\id NEH - Drafted by Simon; edited by Martin; exeg ck by Marsha and John Igos; comp ck by Steven, Watarak, Pais Asuari, Gilbet; consultant checked by Steve Hayward and a team, Feb 2016.
\ide UTF-8
\h Nehemia
\toc3 NEH
\toc2 Nehemia
\toc1 Nehemia Osirizir Akɨnafarim
\mt Nehemia Osirizir Akɨnafarim
\mt2 O
\mt1 Nehemia
\imt Akar faragha zuim
\ip Fomɨra, Nehemian Akɨnafarim, a Esran Akɨnafarir akuar mamɨn mɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, akɨnafarir kam uaghan, Judan Atrivibar Eghaghanir Namba 2 uam a givɨragha, eghaghanir maba uam ada osiri. Nehemian Akɨnafarim akuar 3pla iti.
\ip 1. Persian atrivim, Judabar ganasa Nehemia amɨsefe, ezɨ Nehemia Jerusalemɨn ghugha, an dɨvazir bar mɨtiar gavgavim uam an ingarasa Judabar arira. Egha uaghan men dabirabim ko Godɨn ziam fer ingangariba akɨrava men akurvasi (Sapta 1--7).
\ip 2. Esra Godɨn Akar Gavgaviba dɨborima, gumazamiziba uan arazir kuraba aghuri (Sapta 8 ko 9).
\ip 3. Nehemia Jerusalem gativagha amizir bizibar eghaghanir igharaziba, da uaghan iti (Sapta 10--13).
\ip Akɨnafarir kamɨn danganir avɨriba da Nehemian arazibagh eghari. A gumazir Ikiavɨra Itir Godɨn apengan ikia zurara a ko mɨgeim.
\c 1
\ms Nehemia ua Jerusalemɨn dɨvazir bar mɨtiar gavgavimɨn ingari
\mr (Sapta 1--7)
\s Jerusalem ikuvighavɨra iti, ezɨ bizir kam bangɨn, Nehemia bar oseme
\p
\v 1 Eghaghanir kam, Hakalian otarim Nehemia an osiri.
\p Bar fomɨra Artaserksis atrivimɨn itima, an azenir 20ɨn aven, Kislevɨn iakɨnim oto. Ezɨ kɨ Nehemia kɨ Susan nguibar ekiamɨn iti, a gavmanɨn faragha zuir nguibar ekiam.\f + \fr 1:1 \fr*\ft Iakɨnim Kislev, a Israelian iakɨnir namba 9, egha an en iakɨnimning Novemba ko Disemban otifi.\ft*\f* 
\v 2 Ezɨ dughiar kamɨn Hanani nan aveghbuar mam ko gumazir bɨzir maba, Judan kantrin ategha iza Susan nguibar ekiamɨn otifi. Ezɨ kɨ me batogha fofoghasa kamaghɨn men azara, Judan gumazamizir Babilonɨn kalabuziam ategha ghueziba, me ti Jerusalemɨn nguibamɨn otivigha deragha iti, o puvatɨ? Ezɨ Jerusalemɨn nguibam uaghan deragha iti, o puvatɨ?
\p
\v 3 Ezɨ me kamaghɨn mɨgei, “Puvatɨ. Gumazamizir Babilonɨn kalabus ategha uan nguazimɨn ghuezir varazira, me osɨmtɨzir ekiam iti. Ezɨ Ekiam gɨfozir puvatɨgha Jerusalemɨn boroghɨn itiba, me paza me gamizɨ me aghumsɨzir ekiam iti. Ezɨ Jerusalem avɨnizir dɨvazir bar mɨtiar gavgavim ikuvighavɨra iti. Ezɨ dɨvazir tiar akar avim fomɨra isiziba, da uaghan kamaghɨra iti. Jerusalemia dar ingarizir puvatɨ.”
\p
\v 4 Ezɨ kɨ akar kam baregha aperaghav ikia puv azi. Egha bar osemegha dughiar maba kɨ dagheba tagha, Godɨn Uan Nguibamɨn Itim ko mɨgɨavɨra iti. 
\v 5 Egha kɨ kamaghɨn God ko mɨgei:
\b
\pi “O Ikiavɨra Itir Godɨn Uan Nguibamɨn Itim, nɨ gavgavir ekiam itima, gumazamiziba nɨn atiatia nɨn apengan iti. Nɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim e koma a gamua, an gɨn ghua, egh nɨ akar dɨkɨrɨzir kam ateghan kogham. Eghtɨ gumazamizir nɨ gifongegha nɨn Akar Gavgavibar gɨn zuiba, nɨ zurara bar men apangkuvavɨra iti. 
\v 6 O God, kɨ nɨn ingangarir gumazim, arueba ko dɨmagariba kɨ Israelian akurvaghasa nɨn azangsɨsi, me nɨn ingangarir gumazamiziba. Kamagh amizɨ kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ kuarim atɨgh deravɨra nan azangsɨzim baragh. Kɨ guizbangɨra kamaghɨn nɨn damazimɨn mɨgɨa ghaze, kɨ uan inazir afeziaba ko, arazir kuram gamigha gɨfa. Ezɨ erara pu. Puvatɨ, Israelian gumazamiziba bar uaghan arazir kuram gami. 
\v 7 \x - \xo 1:7 \xo*\xt Godɨn Araziba 28:14; Daniel 9:5\xt*\x*E nɨn damazimɨn arazir kuram gami. Fomɨra nɨ uan Akar Gavgaviba, ko arazir nɨ ifongeziba, ko bizir nɨ damuasa e mɨkemeziba, nɨ e bagha uan ingangarir gumazim Moses ganɨngi, ezɨ e datɨrɨghɨn dar gɨn zuir puvatɨ.
\pi
\v 8-9 \x - \xo 1:8-9 \xo*\xt Ofa Gami 26:33; Godɨn Araziba 12:5; 30:1-5\xt*\x*“Akar Gavgavir nɨ fomɨra isa Moses ganɨngizim, nɨ a gɨnɨghnɨgh, egh a gɨn amangan markɨ. Nɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ‘Ia Israelian gumazamiziba akɨrim na gasaraghtɨ, kɨ ia batueghtɨ, ia tintinibar mangɨ Kantrin Igharazibar Gumazamizibar tongɨn ikiam. Egh gɨn, dughiar ia saghon itir kantrin kamɨn, ia navibagh iragh ua na bagh izɨ nan akamɨn gɨn mangam. Eghtɨ kɨ nguazir ua bagha mɨsevezim, a nan ziam famin danganim, kɨ ian aku an mangam. Ia kantrin bar saghon itibar ikɨtɨ, kɨ ua ia inigh izam.’ E ua nɨ bagha ize, kamaghɨn kɨ nɨn azai, nɨ uan akar dɨkɨrɨzimɨn gɨn mangɨ en akurvagh.
\pi
\v 10 “E Israelia nɨn ingangarir gumazamizibar mɨn iti. Egha e nɨn gumazamizibara. Nɨ uan gavgavir ekiamɨn, nɨ apanibar agharibar uam e inizɨ e ariaghirezir puvatɨ. 
\v 11 O Ekiam, e Israelia, e nɨn ingangarir gumazamiziba, e bar nɨ gifongegha egha nɨn ziam fe. Kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ Israelian azangsɨziba baragh. Egh kɨ uaghan, kamaghɨn ifonge, nɨ nan azangsɨzim baragh, kɨ nɨn ingangarir gumazim. Kɨ mangɨ atrivimɨn ganamin dughiamɨn, nɨ atrivim damightɨ, a nan apangkuvigh egh nan akuragh.”
\b
\p Kɨ atrivimɨn ingangarir gumazimɨn itir dughiamɨn, kɨ kamaghɨn God ko mɨgei. Nan ingangarim kamakɨn, kɨ atrivimɨn wainɨn dɨpamɨn gara a bagha a inigha izima an anepi.
\c 2
\s Nehemia Jerusalemɨn zui
\p
\v 1 Ezɨ iakɨnir 4pla gɨvazɨ, dughiar mam Atrivim Artaserksis apima, kɨ wainɨn dɨpam inigha a bagha izi. Dughiaba bar kɨ ingangarir kam gamua nan navim ko guam bar dera. Ezɨ dughiar kam nan navim bar osemezɨ nan guam bar derazir puvatɨ. 
\v 2 Ezɨ atrivim nan azara, “Manmagh amizɨ nɨn guam ikufi? Nɨ arei puvatɨ, egha nɨ bizitam bagha navim ikufi?” Ame. Kɨ akar kam baregha dɨgavir kuram gami. 
\v 3 \x - \xo 2:3 \xo*\xt 2 Atriviba 25:8-10; 2 Eghaghaniba 36:19; Jeremaia 52:12-14\xt*\x*Egha kɨ kamaghɨn atrivim mɨgei, “O atrivim, nɨ dughiar ruarimɨn deravɨra ikiam. Guizbangɨra, nan navim bar oseme. Nguibar ekiar me nan inazir afeziaba afazim, a bar ikuvighavɨra iti. Ezɨ dɨvazir bar gavgavir kamɨn tiar akaba, avim fomɨra dar isizɨ, da uaghan kamaghɨra iti. Kɨ bizir kam gɨnɨghnɨgha bar oseme.”
\p
\v 4 Atrivim akar kam baregha kamaghɨn nan azara, “Kɨ datɨrɨghɨn nɨ bagh tizim damuasa nɨ ifonge?”
\p Ezɨ kɨ zuamɨra uan navir averiamɨn aven uabɨn akurvaghasa Godɨn Uan Nguibamɨn Itimɨn azara. 
\v 5 Egha kɨ kamaghɨn atrivim mɨgei, “O atrivim, ga uaning, nɨn navim nan deraghtɨ, kɨ bizitam bagh nɨn azangam. Kamaghɨn, Nɨ ifuegh na amadaghtɨ, kɨ Judan nguazimɨn mangɨ nguibar ekiar uan inazir afeziabar mozibar itimɨn otogh, uan namakabar akuragh, ua uan nguibar ekiamɨn ingaram.”
\p
\v 6 Kɨ atrivim ko mɨgeima, ezɨ atrivimɨn amuim an mɨn aperaghav iti. Atrivim na baregha ghaze, “A dera, nɨ mangɨ. Nɨ dughiar ruarim o otevimɨn Judan nguazimɨn ikiam o? Nɨ manadɨzoghɨn ua izam?” Ezɨ kɨ uan nɨghnɨzimɨn gun a mɨgei.
\p
\v 7 Ezɨ kɨ atrivim akɨnafarim Yufretisɨn Fanemɨn vongɨn itir provinsɨn, gavmanɨn gumazir dapaniba bagha osirizir akɨnafarim bagha an azara. Eghtɨ akɨnafarir kaba me mɨkemeghtɨ, me na ateghtɨ kɨ men nguibar ekiamɨn mangɨ, Judan Distrighɨn otogham. 
\v 8 Ezɨ uaghan kɨ Asap bagh akɨnafaritam osirasa atrivimɨn azara, gumazir kam Atrivimɨn ruaribar gari. Akɨnafarir kam a mɨkemeghtɨ a temer taba na danightɨma kɨ da abɨgham. Eghtɨ ter ararir kabar me Jerusalemɨn dɨvazimɨn tiar akabar ingarɨva, uaghan dɨpenir dɨvazir gavgavim itimɨn tiar akamɨn ingarightɨ, mɨdorozir gumaziba an ikɨ Godɨn Dɨpenimɨn ganam. Egh uaghan nan dɨpenim sara ingaram. Dughiar kamɨn, God na ko ikia nan akurvasi. Kamaghɨn amizɨ, atrivim bizir kabar nan amamangatɨ.
\p
\v 9 Egha atrivim mɨdorozir gumazir dapanir maba, ko mɨdorozir gumazir hoziabagh apiazir maba, me amadazɨ, me iza na ko tuavimɨn ghuavɨra iti. Egha e ghua Yufretisɨn Fanemɨn vongɨn itir provinsɨn otifi. Egha atrivimɨn akɨnafarim isa provinsɨn kamɨn gavmanɨn garir gumazibagh anɨngi.
\p
\v 10 Ezɨ Bethoronɨn nguibamɨn gumazim Senbalat ko, Tobia an Amonian ikɨzimɨn ingangarir gumazir ekiar mam, aning orazi, kɨ Israelian akurvaghasa izi. Ezɨ aning bar na baseme.
\p
\v 11 Kamaghɨn amizɨ, kɨ Jerusalemɨn otogha 3plan dughiabar pura iti. 
\v 12 God fomɨra Jerusalem bagh damuamin nɨghnɨzir kam nan navir averiamɨn aven na ganɨngi. Ezɨ dughiar kamɨn, kɨ gumazitam mɨkemezir puvatɨ. Egha kɨ ikia ghua dɨmagarir arɨzimɨn dɨkavigha gumazir maba ko, e apiazir danganir kam ategha nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn gari. Kɨ uabɨra uan donki gaperagha zui, ezɨ marazi uan suebar zui. 
\v 13 Dɨmagarim ikiavɨra itima, kɨ gumazir vabara ko, e nguibar ekiam ategha, Aruem Uaghiri Naghɨn Tiar Akamɨn azenan zui, kar me kamaghɨn dɨborim, Danganir Zarimɨn Tiar Akam. Egha e ragha sautɨn amadaghan ghua mozir pam gita, Mozir par kam, me Kuruzir Ekiamɨn Mozir Pam, a gatɨ. Egha e ghua Tiar Akar Bizir Bar Mɨzɨrɨziba Akurir Danganimɨn oto. E aruavɨra ikia izava, kɨ deravɨra dɨvazir bar mɨtiar gavgavir me fomɨra dɨpɨrizim, ko tiar akar avimɨn isizibar gara da tuisɨsi. 
\v 14 Ezɨ gɨn e ragha ghua notɨn amadaghan ghua Mozir Pamɨn Tiar Akam ko Atrivimɨn Dɨpar Akarer Muziarimɨn oto. Ezɨ danganir kamɨn, tuavir kam kɨrɨzɨma, donkin kɨ aperazir kam mangan ibura. 
\v 15 Kamaghɨn amizɨ, dɨmagarir kamɨn, e Kidronɨn danganir zarim giraghue, egha kɨ deravɨra dɨvazimɨn gari. Egha gɨn ua raghɨrɨgha tuavir e ghuezim, uam an izi. Egha iza tiar akar e ghuezim, e uam an oto. Kar Danganir Zarimɨn Tiar Akam. Egha ua nguibar ekiamɨn aven zui.
\p
\v 16 Jerusalemɨn itir gumazir dapanir tam, bizir kɨ dɨmagarimɨn amizir katam gɨfozir puvatɨ. Guizbangɨra, kɨ Judan tavɨn mɨkemezir puvatɨ. Kɨ ofa gamir gumaziba, ko gumazir dapaniba ko gavmanɨn faragha zuir gumaziba, ko gumazir igharazibar ingangarir e Judaba bar damuamim, kɨ me mɨkemezir puvatɨ.
\p
\v 17 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ me akuvagha ghaze, “Ia ganigha fo, Jerusalem bar ikuvizɨ, an tiar akaba uaghan bar ikufi. Kamaghɨn amizɨ, e osɨmtɨzir ekiam ko aghumsɨzir dafam iti. Ezɨ datɨrɨghɨn e ua nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn ingaram, arazir kamɨn e gumazir e dɨpova itibar akabar kuagham.” 
\v 18 Egha kɨ uaghan God nan akurazir bizir aghuibar gun me mɨkeme. Egha atrivimɨn akar aghuim uaghan me mɨkeme.
\p Ezɨ me kamaghɨn akam ikaragha ghaze, “Bar dera. E datɨrɨghɨn ingangarir kam damuam.” Me na mɨkemegha gɨvagha, me ghua ingaramin bizibar kɨri.
\p
\v 19 Ezɨ Senbalat ko Tobia, ko Arebian gumazim Gesem, me bizir e damuamin akam baregha, me iza e dɨpova en ingarava aka kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ia tizim damuasa? Ia ua nguibar ekiamɨn dɨvazir bar mɨtiar gavgavimɨn ingarasa, a? Ia ti ghaze, ia kamaghɨn damuva atrivim ko mɨsogh an akam batogham.”
\p
\v 20 Ezɨ kɨ kamaghɨn men akam ikaragha ghaze, “Godɨn Uan Nguibamɨn Itim, e an ingangarir gumaziba, an en akuraghtɨ e ingangarir kam damigham. Ezɨ iarara, Jerusalem ian nguibar ekiam puvatɨ. Fomɨra ian inazir afeziaba nguibar ekiar kamɨn ikezir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, ingangarir kam ian bizim puvatɨ.”
\c 3
\s Me ua Jerusalemɨn dɨvazir bar mɨtiar gavgavimɨn ingari
\p
\v 1 Ezɨ gumaziba ua Jerusalem avɨnizir dɨvazimɨn ingari. Ofa gamir gumazibar dapanim Eliasip, ko ofa gamir gumazir igharaziba, tiar akar ekiar, me kamaghɨn dɨborim, Sipsipɨn Tiar Akam, me faragha an ingari. Egha me anegɨvagha, maghɨra God bagha inabazir danganimɨn Godɨn ziam fe. Egha gɨn me agasasa, tiar akamningɨn ingarigha a gasara. Egha me dɨvazir ekiamɨn ingara ghua gumazir 100plan Apaniba Bagha Gara itir Taua ko Hananelɨn Tauan tu. Me anegɨvagha God bagha inabazir danganimɨn, maghɨra Godɨn ziam fe. 
\v 2 Ezɨ Jerikon nguibamɨn gumaziba, ofa gamir gumazibar boroghɨn ingara dɨvazir namɨn ingari. Ezɨ Sakur, a Imrin otarim, a gumazir maba ko ingara ghua, Jerikon gumaziba ingari naghɨn oto.
\p
\v 3 Ezɨ Hasenan adarazi tiar akar ekiar kam, me kamaghɨn a dɨbori, Osiribar Tiar Akam, me faragha an ingari. Egha ter akɨniba isa tiar akamɨn mɨriabagh asegha, tiamɨn danganim da arɨgha tiam asamin loghɨn gavgaviba ko ainɨn ruariba isa, tiam dukumasa dagh arɨsi. 
\v 4 Ezɨ Meremot gumazir maba ko dɨvazir nar Osiribar Tiar Akam boroghɨn an ingara gavgavim a ganɨdi. Meremot a Urian otarim, egha Hakosɨn igavatarim. Ezɨ Mesulam gumazir maba ko, dɨvazir nar igharazimɨn ingari, a Meremotɨn adarazi ingarizir dɨvazir namɨn boroghɨn iti. Mesulam a Berekian otarim, egha Mesesabelɨn igavatarim. Ezɨ Sadok gumazir maba ko, dɨvazir namɨn ingara ghua Mesulamɨn adarazi ingarizir dɨvazir namɨn boroghɨn iti. Sadok a Banan otarim. 
\v 5 Ezɨ Tekoan nguibamɨn gumaziba an nar mam Sadokɨn adarazi boroghɨn an ingara zui. Ezɨ Tekoan gumazir dapaniba, uari fava dɨvazim faragha an garir gumazibar akaba baraghan aghua, kamaghɨn amizɨ, gumazir dapaniba uan dafaribar ingangaritam gamizir puvatɨ.
\p
\v 6 Ezɨ Pasean otarim Joiada, ko Besodean otarim Mesulam, aning gumazir maba ko, ingara ghua dɨvazir kamɨn tiar akar mamɨn ingari. Me Jesanan Tiar Akam a garɨsi. Egha ter akɨniba isa tiar akamɨn mɨriabagh asegha, tiamɨn danganim da arɨgha egha tiam asamin loghɨn gavgaviba ko ainɨn ruariba isa, tiam dukumasa dagh arɨsi.
\p
\v 7 Ezɨ Gibeonɨn nguibamɨn gumazim Melatia, ko Meronotɨn nguibamɨn gumazim Jadon, ko Gibeonɨn nguibam ko Mispan nguibamɨn gumaziba, me dɨvazir nam Joiada ko Mesulamɨn adarazir boroghɨn an ingara, ghua Yufretisɨn Fanemɨn vongɨn itir, provinsɨn gavmanɨn faragha zuir gumazir dapanimɨn dɨpenimɨn oto.
\p
\v 8 Ezɨ Harhaian otarim Usiel, ko gumazir maba, dɨvazir nam, Melatia ko Jadonɨn adarazir boroghɨn an ingari. Usiel, gumazir golɨn bizibar ingarir mam. Ezɨ Hanania ko gumazir maba dɨvazir nam Usielɨn adarazir boroghɨn an ingara ghua Dɨvazir Nar Bar Ekiamɨn oto. Hanania, a borer mughuriar aghuibar ingarir gumazir mam. 
\v 9 Ezɨ Hurɨn otarim Refaia, gumazir maba ko, dɨvazir nam Hananian adarazir boroghɨn an ingari. Refaia a Jerusalem itir distrighɨn akuar vuer mamɨn faragha zuir gumazir dapanim. 
\v 10 Ezɨ Harumapɨn otarim Jedaia, ko gumazir maba dɨvazir namɨn ingara an dɨpenimɨn boroghɨn oto. Ezɨ Hasapnean otarim Hatus, dɨvazir nam Jedaian adarazir boroghɨn an ingari. 
\v 11 Ezɨ Harimɨn otarim Malkia, ko Pahatmoapɨn otarim Hasup, gumazir maba ko dɨvazir nam Hatusɨn adarazir boroghɨn an ingari. Egha me uaghan Tauan Bretba Tuer Danganimɨn dɨvazimɨn ingari. 
\v 12 Ezɨ Halohesɨn otarim Salum, dɨvazir nam Harimɨn adarazir boroghɨn an ingari. Ezɨ an guiviba an akuragha an ingari. Salum, a Jerusalem itir distrighɨn akuar igharazimɨn faragha zuir gumazir dapanim.
\p
\v 13 Ezɨ Hanun ko Sanoan nguibamɨn gumaziba, Danganir Zarimɨn Tiar Akamɨn ingari. Egha tiamning isa tiamɨn danganim garɨgha egha tiam asamin loghɨn gavgaviba ko ainɨn ruariba isa, tiam dukumasa aning garɨsi. Egha me ghua dɨvazir nar ekiamɨn, ingaravɨra ghua Tiar Akar Bizir Bar Mɨzɨrɨziba Akurir Danganimɨn oto, dɨvazir nar kamɨn ruarim a 440 mitan tu.
\p
\v 14 Ezɨ Rekapɨn otarim Malkia, ko gumazir maba, Tiar Akar Bizir Mɨzɨrɨziba Akurir Danganim ua an ingari. Egha tiamning isa tiamɨn danganim garɨgha, egha tiam asamin loghɨn gavgaviba ko ainɨn ruariba isa, tiam dukumasa aning garɨsi. Malkia, a Bet Hakeremɨn Distrighɨn gumazir dapanim.
\p
\v 15 Ezɨ Kolhosen otarim Salum, a Mispan Distrighɨn gumazir dapanim. A gumazir maba ko, ua Mozir Pamɨn Tiar Akam, an ingari. Egha ter ararir naba inigha tiar akam avasa a gisɨn ivemɨn ingari. Egha tiamning isa tiamɨn danganim garɨgha, egha tiam asamin loghɨn gavgaviba ko ainɨn ruariba isa, tiam dukumasa aning garɨsi. Egha me ghua dɨvazir nam Selan Dɨpar Akarer Muziarim boroghɨn an ingara zui. Dɨvazir nar kam atrivimɨn azenimɨn boroghɨn iti. Egha me uam an ingara ghua Atrivim Devitɨn Nguibar Ekiamɨn ghuavanadir dagɨar adɨdiamɨn oto. 
\v 16 Ezɨ Asbukɨn otarim Nehemia, a Betsurɨn Distrighɨn akuar mamɨn gumazir dapanim, a gumazir maba ko, dɨvazir nam Salumɨn adarazir boroghɨn an ingara zui. Me dɨvazimɨn ingara ghua, Atrivim Devitɨn mozimɨn otogha ghua, dɨpar akarer gumaziba ingarizim ko mɨdorozir gumazir gavgaviba itir dɨpenimɨn boroghɨn oto.
\s Livain dɨvazir bar mɨtiar gavgavimɨn ingangarimɨn faragha zuibar ziaba
\p
\v 17 Ezɨ Livain gumaziba dɨvazir nar igharazibar ingari. Men ziabar kara: Banin otarim Rehum, ko Livain gumazir maba, dɨvazir nam Nehemian adarazir boroghɨn an ingari. Ezɨ Hasabia, a Keilan Distrighɨn akuar mamɨn gumazir dapanim, a ko an distrighɨn itir Livain gumazir maba, dɨvazir nam Rehumɨn adarazir boroghɨn, uam an ingari. 
\v 18 Ezɨ Henadatɨn otarim Bavai, a Keilan Distrighɨn akuar igharazimɨn gumazir dapanim, a ko an distrighɨn itir Livain gumaziba, dɨvazir nam Hasabian boroghɨn uam an ingara zui. 
\v 19 Ezɨ Jesuan otarim Eser, a Mispan nguibar ekiamɨn gumazir dapanim, a Livain adarazir marazi ko, dɨvazir nam Bavain adarazir boroghɨn an ingari. Ezɨ dɨvazir nar kam ghua me mɨdorozir biziba arɨzir dɨpenimɨn oto. Danganir kamɨn, dɨvazim bar sɨgharkonim atɨ, ezɨ me Sɨgharkonim a garɨsi. 
\v 20 Ezɨ Sabain otarim Baruk, Livain igharaziba ko, dɨvazir nam Eserɨn adarazir boroghɨn an ingari. Me bar gavgavigha pamtem an ingara Sɨgharkonimɨn ikegha ghua ofa gamir gumazibar dapanim Eliasipɨn dɨpenimɨn tiar akamɨn oto. 
\v 21 Ezɨ Urian otarim Meremot, an Hakosɨn igavatarim, a Livain maba ko, dɨvazir namɨn ingara Eliasipɨn dɨpenimɨn tiar akamɨn ikegha, ingara ghua an dɨpenimɨn kuebamɨn tu.
\s Ofa gamir gumazir, dɨvazimɨn ingangarim gamibar ziaba
\p
\v 22 Ezɨ ofa gamir gumazir maba, dɨvazir nar mabar ingari. Jerusalemɨn boroghɨn itir ofa gamir gumaziba, dɨvazir nam Meremotɨn adarazir boroghɨn an ingari. 
\v 23 Ezɨ ofa gamir gumazimning Benjamin ko Hasup, ko marazi ua dɨvazir nar ofa gamir gumaziba ingarizimɨn ikegha, an ingara ghua aningɨn dɨpenimɨn mɨriamɨn oto. Ezɨ ofa gamir gumazim Asaria, a Masean otarim, egh an Ananian igiavotarim, a marazi ko, dɨvazir nam uan dɨpenimɨn boroghɨn an ingari. Ezɨ dɨvazir nar kam, me Benjaminɨn adarazi ingarizir naghɨn suiragha, an ingara zui. 
\v 24 Ezɨ ofa gamir gumazim Binui, an Henadatɨn otarim, dɨvazir nam uam an ingara Asarian dɨpenimɨn boroghɨn ikegha ghua Sɨgharkonimɨn tu. 
\v 25 Ezɨ ofa gamir gumazim Palal, a Usain otarim, marazir ko, dɨvazir nam uam an ingara Sɨgharkonimɨn vongɨn ikegha ghua atrivimɨn dɨpenimɨn itir tauan tu. Tauan pɨn itir kam, a nguibar ekiamɨn garir gumazibar dɨpenimɨn boroghɨn tu. Ezɨ Parosɨn otarim Pedaia, marazi ko, dɨvazir nar igharazim Palalɨn adarazir danganimɨn boroghɨn uam an ingari. 
\v 26 Me dɨvazimɨn ingara ghua, Dɨpaba Isir Tiar Akamɨn ko tauan gumaziba Godɨn Dɨpenim garimɨn tu. Tiar akar kam, aruem anadi naghɨn dɨvazir nar kamɨn iti, ezɨ tauan kam aruem ghuaghiri naghɨn iti, ezɨ dɨvazir me ingarizim, aningɨn tɨzimɨn iti. Dɨvazir nar kam Ofelɨn boroghɨn iti. Danganir kam, Godɨn Dɨpenimɨn ingangarir gumaziba, an iti.
\s Dɨvazimɨn ingarizir gumazir igharazibar ziaba
\p
\v 27 Ezɨ Tekoan nguibamɨn gumaziba, dɨvazir nam Pedaian adarazir boroghɨn uam an ingari. Kar dughiar namba 2ɨn, me ua dɨvazimɨn ingari. Dɨvazir nar kam, me tauan ekiar Godɨn Dɨpenim boroghɨn itimɨn vongɨn ikegha ghua Ofelɨn dɨvazimɨn tu.
\p
\v 28 Ezɨ ofa gamir gumazir maba dɨvazir nam uam an ingari, a notɨn amadaghan itir Hoziaba Zuir Tiar Akamɨn boroghɨn iti. Me vaghvagha dɨvazir nar men dɨpenibar boroghɨn itibar ingari. 
\v 29 Ezɨ Imerɨn otarim Sadok, marazi ko, dɨvazir nar ofa gamir gumazir kabar boroghɨn uam an ingari. Kar, an dɨpenim boroghɨn itir dɨvazir nam. Ezɨ Sekanian otarim Semaia, marazi ko, dɨvazir nar mam Sadokɨn adarazi boroghɨn an ingari. Semaia, a Godɨn Dɨpenimɨn Aruem Anadi Naghɨn Tiar Akamɨn garir gumazim. 
\v 30 Ezɨ Selemian otarim Hanania, ko Salapɨn otarir namba 6 Hanun, aning gumazir maba ko, dɨvazir nam Semaian adarazir boroghɨn an ingari. Aning dɨvazir nam faragha an ingarigha, datɨrɨghɨn ua dɨvazir igharazir mam uam an ingari. Ezɨ Berekian otarim Mesulam, marazi ko, me dɨvazir nam Hanania ko Hanunɨn boroghɨn an ingari. Me Mesulam dɨpenimɨn boroghɨn an ingari.
\p
\v 31 Ezɨ Malkia, a gumazir golɨn bizibar ingarim, a gumazir maba ko dɨvazir nam Mesulamɨn boroghɨn uam an ingara ghua, Godɨn Dɨpenimɨn ingarir gumazibar dɨpenimɨn tu. Dɨpenir kam, Godɨn Dɨpenimɨn dagɨabar ingarir gumaziba uaghan an aven iti. Dɨpenir kam Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn vongɨn iti, me ghaze kar Uari Akuvamin Tiar Akam. Egha a dɨvazir mɨkebamɨn, bar pɨn itir ghuriamɨn boroghɨn iti. 
\v 32 Ezɨ golɨn bizibar ingarir gumaziba ko dagɨabar ingarir gumaziba, dɨvazimɨn ingara dɨvazir mɨkebamɨn bar pɨn itir ghuriamɨn ikegha ghua Sipsipbar Tiar Akamɨn tu.
\c 4
\s Nehemia apaniba abɨra
\p
\v 1 Ezɨ Senbalat kamaghɨn oraki, e Judaba dɨvazir kamɨn ingari. Ezɨ a puv atara dɨbovir akabar e gami. 
\v 2 A uan roroaba ko Samarian mɨdorozir gumazibar damazimɨn a kamaghɨn mɨgei, “Judan gumazir amɨraghmɨrazir kaba tizim damuasa? Me ti ghaze, me nguibar ekiar kam uam anesaragham? Me ti ghaze, me uan God bagh ua ofabar amuam, a? Me ti ghaze, me Dɨpenir kamɨn ingarigh dughiar vamɨran aven anegɨvagham? Me ti ghaze, me fomɨra isizir bizibar pozibar tongɨn, dagɨaba inigh ua dar dɨvazir aghuimɨn ingaram?”
\p
\v 3 Dughiar kam, Amonian gumazim Tobia, a Senbalatɨn boroghɨn tughav itima, a mɨgɨrɨgɨar kam gami. Ezɨ Tobia kamaghɨn mɨgei, “Are, dɨvazir me ingarir kam, a tugh gavgavighan kogham. Eghtɨ afiar atiatam an ghuavanangtɨ, dɨvazim bar akarighiregham.”
\p
\v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt Onger Akaba 79:12; 123:3-4\xt*\x*Gumazir maba iza Senbalat ko Tobian mɨgɨrɨgɨabar gun na mɨgei. Ezɨ kɨ God ko mɨgɨa kamaghɨn an azai, “O en God, nɨ akar kurar apaniba e gamiba barasi. Me pazav e gami, kɨ kamaghsua, nɨ uabɨ me ikarvagh. Nɨ me ateghtɨma okɨmakɨar gumaziba men biziba okɨmɨva, me inigh nguibar saghuiabar itibar mangɨva, me isɨ kalabuziam datɨgh. 
\v 5 Nɨ men osɨmtɨzim avaragh men arazir kuraba gɨn amangan markɨ. Guizbangɨra, me dɨvazimɨn ingarir gumazibar damazimɨn akar dɨbovir kurabagh amua nɨ gamizɨ, nɨn anɨngagharim men iti.”
\p
\v 6 Kɨ God ko mɨkemegha gɨfa, egha dughiar otevimɨn e bar navir averiamɨn aven navir vamɨra ikia, puvɨra ingarima dɨvazim ghuavanaga arɨghan ghu. Ezɨ an nar kamaghɨra tuzim ikiavɨra itima, e gɨn bar anegɨvagham.
\p
\v 7 Ezɨ Senbalat, ko Tobia, Arebian gumaziba, ko Amonia ko, Asdotia me kamaghɨn oraki, e Jerusalemɨn dɨvazimɨn ingangarir aghuim gamua dɨvazir dɨpɨraghireziba e bar dar ingari. Ezɨ me puvɨra en atara ghuavɨra iti. 
\v 8 Egh me uari inigh izɨ en ingangaribagh asɨghasɨgh e ko mɨsoghamin akar mam akɨri. 
\v 9 Ezɨ e men nɨghnɨzim baraki, egha uarir akurvaghasa Godɨn azavɨra iti. E arueba ko dɨmagaribar uarir ganasa gumazir maba amɨsevegha, ingangarim me ganɨga ghaze, apaniba e gasɨghasɨghan kogham.
\p
\v 10 E Judaba ingarir dughiam, e ighiar kam gami:
\b
\q1 “Bizir e aterir kaba bar oseme.
\q2 Ezɨ en aghariba bar amɨra.
\q1 Dagɨar ikuviziba bar avɨraseme.
\q2 E manmagh dɨvazir kamɨn ingaram?”
\b
\p
\v 11 Ezɨ en apaniba kamagh uariv gei, “E mogomebar mangɨ Judaba batoghtɨ, me en ganighan kogham. Eghtɨ e zuamɨra me mɨsueghtɨ, me arɨghiregham. Eghtɨ me uan ingangarim agɨvaghan kogham.”
\p
\v 12 Apaniba kamaghɨn mɨgeima, en Judan marazi men boroghɨn ikia, zurara iza bizir apaniba e gasɨghasɨghasa amir bizibar gun e mɨgei.\f + \fr 4:12 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\p
\v 13 Kamaghɨn amizɨ, kɨ afuziba ko mɨdorozir sababa ko barir piba iniasa ingarir gumazibav gei, egh me uari inigh vaghvagh uan anababa ko ikɨ. Egh mangɨ dɨvazir nar me tɨghar ingaribar akɨrangɨn ikɨ apaniba bagh mɨzuam ikɨ.
\p
\v 14 \x - \xo 4:14 \xo*\xt Godɨn Araziba 10:17; 2 Samuel 10:12\xt*\x*Kɨ ghua gumazamiziba bar deravɨra men gara fo, me osemegha bar atiatingi. Kamaghɨn amizɨ kɨ dɨkavigha gumazir dapaniba ko, ingangaribar ganamin gumaziba ko, gumazamiziba bar, kamaghɨn me mɨgei, “Ia apanibar atiatingan markɨ. Bizir ekiar kam, ia deragh a gɨnɨghnɨgh egh fogh, Ekiam bar gavgafi, ezɨ gumazamiziba bar an atiatingi. Kamaghɨn amizɨ, ia orakigh, ia uan namakaba ko amuiroghboriba ko dɨpeniba bagh deraghvɨra mɨsogh gavgafigh.”
\p
\v 15 Ezɨ gɨn apaniba kamaghɨn oregha fo, me e damuamimɨn biziba e dagh fos. Egha me fo, God men tuavim apɨrizɨ me e gasɨghasɨghan kogham. Kamaghɨn amizɨ, e Judaba bar uamategha ghua, vaghvagha uan dɨvazimɨn ingangarim bagha ghue.
\p
\v 16 Egha dughiar kamɨn e ingangarir arazim gɨra. Egha kɨ ingangarir gumazibav gɨa ghaze, tarazi dɨvazimɨn ingartɨ, tarazi tugh apaniba bagh gan ikɨ. Egh apanibar ganamin gumazir kaba, afuziba ko oraba ko barir pibar suiragh, mɨdorozir korotiabar aghuigh. Ezɨ gumazir dapaniba deravɨra Judan gumazamizibar akurvasi. 
\v 17 Ezɨ gumazir dɨvazimɨn ingariba, dɨvazimɨn ingara zuir biziba dafarir mamɨn dar suigha, egha dafarir vuemɨn mɨdorozir bizibar suiki. 
\v 18 Egha gumazir ingariba vaghvagha mɨdorozir sababa uan oghɨriabagh aghui. Ezɨ sɨgham givir gumazim, zurara uan sɨghamɨn suigha apaniba bagha gara nan boroghɨn ikiavɨra iti.
\p
\v 19 Ezɨ kɨ gumazir dapaniba ko ingangarimɨn garir gumaziba ko gumazamiziba bar, kɨ me mɨgei, “Dɨvazim bar en ruaragha ekefe. Ezɨ dɨvazim bar ruarazɨ, e vaghvagha saghuiabar uari arɨgh ingaram. 
\v 20 Kamaghɨn amizɨ, ia sɨgham baregh, ia fogh suam, apaniba izi. Kamaghɨn, ia bar zuamɨra na bagh izɨ uari akufagh. Eghtɨ en God e bagh apaniba ko mɨsogham.”
\p
\v 21 Kɨ me mɨkemegha, e bar ua ingaravɨra ikia, arueba zurara dar mɨzarazibar ikia ghua amɨnim pɨrima, mɨkoveziba otivir dughiamɨn, marazi dɨvazimɨn ingarima, marazi afuziba suigha apaniba bagha gari.
\p
\v 22 Dughiar kamɨn, kɨ kamaghɨn gumazamiziba ko men ingangarir gumazibav mɨgei, “Ia guaratɨzibar ingangarim agɨvagh, Jerusalem ataghɨraghan markɨ, ia kagh ikɨv an gan. E aruebar ingarɨva, dɨmagaribar dɨvazimɨn ganam.” 
\v 23 E bar moghɨra kamaghɨn ami, dɨmagaribar e uan ingangarir korotiaba suer puvatɨ. Kɨ uan roroaba ko ingangarir gumaziba ko mɨdorozir gumazir zurara nan gɨn zuiba, en korotiaba en mɨkarzibara itima e akui. Dughiaba bar e uan mɨdorozir bizibar suighizɨ da en dafaribara iti.
\c 5
\s Nehemia Judabar osɨmtɨziba akɨri
\p
\v 1 Dughiar maba gɨvazɨ, gumazir avɨriba, uan amuiba sara, me uan namakar Judan itiba pamtem me gimobi. 
\v 2 Men marazi ghaze, “E borir avɨriba itima, dagheba en otefe. E damamin dagheba puvatɨzɨ, e arɨmɨghiram.”
\p
\v 3 Ezɨ marazi kamaghɨn mɨgei, “Kar dagheba puvatɨzir dughiam. Kamaghɨn amizɨ, e daghebagh ivezasa uan namakabar dagɨar maba pura da ini. Ezɨ me ghaze, e da ikaraghan koghtɨ, me en wainɨn azeniba ko dɨpeniba inightɨ, arazir kam, men bizir e iniziba ikarvagham.”
\p
\v 4 Ezɨ marazi kamaghɨn mɨgei, “E atrivim bagh takisɨn dagɨaba isɨ a danɨngasa, uan namakaba da dagɨaba pura da ini. Ezɨ me ghaze, e ti dagɨar kaba ikaraghan koghtɨ, me en dagher azeniba ko wainɨn azeniba inigh ivezir kam ikarvagham. 
\v 5 Me, en adarazira, me osɨmtɨzir kam e ganɨngi. En boriba uaghan men boriba ko magh ghue. Me ti ghaze, me e gafira? Puvatɨ, e bar magh ghue. E ua tuaviba puvatɨzɨ, en boriba men ingangarir gumazamizibar otifi. Ezɨ e men dagɨaba ikarvaghamin bizim bangɨn, en guivir maba uaghan men ingangarir amizibar otifi. Me uaghan en nguaziba ko wainɨn azeniba ini. Datɨrɨghɨn e uan guiviba ua me iniamin tuaviba puvatɨ.”
\p
\v 6 Kɨ gumazamizir kabar adarir akam baregha, nan navim bar oseme. 
\v 7 \x - \xo 5:7 \xo*\xt Ua Me Ini 22:25; Ofa Gami 25:35-37; Godɨn Araziba 23:19-20\xt*\x*Kɨ osɨmtɨzir kam akɨrasa bar deravɨra nɨghnɨsi. Kɨ fo, gumazir dapaniba ko ingangaribar garir gumaziba, osɨmtɨzir kam gami. Egha kɨ kamaghɨn me mɨgɨa ghaze, “Ian aveghbuaba ian dagɨaba ikarvazir dughiamɨn, ia me da dagɨar ekiabara isi.” Kamaghɨn kɨ osɨmtɨzir kam akɨrasa gumazamiziba, bar men diazɨ me iza uari akufa.
\p
\v 8 Me uari akuvazɨ kɨ kamaghɨn me mɨgei, “Ia bar fo, en gumazamizitaba, ikɨzir igharazimɨn pura ingangarir gumazir kɨnibar ikɨtɨma, e ua me givezɨsɨ pamtem ingar, dagɨar rurir dafabar amuam. Ezɨ datɨrɨghɨn, ia uan namakaba paza me gamua, me ataghizɨ, me pura ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn iti, ezɨ me e givesi.” Kɨ kamaghɨn me mɨgeima, gumazir dapaniba nɨmɨra ikia akatam ikarazir puvatɨ.
\p
\v 9 Kɨ ghaze, “Arazir ia amizim, derazir puvatɨ. Ia Godɨn atiating egh an apengan ikɨva, arazir aghuibar gɨn mangɨ. Ia kamaghɨn damutɨ, en apaniba dɨbovir akabav kɨman koghɨva, en araziba dɨkabɨnan kogham. 
\v 10 Kɨ uan adarazi ko uan ingangarir gumaziba, e gumazamizir kaba ataghizɨ, me pura e da dagɨaba inigha, tuavir kamɨn dagheba ko dagɨaba ini. Kamaghɨn amizɨ, me ua da ikarvaghsɨ me mɨkɨman kogham. 
\v 11 En dagɨaba me ua da ikarvaghan markɨ. Me wit ko olivɨn borem ko wainɨn dɨpaba, kar me e da inizir biziba, me ua da ikarvaghan markɨ. Eghtɨ, men nguaziba ko wainɨn azeniba ko olivɨn azeniba ko dɨpenir ia me da iniziba, ia ua me danɨng.”
\p
\v 12 Ezɨ gumazir dapaniba ghaze, “E nɨ mɨkemezɨ moghɨn damu men biziba me danigh, ua me da bizitam inian kogham.”
\p Ezɨ kɨ ofa gamir gumazibar diazɨ, me izi. Ezɨ kɨ ghaze, “Ia gumazir dapaniba, ofa gamir gumazibar damazimɨn akar gavgavir kam akɨrigh, akar ia amizir kam deravɨra an gɨn mangɨ.” Ezɨ me akar gavgavim akɨri.
\p
\v 13 Ezɨ kɨ uan ivariam gikezir inim fɨrigha a guraguraghizɨ an itir biziba ire. Ezɨ kɨ ghaze, “Gumazitam uan akar dɨkɨrɨzimɨn gɨn mangan koghtɨ, God an dɨpenimɨn biziba ko an ingangarimɨn dagheba sara, a da guragureghtɨ, a inir kamɨn mɨn pura ikiam. Mati kɨ inir kam guraguraghizɨ a pura iti moghɨn, gumazir kam biziba puvatɨgh pura ikiam.”
\p Ezɨ gumazamiziba bar kamaghɨn mɨgei, “Bar guizbangɨra,” egha me Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe. Egha gɨn me akam akɨrizɨ moghɨn me deravɨra bizir kabagh ami.
\s Nehemia uabɨra uabɨn akurvaghasa nɨghnɨzir puvatɨ
\p
\v 14 Kɨ 12plan azenibar Judan gavmanɨn faragha zuir gumazir dapanimɨn iti. Ezɨ dughiar kamɨn, Atrivim Artaserksis 20plan azenibar atrivimɨn ikia ghua, 32plan azenibar oto. Ezɨ azenir kabar kɨ uan adarazi ko e dagɨar atrivim daghebagh ivezasa anɨngiziba inizir puvatɨ. 
\v 15 Gavmanɨn faragha zuir gumazir dapaniba, me nan faragha otogha gumazamiziba osɨmtɨziba me ganɨdi. Me, dughiaba bar dagheba ko wainɨn dɨpaba ko 40plan silvan dagɨaba, me dama da isi. Ezɨ uaghan men ingangarir gumaziba gumazamiziba dɨkabɨri. Ezɨ, kɨ Godɨn atiatia an apengan iti, kamaghɨn amizɨ kɨ arazir kam damuan aghua.
\p
\v 16 Egha kɨ uan adarazi ko, nguazitam givezezir puvatɨ. Kɨ uan gavgavibar da isa, ingangarir gumazibar akuragha, Jerusalemɨn dɨvazimɨn ingari. Ezɨ nan dɨpenimɨn ingarir gumaziba uaghan, ingangarir gumazibar akurvagha dɨvazimɨn ingari.
\p
\v 17 Dughiaba bar 150plan gumaziba iza nan dɨpenimɨn dagheba api. Kar gumazir dapaniba ko Judabar gumazamiziba. Ezɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba men gara, uaghan iza nan dɨpenimɨn dagheba api. 
\v 18 Ezɨ kɨ isair gumazibav gɨa ghaze, Dughiaba vaghvagh ia bulmakaun vamɨra ko, 6plan sipsipɨn igiar aghuiba ko, tuarir avɨriba ia dav sogh isam. Egh ia dughiar 10plan vaghvagh wainɨn dɨpar avɨriba inigh izɨ. Kɨ fo, Judan gumazamizir avɨriba osɨmtɨzir ekiam iti. Kamaghɨn amizɨ, gumazir dapanim na ganɨngizir dagheba givezamin dagɨaba, kɨ me dama da inian aghua. Kɨ uabɨ uan dagɨabar daghebagh ivesi.
\p
\v 19 O God, kɨ nɨn azangsɨsi, nɨ arazir aghuir kɨ gumazamizir kabagh amizir kam gɨnɨghnɨgh deraghvɨra na damu.
\c 6
\s Gumazir maba Nehemia gasɨghasɨghasa akam akɨri
\p
\v 1 Ezɨ Senbalat, Tobia, Arebian gumazim Gesem ko en apanir igharazir maba orazi, e dɨvazim agɨvagha an tiar akaba tɨghar dar ingar, dar danganiba dar arɨgham. 
\v 2 Kamaghɨn amizɨ Senbalat ko Gesem me na bagha akam amaga ghaze, nɨ izɨ Onon Danganir Zarimɨn nguibar mamɨn ga bativam. Ezɨ kɨ fo, aning na gifaragh na gasɨghasɨghasa. 
\v 3 Egha kɨ aning bagha akam amaga ghaze, kɨ ingangarir bar ekiar mam gami, kamaghɨn amizɨ, kɨ izeghan kogham. Kɨ guan gansɨ pura ingangarim ateghtɨ, ingangarir gumaziba ti ingangarim ategh egh ingarighan kogham. Bar puvatɨgham.
\p
\v 4 Ezɨ me mɨgɨrɨgɨar kamra 4plan dughiabar na bagha anemada. Ezɨ kɨ uaghan amizir mɨgɨrɨgɨar kamra me bagha anemadi.
\p
\v 5 Ezɨ Senbalat namba 5ɨn dughiamɨn ua na bagha akɨnafarim osirigha, uan ingangarir gumazim ganɨngizɨ an a inigha na bagha ize. Dughiar kamɨn, an akɨnafarir kam, bizitamɨn a noghezir puvatɨ, a pura na bagh anemada. 
\v 6 Akɨnafarir kam kamaghɨn mɨgei:
\b
\pm “Kɨ Senbalat, kɨ Gesem barazima, a kamaghɨn mɨgei, en boroghɨn itir gumazir maba mɨgɨrɨgɨar mam gamizɨ an oto. Mɨgɨrɨgɨar kam kamakɨn: Nɨ ko Judan gumazamiziba atrivimɨn apengan ikian aghuagha, uari baghvɨra gumazir dapanim amɨseveghtɨ a mɨsoghasa. Bizir kam bagha ia dɨvazimɨn ingari. Egh nɨ uabɨ uabɨ damigh atrivimɨn otoghasava ami. 
\v 7 E orazi, Nɨ Godɨn akam inigha izir gumazibav mɨkemezɨ me Jerusalemɨn akam akun mɨkɨm suam, Judaba atrivir mam iti. Kɨ akavsiar kamɨn mɨngarim gɨfoghasa, kamagh ifonge. Kɨ foghtɨ, atrivim uabɨ akar me nɨ mɨkemezir kam baregham. Kamaghɨn amizɨ, ga uaning akuvagh mɨgɨrɨgɨam akɨrigham.”
\b
\p
\v 8 Ezɨ kɨ an akɨnafarim ikaragha ghaze, “Nɨ osirizir akaba guizbangɨn akaba puvatɨ. Nɨ uan nɨghnɨzimɨn da osiri.”
\p
\v 9 Kɨ fo, me atiatim e danɨngtɨ e ingangarim ategh anegɨvaghan koghasa, me akar kam gami. Egha kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn azai, “Kɨ fo Nɨrara gavgavim na danɨngtɨ, kɨ ingangarim damuam.”
\p
\v 10 Egha gɨn kɨ ghua Semaian gari, a Delaian otarim, Mehetabelɨn igavatarim, a uan dɨpenim ateghan kogham. Egha a kamaghɨn na mɨgei, “Ga fo, apaniba dɨmagarimɨn izɨ nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremegham. Kamaghɨn, ga mangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn Anogoroghezir Danganimɨn mangɨ modogh, tiar akaba aseka.”
\p
\v 11 Ezɨ kɨ an akam ikaragha ghaze, “Kɨ, atiatia ara modir gumazim puvatɨ. Kɨ uabɨn akurvaghsɨ arɨmangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn modoghan kogham. Bar puvatɨ.”
\p
\v 12 Egha gɨn kɨ nɨghnɨgha ghua, egha kamaghɨn fo, Ikiavɨra Itir God akar kam Semaia ganɨngizir puvatɨ. Guizbangɨra, Tobia ko Senbalat mɨgɨrɨgɨar kam damuasa a givese. 
\v 13 Aning nɨghnɨgha ghua ghaze, Semaia akam na danɨngtɨ, kɨ mangɨ Dɨpenir kamɨn itir Anogoroghezir Danganimɨn mangɨ arazir kuram damuam. Guizbangɨra, me nan ziam gasɨghasɨgh aghumsɨzim na danɨngasa, a givese.
\p
\v 14 Dughiar kamɨn, kɨ God ko mɨgɨa ghaze, “O God, nɨ nan God, nɨ Senbalat ko Tobia na gamizir arazim gɨnɨghnɨgh, ivezir kuram isɨ aning danɨngigh. Ezɨ uaghan akam inigha izir amizim Noadia ko akam inigha izir gumazir igharaziba, me atiatir nɨghnɨzibar na damuasava ami, kamaghɨn nɨ men arazim gɨnɨghnɨgh ivezir kuram isɨ me danɨngigh.”
\s Dɨvazir mɨtiar bar gavgavimɨn ingangarim gɨfa
\p
\v 15 E 52plan dughiabar ingara zuima, Elulɨn iakɨnimɨn an dughiar 25plan otozɨma, Jerusalem avɨnizir dɨvazir mɨtiar gavgavimɨn ingangarim gɨfa. 
\v 16 Ezɨ kantrin en boroghɨn itiba ko en apaniba orazi, e dɨvazimɨn ingangarim agɨfa. Egha me fo, en God en akurazɨ e ingangarir kam gami. Me uaghan fo, arazir kurar me e damuamiba bangɨn, men ziaba gumazir igharazibar damazimɨn irezɨma me aghumsɨgha atiati. 
\v 17-18 Dughiar kam, Judan gumazir dapanir Jerusalemɨn itir maba, Tobia ko navir vamɨra iti. Tobia faragha Sekanian guivimɨn iti, Sekania an Aran otarim. Ezɨ uaghan Tobian otarim Johanan, a faragha Mesulamɨn guivimɨn iti, Mesulam a Berekian otarim. Kamaghɨn amizɨ, dughiar e dɨvazimɨn ingarimɨn, gumazir dapanir kaba Tobian akurvaghasa, a bagha akɨnafariba osirigha, a bagha da amadima, a me ikarvagha akɨnafariba me bagha da amadi. 
\v 19 Ezɨ dughiar maba gumazir dapanir kaba iza, Tobian arazir aghuimɨn gun na mɨgei. Egha gɨn kɨ me mɨgeir akaba inigha ghua Tobia mɨgei. Ezɨ Tobia atiatim na danɨngasa akɨnafarir kaba osiravɨra iti.
\c 7
\p
\v 1 Datɨrɨghɨn dɨvazimɨn ingangarim gɨvazɨma, e an tiar akaba dar danganibar da arɨgha, uaghan Jerusalemɨn tiar akabar ganamin gumaziba mɨsefe. Egha e uaghan Livain gumaziba ko gumazamizir Godɨn ziam fɨva, ighiabar amuamiba sara mɨsevegha, ingangarim isa me ganɨngi. 
\v 2 Egha kɨ Jerusalemɨn ganamin gumazir pumuning amɨsefe. Gumazir mam, a nan aveghbuam Hanani, ezɨ mav Hanania a mɨdorozir gumazibar faragha zuir gumazim. Hanania gumazir bar aghuim, a guizbangɨra Godɨn atiatia an apengan itima, an araziba gumazir igharazibar arazibagh afira. 
\v 3 Ezɨ kɨ aning mɨgɨa ghaze, “Gua Jerusalemɨn tiar akaba bar mɨzaraghara da kuan markɨ. Gua mɨzuam mangɨtɨ aruem anaboghtɨ ia da kuigh. Eghtɨ nguibamɨn garir gumaziba guaratɨzibar ingangarim gɨvaghtɨ, me tiar akaba pamtemɨn da asegh, egh ainɨn igugunir ruariba dav kɨnigh. Egh bizibar gansɨ uaghan Jerusalemɨn gumazitaba amɨsefegh. Egh ua gumazitaba amɨseveghtɨ, me uaghan uan dɨpenibar boroghɨn dɨvazimɨn gan.”
\s Israelian ua Jerusalemɨn  // izezibar dɨbobonim
\r (Esra 2:1-70)
\p
\v 4 Jerusalemɨn nguibam, a nguibar bar ekiam. Ezɨ gumazamizir avɨriba an itir puvatɨ. Egha me uaghan an aven dɨpenir avɨriba tɨghar dar ingaram. 
\v 5 Kamaghɨn amizɨ, God nɨghnɨzim na ganɨngizɨ, kɨ gumazir dapaniba ko gavmanɨn ingarir gumaziba ko gumazamiziba bar me akuvagh men ziaba akɨnafarimɨn da osirigham. Kɨ kamaghɨn damuasava amua faragha, Babilon ategha ua Judan izezibar ziabar ganasa, men ziaba itir akɨnafarim buri. Egha a batogha ziar kabar api:
\b
\pm
\v 6 Bar fomɨra Atrivim Nebukatnesar Israelian avɨriba inigha Babilonɨn kalabus gatɨ. Ezɨ me azenir avɨribar kalabusɨn iti. Egha gɨn gumazamizir avɨrim Babilon ategha iza, Jerusalem ko Judan danganir mabar iti. Me vaghvagha ua uan inazir afeziabar nguazibar iti. 
\v 7 Babilon ategha ua izezibar gumazir dapanibar ziabar kara: Serubabel, Josua, Nehemia, Asaria, Ramia, Nahamani, Mordekai, Bilsan, Misperet, Bikvai, Nehum, ko Bana.
\b
\p Israelian anababar adarazir kalabus ategh uamategh Jerusalemɨn mangamiba, men ziaba ko men dɨbobonim kara.
\p
\v 8-25 Israelian anababar ikɨziba, me Babilonɨn nguibam ategha uamategha uan nguibamɨn izeziba, men ziaba ko men dɨbobonibar kara:
\b
\li Parosɨn ovavir boribar gumaziba, men dɨbobonim 2,172ɨn tu.
\li Ezɨ Sefatian ovavir boribar gumaziba, 372.
\li Ezɨ Aran ovavir boribar gumaziba, 652.
\li Ezɨ Pahatmoapɨn ovavir boribar gumaziba, 2,818. (Me Jesua ko Joapɨn ikɨzimningɨn ovavir boriba.)
\li Ezɨ Elamɨn ovavir boribar gumaziba, 1,254.
\li Ezɨ Satun ovavir boribar gumaziba, 845.
\li Ezɨ Sakain ovavir boribar gumaziba, 760.
\li Ezɨ Binuin ovavir boribar gumaziba, 648.
\li Ezɨ Bebain ovavir boribar gumaziba, 628.
\li Ezɨ Asgatɨn ovavir boribar gumaziba, 2,322.
\li Ezɨ Adonikamɨn ovavir boribar gumaziba, 667.
\li Ezɨ Bikvain ovavir boribar gumaziba, 2,067.
\li Ezɨ Adinɨn ovavir boribar gumaziba, 655.
\li Ezɨ Aterɨn ovavir boribar gumaziba, 98. (An ziar mam, Hesekia.)
\li Ezɨ Hasumɨn ovavir boribar gumaziba, 328.
\li Ezɨ Besain ovavir boribar gumaziba, 324
\li Ezɨ Haripɨn ovavir boribar gumaziba, 112.
\li Ezɨ Gibeonɨn ovavir boribar gumaziba, 95.
\b
\m
\v 26-38 Kar Judan nguibabar ziaba, gumazir uamategha Judan izeziba, men inazir afeziaba nguibar kaba fomɨra dar ike, ezɨ men ovavir boriba datɨrɨghɨn uamategha izegha dagh apia. Nguibabar ziaba ko gumazibar dɨbobonibar kara:
\b
\li Betlehem ko Netofan nguibamningɨn gumaziba, 188.
\li Ezɨ Anatotɨn nguibamɨn gumaziba, 128.
\li Ezɨ Bet Asmavetɨn nguibamɨn gumaziba, 42.
\li Ezɨ Kiriat Jearimɨn nguibam ko Kefiran nguibam ko Berotɨn nguibamɨn gumaziba, 743.
\li Ezɨ Rama ko Geban nguibamningɨn gumaziba, 621.
\li Ezɨ Mikmasɨn nguibamɨn gumaziba, 122.
\li Ezɨ Betel ko Ain nguibamningɨn gumaziba, 123.
\li Ezɨ Nebon igharazimɨn nguibamɨn gumaziba, 52.
\li Ezɨ Elamɨn igharazimɨn nguibamɨn gumaziba, 1,254.
\li Ezɨ Harimɨn nguibamɨn gumaziba, 320.
\li Ezɨ Jerikon nguibamɨn gumaziba, 345.
\li Ezɨ Lot ko Hadit ko Onon nguibabar gumaziba, 721.
\li Ezɨ Senan nguibamɨn gumaziba, 3,930.
\b
\m
\v 39-42 Kar ofa gamir gumazibar ikɨzir uamategha Jerusalemɨn ghueziba, men gumazibar ziaba ko men dɨbobonibar kara:
\b
\li Jedaian ikɨzim, men inazir afeziam Jesua, an gumaziba, 973.
\li Ezɨ Imerɨn ikɨzimɨn gumaziba, 1,052.
\li Ezɨ Pasurɨn ikɨzimɨn gumaziba, 1,247.
\li Ezɨ Harimɨn ikɨzimɨn gumaziba, 1,017.
\b
\m
\v 43-45 Ezɨ Livain anabamɨn adarazir uamategha Jerusalemɨn ghueziba, men ziaba ko men dɨbobonibar kara:
\b
\li Jesuan ikɨzim ko Katmielɨn ikɨzimɨn gumaziba, 74. (Ikɨzir kamningɨn inazir afeziam, Hodavia.)
\li Ezɨ Godɨn Dɨpenimɨn onger akabar faragha zuir gumaziba, 148. (Ikɨzir kamɨn inazir afeziam, Asap.)
\li Ezɨ Godɨn Dɨpenimɨn tiar akar ekiamɨn garir gumaziba, men ikɨzibar gumaziba, 138. (Men inazir afeziabar ziabar kara: Salum, ko Ater, Talmon, Akup, Hatita, ko Sobai.)
\b
\m
\v 46-56 Ezɨ Godɨn Dɨpenimɨn ingangarir gumazir uamategha Jerusalemɨn ghueziba, men ikɨzibar ziabar kara:
\b
\li Siha ko Hasufa, Tabaot,
\li Keros, Sia, Padon ko,
\li Lebana, Hagaba, Salmai ko,
\li Hanan, Gidel, Gahar ko,
\li Reaia, Resin, Nekoda ko,
\li Gasam, Usa, Pasea ko,
\li Besai, Meunim, Nefusesim ko,
\li Bakbuk, Hakufa, Harhur ko,
\li Baslut, Mehida Harsa ko,
\li Barkos, Sisera, ko Tema ko,
\li Nesia ko Hatifa.
\b
\m
\v 57-59 Ezɨ Solomonɨn ingangarir gumazibar ovavir boribar ziabar kara, me uaghan uamategha Jerusalemɨn ghue:
\b
\li Me Sotai ko Soferet ko Perida
\li Jala, Darkon, Gidel ko,
\li Sefatia, Hatil, Pokeret, Hasebaim ko Emon.
\b
\p
\v 60 Godɨn Dɨpenimɨn ingarir gumazibar ovavir boriba, ko Solomonɨn ingangarir gumazibar ovavir boriba, men dɨbobonim kara, 392.
\p
\v 61-62 Ezɨ Delaian ikɨzim, ko Tobian ikɨzim, ko Nekodan ikɨzim, men gumazibar dɨbobonim, 642. Men nguibabar kara: Telmela, ko Telharsa, Kerup, Adon ko Imer. Gumazir kaba uari uan inazir afeziabar ziabagh fozir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, me deravɨra gumazir dapanibar uari akaghan kogh suam, me guizbangɨra Israelian adarasi, o puvatɨ.
\p
\v 63-64 Ezɨ ofa gamir gumazibar ikɨzir kaba, me ziaba itir akɨnafarimɨn aven gara, dar tongɨn uan inazir afeziabar ziaba buria dar apizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, me deragha uarigh fozir puvatɨ, me guizbangɨra ofa gamir gumaziba, o puvatɨ. Men ziabar kara, Habaia, Hakos, ko Barsilai. Barsilain ikɨzimɨn inazir afeziam fomɨra Gileatɨn Distrighɨn Barsilain ikɨzir igharazimɨn amizimɨn ike. Egha gumazir kam, uan amuimɨn afeziamɨn ziam ini. Gumazir 3plan kabar ikɨziba, uan inazir afeziatamɨn ziatamɨn apizir puvatɨzɨ, gumazir dapaniba ghaze, me ofa gamir gumaziba puvatɨ, me pura gumazir kɨnibar mɨn iti. 
\v 65 \x - \xo 7:65 \xo*\xt Godɨn Araziba 33:8\xt*\x*Ezɨ Judan gavmanɨn gumazir ekiam God bagha ofa gamir daghebar aman men anogoroke. A ghaze, me pura ikɨ mangɨtɨ ofa gamir gumazitam otogh, Godɨn ifongiam gɨfoghsɨ, Urim ko Tumimɨn dagɨamningɨn satu gikararang egh suam, me guizbangɨra ofa gamir gumaziba, o puvatɨ.
\b
\m
\v 66-69 Israelian gumazir uamategha ghueziba bar moghɨra, men dɨbobonim 42,360ɨn tu.\f + \fr 7:66-69 \fr*\ft Mɨgɨrɨgɨar otevir kamɨn akar mam datɨrɨghɨn Hibrun akamɨn itir puvatɨ. Ezɨ e garima, mɨgɨrɨgɨar kam mati Esra 2:66-67ɨn voroghɨra ghu. Kamaghɨn ami, fofozir gumaziba ghaze, a ti fomɨra ikegha datɨrɨghɨn itir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\li Ezɨ men ingangarir gumaziba ko men ingangarir amizibar dɨbobonim, 7,337.
\li Ezɨ men onger akabar faragha zuir gumazamizibar dɨbobonim, 245.
\li Ezɨ hoziaba, 736.
\li Ezɨ kamelba, 435.
\li Ezɨ donkiba, 6,720.
\li Ezɨ donkin apuriba ko hoziar amebaba uarir ikia otezir nguziba, me mul dagh arɨsi, egha me 245plan mulba inigha ize.
\b
\p
\v 70-72 Egha Israelia iza Godɨn Dɨpenimɨn otivigha, men gumazir dapanir maba, Godɨn Dɨpenim uam an ingarasa uan biziba isa, ofan mɨn puram akurvaghasa ada anɨngi. Me danganir Godɨn Dɨpenim fomɨra itimɨn an ingaram. Gavmanɨn faragha zuir gumazim gol anɨngi, an osɨmtɨzim 8 kilogremɨn tu. Egha 50plan itarir golba, ko 530plan ofa gamir gumazibar korotiaba anɨngi. Ezɨ ikɨziba bar vaghvagha men gumazir dapaniba, 168 kilogrem gol, ko 1,250 kilogrem silva, da anɨngi. Ezɨ gumazamizir igharaziba, 168 kilogrem gol, ko 140 kilogrem silva ko 67plan ofa gamir gumazibar korotiaba anɨngi.
\p
\v 73 \x - \xo 7:73 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 9:2; Nehemia 11:3\xt*\x*Ezɨ ofa gamir gumaziba ko, Livaiba, ko Godɨn Dɨpenimɨn tiar akar ekiamɨn garir gumaziba ko, Godɨn Dɨpenimɨn onger akabar faragha zuir gumazamiziba, ko Godɨn Dɨpenimɨn ingarir gumaziba, ko Israelian gumazamizir igharaziba, me bar moghɨra uan nguibar men inazir afeziaba fomɨra inigha apiazibaram apiaghav iti.
\p Ezɨ dughiar kamɨn, iakɨnir namba 7 oto.
\c 8
\ms Esra Godɨn ziam famin arazibar gumazamizibar akurvasi
\mr (Sapta 8--10)
\s Esra Moses Osirizir Arazibar Akɨnafarim gumazamiziba bagha a dɨbori
\p
\v 1-2 Iakɨnir namba 7ɨn an dughiar faragha zuimɨn, Israelian gumazamiziba bar Jerusalemɨn nguibamɨn iza, Dɨpaba Isir Tiar Akamɨn uari akuvir danganimɨn uari akufi. Egha Moses Osirizir Arazibar Akɨnafarim inigh izasa ofa gamir gumazim Ezra, an azai. A Judan Arazibagh fozir gumazibar mav. Akar kam fomɨra Ikiavɨra Itir God Israelia bagha a isa Moses ganɨngizɨ, an an osirizɨ an akɨnafarimɨn iti. Dughiar kamɨn, gumazamiziba ko borir akaba baraghamin fofozim itiba, me bar foghasa iza uari akufa. Ezɨ Esra Akɨnafarir Kam inigha me uari akuvi naghɨn ghu.
\p
\v 3 Egha a bar mɨzaraghara, me Dɨpaba Isir Tiar Akamɨn boroghɨn tugha, gumaziba ko amiziba ko boriba bagha akar kam dɨbora ghua aruer arɨzimɨn tu. Ezɨ me kuariba arigha Moses Osirizir Akar Gavgavibar Akɨnafarir kam barasi.
\p
\v 4 Me faragha ter ararir maba inigha Esra tuiv akam dɨponasa osazarir mamɨn ingari. Kamaghɨn amizɨma Esra datɨrɨghɨn a gisɨn tugha akam dɨponasa. Dughiar kamɨn, gumazir maba an agharir guvimɨn tuivighav iti, men ziabar kara: Matitia, Sema, Anaia, Uria, Hilkia, ko Masea. Ezɨ igharazir maba an agharir kɨriamɨn tuivighav iti, men ziabar kara: Pedaia, Misael, Malkia, Hasum, Hasbadana, Sekaraia, ko Mesulam.
\p
\v 5 Osazarir a tuzir kam, a mong pɨn iti, eghtɨ gumazamiziba deragh an gantɨ, an akar kam dɨponam. Me an garima, an Akɨnafarim tuima, me bar moghɨra dɨkavigha tuifi. 
\v 6 Ezɨ Esra ghaze, “E Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fam. A Godɨn Bar Gavgavir Ekiam Itim.”
\p Ezɨ me bar aghariba fegha ghaze, “Bar guizbangɨra! Bar guizbangɨra.” Egha me iteviba apɨrigha dapaniba avigha guaba nguazimɨn akuigha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe.
\p
\v 7 Egha me ua tuivima, Esra akar kam dɨbora an gun me mɨgeima, Livaiba akar kamɨn mɨngarimɨn gun me geghari. Livaibar ziabar kara: Jesua, Bani, Serebia, Jamin, Akup, Sabetai, Hodia, Masea, Kelita, Asaria, Josabat, Hanan, ko Pelaia.
\p
\v 8 Ezɨ Esra Godɨn Akɨnafarir kam a dɨbori, ezɨ Livaiba aghumra akam gighɨ an mɨngarim abɨghtɨ, gumazamiziba fogham.
\p
\v 9 Gumazamizir kaba Akɨnafarir kamɨn aven itir akam baregha, men naviba bɨghizɨ me aziava arai. Ezɨ gavmanɨn faragha zuir gumazim Nehemia ko, ofa gamir gumazim Esra ko, Livain anabamɨn gumazir men sure gamiba, me gumazamizibav gɨa ghaze, “Kar Ikiavɨra Itir God, ian God, a baghavɨra itir dughiar ekiam. Kamaghɨn amizɨ, ia naviba osemegh arangan markɨ.”
\p
\v 10 “Ia uan dɨpenibar mangɨ, isar ekiabar amu asɨzir aghuiba ko wainɨn isɨngtɨzim amɨ. Egh daghetaba ko wainɨn taba isɨ gumazir dagheba puvatɨzibar anɨng. Kar Ikiavɨra Itir Godɨn dughiar ekiam, kamaghɨn ian naviba osɨman markɨ. Ikiavɨra Itir God bagha bar akongezir arazim, a gavgavim ia danɨngam.”
\p
\v 11 Ezɨ Livaiba gumazamizibar tongɨn aruava, me mɨgɨa navir amɨrizim me ganɨdi. Me ghaze, “Kar Godɨn dughiar ekiam. Kamaghɨn, ia naviba osɨman markɨ, egh nɨmɨra ikɨ navir amɨrizim ikɨ.”
\p
\v 12 Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba uan dɨpenibar ghuegha, apava wainɨn dɨpaba apava, bar akuegha egha dagher naba isa gumazir dagheba puvatɨzibagh anɨdi. Me datɨrɨghɨn Godɨn Akamɨn mɨngarir kam gɨfo, egha me bizir kabagh ami.
\s Averpenibar Ikiamin Dughiar Ekiam
\p
\v 13 Amɨmzaraghan, Israelian ikɨziba bar dar gumazir dapaniba ko ofa gamir gumaziba ko Livaiba, me Godɨn Arazibar aven Akar Gavgavibar mɨngarim gɨfoghasa Esra bagha zui. 
\v 14 Ikiavɨra Itir God fomɨra Israelia bagha uan Araziba isa Mosesɨn agharim gatɨzɨ, ana da osiri. Me datɨrɨghɨn Moses Osirizir Arazibar gari, akar mam an aven iti. Akar kam kamaghɨn, iakɨnir namba 7 otoghtɨ, dughiar kam otoghtɨ Israelia bar averpenibar aven ikɨ, egh Averpenibar Ikiamin Dughiar Ekiam damuam. 
\v 15 \x - \xo 8:15-16 \xo*\xt Ofa Gami 23:33-43; Godɨn Araziba 16:13-15\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, me Jerusalem ko nguibar igharazibar gumazamiziba bagha akam amaga ghaze, “Ia mɨghsɨabar mangɨ olivɨn temebar aghariba ko dar dafariba ko ter guar avɨrir dafarir avɨriba itiba inigh izɨ uari bagh averpenibar ingar. Ia Moses Osirizir Arazibar aven akar kamɨn gɨn mangɨ bizir kabar amu.”
\p
\v 16 Ezɨ gumazamiziba ghua ter dafariba inigha iza uan averpenibar ingari. Marazi uan dɨpenir siriar baravibagh isɨn dar ingari, ezɨ marazi uan dɨpeniba avɨnizir dɨvazibar aven dar ingari, ezɨ marazi Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven dar ingari, ezɨ marazi Dɨpaba Isir Tiar Akam ko Efraimɨn Tiar Akam boroghɨn uari akuva itir danganibar dar ingari. 
\v 17 Gumazamizir Babilon ategha uan nguibamɨn izeziba, me bar uari bagh averpenibar ingara egha dar iti. Bar fomɨra Nunɨn otarim Josuan dughiamɨn, Israelia kamagh garir averpenibar ingarigha, dar aven ikia isar kam gami. Ezɨ Josua aremezɨma, me gɨn arazir kam uam a gamir puvatɨ. Israelia datɨrɨghɨn uam arazir kam gamua men naviba bar akonge.
\p
\v 18 Egha me 7plan dughiabar isar kam gami, an dughiar farazimɨn ikegha ghua dughiar abuananamɨn, Esra Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn aven akaba dɨbori. Ezɨ dughiar namba 8 otozɨ, me uari akuvagha dughiar kaba agɨvasa, Godɨn ziar ekiam fe, mati bizir a damuasa mɨkemezɨ mokɨn.
\c 9
\s Gumazamiziba uan arazir kurabar gun mɨgei
\p
\v 1 Ezɨ iakɨnir kamra, an dughiar 24ɨn, Israelia uari akufi. Egha me kamaghɨn uari Godɨn akakaghasa, me guizbangɨra uan arazir kuraba bagha osemegha, dagheba ataki. Egha azirakar korotiar bɨbɨziba aghuigha, nguazir mɨneziba isa uan dapanibar da kavamadi, egha tuavir kamɨn, me Godɨn akaghasa, me bar oseme. 
\v 2 Israelian gumazamizir kaba Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ko pozir arazim ategha gɨfa. Egha me tuiva uan arazir kuraba ko uan inazir afeziabar arazir kuraba sara gun mɨgei. 
\v 3 Gumazir maba 3plan auan tuivigha Ikiavɨra Itir Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn akaba dɨbori, a men God. Ezɨ gumazamizir kaba kuariba arigha da barasi. Egha gɨn, me ua 3plan auan, uan arazir kurabar gun God mɨgɨa, an ziam fe. A men Ikiavɨra Itir God.
\p
\v 4 Livaiba akam akurir dakozimɨn ghuavanadir adɨdiamɨn tuivighav ikiava, akam akura pamtemɨn Ikiavɨra Itir God, men Godɨn dɨa an azangsɨsi. Men ziabar kara: Jesua, Bani, Katmiel, Sebania, Buni, Serebia, ko Banin igharazim ko Kenani. 
\v 5 Livain marasi, men ziabar kara: Jesua, Katmiel, Bani, Hasapnea, Serebia, Hodia, Sebania, ko Petahia, me Ikiavɨra Itir God ko mɨkɨmasa gumazamizibav gɨa ghaze, “Ia dɨkavigh Godɨn ziam fɨ, a ian Ikiavɨra Itir God, e zurara an ziam fɨ mamaghɨra ikiam.”
\s Gumazamiziba uan arazir kuraba gɨn amangasa God ko mɨgei
\p
\v 6 Gumazamiziba kamaghɨn God ko mɨgɨa ghaze:
\b
\pi “Nɨ uabɨra nɨ Ikiavɨra Itir God. Nɨ overiam ko mɨkoveziba ko nguazim ko ongarim ko bizir bar adar itiba, nɨ bar dar ingari. Nɨ angamɨra itir ikɨrɨmɨrim bar dagh anɨngi. Nɨn Nguibamɨn itir enselba iteviba apɨra nɨn ziam fe.
\pi
\v 7 \x - \xo 9:7 \xo*\xt Jenesis 11:31; 12:1; 17:5\xt*\x*“O God, nɨ Ikiavɨra Itir God, Abram Babilonɨn kantrin itir nguibam, Urɨn itima, nɨrara a inigha kagh ize. Egha nɨ ziar kam Abraham a gatɨ. 
\v 8 \x - \xo 9:8 \xo*\xt Jenesis 15:18-21\xt*\x*Nɨ an navim ko nɨghnɨzimɨn ganigha fo, a nɨ baghavɨra iti. Kamaghɨn amizɨ, nɨ a ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua ghaze, Nɨ nguazir kam a danɨngam, kar Kenania ko Hitia ko Amoria ko Peresia ko Jebusia ko Girgasian nguazim. Nɨ ghaze, Nguazir kam, nɨ a bagha inabazir nguazim, eghtɨ an ovavir boriba an ikiam. Nɨn araziba bar dera, eghtɨ nɨ uan akar dɨkɨrɨzir kam abɨghan kogham. Kamaghɨn nɨ uan akar dɨkɨrɨzimɨn gɨn ghu.
\pi
\v 9 \x - \xo 9:9 \xo*\xt Ua Me Ini 3:7; 14:10-12\xt*\x*“Nɨ fomɨra en inazir afeziaba Isipɨn kantrin itir dughiam, me osɨmtɨzir ekiabar aven itima, nɨ men gari. Ezɨ me Isip ategha Ongarir Aghevimɨn otozir dughiam, me uarir akurvaghasa nɨn arai, ezɨ nɨ men ararem baraki. 
\v 10 \x - \xo 9:10 \xo*\xt Ua Me Ini 7:8--12:32\xt*\x*Nɨ fo, Isipia nɨn gumazamiziba abɨnigha paza me gami. Kamaghɨn, nɨ mirakelɨn gavgavibagh amua Isipian atrivim ko gavmanɨn ingangarir gumaziba ko an kantrin itir gumazamiziba, nɨ uan gavgavir ekiam men akakasi. Me dughiar kamɨn ziar ekiam nɨ ganɨga iza datɨrɨghɨn oto. 
\v 11 \x - \xo 9:11 \xo*\xt Ua Me Ini 14:21-29; 15:1; 15:4-5; 15:10\xt*\x*Nɨ mɨkemezɨ, ongarim bigha akuar pumuningɨn irɨzɨ, nguazir mɨdiarir tuavim otozɨ nɨn gumazamiziba ghua vongɨn oto. Ezɨ Isipɨn mɨdorozir gumaziba nɨn gumazamizibar agɨragha zuima, nɨ ongarir bar konim gamizɨ, a me avarazɨ me dagɨabar mɨn iraghue. 
\v 12 \x - \xo 9:12 \xo*\xt Ua Me Ini 13:21-22\xt*\x*Ezɨ aruebar nɨ ghuariar ruarir ekiamɨn ikia zuima, me nɨn gɨn zui. Ezɨ dɨmagaribar nɨ avimɨn aven ikia zuima, nɨn angazangarim tuavim men akakazima me zui.
\pi
\v 13 \x - \xo 9:13-14 \xo*\xt Ua Me Ini 19:18--23:33\xt*\x*“Me Sainain Mɨghsɨamɨn otozɨ, nɨ uan Nguibamɨn ikegha me bagha izaghira me mɨgei. Egha bizir nɨ damuasa mɨkemeziba ko, Guizɨn Araziba ko, arazir nɨ ifongeziba ko, Akar Gavgaviba me ganɨngi. 
\v 14 Nɨ men sure gamua ghaze, Sabat, kar nan dughiamra. Egha nɨ uan Akar Gavgaviba ko arazir nɨ ifongeziba ko, nɨn Araziba, nɨ da isa uan ingangarir gumazim Moses ganɨngi, ezɨ a gumazamizibagh anɨngi.
\pi
\v 15 \x - \xo 9:15 \xo*\xt Ua Me Ini 16:4-15; 17:1-7; Dɨboboniba 20:7-13; Godɨn Araziba 1:8; 1:21\xt*\x*“Ezɨ gɨn mɨtiriam men azima, nɨ uan Nguibamɨn daghem me ganɨdima, me anepi. Ezɨ kuarim men pɨrima, nɨ dagɨamɨn otivir dɨpam me ganɨdima, me anepi. Ezɨ nguazir kam, nɨ fomɨra me danɨngasa akam akɨrizim, nɨ datɨrɨghɨn me mɨgɨa ghaze, me an aven mangɨ nguazir kam inigh a gativagham.
\pi
\v 16 \x - \xo 9:16-17 \xo*\xt Dɨboboniba 14:1-4; Godɨn Araziba 1:26-33\xt*\x*“Ezɨ en inazir afeziaba, nɨn akaba baraghizir puvatɨgha, uari fa nɨn akam batogha, an gɨn zuir puvatɨ. 
\v 17 \x - \xo 9:17 \xo*\xt Ua Me Ini 34:6; Dɨboboniba 14:18\xt*\x*Me nɨn akabar gɨn mangan aghua. Me mirakelɨn gavgavir nɨ men tongɨn amiziba, me bar da gɨn amada. Me uari fa puv akaba batogha, ua Isipɨn mangɨ ua kalabuziar ingangaribar amuasa, men faragha zuir gumazim, me uari bagha anemɨsefe. O God, nɨ nguazir kamɨn gumazamizibar arazir kuraba gɨn amadi. Nɨ en kuarkuvigha e gifuegha deragha e gami, egha bar nɨmɨra nɨmɨra en atari. Nɨn apangkuvir arazim ekevegha, nɨ en inazir afeziaba akɨrim me gasarazir puvatɨ.
\pi
\v 18 \x - \xo 9:18 \xo*\xt Ua Me Ini 32:1-4\xt*\x*“Dughiar mam me golba inigha da tuezɨ da isigha ameregha dɨpam ara. Ezɨ me da isa mozir me bulmakaun nguzimɨn nedazimɨn mɨn, nguzir kuizim, a fugha bulmakaun nguzimɨn ingari. Egha me ghaze, kar en god, a Isipɨn kantrin e inigha ize. Arazir kamɨn, me puvɨra nɨn ziam gasɨghasɨsi.
\pi
\v 19 \x - \xo 9:19-21 \xo*\xt Godɨn Araziba 8:2-4\xt*\x*“Me kamaghɨn ami, ezɨ nɨ bar men apangkufi, egha me ataghizɨ me gumazamizibar puvatɨzir danganir kamɨn pura itir puvatɨ. Nɨ me da ghuariar ruarir ekiar tuavim men akakazir kam inizir puvatɨ. Egha uaghan nɨ me da, tuavim akakazir avir, dɨmagarimɨn angazangarim me dama a inizir puvatɨ. 
\v 20 Nɨ, deragh ikiasa, uan Duar Aghuim isa me ganɨdima, a men sure gami. Egha uaghan men garima, mɨtiriam men azima, nɨ manan daghem me ganɨdi. Egha men garima, kuarim men pɨrima, nɨ dɨpam me ganɨdi. 
\v 21 Ezɨ 40plan azenir kabar aven me gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn ghuavɨra itima, nɨ bar deragha men gara bizir me oteviba, nɨ bar men akurvasi. Dughiar kamɨn, men korotiaba bɨaghirezir puvatɨ, ezɨ uaghan men sueba bava me gamir puvatɨ.
\pi
\v 22 \x - \xo 9:22 \xo*\xt Dɨboboniba 21:21-35\xt*\x*“Nɨ en inazir afeziabar amamangatɨzɨ, me kantri Hesbonɨn Atrivim Sihon ko, kantri Basanɨn Atrivim Ok, aning mɨsogha, aning dɨkabɨragha, aningɨn nguaziba ini. Ezɨ nguazir kam a men kantrin nguazir otevir mamɨn mɨn oto. 
\v 23 \x - \xo 9:23 \xo*\xt Jenesis 15:5; 22:17; Josua 3:14-17\xt*\x*Ezɨ nɨ ovavir borir bar avɨriba me ganɨngi, mati overiamɨn mɨkovezibar dɨbobonim. Egha nɨ men amamangatɨgha, men inazir afeziaba danɨngasa akam akɨrizir nguazim, me uan apaniba abɨragha a ini. 
\v 24 \x - \xo 9:24 \xo*\xt Josua 11:23\xt*\x*Me Kenanian adarazir mɨsozir dughiam, nɨ Kenania abɨragha inazir afeziaba ataghizɨ me nguazir kam ini. Nɨ me ataghizɨ me uan ifongiamɨn gɨn ghua Kenanian gumaziba ko atriviba abɨnigha men nguazim sara ini. 
\v 25 \x - \xo 9:25 \xo*\xt Godɨn Araziba 6:10-11\xt*\x*En inazir afeziaba mɨsogha nguibar dɨvazir gavgavibar aven itiba ko, nguazir dagheba deragha aghuiba ko, dɨpenir bizir avɨriba izɨvaziba ini. Egha mozir par gumazir igharaziba kuizim isa, wainɨn azeniba ko, temer olivɨn avɨriba ko, temer avɨrir aghuir dagheba itiba sara ini. Me nguibar kamɨn aperagha an dagher aghuir avɨriba apava mɨkarziba aghua bizir aghuir nɨ me ganɨngizir kam bangɨn me bar akonge.
\pi
\v 26 \x - \xo 9:26-28 \xo*\xt Gumazir Dapaniba 2:11-16\xt*\x*“Ezɨ puvatɨ, nɨn gumazamiziba nɨ baraghizir puvatɨgha, nɨn akaba batogha, akɨrim ragha nɨn Arazibar Akɨnafarim gasara. Nɨn akam inigha izir gumaziba akar aghuibar gun me mɨgɨa ghaze, Ia bar uan God bagh ua izɨ. Ezɨ me oraghizir puvatɨgha, me mɨsoghezɨ me ariaghire. Dughiar avɨribar, me arazir kam gamua nɨn ziam gasɨghasɨsi. 
\v 27 \x - \xo 9:27 \xo*\xt Gumazir Dapaniba 2:18; 3:8-9; Onger Akaba 106:44\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, nɨ apanibar amamangatɨzɨ, me iza me mɨsogha me gafiragha paza me gamua mɨzazim me ganɨngi. Ezɨ gɨn men osɨmtɨzimɨn aven, inazir afeziar kaba uarir akurvaghasa nɨn diava arai. Ezɨ nɨ uan Nguibamɨn ikia men dɨmdiam baragha, men apangkuvigha akurvazir gumazir maba amadazɨ, me apaniba batoke.
\pi
\v 28 “Ezɨ gɨn, me avughsegha dabirabir aghuimɨn dughiamɨn aven ikia, me uam arazir kurar mabagh ami. Ezɨ nɨ ua apanibar amamangatɨzɨ, me uan gavgavimɨn me abɨragha me gatifa. Ezɨ gɨn me ua iza navibagh iragha uarir akurvaghasa nɨn azai. Ezɨ nɨ uan Nguibamɨn ikia men dɨmdiam barasi. Dughiar avɨriba, me arazir kurar kam gami. Ezɨ nɨ zurara men apangkuva apaniba da ua me isi.
\pi
\v 29 \x - \xo 9:29 \xo*\xt Ofa Gami 18:5\xt*\x*“Nɨ uan Arazibar Akɨnafarimɨn aven akabar gɨn mangasa nɨ me mɨgei. Me fo, gumazitam dar gɨn mangɨ, tuavir kamɨn a ikɨrɨmɨrir aghuim iniam. Ezɨ me uari fa nɨn Akar Gavgaviba barazi puvatɨgha, akɨrim nɨn Arazir nɨ damuasa mɨkemezibagh asaragha, arazir kurabagh ami. Men dapaniba gavgavizɨ me uan navibar kumi, kamaghɨn me nɨn akamɨn gɨn mangan aghua. 
\v 30 \x - \xo 9:30 \xo*\xt 2 Atriviba 17:13-18; 2 Eghaghaniba 36:15-16\xt*\x*Azenir avɨriba nɨ amɨraghatɨgha navibagh iraghasa me mɨgei. Nɨn Duam akar kam isa nɨn akam inigha izir gumazibagh anɨngizɨ, me dar gun gumazamizibav gei. Ezɨ inazir afeziar kaba akam baraghan aghua. Kamaghɨn amizɨ, nɨ me isa Kantrin Igharazibar Gumazamizibar dafaribagh atɨ. 
\v 31 Ezɨ nɨn apangkuvim bar ekefe, kamaghɨn nɨ akɨrim me gasarazir puvatɨgha, me ataghizɨ me bar ikuvizir puvatɨ. O God, nɨ bar en apangkufi, egha bar e gifonge!
\pi
\v 32 \x - \xo 9:32 \xo*\xt 2 Atriviba 15:19; 15:29; 17:3-6; Esra 4:2; 4:10\xt*\x*“Nɨ en God, nɨ ziar ekiam ko gavgavir ekiam itir God. E bar nɨn atiatigha nɨn apengan iti. Dughiaba bar, nɨ uan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn gɨn ghua, zurara en apangkufi. E datɨrɨghɨn osɨmtɨzir ekiam ateri, eghtɨ nɨ e gɨnɨghnɨgh en akurvagh. Fomɨra Asirian atrivibar dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, en atriviba ko gumazir dapaniba ko ofa gamir gumaziba ko akam inigha izir gumaziba ko inazir afeziaba, me bar osɨmtɨzir kam atera iza datɨrɨghɨn tu. 
\v 33 E arazir kuram gami, ezɨ nɨ ivezir kuram e ganɨngi. E fo, nɨn arazir kam bar derazɨ, nɨ guizbangɨra zurara uan akamɨn gɨn ghua en akurvasi.
\pi
\v 34 “Guizbangɨra, en inazir afeziaba ko, en atriviba ko, en gumazir dapaniba ko, ofa gamir gumaziba, me nɨn Arazibar Akɨnafarimɨn aven itir akabar gɨn zuir puvatɨ. Me nɨn Akar Gavgaviba ko, Moses Osirizir Arazibar gɨn mangan aghua. 
\v 35 En atrivibar dughiamɨn, nɨ deragha en inazir afeziabagh amua, bizir bar aghuir avɨriba me ganɨdi. Me nguazir ekiam gapia, ezɨ nguazir kamɨn dagher aghuiba an ikia deragha aghui. Ezɨ me bizir kam gɨnɨghnɨzir puvatɨ. Me arazir kuraba ategha navibagh iragha, ua nɨ bagha izir puvatɨ.
\pi
\v 36 “Datɨrɨghɨn, nguazir nɨ inazir afeziabagh anɨngizim, e an iti, ezɨ dagher aghuiba an ikia deragha aghui. Ezɨ e an aven ikia pura ingangarir gumazir kɨnibar iti. 
\v 37 E arazir kuram gamigha gɨfa, kamaghɨn nɨ kantrin igharazibar atrivibar amamangatɨzɨ, me en gara e gatifa. Egha me bizir aghuir avɨriba en nguazimɨn otiviziba isi. Me gavgavir ekiam ikia, kamaghɨn me en mɨkarziba ko asɨzibagh ativazɨ, e men ifongiamɨn gɨn zui. Kamaghɨn amizɨ, e osɨmtɨzir ekiam iti!”
\ms Nehemia Jerusalem ko Juda gatifa
\mr (Sapta 10--13)
\s Gumazamiziba, Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn gɨn mangasa akam akɨri
\p
\v 38 “E Israelia, e kamaghɨn mɨgɨa ghaze, e bar arazir kuram gamizɨ, kamaghɨn God kantrin igharazibar atrivibagh amizɨ, me e gativagha en bizir avɨriba en nguazimɨn da isima, e osɨmtɨziba ateri. Kamaghɨn amizɨ, e Israelian gumazamiziba uari inigha navir amɨrizimɨn ikia, Ikiavɨra Itir God ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua, an osiri. Ezɨ en gumazir dapaniba ko, Livaiba ko, ofa gamir gumaziba, akar kam osirigha gavgavim a danɨngasa men ziaba ko ababaniba isa akar kam gisɨn da arɨsi.”
\c 10
\p
\v 1 Israelia, God ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua gavgavim a danɨngasa. Ezɨ gumazir faragha uan ziam osirizim, a gavmanɨn faragha zuir gumazim Nehemia, an Hakalian otarim. Ezɨ Nehemian gɨn, Sedekaia uan ziam osiri.
\p
\v 2-8 Ezɨ Sedekaian gɨn ofa gamir gumaziba iza uan ziaba osiri. Men ziabar kara:
\b
\li Seraia, Asaria ko Jeremaia,
\li Pasur, Amaria, ko Malkia,
\li Hatus, Sebania, ko Maluk,
\li Harim, Meremot, ko Obadia,
\li Daniel, Gineton, ko Baruk,
\li Mesulam, Abiya, ko Mijamin,
\li Masia, Bilgai ko Semaia.
\b
\p
\v 9-13 Ofa gamir gumazibar gɨn Livaiba uan ziaba osiri. Men ziabar kara:
\b
\li Asanian otarim Jesua,
\li Binui, a Henadatɨn ikɨzimɨn gumazim,
\li Katmiel ko Livain marasi, ko
\li Sebania, ko Hodia,
\li Kelita, Pelaia ko Hanan,
\li Mika, Rehop, ko Hasabia,
\li Sakur, Serebia, Sebanian igharazim,
\li Hodia, Bani, ko Beninu.
\b
\p
\v 14-27 Livaibar gɨn gumazir dapaniba uan ziaba osiri. Men ziabar kara:
\b
\li Paros ko Pahatmoap,
\li Elam, Satu, ko Bani.
\li Buni, Asgat, ko Bebai,
\li Adoniya, Bikvai, ko Adin,
\li Ater, Hesekia, ko Asur,
\li Hodia, Hasum, ko Besai,
\li Harip, Anatot, ko Nebai,
\li Makpias, Mesulam, ko Hesir,
\li Mesesabel, Sadok, ko Jadua,
\li Pelatia, Hanan, ko Anaia,
\li Hosea, Hanania, ko Hasup,
\li Halohes, Pilha, ko Sobek,
\li Rehum, Hasapna, ko Masea,
\li Ahiya, Hananɨn igharazim, ko Anan,
\li Maluk, Harim ko Bana.
\s Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn akaba
\pi
\v 28 “E Israelian gumazamiziba, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam gamua an osiri. E bar, ofa gamir gumaziba, ko Livaiba, ko Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn garir gumaziba, ko Godɨn Dɨpenimɨn onger akabar faragha zuir gumazamiziba, ko Godɨn Dɨpenimɨn ingangarir gumaziba, ko gumazamizir igharaziba bar, e bar Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn aven itir akabar gɨn zui. Egha ikɨzir igharazibar gumazamiziba ko poghezir puvatɨ. E uan amuiba ko, borir akam baregh nɨghnɨzir gavgavim an ikiamiba ko izi. 
\v 29 E bar izava uan adarazi ko uan gumazir dapaniba ko uari akuvagha akar gavgavir mam gami. E Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn akabar gɨn mangasa. Akar kaba, God en inazir afeziabar anɨngasa uan ingangarir gumazim Moses ganɨngi. Ikiavɨra Itir God, en Ekiam ghaze, e an Akar Gavgaviba, ko bizir a damuasa e mɨkemeziba, ko arazir a ifongeziba, e deraghvɨra dar gɨn mangɨ dar amuam. E an akam batueghtɨ, Ikiavɨra Itir God e gasɨghasigham.
\pi
\v 30 \x - \xo 10:30 \xo*\xt Ua Me Ini 34:16; Godɨn Araziba 7:3\xt*\x*“E ghaze, e ikɨzir igharazibar gumazamizir en kantrin itiba, me ko poroghamibar amuan kogham.
\pi
\v 31 \x - \xo 10:31 \xo*\xt Ua Me Ini 23:10-11; Ofa Gami 25:1-7; Godɨn Araziba 15:1-2\xt*\x*“E ghaze, ikɨzir igharazibar gumazamizir en kantrin itiba, wit ko bizir igharaziba inigh Sabatɨn dughiam ko Godɨn ziam feir dughiar ekiabar da inigh izɨtɨ, e dagh ivezan kogham.
\pi “Ezɨ azenir namba 7ɨn, e uan azenibar aven dagheba oparan kogham, en nguazim pura ikiam.
\pi “Egh gumazitam faragha zuir azenitamɨn bizitam purama inightɨ, azenir namba 7ɨn, e kamaghɨn mɨkɨm suam, a bizir kam ikarvaghan markiam.
\pi
\v 32 \x - \xo 10:32 \xo*\xt Ua Me Ini 30:11-16\xt*\x*“Azeniba bar e vaghvagh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangarim bagh silvan dagɨar akuar muziarir tabar anɨngam.
\pi
\v 33 “Silvan kam, bizir kabagh ivezam: Godɨn damazimɨn me dakozim darɨghamin bret, ko dughiaba bar me ofaba damuamin wit, ko dughiabar zurara me asɨzir ofan bar isia mɨghɨriba, ko bizir Sabatɨn dughiamɨn ofa damuamiba, ko iakɨnir igiamɨn isar ekiamɨn ofa damuamim biziba, ko dughiar ekiar igharazimɨn ofa damuamim biziba, ko Israelian arazir kuraba gɨn amadir ofaba, ko ofan igharaziba ko bizir igharazir Godɨn Dɨpenimɨn aven ingariba sara.
\pi
\v 34 “E gumazamiziba bar, ko ofa gamir gumaziba ko Livaiba, e Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn gɨn mangɨ, satu gikararangɨva, tarazi amɨseveghtɨ me dazibar kuegh, da inigh Godɨn Dɨpenimɨn izɨtɨ, ofa gamir gumaziba da isɨ, asɨzir gumazamiziba God bagha inigha iziba isɨ, ofa gamir dakozimɨn da tuam. Azeniba bar, me ikɨziba vaghvagh daziba inigh mangasa, dughiar maba me bagha da amɨsefe. Me ofan kaba Ikiavɨra Itir God, en God danɨngam.
\pi
\v 35 \x - \xo 10:35 \xo*\xt Ua Me Ini 23:19; 34:26; Godɨn Araziba 26:2\xt*\x*“Azeniba bar e dagher faragha azenibar aniziba, ko ter ovɨzir faragha aniziba inigh Godɨn Dɨpenimɨn izam.
\pi
\v 36 \x - \xo 10:36 \xo*\xt Ua Me Ini 13:2\xt*\x*“Egh e uan otarir ivariaba inigh ofa gamir gumaziba bagh Godɨn Dɨpenimɨn mangɨ, me amɨsevegh suam, me Godɨn adarazira. E bulmakauba ko sipsipba ko memen apurir nguzir ivariaba inigh God baghvɨra da mɨsevegham. God uan Arazibar Akɨnafarimɨn aven e mɨkemezɨ moghɨn, e damuam.
\pi
\v 37 \x - \xo 10:37 \xo*\xt Dɨboboniba 18:21\xt*\x*“Azeniba bar, e faragh iniamin wit, a mɨrmɨrightɨ, plaua otoghtɨ e a inigh izam. Egh wainɨn dɨpam ko olivɨn borem ko ter ovɨzir igharaziba inigh egh Godɨn Dɨpenimɨn izɨ ofa gamir gumazibar anɨngam.
\pi “Eghtɨ Livaiba en nguibabar izamin dughiamɨn, e uan azenibar dagheba tuiraghtɨ pozir 10plan otoghtɨ, e pozitam isɨ Livain gumaziba me danɨngam. 
\v 38 \x - \xo 10:38 \xo*\xt Dɨboboniba 18:26\xt*\x*Eghtɨ Aronɨn ovavir boribar tongɨn, ofa gamir gumazitam, a Livaiba ko izɨ dagher kabar 10plan poziba iniam. Eghtɨ Livaiba dagher kaba tuiragh, dar 10plan pozibar, pozitam inigh Godɨn Dɨpenimɨn mangɨ, dagheba arɨghamin danganimɨn dar arɨgham. 
\v 39 E Israelian gumaziba ko Livain ovavir boriba, en witɨn naba ko wainɨn dɨpar naba ko olivɨn boremɨn naba da inigh, Godɨn Dɨpenimɨn izɨ dagheba arɨghamin danganimɨn dar arɨgham, danganir kam, Godɨn Dɨpenimɨn itarir ekiaba uaghan an aven iti. Godɨn Dɨpenimɨn aven itir danganir kam uaghan, ofa gamir gumaziba, ko Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn garir gumaziba, ko Godɨn Dɨpenimɨn onger akabar faragha zuir gumaziba, uaghan me ikiamin danganim kagh iti.
\pi “Bar guizbangɨra, e Godɨn Dɨpenimɨn garir ingangarir kam ateghan kogham.
\pi “Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn akaba, kamaghɨra tu.”
\c 11
\s Jerusalemɨn apiazir gumazamizibar ziaba
\p
\v 1 Dughiar kamɨn, Israelian gumazir dapaniba Jerusalemɨn iti. Ezɨ gumazamizir nguibar igharazibar itiba me satu gikararai, egh tuavir kamɨn me ikɨziba tuiraghtɨ, 10plan okoruaba otoghtɨ me gumazir okoruatam amɨseveghtɨ, gumazir kaba mangɨ Jerusalemɨn ikiam. Kar Godɨn nguibar ekiamra. Eghtɨ 9plan gumazir okoruaba nguibar igharazibar ikiam. 
\v 2 Ezɨ gumazamizir maba uan ifongiamɨn gɨn ghua Jerusalemɨn iti. Kamaghɨn amizɨma Israelia me bagha bar akonge.
\p
\v 3 \x - \xo 11:3-4 \xo*\xt Nehemia 7:73\xt*\x*Ezɨ Israelian gumazamizir igharaziba, ko ofa gamir gumaziba, ko Livaiba, ko Godɨn Dɨpenimɨn ingangarir gumaziba, ko Atrivim Solomonɨn ingangarir gumazibar ovavir boriba, me uan nguibaba ko uan nguazibara iti.
\p Gumazir dapanir Judan provinsɨn ikegha iza Jerusalemɨn apiaziba, men ziabar kara.
\b
\p
\v 4 Judan anabamɨn adarasi, men gumazir dapanibar ziabar kara:
\b
\p Me gumazir dapanir pumuning iti. Ataia ko Masea. Ataia a Usian otarim, egha a Sekaraian igavatarim. Ataian ovavir igharazibar ziabar kara: Sekaraia an Amarian otarim, ezɨ Amaria a Sefatian otarim, ezɨ Sefatia a Mahalalelɨn otarim. Me bar Peresɨn ovavir boriba, ezɨ Peres Judan otarim.
\p
\v 5 Ezɨ Judan adarazir gumazir dapanir igharazibar kara, Barukɨn otarim Masea, a Kolhosen igavatarim. Ezɨ Kolhose Hasaian otarim, ezɨ Hasaia Adaian otarim, ezɨ Adaia Joiaripɨn otarim, ezɨ Joiarip Sekaraian otarim. Me Selan ovavir boriba, egha Judan anabamɨn adarasi.
\p
\v 6 Egha Peresɨn ovavir borir Jerusalemɨn itiba, me bar gumazir gavgavibara. Me bar moghɨra, men dɨbobonim, 468ɨn tu.
\b
\p
\v 7-9 Benjaminɨn anabamɨn adarasi, men gumazir dapanibar ziabar kara:
\b
\p Salu ko Gabai, Salai, Joel ko Juda.
\p Salu a Mesulamɨn otarim, ezɨ Mesulam Joetɨn otarim, ezɨ Joet Pedaian otarim, ezɨ Pedaia Kolaian otarim, ezɨ Kolaia Masean otarim, ezɨ Masea Itielɨn otarim, ezɨ Itiel Jesaian otarim. Jerusalemɨn itir Benjaminɨn anabamɨn adarazi bar moghɨra, men dɨbobonim, 928ɨn tu.
\p Ezɨ Sikrin otarim Joel, Benjaminɨn adarazir faragha zuir gumazir dapanim.
\p Ezɨ Hasenuan otarim Juda, a Benjaminɨn adarazir mav. A gumazir dapanir Joelɨn gɨn zuim, a an akuragha Jerusalemɨn aven itir distrighɨn mamɨn gari.
\b
\p
\v 10 Kar Jerusalemɨn itir ofa gamir gumazibar gumazir, dapanibar ziaba:
\b
\p Joiaripɨn otarim Jedaia, ko gumazir dapanim Jakin, 
\v 11 ko gumazir dapanim Seraia, a Hilkian otarim, ezɨ Hilkia a Mesulamɨn otarim, ezɨ Mesulam a Sadokɨn otarim, ezɨ Sadok a Meraiotɨn otarim, ezɨ Meraiot, a Godɨn Dɨpenimɨn ofa gamir gumazibar dapanim Ahitupɨn otarim, a fomɨra Godɨn Dɨpenimɨn ofa gamir gumazibar dapanimɨn ike. 
\v 12 Me bar moghɨra 822plan gumaziba, me Godɨn Dɨpenimɨn ingangarim gami.
\p Gumazir dapanim Adaia, a Jerohamɨn otarim, ezɨ Jeroham a Pelalian otarim, ezɨ Pelalia a Amsin otarim, ezɨ Amsi a Sekaraian otarim, ezɨ Sekaraia a Pasurɨn otarim, ezɨ Pasur, a Malkian otarim. 
\v 13 Ikɨzir kam, men gumazir dapanibar dɨbobonim, 242ɨn tu.
\p Ezɨ uaghan, gumazir dapanim Amasai, a Asarelɨn otarim, ezɨ Asarel a Asain otarim, ezɨ Asai a Mesilemotɨn otarim, ezɨ Mesilemot a Imerɨn otarim. 
\v 14 Ikɨzir kamɨn adarazir aven, 128plan mɨdorozir gumazir gavgaviba iti. Mɨdorozir gumazir kabar dapanim, an Hagedolimɨn otarim Sapdiel.
\b
\p
\v 15 Livaibar gumazir dapanir Jerusalemɨn itibar ziabar kara:
\b
\p Hasupɨn otarim Semaia, ezɨ Hasup a Asrikamɨn otarim, ezɨ Asrikam a Hasabian otarim, ezɨ Hasabia a Bunin otarim.
\p
\v 16 Gumazir dapanimning Sabetai ko Josabat, aning Livain Godɨn Dɨpenimɨn azenan ingangaribar gari.
\p
\v 17 Gumazir dapanim Matania, a Mikan otarim. Ezɨ Mika, a Sapdin otarim, ezɨ Sapdi a Asapɨn otarim.
\p Dughiar me Godɨn Dɨpenimɨn iza Godɨn ziam febar, Matania a gumazir God ko mɨgɨa a mɨnabir gumazir dapanimɨn iti.
\p Ezɨ Bakbukia, a gumazir dapanir mam, a Matanian akurvagha ingangarir kam gami.
\p Ezɨ uaghan, gumazir dapanim Apda, Samuan otarim, ezɨ Samua a Galalɨn otarim, ezɨ Galal a Jedutun otarim.
\p
\v 18 Livain Godɨn nguibar ekiar Jerusalemɨn itiba, me bar moghɨra men dɨbobonim, 284ɨn tu.
\b
\p
\v 19 Jerusalemɨn itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn garir gumazibar, gumazir dapanimningɨn ziamning kara:
\b
\p Gumazir kamning, Akup ko Talmon. Aning uan adarazi ko, me Dɨpenimɨn tiar akabar gara itir gumaziba, men dɨbobonim 172.
\b
\p
\v 20 Israelian marazi ko ofa gamir gumazir maba ko Livain maba, Judan nguibar igharazibar iti. Nguibar kaba men inazir afeziabar nguazibara iti. 
\v 21 Ezɨ Godɨn Dɨpenimɨn ingangarir gumaziba Ofelɨn iti. Ezɨ Siha ko Gispa men ingangaribar garir gumazimning.
\p
\v 22 Ezɨ Banin otarim Usi, a Livain Jerusalemɨn itibar gari. Ezɨ Bani a Hasabian otarim, ezɨ Hasabia a Matanian otarim, ezɨ Matania a Mikan otarim, Asapɨn ovavir boribar adarasi. Ezɨ Asapɨn ovavir boriba, me Godɨn Dɨpenimɨn aven onger akaba banger gumazibar gari. 
\v 23 Persian atrivim uabɨ, akar gavgavim me ganɨga ghaze, tinara dughiaba bar Godɨn Dɨpenimɨn aven ighiabar amuam. Egha atrivim, me bagha dughiabar damamin dagheba me bagha da akɨri.
\p
\v 24 Ezɨ Petahia a Mesesabelɨn otarim, ezɨ Mesesabel a Seran ovavir borim, me Judan ovavir boriba. Petahia, a Persian kantrin ikiava, atrivimɨn boroghɨn ikia, an damazimɨn, Israelia bagha abuir gumazimɨn mɨn iti.
\s Gumazamizir nguibar igharazibar itiba
\p
\v 25 Gumazamizir avɨriba uan nguibar uan nguazimɨn boroghɨn itibar iti. Judan gumazamizir maba nguibar ekiar pumuning ko mɨkezimɨn iti, Kiriat Arba ko an boroghɨn itir nguibaba, ko Dibon ko an boroghɨn itir nguibaba, ko Jekapsel ko an boroghɨn itir nguibaba. 
\v 26 Ezɨ marazi nguibar kabar aven iti, dar ziabar kara: Jesua, Molada, ko Betpelet, 
\v 27 Hasarsual, Berseba ko an boroghɨn itir nguibaba ko, 
\v 28 Siklak, Mekona ko an boroghɨn itir nguibaba ko, 
\v 29 Enrimon, Sora ko Jarmut ko, 
\v 30 Sanoa ko Adulam ko aningɨn boroghɨn itir nguibaba ko, Lakis ko an boroghɨn itir nguaziba, ko Aseka ko an boroghɨn itir nguibaba. Kamaghɨn Judaba sautɨn amadaghan itir nguibam Berseban ikia iza, nguibar danganir ekiar kamɨn itibar ikia ghua, Hinomɨn danganir zarir notɨn amadaghan itimɨn otifi.
\p
\v 31 Ezɨ Benjaminɨn anabamɨn gumazamizir maba, nguibar ekiar kaba, Geba ko Mikmas, Aija ko Betel ko dar boroghɨn itir nguibar doziba, 
\v 32 Anatot, Nop, Anania ko, 
\v 33 Hasor, Rama, Gitaim ko, 
\v 34 Hadit, Seboim, Nebalat ko, 
\v 35 Lot ko Ono, kar gumazir dɨgɨrir ingangaribagh amiba, me danganir zarir kamɨn iti. 
\v 36 Gumazir dapaniba, Livain Judabar tongɨn itibav gɨa ghaze, men tarazi uan nguibaba ategh, Benjaminɨn anabamɨn adarazir nguibabar mangɨ men tongɨn ikiam.
\c 12
\s Ofa gamir gumaziba ko Livaibar ziaba
\p
\v 1 Ofa gamir gumazir avɨriba, ko Livaiba ghua, Sealtielɨn otarim Serubabel ko ofa gamir gumazibar dapanim Josua, aningɨn gɨn faragha Babilon ategha ua Jerusalemɨn ize.
\p
\v 2-7 Ofa gamir gumazibar ziabar kara:
\b
\li Seraia, Jeremaia, Esra, Amaria, Maluk, Hatus, Sekania, Rehum, Meremot, Ido, Ginetoi ko Abiya, Mijamin, Madia ko Bilga, Semaia, Joiarip ko Jedaia, Salu, Amok, Hilkia ko Jedaia.
\b
\p Gumazir kaba, dughiar Josua ofa gamir gumazibar dapanimɨn itimɨn itir dughiamɨn, me ofa gamir gumazibar tongɨn ikia, men faragha zuir gumazibar iti.
\b
\p
\v 8-9 Livain ua izezibar ziabar kara:
\b
\li Jesua, Binui, Katmiel, Serebia, Juda, Matania, Bakbukia, ko Uno.
\li Matania uan adarazi ko, me gumazir God mɨnabir ighiabagh amir gumaziba, ezɨ a men faragha zui.
\li Gumazir kaba onger akar akuar mam bangezɨ me gɨn, Bakbukia ko Uno uan adarazi ko, me me ikarvagha ighiar akuar igharazim bange.
\s Ofa gamir gumazibar dapanim Josua, an ovavir boribar ziaba
\p
\v 10-11 Josua a Joiakimɨn afeziam, ezɨ Joiakim a Eliasipɨn afeziam, ezɨ Eliasip a Joiadan afeziam, ezɨ Joiada a Jonatanɨn afeziam, ezɨ Jonatan a Jaduan afeziam.
\s Ofa gamir gumazibar itir ikɨzibar gumazir dapanibar ziaba
\p
\v 12-21 Joiakim ofa gamir gumazibar dapanimɨn itir dughiamɨn, ofa gamir gumazir kaba uan ikɨzibar gumazir dapanibar iti. Men ziabar kara:
\b
\li Meraia, a Seraian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Hanania a Jeremaian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Mesulam a Esran ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Jehohanan an Amarian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Jonatan a Malukin ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Josep a Sebanian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Atna a Harimɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Helkai a Meraiotɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Sekaraia a Idon ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Mesulam a Ginetonɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Sikri a Abiyan ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Piltai a Moadian ko Miniaminɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Samua a Bilgan ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Jehonatan a Semaian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Matenai a Joiaripɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Usi a Jedaian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Kalai a Salain ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Eber a Amokɨn ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Hasabia a Hilkian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\li Ezɨ Netanel a Jedaian ikɨzimɨn gumazir dapanim.
\b
\p
\v 22-23 Fomɨra Eliasip ko Joiada, Jonatan, ko Jaduan dughiamɨn, me ofa gamir gumazibar dapanibar itima, Israelia ofa gamir gumazibar dapanibar ziaba akɨnafarir mamɨn da osiri. Arazir me amizir kam, me bar fomɨra a gamua iza Darius atrivimɨn itir dughiamɨn oto. Ezɨ Judan Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarimɨn aven, me uaghan Livain gumazir dapanibar ziaba osiri. Me fomɨra osira iza ofa gamir gumazibar dapanim Jonatan, a Eliasipɨn ovavir borim an dughiamɨn oto. Ezɨ dughiar kamɨn gɨn me arazir kam ataki.
\s Me Godɨn Dɨpenimɨn ingangarim isa Livaibagh anɨngi
\p
\v 24 Egha me Godɨn ziam fa a mɨnabir dughiamɨn, Atrivim Devit mɨkemezɨ moghɨn Livaiba ami. Devit a gumazir Godɨn akam akurim. Ezɨ Livaiba gumazir bɨzir pumuningɨn iti, bɨzir mam ighiar otevir mam bange, ezɨ bɨzir mam me ikarvagha ighiar akuar igharazir mam bange. Ezɨ Hasabia ko Serebia ko Jesua Katmielɨn otarim, me ingangarir kam me ganɨngi.
\p
\v 25 Ezɨ Matania, Bakbukia, Obadia, Mesulam, Talmon ko Akup, me Godɨn Dɨpenimɨn aven biziba arɨzir danganibar gari. Danganir kaba Godɨn Dɨpenir avɨnizimɨn dɨvazimɨn tiar akabar boroghɨn iti.
\p
\v 26 Livain kaba itir dughiamɨn, ofa gamir gumazibar dapanim Joiakim, a Josuan otarim, egha a Jehosadakɨn igiavotarim. Ezɨ dughiar kam Nehemia gavmanɨn faragha zuir gumazim iti. Ezɨ ofa gamir gumazim Esra, a ikia bar Moses Osirizir Arazibagh fo.
\s Nehemia Jerusalemɨn dɨvazir mɨtiar gavgavim isa God ganɨdi
\p
\v 27 Ezɨ Jerusalemɨn dɨvazim gɨvazɨma, gumazamiziba iza uari akuvagha Godɨn ziam fava, dɨvazim isa God ganɨdi. Dughiar kamɨn, me Livaiba bar men diazɨ me iza uari akuvagha, bar akuegha ighiaba banga Godɨn ziam fe. Me ighiabagh amir dughiamɨn, Livain marazi itarir kapabar suigha dav sozima, marazi gitan igharagha garibagh ikararai. 
\v 28-29 Kamaghɨn Livain Godɨn Dɨpenimɨn ighiabagh amiba, me Netofan nguibam ko Betgilgal, ko Geba, ko Asmavet ko me uari bagha ingarizir nguibar igharaziba, me dar ikegha iza uari akufa. Nguibar kaba Jerusalemɨn boroghɨn iti. 
\v 30 Ezɨ ofa gamir gumaziba ko Livaiba Godɨn damazimɨn zueghamin arazim uarigh ami. Me uaghan arazir kamra, Jerusalemɨn gumazamiziba ko dɨvazim ko tiar akabagh ami.
\p
\v 31 Ezɨ kɨ Nehemia, kɨ Judan gumazir dapaniba isa dɨvazimɨn pɨn itir voroghɨra zuir danganimɨn ghuavanadi. Egha kɨ okoruar ekiar pumuningɨn me tuiragha ghaze, me bɨzir ekiamningɨn mangɨ nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn pɨn a gighu daru, ighiabar amu God mɨnabam. Ezɨ okoruar mam agharir guvimɨn arua ghua, Tiar Akar Bizir Mɨzɨrɨziba Akurir Danganimɨn oto. 
\v 32 Ezɨ men gɨn, Hosaia ko Judan gumazir dapanibar okoruar mamɨn adarazi zui. 
\v 33-35 Ezɨ ofa gamir gumazir maba men gɨn ghua sɨghabagh ivi. Men ziabar kara: Asaria, Esra, Mesulam, Juda, Benjamin, Semaia, ko Jeremaia. Ezɨ Jonatanɨn otarim Sekaraia men gɨn zui. (Ezɨ Jonatan a Semaian otarim, ezɨ Semaia a Matanian otarim, ezɨ Matania a Mikaian otarim, ezɨ Mikaia a Sakurɨn otarim, ezɨ Sakur a Asapɨn otarim.) 
\v 36 Ezɨ Sekaraian ikɨzimɨn marazi an gɨn zui. Men ziabar kara: Semaia, Asarel, Milalai, Gilalai, Mai, Netanel, Juda ko Hanani. Me bar moghɨra ighiabar amuamin gitaba ko marvir igharagha garir avɨriba inigha, da sara ghua dagh ikararai. Atrivim Devit, fomɨra gitaba ko marvir kabanang, a dagh ikararangi. Ezɨ Godɨn Arazibagh fozir gumazim Esra, a gumazir kabar faragha zui.
\p
\v 37 Me arua ghua Mozir Pamɨn Tiar Akamɨn otogha adɨdiamɨn ghuavanaga Atrivim Devitɨn Nguibar Ekiamɨn oto. Egha Atrivim Devitɨn dɨpenir ekiam gitagha ghua Dɨpaba Isir Tiar Akamɨn oto. Tiar akar kam, nguibar ekiamɨn aruem anadi naghɨn amadaghan iti.
\p
\v 38 Ezɨ Livain okoruar igharazim God mɨnabaghasa, bɨzir ekiar igharazimɨn mɨn ghua, agharir kɨriamɨn amadaghan dɨvazimɨn pɨn itir voroghɨra zuir danganim gisɨn arua zuima, kɨ men gɨn zui. Ezɨ gumazamizir bɨzir ekiar igharazim nan gɨn ghua, Tauan Bretba Tuer Danganim gitagha ghua, Dɨvazir Nar Bar Ekiamɨn oto. 
\v 39 Egha e danganir kam ategha ghua, Efraimɨn Tiar Akam gitagha ghua, Jesanan Tiar Akam gitagha ghua, Osiribar Tiar Akam gitagha ghua, Hananelɨn Taua gitagha ghua, Gumazir 100pla ikia garir Taua gitagha ghua, Sipsipbar Tiar Akamɨn tu. Egha uam arua iza Godɨn Dɨpenimɨn aven zuir tiar akar kamɨn oto. Me tiar akar kam kamaghɨn a dɨbori, Uari Akuvamin Tiar Akam.
\p
\v 40 Kamaghɨn amizɨ, Livaibar okoruar ekiar pumuning ua Godɨn Dɨpenimɨn danganimɨn iza, Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven ghua, vaghvagha uan danganibar tuivigha, ighiaba banga God mɨnabi.
\p Gumazir nan gɨn izezir kabar tongɨn, gumazir dapanir igharaziba uaghan iti. 
\v 41-42 Ofa gamir gumaziba ko gumazir igharazir kaba, sɨghabar suigha dagh ivi. Ofa gamir gumazibar ziabar kara: Eliakim, Masea, Miniamin, Mikaia, Elioenai, Sekaraia, ko Hanania. Gumazir igharazibar ziabar kara: Masea, Semaia, Eleasar, Usi, Jehohanan, Malkia, Elam ko Eser. Ezɨ Jesrahia gumazir ighiabagh amibar gara men faragha zuima, me bar pamtem deravɨra ighiabagh ami.
\p
\v 43 Dughiar kamɨn me ofan avɨriba God bagha dagh amua bar akonge. Bar guizbangɨra. Me fo, God me gamizɨma, me bar akonge. Ezɨ amiziba ko boriba uaghan bar akonge. Ezɨ gumazamizir saghon itiba, me dɨmdɨar nɨgɨnim ko bar akongezir nɨgɨnim barasi.
\s Gumazamiziba bar, ofa gamir gumaziba ko Livaibar akurvasi
\p
\v 44 Dughiar kamra, me Godɨn Dɨpenimɨn aven bizibar arɨghamin danganimɨn ganasa gumazir mabagh inaba. Danganir kabar, gumazamiziba dagher faragha azenibar aniziba, ko temer ovɨzir faragha aniziba, ko men bizir igharazir maba, me da isɨ God danɨngam. Me uan azenibar dagheba tuiraghtɨ, da pozir 10plan otoghtɨ, me pozitam isɨ God danɨngam, mati Moses Osirizir Araziba mɨkemezɨ mokɨn. Eghtɨ gumazir kaba ingangarir kam damuam: me gumazamizibar nguazibar mangɨ, dagheba inigh mangɨ, Godɨn Dɨpenim dar arɨgham. Guizbangɨra, Judaba, ofa gamir gumaziba ko Livaibar amir ingangarim bagha bar akuegha, navir aghuim men iti. Kamaghɨn amizɨ, me ofa gamir gumaziba ko Livaibar akurvaghasa, gumazir kaba amɨsefe. 
\v 45 \x - \xo 12:45 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 25:1-8; 26:12\xt*\x*Ezɨ ofa gamir gumaziba ko Livaiba, Godɨn Akɨnafarimɨn aven itir Arazibar gɨn ghua, an ziam famin arazibar ingangarim gami. Egha uaghan gumazamiziba Godɨn damazimɨn zueghasa, Godɨn azangsɨghamin arazim gami.
\p Ezɨ gumazir ighiabagh amiba ko Godɨn Dɨpenimɨn tiar akabar garir gumaziba, me uan ingangarim gami. Ingangarir kam fomɨra Atrivim Devit uan otarim, Atrivim Solomon ko, aning men inazir afeziabar ikɨzir pumuning ganɨngi.
\p
\v 46 Bar fomɨra, Atrivim Devit ko Asapɨn dughiamɨn, aning ighiaba batir gumazimning, gumazir onger akar kamɨn faragha zuiba ingara, ighiaba banga God bagha bar akuegha a mɨnabi. Ezɨ datɨrɨghɨn men ovavir boriba, gumazir ighiabagh amibar otifi. 
\v 47 Serubabel ko Nehemia itir dughiamɨn, Israelia bar, me dughiabar zurara uan dagheba isa gumazir Godɨn Dɨpenimɨn ighiabagh amiba ko Dɨpenimɨn tiar akamɨn garir gumaziba bagha iza me ganɨdi. Egha me bizir aghuiba isa Livaibagh anɨdir arazim, mati me ofaba isa God ganɨdi. Ezɨ ofan me Livaibagh anɨngiziba, me ofan akuar vuem isa Aronɨn ovavir boribagh anɨdi, mati Godɨn Akɨnafarim mɨkemezɨ mokɨn.
\c 13
\s Israelia, God gɨfozir puvatɨzir gumazamiziba batosi
\p
\v 1 \x - \xo 13:1-3 \xo*\xt Godɨn Araziba 23:3-5\xt*\x*Dughiar kamɨn gumazamiziba uari akuvazɨ, Livaiba me bagha Moses Osirizir Arazibar Akɨnafarim dɨborima, me a barasi. Ezɨ akɨnafarir kamɨn mɨgɨrɨgɨar mam kamaghɨn mɨgei, Amonia ko Moapia Godɨn ziam fer gumazamizibar aven izan kogham. 
\v 2-3 \x - \xo 13:2-3 \xo*\xt Dɨboboniba 22:1-6\xt*\x*Ezɨ Israelia akar akɨnafarir kamɨn aven itim baregha, gumazamizir men ameboghfeziaba God gɨfozir puvatɨziba, me me batosi. Egha me ghaze, me ua Israelian gumazamizibar tongɨn ikian kogham. Akɨnafarir kamɨn mɨngarim kamaghɨn: Dughiar Israelia Isip ategha izimɨn, Amonia ko Moapia dagheba ko dɨpataba me ganɨngizir puvatɨ. Egha gumazir kaba akam inigha izir gumazim Balam givese, eghtɨ a God mɨkemeghtɨ a Israelia gasɨghasɨgham. Ezɨ God Balamɨn akam gɨrazɨ, a kamaghɨn mɨkemezir pu. Puvatɨ. Balam ghaze, God deragh me damuam.
\s Nehemia bizibar kɨri
\p
\v 4 Ofa gamir gumazim Eliasip, me fomɨra en Godɨn Dɨpenimɨn biziba arɨghamin danganim akɨrir ingangarim a ganɨngi. Ezɨ Eliasip, a Tobian roroam. 
\v 5 Egha Eliasip, Tobia ataghizɨ, a Dɨpenimɨn danganir ekiar mamɨn iti. Danganir kam, me fomɨra ghaze, witɨn ovɨzir me ofabar amuamiba, ko pauran mughuriar aghuim zuim anɨdim, ko Godɨn Dɨpenimɨn ingangarim damuamin biziba, ko ofan gumazamiziba God ganɨdiba, me da isɨ danganir kam darɨgham. Ofan kaba, gumazamiziba Godɨn Akar Gavgavibar gɨn ghua faragha uan azenibar dagheba, ko wainɨn dɨpaba, ko olivɨn boreba, da tuirazɨ da pozir 10plan otozɨ, me pozir mam isa God ganɨdi. God bizir kaba isa Livaiba ko, gumazir ighiabagh amiba ko, tiar akabar garir gumaziba, ko ofa gamir gumaziba, a me bagha dagh inaba. Ezɨ Eliasip, Tobia ataghizɨ, a Dɨpenimɨn danganir ekiar kamɨn iti.
\p
\v 6 Kɨ Nehemia, kɨ Jerusalemɨn itir puvatɨzir dughiamɨn, bizir kaba otifi. Kɨ faragha Atrivim Artaserksisɨn ganasa uamategha Persian kantrin ghu. Dughiar kamɨn a 32plan azenibar Babilonɨn atrivim iti. Dughiar maba gɨvazɨma, kɨ uamategh Jerusalemɨn mangasa atrivimɨn azai. Ezɨ a nan amamangatɨzɨ kɨ uamategha ize. 
\v 7 Dughiar kɨ ghua Jerusalemɨn otozimɨn, me kamaghɨn na mɨgei, Eliasip Godɨn Dɨpenimɨn avɨnizir dɨvazimɨn aven, danganir ekiar mam isa Tobia ganɨngi. Arazir kurar an amizir kam a bar ikufi. 
\v 8 Kamaghɨn amizɨ, kɨ puv atara, Tobian biziba bar da isa azenimɨn da kuni. 
\v 9 Egha kɨ akar gavgavim me ganɨngizɨ, me Godɨn Arazibar gɨn ghua danganir kam gamizɨ, a Godɨn damazimɨn ua zue. Ezɨ kɨ ua me mɨkemezɨ, me Godɨn Dɨpenimɨn aven ingangarim damuamin biziba ko, ofa damuamin witba ko, pauran mughuriar aghuim anɨdim, me bar da inigha dar danganibar da arɨki.
\p
\v 10 \x - \xo 13:10 \xo*\xt Godɨn Araziba 12:19\xt*\x*Kɨ uaghan kamaghɨn oraki, gumazamiziba ua dagheba isa Livaibagh anɨdir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, Livaiba ko Godɨn Dɨpenimɨn ighiabagh amir gumaziba, me Jerusalem ategha dagher azenibar ingarasa uamategha uan nguazibar ghue. 
\v 11 Kamaghɨn amizɨ, kɨ gumazir aruabar atara egha men azara, “Manmagh amizɨ ia Godɨn Dɨpenim ataghizɨ a pura iti?” Egha kɨ Livaiba ko gumazir ighiabagh amibar diagha ua me inigha, Godɨn Dɨpenimɨn izezɨ, me uamategha uan ingangarim gami. 
\v 12 \x - \xo 13:12 \xo*\xt Malakai 3:10\xt*\x*Ezɨ Judaba bar, ua uan witba, ko wainɨn dɨpaba, ko olivɨn boreba, da tuirazɨ da pozir 10plan otozɨ, me pozir mam inigha Godɨn Dɨpenimɨn iza, dar arɨghamin danganim gatɨ. 
\v 13 Ezɨ kɨ ofa gamir gumazim Selemia ko, Godɨn Akɨnafarim gɨfozir gumazim Sadok, ko Livain gumazim Pedaia, me amɨsevegha ghaze, me Dɨpenir kamɨn aven itir danganir kabar kɨrigh an biziba mengam. Egha kɨ gumazir mam men akurvaghasa anemɨsefe. An ziam Hanan, a Sakurɨn otarim, egha Matanian igavotarim. Gumazamiziba ghaze, gumazir kaba arazir aghuibaram ami, ezɨ kɨ me amɨsefe. Ezɨ me uan namakaba bagh dagheba tuiragh da mengegh da isɨ me danɨngam.
\b
\p
\v 14 “O nan God, nɨ na gɨnɨghnɨgh. Guizbangɨra, kɨ nɨn Dɨpenimɨn ingangarim gamua nɨn ziam famin arazibar kɨri. Nan ingangarir aghuimɨn akar nɨn akɨnafarimɨn itim, nɨ a batuegh a gɨn amadaghan, kɨ aghua.”
\b
\p
\v 15 \x - \xo 13:15 \xo*\xt Ua Me Ini 20:8-10; Godɨn Araziba 5:12-14; Jeremaia 17:21-22\xt*\x*Dughiar kam, kɨ Judan gumazamizir mabar gari, me Sabatɨn dughiabar wainɨn ovɨziba dɨkava, da mɨrmɨra wainɨn dɨpaba isi. Ezɨ Judan igharaziba dagheba ko wainɨn dɨpaba, wainɨn ovɨziba, fighɨn ovɨziba, ko bizir igharazir maba sara donkibagh arigha, da inigha Jerusalemɨn izi. Ezɨ Sabatɨn dughiamɨn kɨ pamtemɨn me mɨgɨa ghaze, “Sabatɨn dughiamɨn, gumazamiziba bar bizibagh ivezan markiam. Kɨ arazir kamɨn bar ian anogoroke.” 
\v 16 Tairian gumazir maba faragha uan nguibar ekiamɨn ikegha Jerusalemɨn ize. Egha osiriba ko bizir igharazir avɨriba sara inigha Sabatɨn dughiamɨn Jerusalemɨn izima, en gumazamiziba dagh ivese. 
\v 17 Ezɨ kɨ Judabar gumazir aruabar atara ghaze, “Ia orakigh! Ia bar arazir kuram gami. Ia Sabatɨn dughiam gamizɨ, a dughiar kɨnimɨn oto. 
\v 18 Ia fo, en inazir afeziaba fomɨra arazir kam gamizɨ, God ivezir kuram isa me ganɨga, nguibar ekiar kam gasɨghasɨki. Ezɨ datɨrɨghɨn ia Sabatɨn dughiam gasɨghasɨzir arazir kam gamuavɨra itima, Godɨn adarim ian ikiavɨra iti.”
\p
\v 19 Egha kɨ pamtem kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ia wighba bar Sabat otivamin dughiam, ia nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn tiar akaba bar dar kumigh. Sabatɨn dughiam otivsɨ, Fraide bar aruem ghuaghirir dughiamra, ia tiar akaba bar dar kumigh, ikɨ mangɨ Sabat gɨvaghamin dughiamɨn otogh.” Egha kɨ uan ingangarir gumazir mabav keme, eghtɨ me deraghvɨra gan gumazibar anogoreghtɨ, me biziba Sabatɨn dughiamɨn da inigh da aterɨva nguibar ekiamɨn izan kogham. 
\v 20 Dughiar mabar, gumazir biziba amadiba ko gumazir bizibagh ivezamiba, me Jerusalemɨn izɨ nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn azenan daku e mɨzuamtɨ, e tiar akaba kuam. 
\v 21 Ezɨ kɨ men gara ghua kamaghɨn men atara ghaze, “Ia tizim bagha dɨvazimɨn azenan ikiava akui. Aria, ia mangɨ. Ia Sabatɨn dughiamɨn ua izɨtɨ, kɨ ivezir kuram ia danɨngam.”
\p Me kamaghɨn oregha gɨn ua Sabatɨn dughiamɨn izir puvatɨ. 
\v 22 Ezɨ kɨ gɨn Livaiba me mɨgɨa ghaze, “Ia Godɨn Arazibar gɨn mangɨ uari akɨrigh Godɨn damazimɨn zuegh. Egh dughiar ia zueghamim, ia izɨ dɨvazimɨn tiar akabar gantɨ, gumaziba Sabatɨn dughiamɨn Godɨn Akar Gavgavimɨn gɨn mangam. Kar, Godɨn dughiar kamra. Eghtɨ gumazir igharaziba uaghan uan biziba inigh nguibar ekiamɨn izan markɨ.”
\b
\p “O nan God, kɨ nɨn azai, nɨ uan apangkuvir arazimɨn gɨn mangɨ nan arazir aghuim gɨnɨghnɨgh, egh nɨ uaghan nan apangkufigh deravɨra na damu.”
\b
\p
\v 23 \x - \xo 13:23-25 \xo*\xt Ua Me Ini 34:11-16; Godɨn Araziba 7:1-5\xt*\x*Dughiar kamɨn, kɨ uaghan kamaghɨn gari, Judan gumazir maba Asdotia ko Amonia ko Moapian amizir mabar iti. 
\v 24 Ezɨ men borir maba Asdotian akam gɨfogha a mɨgei. Ezɨ marazi nguibar igharazibar akabagh fogha dav gei. Egha me Judabar akam gɨfozir puvatɨ. 
\v 25 Egha kɨ gumazir kabar atara me mɨsogha marazir dapanir arɨziba asiagharɨki. Egha kɨ kamaghɨn me mɨgei, “Ia arazir kurar kam gami, kamaghɨn God ia gasɨghasɨgham.” Egha kɨ gumazir kabagh amizɨ, me Godɨn ziamɨn akar gavgavim akɨrigha ghaze, Me uan guiviba isɨ azenan itir ikɨzir igharazibar otaribar anɨngan kogham. Egh uan otariba isɨ men guivibar anɨngan kogham. Egh ia uari, ikɨzir igharazibar amizibar ikian kogham.
\p
\v 26 \x - \xo 13:26 \xo*\xt 2 Samuel 12:24-25; 1 Atriviba 11:1-8\xt*\x*Kɨ kamaghɨn me mɨgei, “Ia ti fo, Israelian Atrivim Solomon, kantrin igharazibar amizibar ikia, egha bizir kam bangɨn arazir bar kurabar irɨ. Guizbangɨra, God bar Solomon gifongegha a gamizɨ, an atrivimɨn oto. Egha kantrin igharazibar atriviba bar men tongɨn, an fofozim bar ekevegha bar me gafira. Ezɨ, gumaka, a uabɨ, kantrin igharazibar amizibar iti, ezɨma me a getuima, an arazir kurabagh ami. 
\v 27 E ian arazir kurabar gɨn mangɨ ikɨzir igharazibar amizibar ikiam, egh e tuavir kamɨn Godɨn akam batogham. Ia ti, e kamaghɨn damuan ia ifonge?”
\p
\v 28 \x - \xo 13:28 \xo*\xt Nehemia 4:1\xt*\x*Dughiar kam ofa gamir gumazibar dapanim Eliasip, an otarim Joiada, an otaribar mav ikɨzir igharazir mamɨn amizimɨn iti. Amizir kam, an Horonian gumazim, Senbalatɨn guivim. Kamaghɨn amizɨ, kɨ Joiadan otarim batoghezɨ, an arav ghugha, ua Jerusalemɨn itir puvatɨ.
\b
\p
\v 29 “O nan God, nɨ ofa gamir gumazir kabagh amizir arazir kurar kam gɨnɨghnɨgh. Me ofa gamir gumazibar adarazigh amizɨ, me nɨn damazimɨn mɨze. Egha me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir nɨ ofa gamir gumaziba ko Livaibagh amizir kam gasɨghasɨki.”
\b
\p
\v 30 Arazir kam bangɨn, kɨ ikɨzir igharazibar gumazamizir kurar en tongɨn itibar biziba batoke. Egha ofa gamir gumaziba ko Livaiba, vaghvagha me bagha, kɨ ingangariba me ganɨngi. 
\v 31 Kɨ gumazamizir maba ofa tuamin dazibar kuasa me a mɨsefe. Egha uaghan me da inigh izamin dughiam amɨsefe. Egha uaghan dagher faragha azenibar aniziba, ko iter ovɨzir faragha aniziba, me ofan mɨn da inigh izasa kɨ me mɨkeme.
\b
\p “O nan God, kɨ nɨn azai, kɨ amizir arazir kaba, nɨ dagh nɨghnɨgh deragh na damu.”