\id MIC - rough drafted by Jacob Muduap, and Steven edited September 2009; Martin spell checked 2015; exeg checked by Marsha Miles, Robin Namai and Pais Asefi March 2016; Comprehension checked by Francis Dagonov and team May 2016; Consultant checked by Wes Beasley and Martin, Simon, Lawrence, Michael in August 2016. \ide UTF-8 \h Maika \toc3 MAI \toc2 Maika \toc1 Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Maikan Akɨnafarim \mt Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim // Maikan Akɨnafarim \mt2 O \mt1 Maika \imt Akar faragha zuim \ip Godɨn akam inigha izir gumazim Maika, Godɨn akam inigha izir gumazim Aisaian dughiamɨn, a uaghan Godɨn akam akuri. Ezɨ Aisaia Jerusalemian gumazim, egha an akam isa gumazir aruabav kɨri. Akam inigha izir gumazim Maika, a Judan nguibar dozir mam Moresetɨn ize. A kamaghɨn gumazamizibav gei, me akɨrim God gasaragha arazir aghuiba ataki, kamaghɨn amizɨ, a mɨzazim me gasam. \ip Maika inigha izezir akar mabar tongɨn, akar dɨkɨrɨzir aghuir maba uaghan iti. A ghaze, God gɨn bar deraghvɨra uan gumazamizibar amuam. A Devitɨn ikɨzimɨn gumazitam amɨseveghtɨma, an arazir aghuibar gɨn mangɨ me gativagham. \ip Maikan akar otevir mam, akam inigha izir gumazir avɨriba mɨkemezir akabar mɨngaribar mɨrara ghu. Akar kam kamakɨn, “Ikiavɨra Itir God arazir aghuibar e mɨkemegha gɨfa, eghtɨ e arazir aghuir a ifongezir kabara damu: E guizɨn arazibara damuam, egh igharaz darazir apangkuvir arazim gifongegh, egh e uari abɨn uan Godɨn apengan ikɨ, anarɨra gɨn mangam.” Akar kam, Maika 6:8ɨn iti. \c 1 \ms God ivezir kuram isɨ uan gumazamizibar anɨngam \mr (Sapta 1--2) \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt 2 Atriviba 15:32-38; 16:1-20; 18:1--20:21; 2 Eghaghaniba 27:1-7; 28:1-27; 29:1--32:33\xt*\x*Fomɨra Atrivim Jotam ko, Atrivim Ahas ko, Atrivim Hesekia me vaghvagha Judan gumazamizibagh ativagha men atrivibar ikezir dughiabar, Ikiavɨra Itir God mɨgɨrɨgɨar kam isa Maika ganɨngi, Maika a Moresetɨn nguibamɨn gumazir mam. Ikiavɨra Itir God Samarian nguibar ekiam ko, Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn otivamin bizibar gun Maika mɨgei. \s God jasɨn mɨn izɨ mɨzazim Samaria ko Jerusalemia danɨngam \q1 \v 2 Ia kantriba bar dar gumazamiziba, ia deraghvɨra akar kam baragh! \q2 Ia nguazimɨn itir gumazamiziba, ia deraghvɨra kuariba arigh Ikiavɨra Itir Godɨn akam baragh! \q1 Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam, a ia isa kot gatɨgha gɨfa. \q2 Ezɨ ia deravɨram oragh. \q3 Ekiam uan Dɨpenimɨn ikia mɨgɨrɨgɨar kam gami. \q1 \v 3 Ia gan! Ikiavɨra Itir God uan Nguibar Aghuim ategh izasa. \q2 A izighirɨ mɨghsɨabagh isɨn daruam. \q1 \v 4 Eghtɨ mɨghsɨaba an suemningɨn apengan dɨpabar mɨn otivigham, \q2 mati kendel isia amera izaghira dɨpamɨn mɨn emɨri. \q1 Mɨghsɨar kaba, irɨ danganir zaribar otivigham, \q2 eghtɨ dagɨaba poghpogh izighirɨ, \q3 mati dɨpam mɨghsɨabar ikegha ivemara izaghiri. \b \q1 \v 5 Israelia, me Godɨn akam batuegha arazir kuram gami, \q2 kamaghɨn amizɨ, bizir kaba bar me bativam. \q1 Israelia akam batozir arazir kam, kar ten osɨmtɨzim? \q2 Samariaba, kar ian osɨmtɨzim. \q1 Ezɨ Judaba asebar ziaba feir arazir kam, kar ten osɨmtɨzim? \q2 Jerusalemia, kar ian osɨmtɨzim.\f + \fr 1:5 \fr*\ft Samarian nguibar ekiam, a kantri Israelɨn nguibar ekiar mam. Ezɨ Jerusalemɨn nguibar ekiam, a kantri Judan nguibar ekiar mam.\ft*\f* \q1 \v 6 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God ghaze, \q1 “Kɨ Samarian nguibar ekiam gasɨghasigh, \q2 an mɨzumzuiariba azenan dar pozim mɨkɨnigham. \q3 Eghtɨ a wainɨn biar igiaba oparamin danganimɨn mɨn otogham. \q1 Kɨ an dɨpeniba bar da apɨrarightɨ, da dagɨar muziaribar otivigh ikiam. \q2 Eghtɨ dagɨar muziarir kaba irɨ poghpogh danganir zarimɨn magɨrɨ, \q3 dɨpenibar danganir faragha ikeziba avaraghan kogham. \q1 \v 7 Eghtɨ kɨ asebar marvir guaba abɨghɨrarigh, da isɨ avimɨn da kunigham. \q2 Eghtɨ marvir guar kaba bizir mɨzumzuiarir pozim mɨkɨnizibar mɨn otivigham. \q1 Samariaba akɨrim ragha God gasaragha aser kabar ziaba fe, \q2 mati amizim uan pam ategha gumazir igharaziba ko tintinibar akui. \q1 Bizir kam bangɨn, igharaz darazi izɨ Samariaba abɨnigh, \q2 bizir me arazir kuram gamua iniziba, me me da, bar ada inigham. \q3 Bizir kaba me da inigh kantrin igharazibar mangegh da isɨ uan asebar anɨngam.” \b \q1 \v 8 Ezɨ Maika kamaghɨn mɨgei: \q1 “Bizir kaba otivam, eghtɨ nan navim bightɨ kɨ aziam. \q2 Kɨ uan osɨmtɨzir kam akakaghsɨ dagarir asuabar aghuan kogham, \q3 kɨ pura inir kurar bɨbɨziba ikiam. \q1 Egh kɨ afiar atiabar mɨn arongam. \q2 Egh kɨ ponemɨn mɨn arangam. \q1 \v 9 Eghtɨ Samarian gumazamizibar osɨmtɨzim, \q2 mati mɨdir puvatɨzir duaba. \q3 Eghtɨ Judaba, uaghan kamaghɨra mɨzazim iniam. \q1 Jerusalem, kar nan gumazamizibar nguibam, \q2 a mɨzazim iniamin dughiam uaghan bar roghɨra izi.” \s Apaniba Jerusalemɨn boroghɨra ize \q1 \v 10 Getɨn nguibamɨn itir gumazamiziba, me en apaniba, ezɨ ia kamaghɨn me mɨkɨman markɨ, \q2 God e gasɨghasɨki, \q3 me ian gantɨ, ia azenara azian markɨ. \q1 Ia Bet Leafran adarasi, ian naviba osemeghtɨ ia azi, \q2 nguazim gɨpoghpogh, an mɨneziba uan mɨkarzibar aghu.\f + \fr 1:10 \fr*\ft Bet Leafran nguibar ekiam ko nguibar igharaziba ko nguazir ves 10-15ɨn itiba, da Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn boroghɨn iti. Apaniba Jerusalemɨn mɨsoghsɨ mangɨ nguazir kam ko nguibar kamɨn otogh mangam. Gumazir maba ghaze, akam inigha izir gumazim Maika ti akar kam, pura ikararer dɨbovir akabar a gamua ziar kam a gatɨ. Hibrun akamɨn ziar kam, Bet Leafra mong kamaghɨn ghu, “Nguazir menemeniar dɨpenim.” Kamaghɨn amizɨ, akam inigha izir gumazim kamagh me mɨgɨa ghaze, me nguazir mɨnemeniam uan mɨkarzibar aghuam. Ziar kam Sanan (a ves 11ɨn iti) a mong ziar kamɨn mɨn ghu “Anetaki.” Ezɨ akam inigha izir gumazim men mɨgɨa ghaze, me uan nguibar kam ategham. Akam inigha izir gumazim uaghan ziar igharazir maba kamaghɨra ikararer dɨbovir akabar da gei. Ezɨ Hibrun akam danganir maba me deragha dar mɨngariba abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 11 Ia Safirɨn nguibamɨn gumazamiziba, ia bibiabara ikɨva aghumsɨgh, \q2 kalabuziar gumazamizibar mɨn kantrin igharazimɨn mangɨ. \q1 Ia Sananɨn nguibamɨn gumazamizibar atiatigh, nguibam ategh \q2 azenan izan kogham. \q1 Ia oraghtɨ, Beteselɨn nguibamɨn adarazi arangtɨ ia fogh, \q2 mongamin danganitam kagh itir puvatɨ.\f + \fr 1:11 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 12 Ikiavɨra Itir God Jerusalem gasɨghasɨghamin dughiam bar roghɨra ize, \q2 kamaghɨn amizɨ, Marotɨn nguibamɨn adarazir naviba bar osemegha, \q3 uarir akurvaghasa gumazamiziba bagha pura mɨzua iti. \q1 \v 13 Ia Lakisɨn nguibamɨn adarasi, ia Israelian arazir kurabar gɨn ghua, \q2 Jerusalemia gamizɨ, me arazir kuram gami. \q1 Kamaghɨn amizɨ, ia karisba inigh \q2 hoziar bar puvɨra ivemaribagh ikegh aregh. \q1 \v 14 Ia Judaba, ia Moreset Getɨn nguibamɨn apangkufigh. \q2 Ia gantɨ, igharaz darazi a inightɨ, a ua ian nguibam gavaghan kogham. \q1 Eghtɨ Aksipɨn nguibamɨn adarasi, \q2 Israelian atrivibar akuraghan kogham. \b \q1 \v 15 Ezɨ ia Maresan nguibamɨn adarasi, Ikiavɨra Itir God, \q2 ia isɨ ian apanibar dafarim datɨghtɨ, \q3 me ian nguibam inigham. \q1 Eghtɨ Israelian gumazir dapaniba arɨ mangɨ, \q2 Adulamɨn dagɨar toribar aven muegham. \q1 \v 16 Egh apanir kaba ian borir ia bar ifongeziba inigh mangegham. \q2 Kamaghɨn amizɨ, ia me bagh nɨghnɨgh azi, \q3 egh uan dapanir arɨzibagh isegh dapanir tuziba ikiam. \c 2 \s Gumazir arazir kurabar gumazir onganarazibagh amiba, God me gasɨghasɨgham \q1 \v 1 Ia gumazir dɨmagaribar akui puvatɨgha, arazir kurabar amuasa nɨghnɨgha itiba, \q2 amɨnim tirazɨ arazir kurar kam damuamin tuavim otozɨ, ia zuamɨrama a gami. \q2 Ia kamaghɨn amir gumazamiziba iavzika! \q2 Ia bar ikuvigham. \q1 \v 2 Ia gumazamizibar azenibar gara dagh ifuegha purama da isi darasi. \q2 Egha ia men dɨpenibar gara dagh aguava pura da isi. \q1 Ia ifavaribagh amuva, \q2 gumazamizibar nguaziba ko, biziba ko, dɨpenibar okei darasi. \b \q1 \v 3 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q1 “Ia oragh! Kɨ ia gasɨghasɨghasa nɨghnɨsi, \q2 eghtɨ ia arɨ mangamin tuaviba puvatɨgham. \q1 Dughiar kurar kam ia batoghtɨ ia ganigh fogham, \q2 egh ia ua gɨn, uan ziaba fɨsɨ kamaghɨn damuan kogham. \q1 \v 4 Ia bativamin bizir kaba otivtɨ, \q2 gumazamiziba ia geghan akam ia gasɨ ia mɨkɨmam. \q3 Egh me kamaghɨn azirakar ighiar amɨrizibar amuam: \q1 ‘E bar moghɨra bar ikufi. \q2 Ikiavɨra Itir God, en nguazim inigha en apanir igharazibagh anɨngi. \q1 Gumazir kaba e inigha ghua \q2 nguazir igharazimɨn e isa kalabus gatɨ. \q1 Maia! A datɨrɨghɨn manmaghɨn \q2 en nguazir, e da inizim ikarvagh e damuam?’ ”\f + \fr 2:4 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 5 Kamaghɨn amizɨ, ia Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba, ia gɨn ua izɨ uari akuvagh, \q2 nguazim abigh uari danɨngɨsɨ, a bagh satu gikarangamin dughiam, \q1 ia gumazir arazir kurabagh amiba, \q2 ian ovavir boriba nguazir otevir katam inighan kogham. \b \q1 \v 6 Ezɨ gumazamiziba kamaghɨn na mɨgɨa ghaze, \q1 “Nɨ kamaghɨn garir akabar gun e mɨkɨman markɨ. \q2 E nɨn akaba baraghan aghua. \q3 God e gasɨghasɨghan koghtɨ, e aghumsɨghan kogham.” \b \q1 \v 7 Ia Jekopɨn ovavir boriba, ia ghaze, \q2 Ikiavɨra Itir Godɨn apangkuvim ia ko ikɨvɨra ikiam, a? \q3 Egh bizir kuratamɨn ia damighan kogham, a? Puvatɨ. \q1 Ikiavɨra Itir God ghaze, \q2 gumazir nan damazimɨn arazir aghuibagh amiba, \q3 kɨ nɨmɨra me mɨgei. \b \q1 \v 8 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn gumazir kabav gɨa ghaze, \q2 nan gumazamiziba, ia apanibar mɨn me gami. \q1 Men marazi mɨdorozim gamigha uamategha uan dɨpenibar izegha ghaze, \q3 e deragha uamategha izegha avughsi. \q3 Ezɨ puvatɨ, ia ghua me azenan azuir korotiaba men akɨragharibar da adangi.\f + \fr 2:8 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 9 Egha ia nan gumazamizibar tongɨn itir amizir odiariba, \q2 ia men dɨpenir me ifongeziba bagha me batosi. \q1 Egha kɨ men boriba, gɨn me danɨngamin bizir aghuiba, \q2 ia men tuavim apɨrigha da okemegha gɨfa. \q1 \v 10 Ia gumazir arazir kurabagh amua nan damazimɨn zuezir puvatɨziba, \q2 ia kagh deravɨra ikiamin danganir aghuiba puvatɨgham. \q1 Kɨ bar pazavɨra ia gasɨghasigham. \q2 Kamaghɨn amizɨ, ia dɨkavigh mangɨ. \b \q1 \v 11 Eghtɨ akam akurir gumazitam ti gumazir kurar kaba bagh izɨ, \q2 wainɨn dɨpar onganiba ko dɨpar onganir igharazibar akar ifavaribar mɨkɨm suam, \q1 “Kɨ guizɨn kamaghɨn mɨgei, ia wain ko dɨpar onganir avɨriba ikiam,” \q2 gumazir kurar kaba, ti gumazir akam inigha izir kam bar a gifuegham. \s Ikiavɨra Itir God uamategh uan gumazamiziba iniam \q1 \v 12 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn Jekopɨn ovavir boribav gɨa ghaze, \q1 “Kɨ uamategh Israelian gumazamizir itir varazira ua me akuvagham. \q2 Egh mati gumazim sipsipba inigha iza dɨvazimɨn aven me akuvi moghɨn, \q3 kɨ ua me akuvagham. \q2 Eghtɨ me kalabusɨn dɨpenibar tiar akabar uari akuvam. \q1 Eghtɨ gumazamiziba ua ian nguazim bar a gizɨvagham, \q2 mati sipsipɨn avɨrim grazir aghuir avɨribar tongɨn ikia ada api.” \b \q1 \v 13 Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba kalabusɨn me fɨrigh, \q2 me inigh azenimɨn izam. \q1 Eghtɨ me kalabuziar dɨvazibar tiar akaba akar azenan izɨtɨ, \q2 men Atrivim a Ikiavɨra Itir God, a uabɨ men faragh mangam. \c 3 \ms God gumazamizibar araziba akɨr, deragh me damuam \mr (Sapta 3--5) \s Maika Israelian gumazir dapanibar atari \q1 \v 1 Kɨ ghaze: \q1 “Ia oragh, ia Jekopɨn ovavir boribar gumazir dapaniba, ia Israelian gumazir aruaba, \q2 ia arazir aghuibagh nɨghnɨgh da bagh ingar. \q1 \v 2 Ia arazir aghuir kamɨn aghuagha arazir kuram bagha bar ifonge. \q2 Ian arazir kaba mati, ia nan gumazamizir angamɨra itibar iniba aghora da mɨsi. \q3 Egha men agharibar itir tuziba aghora da mɨsefi. \q1 \v 3 Ian arazir kaba mati ia nan gumazamizibar iniba mɨsa men aghariba apɨragharɨgha \q2 dagh asegha, men tuziba aghoraghsua da api. \q1 Ia mati, me mɨnem daghuasa asɨzir tuzir agharibar itiba aghoraghsuegha \q2 da mɨnem gaghui. \q1 \v 4 Eghtɨ dughiatam gɨn izɨtɨ, ia akurvazim bagh Ikiavɨra Itir Godɨn arangtɨ, \q2 a ia bareghan kogham. \q1 Ia arazir kurabagh ami, kamaghɨn amizɨ, a ian azangsɨziba bareghan kogham, \q2 mati a uan guam ian modo.” \b \q1 \v 5 Godɨn akam inigha izir gumazir maba, \q2 deragha nan gumazamizibagh amir puvatɨ. \q1 Eghtɨ tav dagheba me danɨngtɨ, me a ko akaba akɨr suam, \q2 a dughiar aghuibar ikiam. \q3 Puvatɨ, kar me a gifari. \q1 Eghtɨ gumazamiziba dagheba me danighan kogham, eghtɨ me akar atiatibav kɨm ifar suam, \q2 men apaniba izɨ me gasɨghasɨgham. \q1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, akam inigha izir gumazir kabav gɨa ghaze, \q1 \v 6 “Ia nan gumazamizibagh ifari, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ ian anogoreghtɨ, \q3 ia ua irebamɨn mɨn gari bizibar ganan kogham, \q2 egh dar mɨngariba abɨghan kogh, \q3 egh ia gɨn otivamin bizibagh foghan kogh, dav kɨman kogham. \q1 Ia aruem iraghugha gɨvagha amɨnim pɨrizɨ moghɨn, \q2 ian dughiaba gɨvagham.” \q1 \v 7 Eghtɨ akam inigha izir gumazir gɨn otivamin bizibar gara dav geir kaba, \q2 me aghumsigh naviba men ikuvigham. \q1 Men arazir kurar kam bangɨn, God men azangsɨziba baraghan kogh, \q2 bizir me ganamin kabar amutɨ, \q3 da otivan kogham. \b \q1 \v 8 Ezɨ ko, Ikiavɨra Itir Godɨn Duam gavgavim na ganɨngi, \q2 egha guizɨn arazim damuasa nɨghnɨzim isa na ganɨngi. \q1 Egha Israelian arazir kuraba bar dar gun me mɨkɨmasa gavgavim na ganɨngi. \q2 Eghtɨ kɨ Jekopɨn ovavir boribar arazir akaba batozimɨn gun me mɨkɨmam. \b \q1 \v 9 Ia Jekopɨn ovavir boribar gumazir dapaniba deragh na baragh, \q2 ia guizɨn arazibar aghua. \q1 Ia Israelian gumazir aruaba, ia arazir aghuibagh irazɨ, \q2 da ghua arazir kurabar mɨn otifi. \q1 \v 10 Ia uari bagha Saionɨn nguibamɨn dɨpenir aghuir avɨriba ingarasa, \q2 gumazamizibav sozi me ariaghiri. \q1 Ia guizɨn arazimɨn aghuagha, onganarazibagh amir gumazamiziba abɨragha men ghuzim ingegha \q2 ghaze, kar Ikiavɨra Itir Godɨn nguibam Jerusalem, \q3 e anesarazɨ a tugha gavgafi. \q1 \v 11 Ezɨ Jerusalemɨn gumazir dapaniba kotɨn dughiamɨn, gumazamizibar amamangatɨzɨ, \q2 me modogha dagɨaba me givezegha me gakaghorima, \q3 me paza kotiaba tuisɨsi. \q1 Ezɨ ofa gamir gumaziba, gumazibar amamangatɨghtɨ me dagɨaba me danɨngtɨ, \q2 me Godɨn Akar Gavgavibar mɨngariba abɨgh me mɨkɨmam. \q1 Ezɨ akam inigha izir gumaziba uaghan ghaze, me dagɨaba inighɨva, \q2 akar mogomebar mɨngariba deragh da abɨgham. \q1 Jerusalemɨn gumazir ekiar kaba bar, me kamaghɨn amua ghaze, \q2 “Ikiavɨra Itir God e ko iti. Ezɨ bizitam e gasɨghasighan kogham.” \b \q1 \v 12 \x - \xo 3:12 \xo*\xt Jeremaia 26:18\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, ia gumazir dapaniba ko ofa gamir gumaziba ko akam inigha izir gumaziba, \q2 ia amizir osɨmtɨzir kaba bangɨn, God Jerusalem gasɨghasɨgham. \q1 Eghtɨ Jerusalemɨn biziba bar ikuvigham, egh mɨnezir pozimɨn otogham. \q2 Eghtɨ Saion nguazir kɨnimɨn mɨn ikɨtɨ, gumaziba an dagher azenibar ingaram. \q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim iti naghɨn mɨghsɨar kam, \q2 ruarim a batogham. \c 4 \s Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba bar men atrivimɨn ikiam \r (Aisaia 2:1-4) \q1 \v 1 Gɨn otivamin dughia tamɨn, \q2 mɨghsɨar Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim tughav itim, \q3 ziar bar ekiam iniam. \q1 Egh a pɨn mar ikɨ mɨghsɨar igharaziba bar dagh afiragham. \q2 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba bar izɨ an uari akuvagh ikiam. \q1 \v 2 Kantrin avɨribar gumazamiziba izɨ suam, \q1 “Ia izɨ, e Saionɨn Mɨghsɨamɨn mavanangam, a Ikiavɨra Itir Godɨn mɨghsɨam. \q2 Kar Jekopɨn Godɨn Dɨpenim. \q1 E mangɨtɨ a uan arazir a ifongezibar en sure damuam. \q2 Egh a uabɨ mɨsevezir tuavim, e an gɨn mangam.” \q1 E fo, Moses Osirizir Araziba, Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikegh mangɨtɨ \q2 gumazamiziba a iniam. \q1 Guizbangɨra, Jerusalemɨn nguibam, kar danganir Ikiavɨra Itir God uan akam isɨ, uan gumazamizibar anɨngamim, \q2 eghtɨ me azenan mangɨ an akam akunam. \q1 \v 3 \x - \xo 4:3 \xo*\xt Joel 3:10\xt*\x*Eghtɨ Ikiavɨra Itir God, jasɨn mɨn ikɨ kantriba bar dar gumazamizibar araziba tuisɨgh, \q2 men osɨmtɨziba deragh da akɨrtɨ, \q3 me uari inigh deragh ikiam. \q1 Egh me uan mɨdorozir sababa inigh dav soghtɨ, \q2 da baravigh nguazibagh tuir ainbar mɨn otivigham. \q1 Egh me uan afuzibav soghtɨ, \q2 da ikɨzɨrigh sabar azenibar ingaribagh ami moghɨn, otivigham. \q1 Egh danganiba bar dar itir gumazamiziba, uam uariv soghan kogh ikɨva, \q2 ua mɨdorozir arazibar sure damuan kogham. \q1 \v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt Sekaraia 3:10\xt*\x*Kar Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim akam akɨrigha ghaze, \q2 gumazamiziba vaghvagh deraghvɨra uari uan wainɨn ikarɨziba ko fighɨn temebar boroghɨn dapiam. \q1 Egh me deragh ikɨtɨ, \q2 tav ua izɨ atiatim me danɨngan kogham. \q1 \v 5 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba uan asebar ziaba fɨ, men akabar gɨn mangam. \q2 Eghtɨ e Israelia, Ikiavɨra Itir God, en God, e zuraram an ziam fɨ mamaghɨra ikiam. \s Israelia uamategh uan nguibamɨn izam \q1 \v 6 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q1 “Gɨn otivamin dughiamɨn, gumazamizir kɨ faragha ivezir kuram me ganɨga, kalabuziar gumazamizibar mɨn kantrin igharazimɨn amadaziba ko, suer kurar daruan iburaziba, \q2 kɨ ua me akuvam. \q1 \v 7 Ezɨ gumazamizir ikiavɨra itir varazira, me uan nguibamɨn saghon ikia, \q2 egha daruan iburaghburaki, me gumazamizir suer kurar pazava aruiba. \q1 Ezɨ datɨrɨghɨn itir varazira kɨ ua me damightɨ, me kantrin bar gavgavimɨn mɨn otogham. \q2 Eghtɨ datɨrɨghɨn ikegh mangɨ, kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikɨ, \q3 men atrivimɨn ikɨ, me gativagh mamaghɨra ikiam.” \b \q1 \v 8 Ezɨ nɨ Jerusalem, God nɨn ikia uan gumazamizibar gari, \q2 mati sipsipbar gari gumazim uan sipsipbar garir dɨpenir dɨvazimɨn aven iti. \q1 Nɨ faragha me geghuvi moghɨn, \q2 nɨ bar ekevegh uan kantrin nguibaba bar da gativagh, dagh eghuvam. \q1 \v 9 Jerusalem, nɨ manmaghsua pamten arai? \q2 Nɨ tizim bagha amizim borim batasa mɨzazim isi moghɨn uabɨ barasi? \q1 Nɨ ti atriviba puvatɨ, a? \q2 Ezɨ nɨn fofozir gumaziba ti ariaghire, a? \b \q1 \v 10 Ia Jerusalemia, ia dɨmɨva arang, \q2 mati amizim borim batasa mɨzazim baragha, \q3 uabɨ gɨghavkɨravɨra iti. \q1 Ia datɨrɨghɨn nguibam ategh graziba itir danganimɨn mangɨ. \q2 Eghtɨ me ia inigh Babilonɨn mangam. \q3 Eghtɨ gɨn Ikiavɨra Itir God, ian apaniba da ua ia inigham. \q1 \v 11 Ezɨ kantrin avɨriba ia gasɨghasɨghasa uari akufa. \q2 Egha me ghaze, \q1 “Aria, e Jerusalemɨn nguibar ekiam bar a gasɨghasigh, \q2 an gantɨ a bar ikuvigh ikiam.” \q1 \v 12 Egha kantrin kabar gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn nɨghnɨzim gɨfozir puvatɨ, a manmaghɨn nɨghnɨsi. \q2 Me kamaghɨn fozir puvatɨ, a me akuvagh me gasɨghasɨgham. \q1 Mati gumazim witba akuvagh da mɨrmɨrightɨ, \q2 da witɨn daghebar mɨn otivigham. \b \q1 \v 13 Egha Ikiavɨra Itir God ghaze, \q1 “Jerusalemia, ia dɨkavigh \q2 mangɨ uan apanibagh asɨghasɨgh. \q1 Kɨ ia damightɨ, ia gavgavigh ikiam, \q2 mati bulmakaun mam ainɨn komba ko, brasɨn sueba ikia bar gavgafi. \q1 Kamaghɨn amizɨ, ia kantrin avɨriba dɨkɨ me abɨnigham. \q2 Egh apaniba faragha ia mɨsogha inizir biziba, \q2 ia uam ada inigh na danɨngam, \q3 kɨ nguazir kam bar a gativazir Ikiavɨra Itir God.” \b \c 5 \rem NOTE: MIC 5:2-5 are lectionary verses. \q1 \v 1 Ia Jerusalemia, ian mɨdorozir gumaziba uari akuvagh, \q2 arang uan mɨkarziba aghor. \q1 Apaniba ia ekɨarugha gɨfa. \q2 Me Israelian gumazir dapanim mɨsogh aghumsɨzim a danɨngasa, \q3 mati apanim aghorim inigha gumazimɨn koviam mɨsoke. \s God akam akɨra ghaze, gumazir dapanitam Betlehemɨn nguibamɨn otivam \q1 \v 2 \x - \xo 5:2 \xo*\xt Matyu 2:6; Luk 2:4; Jon 7:42\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze, \q1 “O Betlehem, nɨ Efratan Distrighɨn itir nguibam, \q2 nɨ Judan anababar nguibabar tongɨn, nɨ nguibar bar dozim, \q3 ezɨ nɨn aven gumazitam na bagh gumazir dapanimɨn otogh Israelia gativagh men ganam. \q1 Ezɨ bar fomɨra, an ovavir bar faraghavɨra itim, an otogha ike, \q2 ezɨ an adarazi datɨrɨghɨn ikia ghuavɨra iti.” \b \q1 \v 3 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God uan adarazi ateghtɨ, \q2 me uan apanibar dafaribar ikɨvɨra ikɨ mangɨtɨ, \q3 amizir God inabazim, an otarim bategham. \q1 Eghtɨ dughiar kamɨn Israelian kantrin igharazibar ikeziba, uamategh izɨ \q2 uan adarazi ko uam uari akuvagham. \q1 \v 4 Eghtɨ gumazir dapanir kam otogh, \q2 uabɨ uan gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavimɨn men ganam, \q3 mati sipsipbagh eghuvir gumazim deravɨra uan sipsipbagh eghufi. \q2 Guizbangɨra, a Ikiavɨra Itir God, an God, an an ziar ekiamɨn me gativagham. \q1 Eghtɨ gumazamizir kantrin igharazibar itiba an gavgavim gɨfogham. \q2 Eghtɨ an gumazamiziba deragh ikiam. \q1 \v 5 Eghtɨ a navir amɨrizim ko, dabirabir aghuim isɨ uan gumazamizibar anɨngam. \q2 Eghtɨ Asirian mɨdorozir gumaziba izɨ, en nguibar ekiar gavgavibar dɨvaziba akartɨ, \q1 e uan mɨdorozir gumazir faragha zuir gavgaviba amɨseveghtɨ, \q2 me mangɨ me ko mɨsogham. \q1 \v 6 Me Asirian kantri ko mɨsogh me abɨnigh, \q2 men kantri iniam, an ziam Nimrot,\f + \fr 5:6 \fr*\ft Nimrot, a gumazir Niniven nguibar ekiamɨn ingarizim, an Asiriabar nguibar ekiam. Kamaghɨn amizɨ, kantri Asiria, me ziar kam a garɨsi “kantri Nimrot.” Nɨ Jenesis sapta 10:8-12ɨn gan.\ft*\f* me me dama a inigham. \q1 Eghtɨ arazir kamɨn, gumazir dapanir kam, Asirian e gasɨghasɨghasa iziba, \q2 a men dafarimɨn en akuragh, uam e inigham. \q1 \v 7 Eghtɨ Jekopɨn ovavir boribar ikiavɨra itir varazira, \q2 me kantrin igharazir avɨribar gumazamizibar tongɨn ikɨ, \q3 men akurvaghamin gumazibar mɨn ikiam. \q1 Mati dɨmagaribar grazibagh irir ghuariaba, ko, temebagh izir amoziba, \q2 Ikiavɨra Itir God da amadagha dagh amizɨ, da deraghavɨram otifi. \q2 Bizir kaba me Godɨn gavgavimra dar amuam, \q2 men gavgaviba puvatɨ. \q1 \v 8 Eghtɨ Jekopɨn ovavir boribar ikiavɨra itir varazira, \q2 me kantrin igharazir avɨribar gumazamizibar tongɨn ikɨ, \q3 mati laion ruarimɨn itir asɨziba ko, \q3 sipsipɨn dɨvazimɨn aven itibar amasa gari. \q1 A sipsipbar tongɨn mangɨ, uabɨ fɨ sipsipbav kɨn me givi me aghoram. \q2 Eghtɨ gumazir men akurvaghamiba puvatɨgham. \q1 \v 9 Eghtɨ tuavir kamɨn Israelia uan apaniba abɨnigh bar me agɨvagham. \b \q1 \v 10 Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn Israelia mɨgɨa ghaze: \q1 “Gɨn otivamin dughiamɨn, kɨ mɨdorozir bizibagh asɨghasɨgham. \q2 Egh ian hoziabagh asɨghasɨgh ian karisba apɨrarigham. \q1 \v 11 Egh kɨ ian nguibar ekiaba ko dar dɨvazir gavgaviba bar ada akarightɨ, \q2 ia uam adar mongɨva avegham. \q1 \v 12 Egh kɨ ian meziba ko akavsiaba batuegh, \q2 ian kukunir gumaziba agɨvaghtɨ, me ua ikian kogham. \q1 \v 13 Egh kɨ ian marvir guaba ko, asebar nedaziba bar da batuegham. \q2 Ia uari uan dafaribar ingarizir bizibar ziaba fan markɨ. \q1 \v 14 Egh kɨ temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba apɨrarigh, \q2 ian nguibamɨn bar da batuegham. \q3 Egh ian nguibar ekiaba bar adagh asɨghasigham. \q1 \v 15 Kɨ arazir kam bagha nan navim bar osemegha atari. \q2 Egh kantribar gumazamizir nan akaba batozir arazir kam, kɨ a ikarvagham.” \c 6 \ms God Israelian arazir kurar me amiziba bagh me tuisɨgh, gɨn me damightɨ me an gumazamizibar otivigham \mr (Sapta 6--7) \s Ikiavɨra Itir God Israelia isa kot gatɨ \q1 \v 1 Ia oragh! \q2 Ikiavɨra Itir God Israelia isa kot gatɨ. \b \q2 O Israelia, ia dɨkavigh izɨ kotiamɨn, ia uan osɨmtɨzimɨn gun mɨkɨm. \q2 Eghtɨ mɨghsɨaba jasɨn mɨn ikɨ, \q3 ia baragh ian akaba tuisɨgham. \b \q1 \v 2 Eghtɨ ia mɨghsɨaba ko, dagɨar bar gavgavir nguazimɨn apengan ikia, an suirazɨ a gavgavigha ikia mamaghɨra itiba, \q2 ia Ikiavɨra Itir Godɨn kotiam baragh. \q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God, kotɨn aven uan gumazamiziba ko uari adoghodoghɨva, \q2 egh an akam me gasam. \b \q1 \v 3 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, \q1 “O nan gumazamiziba, kɨ arazir kurar manamra ia gami? \q2 Kɨ ian azai, kɨ bizir tizim gamigha osɨmtɨzim ia ganɨngi? \q3 Ia na mɨkɨm! \q1 \v 4 \x - \xo 6:4 \xo*\xt Ua Me Ini 4:10-16; 12:50-51; 15:20\xt*\x*Guizbangɨra, kɨrara dughiar ia Isipɨn kalabusɨn itimɨn ia inigha azenan ize. \q2 Kɨ tuavim ian akaghasa, Moses ko, Aron ko, Miriam, me amadazɨ, \q3 me ian faragha ghua ia inigha ize. \q1 \v 5 \x - \xo 6:5 \xo*\xt Dɨboboniba 22:2--24:25; Josua 3:1--4:19\xt*\x*O nan gumazamiziba, ia Moapian Atrivim Balak faragha ia gamizir arazir kuram gɨnɨghnɨgh. \q2 Beorɨn otarim Balam, ia Balak mɨkemezir akam gɨnɨghnɨgh. \q1 Egha ia Sitimɨn nguibam ategha ghua Gilgalɨn zuir dughiamɨn, kɨ amizir bizir ekiabagh nɨghnɨgh. \q2 Ia bizir kabagh nɨghnɨgh fogh suam, kɨ ian akurvaghasava bizir aghuibagh ami.”\f + \fr 6:5 \fr*\ft Vezɨn kam ghaze, Ikiavɨra Itir God dɨgavir kuram gamir arazir aghuir avɨribagh ami. Israelia Sitimɨn nguibam ategha izir dughiamɨn, a Jordanɨn Fanem gamizɨ a dakezɨ me nguazir dakɨrtizim giregha vongɨn Gilgalɨn ghue.\ft*\f* \s Ikiavɨra Itir God, arazir a ifongezibar amuasa gumazamizibav gei \q1 \v 6 Ikiavɨra Itir God, a Godɨn Bar Pɨn Itim, kɨ an damazimɨn izɨ \q2 tevimning apɨrigh an ziam fɨsɨ, \q3 bizir tizimra inigh izam? \q1 Kɨ ti bulmakaun igiar mɨkarziba sara itir aghuiba inigh izɨ, a danɨngɨsɨ \q2 ofan bar isia mɨghɨrizim mɨn bar da tueghtɨ da isi mɨghɨrigham, a? \q1 \v 7 Kɨ ti sipsipɨn apurir 1,000pla o, 10,000plan olivɨn borer mɨneba inigh izam, \q2 eghtɨ Ikiavɨra Itir God bizir kaba bagh bar akuegham, o? \q1 Kɨ ti uan arazir kuramɨn ivezim bagh uan otarir ivariam ofa damusɨ \q2 a mɨsueghtɨ an aremegham, o? \q3 Bar puvatɨgham. \q1 \v 8 \x - \xo 6:8 \xo*\xt Godɨn Araziba 10:12; 1 Samuel 15:22; Aisaia 1:17; Hosea 6:6\xt*\x*Ia nguazir kamɨn itir gumazamiziba, Ikiavɨra Itir God arazir aghuibar ia mɨkemegha gɨfa, \q2 eghtɨ ia arazir aghuir a ifongezir kabara dar amu: \q1 Ia guizɨn arazibara damuam, \q2 egh igharaz darazir apangkuvir arazim gifongegh, \q3 egh ia uari abɨn uan Godɨn apengan ikɨ, anarɨra gɨn mangam. \q1 \v 9 Ia fofozir aghuim gifueghɨva, \q2 Ikiavɨra Itir Godɨn atiating an apengan ikiam. \b \q1 Ia oragh! Ikiavɨra Itir God Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn diagha ghaze, \q2 “O nguazir kamɨn itir gumazamizir iza nguibar kamɨn uari akuviba, ia oragh!\f + \fr 6:9 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 10 Ia gumazir arazir kurabagh amiba, \q2 ia bizir aghuiba uan dɨpenibar aven da mongezɨ da ikiavɨra iti, \q3 ezɨ bizir ia itir kaba, kar ia arazir kuram gamua inizir biziba. \q1 Ia uan biziba gumazir igharaziba bagha da amadir dughiam, \q2 ia ifara deragha dar osɨmtɨziba tuisɨgha dar ivezibar abarir puvatɨ. \q3 Kɨ arazir kurar kam bar an aghua. \q1 \v 11 Kɨ garima, ian gumazir maba igharaz darazigh ifara men bizir amadiba, \q2 deragha dar osɨmtɨzibar iveziba me ganɨdi puvatɨ. \q3 Kɨ men arazir kuraba gɨn amadir puvatɨ. Kɨ aghua.\f + \fr 6:11 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 12 Ezɨ nguibar ekiamɨn itir gumazir dagɨar avɨriba itiba, \q2 me onganarazibagh amir gumazamizibagh ifara men biziba pura dagh ekua, \q3 egha paza me gami. \q2 Nguibar ekiar kamɨn gumazamiziba, \q3 me bar ifavarir gumazamizibara. \q1 \v 13 Kamaghɨn amizɨ, ian arazir kurar kaba bangɨn, \q2 kɨ ia gasɨghasigham. \q1 \v 14 Ia daghebar amɨ, izɨvaghan kogham, \q2 eghtɨ mɨtiriaba ian aghɨvɨra ikiam. \q1 Egh ia biziba inigh dɨpenimɨn ada akuvam, \q2 eghtɨ da deravɨra ikian kogham. \q1 Eghtɨ ia bizir manaba iti, kɨ apaniba amadaghtɨ, \q2 me izɨ ia mɨsogh dagh asɨghasigham. \q1 \v 15 \x - \xo 6:15 \xo*\xt Godɨn Araziba 28:30; 28:38-40; Amos 5:11; Sefanaia 1:13\xt*\x*Ia azeniba oparɨva, \q2 dar daghetam inighan kogham. \q1 Egh ia olivɨn ovɨziba dɨkabɨn da mɨrmɨr, \q2 egh olivɨn borer tam uan mɨkarzim daghuighan kogham. \q1 Egh ia wainɨn ovɨziba dɨkabɨn da mɨrmɨr, \q2 egh wainɨn dɨpatam ameghan kogham. \q1 \v 16 \x - \xo 6:16 \xo*\xt 1 Atriviba 16:23-24; 21:25-26\xt*\x*Atrivim Omri ko an otarim, Atrivim Ahap, ia aningɨn arazir kurabar gɨn ghuezir gumazamiziba, \q2 aning faragha amizir araziba, ia datɨrɨghɨn aningɨn gɨn ghua dagh ami, \q1 kamaghɨn amizɨ, kɨ ia gasɨghasightɨ, \q2 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, akɨrim ragh ia gasɨ dɨbovir akabar ia mɨkɨmam. \q1 Eghtɨ ia nan gumazamizir nguibar ekiar kamɨn itiba \q2 bar moghɨram aghumsigham.” \c 7 \s Israelia arazir kurabagh ami \q1 \v 1 Maia! Kɨ uabɨn apangkufi. \q2 Kɨ ti ovengam. \q1 Gumazamiziba mɨtiriaba men azi moghɨn, \q2 mɨtiriam nan azi, ezɨ kɨ temer ovɨzitam amasa da bagha tememɨn garima, da puvatɨ. \q2 Temer fighɨn ovɨziba ko, wainɨn ovɨziba, me bar ada inigha gɨfa.\f + \fr 7:1 \fr*\ft E fozir puvatɨ tinara akar kam akuni. Gumazir maba ghaze kar akam inigha izezir gumazim Maika, an akamra. Ezɨ gumazir maba ghaze, akam inigha izir gumazim, a Jerusalem o Samarian nguibamningɨn amizimɨn akar isɨn zuim mɨgei. Ezɨ akar kam amizir kam akam akuni.\ft*\f* \q1 \v 2 Gumazir aghuitam nan kantrin aven itir puvatɨ. \q2 Gumazitam guizbangɨra Godɨn gɨn zuir puvatɨ. \q3 Bar puvatɨ. \q1 Dughiabar zurara gumazamiziba uarira uarir apanibagh amua uarigh asɨghasɨghasa uari bagha tuaviba buri, \q2 mati gumazim asɨzibav soghasa, azuazim agura. \q1 \v 3 Gumazamizir bar arazir kurabagh fogha dagh amiba, \q2 me zuraram arazir kurabagh ami. \q1 Gavmanɨn ingarir gumaziba ko, jasba kotɨn dughiamɨn, me gumazamizibar azangsɨzima, \q2 me moga dagɨabar me giveza me gakaghorima, \q3 me paza kotiaba barasi. \q1 Gumazir ziar ekiaba itiba pura uan ifongiabar jasbav geima, \q2 jasba guizɨn arazim ategha pura gumazir kurar kabar ifongiabar gɨn zui.\f + \fr 7:3 \fr*\ft Hibrun akamɨn me akamɨn mɨngarim kagh deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 4 Ezɨ gumazir igharaziba ghaze me deragha arazir aghuibagh ami, \q2 ezɨ God men gari, \q3 me ikuvigha mati grazir ataghatariba ko, benir dɨkoniba itiba. \q1 Dughiam otogha gɨfa, ezɨ God uan gumazamizibagh asɨghasɨghasa, \q2 mati an akam inigha izir gumazim mɨkemezɨ mokɨn. \q1 God kamaghɨn damutɨ, \q2 an gumazamiziba okam nɨghnɨgh onganigh tintinibar nɨghnɨgham. \q1 \v 5-6 \x - \xo 7:5-6 \xo*\xt Matyu 10:35-36; Luk 12:53\xt*\x*Eghtɨ dughiar kamɨn otariba dɨbovir akabar uan afeziabav kɨmtɨ, \q2 guiviba uan amebabar akaba batogham. \q1 Eghtɨ paba itir amiziba, uan ivozir amebaba ko akabar uari adogham. \q2 Gumazamizibar anababa uari, men apanim ikɨva, men ikuvigham. \q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ uan namakam ko roroamɨn akaba, nɨghnɨzir gavgavim dar ikian markɨ. \q2 Egh nɨ uaghan uan amuim o uan pam mɨkɨmsɨ deraghvɨra nɨghnɨgh a mɨkɨm. \q1 \v 7 \x - \xo 7:7 \xo*\xt Aisaia 8:17\xt*\x*Ezɨ kɨ uabɨ, nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn ikɨ a mɨzuamam. \q2 Eghtɨ a kɨ a ko mɨgeir azir akaba baregh, \q3 izɨ nan akuragh na inightɨ, kɨ deraghvɨra ikiam. \s Ikiavɨra Itir God ua uan gumazamiziba ini \q1 \v 8 Eghtɨ en apaniba aghumsɨzir akabar e damuan kogham. \q2 E guizbangɨra iregha gɨfa, egh e ua dɨkavigh tuivigham. \q1 E datɨrɨghɨn amɨnirbɨrimɨn iti, \q2 eghtɨ Ikiavɨra Itir God uam angazangarim e danɨngam. \q1 \v 9 E datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kuram gami. \q2 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God bar dughiar otevimra uan anɨngagharim akagh, e gasɨghasɨgham. \q1 Egh a gɨn ua en akuragh guizɨn arazimɨn gɨn mangɨva, \q2 pazavɨra e gamir darazir arazir kuraba ikarvagham. \q1 Egh a mɨtatemɨn e inigh angazangarimɨn e atɨghtɨ, \q2 e angamɨra ikɨ an gantɨ, an en apanibar dafaribar uam e iniam. \q1 \v 10 Apaniba faragha kamaghɨn e mɨgɨa ghaze, \q2 “Ikiavɨra Itir God, ian God managh iti?” \q1 Egh me gɨn gantɨ Ikiavɨra Itir God en akuraghtɨ, \q2 me bar aghumsigham. \q1 E gantɨ Ikiavɨra Itir God me dɨkɨtɨ, \q2 mati gumazamiziba tuavimɨn beghneazim dɨti moghɨn, a me dɨkabɨnigham. \b \q1 \v 11 Ia Jerusalemɨn gumazamiziba, ia gɨn nguibar ekiamɨn dɨvaziba uam adar ingaramin. \q2 Egh nguazimɨn mɨtaghniabagh isɨvaghtɨ da mangɨ ekevegham. \q1 \v 12 Dughiar kamɨn nɨn gumazamizir kantrin igharazibar kalabusɨn itiba, me uamategh tintinibar izam. \q2 Tarazi Yufretisɨn Fanemɨn amadaghan ikegh izam, \q2 eghtɨ tarazi aruem anadi naghɨn kantri Asirian ikegh izam, \q2 eghtɨ tarazi sautɨn amadaghan kantri Isip ategh izam. \q2 Israelia bar moghɨra kantrin saghon itibar mɨghsɨaba ko, ongarir dadarimɨn itibar ikegh izam. \q1 \v 13 Ezɨ kantrin kabar gumazamiziba bar arazir kurabagh ami. \q2 Kamaghɨn amizɨ, da danganir bar kurabar mɨn ikiam. \s Ikiavɨra Itir God, nɨ Israelian apangkufigh \q1 \v 14 O Ikiavɨra Itir God, nɨ gumazamizir ua bagha mɨseveziba, nɨ me eghuvir gumazimɨn mɨn ikɨ, \q2 mati sipsipbagh eghuvir gumazim deravɨra uan sipsipbagh eghufi. \q1 Me ruarir arɨzibar mɨghsɨabar ikia, nguazir aghuiba puvatɨ. \q2 Ezɨ azenibar ingaramin nguazir aghuiba vɨn iti. \q1 Me faragha amizɨ moghɨn, nɨ men amamangatɨghtɨ, \q2 me mangɨ Basan Distrik ko Gileatɨn Distrighɨn nguazir aghuibar azenibar ingaram, \q3 mati sipsipba grazir aghuiba itir nguazim garua grazir avɨriba api. \b \q1 \v 15 Ikiavɨra Itir God akam ikaragha ghaze: \q1 “Kɨ faragha Isipɨn ia inigh azenan izasa dɨgavir kuram gamir araziba, \q2 kɨ datɨrɨghɨn uam ada ian akagham. \q1 \v 16 Eghtɨ kantrin igharazir gavgaviba itiba, \q2 me datɨrɨghɨn nan gavgavimɨn ganighɨva dɨgavir kuram damigh aghumsɨgham. \q3 Egh me atiatigh uan kuariba ko, akabar kumigham. \q1 \v 17 Egh me fogh suam, me gavgaviba bar puvatɨ, \q2 mati kuruziba uan navibar nguazim davaram. \q1 Egh akongɨva atiatigh uan danganir mogomeba ategh, \q2 Ikiavɨra Itir God bagh izam, a en God.” \b \q1 \v 18 O Ikiavɨra Itir God, ua godɨn igharazitam nɨn mɨn itir puvatɨ. \q2 Nɨn gumazamizir ikiavɨra itir varazira, nɨ men arazir kuraba gɨn amadi. \q1 Nɨn adariba dughiar ruaribar itir puvatɨ. \q2 Nɨ zurara en apangkuvigha, arazir aghuibar e damuasa bar akonge. \q1 \v 19 Nɨ uam en apangkufigh. \q2 Egh uan suemɨn biziba dɨka da abɨri moghɨn, \q1 en arazir kuraba dɨkɨ da abɨnigh, \q2 da akunightɨ da ongarir konim bar an aven magɨrɨgh. \q1 \v 20 Egh nɨ uan akaba bar dar gɨn mangɨva, zurara Israelia en apangkufigh. \q2 E Abraham ko Jekopɨn ovavir boriba, e nɨn gumazamizibara. \q1 Nɨ fomɨra en inazir afeziaba koma akar dɨkɨrɨzim gamua ghaze, \q2 nɨ en apangkuvigham, \q2 egh nɨ uan akar dɨkɨrɨzir kam damutɨ, \q3 a guizbangɨram otogham.