəɗ-bəɗ akaɗa ga koskosay ni. \v 4 Ndam ya tajəgaki mindiviŋ ni tàra tìpia ti aŋgwaz àdəgakia ka tay a dal-dal, təgəgər, tìgia akaɗa sifa àniviyu ana tay va bi. \v 5 Eslini məslər ni àhi ana wál ni ahkado : « Aŋgwaz àwər kʉli ba. Nə̀səra, kəɗəbum ti Yezu naŋ ya ti *tàdarfəŋ kà təndal ni ; \v 6 àŋgaba e kisim ba, naŋ àbi ahalay va bi. Dəguma mənjumki, məlaŋ ya tàfəkaɗ kisim gayaŋ ni nihi. \v 7 Nihi ti dəgum weceweci, kə̂humi ana ndam maɗəbay naŋ ni ahkado : “Àŋgaya e kisim ba ; àdoru ka haɗ *Gelili kama gekʉli, akədumi ahàr ti eslini, akaɗa gayaŋ ya ti àhi ana kʉli ni.” Ma goro ti nahkay. » \p \v 8 Wəwal nakəŋ tàsləka ke mindiviŋ na ke wecewecena ; aŋgwaz awər tay, ay tə̀bu təmərvu dal-dal. Tàcuhworu, tawayay moru məhi ma gani ana ndam *maɗəbay Yezu ni. \v 9 Ka ma geli hini ti Yezu àŋgazlivu ana tay, àhi ana tay ahkado : « Nəgri sa ana kʉli. » Eslini wál ni tə̀rəkioru tàbəhaɗi mirdim, tə̀bəki ahar ka asak gayaŋ ni, tàzləbay naŋ. \v 10 Eslini Yezu àhi ana tay ahkado : « Aŋgwaz àwər kʉli ba, dəgum kə̂humi ana bəza ga mmawa ni tôru e Gelili. Eslini ti atoru tipi nu. » \s1 Ndam majəgay mindiviŋ ni taŋgəhaɗi ere ye ti àgravu ni ana mis \p \v 11 Ka ya ti wál ni nday tə̀bu e divi bu mba ni ti ndam slewja ndahaŋ e kiɗiŋ ga nday ya tajəgaki mindiviŋ ni bu tòru a kəsa vu. Tòru tìnjʉa ti tàŋgəhaɗi ere ye ti àgravu ni ɗek ana gəɗákani ga ndam *maŋgalabakabu mis akaba Melefit ni. \v 12 Nahkay gəɗákani nani tàŋgasvu akaba gəɗákani ndahaŋ, tàgray sawari e kiɗiŋ gatay bu. Tàra tə̀zlapakaba ti tə̀bi siŋgu ana ndam slewja ni dal-dal, \v 13 tə̀hi ana tay ahkado : « Ɗəmum : “Ga məlavaɗ ka ya ti leli e ɗʉwir bu ni ti ndam maɗəbay naŋ ni tàra tə̀zaba kisim gana akal a.” \v 14 Tamal bay ni ècia ma gana ti mə̀səra ere ye ti aməhi na, emiciiki ana leli ; nahkay ti aməgri araŋa ana kʉli do. » \v 15 Ndam slewja nakəŋ tə̀həl siŋgu ni mək tàgray ere ye ti tə̀hi ana tay ni. Nahkay kwa ka sarta gani nani duk àbivaya kana ndam *Zʉde ndahaŋ kay tə̀gəskabá ma gani nana. \s1 Yezu àŋgazlivu ana ndam maɗəbay naŋ ni \r (Mark 16.14-18 ; Lʉk 24.36-49 ; Zeŋ 20.19-23 ; Tʉwi 1.6-8) \p \v 16 Ndam *maɗəbay Yezu kru mahar bəlaŋani ni tòru e Gelili, ka həma ya ti Yezu àhi ana tay tôru ni. \v 17 Tòru tìnjʉa, tìpi naŋ a ti tàbəhaɗi mirdim, tàzləbay naŋ, ay ti mis ndahaŋ e kiɗiŋ gatay bu tə̀hi ana ahàr bi naŋ do. \v 18 Eslini Yezu àhəɗakfəŋbiyu kà tay, àhi ana tay : « Melefit àvua njəɗa gayaŋ a ɗek ga məgur məlaŋ ya agavəla akaba məlaŋ ya ka haɗ na. \v 19 Nahkay ti dəgum, humioru ma ana mis ga haɗ ga məlaŋ ni ɗek ti tîgi ndam maɗəbay nu. Barum tay àna slimi ga Baba, ga Wur gayaŋ akaba ga *Məsuf Njəlatani. \v 20 Ere ye ti nə̀hi ana kʉli ni ɗek ti cahumi ana tay ti tə̂gəskabá. Səruma, nu nə̀bu akaba kʉli kəlavaɗ, duk abivoru ana mandav ga duniya. »