\id JOB - Aruamu NT Drafted by Francis Dagonov 2014-15; typed by Sue Ellen Wrenn July 2015; Paratext basic checks and spell checks by Pais Asefi April-May 2016; Exegetical check by Steven, Siria and Marsha in Feb 2017; Comp check by team; Consultant check by Norm Mundhenk and team Oct 2017. \ide UTF-8 \h Jop \toc3 JOP \toc2 Jop \toc1 Jopɨn Akɨnafarim \mt Jopɨn Akɨnafarim \mt2 O \mt1 Jop \imt Akar faragha zuim \ip Jopɨn Akɨnafarim, arazir aghuibagh amir gumazir mam geghari, gumazir kam osɨmtɨzir ekiam bato. An boriba bar ariaghire, ezɨ an bulmakauba ko bizir maba saram ovenge. Egha gɨn, a uabɨ arɨmariar ekiam bato. Kamaghɨn amizɨ, Jop osɨmtɨzir ekiamɨn aven ikia an navim bar oseme, ezɨ an namakar 3pla an apangkuvigha izava a ko iti. Egha Jop uan namakaba ko me osɨmtɨzir a batozir kamɨn mɨngarim bagha mɨgɨrɨgɨar ruarim gami. \ip Jopɨn namakaba Israelian nɨghnɨzir ghurimɨn gɨn zui. Me ghaze, gumazir arazir aghuibagh amibara, God deravɨra me gami. God osɨmtɨzim gumazim danɨngtɨ, e fogh suam, gumazir kam arazir kuram gamizɨ, God an arazir kuram akɨrasa osɨmtɨzim a ganɨdi. Kamaghɨn Jopɨn namakar 3plan kaba ghaze, Jop uan arazir kuram ateghtɨ, God faragha a gami moghɨn, ua deravɨram a damuam. Ezɨ Jop kamaghɨn fo, a gumazir Godɨn damazimɨn derazim. Egha Godɨn damazimɨn arazir kuratam gamizir puvatɨzɨ, God osɨmtɨzir kaba a ganɨngi. \ip Jop puvɨra God a gamizir bizir kabagh nɨghnɨgha, azangsɨzir ekiaba iti. Ezɨ da kamakɨn, “Godɨn Araziba manmaghɨn ti? An arazir aghuibaram ami, o? Nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia an apengan itir arazim, an daghem manmaghɨn gumazamizibar ikɨrɨmɨrim bativam?” Jop uan nɨghnɨzir gavgavim ataghizir puvatɨ, egha a uan azangsɨziba God damuan atiatir puvatɨ. Jop, ziar aghuir kam, Godɨn damazimɨn derazir gumazim, a uam a iniasa bar ifonge. \ip God deragha bighavɨra Jopɨn azangsɨzir gavgaviba ikarazir puvatɨ. Egha a uan gavgavir ekiam ko uan fofozir ekiam Jopɨn aka. Ezɨ Jop, Godɨn mɨgɨrɨgɨar kam baregha ghaze, kɨ paza God gami. Nan anɨngagharim bar ekefe, ezɨ kɨ akar kurabar nɨ mɨkeme. \ip Akɨnafarir kam, bar abuan, God ua deravɨra Jop gamigha, Jopɨn namakabar atari. Nɨghnɨzir me Jopɨn osɨmtɨzimɨn mɨngarim gata mɨkemeziba, da derazir puvatɨ. Akɨnafarir kam kamaghɨn en akakasi, e kamaghɨn mɨkɨman kogham: E Godɨn nɨghnɨzim ko araziba bar moghɨra dagh fogha gɨfa. God an Ekiam. Ezɨ an nɨghnɨzim ko fofozim, e gumazamiziba, en nɨghnɨziba ko fofoziba bar dagh afira. \c 1 \ms Jop dughiar kuram bato \mr (Sapta 1--3) \s God ko Satan, Jopɨn arazibav gei \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt Jenesis 22:12; Esekiel 14:14; 14:20; Jems 5:11\xt*\x*Bar fomɨra, Usɨn nguazimɨn itir gumazir mam, an ziam Jop. A gumazir bar aghuim, egha Godɨn damazimɨn arazir kuratam itir puvatɨ. A Godɨn atiatia an apengan ikiava an ziam fava, zurara akɨrim arazir kurabagh asi. \v 2 An amuim a bagha otarir 7pla ko guivir 3pla bate. \v 3 A uaghan 7,000plan sipsipba ko, 3,000plan kamelba ko, 1,000plan bulmakauba ko 500plan donkin amebaba iti. Egha a ingangarir gumazir avɨriba ko ingangarir amizir avɨriba iti. Bizir kaba bagha gumazamiziba bar an ziam fe, ezɨ a kantrin aruem anadi naghɨn itibar gumazibagh afiragha ziar bar ekiam iti. \p \v 4 Ezɨ Jopɨn otariba zurara ghua dughiar me vaghvagha uari bagha mɨsevezibar, uan dɨpenibar isar ekiabagh ami. Men tav isam damuamin dughiam, a uan aveghbuaba ko, uan amizir 3plan diaghtɨ me izɨ a ko damam. \v 5 Isabar dughiabar gɨrara, Jop zurara akaba amadima, me an dɨpenimɨn izi. Egha me Godɨn damazimɨn zueghasa, a me bagha ofabagh ami. A bar mɨzaraghara dɨkavigh vaghvagh me bagha asɨziba bar isia mɨghɨrir ofabagh ami. A zurara arazir kam gami. A kamaghɨn nɨghnɨsi, me ti uan navir averiabar aven ti arazir kuram gamua paza Godɨn mɨkemeghama. Egha nɨghnɨzir kam bangɨn, a me bagha ofabagh ami. \p \v 6 \x - \xo 1:6 \xo*\xt Jenesis 6:2\xt*\x*Dughiar mamɨn Godɨn Nguibamɨn itir enselba iza Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uari akufa. Ezɨ Satan uaghan iza men tongɨn iti. \v 7 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn an azara, “Nɨ managh ikegha izav oto?” \p Ezɨ Satan kamaghɨn a ikara, “Kɨ nguazimɨn danganir vamɨran itir puvatɨ. Kɨ arua nguazir kamɨn danganiba bar dar mangɨgh izegh gami.” \p \v 8 \x - \xo 1:8 \xo*\xt Dɨboboniba 12:7; Josua 1:7; Jop 2:3; 42:7-8\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God Satanɨn azara, “Nɨ ti nan ingangarir gumazim, Jopɨn ganiz, o? Jop, a bar gumazir aghuim, egha nan damazimɨn arazir kuraba puvatɨ. A nan atiatiava nan apengan ikia nan ziam fava, zurara akɨrim ragha arazir kurabagh asi. Nguazir kamɨn danganiba bar gumazitam an mɨn itir puvatɨ.” \p \v 9 \x - \xo 1:9-11 \xo*\xt Akar Mogomem 12:10\xt*\x*Ezɨ Satan kamaghɨn Godɨn akam ikaragha ghaze, “Nɨ deravɨra Jop gami, kamaghɨn a nɨ baghavɨra iti. Nɨ ghaze, Jop nɨn dafarimɨn bizir aghuitam inighan kogh, egh ti nɨn apengan ikiam, o? Kɨ ghaze, ti puvatɨgham. \v 10 Nɨ zuraram a ko, an amuiroghboriba ko, an biziba deravɨra dar gari. Mati, gumazim dɨvazir bar gavgavimɨn aven iti. Nɨ zurara deravɨram a gamua bulmakauba ko asɨzir avɨriba a ganɨngizɨ, da a itir nguazim bar a gizɨfa. \v 11 \x - \xo 1:11 \xo*\xt Jop 2:5; 19:21\xt*\x*Kamaghɨn, nɨ uan agharim amɨnegh, a da bizir aghuir kabagh asɨghasigh da agɨvagh, egh nɨ gantɨ an akar bar kurabar nɨ mɨkɨmam.” \p \v 12 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Satan mɨgei, “Nɨ gan! Kɨ bizir aghuir kaba bar da isa nɨn agharim gatɨ. Nɨ an biziba manmaghɨn dar amusɨ, dar amu. Egh Jop uabɨ, nɨ pazɨva a damuan markɨ.” Ezɨ Satan Ikiavɨra Itir Godɨn akam baregha anetegha ghu. \s Dughiar namba 1ɨn Satan osɨmtɨzim Jop ganɨngi \p \v 13 Dughiar mamɨn, Jopɨn otariba ko guiviba, me uan avebamɨn dɨpenimɨn isar ekiam gamua dagheba ko wainɨn dɨpaba api. \v 14 Ezɨ ingangarir gumazir mam ivegha Jop bagha izegha kamaghɨn a geghari, “E akunimɨn ingarima, bulmakauba nguazim abɨzima, donkiba men boroghɨra graziba api. \v 15 Ezɨ Sabean gumaziba zuamɨram otivigha uan mɨdorozir sababar ingangarir gumazibav soghezɨ me ariaghire, ezɨ me bulmakauba ko donkiba inigha ghue, ezɨ kɨ uabɨra mɨseveaghɨrɨgha arav ghugha nɨ mɨkɨmasa izi.” \p \v 16 Gumazir kam mɨgɨavɨra itima, ingangarir gumazir igharazim otogha iza kamaghɨn mɨgei, “Onɨmarir dafam, Godɨn avimɨn mɨn overiamɨn ikegha taghtagha izaghira, sipsipba ko dagh eghuvir ingangarir gumaziba bar men isizɨ, me ariaghire. Ezɨ kɨ uabɨra osɨmtɨzir kamɨn mɨseveaghɨrɨgha arav ghugha nɨ mɨkɨmasa izi.” \p \v 17 Gumazir kam mɨgɨavɨra itima, ingangarir gumazir igharazir mam uam otogha iza kamaghɨn mɨgei, “Kaldian 3plan gumazir okoruaba iza nɨn kamelba okemegha, nɨn ingangarir gumazibav soghezɨ me ariaghire. Ezɨ kɨ uabɨra kɨ mɨseveaghɨrɨgha arav ghugha nɨ mɨkɨmasa izi.” \p \v 18 Gumazir kam mɨgɨavɨra itima, ingangarir gumazir igharazir mam uam otogha iza kamaghɨn mɨgei, “Nɨn otariba ko guiviba, nɨn otarir ivariamɨn dɨpenimɨn isar ekiam gamua dagheba ko wainɨn dɨpaba api. \v 19 Ezɨ amɨnir dafam zuamɨra dɨkavigha gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn ikegha iza, me itir dɨpenimɨn 4plan mɨkebabagh ivarazɨ, a dɨpɨrigha me mɨsoghezɨ, me ariaghire. Ezɨ kɨ uabɨra mɨseveaghɨrɨgha arav ghugha nɨ mɨkɨmasa izi.” \p \v 20 Ezɨ Jop kamaghɨn oregha bar osemegha, dɨkavigha uan korotiar ruarim abigha uan dapanim gise. Egha Godɨn damazimɨn tevimning apɨrigha, uan guam nguazim mɨtuagha Godɨn ziam fe. \v 21 \x - \xo 1:21 \xo*\xt Jop 2:10; Fofozir Gumazim 5:15; 1 Timoti 6:7\xt*\x*Egha a kamaghɨn mɨgei, “Nan amebam na batezir dughiamɨn, kɨ bizitam inigha izezir puvatɨ. Kɨ bibiamra ize. Egh kamaghɨra, kɨ aremegh pura mangam. Ikiavɨra Itir God uabɨ bizir kaba na ganigha, egha datɨrɨghɨn ua da ini. Kamaghɨn, kɨ an ziam fe.” \p \v 22 Egha osɨmtɨzir kamɨn aven, Jop paza Godɨn mɨkemegha arazir kuratam gamizir puvatɨ. An akatam God gasir puvatɨ. \c 2 \s Dughiar namba 2 Satan osɨmtɨzim Jop ganɨngi \p \v 1 Dughiar igharazir mam, enselba ua iza Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uari akufa. Ezɨ Satan iza uaghan men tongɨn ti. \v 2 Ezɨ Ikiavɨra Itir God an azara, “Nɨ managh ikegha izav oto?” \p Ezɨ Satan kamaghɨn a ikara, “Kɨ nguazimɨn danganir vamɨran itir puvatɨ. Kɨ arua nguazir kamɨn danganiba bar dar mangɨgh izegh gami.” \p \v 3 \x - \xo 2:3 \xo*\xt Jop 1:1; 1:8; 9:17; 27:5-6\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God an azara, “Nɨ nan ingangarir gumazim Jopɨn ganiz, o puvatɨ? A gumazir bar aghuim, egha nan damazimɨn arazir kuraba puvatɨ. A nan apengan ikia nan ziam fava, zurara akɨrim ragha arazir kurabagh asi. Nguazir kamɨn danganiba bar, gumazitam an mɨn itir puvatɨ. Ezɨ nɨ na apezepera na abɨrazɨ, kɨ nɨ ataghizɨ nɨ puram osɨmtɨzim a gatɨ. Ezɨ a na ataghizir puvatɨ. A fomɨram ami moghɨn nan gɨn ghua kamaghɨra iti. An arazir kuratam gamir puvatɨ.” \p \v 4 Ezɨ Satan kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Guisɨ? Kɨ ghaze, gumazitam deravɨra ikɨsɨ, uan biziba bar da ateghɨva ua uan ikɨrɨmɨrim givezam. \v 5 Kamaghɨn, kɨ ghaze, nɨ uan agharim amɨnegh an namnam ko agharibagh asɨghasigh, egh nɨ gantɨ, an nɨn damazimɨn bar pazɨvɨra nɨ mɨkemegham.” \p \v 6 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Satan mɨgei, “A dera, kɨ a isa nɨn agharim gatɨ. Nɨ arazir manamɨn a damusɨ ifuegh, nɨ a damu. Egh nɨ a mɨsueghtɨ an aremeghan bar markɨ.” \p \v 7 Egha Satan Ikiavɨra Itir God ategha azenan ghua duar bar gavgaviba Jopɨn mɨkarzim garɨki. Da an dagarimningɨn apengan ikegha ghua an dapanimɨn tu. \v 8 Ezɨ Jop dɨkavigha nguibar ekiamɨn azenan, uan osɨmtɨzim akaghasa danganir me bizir kuraba makurimɨn ghua, averenimɨn tongɨn aperaghav iti. Egha nguazir mɨner akuar mamɨn suiragha uabɨ isavɨra iti. \v 9 Ezɨ an amuim ghua an gara kamaghɨn a mɨgei, “Manmaghɨn amizɨ nɨ Godɨn suiraghavɨra iti? Nɨ anetakigh, egh an ziam gasɨghasigh, egh aremegh.” \p \v 10 \x - \xo 2:10 \xo*\xt Jop 1:21-22; Onger Akaba 39:1; Jems 5:10-11\xt*\x*Ezɨ Jop kamaghɨn uan amuim ikara, “Bar puvatɨgham. Nɨ amizir onganir mamɨn mɨn mɨgei. E bizir aghuariba God dama da isi. Egh manmaghsu an osɨmtɨziba uaghan e danɨngtɨ, e da inian kogham?” \p Guizbangɨra, osɨmtɨzir kaba Jop bativizir dughiamɨn aven, an akar kuratam God mɨkemezir puvatɨ. \s Jopɨn namakar 3pla izava an gari \p \v 11 Ezɨ Jopɨn namakar 3pla, osɨmtɨzir kurar a batozim baregha, a bagh mangɨ an ganasa akam mɨsoke. Men ziabar kara: Elifas a Teman nguibar ekiamɨn gumazir mam, ezɨ Bildat a kantri Suhan gumazir mam, ezɨ Sofar a kantri Naman gumazir mam. Me dɨkavigha uan nguibaba ategha uari akuvagha Jopɨn apangkuva gavgavim a danɨngasa zui. \v 12 Me izavɨra ikia saghuiamɨn tuivigha an garima, an mɨkarzim bar ikuvizɨ, me deravɨram a gɨfozir puvatɨ, a guizbangɨra Jop o, gumazir igharazim. Egha me puvɨra pamten azia, uan korotiar ruariba abigha nguazir mɨneziba isa pɨn da akurima, da izaghiri men dapanibagh isɨn iri. \v 13 Egha me a ko 7plan arueba ko 7plan dɨmagaribar nguazimɨn apiaghav ikia garima, a mɨzazir dafam isi. Kamaghɨn amizɨ, me a ko mɨgɨrɨgɨar tam gamir puvatɨ. \c 3 \s Jop dughiar amebam a batezimɨn atara mɨgei \p \v 1 \x - \xo 3:1-19 \xo*\xt Jeremaia 20:14-18\xt*\x*Egha 7plan dughiabar gɨn, Jop bizibav gɨa amebam a batezir dughiam pazava a mɨgei. \v 2 A kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 3 “Kamaghɨn deraghai, dɨmagarir nan afeziam ghua nan amebam koma akuizɨ, a nan navim asangizim, God dughiar kam bar a kuavaremeghai. \q2 Dughiar amebam na batezim, a dughiar kam bar a gɨn amadaghai. \q1 \v 4 God dughiar kam gamizɨ a bar mɨtarmangizɨ deraghai. \q2 Pɨn Itir God, aruem ataghizɨ, a dughiar kam gisɨraghan kozɨ deraghai. \q1 \v 5 A dughiar kam gamizɨ a bar mɨtarmegha, \q2 ghuariar pɨziba overiam avaraghɨva aruemɨn angazangarim bar anepazazɨ, kamaghɨn deraghai. \q1 \v 6 Dɨmagarir kɨ borimɨn otozɨ amebam nan navim adaimɨn, mɨtarmer dafam anevarazɨ deraghai. \q2 God dɨmagarir kam kalendan dughiabar tongɨn anetɨzir puvatɨzɨ deraghai. \q2 Kamaghɨn, gumazamiziba iakɨnibar aruer igharazibar tongɨn a dɨborir puvatɨghai. \q1 \v 7 Gumazamiziba uarir ikiava bar akongezir arazim dɨmagarir kamɨn a gamizir puvatɨzɨ, deraghai. \q2 Dɨmagarir kamɨn amiziba boriba batezir puvatɨzɨ, kamaghɨn deraghai. \q1 \v 8 Kɨ ghaze, gumazamizir akavsiabar ongarimɨn itir bizibav geir gavgavim itiba, \q2 ko gumazir asem Leviatan fer gavgavim itiba, \q3 me akar kuraba dughiar kam ganɨngizɨ, ti deraghai. \q1 \v 9 Dɨmagarir kamɨn amɨnim pɨrigha mamaghɨra itima, amɨnim itir mɨkovezir anadiba isian koghai, \q2 ezɨ amɨnim itir angazangarir faragha otivim otoghan koghai, kamaghɨn deraghai. \q1 \v 10 Dɨmagarir kam, nan amebamɨn borir mɨtarim dukuazir puvatɨzɨ, kɨ datɨrɨghɨn osɨmtɨzir dafamɨn aven iti. \q2 Kamaghɨn, kɨ ghaze, dɨmagarir kam ikuvigha deraghai. \b \q1 \v 11 “Manmaghsua, kɨ uan amebamɨn navir averiamɨn itir dughiamɨn aremezir puvatɨ? \q2 Manmaghsua, amebam na batir dughiamɨn, kɨ aremezir puvatɨ? \q1 \v 12 Tizim bagha amebam na isa uan apozim gatɨgha \q2 otem na ganɨngi? \q1 \v 13 Kɨ ovegha datɨrɨghɨn ti navir amɨrizimɨn ikia, \q2 egha akuava avughsai. \q1 \v 14 Kɨ ti atriviba ko men fofozir gumazibar mɨn aremegha avughsa deravɨra ikiai. \q2 Me nguibar ekiar ikuviziba uari bagha ua deraghavɨra dar ingarigha gɨfa. \q2 Egha me uaghan ariaghiregha, datɨrɨghɨn avughsa iti. \q1 \v 15 Gumazir aruar gol ko silvan uan dɨpenibagh arɨghizɨ, da bar izɨvaziba, \q2 me datɨrɨghɨn bar ovea ghue. \q2 Kɨ men mɨn deravɨra dakuasa. \q1 \v 16 Kamaghɨn deraghai, kɨ amebamɨn navir averiamɨn aven aremegha, \q2 aruemɨn angazangarimɨn ganighan koghai. \b \q1 \v 17 “Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn, \q2 gumazir arazir kurabagh amiba datɨrɨghɨn arazir kabagh amir puvatɨ. \q2 Ezɨ gumazamizir amɨraziba deraghavɨram avughsi. \q1 \v 18 Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn, kalabuziaba datɨrɨghɨn amɨraghirɨgha nɨmɨra iti. \q2 Me uan gumazir me dɨkabɨra men garibar dɨmdiaba barazi puvatɨ. \q1 \v 19 Danganir kamɨn, gumazamizir guar avɨriba iti. \q2 Gumazir kɨniba ko gumazir ziaba itiba, me bar moghɨra an iti. \q2 Danganir kamɨn, pura ingangarir gumazir kɨniba, me ua uan gumazir men garibar apengan itir puvatɨ. \q3 Me fɨriaghɨregha gɨfa. \b \q1 \v 20 “Kɨ kamaghɨn azai, God gari, gumazamiziba osɨmtɨziba ko dughiar kurabar itima, \q2 a tizim bagha me ataghɨrazima me angamɨra iti? \q1 \v 21 \x - \xo 3:21 \xo*\xt Akar Mogomem 9:6\xt*\x*Gumazamizir kabanang aremeghasa bar ifonge, ezɨ ovevem me bativir puvatɨ. \q2 Me ovevem buria puvɨra ingari, \q3 mati me nguazimɨn modozir bizir ivezir bar pɨn kozim bagha nguazim gutui. \q1 \v 22 Me ovevem batozir dughiamɨn, \q2 me matmatiamɨn gara bar akonge. \q1 \v 23 God gumazir kabar tuaviba bar ada pɨri, \q2 ezɨ me mangamin tuaviba monge. \q1 Ezɨ me fozir puvatɨ, me manmaghɨn damuam. \q2 Kɨ kamaghɨn azai, Tizim bagha God me ataghizɨ ikɨrɨmɨrir angamɨra itimɨn angazangarim men iti. \b \q1 \v 24 “Nan navir averiam ara mamaghɨra iti, \q2 ezɨ kɨ dagheba apir puvatɨ. \q1 Kɨ pazavɨra uabɨ baragha, zurara diava arai. \q2 Ezɨ nan navir osɨmtɨzim, mati dɨpam afemozibagh izɨvagha emɨra zui. \q1 \v 25 Guizbangɨra, bizir kɨ atiatiba, \q2 da na bativigha gɨfa, egha na gasɨghasɨsi. \q1 \v 26 Kamaghɨn, kɨ navir amɨrizimɨn itir puvatɨ. \q2 Egh nɨmɨra daperagh ikɨ avughsan kogham. \q3 Bar puvatɨ. Osɨmtɨzimra na gizɨfa.” \c 4 \ms Elifasɨn mɨgɨrɨgɨar faragha zuim \mr (Sapta 4--5) \s God gumazir aghuibar akurvagha, gumazir kuraba dɨkabɨri \p \v 1 Ezɨ Elifas, Jopɨn mɨgɨrɨgɨam baregha kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Jop, kɨ tong mɨkemegham. \q2 Kɨ nɨ mɨkɨmtɨ, nɨ nan ataram, o puvatɨgham? \q2 Kɨ pura ikian kogham. \q1 \v 3 Nɨ oragh. Kɨ fo, nɨ nɨghnɨzir aghuiba gumazamizir avɨrim ganɨngi, \q2 egha gavgavim gumazamizir osɨmtɨzibar aven itibagh anɨngi. \q1 \v 4 Gumazamizir osɨmtɨzibar aven ikia ireziba, \q2 nɨ mɨgɨrɨgɨar aghuiba me ganɨga, ua me ghufezɨ me tuivigha gavgafi. \q1 \v 5 Ezɨ noka, datɨrɨghɨn dughiar kuram nɨ batozɨ, \q2 nɨ dɨgavir kuram gamigha atiatia nɨn nɨghnɨziba ikufi. \q1 \v 6 Nɨ nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiava, an ziam fava, an atiatia an apengan iti. \q2 Nɨ zurara arazir aghuibagh amir gumazim. \q1 Kamaghɨn datɨrɨghɨn, nɨ nɨghnɨzir bar gavgavim an ikɨ, \q2 egh a mɨzuamtɨ a nɨn akuragham. \b \q1 \v 7 “Jop, nɨ nɨghnɨgh, \q2 gumazir arazir aghuibagh amua, egha osɨmtɨzitam gumazitam gatɨzir puvatɨzitam, \q2 osɨmtɨzitam batogha aremez, o? \q3 Ti Puvatɨ. \q1 \v 8 Kɨ gari, gumazir arazir kurar avɨribagh amiba, \q2 gɨn osɨmtɨzir avɨriba ko dughiar kuraba me batifi. \q1 Egha mati, gumazim azenimɨn ingarigha dagher aghuim azenimɨn anekaragha dagher aghuim asi. \q2 Ezɨ gumazim dagher kuram akaragha, dagher kuram asi. \q1 \v 9 Gumazir arazir kurabagh amiba, God men anɨngagha me gasɨghasɨgha bar me a gefi, \q2 mati amɨnir gavgavim ivaima, avim ruarimɨn itir temebar isia bar da gɨfa. \q1 \v 10 Gumazir kuraba gumazir igharazibagh asɨghasɨzir dughiabar me bar akonge, \q2 mati laionɨn gavgaviba, me asɨzim mɨsoghezir dughiamɨn pamten tiarim akara dazeri. \q1 Ezɨ God gumazir kaba abɨra, egha puv me gasɨghasɨsi. \q2 Ezɨ me mati atariba dɨpɨraghirezir laionba, me uam asɨzibav soghtɨ da arɨmɨghiran gavgaviba puvatɨ. \q1 \v 11 Kamaghɨn amizɨ, me mati laionɨn gavgaviba dagheba puvatɨgha ariaghiri, \q2 ezɨ dar nguziba tintinibar zui. \q1 Ezɨ kamaghɨra, gumazir arazir kurabagh amiba arazir kamra me bativam.” \s Godɨn damazimɨn gumazitam derazir puvatɨ \p \v 12 Egha Elifas ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Dughiar mam sighsirir akar mam mogomemɨn iza \q2 nan kuarim giraghu. \q1 \v 13 \x - \xo 4:13 \xo*\xt Jop 33:15\xt*\x*Gumazamiziba dɨmagarimɨn pamten akuir dughiamɨn, \q2 kɨ mɨgɨrɨgɨar kam ini. \q1 Kɨ akuava onganigha itima \q2 nɨghnɨzir avɨrim tintinimɨn nan dapanimɨn aven izi. \q1 \v 14 Dughiar kamɨn, atiatim na avarazɨ, \q2 nan mɨkarzim nɨghava agoi. \q1 \v 15 Ezɨ amɨnir muziarim iza nan guam seregha zui. \q2 Ezɨ kɨ puvɨram atiatima nan mɨkarzimɨn arɨziba dɨkafi. \q1 \v 16 Kɨ bizir mamɨn garima, a nɨmɨra tughav iti. \q2 Ezɨ kɨ deragha fozir puvatɨ, kar bizir tizim. \q1 A nɨmɨra tughav ikia nɨgɨniba puvatɨ. \q2 Ezɨ tiarir dozim kamaghɨn mɨgei, \q1 \v 17 ‘God gumazamizibar ingarizɨ me an apengan iti. \q2 Kamaghɨn, tav ti Godɨn damazimɨn deraghan kogham. \q3 A ti Godɨn mɨrara zueghan kogham. Bar puvatɨ. \q1 \v 18 E fo, enselba God ko ikiava an ingangarim gami. \q2 Egha dughiar maba me deravɨra uan ingangarim gamir puvatɨ. \q2 God men arazir mabar garima, da derazir puvatɨ. \q1 \v 19 Ezɨ gumazamiziba, me nguazir kamɨn bizir kɨniba. \q2 Ezɨ nɨ ti ghaze, me enselbagh afiragh Godɨn damazimɨn deravɨra ikiam? Puvatɨgham. \q1 God nguazim inigha gumazibar inivafɨzibar ingari, \q2 ezɨ me zuamɨram ariaghiri, mati gumaziba bughɨraviaba dɨkabɨri. \q1 \v 20 Gumazim mɨzarazimɨn deravɨra ikegh egh guaratɨzimɨn oveghtɨ, \q2 gumazamizir igharaziba uam a gɨnɨghnɨghan kogham. \q1 \v 21 Gumazamiziba tɨghar nɨghnɨzir aghuim ko fofozim iniamin dughiamɨn, \q2 ovevem zuamɨra me bativima, gumazir igharaziba men bizir avɨriba isi, \q3 mati gumazim averpenim ikezir beniba fɨrizɨ a zuamɨra degiaghirɨ.’ ” \b \c 5 \p \v 1 Egha Elifas ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Jop, nɨ akurvazim bagh dɨm! \q2 Tina nɨn tiarim baregh izam? Ti puvatɨgham. \q2 Enselɨn tam ti nɨn akurvaghasa nɨghnɨsi o? \q1 \v 2 Gumazitam onganigh nɨghnɨzir aghuim puvatɨgh arazir aghuim damuan koghɨva, \q2 zurara navim ikuv anɨngaghɨtɨ, an arazir kam a damutɨ an aremegham. \q1 \v 3 Kɨ gari, gumazir onganir arazir kurabagh amiba, me deraghavɨra uan danganibar iti, \q2 ezɨ kɨ zuamɨra me gasɨghasɨghasa Godɨn deima, a me gasɨghasɨki. \q1 \v 4 Eghtɨ men boriba deravɨra ikiamin tuaviba puvatɨgham. \q2 Eghtɨ kotɨn aven gumazir kuraba me abɨnamin dughiamɨn, namakar kotɨn aven men akurvaghamiba puvatɨgham. \q1 \v 5 Gumazamizir dagheba puvatɨgha kuariba pɨriba, \q2 me izɨ gumazir kurar kabar azenibar dagheba iniam. \q1 Egh me uaghan benir ataghataribar aven itir dagheba sara iniam. \q2 Egh me uaghan men dagɨaba ko bizir igharaziba sara inisɨ nɨghnɨgham.\f + \fr 5:5 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 6 E fo, arazir kuraba ko osɨmtɨziba, daghebar mɨn nguazimɨn anagav otivir puvatɨ. \q2 Bar puvatɨ. \q1 \v 7 E gumazamiziba, e uari osɨmtɨzir e bativibar mɨngariba. \q2 E uari osɨmtɨzibagh amima, da otifi, \q2 mati itam isia afuaghira, avir muziaribagh asavamadi.” \s God dughiar kuramɨn, nɨ geghuvam \p \v 8 Egha Elifas mɨgɨa ghua ghaze: \b \q1 “Kɨ ti nɨ aragha, osɨmtɨzir ekiaba atera ikiai, \q2 kɨ da agɨvasa God gakaghora a ko mɨgɨai. \q1 \v 9 A dɨgavir kuram gamir bizibagh amima e da tuisɨghan asa. \q2 Da bar en nɨghnɨzibagh afirazɨ, e deragha dagh fozir puvatɨ. \q1 \v 10 An amozim amadima, \q2 a nguazim giza dɨpam isa azeniba ko bizibagh anɨdi. \q1 \v 11 \x - \xo 5:11 \xo*\xt Jop 22:29; 36:7\xt*\x*A ziar ekiaba, ziaba puvatɨzir gumazamizibagh anɨdi. \q2 Egha azia naviba ikuvir gumazamizibar arareba agɨva me gamima, \q3 me ua deragha bar akuegha iti. \b \q1 \v 12 “Ifavaribagh amir gumazamiziba, \q2 a men nɨghnɨziba onganim dagh anɨdi, \q2 ezɨ me damuasa ifongezir arazibagh amir puvatɨ. \q1 \v 13 \x - \xo 5:13 \xo*\xt 1 Korin 3:19\xt*\x*Gumazamizir maba pazɨ igharaz darazir amuasa, arazir kurar guar avɨribagh nɨghnɨsi, \q2 ezɨ God men arazir kabagh amima da meraram asɨghasɨsi. \q1 Mati gumazim asɨzim bagha ivem atɨgha, egha a uabɨ ivemɨn aven ghu. \q2 Egha bizir me damuasa mɨgeiba, da pura ghua gɨfa. \q1 \v 14 Men nɨghnɨziba bar davdavizɨ, me bizitam damighan kogham. \q2 Amɨnim tiraghtɨ aruem bar anangtɨ, \q2 me mɨtarmer ekiamɨn iti moghɨn, me tuavir zuimɨn ganan kogham. \q1 \v 15 Ezɨ God gumazamizir biziba puvatɨzibar akurvasi. \q2 Ezɨ gumazir ekiar gavgaviba itir kaba, me pura biziba, \q2 me onganarazibagh amir gumazamizibagh asɨghasighan kogham. \q1 \v 16 Kamaghɨn, onganarazibagh amir gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, uarir akurvaghasa a mɨzua iti. \q2 Eghtɨ gumazir arazir kurabagh amiba pazɨ me damuan kogham. \b \q1 \v 17 \x - \xo 5:17 \xo*\xt Onger Akaba 94:12; Aghuzir Akaba 3:11-12; Hibru 12:5-6\xt*\x*“Nɨ oragh. Godɨn Gavgaviba Bar Itim, gumazitamɨn arazim akɨrmɨghtɨ, gumazir kam, a bar akongegham. \q2 Kamaghɨn amizɨ, God ti nɨ akɨrmɨghasava ami, \q3 ezɨ nɨ an aghuzir akaba baragh egh akɨrim ragh a gasan markɨ. \q1 \v 18 \x - \xo 5:18 \xo*\xt 1 Samuel 2:6; Aisaia 30:26; Hosea 6:1\xt*\x*E fo, God osɨmtɨzim ko mɨzazim gumazitam danigh, \q2 egh a damightɨ, a gɨn ua ghuamaghegham. \q1 \v 19 Dughiar bar avɨriba, a nɨn gantɨ, nɨ osɨmtɨzimɨn aven ikɨtɨ, a nɨn akuragham. \q2 Eghtɨ bizir kuratam nɨ gasɨghasighan kogham. \q1 \v 20 Eghtɨ mɨtiriar ekiamɨn dughiamɨn, a dagheba nɨ danɨngtɨ, nɨ deraghvɨra ikiam. \q2 Egh mɨdorozimɨn dughiamɨn a nɨ geghuvtɨ, nɨn apaniba nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremeghan kogham. \b \q1 \v 21 “Apaniba akar ifavaribar nɨn ziam gasɨghasɨghsɨ damutɨ, God nɨn akuraghtɨ, men akaba nɨ abɨraghan kogham. \q2 Eghtɨ bizir kurar nɨ gasɨghasɨghamiba otivtɨ, God nɨ geghuvtɨ, nɨ atiatingan kogham. \q1 \v 22 Mɨtiriar ekiamɨn dughiam ko dughiar kuramɨn, God nɨ geghuvam, eghtɨ nɨ navir aghuim ikɨ bar akuegham. \q2 Egh nɨ nguazir kamɨn itir asɨzir atiabar atiatingan kogham. \q1 \v 23 Egh nɨn azenir nɨ ingarim, dagɨatam an aven ikian kogham. \q2 Eghtɨ asɨzir atiaba nɨ ko navir amɨrizimɨn ikɨ deraghvɨra nɨ ko ikiam. \q1 \v 24 Eghtɨ nɨ fogham, nɨn biziba bar deraghvɨra iti, \q2 egh nɨ navir amɨrizimɨn ikɨ uan purirpenimɨn aven daperaghɨv ikiam. \q1 Egh nɨ gantɨ, nɨn sipsipba bar ikɨtɨ, \q2 tam oveghan kogham. \q1 \v 25 Nɨ uaghan kamaghɨn fogham, nɨn boriba bar avɨrasemegham. \q2 Nɨn ovavir boriba avɨrasemegh, tintinibar nguazimɨn grazibar mɨn ikiam. \q1 \v 26 Egh nɨ gavgavigh ikɨ mangɨ bar ghurighɨva, ovegham, \q2 mati rais aghoramin dughiam otozɨ, gumazamiziba rais aghora an ovɨziba isi. \q1 \v 27 Jop, nɨ oragh. E deravɨra bizir kabagh nɨghnigha kamaghɨn fo, da bar guizbangɨra. \q2 Mɨgɨrɨgɨar kam, kɨ nɨn akurvaghasa a gami, \q3 nɨ deravɨra kuarim atɨgh mɨgɨrɨgɨam baregh, nɨghnɨzim inigh.” \c 6 \ms Jop Elifasɨn akam ikara \mr (Sapta 6--7) \s Jop mɨzazir ekiam isavɨra iti \p \v 1 Ezɨ Jop kamaghɨn Elifasɨn akam ikarvasi: \b \q1 \v 2 “O, kɨ uabɨn apangkufi. \q2 Kɨ ti uan navir osɨmtɨzim ko osɨmtɨzir na batoziba bar da isɨ, skel tam datɨgham! \q1 \v 3 Guizbangɨra, nan osɨmtɨzir kurar kaba, ongarir dadarimɨn itir gigimɨn osɨmtɨzim, bar a gafiragham. \q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ atarava mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami. \q1 \v 4 Godɨn Gavgaviba Bar Itim, barir marasinɨn kuram itibar na gasi. \q2 Marasinɨn kurar kam nan namnamɨn aven ghuzɨ, nan nɨghnɨzim ikufi. \q3 God atiatim na danɨngamin bizir guar avɨriba amadi. \b \q1 \v 5 “Donkin atiaba ko bulmakauba, damamin graziba ikɨtɨ, \q2 da dɨman kogham. Bar puvatɨgham. \q1 \v 6 Eghtɨ dagher isɨngtɨziba puvatɨziba, e ti pura dar amam o? Puvatɨ. \q2 E faragh amangsɨzim dar atɨgh, egh dar amam. \q2 Ezɨ tuarir aroriamɨn dɨpar kɨnim a isɨngiz o? Bar puvatɨ. \q1 \v 7 Nan navir averiam dagher kamaghɨn garibagh ifongezir puvatɨ. \q2 Da mati nan damazimɨn bar ikuvizir dagheba.\f + \fr 6:7 \fr*\ft Ves 5 ko 7 ghaze, Jop kamaghɨn akar isɨn zuim gami, Elifasɨn akam tong nan akurvazir puvatɨ, mati daghem isɨngizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, kɨ uan akabar gun mɨgɨavɨra iti.\ft*\f* \b \q1 \v 8 “Oio, kɨ kamaghsua, God nan azangsɨzim baregh, \q2 nan azangsɨzimɨn mɨrara bizir kam damuam. \q1 \v 9 Kɨ kamaghsua, \q2 God na dɨkabɨragh pamten na mɨsoghtɨ kɨ aremeka. \q1 \v 10 Kɨ fo, kɨ akɨrim ragha Godɨn akam gasarazir puvatɨ, \q2 a Godɨn Bar Zuezim. \q1 Kamaghɨn, kɨ mɨzazir ekiam isa aremeghamin dughiam, kɨ kamagh mɨkɨm suam, a dera, pura bizim, \q2 kɨ bar akuegh uabɨ fɨ uabɨ akunam.\f + \fr 6:10 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 11 Nan gavgaviba bar gɨfa, \q2 ezɨ bizir aghuir manatam uam na bativsɨ kɨ a mɨzuamam? \q1 Egh kɨ bizir tizim bagh ua ikɨ navir amɨrizim ikiam? \q2 Nan ikɨrɨmɨrim gɨvaghtɨ, deragham. \q1 \v 12 Nɨ ghaze, nan gavgavim ti, bras ko dagɨamɨn mɨn iti, a? \q2 Bar puvatɨ. \q1 \v 13 Bar guizbangɨra, nan gavgavim bar gɨvazɨ, \q2 kɨ manmaghɨn uabɨ uabɨn akurvaghamin bizitam damuam? Bar puvatɨ. \b \q1 \v 14 “Gumazim osɨmtɨzir ekiam itir dughiam, \q2 an namakar aghuiba a ko ikia bar an apangkufi. Arazir kam dera. \q1 Gumazamizir uan namakabagh ifongezir puvatɨziba, \q2 me uaghan Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn atiatia an apengan itir puvatɨ.\f + \fr 6:14 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 15 Kɨ garima, ia nan namakaba ia bar deraghavɨra na gifari. \q2 Ia mati amozim izi puvatɨzɨ daghuriba dake. \q1 \v 16 Amozir dughiamɨn daghuriba izevegha pamtemɨn emɨri. \q1 \v 17 Egha aruemɨn dughiamɨn daghurir kaba bar dakegha dɨpaba puvatɨ. \q1 \v 18 Dughiar maba gumaziba uan kamelɨn biziba ateriba ko, tuaviba ataghɨragha tuavir igharazibar zui. \q2 Egh me dɨpaba puvatɨgh, tuavim ategh mangɨ daghurir kabar dɨpaba buriam. \q2 Eghtɨ dɨpar kaba dakeghtɨ, me pura gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn daru mangɨ arɨmɨghiregham. \q1 \v 19-20 Teman nguibar ekiamɨn gumaziba ko Sabean gumazir biziba amadiba, uaghan kamaghɨram ami. \q2 Me ghaze, dɨpaba daghurir kabar ikiama, egh me uan kamelba inigh mangɨtɨ me dɨpabar amam. \q1 Ezɨ me daghuribar garima, da bar dakezɨ, me dɨgavir kuram gami. \q2 Egha men nɨghnɨziba bar derazir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. \q1 \v 21 Ia ti uaghan daghurir dakezir kabar mɨn ami. \q2 Kɨ ghaze, ia ti nan akurvaghasa ize, \q3 ezɨ ia nan garima, kɨ ikuvigha itima, ia bar puvɨram atiati. \q1 \v 22 Manmaghɨn ami? \q2 Kɨ fomɨra bizir aghuitam uabɨ danɨngasa ti ian azara? \q2 O, kɨ ti dagɨabar uabɨn akurvaghasa gumazir igharazibar azagsɨghasa, ia apezepere? \q1 \v 23 O, kɨ ti apanibar dafaribar uabɨ iniasa ian azara? \q2 O, kɨ atrivir kuramɨn dafarimɨn uabɨ givezasa ti ian azara? \q3 Bar puvatɨ. \b \q1 \v 24 “Aria, ia nan sure damutɨ, kɨ arazir kurar amiziba deragh dagh fogham. \q2 Egh kɨ akam dukuagh iararam oragham. \q1 \v 25 E fo, fofozir gumazim guizɨn akam mɨkɨmtɨ, an mɨgɨrɨgɨaba gumazir igharazibar nɨghnɨzibar amutɨ, \q2 me nɨghnɨzir gavgavim dar ikiam. \q1 Ezɨ ia puram akam arai. \q2 Ian akaba deravɨra nan arazibar osɨmtɨzitamɨn gun mɨgeir puvatɨ. \q1 \v 26 Osɨmtɨzir kam bar na gasɨghasɨki. \q2 Kamaghɨn, nan mɨgɨrɨgɨaba derazir puvatɨ. \q1 Ezɨ ia ghaze, da amɨnimɨn mɨn pura ivai. \q2 Egha ia ghaze, ia ti na akɨrigham? Bar puvatɨ. \q1 \v 27 Kɨ ghaze, ia ti borir asaghasazibagh eghuvamin gumazim amɨsɨvɨsɨ, satu gikararangam. \q2 Egh ia dagɨaba inisɨ, ti uan namakaba amangam. \b \q1 \v 28 “Aria, e uari, ia deravɨra gan na tuisɨgh. \q2 Ia fo, kɨ ia gifarir puvatɨ. \q1 \v 29 Ia mɨgɨrɨgɨar kaba ko arazir derazir puvatɨziba atakigh, \q2 egh ia arazir aghuimra gɨn mangɨ nan araziba tuisɨgh. \q1 Kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ. \q2 Kamaghɨn amizɨ, ia pazɨ na gɨnɨghnɨghan markɨ. \q1 \v 30 Ia ti ghaze, nan mɨgɨrɨgɨam derazir puvatɨ. \q2 Egha ia ti ghaze, kɨ fozir puvatɨ arazir manam dera, \q3 o arazir manam ikufi. \q3 Bar puvatɨ.” \b \c 7 \rem Note: JOB 7:1-4, and 6-7 are lectionary verses. \q1 \v 1 Egha Jop ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “O God, e nguazir kamɨn itir ikɨrɨmɨrim a kamaghɨn iti, gumazamiziba bar puvɨra ingar ikiam, \q2 mati gumaziba ingangarim damuasa e amɨkɨrvagha zui. \q1 Egha mati gumazim uan ingangarir ivezim iniasa uabɨ abɨragha, \q2 bar pamten ingaravɨra iti. \q1 \v 2 E mati ingangarir gumazir kɨnibar mɨn, danganir dughuaziba itibar ikiasa ifonge. \q2 Egha e mati ingangarir gumazim ivezim iniasa ingarigha ivezim bagha mɨzua iti. \q1 \v 3 God nguazimɨn ikiasa na amɨsevegha na gamizɨ, \q2 iakɨniba iza zuima, nan ikɨrɨmɨrim mati pura bizir kɨnim, \q2 egha mɨngarir aghuim puvatɨgha kamaghɨra iti. \q1 Ezɨ zurara dɨmagaribar, nan navim osemegha ikia derazir puvatɨgha kamaghɨra iti. \q1 \v 4 Kɨ mɨsiamɨn akua egha amɨnim zuamɨra tiasa kɨ ifonge. \q2 Ezɨ dɨmagarim bar ruarazɨ, kɨ mɨsiamɨn uabɨ gɨghavkɨravɨra itima, amɨnim tira. \q1 \v 5 Ezɨ apizir muziariba ko nguazir mɨneziba, korotiabar mɨn, nan namnam bar a noke. \q2 Ezɨ duar akaziba zuamɨra nan duaba avezɨ, \q2 duabar ganganiba, mɨsɨngizɨ moghɨn gari. \q2 Ezɨ duaba zuamɨra ua bɨaghiregha, mɨtiziba uam otifi. \q1 \v 6 Ezɨ uaghan, mati amizim zuamɨra mɨtarim girɨghizɨ moghɨn, \q2 nan dughiar kɨ nguazimɨn itiba, da iza zuamɨra zui. \q2 Ezɨ nan ikɨrɨmɨrim derazir puvatɨgha kamaghɨra iti. \q2 Ezɨ nan nɨghnɨzim ghaze, kɨ ua deraghan kogham.” \s Jop uan osɨmtɨzimɨn God mɨgei \q1 \v 7 Egha Jop ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q2 “O God, nɨ fo, mati gumazim ghuariam sue moghɨn, nan ikɨrɨmɨrim a bar otefe. \q1 Ezɨ nan damazim ua bizir aghuir na bativamibar ganan kogham. \q1 \v 8 Gumazamiziba datɨrɨghɨn nan gari, me gɨn ua nan ganan kogham. \q2 Nɨ nan ganvɨra ikɨtɨ, kɨ pura puvatɨghtɨ, nɨ ua nan ganan kogham. \q1 \v 9 Gumazim aremegh, Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn mangam, \q2 mati ghuariam ua overiamɨn itir puvatɨ, a uan danganim ategha ghu. \q2 Nguibar kamɨn itir gumazim a ua izeghan kogham. \q1 \v 10 A ua izɨ uan dɨpenimɨn mangan kogham, \q2 eghtɨ an adarazi a gɨn amadagham. \b \q1 \v 11 “Kamaghɨn amizɨ, kɨ bizir kam gɨnɨghnɨghamin dughiamɨn, kɨ uan akam dukuaghan kogham. \q2 Kɨ osɨmtɨzir bar ekiam aterima nan navir averiam bar puvɨram arai. \q3 Kɨ uan duamɨn aven bar oseme, kamaghɨn amizɨ, kɨ mɨkɨmam. \q1 \v 12 Manmaghɨn amizɨ, nɨ zurara kalabuziamɨn mɨn na geghufi? \q2 Nɨ ti ghaze, kɨ ongarimɨn itir kuruzir asem, egh kɨ bizibagh asɨghasɨgham.\f + \fr 7:12 \fr*\ft Fomɨra gumazir maba kuruzir aser ongarimɨn ikia bizibagh asɨghasɨzimɨn eghaghanim men iti. Ezɨ God a isa kalabus gatɨgha an gara iti. Egha eghaghanir kamɨn akar igharazir maba da Jop 9:13 ko 26:12-14ɨn iti.\ft*\f* \q1 \v 13 Kɨ ghaze, kɨ ti dakuam, \q2 egh kamaghɨn kɨ uan mɨzazir kam gɨn amadagham. \q1 \v 14 Puvatɨ, kɨ akuir dughiamɨn, nɨ atiatir irebar kuraba nan akakasi, \q2 ezɨ kɨ aser guar igharazibar gari. \q3 Arazir kamɨn, nɨ na gamizɨ kɨ bar atiatingi. \q1 \v 15 Kɨ kamaghɨn uabɨn apangkuvigha ghaze, me nan fɨrim dafazɨ kɨ aremegha deraghai. \q2 Kɨ ikɨ uan mɨkarzimɨn, uam osɨmtɨzir kaba ateran aghua. \q1 \v 16 Kɨ bar amɨra. \q2 Kɨ ua nguazir kamɨn ikian aghua. \q1 God, nɨ osɨmtɨzim ua na danɨngan markɨ. \q2 Nan dughiam bar otefe, \q3 kamaghɨn, nɨ na ateghtɨ kɨ pura ikiam. \b \q1 \v 17 \x - \xo 7:17 \xo*\xt Onger Akaba 8:4; 144:3; Hibru 2:6\xt*\x*“E gumazamiziba, e bar bizir tiziba, nɨ zurara puvɨram e gɨnɨghnɨsi? \q2 Tizim bagha nɨ zurara en garavɨra iti? \q1 \v 18 Tizim bagha nɨ zurara mɨzarazibar en araziba tuisɨsi? \q2 Egha nɨ manmaghsua en garavɨra ikia avughsaziba puvatɨ? \q1 \v 19 Kɨ kamaghsua, nɨ uan guam giragh tong dughiar otevimɨn nan ganan markɨ, \q2 eghtɨ kɨ tong avughseka. \q1 \v 20 Nan arazir kuram ti nɨ gasɨghasɨghizɨ, nɨ osɨmtɨzim na danɨngasavɨra nɨghnɨsi? \q2 Kɨ mati asavamadir ababanimɨn mɨn itima, nɨ zurara uan afuzibar na ginifi. \q1 Nɨ gumazir e geghuvim, mati gumazir kalabuziabar suigha, me geghuvim. \q2 Ezɨ kɨ ti osɨmtɨzir ekiam nɨ ganɨdi, o? \q1 \v 21 Nɨ manmaghsua nan arazir kuraba gɨn amangan aghua? \q2 Kɨran oveghangɨn kɨ ovegh mozir torimɨn irɨghɨv ikiam. \q1 Eghtɨ nɨ na buriamin dughiamɨn, \q2 nɨ nan apighan kogham.” \c 8 \ms Bildatɨn mɨgɨrɨgɨar faragha zuim \mr (Sapta 8) \s Gumazir kuraba dughiar ruarimɨn ikian kogham \p \v 1 Ezɨ Bildat, a Suhan kantrin gumazir mam, a kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Nɨn mɨgɨrɨgɨam a kamaghɨra iti, egha derazir puvatɨgha, \q2 mati amɨnir ekiam ivai. \q2 Nɨ dazoghɨn mɨgɨrɨgɨar kam ategham? \q1 \v 3 Nɨ ti ghaze, Godɨn Gavgaviba Bar Itim guizɨn uan arazim gɨgha e gamir akar dɨkɨrɨzibagh nɨghnɨzir puvatɨ? Bar puvatɨ. \q2 An arazir aghuiba, zurara kamaghɨra iti. \q1 \v 4 Nɨn boriba ti arazir kuram Godɨn damazimɨn a gamizɨ, \q2 a men arazir kuramra uam me ikara. \q1 \v 5 Eghtɨ nɨ uabɨ Godɨn Gavgaviba Bar Itim ko ikɨva, \q2 a ko mɨkɨmɨva uabɨn apangkuvsɨ an azang. \q1 \v 6 Egh nɨ gumazir aghuir Godɨn damazimɨn derazimɨn otogh bar zueghtɨ, God izɨ nɨn akuragham. \q2 A nɨ damightɨ nɨ fomɨra uan dɨpenimɨn ikezɨ moghɨn ikiam. \q1 \v 7 A bar bizir avɨritaba ua nɨ danɨngtɨ, \q2 da bizir avɨrir nɨ faragha ikezibagh afiragham. \q1 \v 8 Nɨ inazir afeziar fomɨra ikezibar nɨghnɨzir aghuibagh fogh, \q2 egh men fofozim deraghvɨram a tuisɨgh. \b \p \v 9 “E dughiar bar otevimra nguazimɨn iti, \q2 mati nedazim aruem a gamizɨ a tu, ezɨ ghuariam aruem apazazɨma a zuamɨra puvatɨ. \q2 E boghɨmra otivigha fofozir muziarim iti. \q1 \v 10 Fomɨra ikezir gumazamiziba fofozir aghuiba ko nɨghnɨzir aghuariba iti. \q2 Kamaghɨn, men nɨghnɨzir aghuiba ko fofozir aghuiba nɨn sure damuam. \b \q1 \v 11 “Ighuruniba ko graziba ti dɨpaba puvatɨzir nguazimɨn deragha aghui? Bar puvatɨ. \q2 Da danganir dɨpaba itibar deravɨram aghui. \q1 \v 12 Ezɨ dɨpam dakezɨ, ighurunir kaba ko graziba deragha aghuir puvatɨ. \q2 Gumazamiziba tɨghar da aghoramin dughiamɨn, da suvighavɨra ikia mɨsɨngi. \q3 Grazir maba grazir kabar mɨn zuamɨra mɨdir puvatɨ. \q1 \v 13 Gumazamizir akɨrim ragha God gasaraziba, \q2 me mati grazir kaba. \q1 Me ikuvighamin tuavimɨn gɨn zui. \q2 Me kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, me deraghvɨra ikiam. \q3 Puvatɨ. Me ovengam. \q1 \v 14-15 Men nɨghnɨzir gavgavim ghaze, e deravɨra ikiam. \q2 Ezɨ puvatɨ, me bar tuavir aghuim ataki. \q1 Me mati gumazamizir onganiba boghoborirmɨn dɨpenimɨn suiragh an ghuavanangam. \q2 Eghtɨ boghoborir dɨpenim zuamɨra dutughtɨ me pazavɨra iregham. \q1 \v 16 Gumazamizir kaba fomɨra mati grazir gavgavibar mɨn azenimɨn ike. \q2 Me deravɨram aghuima men biba azenimɨn danganiba bar dar ghue. \q1 \v 17 Egha dagɨabar suigha bar gavgafi. \q1 \v 18 Eghtɨ gumazitam grazir kaba asightɨ, gumazamiziba foghan kogham, \q2 fomɨra grazir gavgavir mam danganir kamɨn ike. \q1 \v 19 Guizbangɨra, gumazamizir akɨrim ragha God gasiba, me bar akongezir arazimɨn dughiam bar otefe. \q2 Egh me arɨghireghtɨ, igharaz darazi otivigh men danganim iniam.\f + \fr 8:19 \fr*\ft Hibrun akam, ves 16ɨn tugha ghua ves 19ɨn tu, a deragha mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 20 \x - \xo 8:20 \xo*\xt Jop 4:7; 21:30\xt*\x*“Eghtɨ gumazim arazir aghuibar amu, egh Godɨn damazimɨn arazir kuraba puvatɨghtɨ, \q2 God akɨrim ragh a gasan kogham. \q1 Gumazir arazir kurabagh amim, \q2 God an akurvaghan kogham. \q1 \v 21 \x - \xo 8:21 \xo*\xt Jop 5:22; Onger Akaba 126:1-2; 132:16\xt*\x*Jop nɨ oragh, God nɨn arazibar gantɨ da deraghtɨ, \q2 a nɨ damightɨ nɨ navir aghuim ikiam, \q3 eghtɨ nɨ dɨmɨva bar akuegham. \q1 \v 22 \x - \xo 8:22 \xo*\xt Jop 18:14; Onger Akaba 132:18\xt*\x*Egh a nɨ gifongezir puvatɨzir gumazamiziba abɨraghtɨ, me bar aghumsigham. \q2 Eghtɨ gumazamizir arazir kurabagh amiba, me uan biziba sara bar ovegham.” \c 9 \ms Jop Bildatɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvasi \mr (Sapta 9--10) \s Jop, God ko akam akɨrasa \p \v 1 Egha Jop kamaghɨn Bildatɨn mɨgɨrɨgɨam ikara: \b \q1 \v 2 \x - \xo 9:2 \xo*\xt Jop 4:17\xt*\x*“Guizbangɨra, kɨ fo nɨn mɨgɨrɨgɨam, a guizbangɨra. \q2 Gumazim Godɨn kotɨn otoghtɨ, \q3 God manmaghɨn gumazir kamɨn arazimɨn ganɨva a mɨkɨm suam, a nan damazimɨn derazir gumazim? \q1 \v 3 Gumazitam God ko akabar uaning mɨsoghtɨ, \q2 God 1,000ɨn bizibar an azangsɨghtɨ, gumazir kam azangsɨzir katam bar a ikaraghan kogham. \q1 \v 4 God nɨghnɨzir aghuim ko fofozim ko gavgavir ekiam iti. \q2 Kamaghɨn, tinara a batuegh a gafiragham? \q3 Gumaziba puvatɨ. \q1 \v 5 Egh an anɨngagheghamin dughiamɨn, \q2 a zuamɨra mɨghsɨabagh isɨvaghsɨvazi, da zui, \q2 egha bar moghɨra dagh asɨghasɨsi. \q1 \v 6 A nguazim gavgavim a danɨngasa bizibagh nobaghnobazima, \q2 nguazim puvɨra ivazvasi. \q1 \v 7 A pura aruem mɨkemeghtɨ, a isiraghan kogham. \q2 A mɨkovezibar angazangariba apazaghtɨ e dar ganan kogham. \q1 \v 8 A uabɨ overiam pɨn anetɨ. \q2 Ezɨ ongarim dɨpɨrima, an a gisɨn arui. \q1 \v 9 \x - \xo 9:9 \xo*\xt Jop 38:31; Amos 5:8\xt*\x*God mɨkoveziba bar dar ingarizɨ, \q2 da vaghvagha ziaba iti, mati Guezam ko Iavibam ko sautɨn amadaghan itir mɨkovezir igharaziba. \q1 \v 10 A dɨgavir kuram gamir bizir guar avɨribagh ami, \q2 ezɨ da bar en fofozim gafira. \q1 Ezɨ dɨgavir kuram gamir arazir an amiba, \q2 e da mengɨva avegham. \b \q1 \v 11 “God nan boroghɨra izɨ na gitagh mangɨtɨ, \q2 kɨ an ganighan kogham. \q1 \v 12 A bizir tizim gifonge, a puram a iniam, gumazitam an anogoroghan kogham. \q2 Eghtɨ tina an azangam, Nɨ tizim gami? \q1 \v 13 God uan anɨngagharimɨn suizi puvatɨ. \q2 Rahap uan roroaba ko, a me gamizir arazim nɨ an gani. \q2 God apanir kaba dɨkabɨrazɨ, me an apengan iti. \q1 \v 14 Kɨ gavgaviba puvatɨ, egh tong Godɨn akam ikaraghan kogham. \q2 Egh kɨ Godɨn kotɨn tugh, kɨ mɨgɨrɨgɨar manatamɨn a mɨkɨmam? Kɨ akaba puvatɨgham. \q1 \v 15 Kɨ gumazir arazir kurabagh amir puvatɨzim, \q2 egh kɨ Godɨn kotiamɨn aven, mɨgɨrɨgɨatamɨn a ikaraghan kogham. \q1 Godra gumazamiziba tuisɨzir gumazim, egh a na isɨ kot darɨgham. \q2 Kɨ fo, kɨ ua tuaviba puvatɨ, egh kɨ an azaraghtɨ a nan apangkuvigham. \q1 \v 16 Egh kɨ kotɨn akam akɨrsɨ an diaghtɨ a izeghɨva, \q2 ti kotiamɨn, nan akam bareghan kogham. \q1 \v 17 An amɨnir ekiam ko amozimɨn na abɨnasa aning amadi. \q2 Ezɨ kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, kɨ osɨmtɨziba puvatɨzɨ, \q3 a na gasɨghasɨghavɨra iti. \b \q1 \v 18 “God tong na ataghɨrazir puvatɨ, ezɨ kɨ avughsezir puvatɨ, kamaghɨn kɨ mɨzazim isavɨra iti. \q2 Ezɨ bizir a na gamir kaba, da na gamima, kɨ osɨavɨra iti. \q1 \v 19 An gavgavimɨn ababanim, nan gavgavim bar a gafira. \q2 Egh kɨ kotɨn akam akɨrsɨ nɨghnɨghtɨ, tinara a inigh kotɨn izam?\f + \fr 9:19 \fr*\ft Hibrun akar datɨrɨghɨn itim ghaze, “Tinara na inigh kot bagh izam?” Ezɨ gumazir avɨriba ghaze, Bar fomɨra akar kam, “Tinara a inigh kot bagh izam?” a itima, gɨn gumazir maba Hibrun akamɨn a giragha an osiri.\ft*\f* Puvatɨgham. \q1 \v 20 Kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ, \q2 egha kɨ bizitamɨn osɨmtɨzir tam itir puvatɨ, \q2 egh kɨ kotɨn mangɨ nan mɨgɨrɨgɨaba ikuvightɨ, God nan akam giraghtɨ, kɨ deraghvɨra kot damighan kogham. \q1 \v 21 Guizbangɨra, kɨ bizitam pazava a gamizir puvatɨ. \q2 Egha kɨ nɨghnɨsi, kɨ pura bizir kɨnim, \q2 egha uan ikɨrɨmɨrir kam kɨ bar an aghua. \q1 \v 22 Kɨ fo, e bar magh ghue, gumazir kuraba ko gumazir aghuiba sara, \q2 God bar e agɨvam. \q1 \v 23 Eghtɨ dughiar kuram gumazamizir aghuibagh asɨghasɨghtɨ, \q2 a men osɨmtɨzim dɨpova an ingiarva akam. \q1 \v 24 God gumazir kuraba ataghizɨ me nguazir kam gativagha an gari. \q2 Egha jasbar nɨghnɨzibagh amima, da onganigha deravɨra kotiabagh amir puvatɨ. \q2 God ti bizir kabar amutɨ, da otivan koghtɨ, tinara dar amutɨ da otivam? \b \q1 \v 25 “Nan dughiar kɨ angamɨra ikiamiba, da atamra ghua gefi. \q2 Da puvɨra ivemara gumazimɨn ivemarim gafira. \q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ua dughiar aghuim bativan kogham. \q1 \v 26 Dughiar kaba atamra gefi, mati kurim ongarimɨn atamra ivemari, \q2 egha mati isam asɨzimɨn suighasa tuigha zuamɨra izaghirɨ. \q1 \v 27-28 Kamaghɨn deragham, kɨ uan navimɨn itir osɨmtɨzim gɨn amadagh, \q2 bar akongegh deravɨra ikiam. \q1 Kɨ kamaghɨn damuasava amua, \q2 egha osɨmtɨzir kam ko mɨzazir kam uam aningɨn atiati. \q1 Kɨ fo, God, nɨ nan gari, kɨ nɨn damazimɨn gumazir kuramɨn mɨn iti, \q2 kamaghɨn kɨ atiati. \q1 \v 29 Kamaghɨn kɨ tizim su uabɨ mɨkɨm suam, kɨ gumazir aghuim? \q2 Nan mɨgɨrɨgɨaba pura biziba, ezɨ kɨ bar amɨra. \q1 \v 30 Egh kɨ nɨn damazimɨn zueghsɨ, sopɨn bar aghuim inigh mangɨ, \q2 dɨpar dɨkɨriamɨn uabɨ rueghtɨ, \q1 \v 31 nɨ na isɨ mozir konir beghneazim itimɨn na kunightɨ, \q2 nan mɨkarzim bar pughpurigham. \q3 Kamaghɨn, kɨ ti pura uabɨ ruegham. \q1 Eghtɨ nan korotiaba suam, kɨ ti bizir bar kurar mam, \q2 egh nan mɨkarzimɨn aghuagham. \b \q1 \v 32 \x - \xo 9:32 \xo*\xt Aisaia 45:9; Jeremaia 49:19; Rom 2:20\xt*\x*“God ti pura gumazir kɨnitam amuai, \q2 ga ti kotiabar ghua uan mɨgɨrɨgɨaba akɨrai. \q1 \v 33 Ezɨ gumazir gan osɨmtɨzim baragh a tuisɨghamiba puvatɨ, \q2 a gan mɨgɨrɨgɨaba tuisɨgh gan adarim akɨram, \q1 \v 34 egh Godɨn mɨkɨmtɨ, a ua na mɨsoghan kogh, egh puv na damuan kogham, \q2 egh an atiatim na danɨngɨsɨ, bizir kurabar amuan kogham. \q1 \v 35 Kamaghɨn damuamin gumazitam ikɨtɨ, kɨ ua Godɨn atiatingan kogham, \q2 egh a ko uan osɨmtɨzim deravɨra a mɨkɨmam. \q1 Guizbangɨra, kɨ kamaghɨn fo, \q2 kɨ bizitamɨn osɨmtɨzitam itir puvatɨ.”\f + \fr 9:35 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \c 10 \s Jop uan ikɨrɨmɨrim bar an aghua \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 “Kɨ angamɨra ikian bar aghua. \q2 Kɨ aremeghtɨ deragham. \q2 Kamaghɨn kɨ uan navir averiamɨn aven itir osɨmtɨzir ekiar kamɨn gun mɨkɨmvɨra ikiam. \q1 \v 2 Kɨ kamaghɨn Godɨn mɨkɨmam, nɨ pura kotɨn na tuisɨghan markɨ. \q2 Nɨ nan atarɨva, nan osɨmtɨzimɨn gurara na mɨkɨmasa kɨ ifonge. \b \q1 \v 3 “Gumazir nɨ uabɨ ingariziba, nɨ paza me gamir arazim ko arazir kurar nɨ me gamiba, \q2 nɨ manmaghɨn nɨghnɨsi, da deraz, o? \q1 Egha arazir kurar gumaziba damuasa nɨghnɨziba, \q2 nɨ da bagha ifongezir arazim, a deraz o? \q1 \v 4 Nɨ ti e gumaziba bizibar gari moghɨn, nɨ dar gari, \q2 nɨ arazir kabanang gami. \q1 \v 5 Ezɨ manmaghɨn ami, nɨ en mɨn dughiar otevimra ikegh ovengam o? \q2 Ti puvatɨgham. \q1 \v 6 Ezɨ nɨ manmaghsua pamten nan arazir kuraba ko osɨmtɨziba buriasa ingari? \q1 \v 7 Nɨ fo, kɨ bizitamɨn osɨmtɨzitam itir puvatɨ. \q2 Ezɨ nɨ mɨzazim na gasi. \q1 Egha nɨ fo, gumazitam nɨn dafarimɨn \q2 ua na inighan kogham. \b \q1 \v 8 “Nɨ uabɨ nan inivafɨzimɨn ingari, \q2 egha datɨrɨghɨn, nɨ ua na gasɨghasɨsi. \q1 \v 9 Nɨ nɨghnɨgh, nɨ gumazim nguazir mɨnemɨn ingarizɨ moghɨn, \q2 nɨ nan ingari. \q1 Ezɨ datɨrɨghɨn mamaghɨn ami? \q2 Nɨ ti na damightɨ, kɨ ua nguazir mɨnemeniam gavaghasa? \q1 \v 10 Nɨ nan afeziam gamizɨ, a navim nan amebam ganɨngizɨ, \q2 kɨ an borir mɨtarimɨn aven otoghava aghui. \q1 \v 11 Nɨ aghariba ko agɨriba nan inivafɨzim gatɨzɨ, nan mɨkarzim gavgafi, \q2 ezɨ nɨ nan agɨriba ko aghariba avasa, tuziba ko inim nan inivafɨzim gatɨ. \q1 \v 12 Nɨ ikɨrɨmɨrir angamɨra itim na ganɨga, bar nan apangkufi. \q2 Nɨ na geghuvima, kɨ angamɨra ikiavɨra iti. \q1 \v 13 Ezɨ kɨ fo, nɨ na geghuvir dughiamɨn, \q2 nɨ ua pazɨ na damuamin nɨghnɨzim iti. \q1 \v 14 Nɨ bar deravɨra nan garavɨra iti, eghtɨ kɨ arazir kuratam damightɨ, \q2 nɨ nan arazir kuram gɨn amadaghan kogham. \q1 \v 15 Kɨ arazir kuratam damightɨ, \q2 guizbangɨra nɨ pazɨ na damigham. \q1 Egh kɨ arazir aghuim damigh, kamaghɨn nɨghnɨghan kogh suam, \q2 kɨ gumazir aghuim. Puvatɨ. \q1 Osɨmtɨzir na bativiba bar na gasɨghasɨghizɨ, \q2 kɨ bar aghumsɨki. \q1 \v 16 Egh kɨ bar akuegh suam, kɨ gumazir aghuim, \q2 eghtɨ nɨ zuamɨra nan agɨragham, \q1 mati laion asɨzimɨn agɨragha a mɨsoghezɨ an areme. \q2 Egh nɨ na abɨnsɨ, dɨgavir kuram gamir arazir avɨribar amuam. \q1 \v 17 Nɨ uan anɨngagharim akakaghsɨ, \q2 nɨ osɨmtɨzir avɨrim amangam. \q1 Nɨn anɨngagharim ekɨva mɨzazir ekiam na danɨngam, \q2 mati mɨdorozir gumazir bɨzir ekiam na mɨsoghasa otivaghiravɨra iti. \b \q1 \v 18 “God, nɨ tizim bagha na ataghizɨ amebam na bate? \q2 Kamaghɨn deraghai, kɨ uan amebamɨn navimɨn aven aremezɨ \q2 gumazitam o amizitam nan ganighan koghai. \q1 \v 19 Kɨ amebamɨn navir averiamɨn aremezɨ me maghɨra modogha na inigha ghua, \q2 matmatiamɨn mozimɨn na afaghai. \q2 Arazir kam, mati kɨ nguazir kamɨn otozir puvatɨ. \q1 \v 20 Ezɨ God, nɨ fo, nan dughiam bar otefe, kamaghɨn nɨ uam osɨmtɨzim na danɨngan markɨ. \q2 Nɨ na ateghtɨ, kɨ tong navir amɨrizimɨn ikegh ovengam. \b \q1 \v 21 “Egh gɨn kɨ nguazir kam ategh mangɨ nguibar bar mɨtarmangizɨmɨn ikiam, \q2 egh uamateghan kogham. \q1 \v 22 Nguibar kamɨn itir biziba, da deragha itir puvatɨgha bar ikufi. \q2 Egha angazangariba bar moghɨra puvatɨ, kamaghɨn amizɨ, mɨtarmemra nguibar kam avara.” \c 11 \ms Sofarɨn mɨgɨrɨgɨaba \mr (Sapta 11) \s Jop navim giraghtɨ, // God uam an apangkuvigham \p \v 1 Ezɨ Sofar Naman kantrin gumazim, a kamaghɨn Jop mɨgei: \b \q1 \v 2-3 “Jop, nɨ mɨgɨrɨgɨar bar avɨrim gami, \q2 Nɨ ghaze, nɨn mɨgɨrɨgɨar kaba ti e damutɨ, \q3 e suam nɨ gumazir aghuim. \q1 Nɨ ti ghaze, nɨn mɨgɨrɨgɨar onganir kaba e damutɨ, \q2 e akabar kumigham. \q1 Nɨ nɨghnɨzir aghuir avɨriba paza dav keme. \q2 Gumazir nɨ damutɨ, nɨ ti uan akar kabar aghumsɨzim iniamin tam itir puvatɨ. \q1 Kɨ uan akam dukuaghan kogham. \q2 Kɨ ti nɨn mɨgɨrɨgɨaba ikaragham. \q1 \v 4 Nɨ ghaze, mɨgɨrɨgɨar nɨ amizir kaba, da bar mɨgɨrɨgɨar aghuiba. \q2 Egha nɨ uaghan arazir kuratam gamizir puvatɨgha, Godɨn damazimɨn dera. \q1 \v 5 Kɨ kamaghsua bar ifonge, \q2 God uabɨ nɨn mɨgɨrɨgɨar kaba ikarvaghtɨ deragham. \q1 \v 6 Egh a nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuimɨn mɨngarimɨn gun nɨ mɨkɨmasa, kɨ ifonge. \q2 Bizir avɨriba mogomemɨn iti, kamaghɨn gumazamiziba deragh dagh foghan kogham.\f + \fr 11:6 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 Jop, nɨ kamaghɨn foghasa kɨ ifonge, God dughorir amɨrazim nɨn ikiava, \q2 arazir kurabar osɨmtɨziba ko magh ghuezir osɨmtɨzir ekiatam nɨ ganɨngizir puvatɨ. \b \q1 \v 7 “Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn fofozir aghuiba ko nɨghnɨzir aghuiba, \q2 nɨ ti bar dagh fogha iti? Puvatɨ. \q1 Egha nɨ ti an fofozimɨn mɨtaghniabar abaragha iti? \q2 Bar puvatɨ. \q1 \v 8-9 Godɨn fofozimɨn ababanim, Godɨn Nguibamɨn mɨn bar pɨn iti. \q2 Egha Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibam gafiragha bar vɨn mar iraghu. \q1 Godɨn fofozim bar ruaragha, nguazir kamɨn danganir mɨkebaba bar dagh afira. \q2 Egha bar ekevegha ongarimɨn mɨtaghniaba bar dagh afira. \q2 Nɨ manmaghɨra Godɨn nɨghnɨzim ko fofozim gɨfogham? Ti puvatɨgham. \q1 \v 10 God izɨ nɨ inigh kotɨn mangɨva nɨ isɨ kalabus datɨghtɨ, \q2 tinara a mɨkɨm suam, markiam? \q1 \v 11 God ifavarir arazibagh amir gumazamizibagh fo. \q2 A men gantɨ, me arazir kurabar amutɨ, a me tuisɨgham. \q1 \v 12 Nɨ gantɨ, donkin amebam gumazir boritam bateghan kogham. \q2 Kamaghɨra nɨ gantɨ gumazir nɨghnɨzir aghuim puvatɨzim, \q3 manmaghɨn fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim iniam?\f + \fr 11:12 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q3 Bar puvatɨgham. \b \q1 \v 13 “Jop, nɨ navim giragh uan agharimning fegh God ko mɨkɨmɨva an azangsɨghtɨ, \q2 a nɨn apangkuvigh nɨn akuragham. \q1 \v 14 Nɨ arazir kuratam damigh, egh akɨrim ragh uan arazir kuram gasaragh. \q2 Egh arazir kuram ateghtɨ, a ua izɨ nɨn purirpenimɨn aven nɨ ko ikian markɨ. \q1 \v 15 Nɨ kamaghɨn damigh uam osɨmtɨziba puvatɨgh bar akuegham. \q2 Egh nɨ gavgavigh bizitamɨn atiatingan kogham. \q1 \v 16 Egh nɨ uan osɨmtɨzim ko mɨzazim gɨn amadagham. \q2 Egh nɨ uam aning gɨnɨghnɨghan kogham, \q1 mati aperiam ivemara ghua fanem giraghuzɨ, \q2 gumazamiziba a bakɨnɨghnɨki. \q1 \v 17 Nɨn ikɨrɨmɨrim igiamɨn otogham. \q2 Egh bar deragham, mati aruem pazaghar torimɨn ikia deraghavɨra siragha gari. \q1 Ezɨ osɨmtɨzir nɨ batozir kaba mati dɨmagarimɨn mɨtarmer ekiam, da ua nɨn ikian kogham, \q2 mati aruer igiamɨn mɨzarazim. \q1 \v 18-19 Egh nɨ fogham, God bar deraghvɨra nɨ geghuvam. \q2 Eghtɨ nɨn ikɨrɨmɨrim amɨraghirɨghtɨ, nɨ gavgavigh ikiam. \q1 Nɨ bizitamɨn atiatingan kogham, \q2 kamaghɨn amizɨ, nɨ dakuamin dughiam, nɨ bar deravɨra dakuam. \q2 Gumazir avɨriba uarir akurvaghsɨ izɨ nɨn azangsɨgham. \q1 \v 20 Gumazamizir arazir kurabagh amiba, me akurvazim bagh gan ikɨvɨra ikiam. \q2 Eghtɨ puvatɨgham. \q1 Me Godɨn anɨngagharim gitavɨraghsɨ tuavir avɨriba buriam. \q2 Eghtɨ bar puvatɨgham, me damuva avegham, ovevemra me bativsɨ me a mɨzuam ikiam.” \c 12 \ms Jop, Sofarɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvasi \mr (Sapta 12--14) \s Jop uan namakabar mɨgɨrɨgɨabar aghua \p \v 1 Jop kamaghɨn Sofarɨn akaba ikarvasi: \b \q1 \v 2 “Bar guizbangɨra, ia 3plan namakar kaba, ia nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim iti. \q2 Egh ia ti aremegh nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim sara, \q2 inigh mangɨ bar gɨvagham. \q1 \v 3 Ti puvatɨgham. Kɨrara, kɨ uaghan fofozim iti. \q2 Ian fofozim nan fofozim gafirazir puvatɨ. \q1 Ia mɨgeir biziba, \q2 gumazamiziba ti bar dagh fogha gɨfa. \b \q1 \v 4 “Ezɨ datɨrɨghɨn ia nan namakaba, ia na dɨpofi. \q2 Kɨ arazir aghuibagh amua, Godɨn damazimɨn arazir kuratam gamizir puvatɨ. \q1 Egha kɨ fomɨra ia ko mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba, a da barasi. \q2 Ezɨ ia datɨrɨghɨn iza na dɨpova nan ingaravati. \q1 \v 5 Gumazamizir deravɨra ikia osɨmtɨziba me bativir puvatɨziba, \q2 me gumazamizir onganarazibagh amua osɨmtɨziba itibar ingaravati. \q1 Me mati gumazamiziba tuavimɨn gumazir mamɨn garima, a irasava amima, \q2 me bar a munamadazɨ, a degiaghirɨ. \q1 \v 6 Ezɨ okɨmakɨar gumazamiziba ko Godɨn akaba batozir gumazamiziba, \q2 men ikɨrɨmɨrim a dera. \q1 Me uan fofozim ko gavgavimɨn garima, \q2 bizir kamning me bagha ikɨrɨmɨrir aghuim gamima, an otifi, \q2 ezɨ bizir kam mati men asemɨn mɨn oto.\f + \fr 12:6 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 7-8 “Ia mangɨ asɨziba ko kuaraziba ko osiribar azaraghtɨ, \q2 me ian sure damu. \q1 Ia ifueghɨva, uaghan mangɨ nguazir kamɨn azaraghtɨ, \q2 a Godɨn Arazibar gun ian sure damu. \q1 \v 9 Ikiavɨra Itir God ingarizir bizir kaba bar, da an amir bizibagh fo. \q1 \v 10 Gumazamizibar ikɨrɨmɨrim ko bizir a ingarizir igharaziba sara, \q2 da bar an dafarimɨn iti. \b \q1 \v 11 “En akatoriba dagheba apa dar isɨngtɨzim barasi, daghem isɨngiz, o a ikufi. \q2 Kamaghɨra en kuariba, mɨgɨrɨgɨaba barazima, e bar deravɨra da tuisɨsi. \q1 \v 12 Guizbangɨra, gumazamizir ghuriba nɨghnɨzir aghuiba ko fofoziba iti. \q1 \v 13 Ezɨ Godɨn nɨghnɨzir aghuim ko fofozim, gumazamizir ghuribar fofozim bar a gafira. \q2 Egha uaghan gavgavir ekiam iti. \b \q1 \v 14 “God bizitam gasɨghasightɨ, gumazitam uam an ingarighan kogham. \q2 God gumazitam kalabus datɨghtɨ, gumazitam ua a inighan kogham. \q1 \v 15 Egh God amozimɨn anogoreghtɨ, aruer ekiam otoghtɨ, nguazim bar mɨsigh gavgavigham. \q2 Egh an amozir avɨrim amangtɨ faneba bar aperiar ekiaba otivtɨ, \q2 dɨpam nguazimɨn danganir avɨriba avaragh dagh asɨghasigham. \q1 \v 16 God gavgavir ekiam iti. \q2 A bizir guar avɨribar amuamin fofozir avɨrim iti. \q1 Gumazamizir akar ifavaribav geiba ko gumazamizir akar ifavaribar gɨn zuiba, \q2 me bar moghɨra Godɨn agharimɨn iti. \q1 \v 17 Gumazir nɨghnɨzir aghuiba atrivibagh anɨdiba, \q2 God men nɨghnɨzir aghuariba batozima, \q3 me onganigha bibiabaram arui. \q1 Egha a uaghan jasbagh amima, \q2 me ongani. \q1 \v 18 God atrivibar ingangaribar me agefi, \q2 ezɨ me ua atrivir korotiaba azuir puvatɨ. \q3 Me pura ingangarir gumazir kɨnibar mɨn inir kɨniba iti. \q1 \v 19 A ofa gamir gumazibagh amima, me onganigha bibiabaram arui. \q2 Egha a gumazir ekiaba abɨri. \q1 \v 20 Nɨghnɨzir aghuiba isa gumazir dapanibagh anɨdiba, God men akatoribar kumi. \q2 Egha gumazamizir ghuribar nɨghnɨzir aghuim ko fofozim batosi. \q1 \v 21 A gumazir dapaniba abɨra paza me gami, \q2 egha gumazir gavgavibar gavgaviba agefi. \q1 \v 22 A bizir mogomebagh amima, \q2 da azenibagh iri. \q1 Egha an angazangarim gamima, \q2 a bar mɨtarmangizir danganibar otivima, danganir kaba bar angazangari. \q1 \v 23 A kantribagh amima, da gavgava ziaba iti. \q2 Egha a gɨn uam adagh asɨghasɨsi. \q1 A kantribagh amima, da otiva bar gavgafi, \q2 egha gɨn a dar gumazamiziba inigha ghua kantrin igharazibar me kalabus garɨsi. \q1 \v 24 A kantribar gumazir dapanibar nɨghnɨzir aghuiba batoghezɨ, \q2 me onganigha puram arui, \q2 mati me danganir biziba puvatɨzimɨn puram arui. \q1 \v 25 Me mati gumazim danganir mɨtarmemɨn ikia tuavim buria pura suighsuisi. \q2 Egha a me gamima, me dɨpar onganiba apir gumazamizibar mɨn purama aghuavtifi.” \b \c 13 \q1 \v 1 “Guizbangɨra, ia mɨgeir bizir kaba, kɨ fomɨra da baregha dar ganigha gɨfa. \q2 Kɨ bizir kabagh fogha gɨfa. \q1 \v 2 Bizir ia foziba kɨ uaghan dagh fo. \q2 Ian fofozim, nan fofozim gafirazir puvatɨ. \q1 \v 3 Kamaghɨn, kɨ ia ko mɨkɨman bar amɨra. \q2 Kɨ Godɨn Gavgaviba Bar Itim ko mɨkɨmasa. \q2 Kɨ uan osɨmtɨzir kam akɨrsɨ a ko ga mɨgɨrɨgɨabar uaning mɨsoghasa, \q3 kamaghɨn kɨ ifonge. \q1 \v 4 Ezɨ iarara, mɨgɨrɨgɨar ifavarir avɨribagh ami. \q2 Ia mati dokta gumazimɨn arɨmariam akɨran fofozim puvatɨ. \q1 \v 5 Kamaghɨn amizɨ, ia ua mɨkɨman markɨ. \q2 Ia ti akabar kumigh nɨmɨra ikɨtɨ, \q3 gumazamiziba suam, ia nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim iti. \b \q1 \v 6 “Egh ia deravɨra kuarim atɨgh \q2 nan mɨgɨrɨgɨaba baraghasa kɨ ifonge. \q1 \v 7 Ia akam ara mɨgɨrɨgɨar ifavaribagh ami, \q2 egha ia ti kamaghɨn nɨghnɨsi, mɨgɨrɨgɨar kaba Godɨn akuragham? \q1 \v 8 Kɨ kamaghɨn gari, ian nɨghnɨziba ti Godɨn akuragh na abɨnasa. \q1 \v 9 God ia tuisɨgh deravɨra ian araziba ko nɨghnɨzibar gantɨ ia deravɨra ikiam, o puvatɨ? \q2 Ia ti gumazamizibagh ifari moghɨn God gifaram o? Bar puvatɨgham. \q1 \v 10 Kɨ fo, ia pura Godɨn akurvagh na abɨnsɨ navir averiamɨn na ginɨghnɨghtɨ, \q2 God ian ataram. \q1 \v 11 Eghtɨ ia an gavgavir bar ekiamɨn gan bar atiatigh akongam. \q1 \v 12 Aghuzir akar fomɨra ikeziba ia dav keme, da pura biziba, mati averenim. \q2 Ia kotɨn aven mɨgeir akaba, \q3 da gavgaviba puvatɨ, mati beghneazim.” \s Jop kamaghɨn atiatir puvatɨ, God a mɨsueghtɨ an aremegham, kamaghɨn Jop mɨkɨman atiatir puvatɨ \p \v 13 Jop ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Ia akabar kumightɨ kɨ uabɨra mɨkɨmam. \q2 Bizir manam na bativsɨ, a mar na batif. \q3 Kɨ uan akam dukuaghan kogham. \q1 \v 14 Kɨ atiatir puvatɨ, kɨ Godɨn mɨkɨmasavɨram amua iti. \q2 Egh kɨ aremeghsɨ, a dera, pura bizim, kɨ aremegham. \q1 \v 15 A dera, God na mɨsueghtɨ kɨ aremeghasa ifonge, \q2 eghtɨ kɨ a mɨzuamɨva nɨghnɨzir gavgavim an ikɨ mamaghɨra ikiam. \q1 A nan gantɨ, kɨ an damazimɨn an gun mɨkɨm suam, \q2 kɨ arazir kurabagh amir puvatɨ.\f + \fr 13:15 \fr*\ft Gumazir maba ghaze, E vezɨn kam kamaghɨn a giragham, “Egh a faragh na mɨsueghtɨ kɨ aremeghsɨ, kɨ bighɨvɨra an damazimɨn a mɨkɨm suam, kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ, egha kɨ a mɨzuai, eghtɨ a nan apangkuvigham.”\ft*\f* \q1 \v 16 Gumazir arazir kurabagh amitam Godɨn guamɨn izan kogham. \q2 Kɨ a mɨkɨmsɨ atiatingan koghtɨ, a tuavir kamɨn na gɨfogh suam, \q3 kɨ gumazir arazir kuratam gamizir puvatɨzim. \q2 Egh a nan apangkuvigh nan akurvaghtɨ kɨ deravɨra ikiam. \q1 \v 17 Datɨrɨghɨn ia deravɨra kuaribar arigh na baragh. \q2 Eghtɨ kɨ uan nɨghnɨzimɨn aven itir bizimɨn gun mɨkɨmasa. \q1 \v 18 Godɨn mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨaba, kɨ dagh fozɨ da iti, \q2 ezɨ kɨ fo, Godɨn damazimɨn kɨ osɨmtɨziba puvatɨ. \q1 \v 19 Tinara na ko ga mɨgɨrɨgɨabar uaning mɨsoghɨva, na mɨkɨm suam, kɨ arazir kuram gami? \q2 Tav ikɨtɨ, kɨ akam dukuagh, egh nɨmɨra ikɨ aremegham. \b \q1 \v 20 “O God, bizir pumuningra nɨ aningɨn na damuasa, kɨ nɨn azangsɨsi. \q2 Nɨ nan azangsɨzir kamning gifueghtɨ, kɨ nɨn atiating egh nɨn mongan kogham. \q1 \v 21 Nan azangsɨzimning kamakɨn. \q2 Kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ uam osɨmtɨzim na darɨghan markɨ. \q2 Egh atiatim na ganɨdir bizir kurabar amuan markɨ. \q1 \v 22 Nɨ kamaghɨn damigh, egh nan diagh na mɨkɨmtɨ, kɨ nɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvagham. \q2 O puvatɨghtɨ, kɨ faragh nɨ mɨkɨmtɨ, nɨ nan mɨgɨrɨgɨam ikaragh. \q1 \v 23 Kɨ arazir kurar manaba ko osɨmtɨzir manabagh ami? \q2 Nɨ bighɨvɨra na mɨkɨmasa kɨ ifonge. \q1 \v 24 Tizimsua, nɨ akɨrim ragha na gasara? \q2 Nɨ tizim bagha nan apanimɨn mɨn na gami? \q1 \v 25 Kɨ mati raizɨn mɨsevir kɨnim ko grazir mɨdiarir muziarir mam, amɨnim a givav amadi. \q2 Kamaghɨn, nɨ tizimsua atiatim na ganɨga nan agɨntɨsi? \q1 \v 26 Kɨ igiamra ikiava amizir arazir kuraba, nɨ ti dagh nɨghnɨghavɨra iti, \q2 egha nɨ arazir kurar kaba ikarvagha osɨmtɨzir ekiam na garɨsi. \q1 \v 27 Nɨ senɨn nan suemning ikezɨ, kɨ daruan ibura. \q2 Kɨ darutɨ nɨ nan gɨn danganiba bar dar mangɨ, \q3 egh nan dagarir nozimning deravɨra aningɨn ganam.\f + \fr 13:27 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 28 E gumazamiziba mati temem, apiziba anemezɨ a mazigha gɨfa, \q2 egha mati korotiam barareba anepa toriba a garɨki.” \b \c 14 \q1 \v 1 “E gumazamiziba dughiar otevimra nguazir kamɨn iti, \q2 egha amebam e batezir dughiamra, osɨmtɨziba e bativavɨra ikia, \q2 iza e aremezir dughiamɨn tu. \q1 \v 2 E mati, akɨmarim mɨzarazimɨn otogha, guaratɨzimɨn mɨsɨngi. \q2 Egha uaghan e mati nedaziba, ghuariam aruem apazazɨ da zuamɨra puvarɨsi. \q1 \v 3 Kamaghɨn, nɨ manmaghsua en araziba tuisɨsi? \q2 God, kɨ pura bizim, ezɨ manmaghsua nɨ na isa kot gatɨ? \q1 \v 4 E gumazamiziba nɨn damazimɨn bar mɨze. \q2 Eghtɨ tina e damightɨ e nɨn damazimɨn zuegham? \q3 Bar puvatɨ. \q1 \v 5 Nɨ en ikɨrɨmɨrimɨn ababanim atɨgha gɨfa, \q2 eghtɨ e manmaghɨn dughiaba ko azenibar nguazir kamɨn ikiam? \q2 Gumazitam uan ikɨrɨmɨrim bagh ua dughiatam gisɨvaghan kogham. \q1 \v 6 Kamaghɨn, nɨ datɨrɨghɨn na ateghtɨ, dughiar kɨ itimɨn, kɨ avughsɨ navim deragham, \q2 mati ingangarir gumazim an ingangarim guaratɨzimɨn gɨvazɨ an navim dera. \b \q1 \v 7 “Kɨ fo, gumazitam temem okeghtɨ, \q2 a ua ghuzim anangamin tuavim iti. \q1 \v 8 Tememɨn povim mɨsɨng magɨrɨtɨ an biba kurigham, \q1 \v 9 eghtɨ nguazim dɨpam ikɨtɨ, ghuzir igiam temer dakar me okezimɨn otogham. \q2 Egh an aghung aguaba asɨ mati temer igiam. \q1 \v 10 Ezɨ e gumazamiziba kamaghɨn puvatɨ, \q2 e ovengezir dughiam e bar gɨvagham, \q3 eghtɨ igharaz darazi uam en ganan kogham. \q1 \v 11 Dɨpar akareba ko dɨpar ekiaba dughiar mabar bar dakegham. \q1 \v 12 Kamaghɨra gumazamiziba ovea ua dɨkavir puvatɨ, \q2 egh mangɨ overiam gɨvamin dughiamɨn, \q3 me kamaghɨra ikɨtɨ bizitam me gaghuraghan kogham. \b \q1 \v 13-14 “Gumazamizir oveaghueziba, me ti ua ikɨrɨmɨrir igiam iniam? \q2 O God, kamaghɨn deragham, nɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn na modogh mangɨ, nɨn anɨngagharim bar amɨraghamin dughiamɨn tugh. \q1 Egh nɨ ua dughiatam, na gɨnɨghnɨghsɨ a ginabagh. \q2 Eghtɨ kɨ pura nɨ mɨzuam ikɨ mangɨtɨ, dughiar nɨ na ataghɨraghasa mɨsevezim otogham. \q1 \v 15 Egh dughiar kamɨn, nɨ uabɨra uan ingangarim gɨnɨghnɨgham, kar kɨrara nɨ nan ingari. \q2 Egh kɨ ua nɨn boroghɨn ikɨsɨ nɨ bar ifuegham. \q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ nan diaghtɨ, \q2 kɨ nɨn akam ikaragham. \q1 \v 16 Eghtɨ dughiabar zurara, nɨ nan daroriba bar deravɨra dagh eghuvam. \q2 Egh nan arazir kurabagh nɨghnɨghan markɨ. \q1 \v 17 Nan arazir kurar kɨ amiziba, nɨ bar da gɨn amadagh ua dagh nɨghnɨghan markɨ, \q2 mati me biziba mɨtarim gaghuigha, an akam ikegha dagh nɨghnɨzir puvatɨ. \b \q1 \v 18-19 “Ezɨ bizir kaba ti otivan kogham. \q2 Kɨ biziba bar dar gari da ikufi. \q1 Mɨghsɨar gavgaviba dɨpɨraghira pura nguazir kɨnimɨn oto. \q2 Dagɨar ekiaba sɨvaghsɨvagha uan danganir ikeziba ataghɨrasi. \q1 Dɨpamɨn gavgavim dagɨar ekiabagh ami da ghua sufi, \q2 egha nguazim gɨkua anetera igharagha zui. \q1 Ezɨ kamaghɨra, nɨ gari e gumazamiziba ghaze, e deravɨra ikiam, \q2 ezɨ nɨ en nɨghnɨzir gavgavir kaba agɨvasa arazir guar avɨribagh ami. \q1 \v 20 Nɨ uan gavgavimɨn me abɨri me ariaghiri. \q2 Egha me ariaghirir dughiam, men guaba igharagha gari, \q3 ezɨ nɨ me amadima me Oveaghuezibar Nguibamɨn zui. \q1 \v 21 Eghtɨ gɨn gumazamiziba ziar ekiam men otaribar anɨngam o, me men ziaba abɨn aghumsɨzim me danɨngam, \q2 eghtɨ gumazir ovengeziba bizir kamɨn ganan kogh, egh uaghan a gɨfoghan koghan. \q1 \v 22 Me mati gumazir uan inivafɨzimra mɨzazim barazim, \q2 egha osɨmtɨzir a bativiziba bagha azi.” \c 15 \ms Elifasɨn mɨgɨrɨgɨar namba 2 \mr (Sapta 15) \s Gumazir kuraba ivezir kuram iniam \p \v 1 Jop mɨkemegha gɨvazɨ, Temanɨn nguibar ekiamɨn gumazim Elifas kamaghɨn a ikaragha ghaze: \b \q1 \v 2 “Jop, kɨ ghaze, nɨ gumazir nɨghnɨzir aghuim ko fofozim itim. \q2 Manmaghɨn amizɨ nɨn mɨgɨrɨgɨaba mati amɨnim, ezɨ nɨ puram akam arai? \q1 \v 3 Nɨ e adogha ghuavɨra iti, \q2 ezɨ nɨn mɨgɨrɨgɨaba deragha gumazitamɨn akurvazir pu. \q3 Puvatɨ. \q1 \v 4 Mɨgɨrɨgɨar kamaghɨn amiba, gumazamizibagh amima, \q2 me Godɨn atiatiava an apengan itir puvatɨ, \q3 egha uam an damazimɨn ikia a gɨnɨghnɨzir puvatɨ. \q1 \v 5 Nɨ arazir kuram gami, ezɨ bizir kam nɨ gamima nɨ mɨgɨrɨgɨar kabagh ami, \q2 eghtɨ da nɨ amizir arazir kuraba avegh da mongegham. \q1 Nɨn apezeperir mɨgɨrɨgɨaba bar dera, \q2 egha mati ifavaribagh amir gumazamiziba. \q1 \v 6 Nɨ tuisɨghamin arazim, a nan ingangarim puvatɨ. \q2 Nɨn akatorimra nɨ tuisɨgh pazɨ nɨ damutɨ, \q3 nɨ fogh suam, nɨ arazir kuram gamigha gɨfa. \b \q1 \v 7 “Ezɨ manmaghɨn ami? \q2 Tav ti nɨn faragha nguazir kamɨn otozir puvatɨ? \q1 Nɨn amebam nɨ batezir dughiamɨn, \q2 God ti tɨghar mɨghsɨabar ingaram? \q3 Bar puvatɨ. \q1 \v 8 Jop, God uan Nguibamɨn enselba akuvagha me ko mɨgɨrɨgɨabagh ami, ezɨ nɨ dughiar kamɨn uaghan ikia oraghiz, o? \q2 Nɨ ti uabɨra nguazimɨn itir gumazamizibar tongɨn, nɨghnɨzir aghuim ko fofozim iti? \q3 Bar puvatɨ. \q1 \v 9 Nɨn fofozim en fofozim gafirazir puvatɨ. \q3 Bizir tizim nɨ a gɨfo, e uaghan a gɨfo. \q1 \v 10 Gumazir ghurir ghurapaniba e ko iti. \q2 Ezɨ men azeniba nɨn afeziamɨn azeniba bar dagh afira. \b \q1 \v 11 “Jop, God nɨn mɨzazim amɨrvaghasav ami, eghtɨ nɨn navim amɨragh nɨmɨra ikiam. \q2 Ezɨ e nɨn asughasugha nɨ mɨgɨava, egha mɨgɨrɨgɨar aghuiba nɨ ganɨngi. \q1 Egha nɨ ti ghaze, bizir God damuamim, \q2 a pura bizim, egha nɨ aghua? \q1 \v 12-13 Nɨ dɨgavir kuram gamigha navir averiamɨn aven Godɨn atara damazimning atiaghɨrɨgha gari, \q2 egha mɨgɨrɨgɨar kurar avɨrimɨn a gami. \q1 Tizim nɨn nɨghnɨzim gasɨghasɨki, \q2 ezɨ nɨ arazir kam gami? \b \q1 \v 14 \x - \xo 15:14-16 \xo*\xt Jop 25:4-6\xt*\x*“Gumazamiziba Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨ. \q2 Gumazir amebam otezir tam, arazir aghuibaram amir puvatɨ. \q1 \v 15 E gumazamiziba, enselba e gafira, ezɨ God men arazibar gari, da derazir puvatɨ. \q2 Overiamɨn itir biziba da an damazimɨn uaghan zuezir puvatɨ. \q1 \v 16 Ezɨ e nguazir kamɨn itir gumazamiziba, e tong bar derazir puvatɨ. \q2 En araziba bar ikuvigha mughuasi. \q1 E arazir kuram damuasa bar ifonge, \q2 mati gumazim kuarim an pɨrima, a dɨpam bagha areme. \b \q1 \v 17 “Jop, nɨ deravɨra kuarim atɨgh nan mɨgɨrɨgɨaba baragh. \q2 Bizir kɨ ganigha fofozim iniziba, kɨ dar nɨn sure damuasava ami. \q1 \v 18 Kɨ nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim itir gumazamiziba da fofozir kam ini. \q2 Me uari uan afeziaba da fofozir kam ini. \q1 Ezɨ dughiar me nan sure gamizim, \q2 me mɨgɨrɨgɨatam modozir puvatɨ. \q3 Me bar dar gun na mɨkeme. \q1 \v 19 Gumazamizir kaba uan nguazimra iti. \q2 Ezɨ nguibar igharazibar gumazitam iza me ko ikia, \q3 egha men nɨghnɨzibagh asɨghasɨghizir puvatɨ. \b \q1 \v 20 “Nan mɨgɨrɨgɨam kamakɨn: \q2 Gumazamizir kuraba me kamaghɨra mɨzazim ini mangɨ ovegham. \q1 \v 21 Me nɨgɨniba barazir dughiabar, me bar puvɨram atiati. \q2 Me ghaze, bizir kurar me gasɨghasɨghamim izi. \q1 Egh me suam, osɨmtɨziba puvatɨ, dughiar kamɨn apaniba izɨ, \q2 men bizibagh asɨghasɨgh men biziba okɨmam. \q1 \v 22 Me fo, bizir kuraba otiv bar me avam, mati mɨtarmem nguazim avara. \q2 Men nɨghnɨzim ghaze, me osɨmtɨzir kam gitaghan kogham. \q1 Egha me fo, apaniba mɨdorozir sabamɨn me mɨsoghtɨ, \q2 me arɨmɨghiram. \q1 \v 23 Me dagheba buriagh arui, ezɨ dagheba itir puvatɨ. \q2 Ezɨ me fo, dughiar ovezimɨn, dughiar bar kuram me bativam, \q3 mati mɨtarmem nguazir kam avara. \q1 \v 24 Men nɨghnɨziba derazir puvatɨ, me pazavɨra nɨghnɨgha bar atiatingi. \q2 Bizir kam me abɨragha, men nɨghnɨzibagh asɨghasɨsi, \q3 mati atrivim uan apanibagh asɨghasɨsi. \b \q1 \v 25 “Me ifaghata ghaze, me Godɨn Gavgaviba Bar Itim bar a gafira, \q2 egha an akaba batogha an gavgavim iriaghɨriasi. \q1 Kamaghɨn amizɨ, dughiar kurar kam, \q2 gumazamizir kurar kaba bativam. \q1 \v 26 Mati me mɨdorozir korotiam arugha, mɨdorozir oramɨn suiragha \q2 Godɨn mɨsoghasavɨra zui. \q1 \v 27 Me datɨrɨghɨn deravɨra ikiava mɨkarziba bui, \q2 egha bizir aghuir avɨriba iti. \q1 \v 28 Ezɨ nguibar ekiar me datɨrɨghɨn itiba ikuvigham, \q2 eghtɨ men dɨpeniba dɨpɨrighiregh ikuvightɨ, \q2 me dar ikɨvɨra ikiam. \q1 \v 29 Eghtɨ men dagɨaba ko biziba bar gevegham. \q2 Egh gumazitam ua men ganighan kogham. \q1 \v 30 Me mɨtarmer osɨmtɨzir ekiar kam gitaghan kogham. \q2 Mɨtarmem nguazim avarazɨ moghɨn me avaragham. \q1 Godɨn anɨngagharim me gasɨghasɨgham, \q2 mati avim tememɨn isima, amɨnim an dafariba ko bizibagh iva tintinibar zui. \q1 \v 31 Me ifavarir arazimɨn suiraghavɨra ikia ghaze, \q2 bizir kam ivezir aghuim me danɨngam. \q3 Ezɨ puvatɨ. \q1 Me bizir aghuitam inighan kogham. \q2 Men ifavarir arazimra, mati men ivezir kurar me iniamim. \q1 \v 32 Egh me azenir avɨribar ikeghan kogh ovengam, \q2 mati temer igiam, gumaziba an oke. \q1 \v 33 Gumazamizir kaba ingangarir avɨribagh ami, ezɨ da deraghavɨram otivir puvatɨ. \q2 Da mati wainɨn ikarɨzim wainɨn ovɨziba bati, \q3 egha da tɨghar aniamin dughiam, da puram asiaghiri. \q1 Me mati olivɨn temem akɨmarir avɨrim a batifi, \q2 egha bar suaghirezɨ, olivɨn ovɨziba tememɨn puvatɨ. \q1 \v 34 Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨziba, men adarazi pura ikiam. \q2 Me boriba puvatɨgham. \q1 Eghtɨ gumaziba gumazamizibar azangsɨghtɨ, me mong apezeperir dagɨaba me givezegh me gakaghontɨ, me me bagh arazir kuram damigh, egh dagɨar kaba inigh uari bagh dɨpenibar ingaram. \q2 Eghtɨ dɨpenir kaba, da bar moghɨra isigham. \q1 \v 35 Ifavaribagh amir arazir guar avɨribar nɨghnɨzim, men navir averiabar otifi, \q2 mati borim amebamɨn navir averiamɨn otifi. \q1 Arazir kuram damuamin nɨghnɨzim men naviba ko nɨghnɨzibagh izɨfa, \q2 ezɨ me ifavarir avɨrim gami.” \c 16 \ms Jop Elifasɨn akam ikara \mr (Sapta 16--17) \s Jop ghaze, God pazava a gami, ezɨ a uabɨn akurvaghasa Godɨn azangsɨsi \p \v 1 Jop kamaghɨn Elifasɨn mɨgɨrɨgɨam ikara: \b \q1 \v 2 “Kɨ zurara mɨgɨrɨgɨar kaba baragha ghua, ua da baraghan amɨra. \q2 Ia tong bar nan akurvazir puvatɨ. \q1 \v 3 Ia ghaze, Jop, nɨ akam ara ghuavɨra iti. \q2 Nɨ dazoghɨn nɨmɨra ikiam? \q1 Nɨ nɨghnɨzir manam ikia, egha nɨmɨra itir puvatɨgha en mɨgɨrɨgɨaba baraghan aghua? \q2 Nɨ en mɨgɨrɨgɨaba ikarvaghavɨra iti. \q1 \v 4 Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨkɨmasa, ia nan danganim inigh, kɨ paza iti moghɨn ikɨtɨ, \q2 kɨ ia deragha iti moghɨn ikɨtɨ, \q2 arazir ia datɨrɨghɨn na gamir kamra ia damuam. \q1 Kɨ uan apangkuvim ian akakaghsɨ puvɨram akam arangam. \q2 Egh kɨ ia bativizir bizir kurar kabar dɨgavir kuram damigh dapanim rongam. \q1 \v 5 Nan akatorimɨn kɨ mɨgɨrɨgɨar gavgavir bar avɨribar ia damutɨ, ian mɨzaziba amɨragh magɨram. \q1 \v 6 Egha kɨ uabɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, kɨ mɨkɨmam, o kɨ akatorim dukuagham, \q2 a pura bizim, arazir kam nan akuragh nan mɨzazim a gɨvaghan kogham. \b \q1 \v 7-8 “Bar guizbangɨra, God bar nan gavgaviba agɨfa. \q2 A na gamizɨ, kɨ bar agharim guragha gavgaviba nan puvatɨ. \q1 Kamaghɨn nan namakaba nan gara bar atiatigha ghaze, \q2 kɨ ti arazir kuram gamizɨ, God nan arazir kuram ikarvagha mɨzazim na gasi.\f + \fr 16:7-8 \fr*\ft Gumazir maba ghaze, E vezɨn kam kamaghɨn a giragham, “Bar guizbangɨra, God, nɨ bar nan gavgaviba gɨfa. Egha nɨ nan adarasi, me gasɨghasɨghizɨ me ariaghiregha gɨfa. Nɨ na gamima, kɨ agharim guragha egha nan mɨkarzim bar amɨra. Ezɨ gumaziba nan gara ghaze, Kɨ arazir kuram gami, egha nɨ nan arazir kurabagh ikarvagha bar puv na gami.”\ft*\f* \q1 \v 9 God bar nan aghuagha nan apanim gami. \q2 A bar nan anɨngaghegha ataribagh ivia, na gasɨghasɨsi. \b \q1 \v 10 “Gumazamiziba tuivigha na okarigha, arazir kurabar na gami. \q1 Me na dɨpova nan ingaravaka egha nan koviam apese. \q1 \v 11 Gumazir akɨrim ragha God gasava arazir kurar avɨribagh amiba, \q2 God na isa men agharim gatɨ. \q1 \v 12 Fomɨra kɨ deraghvɨra ike, ezɨ God otogha nan fɨrimɨn suiragha bar na mɨsaragharɨki, \q2 egha puv na gamizɨ, kɨ bar ikufi. \q1 A na gamizɨ, \q2 kɨ an baribar asavamangamin ababanir mamɨn mɨn oto. \q1 \v 13 Ezɨ an mɨdorozir gumaziba na gasavamadi. \q2 Egha a nan navim atuzɨ, nan muriam suiaghɨrɨgha nguazim girɨ. \q3 God tong nan apangkuvir pu. Bar puvatɨ. \q1 \v 14 A nan tuavim apɨrigha puvɨra na mɨsosi, \q2 mati mɨdorozir gumazir gavgavim apanibar nguibar ekiam iniasa pamtem mɨsosi. \q1 \v 15 Fomɨra, kɨ ziar ekiam iti, ezɨ datɨrɨghɨn, kɨ onganarazibagh amua bar aghumsɨki. \q2 Egha uan korotiaba suegha azir korotiam aru. \q1 \v 16 Kɨ aziavɨra itima nan damazimning begha nan mɨtarmangi. \q2 Ezɨ nan guam bar aghevegha igharagha gari. \q1 \v 17 Kɨ arazir kuraba puvatɨ, ezɨ osɨmtɨzir kaba pura na batifi. \q2 Kɨ igharaz darazi paza me gamir puvatɨ. \q1 Egha kɨ God ko mɨgeir arazim ko nan daroriba, \q2 da bar Godɨn damazimɨn dera. \b \q1 \v 18 \x - \xo 16:18 \xo*\xt Jenesis 4:10; Esekiel 24:6-8\xt*\x*“O nguazim, nɨ oragh. \q2 Kɨ aremeghtɨ nan ghuzim ireghtɨ, nɨ ghuzir kam avan bar markɨ. \q1 Nɨ ghuzim ateghtɨ, a puram azenimra ikɨ, \q2 egh osɨmtɨzir kam akɨrsɨ Godɨn dɨmam. \q1 \v 19 \x - \xo 16:19 \xo*\xt Jop 19:25\xt*\x*Kɨ fo, na bagha garir gumazir mam Godɨn Nguibamɨn iti. \q2 A fo, kɨ osɨmtɨzitam gamizir puvatɨ. \q1 A nan akurvagh, \q2 kotɨn aven gavgavim nan mɨgɨrɨgɨabar anɨngam. \q1 \v 20 Nan namakaba na gifongezir puvatɨgha, pazavɨra na dɨpofi. \q2 Ezɨ kɨ Godɨn damazimɨn aziavɨra iti.\f + \fr 16:20 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 21 Kɨ kamaghsua, gumazim uan namakamɨn akuragha gumazir igharazim ko akam akɨri moghɨn, \q2 akurvazir gumazitam nan akuragh na bagh God ko mɨkɨmɨva, a ko akam akɨram. \q1 \v 22 Guizbangɨra, kɨ dughiar otevimɨn angamɨra ikiam, \q2 ti azenir vamɨra, o azenir pumuningɨn, \q3 kɨ ovevemɨn tuavimɨn mangɨ ua izan kogham.” \b \c 17 \q1 \v 1 “Nan ikɨrɨmɨrim ikuvigha gɨfa, ezɨ dughiar kɨ ovengamim, a bar roghɨra ize. \q2 Ezɨ matmatiamra na mɨzua iti. \q1 \v 2 Gumazamiziba na okarigha tuivighav ikia dɨbovibar na mɨgei, \q2 ezɨ kɨ men gari, me arazir kurar kamɨn na gami. \b \q1 \v 3 “O God, nɨ uabɨra nan akuragh nan kalabuziam givezeghtɨ kɨ fɨrighɨrɨgham. \q2 Gumazir kamaghɨn nan akurvaghamin tam itir puvatɨ. \q1 \v 4 Nɨ nɨghnɨzir aghuim nan namakaba dama da batoke, \q2 ezɨ me na abɨnasavɨra nɨghnɨsi. \q1 Kamaghɨn, me nan akuraghan kogham. \q2 Kamaghɨn amizɨ, nɨ me damightɨ, me deragh otivighan kogh na gafighan markɨ. \q1 \v 5 O God, nɨ fomɨra itir aghuzir akam gɨnɨghnɨgh, \q2 ‘Gumazitam dagɨaba o biziba inisɨ, uan namakam puram a isɨ kot datɨgh, \q2 egh a uan boriba ko, uan arazir kuram bagh ivezir kuram iniam.’ \b \q1 \v 6 “Datɨrɨghɨn gumazamiziba Godɨn garima, \q2 an osɨmtɨzir ekiam na ganɨngizɨ, me nan guam gipari. \q1 Danganiba bar me na dɨpova kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘Ia gan, Jop arazir bar kuram gamigha osɨmtɨzir ekiar kam ini.’ \q1 \v 7 Kɨ bar osemegha puvɨram azi, \q2 bizir kam na gamima nan damazimning bezɨ, \q2 kɨ deravɨra gari puvatɨ. \q2 Egha kɨ bar agharim gura. \q1 \v 8 Gumazir aghuir osɨmtɨziba puvatɨziba, \q2 me gari, bizir kaba na bativima, \q2 me bar dɨgavir kuram gami. \q1 Egha me gumazir kurabar gari, me deravɨra iti, \q2 ezɨ bizir kam bangɨn men naviba bar ikufi. \q1 \v 9 Ezɨ gumazamizir aghuiba uan arazir aghuibar suiragh mamaghɨra ikiam. \q2 Me arazir aghuibara damuam, mati men dafariba bar zuegha, gavgavigha mamaghɨra iti.\f + \fr 17:9 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 10 “Aria, ia ua mɨkɨm. \q2 Kɨ ian mɨgɨrɨgɨaba baragha fo, \q2 ian tav nɨghnɨzir aghuaritam ko fofozim itir puvatɨ. \q1 \v 11 Kɨ angamɨra itir dughiam gɨvasava ami. \q2 Bizir kɨ damuasa bar ifongeziba, \q2 kɨ datɨrɨghɨn dar amuan kogham. \q1 \v 12 Kɨ mɨtarmemɨn ikiavɨra itima, nan namakaba ghaze, \q2 ‘Puvatɨ, nɨ angazangarimɨn iti.’ \q1 Me ghaze, ‘Nɨ osɨman markɨ. Amɨnim tiasava ami.’ \q2 Ezɨ kɨ gari mɨtarmer ekiam ikiavɨra iti. \q1 \v 13 Kɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibam baghavɨra mɨzua iti, \q2 eghtɨ a nan dɨpenimɨn mɨn ikiam. \q2 Egh kɨ nguibar kamɨn dakutɨ mɨtarmem na avaragham. \q1 \v 14 Kɨ matmatiam gɨnɨghnɨgh kamaghɨn a dɨponam, ‘Nan afeziam.’ \q2 Apizir nan mɨkarzim apiba, kɨ kamaghɨn dar ponam, \q2 ‘Nan amizim,’ ko ‘Nan amebam.’ \q1 \v 15 Kɨ suam, gɨn osɨmtɨzir kaba gɨvaghtɨ kɨ deravɨra ikiam, \q2 guizbangɨra, kɨ ti puram mɨzuam ikiam. \q2 Tinara na mɨkɨm suam, kɨ ua deragh ikiam? \q3 Ti puvatɨgham. \q1 \v 16 Kɨ aremegh Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn magɨrɨgh, \q2 egh kɨ ti ua deragh ikiamin tuavitam ikiam o? \q3 Ti puvatɨ.” \c 18 \ms Bildatɨn mɨgɨrɨgɨar namba 2 \mr (Sapta 18) \s God gumazir kuraba // ivezir kuram me ganɨdi \p \v 1 Ezɨ Suhan kantrin gumazim Bildat kamaghɨn Jopɨn mɨgɨrɨgɨam ikarvasi: \b \q1 \v 2 “Jop, nɨ dazoghɨn uan akam dukuagham? \q2 Nɨ deravɨra uan mɨgɨrɨgɨaba tuisɨghtɨ, e nɨ ko mɨkɨmam. \q1 \v 3 Nɨ manmaghsua kamaghɨn nɨghnɨsi, \q2 e bulmakaubar mɨn ikia fofoziba puvatɨ? \q1 \v 4 Nɨn anɨngagharim nɨrara nɨ gasɨghasɨsi. \q2 A bar bizibar ingarigha dar danganibara da arɨki, egh da batueghan kogham. \q1 A dagɨar ekiabagh isɨvaghsɨvaghtɨ, da mangɨtɨ nguazir kɨnim ikian kogham. \q2 Bar puvatɨ. \q1 \v 5 \x - \xo 18:5-6 \xo*\xt Jop 21:17\xt*\x*Gumazamizir arazir kurabagh amiba, God me gasɨghasɨsi. \q2 A gumazamizir kaba agefi, mati gumazim lam amunge. \q1 \v 6 Eghtɨ gumazamiziba ua lamɨn angazangarimɨn gantɨ, \q2 a ua arazir kurabagh amibar dɨpenibar ikian kogham. \q1 \v 7 Gumazamizir kaba deravɨra itir dughiamɨn me pamten arui, \q2 ezɨ osɨmtɨzim me batozɨ, me dapaniba avigha nɨmɨram arui. \q1 Me paza igharaz darazir amuasa nɨghnɨzir avɨriba iti, \q2 ezɨ men nɨghnɨziba ghua meraram asɨghasɨsi. \q1 \v 8 Me mati asɨziba aruima iver ekiam dar suisi, \q2 egha mati asɨziba, gumaziba da bagha okorezir mozibar ghuaghiri. \q1 \v 9 Me mati asɨziba azuazimɨn aven zui, \q1 \v 10 egha me mati asɨziba benibar dui, \q2 benir gumaziba asɨzibar suighasa arɨghiziba. \q1 \v 11 Bizir atiatir ekiam me ganɨdiba, \q2 da danganir me aruibar otiva men agɨntɨsi. \b \q1 \v 12 “Arazir kurabagh amir gumazamiziba, \q2 me datɨrɨghɨn dagheba otevegha mɨtiriamra iti. \q1 Ezɨ dughiar bar kuram otogha \q2 me gasɨghasɨghasava ami. \q1 \v 13 Gumazamizir kurar kaba, arɨmariar bar kuratam men mɨkarzibar otiv, \q2 men soroghafariba ko bizibagh asɨghasɨgh me damutɨ me ovengam. \q1 \v 14 Me ghaze, men dɨpeniba ti men ikɨrɨmɨrim damutɨ, a bar deragham. \q2 Ezɨ puvatɨ, me puvɨram atiating ovengam. \q1 \v 15 Me oveghtɨ, gɨn men ikɨzimɨn aven tav ua ikɨ, \q2 men dɨpenimɨn ikian kogham. \q1 Eghtɨ ikɨzir igharazimɨn gumazamiziba izɨ, men dɨpenimɨn aven itir mughuriar kuram agɨvsɨ, \q2 pauran me salfan dagɨamɨn ingarizim fusfugham. \q2 Egh gɨn me uari dɨpenir kamɨn ikiam. \q1 \v 16 Gumazamizir arazir kurabagh amiba bar gɨvagham, \q2 mati temem, an biba ko an aguaba mɨsɨngizɨ a bar mɨsɨngi. \q1 \v 17 Eghtɨ gumazamiziba bar me gɨn amadagham. \q2 Eghtɨ me ua nguazir kamɨn ziaba puvatɨgham. \q1 \v 18 Me angamɨra itir dughiamɨn, me aruemɨn angazangarimɨn gari. \q2 Ezɨ ovevem iza me batoghezɨ, me nguibar bar mɨtarmangizɨmɨn ghue. \q1 \v 19 Men ikɨzim bar kuavaremegham, \q2 eghtɨ me uari men boritaba, o men ovavir boritaba ikian kogham. \q3 Puvatɨ. Me bar ovengam. \q1 \v 20 Aruem anadi naghɨn itir gumazamiziba ko, aruem ghuaghiri naghɨn itir gumazamiziba, \q2 me bizir kurar gumazamizir kaba batozim bareghɨva, dɨgavir kuram damigh puvɨram atiatingam. \q1 \v 21 Osɨmtɨzir guar avɨrir kaba, gumazir kurar nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨzibar amuiroghboriba ko, \q2 men dɨpenibar aven itir darazi sara, bar me bativam.” \c 19 \ms Jop Bildatɨn akam ikarvasi \mr (Sapta 19) \s Jop bar ikuvigha uabɨra iti \p \v 1 Ezɨ Jop Bildat ikaragha ghaze: \b \q1 \v 2 “Ian mɨgɨrɨgɨaba mɨzazir ekiam na ganɨga, puvɨra na abɨra na gasɨghasɨsi. \q2 Ia dazoghɨn mɨgɨrɨgɨar kaba ategham? \q1 \v 3 Dughiar avɨribar ia na gasɨghasɨgha na abɨri. \q2 Ia kamaghɨn amua tong bar aghumsɨzir puvatɨ. \q1 \v 4 Kɨ guizbangɨra Godɨn damazimɨn arazir kuratam damigham, \q2 eghtɨ bizir kam nan bizimra, a ian bizim puvatɨ. \q1 \v 5 Ia ti ghaze, ia gumazir aghuiba, ezɨ kɨ gumazir kuram? \q2 Ia gari, bizir kurar kaba na bativizɨ ia akam na gasa ghaze, \q2 kɨ arazir kuram gami. \b \q1 \v 6 “Ezɨ kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ. \q2 God uan ifongiamra bizir kabagh ami. \q2 A uan iver ekiamɨn nan suiragha na amɨghɨrɨ. \q1 \v 7 Ia gan! God puvɨra na mɨsoghavɨra iti. \q2 Ezɨ a na ataghɨraghasa kɨ pamten diava arai. \q1 Ezɨ a nan dɨmdiam ikarvazir puvatɨ. \q2 Egha a guizɨn arazimɨn na gamir puvatɨ. \q1 \v 8 A nan tuavim apɨrizɨ kɨ mangan asa. \q2 Egha mɨtarmem gamizɨ, a tuavir kam avarazɨ, \q3 kɨ tuavimɨn garir puvatɨ. \q1 \v 9 A nan ziar aghuim gasɨghasɨghizɨ, \q2 gumazamiziba ghaze, kɨ gumazir kuram. \q1 \v 10 A na gasɨghasɨgha bar na akaragharɨki, \q2 mati gumazim dɨpenim akaragharɨki. \q1 Kɨ faragha ghaze, a nan akuraghtɨ kɨ deravɨra ikiam. \q2 Ezɨ puvatɨ, a nan nɨghnɨzir kaba bar da batoke. \q1 \v 11 God puvɨra nan atara egha kamaghɨn nɨghnɨsi, \q2 kɨ mati an apanim. \q1 \v 12 A uan mɨdorozir gumaziba amangizɨ, \q2 me iza nan dɨpenim okarigha na ko mɨsosi. \b \q1 \v 13 “God nan ikɨzim gamizɨ, me na ategha ua na ko itir puvatɨ. \q2 Ezɨ na ko itir darazi ua na gɨfozir puvatɨ. \q2 Men damazibar, kɨ nguibar igharazimɨn gumazimɨn mɨn iti. \q1 \v 14 Ezɨ nan anababa uaghan na ataki. \q2 Ezɨ nan roroaba na bakɨnɨghɨnigha gɨfa. \q1 \v 15 Gumazir fomɨra iza nan dɨpenimɨn ikeziba, me na gɨnamadagha gɨfa. \q2 Ezɨ nan ingangarir amiziba, me ua na gɨfozir puvatɨ. \q2 Kɨ men damazimɨn nguibar igharazimɨn gumazimɨn mɨn oto. \q1 \v 16 Kɨ uan ingangarir gumazibar deima, \q2 me na bagha izir puvatɨ. \q1 Kɨ uan akatorimɨn mɨgɨrɨgɨar aghuibar me mɨkɨnam, \q2 ezɨ puvatɨ, me nan akaba ikarvazir puvatɨ. \q1 \v 17 Kɨ mɨkɨmasava amima, nan akatorim puvɨra mughuasi, \q2 ezɨ nan amuim, nan boroghɨn ikian aghua. \q1 Ezɨ guizɨn nan aveghbuaba, \q2 me nan gari, kɨ mati bizir kuram. \q1 \v 18 Nguibamɨn boriba na dɨpova na gasɨghasɨsi. \q2 Egh kɨ men damazibar mangɨtɨ, me akar kurabar na mɨkɨmam. \q1 \v 19 Nan namakar bar aghuiba, me datɨrɨghɨn bar nan aghua. \q2 Kɨ bar ifongezir gumaziba, me uaghan akɨrim na gasaragha na abɨnasava ami. \q1 \v 20 Kɨ bar agharim gurazɨ, nan mɨkarzim bar suiaghɨrɨgha gavgaviba puvatɨ. \q2 Kɨ bar ikuvigha, bar atam aremeghai. \q2 Egha kɨ fozir puvatɨ, manmaghɨn amizɨ kɨ ovengezir puvatɨ. \b \q1 \v 21 “God uan agharimɨn na mɨsoghezɨ kɨ bar ikuvigha iti. \q2 Kamaghɨn, ia nan namakaba, e uari, ia nan kuarkuvigh deravɨra na damu. \q1 \v 22 Manmaghsua, God na gamizɨ moghɨra, ia pazavɨra na gami? \q2 Ia gari, kɨ paza itima, ia tizim bagha na abɨnasa mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami? \b \q1 \v 23 “Oio! Kɨ kamaghsua, kɨ God ko mɨgeir akar kaba, \q2 gumazitam bar ada isɨ akɨnafaritamɨn da osirightɨ, da ikɨvɨra ikɨ. \q1 \v 24 Kamaghɨn deragham, me ti nan akaba isɨ, \q2 dagɨatamɨn dagɨar tuizimɨn da aghoregh, egh taba ainɨn da osirightɨ, da ikɨ mamaghɨra ikiam. \q1 \v 25 Kɨ fo, nan Akurvazir Gumazim, Godɨn Nguibamɨn iti, \q2 egh a gɨn nguazir kamɨn izɨ kotɨn aven tugh nan akurvagh na bagh mɨkɨmam. \q1 \v 26 \x - \xo 19:26 \xo*\xt Onger Akaba 17:15; 1 Korin 13:12; 1 Jon 3:2\xt*\x*Arɨmariar kuraba nan mɨkarzim gasɨghasɨghtɨ, \q2 kɨ da sara ikɨvɨra ikɨ Godɨn ganam. \q1 \v 27 Kɨ uabɨ uan damazibar an ganam, eghtɨ a na bagh mɨkɨmam. \q2 Kɨ an gantɨ an nan roroamɨn mɨn ikiam. \q3 Kɨ guizbangɨra Godɨn ganasa nan navim bar dɨkavigha iti.\f + \fr 19:27 \fr*\ft Hibrun akar ves 25ɨn ikegha ghua ves 27ɨn tuziba, deragha mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 28 “Ia ti ghaze, Osɨmtɨzir Jop bativir kamɨn mɨngarim, anarɨra iti. Kamaghɨn, e a isɨ kot darɨghamin arazim ataghɨraghan kogham. \q1 \v 29 Ezɨ iarara, ia uari bagh ganigh. \q2 Ian mɨgɨrɨgɨar kabanagh Godɨn anɨngagharim damutɨ, \q3 a ivezir kuram ia danɨngɨva mɨzazim ia gasegham. \q1 A kamaghɨn damightɨ, ia fogham, \q2 gumazir arazir kurabagh amiba Godɨn kotɨn otivam.” \c 20 \ms Sofarɨn mɨgɨrɨgɨar namba 2 \mr (Sapta 20) \s Gumazir kuraba dughiar bar otevimɨn deravɨra ikiam \p \v 1 Jop mɨkemegha gɨvazɨ, kantrin Naman gumazim, Sofar kamaghɨn a ikarvasi: \b \q1 \v 2 “Jop, nɨ oragh. \q2 Nɨn mɨgɨrɨgɨam na gamizɨ, kɨ dɨgavir kuram gamigha okam nɨghnɨsi. \q2 Ezɨ kɨ nɨn mɨgɨrɨgɨam zuamɨram a ikaraghasa. \q1 \v 3 Nɨ na akɨrmɨghasa mɨgeir mɨgɨrɨgɨam, kɨ a barazi, a bar aghumsɨzim na ganɨngi. \q2 Ezɨ kɨ bighɨvɨra nɨn akam ikarvaghasa. \q1 \v 4 Bar fomɨra God gumazamiziba nguazir kam gatɨzir dughiamɨn, \q2 tugha iza datɨrɨghɨn, \q1 \v 5 gumazamizir arazir kurabagh amiba, \q2 dughiar otevimra, bar akuegha navir aghuim isi. \q1 \v 6 Gumazamizir kabanang gumazamizibar damazimɨn gumazir ekiabar otiva ziar ekiaba isi. \q2 Me mati mɨghsɨar mam, an ghuam pɨn mar ikia ghuariaba ko voroghɨra zui. \q1 \v 7 Gumazamizir kaba uan buaribar mɨrara ikuvigham. \q2 Egh me bar ovengam. \q1 Eghtɨ gumazir fomɨra men gara me gɨfoziba, me kamaghɨn mɨkɨmam, \q2 gumazir kaba managh iti? \q1 \v 8 Gumazir kamaghɨn amiba, me irebamɨn mɨn zuamɨra gɨvaghtɨ, \q2 gumaziba uam men ganan kogham. \q1 \v 9 Me ua uan nguibabar ikian kogham, \q2 eghtɨ gumazitam ua men ganighan kogham. \q1 \v 10 Eghtɨ men boriba uarir apangkuv, egh uarir akurvaghsɨ, \q2 gumazamizir onganarazibar azangsɨgham. \q1 Gumazir kaba ikɨvɨra ikɨ, \q2 onganarazibagh amiba da, okemezir bizir avɨrim uam ada ikarvagham. \q1 \v 11 Egh me igiabara uan gavgaviba sara ikɨ, \q2 egh zuamɨra puram ovengam. \b \q1 \v 12-13 “Gumazamizir kuraba, arazir kuram bar a gifonge, \q2 egha me anetaghɨraghan aghua. \q1 Me mati gumazim dagher isɨngtɨzim gifuegha a isa uan mɨzemɨn apengan anetɨ, \q2 eghtɨ daghemɨn isɨngtɨzim zuamɨra gɨvaghan kogham. \q1 \v 14 Ezɨ men arazir kuram meraram asɨghasigham, \q2 mati daghem gumazimɨn navir averiamɨn ghuaghira, kuruzir imezimɨn mɨn otogha, a gasɨghasɨsi. \q1 \v 15 Gumazamizir kuraba uan okɨmakɨar arazimɨn dagɨar avɨriba ko biziba akumakua, \q2 dar pozibav kɨri. \q1 Eghtɨ God bizir kaba batueghtɨ da mangam, \q2 mati gumazim dagher aghuir avɨriba amegha gɨn ua dar misi. \q1 \v 16 Gumazamiziba akumakuir biziba meraram asɨghasɨgham, \q2 mati kuruzim me givima, an imezim me mɨsozima me ariaghiri. \q1 \v 17 Me bizir kaba pozibav kɨra ghaze, \q2 Bizir kaba me damutɨ me deravɨra dapiagh bar akongegham, mati faner ekiabar dɨpaba izevegha emɨri. \q2 Ezɨ puvatɨ, bizir aghuir kaba me bativan kogham. \q1 \v 18 Me bizir kaba pozibav kɨra ingangarir dafam gami. \q2 Eghtɨ God igharaz darazi ateghtɨ me bizir kaba iniam. \q2 Kamaghɨn amizɨ, gumazamizir kurar kaba bizir kabar ivezimɨn suiraghan kogh, da bagh bar akueghan kogham. \q1 \v 19 Guizbangɨra, me gumazamizir onganarazibar apangkuvir pu. \q2 Puvatɨ, me paza me gami. \q1 Me arazir ifavarir avɨribagh amua gumazamizir igharazibar dɨpeniba isi. \q1 \v 20 Me zurara gumazamizir igharazibar bizibar gara dagh ifuegha da iniasa, \q2 egha tong avughsir puvatɨ. \q1 Kamaghɨn God me ateghan koghtɨ, \q2 me bizir me bar ifongezir kabar suiraghan kogham. \q1 \v 21 Bizir me gara ifongeziba, me pura da isi, \q2 mati gumazim dagher aghuim apava bar anegɨfa, \q2 ezɨ muziarir tam ua itir puvatɨ. \q1 Egha me dabirabir aghuim itima, \q2 men biziba deraghavɨram otifi. \q2 Eghtɨ dughiar aghuir kam dughiar ovezimɨn ikegh ua gɨvagham. \q1 \v 22 Me bizir aghuir avɨrir kaba ikiamin dughiamɨn, \q2 osɨmtɨzir ekiam me avaraghtɨ bizir kuraba bar me abɨnam. \b \q1 \v 23 “Me bizir bar aghuir avɨrim iniam. \q2 Eghtɨ Godɨn anɨngagharim bar men ekeveghtɨ, \q3 an osɨmtɨzir avɨrim, amozir ekiamɨn mɨn me gingam. \q1 \v 24 God apaniba amadaghtɨ, \q2 me ainɨn ingarizir mɨdorozir sababa ko brasɨn ingarizir afuziba sara izam. \q1 Eghtɨ gumazamizir kuraba, apanibar mɨdorozir sababar arɨtɨ, \q2 apaniba brasɨn ingarizir baribar me gasam. \q1 \v 25 Eghtɨ bariba me amɨkɨragh men namnabar vongɨn otivam. \q2 Eghtɨ gumazamizir kurar kaba uarira uan ghuzibar gantɨ, \q2 da barir kabar ikɨtɨ, me bar atiatigham. \q1 \v 26 Dagɨaba ko bizir me akuvaziba bar ikuvigham, eghtɨ mɨtarmem bar da avaragham. \q2 Eghtɨ gumazir kurar kaba uan biziba sara, avir nguazimɨn gumazitam atɨzir puvatɨzimɨn aven, bar ovegham. \q1 \v 27 Godɨn Nguibam uabɨ, gumazamizir kabar arazir kurabar gun mɨkɨmam, \q2 eghtɨ nguazir kam uaghan me isɨ kotiam darɨgham. \q1 \v 28 God bar men anɨngaghe, egh a men arazir kuraba ikarvaghamin dughiamɨn, \q2 a men adarazi ko men dagɨaba ko biziba bar moghɨra da kuavaremegham. \q1 Mati aperiar ekiam otogha iza men biziba bar da inigha ghuezɨ, \q2 bizitam itir puvatɨ. \q1 \v 29 God osɨmtɨzir kaba, gumazamizir kurabar anɨngasa, a dagh inabagha gɨfa. \q2 Eghtɨ me kamaghɨra gevegham.” \c 21 \ms Jop Sofarɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvasi \mr (Sapta 21) \s Gumazamizir kuraba dabirabir aghuim iti \p \v 1 Egha Jop ghaze: \b \q1 \v 2 “Kɨ kamaghsua, ia deravɨra kuarim atɨgh nan mɨgɨrɨgɨam baragh. \q2 Ia kamaghɨn damu nan navim damutɨ, a deragham. \q1 \v 3 Nɨ teghtɨ kɨ mɨkemeka. \q2 Kɨ mɨkemegh gɨvaghtɨ, nɨ dɨbovibar na mɨkɨm. \q1 \v 4 Nɨ oragh. Kɨ ti gumazibav gɨa me adoghodosi, o puvatɨ? \q2 Bar puvatɨ. \q1 Kɨ God ko mɨgeima a nan akam ikarazir puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ an osemegha nɨmɨra itir puvatɨ. \q1 \v 5 Ia deravɨra nan gan, ia bar dɨgavir kuram damigh, \q2 egh mɨkɨman akabagh asagham. \q1 \v 6 Kɨ bizir kurar na bativizibagh nɨghnɨgha, \q2 puv atiatia nɨsi. \b \q1 \v 7 “Tizim bagha God arazir kurabagh amir gumazamiziba ataghɨrazi me ikia bar ghuri? \q2 Egha tizim bagha a me ataghɨrazi me gumazir ekiabar otiva gavgaviba ikia bizir avɨriba iti? \q1 \v 8 Gumazir kurar kaba boriba ko ovavir boriba iti. \q2 Egha me ikia borir kabar gari, me aghuava ekefe. \q1 \v 9 Gumazir kurar kabar amuiroghboriba deraghavɨra uan dɨpenibagh apigha, \q2 bizitamɨn atiatir puvatɨ. \q2 Ezɨ God uaghan ivezir kuram isa me ganɨga me gasɨghasɨzir puvatɨ. \q1 \v 10 Men bulmakaun apuriba navim bulmakaun amebabagh anɨdima, \q2 da deravɨram ota nguzir gavgavibarama oti. \q1 \v 11 Gumazir kaba borir avɨriba iti, \q2 Egha me borir kaba ataghɨrazi, \q2 me sipsipɨn nguzibar mɨn, bɨzimɨn arua ikarara ighiabagh amuava arui. \q1 \v 12 Gumazir maba gitaba ko buabav sogha marvibagh ivima, da ararer aghuibagh amima, \q2 borir kaba bar akongegha ighiabagh ami. \q1 \v 13 Dughiaba zurara gumazir kurar kaba, \q2 dabirabir aghuim isi. \q1 Me tɨghar ovegh, Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn mangɨsɨ, \q2 me arɨmariaba ko mɨzaziba puvatɨgham. \b \q1 \v 14 “Arazir kurabagh amir gumazamiziba kamaghɨn God mɨgei, \q2 ‘Nɨ e ategh mangɨ. \q2 E nɨn akam baragh, egh an gɨn mangan aghua.’ \q1 \v 15 Egha me uaghan kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘Godɨn Gavgaviba Bar Itim a tina, eghtɨ e an apengan ikɨ an ziam fam a? \q2 Egh e a ko mɨkɨm, bizir aghuir manatam iniam? Bar puvatɨgham.’ \q1 \v 16 Gumazir kaba dabirabir aghuim ikiava, bizir avɨrim isi. \q2 Ezɨ bizir kaba men gavgavibar otivir puvatɨ. \q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ kuarim atɨgh gumazir kurar kabar mɨgɨrɨgɨaba baraghan aghua, \q2 egh men nɨghnɨzibar gɨn mangan kogham. \b \q1 \v 17 “Dughiar avɨriba God ti gumazir kurabagh amima, me ariaghirir puvatɨ. \q2 Egha uaghan dughiar avɨriba God osɨmtɨzibagh ami, da otiva me gasɨghasɨzir puvatɨ. \q1 A men anɨngazir dughiamɨn, \q2 a dughiar avɨribar mɨzazim me gasir puvatɨ. \q1 \v 18 God dughiar avɨribar me batozir puvatɨ, \q2 mati amɨnir ekiam dadar mɨdiaribagh ivai. \q1 \v 19 \x - \xo 21:19 \xo*\xt Jop 5:4\xt*\x*Ia ti kamaghɨn mɨkeme, \q2 ‘God afeziabar arazir kuram ikarvagha, men boriba pazavɨra me gami.’ \q1 Ezɨ kɨ nɨghnɨsi, arazir kam derazir puvatɨ. \q2 God gumazir kurabara mɨzazim me gasɨtɨ, me fogham, \q2 God men arazir kurabara ikarvasi. \q1 \v 20 Me uari uan damazibar, \q2 Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn anɨngagharim \q2 guizɨn an gan a gɨfogham. \q1 \v 21 Egh me mangɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ikɨva, \q2 ua uan amuiroghboribar apangkuvan kogham, \q2 me manmaghɨra iti. \b \q1 \v 22 “E gumazamiziba, enselba e gafira, ezɨ God men araziba tuisɨsi. \q2 Kamaghɨn, tinara God e damuamin arazir aghuim bagh an sure damuam? Bar puvatɨ. \q1 \v 23-24 Kɨ gumazamizir mabar gari, men dabirabimɨn ikɨrɨmɨrim, a bar dera. \q2 Me osɨmtɨziba ko arɨmariaba puvatɨgh ikɨ mangɨ, me ovengamin dughiam otogham. \q1 \v 25 Ezɨ gumazamizir maba dabirabir aghuarim puvatɨ. \q2 Gumazamizir kaba men dabirabim deraz puvatɨzɨ, men navir averiaba bar oseme. \q2 Me tong akongezir arazir tam itir puvatɨgha ghua, dughiar me ovengezimɨn oto. \q1 \v 26 Ezɨ gumazamiziba ovia, \q2 mozimɨn itir dughiamɨn, arazir vamɨra me batifi. \q2 Apiziba men kuabagh izefi. \b \q1 \v 27 “Kɨ ian nɨghnɨzibagh fogha gɨfa. \q2 Ia ti pazɨ na damu na abɨnasavɨra nɨghnɨsi. \q1 \v 28 \x - \xo 21:28 \xo*\xt Jop 18:15; 18:21\xt*\x*Ia kamaghɨn mɨkeme, \q2 ‘Bizir guar avɨriba gumazir ekiar arazir kurabagh amiba batifi, \q2 ezɨ men dɨpeniba ko biziba bar ikufi, \q2 ezɨ gumazamiziba ua men garir puvatɨ.’ \q1 \v 29 Egha ia ti gumazir nguibar igharazibagh aruir gumazibar azangsɨzir puvatɨ, \q2 egha ia ti God arazir kurar, gumazir kuraba ganɨdiba bagha men azangsɨzir puvatɨ, a? \q1 \v 30 Me guizbangɨra kamaghɨn ia mɨkɨmam, \q2 ‘God anɨngaghegh bizir kuram damightɨ, an otogh danganir mamɨn gumazamizibagh asɨghasɨghɨva, \q2 gumazamizir arazir kurabagh amibagh asɨghasighan kogham. \q2 Puvatɨ. A me ataghɨrazi me deravɨra iti.’ \q1 \v 31 Kamaghɨn amizɨ, tinara gumazamizir kuraba kotɨn me tuisɨgham? \q2 Gumazitam me isɨ kotiam datɨghan kogham, \q2 egh gumazitam men arazir kuraba ikarvaghsɨ mɨzazim me danighan kogham. \q1 \v 32-33 Ezɨ gumazamizir kurar kaba over dughiamɨn, gumazamizir avɨrim iza uari akuva, \q2 me afasa me inigha matmatiamɨn zui. \q1 Gumazir maba men matmatiaba deravɨra dar gara iti. \q2 Ezɨ men kuaba aghumra ireghav iti. \q1 \v 34 Kamaghɨn kɨ fo, ia pura akam ara na gifarir gumaziba. \q2 Ia ghaze, mɨgɨrɨgɨar kaba ti gavgavim na danɨngam? \q2 Ezɨ puvatɨ, mɨgɨrɨgɨar kaba tong nan akurvazir puvatɨ.” \c 22 \ms Elifasɨn mɨgɨrɨgɨar namba 3 \mr (Sapta 22) \s Jop navim giraghtɨ, God bar deravɨram a damuam \p \v 1 Ezɨ Teman nguibamɨn gumazim Elifas, Jopɨn mɨgɨrɨgɨam ikarvasi: \b \q1 \v 2 \x - \xo 22:2-3 \xo*\xt Jop 35:6-8\xt*\x*“E gumazir kɨniba, e ti Godɨn akurvaghsɨ, bizibar amuam o? Puvatɨgham. \q2 Fofozir gumaziba uaghan puvatɨgham. \q1 \v 3 Nɨ ti ghaze, nɨ Godɨn damazimɨn derazir arazim, Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn akuraghtɨ, a uan ingangarim damuam o? \q2 Egh nɨ arazir aghuibara damuva, nɨ suam arazir kam deravɨra God damuam? Bar puvatɨ. \q1 \v 4 Egh nɨ Godɨn apengan ikɨva an ziam fɨtɨ, \q2 a nɨn atarɨva, nɨ isɨ kotiam darɨgham, o? Bar puvatɨ. \q1 \v 5 Jop, nɨ arazir kurar avɨribagh ami, \q2 kamaghɨn amizɨ, God nɨn arazir kurar kaba bagha nɨ tuisɨsi. \b \q1 \v 6 “Nɨ arazir kabagh ami. Nɨn akar gumaziba nɨ ko akam akɨrigh biziba inigh, ua da ikarvagham. \q2 Dughiar kamɨn, me ua nɨn biziba ikarvaghamin ababanim bagha, nɨ men biziba isi. \q2 Egha nɨ bizir kabar suiragha gavgafi, egha ua me ganɨdir puvatɨ. \q1 Marazi uan korotiaba nɨ ganɨngi, ezɨ nɨ ua da me ganɨngizir puvatɨ, \q2 ezɨ me ua uan mɨkarzim avamin korotiaba puvatɨ.\f + \fr 22:6 \fr*\ft Elifas ghaze, Jop arazir kam gami, ezɨ Godɨn Araziba, Israelia arazir kam damuan bar men anogoroke. Nɨ Ua Me Ini 22:26-27 ko Godɨn Araziba 24:6 ko 24:10-13ɨn gan.\ft*\f* \q1 \v 7 Kuariba pɨrir gumazamiziba, nɨ dɨpaba me ganɨdir puvatɨ. \q2 Egha mɨtiriaba azir gumazamiziba nɨ dagheba me ganɨdir puvatɨ. \q1 \v 8 Nɨ gumazir ekiar ziam itim, kamaghɨn amizɨ nɨ ghaze, nɨ uan ifongiamɨn bizibar amuam. Egha nɨ gumazir igharazibar nguazir akuar maba ini. \q1 \v 9 \x - \xo 22:9 \xo*\xt Godɨn Araziba 15:7-11\xt*\x*Ezɨ amizir odiarir paba ovengeziba, iza uarir akurvaghasa nɨn azangsɨsi, ezɨ nɨ men akurvazir pu. \q2 Puvatɨ. Nɨ me batozima me zui. \q1 Egha nɨ borir asaghasazir afeziaba puvatɨziba uaghan akurvazir aghuitam me ganɨngizir pu. \q2 Puvatɨ. Nɨ me abɨri. \q1 \v 10 Nɨn arazir kaba bangɨn, bizir nɨn suigha nɨ gasɨghasɨghiziba otivigha bar moghɨra nɨ ekɨarugha, \q2 nɨ gamima, nɨ bar puvɨram atiati. \q1 \v 11 Mati mɨtarmer ekiam nɨ avarazɨ, nɨ bizitamɨn garir puvatɨ, \q2 mati aperiar ekiam bar moghɨra nɨ avara. \b \q1 \v 12 “Jop, nɨ mɨkovezir bar pɨn itibar gan. \q2 Ezɨ Godɨn uan Nguibamɨn itim, a bar mɨkovezir kabagh afiragha pɨn mar iti. \q1 \v 13-14 Bizir kam nɨn nɨghnɨzim gamima, nɨ ti kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘God bizir tizim gɨfo? \q1 An overiam gisɨn aruima, ghuariar ekiam anevarazɨ mɨtarmer ekiam a modo, ezɨ an en ganan kogham. \q2 A manmaghɨn en araziba tuisɨgham?’\f + \fr 22:13-14 \fr*\ft Elifas ti deravɨra Jopɨn nɨghnɨzibagh fozir puvatɨ. Jop faragha ghaze, God gumazir arazir kurabagh amibagh asɨghasɨzir puvatɨ. (Nɨ sapta 21:19-33ɨn gan.) Egha Jop kamaghɨn mɨkemezir puvatɨ, God gumazir kabar ganɨva men araziba tuisɨghan kogham.\ft*\f* \b \q1 \v 15 “Jop, nɨ manmaghɨn ami? Nɨ ti tuavir ghurir kuramɨn mangasa gavgafi? \q2 Gumazir arazir kurabagh amiba, me tuavir kamɨn zui. \q1 \v 16 Me tɨghar ghuram, God zuamɨra me agefi. \q2 Me bar kufi, mati dɨpenim faner ekiamɨn apɨnimɨn ikia ikufi. \q2 Egha mati aperiar gavgavim fanemɨn otogha dɨpenim gasɨghasigha an ingarizir temeba ko dagɨaba atera ghue. \q1 \v 17 Gumazir kaba kamaghɨn God mɨgei, ‘Nɨ e ategh mangɨ.’ \q2 Egha me uaghan kamaghɨn mɨkeme, ‘Godɨn Gavgaviba Bar Itim bizir manamra e damuam?’ \q1 \v 18 \x - \xo 22:18 \xo*\xt Jop 21:16\xt*\x*Egha me kamaghɨn fozir puvatɨ God uabɨ me ataghizɨ me bizir aghuir avɨriba isi. \q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ kuarim atɨgh gumazir kurabar mɨgɨrɨgɨaba baraghɨva, men nɨghnɨzir avɨrimɨn gɨn mangan kogham. \q1 \v 19 Gumazamizir Godɨn damazimɨn deraziba gari, God ivezir kuram gumazir kurabagh anɨdima, me bar akonge. \q2 Ezɨ arazir kuraba puvatɨzir gumazamiziba, me gumazamizir kurar kaba dɨbovir akabar me mɨgei. \q1 \v 20 Me kamaghɨn mɨgei, ‘Bar dera. En apanir kaba ikuvigha gɨfa. \q2 Ezɨ avim men dagɨaba ko bizir aghuibar isi.’ \b \q1 \v 21 “Jop, nɨ oragh. Nɨ datɨrɨghɨn God ko akam akɨrigh, \q2 a ko navir vamɨra ikɨ. \q1 Nɨ kamaghɨn damightɨ, a deravɨra nɨ damuam, \q2 eghtɨ nɨn dabirabim ua deragham. \q1 \v 22 An aghuzir akar a nɨ danɨngamiba, nɨ bar ada inigh, \q2 egh deravɨra an mɨgɨrɨgɨaba isɨ uan navim datɨgh. \q1 \v 23 Nɨ uamategh Godɨn Gavgaviba Bar Itim bagh izɨtɨ, \q2 a nɨn osɨmtɨziba bar da gɨvagh, dabirabir aghuim ua nɨ danɨngam. \q1 Egh nɨ akɨrim ragh uan arazir kurabagh asaragh \q2 dar saghon ikɨ. \q1 \v 24 Kamaghɨn deragham, nɨ kantrin Ofirɨn inizir golɨn bar aghuiba isɨ, \q2 danganir kurabar da makunigh. \q1 \v 25 Egh nɨ Godɨn Gavgaviba Bar Itim ateghtɨ, \q2 a nɨn golɨn aghuiba ko silvabar danganim inigh, egh nɨn bizir bar aghuimɨn mɨn ikiam. \q1 \v 26 Nɨ kamaghɨn damigh, egh Godɨn Gavgaviba Bar Itim deravɨra nɨ gamizir bizim bagh bar akuegham. \q2 Egh nɨ Godɨn damazimɨn navir zuruzim ikɨ an ganam. \q1 \v 27 Nɨ God ko mɨkɨmtɨ, a nɨ baragh egh bizir nɨ an azangsɨziba nɨ danɨngam. \q2 Egh nɨ God ko akam akɨrizir bizibar amusɨ bar akuegham. \q1 \v 28 Egh nɨ bizir manam damuasa nɨghnɨsi, God nɨ ateghtɨ, \q2 nɨ bizir kam damutɨ, a deraghvɨram otogham. \q1 Eghtɨ God nɨn dabirabim damutɨ, \q2 bar akongezir arazim a gizɨvagham, \q3 mati an angazangarim nɨ gisirazɨ, nɨ deravɨra gara tuavimɨn zui. \q1 \v 29 Nɨ fo, gumazamizir uan ziaba feba, God me abɨri, \q2 egha uari abɨrir gumazamiziba, a men akurvazima, \q3 me deravɨra iti. \q1 \v 30 E fo, God gumazamizibar garima, me an damazimɨn bar zue, ezɨ a men akurvasi. \q2 Kamaghɨn amizɨ, nɨ arazir kuramɨn osɨmtɨzitam ikian kogh, egh an damazimɨn bar zueghtɨ, a uaghan nɨn apangkuv nɨn akurvaghtɨ, \q3 nɨ ovengan kogham.”\f + \fr 22:30 \fr*\ft Hibrun akam, ves 29 ko 30 deragha aning mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \c 23 \ms Jop Elifasɨn mɨgɨrɨgɨam ikarvasi \mr (Sapta 23--24) \s Jop Godɨn kotɨn tuivasa atiatir puvatɨ \p \v 1 Jop kamaghɨn Elifasɨn mɨgɨrɨgɨam ikarvasi: \b \q1 \v 2 “Nɨ oragh. Datɨrɨghɨn kɨ bar osemegha iti, \q2 egha bizir kurar na gasɨghasɨzir kam bagha puvɨra Godɨn mɨkɨmasava ami. \q1 Kɨ guizbangɨra uan ararem abɨnasava amua, \q2 egha bar amuava avenge. \q1 \v 3 Oio! God itir danganim, kɨ a gɨfogha deraghai, \q2 egha kɨ datɨrɨghɨra bighavɨra ghuav an damazimɨn tughai. \q1 \v 4 Egha na batozir osɨmtɨzimɨn gun deravɨram a mɨgɨai, \q2 mati gumazim kotɨn aven eghari. \q1 Kɨ uan kotiamɨn akurvaghsɨ, \q2 mɨgɨrɨgɨar avɨribar amuam. \q1 \v 5 Egh kɨ fogham, a ikarvazir manam nan mɨgɨrɨgɨabar anɨngam, \q2 eghtɨ kɨ an nɨghnɨzim gɨfogham. \q1 \v 6 Ia ti ghaze, God nan apanim damuva, uan gavgavimɨn na abɨragham? \q2 Bar puvatɨgham. \q1 A bar deravɨra kuarim atɨgh \q2 nan mɨgɨrɨgɨaba baragham. \q1 \v 7 Kɨ Godɨn damazimɨn derazir gumazim, egh kɨ an guamɨn kotɨn tughtɨ, \q2 a nan mɨgɨrɨgɨaba tuisɨghɨva, deraghvɨra nɨghnigh nan akam akɨrigham. \q1 A nan mɨgɨrɨgɨam baregh bighɨvɨra kamaghɨn mɨkɨmam, kɨ arazir kuratamɨn osɨmtɨzitam itir puvatɨ. \q2 Eghtɨ nan kotiam bar gɨvagham. \b \q1 \v 8 “Ame! Kɨ aruem anadi naghɨn God buri, ezɨ a itir puvatɨ. \q2 Egha kɨ ghua aruem ghuaghiri naghɨn a buriava, an apizir puvatɨ. \q1 \v 9 God uan ingangarim not ko sautɨn amadaghan a gami. \q2 Ezɨ kɨ danganir kabar ghua a buriava, an apizir puvatɨ. \q1 \v 10 \x - \xo 23:10 \xo*\xt Onger Akaba 66:10; 139:1-3; Jems 1:12\xt*\x*Ezɨ God nan daroriba bar dagh fo. \q2 Egh a bizitam na damigh fogham, kɨ golɨn mɨn bar dera. \q1 \v 11 Tuavir God zuim, kɨ deravɨram an zui. \q2 Kɨ tuavir kam ataghizir puvatɨgha igharagha zuir puvatɨ. \q1 \v 12 Kɨ an akam batoghezir puvatɨ. \q2 A na ganɨngizir akaba, kɨ bar dar gɨn zui. \q1 Kɨ an akaba bar dagh ifongegha ghaze, \q2 da bar dera, egha dagher isɨngɨzibagh afira. \b \q1 \v 13 “Ezɨ God uabɨra, a bizitam damusɨ nɨghnɨghtɨ, tinara an nɨghnɨzim otevkɨnigham? Bar puvatɨgham. \q2 A iti moghɨra iti. \q1 Egh a bizitam damusɨ ifuegh, \q2 a puram a damuam. \q1 \v 14 Kamaghɨn amizɨ, bizir a na damuasa nɨghnɨzir manaba, an adar amuam. \q2 A nɨghnɨzir avɨriba iti, ezɨ e dagh fozir puvatɨ. \q1 \v 15 Kamaghɨn amizɨ, kɨ an guamɨn tughamin bizir kam gɨnɨghnɨgha, puvɨram an atiati. \q2 Kɨ an arazibagh nɨghnɨgha, nan aghariba puvɨra nɨsi. \q1 \v 16 Godɨn Gavgaviba Bar Itim nan gavgaviba bar da agɨvagha, \q2 na gamizɨ, kɨ puvɨram atiati. \q1 \v 17 Kɨ faragha kamaghɨn ikezir pu. \q2 Puvatɨ. Godra mɨtarmer ekiar kam amadazɨ a iza na avarazɨ, \q2 kɨ datɨrɨghɨn bar pazavɨra iti. \q3 Egha kɨ mɨtarmer kamɨn tongɨn ikia, an diava aravɨra iti.”\f + \fr 23:17 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \c 24 \ms Jop Bildatɨn mɨgɨrɨgɨam ikarvasi \s Jop ghaze, God arazir aghuim gamir puvatɨ \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Godɨn Gavgaviba Bar Itim manmaghsua, gumazir kurabar araziba tuisɨghasa dughiatam ginabazir puvatɨ? \q2 Manmaghsua nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir gumazamiziba, pura Godɨn kotiam bagha mɨzua iti? \q1 \v 2 \x - \xo 24:2 \xo*\xt Godɨn Araziba 27:17; Aghuzir Akaba 22:28; Hosea 5:10\xt*\x*Gumazir arazir kurabagh amiba igharaz darazir nguaziba okɨmasa, \q2 egha men nguaziba iniasa men nguazir mɨtaghniabar ababanibagh isɨvaghsɨvasi, \q1 egh me suam, ka ti men nguazimra. \q2 Me men sipsipba okɨa uan sipsipbar tongɨn da arɨsi. \q1 \v 3 Gumazir kurar kaba, arazir kurar kam gami, me borir afeziaba ovengezibar, donkiba okei. \q1 Egha me paba ovengezir amizibar amamangarɨzi, amizir kaba dagɨaba pura da isi, egh da ikarvaghamin dughiar kamra, \q2 me ua men dagɨar me iniziba ikarvaghamin ababanimɨn mɨn, men azenibar ingarir bulmakauba isi. \q3 Kamaghɨn amizɨ, amizir kaba uan azenibar ingaramin bulmakauba puvatɨgha, dagheba puvatɨ. \q1 \v 4 Gumazamizir dagɨaba ko biziba puvatɨziba, gumazir kurar kaba, me gamima me atiati, \q2 egh me uan ifongiamɨn bizitam damighan kogham. \q2 Nguazir kamɨn itir gumazamizir onganarazibagh amiba, me gumazir kurabar atiatia men saghon ikia uari monge. \q1 \v 5 Onganarazibagh amir gumazamizir kaba, mevzika, me mangɨ gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn ikiam. \q2 Egh dagheba uan boribar anɨngsɨ donkin atiabar mɨn pamten ingar dagheba buriam. \q1 \v 6 Me gumazir igharazibar nguazibar ghua dagher bar kurabara isi. \q2 Ezɨ gumazir kurabar ingangarir gumaziba men wainɨn azenibar wainɨn ovɨziba inigh gɨvaghtɨ, \q2 gumazamizir kaba mevzigh mangɨ azenir kabar aru wainɨn ovɨzir nar itiba akumakumam. \q1 \v 7 Me dɨmagaribar, mɨkarzir kɨnibar akuava arugharusi. \q2 Me uan mɨkarziba avamin biziba puvatɨ. \q1 \v 8 Me mɨghsɨamɨn itir danganimɨn itima, amozim me gizima me kumkui. \q2 Me dɨpeniba puvatɨgha amozimɨn moga dagɨar ekiabar apengan iti. \b \q1 \v 9 “Gumazir kurar kaba ghua, amizir paba ovengezibar, \q2 borir iririvir oteba apiba, me me da dagh etui. \q1 Me amizir kabar amamangarɨzima, me pura dagɨaba isi. \q2 Dughiar kamra, me ua me ikarvaghamin ababanimɨn mɨn, men borir kabar suirazɨ me iti. \q3 Egha gɨn borir kabagh amima, me pura men ingangarir gumazir kɨnibar otifi. \q1 \v 10 Gumazamizir kaba, mevzika, me uan mɨkarziba avamin korotiaba puvatɨ. \q2 Me ghua gumazir igharazibar azenibar ingara, men dagher dɨpenibar witbar pozibav kɨri. \q2 Egha me uari dagheba puvatɨgha mɨtiriam men azi. \q1 \v 11 Me olivɨn temebar tongɨn ikia dar ovɨziba mɨrmɨrir danganimɨn dagɨamɨn da mɨrmɨri, \q2 ezɨ olivɨn borem otifi. \q1 Ezɨ marazi wainɨn dɨpam iniasa wainɨn ovɨziba dɨkabɨrir danganimɨn da dɨkabɨri, \q2 egha me uari wainɨn dɨpar kaba apir puvatɨ, ezɨ kuarim puv men pɨri. \q1 \v 12 Nguibar ekiabar aven ovengasava amir gumazamiziba puvɨram arai. \q2 Me bar ikuvigha uarir akurvaghasa ara Godɨn dei. \q2 Ezɨ God men osɨmtɨzir kabagh nɨghnɨzir puvatɨ. \b \q1 \v 13 “Gumazamizir maba God ifongezir arazibar tuavimɨn gɨn mangan aghua. \q2 Me arazir aghuibar apanim gamua da batosi, \q2 kar angazangarimɨn araziba. \q1 \v 14 Bar mɨzaraghara, amɨnim tɨghar tiam, gumazir kuraba dɨkavigh mangɨ \q2 biziba puvatɨzir gumazamizibav soghtɨ me arɨmɨghirasa zui. \q2 Egha dɨmagaribar me biziba okɨmasava arui. \q1 \v 15 Poroghamiba uari bakeir arazim gamir gumaziba, me aruem bararti, \q2 a magɨrɨghtɨ me mangɨ gumazir igharazibar amuiba ko dakuam. \q1 Me zuir dughiam, me uan guaba avegh suam, \q2 Tav nan gan na gɨfoghan kogham. \q1 \v 16 Dɨmagarimɨn okɨmakɨar gumaziba dɨpeniba akara aven ghua biziba okei. \q2 Aruem men dughiam puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, aruemɨn, me tiar akaba asegha dɨpenir averiabara iti. \q1 \v 17 Gumazir kaba aruer ekiamɨn daruan atiati, mati gumazir igharaziba dɨmagarimɨn daruan atiati. \q2 Ezɨ dɨmagarim me gamima, me bar akonge. \b \q1 \v 18 \f + \fr 24:18 \fr*\ft Sapta 24:18 ikegha ghua sapta 28:28ɨn tu, akar kaba deragha mɨgeir puvatɨ, tinara akam akuni. Elifas 3plan dughiabar mɨkeme, ezɨ Bildat uaghan 3plan dughiabar mɨkɨmam. Ezɨ Hibrun akar datɨrɨghɨn en itim, Sofar dughiar pumuningra mɨkeme. E fo, Bildatɨn akar abuananam (a sapta 25ɨn iti) a bar otefe. Ezɨ uaghan, Jopɨn akar otevir maba an namakar 3plan fomɨra gun mɨkemezibar mɨrara ghu. Ezɨ bizir kam bagha, fofozir gumazir maba ghaze Sofarɨn ziam fomɨra kagh ike, egha gɨn an ovenge. Egha me ghaze akar kam, sapta 24:18-20ɨn iti, kar Sofarɨn akar otevim. Ezɨ e guizbangɨra fozir puvatɨ, fofozir gumazir kabar nɨghnɨzim dera o puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, e akar datɨrɨghɨn Hibrun akamɨn itimɨn gɨn mangam. Jop ti guizbangɨra akar 24:18-25ɨn itiba mɨkeme, e ghaze, a akar 24:18-20ɨn aven itiba, a namakabar nɨghnɨzibar gun mɨgei, egha akar 24:21-25ɨn aven itiba, a men akaba ikarvasi.\ft*\f*“Ia kamaghɨn mɨgɨrɨgɨar kabanang gami, \q2 ‘Gumazamizir arazir kurabagh amiba dughiar ruarimɨn ikian kogham. Puvatɨgham. \q2 Aperiar ekiam zuamɨra izɨ me inigh mangɨgham. \q1 Eghtɨ God mɨkɨmtɨ men nguazim ikuvigham. \q2 Eghtɨ gumazitam mangɨ men wainɨn azenimɨn ingaran kogham. \q1 \v 19 Aruem anaga isɨrazɨma ghuariar orangtɨzim ghua gefi. \q2 Kamaghɨra, Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibam gumazamizir arazir kurabagh amiba isi, \q2 ezɨ me bar gefi. \q1 \v 20 Eghtɨ men mɨkarziba apizibar dagher isɨngtɨzimɨn mɨn otogham. \q2 Eghtɨ tav ua me gɨnɨghnɨghan kogham. \q1 Ezɨ men amebar me bateziba uaghan bar me gɨn amadagham. \q1 Eghtɨ men arazir kuraba uaghan bar gɨvagham.’ \b \q1 \v 21 “Gumazir kurar kaba paza furabaghatir amizibagh ami. \q2 Egha amizir odiarir paba ovengezibar akurvazir puvatɨ. \q1 \v 22 Ezɨ God uan gavgavimɨn, gumazir gavgavibar akurvazima, me dughiar ruaribar iti. \q2 Egha dughiar me ghaze me ovengamim, God ua me fema me deravɨra iti. \q1 \v 23 God me gamima, me nɨmɨram apiav ikia osɨmtɨziba men puvatɨ. \q2 Egha a zurara deravɨra men arazir me amibar gari. \q1 \v 24 Ezɨ me ziar ekiaba iti. \q2 Me dughiar otevibar ikia gumazamizir igharazibar mɨn zuamɨram ovei. \q1 Me mati wit aghoramin dughiam otogha gɨvazɨ, \q2 gumaziba aneghori.\f + \fr 24:24 \fr*\ft Hibrun akam ves 18ɨn ikegha ghua ves 24ɨn tu, a deragha mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 25 Nan mɨgɨrɨgɨaba guizɨn mɨgɨrɨgɨaba puvatɨghtɨ, \q2 tinara nan ifavarim azenim datɨgham? \q1 Tinara nan akagh suam, \q2 kɨ puram akam arai?” \c 25 \ms Bildatɨn mɨgɨrɨgɨar namba 3 \mr (Sapta 25) \s E gumazamiziba Godɨn damazimɨn pura biziba \p \v 1 Ezɨ Suhan kantrin gumazim Bildat kamaghɨn Jop ikarvasi: \b \q1 \v 2 “God gavgavir ekiam ko biziba bar dagh ativaghamin fofozim ikia, \q2 biziba bar dagh amima, da an atiatia puvɨram agoa nɨsi. \q1 Egha a uan Nguibamɨn bizibagh amima, \q2 da nɨmɨra ikia dabirabir aghuim iti. \q1 \v 3 An mɨdorozir gumaziba bar avɨraseme, ezɨ tav me mengan iburagham. \q2 Ezɨ a uan angazangarim gamizɨ, a danganiba bar dagh isira. \q1 \v 4 Kamaghɨn amizɨ, e gumazamiziba manmaghɨn Godɨn damazimɨn deragham? \q2 Amebam otezir gumazir manatam, Godɨn damazimɨn zuegham? Bar puvatɨgham. \q1 \v 5 Ia gan. Iakɨnim ko mɨkovezibar angazangarim e dar garima da bar ekefe, \q2 ezɨ Godɨn damazimɨn, da bar sufi. \q1 \v 6 Kamaghɨn amizɨ guizbangɨra, e nguazir kamɨn itir gumazamiziba, an damazimɨn zuezir puvatɨ. \q2 E mati nguazimɨn aghuvɨziba. \q3 E pura bizir kɨniba.” \c 26 \ms Jop Bildatɨn akam ikara \mr (Sapta 26--31) \s Godɨn gavgavim bar en fofozim ko nɨghnɨzim gafira \p \v 1 Jop kamaghɨn Bildatɨn akam ikara: \b \q1 \v 2 “Nɨ ti ghaze, nɨ gumazir gavgaviba puvatɨzir kamɨn akurvasi. \q2 Egha nɨghnɨzir aghuiba ko gavgaviba puvatɨzir gumazamizibar akurvazir gumazim. \q3 Bar puvatɨ. Nɨ tong nan akurvazir puvatɨ. \q1 \v 3 Nɨ ghaze, nɨ nɨghnɨzir aghuim fofoziba puvatɨzir gumazamizibagh anɨdir gumazim. \q2 Egha nɨ ghaze, nɨ nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzir gumazamiziba, nɨ men sure damuam. \q1 \v 4 Tinara nɨghnɨzim nɨ ganɨngizɨ, nɨ kamaghɨn bizibav gei? \q2 Tinan duam fofozir aghuim nɨ ganɨngizɨ, nɨ kamaghɨn bizibar gun mɨgei? \b \q1 \v 5-6 “Gumazamiziba ovea ghua ongarimɨn apengan itir Oveaghuezibar Nguibamɨn iti, egha me Godɨn mongezir puvatɨ. \q2 Me Godɨn damazimɨn azenara iti. \q3 A men garima, me atiatia nɨsi. \q1 \v 7 God overiamɨn ingarigha pura pɨn anetɨzɨ, a danganir bizitam faragha itir puvatɨzimɨn iti. \q2 Egha nguazim atɨzɨ a pura iti, bizitam an suirazir puvatɨ. \q1 \v 8 God amozim isa uan ghuariabar anetɨzɨ, da amozimɨn suirazɨ, a iti. \q2 Dɨpar kam bar osemegha, an osɨmtɨzim ghuariaba abɨzir puvatɨ. \q1 \v 9 God ghuariabagh amizɨ, \q2 da iza iakɨnir ekiam avaragha Godɨn atrivir dabirabim modo. \q1 \v 10 An ongarim gisɨn, gumazimɨn damazim gan mangɨ gɨvaghamin mɨtaghniam, iver agharimɨn mɨn, a gighua an osiri. \q2 Mɨtaghniar kam, aruem ko dɨmagarim abɨsi. \q1 \v 11 God atarir dughiamɨn, mɨghsɨaba ko overiam \q2 dɨgavir kuram gamua agoa nɨsi. \q1 \v 12 God uan gavgavir ekiamɨn ongarim gamizɨ, a pura nɨmɨra iti. \q2 A uan nɨghnɨzir aghuimɨn, ongarimɨn itir kuruzir aser ekiam Rahapɨn gavgavim dɨkabɨra. \q1 \v 13 God uabɨ amɨnir ekiam amadazɨ a iza ghuariabagh ivarazɨ, \q2 overiam uam angazangari. \q1 Egha a uan dafarimɨn kuruzir aser ekiar kam bɨrazɨma, \q2 an areme. \q1 \v 14 Bizir an amizɨ otivizir kaba, da an gavgavir ekiamɨn pura bizir muziariba, \q2 e da baragha dar gari. \q1 Eghtɨ God bar uan gavgavim en akaghtɨ, \q2 e akatam bar a mɨkɨman iburagham. Bar puvatɨgham. \q3 Godɨn gavgavim bar ekefe.” \c 27 \s Jop arazir kuraba puvatɨgha ua bagha pamten mɨgei \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Godɨn gavgaviba Bar Itim arazir aghuimɨn na gamizir puvatɨ, \q2 ezɨ kɨ datɨrɨghɨn paza iti. \q1 A kotɨn deravɨra na baragha na tuisɨghizir puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, a na gamizir arazibar kɨ adarim an iti. \q1 Egha Godɨn zurara itimɨn ziamɨn \q2 kɨ guizbangɨra mɨgei, \q1 \v 3 dughiabar zurara God na ataghizɨ, \q2 kɨ angamɨra ikiavɨra iti, \q2 \v 4 egha kɨ akar kuratam ko akar ifavaritam uan akatorimɨn a damighan kogham. \b \q1 \v 5-6 \x - \xo 27:5-6 \xo*\xt Jop 2:9; 13:15\xt*\x*“Kamaghɨn ia deraghvɨra na baragh. \q2 Amebam na batezir dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, kɨ kamaghɨn fo, \q1 nan nɨghnɨzim ko navir averiamɨn, kɨ Godɨn damazimɨn deravɨra iti. \q2 Kɨ pamten kamaghɨn mɨkɨmasa, kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨgha osɨmtɨziba nan puvatɨ. \q1 Kɨ akar otevir kabara mɨkɨm mangɨ egh ovegh mangam. \q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ fo, akar ia na mɨgeir kaba, da guizbangɨram akaba puvatɨ. \b \q1 \v 7 “Kɨ kamaghɨn ifonge, God ivezir kuram nan apanibar anɨngam. \q2 An arazir kurabagh amir gumazamizibar mɨrara me damu. \q1 \v 8 Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨgha, an gɨn zuir puvatɨziba, \q2 God men ikɨrɨmɨrim agɨvaghtɨ, me bizir aghuir manam iniam? \q3 Bar puvatɨgham. \q1 \v 9 Osɨmtɨzim me bativamin dughiamɨn, me uarir akurvaghsɨ Godɨn dɨmtɨ \q2 a me baragham, o? Bar puvatɨgham. \q1 \v 10 Gumazamizir kamaghɨn amiba, Godɨn Gavgaviba Bar Itim bagh bar akueghɨva, \q2 zurara dughiabar a ko mɨkɨmam, o? Bar puvatɨ. \b \q1 \v 11 “Kɨ ian sure damightɨ ia Godɨn gavgavim deravɨra a gɨfogham. \q2 Egh bizir a damuasa nɨghnɨziba, kɨ dar gun ia mɨkɨmam, \q2 Kar Godɨn Gavgaviba Bar Itim. \q1 \v 12 Ia uari Godɨn arazir kabar ganigha gɨfa. \q2 Egha ia manmaghsua akar mɨngariba puvatɨzir kabav gei? \b \q1 \v 13 “Godɨn Gavgaviba Bar Itim, gumazamizir kuraba ko paza igharaz darazigh amir gumazamiziba, a ivezir kuram me bagha an abaragha gɨfa. \q2 Egh mɨzaziba ko osɨmtɨzir kaba isɨ me danɨngam. \q1 \v 14 Gumazir kaba borir avɨriba ikɨtɨ, \q2 apaniba borir kabav mɨsoghtɨ me arɨmɨghiram. \q2 Egh me zurara dagheba puvatɨgham. \q1 \v 15 Eghtɨ gumazir kurar kaba arɨmɨghireghtɨ, men ikiavɨra itir adarazi arɨmariam me damutɨ, \q2 me uaghan arɨmɨghiregham, \q2 eghtɨ men amuir odiariba me bagh azian kogham. \q1 \v 16 Gumazir kuraba silvan dagɨar avɨrim ko korotiar avɨrim akumakum, \q2 nguazir mɨnemniabar mɨn, uan dɨpenibar dar pozibav kɨnam. \q1 \v 17 Eghtɨ gɨn gumazamizir Godɨn damazimɨn deraziba izɨ, \q2 men korotiar aghuiba ko silvan dagɨaba abɨgh uari danɨngam. \q1 \v 18 Gumazir kurar kaba dɨpenir aghuibar ingari, \q2 ezɨ dɨpenir kaba, dughiar ruarimɨn ikeghan kogham. \q1 Da mati boghoborir dɨpeniba ko averpenir azenibar itim. \q2 Da zuamɨra dɨpɨrighiregham. \q1 \v 19 Me dɨmagarimɨn dakuasava amua garima, men biziba bar avɨrasemegha deravɨra iti. \q2 Egha mɨzarazimɨn me osegha gara dɨgavir kuram gami, \q1 Ame! Men bizir avɨrir kaba ua itir puvatɨ. \q2 Ezɨ me bar bizibagh asa. \b \q1 \v 20 “Bizir kuraba aperiamɨn mɨn, me avɨtɨ me puv atiatingam. \q2 Bizir kaba ua ikian kogham, mati amɨnir gavgavim dɨmagarimɨn otogha dagh ivaragha ghu. \q1 \v 21 Aruem anadi naghɨn izir amɨnim me asirafagha me inigha ghuzɨ, \q2 me ua uan danganimɨn itir puvatɨ. \q1 \v 22 Amɨnir kam uan gavgavir ekiam sara me givai, \q2 ezɨ me arɨ mangasa pamtemɨn ingari. \q1 \v 23 Egha me amɨnir kam batoghan ibura. \q2 Amɨnim men ingarava aka dafaribav sogha, \q3 bar me batoke.”\f + \fr 27:23 \fr*\ft Akar ves 13-23ɨn itiba, akar otevir avɨrir Jopɨn namakar 3pla fomɨra gun mɨkemeziba mɨrara ghu. Kamaghɨn amizɨ, fofozir gumazir maba ghaze, kar Jopɨn akaba puvatɨ, kar ti an namakar kabar mavɨn mɨgɨrɨgɨaba.\ft*\f* \c 28 \s E nɨghnɨzir aghuim ko fofozim danganir manamɨn an apigham? \q1 \v 1 “Gumaziba gol ko silva iniasa nguazimɨn aven mozir bar konibagh tui. \q2 Egha gol ko silva tuamin danganibar ingari, eghtɨ avim dar mɨnezibar isightɨ da bar zuegham. \q1 \v 2 Egha me ain buria nguazim gutui. \q2 Me nguazir torimɨn dagɨaba isa da tuema kapa otifi. \q1 \v 3 Me nguazimɨn mozibagh tuima, dar toriba vɨn mar uaghirɨ, \q2 eghtɨ me ain itir dagɨaba buriam. \q1 Me lambagh abuava mozir kabagh tui, \q2 ezɨ angazangarim mozimɨn itir mɨtarmem batozima, \q2 dagɨaba azenara otivima, me da isi. \q1 \v 4 Me nguazir torir kaba, saghon mar ada okori, \q2 danganir kaba, gumazir igharaziba dar zuir puvatɨ. \q1 Me uarira ikia ingari. \q2 Me nguazir torir kabar beniba uari dafegha dar suigha, uaghira mangɨ izegh gamua ingangarim gami. \q1 \v 5 Gumazir igharaziba, nguazim gisɨn azenibar ingara dagheba ko biziba opari. \q2 Ezɨ gumazir nguazimɨn apengan ingarir kaba, me dagɨaba abɨgha nguazim gɨkua a gɨrazɨ, \q2 a mati avim danganir mam bar an isizɨ moghɨn iti. \q1 \v 6 Ezɨ gumazir kaba nguazimɨn aven itir dagɨabar aven Sapaian dagɨar bluplan aghuariba isi. \q2 Egha nguazimɨn aven uaghan golɨn mɨnemeniam isi. \q1 \v 7 Isaba ko bagaba, nguazimɨn aven mozir konir me ingarizibar aven garir puvatɨ. \q1 \v 8 Laionba ko asɨzir gavgavir igharaziba sara \q2 torir kabar averiabagh aruir puvatɨ. \b \q1 \v 9 “Gumaziba dagɨar gavgaviba itir danganibagh kuava, \q2 mɨghsɨaba abɨzi da bar iraghue. \q1 \v 10 Me dagɨabar aven dɨpar tuavibar ingari moghɨn, dagɨaba aghora averara zui. \q2 Egha me aven ghua garima, dagɨar aghuir ivezir bar pɨn koziba iti. \q1 \v 11 Me mozibagh ku gantɨ, dɨpam danganir kamɨn otivtɨ me anepɨrigham, \q2 eghtɨ dɨpam nguazir torim gizɨvaghan kogham. \q1 Eghtɨ bizir aghuir nguazimɨn aven mongeghav itiba, \q2 me da asigh azenim datɨgham. \b \q1 \v 12 “Ezɨ e managh mangɨ fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim iniam? \q2 Fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim iniamin nguibam managh iti? \q1 \v 13 Guizbangɨra fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim bizir bar ekiam, \q2 egha dagɨar ekiaba ko bizir igharaziba bar dagh afira. \q1 Ezɨ gumazamiziba bizir kam deravɨram a gɨfozir puvatɨ. \q2 Ezɨ fofozim ko nɨghnɨzir aghuarim nguazir kamɨn gumazamizibar tongɨn itir puvatɨ. \q1 \v 14 Ongarim ko an apengan itir danganir bar koniba kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘Fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim, aning kagh itir puvatɨ.’ \q1 \v 15 Golɨn bar aghuim a pura bizim, nɨ a isɨ ua nɨghnɨzir aghuarim givezeghan kogham. \q2 Fofozir aghuarimɨn ivezim bar pɨn ko, eghtɨ nɨ silvan aghuarimɨn a givezeghan kogham, \q3 silvan aghuarim, a pura bizim. \q1 \v 16 Nɨ kantri Ofirɨn golɨn bar aghuiba ko dagɨar iveziba bar pɨn koziba, da isɨ aning givezeghan kogham. \q1 \v 17 Nɨ aning givesɨ, glasɨn dagɨar ivezir bar pɨn kozim ko bizir aghuir golɨn ingariziba inigham, \q2 noka, nɨ aning givezeghan kogham. \q3 Da uaghan pura biziba. \q1 \v 18 Aningɨn ivezim, bar pɨn ikia adiarir aghuarim ko dagɨar ghurghurir gavgavir glasɨn mɨn taghtazimɨn ivezim bar a gafira. \q2 Pelɨn ivezim bar pɨn ko, egha pelɨn ivezim uaghan fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim givezeghan kogham. \q1 \v 19 Topasɨn dagɨar iangurir aghuarir me kantri Itiopian isiba ko avimɨn tuezir golɨn aghuiba, \q2 da uaghan fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim tong aning givezeghan kogham. \q3 Bar puvatɨ. \b \q1 \v 20 “Ezɨ e managhɨra fofozir aghuarim ko nɨghnɨzir aghuarim batogham? \q2 Fofozim ko nɨghnɨzir aghuarim danganir manamra iti? \q1 \v 21 Fofozim ko nɨghnɨzir aghuarim, gumazamiziba ko angamɨra itir biziba sara bar men modo. \q2 Kuarazir pɨn mɨghagha aruiba, uaghan aningɨn garir puvatɨ. \q1 \v 22 Ovengezibar Danganim ko Ovevem uabɨ, aning kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘Ga mong aningɨn sighsirir akaba baraki, \q2 egha aningɨn ganizir puvatɨ.’ \b \q1 \v 23-24 “Ia oragh. God uabɨra nguazir kamɨn danganiba bar dar gara, \q2 egha overiamɨn apengan itir bizibar gari. \q1 Kamaghɨn, a uabɨra fofozim ko nɨghnɨzir aghuarim itir danganim gɨfo. \q2 Egha tuavir aning bagha zuim gɨfo. \q1 \v 25 Bar fomɨra, God nɨghnigha amɨnimɨn gavgavimɨn abara, \q2 egha uaghan nɨghnigha ongarir ekiam ikiasa, a dɨpabar ababanim ati. \q1 \v 26 Egha a uaghan amozim damuamin araziba arɨki, \q2 egha onɨmarim taghtagh mangamin tuavim atɨ. \q1 \v 27 Bizir kabar gɨn God nɨghnɨzir aghuarimɨn gara an araziba bar da tuisɨsi. \q2 Egha nɨghnɨzir aghuarim gamizɨ a tugha gavgavizɨ a ghaze, a bizir bar aghuim.\f + \fr 28:27 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 28 \x - \xo 28:28 \xo*\xt Onger Akaba 111:10; Aghuzir Akaba 1:7; 9:10\xt*\x*Egha God kamaghɨn gumazamizibav gei, \q2 ‘Kɨ ian Ekiam. Gumazir nan atiatia nan apengan ikiava arazir kurabar gɨn zuir puvatɨzim, \q2 gumazir kam nɨghnɨzir aghuarim ko fofozim iti.’ ” \c 29 \s Jop uan dughiar aghuir faragha ikezim gɨnɨghnɨsi \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Oio. Kɨ uabɨn apangkufi, kɨ fomɨra deragha ikezɨ moghɨn ikiasa ifonge. \q2 Fomɨra God bar deraghavɨra na geghufi. \q1 \v 3 A lamɨn mɨn itima, an angazangarim na gisira. \q2 A dɨmagaribar angazangarimɨn mɨn tuavim nan akakazima, kɨ zui. \q1 \v 4 Fomɨra, God nan roroamɨn mɨn ikia, deravɨra nan purirpenimɨn aven itir ikɨzimɨn gari. \q2 Kɨ faragha gavgavigha ikezɨ moghɨn, kɨ datɨrɨghɨn ua kamaghɨra ikiasa ifonge. \q1 \v 5 Fomɨra, Godɨn Gavgaviba Bar Itim, na ko ikiavɨra itima, \q2 nan boriba uaghan na ko iti. \q1 \v 6 Ezɨ nan bulmakauba ko memeba oter eborir avɨrim na ganɨngi, \q2 ezɨ olivɨn ovɨziba mɨrmɨrir danganimɨn aven, nan olivɨn boreba bar izɨfa. \b \q1 \v 7 “Kɨ faragha nguibar ekiamɨn gumazir dapanir mamɨn ikia, \q2 egha ghua nguibar ekiamɨn tiar akamɨn gumazir dapaniba ko uari akuva ikia kotiaba barasi. \q1 \v 8 Gumazir igiaba nan gari kɨ izima, me uari amɨkɨrvagha ghua saghon iti. \q2 Ezɨ gumazir ghurapaniba, ziar ekiam na danɨngɨsɨ dɨkavigh tuivigham. \q1 \v 9 Ezɨ gumazir dapaniba uaghan uan akabar kumigh, \q2 pura nɨmɨra ikiam. \q1 \v 10 Ezɨ gumazir bar ekiaba uaghan nan akam baraghsɨ, \q2 uan akabar kumigh nɨmɨra ikiam. \b \q1 \v 11-12 “Onganarazibagh amir gumazamiziba uarir akurvaghasa nan deima, kɨ men akurvasi. \q2 Egha afeziaba puvatɨzir boriba, men akurvazir gumaziba puvatɨzɨ, kɨ men akurvasi. \q1 Kamaghɨn amizɨ, na barazi kɨ bizibav geir gumazamiziba, me nan ziam fe. \q2 Egha nan gari kɨ bizibagh ami darasi, me nan arazibar gara da bagha bar akonge. \q1 \v 13 Gumazamizir kɨran oveghangɨn ovengamiba, kɨ men akurvasi, ezɨ me na mɨnabi, \q2 egha God deravɨra na damuasa me a ko mɨgei. \q1 Ezɨ amuir odiariba, kɨ men akurvazima, \q2 me uan navir averiabar aven bar akonge. \q1 \v 14 Kɨ zurara Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh amua, guizɨn araziba igharaz darazir akakasi, \q2 mati kɨ korotiar ruarir aghuim aru. \q1 \v 15 Kɨ mati damazir kurabar damazim, egha kɨ tuavim men akakasi, \q2 egha mati suer kurabar suem, kɨ men akurvazima, me deravɨram arui. \q1 \v 16 Kɨ mati onganarazibagh amir gumazibar afeziam, egha men akurvasi. \q2 Gumazir kɨ fozir puvatɨziba, kɨ kotɨn aven men akurvasi. \q1 Igharaz darazi kotɨn aven akabar me abɨri, \q2 ezɨ kɨ men akaba isa me bagha mɨgei. \q1 \v 17 Gumazir arazir kurabagh amiba, kɨ men gavgaviba agɨva, \q2 egha men dafaribar gumazir kɨniba ua me isi. \q2 Mati gumazim afiar atiamɨn atariba apɨrigha asɨzir a ivirazim uam a ini. \b \q1 \v 18 “Kɨ ghaze, kɨ ti dughiar ruarimɨn nguazir kamɨn ikiam, \q2 egh deravɨra uan dɨpenimɨn ikɨ mangɨ ovengam. \q1 \v 19 Kɨ ghaze, kɨ ti gavgavigh, temer dɨpar mɨriamɨn dɨkarazimɨn mɨn, \q2 an biba dɨpar avɨrim isima, an dafariba dɨmagarimɨn ghuariam dagh irima, da bar derazɨ moghɨn ikiam. \q1 \v 20 Gumazamiziba nan ziar ekiam fɨvɨra ikiam. \q2 Eghtɨ kɨ gavgavir igiam inivɨra ikiam, \q2 mati gumazim barir pir igiam dafa. \b \q1 \v 21 “Gumazamiziba damuamin araziba kɨ dar me mɨgeima, \q2 me akabar kumigha nɨmɨra ikia na barasi. \q1 \v 22 Nan mɨgɨrɨgɨaba men navir averiabar ghuaghiri, \q2 mati amozir pam emɨra aghumra nguazir averiamɨn ghuaghiri. \q1 Kɨ mɨkemegh gɨvaghtɨ, me nan nɨghnɨzim ua mɨgɨrɨgɨar otevitam a isafuraghan kogham. \q3 Puvatɨ. \q1 \v 23 Me kuariba arigha bar deravɨra nan akam barasi. \q2 Me akam bagha bar akonge, mati aruem dughiar ruarimɨn ganizɨ amozim ua izasa me bar akonge. \q1 \v 24 Kɨ dughiar aghuim me ganɨga me ko mɨgeima, me igharagha nɨghnɨsi, \q2 Ame! Manmaghsua gumazir ekiar kam e ko mɨgei? \q1 Ezɨ nan guamɨn ganganir aghuarim ko arazir kɨ me ko mɨgɨavɨra itim, \q2 gavgavim men navibagh anɨdi.\f + \fr 29:24 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 25 Kɨ men gumazir dapanimɨn mɨn ikiava, arazir me damuamiba bagha, nɨghnɨziba me ganɨdi. \q2 Kɨ gumazamiziba ko iti, mati atrivim uan mɨdorozir gumazibar tongɨn iti. \q1 Egha uaghan gavgavim men navibagh anɨdi, \q2 mati ovevemɨn dughiamɨn gumazir mam gavgavim isa azi darazigh anɨdi.” \c 30 \s Jop osɨmtɨzir a batozibav gei \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 “Datɨrɨghɨn ziaba puvatɨzir gumazibar boriba, \q2 dɨbovir akabar na mɨgei. \q1 Men afeziaba pura bizir kɨnibar mɨn ikia, egha gumazamizibar damazimɨn onganarazibagh amua, \q2 bizir aghuitam gamizir puvatɨ. \q1 Kamaghɨn garir gumaziba, kɨ me ataghizɨ \q2 me nan sipsipbagh eghuvir afiabar tongɨn itir puvatɨ. \q1 \v 2 Kɨ gari, me nan akurvaghamin gavgaviba puvatɨ. \q2 Me bar amɨraghamɨraki, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ ingarasa me mɨgeir puvatɨ. \q1 \v 3 Gumazir kaba, dagheba puvatɨgha aghariba gui, \q2 egha men navir averiaba daghem bagha arai. \q1 Me ara danganir mɨsɨngizibar ghua \q2 pura dagher muziariba buri. \q1 \v 4 Egha tevsevir mɨsoziba asia, dar biba ko dafariba api. \q1 \v 5 Egha me nguibamɨn boroghɨn izir dughiamɨn, \q2 gumazamiziba me dagarvagha me batosi, \q3 mati me okɨmakɨar gumazibagh ami. \q1 \v 6 Kamaghɨn amizɨ, me ara ghua saghon itir mɨghsɨabar avarir konir faner mɨsɨngizibar danganibar ikia, \q2 dagɨar torir ekiaba ko nguazir torir ekiabar ti. \q1 \v 7 Me gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn tevsevibar tongɨn arua donkibar mɨn arai. \q2 Egha tevsevir kabar tongɨn uari akuva moga iti. \q1 \v 8 Nguibamɨn gumazamiziba me fozorogha, me mɨsogha me batoke. \q2 Kar, onganarazibagh amua ziaba puvatir gumazamiziba. \b \q1 \v 9 “Ezɨ datɨrɨghɨn men boriba iza na dɨpova ighiabagh ami. \q2 Me ghaze, kɨ ti pura bizim, egha nan ziam dɨbora a gasɨghasɨsi. \q1 \v 10 Me ghaze, kɨ bizir bar kuram, egha bar nan aghua. \q2 Me na ategha saghon iti, \q3 egha me nan boroghɨn izir dughiamɨn, me nan guamɨn iparan atiatir puvatɨ. \q1 \v 11 God bar na abɨragha nan gavgaviba bar ada gɨfa, \q2 kamaghɨn amizɨ, me atiatir puvatɨgha bizir manam damuasa ifuegha, \q2 an na gamua arazir kurabar na gami. \q1 \v 12 Kɨ uan agharir guvimɨn garima, gumazir igiar kurar bɨzim dɨkavigha, \q2 na baghavɨra iza na mɨsogha na batozima, kɨ aravɨra zui. \q2 Me na gasɨghasɨghasa arazir guar avɨribagh ami. \q1 \v 13 Kɨ me gitavɨraghasa amima, me nan tuavim apɨrizɨ kɨ aran ibura. \q2 Kɨ ikuvigha gɨfa, ezɨ me nan osɨmtɨzim damutɨ a bar ekɨvasa. \q2 Ezɨ men anogoroghamin gumazitam itir puvatɨ, \q2 kamaghɨn me na gamizɨ, kɨ bar ikufi.\f + \fr 30:13 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 14 Me mati mɨdorozir gumaziba nguibar ekiamɨn dɨvazir gavgavim akarigha mɨsoghasa ivemara nguibar ekiamɨn zui. \q2 Egha mati ongarim dɨpɨraghira nɨga dadarimɨn izi moghɨn, \q3 me ivemara na bagha izi. \q1 \v 15 Bizir guar igharagha garir avɨriba na bativa na gamima, kɨ puv atiati. \q2 Nan ziar ekiam gɨfa, mati terafarim amɨnim a givarazɨ a ghu. \q1 Nan dabirabir aghuim ko nan bizir aghuariba gɨfa, \q2 mati ghuariam ghugha ua itir puvatɨzɨ, overiar kɨnim iti. \b \q1 \v 16 “Ezɨ kɨran oveghangɨn nan ikɨrɨmɨrim gɨvagham, \q2 dughiaba bar kɨ osɨmtɨzim ko mɨzazim barasi. \q1 \v 17 Dɨmagaribar nan agharapaniba mɨzazim isi, \q2 mati me afuzimɨn na ginifi. \q1 Mɨzazim na gasir bizir kam na ataghɨrazir puvatɨ. \q2 A kamaghɨra iti. \q1 \v 18 God uan gavgavimɨn nan mɨkarzim gamizɨ a igharagha oto. \q2 Egha pamtemɨn na amɨghɨrɨ, \q3 mati korotiam nan fɨragharim amɨghɨrɨ.\f + \fr 30:18 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ. Akar kam giraghamin tuavir igharazim, a kamakɨn, “Ezɨ mɨzazir kam otiva bar ekefe egha na gamima, kɨ tintinibar uabɨ otavkɨrima, ezɨ nan korotiaba bar aghamsigha nan fɨrim ikegha gavgafi.”\ft*\f* \q1 \v 19 God na kunizɨ kɨ beghneazim giraghu, \q2 egha kɨ mati nguazir mɨnemeniam ko averenimɨn mɨn pura iti. \b \q1 \v 20 “O God, kɨ nɨn damazimɨn tugha uabɨn akurvaghasa nɨn dei, \q2 ezɨ nɨ pura nan gari. \q1 Egha kuarim atɨgha \q2 nan dɨmdiam barazi puvatɨ. \q1 \v 21 Nɨ nan apangkuvir puvatɨ. \q2 Nɨ uan gavgavimɨn paza na gamuavɨra iti. \q1 \v 22 Nɨ ter afarimɨn mɨn pɨn na kunizɨ amɨnim na inigha zui. \q2 Nɨ amɨnim gamima, a tintinibar na akuri. \q1 \v 23 Kɨ fo, kɨ aremeghtɨ nɨ na amadaghtɨ, \q2 kɨ magɨrɨ danganir nɨ gumazamizir oveaghueziba bagha inabazimɨn ikiam. \b \q1 \v 24 “Eghtɨ gumazitam bar ikuvighsɨ damuva akurvazim bagh dɨmtɨ, \q2 gumazitam ti a mɨsogh pazɨ a damuam o? Bar puvatɨ.\f + \fr 30:24 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 25 Kɨrara, kɨ faragha gumazir dughiar kurabar itibar kuarkufi. \q2 Egha biziba puvatɨzir gumazamizibar apangkufi. \q1 \v 26 Kɨ kamaghɨn nɨghnɨki, nan dabirabir aghuim zurara ikiam, \q2 ezɨ puvatɨ, dughiar bar kuram na bato. \q1 Kɨ ghaze kɨ angazangarimɨn aven ikiam. \q2 Ezɨ puvatɨ, mɨtarmem bar na avara. \q1 \v 27 Nan navir averiam zuraram osei, \q2 ezɨ dughiaba zurara mɨzazim ko osɨmtɨzim na batifi. \q1 \v 28 Kɨ paza itima nan mɨkarzim bar pigha igharagha gari. \q2 Ezɨ aruem na gapongezir pu. \q1 Puvatɨ. Arɨmariam na gamima kɨ kamaghɨn oto. \q2 Kɨ gumazamizibar tongɨn ikia akurvazim bagha men azangsɨsi. \q3 Ezɨ me nan akurazir puvatɨ. \q1 \v 29 Kɨ mɨzazir ekiam isa pazavɨra iti, \q2 egha nan ararem mati afiar atiamɨn ararem ko ponemɨn araremɨn mɨn iti. \q1 \v 30 Nan mɨkarzim mɨsigha pigha inge, \q2 ezɨ nan mɨkarzimɨn inir muziariba tintinibar pura vuaghira iri. \q3 Ezɨ arɨmariar kurar kam nan mɨkarzim gamizɨ, a puvɨra fei. \q1 \v 31 Kɨ fomɨra deravɨra ikia uan gita mɨsogha uan marvim givi, \q2 egha agoroger onger akabagh ami. \q2 Egha datɨrɨghɨn kɨ uan gita mɨsogha azir akabagh ami, \q2 mati gumazim ovengezɨ me a gubai.” \c 31 \s Jop ghaze, an arazir kuratam gamizir puvatɨ \p \v 1 Jop ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 “Kɨ uan navir averiamɨn aven uabɨ akar dɨkɨrɨzir gavgavim gamua ghaze, \q2 kɨ amizir igiatamɨn ganɨva, nɨghnɨzir kuratamɨn iran kogham. \q1 \v 2 Godɨn Gavgaviba Bar Itim \q2 a manmaghɨn en arazir kuraba ikarvagham? \q1 \v 3 Gumazamizir arazir kurabagh amiba, God dughiar kuram gamima, \q2 a me batifi, ezɨ bizir kam me gasɨghasɨgha bar me kuavarei. \q1 \v 4 \x - \xo 31:4 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 16:9; Jop 36:7; Aghuzir Akaba 5:21\xt*\x*God bar nan arazibagh fogha, \q2 nan daroribar gari. \b \q1 \v 5 “Kɨ arazir ifavaribagh amir puvatɨgha, \q2 tintinimɨn gumazamizibagh ifarir puvatɨ. \q1 \v 6 God guizbangɨra deravɨra nan araziba tuisɨgh egh fogham, \q2 kɨ bizitamɨn osɨmtɨzitam itir puvatɨ. \q1 \v 7 Kɨ tuavir aghuim ategh, egh nan navim bizir nan damazimning garibar gɨn mangɨ, \q2 arazir kuratam damigh, egh Godɨn damazimɨn mɨzegham. \q1 \v 8 Eghtɨ God gumazir igharazimɨn amamangatɨghtɨ, a kɨ oparizir daghebar amɨ, \q2 egh nan azenim bar a gasɨghasɨgham. \q1 \v 9 Nan namakamɨn amuim, kɨ a bagh navim dɨkav, \q2 egh mangɨ an dɨpenimɨn modogh ikɨ an pam bagh oragham, \q2 a mangɨghtɨ, kɨ mangɨ a ko dakuightɨ, \q1 \v 10 kamaghɨn, nan amuim uabɨ mangɨ gumazir igharazibar ingangarir amizim gavagh men wit mɨrmɨram. \q2 Eghtɨ gumazir igharaziba a ko dakuam. \q1 \v 11 Kɨ aghumsɨzir ekiam itir arazir kurar kam damightɨ me na isɨ kot datɨghtɨ, \q2 kɨ an ivezir kuram iniam. \q1 \v 12 Arazir kurar kam, mati avir fefer gavgavir gumazamizibar isim. \q2 Kɨ guizɨn kamaghɨn damightɨ, avir kam bar nan isiva nan biziba sara bar a da gɨvaghtɨ, \q2 kɨ mangɨ Oveaghuezibar Nguibamɨn ikiam. \b \q1 \v 13 “Fomɨra, nan ingangarir gumazim o amizim mɨgɨrɨgɨam nan ikia na bagha izima, \q2 kɨ deravɨra me baragha men osɨmtɨziba akɨran aghuaghtɨ, \q1 \v 14 gɨn God nan arazir kuram tuisɨghamin dughiam izɨtɨ, \q2 kɨ manmaghɨn an akam ikarvagham? Bar puvatɨgham. \q1 \v 15 Guizbangɨra, God na gamizɨ kɨ amebamɨn navimɨn oto, \q2 egha anarɨra ingangarir gumaziba ko ingangarir amizibagh amizɨ, \q3 me uan amebabar navibar otifi. \q1 Godɨn kamra bar e gamizɨ, \q2 e an damazimɨn magh gari. \b \q1 \v 16 “Kɨ zurara onganarazibagh amir gumazamizibar akurvagha bizir me puvatɨziba me ganɨdi. \q2 Egha amuir odiaribar gari, me pura itir puvatɨ, \q3 kɨ uaghan men akurvasi. \q1 \v 17 Kɨ uan daghetamɨn anogoregha uabɨra anemezir pu. \q2 Puvatɨ, kɨ borir asaghasaziba uaghan men akuaghapi. \q1 \v 18 Kɨ uan igiamɨn ikia iza datɨrɨghɨn, \q2 kɨ amuir odiariba ko borir asaghasazibar akurvasi. \q2 Kɨ men afeziamɨn mɨn men akurvagha me geghufi. \q1 \v 19 Kɨ gari, gumazitam korotiaba puvatɨgha puv arugharusi, \q2 ezɨ kɨ ti an akurazir pu? Puvatɨ. \q1 \v 20 Kɨ korotiar aghuir me nan sipsipɨn arɨzibar ingarizim a ganɨngi. \q2 Korotiar kam fefem a ganɨdima, a nan ziam fa na mɨnabi. \q1 \v 21 Kɨ ti borir asaghasaziba paza me gamuava, men biziba iniasa kot gifaraghai, \q2 kɨ fo, gumazir dapanir igharaziba nan akabar mɨn ghughai. \q1 \v 22 Kɨ kamaghɨn amizɨ, God nan dɨpɨzimningɨn mɨtaghniamɨn agharimning asizɨ aning irɨghai. \q1 \v 23 Kɨ Godɨn gavgavir ekiam gɨnɨghnɨgha puv atiati. \q2 A gumazir arazir kurabagh amibagh asɨghasɨghasa, bizir kuraba amadi. \q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ arazir aghuibaram ami. \b \q1 \v 24-25 “Ezɨ guizbangɨra, kɨ pamten ingara bizir avɨriba ko dagɨar avɨriba iti. \q2 Egha kɨ bar akuegha uabɨ uan ziam fer puvatɨ. \q1 Egha kɨ nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn itir puvatɨ, \q2 nan gol ko dagɨaba ko biziba nan akuraghtɨ kɨ deravɨra ikiam. \q3 Puvatɨ. \q1 \v 26-27 Kɨ garima, aruem bar deravɨra isira, ezɨ iakɨnim uaghan angazangarir bar dirim iti. \q2 Ezɨ nan navir averiam, aser kamningɨn ziamning fasa na dɨkavir puvatɨ. \q2 Ezɨ kɨ ziar ekiam aning danɨngasa uan dafarimningɨn torezir puvatɨ. \q1 \v 28 Kɨ arazir kabar amu, egh kɨ Godɨn bar pɨn itim akɨrim ragh a gasaragham. \q2 Eghtɨ arazir kam bangɨn, me uaghan na isi kot datɨghtɨ, kɨ ivezir kuram iniam. \b \q1 \v 29 “Kɨ garima, dughiar kuram nan apaniba batifi, \q2 ezɨ men osɨmtɨziba bangɨn, nan navim derazir puvatɨzɨ kɨ bar akongezir puvatɨ. \q1 \v 30 Kɨ dughiatamɨn akam akarigha uan apanibagh asɨghasɨghasa Godɨn azangsɨghizir puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ arazir kuram gamizir puvatɨ. \q1 \v 31 Nan ingangarir gumazamiziba kamaghɨn mɨgei, \q2 ‘A dagheba gumazamiziba bar me ganɨngizɨ men naviba bar izɨfa. \q2 A gumazitam ataghizir puvatɨ.’ \q1 \v 32 Nguibar igharazibar gumaziba dakuamin danganiba puvatɨzɨ, \q2 kɨ me ataghizɨ me pura nguibar ekiamɨn tuavibagh akuir puvatɨ. \q1 Tuavibagh aruir gumaziba sara, \q2 kɨ me isa uan dɨpenimɨn zui. \q1 \v 33-34 Gumazamizir igharaziba arazir kurar mabagh amua ti da modi. \q2 Kɨ uaghan arazir kuratam gamigha ti a modoghai, \q1 kamaghɨn amizɨ, kɨ uan dɨpenimra modoghav ikia, \q2 gumazamizir igharaziba ko mɨgeir puvatɨghai. \q1 Nan arazir kamɨn, me fogh suam, kɨ arazir kuram gamigha, \q2 nguibamɨn gumazamizibar atiati. \q2 Eghtɨ me na dɨpova nan ziam gasɨghasɨgham. \q1 Ezɨ puvatɨ. Kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ. \q2 Kɨ mongamin arazir kuraba puvatɨ. \b \q1 \v 35 “Oio, kɨ kamaghsua, tav ikɨ kuarim atɨgh \q2 na baragh. \q1 Kɨ kamaghɨn mɨkɨmam, kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ, \q2 kɨ datɨrɨghɨn ababanitam damightɨ, a gavgavim nan akam danɨngam. \q1 Kɨ kamaghɨn ifonge, Godɨn Gavgaviba Bar Itim, datɨrɨghɨn nan mɨgɨrɨgɨaba bar da ikarvagh. \q1 A gumazir na isɨ kotiam darɨghamim, kɨ kamaghɨn ifonge, \q2 a uan kotiamɨn mɨgɨrɨgɨaba da isɨ akɨnafaritamɨn da osirigh. \q1 \v 36 Eghtɨ kɨ akɨnafarir kam bagh bar akongegh uan dɨpɨzimɨn azenara aneter, \q2 egh uaghan atrivimɨn dapanir asuamɨn mɨn uan dapanim daghuam. \q1 \v 37 Egh kɨ atrivimɨn borimɨn mɨn Godɨn damazimɨn tugh, \q2 egh kɨ amizir bizibar gun bar a mɨkɨmam. \b \q1 \v 38-39 “Eghtɨ kɨ gumazitam pazɨ a damu, an nguazim okemegh, a givezeghan kogh \q2 dagheba oparightɨ, \q2 nguazir kam uabɨ nan atar pamten arangtɨ, \q1 \v 40 wit ko balin ovɨzir kɨ opariziba, \q2 benir dɨkoniba ko ogher kuraba dar danganim inigh \q2 nguazir kamɨn aghungam.” \q3 Jopɨn mɨgɨrɨgɨaba iza kagh tu. \c 32 \ms Elihu, a Jop uan namakar igharaziba ko me mɨgei \mr (Sapta 32--37) \s Elihun nɨghnɨzim, a Jop ko mɨkemegh egh navir amɨrizim iniam \p \v 1 Jopɨn namakar 3pla orazi Jop ua bagha gavgafi, a gumazir aghuir arazir kuratam gamizir puvatɨzim, kamaghɨn amizɨ, me uam an akatam ikarvazi puvatɨ. \v 2 Ezɨ gumazir igiar mam, an ziam Elihu, a me ko ikia men mɨgɨrɨgɨaba barasi. An afeziam Barakel, a Busɨn adarazir mav, egha Ramɨn ikɨzimɨn aven iti. A kamaghɨn orazi Jop ghaze, an arazir aghuim gami, ezɨ God arazir kuram gami. Bizir kam bangɨn, Elihu puvɨram atara muriam Jop bagha bar ikufi. \v 3 Elihu garima, Jopɨn namakar 3pla fo, Jop arazir kuram gamizɨ, me akam a gasi. Me deravɨram an mɨgɨrɨgɨatam ikarazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, Elihu uaghan bar me baseme. \v 4 A gumazir igiam, ezɨ me ghurigha a gafira. Kamaghɨn amizɨ, a faragha nɨmɨra ikia gumazir ghuriba barazima, me mɨgei. Me mɨkemegha gɨvazɨ, datɨrɨghɨn a uan nɨghnɨzimɨn gun Jopɨn mɨkɨmasava ami. \v 5 Elihu uaghan orazima, gumazir 3plan kaba, mɨgɨrɨgɨaba puvatɨzɨ, a bar me baseme. \p \v 6 Elihu datɨrɨghɨn dɨkavigha kamaghɨn mɨgei: \b \q1 “Ia gumazir aruaba, kɨ gumazir bar igiam, egha ian apengan iti. \q2 Kamaghɨn kɨ faragh uan fofozimɨn ia mɨkɨman bar atiatigha uaghan aghumsɨki. \q1 \v 7 Kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, ia gumazir ghuriba mɨkɨmɨva, \q2 egh fofozir aghuiba ko nɨghnɨzir aghuibar gun mɨkɨm. \q1 \v 8-9 Ezɨ azenir avɨriba ti gumazim gamima, a fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim iti. \q2 Puvatɨ, Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn Duam, iza nɨghnɨzir aghuim gumazamiziba e ganɨdi. \q1 Ezɨ gumazir ghuriba kamaghɨn tuisɨghan kogh suam, \q2 arazir manam Godɨn damazimɨn derazɨ manam ikufi. \q1 \v 10 Kamaghɨn ia na baraghtɨ, \q2 kɨ uabɨ, uan fofozir nan itibav kɨmasa. \b \q1 \v 11 “Ia oragh. Ia Jop ko mɨkɨmasa fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuarim itir mɨgɨrɨgɨaba bagha ruia puv ingari. \q2 Kɨ ia mɨzua bar deravɨra ian mɨgɨrɨgɨaba baragha da tuisɨsi. \q1 \v 12 Kɨ bar deravɨra kuarim atɨgha, ia mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba baraki. \q2 Kɨ orazi, ian mɨgɨrɨgɨatam Jopɨn mɨgɨrɨgɨaba ikaragha kamaghɨn mɨgeir pu, \q2 a guizbangɨra mɨgei puvatɨ. \q1 \v 13 Ia kamaghɨn uarira uariv kɨman kogham, e nɨghnɨzir aghuim buria egha a inigha gɨfa. \q2 E God ateghtɨ anarɨra Jopɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvagham. \q2 E gumazir kɨniba a ikaraghan kogham. \q1 \v 14 Jop uan mɨgɨrɨgɨaba na gasir puvatɨ, a ia mɨgei. \q2 A na gasɨtɨ, kɨ a ikarvaghamin mɨgɨrɨgɨaba, \q2 ian mɨgɨrɨgɨabar mɨrara mangan kogham. \b \q1 \v 15 “Jop, nɨ gan. Nɨn namakabar nɨghnɨziba otefe. \q2 Me ua nɨ mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨabagh asagha nɨmɨra iti. \q1 \v 16 Me pura tuivighav ikia nɨmɨra iti, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ me mɨzuaman kogham. \q3 Kɨ mɨkɨmasa. \q1 \v 17 Kɨ uan fofozimɨn gun nɨ mɨkɨm \q2 egh uaghan nɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvaghasa. \q1 \v 18 Nan navim mɨgɨrɨgɨaba bar a gizɨfa. \q2 Amɨnir ekiam ivai moghɨn, nan navir averiam pamtem nan ingari, ezɨ kɨ nɨ mɨkɨmam. \q1 \v 19 Mɨgɨrɨgɨar kɨ nɨ mɨkɨmamiba bar nan navim gizɨvagha iti, \q2 mati wainɨn mɨsevir, me asɨzir memen inimɨn ingarizim, \q2 wainɨn igiam an itima a buigha bɨghasava ami. \q1 \v 20 Guizbangɨra kɨ mɨkemegh deragh uabɨ baragh, navir amɨrizim ikiam. \q1 \v 21 Kɨ tavɨn gɨn mangan kogham. \q2 Nan navimɨn itir bizim, kɨ guizbangɨra bighɨvɨra aneghurigh a mɨkɨmam. \q2 Kɨ gumazitam apezeper akar isɨngtɨzir tam a mɨkemeghan kogham. \q1 \v 22 Gumazamiziba akar isɨngtɨzibar me apezeperir arazim, \q2 kɨ a gɨfozir puvatɨ. \q1 Kɨ kamaghɨn damightɨ, \q2 Godɨn nan ingarizim zuamɨra na gasɨghasigham.” \c 33 \s Godɨn arazir gumazamiziba akɨramim, Elihu an gun mɨgei \q1 \v 1 “Jop, kɨ datɨrɨghɨn nɨ mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨaba, \q2 nɨ deravɨra kuarim atɨgh bar deravɨra da baragh. \q1 \v 2 Kɨ bar datɨrɨghɨra mɨgɨrɨgɨar kabar gun nɨ mɨkɨmasava ami. \q1 \v 3 Ezɨ mɨgɨrɨgɨar kɨ nɨ mɨkɨmamin kabanang, nɨ da baragh kamaghɨn fogh, \q2 kɨ Godɨn damazimɨn derazir gumazim, \q1 egh nan navimɨn itir nɨghnɨziba, kɨ bighɨvɨra \q2 deravɨra dar gun nɨ mɨkɨmam. \b \q1 \v 4 “Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn duam nan ingari, \q2 egha uan ikɨrɨmɨrir angamɨra itim anɨdir amɨnim isa, na giveragha na gamizɨ, \q3 kɨ angamɨra iti. \q1 \v 5 Jop, kɨ kamaghɨn ifonge, \q2 gan mɨgɨrɨgɨar uariv soghamiba, nɨ deraghvɨra dagh nɨghnɨgh. \q3 Nɨ nan damazimɨn tugh egh uan nɨghnɨzim mɨkɨm. \q1 \v 6 Godɨn damazimɨn ga magh gari. \q2 A nguazimɨn vɨrara gan ingari. \q1 \v 7 Kamaghɨn amizɨ, nɨ nan atiatingan markɨ. \q2 Kɨ osɨmtɨzim nɨ danɨngan kogh, egh nɨ abɨnan kogham. \b \q1 \v 8-9 \x - \xo 33:8-9 \xo*\xt Jop 10:7; 16:17; 27:5-6\xt*\x*“Kɨ kamaghɨn nɨn mɨgɨrɨgɨaba baraki. \q2 Nɨ pamtem mɨgɨa ghaze, \q1 ‘Kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨgha, \q2 Godɨn damazimɨn zue, ezɨ bizitamɨn osɨmtɨzim nan itir puvatɨ. \q1 \v 10 \x - \xo 33:10 \xo*\xt Jop 13:24; 19:11\xt*\x*Ezɨ God uan apanimɨn mɨn osɨmtɨziba na darɨghasa tuaviba buri, \q2 mati a gumazir kurabagh ami mokɨn. \q1 \v 11 \x - \xo 33:11 \xo*\xt Jop 13:27\xt*\x*A senɨn nan dagarimning ike, \q2 a bar deravɨra nan daroriba ko kɨ amir bizibar gari.’ \b \q1 \v 12 “Jop, nɨ oragh. \q2 Mɨgɨrɨgɨar nɨ amizir kaba, da derazir puvatɨ. \q1 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ kamaghɨn nɨ mɨkɨmasa. \q2 Godɨn fofozim ko gavgavim bar ekefe, \q3 egha bar gumazamizibar fofozim ko gavgavim gafira. \q1 \v 13 Nɨ tizimsua akam God gasa ghaze, \q2 a gumazamizibar mɨgɨrɨgɨaba ikarvazir puvatɨ? \q1 \v 14 E fo, God tuavir avɨribar uan akamɨn e mɨgei. \q2 Ezɨ e gumazamiziba deragha an akam gɨfozir puvatɨ. \b \q1 \v 15 \x - \xo 33:15 \xo*\xt Jop 4:13\xt*\x*“E dɨmagaribar uan mɨsiabagh akuir dughiabar, \q2 God irebar guar avɨriba en akakasi. \q1 \v 16 Egha irebar kabar aven, e uan arazir kuraba akɨrasa, \q2 an akar modoghav itim isa azenim gatɨgha nɨghnɨziba e ganɨdi. \q1 Egha akar kam gamizɨ, \q2 a en nɨghnɨzibar ikia gavgafi. \q1 \v 17 Egh arazir kamɨn a gumazamizibar anogoreghtɨ, \q2 me arazir kurabar amuan kogham. \q3 Egh uari fan kogham. \q1 \v 18 A kamaghɨn aghua, e arazir kurabar amutɨ, \q2 en apaniba e mɨsoghtɨ e arɨghiregh mangɨ Oveaghuezibar Nguibamɨn ikiam. \b \q1 \v 19 “Dughiar maba God gumazamizibar arazir kuraba akɨrasa arɨmariaba me ganɨdi, \q2 ezɨ me mɨsiabagh irav ikia men aghariba aven mɨzaziba isi. \q1 \v 20 Me daghebar aman bar aghua. \q2 Me bar ifongezir dagheba, me da isa me ganɨdi, \q2 ezɨ me dar gari da mati bizir bar kurabara. \q3 Ezɨ me dar aman ibura. \q1 \v 21 Me mɨkarziba suegha bar aghariba gui, \q2 ezɨ men aghariba azenim gire. \q1 \v 22 Men ikɨrɨmɨrim bar gɨvasava ami, \q2 ezɨ ovevemɨn enselba bar me agɨvasa me mɨzuai. \q2 Ezɨ me Oveaghuezibar Nguibamɨn mangasava ami. \b \q1 \v 23 “Eghtɨ Godɨn enselɨn bar avɨrimɨn tongɨn enselɨn tam izɨ, \q2 gumazir kamɨn akuragh, egh arazir aghuir a damuamimɨn gun a mɨkemegham. \q1 \v 24 Eghtɨ enselɨn kam, gumazir kamɨn apangkuvigh kamaghɨn Godɨn azangam, \q2 ‘Nɨ gumazir kamɨn apangkuvigh, aneteghtɨ an Oveaghuezibar Nguibamɨn mangan markɨ. \q2 Kɨ uam a givezamin tuavim batogha gɨfa.’\f + \fr 33:24 \fr*\ft Hibrun akam, ves 23 ko 24ɨn akar otevir mabar deragha dav geir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 25 Eghtɨ gumazir kamɨn mɨkarzim ua gavgavigh igiamɨn otogham, \q2 mati a fomɨra igiamɨn ikezɨ mokɨn. \q1 \v 26 Gumazir kam datɨrɨghɨn God ko mɨkɨmtɨ an a baragham. \q2 God an akurazɨ an ovengezir puvatɨ, \q3 kamaghɨn amizɨ, a Godɨn damazimɨn izɨ an ziam fɨ bar akuegham.\f + \fr 33:26 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 27 Egh gumazir kam bar akuegh ighiam bangɨ gumazamizir igharazibav kɨm suam, \q2 ‘Kɨ arazir aghuibar tuavim ataki, kamaghɨn kɨ arazir kuram gami. \q1 Arazir kam bangɨn God ti ivezir bar kurar ekiatam na ikaragha na ganighai. \q2 Ezɨ puvatɨ, a nan apangkuvigha kamaghɨn amizir puvatɨ. \q1 \v 28 A ua nan ikɨrɨmɨrim givese, ezɨ kɨ Oveaghuezibar Nguibamɨn ghuzir puvatɨ. \q2 Kɨ angamɨra ikiavɨra iti, egha aruemɨn angazangarimɨn gara bar akonge.’ \b \q1 \v 29 “Guizbangɨra, dughiaba zurara God arazir kabar gumazamizibagh ami. \q2 Dughiar pumuning, o pumuning ko mɨkezimɨn ghua dughiar avɨriba, a kamaghɨn amuavɨra iti. \q1 \v 30 A ua men ikɨrmɨribagh ivesi, ezɨ me Oveaghuezibar Nguibamɨn zuir puvatɨ. \q2 Me angamɨra ikiavɨra iti, egha aruemɨn angazangarimɨn gara bar akonge. \b \q1 \v 31 “Jop nɨ datɨrɨghɨn oragh. \q2 Kɨ mɨgɨrɨgɨar maba iti, kɨ dar nɨ mɨkɨmasa. \q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ akam dukuagh, \q2 egh kuarim atɨgh deravɨra na baragh. \q1 \v 32 Kɨ kamaghsua bar ifonge, gumazamiziba fogh suam, \q2 nɨ gumazir arazir kuratam gamizir puvatɨzim. \q1 Egh nɨ mɨgɨrɨgɨa taba ikɨ mɨkɨmtɨ, \q2 kɨ nɨ baraghasa. \q1 \v 33 Nɨ mɨgɨrɨgɨaba puvatɨgh, \q2 egh nɨmɨra ikɨ na baragh. \q1 Eghtɨ kɨ nɨn sure damutɨ, \q2 nɨ fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim iniam.” \c 34 \s Elihu ghaze, Jop paza mɨgɨa akam God gasi \p \v 1 Elihu ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 \v 2 “Ia nɨghnɨzir bar aghuiba itir gumaziba, ia bar deravɨra kuaribar arɨgh, nan akaba baragh. \q2 Ia gumazir fofozir aghuiba itiba, ia na baragh. \q1 \v 3 Akatorim daghem apava a barasi, a bar isɨngiz o, a ikufi. \q2 Kamaghɨra, kuarim mɨgɨrɨgɨam baragha a tuisɨsi, a deraz o, a ikufi. \q1 \v 4 E uari bagh mɨgɨrɨgɨaba tuisɨgh fogham, \q2 manam dera, ezɨ manam ikufi. \b \q1 \v 5 \x - \xo 34:5 \xo*\xt Jop 27:2; 31:6\xt*\x*“Jop kamaghɨn mɨkeme, ‘An arazir kuratamɨn osɨmtɨzitam itir puvatɨ, \q2 ezɨ God arazir aghuimɨn a gamizir puvatɨ. \q1 \v 6 A bizitamɨn osɨmtɨzim itir puvatɨgha arazir kuratam gamizir puvatɨ, \q2 ezɨ God ti ghaze, a ifavarir gumazim, \q2 egha bar a gasɨghasɨki. \q1 Mati God uan barimɨn a gasezir duam, uam akumighan kogham.’ \b \q1 \v 7 “Gumazir manatamra Jopɨn arazim damuam? \q2 A puvɨra akaba God gasi, mati dɨpam ivemari. \q1 \v 8 Egha a uaghan gumazir kuraba koma arua, \q2 me amir arazir kurabagh ami. \q1 \v 9 A ghaze, e God ifongezir arazibar amutɨ bizir aghuir manatam e bativam? \q2 Ti puvatɨgham. \q3 Kamaghɨn an arazir kurar kabagh ami.\f + \fr 34:9 \fr*\ft Sapta 21:7-13ɨn aven, Jop ghaze, Gumazir arazir kurabagh amiba, God ivezir kuram isa me ganɨga me gasɨghasɨzir puvatɨ. Egha Sapta 21:15ɨn aven, Jop ghaze, Gumazir kuraba mɨgeir akaba, da akar Elihu kagh amibar mɨrara ghu. Akar Elihu Jop gasarazim, a guizɨn akam puvatɨ. Ezɨ sapta 21:16, Jop ghaze, An arazir kurabagh amir gumazamiziba ko navir vamɨra isir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 10 \x - \xo 34:10 \xo*\xt Jenesis 18:25; Godɨn Araziba 32:4; Onger Akaba 92:15; Rom 9:14\xt*\x*“Kamaghɨn amizɨ, ia nɨghnɨzir aghuiba itir gumaziba ia na baragh. \q2 Godɨn Gavgaviba Bar Itim arazir kuratam damighan kogham. \q3 Bar puvatɨgham. \q1 \v 11 \x - \xo 34:11 \xo*\xt Onger Akaba 62:12; Esekiel 33:20; Matyu 16:27; 2 Korin 5:10; 1 Pita 1:17\xt*\x*A deravɨram en araziba tuisɨgha, \q2 en arazir e amibar mɨraram, e ikarvasi. \q1 \v 12 Bar guizbangɨra, Godɨn Gavgaviba Bar Itim pazɨ gumazitam damighan kogham, \q2 egh arazir kuratam damighan kogham. \q1 \v 13 Ezɨ tinara faraghavɨra nguazir kam gativagha gavgavim God ganɨngi? \q2 Bar puvatɨ. \q1 \v 14 God uan navir averiamɨn aven uabɨ gɨnɨghnɨgh, \q2 egh uan Duam ko an amɨnir angamɨra itir ikɨrɨmɨrim anɨdim, a uam aning inightɨ, \q1 \v 15 \x - \xo 34:15 \xo*\xt Jenesis 3:19; Fofozir Gumazim 12:7\xt*\x*biziba bar zuamɨram arɨmɨghiregham, \q2 eghtɨ gumazamiziba uamategh nguazim gavagham. \b \q1 \v 16 “Jop nɨ oragh. Nɨ nɨghnɨzir aghuim ikɨ, \q2 egh kuarim atɨgh na baragh. \q1 \v 17 Nɨ manmaghɨn nɨghnɨsi, Godɨn Gavgavim Itim, \q2 a ti deravɨra nguazir kamɨn gumazamizibagh ativagh men ganan kogham o? \q1 Ezɨ manmaghsua, nɨ akam arazir aghuibagh amir God gasa ghaze, \q2 a ti arazir kuram gamigha guizɨn arazimɨn gɨn mangan aghua? \q1 \v 18 Gumazir kɨnitam kamaghɨn atrivitam mɨkemeghan kogh suam, \q2 nɨ atrivir bar kuram. \q1 Egh gumazir aruatam kamaghɨn a mɨkemeghan kogh suam, \q2 nɨ gumazir bar kuram. \q1 \v 19 God uabɨ gumazamizibar ingarizɨ, me an damazimɨn magh ghue. \q2 A gari, gumazamizir biziba itiba, ko biziba puvatɨzir gumazamiziba, me bar moghɨra magh ghue. \q1 \v 20 A gumazamiziba bar me gamima, me zuamɨram ariaghiri, \q2 gumazamizir ziar ekiaba itiba o gavgavir ekiaba itir puvatɨziba, me pura biziba. \q1 Dɨmagarir arɨzimɨn, a me gami me dɨgavir kuram gamima, \q2 a uabɨ uan gavgavimɨn men ikɨrɨmɨriba gefi. \b \q1 \v 21 \x - \xo 34:21 \xo*\xt Jop 31:4; Jeremaia 16:17; 32:19\xt*\x*“E managh zui, Godɨn damazim en araziba bar dar gari. \q2 Dughiaba bar, an damazim deravɨra en daroribar garavɨra iti. \q1 \v 22 \x - \xo 34:22 \xo*\xt Onger Akaba 139:12; Amos 9:2-3; Hibru 4:13\xt*\x*Dɨmagarir bar mɨtater pɨzi tam ikɨtɨ, \q2 Godɨn damazimɨn arazir kurabagh amir gumazamiziba ti an aven modogham o? \q1 \v 23 God en arazir kurabagh fogha gɨfa, \q2 kamaghɨn amizɨ, a da tuisɨghamin dughiatam amɨsɨvan markɨ. \q1 \v 24 Dughiar a gumazir dapaniba gevim, \q2 a men arazibagh fofoghasa ingarir puvatɨ. \q1 A men arazibagh fogha gɨfa, \q2 a pura me batogha, gumazir igharaziba men danganibagh arɨsi. \q1 \v 25 A men arazir kurabagh fogha, \q2 kamaghɨn a dɨmagaribar me agɨva me dɨkabɨri. \q1 \v 26 A gumazir kaba amizir arazir kuraba bangɨn, \q2 gumazamizir igharaziba ganasa, a men damazibar me gasɨghasɨsi. \q1 \v 27 A fo, me akɨrim ragha a gasaragha, an Akar Gavgavibar gɨn mangan aghua. \q2 Kamaghɨn amizɨ, a me gasɨghasɨsi. \q1 \v 28 Me onganarazibagh amir gumazamiziba paza me gami, \q2 ezɨ me Godɨn deima, a men ararem barasi. \q1 \v 29-30 God nɨmɨra ikɨ bizitam damuan koghtɨ, \q2 tinara suam God arazir kuram gami? \q1 Egh a uan guam modoghtɨ, tina an boroghɨn mangɨ an guamɨn ganam? \q2 Bar puvatɨ. \q1 God gumazamiziba ko kantribagh ativagha bar dar gari, \q2 eghtɨ gumazir kuratam atrivimɨn otoghan kogh, egh gumazamizibagh asɨghasɨghan kogham, \q2 mati gumazim asɨzimɨn suighasa azuazimɨn ingari.\f + \fr 34:29-30 \fr*\ft Hibrun akam, ves 29 ko 30 deragha aningɨn mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 31 “Ian tinara orazi Jop kamaghɨn God mɨkeme, \q2 ‘God osɨmtɨziba na garɨzima kɨ da ateri, \q2 egh kɨ uam arazir kuratam damighan kogham.\f + \fr 34:31 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 32 \x - \xo 34:32 \xo*\xt Jop 13:19; 24:25\xt*\x*God bizir kɨ fozir puvatɨziba, da nan akaghtɨ, \q2 kɨ arazir kuratam damigh, egh bar moghɨra da ategham.’ \b \q1 \v 33 “Jop, nɨ God amir bizibagh ifongezir puvatɨ. \q2 Nɨ kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, \q2 nɨ uabɨ ifongezir biziba God dar amuam. \q1 Nɨ uabɨ uabɨ tuisɨgh, egh arazir manamɨn gɨn mangɨ a damusɨ, nɨ a damu. \q2 Kar nan ingangarim puvatɨ. \q1 Arazir manam nɨn deraghtɨ, \q2 nɨ datɨrɨghɨn fofozir aghuarir kamɨn gun e mɨkɨm.\f + \fr 34:33 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 34 “Kɨ gari, gumazir fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim itiba, \q2 me nan akar kam baregh suam, \q1 \v 35 ‘Jop pura bizibav gei, ezɨ an mɨgɨrɨgɨaba derazir puvatɨ. \q2 A deravɨra nɨghnɨzir puvatɨgha mɨgei.’ \q1 \v 36 Jop gumazir arazir kurabagh amibar mɨn bizibav gei. \q2 Ezɨ nan ifongiam kamakɨn, \q1 God kamaghɨra a damu mangɨvɨvra ikɨtɨ a fogh suam, \q2 a mɨgɨrɨgɨar kabar amuvɨra ikiam, o ti puvatɨgham. \q1 \v 37 Jop arazir kuram gamigha, \q2 arazir kam gisɨn Godɨn akaba batosi. \q1 A en tongɨn ikia en mɨgɨrɨgɨaba batogha, \q2 egha atara akaba God gasi.” \c 35 \s Elihu ghaze, Jopɨn akaba ikufi, egh an atari \p \v 1 Elihu mɨgɨavɨra ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Jop nɨ ghaze, nɨn arazim dera, \q2 egha Godɨn arazim gafira. \q3 Nɨn mɨgɨrɨgɨar kam ti deraz o, puvatɨ?\f + \fr 35:2 \fr*\ft Dughiar avɨribar Jop ghaze, An arazir kuratam gamizir puvatɨ. (Nɨ sapta 10:7 ko 27:5-6ɨn gan.) Ezɨ akar Elihu Jop gasarazir kam, a guizɨn akam puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 3 \x - \xo 35:3 \xo*\xt Jop 7:17-20\xt*\x*Nɨ uaghan ghaze, kɨ arazir kuratam damighan koghtɨ, \q2 bizir kam manmaghɨn nan akuragham? \q2 Egh uaghan bizir aghuir manatam na bativam? \b \q1 \v 4 “Jop, kɨ datɨrɨghɨn nɨ ko nɨn namakabar akaba ikarvaghasa. \q1 \v 5 Nɨ kogh pɨn deraghvɨra overiamɨn itir ghuariabar gan. \q2 Da bar pɨn mar iti. \q2 Kamaghɨra, God bar pɨn iti. \q1 \v 6 \x - \xo 35:6-8 \xo*\xt Jop 22:2-3\xt*\x*Nɨ arazir kuratam damigh, egh nɨ a gasɨghasighan kogham. \q2 Nɨ arazir kurar avɨrim gami, ezɨ da pura bizim. \q1 \v 7 Egh nɨ zurara arazir aghuibar amutɨ, \q2 da manmaghɨn an akuragham? \q1 Nɨ arazir kuraba puvatɨgh, \q2 egh tuavir kamɨn, nɨ bizir aghuir manatam isɨ God danɨngam? Puvatɨgham. \q1 \v 8 Arazir kurar nɨ amiba, da gumazamiziba eraram asɨghasɨsi. \q2 Ezɨ arazir aghuir nɨ amiba, da gumazamizibaram akurvasi. \b \q1 \v 9 “Gumazir gavgaviba gumazamiziba dɨka me abɨri. \q2 Ezɨ gumazir kaba uarir akurvaghasa bar pamten gumazir ekiar aghuibar diava arai. \q1 \v 10 Ezɨ gumazitam kamaghɨn deir puvatɨ, \q2 ‘Godɨn Nan Ingarizim, a managh iti? \q1 A dughiar kurabar gavgavim en navibagh anɨdima, \q2 e bar akuegha ighiabagh ami. \q1 \v 11 God fofozir aghuarim gumazamizibagh anɨngizɨ, me asɨzir atiaba ko kuarazibagh afira, \q2 egha akurvazim bagh, a bagh mangan aghua.’ \q1 \v 12 Guizbangɨra, gumazamiziba akurvazim bagha Godɨn diava arai. \q2 Ezɨ me gumazir uarira uari feba ko arazir kurabagh amiba, \q2 God men dɨmdiaba barazi puvatɨ. \q1 \v 13 Men nɨghnɨziba derazir puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, me puram an diava arai. \q2 Eghtɨ Godɨn Gavgaviba Bar Itim, men dɨmdiaba baraghan kogham. \q1 \v 14 \x - \xo 35:14 \xo*\xt Jop 9:11; 23:8-9\xt*\x*Jop, nɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q2 Nɨ Godɨn garir puvatɨ. \q1 Nɨ uaghan ghaze, \q2 nɨ dughiar bar ruarimɨn a mɨzuaima, \q2 a kotɨn aven nɨn azangsɨzim akɨrizir puvatɨ. \q3 Kamaghɨn amizɨ Jop, God ti nɨn dɨmdiam bareghan kogham. \q1 \v 15 \x - \xo 35:15 \xo*\xt Jop 21:7-34\xt*\x*Nɨ uaghan kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q2 God ivezir kuram isa gumazir arazir kurabagh amibagh anɨdir puvatɨ. \q2 Egha men arazir kurabagh nɨghnɨzir puvatɨ.\f + \fr 35:15 \fr*\ft Hibrun akam, ves 14 ko 15 deragha aning mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 16 “Jop pura bizibav gei, ezɨ an mɨgɨrɨgɨaba derazir puvatɨ. \q2 A deravɨra nɨghnɨzir puvatɨgha, pura bizibav gei.” \c 36 \s God e akɨrasa osɨmtɨziba e ganɨdi \p \v 1 Elihu ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 \v 2 “Jop, kɨ mɨgɨrɨgɨar maba gavgavim ua Godɨn akam danɨngamiba ikiavɨra iti. \q2 Kamaghɨn amizɨ, nɨ nɨmɨra ikɨtɨ, kɨ tong uam nɨn sure damika. \q1 \v 3 Fofozir aghuir avɨriba nan navim gizɨfa. \q2 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ kamaghɨn nɨn akakaghasa, Godɨn Nan Ingarizim, \q2 a zurara voroghɨra itir arazibagh ami. \q1 \v 4 Bar guizbangɨra, kɨ akar ifavaritam gamir puvatɨ. \q2 Kɨ fofozir gumazimɨn mɨn, nɨ ko iti, \q3 ezɨ nan fofozim gumazir igharazibar fofoziba bar dagh afira. \b \q1 \v 5 “Nɨ oragh! God gavgavir bar ekiam iti, \q2 egha a uan fofozimɨn gavgavimɨn, a ifongezir biziba bar dagh ami. \q3 Egha a gumazamizibar aghuazir puvatɨ. \q1 \v 6 Arazir kurabagh amir gumazamiziba, a men ganɨva men amamangatɨghtɨ, me dughiar ruarimɨn ikian kogham. \q2 Egha onganarazir gumazamiziba, a men akurvagha men osɨmtɨziba akɨri. \q1 \v 7 God gumazir an damazimɨn deraziba, a deravɨra men gara me geghufi, \q2 ezɨ gumazamizir kɨniba ziar ekiam me ganɨdi, \q2 mati me atrivibagh ami. \q1 \v 8-9 Eghtɨ dughiar kuram otoghtɨ, osɨmtɨzim gumazamiziba ikegham, \q3 mati me senba ko beniba gumazimɨn soroghafariba ike. \q1 God kamaghɨn men akagha ghaze, \q2 Me uarira uan ziaba fava arazir kurar avɨribagh ami. \q3 Kamaghɨn amizɨ, dughiar kuram me batifi. \q1 \v 10 A me gamima, me deravɨram akaba barasi. \q2 Egha uam arazir kurabar amuan men anogorosi. \q1 \v 11 Me an akaba baragh an apengan ikɨ, \q2 egh dughiabar zurara navir amɨrizim ko dabirabir aghuim ikiam. \q1 \v 12 Me oraghan aghuaghtɨ, apaniba me mɨsueghtɨ, \q2 me arɨmɨghiram. \q1 Egh me uari foghan kogham, \q2 bizir tizim me bato. \b \q1 \v 13 “Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨziba, \q2 an osɨmtɨziba me garɨzir dughiabar, \q1 me Godɨn anɨngagha, \q2 uarir akurvaghasa an azangsɨzir puvatɨ. \q1 \v 14 Me aghumsɨzir arazibagh amir gumazamizibar tongɨn ikia, \q2 egha igiabaram ovei. \q1 \v 15 God gumazamizibagh amima, me osɨmtɨziba ko mɨzaziba isi. \q2 Arazir kamɨn, God arazir aghuibar amuasa gumazamizibar sure gami, \q2 egha tuavir kamɨn a ua me isi, ezɨ me deravɨra iti. \b \q1 \v 16 “Jop, nɨ gan, nɨ datɨrɨghɨn osɨmtɨzir ekiam atera atam ovenge. \q2 Ezɨ God ua nɨ iniasa bar ifonge, \q2 egh nɨ damightɨ, nɨ deravɨra daperagh fɨrighɨrɨgham. \q2 Eghtɨ a dagher bar aghuiba ko biziba nɨ danɨngam. \q1 \v 17 Ezɨ datɨrɨghɨn God nɨn gari, \q2 nɨ mati gumazir arazir kurabagh amim, \q1 egha nɨ isa kotiam gatɨgha osɨmtɨzim nɨ ganɨngi. \q2 Ezɨ nɨ manmaghɨn osɨmtɨzir kam gitagham? Ti puvatɨgham. \q1 \v 18 Kamaghɨn nɨ deraghvɨra ganigh, nɨn anɨngagharim nɨ damutɨ, nɨ God dɨpovan markɨ. \q2 Egh nɨ ua suam, nɨ uabɨ givezamin ivezim a bar ekefe, egh nɨ God ateghan markɨ. \q1 \v 19 Nɨn bizir avɨriba ko nɨn gavgavim, \q2 datɨrɨghɨn nɨn osɨmtɨzir kam agɨvaghan kogham. \q1 \v 20 Nɨ dɨmagarim otivsɨ puvɨra nɨghnɨghan markɨ, \q2 kar gumazamiziba zuamɨra puvarɨghamin dughiam. \q1 \v 21 Nɨ faragha arazir kurabagh ami. \q2 Bizir kam bangɨn nɨ foghasa, God osɨmtɨziba nɨ ganɨngi. \q1 Kamaghɨn nɨ ua bagh ganigh, \q2 nɨ uam arazir kuratam bar an aven mangan markɨ.\f + \fr 36:21 \fr*\ft Hibrun akam ves 16 ikegha ghua ves 21ɨn tuzir akar otevir maba deragha dav geir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 22 “Nɨ deravɨram oragh. God gavgavir ekiam ikia bar pɨn ti. \q2 Egha a tisan bar aghuim. \q2 Tina ua an mɨn en sure damuam? \q3 Bar puvatɨ. \q1 \v 23 Tinara God damuamin bizibar a mɨkɨmtɨ, a adar amuam? \q2 Egh tina kamaghɨn a mɨkɨm suam, ‘God, nɨ arazir kuram gami?’ \q2 Gumazitam kamaghɨn mɨkemeghan kogham. \q1 \v 24 Gumazamiziba God ingarizir bizibar gara, \q2 egha onger akabagh amua an ziam fe. \q3 Kamaghɨn amizɨ, nɨ uaghan an ziam fɨ. \q1 \v 25 Gumazamiziba bar God amizir bizibar gani, \q2 egha me saghon ikia deragha dagh fozir puvatɨ.” \s Godɨn fofozim ko gavgavim bar pɨn iti \p \v 26 Elihu ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \b \q2 “E manmaghɨn God gɨfogham, a bar ekevegha bar pɨn iti. \q2 E uaghan manmaghɨn an azenibagh fogham. Bar puvatɨgham. \q1 \v 27 A nguazir kamɨn dɨpam isa ghuavanaga a gamima, \q2 an amozimɨn oto. \q1 \v 28 Egha amozir ofɨziba ko ghuariar overiamɨn itiba, \q2 izaghira nguazim gizima, gumazamiziba dɨpar avɨrim isi. \q1 \v 29 E kamaghɨn fozir puvatɨ, ghuariar manaba ekevegha overiam avara, \q2 mati Godɨn Purirpenim. \q1 E fozir puvatɨ, \q2 arariba manmaghɨn ghuariabar apengan ikia tɨngazi. \q1 \v 30 God onɨmaribagh amima, da tintinimɨn danganiba bar dar taghtasi. \q2 Egha ongarir konim avarazɨ, a mɨtarmemɨn aven iti. \q1 \v 31 God ghuariaba ko amozibagh atifa, egha arazir kamra a gumazamiziba bar me gativagha deravɨra men gari. \q2 Egha amozim gami an azenibagh izima gumazamiziba dagher avɨriba iti. \q1 \v 32 An uan dafarimningɨn onɨmarim korogha, \q2 afuzimɨn mɨn, bizir a inivasa ifongezim ginifi. \q1 \v 33 Arariba tɨngazima, e fo, amɨnim ko amozim otogham. \q2 Ezɨ bulmakauba uaghan fogha arazir mabagh ami.” \b \c 37 \q1 \v 1 “Arariba dagarvazima, kɨ nɨsi, \q2 ezɨ nan dɨghorim na ginifi. \q1 \v 2 Ia araribar dagarvaziba baragh. \q2 Mar Godra pamten dɨa mɨgei. \q1 \v 3 An onɨmaribagh amima, \q2 da taghtagha overiamɨn danganiba bar dar zui. \q3 Egha nguazir kamɨn apɨnir mamɨn ikegha apɨnir mamɨn ghu. \q1 \v 4 Ezɨ e gɨn orazi, a pamten dɨa mɨgei, ezɨ e an gavgavim barasi. \q2 God kamaghɨn amima onɨmarim taghtagha tintinibar zui. \b \q1 \v 5 “Godɨn tiarim, mati ararim dagarvasi, \q2 a bar igharagha ghugha an ararem bar dera. \q2 Egha an amir biziba bar, en nɨghnɨzibagh afira. \q1 \v 6 A mɨgeima aisɨn amozim nguazim giri. \q2 A mɨgeima, amozir bar ekiam nguazir gizi. \q1 \v 7 Arazir kamɨn, a gumazamizibar amutɨ me ingaran kogham. \q2 A kamaghɨn damutɨ, an amir biziba, \q2 gumazamiziba deragh dagh fogham. \q1 \v 8 Dughiar kamɨn asɨzir atiaba, \q2 uan danganibar mangɨ mongegh ikiam. \q1 \v 9 Amɨnir gavgaviba uan danganibar ikegha izi. \q2 Egha amɨnir ekiar kaba orangtɨzim inigha izi. \q1 \v 10 God uan akatorimɨn amɨnim giverazɨ ais otifi. \q2 Egha dɨpar ekiabagh amima, da aisɨn mɨn otiva bar gavgafi. \q1 \v 11 A dɨpar avɨrim isa ghuariar ekiabar aven da akufi, \q2 ezɨ onɨmariba dar tongɨn ikia taghtagha tintinibar zui. \q1 \v 12 God uabɨ mɨgeima, ghuariaba ighuagha arui. \q2 Da ghua gumazamiziba itir danganibar, God damuasa mɨkemezir bizibagh ami. \q1 \v 13 God kamaghsua amozim amadi, dughiar maba a gumazamizibar arazir kuraba akɨrasa, \q2 egha dughiar maba, a men apangkuva arazir aghuim me damuasa. \b \q1 \v 14 “Jop, nɨ kuarim atɨgh nɨmɨra ikɨ puram oragh, \q2 egh God amir bizir ekiar igharagha garibagh nɨghnɨgh. \q1 \v 15 God Akar Gavgavim ghuariabagh anɨngizɨ, onɨmariba dar aven ikia taghtagha tintinibar zui. \q2 Nɨ ti kamaghɨn foz, o? \q1 \v 16 God overiamɨn ghuariaba guizɨ, da pura guighav iti. \q2 A ghuariabagh amir arazir kam, nɨ ti a gɨfoz, o? \q1 God fofozir avɨriba ikia, dɨgavir kuram gamir arazimɨn, ingangarir aghuir kabagh ami. \q2 Ezɨ nɨ fofozir kamaghɨn garim puvatɨ. \q1 \v 17 Nɨ korotiam aruzɨ, amɨnir fefer sautɨn amadaghan izim nɨ gamima, \q2 doriba nɨn azima, nɨ bar puvɨra sokosi. \q1 Nɨ manmaghɨn amɨnir fefer kamɨn tɨvagham. \q2 Bar puvatɨgham. \q1 \v 18 God overiamɨn ingarigha, a isa an danganimɨn anetɨzɨ, a ikia gavgafi. \q2 Ezɨ overiam mati guabar garir bizimɨn mɨn iti, me brasɨn ganganir kamɨn ingari. \q1 Ezɨ nɨ ti Godɨn akuragh kamaghɨn bizitamɨn ingarigham? \q2 Bar puvatɨgham. \q1 \v 19 En nɨghnɨziba derazir puvatɨ, mati e mɨtatemɨn aven iti, \q2 ezɨ e manmaghɨn nɨghnɨgh egh God ko mɨkɨmam? \q2 Kamaghɨn amizɨ, nɨ mɨgɨrɨgɨar e God mɨkɨmamibar en sure damuam o puvatɨ? \q2 Ti puvatɨgham! \q1 \v 20 God oraghtɨ, kɨ mɨgɨrɨgɨam an ikɨtɨ, a ti kuarim atɨgh na baragham, o? \q2 A ti mɨghɨgh nan akabagh nɨghnɨghan kogham. \q1 Gumazitam ti bar onganigh, God a mɨsueghtɨ, an aremeghsɨ kamagh mɨkɨmam. \q2 Ti bar puvatɨgham.\f + \fr 37:20 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 21 “Amɨnim ghuariabagh ivarazɨ, overiam bar zuegha itima, \q2 aruem bar deravɨra isira, \q2 ezɨ e an angazangarimɨn ganan iburaghburaki. \q1 \v 22 Nɨ gan, Notɨn amadaghan angazangarir ekiam overiamɨn oto, \q2 an ganganim mati gol. \q1 Kar God uabɨn kurkegha, \q2 uan angazangarim ko gavgavim sara izi, \q3 ezɨ gumazamiziba an gara puvɨram atiati. \q1 \v 23 Godɨn Gavgaviba Bar Itim, a bar pɨn iti, \q2 eghtɨ e an boroghɨn mangan kogham. \q1 A gavgavir ekiam iti, egha guizɨn araziba ko arazir aghuibara gɨn ghua, \q2 puram e abɨrir arazim gamir puvatɨ. \q1 \v 24 Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba an atiati. \q2 Ezɨ gumazir uarira uari feba ghaze, me fofozir avɨriba iti, \q2 God gumazir kaba barazi puvatɨ.” \c 38 \ms Ikiavɨra Itir God, Jopɨn akam ikara \mr (Sapta 38--39) \s Bizir God amiziba, Jopɨn fofozim gafira \p \v 1 \x - \xo 38:1 \xo*\xt Jop 40:6; Esekiel 1:4\xt*\x*Ikiavɨra Itir God amɨnir ekiam ko amozimɨn aven ikia kamaghɨn Jopɨn akam ikaragha ghaze: \b \q1 \v 2 “Jop, nɨ nɨghnɨzir aghuim ko fofozim puvatɨ. \q1 Nɨ bar manmaghɨn garir gumazim, \q2 egha nɨ fofoziba puvatɨgha tintinibar mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami? \q1 \v 3 Nɨ datɨrɨghɨn guizɨn gumazimɨn mɨn tugh. \q2 Eghtɨ kɨ azangsɨzibar nɨ damutɨ, nɨ nan azangsɨziba ikarvagh. \b \q1 \v 4 \x - \xo 38:4 \xo*\xt Onger Akaba 104:5; Aghuzir Akaba 8:29; 30:4\xt*\x*“Jop, dughiar kɨ nguazir kamɨn ingara egha gavgavim an mɨngarim ganɨdimɨn, nɨ managh ike? \q2 Nɨ bizir kaba deragh dagh fogh na mɨkɨm. \q1 \v 5 Tinara, deraghvɨra nɨghnigha nguazir kamɨn mɨtaghniaba arɨki? \q2 Tinara benim inigha nguazir kam garɨgha, an ruariba ko arozibar ababanibagh amuagh arui? \q3 Nɨ ti bizir kabagh foz o? \q1 \v 6 Gavgavim nguazir kam danɨngamin guarir akɨniba, managh mɨtivighav iti? \q2 Ezɨ tinara dagɨar, nguazim isɨn ikɨ, gavgavighamibar ingari? \q1 \v 7 Ingangarir kam otozir dughiamɨn, mɨkoveziba an ganigha bar akongegha ighiabagh amima, \q2 enselba dia bar akonge. \b \q1 \v 8 \x - \xo 38:8-11 \xo*\xt Jeremaia 5:22\xt*\x*“Dughiar ongarim nguazim abigha azenan otogha anadimɨn, \q2 tinara an tiar akam asarazɨ, \q1 a itir danganimra iti, \q2 ezɨ aperiam otozir puvatɨ? \q3 Kɨrara, kɨ bizir kam gami. \q1 \v 9 Dughiar ongarim igiamram otozimɨn, kɨrara ghuariaba isa, anevara, \q2 mati amebam inim isa uan borir iririvim gike. \q1 Kɨ mɨgharir pɨziba isa ongarim avarazɨ, \q2 mɨtarmer bar ekiam anevara. \q1 \v 10 Kɨrara ongarimɨn mɨtaghniam atɨgha, an mɨriabar dɨvazir gavgavibar mɨn a da ase, \q2 eghtɨ ongarim anebigh aven mangɨva avegham. \q1 \v 11 Kɨ ongarim mɨgɨa ghaze, \q2 ‘Nɨ ongarir ekiam, nɨ dɨkav bar pɨn mavanang dɨpɨr izɨ kaghɨra tugh. \q2 Nɨ mɨtaghniar kam fagh vongɨn mangan markɨ.’ \b \q1 \v 12 “Jop, nɨ ti pura mɨgeima amɨnim tira? \q2 Nɨ ti dughiabar vaghvagha mɨzarazibar dughiabar bori? \q1 \v 13 Mɨtarmem mati inir mɨtiar ekiamɨn mɨn dɨmagarimɨn nguazim ave, \q2 ezɨ gumazir kuraba mɨtarmemɨn aruava arazir kurabagh ami. \q1 Nɨ ti dughiatamɨn mɨzarazim mɨkemezɨ an otogha mɨtarmem batoke, \q2 ezɨ gumazir kuraba dɨgavir kuram gamigha tintinibar are? \q1 \v 14 Mɨzarazimɨn, aruem angazangarim bizibagh anɨdima da bar azenara iti, \q2 ezɨ bizir dɨmagarimɨn mongeziba, e deravɨra dar gari. \q1 \v 15 Aruemɨn dughiam, gumazir kuraba mɨtatemɨn uan arazir kuraba amir puvatɨgha, \q2 gumazamizibagh asɨghasɨghamin gavgavim puvatɨ. \b \q1 \v 16 “Jop, nɨ ti ongarir dɨkɨnim giraghugha, an ganiz o? \q2 Egha dɨpaba an otivi danganibar ganiz o? \q1 \v 17 Oveaghuezibar Nguibar mɨtarmemɨn aven itim, \q2 nɨ ti ghua an tiar akamɨn ganiz o? \q3 Ti puvatɨ. \q1 \v 18 Nguazir kam bar ekefe, ezɨ nɨ ti an mɨtaghniaba bar dagh fogha mati? \q2 Nɨ fogh na mɨkemegh. \b \q1 \v 19 “Jop, nɨ managh mangɨva, angazangarim otivir danganim bativam? \q2 Egh nɨ managh mangɨva, mɨtarmem otivir danganim bativam? \q1 \v 20 Nɨ angazangarim ko mɨtarmem mangamin tuavim, \q2 ko aning uamategh izamin tuavim, nɨ ti aningɨn akagham? \q1 \v 21 Jop, kɨ angazangarim ko mɨtarmemɨn ingaramin dughiam, nɨn amebam ti nɨ bategha gɨfa. \q2 Kamaghɨn nɨ aningɨn danganim gɨfo. \b \q1 \v 22 “Jop, nɨ ti ghua ais ko aisɨn amozim itir danganimɨn ganiz o? \q1 \v 23 Kɨ dar ingarizɨ, da pazɨ gumazir igharaz darazi damu, me mɨsoghamin dughiam mɨzuai. \q1 \v 24 Tuavir onɨmarim taghtagha tintinibar zuim, nɨ ti a gɨfo, \q2 a managh iti? \q2 Egha nɨ ti fo, amɨnim aruem anadi naghɨn managh ikegha iza tintinibar nguazimɨn zui? \q1 \v 25 Tinara amozir ekiam bagha tuavim atɨzɨ, a nguazimɨn izaghiri? \q2 Tinara ararir tɨngazir kaba bagha overiamɨn mangamin tuavim atɨ? \q1 \v 26 Tina amozibagh amima, \q2 da gumazamiziba puvatɨzir danganiba ko nguazir mɨdiaribagh izi? \q1 \v 27 Nguazir kam faragha pura iti, ezɨ temeba ko graziba an puvatɨ. \q2 Ezɨ datɨrɨghɨn amozim a gamizɨ, \q3 grazir bar avɨrim nguazir kamɨn otifi. \b \q1 \v 28 “Jop, dɨmagarimɨn ghuariam ko amozim ti afeziatam iti, o puvatɨ? \q1 \v 29 Ezɨ tina ais ko aisɨn amozimɨn amebar aning batezim? \q1 \v 30 Ais irir dughiamɨn dɨpaba gavgavigha dagɨabar mɨn iti. \q2 Egha ais bar ongarim avara. \b \q1 \v 31 \x - \xo 38:31 \xo*\xt Jop 9:9; Amos 5:8\xt*\x*“Jop, nɨ gavgavim ikɨ mɨkovezir taba akuvaghtɨ, da overiamɨn itir danganir vamɨran ikiam? \q2 Egh nɨ mɨkovezir bar avɨrir kam ikezir benim fɨrigh me ateghtɨ, me tintinibar mangam? \q3 Ti puvatɨgham. \q1 \v 32 Mɨkovezir bɨzir kaba, nɨ ti tuavim dar akakagh, \q2 egh azeniba vaghvagh dughiar manamra da otivasa, nɨ dav gei? \q1 \v 33 Nɨ ti overiamɨn bizir a damuasa mɨkemezibagh fogham o? \q2 Egh nɨ ti nguazimɨn itir bizibar amightɨ, da uaghan arazir kabar gɨn mangam? \q3 Ti puvatɨgham. \b \q1 \v 34 “Nɨ ti ghuariabar dɨmtɨ, da nɨ baregh amozir ekiam amadaghtɨ, \q2 a nɨ girɨ aperiamɨn mɨn otogh nɨ avaragham o? \q1 \v 35 Egh nɨ managh mangɨsɨ onɨmarim amangtɨ, \q2 a ti kamaghɨn nɨ mɨkɨmam, \q3 ‘Kɨ nɨn ingangarim damuasa pura iti.’ \q1 \v 36 Aperiam otivamin dughiam, \q2 tina fofozir aghuim kuarazibagh anɨdi? \q1 Tina fofozim tuaribagh anɨdima, \q2 amɨnim tiasava amir dughiamɨn, da ati?\f + \fr 38:36 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kam mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 37 Tina ghuariaba bar da mengamin fofozim iti? \q2 Ghuariaba mati nguazir mɨneba overiamɨn iti, \q2 ezɨ tina da fusfughtɨ amozim izighiram? \q1 \v 38 Eghtɨ nguazimɨn mɨnemeniam ua porogh gavgavigham.” \s Tina fofozim kuaraziba ko asɨzibagh anɨngi? \p \v 39-40 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei: \b \q1 “Jop, laionba uan mogomer danganiba ko toribar ikia mɨzuai itima, \q2 nɨ ti asɨzibagh ami da roghɨra izima, laionba dav sogha da apa, \q2 uan mɨtiriaba agefi? \q1 \v 41 Ezɨ kuarazir kotkotba, dagheba puvatɨgha puram arua dagheba burir dughiaba, ko men nguziba daghem bagha nan deir dughiaba, \q2 tinara dagheba me ganɨdi? \q3 Kɨrara.” \b \c 39 \q1 \v 1 “Nɨ ti fo, azenibar dughiar manamra, mɨghsɨamɨn itir memen amebaba oti? \q2 Nɨ ti garima, asɨzir dian amebaba uan nguziba bati? \q1 \v 2-3 Nɨ ti foghama, iakɨnir manabara, memen nguziba ko dian nguziba amebabar navibar aven iti? \q2 Egha nɨ ti fo, dughiar manamra memen amebaba uan teviba apɨra nguziba bati? \q1 \v 4 Meme ko dian nguzir kaba uan amebaba ko, tuziba ko ruaribar ikia ekevegha gavgafi. \q2 Me ekevegha gɨvagha, uan amebaba ategha bar ghue. \q3 Egha ua izir puvatɨ. \b \q1 \v 5 “Tina donkin atiabar beniba fɨrizɨ, \q2 da uan ifongiabar gɨn ghua pura tintinibar zui? \q1 \v 6 Kɨ danganir gumazamiziba ikia ingarir puvatɨzir isa me ganɨngi, \q2 kar danganir grazir aghuiba aghuir puvatɨzim, kar amangsɨzir avɨrim itir nguazir kuram. \q1 \v 7 Donkin atiaba fo, me nguibar ekiabar ikɨtɨ gumazamiziba benibar me ikɨva, ingangarim damusɨ pamten me dagarvagham. \q2 Kamaghɨn me akɨrim ragha nguibar ekiamɨn nɨgɨnim ko dagarvazibagh asara. \q1 \v 8 Egha me pura mɨghsɨabagh arua, \q2 egha damasa terafariba ko graziba buri. \b \q1 \v 9 “Jop, bulmakaun atiaba ti nɨ bagh ingangarim damuam o? \q2 Egh dɨmagarimɨn da ti izɨ nɨn bulmakaubar dɨpenim dakuam o? \q1 \v 10 Nɨ ti benim bulmakaun atiam dafagh a damutɨ, a bizir osɨmtɨzibagh ekuam o? \q2 O nɨ a damutɨ, a ter otevim kurvagh nguazim abɨgh nɨn azenimɨn ingaram? \q1 \v 11 Nɨ fo, bulmakaun atiam gavgavir ekiam iti, \q2 ezɨ nɨ ghaze, a nɨn akuragh nɨn ingangarir ekiabar amuam? \q1 \v 12 Nɨ ghaze, a mangɨ nɨn azenimɨn witɨn aniziba inigh izɨ, \q2 nɨn danganir witɨn mɨsevibav sogha da amɨsevimɨn izam o? \b \q1 \v 13 “Poneba\f + \fr 39:13 \fr*\ft Poner Israelɨn itiba, en ponebar mɨn garir puvatɨ.\ft*\f* bar akongezir dughiaba, me uan avɨziba onava dav sosi. \q2 Egha me kuarazir benibar mɨn avɨzir ekiaba ko arɨzir aghuiba itir puvatɨ. \q3 Nɨ ti men gara me gɨfo? \q1 \v 14 Poneba uan aroriaba pura nguazimɨn dar atɨgh, egh da ategh mangɨgham, \q2 ezɨ nguazim fefem dagh anɨdi. \q1 \v 15 Egha da tong kamaghɨn nɨghnɨzir puvatɨ, \q2 gumazitam, o asɨzitam da dɨkaragham. \q1 \v 16 Poneba deravɨra uan aroriabagh amir puvatɨ, \q2 da mati poner igharazim otezir aroriabar mɨn dagh ami. \q1 Da kamaghɨn nɨghnɨzir puvatɨ, dar aroriaba ikuvightɨ, \q2 dar ingangarir ekiar aroriaba batim pura mangɨgham. \q1 \v 17 Kɨ nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim dagh anɨngizir puvatɨ, \q2 kamaghɨn amizɨ, da arazir kabagh ami. \q1 \v 18 Ezɨ da dɨkavigha ivemarir dughiabar, da bar puvɨra ivemara, uan avɨziba pamten dav sogh, \q2 egh hos ko, gumazir a gaperazim gafiragham.” \b \q1 \v 19 “Jop, nɨ ti gavgavim hoziabagh anɨdi? Egha nɨ ti arɨzir ruariba, dar tuebagh arɨsi?\f + \fr 39:19 \fr*\ft Akar vezɨn 19ɨn ikegha ghua 25ɨn tuziba, da hoziar mɨdorozir gumaziba apiaghira mɨdorozim bagha zuibav gei.\ft*\f* \q1 \v 20 Nɨrara ti hoziabagh amima, da odezibar mɨn bar pɨn uari akuri? \q2 Hoziaba bar puv avɨghagha pamten arai, ezɨ men arareba atiatim gumazamizibagh anɨdi. \q1 \v 21 Men gavgavir ekiam me gamima, me bar akongegha \q2 pɨn uari akura, egha sueroghofariba nguazim mɨsosi. \q2 Egha mɨdorozim bagha pamten ivemara zui. \q1 \v 22 Hoziaba atiatir puvatɨgha, nɨghnɨzir avɨribagh amir puvatɨ. Mɨdorozir ekiam a pura bizim, \q2 da akɨrim a gasaraghan kogh, arɨ mangɨ modoghan kogham. \q1 \v 23 Da mɨdorozir gumaziba atera ivemarima, men barir mɨtariba tɨngazi, \q2 ezɨ afuzir ruarir gumaziba suighiziba aruem dagh amima, da taghtasi. \q1 \v 24 Me sɨgham givir dughiam, hoziaba pura nɨmɨra itir puvatɨ, \q2 dar naviba dɨkavima, da mɨsoghasavɨra amua \q3 egha ivemara zui. \q1 \v 25 Me sɨgham givir dughiam, hoziaba arai. \q2 Da tɨghar mɨdorozimɨn boroghɨn mangam, da saghon ikiavɨra ikia mɨdorozimɨn mughuriam barasi. \q1 Egha hoziaba mɨdorozir gumazibar dapaniba barazima, me pamten mɨdorozir gumazibar dei, \q2 ezɨ mɨdorozir gumaziba mɨsoghasa pamten dɨa mɨgei. \b \q1 \v 26 “Kuarazir isaba, nɨ ti fofozim ko nɨghnɨzim dagh anɨngizɨ, da overiamɨn mɨghagha arua, \q2 egha dɨkava uan avɨziba onava mɨgha sautɨn amadaghan zui? \q1 \v 27 Kuarazir bagaba ti nɨ mɨzuai, nɨ dav kemeghtɨ, \q2 da mɨghsɨabar mavanang pɨn uan mɨkonibar ingaram? \q1 \v 28 Da mɨghsɨabar ghua dagɨar ekiaba itir danganir kurabar, uan mɨkonibar ingari. \q2 Danganir kurar kaba, kar dar danganir mogomer gavgaviba. \q1 \v 29 Da uan danganir kabar ikia deravɨra saghon mar asɨzibar gari. \q1 \v 30 \x - \xo 39:30 \xo*\xt Matyu 24:28; Luk 17:37\xt*\x*Ezɨ bagabar nguziba, asɨzir kabar ghuzibar amasa bar ifonge. \q2 Mɨdorozimɨn dughiamɨn gumazir kuaba tintinimɨn nguazim girav itima, \q2 bagaba iza danganir kamɨn uari akufi.” \c 40 \ms Jop God mɨgei \mr (Sapta 40:1-5) \s Godɨn azangsɨziba, Jop da ikarvaghan ibura \p \v 1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Jopɨn azai: \b \q1 \v 2 “Jop, kɨ Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nɨn mɨgɨrɨgɨaba na ko mɨsosi? \q2 Egha nɨ akam na gasa ghaze, kɨ arazir kuram gami. \q2 Ezɨ datɨrɨghɨn nɨ nan azangsɨziba ikarvaghasa kɨ nɨ mɨzuai.” \b \p \v 3 Jop kamaghɨn Ikiavɨra Itir God ikara: \b \q1 \v 4 “Kɨ pura bizir kɨnim. \q2 Kɨ manmaghɨn nɨn akaba ikarvagham? \q3 Kɨ akam dukuagh nɨmɨra ikiam. \q1 \v 5 Kɨ mɨgɨrɨgɨar bar avɨrim gami, \q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ ua mɨkɨman kogham.” \ms God, Jopɨn mɨgɨavɨra iti \mr (Sapta 40:6--41:34) \s Jop guizɨn gumazimɨn mɨn tuivasa, God a mɨgei \p \v 6 Ezɨ Ikiavɨra Itir God amɨnir ekiam ko amozimɨn aven ikia, kamaghɨn Jopɨn akam ikaragha ghaze: \b \q1 \v 7 “Jop, nɨ guizɨn gumazimɨn mɨn tugh, \q2 eghtɨ kɨ bizibar nɨn azangsɨghtɨ, nɨ nan akaba ikarvagh. \q1 \v 8 \x - \xo 40:8 \xo*\xt Jop 27:2-6; 30:18-24; 31:6\xt*\x*Nɨ mɨgɨa ghaze, nɨn araziba derazɨ nɨ gavgafi. \q2 Egha nɨ tizimsua akam na gasa ghaze, \q2 kɨ arazir aghuim gamir puvatɨ? \q1 \v 9 Nɨn gavgavim ko nan gavgavim ti magh ghu? \q2 Kɨ pamtem mɨgɨa araribar mɨn dagarvasi. \q2 Ezɨ nɨ ti uaghan nan mɨn damuam? \b \q1 \v 10 “Nɨ kamaghɨn otivsɨ, nan danganim inigh, egh nan atrivimɨn kurkazir aghuiba inigh dar aghuigh, \q2 egh ziar ekiam inigh gumazamizibagh ativagh, \q3 bar men pɨn ikɨ. \q1 \v 11 Egh nɨ gantɨ gumazamiziba uan ziaba fɨtɨ, \q2 nɨ puv men anɨngaghɨ bar me abɨnigh. \q1 \v 12 Nɨ gumazamizir akaba batozibar gan me dɨkabɨn. \q2 Egh gumazamizir arazir kurabagh amiba, \q2 me itir danganibara, zuamɨra bar me dɨkɨ me mɨrmɨrigh. \q1 \v 13 Egh Oveaghuezibar Nguibamɨn, kalabuziar danganimɨn me arɨkigh. \q2 Egh me isɨ nguazir torim datɨghtɨ, \q2 gumazamizir igharaziba ua men ganan kogham. \q1 \v 14 Nɨ bizir kabar amightɨ, kɨ nɨn ziam fɨ suam, \q2 nɨ uan gavgavimɨn gumazir arazir kurabagh amiba, abɨragha bar me agɨfa.” \s God uabɨra, asɨzir bar gavgavim hipopotamus gativagham \p \v 15 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Jop, nɨ mangɨ asɨzir bar gavgavim hipopotamusɨn gan, da bar ekefe. \q2 Kɨ uabɨ dar ingarizɨ moghɨn uaghan nɨn ingari. \q2 Hipopotamusba bulmakaubar mɨn graziba ko ter afariba api. \q1 \v 16 Dar namnaba bar ekevegha bar gavgafi. \q2 Dar naviba ko akɨriba uaghan bar gavgafi. \q1 \v 17 Dar ipeba tuivigha gavgafi, mati sidan temeba, \q2 ezɨ dar soroghafariba gavgavir ekiam iti. \q1 \v 18 Dar aghariba bar gavgafi, egha mati brasɨn gavgavimɨn ingarizir ainba. \q2 Dar soroghafariba bar gavgafi, mati ainɨn oteviba. \q1 \v 19 Kɨ God, kɨ ingarizir asɨzibar tongɨn, hipopotamusba bar me gafira. \q2 Kɨ dar ingari, egh kɨrara dar gavgaviba abɨnam.\f + \fr 40:19 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 20 “Hipopotamusba apir graziba, da mɨghsɨabar iti. \q2 Danganir kaba, asɨzir atiaba uarigh ikararagha arui. \q1 \v 21 Hipopotamusba temer dɨkoniba itibar apebabar irav iti, \q2 egha danganir dakarabar, ighurunir povibar modi. \q1 \v 22 Egha da temer dɨpar mɨriabar itibar aguabar apengan mogava avughsi. \q1 \v 23 Aperiam otogh pamten ivemartɨ, da atiatingan kogham. \q2 Aperiam Jordanɨn Fanemɨn otogh, bar izɨvagh dar akatoribar aven mangɨtɨ, da pura uarir asugh nɨmɨra ikiam. \q1 \v 24 Tinara dar suiragh da ikegham? \q2 Tinara azuazimɨn ingarigh, benibar dar atinibar afeghtɨ, da kalabuziamɨn ikiam? \q3 Ti puvatɨgham.” \c 41 \s Ongarimɨn itir goar bar ekiam, an asɨzibar atrivimɨn iti \p \v 1 \x - \xo 41:1 \xo*\xt Onger Akaba 74:14; 104:26; Aisaia 27:1\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze: \b \q1 “Jop, nɨ ti akezim akunigh ongarimɨn itir goar ekiar kamɨn guragham? \q2 Nɨ ti an mɨzem benir gavgavimɨn a ikegham? \q1 \v 2 Nɨ ti an atinim benir gavgavim a dafagh a gekuigh mangɨgham? \q2 Egh nɨ ti uaghan akezim isɨ an aghozim dafagham? \q1 \v 3 Nɨ manmaghɨn nɨghnɨsi? \q2 Nɨ ti an suiragh a ikeghtɨ, a uabɨn apangkuvighsɨ nɨn azangsɨghtɨ, nɨ aneteghtɨ a mangam o? \q3 Egh a nɨ apezeper akar isɨngtɨziba nɨmɨra nɨ mɨkɨmam o? \q1 \v 4 A ti nɨ ko akar gavgavim akɨrigh, \q2 zurara nɨ bagh ingaram o? \q1 \v 5 Nɨ ti a ko ikararangam, \q2 mati nɨ kuarazim ko ikararangasa benimɨn a ike? \q1 O, nɨ ti benimɨn a ikeghtɨ, \q2 nɨn ingangarir amiziba a kurvagh mangam? \q1 \v 6 Dagɨaba bagha ingarir gumazamiziba ti, an ivezim bagh akabar uari adogham? \q2 Egh me ti an asɨziba aghoregh, \q3 da inigh mangɨ danganir biziba amadi naghɨn da amangam? \q1 \v 7 Nɨ ti afuzir avɨribar a giniftɨ, \q2 da an mɨkarzim ko dapanim gizɨvagham? \q1 \v 8 Aria, nɨ uan agharimning a gisɨn datɨgh, \q2 egh an gavgavimɨn ganigh, ua kamaghɨn damuan kogham. \q1 A puvɨra nɨ mɨsueghtɨ, \q2 nɨ an mɨdorozir kam gɨn amadaghan kogham. \b \q1 \v 9 “Nɨ ongarimɨn itir goar ekiar kamɨn ganigh, egh nɨ bar atiatigh nɨrɨzim nɨn agharapaniba asivkɨntɨ, \q2 nɨn gavgaviba bar gɨvagham. \q3 Kamaghɨn amizɨ, nɨ ongarimɨn itir goar ekiar kamɨn suighsɨ nɨghnɨghan markɨ. \q1 \v 10 Tinara an navim giniv, a ko mɨsogh anebɨragham? \q2 Gumazir kamaghɨn amitam itir puvatɨ. \q1 Ezɨ kamaghɨn tina na ko mɨsogh na abɨragham? \q2 Ti puvatɨgham. \q1 \v 11 \x - \xo 41:11 \xo*\xt Godɨn Araziba 10:14; Onger Akaba 50:12\xt*\x*Nguazir kamɨn biziba da bar nana, \q2 kamaghɨn amizɨ, tina faragh biziba na danightɨ, \q2 kɨ an biziba ikarvagham? \q3 Bar puvatɨgham.\f + \fr 41:11 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 12 “Kɨ datɨrɨghɨn ongarimɨn goar ekiar kamɨn suebagh eghanam, da manmaghɨn gari, \q2 an namnam gavgavir aghuarim iti. \q3 Ezɨ kɨ bizir kam bangɨn mɨkɨmɨva, uan akam dukuaghan kogham. \q1 \v 13 Tinara an inimɨn itir naziar gavgaviba adegham? \q2 Tinan afuzim an inim ko naziar gavgavim vɨraram aning abɨzagh vongɨn otogham?\f + \fr 41:13 \fr*\ft Hibrun akam, vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 14 An atarir ekiar avɨriba itima gumazamiziba bar dar atiatingi. \q2 Kamaghɨn amizɨ, tina an akam akarigham? \q1 \v 15 An akɨragharimɨn itir naziar gavgaviba, \q2 da bar uarir kumigha gavgavim an inim ganɨdi. \q1 \v 16 An naziaba bar deravɨra uarigh kumigha gavgavizɨ, \q2 amɨnim dar tongɨn mangɨghan kogham. \q1 \v 17 Da bar uari savsuiragha gavgavizɨ, \q2 bizitam da kuighan kogham. \b \q1 \v 18 “An asir dughiamɨn, avim an fetoribar otiva azenan iza tintinibar zui. \q2 Ezɨ an damazimning isia mati aruer ebariba mɨzarazimɨn siragha anaga aghefe. \q1 \v 19 Avir mɨzariaba an akatorimɨn otivaghira, \q2 bɨaghira tintinibar zui. \q1 \v 20 Ezɨ mɨturir an fetorimɨn otivim, \q2 mati mɨnem avim gisɨn ikia siaghkua mɨturim otifi. \q1 \v 21 A uan akatorim akarir dughiamɨn, an amɨnim avim gamima, an otifi. \q2 Ezɨ avim an akatorimɨn ikiava otivaghiri. \b \q1 \v 22 “An fɨragharim bar gavgafi, \q2 ezɨ gumazamiziba an gara puvɨram atiati. \q1 \v 23 An inivafɨzimɨn itir tuziba bar uarigh asavkonegha, \q2 bar gavgavigha ighuam zuir puvatɨ. Bar puvatɨ. \q1 \v 24 An navir averiam bizitamɨn atiatir puvatɨ. \q2 An navir averiam bar gavgafi, \q2 mati dagɨar ekiar raiziar mɨseviba mɨrmɨrim. \b \q1 \v 25 “A dɨkavigh tughamin dughiam, \q2 atrivir gavgaviba uaghan puvɨram atiati. \q1 Me oraghtɨ a dɨpam mɨsogh tɨngaghɨtɨ, \q2 men agharapaniba pura men amɨraghtɨ, \q3 me bizitam damuan iburagham. \q1 \v 26 Gumaziba mɨdorozir sababar an okasava ami, o me afuzir ekiaba ko dozibar a ginivasava ami, da pura biziba. \q2 Bizir kaba a gasɨghasighan kogham. \q1 \v 27 A dar gari, da pura biziba. \q2 An ainɨn gari, a mati dadar mɨdiarim, \q2 egha brasɨn gavgavimɨn gari, a mati ter kurum. \q1 \v 28 Gumaziba baribar a gasɨtɨ, \q2 an arɨmangɨghan kogham. \q1 Me katapelɨn dagɨabar a gasɨtɨ, \q2 a da baraghtɨ, mati ter afariba an namnam giri. \q1 \v 29 An aghorir ekiar mɨsozibar gari, \q2 da mati grazir mɨdiariba. \q1 An afuzir magameba baragha da dɨpova ghaze, \q2 da pura bizir kɨniba. \b \q1 \v 30 “Goar ekiamɨn navimɨn itir naziaba bar ghumigha, \q2 mati nguazir mɨnem mɨsaraghɨrezɨ, an arariba ghumi. \q1 Egh a nguazir apengtɨzim darutɨ, \q2 an naziar kaba nguazim abɨgham. \q1 \v 31 An ongarimɨn aven aruir dughiam, ongarim isiaghtui, \q2 mati dɨpam mɨnemɨn aven isiaghtui. \q1 \v 32 An ongarim garuir dughiam, \q2 an tuavir a zuim, pupuvir bar ghurghuriba an ikia taghtasi. \q1 \v 33 Goar ekiam bizitamɨn atiatir puvatɨ. \q2 Asɨzir tam an mɨn itir pu. \q3 Bar puvatɨ. \q1 \v 34 A gari, asɨzir ekiar maba uaghan ziar ekiaba iti, \q2 ezɨ a ghaze, Da pura biziba. \q1 Asɨzir ekiaba pura uan ziaba fe, \q2 ezɨ a bar dar atrivimɨn iti.” \c 42 \ms Jop Ikiavɨra Itir Godɨn akaba ikarvasi \mr (Sapta 42:1-6) \s Jop aghumsigha navim gɨra \p \v 1 Ezɨ Jop kamaghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn mɨgɨrɨgɨaba ikarvagha ghaze: \b \q1 \v 2 “Kɨ datɨrɨghɨn fo, nɨrara biziba bar dar amuamin gavgavim iti. \q2 Egha nɨ uan ifongiamɨn gɨn ghuava amir ingangariba, \q2 tav dar anogoreghan kogham. \q1 \v 3 \x - \xo 42:3 \xo*\xt Jop 38:2; Onger Akaba 131:1; 139:6\xt*\x*Nɨ kamaghɨn nan azara, \q2 ‘Tina nɨghnɨzir aghuim ko fofozim puvatɨgha tintinibar mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami, egha kɨ damuasa amir biziba posi?’ \q1 Kɨ fo, kɨ bizibar mɨngariba deravɨra dagh fozir puvatɨgha, \q2 egha mɨgɨrɨgɨar onganir avɨribagh ami. \q1 Bizir igharagha garir aghuarir kɨ mɨkemeziba, \q2 da nan fofozim ko nɨghnɨzim gafira. \b \q1 \v 4 \x - \xo 42:4 \xo*\xt Jop 38:3; 40:7\xt*\x*“Ezɨ nɨ kamaghɨn na mɨkeme, \q2 ‘Jop, nɨ deravɨra kuarim atɨgh nan mɨgɨrɨgɨaba baragh. \q1 Eghtɨ kɨ bizir maba bagh nɨn azangsɨghtɨ, \q2 nɨ nan azangsɨziba ikarvagham.’ \q1 \v 5 Ikiavɨra Itir God, kɨ fomɨra pura gumazamizibar akaba baragha, egha nɨ gɨfo. \q2 Egha datɨrɨghɨn kɨ uabɨ uan damazimɨn nɨn gari. \q1 \v 6 Kamaghɨn amizɨ, kɨ uan mɨgɨrɨgɨaba ko uabɨra uabɨn aghumsɨki. \q2 Egha datɨrɨghɨn nguazir mɨnemeniam ko averenim gaperaghav iti, \q2 nan arazir kam kamaghɨn nɨn akagham, \q3 kɨ navim giragha gɨfa.” \ms Ikiavɨra Itir God, Jopɨn namakabav gei \mr (Sapta 42:7-9) \s Ikiavɨra Itir God Jopɨn namakabar atari \p \v 7 Ikiavɨra Itir God Jop mɨkemegha gɨvagha, kamaghɨn Teman nguibar ekiamɨn gumazim Elifas mɨgei, “Nan ingangarir gumazim Jop, a guizɨn akamɨn nan arazibar gun mɨgei. Ezɨ ia an mɨn guizɨn nan arazibar gun mɨgeir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, kɨ nɨ ko nɨn namakamningɨn atari. \v 8 Bizir kam bagh ia mangɨ 7plan bulmakaun apuriba ko sipsipɨn apurir 7pla inigh, nan ingangarir gumazim Jop bagh mangɨ. Egh dav suegh, bar isia mɨghɨrizir ofabar amu. Eghtɨ nan ingangarir gumazim Jop, ia bagh na ko mɨkɨm nan azangsɨghtɨ, kɨ a baregh ian apangkuvigham. Nan ingangarir gumazim Jop, ia an mɨn guizɨn nan arazibar gun mɨgeir puvatɨ. Kamaghɨn, kɨ a baregh, ian akar ifavariba bagh ia gasɨghasighan kogham.” \p \v 9 Ezɨ Teman nguibar ekiamɨn gumazim Elifas ko, Suhan kantrin gumazim Bildat ko, Naman kantrin gumazim Sofar, me ghua Ikiavɨra Itir God me mɨkemezɨ moghɨn ami. Ezɨ a Jopɨn azangsɨzim baregha men apangkufi. \ms God bar deraghavɨra Jop gami \mr (Sapta 42:10-17) \s Ikiavɨra Itir God dabirabir aghuarim ua Job ganɨngi \p \v 10 \x - \xo 42:10 \xo*\xt Jop 1:1-3; Onger Akaba 14:7; 85:1-3; 126:1-6\xt*\x*Jop uan namakaba bagha God ko mɨkemezir dughiamɨn gɨrara, Ikiavɨra Itir God dabirabir aghuarim uam a ganɨngi. Egha a fomɨra itir bizibar dɨbobonim gisɨn dagh ivɨragha, ua bizir avɨriba isa Jop ganɨngi. \v 11 Ezɨ Jopɨn aveghbuaba ko, an buaramiziba ko an namakar fomɨra itiba, iza an dɨpenimɨn a koma api. Egha osɨmtɨzir Ikiavɨra Itir God a ganɨngizibagh nɨghnɨgha, an apangkuva gavgavim a ganɨdi. Egha me vaghvagha silvan dagɨar maba ko gol ringɨn mam a ganɨngi. \p \v 12 Dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir God mong bar deraghavɨra Jop gami. Ezɨ an ikɨrɨmɨrir abuananamɨn azeniba, da an osɨmtɨzimɨn faragha zuir azenibagh afiragha bar dera. Ezɨ Jop 14,000plan sipsipba ko, 6,000plan kamelba ko, 2,000plan bulmakauba ko, 1,000plan donkin amebaba ini. \v 13 Egha Jop uam otarir 7pla ko guivir 3pla ini. \v 14 Guivir faragha zuim, a ziam Jemima a gatɨ, Jemiman gɨrara irim Kesia, ezɨ abuananamɨn ziam, Kerenhapuk. \v 15 Jopɨn guivir kaba men ganganiba bar dera, ezɨ nguazir kamɨn aven, amizitam kamaghɨn garir puvatɨ. Ezɨ Jop uan otariba bagha nguazim ko biziba abɨzir dughiam, a uan guiviba bagha uaghan nguazim ko biziba abɨki. \p \v 16 Egha osɨmtɨzir kamɨn gɨn, Jop uam 140plan azenibar ikegha, uan boriba ko igiaba ko ovavir boriba ko men boribar gani. \v 17 Egha a bar deravɨra ikia ghua bar ghurighava areme.