\id ISA Isaiah - drafted by John Igos and Siria Ransford (Siria did the Lectionary verses; John did the rest; the Lectionary verses went all the way through the translation process, with the final consultant check by Norm Weatherhead in July 2014); the entire book was edited by John Igos in April-May 2015; exeg checked by Marsha Miles, Martin Ases, and John Igos in July-August 2015; comprehension checked by Francis Dagonov, Steven Dazim and a team; Cons ck of Isaiah 1-32 by Gregory Ohrenburg and Martha Wade, with John Igos, Martin Ases, Jessy, and David Agaska, April 2016; Cons ck of Isaiah 33-66 Martha Wade in April 2017.
\ide UTF-8
\h Aisaia
\toc3 AIS
\toc2 Aisaia
\toc1 Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Aisaian Akɨnafarim
\mt Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim // Aisaian Akɨnafarim
\mt2 O
\mt1 Aisaia
\imt Akar faragha zuim
\ip Aisaia Godɨn akam inigha izir gumazim, a Jerusalemɨn itir dughiamɨn Asiriaba iza, notɨn amadaghan itir kantri Israel gasɨghasɨghasa izi. Egha me uaghan kɨran oveghangɨn iza sautɨn amadaghan iti Judan kantri gasɨghasighai.
\ip Aisaian akɨnafarir kam, e 3plan akuabar an abɨki.
\ip 1. Sapta 1--39. Dughiar kamɨn, Asirian mɨdorozir gumaziba, Judabagh asɨghasɨghasa bar roghɨra izezɨma, Aisaia akɨnafarir kam osiri. Aisaia faragha mong uabɨ geghani (Sapta 1--12).
\ip Dughiar kamɨn Judabar gumazamizir bar avɨriba, bar puv atiatia itima, Aisaian akam osɨmtɨzir me batozir kamɨn mɨngarimɨn gun me mɨgei. A kamaghɨn mɨgei, bizir kam Asirian ifongiamɨn otozir pu. Puvatɨ, Judaba akɨrim ragha God gasara, kamaghɨn me uari osɨmtɨzim iti. Kamaghɨn amizɨ, God me gasɨghasɨghasa.
\ip Aisaia kamaghɨn mɨgei, Judaba uan gumazir ekiaba ko, me Ikiavɨra Itir Godɨn apengan ikɨva, arazir aghuibara gɨntɨgh. Egh me kamaghɨn damu, me deravɨra ikiam. Me arazir kurar kabar gɨntɨghvɨra ikɨtɨ, God me gasɨghasɨgham.
\ip Egha Aisaia uaghan gɨn otivamin dughiar aghuimɨn akam akuri. Atrivim Devitɨn ovavir borir mam, an atrivimɨn otoghtɨ, nguibar avɨribar gumazamiziba, bar dughiar aghuim iniam.
\ip 2. Sapta 40--55. Akɨnafarimɨn akuar kamɨn, a Judaba Babilonɨn kalabusɨn ikiamin dughiamɨn gun mɨgei. Bizir kaba, da akɨnafarir akuar faragha itimɨn itir bizibar gɨn otifi. Judaba naviba osemegha itima, Godɨn akam inigha izir gumazim, dughiar aghuim otoghtɨma, me bar akueghamin dughiamɨn gun me mɨgei. God a biziba bar dar afeziam. A ghaze, Judabar apaniba me inigh mangɨtɨ, me bar uan nguibamɨn saghon ikiam, eghtɨ God me gɨnamadaghan kogham. A fomɨra me gamizir akar dɨkɨrɨzibagh nɨghnɨghavɨra iti. Egh a Persian Atrivim Sairus amɨseveghtɨma, a uan ingangarim damuva, Judaba amadaghtɨ, me uamategh uan nguibamra izam. Egha Godɨn akam inigha izir gumazim uaghan kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Israelian agharimɨn, God nguazir kamɨn gumazamiziba bar deravɨra me damuam.
\ip Akɨnafarimɨn akuar kamɨn mɨgɨrɨgɨar avɨrir maba uaghan kamaghɨn iti, Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazir mam otogh, mɨzazim inigh, egh gumazamizibar akuragham. Kraisɨn gɨn zuir gumazamizir avɨriba kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim iti, kar Iesusra.
\ip 3. Sapta 56--66. Akɨnafarimɨn akuar kam, Judaba uamategha iza Jerusalemɨn itima, Godɨn akam inigha izir gumazim, akam me ganɨdi. Akɨnafarir kamɨn mɨgɨrɨgɨar maba kamaghɨn mɨgei, God uan akar dɨkɨrɨzim gɨnɨghnɨghavɨra iti, ezɨ bizir kam, gavgavim Judabar navibagh anɨdi. Ezɨ akɨnafarir kamɨn mɨgɨrɨgɨar otevir maba kamaghɨn me mɨgei, Me Godɨn apengan ikɨva, an ziam fer arazir aghuibar gɨntɨghɨva, Godɨn ziam fɨva, an amamangarɨghɨva, egh ofaba a danɨng. Me uaghan gumazamizir biziba puvatɨzibagh nɨghnɨgh, men akurvagh.
\ip Akar aghuir mam, Aisaia 61:1-2ɨn iti, Iesus uan ingangarim foregh a damuamin dughiamɨn, an a dɨborima, gumazamiziba a barakis. (Nɨ Luk 4:16-21ɨn gan.)
\ip Aisaian akɨnafarir kamɨn mɨgɨrɨgɨar avɨrir maba Godɨn gumazamizibar akurvazima, me navir amɨrizim isi. Mɨgɨrɨgɨar kaba Godɨn gavgavimɨn gun mɨgei. Gumazamiziba, osɨmtɨzir guar avɨribar isa dar mɨzaziba barasi. God guizbangɨra men afeziam, egh a men akurvagham. E Kraisɨn gɨn zuir gumazamiziba kamaghɨn fo, Iesusɨn ikɨrɨmɨrim ko an ovevemɨn, Godɨn akam inigha izir gumazim mɨkemezir akabar daghem oto.
\c 1
\ms Aisaia Godɨn akam Juda ko Jerusalemɨn itir  // gumazamiziba mɨkɨri
\mr (Sapta 1--12)
\p
\v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt 2 Atriviba 15:1-7; 15:32-38; 16:1-20; 18:1--20:21; 2 Eghaghaniba 26:1-23; 27:1-9; 28:1-27; 29:1--32:33\xt*\x*Akɨnafarir kam, Emosɨn otarim Aisaia, an akaba an iti. Ezɨ a irebamɨn mɨn garir bizibar garima, Ikiavɨra Itir God uan akam isa a ganɨngi, eghtɨ a Judan nguazimɨn gumazamiziba ko Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba\f + \fr 1:1 \fr*\ft Judan nguazim, a sautɨn amadaghan itir kantrin iti. Ezɨ Jerusalemɨn nguibar ekiam, a Judan nguazimɨn aven iti, ezɨ Godɨn Dɨpenim ko Judan atriviba, an aven iti.\ft*\f* akam me mɨkɨnam. Ezɨ Usia, ko Jotam, Ahas, ko Hesekia, me Judan kantrin atrivibar itir dughiabar Aisaia akar kam akuni.
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar atari
\q1
\v 2 \x - \xo 1:2 \xo*\xt Jeremaia 2:12; 22:29; Maika 1:2; 6:1-2\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
\q1 “O overiam, nɨ kuarim atɨgh, eghtɨ nguazim, nɨ uaghan oragh.
\q2 Borir kɨ garima ekeveziba,
\q3 me datɨrɨghɨn nan akaba batosi.
\q1
\v 3 \x - \xo 1:3 \xo*\xt Jeremaia 9:3; 9:6\xt*\x*Bulmakauba uan ghuavibagh fo.
\q2 Ezɨ donkiba men ghuaviba dagheba me ganɨdi me apir danganibagh fo.
\q1 Ezɨ nan gumazamiziba, Israelia, me kamaghɨn na gɨfozir puvatɨ, kɨ me geghufi.
\q2 Ezɨ bulmakauba ko donkiba, dar fofozim bar men fofozim gafira.”
\b
\q1
\v 4 Iavzika! Ia gumazamizir bar kuraba, ian araziba uaghan ikufi.
\q2 Ia zurara arazir kurabagh amuavɨra itima, ian arazir kuram ia gekua ghuaghiri.
\q1 Ia Israelia, ia uan Ikiavɨra Itir God ategha gɨfa.
\q2 Guizbangɨra, ia akɨrim ragha Israelian Godɨn Bar Zuezim gasara.
\b
\q1
\v 5 Egha manmaghsua ia Godɨn akam batoghavɨra iti?
\q2 Ia ti zurara mɨzaziba inian aghua, a?
\q1 Israelia, ia mati gumazir me bar puv mɨsoghezim,
\q2 ezɨ an mɨkarzim ikufi, egha gavgaviba puvatɨ.
\q2 Ezɨ duaba bar an dapanim gizɨfa.
\q1
\v 6 Duaba an dapanim bar anegɨrigha uaghira an suemningɨn tu,
\q2 ezɨ an mɨkarzitam pura itir puvatɨ.
\q1 Duar igharagha garir avɨriba an mɨkarzimɨn iti,
\q2 ezɨ an mɨkarzim pura fɨfɨki.
\q1 Me an duaba ruezir puvatɨgha da nomkezir puvatɨ.
\q2 Egha me tong marasin tam dagh aghuizir puvatɨ.
\b
\q1
\v 7 Ian apaniba ian kantri gasɨghasigha gɨvagha, ian nguibabagh apongezɨ da isi.
\q2 Egha ia garavɨra itima, me ian azenibar ian dagheba isi.
\q1 Nguibar igharazimɨn gumaziba iza
\q2 ian kantrin biziba bar dagh asɨghasɨghizɨ,
\q3 nguazir kɨnim oto.
\q1
\v 8 Saionɨn nguibam, me gumagh ataki.
\q2 A uabɨra iti, egha gavgaviba puvatɨ.
\q1 A mati, averpenim gumaziba wainɨn azenibar tongɨn an ingari.
\q2 A mati, averpenir muziarir kurar mam, me melonɨn azenir ekiamɨn tongɨn an ingarizɨ a uabɨra mɨtɨghav iti.
\q2 A mati, nguibam an apaniba, anerugha gɨfa.
\q1
\v 9 \x - \xo 1:9 \xo*\xt Jenesis 19:24; Rom 9:29\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, en tarazi ataghizir puvatɨzɨ,
\q2 e itir puvatɨghai.
\q1 Ezɨ bar guizbangɨra, e bar gevegha gɨvaghai,
\q2 mati bar fomɨra Sodom ko Gomoran nguibamning, bar ikufi.
\b
\q1
\v 10 Ia Jerusalemɨn gumazir dapaniba ko, gumazamiziba,
\q2 ia mati fomɨra Sodom ko Gomoran ikezir gumazir kurabar mɨn iti.
\q1 Egh ia datɨrɨghɨn bar deravɨra kuariba arigh Ikiavɨra Itir Godɨn akam baragh, a en God.
\q2 A, ian sure damuamin akam, ia deravɨram a baragh.
\q1
\v 11 \x - \xo 1:11 \xo*\xt Aisaia 66:3; Jeremaia 7:21; Maika 6:7\xt*\x*\x - \xo 1:11-14 \xo*\xt Amos 5:21-22\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia ti kamaghɨn nɨghnɨsi, ia na gamir ofan guar avɨrir kaba, kɨ dagh ifonge, a?
\q2 Bar puvatɨ.
\q1 Kɨ ia sipsipba inigh izɨ da tueghtɨ, da bar isi mɨghɨrighamin ofaba,
\q2 kɨ bar dar aghua.
\q1 Egh ian asɨzir deragh aghungizir asɨzibar oviba,
\q2 kɨ uaghan dar aghua.
\q1 Kɨ uaghan bulmakaun apuriba ko, sipsipɨn nguziba ko, memen apuribar ghuziba,
\q2 kɨ bar dar aghua gɨfa.
\b
\q1
\v 12 “Ia nan ziam fasa izir dughiamɨn, ia nɨmɨra iza nan Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven izir puvatɨ.
\q2 Bar puvatɨ.
\q2 Ia pura iza aruava nɨgɨnir dafam gami.
\q1
\v 13 \x - \xo 1:13 \xo*\xt Joel 1:13; 2:15; Matyu 15:9\xt*\x*Ia na bagh ofaba inigh izɨsɨ pura ingangarir dafabar amuan markɨ.
\q2 Guizbangɨra, kɨ ian ofaba bar dar aghua.
\q1 Egha ia tuer pauran mughuriar aghuiba, dar mughuriar kurabara nan atinimɨn zui.
\q1 Kɨ iakɨnir igiabar ia nan ziam fer dughiaba ko, Sabatba ko, nan ziam fer arazir igharazir ia amibar ganan bar aghua.
\q2 Ia izɨ uari akuvagh arazir kurabar amuasa izi.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ bar arazir kabar aghua.
\q1
\v 14 Kɨ, iakɨnir igiabar ia nan ziam fer araziba ko, ia mɨzevezir isar ekiar igharaziba,
\q2 kɨ uan navir averiamɨn aven bar dagh ifongezir puvatɨ.
\q1 Bizir kaba bar osɨmtɨzim na ganɨdi,
\q2 ezɨ kɨ da ateran porporegha bar dar amɨra.
\b
\q1
\v 15 \x - \xo 1:15 \xo*\xt Aisaia 59:3; Jeremaia 14:12; 1 Timoti 2:8\xt*\x*“Egh ia uan dafariba fegh na ko mɨkɨmtɨ, kɨ ian ganan kogham.
\q2 Egh ia dughiar avɨribar na ko mɨkɨmtɨ, kɨ uan kuarimning mɨgorogham.
\q1 Guizbangɨra, gumazir ia mɨsoghezir ariaghireziba,
\q2 men ghuziba ian dafaribar pueghavɨra iti.
\q2
\v 16 Kɨ ian garima, ia amir araziba bar ikufi.
\q1 Ia mangɨ ruva, uari zuegh uan arazir kurar ian pogheziba bar da adangigh.
\q2 Egh uam arazir kurabar amuan markɨ.
\q2
\v 17 Ia arazir aghuim ko, guizɨn arazimɨn fofozim inigh.
\q1 Egh arazir aghuir kam bagh ingar bar gavgavigh ikɨ.
\q2 Egh gumazir igharaz darazi dɨkabɨriba, men arazir kuram akɨrighɨva nɨghnɨzir aghuiba me danɨng.
\q1 Egh ia borir ameboghfeziaba oveaghueziba ko, amizir paba oveaghueziba, deravɨra me damu.
\q2 Egh uaghan gumazamiziba pazɨ me damutɨ, ia men akurvagh.
\b
\q1
\v 18 \x - \xo 1:18 \xo*\xt Onger Akaba 51:7; Aisaia 43:26; Maika 6:2\xt*\x*“Ia oragh. Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ia mɨgɨa ghaze,
\q2 Ia izɨ, e uari akuvagh deraghvɨra nɨghnɨgh akam akɨrigham.
\q1 Kɨ garima, ia arazir kurar avɨriba iti,
\q2 egha ia mati nir ghurghurim, me nguazir aghevim a gasɨghasigha gɨvazɨ moghɨn iti.
\q2 Eghtɨ kɨ ia zuegh ia damutɨ, ia ua buruvir ovɨzimɨn mɨn bar ghurghurigham.
\q1 Guizbangɨra, ian arazir kuraba, mati ter ovɨzir aghevir ighiabagh amimɨn mɨn gari.
\q2 Eghtɨ kɨ ian arazir kuraba gɨn amadaghtɨ,
\q2 ia arinir ghurghurimɨn mɨn bar ghurghurigham.
\q1
\v 19 Egh ia ifueghɨva nan akabar gɨn izɨtɨ, ian dabirabim bar deragham,
\q2 eghtɨ bizir aghuiba ian azenibar otivtɨ, ia dar amam.
\q1
\v 20 Egh ia aghuagh nan akam batueghtɨ,
\q2 ian apaniba izɨ ia mɨsoghtɨ, ia arɨghiregham.
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\s Ikiavɨra Itir God Jerusalemian araziba akɨrmɨghasa
\q1
\v 21 O Jerusalemɨn nguibar ekiam, nɨ fomɨra deravɨra nan akamɨn gɨntɨsi,
\q2 egha nɨ datɨrɨghɨn tuavibar amizimɨn mɨn oto.
\q1 Fomɨra, gumazamizir arazir aghuibagh amiba ko, gumazir kotiamɨn aven guizɨn arazibar gɨntɨziba, nɨ gizɨfa,
\q2 egha datɨrɨghɨn, gumazir gumazamizibav sozi me ariaghɨriba, nɨ gizɨfa.
\q1
\v 22 Nɨ fomɨra silvan aghuimɨn mɨn gari,
\q2 egha nɨ datɨrɨghɨn mati kapa akuaghiregha gɨfa.
\q1 Nɨ fomɨra mati wain, a bar sɨngi,
\q2 egha nɨ datɨrɨghɨn, mati wain me dɨpam sara a iverezɨ a isɨngtɨziba puvatɨ.
\q1
\v 23 O Jerusalem, nɨn gumazir dapaniba, me gumazir akaba batoziba,
\q2 egha me uaghan okɨmakɨar gumazibar namakaba.
\q1 Me zurara kotiabar dughiamɨn, me gumazir arazir kurabagh amibar amamangatɨzɨ,
\q2 me uarir akurvaghasa me givizivigha, dagɨaba ko biziba me ganɨdi, ezɨ me men akurvasi.
\q1 Egha me kotiaba barazir dughiamɨn, me borir ameboghfeziaba oveaghuezibar akurvazir puvatɨ,
\q2 Egha me uaghan deragha kuariba arɨgha oragha, amizir paba oveaghuezibar osɨmtɨziba akɨrir puvatɨ.
\b
\q1
\v 24 Kɨ Ekiam, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.
\q2 Kɨ Israelian Atrivir Bar Gavgavim, egha kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q1 “O Jerusalem, nɨ datɨrɨghɨn nan akaba baragh.
\q2 Kɨ uan apaniba, ivezir kuram me ikarvagham,
\q3 eghtɨ me uam osɨmtɨzim na darɨghan kogham.
\q1
\v 25 O Jerusalem, kɨ ingangarir gavgavim foregha, nɨn arazir kuram akɨrmɨgham,
\q2 mati gumaziba silvan itir mɨneziba amɨsɨvasa da tue moghɨn,
\q3 kɨ bar avir pamtemɨn isimɨn nɨ tuam.
\q2 Kamaghɨra, kɨ ian arazir mɨzɨrɨziba adangasa.
\q1
\v 26 Egh kɨ uamategh ian jasba ko ian gumazir dapanir aghuibar arɨghɨva,
\q2 deraghavɨra kotiaba baraziba arɨgham,
\q3 mati fomɨra nɨn ikezir darazi.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba kamaghɨn nɨ dɨpon suam,
\q2 Nguibar Ekiar Godɨn Damazimɨn Derazim,
\q3 ko Nguibar Ekiar Deravɨra Godɨn Akamɨn Gɨntɨzim.”
\b
\q1
\v 27 Ikiavɨra Itir God, kotiamɨn aven uan guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ
\q2 Jerusalemɨn araziba bar deravɨram da tuisɨgh, egh gɨn uam a iniam.
\q1 Arazir aghuir kamra, a ua Jerusalemɨn gumazamiziba iniam.
\q2 Kar gumazamizir navibagh iragha uan arazir kuraba ataghiziba.
\q1
\v 28 Ezɨ gumazamizir Ikiavɨra Itir Godɨn akam batoziba, ko gumazamizir arazir kurabagh amiba,
\q2 a me gasɨghasɨgham.
\q1 Gumazamizir akɨrim ragha God gasiba,
\q2 a bar me agɨvagham.
\b
\q1
\v 29 Ia faragha temer okɨn ekiabar tongɨn, asebar ziaba fava
\q2 temer kaba bagha bar akonge,
\q3 egh gɨn ia amizir arazir kurar kaba bagh aghumsɨgham.
\q1 Ia faragha aseba fasa azenibar ingarigha, dar anogoregha ghaze,
\q2 da asebar ziaba famin danganiba aghegha pura iti.
\q1 Egh gɨn ia navibagh iragh,
\q2 egh arazir ia faragha amizibagh nɨghnɨgh bar aghumsigham.
\q1
\v 30 Ia temer okɨn ekiam mɨsigha aremezɨ moghɨn, ia arɨmɨghiregham.
\q2 Egh ia mati azenim dɨpaba puvatɨgha kuvizɨ moghɨn, ia ikuvigham.
\q1
\v 31 E fo, ogher mɨsigha gɨvaziba zuamɨra isi,
\q2 ezɨ arazir kamra gumazamizir gavgaviba ko bizir me amiziba bativam.
\q1 Avir kuram, uaghara zuamɨram men sigham,
\q2 eghtɨ dughiar kamɨn gumazitam men akurvaghsɨ
\q3 avim amungan iburagham.
\c 2
\rem Note: ISA 2:1-5 are lectionary verses
\s Ikiavɨra Itir God dabirabir aghuim gumazamiziba bar me danɨngam
\r (Maika 4:1-3)
\p
\v 1 God, Judan kantri ko Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba mɨkɨmasa, irebamɨn mɨn garir bizimɨn aven uan akam isa Emosɨn otarim, Aisaian aka. 
\v 2 \x - \xo 2:2 \xo*\xt Onger Akaba 72:8; Aisaia 27:13\xt*\x*A ghaze:
\b
\q1 Gɨn otivamin dughiar tamɨn, mɨghsɨar Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim tughav itim,
\q2 ziar bar ekiam iniam.
\q1 Egh a pɨn mar ikɨ mɨghsɨar igharaziba bar dagh afiragham.
\q2 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba bar izɨ an uari akuvagh ikiam.
\q1
\v 3 Kantrin avɨribar gumazamiziba izɨ suam,
\q1 “Ia izɨ e Saionɨn Mɨghsɨamɨn mavanangam, a Ikiavɨra Itir Godɨn mɨghsɨam.
\q2 Kar Jekopɨn Godɨn Dɨpenim.
\q1 E mangɨtɨ a uan arazir a ifongezibar en sure damuam.
\q2 Egh a uabɨ mɨsevezir tuavim, e an gɨn mangam.”
\q1 Moses Osirizir Araziba, Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikegh mangɨtɨ gumazamiziba a iniam.
\q2 Guizbangɨra, Jerusalemɨn nguibam, kar danganir Ikiavɨra Itir God uan akam isɨ uan gumazamizibar anɨngamim,
\q3 eghtɨ me azenan mangɨ an akam akunam.
\q1
\v 4 \x - \xo 2:4 \xo*\xt Onger Akaba 72:3; 72:7; Hosea 2:18; Joel 3:10; Sekaraia 9:10\xt*\x*A jasɨn mɨn ikɨ kantriba bar dar gumazamizibar araziba tuisɨgh,
\q2 men osɨmtɨziba deragh da akɨrtɨ, me uari inigh deragh ikiam.
\q1 Egh me uan mɨdorozir sababa inigh, dav soghtɨ,
\q2 da baravigh nguazibagh tuir ainbar mɨn otivigham.
\q1 Egh me uan afuzibav soghtɨ, da ikɨzɨrigh sabar azenibar ingaribagh ami moghɨn, otivigham.
\q2 Egh danganiba bar dar itir gumazamiziba, uam uariv soghan kogh ikɨva,
\q3 ua mɨdorozir arazibar sure damuan kogham.
\b
\q1
\v 5 O Jekopɨn ovavir boriba, ia izɨ.
\q2 Ikiavɨra Itir God uan Akar Gavgaviba isa uan angazangarimɨn mɨn e ganɨdi.
\q1 Da angazangarim mɨn tuavim en akakasi, egha an Akar Gavgaviba, deravɨra tuavim en aka.
\q2 Eghtɨ e Akar Gavgavir kabar gɨn mangam.
\s Ikiavɨra Itir God uan ziar ekiam akagham
\q1
\v 6 Asebar gɨn zuir arazir guar avɨriba, Jekopɨn ovavir boribagh izɨfa,
\q2 ezɨ me mati Filistian gumazamiziba.
\q1 Ezɨ kukunir gumazibar arazir kuraba,
\q2 me aruem anadi naghɨn itir kantriba dama da ini.
\q1 Ezɨ me datɨrɨghɨn Kantrin Igharazibar Gumazamizibar arazibar gɨntɨsi.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, O Ikiavɨra Itir God, nɨn gumazamiziba, Jekopɨn ovavir boriba, nɨ akɨrim ragha me gasara.
\q1
\v 7 Silva ko gol, Israelɨn nguazim bar a gizɨfa,
\q2 ezɨ me uan bizir aghuiba mengan ibura.
\q1 Me hosɨn bar avɨriba iti,
\q2 egha me uan karisba, bar da mengan iburagham.
\q1
\v 8 Ezɨ men marvir guaba, men nguazim gizɨfa.
\q2 Ezɨ me uari uan dafaribar ingarizir godɨn ifavaribar nedaziba dar ziaba fa teviba apɨri.
\q1
\v 9 O God, nɨ gumazamiziba bar me dɨkabɨraghtɨ me bar aghumsigham.
\q2 Egh nɨ gumazamizir kaba, men arazir kuraba gɨn amadagh ua me fan markɨ.
\b
\q1
\v 10 \x - \xo 2:10 \xo*\xt 2 Tesalonika 1:9; Akar Mogomem 6:15\xt*\x*Ia gumazamiziba, ia arɨ mangɨ dagɨar toribar mongegh.
\q2 Ia nguazibar moziba okoregh dar aven mongegh.
\q1 Guizbangɨra, ia Ikiavɨra Itir Godɨn gantɨ,
\q2 an atrivimɨn mɨn uan angazangarir ekiam ko gavgavim sara izɨtɨ,
\q3 ia akong bar atiatigham.
\q1
\v 11 Ikiavɨra Itir God otivamin dughiamɨn,
\q2 a gumazamizir uarira uari feba bar me abɨragham,
\q2 eghtɨ me bar aghumsigham.
\q1 Eghtɨ a uabɨra dughiar kamɨn ziar ekiam iniam.
\b
\q1
\v 12 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim uabɨ gumazamizir uarira uan ziaba feba abɨnasa dughiar kam amɨsefe.
\q2 Egh dughiar kamra, bizir ekiar gumazamiziba gara bar akuegha uan ziaba feba,
\q3 a bar dagh asɨghasɨgham.
\q1
\v 13 A Lebanonɨn kantrin itir temer sidan ruarir diriba ko,
\q2 Basanɨn Distrighɨn itir temer okɨn gavgaviba saram asɨghasɨgham.
\q1
\v 14-15 Egh a mɨghsɨar ekiabagh asɨghasɨgh,
\q2 egh tauan ruariba ko nguibar ekiamɨn dɨvazir mɨtiar bar gavgaviba saram asɨghasɨgham.
\q1
\v 16 A Tarsisɨn nguibar ekiamɨn kurir aghuiba,
\q2 ko kurir ekiar bar dirir igharaziba, bar dagh asɨghasɨgham.
\q1
\v 17-18 Ikiavɨra Itir God otivamin dughiamɨn,
\q2 a gumazamizir uarira uari feba bar me abɨragham, eghtɨ me bar aghumsigham.
\q3 Eghtɨ marvir guaba uaghan bar gɨvagham.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uabɨra dughiar kamɨn ziar ekiam iniam.
\b
\q1
\v 19 Egh gɨn izamin dughiamɨn,
\q2 Ikiavɨra Itir God dɨkavigh nguazir kamɨn gumazamiziba ivezir kuram me danɨngɨsɨ izam.
\q1 Gumazamiziba bar an gantɨ, an atrivimɨn mɨn uan angazangarir ekiam ko gavgavim sara izɨtɨ,
\q2 me bar puvɨram atiating, arɨ mangɨ dagɨar toribar mongegh ikiam.
\q3 Tarazi nguazibar moziba okoregh dar aven mongam.
\q1
\v 20 Dughiar kamɨn gumazamiziba marvir guar me gol ko silvan ingarigha dar ziaba feba, me da inigh mangɨ,
\q2 kuarziba ko aghunababa itir danganibar da makunam.
\q1
\v 21 Dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God, uan anɨngagharim ko angazangarir gavgavim sara gumazamizibar araziba tuisɨghsɨ izam.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba atiatigh ivezir kuram gitaghsɨ, arɨ mɨghsɨar ekiabar ghuavanegh
\q3 mozir torir kuiziba ko dagɨar toribar aven mongegh ikiam.
\b
\q1
\v 22 Ia gumazir kɨniba kamagh me gɨnɨghnɨghan markɨ, egh suam, me ian akurvagham.
\q2 Puvatɨ. Me dughiar otevimra ikegh arɨmɨghiregham.
\q3 Mati gumazim abuan duam suasa uabɨ gekuigha gɨfa.
\c 3
\s Jerusalemɨn gumazamizibar dabirabim bar ikuvigham
\q1
\v 1 Ia oragh! Ekiam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a kɨran oveghangɨn Jerusalem ko Judan gumazamiziba, me da, men akurvaziba ko biziba bar da batuegham,
\q3 kar bizir me gamima men dabirabim deraziba.
\q2 A men dagheba ko dɨpaba bar da agɨvagham.
\q1
\v 2 A men mɨdorozir gumazir gavgaviba ko mɨdorozir gumazir igharaziba sara batuegham,
\q2 egh kotiaba barazir gumaziba ko, Godɨn akam inigha izir gumaziba ko, kukunir gumaziba ko, nguibar ekiabar garir gumazir dapaniba batuegham.
\q1
\v 3 Egh a uaghan mɨdorozir gumazibar gumazir ekiaba ko, gavmanɨn gumazir ekiaba ko, gumazir nɨghnɨzir aghuiba atrivim ganɨdiba, a bar me batuegham.
\q2 Egh gumazir bizir igharagha garir avɨribar ingariba ko, gumazir imezibagh amiba batuegham.
\q1
\v 4 Egh kɨ pura otarir igiaba ateghtɨ, me Jerusalem ko Judan gumazir dapanibar otivigham.
\q2 Egh me uan ifongiar onganibar kantrin ganɨva, arazir guar avɨribar amuam.
\q1
\v 5 Egh gumazamiziba uarigh afighafighsɨ, igharaz darazi dɨkabɨnam.
\q2 Namakaba uaghan uari dɨkabɨnam.
\q1 Eghtɨ gumazamizir igiaba, me uan gumazamizir ghuribar akaba munasɨ, me batogham.
\q1 Eghtɨ gumazamizir nɨghnɨzir kuraba itiba, me gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba itibar akaba batogham.
\b
\q1
\v 6 Eghtɨ dughiar kamɨn, gumazim uan aveghbuamra bagh mangɨ kamaghɨn a mɨkɨm suam,
\q2 “E gari, nɨ daghuamin korotiar ruarir mam iti.
\q1 Nɨ en gumazir dapanimɨn otoghɨva,
\q2 danganir kurar me bizir kuraba makunir kam gativagham.”
\q1
\v 7 Eghtɨ a kamaghɨn men akam ikaragham,
\q2 “Kɨ ian akurvaghamin tuaviba puvatɨ.
\q1 Kɨ uaghan dagheba ko iniba nan dɨpenimɨn puvatɨ.
\q2 Ia na mɨseveghtɨ, kɨ ian gumazir dapanimɨn otivan markɨ.”
\b
\q1
\v 8 Jerusalem ko Juda, men mɨgɨrɨgɨaba ko ingangariba,
\q2 Ikiavɨra Itir God dɨkabɨrava, an ziar ekiam gasɨghasɨsi.
\q1 Egha me arazir kurar kaba an damazimɨn dagh ami.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, dughiar kuram me batozɨma, me akuiaghirɨgha uaghiri.
\q1
\v 9 Egha me kotiaba barazir dughiabar, me ifongezir gumazamizibaram akurvagha igharaz darazi dɨkabɨri.
\q2 Ezɨ men arazir kamra, me isa kotiam garɨsi.
\q1 Sodomia fomɨram amizɨ moghɨra,
\q2 me gumazamizir igharazibar damazibar arazir kuram damuan aghumsɨzir puvatɨ.
\q1 Mevzika!
\q2 Me ikuvigham. Me uari arazir kuram gamigha an osɨmtɨzim ateri.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, me uan arazir kuramɨn ivezim ateram.\f + \fr 3:9 \fr*\ft Gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨsi, akar kam ababanir pumuningɨn tongɨn iti, “Nɨ men guabara ganigh fogh suam, kar gumazir arazir kurabagh amiba.”\ft*\f*
\b
\q1
\v 10 Gumazir Godɨn damazimɨn deraziba, ia me mɨkemegh,
\q2 Me uan ingangaribar ivezir aghuim iniam,
\q3 kamaghɨn, me bar akongegh.
\q1
\v 11 Ezɨ gumazamizir kuraba, mevzika! Me bar ikuvigham!
\q2 Me uan dafaribar amizir arazir kuraba, gumazir igharaziba me ikarvagh
\q3 arazir kurar me amizir kabara, me danɨngam.
\b
\q1
\v 12 O nan gumazamiziba, iavzika!
\q2 Ian gumazir dapaniba ia gifara ia gamizɨ, ia men gɨn tuavir kurabar ghue.
\q3 Ezɨ borir igiaba ko amiziba ia gativagha, ia dɨkabɨra paza ia gami.
\b
\q1
\v 13 Ezɨ Ikiavɨra Itir God gumazamiziba bar men kotiaba baragha, me tuisɨghasav ami.
\q1
\v 14 Egha Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar gumazir dapaniba ko gumazir aruaba ko kotiam gamua kamaghɨn me mɨgei,
\q1 “Nan gumazamiziba mati, nan wainɨn azenim,
\q2 ezɨ iarara azenir kam gasɨghasigha, an itir biziba bar da okeme.
\q1 Ia gumazamizir biziba otevezibar apangkuvir puvatɨ. Bar puvatɨ.
\q2 Men bizir muziariba, ia me da da isava uan dɨpenibar da pozibav kɨri.
\q1
\v 15 Tina ia mɨkemezɨma, ia nan gumazamizibagh asɨghasɨsi, a?
\q2 Ia gumazir biziba puvatɨziba paza me gami,
\q3 mati me gumazim isa, nguazim mɨkɨnigha an dapanim dɨkaragha nguazim gisɨn a rɨghɨrɨsi.
\q1 Kɨ Ekiam, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 kɨ guizbangɨra ia mɨgei, ia bar arazir kuram gami.”
\s Saionɨn itir amizir puv uari feba, me bar ivezir kuram bativam
\q1
\v 16 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, “Ia Saionɨn itir amizibar gan.
\q2 Me ghaze, me bar pɨn mar iti.
\q1 Me aruir dughiabar, gumazamiziba men ganasa
\q2 me uan suer kurkazibar amutɨ da tɨngaghasa, me pura darorir afangtɨzir kabagh ami.
\q1 Me arua uan dapaniba fezɨ, men fɨriba bar ruara,
\q2 ezɨ men damaziba pura tintinibar gumazibar gari.”
\q1
\v 17 Kamaghɨn amizɨ, Ekiam amizir kaba ivezir kuram me danigham.
\q2 Ikiavɨra Itir God Saionɨn amizibar amutɨ, duaba men dapanibagh izɨvagham,
\q3 eghtɨ me men dapanibar arɨziba bar dagh iseghtɨ, me bar aghumsɨzir dafam iniam.\f + \fr 3:17 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\p
\v 18-19 Eghtɨ dughiar kamɨn, Ekiam Saionɨn amizibar kurkaziba, bar me da ada adegham. Kar men kurkaziba: suer averiaba ko, segiaba ko, boavtariba ko, kuarir kurkaziba ko, dafarivteba ko, dapaniba aver nir avɨziba ko, 
\v 20 dapaniba kurkamin sorɨba ko, men daveriaba ko, mɨteba ko, forivtarir muziarir borer mughuriar aghuim zuim azuiba ko, bizir me suigha akavsiar arazibagh amiba ko, 
\v 21 ziaba itir ringɨn aghuiba ko, ngueba ko, 
\v 22-23 korotiar bar aghuiba ko, azenan azuir korotiar ruariba ko, saketɨn aghuiba ko, dagɨaba azuir forivtariba ko, guabar garir ganganiba ko, korotiar me nir ghurghurir aghuibar isamiziba ko, dapanir asuaba ko, inir aghuiba. Ekiam bar me dama da adegham.\f + \fr 3:22-23 \fr*\ft E datɨrɨghɨn deragha fozir puvatɨ, fomɨra ikezir kurkazir kaba, da ti manmaghɨra gari.\ft*\f*
\b
\q1
\v 24 Eghtɨ dughiar kamɨn, Saionɨn amiziba, fomɨra deragha kurti moghɨn ua kurukan kogham.
\q2 Me borer mughuriar aghuim zuiba puvatɨgham,
\q3 eghtɨ men mɨkarziba bar puvɨra mughagham.
\q1 Me ua mɨteba uan ivariaba amɨghɨnan kogham,
\q2 egh uan ivariaba pura benir kɨnibar uari amɨghɨnan.
\q1 Me ua deraghvɨra uan dapanir arɨzibar akɨrigh da asɨngan kogham,
\q2 eghtɨ men apaniba izɨ, men dapanir arɨziba bar dagh iseghtɨma, me onariba mɨsegh ikiam.
\q1 Me korotiar bar diriba ua da aghuan kogham,
\q2 egh me korotiar bɨbɨzir kurabar aghuam.
\q1 Eghtɨ men guar bar aghuiba, men apaniba kalabuziabar dɨghoribar mɨn me aghor me tuegham.
\q2 Eghtɨ me bar aghumsigham.
\q1
\v 25 O Jerusalem, nɨn apaniba, nɨn mɨdorozir gumazir gavgaviba ko nɨn gumazir igharaziba mɨsoghtɨ,
\q2 me arɨghiregham.
\q1
\v 26 Egh me nɨn biziba bar da inigham.
\q2 Nɨ mati amizim, me bar an korotiaba suezɨ, a pura bibiamra nguazim gaperaghav iti moghɨn ikiam.
\q1 Eghtɨ nɨn gumazamiziba nɨn gantɨ,
\q2 bizir kaba nɨ bativtɨ, men naviba bightɨ me bar puv aziam.
\b
\c 4
\q1
\v 1 Dughiar kamɨn, 7plan amiziba gumazitamɨn suiragh a muigh, kamaghɨn pamtem a gakaghonam,
\q1 “E dagheba ko korotiaba uari uarir akurvagh ikiam.
\q2 E paba puvatɨgha bar aghumsɨki.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, e uari, nɨ en pam gavagh.”
\s Jerusalem ua deragh zuegh ikiam
\p
\v 2 Dughiatam gɨn otoghtɨ, Ikiavɨra Itir God Ter Aguam damightɨ, a ua ghuzir igiam otogham. Eghtɨ a nguazim damutɨ dagher aghuiba otivam. Eghtɨ Israelian ikiavɨra itir varazira, me bizir kabar gantɨ, da bar deraghtɨ, me bar akuegham. 
\v 3 Jerusalemɨn ikiavɨra itir gumazamizir kaba, me Saionɨn ikiavɨra itir varazira, God angamɨra ikiasa me amɨsevegha gɨfa, egha uan akɨnafarimɨn men ziaba osiri. Egh a datɨrɨghɨn me dɨpon suam, me an gumazamizibara. 
\v 4 Ekiam Jerusalemɨn nguibam damightɨ, a ua deragh zueghasa. A uan gavgavir ekiamɨn, avimɨn mɨn izɨ gumazamizibar araziba tuisɨgh, egh Saionɨn amizibar arazir mɨzɨrɨziba bar da ruva da gɨn amadagham. Egh uaghan Jerusalemɨn gumaziba, gumazir igharaziba mɨsozi men ghuziba irezir araziba ruegham. Dughiar kamɨn Jerusalem zuegh gɨvagham.
\p
\v 5 \x - \xo 4:5 \xo*\xt Ua Me Ini 13:21; 24:16\xt*\x*Gumazamiziba Saionɨn Mɨghsɨamɨn pɨn Godɨn ziam fɨsɨ uari akuvaghtɨ, Ikiavɨra Itir God ghuariatam damightɨ, an otogh Saionɨn Mɨghsɨam avaragham. Aruebar, ghuariam a gisɨn ikiam, egh dɨmagaribar, a mɨgharim ko avir mɨzariar angazangarimɨn mɨn isi ikiam. Ghuariar kam, averpenimɨn mɨn an mɨghsɨam gisɨn guraghɨv ikɨ, an ziar ekiam ko angazangarir ekiamɨn aven itir bizir aghuiba, an a da avaragham. 
\v 6 Averpenir kam mati, Godɨn gavgavim ko angazangarimɨn ababanim, a Jerusalem avɨva, aruer bar gavgavim apazagham, egh uaghan amozir ekiabar dughiamɨn, a Jerusalem damutɨ, a deravɨra ikiam.
\c 5
\s Wainɨn azenimɨn ighiam
\q1
\v 1 Ia oraghtɨ, kɨ uan namakar kɨ ifongezim bagh onger akar kam bangam.
\q2 Nan onger akar kam, kɨ uan namakamɨn wainɨn azenim geghari.
\q1 Nan namakam, mɨghsɨam gisɨn itir nguazir mam iti, dagheba an deragha aghui,
\q2 ezɨ a nguazir kamɨn wainɨn azenimɨn ingari.
\q1
\v 2 A nguazim abɨagharigha, dagɨaba amɨsevegha,
\q2 wainɨn ikarɨzir agharir bar aghuiba amɨsevegha da isa da opari.
\q1 Egha wainɨn azenir kamɨn torimɨn, a dɨpenir bar pɨn itimɨn ingari,
\q2 an an aven ikɨva wainɨn azenimɨn ganam.
\q1 A dɨpenir kamɨn aven, wainɨn ovɨziba dɨkɨ da rɨghɨrɨghasa, dagɨar mozir mam gɨkui.
\q1 Ingangariba bar gɨvazɨma, a datɨrɨghɨn wainɨn ovɨzibar ganasa mɨzua ghaze,
\q2 “Da ti deravɨram otivightɨ dar daghem isɨngigham.”
\q1 Ezɨ puvatɨ. Ikarɨziba deragha ber puvatɨgha,
\q2 ovɨziba bar suvigha akam mɨsosi.
\q1
\v 3 Ezɨ nan namakam kamaghɨn mɨgɨa ghaze:
\q1 “Ia Judan kantrin itir gumazamiziba ko Jerusalemia,
\q2 ia datɨrɨghɨn na ko nan wainɨn azenim tuisɨgh ga mɨkɨm,
\q1 Tina osɨmtɨzim iti?
\q2 Nan osɨmtɨzim, o nan wainɨn azenimɨn osɨmtɨzim?
\q1
\v 4 Kɨ fo, wainɨn azenim deraghvɨra bɨva ovɨzir aghuiba ikiasa,
\q2 kɨ ingangarir aghuim gami.
\q1 Ezɨ manmaghɨn amizɨ wainɨn ovɨziba bar suvigha akam mɨsosi?
\q2 Bizir kɨ ua damuamin tam ti iti, ezɨ kɨ a gamizir puvatɨ?
\q1
\v 5 Kɨ datɨrɨghɨn uan wainɨn azenim damuamin arazimɨn gun ia mɨkɨmam.
\q2 Kɨ azenim avɨnizir dɨvazim akarigh a gasɨghasigham.
\q1 Egh kɨ wainɨn azenim avɨnizir dɨvazim akarightɨ a irɨgham.
\q2 Eghtɨ asɨzir atiaba wainɨn azenimɨn aven mangɨ azenim dɨkabɨn wainɨn ikarɨzibar amɨva, dagh asɨghasigham.
\q1
\v 6 Kɨ nguazim damightɨ ruarim a batoghtɨ
\q2 dɨkoniba itir ikarɨziba azenir kamɨn avegham.
\q1 Kɨ wainɨn azenimɨn ogher kuraba asian kogh, egh ikarɨzibar aghariba aghoran kogham.
\q2 Kɨ uaghan ghuariabav kemeghtɨ,
\q3 da amozimɨn tɨvaghtɨ a wainɨn azenir kam gizan kogham.”
\b
\q1
\v 7 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn wainɨn azenim, a Israelian gumazamiziba.
\q2 Bar guizbangɨra, Judan gumazamiziba, an oparizir wainɨn agharir aghuir a bar ifongeziba.
\q1 Me guizɨn arazir aghuibara damu ikiasa a ifonge, ezɨ puvatɨ. Me gumazibav sozi me ariaghiri.
\q2 Me arazir aghuibar igharaz darazir amuasa a ifonge, ezɨ puvatɨ.
\q3 Ararer kuram men danganibar otiva ghuavɨra iti.
\s Gumazamizir arazir kurabagh amiba, me bar ikuvigham
\q1
\v 8 Iavzika, ia dɨpenir avɨriba ko nguazibagh iveza egha uari baghavɨra dar poziba mɨkɨri darasi, ia bar ikuvigham.
\q2 Kɨran oveghangɨn ia nguaziba ko biziba bar da inightɨ, igharaz darazi dapiamin danganibagh asagham.
\q3 Eghtɨ ia uarira nguazir kamɨn ikiam.
\b
\p
\v 9 Kɨ orazi, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Bar guizbangɨra, dɨpenir bar dirir dafar kabanagh, da ikuvigham,
\q2 eghtɨ gumazitaba dar ikian kogham.
\q1
\v 10 Me wainɨn azenir ekiam oparigham,
\q2 eghtɨ wainɨn ikarɨziba wainɨn ovɨzir avɨriba dar ituighan kogham,
\q3 egh da wainɨn dɨpar bar muziarimra otogham.
\q1 Egh me 10plan witɨn ovɨziba itir mɨtariba oparigh,
\q2 egha dagh eghuvamin dughiamɨn, me mɨtarir vamɨra daghuigham.”
\b
\q1
\v 11 \x - \xo 5:11 \xo*\xt Aghuzir Akaba 23:29-30; Fofozir Gumazim 10:16\xt*\x*Iavzika! Ia gumazir bar mɨzarazibara dɨkavava wain ko, dɨpar onganir igharagha garir avɨrir gavgaviba apiba,
\q2 ia bar ikuvigham!
\q1 Ia da apava onganigha ikia ghua dɨmagariba aghori.
\q2 Ia bar ikuvigham.
\q1
\v 12 Ia isabagh amua, wain apava,
\q2 gitaba ko buabav sogha, marvibagh ivia, ighiar guar avɨribagh ami.
\q1 Egha ia arazir kaba bar dagh fo.
\q2 Egha Ikiavɨra Itir God amir biziba, ia fofozim dar itir puvatɨ.
\q1
\v 13 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Bar guizbangɨra nan gumazamiziba, ia na gɨfoghan aghua,
\q2 kamaghɨn ian apaniba ia inigh mangɨ
\q3 nguibar igharazimɨn ia isɨ kalabuziam darɨgham.
\q1 Ian gumazir aruaba ko gumazamiziba, me dɨpaba ko dagheba puvatɨgham,
\q2 egh me bar ikuvigham.
\q1
\v 14 Jerusalemɨn itir darasi, ia datɨrɨghɨn isabagh amua bar akuegha iti,
\q2 ezɨ bar guizbangɨra, Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn, uan akam bar anekarigha, gumazir aruaba ko gumazamiziba tuasa me mɨzua iti.
\q2 Iavzika, ia bar ikuvigham.”
\q1
\v 15 Gumazamiziba bar, me bar aghumsigham.
\q2 Gumazamizir uarira uan ziaba feba,
\q2 God me dɨkabɨragham,
\q3 eghtɨ me ua ziaba puvatɨgham.
\q1
\v 16 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim uan arazir aghuimɨn gumazamiziba akɨr men akagham,
\q2 egh a uabɨ ziar ekiam iniam.
\q1 Egh a uabɨ gumazamizibar akagh suam,
\q2 a Godɨn arazir aghuiba ko arazir zuruzibaram amim.
\q1
\v 17 Nguibar ekiaba bar ikuvightɨ, ogheba aghung bar nguibaba avaragham.
\q2 Eghtɨ sipsipɨn nguziba ko memeba izɨ danganir kamɨn oghebar amam.
\b
\q1
\v 18 Iavzika, ia gumazir igharazibagh ifarasa bar ifuegha arazir kurabagh amiba,
\q2 ia bar ikuvigham.
\q1 Ian arazir kurar kaba ian poghezɨ,
\q2 ia da ataghɨraghan iburagham.
\q1
\v 19 Ia kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “E kamaghɨn orasi, Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 a bizitamɨn e damusɨ egh a zuamɨram a damuam.
\q3 Egh e kamaghɨn ganigh, an nɨghnɨzim gɨfogham.”
\b
\q1
\v 20 Iavzika, ia bar ikuvigham.
\q2 Ia ghaze, arazir kuram a dera, ezɨ arazir aghuim a ikufi.
\q1 Egha ia ghaze, mɨtarmem an angazangarim, ezɨ angazangarim a mɨtarmem.
\q2 Egha ia ghaze bizir akatorimɨn ikia mɨsozim a isɨngi,
\q2 ezɨ bizir akatorimɨn ikia isɨngizim, a mɨsosi.
\q3 Ia bar ikuvigham.
\b
\q1
\v 21 Iavzika, ia ghaze, ia nɨghnɨzir bar aghuiba ikiava ian fofozim, igharaz darazir fofozibagh afira.
\q2 Ezɨ puvatɨ.
\q3 Ia bar ikuvigham.
\b
\q1
\v 22 Iavzika! Ia gumazir dɨpar onganim apava, egha bizir kam bagha ia ziar ekiam isi.
\q2 Ezɨ ia bar ikuvigham.
\q1 Ian gavgaviba ko fofoziba, da dɨpar onganim ververamin fofozimra iti.
\q2 Iavzika! Ia bar ikuvigham.
\q1
\v 23 Iavzika! Ia kotɨn aven akaba tuisɨghamin dughiamɨn, gumazir arazir kurabagh amiba uan osɨmtɨziba akɨrasa, ia apezepera dagɨaba ia ganɨdima,
\q2 ia me ataghɨrazima me zui.
\q3 Egha ia gumazir osɨmtɨziba puvatɨzibar akaba deragha da tuisɨzir puvatɨ.
\q1
\v 24 Ia Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn akaba baraghan aghua.
\q2 Ia akɨrim ragha Israelian Godɨn Bar Zuezimɨn Akar Gavgavibagh asaragha gɨfa.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia dadar mɨsɨngizibar mɨn ikuvigham,
\q2 mati dar biba kurigha gɨvazɨ,
\q3 dar akɨmariba asiaghira nguazim gɨra, mɨnezibar mɨn mɨgha ghue.
\q1 Osɨmtɨzir kam bar zuamɨram ia batogham,
\q2 mati avim isia ghua dadar mɨsɨngizibagh irɨgha zuamɨra isigha gɨfa.
\q1
\v 25 \x - \xo 5:25 \xo*\xt Aisaia 9:12; 9:17; 9:21; 10:4\xt*\x*Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar anɨngaghe.
\q2 Egha datɨrɨghɨn uan agharim ghufegha me gasɨghasɨghasa gara iti.
\q1 A dughiar vamɨran agharim akunightɨ, mɨkɨmkɨzim otoghtɨ,
\q2 mɨghsɨaba ivazvaghtɨ, gumazamizir bar avɨrim arɨghiregham.
\q1 Eghtɨ men kuaba nguibar ekiamɨn tuavibar buarir pozibar mɨn
\q2 pura tintinibar ireghɨv ikiam.
\q1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn damuam, eghtɨ bizir kam an anɨngagharim agɨvaghan kogham.
\q2 Puvatɨ. A ivezir kuram isɨ me danɨngvɨra ikiam.
\b
\q1
\v 26 Egh Ikiavɨra Itir God kantrin bar saghon itimɨn mɨdorozir gumaziba bagh dɨmdɨar ababanitam damightɨ,
\q2 me izɨ an gumazamizibagh asɨghasɨgham.
\q1 Ia gan!
\q2 Mɨdorozir gumazir kaba bar puvɨra ivemar akɨzɨrɨgh izam.
\q1
\v 27 Mɨdorozir gumazir kaba, me bar gumazir gavgavibara.
\q2 Men tav, an suem a gamima, a irasa amir puvatɨ.
\q2 Men tav, an damazim akuir puvatɨ.
\q2 Men tav, uan mɨtem bar deravɨram an amɨghɨnizɨ a fɨriaghɨrɨzir puvatɨ.
\q2 Men tav, dagarir asuar bar gavgavimning aruzɨ aningɨn beniba dɨghoraghirezir puvatɨ.
\q1
\v 28 Men bariba bar ghumizɨ,
\q2 me pibar afegha, egha asasavɨra gara iti.
\q1 Men hoziaba bar gavgafi,
\q2 ezɨ men hoziabar dagarir puziba mati dagɨar bar gavgaviba egh bɨghiran kogham.
\q1 Men karisba bar puvɨram akɨzɨrɨsi,
\q2 ezɨ dar wilba amɨnir ekiamɨn mɨn ivemari.
\q1
\v 29 Mɨdorozir gumazibar dɨmdɨar ararem,
\q2 mati laion asɨzimɨn gɨntɨgha ghuav an suiragha, a dazeri moghɨn me diava arai.
\q1 Mɨdorozir gumaziba mati laion uan asɨzim mɨsuegha a inigha zui moghɨn,
\q2 me uan apanibar suigha me atera zui.
\q3 Eghtɨ gumazitam uam me inian iburagham.
\q1
\v 30 Eghtɨ dughiar kamɨn, mɨdorozir gumaziba izɨ Judan kantri gasɨghasɨgham,
\q2 egh me bar pamtemɨn dɨm nɨgɨnir dafam damuam,
\q3 mati ongarim dɨpɨra iza ongarir dadarim gɨra tɨngazi.
\q1 Eghtɨ gumazitam ian kantrin kamɨn gantɨ,
\q2 a bar ikuvightɨ,
\q2 ghuariar pɨziba aruemɨn angazangarim apazaghtɨ,
\q3 kantrin kamɨn danganiba bar mɨtarmegham.\f + \fr 5:30 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\c 6
\s God Aisaian diazɨ, an akam inigha izir gumazimɨn oto
\p
\v 1 \x - \xo 6:1 \xo*\xt 2 Atriviba 15:7; 2 Eghaghaniba 26:23\xt*\x*Atrivim Usia aremezir azenimɨn, kɨ irebamɨn mɨn bizimɨn gari moghɨn Ekiamɨn garima, a uan atrivir dabirabim gaperaghav iti. Ezɨ dabirabir kam bar na gafiragha pɨn iti. Ezɨ an aruzir korotiam a bar ruaragha an Dɨpenir averiam bar a ini. 
\v 2 Ezɨ enselɨn bar gavgaviba an okarigha iti. Egha enselba bar vaghvagha 6plan avɨziba iti. Me uan avɨzir mamning isa uan guaba ava, egha avɨzir mamningɨn uan mɨkarziba nogha, egha avɨzir mamningɨn mɨgha zui.\f + \fr 6:2 \fr*\ft Enselɨn avɨzir 6pla itir kaba, da enselɨn igharazibar mɨn garir puvatɨ. Enselɨn kaba me Hibrun akamɨn kamaghɨn me dɨbori, “Serafim.” Ezɨ men akam Godɨn akɨnafarimɨn aven danganir vamɨran iti.\ft*\f* 
\v 3 \x - \xo 6:3 \xo*\xt Akar Mogomem 4:8\xt*\x*Egha me dɨa ongava uarira uariv gɨa ghaze:
\b
\q1 “Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 an arazir kurabar saghon ikiava Bar Zue,
\q3 a Bar Zue,
\q4 a Bar Zue!
\q2 An angazangarim ko gavgavim ko ziar ekiam,
\q3 bar nguazim avara.”
\b
\p
\v 4 \x - \xo 6:4 \xo*\xt Akar Mogomem 15:8\xt*\x*Ezɨ kɨ ikiava orazima, enselba dɨa ongema, Dɨpenimɨn akɨnir tiar akamɨn itiba ivazvagha nɨsi. Ezɨ kɨ garima, mɨgharim Dɨpenim gizɨfa.
\p
\v 5 \x - \xo 6:5 \xo*\xt Gumazir Dapaniba 6:22; 13:22; Jeremaia 1:6\xt*\x*Ezɨ kɨ atiatigha ghaze, “Maia, kɨ ikuvigha gɨfa. Nan mɨzem zurara akar kurabav gɨavɨra iti, ezɨ kɨ gumazamizir mɨzer akar kurabav geiba ko iti. Kɨ arazir kurabagh amir gumazim, egha datɨrɨghɨn kɨ Atrivimɨn ganigha gɨfa, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim. Kɨ uan damazimningɨn an ganigha gɨfa, kamaghɨn amizɨ, kɨ aremegham.”
\p
\v 6 Ezɨ enselɨn kabar mav, ghua akamimɨn mɨn garir bizim isa ofa gamir dakozimɨn itir avir mɨkɨamɨn suiragha, mɨghegha na bagha izi. 
\v 7 Egha avir mɨkɨar kam nan akam gatɨgha uam a ini, egha kamaghɨn na mɨgei, “Nɨ oragh. Kɨ avir mɨkɨar kam nɨn akam gatɨ, ezɨ God datɨrɨghɨn nɨn arazir kuraba gɨn amadagha, nɨn osɨmtɨzim adangi, ezɨ nɨ zue.”
\p
\v 8 Ezɨ kɨ orazima, Ekiam kamaghɨn enselbar azangsɨsi, “Kɨ tinaram amangam? Tina e bagh akam inigh mangɨ gumazamizibav kɨmam?”
\p Ezɨ kɨ ghaze, “Nɨ na amadaghtɨ, kɨ mangam.”
\p
\v 9 \x - \xo 6:9 \xo*\xt 2 Korin 3:14-15\xt*\x*\x - \xo 6:9-10 \xo*\xt Matyu 13:14-15; Mak 4:12; Luk 8:10; Jon 12:40; Aposel 28:26-27\xt*\x*Ezɨ Ekiam akar kam Israelian gumazamizibar anɨngasa na mɨkemegha na amada:
\b
\q1 “Ia zurara ganɨva, egh deragh bizitamɨn ganighan kogham.
\q2 Ia uaghan zurara oraghɨva, egh ia deragh bizitamɨn mɨngarim gɨfoghan kogham.”
\b
\p
\v 10 Egha a uaghan kamaghɨn mɨkeme:
\b
\q1 “Nɨ gumazamizir kabav kɨmɨva, men nɨghnɨzibar amightɨ, da pɨrigh,
\q2 egh men kuaribar amightɨ, me akam baraghan aghuagh,
\q3 egh men damazibar amightɨ, me ganan iburagham.
\q1 Puvatɨghtɨma, me ua bizitamɨn ganigh akam baregh an mɨngarim gɨfogham.
\q2 Egh me navibagh iragh egh na bagh izɨtɨ,
\q3 kɨ men arazir kuraba gɨn amadaghtɨ, me ua deragham.”
\b
\p
\v 11 \x - \xo 6:11 \xo*\xt Maika 3:12\xt*\x*Egha kɨ kamaghɨn an azara, “O Ekiam, kɨ ingangarir kam damu mangɨ man dughiamɨn tugham?”
\p Ezɨ a kamaghɨn nan akam ikaragha ghaze:
\b
\q1 “Nɨ ingangarir kam damu, mamaghɨra ikɨ mangɨtɨ
\q2 nguibar ekiaba bar ikuvigham,
\q1 eghtɨ nguazim ikuvightɨ,
\q2 dɨpeniba pura mɨsevir kɨnibar ikiam,
\q3 eghtɨ gumazamizitaba uam a dar ikian kogham.
\q1
\v 12 Kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨ gumazamiziba bar men agɨraghtɨ, me bar uan nguibam ategh saghon mangegham,
\q3 eghtɨ men kantri gumazamizitaba uam an ikian kogham.
\q1
\v 13 Eghtɨ gumazamizir vaghvazir taba nguazir kamɨn ikɨvɨra ikɨ,
\q2 me uaghan gevegham.
\q1 Eghtɨ kantrin gumazamiziba bar kuavaremegham,
\q2 eghtɨ gɨn nan gumazamizir bɨzir igiam otivigham,
\q3 mati temem me an okegha a gaborozɨ a isigha gɨvazɨ, ghuzir igiaba an otoghav aghui.”
\c 7
\s God Atrivim Ahas mɨgɨa ghaze, nɨ nɨghnɨzir gavgavim ikɨ gavgavigh ikɨ
\p
\v 1 \x - \xo 7:1 \xo*\xt 2 Atriviba 16:5; 2 Eghaghaniba 28:5-6\xt*\x*Dughiar kam, Usian otarim Jotam, ezɨ Jotam Ahasɨn afeziam. Ezɨ Ahas Jerusalemɨn aven, Judan atrivimɨn itima, mɨdorozim oto. Resin, a Sirian atrivim, ezɨ Remalian otarim Peka, a Israelian atrivim, aning ghua Jerusalemia ko mɨsosi. Egha aning a inian iburaghburaki.
\p Ezɨ mɨdorozim tɨghar Jerusalemɨn otivam, 
\v 2 Judan Atrivim Ahas, a Devitɨn ovavir borim, a kamaghɨn oraki, “Siriabar mɨdorozir gumaziba Israelian mɨdorozir gumazibar akuraghasa Israelɨn nguazimɨn izegha gɨfa.” Ezɨ atrivim uan gumazamiziba ko, me bar puvɨram atiatia bar puv nɨsi, mati amɨnim temebagh ivai.
\p
\v 3 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Aisaia mɨgei, “Nɨ uan otarim Searjasup inigh gua mangɨ Atrivim Ahas batoghsɨ, Mozir Dɨpar Pɨn Itimɨn daghurimɨn mavanang, dɨpar kam a uaghira Jerusalemɨn otifi. Egh gua mangɨ tuavir ekiar ghua iniba ruer danganimɨn boroghɨn ikɨ, atrivim batogham.\f + \fr 7:3 \fr*\ft Hibrun akamɨn, ziam Searjasup an mɨngarim an mɨrara ghu, “Gumazamizir varazira uamategh izam.”\ft*\f* 
\v 4 Nɨ kamaghɨn atrivim mɨkɨm suam, A gavgavigh ikɨ, egh a pura tintinimɨn mɨgɨrɨgɨaba baraghtɨ da an navim abɨnan markɨ. An aghumra ikɨ, egh Atrivim Resin uan adarazi ko Remalian otarim Israelian atrivir kamɨn atiatingan markɨ. Atrivir kamningɨn anɨngagharim mati avim kɨran oveghangɨn mungeghasava ami, ezɨ mɨgharimram otifi. 
\v 5 Guizbangɨra, Siriaba, ko Efraimɨn adarasi, ko Israelian atrivim, a Remalian otarim, me Judan Atrivim Ahas abɨnasa akam akɨri. 
\v 6 Me kamaghɨn mɨgɨa ghaze, me izɨ kantri Judan gumazamiziba ko mɨsogh atiatim an gumazamizibar anɨng, ua bagh kantri inigh, egh Tabelɨn otarim amɨseveghtɨ an atrivimɨn ikiam.\f + \fr 7:6 \fr*\ft E gumazir kamɨn ziam gɨfozir puvatɨ, me kamaghɨn a dɨbori “Tabelɨn otarim.” Fofozir gumaziba kamaghɨn nɨghnɨsi, a Sirian adarazir gumazir mam.\ft*\f*
\p
\v 7 “Ezɨ kɨ Ekiam, kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨkemegha gɨfa:
\b
\q1 “Bizir kam otoghan kogham.
\q2 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 8 Ia fo, Sirian kantrin faragha zuir nguibar ekiam, an ziam Damaskus.
\q2 Ezɨ Atrivim Resin, a Damaskusɨn nguibam gativagha an gari.
\q1 Ia gantɨ, 65plan azeniba gɨvaghtɨ,
\q2 Israelian kantri, bɨghiregh egh bar gɨvagham.
\q1
\v 9 E fo, Israelian kantrin faragha zuir nguibar ekiam, a Samaria.
\q2 Ezɨ Remalian otarim Peka, a Samarian nguibamɨn atrivimɨn ikia a gativagha an gari.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, Ahas, nɨ oragh. Ia nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikian kogh,
\q2 egh ia uaghan tugh gavgavighan kogham.”
\b
\p
\v 10 Egha Ikiavɨra Itir God, uam akar igharazim isa Ahas ganɨngi. 
\v 11 A kamaghɨn Ahas mɨkɨmasa Aisaia mɨkeme, “Nɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn God, an azaraghtɨ, an ababanir arazitam akagh. Nɨ ababanir manatamɨn gansɨ ifongegh an azaragh. Egh nɨ, Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ababanir tamɨn ganasa, o ababanir overiamɨn ikegha izir ababanir tam, o danganir nɨ ifongezir manam, nɨ puram azaraghtɨ God nɨn akagham.”
\p
\v 12 Ezɨ Ahas ghaze, “Kɨ mirakelɨn tamɨn gansɨ azangsɨghan kogham. Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavim ko araziba, dar gan da tuisɨghan aghua.”
\p
\v 13 Ezɨ Aisaia an akam ikaragha ghaze, “Ia Atrivim Devitɨn ovavir boriba, ia bar deraghvɨram oragh! Ian araziba gumazamizibagh amima me bar ian amɨra. Ia uaghan nan God, kamaghɨram a damutɨ a ti ian amɨragham, o? 
\v 14 \x - \xo 7:14 \xo*\xt Aisaia 9:6; Matyu 1:23; Luk 1:31; 1:34\xt*\x*Kamaghɨn, Ekiam uabɨ ababanir tam nɨn akagham. Ababanir kam kamakɨn. Amizir gumazitam ko akuizir puvatɨzim navim asegh, otaritam bategham. Eghtɨ me ziar kam Emanuel a darɨgham.”\f + \fr 7:14 \fr*\ft Hibrun akamɨn, ziam Emanuel, an mɨngarim kamaghɨn ghu, “God e ko iti.”\ft*\f*
\p
\v 15 “Eghtɨ an aghung mangɨ egh biziba tuisɨghamin nɨghnɨzim ikɨ suam, bizir manam a dera an a damuam, ezɨ bizir manam a ikufi, an a damuan kogham. Egh dughiar kamɨn, a hani ko sis amam, daghem sis, me bulmakau ko sipsipɨn oter eborimɨn dar ingari.\f + \fr 7:15 \fr*\ft Israelia gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn ikiavɨra itir dughiamɨn, me dagher avɨriba puvatɨ. Egha me kamaghɨn oraki, Kenanɨn nguazim haniba ko oter eborir avɨriba iti, egha me ghaze kar dagher bar aghuibara. Nɨ Ua Me Ini 3:8ɨn gan. Egha me gɨn iza Kenanɨn nguazimɨn otivigha garima, hani ko oter eborim, aningra itir puvatɨ, dagher guar avɨriba uaghan iti. Kamaghɨn amizɨ, gumazir maba kamagh nɨghnɨsi, gumazir maba ghaze, borir kam dagher aghuibara damam, mati hani ko sis. Ezɨ gumazir maba ghaze, akar kamɨn mɨngarim bar igharavɨra iti. Me ghaze, azeniba bar dar dagheba bar ikuvigham. (Nɨ ves 21-25ɨn gan.) Ezɨ dagher guar pumuning iti, hani ko oter eborir damamim o daghem sis, me oter eborimɨn an ingari.\ft*\f*
\p
\v 16 “O Atrivim Ahas, nɨ datɨrɨghɨn atrivir kamningɨn atiati. Eghtɨ aningɨn kantrining bar ikuvigham, eghtɨ aningɨn nguazimning pura ikiam. Dughiar kamɨn borir kam, arazir manam a dera an a damuam, ezɨ arazir manam a ikufi, an a damuan kogham. Egh a tɨghar dagh foghamin dughiamɨn bizir kaba otivam. 
\v 17 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God nɨ ko nɨn gumazamiziba ko nɨn adarazi bagh dughiar bar kuram amadaghtɨ a izam. Dughiar Judaba ko Israelia uari abigha ikia iza datɨrɨghɨn, osɨmtɨzir tam me batozir puvatɨ. Ezɨ datɨrɨghɨn osɨmtɨzir bar kuram me bativam. Osɨmtɨzir kam a kamakɨn: Ikiavɨra Itir God, Asirian atrivimɨn amamangatɨghtɨ, a Judaba bagh izam.
\p
\v 18 “Eghtɨ dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir God bobemɨn Isipian diaghtɨma, mɨdorozir gumazir bar avɨrim, saghon mar Isipɨn Faneba bar dar suiabar ikegh, berezir bɨzir bar avɨrimɨn mɨn izam. Egh an Asiriaba bobemɨn men diaghtɨ me aparir okoruabar mɨn izam. 
\v 19 Egh me kantri Judan danganiba bar dagh izɨvagham. Me danganir moziba bar dagh izɨvagh, dagɨar toriba ko ogheba aghuir danganiba ko benir dɨkoniba itiba bar dagh izɨvagham.
\p
\v 20 “Dughiar kamɨn, Ekiam Yufretisɨn Fanemɨn vongɨn Asirian atrivim inigham. An Ekiamɨn resan mɨn otogh, egh ia Judaba, a ian dapanarɨzibagh isam. A ian ghuamasɨzibagh isɨva, ian dapaniba ko mɨkarzir arɨziba sara isam.
\p
\v 21 “Eghtɨ dughiar kamɨn, apaniba izɨ ian bulmakauba ko sipsipbav sogham. Eghtɨ gumazitam bulmakaun vamɨra ko sipsipɨn pumuningra ikɨtɨ, 
\v 22 da oter eborir avɨribar amutɨ da otivam. Eghtɨ an oter eborir kam inigh damamin sisɨn ingaram. Eghtɨ gumazamizir ikiavɨra itir varazira, me haniba ko sisbar amam.
\p
\v 23-24 “Dughiar kamɨn ian azeniba bar moghɨra ikuvigham. Datɨrɨghɨn wainɨn azeniba da wainɨn ikarɨzir 1,000pla iti, ezɨ azeniba vaghvagha dar ivezim 1,000 kina. Eghtɨ gɨn temer ataghatariba itiba ko benir kuraba otivigh azenir kaba avegham. Eghtɨ gumaziba danganir kabar asɨziba burisɨ, me uan barir piba sara mangam. 
\v 25 Datɨrɨghɨn gumazamiziba mɨghsɨar dozibar dagheba opari. Eghtɨ gɨn temer ataghatariba itiba ko benir kuraba otivigh mɨghsɨar dozir kaba bar, da avegham. Gumazamiziba dɨkonibar atiating egh me uam mangɨ azenibar ingaran kogham. Puvatɨ. Me pura bulmakauba ko sipsipba ateghtɨ, darara danganir kabar daru dagheba buriam.”
\c 8
\s Asiriaba mɨsoghsɨ izɨ Damaskus ko Samarian bizir aghuiba okemegham
\p
\v 1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨgei, “Nɨ osɨrsɨ bizir ekiatam inigh, egh a gisɨn en akamɨn letan kɨnir kabar, ziar kam osirigh, ‘Me Zuamɨram Okemegh Zuamɨram a Inigh Mangɨ.’ Nɨ bar deravɨram an osirigh, eghtɨ gumazamiziba deravɨram an ganɨva a dɨponam.\f + \fr 8:1 \fr*\ft Hibrun akam bizitamɨn mɨngarim deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 2 Egh akar nɨ osiramin kam gavgavim a danɨngɨsɨ, nɨ gumazir aghuir kamning inigh, ofa gamir gumazim Uria ko Jeberekian otarim Sekaraia, aning gantɨ, nɨ an osir.”
\p
\v 3 Ezɨ kɨ gɨn ghua uan amuim, a Godɨn akam inigha izir amizir mam, a koma akui. Ezɨ a navim asegha otarim bate. Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨgɨa ghaze, “Nɨ ziar kam a datɨgh, ‘Me Zuamɨram Okemegh Zuamɨram A Inigh Mangɨ.’\f + \fr 8:3 \fr*\ft Gumazir maba ghaze, akam inigha izir gumazim Asaia, an amuim uaghan akam inigha izir amizir mam.\ft*\f* 
\v 4 Borir kam tɨghar kamaghɨn fogh suam, kar nan amebam ko nan Afeziam, ezɨ dughiar kamra, Asirian kantrin mɨdorozir gumaziba izɨ Damaskusɨn nguibar ekiam ko Samarian nguibar ekiamɨn bizir aghuiba okemegh, mangɨ uan atrivim danɨngam. Ezɨ borir kamɨn ziamɨn mɨngarim kamakɨn, Zuamɨram Okemegh Zuamɨram A Inigh Mangɨ.”
\s Asirian atrivim Judaba dɨkabɨnasava ami, ezɨ God me ko iti
\p
\v 5 Ezɨ Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn na mɨgei:
\b
\q1
\v 6 “Kɨ Ekiam, kɨ Jerusalemɨn boroghɨn itir dɨpam Siloan mɨn iti,
\q2 egha zurara aghumra ivemari.
\q1 Ezɨ Judan gumazamiziba kamaghɨn nɨghnɨsi, Kɨ ti gavgaviba puvatɨ.
\q2 Egha me Atrivim Resinɨn gavgavim ko Israelɨn atrivir kamɨn gavgavim gɨnɨghnɨgha,
\q3 atiatir bar ekiam men itima, agorogem me mɨsozima aghariba men amɨra.
\q1
\v 7-8 Kamaghɨn amizɨ, kɨ Ekiam, kɨ Yufretisɨn Fanem damightɨ,
\q2 an aperiam bar ekevegh danganiba bar da avaragham.
\q1 Dɨpam nguibaba bar da avaragh, Yufretisɨn Fanemɨn mɨriamɨn ikegh izɨ
\q2 kantri Judan otogham,
\q3 egh dɨpam bar buigh izɨv anang gumazimɨn fɨragharimɨn tugham.
\q1 Yufretisɨn Fanem, an Asirian kantrin atrivir gavgavim uan mɨdorozir gumaziba ko men nedazim.
\q2 Ezɨ e fo, God e ko iti!
\q1 Egha deravɨra e geghuvam,
\q2 mati kuarazir avɨzir bar ekiamning itim, an aning onegha mɨgha ghua
\q3 en nguazim bar, deravɨra an gari.”\f + \fr 8:7-8 \fr*\ft Hibrun akamɨn ziam Emanuel kamaghɨn ghu, “God e ko iti.” Aisaia 7:14ɨn aven, Aisaia ghaze, boritam otoghtɨ me ziam Emanuel a darɨgham. Aisaia ti borir kam gɨnɨghnɨgha ghaze, “Emanuel.”\ft*\f*
\b
\q1
\v 9 Ia deravɨram oragh, ia kantrin roghɨra itiba ko saghon itibar gumazamiziba.
\q2 Ia uari akuvagh mɨsoghsɨ gan ikɨ.
\q1 Eghtɨ ian gavgavim bighirɨghtɨ,
\q2 ia dɨgavir kuram damigh puram onganim damuam.
\q1
\v 10 God e ko iti.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, bizir ia damuasa nɨghnɨzim,
\q3 ia a damutɨ, ian tuavim pɨrightɨ, bizir kam otoghan kogham.
\q1 Ia bizir avɨribav mɨkɨmam,
\q2 eghtɨ dar dagheba puvatɨgham.\f + \fr 8:10 \fr*\ft Hibrun akar kam Emanuel a kamakɨn, “God e ko iti,” a ziar kam ko magh ghu Emanuel. Nɨ Aisaia 7:13-15 ko 8:7-8ɨn gan.\ft*\f*
\s Aisaia uan adarazi ko me Godram atiating
\p
\v 11 Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavim barazima, a nan anadima, a kamaghɨn na mɨgei, “Nɨ gumazamizir kabar nɨghnɨziba ko arazibar gɨn mangan markɨ. 
\v 12 \x - \xo 8:12-13 \xo*\xt 1 Pita 3:14-15\xt*\x*Gumazamiziba kamaghɨn mɨkɨm suam, gumazir maba kantri Juda gasɨghasɨghasa akam akɨri, eghtɨ nɨ uan adarazi ko kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, akar kam a guizbangɨra. Bar puvatɨ. Egh gumazamiziba puvɨram atiating nɨghamin dughiamɨn, ia men mɨn puvɨrama atiatingan markɨ. 
\v 13 Ia kamaghɨn fogh suam, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim Bar Itim, a Godɨn Bar Zuezim, egha arazir aghuibara ami. Ia anarɨram atiatingɨva an apengan ikɨ. 
\v 14-15 \x - \xo 8:14-15 \xo*\xt 1 Pita 2:8\xt*\x*A gumazamizibar mogomer danganir bar gavgavimɨn mɨn iti. Egha a dagɨamɨn mɨn Israelia ko Judan gumazamiziba aruir tuavimɨn iti. Eghtɨ men avɨriba uan dagariba asɨ daghirɨ ikuvigham. Ezɨ Jerusalemɨn gumazamiziba, an azuazimɨn mɨn men suighasa iti. Eghtɨ men avɨriba azuazir kamɨn guam. Jerusalemɨn gumazamiziba, kɨ guizbangɨra azuazimɨn mɨn men suighasa iti.”
\s Ekiam damuasa mɨkemezir biziba, Aisaia dar mɨzua iti
\q1
\v 16 Nan suren gumazibar damazimɨn, Ikiavɨra Itir God na ganɨngizir akar kaba,
\q2 kɨ da osirigh, da righɨva da ikegh kandelɨn grisɨn anemɨghɨrɨgh,
\q3 uan ababanim isɨ kandelɨn gris datɨghtɨ, da deraghvɨra ikiam.\f + \fr 8:16 \fr*\ft Aisaia akam osirigha ghaze, Gumazamiziba Godɨn akabar gɨn mangan koghtɨ, God ghaze a bizir kabar amutɨ da otivam. Egha Aisaia akar kabar akɨnafarim righa, a savsuigha, kandelɨn gris isa tongɨram a gatɨ, egha a uan ababanim isa kandelɨn gris gisɨn atɨ, eghtɨ gumazitam an akaba angaran kogham. Kamaghɨn amizɨ, bizir kaba gɨn otivightɨ, gumazamiziba an akɨnafarir akar irɨghizir kam kuigh akar an osiriziba dɨpon kamaghɨn guizɨn fogh suam, Aisaian akaba, da guizbangɨra.\ft*\f*
\q1
\v 17 \x - \xo 8:17 \xo*\xt Hibru 2:13\xt*\x*Egh kɨ datɨrɨghɨn, Ikiavɨra Itir God damuasa mɨkemezir biziba,
\q2 kɨ puram a mɨzuam da bagh gan ikiam.
\q1 Kɨ fo, an akɨrim ragha Israelian gumazamizibagh asagha gɨfa,
\q2 egh a ua ragh men ganan kogham.
\q3 Eghtɨ kɨ nɨghnɨzir gavgavim an ikɨvɨra ikiam.
\b
\p
\v 18 \x - \xo 8:18 \xo*\xt Hibru 2:13\xt*\x*Ia gan. Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikiava, borir kaba na ganɨngi. Ezɨ kɨ uan boriba ko an e atɨzɨ e Israelian gumazamiziba bagha, ababanimɨn mɨn iti. Eghtɨ me en ganɨva, Godɨn Arazibagh nɨghnɨgham.\f + \fr 8:18 \fr*\ft Aisaia Godɨn akam akunigha gɨfa. A datɨrɨghɨn aghumra ikɨ gantɨ, God damuasa ifongezir bizibar amuam. Eghtɨ gumazamiziba Aisaian ganɨva egh an boribar ziabar mɨngaribagh nɨghnighɨva, a me mɨkemezir akabagh nɨghnɨgham. Nɨ Aisaian boribar izibar mɨngaribagh fofoghsɨ, nɨ Aisaia 7:3 ko 8:3-4ɨn gan. Ves 17-18ɨn akar kam, “Israelɨn gumazamiziba,” a kantri Israel ko kantri Judan gumazamizibav gei.\ft*\f*
\s Godra uan gumazamiziba bizir aghuiba me ganɨdi
\p
\v 19 Eghtɨ gumazamiziba ia mɨkɨmtɨ, ia mangɨ gumazamizir oveaghuezibar duaba ko mɨkɨm, me da nɨghnɨziba iniam. Egha me kuarazibar mɨn imoba, sighsirir akabar mɨgei. Ezɨ gumazamizir oveaghueziba, me nɨghnɨziba gumazamizir angamɨra itibar anɨngan iburagham. Kamaghɨn amizɨ, e tizim bagh aseba ko gumazamizir oveaghueziba da nɨghnɨziba iniasa ivemara me bagha zui? Puvatɨ. Arazir kam ikufi. Me uan God bagh mangɨ. 
\v 20 Me Godɨn Araziba ko an Akar Gavgaviba ko, an nɨghnɨzim gɨfogh. Egh me kamaghɨn damighan kogh, me mɨtarmemɨn averara ikɨtɨ, amɨnim me bagh tiraghan kogham, eghtɨ me dughiar aghuitamɨn ganighan kogham.\f + \fr 8:20 \fr*\ft Ves 19 ko 20ɨn, Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 21 Puvatɨ. Me bar dughiar kuram iniam. Me navir osɨmtɨzir dafaba ikɨtɨ, mɨtiriaba men aghɨtɨ, me pura tintinibar kantrin aven daruam. Mɨtiriam me damutɨ me atar, akar kurabar uan aseba ko atrivim mɨkɨmam. Me kogh overiamɨn ganɨva, 
\v 22 vɨn nguazimɨn gan, egh me bar bizir aghuitamɨn ganighan kogham. Bar puvatɨ. Me osɨmtɨziba ko dughiar kuramra danganiba bar da gan ikiam, mati amɨnirbɨrim bar me avara. Egh me osɨmtɨzim gitavɨragh arɨmangamin tuaviba puvatɨgham.
\c 9
\s Godɨn, gumazamiziba bar akueghsɨ, an atrivir aghuim me danɨngam
\p
\v 1 \x - \xo 9:1 \xo*\xt Matyu 4:15\xt*\x*Eghtɨ gɨn, osɨmtɨziba aterir darasi, me uam osemeghan kogham. Ia fo, Ikiavɨra Itir God, fomɨra Naptali ko Sebulunɨn anababar nguibaba bar dagh asɨghasɨghizɨ, me bar aghumsɨki. Eghtɨ gɨn dughiatam izɨtɨ, tuavir ongarimɨn zuimɨn boroghɨra itir danganim, ko Jordanɨn Fanemɨn dadarir vongɨn itir danganim, a Galilin Distrighɨn nguazim, danganir kam Kantrin Igharazibar Gumazamizir avɨriba uaghan an aven iti, nguibar kaba uaghan bar moghɨra, men dughiar kuraba da gɨvaghtɨ, me ziar ekiam iniam.\f + \fr 9:1 \fr*\ft Asiriaba izava kantri Israelɨn mɨsogha, Sebulun ko Naptalin anababar nguibaba ko nguibar igharaziba ko Galilin Distrighɨn notɨn amadaghan itir nguaziba ini. Nɨ 2 Atriviba 15:29ɨn gan. Kantrin kamɨn danganir kam, an ziar mam Galili.\ft*\f*
\b
\q1
\v 2 \x - \xo 9:2 \xo*\xt Matyu 4:16; Luk 1:79; Efesus 5:8; 5:14\xt*\x*Gumazamizir arazir kurabar mɨtatemɨn aven aruiba,
\q2 me datɨrɨghɨn angazangarir ekiamɨn gari.
\q1 Me danganir mɨtatemɨn apiaghav ikiava aremeghasava ami,
\q2 ezɨ datɨrɨghɨn amɨnim tirazɨ angazangarim me gisira.
\q1
\v 3 Ikiavɨra Itir God, nɨ uan gumazamizibagh amizɨma, me bar avɨraseme,
\q2 Nɨ me gamizɨ, me bar akonge.
\q1 Me nɨn damazimɨn bar akongezir arazir kam,
\q2 mati me azenibar dagheba asia da bagha bar akonge.
\q2 Egha mati mɨdorozir gumaziba mɨdorozim gamigha gɨvagha,
\q3 bizir me iniziba da tuiragha uari ganɨga bar akonge.
\q1
\v 4 Gumazamiziba bar akongezir bizim, a kamakɨn:
\q2 Nɨ fomɨra Midianɨn kantrin gavgaviba apɨragharɨghizɨ moghɨn,
\q3 datɨrɨghɨn men apanibar gavgaviba apɨragharigha gɨfa.
\q1 Guizbangɨra, apaniba faragha nɨn gumazamizibagh ativagha,
\q2 me gamima, me mati bulmakaun mam, gumazim ter ararim isa an tuem gatɨgha,
\q3 ingangarim zuamɨram a damuasa, a gaghora a mɨsosi.
\q1 Ezɨ nɨ apanibar aghoriba ko ter arariba apɨragharɨghizɨ,
\q2 me ua nɨn gumazamiziba paza me gamir puvatɨ.\f + \fr 9:4 \fr*\ft Fomɨra Midiania paza Israelia gami, ezɨ Gideonɨn dafarimɨn Ikiavɨra Itir God men gavgaviba apɨri. Nɨ Gumazir Dapaniba 6:1-6 ko 7:9-25ɨn gan.\ft*\f*
\q1
\v 5 Guizbangɨra, mɨdorozir gumaziba mɨdorozir korotiar aghua ghua mɨsoziba,
\q2 avim bar dar isigham.
\q1 Men dagarir asuaba ko men korotiar gumazibar ghuziba itiba,
\q2 avim bar adar isigham.
\q1 Eghtɨ osɨmtɨziba bar gɨvaghtɨma,
\q2 dughiar aghuim otogham.
\q1
\v 6 \x - \xo 9:6 \xo*\xt Aisaia 7:14; Luk 2:11; Jon 3:16; Taitus 2:13\xt*\x*Bar guizbangɨra, otarir mam amebam e bagha a bate,
\q2 a borir God e ganɨngizir mam.
\q1 Eghtɨ an e gativagh en ganamin arazir kam,
\q2 mati gumazim dɨpenir akɨnir dafam uan dɨpɨzim gatɨgha aneteri.
\q1 Kar an ziaba,
\q2 Gumazir Nɨghnɨzir Bar Aghuiba Anɨdim,
\q2 ko Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 ko Afeziar Zurara Ikiavɨra Itim,
\q2 ko Atrivir Dabirabir Aghuim ko Navir Amɨrizim Anɨdim.
\q1
\v 7 \x - \xo 9:7 \xo*\xt 2 Atriviba 19:31; Daniel 2:44; Luk 1:32-33\xt*\x*Eghtɨ atrivir kam, Atrivim Devitɨn danganim inigh,
\q2 Devitɨn atrivir dabirabim daperagh gumazamizibar ganam.
\q1 Eghtɨ a gumazamizibagh ativagh men ganamin gavgavir kam,
\q2 an ekɨv mangɨvɨra ikiam.
\q1 Kamaghɨn mɨdoroziba ua puvatɨghtɨ,
\q2 gumazamiziba navir amɨrizimɨn ikia, deraghvɨra dapiagh ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q1 Atrivir kam, guizɨn arazimɨn gɨn ghua biziba deragha da tuisɨgha,
\q2 Godɨn arazir aghuibara amuasavɨra iti.
\q1 A kamaghɨn damutɨ,
\q2 an atrivir ingangarim datɨrɨghɨn ikegh gavgavigh mangɨvɨra ikiam.
\q1 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, uan gumazamiziba guizbangɨra bar me gifonge,
\q2 kamaghɨn amizɨ, a bizir kam damightɨ an otogham.
\s Ikiavɨra Itir God Israelia gasɨghasɨki
\q1
\v 8 Ekiam mɨkemegha gɨvagha ghaze,
\q2 a kantri Israel gasɨghasɨgham, kar Jekopɨn ovavir boriba.
\q1 Eghtɨ dughiar kurar kam me batoghtɨ,
\q1
\v 9 Samarian nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba ko, Efraimɨn adarasi,
\q2 me bar kamaghɨn fogh suam, Ekiamra bizir kamɨn me gami.
\q1 Egha me datɨrɨghɨn ghaze, me bar pɨn mar iti,
\q2 egha uarira uan ziaba fe.
\q1 Me kamaghɨn mɨgei,
\q1
\v 10 “Apaniba en brighɨn dɨpeniba akaragharigha, en temer fikba okagharɨki.
\q2 Ezɨ e da bagha naviba ikuvir pu, da pura biziba.
\q1 Puvatɨ. E dagɨaba aghoregh dɨpenir bar gavgavibar ingaram.
\q2 Egh temer fikbar danganibar, temer sidan bar aghuiba oparam.”
\q1
\v 11-12 Ezɨ Ikiavɨra Itir God Israelian anɨngaghe,
\q2 kamaghɨn amizɨ, a men apanibar naviba fegha gɨfa, eghtɨ me izɨ me mɨsogham.
\q1 An aruem anadi naghɨn Siriabar naviba fe, me Atrivim Resinɨn adarasi.
\q2 Egha a uaghan aruem uaghiri naghɨn Filistiabar naviba fe.
\q1 Egha a uaghan Israelia mɨsogh, me dɨkabɨnasa Atrivim Resinɨn apanibar naviba fe.
\q2 Ekiam kamaghɨn amigha gɨfa,
\q1 ezɨ bizir kam an anɨngagharim agɨvaghan kogham.
\q2 Puvatɨ. A ivezir kuram isɨ me danɨngvɨra ikiam.
\b
\q1
\v 13 Ezɨ Israelian gumazamiziba navibagh irazir puvatɨ.
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, ivezir bar kuram me ganɨngi,
\q3 ezɨ me uamategha a baghavɨra izir puvatɨ.
\q1
\v 14 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, kantri Israel gasɨghasɨki.
\q2 Guizbangɨra, an aruer vamɨran Israelɨn dapanim ko puem atu.
\q3 A dughiar vamɨra, a iruer dafarim ko ighurunim gighɨzazɨ aning irɨ.
\q1
\v 15 Dapanim, a gumazir aruaba ko gumazir ziar ekiaba itibar ababanim.
\q2 Ezɨ puem, a gumazir akam inigha iziba, me akar ifavaribar gumazamizibagh anɨdiba, men ababanim.
\q1
\v 16 Gumazir dapaniba tuavir aghuim ko arazir aghuim men akazir puvatɨ.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba okam nɨghnɨgha pura tintinibar ghue.
\q1
\v 17 \x - \xo 9:17 \xo*\xt Aisaia 5:25; Maika 7:2\xt*\x*Gumazamizir kaba bar moghɨra God ategha arazir kurabagh ami.
\q2 Me bar akar kurabav gei.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, Ekiam bar moghɨra me gasɨghasigham.
\q2 A gumazir igiatam ateghtɨma a ikian kogham.
\q1 Egh an amizir paba oveaghueziba ko borir ameboghfeziaba oveaghuezibar apangkuvighan kogham.
\q2 Ekiam kamaghɨn damuam, eghtɨ bizir kam an anɨngagharim agɨvaghan kogham.
\q3 Puvatɨ. A ivezir kuram isɨ me danɨngvɨra ikiam.\f + \fr 9:17 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 18 Gumazamizibar arazir kurabara me gasɨghasɨsi.
\q2 Mati avim benir ataghatariba ko ogher kurabar isia ghua, temer dafaribagh irɨgha ghua, ruarir ekiam girɨzɨ a isi.
\q3 Ezɨ maburan mɨgharim dɨkavigha ghuavanadi.
\q1
\v 19 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim bar anɨngaghegha, nguazir kamɨn ruaghatevibar itir gumazamiziba bar me gasɨghasɨki.
\q2 A mati avim ruarir ekiamɨn isia bar a gasɨghasɨghizɨ moghɨn, bar me gasɨghasɨki.
\q1 Gumazamiziba uaghan vaghvagha men nɨghnɨzibar gɨn ghua,
\q2 igharaz darazi dɨkabɨnasava ami.\f + \fr 9:19 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 20 Me gumazamizir igharazibar biziba, tintinibar da okɨmasa.
\q2 Eghtɨ bizir kaba men ifongiaba agɨvan kogham.
\q1 Me mati gumazim dagher avɨriba apavɨra ikiava izɨvazir puvatɨ.
\q2 Egha me uaghan arazir kamra, uan ikɨzibagh amua me gasɨghasɨsi.\f + \fr 9:20 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 21 Manasen anabamɨn adarasi, Efraimɨn anabamɨn adarazi abɨnasa,
\q2 ezɨ Efraimia Manaseba abɨnasa.
\q3 Egha aning uaghan Judaba abɨnasa.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, Ekiam me ateghtɨ me uarira uarigh asɨghasɨgham,
\q2 eghtɨ bizir kam an anɨngagharim agɨvaghan kogham.
\q3 Puvatɨ. A tɨghar ivezir kuram isɨ me danɨngvɨra ikiam.
\b
\c 10
\q1
\v 1-2 Iavzika! Ia gumazamizir kamagh amiba, ia bar ikuvigham.
\q2 Ia gumazir onganarazibagh amibagh ifar men biziba iniasa
\q3 arazir igiar igharagha garir avɨriba arigha, da osirigha me gasɨghasɨsi.
\q1 Ia arazir kurar kaba arigha dar gɨn zuima,
\q2 nan gumazamizir onganaraziba kotɨn aven, uan biziba bagha mɨkɨmasa izima,
\q1 ia guizɨn araziba ategha arazir kurar ia arɨzir kabar, me dɨkabɨrima,
\q2 me bizir me iniamba isir puvatɨ.
\q1 Egha arazir kamra, ia amizir paba oveaghuezibar biziba okɨava,
\q2 borir ameboghfeziaba oveaghuezibar biziba saram okei.
\q1
\v 3 God ian arazir kurar ia amir kaba ikarvagh, ia gasɨghasightɨ, ia manmaghɨn damuam?
\q2 Dughiar kam, a kantrin saghon itimɨn gumaziba inigh izɨtɨ,
\q3 me amɨnir gavgavimɨn mɨn izɨ ian bizibagh asɨghasɨghtɨ, ia manmaghɨn damuam?
\q1 Ia ti ivegh mangɨ tina dama akurvazim iniam?
\q2 Ian ziar ekiam ko bizir avɨrir ia iniziba, ia ti managh dar arɨghtɨ, da deraghvɨra ikiam?
\q3 Bar puvatɨgham!
\q1
\v 4 Ia bizitam damuva avegham. Bar puvatɨgham.
\q2 Ian tarazi mɨdorozimɨn arɨmɨghiregham.
\q1 Me ian tarazir suigh mangɨtɨ, ia kalabuziabar tongɨn bar atiatigh teviba apɨrigh mamaghɨra ikiam.
\q2 Ia osɨmtɨzir bar kurar kam gitaghan kogham.
\q1 Ikiavɨra Itir God bizir kabar amutɨ, da ia bativam,
\q2 eghtɨ bizir kam an anɨngagharim agɨvaghan kogham.
\q3 Puvatɨ. A tɨghar ivezir kuram isɨ me danɨngvɨra ikiam.
\s Asirian kantri ikuvigham
\q1
\v 5 \x - \xo 10:5-34 \xo*\xt Aisaia 14:24-27; Nahum 1:1--3:19; Sefanaia 2:13-15\xt*\x*Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
\q1 Asirian kantrin gumazamiziba, mevzika! Me bar ikuvigham.
\q2 Kɨ uan gumazamiziba puvɨra men atari.
\q1 Kamaghɨn kɨ datɨrɨghɨn ingangarim isɨ Asirian kantrin gumazamizibar anɨngtɨ,
\q2 me nan aghorimɨn mɨn otoghtɨ,
\q1 gumazamizir nan navim gamima a ikuviziba,
\q2 me ivezir kuram me danɨngɨva me gasɨghasigham.
\q1
\v 6 Nan gumazamizir kaba na ategha uamategha nguazir kamɨn bizibagh amua, na gamizɨ
\q2 kɨ bar men anɨngaghe.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ Asiriaba amadaghtɨ,
\q2 me mangɨ gumazamizir kɨ anɨngaghavɨra itir kabagh asɨghasɨgh,
\q3 egh me dɨkɨtɨ me mati gumazim tuavir beghneazim dɨti moghɨn me magɨram.
\q1 Egh me uan ifongiabar gɨn mangɨ men bizir aghuiba me dama da mɨkegh,
\q2 da inigh uan kantrin mangam.
\q1
\v 7 Ezɨ Asirian atrivimɨn nɨghnɨzim, nan nɨghnɨzim ko voroghɨra ghuzir puvatɨ.
\q2 A ghaze, a kantrin avɨrir igharaziba uaghan bar dagh asɨghasɨgh,
\q3 da agɨvasa nɨghnɨsi.
\q1
\v 8 A uabɨ fa kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Kɨ ghaze, kɨ kantrin avɨribar atriviba abɨnigha men nguibar ekiaba ini.
\q2 Ezɨ atrivir kɨ abɨraziba,
\q3 me nan mɨdorozir gumazibar, gumazir dapanibar iti.
\q2
\v 9 Kɨ mɨsogha nguibar ekiar kaba ini:
\q2 Kalno, Karkemis, Hamat,
\q3 Arpat, Samaria, ko Damaskus.
\q1
\v 10 Kɨ kantrin avɨriba abɨragha fo,
\q2 men asebar marvir guar avɨriba men iti.
\q1 Ezɨ men aser kaba, da tong men akurvazir puvatɨ.
\q2 Kɨ ghaze, marvir guar kaba, Jerusalem ko Samarian marvir guabagh afira.
\q1
\v 11 Kɨ Samaria ko an aseba ko marvir guabagh asɨghasigha gɨfa.
\q2 Egh arazir kamra, kɨ Jerusalem ko an aseba ko marvir guabar amuam.”
\b
\p
\v 12 Asirian atrivim ghaze, a bar pɨn mar ikia bar gavgafi, egha a uabɨra uan ziam fe. Eghtɨ gɨn nan Ekiam, a faragha mɨkemezɨ moghɨn, a Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikɨ, a Jerusalemɨn nguibar ekiam, a uan ingangariba bar dar amigh gɨvaghtɨ, a gɨn uamategh mangɨ ivezir kuram Asirian atrivim danɨngam. 
\v 13 Ekiam orasi, Asirian atrivim uabɨra uabɨ fa, kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Kɨ bizibar amuamin nɨghnɨzir bar aghuim iti.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, nan gavgavim ko fofozimɨn, kɨ bizir kabagh ami.
\q1 Kɨ kantribar mɨtaghniaba akaragharigha gɨfa, ezɨ da bar nan apengan iti.
\q2 Egha bizir bar aghuir me akumakua arɨghiziba, kɨ da ini.
\q1 Kɨ bar gumazir gavgavim, kamaghɨn kɨ kantrin kabar atrivibagh afiragha, me dɨkabɨni,
\q2 mati bulmakaun apurir ekiam mɨsosi.
\q1
\v 14 Nguazir kamɨn itir kantriba bar, mati kuarazir mɨkonir mam,
\q2 kɨ, men bizir aghuiba, mati kuarazir mɨkonimɨn, gumazim kuarazir aroriaba isi moghɨn, nɨmɨra bar da ini.
\q1 Kuarazir amebaba ikia, nan gari puvatɨ.
\q2 Mevzika! Kuarazir amebatam uan aroriaba bagha ara nan agɨntɨghɨzir puvatɨ.
\q3 Kɨ pura men biziba okemegha da inigha ghu.”
\b
\q1
\v 15 Atrivim uabɨ uan ziam fe, ezɨ Ekiam kamaghɨn azaragha ghaze,
\q1 Sobiatam ti uabɨ fɨ kamaghɨn mɨkɨm suam,
\q2 a uabɨ gavgaviba iti, ezɨ an gavgavim gumazir an suirazimɨn gavgavim gafira, a?
\q3 Puvatɨ, nɨghnɨzir kam ongani.
\q1 Eghtɨ son tam ti uabɨ fɨ suam,
\q2 a uabɨ gavgaviba iti, ezɨ an gavgavim gumazir an suiragha temem pungizim gafira, a?
\q3 Puvatɨ, nɨghnɨzir kam ongani.
\q1 Eghtɨ itazitam ti uabɨ fɨ suam,
\q2 a uabɨ gumazitamɨn suiragh, a inigh mɨsoghsɨ mangam, a?
\q3 Puvatɨ. Nɨghnɨzir kaba, bar ongani.
\q1
\v 16 Ezɨ Ekiam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a ziar ekiam ko gavgavir ekiam iti.
\q1 Egh a datɨrɨghɨn arɨmariar bar kuratam amadaghtɨ,
\q2 an Asiriabar mɨdorozir gumazibar amu, men gavgavir ekiam agɨvagham.
\q1 Egh a uaghan avim damightɨ,
\q2 a dɨkavigh isi mangɨ men biziba bar da agɨvagham.
\q1
\v 17 Ekiam, a Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 a Israelian gumazamizibar angazangarimɨn mɨn iti.
\q1 Egh Asiriaba, an avir bar dafamɨn mɨn otogh,
\q2 men kantri daboroghtɨ, a isigham.
\q1 Egh dughiar vamɨran, a Asirian oghevsevir kurabar apueghtɨ,
\q2 da bar isigham.
\q1
\v 18 Egh afiragh mangɨ temer ekiaba ko nguazir aghuir azenibar ingaramim sara daboroghtɨ,
\q2 da bar isigham.
\q1 Ikiavɨra Itir God, Asiriabagh asɨghasigh, bar men duaba ko mɨkarziba agɨvagham,
\q2 mati arɨmariam gumazim puv a gamizɨ, an gavgavim bar magɨrɨ ameregh gɨvagham.
\q1
\v 19 Eghtɨ Asirian kantrin temer vaghvazibara mɨtɨvighɨv ikɨtɨ,
\q2 borir iririvitam uaghan da mengan fogham.
\s Gumazamizir ikiavɨra itir varazira, uamategham
\p
\v 20 Jekopɨn ovavir boriba, datɨrɨghɨn uan apanibar atrivir me mɨsogha itim, me an atiatighava, an apengan ikia uarir akurvaghasa an dia. Eghtɨ gɨn izamin dughiam otoghtɨ, Israelian ikiavɨra itir varazira, apanir kam bagh gan uarir akurvaghsɨ nɨghnɨzir gavgavim an ikian kogham. Puvatɨ. Dughiar izamimɨn, me Ikiavɨra Itir God baghvɨra ikɨ nɨghnɨzir gavgavim an ikiam. A Israelian Godɨn Bar Zuezim, eghtɨ me guizɨn an akamɨn gɨn mangɨ uarir akurvaghsɨ, anarɨra mɨzuamam. 
\v 21 Gɨn, Jekopɨn ovavir boribar gumazamizir ikiavɨra itir varazira, me uamategh Godɨn Gavgavir Ekiam Itim bagh izam.\f + \fr 10:21 \fr*\ft Hibrun akamɨn akar kam, “Gumazamizir varazira uamategh izam,” a mati Aisaian otarir mamɨn ziam. Nɨ Aisaia 7:3ɨn gan.\ft*\f* 
\v 22 \x - \xo 10:22-23 \xo*\xt Rom 9:27\xt*\x*Fomɨra, Israelian gumazamiziba, mati ongarimɨn itir gigimɨn mɨn, bar avɨraseme. Ezɨ God ghaze, me bar ikuvigham. God uan arazir aghuimɨn gɨn mangɨva ivezir kurar kam me danɨngam. Eghtɨ gɨn men gumazamizir ikiavɨra itir varazira uamategh uan nguibabar izam. 
\v 23 Ekiam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, a nguazir kamɨn kantriba bar, a ivezir kuram isɨ me danɨngasa mɨkemegha gɨfa, egh a bar me gasɨghasɨgham.
\p
\v 24 Nan Ekiam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim kamaghɨn mɨgei, “Ia nan gumazamizir Saionɨn nguibar ekiamɨn itiba, ia Asiriabar atiatingan markɨ. Me, Isipia fomɨra uan itaziba isa ia mɨsogha, paza ia gamizɨ moghɨn, me ia damuam, eghtɨ ia men atiatingan markɨ. 
\v 25 Nan navim ia bagha ikuvighavɨra iti, kamaghɨn, kɨ Asiriaba ataghizɨ me ia gasɨghasɨsi. Eghtɨ kɨ, kɨran oveghangɨn, uan adarir ian itim agɨvagh, egh raghɨrɨgh Asiriabagh asɨghasɨgham. 
\v 26 Kɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, kɨ me mɨsogham, mati kɨ fomɨra Midiania, Orepɨn Dagɨamɨn boroghɨn benim isa me fozorogha me mɨsoke. Egha mati, kɨ fomɨram Isipɨn kantrin, uan asadivir aghorim ghufegha ongarim gisɨn amadazɨ, apaniba ongarir torimɨn bar ikufi.\f + \fr 10:26 \fr*\ft Nɨ Gumazir Dapaniba 7:23-25ɨn gan.\ft*\f* 
\v 27 Asiriaba datɨrɨghɨn ia gativagha ia gasɨghasɨsi, mati gumazim ter otevim, bulmakaun fɨrim gatɨgha, an abɨrima, a ingangarim gami. Datɨrɨghɨn Asiriaba bar deraghavɨram apiazɨ, ia paza iti. Ezɨ men arazir kam na gamima, nan navim puvɨra nan isi. Kamaghɨn, kɨ gɨn izamin dughiar kamɨn, kɨ Asiriabar gavgavim agɨvaghtɨ, me uam osɨmtɨziba ia danɨngan kogham.”\f + \fr 10:27 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\s Apaniba Jerusalemia mɨsoghasa izi
\q1
\v 28 Apaniba Ain nguibar ekiam boroghɨn iza a gitagha, Mikronɨn nguibar ekiamɨn otivigha gɨfa.
\q2 Me uan dagheba ko biziba isa Mikmasɨn nguibar ekiamɨn da arɨki.\f + \fr 10:28 \fr*\ft Nguibar ekiar igharazir kaba da notɨn amadaghan Jerusalem boroghɨn iti, kamagh amizɨ, notɨn amadaghan itir apaniba Jerusalem gasɨghasɨghsɨ izɨva, me faragh Ain nguibar ekiam ko nguibar ekiar kaba batogham, dar ziaba ves 28-32ɨn iti.\ft*\f*
\q1
\v 29 Me uaghira daghurir dɨpamɨn faghafiagha, bɨnigha ghuanaga,
\q2 dɨmangan Geban nguibar ekiamɨn akui.
\q1 Raman nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba bar atiatingi.
\q2 Ezɨ, Gibean nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, kar Atrivim Solɨn nguibar ekiam,
\q3 me anetegha are.
\q1
\v 30 O Galimɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, ia pamtemɨn dɨm.
\q2 Ia Laisan nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba,
\q3 ia kuariba arɨghɨva oragh.
\q1 Ia Anatotɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, iavzika!
\q2 Ia ti akabagh asa.
\q1
\v 31 Matmenan nguibam ko Gebimɨn nguibamɨn itir gumazamiziba,
\q2 me uari mongasa danganiba buriava, aregha gɨfa.
\q1
\v 32 Apaniba datɨrɨghɨn Nopɨn nguibar ekiamɨn otivigha gɨfa.
\q2 Egha Saionɨn Mɨghsɨamɨn amadaghan gara, uan dafariba apɨra,
\q2 uan gavgaviba akakagha ghaze,
\q3 me Jerusalemɨn nguibar ekiam gasɨghasɨghasa uari baraki.
\b
\q1
\v 33 Ia oragh!
\q1 Ekiam a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a gumazir ziar ekiam ko gavgavim itiba dɨkabɨragham.
\q1 Me datɨrɨghɨn temer ekiar ruaribar mɨn iti,
\q2 eghtɨ a me okɨtɨ me iregham.
\q1
\v 34 Me mati Lebanonɨn temer aghuibar mɨn mɨtivigha gavgavigha iti,
\q2 egha mati temer dafar ruarir bar ruarir pɨzimɨn itibar mɨn iti.
\q1 Egh a me gasɨghasigham,
\q2 mati gumazim sobiam inigha temer ekiar kaba okɨtɨ da iregham.
\c 11
\s Atrivir igiam, dabirabir aghuim me danɨngam
\q1
\v 1 \x - \xo 11:1 \xo*\xt Aisaia 53:2; Jeremaia 23:5; Sekaraia 3:8; Aposel 13:23; Akar Mogomem 5:5; 22:16\xt*\x*Jesin ovavir boriba, mati temer povim me an okegha gɨvazɨ,
\q2 an dakam ikiavɨra iti.
\q1 Eghtɨ gumazir mam otogham,
\q3 mati temer ghuzir igiam temer dakar kamɨn otogh mavanangam.\f + \fr 11:1 \fr*\ft Jesi, an Atrivim Devitɨn afeziam. (Nɨ 1 Samuel 16:10-13ɨn gan.) Temer ghuzir igiar kam oto, a mati Devitɨn ikɨzimɨn otozir atrivir igiamɨn ababanim.\ft*\f*
\q1
\v 2 \x - \xo 11:2 \xo*\xt Aisaia 61:1; Matyu 3:16; Jon 16:30; 2 Timoti 1:7\xt*\x*Eghtɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Duam izɨ gumazir kam gizɨvagh a ko ikɨ,
\q2 egh fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim a danɨngam.
\q1 Eghtɨ an atrivir gavgavimɨn ikɨva,
\q2 deraghvɨra ingangarim damuamin fofozim ikiam.
\q1 Egh a deraghvɨra Ikiavɨra Itir God gɨfogh,
\q2 an atiatingɨva zurara an apengan ikiam.
\q1
\v 3 Eghtɨ Ikiavɨra Itir Godɨn atiatir arazir kam a damutɨ,
\q2 a bar akuegh mamaghɨra ikiam.
\q1 Egh kotiaba baraghamin dughiam,
\q2 a pura gumazimɨn ganganimɨn ganɨva, a tuisɨghan kogham.
\q1 Egh a gumazamizir tintinimɨn mɨgeir akaba,
\q2 a pura da baragh da tuisɨghan kogham.
\q3 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 4 \x - \xo 11:4 \xo*\xt Aisaia 9:7; 49:2; Malakai 4:6; 2 Tesalonika 2:8\xt*\x*A kotɨn aven guizɨn arazir aghuimɨn gɨn mangɨ,
\q2 onganarazibar mɨgɨrɨgɨaba baragh, deraghvɨra me tuisɨgham.
\q1 A nguazir kamɨn itir gumazir uari abɨra aghumra itiba,
\q2 a men osɨmtɨziba baragh, me tuisɨgh men akurvagham.
\q1 An akam me danɨngtɨ, nguazir kamɨn gumazir kuraba, ivezir kuram iniam.
\q2 A mɨkɨmtɨ, gumazir kurar akaba batoziba arɨmɨghiram.
\q1
\v 5 \x - \xo 11:5 \xo*\xt Efesus 6:14\xt*\x*An arazir aghuim mati gumazim letɨn uabɨ amɨghɨrɨ,
\q2 an an ikɨtɨ, a gumazamizibar ganam.
\q1 Eghtɨ an nɨghnɨzir gavgavir arazir aghuim gamim, mati inim gumazimɨn evarim avara,
\q2 an an ikɨtɨ, a uan ingangarim damuvɨra ikiam.
\q1
\v 6 \x - \xo 11:6-9 \xo*\xt Aisaia 65:25\xt*\x*Eghtɨ afiar atiaba ko sipsipɨn nguziba uari inigh deraghvɨra ikiam,
\q2 eghtɨ lepatba, da kaziar ekiabar mɨn gari, da memen nguziba ko dakuam.
\q1 Eghtɨ bulmakaun nguziba ko laionɨn igiaba daru egh uari inigh damam,
\q2 eghtɨ borir dozir mam men gan men aku men faragh mangam.
\q1
\v 7 Eghtɨ bulmakauba ko beaba uari inigh damɨtɨ,
\q2 men nguziba uari inigh dakuam.
\q3 Eghtɨ laionba bulmakaubar mɨn dadabar amam.
\q1
\v 8 Eghtɨ borir dozir oteba apavɨra itiba,
\q2 me kuruzir imeziba itibar mozibar boroghɨra ikararangam.
\q1 Eghtɨ borir oteba ataghiziba,
\q2 uan dafariba isɨ kuruzir kuraba itir mozibar aven dar arɨgh, egh deraghvɨra ikiam.
\q1
\v 9 \x - \xo 11:9 \xo*\xt Onger Akaba 98:2-3; Aisaia 48:18; 52:10; Habakuk 2:14\xt*\x*Dughiar kamɨn, nguazimɨn itir gumazamiziba bar deraghvɨra Ikiavɨra Itir God gɨfogham.
\q2 Eghtɨ fofozir kam, nguazimɨn oteviba bar dagh izɨvagham,
\q3 mati ongarim bar ghua uan danganimra tu.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, God baghavɨra itir mɨghsɨamɨn itir gumazamiziba ko, gumazamizir igharaziba bar moghɨra
\q2 uari inigh deraghvɨra ikɨva,
\q3 tav pazɨ tav damuan kogh, egh me gasɨghasɨghan kogham.
\s Judan gumazamizir ikiavɨra itir varazira, me uamategh izam
\q1
\v 10 \x - \xo 11:10 \xo*\xt Rom 15:12\xt*\x*Eghtɨ dughiar kamɨn, atrivir igiam, Jesin ovavir boribar tongɨn otogh,
\q2 mati temer ghuzir igiam, temer dakar kamɨn oto.
\q3 Eghtɨ gumazamiziba bar an gantɨ, a me bagh ababanimɨn mɨn ikiam.
\q1 Eghtɨ gumazir kamra, kantribar gumazamiziba a bagh izɨ a baghvɨra ikiam.
\q2 Eghtɨ an Dɨpenir an avughsɨ ikiamim,
\q3 bar gavgavigh ziar bar ekiam ikɨtɨ, an angazangarim bar me gisiragham.
\b
\p
\v 11 Egh gɨn ua izamin dughiamɨn, Ekiam uamategh uan agharim ghufegh uan gavgavim akagh, uan gumazamiziba inigh uamategh izɨ, men nguibabar me arɨgham. Kar gumazamizir ikiavɨra itir varazira, me kantri Asiria ko, Isip ko, Itiopia ko, Elam ko, Babilonian kantri ko, Hamat ko, Mediterenianɨn Ongarir Ekiamɨn arighatɨzibar ikiavɨra itiba.
\b
\q1
\v 12 Kantriba bar dar gumazamiziba gansɨ, Ekiam nir avɨzim ghufegh ababanimɨn mɨn anesaragham,
\q2 egh a Israelia ko, Judan gumazamizir apaniba inigha ghua kalabuz gatɨziba, a ua me akuvagham.
\q1 Me datɨrɨghɨn tintinibar ikia nguazir ruaghateviba bar dar iti,
\q2 eghtɨ Ekiam ua me inigh izam.
\q1
\v 13 Eghtɨ gɨn kantri Israel ua navir kuram kantri Judan ikian kogham.
\q2 Eghtɨ kantri Juda, uam kantri Israelɨn anɨngagheghan kogham.
\q3 Puvatɨ. Aning uaning inigh deraghvɨra dapiam.
\q1
\v 14 Aning uaning inigh mangɨ aruem uaghiri naghɨn itir Filistiaba ko mɨsogham.
\q2 Egh aning mɨsoghɨva aruem anadi naghɨn itir gumazamizibar bizir aghuiba iniam.
\q1 Aning kantri Idom ko Moap ko, Amonɨn gumazamiziba dɨkabɨragh,
\q2 kantrin kaba gativaghtɨ, me men apengan ikiam.
\q1
\v 15-16 \x - \xo 11:15-16 \xo*\xt Aisaia 35:8; 40:3; Akar Mogomem 16:12\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, Ongarir Aghevim damightɨ a bar dakegham.
\q2 Egh amɨnir fefer bar puvɨra ivaim damightɨ a izam,
\q3 eghtɨ amɨnir kam, Yufretisɨn Fanem damightɨ a dakɨ mangɨ suvigham.
\q1 Egh a 7plan dɨpar eghuravibar emɨr mangam.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, dughiar kamɨn tuavim, tuavir ekiamɨn mɨn bar ekevegh aruegham,
\q3 eghtɨ gumazamiziba Asiria ategh daru izɨtɨ, men dagarir asuaba tong kumkumighan kogham.
\q1 Tuavim Israelia bagha kuiaghirɨzɨ me Isip ategha izezɨ moghɨn,
\q2 bizir kam uaghan kamaghɨram otivam.
\c 12
\s Ekiam mɨnabir ighiam
\p
\v 1 Eghtɨ gɨn izamin Dughiam otoghtɨ, ia Israelia kamaghɨn igham damuam:
\b
\q1 “O Ikiavɨra Itir God, kɨ nɨn ziam fe.
\q2 Nɨ nan anɨngaghe, ezɨ nɨn anɨngagharim gɨfa,
\q1 ezɨ nɨ bar deraghavɨra nan asughasugha gavgavim na ganɨdi.
\q2 Ezɨ datɨrɨghɨn nan navim deraghavɨra iti.
\b
\q1
\v 2 \x - \xo 12:2 \xo*\xt Ua Me Ini 15:2; Onger Akaba 118:14\xt*\x*“Ia oragh! God nan akuragha ua na ini.
\q2 Eghtɨ kɨ nɨghnɨzir gavgavim an ikɨva atiatingan kogham.
\q1 Ikiavɨra Itir God, a Godra, a na gamima, kɨ gavgavigha iti.
\q2 Guizbangɨra, a nan Akurvazir Gumazim, ezɨ kɨ an ziam fava onger akam gami.”
\q1
\v 3 \x - \xo 12:3 \xo*\xt Jon 4:10; 4:13; 7:37-38\xt*\x*Mozir dɨpam, gumazir kuariba pɨriba, anepa bar akonge.
\q2 Ezɨ kamaghɨra, God uan gumazamizibar akuragh ua me inightɨ, me bar akuegham.
\b
\p
\v 4 Dughiar kamɨn ia kamagh mɨkɨmam:
\b
\q1 “E Ikiavɨra Itir God, an ziam dɨpon, egh a mɨnabɨva,
\q2 uarir akurvaghsɨ an dɨmam.
\q1 Egh ingangarir ekiar an amizibar gun kantribar gumazamiziba bar moghɨra me mɨkɨmɨva,
\q2 an ziar ekiamɨn gun mɨkɨm.
\q1
\v 5 Ia Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir bar ekiar an amiziba bangɨn,
\q2 a bagh onger akabar amu an ziam fam!
\q1 Ia nguazir kamɨn gumazamiziba bar me mɨkɨm suam,
\q2 God ingangarir ekiabagh ami.”
\b
\q1
\v 6 O Saionɨn Mɨghsɨamɨn itir gumazamiziba, ia fo,
\q2 Israelian Godɨn Bar Zuezim, a ian tongɨn ikia
\q3 ingangarir ekiabagh amua, ziar bar ekiam iti.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia pamten dɨmɨva arang
\q2 bar akuegh onger akabar amu.
\c 13
\ms Aisaia, Godɨn akamɨn,  // gun kantrin mabav gei
\mr (Sapta 13--23)
\s God kantri Babilon gasɨghasigham
\p
\v 1 \x - \xo 13:1-22 \xo*\xt Aisaia 47:1-15; Jeremaia 50:1--51:64\xt*\x*God kantri Babilon gasɨghasɨghasa, kamaghɨn, a irebamɨn mɨn garir bizimɨn aven, akam isa Emosɨn otarim, Aisaia ganɨngi. 
\v 2 A kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Nɨ nan nir avɨzir pɨn itim isɨ ababanimɨn mɨn temeba puvatɨzir mɨghsɨar mamɨn a kuasagh,
\q2 eghtɨ mɨdorozir gumaziba an ganigh izɨ uari akuvagh ikiam.
\q1 Nɨ pamtemɨn men dɨmtɨ, me zuamɨra izɨ.
\q2 Eghtɨ nɨ uan dafarim ghufegh, Babilonɨn itir gumazir aruar uan ziaba feba, tiar akar ekiabar amadaghan men akagh,
\q3 egh me amadaghtɨ, me mangɨ me ko mɨsogh.
\q1
\v 3 Kɨ Babilon bagha nan navim bar nan ikufi,
\q2 egha kɨ uabɨ uan mɨdorozir gumazir aghuir bar gavgaviba amɨsevegha, men diazɨ, me ize.
\q1 Egha kɨ Akar Gavgavim me mɨkeme, eghtɨ me mangɨ Babilonia ivezir kuram me danɨngam.
\q2 Mɨdorozir gumazir kaba, ziar ekiaba iti,
\q3 egha Babilon mɨsoghasa bar akonge.”
\b
\q1
\v 4 Ia mɨghsɨabagh isɨn nɨgɨnir dafar kam baragh,
\q2 kar gumazir bar avɨribar nɨgɨnim.
\q3 Kantrin avɨribar mɨdorozir gumaziba iza uari akufa.
\q1 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 mɨsoghasa uan mɨdorozir gumaziba akufa.
\q1
\v 5 Me kantrin bar saghon itimɨn ikegha ize,
\q2 egha me mati Ikiavɨra Itir Godɨn piba ko bariba.
\q1 A bar anɨngaghegha, me akuvagh me damutɨ,
\q2 me nguazir kamɨn itir kantribagh asɨghasɨgh, bar me agɨvagham.\f + \fr 13:5 \fr*\ft Gumazir maba kamagh nɨghnɨsi, Hibrun akam, a “Nguazir kamɨn itir kantriba bar,” a dav geir puvatɨ. Me ghaze, Hibrun akam kamaghɨn mɨgei, “Kantrin kamra nguibaba bar an iti.”\ft*\f*
\b
\q1
\v 6 \x - \xo 13:6 \xo*\xt Joel 1:15\xt*\x*Ikiavɨra Itir God Izamin Dughiar Ekiam, a roghɨra izegha gɨfa.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia bar puvɨram aziva arang.
\q1 Dughiar kamɨn, Godɨn Gavgavim Bar Itim,
\q2 dughiar bar kuram amadaghtɨ a izam.
\q1
\v 7 Bizir kam bangɨn, gumazamizibar aghariba bar men amɨraghtɨ,
\q2 men gavgaviba bar gɨvaghtɨ, me uan navibar aven bar atiatingam.
\q1
\v 8 \x - \xo 13:8 \xo*\xt Onger Akaba 48:6; Aisaia 21:3\xt*\x*Me nɨgh bar atiatighɨva, mɨzazir bar ekiaba baragham,
\q2 mati amizim borim batasa mɨzazim isi moghɨn, me mɨzazim iniam.
\q1 Me dɨgavir kuram damutɨ, men guabara uarir akakagh suam,
\q2 me mɨzazir bar ekiam isi.
\q1 Egh me uarira uan guabar ganamin dughiamɨn,
\q2 me bar atiatigham.
\b
\q1
\v 9 Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God Izamin Dughiar Ekiam, a izi,
\q2 kar Ikiavɨra Itir God uan anɨngagharir ekiam sara izasa mɨsevezir dughiam,
\q1 egh nguazir kamɨn itir ruaghateviba bar dagh asɨghasɨghɨva,
\q2 gumazamizir arazir kurabagh amiba me bar me agɨvagham.
\q1
\v 10 \x - \xo 13:10 \xo*\xt Esekiel 32:7; Matyu 24:29; Mak 13:24-25; Luk 21:25; Akar Mogomem 6:12-13; 8:12\xt*\x*Dughiar kamɨn, mɨkoveziba bar dar angazangarim mungegham.
\q2 Egh aruem otoghtɨ, an angazangarim mɨtarmegham,
\q3 eghtɨ iakɨnimɨn angazangarim puvatɨgham.
\b
\q1
\v 11 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazamizibar arazir kuraba nguazir kam gizɨfa,
\q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ men arazir kuraba ikarvagh, puv me damigham.
\q1 Gumazamizir uarira uan ziaba feba, kɨ me dɨkabɨragham.
\q2 Gumazamizir igharaz darazi paza me gamua uari feba,
\q3 kɨ pazɨ me damigh men ifaghatir arazim agɨvagham.
\q1
\v 12 Gumazamizir bar avɨrim arɨghiregham, eghtɨ kɨ vaghvaziba ateghtɨ, me ikiam.
\q2 Egh nɨ kantri Ofirɨn golɨn bar aghuim burian asaghasaghizɨ moghɨn,
\q3 nɨ me burian asaghasegham.
\q1
\v 13 \x - \xo 13:13 \xo*\xt Hagai 2:6\xt*\x*Dughiar kamɨn, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 uan anɨngagharir bar dafam sara izam.
\q1 Egh kɨ overiam ko nguazim damightɨ, aning nɨgham,
\q2 eghtɨ nguazim isɨvagh uan danganim ategham.”
\b
\q1
\v 14 Dughiar kamɨn, gumazamiziba bar puvɨram atiatingɨva aregham,
\q2 mati asɨzir atiam, gumazim ruarimɨn ghua a gasasava amima,
\q3 an arav ghuzɨ moghɨn, me arɨmangegham.
\q1 Egh mati sipsipbar garir gumaziba puvatɨzɨ, me onganigh pura tintinibar zui moghɨn,
\q2 me tintinibar arɨ uamategh pura uan nguibabar mangam.
\q1
\v 15 Eghtɨ gumazir manam, apaniba an suira,
\q2 me uan mɨdorozir sababar a bɨraghtɨ, an aremegham.
\q1
\v 16 Eghtɨ apaniba, borir iririviba, men amebabar aghariba da me amɨkɨva,
\q2 eghtɨ amebaba ko afeziaba ganvɨra ikɨtɨ,
\q3 me boriba isɨ dagɨaba itir nguazim gapɨztɨ, me arɨmɨghiram.
\q1 Eghtɨ apaniba men dɨpenibagh asɨghasɨgh, men biziba okɨmɨva,
\q2 men amuibar suigh, me abɨn arazir kurabar me damuam.
\b
\q1
\v 17 Ikiavɨra Itir God ua ghaze,
\q1 “Kɨ, Midbar navibagh inivima, me Babilonia mɨsoghasa izi.
\q2 Me Babilonian silva ko gol bagha nɨghnɨgha mɨsoghasa izir puvatɨ.
\q1
\v 18 Me bar Babilonia agɨvasa nɨghnɨzim bar gavgafi.
\q2 Me gumazir igiaba uan pibar me gasɨtɨ, me arɨghiregham.
\q3 Eghtɨ borir ekiaba ko muziariba, me men apangkuvighan kogham.”
\b
\q1
\v 19 \x - \xo 13:19 \xo*\xt Jenesis 19:24\xt*\x*E fo, Babilonɨn nguibar ekiam, a bar deragha nguibar ekiar mabagh afira.
\q2 Babilonian gumazamiziba, me uan nguibar ekiamɨn ziar aghuim bagha bar akonge.
\q1 Eghtɨ God Sodom ko Gomora gasɨghasɨghizɨ moghɨn,
\q2 a Babilon gasɨghasɨgham.
\q1
\v 20 \x - \xo 13:20 \xo*\xt Jeremaia 50:3; 50:39; 51:29; 51:62\xt*\x*Gumazitam ua nguibar kamɨn ikian kogham.
\q2 Eghtɨ uaghan Arebian gumaziba izɨ uan averpenitam danganir kamɨn anesaraghan kogham.
\q1 Eghtɨ sipsipbar garir gumaziba uan sipsipba inigh izɨtɨ,
\q2 da danganir kamɨn irɨv ikɨ avughsan kogham.
\q1
\v 21 \x - \xo 13:21 \xo*\xt Aisaia 34:14; Sefanaia 2:14; Akar Mogomem 18:2\xt*\x*Nguibar kam pura danganir kɨnim gavaghtɨ, asɨzir atiaba izɨva an ikiam.
\q2 Eghtɨ dɨmagarimɨn, kuaraziba dɨpenibar ikiam.
\q1 Eghtɨ poneba uaghan ikɨtɨ,
\q2 memen atiaba uari akun nguibar ekiamɨn mangɨ izegh damuam.
\q1
\v 22 Eghtɨ, atrivibar dɨpeniba ko gumazir ekiabar dɨpeniba,
\q2 afiar atiaba izɨ dar ikɨ, pura dapur ikiam.
\q1 Bar guizbangɨra, Babilon ikuvighamin dughiam,
\q2 a roghɨra izegha gɨfa.
\c 14
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba ua me iniam
\p
\v 1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uamategh Jekopɨn ovavir boribar apangkuvigham. A ua bagh Israelia mɨsevegham. Egh a men aku uamategh men nguazimra mangam. Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba izɨ me ko ikɨ, men gumazamizibagh avagham. 
\v 2 Guizbangɨra, Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, Israelia inigh men aku uamategh Israelian nguazimɨn izam, kar Ikiavɨra Itir Godɨn nguazim. Eghtɨ Israelia, gumazamizir kabar amutɨ, me pura Israelian ingangarir gumazamizir kɨnibar otivigham. Fomɨra Israelia kalabus gatɨzir darasi, me datɨrɨghɨn, Israelian kalabuziabar aven ikiam. Me fomɨra Israelia dɨkabɨragha paza me gami, me datɨrɨghɨn Israelian apengan ikɨtɨ, me me gativagham.
\s Atrivir bar gavgavir irɨzimɨn ighiam
\p
\v 3 Ia Israelia, Ikiavɨra Itir God ian mɨzazim ko dughiar kuram agɨvaghtɨ, ia deravɨra ikiam. Igharaz darazi ia abɨrima, ia men ingangarir mɨtɨabagh ami, eghtɨ osɨmtɨzir kam, datɨrɨghɨn gɨvagham. 
\v 4-5 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn damightɨ, ia Babilonɨn atrivim gɨnɨghnɨgh ighiar dɨbovir akar kam damuam. Ighiar kam kamakɨn:
\b
\q1 “Maia! Ia ganigh, atrivir gavgavim irɨgha gɨfa.
\q2 Manmaghɨn amizɨ, atrivir puvɨra atara uan ziam fer kaba irɨ?
\q1 Ikiavɨra Itir Godra,
\q2 paza gumazibagh amir gumazir kurar kabar gavgavim agɨfa.
\q1
\v 6 Atrivir kaba pura gumazamizibar anɨngaghegha paza me gami.
\q2 Egha me arazir kurabar kantrin igharazibagh amua, me gasɨghasɨghan avughsir puvatɨ.
\q1 Me dughiaba bar, kantrin igharazibar atara
\q2 osɨmtɨzir kuraba me ganɨga me gatifa.
\b
\q1
\v 7 “Ezɨ datɨrɨghɨn nguazir kamɨn ruaghateviba bar, avughsa navir amɨrizimɨn iti.
\q2 Dar gumazamiziba bar akuegha ighiabagh ami.
\b
\q1
\v 8 “Ezɨ Lebanonɨn kantrin ruarimɨn itir temer painba ko, temer sidaba, oregha fo,
\q2 Babilonɨn atrivim aremegha gɨfa.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, me uaghan bar akonge.
\q2 Me ti ghaze, ‘Gumazitam ua izɨva e okan kogham. Bar dera!’
\b
\q1
\v 9 “Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn, me nɨ iniasa bar akuegha
\q2 biziba akɨra iti.
\q1 Danganir kam ti kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 Ia gumazir aruaba, dɨkav.
\q1 Ezɨ ia atriviba, ia uan atrivir dabirabiba ataghɨragh.
\q2 Ia bar izɨ gumazir izir kam batogh.
\q1
\v 10 Me bar moghɨra nɨ dɨpov mɨgɨrɨgɨar kamɨn nɨ damuam,
\q2 ‘Maia, e kamaghɨn nɨghnɨsi,
\q3 nɨn gavgavim ti bar en gavgavim gafira.
\q2 Ezɨ nɨn gavgavim datɨrɨghɨn bar gɨvazɨ nɨ en mɨn iti.
\q3 Nɨ gavgaviba puvatɨ.’
\b
\q1
\v 11 “Nɨ fomɨra kurkazir aghuibar uabɨn kurtima, gumazamiziba gitaba mɨsogha,
\q2 ighiabagh amua, nɨn ziar ekiam fe.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn, nɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn itima, nguazimɨn apiziba nɨn dakozim gavagham.
\q2 Eghtɨ nɨ me gisɨn dakuam.
\q3 Eghtɨ kuruzir muziariba blanketɨn inimɨn mɨn nɨ avaragham.
\b
\q1
\v 12 \x - \xo 14:12 \xo*\xt Luk 10:18; Akar Mogomem 8:10; 9:1; 12:8-9\xt*\x*“Nɨ fomɨra ziar bar ekiam ike.
\q2 Gumazamizibar damazimɨn, nɨ mati mɨzarazibar anadir mɨkovezir overiamɨn ikia isimɨn mɨn iti.
\q3 Ezɨ noka, nɨ datɨrɨghɨn irɨgha gɨfa.
\q1 Nɨ fomɨra mɨdorozir gumazir gavgavim itim.
\q2 Nɨ kantrin avɨriba agevir gumazim.
\q1
\v 13 Nɨ ti kamaghɨn nɨghnɨsi,
\q1 ‘Kɨ mɨkovezibagh afiragh, bar pɨn mar overiamɨn mavanabogham.
\q2 Egh kɨ uan atrivir dabirabim isɨ,
\q3 Godɨn mɨkovezibagh isɨn bar pɨn mar anefagham.
\q2 Egh kɨ uaghan izɨ, notɨn amadaghan itir mɨghsɨar aseba iza uari akuvi naghɨn,
\q3 a gisɨn bar pɨn mar daperaghɨv ikiam.
\q1
\v 14 Kɨ ghuariabagh isɨn bar pɨn mar ghuanabogh,
\q2 Godɨn Bar Pɨn Itimɨn mɨn ikiam.’
\b
\q1
\v 15 “Ezɨ noka, nɨ irɨgha gɨfa,
\q2 nɨ bar vɨn mar magɨrɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ikɨ,
\q3 egh nɨ bar apengan ikiam.
\q1
\v 16 Egh nguibar kamɨn, oveaghuezir gumazamiziba nɨn apigh bar dɨgavir kuram damigham.
\q2 Egh me dɨkɨravɨra nɨn gan kamaghɨn azaragham,
\q1 ‘Gumazir kamra ti, nguazim gamizɨ a ivazvazima,
\q2 kantrin igharazibar itir atriviba atiatia nɨsi, guisɨ?
\q1
\v 17 Gumazir kamra ti, nguibar ekiabagh asɨghasɨghava, nguazim gamima,
\q2 a nguazir kɨnimɨn oto?
\q1 Gumazir kamra ti, kalabuziam gatɨzir gumazamizibar apangkuvizir puvatɨgha, me ataghizɨ,
\q2 me uamategha uan nguibabar ghuzir puvatɨ?
\q3 Are, gumazir kamra!’
\b
\q1
\v 18 “Atrivir igharaziba over dughiamɨn, gumazamiziba bar deravɨra men kuabagh amua,
\q2 mozir bar aghuibar me afi.
\q1
\v 19 Ezɨ nɨ puvatɨ.
\q2 Nɨn kuam mati, gumazim temer aguam kurasa an anetugha anekunizɨ moghɨn,
\q3 me nɨn kuam akunizɨma a mozim giraghu.
\q1 Nɨn kuam tuavimɨn gumazir igharazir mɨdorozimɨn ovengezibar kuabar pozimɨn apengan iti.
\q2 Ezɨ gumazamiziba a dɨka ivemara mangɨ izegh gami.
\q1 Men duaba bar moghɨra,
\q2 gumazir ovegha gɨvazibar mozimɨn, bar vɨn mar magɨram.
\q1
\v 20 Nɨ uan kantri gasɨghasigha,
\q2 uan gumazamiziba mɨsoghezɨ, me ariaghire.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, me atrivir igharazibar mɨn deravɨra nɨn kuam akɨrigh,
\q2 anefaghan kogham.
\q1 Atrivir kurar kamɨn boriba,
\q2 nguazir kamɨn bar gɨvaghtɨ, bar deragham.
\q1
\v 21 Kamaghɨn, an boriba, ia bar da inigh izɨ,
\q2 egh men inazir afeziabar arazir kuraba ikarvaghsɨ,
\q3 me mɨsoghtɨ me arɨghiregh.
\q1 Eghtɨ men tav ua ikian kogh, atrivimɨn otogh, ua kantribar ganan kogham.
\q2 Egh ua nguazir kamɨn danganiba bar dar mangɨ
\q3 nguibar ekiabar ingaran kogham.”
\s Ikiavɨra Itir God  // Babilonia gasɨghasɨgham
\p
\v 22 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ uabɨ dɨkavigh mangɨ Babilonia mɨsoghɨva,
\q2 me gasɨghasɨgh bar me agɨvagham.
\q1 Kɨ men tav ateghtɨma a ikian kogham.
\q2 Bar puvatɨ.
\q3 Gumaziba ko, amiziba ko, boriba, bar gɨvagham.
\q1
\v 23 Kɨ mati amizim uan bɨzimɨn mɨneziba avi moghɨn,
\q2 kɨ uan bɨzim isɨ Babilon bar anevigh anegɨvagham.
\q1 Kɨ Babilon damightɨ, mughuriar kuram itir beghneazim bar anevaragham.
\q2 Eghtɨ asɨzir atiaba an ikiam.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\s Ikiavɨra Itir God,  // Asiriabagh asɨghasɨgham
\p
\v 24 \x - \xo 14:24-27 \xo*\xt Aisaia 10:5-34; Nahum 1:1--3:19; Sefanaia 2:13-15\xt*\x*Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim kamaghɨn akar dɨkɨrɨzir mam gami:
\b
\q1 “Bar guizbangɨra, bizir kɨ damuasa nɨghnigha gɨvazim,
\q2 kɨ a damuam.
\q1
\v 25 Asiriaba nan nguazimɨn iza, nan gumazamizibagh amizɨ,
\q2 me osɨmtɨzir bar ekiam ateri.
\q1 Asiriaba pamtemɨn Israelia abɨrima, me puvɨra ingari,
\q2 mati bulmakaun mam, gumazim ter ararim an tuem gatɨgha, anebɨrima, a ingari.
\q1 Eghtɨ Asiriaba, Israelian nguazir mɨghsɨabar ikɨvɨra ikɨtɨ,
\q2 kɨ me dɨkabɨn bar me rɨghɨrigham.
\q1 Egh osɨmtɨzir ekiar Israelia aterir kam,
\q2 kɨ bar anegɨvagham.”
\b
\q1
\v 26 Nguazir kamɨn itir kantrin gavgaviba,
\q2 Ikiavɨra Itir God arazir kamra me damuasa nɨghnigha gɨfa.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, a me gasɨghasɨghasa uan agharim ghufegha gara iti.
\q1
\v 27 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, kamaghɨn damuasa nɨghnigha gɨfa,
\q2 ezɨ tina an anogoregham?
\q1 A uan agharim ghufegha gɨfa,
\q2 eghtɨ tav an agharim medagh magɨran iburagham.
\s Ikiavɨra Itir God  // Filistiabagh asɨghasɨgham
\p
\v 28 \x - \xo 14:28 \xo*\xt 2 Atriviba 16:20; 2 Eghaghaniba 28:27\xt*\x*Atrivim Ahas aremezɨ azenimɨn, Ikiavɨra Itir God akar mam anɨngi. Akar kam kamakɨn:
\b
\q1
\v 29 \x - \xo 14:29-31 \xo*\xt Jeremaia 47:1-7; Esekiel 25:15-17; Joel 3:4-8; Amos 1:6-8; Sefanaia 2:4-7; Sekaraia 9:5-7\xt*\x*“Ia Filistian gumazamiziba, ia oragh.
\q2 Aghorir ian mɨsoghezir kam, a dɨpɨriaghirɨgha gɨfa, eghtɨ ia bizir kam bagh bar akongan markɨ.
\q1 Gɨn kuruzitam oveghtɨ, kuruzir kuratam an danganim iniam.
\q2 Egh kuruzir kam, a kuruzir bar kuram bateghtɨ,
\q3 an avɨziba ikɨ, egh mɨghɨ mangɨ izegh damuam.\f + \fr 14:29 \fr*\ft Fofozir gumazir maba ghaze, Asirian atrivir mam aremezir dughiamɨn, Godɨn akam inigha izir gumazim Aisaia, ti akar kam akuri. An akar isɨn zuir kamɨn kamaghɨn mɨgei, atrivir igharaziba atrivir kamɨn danganim iniam, eghtɨ men arazir osɨmtɨzim kantrin igharazibagh anɨngamim bar ekevegham, egh atrivir kamɨn arazibagh afiragham.\ft*\f*
\q1
\v 30 Gumazamizir onganarazibagh amiba, me deravɨra ikiam.
\q2 Gumazamizir biziba puvatɨziba, me navir amɨrizim iniam.
\q1 Eghtɨ ia Filistiaba, kɨ mɨtɨriba azir dughiar bar ruarim amadaghtɨ, a izam.
\q1 Eghtɨ mɨtiriar azir kam, ian ikiavɨra itir varazira damutɨ,
\q3 me bar mɨtiriam bangɨn arɨghirɨ bar gevegham.
\b
\q1
\v 31 “Ia Filistian nguibar ekiaba ko, gumazamizir men itiba,
\q2 ia bar moghɨram atiatingɨva, nɨghɨva akong puv aziva, pamtemɨn dɨm gan,
\q1 mɨdorozir gumazir bar bɨzir dafam, notɨn amadaghan ikegha izi.
\q2 Me izima, mati avir mɨturim men gɨrakɨrangɨn otifi.
\q1 Mɨdorozir gumazir kaba, me mɨdorozir gumazir bar gavgaviba,
\q2 ezɨ, men tav uabɨra gɨn izir puvatɨ, me bar moghɨra uari inigha izi.”
\b
\q1
\v 32 E Israelia, e gantɨ, Filistian abuir gumaziba izɨ uarir akurvaghsɨ en azangsɨghtɨ,
\q2 e manmaghɨn men akam ikarvagham?
\q1 E kamaghɨn men akam ikarvagham,
\q1 “Ikiavɨra Itir God, Saionɨn nguibamɨn ingarigha a gamizɨ a tugha gavgafi.
\q2 Ezɨ an gumazamiziba osɨmtɨzir ekiaba me bativir dughiabar,
\q3 me a bagh mangɨ an aven modogh deravɨra ikiam.”
\c 15
\s Ikiavɨra Itir God Moapia gasɨghasɨgham
\p
\v 1 \x - \xo 15:1-9 \xo*\xt Aisaia 25:10-12; Jeremaia 48:1-47; Esekiel 25:8-11; Amos 2:1-3; Sefanaia 2:8-11\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kantri Moap gɨnɨghnɨgha akar kam anɨngi:
\b
\q1 Apaniba dɨmagarimɨn iza kantri Moapɨn otogha,
\q2 Arɨn nguibar ekiam gasɨghasɨsi.
\q1 Me ghua Kirɨn nguibar ekiam gasɨghasɨghizɨ,
\q2 Moapɨn kantri datɨrɨghɨn bar ikufi.
\q1
\v 2 Kamaghɨn amizɨ, Dibonɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, mɨghsɨabar ghuavanabogha,
\q2 asebar ziaba fer danganibar aziava ara iti.
\q1 Moapia bar fo, Nebon nguibar ekiam ko, Medeban nguibar ekiam bar ikuvizɨma,
\q2 kamaghɨn me aningɨn apangkuvigha azi.
\q1 Me bar aning bagha osemegha,
\q2 uan dapanir arɨziba ko, ghuamasɨzir arɨzibagh ise.
\q1
\v 3 Egha azir korotiaba aghuigha,
\q2 nguibar ekiabar tuavibagh arui.
\q1 Marazi uan dɨpenibar avughsamin danganibar iti,
\q2 ezɨ marazi uari akuva itir danganibar iti,
\q1 Me bar puv azima, temeriba men damazibar izaghira,
\q2 egha uaghira nguazim giri.
\q1
\v 4 Hesbonɨn nguibar ekiam ko, Elealen nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba,
\q2 me uaghan bar puvɨram azi,
\q3 ezɨ Jahasɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, men azir akaba barasi.
\q1 Ezɨ mɨdorozir gumazir gavgaviba uaghan osemegha ara dei.
\q2 Guizbangɨra, Moapian gavgavim bar gɨfa.
\b
\q1
\v 5 Mevzika! Kɨ uaghan Moapian apangkuvigha, me bagha azi.
\q2 Kɨ garima, me uan nguibam ategha, ara ivemara
\q3 Soarɨn nguibar ekiam ko, Eklat Selisian nguibar ekiamɨn zui.
\q2 Me aziavɨra ghua Luhitɨn nguibar ekiamɨn tuavimɨn ghuavanadi.
\q1 Egha me uan osɨmtɨzir ekiam gɨnɨghnɨgha pamtem aziava ara
\q2 Horonaimɨn nguibar ekiamɨn tuavimɨn zui.
\q3 Ezɨ men ararem bar ekefe.
\q1
\v 6 Me fo, Nimrimɨn dɨpam bar mɨsɨngizɨ, an apɨnimɨn itir oghevseviba uaghan mɨsɨngi.
\q2 Me ghaze, Danganir kam, oghevseviba ko, temeba ti uam an aghungan kogham.
\q1
\v 7 Ezɨ Moapia uan nguibamɨn ikiava,
\q2 uari bagh akumakumizir bizir aghuiba, me da saram ari.
\q3 Me kantri Moap ategha, Temeba Itir Danganir Zarir tuavimɨn zui.
\q1
\v 8-9 Bar guizbangɨra, me uarir akurvaghamin ararem bar ekevegha
\q2 men kantrin danganiba bar dar ghu.
\q1 Eklaimɨn nguibar ekiam ko, Berelimɨn nguibar ekiam ko,
\q2 kantri Moapɨn itir nguibar ekiar avɨribar gumazamiziba, men ararem baraki.
\q3 Guizbangɨra, Moapian ghuzim Dimonɨn dɨpam gizɨfa.
\q1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q2 A uam puv Moapia damigham.
\q1 Moapian arav ghueziba ko, kantri Moapɨn ikiavɨra itir varazira,
\q2 a laionɨn bar kuram mɨkemeghtɨ, a izɨ bar me gasɨghasigham.\f + \fr 15:8-9 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\c 16
\q1
\v 1 O Moapɨn atrivim, e Moapian gumazamiziba ara iza Idomɨn nguibar ekiam Selan iti.
\q2 Eghtɨ atrivim, nɨ sipsipɨn nguziba isɨ da amadaghtɨ, da Saionɨn Mɨghsɨamɨn mangam.
\q1 Sipsipɨn kaba, Saionɨn Mɨghsɨamɨn gumazamiziba dar ganigh fogh suam,
\q2 e uam dagɨaba takisɨn mɨn me danɨngam.
\q1 Gumazir sipsipɨn kaba inigha zuiba,
\q2 me gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn zuir tuavimɨn mangɨ, Jerusalemɨn otivigham.
\q3 Jerusalem, Saionɨn guivimɨn ababanim gami.
\q1
\v 2 Egh me kamaghɨn Judan gumazamizibav mɨkɨm,
\q1 Apaniba en nguibabar en agɨrazɨ,
\q2 e ara ghua Arnonɨn Fanemɨn mɨriamɨn ikia,
\q3 deragha itir puvatɨ.
\q1 E mati kuarazir nguziba uan mɨkonimɨn suaghiregha
\q2 pura tintinibar ruarimɨn aven arui moghɨn,
\q3 e ara pura tintinibar arui.
\q1
\v 3 Ezɨ, e kamaghsua, ia en akaba tuisɨghɨva, kotɨn aven guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ en akuragh.
\q2 E kamaghɨn ifonge, ia en danganir mogomemɨn mɨn otogh.
\q1 E mati gumaziba temer ekiamɨn apengan mangɨ aruer dafamɨn mɨzazimɨn uari muegh, an orangtɨzimɨn ikiam moghɨn, e izɨ ian kantri uari mongam.
\q2 En apaniba en nguibabar en agɨrazɨma, e datɨrɨghɨn pura guighav iti.
\q1 Kamaghɨn, ia ua e isɨ, apanibar agharim datɨghtɨ,
\q2 me izɨ pazɨ e damuan markɨ.
\q1
\v 4 E uari, e Moapian gumazamizir aragharuiba, ia e ateghtɨ,
\q2 e izɨ ian tongɨn ian nguazimɨn ikiam.
\q1 Eghtɨ ia en ganɨva e mueghtɨ,
\q2 en apaniba e gasɨghasɨghan kogham!
\b
\q1 “E fo, osɨmtɨzir datɨrɨghɨn e bativir kaba gɨvaghtɨ,
\q2 en apaniba en kantri ategh mangɨ ua pazɨ e damuan kogh,
\q1
\v 5 eghtɨ danganir kamɨn, atrivir mam otogham.
\q2 A Devitɨn ovavir boribar gumazir mam.
\q1 Egh a uan gumazamiziba bar men apangkuvigh,
\q2 egh zurara guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ men ganam.
\q1 A uan gumazamizibar osɨmtɨziba baragh, egh zuamɨra me tuisɨgh me akɨrmɨgham.
\q2 Egh a zurara arazir aghuibar amusɨ gavgavigham.”
\b
\q1
\v 6 Ezɨ Judaba Moapian akar kam baregha, me kamaghɨn uarira uariv gei,
\q1 “E Moapian arazir uari febar eghaghaniba baregha gɨfa.
\q2 Me puv ifaghata uarira uan ziaba fa, mɨgɨrɨgɨar guar avɨribagh ami.
\q1 Me ghaze, me uarira ikia, gumazamizir igharazibagh afiragha, me dɨpofi.
\q2 E fo, Moapia me gumazamizir ifariba.
\q3 E nɨghnɨzir gavgavim men akabar ikian kogham.
\b
\q1
\v 7 “Kamaghɨn amizɨ, e Moapian gumazamiziba ateghtɨ,
\q2 me uan kantrin osɨmtɨzim ko mɨzazim bagh aziva arangam.
\q1 Me fomɨra Kirheresɨn nguibar ekiamɨn ikia,
\q2 wainɨn ovɨzir mɨdiarir me apuzizir aghuiba api.
\q1 Men bizir aghuiba, da bar moghɨra ikuvigha gɨfa,
\q2 kamaghɨn amizɨ, me datɨrɨghɨn dagher aghuir kabagh nɨghnɨgha,
\q3 bar uarir apangkuvighav arai.
\q1 Mevzika!
\q2 Gumazamiziba bar men apangkuvigh me bagh aziam.
\q1
\v 8 Me uaghan uan wainɨn azenir aghuir Hesbonɨn nguibar ekiam ko, Sipman nguibar ekiamɨn boroghɨra itibagh nɨghnɨgha,
\q2 dar apangkuvavɨra iti.
\q1 Kantrin igharazibar atriviba fomɨra,
\q2 wainɨn azenir kabar wainɨn dɨpabar amasa bar ifonge.
\q1 Ezɨ wainɨn dɨpar kaba me gamima, me bar ongani.
\q2 Ezɨ wainɨn azenir kaba datɨrɨghɨn, bar mɨsigha ikuvigha gɨfa.
\q1 Moapia fomɨra wainɨn azenir bar avɨriba ike,
\q2 da Hesbon ko Sipman nguibar ekiamningɨn ikegha,
\q3 ghua notɨn amadaghan Jaserɨn nguibar ekiamɨn ghua, aruem anadi naghɨn itir gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn tu.
\q1 Egha maghɨra ghua Amangsɨzim Itir Dɨpar Akarem girɨgha
\q2 ghua vongɨn aruem uaghiri naghɨn tu.
\b
\q1
\v 9 “Kɨ Jaserɨn nguibar ekiam ko, Sipman wainɨn azeniba bagha azi.
\q2 Ezɨ nan damazir temeriba uaghan Hesbon ko, Elealen nguibar ekiamning gisɨn iri.
\q1 Kɨ fo, ia bar ikuvigha gɨfa,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ian gumazamiziba wainɨn azenibar mangɨ,
\q3 wainɨn ovɨzir andɨziba kuarsɨ bar akuegh dɨm ivemar mangɨgh izegh damuan kogham.
\q1
\v 10 Wainɨn azenir kaba, da fomɨra bar puvɨra be,
\q2 ezɨ gumazamiziba da kuarir dughiamɨn, me bar akonge.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn bar akongezir arazir dɨmdɨar kam gɨfa, ezɨ gumazamiziba ua bar akongeghamin ighiabagh amir puvatɨ.
\q1 Ezɨ gumazamiziba uam wainɨn itarir ekiamɨn, wainɨn ovɨziba mɨrmɨrir puvatɨ.
\q2 Ikiavɨra Itir God men akaba dukuagha, me bar akongezir arazir dɨmdɨar kam agɨfa.
\q1
\v 11 Kamaghɨn amizɨ, kɨ Moapia ko, Kirheresɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba bagha nan navim bar oseme.
\q2 Gumazimɨn navim bar osemegha gita mɨsogha ighiar amɨrizibagh ami moghɨn, nan navim bar oseme.
\q1
\v 12 Moapian gumazamiziba uan asebar ziaba fasa mɨghsɨabar ghuavanega,
\q2 dar dɨpenibar aven dar dei.
\q1 Me arazir kabagh amua pura uan gavgaviba agefi.
\q2 Ezɨ men arazir kam tong men akurvazir puvatɨ.”
\b
\p
\v 13 Moapia ikuvighamin mɨgɨrɨgɨar kaba, Ikiavɨra Itir God bar fomɨram dagh amigha gɨfa. 
\v 14 Egha Ikiavɨra Itir God datɨrɨghɨn ua kamaghɨn mɨgei, “Moapia uan bizir aghuiba sara bar gɨvaghamin azenir 3plara iti. 3plan azenir kabanang, dar arueba kɨ vaghvagha, bar deraghavɨra da medi. Ezɨ namba 3ɨn azenimɨn, kɨ mɨkemezɨ moghɨn kɨ bizir kabar amuam. Moapɨn ziam datɨrɨghɨn bar pɨn iti, egh a gɨn bar gɨvagham. Gumazamizir bar avɨrim datɨrɨghɨn kantri Moapɨn iti, eghtɨ men kantri ikuvamin dughiamɨn, gumazamizir varazira an ikɨva gavgaviba puvatɨgham.”
\c 17
\s Ikiavɨra Itir God, kantri Siria ko Israelia gasɨghasɨgham
\p
\v 1 \x - \xo 17:1-3 \xo*\xt Jeremaia 49:23-27; Amos 1:3-5; Sekaraia 9:1\xt*\x*Ikiavɨra Itir God Damaskusɨn nguibar ekiam ikuvighasa akar kam anɨngi. A kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Ia oragh! Apaniba Sirian kantrin nguibar ekiam Damaskus gasɨghasɨgham,
\q2 eghtɨ a bizir kuraba akurir danganir pozimɨn otogham.
\q1
\v 2 Gumazamizitaba uam Aroerɨn Distrighɨn nguibabar ikian kogham.
\q2 Eghtɨ an nguibaba, pura sipsipbar danganibagh avagham.
\q2 Eghtɨ a ua dar amutɨ, da atiatingamin gumaziba puvatɨgham,
\q2 kamaghɨn amizɨ, sipsipɨn kaba deravɨra ikiam.
\q1
\v 3 Apaniba, kantri Israelɨn nguibar gavgavibagh asɨghasigh,
\q2 egh uaghan Damaskusɨn gumazamizibagh gativagham.
\q1 Datɨrɨghɨn kantri Israel ko Siria, aning ziar ekiamning itima,
\q2 gumazamizir avɨrim aningɨn iti.
\q1 Eghtɨ kantrin kamning bar ikuvightɨ, gumazamizir varazira ikiam.
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q3 kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\b
\q1
\v 4 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Dughiar kamɨn, Jekopɨn ovavir boribar ziar ekiam gɨvagham.
\q2 Men bizir aghuir bar avɨriba ko, gumazamizir bar avɨrim gɨvagham,
\q3 eghtɨ men kantri biziba bar puvatɨgh pura ikiam.
\q2 Egha mati arɨmariam gumazir gavgavir dafam batozɨ,
\q3 a bar agharim gura.
\q1
\v 5 Israelia datɨrɨghɨn bar avɨrasemegha,
\q2 mati witba Refaimɨn danganir zarimɨn bar puvɨram otifi.
\q1 Eghtɨ apaniba me gasɨghasɨgh gɨvaghamin dughiamɨn,
\q2 me bar avɨrasemeghan kogham,
\q3 mati me azenimɨn witba akoregha gɨvazɨ, witɨn vaghvaziba mɨtivighav iti.
\q1
\v 6 Egha me mati, temer oliv, gumazim aghorim inigha a mɨsogha olivɨn ovɨzir avɨriba ini,
\q2 ezɨ datɨrɨghɨn olivɨn ovɨzir puningra an ghuamɨn itima,
\q3 ovɨzir vaghvaziba an aguabar iti.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian God,
\q2 kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\b
\q1
\v 7 \x - \xo 17:7 \xo*\xt Maika 7:7\xt*\x*Dughiar kamɨn, gumazamiziba navibagh iragh,
\q2 Israelɨn Godɨn ziam fɨ nɨghnɨzir gavgavim an ikiam,
\q1 a Godɨn men ingarizim,
\q2 a Israelian Godɨn Bar Zuezim.
\q1
\v 8 Egh me uamategh uari ingarizir ofa gamir dakoziba bagh mangan kogh,
\q2 egh ua aser amizim Aseran ziam fan kogh,
\q3 egh temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba, dar ziaba fan kogham.
\q1 Egh pauran mughuriar aghuim zuim isɨ
\q2 aser amizim Asera bagh me ofa gamir dakozibar uam a tuan kogham.
\q1 Me uari uan dafaribar ingarigha asebar ziaba fer bizir kaba,
\q2 me bar da agɨvagham.
\b
\p
\v 9 God Israel gasɨghasɨghamin dughiar kamɨn, men nguibar ekiar gavgaviba, bar ikuvigh pura ikiam, da mati nguazir kamɨn fomɨra ikezir darazir nguibabar mɨn ganam. Israelia fomɨra mɨsoghasa izima, me uan nguibaba ategha are, ezɨ nguibar ekiar kaba pura mɨghsɨabagh isɨn itima, ruarim ada avara.\f + \fr 17:9 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 10-11 O Israelia, God ian akurvazir bizir kam, ia a gɨnɨghnɨzir puvatɨ.
\q2 Dughiar kurabar, a mati dagɨar bar ekiam,
\q3 ia ghua an aven uari moga deravɨra iti.
\q1 Ezɨ bar guizbangɨra, ia a gɨn amadagha bar a gɨnɨghnɨzir puvatɨ.
\q2 Ia igharaz darazir asebar ziaba fava,
\q3 ia ghaze, aser kaba ian akuraghtɨ, ia deravɨra ikiam.
\q1 Egh ia mɨzaziba ko arɨmariaba ikɨ bar ikuvigh deragh ikian kogh,
\q2 egh uamategh deraghamin tuaviba puvatɨgham.
\q1 Mati ia wainɨn azenim oparigha, wainɨn ikarɨzibar dafaribar gari,
\q2 da zuamɨram akɨmariba otivima, ia bar akonge.
\q1 Ezɨ ia dar dagheba inighan kogham. Puvatɨ.
\q2 Wainɨn ikarɨzir kaba mɨsightɨ, azenim bar ikuvigham.
\s God kantrin gavgaviba dɨkabɨra
\q1
\v 12 Ia nɨgɨnir ekiar kam baragh!
\q2 Kar kantrin avɨribar mɨdorozir gumaziba uari akuvir nɨgɨnim.
\q1 Men nɨgɨnim mati, ongarim pamtem iza
\q2 dadarimɨn dɨpɨraghira tɨngazi.
\q1
\v 13 Apaniba mati, aperiar dafam aforegha izi.
\q2 Eghtɨ God men atarɨva pamtem me mɨkemeghtɨ,
\q3 me uamategh arɨ uan nguibabar mangam.
\q1 God men agɨraghtɨ, me pura mangam,
\q2 mati amɨnim mɨghsɨabar dɨkavigha,
\q3 raizɨn mɨsevibagh varazɨ, da pura tintinibar zui,
\q2 egha mati amɨnir dafam pamtem iza,
\q3 nguazir mɨneziba avizɨ da tintinibar ghuavanadi.
\q1
\v 14 Guaratɨzibar, apaniba iza nguibam korima,
\q2 gumazamiziba bar atiatingi.
\q3 Egha mɨzarazibar me itir puvatɨ.
\q1 God, arazir kamɨn, en apanibar tuaviba apɨrima,
\q2 me iza pazav e gamua,
\q3 en biziba okeir puvatɨ.
\c 18
\s Ikiavɨra Itir God, akam Itiopian kantrin iti
\q1
\v 1 \x - \xo 18:1-7 \xo*\xt Sefanaia 2:12\xt*\x*Itiopian kantrin dɨpabar vongɨn itir gumazamiziba, mevzika!
\q2 Nguazir kamɨn apizir avɨriba an ikia, mɨgha mangɨn izegh gami.
\q1
\v 2 Me uan abuir gumaziba amadima,
\q2 me ighuruniba inigha, da ikegha botbar ingarigha, dagh apiagha Nailɨn Fanemɨn uaghiri.
\q1 Ia Itiopiabar abuir gumaziba, ia zuamɨra zuir gumaziba,
\q2 ia uamategh uan kantrin gavgavimɨn mangɨ, kantrin dɨpar avɨriba itim.
\q1 Kantrin kamɨn itir gumazamiziba, me bar ruarigha, mɨkarziba bar dera.
\q2 Ezɨ ian kantrin kam, mɨdorozimɨn ziar ekiam iti,
\q3 ezɨ kantrin igharaziba bar an atiatingi.
\b
\q1
\v 3 Ia gumazamizir nguazir kamɨn ruaghatevim bar an itiba, ia bar oragh.
\q2 Ia gantɨ, me ababanitam mɨghsɨabar a kuazaghtɨ, ia deravɨram an gan.
\q1 Egh ia oraghtɨ me sɨghatam givitɨ,
\q2 ia kuariba arigh deragh a baragh.
\q1
\v 4 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨkeme,
\q1 “Kɨ uan Nguibamɨn ikiava, gumazamizibar arazibar gara,
\q2 puram aghumra ikia men gari.
\q1 Egha kɨ me gasɨghasɨghasa navim dɨkavir puvatɨ.
\q2 Kɨ me mɨzua pura nɨmɨra iti,
\q3 mati aruem nguazim gisirazɨma, an fefem ghuavanadi.
\q1 Egha kɨ mati dagheba iniamin dughiam roghɨra izima,
\q2 ghuariaba dɨmagaribar iza azenibagh iri moghɨn,
\q3 kɨ nɨmɨra ikia me mɨzuavɨra iti.”
\b
\q1
\v 5 Guizbangɨra, kantrin kam bar gavgafi,
\q2 mati wainɨn ikarɨzim deravɨram otogha, an akɨmariba otivigha irezɨ,
\q3 wainɨn ovɨziba kɨran oveghangɨn aniam.
\q1 Gumazim anɨngaghegha wainɨn ovɨzir ghuariba itir aguam atuzɨ a irɨzɨ moghɨn,
\q2 God kantrin kam gasɨghasɨgham.\f + \fr 18:5 \fr*\ft Gumazir maba kamagh nɨghnɨsi, vezɨn kam kantri Itiopian mɨgei. Ezɨ gumazir igharaziba ghaze, a kantri Asirian mɨgei.\ft*\f*
\q1
\v 6 Ikiavɨra Itir God apaniba amadaghtɨ,
\q2 me izɨ kantrin kam bar a gasɨghasigham,
\q3 eghtɨ kantrin kamɨn mɨdorozir gumazibar kuaba pura tintinibar nguazim gireghɨv ikiam.
\q1 Eghtɨ kuarazir isaba ko, ruarimɨn itir asɨzir atiaba izɨ men kuabar amam.
\q2 Aruemɨn dughiamɨn, isaba izɨ dar amɨtɨ,
\q3 orangtɨzimɨn dughiamɨn, ruarimɨn itir asɨzir atiaba izɨ kuar kabar amam.
\q1
\v 7 Dughiar kamɨn, Itiopian kantrin gumazamiziba bizir bar aghuiba inigh mangɨ
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim danɨngam.
\q3 A kantrin gavgavim. A kantrin dɨpar bar avɨriba itim.
\q1 Kantrin kamɨn itir gumazamiziba bar ruarigha, mɨkarziba bar dera.
\q2 Egha kantrin kam, mɨdorozimɨn ziar ekiam iti, ezɨ kantrin igharaziba bar an atiatingi.
\q1 Eghtɨ me uan bizir aghuiba inigh izɨ Saionɨn Mɨghsɨamɨn izam.
\q2 Ikiavɨra Itir God, ua bagha danganir kam amɨsefe,
\q3 eghtɨ gumazamiziba an izɨ, an ziam fam.
\c 19
\s Ikiavɨra Itir God Isipia gasɨghasɨgham
\p
\v 1 \x - \xo 19:1-25 \xo*\xt Jeremaia 46:2-26; Esekiel 29:1--32:32\xt*\x*Isipia bar ikuvighasa, Ikiavɨra Itir God akar kam me bagha an anɨngi.
\b
\q1 “Ia gan! Ikiavɨra Itir God ghuariam gisɨn aperaghav ikia,
\q2 ivegha akɨgha Isipɨn kantrin izi.
\q1 A izɨ otoghamin dughiamɨn, Isipian aseba, bar puvɨra nɨghtɨ,
\q2 Isipian gumazamiziba bar puvɨram atiatingɨva,
\q3 gavgaviba amɨragh magɨrɨgh bar gɨvagham.”
\b
\q1
\v 2 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ Isipian navibagh inivtɨ, me uarira uariv sogham.
\q2 Aveghbuaba uarira uariv soghtɨma,
\q3 namakaba uarira uariv sogham.
\q2 Isipian nguibar ekiaba uarira uariv soghtɨma,
\q3 provinsba uaghan uarira uariv sogham.
\q1
\v 3 Kɨ Isipia damightɨ men gavgavim gɨvaghtɨ,
\q2 me okam nɨghnɨghɨva,
\q3 bizir me damuasa nɨghnɨziba, me dar amuan kogham.
\q1 Egh me uan asebar azangtɨ, da ti men akurvagham.
\q2 Egh me mangɨ, gumazir oveaghuezibar duabar azangsɨgham,
\q3 me bizir manam damuam.
\q2 Me imezibagh amir gumaziba ko kukunir gumazibar nɨghnɨzibagh foghsɨ
\q2 men azangsɨgham.
\q1
\v 4 Kɨ Isipia isɨva, atrivir kuratamɨn agharim datɨghtɨ,
\q2 a men ganam.
\q1 A gumazir bar anɨngaghezim,
\q2 a men gan, deragh me damuan kogham.
\q1 Kɨ Ekiam, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\b
\q1
\v 5 Eghtɨ Nailɨn Fanem bar dakegh magɨrɨtɨ,
\q2 nguazim otogh bar mɨsɨngigham.
\q1
\v 6 Daghurir dɨpar izava Nailɨn Fanem giniviziba,
\q2 aghumra daka uaghirima, mughuriar kuram otifi.
\q3 Eghtɨma ogheba ko ighurunir dɨpamɨn itiba bar mɨsɨngigham.
\q2
\v 7 Eghtɨ me fanemɨn mɨriam ko an akamɨn boroghɨn oparizir dagheba mɨsɨngtɨ,
\q2 amɨnim vang bar da inigh mangɨgham.
\q1
\v 8 Eghtɨ gumazir Nailɨn Fanemɨn osiriba isiba,
\q2 uam osiribar guan kogh, uan iver ekiaba akunɨva osiriba inian kogham.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, men naviba bar osemeghtɨ,
\q2 me aziva arangam.
\q1
\v 9 Eghtɨ korotiabar ingarir biziba
\q2 uam otivan kogham.
\q1 Eghtɨ gumazir iniba nuaviba ko amizir korotiaba isaiba,
\q2 me bar amɨragh, bar osemegh puvɨram aziam.
\q1
\v 10 Eghtɨ Isipian gumazir dapaniba bar ikuvightɨ,
\q2 dagɨaba bagha ingarir gumazamiziba,
\q3 men navir averiaba bar me basemegham.\f + \fr 19:10 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 11 Soanɨn nguibamɨn gumazir ekiaba, me gumazir onganiba.
\q2 Ezɨ gumazir nɨghnɨzir aghuiba Isipɨn atrivim ganɨdiba, me mɨgɨrɨgɨar kuraba a ganɨdi.
\q1 Fofozir gumazir kaba vaghvagha atiatir puvatɨgha kamaghɨn Isipian atrivim gifara
\q2 uari fa mɨgɨa ghaze,
\q1 “Kɨ fofozir gumazibar gɨn zuir suren gumazibar mav.
\q2 Kɨ fomɨra itir atrivibar ovavir borimra!”
\b
\q1
\v 12 Egha me managh uan fofoziba moegha,
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, Isipia damuamin bizibar gun nɨ mɨkemezir puvatɨ?
\q3 Bar puvatɨ.
\q1
\v 13 Soanɨn nguibam ko, Memfisɨn nguibar ekiam, aningɨn gumazir ekiaba,
\q2 me gumazir onganiba.
\q1 Ezɨ Isipian gumazamizibar gumazir dapanir ekiaba,
\q2 me uaghan deragha kantrin garir puvatɨ.
\q1
\v 14 Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God, Isipian nɨghnɨzim gasɨghasigha gɨfa.
\q2 Bizir kam bangɨn, Isipia amir biziba, bar ikuvigha ghua,
\q3 mati wainɨn dɨpar onganim amezir gumazim uan mimizim dɨkaragha, atam irɨghai.
\q1
\v 15 Gumazitam kantri Isipɨn akuraghtɨ, a deragh ikian kogham.
\q2 Gumazir ekiam o pura gumazir kɨnim,
\q3 a bizitam damuan kogham.
\s Ikiavɨra Itir God Isipia ivezir kuram me danɨngtɨ, me navibagh iragham
\p
\v 16 Gɨn izamin dughiamɨn, Isipia kamaghɨn osɨmtɨziba aterɨva, me Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn gantɨ, a me mɨsoghsɨ uan agharim ghufeghtɨ, me amizibar mɨn bar atiatigh nɨgham. 
\v 17 Egh dughiar kamɨn, Isipian gumazamiziba oraghtɨ, me kantri Judan ziam dɨboroghtɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim ko a damuamin bizibagh nɨghnɨgh, bar moghɨram an atiating nɨgham.
\p
\v 18 Dughiar kamɨn, Isipian gumazamizir an 5plan nguibar ekiabar itiba, me Hibrun akam mɨkɨmam. Egh nguibar ekiar kabar itir gumazamiziba, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim baghvɨra ikɨ an apengan ikiam. Nguibar ekiar kabar mam, me ziar kam a darɨgham, “Aruemɨn Nguibar Ekiam.”\f + \fr 19:18 \fr*\ft Akɨnafarir ghurir maba Hibrun akamɨn ziar kam iti, “Aruemɨn Nguibar Ekiam.” Ezɨ maba ziar kam iti, “Ikuvighamin Nguibar Ekiam.”\ft*\f*
\p
\v 19 Eghtɨ dughiar kamɨn, Isipɨn kantrin tongɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozir tam ikiam. Eghtɨ me uaghan Isipɨn kantrin mɨtaghniamɨn, Ikiavɨra Itir God baghavɨra itir dagɨar dɨpenir akɨnir mam asaraghtɨ, a tughɨv ikiam. 
\v 20 Dagɨar dɨpenir akɨnir kam ko, ofa gamir dakozir kam, Isipɨn nguazimɨn ikɨtɨ, gumazamiziba aningɨn gan, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim gɨnɨghnɨgham. Eghtɨ apaniba izɨ pazɨ me damuamin dughiamɨn, me Ikiavɨra Itir Godɨn dɨmtɨ, an Akurvazir Gumazitam amadaghtɨ, a izɨ men akuragh ua me iniam. 
\v 21 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uabɨ isɨ Isipian akaghtɨ, me a gɨfogh suam, a uabɨ Ikiavɨra Itir God. A kamaghɨn damightɨ, Isipia bar deragh a gɨfogh, an ziam fɨ, uan asɨziba tuer ofaba ko witɨn ovɨziba tuamin ofaba, da inigh a bagh mangam. Egh me akar dɨkɨrɨzibar a damuva, egh me damuasa mɨkemezir bizibar amuam. 
\v 22 Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God ivezir kuram Isipia danɨngam. Arazir an amir kamɨn, a men arazir kuraba akɨrmɨghasa. Eghtɨ gɨn me navibagh iragh uamategh Ikiavɨra Itir God bagh mangɨtɨ, a men azangsɨziba baragh, me damutɨ, me ghuamaghegh deravɨra ikiam.
\p
\v 23 \x - \xo 19:23 \xo*\xt Aisaia 27:13; 35:8; 62:10\xt*\x*Dughiar kamɨn, tuavir ekiar mam Isipɨn kantri ko Asirian kantrin tongɨn ikiam. Eghtɨ Asiriaba daru Isipɨn kantrin mangɨtɨ, Isipia daru Asirian kantrin mangam. Eghtɨ kantrin kamningɨn gumazamiziba Ekiamɨn ziamra fam. 
\v 24 Eghtɨ dughiar kamɨn, kantri Israel, Isipɨn kantri ko Asirian kantri, me roroabar otogh uari inigh deraghvɨra ikiam. Eghtɨ God me bangɨn, nguazimɨn itir kantriba bar, dar gumazamiziba bar deragh me damuam. 
\v 25 Egh Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, bizir aghuiba me danɨng kamaghɨn mɨkɨmam, “Isipia, kɨ deravɨra ia damuam, ia nan gumazamiziba. Egh ia Asiriaba, kɨ deravɨra ia damuam, ia gumazamizir kɨ uabɨ ingariziba. Egh ia Israelia, kɨ deravɨra ia damuam, ia gumazamizir kɨ ua bagha mɨseveziba.”
\c 20
\s Aisaia amizir arazir kam, a God damuamin bizim akakasi
\p
\v 1 Asirian Atrivim Sargon mɨgeima, an mɨdorozir gumazir dapanir ekiam, Asirian mɨdorozir gumaziba inigha ghua Filistian kantrin aven, Asdotɨn nguibar ekiamɨn mɨsosi. Ezɨ azenir kamra, God akar kam Aisaia ganɨngi. 
\v 2 Ikiavɨra Itir God fomɨram Emosɨn otarim Aisaia, arazir kam damuasa a mɨgɨa ghaze, Aisaia azir korotiar an aghuiziba adegh bibiamra ikɨ, egh uan dagarimɨn, dagarir asuaba suegh pura suer kɨnibar daru. Ezɨ Aisaia Ikiavɨra Itir Godɨn akam baregha, a mɨkemezɨ moghɨn ami.
\p
\v 3 Ezɨ gɨn, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, “3plan azenir kaba bar moghɨra, nan ingangarir gumazim Aisaia, korotiar tam ko dagarir asua tam aruzir puvatɨgha, puram arui. Ezɨ an arazir an amizir kam, a bizir bar kurar Isipɨn kantri ko, Itiopian kantri bativamin ababanim. 
\v 4 Eghtɨ Asirian atrivim mangɨ, kantri Isip ko kantri Itiopia mɨsogham. Egh a kantrin kamningɨn gumazamizir igiaba ko, gumazamizir ghuriba inigh mangɨ kantrin igharazir tamɨn me kalabuziam darɨgham. Egh me mangamin dughiamɨn, me korotiaba ko dagarir asuataba aghuighan kogham, me pura daruam. Me pura bibiabara ikɨ, bar aghumsigham. 
\v 5 Gumazamiziba kantri Itiopia ko kantri Isipɨn gara men ziamning fa ghaze, Aning ti en apanibav soghsɨ en akurvagham, egh me guizbangɨra dɨgavir kuram damigh, bar aghumsigh, naviba bar ikuvigham. 
\v 6 Dughiar kamɨn, Filistian gumazamizir ongarir mɨriamɨn itiba, me kamaghɨn uarira uariv kɨmam, ‘Maia! E kantrin gavgavir kamning, en akurvaghasa, e aningɨn azaragha ghaze, me en akuraghtɨma, Asiriaba ua izɨ e gasɨghasighan kogham. Ezɨ ia gan, kantrin kamningra datɨrɨghɨn ikufi. Ezɨ e Asirian mɨdorozir afuziba gitavɨraghan tuaviba ua puvatɨ.’ ”
\c 21
\s Ikiavɨra Itir God, Babilonɨn nguibar ekiam gasɨghasɨgham
\p
\v 1 Ikiavɨra Itir God, Babilon ikuvighamin akar kam anɨngi, an ongarimɨn boroghɨn gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn iti.
\b
\q1 Ia oragh, osɨmtɨzir bar dafam ko, bizibagh asɨghasɨzir arazim me batogham.
\q2 Apaniba izɨ mati, amɨnir bar gavgavim, Negevɨn danganim, a sautɨn amadaghan itir gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn ikegha,
\q3 pamtem ivegha iza bɨzimɨn mɨn nguazim avigha izi.
\q2 Gumazamiziba puvatɨzir danganir kam, gumazamizibagh amima
\q3 me bar atiati.\f + \fr 21:1 \fr*\ft Hibrun akamɨn ziar kam Babilon itir puvatɨ. A ghaze, “Danganir mɨdiarir kɨnir ongarimɨn boroghɨn itim.” Ezɨ a mati Babilonɨn akar isɨn zuim.\ft*\f*
\b
\q1
\v 2 Ezɨ God bizir bar kurar mam nan aka, kɨ irebamɨn mɨn garir bizimɨn, an gani.
\q2 Kɨ orazi, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
\q1 “Babilonia, me gumazamizibagh ifara paza me gami darasi.
\q2 Egha me arazir kam gamima a ghua bar ekefe.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia kantri Elamɨn itir mɨdorozir gumaziba,
\q2 ia izɨ Babilonia mɨsogh.
\q1 Eghtɨ ia Midian kantrin mɨdorozir gumaziba,
\q2 ia izɨ nguibar ekiar kam an ekɨarugh.
\q1 Kɨ osɨmtɨzir Babilonia gumazamizir igharazibagh anɨdiba agɨvagham.”
\b
\q1
\v 3 Irebar kam na gamima, kɨ bar atiatigha aguaghfagha,
\q2 mati amizim borim batasa mɨzazim isi moghɨn,
\q3 kɨ mɨzazir bar dafam isi.
\q1 Kɨ bar atiatigha nan nɨghnɨzim bar ikufi,
\q2 egha kɨ bizitamɨn ganan bar aghuagha,
\q3 akatam baraghan bar aghua.
\q1
\v 4 Nan dapanim onganizɨ,
\q2 nan mɨkarzim atiatim bangɨn nɨsi.
\q1 Aruem iraghugha gɨvazɨ, amɨnirbɨrim nguibam avarazɨ dughiaba,
\q2 kɨ zurara guaratɨziba bagha bar ifonge.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn puvatɨ, amɨnirbɨrim otozɨ irebam na gamima,
\q2 kɨ bar atiatingi.
\b
\q1
\v 5 Kɨ irebar kamɨn garima,
\q2 gumazamiziba isar dafam damuasa biziba akɨri.
\q1 Egha me inir dafaba nguazimɨn da ghuanizɨ
\q2 gumaziba dagh apiagha dagheba ko dɨpaba api.
\q3 Ezɨ gumazir mam zuamɨra iza kamaghɨn dei,
\q1 “Ia gumazir aruaba, apaniba izegha gɨfa.
\q2 Ia dɨkavigh uan mɨdorozir oraba asigh
\q3 mɨsoghsɨ gan.”
\b
\p
\v 6 Ezɨ Ekiam kamaghɨn na mɨgɨa ghaze:
\b
\q1 “Nɨ apaniba bagh ganamin gumazitam amɨseveghtɨ,
\q2 a tugh gavgavigh gan ikɨ.
\q1 Egh a bizir manamɨn ganigh,
\q2 nɨ mɨkɨmam.
\q1
\v 7 Egh a gantɨ, gumazim karis daperaghtɨ, hoziar pumuning a geku izɨ mangɨtɨ, maba kamaghɨra aning tɨv izam.
\q2 A gumazibar gantɨ, me donkiba ko, kamelbar apiagh izam,
\q1 eghtɨ, a bar deravɨra ganɨva, kuarimning atɨgh oragham,
\q2 bizir tizimram otivam.”
\b
\q1
\v 8 Ezɨ apaniba bagha garir gumazir kam,
\q2 laionɨn mɨn tiarir dafam akara, pamten kamaghɨn dei,
\q1 “Ekiam, kɨ arueba ko dɨmagariba bar, apaniba bagh ganamin danganir kamɨn tughav ikia
\q2 bar deravɨra me bagha gara iti.
\q1
\v 9 \x - \xo 21:9 \xo*\xt Akar Mogomem 14:8; 18:2\xt*\x*Egha kɨ datɨrɨghɨn gumazibar garima,
\q2 gumazim karis gaperazɨ hoziar pumuning a gekuigha izi, ezɨ maba kamaghɨra aning tɨva izi.”
\b
\q1 Egha gumazir kam ua kamaghɨn mɨgei:
\q1 “Babilon ikuvigha gɨfa, a ikuvigha gɨfa.
\q2 Ezɨ men asebar marvir guaba nguazim giregha
\q3 bar mɨsaraghire.”
\b
\q1
\v 10 Ezɨ kɨ ghaze:
\q1 “O ia nan gumazamiziba, ian apaniba ia mɨsoke,
\q2 mati gumaziba witɨn ovɨzibav sosi.
\q1 Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim na ganɨngizir akam,
\q2 kɨ ia mɨkemegha gɨfa,
\q3 kar Israelian God.”
\s Godɨn akam inigha izir gumazim, Idomian azangsɨzim ikara
\p
\v 11 Ikiavɨra Itir God, Duman nguibar ekiamɨn otivamin bizibar gun mɨgei.
\b
\q1 Idomian kantrin itir gumaziba dɨa kamaghɨn azangsɨsi,
\q2 “O apaniba bagha garir gumazim, dɨmagarim manadɨzoghɨn gɨvagham?
\q2 A bar guizbangɨra, dughiar manamɨn gɨvagham?”\f + \fr 21:11 \fr*\ft Hibrun akam, ves 11 ko 13, aningɨn mɨngarim bigha mɨkemezir puvatɨ. Gumazir maba ghaze, Duman nguibar ekiam, a Arebian nguibar ekiar mam. Jenesis, sapta 25:13-15, ziar kam Duma, a ziam Tema ko Kedar ko iti. (Nɨ saptan kamɨn ves 14-16ɨn gan.) Ezɨ ves 11 uaghan kantri Idomɨn mɨgei. Kamaghɨn amizɨ, gumazir maba ghaze, vezɨn kamɨn ziam Duma a kantri Idom.\ft*\f*
\q1
\v 12 Ezɨ kɨ apaniba bagha garir gumazim, kɨ kamaghɨn men akam ikaragha ghaze,
\q2 “Amɨnim tiragh izam, ezɨ datɨrɨghɨn dɨmagarim ikiavɨra iti.
\q1 Eghtɨ ia uam azangsɨghsɨ,
\q2 ia uamategh izɨv azang.”
\s Ekiam Arebia gasɨghasɨgham
\p
\v 13 Arebia bar ikuvighasa, Ekiam akar kam anɨngi.
\b
\q1 Ia Dedanian gumaziba, ia kamelɨn bɨzibagh apiagha,
\q2 danganir dɨpaba puvatɨzibagh aruava, bizibagh iveza da amadi.
\q1 Egh ia arɨ mangɨ
\q2 Arebian ruarimɨn danganir dɨpaba puvatɨzimɨn muegham.
\q1
\v 14 O ia Teman nguazimɨn itir gumazamiziba, ia dɨkavigh mangɨ,
\q2 gumazamizir kuariba bar puv me pɨrir kaba,
\q3 ia dɨpaba inigh me bagh mangɨ.
\q1 Ia Teman gumazamiziba,
\q2 gumazamizir ruarimɨn arav ghuezir kaba,
\q3 ia dagheba inigh me bagh mangɨ.
\q1
\v 15 Men apaniba mɨdorozir sababa ko, piba inigha
\q2 iza puv me mɨsosi, kamaghɨn amizɨ,
\q3 me are.
\b
\p
\v 16 Ezɨ Ekiam kamaghɨn na mɨkeme, “Kedarɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba, uan bizir aghuiba sara bar gɨvaghamin azenir bar vamɨra iti. Kɨ bar deravɨra azenir kamɨn dughiaba vaghvagha da medi, egh azenir kam gɨvamin aruer kamra, kɨ me damuasa mɨkemezir bizibar me damuam. 
\v 17 Kedaria, me mɨdorozir gumazir bar gavgaviba, egha me pibar mɨsoghan bar fo. Egh me bar gɨvaghtɨ, mɨdorozir gumazir buangningra ikiam. Kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\c 22
\s Ikiavɨra Itir God, Jerusalemɨn gumazamizibar atari
\p
\v 1-2 Ikiavɨra Itir God, Irebamɨn Mɨn Garir Biziba Otivamin Danganir Zarim bagh akar kam anɨngi.
\b
\q1 Ia Jerusalemɨn itir gumazamiziba, ia bar manmaghɨra nɨghnigha,
\q2 dɨa nɨgɨnir dafam gamua, egha bar akonge?
\q1 Ia uan dɨpenir inogoribar ghuavanega pamtem deima,
\q2 ian nɨgɨnim nguibar ekiamɨn ruaghateviba bar dar ghu.
\q1 Ian gumazir ariaghireziba,
\q2 me mɨdorozir gumazir gavgavibar mɨn mɨsoghava ariaghirezir puvatɨ.\f + \fr 22:1-2 \fr*\ft Asiriaba iza Jerusalem ekɨaruzir dughiamɨn, Jerusalemɨn gumaziba Asiriabar atiatigha tuivigha gavgavigha me ko mɨsoghezir puvatɨ. Jerusalemɨn gumazir maba arasava ami, ezɨ Asiriaba men suigha me mɨsoghezɨ me ariaghire. Ezɨ marazi nguibar ekiamɨn aven ikia arɨmariaba ko mɨtiriam bangɨn ariaghire.\ft*\f*
\q1
\v 3 Ia fo, ian mɨdorozir gumazir dapaniba ara bar saghon ghue.
\q2 Ian gumaziba uan apanibar mɨdorozim ikarvaghan piba ko biziba puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, apaniba men apigha
\q2 zuamɨra bar moghɨra men suiki.\f + \fr 22:3 \fr*\ft Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 4 Kamaghɨn kɨ ia mɨgei,
\q2 Ia nan navim damutɨ,
\q3 a nɨmɨra ikɨsɨ damuan markɨ.
\q1 Nan navim bar ikuvizɨ kɨ azia iti,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ia na ateghtɨ kɨ uabɨra ikiam.
\q1 Nan gumazamiziba bar ikufi,
\q2 ezɨ kɨ me ginɨghnɨghav arai.
\b
\q1
\v 5 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nan Ekiam,
\q2 an osɨmtɨzir guar avɨriba ia bativamin dughiam amɨsevegha gɨfa.
\q3 Osɨmtɨzir kaba, Irebamɨn mɨn Garir Bizibar Garir Danganir Zarimɨn ia bativam.
\q1 Dughiar kamɨn, apanir bar avɨrim izɨva pamtemɨn dɨmɨva ivemar mangɨ izegh damutɨ,
\q2 ia dɨgavir kuram damigh onganigham.
\q1 Egh me nguibar ekiamɨn dɨvazir gavgavim akartɨ,
\q2 ia atiatingtɨ, ian dɨmdiam bar saghon mangɨ mɨghsɨabar tugham.
\q1
\v 6 Elamɨn kantrin mɨdorozir gumaziba, me piba ko baribar suiki,
\q2 egha me mɨsoghasa hoziaba ko karisba sara izi.
\q1 Ezɨ Kirɨn nguibar ekiamɨn mɨdorozir gumaziba,
\q2 me mɨsoghasa uan oraba sara izi.
\q1
\v 7 Mɨsoghamin karisba ian danganir zarir bar aghuiba bar dagh izefe.
\q2 Ezɨ mɨdorozir gumaziba hoziaba mɨkɨrvazir karisbagh apiagha,
\q3 men nguibar ekiamɨn tiar akabar otivigha gɨvagha mɨsoghasa gara iti.
\q1
\v 8 Ia fo, Ikiavɨra Itir God,
\q2 ua kantri Juda geghuva an garir puvatɨ.
\q1 Ia fomɨra kamaghɨn fo,
\q2 ia mɨsoghamin bizir avɨriba isa dɨpenir me kamaghɨn dɨborim gatɨ,
\q3 Lebanonɨn Ruarir Pɨzimɨn Temebar Ingarizir Dɨpenim.
\q2 Ezɨ ia ti datɨrɨghɨn ghaze, apaniba izɨ ia ko mɨsoghtɨ,
\q3 ia mɨsoghamin bizir kaba ian akuraghtɨ, ia deraghvɨra ikiam.
\b
\q1
\v 9-10 Egha ia kamaghɨn gari, Jerusalemɨn dagɨabar ingarizir dɨvazir bar mɨtiar gavgavim,
\q2 an danganir avɨriba akuaghiregha ikuvigha iti.
\q1 Egha ia Atrivim Devitɨn nguibar ekiam Jerusalem,
\q2 ia an dɨpeniba bar da menge.
\q1 Egha ia dɨpenir maba akaragharigha
\q2 dar dagɨaba inigha nguibar ekiamɨn dɨvazim akɨrmɨki.
\q1 Egha ia dɨpam, Mozir Dɨpar Vɨn Itimɨn magɨrasa,
\q2 ia afemozibagh gɨkui.
\q1
\v 11 Egha ia mozir dɨpar mam, nguibar ekiam avɨnizir dɨvazimningɨn tongɨram a gɨkui.
\q2 Eghtɨ mozir dɨpar ghurir nguibar ekiamɨn azenan itim, a ivemar izɨ
\q3 nguibar ekiamɨn aven itir mozir dɨpar igiamɨn magɨram.
\q1 Ia bizir kabagh amua, egha tong God gɨnɨghnɨzir puvatɨ.
\q2 Bizir ia bativamin kaba, a fomɨra ia bagha da amɨsefe.
\q3 Egha bizir kabar ingarizɨ, da otifi.
\b
\q1
\v 12 Egha bizir kaba otivir dughiamɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nan Ekiam, a kamaghɨn ifonge,
\q2 Ia aziv arang kuarkuv, egh uan dapaniba bar dagh isegh,
\q3 egh azir korotiabar aghuigh.
\q1
\v 13 \x - \xo 22:13 \xo*\xt 1 Korin 15:32\xt*\x*Egh ia gan! Ia azir arazibagh amir puvatɨ.
\q2 Ia akazim gamua bar akuegha iti.
\q1 Egha ia sipsipba ko bulmakaubav sogha, isar dafam gamua,
\q2 egha wainɨn dɨpaba api.
\q1 Egha ia kamaghɨn mɨgei,
\q2 “E fo, e gurumɨn ovengam, kamaghɨn amizɨ,
\q3 ia izɨ e damɨ wainɨn dɨpabar amam.”
\b
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a uabɨ na batogha mɨgɨrɨgɨar kam nan kuarim gatɨ,
\q1 “Kɨ ian arazir kurar kam gɨn amadaghan kogh,
\q2 mamaghɨra ikɨ mangɨ ia aremeghtɨmra gɨvagham.”
\q3 Kar Ikiavɨra Itir God, Godɨn Gavgaviba Bar Itim, a nan Ekiam, an akam.
\s Ikiavɨra Itir God Sepna batuegham
\p
\v 15 Ekiam a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, a mɨgɨa ghaze:
\b
\q1 Nɨ mangɨ Sepnan ganigh, gumazir kam atrivimɨn dɨpenimɨn biziba bar dar gari.
\q2 Egh nɨ akar kamɨn a mɨkɨm,
\q1
\v 16 “Sepna, nɨ nguaziba ko ikɨziba kagh itir puvatɨ.
\q2 Tinara nɨn amamangatɨzɨ, nɨ uabɨ fa pɨn itir mɨghsɨamɨn ghua,
\q3 ua bagha dagɨam abigha torim okore,
\q2 eghtɨ dagɨar torir kam, nɨ bagh mozir bar aghuimɨn otogham?
\b
\q1
\v 17-18 “Nɨ ti ghaze, nɨ gumazir gavgavim, a? Bar puvatɨ!
\q2 Nɨ kamaghɨn fogh, Ikiavɨra Itir God, bar pamtemɨn nɨn suiragh, nɨ munumigh nɨ rightɨ,
\q3 nɨ balɨn muziarimɨn mɨn otogham.
\q2 Egh a nɨ akunightɨ, nɨ akɨgh mangɨ
\q3 bar saghon itir nguazir ekiatamɨn irɨgham.
\q1 Egh nɨ danganir kamɨn aremegham.
\q2 Egh nɨ karisɨn bar dirir nɨ bar ifongezir kaba ategham.
\q1 Nɨ datɨrɨghɨn atrivimɨn ingangarim gami.
\q2 Egh nɨ gɨn aghumsɨzim atrivimɨn adarazir ganɨdir gumazimɨn otogham.\f + \fr 22:17-18 \fr*\ft Hibrun akam vezɨn kamɨn deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\p
\v 19 “Ikiavɨra Itir God ingangarimɨn nɨ agɨvagh nɨ batueghtɨ, nɨ pura ikɨva ua ziaba puvatɨgham. 
\v 20 Bizir kam otoghtɨ, kɨ uan ingangarir gumazim Eliakimɨn diaghtɨ a izam. A Hilkian otarim. 
\v 21 Eghtɨ kɨ korotiar ruarir kam isɨ Eliakim darugh, mɨter atrivimɨn ingangarir gumazim uan ivariam gitim a gikegh, nɨ amir ingangarimɨn gavgavim inigh an dafarim datɨgham. Eghtɨ an afeziamɨn mɨn otogh bar moghɨra Jerusalem nguibamɨn gumazamiziba, ko Judian nguibaba bar me gativagh men ganam. 
\v 22 \x - \xo 22:22 \xo*\xt Akar Mogomem 3:7\xt*\x*Eghtɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ Atrivim Devitɨn dɨpenimɨn kiba isɨ, an dafarim datɨgham. Eghtɨ a tiam kuightɨ tav a dukuaghan kogham. A tiam dukuaghtɨ tav a kuighan kogham. 
\v 23 Kɨ a damightɨ, a ingangarir kam bagh bar gavgavigham, mati purirpenibar suizir afughafuziba, da purirpenimɨn suirazɨ a danganir vamɨra ikia gavgafi. Eghtɨ an adarazi bar moghɨra ingangarir an amir kam bangɨn ziar ekiam iniam.
\p
\v 24 “Eghtɨ an adarazi ko an boriba ko namakaba, me bar moghɨra an guighɨv ikɨ, uarir akurvaghsɨ an azangsɨgham. Me, mɨneba ko mɨtariba akezir mamɨn guraghav iti moghɨn, me an guighɨv ikiam.”
\p
\v 25 Egha Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, ua kamaghɨn mɨgei, “Dughiar kamɨn akezir kam, a faragha gavgavigha iti, egh a datɨrɨghɨn asighirɨgh irɨgham. Eghtɨ bizir an guighav ikia osɨmtɨzim a ganɨdiba, me bar ikuvigham. Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\c 23
\s Ikiavɨra Itir God, Tairɨn nguibar ekiam gasɨghasigham
\p
\v 1 \x - \xo 23:1-18 \xo*\xt Esekiel 26:1--28:19; Joel 3:4-8; Amos 1:9-10; Sekaraia 9:1-4; Matyu 11:21-22; Luk 10:13-14\xt*\x*Bizir Tairɨn nguibar ekiamɨn otivamiba, Ikiavɨra Itir God, dar akam anɨdi:
\b
\q1 O ia gumazir kurir ekiabar ongarim garuiba, iavzika!
\q2 Ian nguibar ekiam Tair, a bar ikuvigha gɨfa,
\q3 ezɨ tam uam an itir puvatɨ.
\q1 Ia Tarsisɨn nguazimɨn ikegha, uamategha iza Saiprusɨn Arighatɨzim ategha, uan nguibam bagha izi,
\q2 egha dughiar kamɨn ia asɨghasɨghizir arazir kam baraki.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, ia naviba ikuvigh aziv arang.
\b
\q1
\v 2 Ia ongarir mɨriamɨn itir darasi,
\q2 ia Saidonɨn nguibar ekiamɨn itir dagɨaba bagha ingarir gumaziba,
\q3 ian naviba osemegh, uan akaba dukuagh.
\q2 Ia Saidonɨn nguibar ekiamɨn gumaziba,
\q3 kuriba bizir avɨriba ia bagha da inigha izi.
\q1
\v 3 Egha ia ongarir bar konim gisɨn arua, kantrin avɨribar ghua
\q2 biziba amaga, dagh ivezagha arua,
\q3 egha ia ziar ekiam isi.
\q1 Ian kuriba Isipɨn kantrin ghua,
\q2 Nailɨn Fanemɨn ghua, Sihorɨn Danganir Zarimɨn amadaghan ghua,
\q3 witɨn ovɨziba ko, biziba inigha ia bagha izi.
\q2 Ezɨ ia dar dagɨabar ingangaribagh amua,
\q3 dar dagɨaba isi.
\b
\q1
\v 4 Ia Saidonɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba, ian nguibar ekiar bar gavgavir ongarir mɨriamɨn itim,
\q2 a bar ikuvigha gɨfa.
\q1 Ongarim ti ian nguibam gɨnɨghnɨgha ghaze,
\q1 “Iavzika! Nan boriba bar moghɨram ovegha gɨfa.
\q2 Ezɨ kɨ mati, amizim borim batasa, mɨzazim barazir puvatɨzɨ moghɨn iti.
\q3 Egha kɨ mati, amizir gumazamizir igiar bar aghuiba bata, egha deragha dar gari puvatɨzim.”
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia bar aghumsɨgh!
\q1
\v 5 Eghtɨ Isipia, Tairɨn nguibar ekiamɨn otivizir bizir kaba baregh,
\q2 bar atiating, egh men gavgaviba bar gɨvagham.
\b
\q1
\v 6 Ia gumazamizir ongarir mɨriamɨn itiba,
\q2 ia naviba ikuvigh, aziv arangɨva,
\q3 arɨ bar saghon Tarsisɨn nguazimɨn amadaghan mangɨ.
\q1
\v 7 Tair nguibar ekiar bar gavgavir fomɨra itim,
\q2 a nguibar ekiar ia a bagha bar akongezim.
\q1 Fomɨra nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba uan marazi amangizɨ,
\q2 me nguazir saghon itibar ghua, nguibar ekiar igiabar ingara da aghui.
\q3 Ezɨ tizim bagha, nguibar ekiar kam uabɨ ikuvigha iti?
\q1
\v 8 Tinara mɨgɨava arazir kurar kam gamizɨma, a Tairɨn oto,
\q2 nguibar ekiar kam atriviba amɨsevezɨ, me nguibar ekiar igharazibagh ativagha dar gari?
\q1 Ezɨ a dagɨaba bagha, biziba amaga dagh ivezir ingarir gumaziba, atrivibar otaribar mɨn itima,
\q2 nguazir kamɨn itir gumazamiziba bar, ziar ekiam me ganɨdi.
\q1
\v 9 Kar Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim mɨgeima, arazir kam oto.
\q2 Gumazir uan gavgaviba ko, uan ziar ekiaba fa bar akongeziba, Ikiavɨra Itir God me dɨkabɨnasa.
\q3 Egha a uaghan gumazir ziar ekiaba itibar ziaba dɨkabɨnasa, bizir kam gami.
\b
\q1
\v 10 Ia Tarsisɨn nguazimɨn itir gumazamiziba,
\q2 ia uan ifongiamɨn bizibar amu,
\q3 mati Nailɨn Fanemɨn aperiar dafam otogha afora pura tintinibar zui.
\q2 Ia fo, Tairɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba ua ikian kogh,
\q3 ian ifongiamɨn tuaviba apɨran kogham.\f + \fr 23:10 \fr*\ft Hibrun akam vezɨn kamɨn deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 11 Ikiavɨra Itir God uan agharim ghufegha gɨfa, an ongarim gisɨn an amadagha,
\q2 kantrin ongarir mɨriamɨn itir kabagh asɨghasɨghasava ami.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kantrin kabar itir gumazamiziba atiatiava agoi.
\q2 A Kenanɨn nguazimɨn nguibar ekiar gavgavir kabagh asɨghasɨghasa akam anigha gɨfa.
\q1
\v 12 A kamaghɨn mɨgei:
\q1 “O Saidonɨn nguibar ekiar dirim, gumaka!
\q2 Nɨ uabɨn akurvaghan kogham.
\q3 Nɨn bar akongezir arazim gɨvagh ua ikian kogham.
\q1 Nɨ bar ikuvigh, egh deravɨra ikian kogham.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia Saidonian gumazamiziba, ia dɨkavigh arɨ Saiprusɨn Arighatɨzimɨn mangɨ.
\q3 Egh ia uaghan avughsamin danganiba puvatɨgham.”
\b
\q1
\v 13 Ia Kaldian nguazim deraghvɨram an gan.
\q2 Men kantri bar gɨvazɨ, gumazitam uam an itir puvatɨ.
\q1 Ia fo, Asiriaba men kantri gasɨghasɨki,
\q2 egha men nguazim gamima, a ruarimɨn itir asɨzir atiabar nguibam gava.
\q1 Asiriaba dakozibar ingarizɨma,
\q2 da Kaldiabar nguibar ekiamɨn dɨvazir gavgavim bar anevɨnizɨ, nguibar ekiam an aven iti.
\q3 Egha me dakozir kabagh isɨn tuivigha me mɨsosi.
\q1 Me nguibar ekiar kamɨn dɨvazir gavgavir kam akaragharɨki,
\q2 egha bar nguibar ekiabagh asɨghasɨki.\f + \fr 23:13 \fr*\ft Vezɨn kamɨn, Hibrun akam deragha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 14 O ia gumazir kurir ekiabar ongarim garuiba, iavzika!
\q1 Ia Tarsisɨn nguibamɨn ikegha iza garima,
\q2 ian nguibar ekiar gavgavim, a bar ikuvigha gɨfa.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, ia naviba ikuvigh aziva arang.
\b
\p
\v 15 Bizir kaba otivamin dughiamɨn, gumazamiziba 70plan azenibar, Tairɨn nguibar ekiam gɨnamadagham. Kar atrivim ikiamin azenibar dɨbobonim. 70plan azenir kaba gɨvaghtɨ, Tair tuavimɨn amizimɨn mɨn ikɨtɨ, gumaziba a dɨghor ighiam damuam. Ighiar kamɨn mɨgɨrɨgɨaba kamakɨn:
\b
\q1
\v 16 O tuavimɨn amizim, me nɨ gɨnamadagha gɨfa.
\q2 Kamaghɨn nɨ gita inigh nguibar ekiam daru.
\q1 Egh nɨ ighiabar amuva, onger akar bar aghuibar amu,
\q2 eghtɨ gumaziba ua nɨ gɨnɨghnɨgham.
\b
\p
\v 17 Eghtɨ 70plan azeniba gɨvaghtɨ, Ikiavɨra Itir God, Tairɨn nguibar ekiam damightɨ, a uamategh nguibar gumazamiziba iza biziba amaga dagh ivezimɨn mɨn otogham. Egh Tairɨn nguibar ekiam, nguazir kamɨn itir kantrin igharaziba, bar me apezepertɨ, me izɨ a ko dagɨar ingangaribar amuam, mati tuavimɨn amizim, a gumaziba apezeperima, me a bagha izi. 
\v 18 Egh dagɨaba ko, bizir tizir Tair isiba, a ua baghvɨra da isɨ, dar pozim mɨkɨnan kogham. Puvatɨ. Da Ikiavɨra Itir Godɨn bizibar mɨn ikiam. Eghtɨ Tair inigha pozim mɨkɨnizir bizir kaba, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn ikiamin gumazamiziba bar da inigham, egh me damamin dagher bar avɨriba ko, korotiar aghuir daghuamin bar avɨriba ikiam.
\c 24
\ms Ikiavɨra Itir God Saionɨn Mɨghsɨam gisɨn ikɨ, gumazamiziba bar me gativagh men ganam
\mr (Sapta 24--27)
\s Ikiavɨra Itir God nguazir kam gasɨghasɨgh, egh a uabɨ gumazamizibagh ativagham
\q1
\v 1 Ia deravɨram oragh! Ikiavɨra Itir God nguazim bar a gasɨghasɨghtɨ,
\q2 a bar nguazir kɨnimɨn otoghtɨ gumazamiziba puvatɨgham.
\q1 A nguazim dɨkaragh a rɨghɨrigham.
\q2 Egh a gumazamizibar amightɨ, me arɨ tintinibar mangegham.
\q1
\v 2 Gumazamizir dabirabir igharagha garibar itiba, me bar moghɨram osɨmtɨzir vamɨra bativam.
\q2 Godɨn ofa gamir gumaziba ko, gumazamizir kɨniba,
\q2 gumazir dapaniba ko, ingarir gumaziba,
\q2 amizir dapaniba ko, amizir kɨniba,
\q2 biziba amadir gumaziba ko, bizibagh ivezir gumaziba ko,
\q2 gumazir munam ko, akam akɨrigh dagɨaba a danightɨ a gɨn uam ada ikarvaghamin arazim gamir gumaziba ko,
\q2 gumazir munamɨn dagɨaba iniasa a ko akam akɨrir arazim gamir gumaziba,
\q2 gumazir dagɨaba itiba ko, gumazir biziba puvatɨziba,
\q3 me bar moghɨra dughiar kuram bativam.
\q1
\v 3 Nguazim bar moghɨra ikuvigh pura ikiam.
\q2 Bizir kaba otivasa Ikiavɨra Itir God mɨkemegha gɨfa.
\q1
\v 4 Nguazir bar mɨsɨngigha, an gavgavim gɨfa, ezɨ an azirakar amɨrizibagh ami.
\q2 Ezɨ gumazamizir ziaba itiba,
\q3 men gavgaviba uaghan gɨfa.
\q1
\v 5 Gumazamizibar arazir kuraba bangɨn, nguazim Godɨn damazimɨn bar ikufi.
\q2 Me akɨrim ragha Godɨn Arazibagh asara.
\q1 Me arazir God ifongeziba munasa amuavɨra iti.
\q2 Me God ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir ikɨ mamaghɨra ikiamim abɨki.
\q1
\v 6 God men arazir kurabar osɨmtɨzim bangɨn mɨkemezɨ,
\q2 dughiar bar kuram nguazimɨn otozɨ,
\q3 gumazamizir bar avɨrim, avir ekiam men isigha gɨfa,
\q2 ezɨ bar varazira iti.
\q1 A kamaghɨn damightɨ,
\q2 gumazamiziba uan arazir kurabar osɨmtɨziba ateram.
\q1
\v 7 Egha me garima, wainɨn ovɨzir igiaba mɨdɨima,
\q2 wainɨn ikarɨziba uaghan mɨdɨi.
\q1 Ezɨ gumazamizir wainɨn dɨpaba apa bar akongeziba,
\q2 me datɨrɨghɨn naviba bar osemegha iti.
\q1
\v 8 Me ua bar akuegha, dia uan tambarinbav mɨsozir puvatɨ.
\q2 Ezɨ me bar akongezir arazir isam gamim a uam otozir puvatɨ.
\q1 Ezɨ ighiar me gitan guar avɨribav soghava amim,
\q2 a bar gɨfa.
\q1
\v 9 Me wainɨn dɨpaba apir dughiamɨn, me ua ighiabagh amir puvatɨ.
\q2 Men osɨmtɨziba me gamima,
\q2 dɨpar onganim ua men akatoribar isɨngizir puvatɨ.
\q1
\v 10 Nguibar ekiamɨn itir biziba bar moghɨra ikufi.
\q2 Ezɨ dɨpenibar tiar akaba bar pɨrigha itima,
\q3 gumazitam dar aven mangan iburagham.
\q1
\v 11 Ezɨ gumazamiziba damamin wainɨn dɨpaba puvatɨ,
\q2 kamaghɨn amizɨ, me nguibar ekiabar tuavibar mɨtivighav ikia
\q3 wainɨn dɨpaba bagha dei.
\q1 Gumazamiziba bar akongezir arazim gɨfa,
\q2 ezɨ navir kuram ko navir osɨmtɨzimra nguazimɨn ruaghateviba bar, dar ghu.
\q1
\v 12 Nguibar ekiam bar ikufi,
\q2 ezɨ an dɨvazir gavgavimɨn itir tiar akar ekiam irɨgha bar akaraghire.
\q1
\v 13 Arazir kamra, nguazir kamɨn itir gumazamiziba bar me bativam,
\q2 eghtɨ gumazamizir varazira ikiam,
\q1 mati gumaziba olivɨn ovɨziba kuarigha da inigha gɨvazɨ,
\q2 ovɨzir vabara olivɨn tememɨn guighav iti.
\q1 Egha mati me wainɨn ovɨziba inigha gɨvazɨ,
\q2 vaghvazibara wainɨn azenimɨn iti.
\b
\q1
\v 14 Ezɨ ikiavɨra iti varazira, me bar akuegh ighiabar amuam.
\q2 Gumazamizir aruem uaghiri naghɨn itiba,
\q3 me Ikiavɨra Itir Godɨn ziar ekiam ko, gavgavim bagh bar akuegham.
\q1
\v 15 Kamaghɨn amizɨ, ia aruem anadi naghɨn itir gumazamiziba,
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fɨ.
\q1 Ia ongarimɨn arighatɨzibar itir gumazamiziba,
\q2 ia bar moghɨra ziar ekiam a danɨng,
\q3 a Israelian God, Ikiavɨra Itir God.
\q1
\v 16 Ia oragh!
\q2 Nguazir kamɨn ruaghatevir bar saghon itibar gumazamiziba,
\q3 me bar akongezir ighiabagh ami.
\q1 Ezɨ men ighiam kamakɨn,
\q2 “Ikiavɨra Itir God, arazir aghuibagh ami.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, e bar ziar ekiam a ganɨdi.”
\b
\q1 Ezɨ kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q2 “Iavzika! Kɨ bar akueghan kogham.
\q2 Nan navim bar osɨmtɨzir dafam iti,
\q3 ezɨ nan ikɨrɨmɨrim pura gɨvasava ami.
\q2 Kɨ garima, gumazir arazir kurabagh amiba ko akar ifavaribagh amiba,
\q3 igharaz darazigh ifara paza me gami.
\q1
\v 17 Ia nguazir kamɨn itir gumazamiziba, iavzika!
\q2 Dughiar kuram ko, torir ekiam ko, iver ia avaragh ian suighamba,
\q3 me ia mɨzua iti.
\q1
\v 18 Eghtɨ gumazitam dughiar kurar kamɨn mɨgɨrɨgɨam bareghɨva arɨmangam,
\q2 a torir ekiamɨn magɨrɨgham.
\q1 Egh a uamategh anabogh arɨ mangɨsɨ,
\q3 ivem gasagham.
\q1 Guizbangɨra, overiam kuighirɨghtɨ, amozir ekiam nguazim giram.
\q2 Eghtɨ nguazimɨn mɨngarim nɨgham.
\q1
\v 19 Nguazim bar puvɨra nɨgh bɨghirɨ,
\q2 akaba akarɨghiregh ikiam.
\q1
\v 20 \x - \xo 24:20 \xo*\xt Aisaia 19:14\xt*\x*Nguazim ivazvagh,
\q2 mati gumazim wainɨn dɨpam apava onganigha mangɨn izegh gami.
\q1 Egh mati averpenir muziarimɨn mɨn,
\q2 amɨnir gavgavim a givaima, a mangɨn izegh damuam.
\q1 Gumazamizibar arazir kuramɨn osɨmtɨzim, bar osemezɨ nguazim an ateran ibura.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, nguazim irɨgh, ua dɨkavighan iburagham.”
\b
\q1
\v 21 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uabɨ mɨsevezir dughiamɨn,
\q2 a Godɨn Nguibamɨn itir mɨdorozir gumaziba ko,
\q3 nguazir kam gativir atriviba, ivezir kuram isɨ me danɨngam.
\q1
\v 22 God me akuvagh me isɨ kalabus datɨgham,
\q2 mati me kalabuziar gumazamiziba inigha torir mam gatɨ.
\q1 Egh a me dukuaghtɨ, me dughiar ruarimɨn kalabuziamɨn ikiam,
\q2 egh a gɨn ivezir kuram me danɨngam.
\q1
\v 23 Dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar itim, uan angazangarir ekiam ko, uan gavgavim sara izɨ,
\q2 Jerusalemɨn itir Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikɨ, gumazamizibagh ativagh men ganam.
\q1 Eghtɨ an gumazamizibar gumazir faragha zuiba an ganam.
\q2 Eghtɨ an angazangarim pamtem me gisiraghtɨ,
\q3 aruem ko iakɨnimɨn angazangarim pura bizir kɨnimɨn mɨn otogham.
\c 25
\s Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fer ighiam
\q1
\v 1 \x - \xo 25:1 \xo*\xt Dɨboboniba 23:19; Onger Akaba 98:1; 118:28\xt*\x*O Ikiavɨra Itir God, nɨ nan God, ezɨ kɨ nɨn ziam fasa.
\q2 Nɨ nan akurvaghasa bizir aghuir igharagha garibagh ami.
\q1 Nɨ fomɨra damuasa mɨkemezir biziba,
\q2 nɨ guizbangɨra dagh amigha gɨfa.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ziar ekiam nɨ ganɨdi.
\q1
\v 2 \x - \xo 25:2 \xo*\xt Aisaia 21:9; 23:13; Jeremaia 51:37\xt*\x*Nɨ nguibar ekiabagh amizɨ, da mɨnezir pozibar otifi.
\q2 Nguibar ekiar dɨvazir gavgaviba itiba, bar ikufi.
\q1 Ezɨ apanibar nguibar ekiar kabar gavgaviba bar gɨfa,
\q2 ezɨ me ua dɨkavan ibura.
\q1
\v 3 Kantrin gavgavibar gumazamiziba, ziar ekiam nɨ danɨngam.
\q2 Eghtɨ kantrin kurabar nguibar ekiaba, me nɨn atiatingam.
\q1
\v 4-5 Gumazamizir biziba puvatɨziba,
\q2 nɨ deravɨra me geghuva men gari.
\q1 Gumazamizir onganarazibagh amiba, osɨmtɨzibar dughiamɨn itima,
\q2 nɨ men mogomer danganir bar gavgavimɨn mɨn iti.
\q1 Atrivir kurabar adariba ko anɨngaghariba,
\q2 mati amɨnir gavgavim iza dɨpenir bɨrim ginifi.
\q1 Ezɨ nɨ mati averpenim me avarazɨ,
\q2 amɨnir gavgavim izɨva me gɨnobaghan kogham.
\q1 Ezɨ gumazir kurabar adariba,
\q2 mati aruemɨn fefem dɨpaba puvatɨzir danganimɨn ikegha pamtem me gisira.
\q1 Ezɨ nɨ mati, me tememɨn dughuazimɨn apengan ikia,
\q2 aruemɨn fefemɨn uari apasi.
\q1 Ezɨ amɨnim ko amozimɨn dughiamɨn,
\q2 nɨ biziba puvatɨzir gumazamiziba avarazɨ
\q3 me deravɨra iti,
\q2 ezɨ aruer gavgavim me gapongezir puvatɨ,
\q3 mati overiamɨn ghuariaba aruemɨn fefeim avarazɨ, nguibam bar orangi.
\q2 Nɨ ifaghatir apanibar akaba dukumizɨ,
\q3 atrivir kurabar dɨmdiaba pura gefi.
\s God Saionɨn Mɨghsɨamɨn isar ekiam damuam
\q1
\v 6 Egh Saionɨn Mɨghsɨam, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 isar bar ekiam kantribar gumazamiziba bar me bagh a damuam.
\q1 Eghtɨ isar kam bar deragham, egh asɨzir bar aghuir oviba itiba ko,
\q2 damamin wainɨn dɨpar bar aghuiba an ikiam.
\q1
\v 7 Datɨrɨghɨn gumazamizir naviba osemegha itiba,
\q2 me mati gumazim aremezɨ,
\q3 me a bagha osemegha korotiar pɨziba aghui.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikɨ, gumazamiziba bar men ovever osɨmtɨziba agɨvam,
\q3 mati me gumazir kuam avarazir niravɨzir kam, a me dama anedegham.
\q1
\v 8 \x - \xo 25:8 \xo*\xt 1 Korin 15:54; Akar Mogomem 7:17; 21:4\xt*\x*Egh God ovevem dɨkabɨragh,
\q2 a gasɨghasɨgh, bar a gafiragham.
\q1 Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, men ararem agɨvagham,
\q2 egh bar gumazamizibar damazibar teriba bar da adizam.
\q1 Egh a uan gumazamizir aghumsɨgha itiba,
\q2 a men aghumsɨziba bar da gɨvagham.
\q3 Kar, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn damuasa mɨkemezir akam.
\q1
\v 9 \x - \xo 25:9 \xo*\xt Jenesis 49:18; Onger Akaba 20:5; Taitus 2:13\xt*\x*Ezɨ bizir kaba otivamin dughiamɨn, gumazamiziba kamaghɨn mɨkɨmam,
\q1 “Ikiavɨra Itir God, en God.
\q2 E nɨghnɨzir gavgavim an ikɨ, a mɨzuam ikɨtɨ,
\q3 anarɨra izɨ en akuragh uam e iniam.
\q1 A uabɨra Ikiavɨra Itir God, egha an en akura.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a uam e inizir bizir kam bagh,
\q3 e bar akuegham.”
\s God kantri Moab gasɨghasɨgham
\q1
\v 10 \x - \xo 25:10-12 \xo*\xt Aisaia 15:1--16:14; Jeremaia 48:1-47; Esekiel 25:8-11; Amos 2:1-3; Sefanaia 2:8-11\xt*\x*Eghtɨ Ikiavɨra Itir God bar deravɨra Saionɨn Mɨghsɨamɨn gantɨ, a deraghvɨra ikiam.
\q2 Egh a Moapian gumazamiziba fofozim me danɨng.
\q1 Egh apanibar amamangatɨghtɨ,
\q2 me izɨ me gasɨghasɨgh me abɨnigham,
\q3 mati bulmakauba uari uan buariba dɨkabɨri, da dadabar aven zui.\f + \fr 25:10 \fr*\ft Matmena a Moapɨn kantrin nguibar ekiar mam. Ezɨ Hibrun akam Matmena, an ziamɨn mɨngarim kamaghɨn mɨn ghu, “Davir danganim.” A mati Godɨn akam inigha izir gumazim dɨbovir akabar Moapɨn nguibar ekiar kamɨn ziam gami.\ft*\f*
\q1
\v 11 Egh Moapia, mati gumazim ongarir torir ekiamɨn ikiava,
\q2 ovengan atiatia ongarir dadarimɨn mangasa nɨghnɨgha,
\q1 uan dafarimningɨn pamtemɨn ongarim mɨsogha
\q2 afozofogha zui moghɨn,
\q3 me osɨmtɨzir kam gitavɨraghsɨ arazir bar igharazibar amuam.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uan dafarimɨn me abɨraghtɨ,
\q2 me fogh suam, bizir me uari fasa amir kaba,
\q3 da men akuraghan kogham.\f + \fr 25:11 \fr*\ft Hibrun akam vezɨn kam deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 12 Eghtɨ God Moapian nguibar ekiabar dɨvazir gavgaviba akararigham.
\q2 Dɨvazir kaba datɨrɨghɨn pɨn mar iti.
\q1 Ezɨ an adar amutɨ, da bar daghirɨ nguazim giregham.
\q2 Da bar iregh nguazir mɨnemniabar tongɨn irɨghɨv ikiam.
\c 26
\s God uan gumazamizibar amutɨ me uan apaniba dɨkabɨragham
\p
\v 1 Dughiatam gɨn otoghtɨ, Judan nguazimɨn itir gumazamiziba ighiar kam damuam:
\b
\q1 En nguibar ekiaba bar gavgafi!
\q2 Ikiavɨra Itir God, a uabɨ en dɨvazir bar mɨtiar gavgavimɨn mɨn iti.
\q1 An en akurvazima,
\q2 e uan apaniba dɨkabɨri.
\q1
\v 2 \x - \xo 26:2 \xo*\xt Aisaia 45:25; 60:11; 60:18; 60:21; 62:1-2\xt*\x*Ia nguibar ekiamɨn tiar akar ekiaba kuigh,
\q2 eghtɨ Godɨn damazimɨn derazir gumazamiziba aven izam.
\q1 Gumazamizir kaba zurara Ikiavɨra Itir Godɨn apengan ikia,
\q3 nɨghnɨzir gavgavim an iti.
\q1
\v 3 \x - \xo 26:3 \xo*\xt Aisaia 27:5; 57:19; 66:12\xt*\x*O Ikiavɨra Itir God, gumazamizir nɨn apengan itiba,
\q2 me zurara nɨ baghavɨra iti.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ me gamima,
\q2 navir amɨrizimɨn arazim me gizɨfa.
\q1
\v 4 Ikiavɨra Itir God, en God, a en mogomer danganir gavgavim,
\q2 mati dagɨar gavgavir ekiam.
\q3 Egh a zurara kamaghɨra ikiam.
\q1 Kamaghɨn e guizbangɨra nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn ikɨva,
\q2 zuraram an apengan ikiam.
\q1
\v 5 Gumazamizir ziar ekiar bar pɨn itiba,
\q2 Ikiavɨra Itir God me dɨkabɨri.
\q1 Egha a nguibar ekiar gavgaviba akaragharɨghizɨma,
\q2 da bar nguazim gire.
\q1
\v 6 Nguibar nguazim girezir kaba,
\q2 gumazir onganaraziba ko gumazamizir gavgaviba puvatɨziba,
\q3 datɨrɨghɨn iza uan suebar me dɨkabɨra me gisɨn arui.
\b
\q1
\v 7 \x - \xo 26:7 \xo*\xt Onger Akaba 27:11; Aisaia 42:16; 57:2\xt*\x*O God, gumazamizir nɨn damazimɨn deraziba,
\q2 nɨ me zuir tuavim akɨrizɨ, a voroghɨra iti.
\q1 Ikiavɨra Itir God, nɨn damazimɨn derazir gumazamiziba,
\q2 nɨ me bagha tuavim akɨrizɨ a dera.
\q1
\v 8 O Ikiavɨra Itir God, e nɨn Akar Gavgavibar gɨn zui,
\q2 egha e nɨ baghavɨra gara,
\q3 nɨrara mɨzua iti.
\q1 Egha uan navir averiabar aven nɨn ziar ekiam bar a gifongegha ghaze,
\q2 gumazamiziba bar nɨ gɨfogh
\q3 zurara nɨ gɨnɨghnɨgham.
\q1
\v 9 \x - \xo 26:9 \xo*\xt Onger Akaba 63:1; 63:5-6; Aisaia 55:6; Luk 6:12\xt*\x*Dɨmagaribar mɨtiriam nan azi moghɨn,
\q2 nan nɨghnɨzim nɨrara iti.
\q1 Egha mɨzarazibar, kɨ uan navir averiamɨn aven
\q2 nɨ ko ikiasa bar ifonge.
\q1 Kɨ fo, nɨ nguazir kamɨn itir gumazamizibar araziba tuisɨsi,
\q2 eghtɨ me ganɨva guizɨn nɨn araziba deraghvɨra dagh fogham.
\q1
\v 10 Eghtɨ nɨ gumazamizibar araziba tuisɨgh gumazamizir kurabar apangkuvightɨ,
\q2 me ti nɨn arazir derazibar fofozim inighan kogham.
\q1 Egh me gumazamizir nɨn damazimɨn derazibar nguazimɨn ikɨva,
\q2 me arazir kurar kabar amu mamaghɨra ikiam.
\q1 Egh me Ikiavɨra Itir Godɨn ziar ekiam ko gavgavim gɨnɨghnɨghan koghɨva,
\q2 an apengan ikian kogham.
\q1
\v 11 \x - \xo 26:11 \xo*\xt Hibru 10:27\xt*\x*O Ikiavɨra Itir God, nɨ gumazamizir kurabagh asɨghasɨghasa
\q2 uan agharim ghufegha gɨfa.
\q3 Ezɨ me an ganizir puvatɨ.
\q1 Egh nɨ me ateghtɨ, me an gan fogh suam,
\q2 nɨ uan gumazamizibar akurvaghasa bar ifonge.
\q1 Eghtɨ gumazir kurar kaba bar aghumsigham.
\q2 Eghtɨ nɨ uan apaniba bagha atɨzir avir kam,
\q3 bar me dapongtɨ me isigh.
\b
\q1
\v 12 O Ikiavɨra Itir God, nɨ en ingangariba akɨrmigha dagh amizɨ,
\q2 da deravɨram otifi.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ dabirabir aghuim ko navir amɨrizim isɨ
\q2 e danɨngigh.
\b
\q1
\v 13 O Ikiavɨra Itir God, en God,
\q2 gumazir ekiar igharaziba fomɨra e gativaghava en gari.
\q3 Ezɨ e ziar ekiam nɨraram anɨdi.
\q1
\v 14 Gumazir ekiar kaba datɨrɨghɨn ariaghiregha gɨfa.
\q2 Me ua itir puvatɨ, egh me ua dɨkavan kogham.
\q1 Nɨ men gavgavim dɨkabɨragha, me gasɨghasɨghizɨma, me bar ikuvigha gɨfa.
\q2 Ezɨ gumazamiziba ua men ziabagh nɨghnɨzir puvatɨ.
\q1
\v 15 O Ikiavɨra Itir God, nɨ en kantri gamima, a bar ekefe.
\q2 Nɨ en kantrin gumazamizibagh amizɨ, men dɨbobonim bar ghuavanabo.
\q1 Nɨ en nguazimɨn mɨtaghniaba aruegha bar dagh isɨfa.
\q2 Ezɨ bizir kam bangɨn, nɨn ziar ekiam ghua bar ekefe.
\b
\q1
\v 16 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan gumazamiziba puv me gamima,
\q2 men gavgaviba gɨfa.
\q1 Egha me osɨmtɨzibar tongɨn ikia nɨ bagha iza osɨmtɨzir dafam sara
\q2 sighsirir akabar nɨ ko mɨgei.
\q1
\v 17 O Ikiavɨra Itir God,
\q2 e mati amizim borim batasa mɨzazim isa pamtemɨn arai moghɨn,
\q3 e nɨn damazimɨn mɨzazim isi.
\q1
\v 18 E, mati amizim borim batasa,
\q2 osɨmtɨzir dafam atera, egha mɨzazir dafam isa
\q3 nɨghnɨgha ghaze, bizir aghuitam ti otivam.
\q1 Ezɨ puvatɨ. E bizitam gamizɨ an otozir puvatɨ.
\q2 E mati, amizim boritam batezir puvatɨ,
\q3 a pura amɨnir kɨnim bate.
\q1 Guizbangɨra, e uan nguazimɨn itir apaniba dɨkabɨnamin gavgaviba puvatɨ,
\q2 egha uan nguazimɨn dabirabir aghuitam gamizir puvatɨ.
\q3 Egha e nguazir kamɨn ikiasa borir avɨritaba batezir puvatɨ.\f + \fr 26:18 \fr*\ft Hibrun akam vezɨn kamɨn mɨngarim deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 19 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan gumazamizir oveaghuezibar amutɨ, me ua dɨkavigham.
\q2 Nɨ uan gumazamizir ovengezibar kuabar amutɨ, me gɨn ua angamɨra ikiam.
\q1 Ia mozimɨn itir kuaba,
\q2 ia ua osegh dɨmɨva bar akuegh ighiabar amuam!
\q1 O Ikiavɨra Itir God, nɨ mati dɨmagarimɨn ghuariam nguazir mɨsɨngizim girima,
\q2 oghevsevir igiaba a bativi moghɨn,
\q1 nɨ gumazamizir oveaghuezibar amutɨ,
\q2 me nguazim ategh ua dɨkavam.
\s Ikiavɨra Itir God, ivezir kuram isɨ uan gumazamizibar anɨngam,  // eghtɨ me gɨn deraghvɨra ikiam
\q1
\v 20 Ia nan gumazamiziba, ia uan dɨpenibar aven mangɨ uan tiaba asegh.
\q2 Ia dughiar otevimra muegh ikɨtɨ,
\q2 Ekiamɨn anɨngagharim gɨvaka.
\q1
\v 21 Ia gan! Ikiavɨra Itir God uan Nguibam ategha izaghiri,
\q2 egh nguazir kamɨn itir gumazamizibar arazir kurabar ikarvaghamin ivezim me danɨngam.
\q1 Eghtɨ gumazir igharazir darazi me mɨsoghezɨ me ariaghireziba,
\q2 nguazim uabɨ ovengezir gumazir kabar ghuziba mongan iburagham.
\q1 Bar puvatɨgham.
\q2 A gumazamiziba amizir arazir kurar kaba bar da azenim datɨgham.
\b
\c 27
\q1
\v 1 \x - \xo 27:1 \xo*\xt Jop 41:1; Onger Akaba 74:14; 104:26\xt*\x*Eghtɨ dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God uan gavgavir bar ekiam akakagham.
\q2 A izɨ ongarimɨn itir kuruzir aser dafar kam Leviatan,
\q3 ivezir kuram isɨ a danɨngɨva a gasɨghasɨgham.
\q1 A uan mɨdorozir sabar ekiar gavgavir bar ghumizim inigh,
\q2 kuruzir bar puvɨra daghdagha tintinibar aragharuir kam atughtɨ
\q3 an aremegham.
\b
\p
\v 2-3 Dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God ighiatam kamaghɨn a bangam:
\b
\q1 “E wainɨn azenir aghuimɨn ighiam damuam.
\q2 Kɨ, Ikiavɨra Itir God, kɨ bar deravɨram azenir kamɨn gari.
\q2 Egha kɨ zurara dɨpam a ganɨdi.
\q1 Gumazitaba ti izɨv a gasɨghasigham,
\q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ dɨmagariba ko aruebar deravɨram an gari.
\q1
\v 4 Kɨ datɨrɨghɨn uan wainɨn azenir kamɨn atarir puvatɨ.
\q1 Egh kɨ gantɨ, ogher ataghatariba itiba ko, ogher kurataba a bativightɨ,
\q2 kɨ, mati mɨdorozir gumazim uan apanibav sozi moghɨn,
\q3 kɨ dagh asɨghasɨgham.
\q1 Kɨ avim daborogh, ogher kaba bar dar aboroghtɨ
\q2 da isigham.
\q1
\v 5 Egh apanir kaba, kɨ men gansɨ,
\q2 me na bagh izɨ na ko deragh ikɨsɨ, me
\q3 akar dɨkɨrɨzir tam damigham.”
\b
\q1
\v 6 Gɨn izamin dughiamɨn, Israelia, Jekopɨn ovavir boriba,
\q2 me wainɨn ikarɨzir akɨmariba itimɨn mɨn mɨtɨgh gavgavigh,
\q3 egh borir avɨriba batam, mati wainɨn ikarɨziba ovɨzir avɨriba ituigham.
\q1 Eghtɨ men otivir dagheba, bar avɨrasemegh,
\q2 mangɨ nguazimɨn danganiba bar dagh izɨvagham.\f + \fr 27:6 \fr*\ft Vezɨn kamɨn Hibrun akamɨn mɨngarim deragha bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 7 Ikiavɨra Itir God, Israelian apaniba puv me gamizɨ moghɨn,
\q2 Israelia gamizir puvatɨ.
\q2 Guizbangɨra, a igharaz darazigh amizɨ moghɨn,
\q2 Israelian gumazamizir avɨribav soghezɨ, me ariaghirezir puvatɨ.
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba amadazɨ,
\q2 me kalabuziamɨn zuir dughiamɨn, a puv me gami.
\q1 A men anɨngaghegha uan amɨnir gavgavim amadazɨma,
\q2 a iza me avigha ghu,
\q1 mati amɨnir gavgavim aruem anadi naghɨn ikegha iza,
\q2 men biziba avigha ghu.
\q1
\v 9 Egh Israelia guizbangɨra mɨkɨm suam,
\q2 Ikiavɨra Itir God men arazir kurabar osɨmtɨziba agɨvam,
\q1 eghtɨ me uan asebar ofa gamir dakoziba apɨrighɨva,
\q2 dar dagɨaba amsarɨraghitɨ da nguazir mɨnemniamɨn mɨn otogham.
\q1 Egh me temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba okɨrarɨgh.
\q2 Egh paura tuema a mughuriar aghuim zuir dakoziba,
\q3 bar dagh asɨghasɨkigh.
\q1 Tuavir kamɨn, Ikiavɨra Itir God men arazir kuraba gɨn amadagham.
\q1
\v 10 Nguibar ekiar kam fomɨra dɨvazir bar gavgavim iti,
\q2 egha datɨrɨghɨn a bar ikuvigha iti.
\q1 A datɨrɨghɨn pura nguibar dadar kɨnim mɨn itima, gumazitaba uam an itir puvatɨ.
\q2 Egha bulmakaubar nguibamɨn mɨn otozɨ, da iza uari akuva ikia,
\q3 dadaba ko tevsevibar dafariba apava, kagh avughsa iti.
\q1
\v 11 Ezɨ temer kabar aguaba mɨsigha gɨvazɨ, dar aguaba dɨpɨraghira nguazim girima,
\q2 amiziba avibar arɨghasa iza dagh eghufi.
\q1 Nguibar ekiar kamɨn itir gumazamiziba, me bar onganigha akaba baraghan aghua,
\q2 kamaghɨn, arazir kam me batifi.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, God, a Godɨn men ingarizim,
\q2 a men apangkuvir puvatɨgha deragha me gamir puvatɨ.
\b
\p
\v 12 Egh Ikiavɨra Itir God bizir kabar amuamin dughiamɨn, a uan gumazamizir tintinibar kantribar itiba iniam, Yufretisɨn Fanemɨn ikegh mangɨ Isipɨn kantrin tugham. A vaghvagh me iniam, mati gumazim witɨn ovɨziba rɨghɨrɨgha dar mɨseviba ategha, witɨn ovɨzir aghuibara isa itarim garɨsi. 
\v 13 Eghtɨ dughiar kamɨn sɨghamɨn ararem bar ekevegham. A Israelian dɨmam, men apaniba fomɨra me batoghezɨma, me ghua kantri Asiria ko, kantri Isipɨn ovegha ikiavɨra iti. Eghtɨ me uamategh Jerusalemɨn izɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn mɨghsɨamram an ziam fam.
\c 28
\ms Ekiam, Jerusalemɨn gumazamizibar araziba akɨrmɨgham
\mr (Sapta 28--35)
\s Ekiam Samarian nguibar ekiar bar aghuim gasɨghasɨgham
\q1
\v 1 O Efraimɨn anabamɨn adarasi, iavzika!
\q2 Ian nguibar ekiar bar aghuim Samaria bar ikuvigham.
\q1 Ian gumazir aruaba wain apava onganigha,
\q2 Samarian ziam bar puvɨram a fa kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q3 a nguibar ekiar bar gavgavim.
\q1 A mɨghsɨar bar muziarim gisɨn iti, a nguazir bar aghuir dagheba oparamimɨn tongɨn iti,
\q2 egha a bar deragha gari,
\q1 mati ian gumazir aruaba uan dapanibagh arɨzir akɨmaribar mɨn,
\q2 bar dera.
\q1 Egh ian nguibar ekiam dughiar ruarimɨn ikeghan kogh,
\q2 mati akɨmarim mɨsigha ikuvizɨ moghɨn, ikuvigham.\f + \fr 28:1 \fr*\ft Vezɨn kamɨn, Aisaia Samarian nguibar ekiam mɨgei. Samaria, a notɨn amadaghan itir kantri Israelɨn nguibar ekiar mam.\ft*\f*
\q1
\v 2 Bar guizbangɨra, Ekiam ia dɨkabɨnasa
\q2 ikɨzir bar gavgavir mam amɨsevegha gɨfa.
\q1 Eghtɨ me amɨnir gavgavimɨn mɨn izɨva,
\q2 amozim ko aisɨn amozimɨn mɨn bar pamtemɨn ia girɨva,
\q3 ia amɨsararɨgh, ia fɨ nguazim mɨkɨnigham.
\q1
\v 3 Egh me ia dɨkabɨn ia gisɨn daruam,
\q2 ia Efraimɨn anabamɨn adarasi, ian gumazir aruaba wainɨn dɨpaba apava onganigha,
\q3 ian nguibamɨn ziam bar pɨn mar a fe.
\q1
\v 4 A mɨghsɨar bar muziarim gisɨn iti,
\q2 a nguazir bar aghuir dagheba oparamimɨn tongɨn iti,
\q1 mati ian gumazir aruaba uan dapanibagh arɨzir akɨmaribar mɨn
\q2 bar dera.
\q1 Egh ian nguibar ekiar kam dughiar ruarimɨn ikeghan kogham,
\q2 mati akɨmarim mɨsigha ikuvizɨ moghɨn, ikuvigham.
\q1 Egh a zuamɨra gɨvagham,
\q2 mati temer fighɨn mamɨn ovɨzim, mabagh afiragha faragha anizɨ,
\q3 gumazir mam zuamɨra a inigha aneme.
\q1
\v 5 Eghtɨ dughiar kamɨn, gumazamizir ikiavɨra itir vabara,
\q2 me Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim bagh bar akuegham.
\q1 A uabɨ atrivimɨn dapanir asuar aghuimɨn mɨn ikiam,
\q2 egh mati akɨmarir bɨzim me uan dapanibagh aghui.
\q1
\v 6 Ikiavɨra Itir God uabɨ nɨghnɨzir aghuim isɨ
\q2 kotiaba barazir gumazir aruabar anightɨ,
\q3 me guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ deraghvɨra kotiaba tuisɨgham.
\q1 Eghtɨ a gavgavim isɨ nguibar ekiamɨn tiar akabar itir mɨdorozir gumazibar anɨngam,
\q2 eghtɨ me apaniba ateghtɨ,
\q3 me aven izɨ gumazamizibav soghan kogham.
\s Godɨn ofa gamir gumaziba ko Godɨn akam inigha izir gumaziba Aisaia dɨpofi
\q1
\v 7 Godɨn ofa gamir gumaziba ko, Godɨn akam inigha izir gumaziba,
\q2 uaghan wainɨn dɨpaba ko dɨpar onganiba puv da apava onganigha,
\q3 asaghporaghira nuighnuigha men daroriba derazir puvatɨ.
\q1 Godɨn akam inigha izir gumaziba, me irebamɨn mɨn garir bizibar ganasa,
\q2 God men akakazir biziba, me deragha dar garir puvatɨ.
\q1 Ezɨ Godɨn ofa gamir gumaziba, men nɨghnɨziba derazir puvatɨgha,
\q2 gumazamizibar osɨmtɨziba deragha da tuisɨzir puvatɨ.
\q1
\v 8 Dakozir me apiaghav ikia dɨpar onganiba apiba,
\q2 men mimiziba bar dagh izɨfa, ezɨ dar danganiba bar mɨzegha iti.
\b
\q1
\v 9 Gumazir aruar kaba, nan akam barazir dughiamɨn, me kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 “Gumazir kam bar tinara sure damuasa?
\q1 E biziba bar dagh fogha gɨfa, ezɨ a tinan sure damuasa?
\q2 E borir aghegheviba puvatɨ,
\q3 egha datɨrɨghɨram amebamɨn otem ataki.
\q1
\v 10 A zuraram akar kabaram ami,
\q2 mati borir iririviba azava ghaze, ta ta da da nɨ nɨ na na.
\q3 Mɨgɨrɨgɨar kaba mɨngariba puvatɨ.”\f + \fr 28:10 \fr*\ft Vezɨn kamɨn, Hibrun akam deragha akamɨn mɨngarim bigha mɨkemezir puvatɨ (ves 13 uaghan.)\ft*\f*
\b
\q1
\v 11 \x - \xo 28:11-12 \xo*\xt 1 Korin 14:21\xt*\x*Bar guizbangɨra, gumazamizir kaba, nan akaba baraghan bar aghua,
\q2 kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God uan akam nguibar igharazimɨn gumazim danightɨ,
\q3 a uan nguibamɨn akamɨn mɨkɨm gumazamizir kabav kɨmam.
\q1
\v 12 God uabɨ uan gumazamiziba nguazir otevir kamɨn me arɨki,
\q2 egha kamaghɨn me mɨkeme,
\q1 “Ia danganir kamɨn avughsɨ
\q2 navir amɨrizim inigh ikɨ.
\q1 Ia gumazamizir osɨmtɨziba aterava amɨraziba,
\q2 ia nguazir kamɨn avughsɨ nɨmɨra ikɨ.”
\q3 Ezɨ me an akam baraghan aghua.
\q1
\v 13 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God uabɨ men sure damuam,
\q2 eghtɨ me aghuagh kamaghɨn mɨkɨm suam,
\q1 Godɨn akam mɨngariba puvatɨ, mati borir iririviba azafi.
\q2 Egh me bar onganigh dughiar kuram initɨma,
\q1 men apaniba, mati azuazim asɨzimɨn suirazɨ moghɨn,
\q2 me inigh mangɨ kalabus darɨgham.
\s God dagɨar bar aghuir gavgavim Saionɨn Mɨghsɨam darɨgham
\q1
\v 14 Ia gumazir aruar Jerusalemɨn itir gumazamizibar gariba,
\q2 ia deraghvɨra Ikiavɨra Itir Godɨn akam baragh.
\q1 Ia na dɨpova ghaze,
\q2 nan akam a pura bizim.
\q1
\v 15 Egha ia ti kamaghɨn mɨgei,
\q2 “E Ovevem ko akar gavgavim akɨrigha gɨfa.
\q1 E Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibam ko, akar gavgavim akɨrigha gɨfa,
\q2 kamaghɨn, e ikuvighan kogham.
\q1 Dughiar kurar manam aperiamɨn mɨn e bativam, e a gitagham.
\q2 En nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn iti,
\q2 en ifavarir akaba ko ifavarir arazir guar igharagha garir avɨriba, en akurazɨma,
\q3 e deravɨra iti.”
\q1
\v 16 \x - \xo 28:16 \xo*\xt Onger Akaba 118:22-23; Rom 9:33; 10:11; 1 Pita 2:6\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia gan! Kɨ datɨrɨghɨn dagɨar mam isa, Saionɨn Mɨghsɨamɨn anerɨsi.
\q2 Ezɨ a dɨpenim aterir dagɨamɨn mɨn oto.
\q1 Kɨ deravɨra a tuisɨgha ghaze,
\q2 a dagɨar aghuir bar gavgavim, egha an ivezim bar pɨn ko.
\q1 Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim an itiba,
\q2 me zuamɨram atiating nɨghan kogham.\f + \fr 28:16 \fr*\ft Gumazir maba, vezɨn kamɨn akuar abuananam gɨgha ghaze, “Dagɨar kamɨn ziam kamakɨn, ‘Gumazir guizbangɨra nɨghnɨzir gavgavim itiba, me atiatingɨva akongan kogham.’ ”\ft*\f*
\q1
\v 17 Kɨ Godɨn guizɨn arazim damightɨ,
\q2 a mati gumazir mam bizimɨn ruarimɨn ababanim tuisɨghsɨ, benim amɨkɨrɨvagh bizimɨn ruarimɨn dɨbobonim gɨfogham,
\q3 egh men araziba tuisɨgham.
\q1 Eghtɨ arazir aghuim,
\q2 mati gumazir mam bizibar osɨmtɨziba gan dagh foghsɨ,
\q3 a skelɨn mɨn otogh ian akaba tuisɨgham.
\q1 Ia ti ghaze,
\q2 ian arazir ifavariba ian akuraghtɨ, ia deravɨra ikiam.
\q1 Ezɨ puvatɨ. Kɨ bar dughiar kuram damightɨ a ia batogham.
\q2 Egha ia, mati aperiar dafam otogha gumazamizibagh asɨghasɨghizɨ moghɨn,
\q3 ia bar ikuvigh mangɨ mongamin danganiba puvatɨgham.
\q1
\v 18 Egh kɨ ia Ovevem ko amizir akar dɨkɨrɨzir gavgavim uaghan anetughɨva,
\q2 ia Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibam ko, akar dɨkɨrɨzir gavgavim agɨvagham.
\q1 Eghtɨ dughiar bar kuraba ia bativtɨma,
\q2 ia bar moghɨra ikuvigham.
\q1
\v 19 Dughiar kurar kaba ia ateghan kogham. Puvatɨ.
\q2 Da dɨmagariba ko aruebar zurara ia bativ mamaghɨra ikiam,
\q3 mati amizim bɨzimɨn uan dɨpenim zurara aneviavɨra iti.”
\b
\q2 Egh ia guizbangɨra Godɨn akar kabar mɨngaribagh foghɨva, puv atiating nɨgham.
\q1
\v 20 E fo, gumazim dakozim dakuasava amima,
\q2 dakozim bar otevezɨ an suemning pura guraghav iti, ezɨ a dakuan ibura.
\q1 Egha gumazim dakuasava amima, an nir avavem bar suvizɨ
\q2 a uan mɨkarzim deragh anevaraghan kogh, egh dakuan iburagham.
\q1 Kamaghɨra, ia bar osemegham,
\q2 eghtɨ ian akurvaghamin tuaviba bar puvatɨgham.
\q1
\v 21 \x - \xo 28:21 \xo*\xt Josua 10:10-12; 2 Samuel 5:20; 1 Eghaghaniba 14:11\xt*\x*Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God fomɨra Perasimɨn Mɨghsɨam ko Gibeonɨn danganir zarim gamizɨ moghɨn,
\q2 dɨkavigh uan gavgavim ko anɨngagharim sara izam.
\q1 Egh ingangarir a nɨghnɨzim,
\q2 an a damuam.
\q1 Egh ia ingangarir kamɨn gantɨ,
\q2 a bar igharagh otogham.
\q1
\v 22 Kamaghɨn amizɨ, ia Godɨn akaba batogha da dɨpovir arazir kam atakigh.
\q2 Puvatɨghtɨ, ian kalabuziamɨn aven itir arazir kam,
\q3 a bar ekevegh mamaghɨra ikiam.
\q1 Kɨ kamaghɨn oraki, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nan Ekiam, mɨkɨmtɨ
\q2 ian kantrin kam bar moghɨra ikuvigham.
\s Gumazamizibar fofozir aghuim,  // a Godra ikegha izi
\q1
\v 23 Ia kuariba arigh,
\q2 deragh nan akaba baragh.
\q1
\v 24 Gumazitam dagher ovɨziba oparasa, zurara dughiabar akunimɨn ingaravɨra iti, o? Puvatɨ.
\q2 A ti dughiabar pura nguazim gɨkuavɨra iti? Puvatɨ.
\q1
\v 25 A nguazim gɨkuigha, anekɨrasegha gɨvagha, zuravariba opari.
\q2 A witɨn ovɨziba, bar voroghɨram da oparava, balin ovɨziba igharagha da opari.
\q1 Egha, a uaghan azenir kamɨn mɨriamɨn,
\q2 raizɨn guar avɨrir igharaziba opari.
\q1
\v 26 An God uabɨ, azenimɨn ingaramin arazir aghuim,
\q2 bar deravɨram an sure gami.
\b
\q1
\v 27 Egha zuravarir muziaribar ovɨziba iniamim dughiamɨn,
\q2 gumazir kam, ter ararir bar dafam isa pamtem zuravaribav sozir puvatɨ.
\q1 Egha a wilbaro tɨva ghua zuravaribagh isɨn da mɨra zuir pu.
\q2 Bar puvatɨ.
\q1 A ter agharir bar muziarim inighɨva, zuravarir muziarir kabar ovɨziba inisɨ,
\q2 bar aghumra dav sogha da kuari.
\q1
\v 28 A witɨn ovɨziba dɨkabɨnamin arazim bar a gɨfo,
\q2 egha an adar bretbar ingaram.
\q1 Egha a witɨn ovɨziba, ko witɨn mɨseviba, da amɨsɨvasa hos ko wilkar isa
\q2 witɨn ovɨzibagh isɨn ghua da mɨrmɨra zui.
\q1 Egha a deravɨra aghumra ghua dar gara ghaze,
\q2 A witɨn ovɨziba amɨsar dagh asɨghasɨghan kogham.
\q1
\v 29 Ingangarir kabar fofozim ko nɨghnɨzir aghuim, bar Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn ize.
\q2 A uabɨra fofozir aghuir guar avɨriba ko nɨghnɨzir aghuim bar a gizɨfa.
\c 29
\s Ikiavɨra Itir God, amɨnim ko mɨkɨmkɨzim ko avimɨn mɨn Jerusalemɨn izam
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “O Ariel, Ariel, nɨ nguibar ekiar Atrivim Devit fomɨra ikezim, Jerusalem, noka!
\q2 Nɨ bar ikuvigham.
\q3 Nɨ datɨrɨghɨn nan ofa gamir dakozimɨn mɨn iti.
\q1 Kɨ garima, azeniba zurara iza zuima,
\q2 nɨ uan isar ekiabar arazibar gɨn ghuavɨra iti.
\q3 Egh nɨ gɨn bar ikuvigham.
\q1
\v 2 Kɨ osɨmtɨzim inigh izɨtɨ a nɨ bativam.
\q2 Eghtɨ nɨ bar osemegh tiarim akarɨva arangam.
\q1 Nɨ nan ofa gamir dakozimɨn mɨn iti,
\q2 eghtɨ ghuzim bar nɨ ruegh nɨ avaragham,
\q1 mati gumaziba ofa gamir dakozim gisɨn asɨzibav sozi,
\q2 dar ghuziba ofa gamir dakozim avarazɨ moghɨn nɨ avaragham.\f + \fr 29:2 \fr*\ft Ves 1 ko 2, Hibrun akamɨn ziam Ariel, Aisaia a isa Jerusalem garɨsi. Fofozir gumaziba deragha ziar kamɨn mɨngarim gɨfozir puvatɨ. Marazi ghaze, “Godɨn laion.” Ezɨ marazi ghaze, “Godɨn mɨghsɨam.” Ezɨ avɨriba me ghaze, “God bagha ofa gamir dakozim.” Ezɨ vezɨn kamning aning nɨghnɨzir kamɨn gɨn zui.\ft*\f*
\q1
\v 3 Kɨ nɨn apaniba inigh izɨtɨ,
\q2 me nɨ ekɨarugham.
\q1 Egh me nɨ mɨsoghsɨ, nguaziba inigh nɨn dɨvazir gavgavimɨn mɨriamɨn uarigh isɨn darigh dɨvazim bar an okarigham,
\q2 egh nguazir kam gisɨn dakozibar ingarigh, mɨtivigh nɨ mɨsogham.
\q1
\v 4 Eghtɨ nɨ bar moghɨra degeghirɨghtɨ, nguazim nɨ avaragham.
\q2 Eghtɨ nɨ bar nɨmɨra, nɨmɨra mɨkɨmam,
\q3 mati ariaghirezir gumazamizibar duaba nguazimɨn aven ikia mɨgei.
\q1 Egha mati, tiarir mam nguazimɨn mɨnemniabar tongɨn ikia, aghumra sighsirakabav geima,
\q2 tiarir bar muziarim an ikegha azenan izi.”
\b
\q1
\v 5 Ezɨ apanir iza nɨ mɨsozir kaba,
\q2 me nguazir mɨnemniamɨn mɨn bar avɨraseme.
\q1 Men gumazir ekiar kuraba bar avɨrasemegham,
\q2 mati me witɨn ovɨzibar amasa, dav sozima,
\q3 dar mɨseviba pura tintinibar mɨzi moghɨn, me bar avɨrasemegham.
\q1 Ezɨ bar zuamɨra,
\q1
\v 6 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim otoghɨva,
\q2 arariba ko mɨkɨmkɨzim, ko nɨgɨnir bar dafam, ko amɨnir bar gavgavim, amozir bar dafam ko,
\q2 avir mɨzariar bar kurar biziba bar da tueghamim sara izam.
\q1
\v 7 Eghtɨ kantrin igharazibar mɨdorozir gumazir avɨrir Ariel ko mɨsogha paza a gamiziba,
\q2 da uam ikian kogham.
\q1 Ezɨ me nguibar ekiam iniasa ingarizir dakoziba, da pura gɨvagham,
\q2 mati Jerusalemia irebar kuramɨn men ganizɨ mokɨn.
\q1 Egh mati irebamɨn mɨn garir bizim dɨmangan otogha zuamɨra pura zui moghɨn,
\q2 an apaniba zuamɨra bar gɨvagham.
\q1
\v 8 Ezɨ kantrin avɨribar mɨdorozir gumazir avɨrir kaba, Saionɨn Mɨghsɨam ko mɨsoghasa ize,
\q2 egh me bar a dɨkabɨraghan kogham.
\q3 Bar puvatɨgham.
\q1 Mati mɨtiriam azir gumazim irebamɨn garava, an aven api,
\q2 egha an osezir dughiamɨn, a uabɨ barazi, mɨtiriam an aghavɨra iti.
\q1 Egha mati gumazim dɨpam amasa kuarim bar a mɨsɨngi,
\q2 egha a irebamɨn aven gari, a dɨpam api.
\q1 Egha, a dɨkavizir dughiamɨn, a uabɨ barazi,
\q2 kuarim an pɨravɨra iti.
\s God gumazamizibagh amizɨ me ongani
\q1
\v 9 Ia Juda ko Jerusalemɨn gumazamiziba, ia okam nɨghnɨgh onganighvɨra ikɨ
\q2 damazir okavɨrɨzibar mɨn daru.
\q1 Ia gumazim wainɨn dɨpam ko dɨpar onganim apava deragha aruir puvatɨzɨ moghɨn arui.
\q2 Egha guizbangɨra, ia wain ko dɨpar onganiba apa onganim gamir puvatɨ.
\q1
\v 10 \x - \xo 29:10 \xo*\xt Rom 11:8\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ian damazibagh amizɨ pariam puv ian azi.
\q2 Ia mati gumazim akuav aremezɨ moghɨn akui.
\q1 Ezɨ God uaghan uan akam inigha izir gumazibar damaziba okafi,
\q2 ezɨ me ganamin bizibar garir puvatɨ.
\q1 Egha God uaghan an akam inigha izir gumazibar damaziba avara,
\q2 ezɨ me God amir bizibar garir puvatɨ.
\b
\p
\v 11 Kamaghɨn amizɨ, God irebamɨn mɨn garir bizimɨn aven nɨn akakaghamin biziba, nɨ dar mɨngaribagh foghan kogham. Mati me akaba aven itir akɨnafarim righa, kendelɨn gris a gatɨgha, pamtemɨn a dukuazɨ a gavgavizɨ, me a dɨponasa nɨ ganɨngi. Egh nɨ ti gumazir akɨnafariba dɨbora fozitam, akar akɨnafarimɨn itir kaba dɨponsɨ a mɨkɨmtɨ, a suam, “Akɨnafarir bar dukuagha gavgavizir kam, kɨ a dɨponan iburaghburaki.” 
\v 12 Eghtɨ nɨ ti gumazir akɨnafariba dɨbora fozir puvatɨzitam, akɨnafarimɨn itir akar osiziriba dɨponsɨ a mɨkɨmtɨ, a kamaghɨn mɨkɨmam, “Kɨ akɨnafariba dɨbora fozir puvatɨ.”
\b
\q1
\v 13 \x - \xo 29:13 \xo*\xt Esekiel 33:31; Matyu 15:8-9; Mak 7:6-7\xt*\x*Ezɨ Ekiam kamaghɨn mɨgɨa ghaze:
\q1 “Gumazamizir kaba uan akatoribara nan ziam fe,
\q2 ezɨ men naviba ko nɨghnɨziba bar nan saghon iti.
\q1 Me guizbangɨra nan ziam fer puvatɨ.
\q2 Me gumaziba pura uari amizir otivizir arazibar gɨntɨsi.
\q1 Me arazir kabar men sure gamizɨ, me pura uan akatoribara dar bori,
\q2 ezɨ da men navir averiabar aven zuir puvatɨ.
\q1
\v 14 \x - \xo 29:14 \xo*\xt 1 Korin 1:19\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, kɨ uamategh bizir bar igharagha garitabar amutɨ,
\q2 da gumazamizir kaba bativam.
\q1 Eghtɨ me bar dɨgavir kuram damigham.
\q2 Eghtɨ kɨ gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba me ganɨdibar fofoziba adegham,
\q3 egh kɨ men fofozir gumazamizibar fofoziba bar da agɨvagham.”
\s Ikiavɨra Itir God bizibar amutɨ da igharagh otogham
\q1
\v 15 Gumazamizir uan nɨghnɨzir kuraba ko uan arazir kuraba Ikiavɨra Itir Godɨn da mongasava amiba, mevzika!
\q2 Me bar ikuvigham!
\q1 Me arazir kurar kaba, mogomer danganiba ko dɨmagaribar dagh amua kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 “Tinara en ganigh e gɨfogham?”
\b
\q1
\v 16 \x - \xo 29:16 \xo*\xt Aisaia 45:9\xt*\x*Me biziba otavkɨra bar da adafi.
\q2 Egha me kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazir nguazir mɨnemɨn ingarim, a nguazimɨn mɨn gari.”
\q1 Manmaghɨn ami?
\q2 Pura bizir kɨnitam ti gumazir an ingarizim kamaghɨn a mɨkɨm suam,
\q1 “Nɨ nan ingarizir puvatɨ,” mɨgɨrɨgɨar kam ti deraz, o?
\q2 Egh pura bizir kɨnitam ti gumazir an ingarizim kamaghɨn a mɨkɨm suam,
\q1 “Nɨ bizitam gɨfozir puvatɨ,” mɨgɨrɨgɨar kam ti deraz, o?
\q2 Bar puvatɨ.
\b
\q1
\v 17 Kɨran oveghangɨn biziba bar igharagh otivigham.
\q2 Lebanonɨn kantrin ruarir pɨzim, bar nguazir aghuir azenibar ingaramim gavagham.
\q3 Eghtɨ azenir bar aghuiba ruarir pɨzim gavagham.
\q1
\v 18 Eghtɨ dughiar kamɨn kuarir orazir puvatɨziba,
\q2 akɨnafarir me osirizimɨn akaba baragham.
\q1 Eghtɨ damazir kurar bar mɨtarmemɨn aven itiba,
\q2 ua ganam.
\q1
\v 19 Eghtɨ gumazamizir uari abɨriba,
\q2 me Ikiavɨra Itir God bagh bar akuegham.
\q1 Eghtɨ gumazamizir biziba puvatɨziba,
\q2 me uaghan Israelian Godɨn Bar Zuezim bagh bar akuegham.
\q1
\v 20 Eghtɨ gumazir ekiar kuraba, men gavgaviba gɨvagham.
\q2 Eghtɨ gumazir Godɨn akam batogha a dɨpoviba, me puvarigham.
\q1 Eghtɨ gumazir arazir kurabar amuasa bar ifongeziba,
\q2 me bar moghɨra bar ikuvigham.
\q1
\v 21 Egh arazir kamra uaghan, gumazir pura ifara igharaz darazi isa kot garɨziba,
\q2 ko gumazir osɨmtɨzibagh amibar akurvagha akar ifavaribagh amiba,
\q2 ko gumazir kotiam adavadavightɨ, eghtɨ gumazir Godɨn damazimɨn deraziba kotiamɨn me gafiraghan kogham,
\q3 gumazir kaba, me bar moghɨra bar ikuvigham.
\b
\p
\v 22 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, kar Godɨn fomɨra Abrahamɨn akurazim, a datɨrɨghɨn kamaghɨn Israelian gumazamizibav gei:
\b
\q1 “Ia Jekopɨn ovavir boriba ia uam aghumsɨghan kogh,
\q2 egh ian guaba uam pɨghatomegh ganan kogham.
\q1
\v 23 Ia ingangarir kɨ ian tongɨn amizibar gan,
\q2 egh guizbangɨra kamaghɨn fogh suam, kɨ Israelian God,
\q3 kɨ Jekopɨn ovavir boribar Godɨn Bar Zuezim.
\q1 Eghtɨ ia nan ziam fɨva nan apengan ikiam.
\q1
\v 24 Eghtɨ gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba itir puvatɨziba,
\q2 datɨrɨghɨn nɨghnɨzir aghuiba iniam.
\q1 Ezɨ gumazamizir imoba puv akaba batoziba,
\q2 me nan akaba baraghsɨ
\q3 bar ifuegham.”
\c 30
\s Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, Isipia Judabar akurvaghan kogham
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Judan adarasi, me nan boriba me bar ikuvigham, me bar orazir puvatɨzir darazi.
\q2 Me nan nɨghnɨzimɨn gɨntɨzir puvatɨ.
\q1 Me uan nɨghnɨzibar gɨntɨgha ghua
\q2 kantrin igharazim ko roroam gami.
\q1 Egha tuavir kamɨn, me arazir kurar bar avɨrim,
\q2 uan arazir kurar faragha amizibagh siriabagh arɨsi.
\q3 Mevzika.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, me bar ikuvigham.
\q1
\v 2 \x - \xo 30:2 \xo*\xt Josua 9:14; 1 Atriviba 22:7; Jeremaia 21:2\xt*\x*Me Isipia ko akam akɨrasa nan nɨghnɨzim bagha nan azarazir puvatɨ,
\q2 eghtɨ Isipian atrivim men akuragh men gantɨ,
\q3 apaniba me gasɨghasighan kogham.
\q1
\v 3 Eghtɨ men nɨghnɨzim deragh ingaran koghtɨ me bar aghumsigham.
\q2 Osɨmtɨzir me bativamin kam,
\q3 Isipɨn atrivim men akuragh me apazaghan kogham.
\q1
\v 4 E fo, Judan atrivim Soanɨn nguibar ekiam ko Hanesɨn nguibar ekiamɨn, Isipɨn abuir gumaziba batoghasa,
\q2 uan abuir gumaziba ko ingangarir gumazir faragha zuiba amadazɨ, me ghua otivigha gɨfa.
\q1
\v 5 Eghtɨ Isipia men akurvaghsɨ bizitam damighan kogham. Bar puvatɨgham.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, Judaba aghumsigh bar uarir apangkuvigham.
\q3 Me aghumsɨzir bar ekiamra Judabar anɨngam.”
\b
\p
\v 6 Ekiam, a Negevɨn danganimɨn, sautɨn amadaghan itir gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn itir asɨzir atiaba, akar kam me ganɨngi. A kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Judan gumazir aruaba sautɨn amadaghan itir gumazamiziba puvatɨzir danganir kam garui.
\q2 Kar gumazamiziba osɨmtɨziba bativamin danganir kurar mam.
\q1 Laionɨn amebaba ko apuriba ko, kuruzir gumazamizibagh iviba ko, kuruzir kurar mɨghegha zuiba ko,
\q2 asɨzir atiar kuraba danganir kamɨn iti.
\q1 Ezɨ gumazir aruar kaba ingangarir dafam gamua, bizir bar aghuir ivezim bar pɨn koziba isa,
\q2 donkiba ko kamelbagh isɨn arigha ghua,
\q3 kantrin men akurvaghan koghamiba bagha da atera zui.
\q1
\v 7 Isipɨn kantri, kantrin igharazibar akurvaghasa mɨgɨava,
\q2 a men akurvazir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ datɨrɨghɨn ziar igiar kam a gatɨ,
\q2 ‘Maburan Kuruzir Aser Puram Aperaghav Itim.’ ”
\s Gumazamiziba Godɨn akam baraghan aghua
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir God gumazamizibar damazimɨn, me amir arazibar eghaghanibar akaba, dagɨamɨn da osirigh da aghorasa na mɨkeme.
\q2 Egh uaghan eghaghanir kam akɨnafarir rɨghizimɨn da osirigh.
\q1 Eghtɨ mɨgɨrɨgɨar kam zurara ikɨ gumazamizibar akakagh suam,
\q2
\v 9 me gumazamizir bar puvɨram akaba barazir puvatɨziba.
\q1 Me zurara Ikiavɨra Itir Godɨn akaba batosi, a men Afeziam.
\q2 Egha me zurara ifarava, an suren akaba baraghan aghua.
\q1
\v 10 Egha me kamaghɨn Godɨn ganganir gumaziba ko an irebamɨn mɨn garir bizibar garir gumazibav gei,
\q2 “Ia ua irebamɨn mɨn garir bizibar ganan markɨ.
\q1 Egh ia uan akabar kumigh.
\q2 Ia uam arazir aghuiba ko arazir zuezibar gɨn mangɨsɨ e mɨkɨman markɨ.
\q1 E oraghasa ifongezir akar e apezeperibaram e mɨkɨm,
\q2 kar bizir aghuir otivan koghamiba.
\q1
\v 11 Ia ingangarir kam atakigh, egh bar saghon ikɨva, en tuavim apɨran markɨ.
\q2 E Israelian Godɨn Bar Zuezimɨn akaba baraghan aghua.”
\b
\q1
\v 12 Ezɨ Israelian Godɨn Bar Zuezim, a kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia nan Akar Gavgavim munasava akɨrim ragha na gasara.
\q2 Egha ia kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim ikia ghaze,
\q2 Ifavarir arazim ko igharaz darazi dɨkabɨrir araziba ian akuragham.
\q1
\v 13 Kamaghɨn amizɨ, ia arazir kuram gamigha gɨfa,
\q2 ezɨ arazir kurar kam bar ia gasɨghasigham,
\q2 mati bɨbɨzir muziarim dɨvazir ruarimɨn ghuamɨn ikia bar ekefi,
\q2 egha kɨran oveghangɨn dɨpɨrasava ami.
\q3 Egh dɨvazim dɨpɨrigh zuamɨra irɨgham.
\q1
\v 14 Bar guizbangɨra, ia bar ikuvigham,
\q2 mati nguazir mɨnem bigha akuar bar mɨzumzuiaribar ire,
\q1 ezɨ akuar ekiatam itir puvatɨ,
\q2 me akua tam isɨ avim isir danganimɨn mangɨ avir mɨkɨam tuighan kogham.
\q1 O akua tam inigh mangɨ
\q2 mozir dɨpamɨn an dɨpaba tuan iburagham.”
\b
\q1
\v 15 Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, a Israelian Godɨn Bar Zuezim, a kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Tuavir ia deravɨra ikiamim, a kamakɨn.
\q2 Ia uamategh na bagh izɨ, egh avughsɨ ikɨtɨ,
\q3 kɨ ian akurvagham.
\q1 Eghtɨ ia navir amɨrizimɨn ikɨ nɨghnɨzir gavgavim narara ikɨva, ia gavgavigh ikiam.”
\q2 God kamaghɨn mɨkeme, ezɨ ia an akar kamɨn gɨn mangan bar aghua.
\q1
\v 16 Egha ia ghaze, “Puvatɨ! E hoziabar apiagh puv arɨ mangam.”
\q2 Ezɨ God ghaze, “Guizbangɨra, ia arɨ mangɨ!”
\q1 Ia ghaze, “En hoziaba puvɨra ivemaram.”
\q2 Ezɨ God ghaze, “Ian apanibar hoziaba bar puvɨra ivemar ian gɨntɨgham.”
\q1
\v 17 Ian apanibar mɨdorozir gumazir vamɨra izɨ mɨsoghsɨ dɨmtɨ,
\q2 ian 1,000plan mɨdorozir gumaziba puv aregham.
\q1 Egh men mɨdorozir gumazir 5plara izɨ ian dɨmtɨ,
\q2 ia bar moghɨra dɨkavigh nguibar ekiam ategh aregham, eghtɨ gumazitam ua ikian kogham.
\q1 Eghtɨ ian gumazir ikiavɨra itir varazira bar uarira ikiam,
\q2 mati me inir avɨzim guasa temer vamɨra mɨghsɨar itimɨn a kuasa.
\b
\q1
\v 18 \x - \xo 30:18 \xo*\xt Onger Akaba 2:12; Aghuzir Akaba 16:20; Jeremaia 17:7\xt*\x*Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God, a Godɨn guizɨn arazibagh amim.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a ian apangkuvighasa ifongiar bar ekiam iti.
\q3 A uan apangkuvim ian akakaghasa ia mɨzua iti.
\q1 Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim an ikiava, uarir akurvaghasa a mɨzua itiba,
\q2 me bar akuegham.
\s Ikiavɨra Itir God, deravɨra  // uan gumazamizibar amuam
\p
\v 19 Ia Jerusalemia, ia Saionɨn Mɨghsɨamɨn iti, ia ua kuarkuv aziv arangan kogham. Ezɨ Ikiavɨra Itir God datɨrɨghɨn ian apangkuvigha, deravɨra ia damuasa gara iti. Egh ia uari bagh an azangsɨgh an dɨmtɨ, a zuamɨra ian dɨmdiam baregh ian akuragham. 
\v 20 Guizbangɨra, Ekiam ia gamizɨ, ia osɨmtɨzir dafam ateri, egha ia mati gumazim daghebar otevezɨ moghɨn iti. Ezɨ a ia ko ikia ian sure gami. Eghtɨ gɨn ia uam a burian kogham. Ia uari uan damazibar an ganam.\f + \fr 30:20 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam deragha akamɨn mɨngarim bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 21 Egh ia daruamin dughiamɨn tuavimɨn atamakuigh, ia ti tuavir agharir guvimɨn amadaghan itimɨn mangam, o agharir kɨriamɨn amadaghan itimɨn mangam, eghtɨ a ian gɨn ikɨ ia mangamin tuavim ia mɨkɨmam. 
\v 22 Egh ia uan asebar marvir guaba, ia fomɨra dar ingarigha silva ko golɨn da noke. Egh ia marvir guar kaba batogh dar gantɨ da mati bizir kuriba, egh ia kamaghɨn me mɨkɨmam, “Ia kamatɨgh. E ua ia gifongezir puvatɨ.”
\p
\v 23 Eghtɨ Ekiam ia oparizɨ dagher ovɨziba bagh amozim amadaghtɨ, a izighirɨ da ruam, eghtɨ da deravɨra nguazir kamɨn otivam. Eghtɨ ia dagher avɨriba ikiam. Eghtɨ ian bulmakauba uaghan damamin grazir avɨriba ikiam. 
\v 24 Egh ia uaghan uan azenibar dagher aghuiba inigh izɨ, egh bar deravɨra da akuvagh, uan bulmakauba ko donkin ian nguazim abɨgha ingariziba bagh, fogh ko sped isɨ dagh iniv da aghamsigh me danɨngam. 
\v 25 Dughiar Ekiam mɨsevezimɨn, dughiar bar kuram ian apaniba batoghtɨma, me pura tintinibar arɨmɨghiregham, eghtɨ men dɨvazir gavgavir kaba bar ikuvigham. Eghtɨ dughiar kamɨn, dɨpaba mɨghsɨaba bar dar otiv ivemar izighirɨtɨ, ia dɨpatamɨn oteveghan kogham. 
\v 26 Eghtɨ dughiar kamɨn, iakɨnimɨn angazangarim aruemɨn angazangarimɨn mɨn siragham. Eghtɨ aruem isiragh gavgavightɨ an angazangarim bar ekevegh, a fomɨra garir angazangarim gafiragham. Mati nɨ 7plan aruebar aruer angazangariba inigha aruer vamɨra gisafura. Ikiavɨra Itir God uamategh uan gumazamiziba deravɨra me damu men mɨzaziba ko osɨmtɨziba adeghtɨ me ghuamagheghamin dughiamɨn, bizir kaba otivam.
\s Ikiavɨra Itir God ivezir kuram isɨ Asiriaba danɨngam
\q1
\v 27 Ia gan! Ikiavɨra Itir God nguibar saghon itimɨn ikia dɨkavigha uan gavgavir ekiam sara izi.
\q2 A bar puvɨrama atarima, avim ko avir mɨturim an anɨngagharim akakasi.
\q1 A mɨgeir dughiamɨn,
\q2 avir biziba bar da isiamim an akatorimɨn otifi.
\q1
\v 28 An anɨngagharim biziba bar dagh asɨghasɨsi,
\q2 mati aperiam otogha ivemara biziba bar da ava ghua, gumazimɨn fɨragharimɨn tu.
\q1 Ikiavɨra Itir God kantriba bar uan agharimɨn men suigha,
\q2 me ikuvasa a pura tintinibar me kavkɨri.
\q1 Egha a men nɨghnɨzibagh amima, da deragha ingari puvatɨzɨ,
\q2 a me inigha danganir me mangan ifongezir puvatɨzibar zui,
\q1 mati gumazim hoziamɨn daroribar an aku mangasa,
\q2 ainɨn otevim an akam garu.
\q1
\v 29 \x - \xo 30:29 \xo*\xt Godɨn Araziba 32:4\xt*\x*Eghtɨ ia Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba, ia bizir kabar gantɨ da otivtɨ,
\q2 ia Godɨn ziam fer arazim bagha isar ekiaba dɨmagaribar dagh ami moghɨn,
\q3 ia bar akongezir ighiabar amuam.
\q1 Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn mɨghsɨamɨn mavanang bar akuegh uan itabagh ivi ighiabar amuam,
\q2 kamaghɨra ia men mɨn bar akuegham.
\q1 Ikiavɨra Itir God a mati dagɨar gavgavim,
\q2 egha a uabɨ Israelian mogomer danganim.
\b
\q1
\v 30 Ikiavɨra Itir God gumazamizibar amutɨ, me an dɨmdɨar gavgavim baragham,
\q2 egh me an anɨngagharimɨn mɨzazim baragham.
\q1 An avir gavgavir biziba bar da isiamim sara izam,
\q2 egh uaghan amɨnir gavgavim ko amozim ko maburan amozir ofɨzir dagɨabar mɨn gariba, sara izam.
\q1 Eghtɨ arariba dagarvaghtɨ,
\q2 gumazamiziba an anɨngagharimɨn ganam.
\q1
\v 31 Ikiavɨra Itir Godɨn dɨmdiam kantri Asiria damutɨ, a bar atiatigham.
\q2 Eghtɨ a uan aghorimɨn suiragh Asiriaba mɨsogh mamaghɨra ikiam.
\q1
\v 32 Ikiavɨra Itir God, Asiriabav sozir dughiamɨn, Godɨn gumazamiziba bar akueghɨva,
\q2 gitaba ko buar guar avɨriba mɨsoghɨva,
\q3 Ekiam me mɨsozir aghorimɨn tɨngagharim gɨrara mangam.
\q1
\v 33 Me Asirian atrivimɨn kuam tuasa avim arɨghasa mozir mam gɨkuigha gɨfa.
\q2 Egha me mozir kam gɨtuima a bar vɨn mar iraghugha bar aroke,
\q3 ezɨ me dazir avɨribar kuegha dar pozim mɨkɨni.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God, an anɨngagharim pamtem otogh,
\q2 mati amɨnim pamtemɨn avim giveraghtɨ, a bar puvɨra isigham.
\c 31
\s Ikiavɨra Itir God uan gavgavim akazɨ, kantrin gavgaviba daghire
\q1
\v 1 \x - \xo 31:1 \xo*\xt Aisaia 30:2; Esekiel 17:15; Daniel 9:13; Hosea 7:7\xt*\x*Ia abuir gumaziba, ia kantri Isipɨn ghuava uarir akurvaghasa, men azangsɨsi, iavzika!
\q2 Ia bar ikuvigham.
\q1 Ia Isipian hoziaba ko men karisɨn avɨriba ko karisɨn suizir gumazir bar gavgaviba, ia nɨghnɨzir gavgavim dar iti.
\q2 Ia ti ghaze, Isipia ian akuragham.
\q1 Egha ia Israelian Godɨn Bar Zuezim, nɨghnɨzir gavgavim an itir puvatɨ.
\q2 Egha ia uarir akurvaghasa Ikiavɨra Itir Godɨn azangsɨzir puvatɨ.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia bar ikuvigham.
\q3 Iavzika!
\q1
\v 2 Ikiavɨra Itir God, fofozir aghuim iti.
\q2 A dughiar kuram gumazamizir kurabar anɨngsɨ, me danɨngam.
\q3 Egha a zurara uan akabar gɨn zui.
\q1 A dɨkavigh gumazir kuraba ko,
\q2 gumazir arazir kurabagh amibar akurvazir gumaziba ko mɨsogham.
\q1
\v 3 Isipia, me aseba puvatɨ, me pura gumazir kɨniba.
\q2 Men hoziaba uaghan en hoziabar mɨn gari, da aseba puvatɨ.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God uan gavgavim akagh ivezir kuram me danɨngamin dughiam,
\q2 kantrin gavgavir kam irɨghtɨ kantrin an akurazim uaghan irɨgham.
\q3 Egh aning uaghara bar ikuvigham.
\b
\q1
\v 4 Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨgɨa ghaze,
\q1 “Ia fo, laionɨn tam, sipsipɨn a mɨsoghezim amɨsɨ dazer ikɨ,
\q2 egh sipsipɨn kam ategh arɨmangɨghan kogham.
\q1 Eghtɨ sipsipbar gari gumazir avɨrim izɨ a dagarvaghtɨ,
\q2 a men atiatigh arɨ mangɨghan kogham.
\q1 Kamaghɨra, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 kɨ dɨkavigh Saionɨn Mɨghsɨamɨn apanibav soghsɨ izighiram,
\q3 eghtɨ bizitam nan tuavim apɨrighan kogham.
\q1
\v 5 E fo, kuaraziba pɨn mɨgha, egha deraghvɨra uan mɨkonibar itir nguzibagh eghufi.
\q2 Kamaghɨra, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q3 kɨ deragh Jerusalem geghuv deragh an ganam.
\q1 Kɨ zurarama an boroghɨn ikɨ mangɨn izegh damu
\q2 a getiva deragh an ganɨva an akurvagham.”\f + \fr 31:5 \fr*\ft God uan nguibar ekiam Jerusalem geghufi, mati ves 5 mɨkemezɨ mokɨn. Eghtɨ gumazamiziba akɨrim a gasaraghtɨma, (nɨ ves 1-3ɨn gan) a uaghan izighirɨ Jerusalem mɨsogham, mati ves 4 mɨkeme.\ft*\f*
\b
\q1
\v 6 Ia Israelia, ia Ikiavɨra Itir God, deragha a barazir puvatɨgha an akaba batosi.
\q2 Egh ia uan navibagh iragh uamategh a bagh izɨ.
\q1
\v 7 Ikiavɨra Itir God izamin dughiamɨn,
\q2 ia asebar marvir guaba makunigham.
\q1 Kar nedazir ia uari uan dafaribar silva ko gol isa dar ingariziba.
\q2 Ia kamaghɨn amigha arazir kuram gami.
\b
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Mɨdorozir sabar tam Asirian kantri mɨsogh egh bar me agɨvagham.
\q2 Mɨdorozir sabar kam, a gumazibar sabam puvatɨ, kɨ uabɨ anemadaghtɨ a mangam.
\q1 Asiriaba mɨdorozir sabar kam gitavɨraghsɨ aregham,
\q2 eghtɨ men mɨdorozir gumazir igiaba kalabusɨn mangɨ
\q3 pura ingangarir gumazir kɨnibar mɨn otivigham.
\q1
\v 9 Atiatir bar ekiam, Asiriaba batoghtɨ,
\q2 men nguibar ekiar gavgavim irɨgham.
\q1 Men mɨdorozir gumazibar dapaniba, bar atiatigh uan mɨdorozir inir avɨzir asaraghav itim ategh
\q2 onganigh puvɨram aregham.”
\q1 Kar Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Gavgavim.
\q2 A Saionɨn Mɨghsɨamɨn ikia, avimɨn mɨn iti.
\q1 A Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn ikia,
\q2 danganir ekiar avir pamtemɨn isimɨn mɨn iti.
\c 32
\s Atrivir aghuim kantrin ganam
\q1
\v 1 Ia oragh! Atrivitam otivam!
\q2 Atrivir kam, arazir aghuimɨn gɨn mangɨ, kantrin kam gativagham.
\q1 Eghtɨ kantrin gumazir dapaniba, me guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ,
\q2 gumazamizibagh ativagh men ganam.
\q1
\v 2 Gumazamiziba akurvazim bagh izɨtɨ,
\q2 gumazir dapanir kaba deravɨra vaghvagh bar deravɨra men akurvagham.
\q1 Gumazir dapanir kaba, gumazamizibar danganir mogomemɨn mɨn ikiam,
\q2 eghtɨ dughiar amozir ekiaba ko amɨnir ekiaba izɨtɨ, me mangɨ men uari mongam.
\q1 Eghtɨ me mati dɨpaba puvatɨzir danganimɨn,
\q2 dɨpam ivemara an zui moghɨn ikɨ,
\q3 egh mati dagɨar ekiam aruem apazagha, danganir orangtɨzimɨn mɨn iti.
\q2 Aruem bar gavgavightɨ,
\q3 gumazamiziba mangɨ an apazangɨn dapiagh ikɨ avughsam.
\q1
\v 3 Gumazamizir bizibar gariba,
\q2 men damaziba okavighan koghtɨ,
\q3 me deravɨra bizibar ganam.
\q1 Eghtɨ gumazamizir kuariba deraziba,
\q2 men kuariba deraghvɨra ikɨtɨ,
\q3 me deravɨra biziba baragham.\f + \fr 32:3 \fr*\ft Nɨ Aisaia 6:9-10ɨn gan.\ft*\f*
\q1
\v 4 Eghtɨ gumazamizir faragha deragha nɨghnɨgha bizibagh amir puvatɨziba,
\q2 me datɨrɨghɨn biziba deragh dagh nɨghnigh dar amuam.
\q1 Eghtɨ gumazamizir mɨkɨmasa mɨzeba osemeziba,
\q2 me deravɨra bizibav kɨmam.
\q1
\v 5 Eghtɨ arazir ziar ekiam isa gumazir arazir kurabagh amiba ko, gumazir onganibagh amibagh anɨdim,
\q2 a bar gɨvagham.
\q1
\v 6 Guizbangɨra, gumazir arazir onganibagh amiba, me mɨgɨrɨgɨar onganibagh ami,
\q2 egha me zurara bizir kurabar amuasa nɨghnɨsi.
\q1 Me arazir Ikiavɨra Itir God aghuazibagh amuava,
\q2 egha akar ifavarir avɨriba Ikiavɨra Itir God gasi.
\q1 Egha me mɨtiriaba azir gumazamiziba, dagheba me ganɨdir puvatɨ.
\q2 Egha kuariba pɨrir gumazamiziba, dɨpaba me ganɨdir puvatɨ.
\q1
\v 7 Ezɨ ifavarir gumazamiziba, nɨghnɨzir kurar bar avɨriba men dapanibagh izɨfa.
\q2 Me gumazamizir biziba puvatɨziba, dɨkabɨnasa men kotiaba adafi.
\q1 Me, onganarazibagh amir gumazir arazir kurabagh amir puvatɨziba,
\q2 me kotɨn aven ifavarir arazir igharazibar mɨgɨrɨgɨabar me gami.
\q1
\v 8 Ezɨ gumazamizir aghuiba me ziar ekiaba iti, me zurara arazir zuezibagh ami.
\q2 Egha me arazir aghuibar amuasavɨra iti.
\s Amiziba azirakabar amu
\q1
\v 9 Ia Jerusalemian amiziba, ian dabirabim derazɨ ia ghaze, ia deravɨra ikiam.
\q2 Egh ia deravɨra kuariba arigh nan akam baragh.
\q1
\v 10 Ia datɨrɨghɨn navir amɨrizimɨn iti.
\q2 Egh ia oragh, azenir vamɨra gɨvaghtɨ, ia bar atiating nɨgham.
\q1 Ia gantɨ, ian wainɨn azeniba ko, dagher igharazibar azeniba,
\q2 da ua ban kogham.
\q1
\v 11 Datɨrɨghɨn ian dabirabim derazɨ ia ghaze, ia deravɨra ikiam.
\q2 Egh ia atiating nɨghɨva akong uan korotiar aghuiba suva, azirakar korotiabar aghuam.
\q1
\v 12 Ia uan azenir obarir aghuiba ko wainɨn azenir aghuiba bagh uan osɨmtɨziba akakaghsɨ,
\q2 ia uan evaribav mɨsogh azirakabar amu.
\q1
\v 13 Benir ataghatariba ko oghevsevir kuraba nguazir kam avaragham,
\q2 kamaghɨn ia nan gumazamiziba nguazim bagh azirakabar amu.
\q1 Guizbangɨra, ia dɨpenir bar dirir ia bar ifongeziba, ia fomɨra dagh nɨghnɨgha da bagha bar akonge,
\q2 egh datɨrɨghɨn ia da bagh azirakabar amu.
\q1 Ia fomɨra uan nguibar ekiamɨn ikia bar akonge,
\q2 egh gɨn, ia a bagh osemegham.
\q1
\v 14 Bar guizbangɨra, atrivim uan dɨpenim ategham.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba bar moghɨra nguibar ekiar kam ateghtɨ
\q3 gumazamizibar nɨgɨnir me ingara mangɨn izegh gamir kam, ua ikian kogham.
\q1 Eghtɨ mɨdorozir gumazibar dɨvazir gavgavim ko, dɨpenir suer ruarir mɨdorozir gumaziba ikia apaniba bagha gariba,
\q2 da bar moghɨra pura ikɨ bar ikuvigham.
\q1 Eghtɨ afiar atiaba dughiar bar ruarimɨn danganir kamɨn ikiam.
\q2 Eghtɨ donkin atiaba an aven darusɨ bar akuegham,
\q3 eghtɨ sipsipba ko bulmakauba izɨ oghevsevibar amam.
\s Ikiavɨra Itir God dabirabir aghuim isɨ uan gumazamizibar anɨngam
\q1
\v 15 Ikiavɨra Itir God uan Nguibamɨn ikia
\q2 uan Duam, uam e bagh anemangam.
\q1 Eghtɨ dughiar kamɨn, gumazamiziba puvatɨzir danganim,
\q2 azenir bar aghuim otogham,
\q3 eghtɨ bizir bar igharagha gariba a bativam.
\q1 Eghtɨ azeniba, dagher avɨribar amutɨ da otivam,
\q2 mati temeba pura ruarir pɨzimɨn aghui.
\q1
\v 16 Dughiar kamɨn, gumazamiziba nguazir kamɨn ruaghateviba bar dar ikɨ,
\q2 arazir aghuiba ko guizɨn arazibara damuam.
\q1
\v 17 Gumazamiziba arazir aghuim damutɨ,
\q2 tuavir kamɨn dabirabir aghuim otogham.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba uam atiatingan kogh,
\q2 nɨmɨra ikɨ nɨghnɨzir gavgavimɨn aven tugh gavgavigh kamaghɨra ikiam.
\q1
\v 18 Ezɨ Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q2 Nan gumazamiziba, me dabirabir aghuim ikiam, egh me deravɨra ikɨ avughsɨ,
\q3 uan nguibabar aven navir amɨrizimɨn ikɨ, egh bizitamɨn atiatingan kogham.
\q1
\v 19-20 Eghtɨ aisɨn amozim mar irɨ ruarir ekiamɨn itir temeba bar dagh asɨghasigh,
\q2 egh uaghan nguibar ekiamɨn dɨpenibagh irɨtɨ, da bar nguazim giregham,
\q3 eghtɨ ia Ekiamɨn gumazamiziba bar deravɨra ikiam.
\q1 Egh ia uan dagher ovɨziba nguazir dɨpam iti naghɨn da oparam,
\q2 egh ia uan bulmakauba ko donkiba ateghtɨ,
\q3 da uan ifongiabar daru oghevsevibar amɨ ikiam.
\c 33
\s Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn dɨmtɨ, a deravɨra men ganam
\q1
\v 1 Ia kantrin igharazibagh asɨghasɨzi darasi, iavzika!
\q2 Ia bar ikuvigham.
\q3 Bar guizbangɨra, ia datɨrɨghɨn ikuvizir puvatɨ.
\q1 Ezɨ ia kantrin igharazibagh asɨghasɨghamin dughiam,
\q2 a gɨfa, eghtɨ ia uari ikuvigham.
\q1 Ia igharaz darazigh ifarava, uan akar dɨkɨrɨziba abigha
\q2 me isa apanibar agharim garɨsi.
\q1 Bar guizbangɨra, tarazi datɨrɨghɨn ia gifarazir puvatɨ.
\q2 Eghtɨ ia igharaz darazigh ifaramin dughiam, a gɨvagham.
\q1 Eghtɨ igharaz darazi ia gifar,
\q2 ia isɨ apanibar dafarim darɨgham.
\q1
\v 2 O Ikiavɨra Itir God, en nɨghnɨzim nɨrara iti.
\q2 Nɨ en apangkuvigh zurara dughiabar e ekɨarugh
\q3 uan gavgavimɨn deragh en gan.
\q1 Egh osɨmtɨzibar dughiamɨn en akurvagh e damutɨ,
\q2 e uan apaniba dɨkabɨraka.
\q1
\v 3 Gumazamiziba nɨn dɨmdiam barasi,
\q2 mati arariba dagarvazima me ari.
\q1 Kantrin bar gavgaviba nɨn garima,
\q2 nɨ dɨkavigha uan gavgavim men akazɨ,
\q3 me atiatia tintinibar ari.
\q1
\v 4 Ezɨ bizir me ara taghiziba,
\q2 Israelian gumaziba izɨ zuamɨram da iniam.
\q1 Mati odezir bɨzir avɨrim mɨghegha iza azenibagh apiagha,
\q2 men dagheba apa bar ada gɨfa.
\q3 Ezɨ kamaghɨra, gumaziba zuamɨra izɨ men biziba ater mangam.
\b
\q1
\v 5 Ikiavɨra Itir God, ziar ekiam ikiava,
\q2 bar pɨn uan Nguibamɨn iti.
\q1 Egh a uan guizɨn arazim ko arazir aghuim amadaghtɨ,
\q2 a izɨ Jerusalemɨn mɨkebaba bar da avaragham.
\q1
\v 6 Egh ia Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba, a zurara deragh ian ganɨva,
\q2 ia damutɨ ian dabirabim deragh gavgavigh ikiam.
\q1 Egh a bizir aghuiba ia danɨngtɨ
\q2 ia deraghvɨra ikiam.
\q1 A nɨghnɨzir aghuiba ko, fofozir avɨriba ko, arazir an atiatiava an apengan itiba,
\q2 da bizir bar aghuibar mɨn,
\q3 an ada isa ia ganɨdi.
\b
\q1
\v 7 Ia munagh ganigh!
\q2 Mɨdorozir gumazir gavgaviba tintinibar tuavibar mɨtivighav ikia
\q3 akurvazim bagha diava arai.
\q1 Ezɨ abuir gumaziba mɨdorozim agɨvasa ingangarir mɨtiam gami,
\q2 ezɨ mɨdorozim gɨvazir puvatɨ.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, abuir gumaziba datɨrɨghɨn bar puvɨram azi.
\q1
\v 8 Tuavir ekiaba pura itima,
\q2 gumazamiziba ua dar mangɨ izegh gamir puvatɨ.
\q1 Gumazamiziba akar dɨkɨrɨzir me amiziba, me da abɨki.
\q2 Ezɨ gumazim uan damazimɨn bizimɨn ganigha, kotɨn aven guizbangɨram an gun mɨgeima,
\q3 me nɨghnɨzir gavgavim an akamɨn ikian aghua.
\q1 Egha me gumazir igharazibar gara ghaze,
\q2 me mati pura biziba.\f + \fr 33:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 6-8ɨn akabar mɨngarim deragha anebɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 9 Ezɨ nguazim uabɨ bar osemegha azirakabagh amima, an gavgavim gɨfa.
\q2 Lebanonɨn ruaribar temeba mɨdɨi, egha bar aghumsɨki.
\q1 Ezɨ Saronɨn Danganir Zarim bar mɨsɨngigha dɨpaba puvatɨzir danganim gava.
\q2 Ezɨ Basanɨn Distrighɨn temeba ko, Karmelɨn Mɨghsɨamɨn temebar dafariba da mɨdɨa suaghiri.
\s Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavimɨn ganam
\q1
\v 10 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ datɨrɨghɨn dɨkavigh ingangarim damuam,
\q2 eghtɨ gumazamiziba ganigh nan ziar ekiam fam.
\q1
\v 11 Ia nan apanim gami darasi,
\q2 ia pura bizir dagheba puvatɨziba bagha nɨghnɨgha ingangarir mɨtɨabagh ami.
\q1 Ia mati, gumazim uan azenimɨn ingangarir dafam gami,
\q2 ezɨ puvatɨ, dadar mɨsɨngiziba ko oghevsever kɨniba puram an otifi.
\q1 Ian ingangarir mɨtiar kam avimɨn mɨn otogh
\q2 bar ia agɨvagham.
\q1
\v 12 Egh ia mati me gumazibar aghariba tuezɨ,
\q2 da arinimɨn otozɨ moghɨn, ia otivigham.
\q1 Egha mati me benir ataghatarim tuazɨma
\q2 an averenimɨn otozɨ moghɨn, ia otivigham.
\q1
\v 13 Ia gumazamizir roghɨra itiba, ko nguibar saghon itiba,
\q2 ia ingangarir gavgavir kɨ amizibar mɨgɨrɨgɨaba baragh
\q3 egh ia nan ziar ekiam ko gavgavimɨn gun mɨkɨm!”
\b
\q1
\v 14 Saionɨn itir gumazamizir arazir kurabagh amua Godɨn damazimɨn mɨzeziba,
\q2 me bar atiatighava agoi.
\q1 Egha me kamaghɨn mɨgei,
\q2 “Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharim, an avir bar gavgavimɨn mɨn isiava, biziba bar da gefi.
\q1 An ofa gamir dakozimɨn itir avim zurara isia mamaghɨra iti.
\q2 Ezɨ en tongɨn tinara a ko ikiam?”
\q1
\v 15 \x - \xo 33:15 \xo*\xt Onger Akaba 15:2; 119:37; Aisaia 58:6-11\xt*\x*Gumazamizir kabanang Ikiavɨra Itir God ko ikiam:
\q2 Gumazamizir arazir aghuibagh amiba, ko
\q2 gumazamizir guizbangɨra mɨgeiba, ko
\q2 gumazamizir ua baghavɨra biziba iniasa igharaz darazi dɨkabɨrir puvatɨziba, ko
\q2 gumazamizir gumaziba apezeperir dagɨaba isɨ me danɨngtɨ, me a bagh arazir kuram damuamin aghuaziba, ko
\q2 gumazamizir gumazir mam gumazir igharazitam mɨsueghtɨ an aremeghan me oraghan aghuaziba, ko
\q2 gumazamizir arazir kurabar ganan aghuaziba.
\q1
\v 16 Gumazamizir kamaghɨn amiba, me bar deravɨra ikiam.
\q2 Me mati gumazim mɨghsɨam gisɨn mogomer danganir bar gavgavimɨn modoghav iti moghɨn deravɨra ikiam.
\q1 Eghtɨ bizitam me dɨkabɨraghan kogham.
\q2 Eghtɨ me zurara damamin dagheba ko dɨpaba ikiam.
\s Ikiavɨra Itir God, dughiar bar aghuim isɨ Jerusalem danɨngam
\q1
\v 17 \x - \xo 33:17 \xo*\xt Aisaia 6:5; 24:3; 26:15\xt*\x*Ia uan atrivir dirim uam an gantɨ,
\q3 a uan atrivir korotiar bar aghuibar aghuigh,
\q3 kantri deravɨram an ganam.
\q1 Egh ia uan kantrin gantɨ,
\q2 a bar aruegh bar ekevegham.
\q1
\v 18 Egh ia uamategh dughiar kurar ia batozir kam ginɨrɨgh, egh kamaghɨn azangsɨgham,
\q2 “Apanibar gumazir dapanim izava en dagɨaba ko biziba inigha dar osɨmtɨzibagh foghasa da tuisɨgha, da mega atrivir kuram ganɨngiziba,
\q3 me managh iti?
\q1 Apanibar gumazir dapanim izava en tauan ruariba mengeziba,
\q2 me managh iti?
\q3 Ti puvatɨ.”
\q1
\v 19 Akaba barazir puvatɨgha uarira uan ziaba fer gumazir kaba,
\q2 ia ua men guatamɨn apighan kogham.
\q1 Egh ia ua me uan akabar mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba baraghan kogham,
\q2 akar me mɨkɨmamim, gumazitam deragh an mɨngarim gɨfoghan kogham.
\b
\q1
\v 20 Ia Saionɨn gan, an ziar mam Jerusalem,
\q2 a nguibar ekiar e zurara Ekiamɨn ziam fer dughiar ekiabar uari akuva itim.
\q1 Danganir e avughsa deravɨra itim.
\q2 A purirpenir gavgavimɨn mɨn mɨtɨgh gavgavigham,
\q3 eghtɨ gumaziba an afughafuziba asigh, an beniba aghoregh, a inigh mangan kogham.
\q1
\v 21 Ikiavɨra Itir God uan gavgavim ko ziar ekiam Jerusalemɨn aven e bagh anekagham.
\q2 Egh a Jerusalem damightɨ, a bar kantrin dirimɨn mɨn ikiam,
\q3 an aven faner ekiaba ko daghurir dɨpar muziarir avɨravɨriba ikiam.
\q1 Eghtɨ mɨdorozimɨn kurir me pul gamua zuiba ko kurir ekiaba,
\q2 dɨpar kabar izan kogham.
\q1
\v 22 Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God uabɨ,
\q2 jasɨn mɨn ikɨ,
\q2 egh en atrivimɨn ikɨ,
\q2 en gumazir deravɨra en ganamim mɨn ikɨ,
\q3 egh en Akurvazir Gumazimɨn ikiam.
\b
\q1
\v 23 Apaniba Jerusalem inisɨ bar iburaghburegham.
\q2 Me mati kurimɨn ingangarir gumaziba kurimɨn ikɨtɨ a ivemaran kogham.
\q1 Mati kurimɨn mas mɨtɨgha gavgavizir puvatɨ.
\q2 Ezɨ an beniba fɨriaghɨrezɨ, an sel kuiaghirɨzir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, apaniba arɨ mangɨ bizir avɨriba ateghtɨ da ikɨtɨ,
\q2 Jerusalemia ivemar izɨ bizir kaba iniam.
\q1 Gumazir suer kuraba uaghan izɨ men gɨn otivigh, uaghan bizir avɨrir tabar gantɨ,
\q2 da ikɨvɨra ikɨtɨ,
\q3 me uari bagh da inigh mangam.
\q1
\v 24 Eghtɨ dughiar kamɨn, Jerusalemɨn itir gumazitam kamaghɨn mɨkɨman kogham,
\q2 “Kɨ arɨmariam iti.”
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God
\q2 Jerusalemɨn itir gumazamizibar arazir kuraba gɨnamangam.
\c 34
\s God kantri Idom gasɨghasɨgham
\q1
\v 1 Ia nguazir kamɨn itir kantriba bar dar gumazamiziba, ia izɨ.
\q2 Ia ikɨziba bar izɨ uari akuvagh akar kam baragh.
\q1 Nguazim ko an itir biziba bar moghɨra,
\q2 ia uaghan kuariba arigh deraghvɨram oragh.
\q1
\v 2 Ikiavɨra Itir God, kantriba bar me ko mɨdorozir gumaziba, bar men anɨngaghegha me bagha navim isi,
\q2 egha me aremeghasa, a mɨkemegha gɨfa.
\q1
\v 3 Eghtɨ men kuaba, gumaziba mozibar da afeghan kogham.
\q2 Puvatɨ. Da pura ikɨ kur mughuriam mangam.
\q1 Eghtɨ men ghuziba mɨghsɨaba avaragh
\q2 daghuribar emɨr magɨram.
\q1
\v 4 \x - \xo 34:4 \xo*\xt Matyu 24:29; Mak 13:25; Luk 21:26; 2 Pita 3:10; Akar Mogomem 6:13-14\xt*\x*Aruem ko, iakɨnim ko mɨkoveziba bar moghɨra kuarigh iregh gɨvagham.
\q2 Eghtɨ overiam mati akɨnafarim me a irigha a nomke.
\q1 Mɨkoveziba ko bizir overiamɨn ikia isiba,
\q2 mati wainɨn ikarɨzibar dafarir mɨdiariba ko fighɨn temebar ovɨzir mɨdiariba,
\q3 mɨsigha ira nguazim girezɨ moghɨn nguazim giram.
\b
\q1
\v 5 \x - \xo 34:5-17 \xo*\xt Aisaia 63:1-6; Jeremaia 49:7-22; Esekiel 25:12-14; 35:1-15; Amos 1:11-12; Obadia 1:1-14; Malakai 1:2-5\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
\q1 “Nan anɨngagharim, a mɨdorozir sabamɨn mɨn iti,
\q2 egh mɨdorozir sabar kam pɨn ikegh, ivezir kuram anɨngamin ingangarim agɨvagh,
\q3 egh overiam ategh magɨrɨ,
\q1 Idomia bagh izɨ ivezir kuram me danɨngɨva
\q2 me mɨsoghtɨ me arɨmɨghiram.
\q3 Kar kɨ asɨghasɨghasa mɨkemegha gɨvazir darasi.”
\q1
\v 6 Eghtɨ Idomian ghuzim ko ovim, Ikiavɨra Itir Godɨn mɨdorozir sabam bar anegɨragɨrigham,
\q2 mati sipsip ko memen ghuzim ko ovim, gumaziba ofa damuasa dav sozi
\q3 men ghuziba ko ovim men dafariba agɨragɨri.
\q1 Ikiavɨra Itir God kantri Idomɨn aven Bosran nguibar ekiamɨn,
\q2 gumazamizir bar avɨrim mɨsueghtɨ me arɨmɨghiregham.
\q3 Mati a uabɨ Bosran ikɨ ofan bar dafam damuam.
\q1
\v 7 Egh Ikiavɨra Itir God, uaghan bulmakaun atiaba ko bulmakaun igiaba ko bulmakaun apurir bar gavgaviba, dav soghtɨ da arɨmɨghirɨtɨ,
\q2 dar ghuziba ko oviba Idomɨn kantrin nguazim giregh anevaragham.
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir Godɨn nguibar ekiam Saion, apaniba a dɨkabɨravɨra iti.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a me ikarvaghamin azenir mam amɨsevegha gɨfa.
\q1 Eghtɨ dughiar kam otoghtɨ,
\q2 a ivezir kuram isɨ me danɨngam.
\b
\q1
\v 9 Idomɨn kantrin faneba, koltan mɨn isia amera zui moghɨn otogham.
\q2 Eghtɨ nguazimɨn mɨneziba dagɨar avir isibar mɨn otivam.
\q3 Eghtɨ Idomɨn nguazim kolta isi moghɨn isiam.
\q1
\v 10 \x - \xo 34:10 \xo*\xt Akar Mogomem 14:11; 19:3\xt*\x*Avir kam mungeghan kogham. Puvatɨ.
\q2 An arueba ko dɨmagaribar isi gavgavigh mamaghɨra ikɨtɨ, an mɨgharim zuraram otivam.
\q1 Eghtɨ Idomɨn nguazim pura ikɨ
\q2 mangɨtɨ men ovavir borir gɨn otivamiba, men danganiba inigh mangɨ dughiabar ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q3 Eghtɨ gumazitam ua danganir kamɨn mangan kogham.
\q1
\v 11 Eghtɨ a, isaba ko, taragiaba ko, anebaba ko, mɨghɨaba dar danganim gavagham.
\q2 Ikiavɨra Itir God Idomian biziba bar da agɨvagham,
\q1 egh Idomɨn nguazim damightɨ a pura ikiam,
\q2 mati nguazim fomɨrama otogha pura ikezɨ moghɨn ikiam.
\q1
\v 12 Men gumazir aruaba ko gumazir dapaniba ua ikian kogham.
\q2 Eghtɨ atrivitam ua kantrin kamɨn ganan kogham.
\q1
\v 13 Beniba ko oghevsevir dɨkoniba itiba atrivimɨn dɨpenim ko dɨpenir igharazibar avɨ da avegham.
\q2 Eghtɨ afiar atiaba izɨ ikɨ arangtɨ, poneba izɨ dɨpenir kabar dakuam.
\q1
\v 14 Eghtɨ asɨzir atiar guar avɨriba izɨ danganir kamɨn uari akuvagh ikiam.
\q2 Eghtɨ memen atiaba uaghan izɨ ikɨ dɨmtɨ,
\q1 amizir aser dɨmagaribar aruim uaghan izɨ dakusɨ,
\q2 danganir kamɨn daguir danganiba buriam.
\q1
\v 15 Eghtɨ mɨghɨaba izɨ uan aroriabar arɨghsɨ, danganir kamɨn izɨ mɨkonibar ingarsɨ danganiba buriam,
\q2 egh da aroriaba arightɨ, da afueghtɨ
\q3 da uan avɨziba kuigh uan nguzibar gan ikiam.
\q1 Eghtɨ isar apuriba ko isar amebaba,
\q2 me uaghan izɨ ikiam.
\b
\q1
\v 16 Ia Ikiavɨra Itir Godɨn akɨnafarir rɨghizimɨn aven ganɨva,
\q2 ia bizir kabar mɨgɨrɨgɨabar gantɨ, da ikiam.
\q1 Asɨziba, o kuaraziba, o bizir tiziba, akɨnafarim dar gun mɨgei,
\q2 da bar izɨ kantri Idomɨn nguazimɨn ikiam.
\q3 Egh da vaghvagh asɨzir amebaba ko apuriba ikiam.
\q1 Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God uabɨ da izasa dav keme.
\q2 An Duam da akuvagh, da inigh izam.\f + \fr 34:16 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam deragha akamɨn mɨngarim bigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 17 Ikiavɨra Itir God uabɨ Idomɨn nguazim abɨgha,
\q2 asɨzir kaba bagha da tuiragha dagh anɨngi,
\q1 eghtɨ da zurara danganir kamɨn ikɨ mangɨtɨ dar ovavir borir gɨn otivamiba, dar danganiba inigh
\q2 mangɨ dughiabar ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q3 Nguazir kam, Ikiavɨra Itir God da bagha anetɨ.
\c 35
\s God ua bizibagh amizɨ da deragha otifi
\q1
\v 1 \x - \xo 35:1 \xo*\xt Aisaia 27:6; 27:10; 41:18-19; 55:12-13\xt*\x*Gumazamiziba puvatɨzir danganiba, ko nguazir mɨsɨngiziba, da bar akuegham.
\q2 Akɨmarir aghuiba otivigh gumazamiziba puvatɨzir danganiba avaraghtɨ,
\q3 da bar akongegham.
\q1
\v 2 Egh nguazir mɨdiarir kam, akɨmarir avɨriba an otogh oneghtɨ, an ganganim bar deraghtɨ,
\q2 a bar akuegh pamten dɨmɨva arangam.
\q1 Ikiavɨra Itir God dirir aghuim isɨ nguazir mɨdiarir kam danɨngtɨ, an ganganim bar deragham,
\q2 egh Lebanonɨn ruarir ekiam ko, Karmelɨn Mɨghsɨam ko,
\q3 Saronɨn Danganir Zarimɨn ganganir aghuimɨn mɨrara ganam.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn angazangarim ko gavgavimɨn ganɨva, egh uaghan en Godɨn ziar ekiamɨn gantɨ,
\q3 an atrivimɨn kurkazir aghuimɨn mɨn ikiam.
\q1
\v 3 \x - \xo 35:3 \xo*\xt Hibru 12:12\xt*\x*Ia atiatim itir gumazamizibar amutɨ,
\q2 me atiatingan kogh tuivigh gavgavigh ikɨ.
\q3 Egh gavgaviba puvatɨzir gumazamiziba gavgavim me danɨng.
\q1
\v 4 \x - \xo 35:4 \xo*\xt Aisaia 34:8; 61:2\xt*\x*Ia gumazamizir atiatiba me mɨkɨm suam,
\q2 “Ia tuivigh gavgavigh, egh atiatingan markɨ.
\q1 Ian God izɨ ian akuragh,
\q2 egh ivezir kuram isɨ ian apanibar anɨngɨva bar me gasɨghasigham.”
\b
\q1
\v 5 \x - \xo 35:5-6 \xo*\xt Matyu 11:5; Luk 7:22\xt*\x*Dughiar kamɨn, gumazir damazir okavɨrɨziba ua gantɨ,
\q2 gumazir biziba barazir puvatɨziba, uam oragham.
\q1
\v 6 \x - \xo 35:6 \xo*\xt Luk 11:14; Jon 5:8-9; 7:38; Aposel 3:8\xt*\x*Eghtɨ gumazir suer kuraba, uari akun mavanang izighiram,
\q2 mati ruarimɨn itir asɨzir mam, me dia a garɨsi.
\q1 Eghtɨ gumazir mɨgeir puvatɨziba,
\q2 me pamten dɨm, egh bar akuegham.
\q1 Eghtɨ dɨpaba otiv gumazamiziba puvatɨzir danganibar mangɨ,
\q2 egh nguazir mɨsɨngizibar itir fanebar ivemar magɨram.
\q1
\v 7 Egh gigir mɨsɨngizim, dɨpar akaremɨn mɨn otogham.
\q2 Nguazir dɨpaba faragha puvatɨziba, nguazimɨn aven ivemarir dɨpar atuiba,
\q3 dar otivigh ivemar izighiram.
\q2 Afiar atiabara ikezir danganir mɨsɨngizir kam, dadar avɨriba ko ighuruniba an otivam.
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 35:8 \xo*\xt Aisaia 11:16; Jeremaia 14:8; Matyu 7:13; 1 Pita 1:15-16\xt*\x*Eghtɨ tuavir ekiam kagh ikɨtɨ, me kamaghɨn a dɨpon suam,
\q2 kar “God Ua Baghavɨra Inabazir Tuavim.”
\q1 Eghtɨ Godɨn damazimɨn arazir kurabagh amir gumazitam an daruan kogham,
\q2 kar Godɨn gumazamizibar tuavimra.
\q1 Eghtɨ gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba itiba ko gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba oteveziba,
\q2 me an atam akuighan kogham, me a gɨfogh an mangam.\f + \fr 35:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha mɨgeir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 9 \x - \xo 35:9 \xo*\xt Aisaia 5:29; 13:22; 51:10; 62:12\xt*\x*Laionɨn tam ko, asɨzir kurar mɨsozitam tuavir kamɨn mangan kogham.
\q2 Asɨzir anɨngazir taba tuavir ekiar kam daruan kogham.
\q1 Gumazamizir Ikiavɨra Itir God akuragha ua inizibara,
\q2 tuavir kamɨn daruam.
\q1
\v 10 \x - \xo 35:10 \xo*\xt Aisaia 1:27; 65:19; Akar Mogomem 7:17; 21:4\xt*\x*Gumazamizir Ikiavɨra Itir God men akuragha ua iniziba, me ua izɨ,
\q2 Saionɨn Mɨghsɨamɨn bagh izɨva, bar akongegh ongɨ, tiariba akarɨva tuavir kamɨn izam.
\q1 Egh me dabirabir bar aghuim ikɨtɨ,
\q2 bar akongezir arazir kam a men ikɨ me gizɨvagh kamaghɨra ikiam.
\q3 Eghtɨ mɨzaziba ko osɨmtɨziba me ategh, ua men ikian kogham.
\c 36
\ms Asiriaba Jerusalemɨn nguibar ekiam iniasa
\mr (Sapta 36--39)
\s Asiriaba Jerusalem iniasava ami
\r (2 Atriviba 18:13-37; 2 Eghaghaniba 32:1-19)
\p
\v 1 Hesekia 14plan azenibar an atrivimɨn itima, ezɨ Asirian Atrivim Senakerip, uan mɨdorozir gumaziba ko iza Judaba ko mɨsogha, me abɨragha men nguibar ekiar dɨvazir gavgaviba avɨniziba bar da ini. Egha me Jerusalem inizir puvatɨ. 
\v 2 Senakerip, Lakisɨn nguibar ekiamɨn ikia uan abuir gumazim ko mɨdorozir gumazir bɨzir dafam amadazɨ, me Lakis ategha, Atrivim Hesekia bagha Jerusalemɨn zui. Me an boroghɨn ghua otifi. Dughiar kamɨn, danganir mam iti, Mozir Dɨpar Pɨn Itimɨn daghurim, dɨpam an ghuaghira Jerusalemɨn otifi. Daghurir kam, a tuavir ekiar ghua iniba ruer danganimɨn boroghɨn iti. Asiriaba otivigha danganir kamɨn tuivighav iti.
\p
\v 3 Ezɨ Israelɨn gumazir dapanir 3pla ghuav a bato. Kar, Hilkian otarim Eliakim, an atrivimɨn dɨpenimɨn garir gumazim, ko Sepna, atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim, ko Asapɨn otarim Joa, an atrivim amir bizibar eghaghaniba bar a da osirir gumazim, me zui. 
\v 4 Ezɨ 3plan gumazir kaba ghuava Asirian abuir gumazir kam batozɨ, an akar gavgavimɨn me mɨgɨa ghaze, “Ia mangɨ, Asirian atrivir ekiamɨn akar gavgavir kam Hesekia mɨkemegh. A kamaghɨn mɨgei, ‘Hesekia, nɨ gavgavir manam ikia egha nan apengan ikian aghua? 
\v 5 Mɨgɨrɨgɨar kɨniba ti mɨdorozimɨn gavgavim gafiraz, o? Bar puvatɨ! Nɨ nan akaba barazir puvatɨ. Egha nɨ ghaze, tina izɨ nɨn akuragham! Ezɨ nɨ na baraghan aghua. 
\v 6 \x - \xo 36:6 \xo*\xt Esekiel 29:6-7\xt*\x*Kɨ fo, kantri Isip nɨn akuragh mɨsoghasa, nɨ a bagha gara mɨzua iti. Egha kɨ nɨ mɨgei, Isip mati abuar mɨsiam dɨpɨriaghirɨgha gɨfa. Egh nɨ a inigh fidizimɨn mɨn an suiragh darutɨ, an ruaghatevim nɨn agharim mɨtɨgham. Isipɨn atrivimɨn arazim abuar mɨsiar kamɨn mɨrara ghu. Kamaghɨn amizɨ, mɨsoghamin dughiamɨn a izɨ nɨn akuraghan kogham. 
\v 7 Egh nɨ ti kamaghɨn mɨkɨmam, ia Israelia nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn iti, a ian God, a ian akuragham. Ezɨ kɨ ghaze, bar puvatɨgham. E fo, Hesekia, nɨ uabɨ ghua, mɨghsɨabar pɨn itir danganir an ziam feba ko, an ofa gamir dakozir pura tintinibar itiba bar dagh asɨghasɨki. Egha nɨ Judaba ko Jerusalemia mɨgɨa ghaze, me Jerusalemra izɨ ofa gamir dakozir vamɨran Godɨn ziam fam.’
\p
\v 8 “Hesekia, nɨ izɨ nan gumazir ekiam, Asirian atrivim ko akam akɨrigh. Nɨ ti 2,000plan mɨdorozir gumazir gavgavibar apightɨ, nan atrivim 2,000plan hoziaba nɨ danightɨ, me dar apiagh mɨsogham. Kɨ fo, nɨ uabɨ gumazir kamaghɨn garitaba itir puvatɨ. 
\v 9 Egha nɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, Isipian mɨdorozir gumaziba uan hoziaba ko karisba sara izɨ nɨn akuragh mɨsogham. Bar puvatɨgham, me izan kogham. Nɨ en mɨdorozir gumazibar tongɨn gumazir dapanir ziaba puvatɨzitam abɨnamin gavgaviba puvatɨgham. 
\v 10 Nɨ ti ghaze, kɨ uabɨ uan nɨghnɨzimɨn iza nɨn kantri ko mɨsogha, a gasɨghasɨsi, a? Bar puvatɨ. Ikiavɨra Itir God uabɨ na mɨkemezɨ, kɨ iza kantrin kam gasɨghasɨsi.”
\p
\v 11 Ezɨ Eliakim ko, Sepna ko Joa akar kam baregha, kamaghɨn Asiriabar abuir gumazim mɨgɨa ghaze, “Nɨ Aramɨn akamɨn e mɨkɨm, e a gɨfo. Nɨ Hibrun akam mɨkɨman markɨ. Puvatɨghtɨma, gumazir nguibar ekiamɨn dɨvazir gavgavir mɨtiam gisɨn mɨtivighav itiba nɨn akam baregham.”
\p
\v 12 Ezɨ abuir gumazir kam kamaghɨn akam ikaragha ghaze, “Nan gumazir ekiam pura akar kamɨn ia ko ian gumazir ekiam, a iarara mɨkɨmasa na amadazir pu. Puvatɨ. Gumazir dɨvazim gisɨn tuivighav itiba, me uaghan akar kam baragham. Guizbangɨra, mɨdorozim otoghtɨ, e Jerusalem ekɨarugham, eghtɨ dughiar kuram bar ia batogham. Eghtɨ ia gumazir dɨvazim gisɨn tuivighav itiba, ia bar dagheba puvatɨghɨva uan buaribar amɨva, uan mɨsɨzir pabar amam.”
\p
\v 13 Ezɨ Asirian abuir gumazim, dɨvazim gisɨn apiaghav itir gumazamizibar gara kamaghɨn pamtemɨn Hibrun akamɨn men dɨa me mɨgei, “Ia deraghvɨra Asirian atrivir ekiamɨn akam baragh! 
\v 14 Atrivim kamaghɨn mɨgei, Ia Hesekia baraghtɨ, a ia gifaran markɨ. Hesekia ian akuraghtɨ, ia deragh ikian kogham. 
\v 15 Ia Hesekian apezeperir akaba baraghan markɨ, egh ia nɨghnɨzir gavgavim ikɨ suam, Ikiavɨra Itir God ian akuraghtɨ, e Asiriaba ia abɨnigh Jerusalemɨn nguibar ekiam inighan kogham. 
\v 16 Ia Hesekian akam baragh ua na ko mɨsoghsɨ nɨghnɨghan markɨ. Ia deravɨra dapiagh ikɨ, egh ia uan mozir paba tu dar amɨva, wainɨn ikarɨzibar ovɨzibar amɨ. Ia uan azenibar itir temer fighɨn ovɨziba uan azenibar da inisɨ, egh ia na ko akam akɨrigh na ateghtɨma, kɨ ian nguibar ekiam iniam. 
\v 17 Eghtɨ ia deraghvɨra ikɨ mangɨtɨ, kɨ ia inigh mangɨ kantrin igharazir ian kantrin mɨrara garimɨn ia atɨgham. Kantrin kam wainɨn azenir avɨriba iti. Egha a bret damuamin witɨn azenir avɨriba iti.
\p
\v 18 “Hesekia ia gifaragha ghaze, ‘Ikiavɨra Itir God, ian akuragh Asiriaba dɨkabɨragham!’ Ia Hesekia ateghtɨma a ia gifaran markɨ. Ia ti ghaze, kantrin igharazibar aseba men akurvasi, ezɨ me Asiriaba e mɨsogha e abɨra, a? Bar puvatɨ. 
\v 19 E ghua Hamatɨn nguibar ekiam ko Arpatɨn nguibar ekiam ko Sefarvaim ko mɨsozima, men aseba managh ikia, egha men akurazir puvatɨ? Egha e ghua Samaria ko mɨsozima, Samarian aseba men akuragha e dɨkabɨraz, o? Bar puvatɨ. 
\v 20 Kantrin kaba me aser avɨravɨriba iti, ezɨ e me ko mɨsosi. Ezɨ men aseba men akurazɨ, me e mɨsogha e abɨrazir puvatɨ. O Jerusalemia, ia manmaghsua nɨghnɨgha ghaze, Ikiavɨra Itir God ian akuraghtɨ, e ia mɨsogh ia abɨraghan kogham? Bar puvatɨgham!”
\p
\v 21 Asirian gumazir dapanir kam me mɨkemegha gɨvazɨ, gumazir dɨvazir gavgavimɨn apiaghav itiba oregha fo, men Atrivim Hesekia faragha an akam ikarvagh bizitamɨn mɨkɨman men anogoroke. Kamaghɨn amizɨ, me uan akabar kumigha an mɨgɨrɨgɨatam ikarazir puvatɨ. 
\v 22 Ezɨ Asirian abuir gumazim mɨkemezir mɨgɨrɨgɨaba, Eliakim, Sepna, ko Joa gamizɨ men naviba bar oseme. Ezɨ me uan korotiaba abɨagharigha ghua abuir gumazimɨn mɨgɨrɨgɨaba bar dar gun Hesekia mɨgei.
\c 37
\s Hesekia uan osɨmtɨzimɨn  // gun Aisaia mɨgei
\r (2 Atriviba 19:1-17)
\p
\v 1 Ezɨ Judan Atrivim Hesekia Asirian atrivimɨn abuir gumazimɨn akam baregha, uan korotiaba abɨagharigha buaber korotiaba aghuigha, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghu. 
\v 2 Egha atrivimɨn dɨpenimɨn garir gumazim Eliakim ko, atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim Sepna, ko ofa gamir gumazir ghuribar diazɨ, me izi. Ezɨ a me amangizɨ, me Emosɨn otarim, Aisaian ganasa zui. Ezɨ gumazir kaba, azirakar korotiaba aghuigha zui. 
\v 3 Me ghuava otivigha kamaghɨn Aisaia mɨgei, “Atrivim Hesekia ghaze, Kar osɨmtɨzir ekiaba ko aghumsɨziba otivir dughiam. Asiriaba dɨbovir mɨgɨrɨgɨar avɨribar e gami. E amizir navim asangizɨmɨn mɨn ami, a borim batamin dughiam otozɨ, an a batamin gavgaviba puvatɨ. 
\v 4 Asirian atrivim uan abuir gumazim amadazɨ, a iza dɨbovir akabar en Godɨn Zurara Ikiavɨra Itim mɨkeme. E fo, Ikiavɨra Itir God, an dɨbovir akaba baregha gɨfa, egh gumazir kamaghɨn amizim, God ivezir kuram a danɨngam. Kamaghɨn amizɨ, nɨ en akuragh God ko mɨkɨmtɨ, Ikiavɨra Itir God, e varazira en akuraghtɨ, e ovengan kogham.”
\p
\v 5-6 Ezɨ Aisaia Hesekian akam baregha, kamaghɨn gumazir an akam inigha izir kabav gei, “Ia uamategh atrivim bagh mangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn akamɨn gun a mɨkemegh. Ikiavɨra Itir God ghaze, ‘Nɨ akar a nan tiraghtirazir kam, mɨghɨgh a gɨnɨghnɨgh atiatingan markɨ. A pura Asirian atrivimɨn ingangarir gumazir kɨnim, a mɨgɨrɨgɨar kam gami. 
\v 7 Ia oragh. Kɨ uan Duamɨn gavgavimɨn, Asirian atrivim damightɨ an okam nɨghnɨgham. Egh a mɨgɨrɨgɨar kɨnim baregh pura uamategh arɨ uan kantrin mangɨgham. An Asirian kantrin ikɨvɨra ikɨtɨ, kɨ gumazitabar amightɨ, me a mɨsueghtɨ an aremegham.’ ”
\s Asiriaba ua Jerusalem  // gasɨghasɨgha mɨgei
\r (2 Atriviba 19:8-19)
\p
\v 8 Ezɨ Asirian abuir gumazim kamaghɨn oraki, Atrivim Senakerip Lakisɨn nguibam ataki. Ezɨ abuir gumazir kam dɨkavigha Jerusalem ategha ghua Libnan nguibamɨn otogha garima, an atrivim Lipnan nguibamɨn ikia Lipnabav sosi. Ezɨ a ghuava atrivim bato.
\p
\v 9 Asiriaba mɨsogha itima, gumazir maba iza Atrivim Senakerip mɨgɨa ghaze, “Itiopian Atrivim Tirhaka uan mɨdorozir gumaziba ko iza nɨ ko mɨsoghasa.” Ezɨ Senakerip Jerusalem iniasa nɨghnɨsi, kamaghɨn amizɨ, an akɨnafarir mam osirizɨ, an abuir gumaziba a inigha Hesekia bagha ghu. 
\v 10 Senakerip kamaghɨn akɨnafarim osiri, “Hesekia, kɨ fo, Godɨn nɨ nɨghnɨzir gavgavim itim, a nɨ mɨgɨa ghaze, kɨ mɨsogh ia abɨnigh Jerusalem inighan kogham. A nɨ gifari. Nɨ bar an akam baraghan markɨ. 
\v 11 E Asirian atriviba, nɨ uabɨ en arazibagh fo, e kantrin igharazibar atriviba ko mɨsogha bar me gasɨghasɨsi. Egha nɨ ti ghaze, kɨ nɨn kantri kamaghɨram a damighan kogham? Puvatɨ, ia guizbangɨra e gitaghan kogham. 
\v 12 Nan inazir afeziaba fomɨra, Gosenɨn nguibam, Haranɨn nguibam, Resepɨn nguibam, ko Idenɨn gumazamizir Telasarɨn nguibamɨn itiba, me nguibar kabagh asɨghasɨki. Ezɨ men aseba men akurazir puvatɨ, ezɨ me deragha ikezir puvatɨ. 
\v 13 Ezɨ nguibar kaba, Hamat, Arpat, Sefarvaim, Hena, ko Iva, men atriviba datɨrɨghɨn managhɨra iti? Me itir puvatɨ. E bar me mɨsoagharɨghizɨ me ariaghire.”
\p
\v 14 Ezɨ Atrivim Hesekia akɨnafarir kam, abuir gumazir a inigha izeziba dama an suiragha an ganigha, a inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghu. Egha Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn an onegha anetɨ. 
\v 15-16 \x - \xo 37:15-16 \xo*\xt Ua Me Ini 25:22\xt*\x*Egha Hesekia kamaghɨn Ikiavɨra Itir God ko mɨgei, “O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nɨ Israelian God, nɨ enselɨn bar gavgavibagh afiragha bar pɨn uan atrivir dabirabim gaperaghav iti. Ezɨ nɨn gavgavim enselɨn bar gavgavibar gavgavim gafira. Nɨrara, nɨ guizbangɨra God, nɨ nguazir kamɨn kantribar gumazamiziba bar me gativagha men gari. Nɨrara, overiam ko nguazimɨn ingari. 
\v 17 O Ikiavɨra Itir God, nɨ deragh kuarim atɨgh nan mɨgɨrɨgɨaba baregh, egh deravɨra bizir kurar e bativizir kabar gan. Nɨ Godɨn Angamɨra Itim. Ezɨ Senakerip nɨ dɨpova mɨkemezir akar kaba, nɨ deragh da baregh dar gan. 
\v 18 O Ikiavɨra Itir God, e kamaghɨn fogha gɨfa, Asirian atriviba kantriba bar dagh asɨghasigha men nguaziba saram asɨghasɨki. 
\v 19 Egha atrivir kaba, kantrin kabar marvir guaba sarama asɨghasigha da isa avimɨn da tue. Men marvir guar kaba, da guizɨn godba puvatɨ, me temeba ko dagɨaba isa uan dafaribar dar kɨri. Kamaghɨn amizɨ, Asiriaba bar moghɨra dagh asɨghasigha, dagh apongezɨ da isi. 
\v 20 O Ikiavɨra Itir God, nɨ en God, nɨ datɨrɨghɨn en akuragh Senakeripɨn dafarimɨn uam en inigh. Eghtɨ nguazir kamɨn kantribar gumazamiziba bar kamagh ganigh fogh suam, nɨrara nɨ Ikiavɨra Itir God.”
\s Aisaia Godɨn akamɨn gun atrivim mɨgei
\r (2 Atriviba 19:20-37)
\p
\v 21 Ezɨ Emosɨn otarim Aisaia, Hesekia bagha kamaghɨn akam amada, “Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, a ghaze, ‘Nɨ Asirian Atrivim Senakeripɨn dafarimɨn, ia ua uari iniasa nan azangsɨki. 
\v 22 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God datɨrɨghɨn Asirian Atrivim Senakerip gɨnɨghnɨgha akar kam gami. A kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “ ‘Saionɨn nguibar ekiam, a mati amizir igiar bar dirim,
\q2 a nɨ dɨpova aghumsɨzir akabar nɨ mɨgei.
\q2 Jerusalem nɨn gɨrakɨrangɨn, nɨ dɨpova uan dapanim roi.
\q1
\v 23 Nɨ uabɨra uan ziam fa, egha nɨ tinara akar kuraba ko dɨbovibar a gami?
\q2 Nɨ tinara pamtemɨn tiraghtirazir akabar a mɨgei?
\q1 Nɨ tinara dɨkabɨnasa arazir kabagh ami?
\q2 Kɨrara, kɨ Israelian Godɨn Bar Zuezim, nɨ bizir kabar na gami!
\q1
\v 24 Nɨ uan ingangarir gumazir dapanibav kemezɨ,
\q2 me nɨn ziam fa nan ziamɨn tira.
\q3 Ezɨ kɨ men akatoribar mɨgɨrɨgɨar kaba baraki.
\q1 Kɨ fo, nɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, nɨ uan karisɨn avɨriba inigha Lebanonɨn Mɨghsɨabar orazibar ghuavanega,
\q2 egha bar Lebanonɨn ruarir bar pɨzimɨn aven ghua, danganir gumazamiziba aven zuir puvatɨzimɨn,
\q3 nɨ temer sidan bar ruariba ko temer painɨn bar aghuiba oke.
\q1
\v 25 Egha nɨ pura tintinibar aruir dughiabar, nɨ damamin dɨpatam gasazir puvatɨ.
\q2 Dɨpaba bar dakezir dughiamɨn, nɨ kuizir mozir dɨpaba,
\q3 da bar moghɨra izefe, ezɨ nɨn adarazi da api.
\q1 Egh nɨ mangɨ Isipɨn Faner ekiabar arutɨ,
\q2 nɨn sueba dɨpar kabar amutɨ da mɨsɨngam.
\b
\q1
\v 26 “ ‘Senakerip, nɨ kamaghɨn fozir puvatɨ,
\q2 kɨ fomɨra bizir kabar amuasa nɨ amɨsefe.
\q1 Kɨ, nguibar gavgavir dɨvazir gavgaviba itiba, kɨ dagh asɨghasɨghasa, gavgavim nɨ ganɨngi.
\q2 Ezɨ nɨ nan nɨghnɨzimra gɨn ghua nguibar kaba akaragharɨghizɨ da iregha,
\q3 mati me dagɨaba pozibav kɨnizɨ, da iti.
\q1
\v 27 Ezɨ gumazamizir nguibar kabar itiba bar atiatingi.
\q2 Me okam nɨghnɨgha men gavgaviba bar moghɨra gefe.
\q1 Me mati, aruer dughiamɨn, amɨnir fefem iza grazibar isi
\q2 da mɨdɨi moghɨn mɨsigha iti.
\q1 Amɨnir fefer kam aruem anadir naghɨn ikegha iza,
\q2 grazir dɨpenir siriabar aghuiba ko grazir tintinimɨn aghuibar isizɨ,
\q3 da deragha aghuir puvatɨ.
\b
\q1
\v 28 “ ‘Ezɨ kɨ bar moghɨra nɨ gɨfo,
\q2 nɨn dabirabir araziba ko dɨkavir araziba, ko iza zuir araziba,
\q3 kɨ bar dagh fo.
\q2 Egha nɨn anɨngagharir nan itim,
\q3 kɨ uaghan bar a gɨfo.
\q1
\v 29 Nɨn anɨngagharir nan itir akaba ko, nɨ uabɨra uabɨ feir arazim,
\q2 kɨ bar dagh fo.
\q1 Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn akezim isɨ nɨn atinim darugh, egh ainɨn otevir me hosɨn akam gazuim, isɨ nɨn akam darugham.
\q2 Egh nɨ amɨkɨrɨgh, tuavir nɨ uan nguibamɨn ikegha izezim uam an mangɨgham.’ ”
\b
\p
\v 30 Ezɨ Aisaia akar ababanir mam isa Hesekia ganɨga kamaghɨn mɨgei:
\b
\q1 “Ia kamaghɨn ganigh fogham, azenir kam ko azenir gɨn izamimɨn, ia dagheba oparan kogham.
\q2 Ia azenir kamɨn witɨn pura uari azenibar otiviba ini dar amɨ,
\q2 egh mangɨ azenir pumuningɨn, ia azenir faragha ghuzimɨn dagher ovɨzir iregha aghuiba, ia dar amɨ,
\q2 egh namba 3ɨn azenimɨn, ia ua ingarɨva opar damɨ.
\q1 Egh ia uaghan wainɨn ovɨzibar amɨsɨ,
\q2 wainɨn ikarɨziba oparɨva, dar ovɨzibar amam.
\b
\q1
\v 31 “Eghtɨ Judan anabamɨn gumazamizir ikiavɨra itir varazira,
\q2 me witɨn azenim puvɨra be moghɨn, borir avɨriba batɨ bar avɨrasemegham.
\q1
\v 32 Eghtɨ apaniba Jerusalemɨn gumazamiziba bar me gasɨghasighan kogham, men tarazi ikɨvɨra ikiam.
\q2 Gumazamizir ikiavɨra itir varazira, ikɨ Saionɨn Mɨghsɨamɨn mɨtivighvɨra ikiam.
\q1 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a bizir kabar amutɨ da otivighirasa nɨghnɨzir gavgavim iti.
\b
\q1
\v 33 “Egha Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei,
\q2 ‘Asiriabar atrivim, uan mɨdorozir gumaziba ko, Jerusalemɨn aven izan kogham.
\q1 Egh me uan baritamɨn aseghtɨ, a nguibar ekiar kamɨn aven izeghan kogham.
\q2 Egh mɨdorozir gumaziba mɨsoghsɨ, oratam inigh nguibar kamɨn aven izeghan kogham.
\q1 Egh me tugh mɨsoghsɨ, nguibar ekiamɨn dɨvazir mɨriamɨn nguazim arɨghtɨ, a ghuavanaboghan kogham.
\q2 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 34 Kɨ Asiriabar atrivim uam a purightɨ, a izezir tuavim uam an mangam.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a Jerusalemɨn aven izeghan kogham.
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨkeme.
\q1
\v 35 Kɨ uan ingangarir gumazim Devit, a ko dɨkɨrɨzir akam ko, uan ziar ekiam gɨnɨghnɨgh,
\q2 egh bizir kamning bangɨn,
\q3 kɨ nguibar ekiar kamɨn ganɨva an akurvagham.’ ”
\b
\p
\v 36 Egha dɨmagarir kamra, Ikiavɨra Itir Godɨn enselɨn mam dɨkavigha ghua, Asiriabar mɨdorozir gumaziba itir danganimɨn, men 185,000plan mɨdorozir gumazibav soghezɨ, me ariaghire. Ezɨ amɨnim tirazɨ bar mɨzaraghara, gumazamiziba dɨkavigha mɨdorozir gumazir kabar kuabar gari. 
\v 37 Ezɨ Senakerip mɨdorozir gumazir ikiavɨra itiba ko, dɨkavigha uamategha Asirian kantrin ghuegha, Niniven nguibar ekiamɨn iti.
\p
\v 38 Egha a dughiar mamɨn uan asem Nisrokɨn dɨpenimɨn ghugha an ziam fe. Ezɨ an otarimning, aningɨn ziamning, Adramelek ko Sareser, aning mɨdorozir sabam inigha aven ghugha a mɨsoghezɨ an aremezɨ, aning ara ghua Araratɨn kantrin iti. Ezɨ an otarir igharazim, an ziam Esarhadon, a uan afeziamɨn danganim inigha, Asirian kantrin atrivimɨn iti.
\c 38
\s Atrivim Hesekia arɨmariam itima, Ikiavɨra Itir God an akura
\r (2 Atriviba 20:1-11; 2 Eghaghaniba 32:24-26)
\p
\v 1 Dughiar kamɨn, Asiriaba bar arazir kurabar Judabagh amima, Hesekia arɨmariam inigha atam areme. Ezɨ Emosɨn otarim Aisaia ghuava an ganigha kamaghɨn a mɨgei, “Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, ‘Nɨn arɨmariam gɨvaghan kogham, a ikɨvɨra ikɨtɨ nɨ ovegham. Kamaghɨn amizɨ, nɨ gumazamizir nɨn dɨpenimɨn itibav kemeghtɨ, me nɨn ingangariba bar dar amu dar kɨrigh.’ ”
\p
\v 2 Ezɨ Hesekia akar kam baregha, uan guam isa a itir dɨpenimɨn averiamɨn bɨrimɨn gara, Ikiavɨra Itir God ko mɨgɨa ghaze, 
\v 3 \x - \xo 38:3 \xo*\xt Nehemia 13:14\xt*\x*“O Ikiavɨra Itir God, kɨ uan navir averiamɨn aven nɨ baghavɨra ikia nɨn ifongiamɨn gɨn ghua, bar guizbangɨra zurara nɨn ingangarim deravɨra a gamuavɨra iti. Kamaghɨn amizɨ, kɨ amizir ingangariba, nɨ dagh nɨghnɨgh na ateghtɨ, kɨ ovengan kogham.” Egha Hesekia Ikiavɨra Itir God ko mɨkemegha gɨvagha, bar puvɨram azi.
\p
\v 4 Ezɨ Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn Aisaia mɨgei, 
\v 5 “Nɨ mangɨ kamaghɨn Hesekia mɨkemegh, ‘Kɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn inazir afeziam Devitɨn God, kɨ nɨn azangsɨzim baregha nɨn temeribar ganigha gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, kɨ nɨ ateghtɨ, nɨ ua 15plan azenibar ikegh gɨn ovengam. 
\v 6 Egh kɨ nɨn akuragh, Asiriabar atrivimɨn amamangatɨghtɨ, a nɨ abɨragh Jerusalem inighan kogham. Bar puvatɨgham.
\p
\v 7 \x - \xo 38:7 \xo*\xt 2 Atriviba 20:8\xt*\x*“ ‘Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ababanitam nɨ danightɨ, nɨ kamagh fogh suam, kɨ damuasa akam akɨrigha gɨvazir bizim, kɨ a damuam. 
\v 8 Nɨ gan! Ababanir kam kamakɨn, Atrivim Ahas fomɨra ingarigha asarazir adɨrɨziam, ia an dughuazibar gara aruemɨn auaba medi. Aruem datɨrɨghɨn ghuaghiri, eghtɨ kɨ a damightɨ, a tɨmɨra uamategh overiamɨn mangɨtɨ, an angazangarimɨn dughuazim adɨrɨziamɨn 10plan ighuvibar pɨn uamategh ghuavanabogham.’ ”\f + \fr 38:8 \fr*\ft Judabar arazim kamaghɨn. Atrivim Ahas asarazir adɨrɨziam, a men kloghɨn mɨn iti. Aruem an garima, an dughuazim, adɨrɨziar ighuvibar gisira, ezɨ me dughuazim gara fo, kar auan manam.\ft*\f*
\p Ezɨ aruem uaghira adɨrɨziamɨn dughuazim gamima, a zuamɨra tɨmɨra uamategha pɨn ghua adɨrɨziar ighuvir 10ɨn pɨn itimɨn tu, a datɨrɨghɨn 10plan auan a faragha ikezɨ moghɨn iti.
\p
\v 9 Ezɨ Hesekia ua ghuamaghegha akar kam osira ghaze:
\b
\q1
\v 10 Kɨ kamaghɨn uabɨ gɨnɨghnɨgha ghaze, kɨ ti uan igiamram aremegh nguazir kam ategham.
\q2 Egh mangɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ikiam.
\q1
\v 11 Kɨ ghaze, kɨ gumazamizir angamɨra itibar tongɨn ikɨ ua Ikiavɨra Itir Godɨn ganighan kogham.
\q1 Kɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn mangɨ,
\q2 egh ua nguazir kamɨn itir gumazamizir angamɨra itibar ganighan kogham.
\q1
\v 12 Nan angamɨra itir ikɨrɨmɨrir kam, mati averpenim,
\q2 gumaziba anepɨrigha a inigha ghu.
\q1 Kɨ ghaze, nan ikɨrɨmɨrim, mɨtarir ruarimɨn mɨn ruaragham,
\q2 egha kɨ mɨtarimɨn mɨn a gɨrɨghavɨra iti. Ezɨ puvatɨ.
\q1 Nan ikɨrɨmɨrir kɨ datɨrɨghɨn itir kam,
\q2 mati amizim mɨtarim gɨrɨzi moghɨn, me zuamɨram anetughtɨ, an otevegham.
\q2 God, nan ikɨrɨmɨrir angamɨra itim nɨ zuamɨra anegɨfagh.
\q1
\v 13 Kɨ dɨmagaribar nɨghnɨgha ghua mɨzarazibar tu, egha ghaze,
\q2 Nɨ laionɨn mɨn nan aghariba apɨri.
\q1 Nɨ dughiaba bar na gamima,
\q2 nan ikɨrɨmɨrir kam gɨvasava ami.\f + \fr 38:13 \fr*\ft Ves 11-13, Hibrun akam deragha dar akar mabar mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 14 Kɨ mɨzazim isa ara deima, nan arareba gavgaviba puvatɨ,
\q2 mati kuarazir nguzimɨn ararem.
\q1 Nan arareba, da kuarazir bunbamɨn ararebar mɨn bar nɨmɨram arai.
\q2 Kɨ dughiar bar ruarimɨn akurvazim iniasa, kogha overiamɨn garava araima,
\q3 nan damazimning teriba ira na gamizɨ, kɨ bar amɨra.
\q1 O Ekiam, kɨ osɨmtɨzir bar ekiam iti, ezɨ nɨ izɨva nan akuragh.
\b
\q1
\v 15 Egh kɨ manmaghɨra mɨkɨmam? Ikiavɨra Itir God, nan akurvaghasa akam akɨrigha gɨfa,
\q2 egha a datɨrɨghɨn bizir kabagh amizɨ da otifi.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ uan navir averiamɨn aven osɨmtɨzir ekiar na batozir kam gɨnɨghnɨsi,
\q2 egh pura uabɨ abɨragh nɨmɨra ikɨ
\q3 mangɨ ovengamin dughiam otogham.
\b
\q1
\v 16 O Ekiam, nɨ ikɨrɨmɨrim isɨ gumazamizibar anɨngtɨ,
\q2 me angamɨra ikiam.
\q1 Ezɨ bizir na bativizir kaba, da ikɨrɨmɨrir igiam nan duam ganɨngi.
\q2 Nɨ nan arɨmariam agɨvagha na gamizɨ,
\q3 kɨ ua dɨkavigha ghuamaghe.\f + \fr 38:16 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 15 ko 16, aningɨn akabar mɨngariba deragha da abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 17 Ezɨ osɨmtɨzir ekiar na bativiba, kɨ dar gara fo,
\q2 da nan akurvaghasa otifi.
\q3 Ezɨ datɨrɨghɨn, nɨ bar moghɨra nan arazir kuraba gɨn amadagha gɨfa.
\q1 Nɨ bar moghɨra na gifuegha nan amamangatɨzir puvatɨzɨ,
\q2 kɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ghuzir puvatɨ.
\q1
\v 18 Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn itiba,
\q2 me nɨn ziam fan kogham.
\q1 Egh nɨ uan gumazamiziba bagha zurara amir bizir aghuiba,
\q2 me dar ganan kogham.
\q1
\v 19 Gumazamizir angamɨra ikiavɨra itiba,
\q2 guizbangɨra merara, kɨ datɨrɨghɨn nɨn ziam fe moghɨn, me nɨn ziam fa nɨ mɨnabi.
\q1 Amebaba ko afeziaba, nɨ zurara amir bizir aghuiba,
\q2 me dar gun uan boribav gei.
\b
\q1
\v 20 Ikiavɨra Itir God nan akuragha na gamizɨ kɨ ua ghuamaghe.
\q2 Eghtɨ dughiaba bar, e Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn mangɨ,
\q3 gitabav sogh, ighiaba bangɨ an ziam fam.
\q2 E datɨrɨghɨn angamɨra itir dughiar kam,
\q3 e kamaghɨra zurara a ziam fɨvɨra ikiam.
\b
\p
\v 21 Aisaia faragha kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Atrivimɨn ingangarir gumaziba, fighɨn ovɨzir me apuzizɨ taba inigh, da mɨrmɨrigh dɨpatam darugh da munumigh da inigh izɨ, Hesekian okar gavgavim dukuaghtɨ, a ua deragham.”
\p
\v 22 Ezɨ Hesekia faragha uaghan kamaghɨn Aisaian azara, “Ikiavɨra Itir God, ababanir manam nan akaghtɨ, kɨ an ganigh fogh suam, kɨ uam an Dɨpenimɨn mangɨ, an ziam fam?”
\c 39
\s Babilonɨn Atrivim Merodak, gumaziba amangizɨ me Jerusalemɨn ize
\r (2 Atriviba 20:12-19)
\p
\v 1 Baladanɨn otarim, Merodak Baladan, a Babilonɨn atrivimɨn iti. An orazi, Atrivim Hesekia arɨmariar dafam ikia, ua ghuamaghe. Ezɨ an akɨnafariba osirigha bizir aghuir mam sarama gumazir mabagh anɨngizɨ, me Hesekia bagha da inigha zui. 
\v 2 Ezɨ Hesekia men akaba baregha gɨvagha bar akongegha, me inigha uan dɨpenim ko, dagɨaba itir dɨpenim ko bizir aghuiba itir dɨpenibar aven ghua, uan dagɨaba ko bizir igharaziba men aka. A uan silvaba, ko golba, ko pauran mughuriar aghuiba ko, borer aghuiba ko mɨdorozir biziba, me bar moghɨra dar gani. Hesekia bizitam modozir puvatɨ. An atrivimɨn dɨpenim avɨnizir dɨpenibar itir biziba ko, an kantrin danganiba bar dar itir biziba, a bar dar men aka.
\p
\v 3 Ezɨ Babilonɨn izezir gumaziba uamategha ghuezɨ, Godɨn akam inigha izir gumazim Aisaia, iza kamaghɨn Atrivim Hesekian azara, “Gumazir kaba manmaghɨra mɨgei? Me kantrin manamɨn gumaziba?”
\p Ezɨ Hesekia kamaghɨn an akam ikaragha ghaze, “Me kantri Babilonɨn gumaziba, me nan ganasa saghuiamɨn ikegha ize.”
\p
\v 4 Ezɨ Aisaia kamaghɨn Hesekian azara, “Me bar bizir tizimra nɨn dɨpenimɨn aven an gani?”
\p Ezɨ Hesekia kamaghɨn an akam ikaragha ghaze, “Kɨ uan biziba bar men akakaki. Egha kɨ uan bizir aghuiba akuvir dɨpenibar aven bizitamɨn men modozir puvatɨ.”
\p
\v 5 Ezɨ Aisaia kamaghɨn Hesekia mɨgɨa ghaze, “Nɨ oraghtɨ, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itimɨn akam nɨ mɨkɨmam. 
\v 6 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, ‘Bar guizbangɨra, dughiatam gɨn izɨtɨ, Babilonia izɨ, nɨn atrivir dɨpenimɨn itir biziba bar ada inigh, egh bizir nɨn inazir afeziaba fomɨra biziba akuvir dɨpenibar akuvaziba, me bar da inigh Babilonɨn kantrin mangɨgham. Eghtɨ bizitam ua ikian kogham. 
\v 7 \x - \xo 39:7 \xo*\xt 2 Atriviba 24:10-16; 2 Eghaghaniba 36:10; Daniel 1:1-7\xt*\x*Eghtɨ me ian ovavir borir ian otivizibar otarir taba inigh mangɨ me damutɨ, me kalabuziar gumazamizibar mɨn otivightɨ, me men mɨkarzir mogomebar ovɨziba amɨseveghtɨ, me Babilonɨn atrivimɨn dɨpenimɨn aven ingaram.’ ”
\p
\v 8 Ezɨ Hesekia akar kam baregha, kamaghɨn Aisaia mɨgei, “Ikiavɨra Itir Godɨn akar nɨ na mɨgeim, a dera.” Guizbangɨra, Hesekia kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, “Kɨ datɨrɨghɨn atrivimɨn itir dughiar kamɨn, bizir kurar kaba otivan kogham. E pura navir amɨrizimɨn ikɨtɨ mɨdoroziba puvatɨgham.”
\c 40
\ms God uan gumazamiziba ua me iniam
\mr (Sapta 40--55)
\s Dughiar aghuim Godɨn gumazamiziba bativamin akam
\q1
\v 1 Ian God ghaze:
\q1 “Ia gavgavim isɨ nan gumazamizibar anɨngtɨ,
\q2 me navir amɨrizimɨn ikɨ.
\q1
\v 2 Ia apangkuvim itir akar aghuir kam isɨ,
\q2 Jerusalemɨn nguibamɨn gumazamiziba me mɨkɨm gavgavim me danɨng.
\q1 Egh kamaghɨn nan gun me mɨkɨm suam, kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨ uan dafarimɨn men arazir kuraba ikaragha bar dughiar ruarimɨn me ataghizɨ me kalabusɨn ike.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ men mɨzaziba ko ingangarir ekiam agɨvagha
\q2 men arazir kuraba gɨn amadazɨ, me fɨriaghɨre.”
\q1
\v 3 \x - \xo 40:3 \xo*\xt Matyu 3:3; Mak 1:3; Jon 1:23\xt*\x*\x - \xo 40:3-5 \xo*\xt Luk 3:4-6\xt*\x*Ezɨ gumazir tiarir mam kamaghɨn dɨa ghaze,
\q2 “Ia gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn,
\q3 Ikiavɨra Itir God baghɨva tuaviba azenɨva dar kɨr.
\q1
\v 4 \x - \xo 40:4 \xo*\xt Aisaia 45:2\xt*\x*Egh danganir zariba apemɨva,
\q2 mɨghsɨaba ko akɨribagh kutɨ da magɨrɨ.
\q1 Egh tuavir ikɨzɨrɨziba, ia dar ingarightɨ, da voroghɨra mɨneghirɨgh.
\q2 Egh tuavir kuraba, ia deraghvɨra da akɨr.
\q1
\v 5 Eghtɨ Ikiavɨra Itir Godɨn angazangarir gavgavim ko ziar ekiam azenim girɨghtɨ,
\q2 nguazir kamɨn gumazamiziba bar moghɨram an ganam.”
\q3 Kar Ikiavɨra Itir Godɨn, akatorimɨn otozir mɨgɨrɨgɨam.
\b
\q1
\v 6 \x - \xo 40:6-8 \xo*\xt Jems 1:10-11; 1 Pita 1:24-25\xt*\x*Ezɨ tiarir mam kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 “Nɨ akam akun.”
\q1 Ezɨ kɨ ghaze,
\q2 “Kɨ akar manam akunam.”
\q1 Ezɨ tiarir kam na ikaragha ghaze,
\q2 “Nɨ kamaghɨn mɨkɨm suam,
\q1 Gumazamiziba nguazir kamɨn ikɨvɨra ikian kogham,
\q2 me oghevseviba mɨdɨi moghɨra mɨsigham.
\q1 Me ruarimɨn itir akɨmariba suaghiri moghɨn,
\q2 dughiar ruaribar itir puvatɨ.
\q1
\v 7 Ikiavɨra Itir God amɨnir fefeim amadima, oghevseviba mɨdɨima, akɨmariba mɨdɨa suaghiri.
\q2 Bar guizbangɨra, gumazamiziba oghevsevibar mɨn, bar moghɨra gevegham.
\q1
\v 8 E fo, oghevseviba mɨdɨi, ezɨ akɨmariba suaghiri.
\q2 Ezɨ en Godɨn akam,
\q3 a zurara ikia kamaghɨra iti.”
\b
\q1
\v 9 O Saionɨn gumazamiziba, ia mɨghsɨar ekiamɨn mavanangɨva, akar aghuim akun.
\q2 O Jerusalemɨn gumazamiziba, ia pamtemɨn dɨmɨva akar aghuim akun.
\q1 Nɨ atiatingan kogh, akam akun Judan nguibabav kɨm suam,
\q2 “Ia gan, ian God a izi!”
\q1
\v 10 \x - \xo 40:10 \xo*\xt Aisaia 62:11; Akar Mogomem 22:12\xt*\x*Ia gan. Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam, a uan gavgavir ekiam sara izi.
\q2 A uan apaniba dɨkabɨragha gɨfa.
\q1 Egha a uan gumazamiziba, ua me inigha izi,
\q2 mati bizir aghuir a mɨdorozimɨn me dɨkabɨragha inizir biziba.\f + \fr 40:10 \fr*\ft Akar kam gɨghan tuavir igharazim uaghan iti, a kamakɨn, “An apaniba abɨragha gɨvagha, bizir aghuiba sara ize, a da isɨ uan gumazamizibar anɨngasa.”\ft*\f*
\q1
\v 11 \x - \xo 40:11 \xo*\xt Esekiel 34:15; Jon 10:11; Hibru 13:20; 1 Pita 2:25; 5:4\xt*\x*A sipsipbagh eghuvir gumazimɨn mɨn,
\q2 uan gumazamiziba deragha me geghuva men gari.
\q1 A zurara uan agharimningɨn sipsipɨn nguziba akumakua,
\q2 me isa uan evarim garɨgha, me ateragha arui.
\q1 A sipsipɨn amebar nguzir bar muziariba itiba, a men asughasugha,
\q2 me isa tuaviba men akakagha, men akua zui.
\s Israelian God, an aseba bar dagh afira
\q1
\v 12 Gumazitam ongarim tuisɨghasa uan dafarimɨn bar a tuigha an suirazir puvatɨ.
\q2 Gumazitam overiamɨn arozim gɨfoghasa uan dafarim onegha an suiragha an abarazir puvatɨ.
\q1 Gumazitam nguazir mɨnezim tuisɨghasa uan itarim inigha bar moghɨram a tuizir puvatɨ.
\q2 Gumazitam, mɨghsɨar ekiaba ko dozibar osɨmtɨzibar dɨbobonim gɨfofoghasa, uan skel inigha da medir puvatɨ.
\q1
\v 13 \x - \xo 40:13 \xo*\xt Rom 11:34; 1 Korin 2:16\xt*\x*Gumazitam bizibar amuamin fofozim, Ikiavɨra Itir Godɨn sure damuan kogham.
\q2 Gumazitam an faragh mangɨ nɨghnɨziba a danɨngan kogham.
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God fofozim bagha gumazitamɨn azarazɨ,
\q2 a ti guizɨn arazimɨn tuavimɨn an sure gami?
\q3 Bar puvatɨ.
\q2 Gumazitam nɨghnɨzir aghuiba ko fofozir aghuir a itir kabar Godɨn sure gamizir puvatɨ.
\q3 Bar puvatɨ.
\b
\q1
\v 15 Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God,
\q2 kantribar garima, me mati pura biziba.
\q3 Me mati dɨpar muziarir ofɨzir vamɨra ira mɨner ekiam giri.
\q2 Egha mati gumazim nguazir mɨnezir muziarir bar vamɨran osɨmtɨzim gɨfoghsɨ
\q2 a inigh skel datɨghtɨ, an osɨmtɨziba puvatɨgham.
\q1 Kantriba bar, Godɨn damazimɨn guizbangɨra bar sufi.
\q2 A saghuiamɨn itir arighatɨzibar garima, men osɨmtɨziba
\q3 mati nguazir mɨnezir kɨnim.
\q1
\v 16 Egh gumazamiziba asɨziba bar dav suegh, Lebanonɨn ruarimɨn temeba okegh,
\q2 da inigh izɨ avir ekiam atɨgh, asɨzir kaba bar da tueghtɨ,
\q3 da bar isi mɨghɨrighamin ofa damuam.
\q2 Eghtɨ men ofan kam Godɨn damazimɨn pura bizimɨn mɨn otogham.
\q1
\v 17 \x - \xo 40:17 \xo*\xt Onger Akaba 62:9; Daniel 4:35\xt*\x*Nguazir kamɨn kantriba bar, me Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn pura biziba.
\q2 Me pura bizir kɨniba.
\b
\q1
\v 18 \x - \xo 40:18-19 \xo*\xt Aposel 17:29\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, tinara Godɨn mɨn gari?
\q2 Guizbangɨra, bizitam a ko magh garir puvatɨ.
\q1
\v 19 Ezɨ, asebar marvir guaba, gumazir dɨgɨribagh amiba,
\q2 me da aghora dar ingari.
\q1 Ezɨ golɨn ingarir gumaziba me golɨn da nomke,
\q2 egha da ikiasa silvan senbar ingari.\f + \fr 40:19 \fr*\ft Fofozir gumazir maba ghaze, senba mati pura adiarir kɨniba. Ezɨ fofozir gumazir igharazir maba ghaze, senba nedazibar suigham, puvatɨghtɨ nedaziba iregham.\ft*\f*
\q1
\v 20 Gumazamizir onganarazibagh amiba,
\q2 me temer aghuir bar gavgavir zuamɨra kurighan koghamiba amɨsefi.
\q1 Egha gumazir dɨgɨriba deragha dagh amiba me mɨgei.
\q2 Ezɨ me me bagha asebar marvir guaba temebar dar aghori.
\q1 Gumazir kam bar deravɨra marvir guar kam tememɨn aneghoreghtɨ,
\q2 a tugh gavgavigh ikɨ irɨghan kogham.\f + \fr 40:20 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn akar mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 21 \x - \xo 40:21 \xo*\xt Onger Akaba 19:1; Aposel 14:17; Rom 1:19-20\xt*\x*Ia ti fozir puvatɨ?
\q2 Egha ia ti oraghizir puvatɨ?
\q1 Gumazitam ti ia mɨkemezir puvatɨ,
\q2 ezɨ ia bar fomɨra iza datɨrɨghɨn bizir kam gɨfozir puvatɨ?
\q1
\v 22 Godɨn overiamɨn pɨn uan atrivir dabirabim gaperaghav itim,
\q2 a bizir kaba bar dar ingari.
\q1 Egha an overiam, inimɨn mɨn an onegha, averpenimɨn mɨn a kuasa.
\q2 Ezɨ an damazimɨn, nguazir kamɨn gumazamiziba bar suvigha, odezibar mɨn iti.
\q1
\v 23 An atriviba ko gumazir ziaba itiba abɨrima,
\q2 me ua ziaba puvatɨ.
\q1
\v 24 Atriviba mati, akɨmarir igiaba gumazamiziba datɨrɨghɨra da opari, ezɨ dar biba tɨghar nguazimɨn magɨram.
\q2 Eghtɨ Ekiam amɨnir fefem amadaghtɨ, a izamin dughiamɨn, me zuamɨra mɨsɨngam.
\q3 Eghtɨ amɨnim mɨnezir muziarimɨn mɨn, me giveragh mangɨgham.
\b
\q1
\v 25 Ezɨ Godɨn Bar Zuezim azaragha ghaze,
\q1 “Tinara nan mɨn gari?
\q2 Guizbangɨra, gumazitam na ko magh gari puvatɨ.”
\b
\q1
\v 26 Ia pɨn overiamɨn gan!
\q2 Tinara mɨkoveziba ko overiamɨn itir bizibar ingarizɨ, da otifi?
\q1 Bizir kaba, Godɨn mɨdorozir gumazibar mɨn iti.
\q2 A ziaba dagh arɨgha dar pone.
\q1 An adar dɨbobonim gɨfogha, vaghvagha dar ziabagh fo.
\q2 A gavgaviba bar iti, kamaghɨn amizɨ, bizir pɨn itir katam ovengan kogham.
\b
\q1
\v 27 Ia Israelia, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, ia manmaghsua puvɨra imoba kamaghɨn mɨgei,
\q2 “Ikiavɨra Itir God, en osɨmtɨzibar garir puvatɨ.
\q3 E dughiar kuraba bativima, en God en akurvaghan aghua.”
\q1
\v 28 \x - \xo 40:28 \xo*\xt Onger Akaba 147:5; Rom 11:33\xt*\x*Ia ti kamaghɨn oregha fozir puvatɨ,
\q2 Ikiavɨra Itir God, a Godɨn zurara ikia mamaghɨra itim.
\q1 A nguazir kam ko an itir biziba bar moghɨra dar ingari.
\q2 An amɨragha amɨrazir puvatɨ.
\q3 Egha an gavgavim gevir puvatɨ.
\q2 Eghtɨ gumazitam an nɨghnɨzim gɨfofoghsɨ damuva avegham.
\q1
\v 29 A gavgaviba puvatɨzir gumazamiziba gavgaviba me ganɨdi.
\q2 Ezɨ men gavgaviba amɨragha uaghirima, a me gamizɨ,
\q3 me uamategha gavgaviba isi.
\q1
\v 30 Dughiar mabar, gumazir igiabar gavgaviba gefi.
\q2 Ezɨ me amɨrvagha pura iri.
\q1
\v 31 \x - \xo 40:31 \xo*\xt Onger Akaba 103:5\xt*\x*Ezɨ gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn ikia, an gavgavim bagha a mɨzua itiba,
\q2 a gavgavir igiam me danɨngtɨ, me zurara gavgavighvɨra ikiam.
\q3 Me dɨkavigh deraghvɨra mangam, mati kuarazir bagaba overiamɨn mɨghagha arui.
\q1 Me ivemar mangɨ, egh avɨghaghan kogham,
\q2 me daru mangɨ, egh amɨrvaghan kogham.
\c 41
\s Ikiavɨra Itir God ghaze, a Israelian akuragh ua me iniam
\q1
\v 1 God kamaghɨn mɨgei:
\q1 Ia kantrin roghɨra itimɨn gumazamiziba ko, saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba,
\q2 ia uan akaba dukumigh nan akam baragh.
\q1 Ia bar deravɨra nɨghnigh kotɨn izɨ uan akaba tuisɨghamin dughiamɨn dav kɨm.
\q2 E uari akuvagh akaba tuisɨgh dar gan egh fogh suam, tinan akam a guizbangɨra.
\b
\q2
\v 2 Tinara aruem anadi naghɨn atrivim garugha a fezɨ,
\q2 a kantriba ko mɨsogha ghua egha bar moghɨra me abɨni.
\q1 Godra kantriba an agharim gatɨgha, a gamima,
\q2 an atrivir igharaziba abɨri.
\q1 An mɨdorozir sabam ko pim bar me agefi,
\q2 ezɨ me mati nguazir mɨneziba ko raizɨn afezibar mɨn otozɨ, amɨnim me gɨva zui.\f + \fr 41:2 \fr*\ft Akar kam, “Aruem anadi naghɨn itir atrivim,” a ti kantri Persian Atrivim Sairus. Nɨ Aisaia 44:28 ko 45:1 ko 46:11ɨn gan.\ft*\f*
\q1
\v 3 A zuamɨra me bativa, me gasɨghasɨgha me gitavɨragha zui,
\q2 ezɨ me bizitamɨn a damuan ibura,
\q3 mati amɨnim uabɨ a inigha zuima, a tong nguazim dɨkarazir puvatɨ.
\q1
\v 4 \x - \xo 41:4 \xo*\xt Aisaia 44:6-7; 46:10; Akar Mogomem 1:8; 1:17\xt*\x*Tinara bizir kabagh amizɨ da otifi?
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir Godra, kɨ dagh ami.
\q1 Kɨ nguazim gamizɨ an otozir dughiamɨn,
\q2 kɨ zurara bizibagh amima, da nan ifongiamɨn nguazir kamɨn otifi.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ bar faraghavɨra iti.
\q2 Egh kɨ ikɨvɨra ikɨ mangɨ bar gɨn dughiar abuananamɨn, uaghan ikiam.
\b
\q1
\v 5 Saghuiamɨn itir arighatɨziba bar men gumazamiziba, ko nguazimɨn oteviba bar dar itir gumazamiziba,
\q2 me kɨ amizɨ bizibar ganigha, puv atiatia nɨsi.
\q1 Egha me iza uari akuvagha,
\q2
\v 6 me uan naviba gavgavim dar anɨngasa, uarira uariv gei.
\q1
\v 7 Egha me asebar marvir guabar ingari.
\q2 Gumazir dɨgɨribagh amiba, golɨn bizibar ingarir gumazibav gɨa ghaze,
\q3 Ia ingangarir bar aghuimram ami.
\q1 Ezɨ golɨn mɨsogha anekɨri gumaziba, kamaghɨn ainɨn bizibar ingarir gumazibav gei,
\q2 Aia, ia bar deravɨram ada isavsuiki.
\q1 Egha me gɨn da iran atiatigha,
\q2 dɨkonibar dagh afughafuki.
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 41:8 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 20:7; Jems 2:23\xt*\x*Ezɨ ia Israelia, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, kɨ ia amɨsevezɨ,
\q2 ia nan ingangarir gumazamizibar iti.
\q3 Ia nan roroam Abrahamɨn ovavir boriba.
\q1
\v 9 \x - \xo 41:9 \xo*\xt Godɨn Araziba 14:2; Onger Akaba 135:4\xt*\x*Kɨ nguazir kamɨn ruaghatevimɨn itir nguibar bar saghon itimɨn ia inigha ize.
\q2 Egha kɨ kamaghɨn ia mɨkeme, ia nan ingangarir gumazamizibar ikɨ.
\q1 Kɨ ua bagha ia ginaba,
\q2 egha kɨ ian aghuagha akɨrim ragha ia gasarazir puvatɨ.
\q1
\v 10 \x - \xo 41:10 \xo*\xt Josua 1:9; Aisaia 44:2; Rom 8:31\xt*\x*Kɨ ian God, egha kɨ ia ko iti,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ia atiatingan markɨ.
\q1 Kɨ ia damutɨ ia gavgavightɨ,
\q2 kɨ ian akuragham.
\q1 Kɨ bar deravɨra ian ganɨva,
\q2 uan gavgavir ekiamɨn ian apaniba abɨnam.
\q1
\v 11 Ia gan! Ian anɨngagha ia isa kot bagha zui darasi,
\q2 me ia dɨkabɨnan iburagh bar aghumsigham.
\q1 Gumazir ia mɨsoghasa amiba,
\q2 me pura bizir kɨnimɨn mɨn otogh bar gɨvagham.
\q1
\v 12 Ia mɨsogha ia gasɨghasɨghava amir gumazir kaba,
\q2 ia me buri men apighan kogham.
\q3 Me pura nguazir kam ategh bar puvarigham.
\q1
\v 13 \x - \xo 41:13 \xo*\xt Aisaia 42:6; 45:1\xt*\x*Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ ian boroghɨra ikia,
\q2 gavgavim isa ian agharir guvim ganɨga kamaghɨn ia mɨgɨa ghaze,
\q1 Ia atiatingan markɨ.
\q2 Kɨrara, kɨ ian akurvagham.
\b
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God ghaze:
\q1 “O Israelia, ia avɨrasemezir puvatɨgha gavgaviba puvatɨ.
\q2 Kɨ ian akurvagham.
\q1 Kɨ Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 ian Akurvazir Gumazim.
\q1
\v 15 Ia gan! Kɨ ia damightɨ, ia wit dɨkava a mɨrmɨri ter ararir bar dafar me ainɨn dɨkonibar afughafughizimɨn mɨn otogham.
\q2 Kar ter ararir igiam, ezɨ an dɨkonibar atariba bar ghumi.
\q2 Egh bizir ian tuaviba apɨra osɨmtɨziba ia ganɨdiba, ia da dɨkabɨnigham.
\q2 Mati ia mɨghsɨaba abɨagharɨzi da uaghira nguazir mɨnemniamɨn otifi.
\q1
\v 16 Ia osɨmtɨzir kaba isɨ pɨn da akunam,
\q2 mati gumazim nguazir mɨnezim ruegha pɨn anekunizɨ, amɨnim a givaragha ghu.
\q1 Egh ia Ikiavɨra Itir God bagh bar akuegham.
\q2 Egh ia Israelian Godɨn Bar Zuezimɨn ziam fam.
\b
\q1
\v 17 “Gumazamizir onganarazibagh amiba dɨpaba puvatɨgha,
\q2 men kuariba bar men pɨrizɨ, me dɨpaba buri.
\q1 Me nan deima, kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ men mɨgɨrɨgɨaba barasi.
\q2 Kɨ Israelian God, kɨ me gɨnamadaghan kogham.
\q1
\v 18 \x - \xo 41:18 \xo*\xt Onger Akaba 107:35; Aisaia 35:6-7; 43:19\xt*\x*Kɨ fanebar amutɨ, dɨpaba mɨghsɨar temeba aghuir puvatɨzibar otiv afor dar izighiram.
\q2 Egh kɨ dɨpar emɨmɨribar amutɨ, da danganir zaribar otiv monmoniba anangam.
\q1 Egh kɨ dɨpar akarebar amutɨ, da danganir dakɨrtɨzibar otivam.
\q2 Egh kɨ dɨpaba puvatɨzir daghuribar amutɨ, dɨpaba dar otiv dagh izɨvam.
\q1
\v 19 Egh kɨ sidan temeba ko, pain ko, oliv ko, saipres ko, temer guar igharagha garibar amightɨ,
\q2 da dɨpaba puvatɨzir danganimɨn otivigh aghungam.
\q1
\v 20 Kɨ kamaghsua, gumazamiziba ganigh fogh suam,
\q2 kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian Godɨn Bar Zuezim, kɨ uan gavgavir ekiamɨn bizir kabagh ami.
\q3 Kɨ bizir kaba bar dar ingarizɨ, da otifi.”
\s Aseba da guizɨn godba puvatɨ
\q1
\v 21 Ikiavɨra Itir God, a Jekopɨn anabamɨn atrivim, a kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Ia kantrin igharazibar aseba, ia uan akar otevir ia mɨkɨmamiba deragh da akɨrigh, uan akaba gavgavim dar anɨngsɨ kotɨn izɨtɨ,
\q2 kot deragh ian mɨgɨrɨgɨaba tuisɨgh da baragham.
\b
\q1
\v 22 “Ia faragha, bizir gɨn otivamibar gun mɨkeme.
\q2 Egh datɨrɨghɨn akar kaba kot geghan, egh bizir kabar mɨngariba abɨgh e mɨkɨmtɨ,
\q2 e deraghvɨra da tuisɨgh dagh fofogh suam, da guizbangɨra otoz, ti puvatɨ.
\q2 Egh ia gɨn otivamin bizibar gun mɨkɨm.
\q1
\v 23 Egh ia gɨn izamin arazibar gun e mɨkɨm, eghtɨ bizir kaba otivamin dughiamɨn,
\q2 e kamaghɨn fogh suam, ia guizɨn godba, o puvatɨ.
\q1 Ia bizir aghuitam, o bizir kuratam damutɨ,
\q2 e ian gavgaviba deraghvɨra dar ganam.
\q1
\v 24 E fo, ia pura bizir kɨniba, kamaghɨn amizɨ, ia bizitam damighan kogham.
\q2 Ezɨ gumazamizir ian ziaba feba, me uaghan bizir kurabar mɨn otivizɨ,
\q3 kɨ bar men aghua.
\b
\q1
\v 25 “Kɨ aruem anadi naghɨn itir gumazir mam amɨsefe.
\q2 Gumazir kam ziar ekiam na ganɨdi.
\q1 Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn notɨn amadaghan a inigha izi.
\q2 Ezɨ a mati, gumazir nguazir mɨnebar ingarim, a mɨnemɨn ingarasa nguazim dɨkabɨri moghɨn,
\q3 an atriviba dɨkabɨra me abɨri.
\q1
\v 26 Ia kantrin igharazibar aseba,
\q2 ian tongɨn tina ghaze, bizir kaba otivam? Puvatɨ.
\q1 Ian tongɨn tinara mɨgɨrɨgɨar tam damightɨ,
\q2 e kamaghɨn mɨkɨmam, a guizbangɨra mɨgei.
\q1 Ian tav kamaghɨn mɨkemezir puvatɨ, bizir kaba otivam.
\q2 Guizbangɨra, gumazitam ian tav barazima, a mɨgɨrɨgɨatam gamizir puvatɨ.
\q1
\v 27 Kɨ uabɨ faraghavɨra, bizir kaba otivasa kɨ dar gun Saion mɨkeme.
\q2 Ezɨ datɨrɨghɨn ia garima, ada otivigha gɨfa.
\q1 Kɨ datɨrɨghɨn Jerusalemɨn akar aghuim akunasa abuir gumazir mam amadagha gɨfa.\f + \fr 41:27 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam deragha an mɨngarim abigha an gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 28 “Kɨ aser kabar garir dughiamɨn, me mɨgɨrɨgɨatam gamizir puvatɨ.
\q2 Egh me nɨghnɨzir aghuitam damuan kogham.
\q3 Egh men tav nan azangsɨziba ikaraghan kogham.
\q1
\v 29 Ia gan! Aser kaba da pura bizir kɨniba.
\q2 Dar nedaziba mati amɨnim pura ivai.
\q3 Da bizitam damuamin gavgaviba puvatɨ.”
\c 42
\s Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazimɨn mɨgɨrɨgɨaba
\q1
\v 1 \x - \xo 42:1 \xo*\xt Aisaia 43:10; Matyu 3:17; 17:5; Mak 1:11; Luk 3:22; 9:35; Jon 3:34; Efesus 1:6\xt*\x*\x - \xo 42:1-4 \xo*\xt Matyu 12:18-21\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze:
\q1 Ia gan! Kar nan ingangarir gumazim, kɨ uabɨ anemɨsefe,
\q2 egha kɨ bar a gifuegha, a bagha bar akonge.
\q1 Egha uan Duam isa a gatɨ.
\q2 Eghtɨ a nguazir kamɨn kantribar gumazamiziba guizɨn arazimɨn gɨn mangɨsɨ me tuisɨgham.
\q1
\v 2 A mɨkɨmamin dughiamɨn, a pamten akam akarigh mɨkɨman kogham.
\q2 A tuavibar tuiv aghurighvɨra pamten mɨkɨman kogham.
\q1
\v 3 Ighurunim gavgaviba puvatɨgha dɨpɨrasava amim, a bar anepɨrighan kogham,
\q2 egh lamɨn pamtem isir puvatɨzim, a anemungeghan kogham.
\q1 Egh a kamaghɨra, gavgaviba puvatɨzir gumazamizibar asughasugh deravɨra me damuam.
\q2 A kamaghɨra damu mangɨ, guizɨn arazim damightɨ a ikɨ gavgavigham.
\q1
\v 4 Eghtɨ osɨmtɨzitam a dɨkabɨraghan kogham.
\q2 A pamten ingar mangɨva, dughiar a guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ gumazamiziba tuisɨghamim otogham.
\q3 Egh an otogh gavgavigh nguazir kam bar an ikiam.
\q2 Ezɨ saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba,
\q3 me arazir God uarir sure damuamibav mɨzua iti.
\b
\q1
\v 5 \x - \xo 42:5 \xo*\xt Aposel 17:24-25\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, an overiamɨn ingarigha a isa inimɨn mɨn an onegha anetɨ.
\q2 Egha nguazir kamɨn ingarigha, an itir biziba bar dar ingarigha dagh amizɨ, da otivigha aghui.
\q1 Egha angamɨra ikiamin amɨnim ko gavgavim isa nguazir kamɨn gumazamizibagh anɨngi.
\q2 Godɨn kamra, uan ingangarir gumazim mɨgɨa ghaze,
\q1
\v 6 \x - \xo 42:6 \xo*\xt Aisaia 49:6; Luk 2:32; Aposel 13:47; 26:23\xt*\x*“Kɨ Ikiavɨra Itir God, nɨ nan arazir aghuimɨn bizibar amuasa kɨ nɨn dia.
\q2 Egh nɨn agharimɨn suiragh, deragh nɨ geghuv nɨn ganam.
\q1 Egh nɨ bangɨn, kɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim nguazir kamɨn gumazamiziba ko a damuam.
\q2 Egh nɨ damutɨ, nɨ kantribar gumazamiziba, bar men angazangarimɨn mɨn ikiam.
\q1
\v 7 \x - \xo 42:7 \xo*\xt Aisaia 61:1; Luk 4:18; Hibru 2:14-15\xt*\x*Nɨ ingangarir kam damuam:
\q2 Nɨ damazir okavɨrɨzibar amutɨ, me ua ganam.
\q1 Egh kalabusɨn itir gumazamizir danganir mɨtarmemɨn apiaghav itiba,
\q2 nɨ me damightɨ me fɨrighɨregham.
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 42:8 \xo*\xt Aisaia 48:11\xt*\x*“Kɨrara, kɨ Ikiavɨra Itir God, kar nan ziam.
\q2 Ezɨ kɨ uabɨra, ia nan ziar ekiamra fɨ.
\q3 Ia gumaziba ingarizir marvir guatamɨn ziam fan bar markɨ.
\q1
\v 9 Ia ganigh! Bizir kɨ fomɨra otivasa mɨkemeziba,
\q2 da datɨrɨghɨn otivigha gɨfa.
\q1 Kɨ bizir igharazir tɨghar otivamibar gun ia mɨkɨmam.
\q2 Eghtɨ ia dagh foghvɨra ikɨtɨ, da gɨn otivam.”
\s Gumazamiziba bar, Ikiavɨra Itir Godɨn ziamra fɨ
\q1
\v 10 Ia nguazir kamɨn itir gumazamiziba bar,
\q2 ia ighiar igiam bangɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fɨ!
\q1 Ia gumazir kuribagh aruiba ko ongarimɨn osiriba, ia an ziam fɨ.
\q2 Ia saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba, ia ighiar igiaba bangɨ.
\q1
\v 11 Ia dakɨghtɨzir danganimɨn itir nguibabar gumazamiziba ko, Kedarian adarasi,
\q2 ia tiariba akar an ziam fɨ.
\q1 Ia Selan nguibamɨn gumazamiziba,
\q2 ia mɨghsɨabar mavanegh dɨm mɨkɨm bar akongegh.
\q1
\v 12 Ia gumazamizir roghɨra itiba, ziar ekiam Ikiavɨra Itir God danɨng.
\q2 Ia saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba,
\q3 ia bar moghɨra an ziam fɨ.
\b
\q1
\v 13 Ikiavɨra Itir God mati, mɨdorozir gumazir gavgavim, egha a datɨrɨghɨn mɨsoghasa zui.
\q2 A tiarim akara diava mati, gumaziba mɨdorozim foreghasa mɨsoghamin arazibagh amua, mɨsoghasa gara iti.
\q1 Egha a gavgavim ikia, uan apaniba ko mɨsoghasa atiatir puvatɨgha,
\q2 bar me abɨni.
\b
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Kɨ dughiar ruarimɨn uabɨn asugha aghumra ikia, bizitam gamizir puvatɨ.
\q2 Datɨrɨghɨn, kɨ amizim navim asegha otasa mɨzazim isa arai moghɨn, kɨ pamten diava arai.
\q2 Egha bar avɨghaghegha, nan akam ko nan atinim pamten amɨnim gekua aven ghua azenan izi.
\q1
\v 15 Kɨ mɨghsɨaba bar dagh asɨghasigh,
\q2 egh temeba ko grazibar amightɨ, da mɨsigham.
\q1 Egh kɨ faner ekiaba ko dɨpar akarebar amightɨ,
\q2 da bar dakegham.
\q1
\v 16 \x - \xo 42:16 \xo*\xt Onger Akaba 18:28; Aisaia 40:31; Matyu 3:3; Mak 1:3; Luk 3:5; Jon 1:23\xt*\x*Kɨ uan gumazamiziba inigh tuavir me fomɨrama aruizir puvatɨzimɨn me atɨghtɨ, me an mangam.
\q2 Me datɨrɨghɨn mati damaziba okavigha amɨnirbɨrimɨn iti.
\q1 Eghtɨ kɨ amɨnirbɨrim me dam anedegh, angazangarim me danɨngam.
\q2 Tuavir fɨghtɨzir kurar me fomɨram aruiziba, kɨ da akozeghtɨ,
\q3 me tuavir voroghɨra ireghav itibar aruam.
\q1 Kɨ guizbangɨra, me gɨn amadaghan kogham.
\q2 Bizir kɨ damuasa mɨkemezir kaba, kɨ tam ateghan kogham.
\q3 Kɨ guizɨn dar amightɨ, da otivam.
\q1
\v 17 Gumazamiziba marvir guabar ziaba fa nɨghnɨzir gavgavim dar ikia ghaze,
\q2 da men guizɨn godba.
\q1 Ezɨ kɨ bar gumazamizir kaba batuegh me damutɨ,
\q2 me bar aghumsigh uan nɨghnɨzibagh iragham.”
\s Israelia, gumazamizir damazir okavɨrɨziba ko kuarir onganibar mɨn iti
\q1
\v 18 Ikiavɨra Itir God ghaze:
\q1 “O Israelia, ian damaziba pɨrizɨ, ian kuariba bar ongani.
\q2 Ia uan damaziba kuigh ganɨva, egh kuariba arigh oragh!
\q1
\v 19 Ia nan ingangarir gumazamiziba, kɨ ua bagha ia amɨsefe,
\q2 eghtɨ ia na baghvɨra ikɨ, nan abuir gumazibar mɨn ikɨ
\q3 nan akam inigh mangam.
\q1 Egha ia gumazir damazir okavɨrɨziba ko, kuarir onganibar mɨn iti,
\q2 egha bar damazir ikuviziba ko kuarir onganiba, bar me gafira.\f + \fr 42:19 \fr*\ft Vezɨn kam, Hibrun akam an mɨngarim deragha bigha an gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 20 Bizir bar avɨriba, ia dar ganigha dar akaba baraki.
\q2 Egha bizir kaba, ia deragha dar gari puvatɨ,
\q3 egha deragha kuariba arigha, akar kam baraghizir puvatɨ.”
\b
\q1
\v 21 Ikiavɨra Itir God, arazir aghuibaram ami.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a uan Akar Gavgaviba isa ia ganɨngi.
\q1 Eghtɨ gumazamizir igharaziba dar ganigh kamaghɨn fogh suam,
\q2 Akar Gavgavir kaba, bar deragha bar pɨn iti.
\q1
\v 22 O Israelia, ia datɨrɨghɨn bar paza iti.
\q2 Apaniba ia gasɨghasɨgha ian biziba okemegha da inigha ghue.
\q1 Me uaghan pamtem ian suigha ia inigha
\q2 ghua kalabuziar dɨpeniba ko toribar aven ia arɨki.
\q1 Ia mati pura bizir kɨniba, apaniba ia okemegha ia inigha ghue,
\q2 ezɨ ian akurvagh ua ia iniamin gumaziba puvatɨ.
\b
\q1
\v 23 Ezɨ datɨrɨghɨn ikegh mangɨ,
\q2 ian te deragh kuariba arigh nan akam baragham?
\q1
\v 24 Tinara mɨkemezɨ, apaniba iza, e Jekopɨn anabamɨn gumazamizibagh asɨghasɨki?
\q2 E Israelia, tinara e isa en apanibar agharim gatɨzɨ, me izegha en biziba okeme?
\q3 Ikiavɨra Itir God uabɨ arazir kam gami.
\q1 E akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha arazir kurabagh amua,
\q2 an Akar Gavgaviba batogha, a ifongezɨ moghɨn zuir puvatɨ.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, a uabɨ bizir kam gamizɨ, an oto.
\q1
\v 25 A en apanibar amamangatɨzɨ, me iza e ko mɨsosi.
\q2 Ezɨ tuavir kamɨn, a uan anɨngagharim isa e Israelia, e gingezɨ, an e avara.
\q3 An anɨngagharim avimɨn mɨn bar en isi.
\q1 E arazir kamɨn gara, egha deragha fozir puvatɨgha,
\q2 bizitam gamir puvatɨ.
\c 43
\s God uan gumazamizibar akurvagha ua me ini
\q1
\v 1 \x - \xo 43:1 \xo*\xt Aisaia 42:6; 44:6; 44:21; 45:4\xt*\x*Ia Israelia, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi,
\q2 Ikiavɨra Itir God ian ingarigha ia gamizɨ,
\q3 ia gumazamizir ikɨzir vamɨran otozɨ, a kamaghɨn ia mɨgei:
\q1 “Kɨ ian akuragha gɨvagha, ian ziaba ia garɨki,
\q2 kɨ ua baghavɨra ia amɨsefe.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, ia atiatingan markɨ.
\q1
\v 2 \x - \xo 43:2 \xo*\xt Godɨn Araziba 31:6-8; Onger Akaba 91:3; Daniel 3:25-27\xt*\x*Ia dɨpar konibagh irɨ mangɨtɨ,
\q2 kɨ ia ko mangam.
\q1 Ia faneba abɨgh vongɨn mangɨtɨ,
\q2 da ia avan kogham.
\q1 Eghtɨ ia avir ekiar puvɨra isimɨn aven mangɨtɨ,
\q2 a ian isian kogham.
\q1
\v 3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, Israelian Godɨn Bar Zuezim, ian Akurvazir Gumazim.
\q2 Ia apanibar dafarimɨn itir dughiamɨn, kɨ Isipia ko, Itiopiaba ko, Sebaba, me isɨ
\q3 ian danganim inisɨ apanibar agharim datɨgh ia givezeghtɨ, ia fɨrighɨrɨgham.
\q1
\v 4 Kɨ ia isa uabɨn dɨghorim gamigha,
\q2 bar moghɨra ia gifongegha,
\q3 ziar ekiam ia danɨngasa.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ gumazamizir igharazitaba inigh ian danganimɨn inisɨ apaniba bagh me amadagham.
\q2 Guizbangɨra, kantrin igharaziba ian danganim iniam.
\q1
\v 5 \x - \xo 43:5 \xo*\xt Aisaia 41:10; 41:14; Jeremaia 30:10-11; 46:27-28\xt*\x*Kɨ ia ko iti,
\q2 kamaghɨn ia atiatingan markɨ.
\q1 Ian adarazi me aruem anadi naghɨn ko aruem uaghiri naghɨn iti,
\q2 eghtɨ kɨ me akuvagh uamategh men aku izam.
\q1
\v 6 Kɨ not ko sautɨn itir gumazamizibav kemeghtɨ, me ia ateghtɨ,
\q2 ia uamategh izam.
\q1 Kɨ kantrin bar saghuiamɨn itiba, me mɨkɨmtɨ,
\q2 me nan otariba amadaghtɨ, me uamategh uan nguibamɨn izam.
\q1 Kɨ gumazamizir nguazir kamɨn oteviba bar dar itiba, me mɨkɨmtɨ,
\q2 me nan guiviba amadaghtɨ,
\q3 me uamategh uan nguibamɨn izam.
\q1
\v 7 Ia nan gumazamizibara,
\q2 kɨ vaghvagha ian ingari.
\q1 Kɨ uan ziar ekiam ko gavgavir ekiam bagha,
\q2 ian ikɨzimɨn ingarigha ghaze,
\q1 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ian ganɨva
\q2 nan ziam fam.”
\s Israelia kotɨn aven God bagh oteviba akakagham
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Ia gumazamizibar diaghtɨ me izɨ uari akufagh.
\q2 Guizbangɨra, me damazir okavɨrɨziba ko orazi puvatɨzibar mɨn ikia,
\q3 egha me ganamin damaziba ko akam baraghamin kuarir toriba iti!
\q1
\v 9 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba uari akuvagha iza kotɨn damazimɨn tuivigha gɨfa.
\q2 Men tinara gɨn otivamin bizibar gun mɨkɨmam?
\q1 Ezɨ men tongɨn gumazir manam faragha bizibar gun mɨkemezɨ, da datɨrɨghɨn otifi?
\q2 Tinara kotɨn aven tugh suam, an aser mam barazima, a bizir gɨn otivamibar gun mɨkeme, ezɨ da datɨrɨghɨn guizbangɨram otifi?
\q3 Bar puvatɨ.”
\b
\q1
\v 10 \x - \xo 43:10 \xo*\xt Aisaia 41:4; 44:6-8\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Israelia, ia na ko ikia uan damazibar nan gara na gɨfo,
\q2 egh ia kotɨn aven nan gun mɨkɨm.
\q1 Ia nan ingangarir gumazamizibar otivasa,
\q2 kɨ ua baghavɨra ia amɨsefe.
\q1 Kɨ ghaze, ia na gɨfogh nɨghnɨzir gavgavim nan ikɨ, deragh na gɨfogh suam,
\q2 kɨ bar uabɨra kɨ guizbangɨra God.
\q1 Fomɨra godɨn tam nan faragha ikezir puvatɨ,
\q2 egh godɨn tam uam otogh nan danganim inighan kogham.
\q1
\v 11 \x - \xo 43:11 \xo*\xt Aisaia 45:21; Hosea 13:4\xt*\x*Kɨ uabɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 egha ian Akurvazir Gumazim,
\q2 ezɨ ian akurvazir gumazitam ua itir puvatɨ.
\q1
\v 12 Kɨ uabɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God.
\q2 Kɨrara, kɨ bizir damuamimɨn gun mɨkeme.
\q1 Egha kɨ mɨkemezɨ moghɨn, ian akuragha gɨfa.
\q2 Egha kɨ ian akurvazir bizimɨn gun akam akuri.
\q1 Ezɨ ian akurvazir godɨn igharazitam ua itir puvatɨ. Kɨ uabɨra.
\q2 Ezɨ ia uan damazibar bizir kaba bar dar ganigha fo.
\q3 Egh kotɨn aven, ia nan gun mɨkɨm.
\q1
\v 13 Datɨrɨghɨn ko dughiabar zurara,
\q2 kɨ guizɨn Godɨn ikiam.
\q1 Kɨ gumazamizitabar suiraghtɨ me nan agharimɨn ikɨtɨ,
\q2 tina nan gavgavim iriagh, nan agharimɨn me batuegham? Bar puvatɨgham.
\q1 Egh kɨ ingangaritam damutɨ,
\q2 gumazitam nan ingangarim tɨvaghan kogham.”
\s Israelian Babilonɨn kalabusɨn itiba, God ua me iniam
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God, a Israelian Godɨn Bar Zuezim, ian Akurvazir Gumazim, a ghaze,
\q1 “Kɨ ian akurvaghsɨ mɨdorozir gumaziba amadaghtɨ, me izɨ Babilonia ko mɨsogham.
\q2 Eghtɨ Babilonia arɨ mangɨ, uan kurir me bar akongezibar mavanegh,
\q3 uan nguibam ategh bar arɨ mangegham.\f + \fr 43:14 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha an gun mɨgeir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 15 Kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian Godɨn Bar Zuezim.
\q2 Kɨ ian ingarigha ia gamizɨ, ia gumazamizir ikɨzir vamɨran iti,
\q3 ezɨ kɨ ian atrivimɨn iti.”
\b
\rem (v 16-22 Lectionary)
\q1
\v 16 \x - \xo 43:16-17 \xo*\xt Ua Me Ini 14:21-29\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q2 “Kɨ fomɨra ongarir bar ekiam tongɨram anebigha tuavim atɨ.
\q1
\v 17 Egha kɨ mɨdorozir gumazir avɨribagh amizɨ, me uan karisba ko hoziaba sara tuavir kamɨn ghue,
\q2 egha me bar ikuvigha ua dɨkavizir puvatɨ.
\q1 Me mati gumazim lam giverazɨ
\q2 a zuamɨra munge.
\q1
\v 18 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ ghaze,
\q2 Ia bizir kɨ fomɨram amizibara, nɨghnɨghan markɨ.
\q1
\v 19 Ia gan! Kɨ bizir igiam damuasava ami.
\q2 Ezɨ bizir kam a datɨrɨghɨn otifi, ezɨ ia ti an ganiz, o puvatɨ?
\q1 Kɨ danganir mɨsɨngizibar tuavibar ingarɨva,
\q3 egh kɨ dɨpabar amutɨ, da gumazamiziba puvatɨzir danganir kamɨn ivemaram.
\q1
\v 20 Nan gumazamizir kɨ ua bagha mɨseveziba, me dɨpabar amɨ,
\q2 kɨ dɨpam damightɨ, a danganir mɨsɨngizimɨn otoghtɨ,
\q1 bizir kam bangɨn asɨzir atiaba, ko afiar atiaba, ko poneba
\q2 ziar ekiam na danɨngam.
\q1
\v 21 Gumazamizir kaba, bar akuegh nan ziar ekiamɨn gun mɨkɨmasa,
\q2 kɨ ua bagha men ingarigha me gamizɨ, me nan adarazir otifi.”
\s Israelian arazir kuraba, osɨmtɨzim God ganɨdi
\q1
\v 22 Egha Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze:
\q2 O Israelia, ia Jekopɨn adarasi, ia nan ziam dɨbora, a fer puvatɨ.
\q1 Manmaghɨn amizɨ ia amɨragha
\q2 nan aghua?
\rem 24-25 are lectionary verses
\q1
\v 23 Egha ia asɨziba tue da bar isia mɨghɨrir ofaba bagha sipsipba na danɨngasa, da inigha izezir puvatɨ.
\q2 Egha ia uan navir averiabar aven, ia nan ziam fa na gɨnɨghnɨzir puvatɨgha ofabagh ami.
\q1 Guizbangɨra, kɨ ia na danɨngamin ofan guar bar avɨriba ko, pauran me temer balsamɨn eborimɨn ingarizimɨn ofabagh nɨghnigha,
\q2 osɨmtɨzir bar avɨriba ia gisɨn arɨzir puvatɨ.
\q1
\v 24 Ezɨ ia ofa damuasa uan dagɨaba isa, na bagha ighurunir mughuriar aghuim zuibagh ivezezir puvatɨ.
\q2 Egha ia ofaba bagha sipsipba na danɨngasa, ia dar ovir aghuir avɨriba sara na ganɨngizir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ian arazir kuraba na gamima, kɨ osɨmtɨzim ateri.
\q2 Ezɨ bizir kam na gamizɨ, kɨ ian arazir kurabar aghua.
\b
\q1
\v 25 \x - \xo 43:25 \xo*\xt Aisaia 1:18; 44:22; Esekiel 36:22; Aposel 3:19\xt*\x*Kɨrara, kɨ God, kɨ uan ziar ekiam baghavɨra nɨghnɨsi,
\q2 kamaghɨn kɨ ian arazir kuraba bar da gɨn amada.
\q3 Egh kɨ ua ian arazir kurar kabagh nɨghnɨghan kogham.
\b
\q1
\v 26 Ia ti ghaze, ia arazir kurar tabagh amizir puvatɨ.
\q2 Egh ia kotɨn aven deraghvɨra mɨkɨm uan nɨghnɨziba azenim darigh oteviba akakagham,
\q1 eghtɨ e nɨghnɨzir vamɨra damu akam akɨr mɨkɨm suam,
\q2 ian nɨghnɨziba ti dera.
\q1
\v 27 Ezɨ bar puvatɨ! Ian inazir afeziar bar faraghavɨra ikezim, arazir kuram gami,
\q2 ezɨ ian gumazir dapaniba uaghan nan akam batoke.\f + \fr 43:27 \fr*\ft Inazir afeziar bar faraghavɨra itir kam, a ti, Jekopra.\ft*\f*
\q1
\v 28 Kamaghɨn amizɨ, ian ofa gamir gumazibar dapaniba,
\q2 kɨ me gamizɨ, me nan damazimɨn mɨzegha bar aghumsɨki.
\q1 Ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, ia bar moghɨra ikuvighasa kɨ ian amamangatɨs.
\q2 Gumazamizir igharaziba ia dɨpov ian ingarav akasa, kɨ men amamangatɨ.
\c 44
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar akurvasi
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Ia Israelia, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, ia oragh!
\q2 Kɨ uabɨ ia amɨsevezɨ, ia nan ingangarir gumazamizibar iti.
\q1
\v 2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ fomɨra ian ingarigha ia gamizɨ, ia ikɨzir vamɨran oto.
\q2 Ia uan amebabar navir averiabar ikezɨ, me tɨghar ia batamin dughiam, kɨ ian ingarigha deravɨra ian gari.
\q1 O Jesurun, ia nan gumazamizibar ikiasa kɨ fomɨra ia ginabagha gɨfa.
\q2 O Jekopɨn anabamɨn gumazamiziba, ia nan ingangarir gumazir aghuibar mɨn iti.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, ia atiatingan markɨ.
\q1
\v 3 \x - \xo 44:3 \xo*\xt Aisaia 35:7; Joel 2:28; Jon 7:38; Aposel 2:18\xt*\x*Kɨ mati gumazim dɨpam isɨ nguazir dɨpaba puvatɨzibagh ingɨva,
\q2 egh dɨpam damightɨ, a nguazir mɨdiaribar ivemaram.
\q1 Kamaghɨra, kɨ uan Duam isɨ ian boribagh ingɨva,
\q2 ian ovavir boriba deragh me damuam.
\q1
\v 4 Eghtɨ me deraghvɨra aghungam, mati grazir garir dɨpaba itibar mɨn ganganiba deragham.
\q2 Egh mati, temer faner mɨriabar aghuibar mɨn ganam.
\q1
\v 5 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, men tarazi nɨghnɨzir gavgavim nan ikiam.
\q2 Men tarazi kamagh mɨkɨm suam, ‘E Ikiavɨra Itir Godɨn adarasi.’
\q1 Men tarazi suam, ‘E Jekopɨn anabamɨn adarasi.’
\q2 Eghtɨ tarazi uan agharibar kamaghɨn osiram, ‘E Ikiavɨra Itir God baghavɨra iti darasi.’
\q3 Men tarazi suam, ‘E Israelian adarasi.’ ”
\s Gumazir asebar marvir guabar ingariba, me bar ongani
\q1
\v 6 \x - \xo 44:6 \xo*\xt Aisaia 41:4; 48:12; Akar Mogomem 1:8; 1:17; 22:13\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, a Israelian atrivim,
\q2 a men Akurvazir Gumazim, a Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q1 A kamaghɨn mɨgei, “Kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨrara kɨ bar faraghavɨra ikia, egh bar gɨn ikɨva abuan ikɨvɨra ikiam.
\q2 Ezɨ godɨn tam ua itir puvatɨ.
\q3 Kɨrara, kɨ God.
\q1
\v 7 Tinara, nan mɨn gari?
\q2 Godɨn tam ikɨva, a uabɨ nan damazimɨn uan eghaghanimɨn gun e mɨkɨm.
\q3 Egh uabɨ abigh uan otevibar en akagh.
\q1 Kɨrara bar fomɨra gumazamizibar ingarigha nguazir kam gatɨ.
\q2 Eghtɨ godɨn tam ti guizbangɨra ikɨva, a bar fomɨra otozir biziba ko bizir gɨn izamibar gun e mɨkɨmtɨ,
\q3 e bar moghɨra bizir kabagh fofogham.\f + \fr 44:7 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha an gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 8 \x - \xo 44:8 \xo*\xt Godɨn Araziba 4:35; 4:39; Aisaia 41:22; 43:10-12\xt*\x*Nan gumazamiziba, ia nɨgh akongɨva atiatingan markɨ.
\q2 Bizir otivamin kaba, kɨ fomɨra dar gun ia mɨkemegha gɨfa.
\q1 Ezɨ ia uan damazibar dar ganigha na gɨfo,
\q2 egh kotɨn aven ia nan gun mɨkɨm.
\q1 Godɨn tam ua itir puvatɨ!
\q2 Bar puvatɨ.
\q1 Kɨ uabɨra kɨ ian dagɨar ekiamɨn mɨn itima, ia nan aven uari modi.
\q2 Kɨ bizir kam bar a gɨfo, a bar guizbangɨra!
\b
\q1
\v 9 “Gumazir marvir guabar ingariba,
\q2 men ingangariba dagheba puvatɨgham.
\q1 Ezɨ nedazir me gara da bagha bar akongezir kaba,
\q2 da pura bizir kɨnibar mɨn iti.
\q1 Ezɨ aser kabar ziaba fer gumazamiziba,
\q2 me mɨtatemɨn aven iti moghɨn, bizitamɨn ganigh a gɨfoghan kogham,
\q1 kamaghɨn kotɨn aven me uan asebar akuragh deraghvɨra da bagh mɨkɨman kogham.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, me onganigh aghumsigham.
\q1
\v 10 Me manmaghɨn nɨghnigha, aser kabar marvir guabar ingari?
\q2 Nedazir kɨnir kaba, tong bar men akuraghan kogham.
\q1
\v 11 Ia gan! Gumazamizir dɨgɨribagh amir kaba, me pura nguazir kamɨn itir gumazir kɨnibara,
\q2 egha marvir guabar ingari.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, gumazamizir marvir guabar ziaba feba,
\q2 me bar aghumsigham.
\q1 Kɨ ghaze, me bar izɨ nan damazimɨn kotɨn tuifigh.
\q2 Bar guizbangɨra, kɨ me damightɨ,
\q3 me bar atiatigh bar aghumsigham.
\b
\q1
\v 12 “Gumazir ainbar bizibar ingara foziba,
\q2 me ainba isa avim garɨgha aser kabar marvir guabar ingari.
\q1 Me uan gavgavibar haman suigha ain mɨsogha,
\q2 nedazir kabar ingari.
\q1 Egha me dar ingarir dughiabar, mɨtiriam men aghɨtɨ
\q2 me dɨpaba ko daghebar aman koghtɨ,
\q3 men gavgaviba bar moghɨra gevegham.
\b
\q1
\v 13 “Ezɨ gumazir temebar nedazibar ingara foziba,
\q2 me temem inigh marvir guam akɨrsɨ, an abaragh bar deraghvɨram anekɨrigham.
\q1 Egh fɨnfɨnimɨn marvir guar kamɨn nedazim tememɨn bar deravɨra an apan an osiram.
\q2 Egh gɨn tuizim inigh osizirimɨn gɨrara mangɨ, aneghoreghtɨ,
\q3 gumazir igiar bar diritamɨn nedazim bar deravɨrama otogh gan ikiam.
\q1 Eghtɨ me marvir guar dɨghorezir kam inigh,
\q2 a isɨ uan aseba feir dɨpenimɨn anetɨgham.
\q1
\v 14 Me temer sidaba isa ingangarir kam gami.
\q2 Me faraghavɨra ruarir ekiabar ghua okɨn temer igiar aghuibar gara dagh ifefi,
\q3 egha me uaghan amozimɨn dughiam mɨzua iti.
\q2 Eghtɨ amozim izɨtɨ, da aghung mangɨ ekeveghtɨ,
\q3 me mangɨ da okegh izɨ ingangarir kam damuam.
\q1
\v 15 Temer kabar maba me dar daziba isava aviba arɨgha dar fɨi.
\q2 Egha maba me da arɨzi da isima, me dar bretba tue.
\q1 Egha me temer otevir igharazimɨn marvir guamɨn ingari,
\q2 egha an damazimɨn tevimning apɨrigha an ziam fe.
\q1
\v 16 Me temer kam isa arazir kabar a gami.
\q2 Me anebɨgha a isa uan dagheba ko asɨziba tuava,
\q3 apa uan kuvibav gori da ghua bar izefi.
\q1 Egha uaghan, me avimɨn fɨngasa aviba arɨsi.
\q2 Me avimɨn fɨa ghaze, ‘Avim bar deragha nan mɨkarzimɨn izima, kɨ bar deragha uabɨ barasi.’
\q1
\v 17 Egha temer kabara, me uari uan marvir guabar ingari.
\q2 Egha me teviba apɨra dar ziaba fe.
\q1 Egha me kamaghɨn dɨa mɨgei,
\q2 ‘Nɨ nan god, kamaghɨn amizɨ, nɨ nan akuragh.’
\b
\q1
\v 18 “Gumazamizir kamaghɨn amiba,
\q2 me bar guizbangɨram ongani.
\q1 Bizitam ti men damazibagh amizɨ, me damazir okavɨrɨziba ikia bizibar gari puvatɨ.
\q2 Bizitam ti men nɨghnɨzibagh amizɨ, me ghua bar ongani.
\q1
\v 19 Gumazim nɨghnɨzir aghuim ikɨ, arazir kam tuisɨgh egh kamaghɨn mɨkɨmam,
\q2 ‘Kɨ temer otevir kabar mabar avim atɨ,
\q1 egha uaghan bretba ko asɨziba tuegha da ame.
\q2 Egh tizim bagh kɨ an otevir kam inigh, bizir bar kurar kamɨn marvir guamɨn ingarigh,
\q3 uan tevimning apɨrigh an ziam fam?’
\q1 Guizbangɨra, gumazamizir onganir kaba, me nɨghnɨzir aghuiba puvatɨgh mɨgɨrɨgɨar katam damuan kogham.
\q1
\v 20 Men nɨghnɨziba bar ikuvizɨ, me bar arazir kuram gami.
\q2 Egha mati gumazim averenim ame.
\q1 Gumazamizir kaba deragh ikiamin tuavitam itir puvatɨ.
\q2 Egha me kamaghɨn fozir puvatɨ, bizir me suizir kaba, da pura temer kɨniba,
\q3 da guizɨn godba puvatɨ.”
\s Ikiavɨra Itir God uan gavgavimɨn, Israelia ua me ini
\q1
\v 21 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia Israelia, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi,
\q2 ia nan ingangarir gumazamizibar mɨn iti,
\q3 egh ia bizir kabagh inɨrɨgh.
\q1 Kɨ ian ingara ia gamizɨ,
\q3 ia gumazamizir ikɨzir vamɨran otogha, nan ingangarir gumazamizibar mɨn iti.
\q3 Eghtɨ kɨ ia gɨn amangan kogham.
\q1
\v 22 \x - \xo 44:22 \xo*\xt Aisaia 43:1; 43:25; 1 Korin 6:20; 1 Pita 1:18-19\xt*\x*Ian arazir kuraba, kɨ da adegha da isa pɨn da akunizɨ, amɨnim da inigha ghu.
\q2 Nɨn arazir kuraba gɨvagham, mati ghuariaba aruem mɨzaraghara anadi, da a sara ghuegha gɨfa.
\q1 Kɨ ian akurvagha deravɨra ian gari,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ia uamategh na bagh izɨ.”
\b
\q1
\v 23 Ikiavɨra Itir God uan ziar ekiam ko gavgavim akagha Israelian akuragha ua me ini.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, O overiam, nɨ ighiabar amu bar akongegh.
\q3 Nguazimɨn aven itir biziba bar, ia uaghan tiariba akar.
\q1 O mɨghsɨaba ko temer ruarimɨn itiba,
\q2 ia uaghan tiariba akar.
\b
\q1
\v 24 \x - \xo 44:24 \xo*\xt Aisaia 40:22; 43:14; 45:12\xt*\x*“Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian Akurvazir Gumazim,
\q2 ia uan amebamɨn navir averiamɨn ikezɨ a tɨghar ia batamin dughiamɨn,
\q3 kɨ uabɨ, uan adarazir otivasa ian ingari.
\q1 Kɨ kamaghɨn ia mɨkɨmasa:
\q2 Kɨ uabɨra bizibagh amizɨ da otifi.
\q1 Kɨ uabɨra overiam ko nguazimɨn ingarigha,
\q2 aning isa aningɨn danganimɨn aning atɨ.
\q1
\v 25 \x - \xo 44:25 \xo*\xt 1 Korin 1:20\xt*\x*Bizir gɨn otivamibar gun mɨgeir gumaziba,
\q2 kɨ me gamizɨ, me okam nɨghnɨgha, men mɨgɨrɨgɨaba paza zui.
\q1 Ezɨ kukunir gumaziba, kɨ men nɨghnɨzibagh amima, me okam nɨghnɨsi.
\q2 Ezɨ fofozir gumaziba, kɨ me gamizɨ, me ongani.
\q1
\v 26 Nan ingangarir gumazim nan akam akunɨva,
\q2 bizir gɨn otivamiba, kɨ a mɨkɨmtɨ, a mangɨ gumazamizibav kɨm,
\q3 eghtɨ kɨ a mɨgeir akar kabar amutɨ, da guizbangɨram otivam.
\q1 Kɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, gumazamiziba ua Jerusalemɨn ikiam.
\q2 Egh Judan nguibar ekiaba me uamategh dar ingaram.
\q1 Nguibar apaniba asɨghasɨghiziba,
\q2 kɨ uamategh da feghtɨ, da dɨkavigh tuivigham.
\q1
\v 27 Kɨ kamagh mɨkɨm suam, ongarim nɨ dakegh, eghtɨ a dakegham.
\q2 Egh kɨ uaghan faner uaghira ongarim ginivizibar amightɨ, da mɨsigham.
\q1
\v 28 \x - \xo 44:28 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 36:23; Esra 1:2\xt*\x*Kɨ ghaze, kɨrara atrivimɨn ikiasa Sairus amɨsefe.
\q2 Eghtɨ a nan gumazamiziba deraghvɨra men ganam,
\q3 mati sipsipbagh eghuvir gumazim uan sipsipba deravɨra me geghufi.
\q1 Eghtɨ a ingangarir kɨ ifongezibar amuam.
\q2 A mɨkɨmtɨ, me Jerusalem uam an ingarɨva,
\q3 nan Dɨpenim uam anesam.”
\c 45
\s Ikiavɨra Itir God, atrivimɨn ikiasa Sairus amɨsefe
\rem 45:1 lectionary verse
\q1
\v 1 \x - \xo 45:1-2 \xo*\xt Onger Akaba 107:16; Aisaia 40:4\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, a Sairus atrivimɨn ikiasa anemɨsevegha gɨvagha, gavgavim a ganɨngi.
\q2 Eghtɨ a kantrin igharazibav sogh,
\q3 men atrivibar gavgaviba agɨvaghtɨ, me aghumsɨgham.
\q1 Eghtɨ kɨ pura Sairus bagh men nguibabar dɨvazibar tiar akaba kutɨ,
\q2 gumazitam ua da dukuman koghtɨ, Sairus aven mangɨ, uan apaniba dɨkabɨnam.
\q1 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Sairus mɨgɨa ghaze:
\q1
\v 2 “Kɨ nɨn faragh mangɨ danganir fɨghtɨzibar amightɨ, da magɨrɨ voroghɨra ikiam.
\q2 Egh dɨvazir gavgavimɨn tiar akar ekiar me brasɨn ingariziba akararigham.
\q3 Egh ainɨn igugunir ekiar me tiar akaba gavgavim dar anɨngasa atɨziba dar ghoregham.
\q1
\v 3 \x - \xo 45:3 \xo*\xt Ua Me Ini 33:12; 33:17; Aisaia 41:23; 43:1\xt*\x*Kɨ dagɨaba ko bizir aghuir nguibar kamɨn gumazamiziba danganir mogomebar atɨziba,
\q2 inigh nɨ danɨngam.
\q1 Eghtɨ nɨ kamaghɨn fogham, kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian God,
\q2 kɨ uabɨ nɨn ziam dɨborogha, ua bagha nɨn dia.
\b
\rem 45:4-6 lectionary verses
\q1
\v 4 \x - \xo 45:4 \xo*\xt Aisaia 44:1; 1 Tesalonika 4:5\xt*\x*“Nan ingangarir gumazim Jekop, an adarazi Israelia,
\q2 me gumazamizir kɨ ua baghavɨra mɨseveziba,
\q3 kɨ men akurvaghasa nɨn diazɨ nɨ ize.
\q1 Nɨ guizbangɨra na gɨfozir puvatɨ,
\q2 ezɨ kɨ nɨn ziam dɨborogha nɨn diagha ziar ekiam nɨ ganɨngi.
\q1
\v 5 \x - \xo 45:5 \xo*\xt Godɨn Araziba 4:35; 4:39; Aisaia 44:8; 46:9\xt*\x*Kɨ uabɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God, ezɨ ua godɨn igharazir tam itir puvatɨ.
\q2 Kɨ uabɨra iti, ezɨ ua godba bar puvatɨ.
\q1 Nɨ na gɨfozir puvatɨ,
\q2 ezɨ kɨrara kɨ gavgavim nɨ ganɨdi.
\q1
\v 6 \x - \xo 45:6 \xo*\xt Onger Akaba 102:15; Aisaia 37:20; Malakai 1:11\xt*\x*Kɨ kamaghsua, nguazir kamɨn gumazamiziba,
\q2 me aruem anadir naghɨn ikia ghua aruem ghuaghiri naghɨn tu,
\q3 me bar moghɨra fogh suam,
\q1 kɨrara kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 ezɨ ua godɨn tam itir puvatɨ.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, kɨ bizir kabagh ami.
\q1
\v 7 Kɨrara, kɨ mɨkemezɨ, angazangarim ko mɨtarmem oto.
\q2 Egha kɨrara gumazamizibagh amima, me deravɨra iti.
\q3 Kɨ me gamima, me osɨmtɨzir ekiaba batifi.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨrara bizir kabagh amima da otivaghiri.
\b
\q1
\v 8 “O overiam ko ghuariaba,
\q2 ia nan akurvazim ko dughiar aghuim, gumazamizibagh ingɨ,
\q3 mati amozim nguazim giri.
\q1 O nguazim, nɨ mati, nɨ uan akam akarigh, nan akurvazim inightɨ
\q2 an aghungɨva arazir aghuim damightɨ, a gumazamizibar navibar aven ikɨ gavgavigham.
\q1 Kɨ, Ikiavɨra Itir God,
\q3 kɨ uabɨ uan gumazamizibar akurvaghasa bizir kabar ingarizɨ da otifi.”
\s Ikiavɨra Itir God uabɨra biziba bar dar gari
\q1
\v 9 \x - \xo 45:9 \xo*\xt Aisaia 29:16; Jeremaia 18:6; Rom 9:20\xt*\x*E gumazamiziba, God en ingari, e mati pura bizir kɨniba.
\q2 Kamaghɨn gumazir Godɨn atara a mɨgeim, a bar ongani.
\q3 Gumaka, a bar ikuvigham.
\q1 God mati gumazir nguazir mɨnebar ingarimɨn mɨn iti.
\q2 Ezɨ e nguazir mɨnebar mɨn, bɨaghiregha pura tintinibar nguazim gireghav iti.
\q1 Ia bizir kam gɨnɨghnɨgh.
\q2 Nguazir mam ti dɨkavigh mangɨ gumazir a inigha mɨnemɨn ingarizim, kamaghɨn an azaragham,
\q3 “Manmaghɨn ami? Nɨ na inigha bizir tizimɨn ingari?”
\q1 Eghtɨ nguazim ti kamaghɨn atar mɨkɨmam,
\q2 “Nɨ tizim bagha bizir nɨ ingarizir kam, an suighamin agharimningɨn ingarizir puvatɨ?”
\q1
\v 10 Eghtɨ gumazitam ti borir bar agheghevitamɨn gan kamagh an amebam ko afeziamɨn azaragham,
\q2 “Kar bizir tizim gua a gamizɨ, an oto?”
\q1 Gumazir kam, guizbangɨra bar gumazir onganim.
\q2 Gumaka, a bar ikuvigham.
\b
\q1
\v 11 Ikiavɨra Itir God, a Israelian Godɨn Bar Zuezim.
\q2 Egha a Godɨn men ingarizim, a me gamizɨ
\q3 me ikɨzir vamɨran gumazamizibar oto, a kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Ia gɨn otivamin biziba bagh nan azangam.
\q2 Egh arazir manam kɨ an gɨn mangɨ uan boribar ganɨva,
\q2 egh arazir manam kɨ an gɨn mangɨ uan dafarimningɨn ingangarim damuam,
\q3 ia dar amusɨ, bar na mɨkɨman markɨ.
\q1 Bar markiam.
\q2 Kar nan bizir kɨ damuamibara.
\q1
\v 12 \x - \xo 45:12 \xo*\xt Jenesis 1:26-27; Jeremaia 27:5\xt*\x*Kɨrara, kɨ nguazimɨn ingarigha,
\q2 nguazir kamɨn itir gumazamizibar ingarizɨ, me an iti.
\q1 Kɨ uan gavgavimɨn overiamɨn ingarigha pɨn anetɨzɨ, a iti.
\q2 Kɨrara, kɨ aruem ko iakɨnim ko mɨkovezibagh ativagha dar gari.
\q1
\v 13 Kɨrara Atrivim Sairus gamizɨ,
\q2 a nan ingangarir aghuibagh ami.
\q1 Tuavir a mangamiba, kɨ dar kɨrightɨ,
\q2 a nan nguibam Jerusalem uam an ingaram.
\q1 Egh a nan gumazamiziba kalabusɨn ua me fɨrigh, me ateghtɨ me mangam.
\q2 Gumazir a givezamiba puvatɨgham, a pura ingaram.
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\b
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kantri Isip ko Itiopian dagɨaba ko biziba, da Israelia ian biziba.
\q2 Eghtɨ apaniba kantri Sabean itir gumazir ruariba kalabus datɨgh, ia bagh me amadaghtɨ me izɨ,
\q3 pura ian ingangarir gumazir kɨnibar mɨn ikiam.
\q1 Egh me ian guabar uan teviba apɨrigh kamaghɨn mɨkɨm suam,
\q2 ‘Bar guizbangɨra, God ia ko iti.
\q3 A uabɨra bar guizbangɨra God, ezɨ godɨn tam ua itir puvatɨ!’ ”
\b
\q1
\v 15 \x - \xo 45:15 \xo*\xt Onger Akaba 44:24; Aisaia 8:17; 57:17\xt*\x*Nɨ Israelian God, nɨ men Akurvazir Gumazim,
\q2 egha gumazamizir igharaziba, nɨ uabɨn me modi.
\q1
\v 16 Asebar marvir guabar ingarir gumaziba
\q2 bar guizbangɨra okam nɨghnɨgh bar aghumsigham.
\q1
\v 17 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian akuragha gɨfa.
\q2 Egh a me damightɨ, me zurara deraghvɨra ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q1 Egh okam nɨghnɨghan kogh,
\q2 aghumsɨghan kogham.
\b
\q1
\v 18 Ikiavɨra Itir God,
\q2 anarɨra God.
\q1 A nguazim ko overiamɨn ingarizɨ, aning gavgavighavɨra iti.
\q2 Nguazim pura ikiasa God an ingarizir puvatɨ.
\q1 Biziba ko gumazamiziba bar moghɨra nguazimɨn ikiasa, an an ingari.
\q2 Egha a ghaze, “Kɨrara, kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q3 ezɨ ua godɨn tam ua itir puvatɨ.
\q1
\v 19 Kɨ saghon ghugha mɨtatemɨn modogha uan akam akurir puvatɨ.
\q2 Kɨ uan gumazamiziba, Jekopɨn ovavir boriba, kɨ kamaghɨn me mɨkemezir puvatɨ,
\q1 ‘Ia pura mangɨ gumazamiziba puvatɨzir danganibar na buri.’
\q2 Kamaghɨn puvatɨ.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ guizɨn akam akuri,
\q2 ezɨ nan akaba da guizbangɨra zui.”
\s Nguazimɨn itir gumazamiziba bar Godɨn apengan ikiam
\q1
\v 20 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Ia Kantrin Igharazibar Gumazamizir ikiavɨra itir varazira, ia izɨ uari akufagh!
\q2 Ia gumazamizir mɨdorozimɨn aven deravɨra ikia, ikiavɨra itiba,
\q3 ia bar moghɨra kot bagh izɨ!
\q1 Me uan marvir guar me pura ter otevir kɨnibar ingariziba,
\q2 da inigha tintinibar dar atera izi.
\q1 Kɨ men gara ghaze,
\q2 Me guizbangɨra nɨghnɨzir aghuiba bar puvatɨ.
\q1 Me uarir akurvaghasa asebar dei,
\q2 ezɨ da gumazitamɨn akuraghamin gavgaviba puvatɨ.
\q1
\v 21 Ia gumazamiziba bar moghɨra izɨ kotɨn aven uari bagh mɨkɨm.
\q2 Ia fofoghsɨ uarira uarir azangsɨgh suam,
\q1 godɨn manamra a fomɨra bizir datɨrɨghɨn otivasa mɨkemeziba,
\q2 da datɨrɨghɨn guizbangɨrama otifi?
\q1 Kɨrara, kɨ God, kɨ bizir kabav kemezɨ, da datɨrɨghɨn otifi.
\q2 Ezɨ ua godba puvatɨ.
\q1 Kɨ Godɨn arazir aghuibaram amim, egha kɨ ian Akurvazir Gumazim.
\q2 Ezɨ ua godba puvatɨ, kɨrara kɨ God.
\b
\q1
\v 22 \x - \xo 45:22 \xo*\xt Onger Akaba 22:27; 65:5\xt*\x*“Ia nguazir kamɨn saghon itir danganibar gumazamiziba, ia bar na bagh izɨ.
\q2 Kɨrara kɨ God, ezɨ godɨn tam ua itir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia na bagh izɨtɨ,
\q2 kɨ ian akurvaghtɨ, ia deravɨra ikiam.
\q1
\v 23 \x - \xo 45:23 \xo*\xt Jenesis 22:16; Rom 14:11; Filipai 2:10-11; Hibru 6:13\xt*\x*Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ uabɨ uan ziamɨn pɨn akakagha mɨkeme,
\q2 egh kɨ uan akam akɨrigha mɨkemezir bizir kam, kɨ a giraghan kogham.
\q1 Nan mɨgɨrɨgɨam kamakɨn,
\q2 gumazamiziba bar moghɨra nan guamɨn teviba apɨrigh nan ziam fam.
\q1 Egh me akam akɨrigh suam,
\q2 e uari Godɨn apengan ikiam.
\q1
\v 24 Egh me kamagh mɨkɨm suam,
\q2 Godra arazir aghuimɨn en akurvagha gavgavim e ganɨdi.
\q1 Eghtɨ gumazamizir an anɨngagheziba, bar moghɨra an damazimɨn izɨ,
\q2 egh aghumsɨzir ekiam inigham.\f + \fr 45:24 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 25 Eghtɨ Israelian ovavir boriba, Ikiavɨra Itir God me damutɨ,
\q2 me uan apaniba abɨragha ziar ekiam inizir bizir kam bagh
\q3 bar akuegham.”
\c 46
\s Ikiavɨra Itir God, uabɨra gavgavim iti, ezɨ marvir guaba, da pura nedazir kɨniba
\q1
\v 1-2 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia Babilonia, ian aser kamning, Bel ko Nebo, ia aningɨn ziamning fava,
\q2 egha aningɨn marvir guamning atera, aningɨn ziamning famin dughiar ekiabagh arui.
\q1 Eghtɨ aningɨn ziar ekiamning gɨvaghtɨ, ia aningɨn gantɨ,
\q2 aning uaningɨn akurvaghamin gavgaviba puvatɨgham.
\q1 Egh apaniba izɨ Babilonɨn nguibar ekiam gasɨghasɨghtɨ, ia donkibar aning ikegham.
\q2 Eghtɨ donkiba, mevzika, da ingangarir dafam damu, aning ater mangɨ
\q3 ia ko kantrin igharazimɨn kalabusɨn ikiam.
\b
\q1
\v 3 “Ia Israelɨn ikiavɨra itir varazira ia oragh, ia Jekopɨn anabamɨn adarasi,
\q2 ian amebaba ia batezir dughiamɨn, ian gumazamizir ikɨzir igiamɨn otivizir dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn,
\q3 kɨ ia inigha ia atera, bar deravɨra ian gari.
\q1
\v 4 \x - \xo 46:4 \xo*\xt Onger Akaba 71:18\xt*\x*Kɨ ian God, kɨ ian ganvɨra ikɨ mangɨ,
\q2 ia bar ghurigh dapanir arɨzir ghurghuriba otivighamin dughiam otogham.
\q1 Kɨ fomɨra uabɨ ian ingara ia gamizɨ, ia gumazamizir ikɨzir vamɨran oto,
\q2 egh kɨ zurara ia aterɨva, ian gan ian akurvagham.
\b
\q1
\v 5 “Tinara nan mɨn gari? Puvatɨ.
\q2 Kɨ gumazir manamra ko magh gari? Bar puvatɨ.
\q1 Ia nan araziba, bar tinara ko da tuisɨgham? Bar puvatɨgham.
\q2 Gumazitam kɨ amir araziba uaghan dagh amua kagh iti, o puvatɨ?
\q3 Bar puvatɨ.
\q1
\v 6 Gumazir maba marvir guabar ingarasa gol ko silvan bar avɨribar pozim mɨkɨra,
\q2 dar osɨmtɨziba tuisɨsi.
\q1 Egh me gol ko silvan bizibar ingarir fofozir gumazim givezeghtɨ,
\q2 a me bagh marvir guabar ingaram.
\q3 Eghtɨ me teviba apɨrɨva, an ziam fam.
\q1
\v 7 Egh me marvir guar kam uan dɨpɨzibar afegh, aneter mangɨ,
\q2 danganir me anesasa dɨkɨrɨzimɨn anesaraghtɨ, a mɨtɨghiv ikiam.
\q1 Marvir guar kam uabɨ daru danganir igharazimɨn mangan kogham.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, a danganir me anetɨzir kamra iti.
\q1 Egh gumazir an deibar dɨmdiaba ikarvaghan koghɨva,
\q2 egh dughiar kurabar men akurvaghan kogham.
\q3 Bar puvatɨ.
\b
\q1
\v 8 “Ia gumazir arazir kurabagh amiba,
\q2 ia akar kɨ akurir kam, ia bar deravɨram a gɨnɨghnɨgh.
\q1
\v 9 \x - \xo 46:9 \xo*\xt Godɨn Araziba 32:7; Aisaia 41:26-27; 42:9\xt*\x*Egha kɨ fomɨram amizir biziba, ia ua dagh nɨghnɨgh.
\q2 Kɨ uabɨra kɨ God, ezɨ ua godɨn tam ua itir puvatɨ.
\q3 Kɨ uabɨra kɨ God, ezɨ ua godɨn tam nan mɨn itir puvatɨ.
\q1
\v 10 Bizir tam tɨghar otivamin dughiamɨn, an otogh manmaghɨn gɨvagham,
\q2 kɨ bizir kamɨn gun mɨgei.
\q1 Kɨ bar fomɨra bizir otivambar gun mɨkeme,
\q2 ezɨ gɨn bizir kaba kɨ mɨkemezɨ moghɨram otifi.
\q1 Egh kɨ bizir manatam damusɨ ifongegh, kɨ puram a damuam.
\q2 Eghtɨ kɨ damuasa ifongezir bizir kam, bizitam nan tuavim apɨrighan kogham.
\q1
\v 11 Kɨ aruem anadi naghɨn itir gumazir mam izasa an diagha gɨfa,
\q2 eghtɨ a isamɨn mɨn mɨghegh izɨ kɨ damuasa nɨghnɨzir bizibar amuam.
\q1 Kɨ damuasa mɨkemezir bizir kaba, kɨ mɨkemezir moghɨra an adar amuam.
\q2 Bizir kɨ damuasa mɨseveziba, kɨ dar amuam.\f + \fr 46:11 \fr*\ft Gumazir kam, “aruem anadi naghɨn itir gumazim,” an Atrivim Sairus. (Nɨ Aisaia 41:2-3ɨn gan.)\ft*\f*
\b
\q1
\v 12 “Ia gumazir akaba barazir puvatɨziba, ia nan akam baragh.
\q2 Ia ti ghaze, dughiar kɨ uamategh ian akuragh
\q3 ia iniasa mɨsevezim, a saghon ikiavɨra iti, a?
\q1
\v 13 Bar puvatɨ. Nan akurvazim, a bar roghɨra izegha gɨfa.
\q2 Eghtɨ kɨ ua mɨzuaman kogham.
\q1 Israelia, kɨ zuamɨra izɨ ian akurvagh apanir ia abɨriba,
\q2 kɨ bar puv me damightɨ, ia ua deravɨra ikiam.
\q1 Egh kɨ uaghan Saionɨn nguibar ekiamɨn akurvaghtɨ, a deravɨra ikiam.
\q2 Kɨ uan ziar ekiam ko gavgavim damightɨ,
\q3 aning Israelia ian tongɨn azenim girɨgham.”
\c 47
\s Ikiavɨra Itir God ghaze, Babilon ikuvigham
\q1
\v 1 \x - \xo 47:1-15 \xo*\xt Aisaia 13:1--14:23; Jeremaia 50:1--51:64\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Babilonian nguibar ekiam mɨgei,
\q1 “O Babilon, nɨ fomɨra mati atrivir amizim uan atrivir dabirabim gaperaghav iti moghɨn,
\q2 ziar ekiam iti.
\q1 Nɨ nguibar bar aghuimɨn mɨn itima, kantrin igharazitamɨn mɨdorozir gumaziba nɨ dɨkabɨrazir puvatɨ,
\q2 kamaghɨn amizɨ, nɨ mati amizir bar igiar patamɨn itir puvatɨzim mɨn, bar deravɨra iti.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn puvatɨ.
\q2 Nɨn gavgavim gɨvaghtɨ,
\q3 nɨ uan atrivir dabirabim ategh nguazir kɨnim dapiam.
\q1 Nɨn mɨkarzim fomɨra deragha iti moghɨn, ua ikian kogham.
\q2 Egh gumaziba ua nɨn gantɨ, nɨ deragh kurkegh daruan kogham.
\q3 Bar puvatɨ.
\q1
\v 2 Nɨ ingangarir amizir kɨnimɨn mɨn ingaram.
\q2 Nɨ uan dapanim avarazir nir avɨzim adegh, uan korotiar dirir otɨghɨn aruzim sueghtɨ,
\q3 nɨn dagariba azenara ikɨtɨ, nɨ wit mɨrmɨrir dagɨaba poghpogham.
\q2 Egh uan inim fegh
\q3 mavanabogh faneba abɨgh mangam!
\q1
\v 3 Gumaziba nɨn korotiaba sueghtɨ,
\q2 nɨ bibiamra ikɨ bar aghumsigham.
\q1 Kɨ nɨn arazir kuram ikarvaghsɨ ivezir bar kuram isɨ nɨ danɨngtɨ,
\q2 gumazitam nan anogoreghan kogham.”
\b
\q1
\v 4 Israelian Godɨn Bar Zuezim, a en Akurvazir Gumazim.
\q2 An ziam, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.
\b
\q1
\v 5 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Babilonia mɨgei,
\q1 “Babilon, Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ua kamaghɨn nɨ dɨponan kogh suam,
\q2 ‘Kantriba bar men atrivir amizim.’
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ uan akam dukuagh mangɨ
\q2 mɨtarmemɨn daperagh nɨmɨra ikɨ.
\q1
\v 6 Kɨ bar puvɨra uan gumazamizibar atari,
\q2 egha kɨ ua uan gumazamizibar mɨn me gɨnɨghnɨzir puvatɨ.
\q1 Egha kɨ nɨ ataghizɨ, nɨ iza paza me gamua,
\q2 egha nɨ tong men apangkuvizir pu.
\q3 Bar puvatɨ.
\q1 Nɨ bar pazavɨra me gamua osɨmtɨzir bar dafam me ganɨngi.
\q2 Egha nɨ uaghan gumazamizir ghuribagh amima me osɨmtɨzir dafam ateri.
\q1
\v 7 Nɨ ghaze, nɨ atrivir amizimɨn ikɨ mamaghɨra ikiam,
\q2 kamaghɨn amizɨ, bizir kaba ko bizir gɨn nɨ bativamiba,
\q3 nɨ deragha dagh nɨghnɨzir puvatɨ.
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 47:8-9 \xo*\xt Akar Mogomem 18:7-8\xt*\x*“Nɨ dughiar aghuim baghavɨra nɨghnɨzir amizim,
\q2 nɨ akar kam baragh!
\q1 Nɨ ti ghaze, nɨ deravɨra ikɨtɨ, bizir kuratam nɨ batoghan kogham.
\q2 Egha nɨ kamaghɨn uabɨ mɨgɨa ghaze,
\q1 ‘Kɨ uabɨra kɨ gavgaviba bar iti, ezɨ tav nan mɨn itir puvatɨ.
\q2 Kɨ amizir pam ko boriba ariaghirezimɨn mɨn otoghan kogham.’
\q1
\v 9 Ezɨ noka, arazir kamning zuamɨra nɨ bativam.
\q2 Dughiar kamra nɨn pam aremegham,
\q3 eghtɨ nɨn boriba uaghan bar moghɨram arɨghiregham.
\q1 Nɨ ti kamaghɨn nɨghnɨsi, nɨ imeziba ko akavsiar gavgavir avɨriba iti,
\q2 ezɨ bizir kaba nɨn akuraghan kogham.
\q3 Bar puvatɨgham.
\q2 Nɨ bar dughiar kuram batogham.
\b
\q1
\v 10 “Nɨ ti kamaghɨn nɨghnɨsi,
\q2 Nɨn arazir kuraba nɨ damutɨ, nɨ mɨtɨgh gavgavigham.
\q1 Egha nɨ kamaghɨn nɨghnɨsi,
\q2 Nɨ amir bizir kaba, gumazitam dar garir puvatɨ.
\q1 Nɨn fofozir bizir guar avɨribar ingariba, nɨn nɨghnɨzim adavizɨma,
\q2 nɨ kamaghɨn uabɨn mɨgɨa ghaze,
\q3 ‘Kɨ uabɨra, kɨ gavgavim iti, ezɨ tav nan mɨn itir puvatɨ.’
\q1
\v 11 Dughiar bar kuram nɨ batogham,
\q2 eghtɨ nɨ akavsiamɨn gavgavimɨn a gitavɨraghan kogham.
\q1 Osɨmtɨzir dafam zuamɨra nɨ batogham,
\q2 eghtɨ nɨ an tuavim apɨramin bizitam damuan kogham.
\q1 Bizir bar kurar nɨ nɨghnɨzi da nɨ bativan koghamiba,
\q2 da nɨ batogh bar nɨ gasɨghasigham.
\b
\q1
\v 12 “Kamaghɨn ti dera, nɨ igiamra ikia imeziba ko akavsiar gavgavibar fofoziba inigha dagh amua fozɨ moghɨn,
\q2 nɨ pamtem dar amu ganigh.
\q1 Da ti nɨn akuragham.
\q2 Da ti nɨn apanibar amutɨ,
\q3 me atiatigh aregham.
\q1
\v 13 Fofozir gumazir avɨriba nɨghnɨzim nɨ ganɨdima,
\q2 nɨn nɨghnɨzim deravɨra ingarir puvatɨ.
\q1 Egha nɨ mɨkovezibar garir akavsiabagh amir gumaziba bagh akam amada.
\q2 Gumazir kaba, me overiam ko mɨkovezibar gara zurara iakɨnibar nɨ bagha iza,
\q2 bizir nɨ bativamibar gun nɨ mɨgei.
\q3 Ezɨ me ti nɨn akuragham.
\b
\q1
\v 14 “Ezɨ puvatɨ, me mati ogheba mɨsigha iti, ezɨ avir mam gumazir kabar isi me gasɨghasɨgham.
\q2 Eghtɨ me uarira uarir akurvaghan kogham.
\q1 Bar guizbangɨra, me kamaghɨn mɨkɨman markɨ,
\q2 ‘Kɨ mangɨ avir mɨriamɨn daperagh uan mɨkarzim fefem a danɨngam.’
\q3 Puvatɨ. Avir kam bar men isigham.
\q1
\v 15 Bar guizbangɨra, nɨ igiamra itima
\q2 gumazir nɨghnɨzim nɨ ganɨga nɨn akurvaziba,
\q1 me bar onganigh,
\q2 men tav nɨn akuraghan kogham.”
\c 48
\s Gumazamiziba ziar ekiam Godra danɨng
\q1
\v 1 Ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, ia gumazamizir Israelɨn ziam itiba, ia Judan ovavir boriba, ia oragh!
\q2 Ia gavgavim uan akam danɨngasa,
\q3 Ikiavɨra Itir Godɨn ziam dɨbora akaba akɨri.
\q1 Egha ia ghaze, ia Israelian Godɨn ziam fe.
\q2 Egha ia ifara guizbangɨra an apengan ikiava,
\q3 guizɨn akaba ko arazir aghuibar gɨn zuir puvatɨ.
\q1
\v 2 Egha ia uarira uan ziaba fa ghaze,
\q3 ia God baghavɨra itir nguibar ekiar kamɨn gumazamiziba.
\q1 Egha ia Israelian Godɨn akurvazim iniasa a mɨzua iti.
\q2 An ziam, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.
\q1
\v 3 \x - \xo 48:3 \xo*\xt Aisaia 42:8-9; 46:8-10\xt*\x*A kamaghɨn ia mɨgei,
\q1 “Bar fomɨra, kɨ gɨn otivamin bizibar akam akuni.
\q2 Egha kɨ zuamɨra dagh amizɨ, da otifi.
\q1
\v 4 Kɨ kamaghɨn bar fo, ian dapaniba mati dagɨaba ko ain,
\q2 ezɨ ia nan akabar gɨntɨzir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ fomɨra bizir gɨn otivamibar akar kam akuni,
\q2 egha kɨ zuamɨra dagh amizɨ, da otifi.
\q1
\v 5 Kɨ kamaghɨn aghua, ia ti mɨkɨm suam, ian marvir guar ia temeba ko ainbar ingarizir nedazir kaba,
\q2 me bizir kabagh amizɨ, da otifi.
\q1 Kɨ bar aghua,
\q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ fomɨra bizir gɨn otivamibar gun ia mɨkemegha gɨfa.
\b
\q1
\v 6 “Bizir kɨ fomɨram otivasa mɨkemeziba,
\q2 da otivigha gɨvazɨ ia dar gani.
\q1 Ezɨ ia datɨrɨghɨn kamaghɨn mɨkɨm suam,
\q2 ‘Ekiam, a guizbangɨra mɨgei.’
\q1 Egh kɨ datɨrɨghɨn bizir igiar otivamibar gun ia mɨkɨmam,
\q2 kar bizir mueghav itir kɨ fomɨra ia mɨkemezir puvatɨziba,
\q3 ia tɨghar da baragham.
\b
\q1
\v 7 “Bizir kaba, kɨ datɨrɨghɨn dar ingari,
\q2 kɨ fomɨra dar ingarizir puvatɨ.
\q1 Ia faragha zuir dughiamɨn,
\q2 ia da baragha dagh fozir puvatɨ.
\q1 Kɨ datɨrɨghɨn mɨkɨmtɨ, bizir bar igiaba otivam, bizir fomɨram otivizir puvatɨziba.
\q2 Eghtɨ ia kamaghɨn mɨkɨman kogham, ‘E bizir kabagh fogha gɨfa.’
\q3 Guizbangɨra, ia fomɨra bizir kaba bar dagh fozir puvatɨ.
\q1
\v 8 Kɨ kamaghɨn fo, kɨ ian ingara ia gamizɨ,
\q2 ia gumazamizir ikɨzir vamɨran otozir dughiamɨn ikegha, iza datɨrɨghɨn,
\q3 ia akaba munasa da barazir puvatɨzir adarasi.
\q1 Egha kɨ fo, ia ifavarir gumazamiziba.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ bizir kabar gun ia mɨkemezir puvatɨzɨ,
\q3 ia dagh fozir puvatɨ.
\b
\q1
\v 9 “Kɨ bar ia basemegha bar ia agɨvasava ami.
\q2 Egha kɨ zurara uan ziar ekiam gɨnɨghnɨgha,
\q3 ia bagha uan anɨngagharim dɨkabɨri.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ia gasɨghasɨghan kogham.
\q2 Eghtɨ gumazamizir igharaziba nan ziam fam.
\q1
\v 10 Kɨ ia damightɨ ia zueghasa nɨghnɨsi,
\q2 egha kɨ avimɨn ia tuezir puvatɨ,
\q3 mati gumazim silvan mɨneziba adangasa avimɨn da tue.
\q1 Ia uan arazir kuraba ataghɨraghasa,
\q2 kɨ osɨmtɨzir guar avɨriba ataghizɨ, da ia batifi.\f + \fr 48:10 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha a mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q3 Kɨ tuavir kamɨn ian nɨghnɨziba ko araziba tuisɨsi.
\q1
\v 11 Kɨ uan ziar ekiam gɨnɨghnɨgha arazir kamɨn ia gami.
\q2 Gumazamiziba nan ziam gasɨghasɨgh a dɨkabɨn, ziar ekiam igharaz darazir anɨngan kɨ aghua.
\q3 Bar guizbangɨra, me ziar ekiam narara danɨngam.”
\s Ikiavɨra Itir Godra, Sairus amɨsevegha a gamima, a Babilonia dɨkabɨra
\q1
\v 12 \x - \xo 48:12 \xo*\xt Aisaia 44:6; Akar Mogomem 1:17; 22:13\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia Israelia, ia gumazamizir kɨ diaziba,
\q2 ia Jekopɨn anabamɨn adarasi, ia nan akam baragh!
\q1 Kɨ uabɨra kɨ God.
\q2 Kɨrara, kɨ bar faraghavɨra iti,
\q3 egh kɨ ikɨvɨra ikɨ mangɨ bar gɨn dughiar abuananamɨn uaghan ikiam.
\q1
\v 13 \x - \xo 48:13 \xo*\xt Onger Akaba 102:25; Aisaia 40:26\xt*\x*Kɨ uan dafarimningɨn nguazim gamigha gavgavim an povim ganɨngizɨ a gavgafi,
\q2 egha kɨ overiam isa an danganimɨn anetɨ.
\q1 Egha kɨ overiam ko nguazimɨn diazir dughiamɨn,
\q2 aning zuamɨra ivegha iza nan damazimɨn tu.
\b
\q1
\v 14 “Ia bar moghɨra, ia izɨ uari akuvagh, nan akam baragh!
\q2 Asetam fomɨra kamaghɨn akatam ia mɨkemezir puvatɨ,
\q1 ‘Gumazir Ikiavɨra Itir God bar ifongezim, Godɨn ingangarim damusɨ, a izɨ Babilonia ko mɨsogham.
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavimɨn, a Babilon dɨkabɨragham.’
\q3 Aseba kamaghɨn mɨkemezir puvatɨ.
\q1
\v 15 Gumazir kam izasa, kɨ uabɨ ia mɨkeme.
\q2 Kɨ uabɨ izasa an dia.
\q1 Ezɨ kɨ uabɨ a inigha iza a gamima,
\q2 a deravɨra ingara an ingarimɨn daghem oto.
\b
\q1
\v 16 “Ia nan boroghɨra izɨ nan akam baragh!
\q2 Fomɨra iza datɨrɨghɨn, kɨ mogomer danganitamɨn ikia otivamin bizibar gun mɨgeir puvatɨ.
\q3 Bar puvatɨ.
\q1 Bizir kaba tɨghar otivamin dughiamɨn,
\q2 kɨ faragha ikia dar garima da otifi.”
\b
\q1 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam,
\q2 uan Duam na ganɨga na amadazɨma,
\q3 kɨ an Duamɨn gavgavim sara izi.\f + \fr 48:16 \fr*\ft Ves 48:16ɨn akar faragha itim, Hibrun akam deragha an mɨngarim abigha an gun mɨkemezir puvatɨ. Ezɨ an namba 2ɨn akam, e fozir puvatɨ, tinara ghaze, God anemada. Gumazir maba ghaze, kar Godɨn akam inigha izir gumazimɨn akamra. Ezɨ marazi ghaze, kar Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazimɨn akam. (Nɨ Aisaia 42:1ɨn gan.) Ezɨ marazi ghaze kar Atrivim Sairusɨn akam.\ft*\f*
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba deragh me damuasa iti
\q1
\v 17 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, ian Akurvazir Gumazim, a Israelian Godɨn Bar Zuezim, a kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God.
\q2 Kɨ zurara ian sure gamua,
\q3 arazir zuruzir ia gɨntɨgh deravɨra ikiamiba ian akakasi.
\q1
\v 18 \x - \xo 48:18 \xo*\xt Godɨn Araziba 32:29; Onger Akaba 81:13; 119:165\xt*\x*Ia ti nan Akar Gavgaviba baraghizɨ, kɨ ian akurazɨ ia datɨrɨghɨn deravɨra ikiai,
\q2 ezɨ ia dabirabir aghuimɨn ikiai, mati fanemɨn dɨpaba zurara izɨva gevir puvatɨ.
\q1 Egh arazir aghuim ti ian ikia gavgavigha mamaghɨra ikiai,
\q2 mati ongarim, ongarir dadarimɨn dɨpɨraghira kamaghɨra iti.
\q1
\v 19 Egha ian boriba otiva,
\q2 mati ongarir dadarimɨn gigimɨn mɨn bar avɨrasemeghai.
\q3 Ezɨ men ziaba nan damazimɨn gɨvaghan koghai.”
\b
\q1
\v 20 \x - \xo 48:20 \xo*\xt Akar Mogomem 18:4\xt*\x*Ia kantri Babilon ategh,
\q2 nguibar kamɨn gumazamizibar arɨmangɨgh.
\q1 Egh ia bar akuegh pamtemɨn tiariba akar, egh kamaghɨn akam amadaghtɨma
\q2 a nguazir kamɨn ruaghatevibar mangɨ,
\q3 “Ikiavɨra Itir God uamategha uan ingangarir gumazim Jekop, uam a ini.”
\q1
\v 21 \x - \xo 48:21 \xo*\xt Ua Me Ini 17:1-6; Dɨboboniba 20:2-11\xt*\x*Fomɨra Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar akua, me inigha danganir dɨpaba puvatɨzimɨn ize,
\q2 ezɨ me dɨpam bangɨn ariaghirezir puvatɨ.
\q1 A dɨpam gamizɨma, a dagɨamɨn oto.
\q2 A dagɨam kuizɨ, dɨpam iri me anepi.
\b
\q1
\v 22 \x - \xo 48:22 \xo*\xt Aisaia 57:21\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Gumazamizir arazir kurabagh amiba,
\q2 me dabirabir aghuim batoghan kogham.”
\c 49
\s Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazim, angazangarimɨn mɨn kantriba bar dar ikiam
\rem Isa 49:1-6 are lectionary verses
\q1
\v 1 \x - \xo 49:1 \xo*\xt Jeremaia 1:5\xt*\x*Ia saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba ko, saghon itir kantriba,
\q2 ia nan akam baragh.
\q1 Nan amebam tɨghar na batamin dughiamɨn,
\q2 Ikiavɨra Itir God, na amɨsevegha gɨvagha ziam na gatɨ.
\q1
\v 2 \x - \xo 49:2 \xo*\xt Hibru 4:12; Akar Mogomem 1:16\xt*\x*Egha a nan akatorim gamizɨ, nan mɨgɨrɨgɨaba deravɨram otiva,
\q2 mati mɨdorozir sabar bar ghumtɨzim, gumazamizibar navibagh inifi.
\q1 Ezɨ a uan agharim isa deravɨra na avaragha na geghuvima,
\q2 kɨ an aven modo.
\q1 A barir aghuir ghumtɨzimɨn mɨn na akɨrigha, na isa danganir uan barir ghumtɨziba arɨzimɨn na modozɨ,
\q2 kɨ an ingangarim damuasa mɨzua iti.
\q1
\v 3 Egha a kamaghɨn na mɨgei,
\q1 “Israel, nɨ nan ingangarir gumazim,
\q2 nɨ bangɨn, kɨ uan gavgavim ko ziar ekiam isɨ
\q3 gumazamiziba bar men akagham.”
\q1
\v 4 Ezɨ kɨ kamaghɨn uabɨra uabɨ mɨgɨa ghaze,
\q2 “Kɨ bar puvɨra ingangaribagh ami, ezɨ nan gavgaviba pura gefi.
\q3 Ezɨ ingangarir kɨ amir kabar daghetam otozir puvatɨ.
\q1 Ezɨ kɨ pura ingangarir kabagh amir puvatɨ, kɨ Ikiavɨra Itir God bagha dagh ami.
\q2 Ingangarir kɨ amir kabar ivezim,
\q3 nan God a isɨ na danɨngam.”
\q1
\v 5 Nan amebam tɨghar na batamin dughiamɨn,
\q2 Ikiavɨra Itir God Jekopɨn adarasi Israelia, a men aku ua bagh izasa, na amɨsefe.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, nan God, ziar ekiam na ganɨga, gavgavim na ganɨngi.
\q1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨgei,
\q1
\v 6 \x - \xo 49:6 \xo*\xt Aisaia 42:6; Luk 2:32; Aposel 13:47; 26:23\xt*\x*“Kɨ faragha ingangarir kam nɨ ganɨga ghaze,
\q2 Nɨ Jekopɨn adarasi, Israelian ikiavɨra iti darasi,
\q3 nɨ gavgavim me danɨng ua me inigh izɨ.
\q2 Kar ingangarir ekiam puvatɨ.
\q1 Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn ingangarir ekiam nɨ danɨng, egh nɨ damightɨ,
\q2 nɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba bagh angazangarimɨn mɨn ikiam.
\q1 Eghtɨ kɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba bar men akuragh
\q2 ua me iniam.”
\b
\q1
\v 7 Ikiavɨra Itir God, Israelian Akurvazir Gumazim, men Godɨn Bar Zuezim, a ghaze,
\q2 Gumazir kam, Kantrin Igharazibar Gumazamiziba gara ifongezir puvatɨzim.
\q1 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba an gara ghaze, a bizir bar kuram.
\q2 Egha kantribar atriviba a gamizɨ, a men ingangarir gumazir kɨnimɨn mɨn iti.
\q1 Egha Ikiavɨra Itir God datɨrɨghɨn kamaghɨn gumazir kam mɨgei,
\q2 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian Godɨn Bar Zuezim, kɨ uan ingangarim damuasa nɨ amɨsefe.
\q3 Egha kɨ uan akar dɨkɨrɨziba abɨzir puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, atriviba nɨn gan, egh mɨtivigh nɨn ziam fam.
\q2 Eghtɨ gumazir aruaba nguazim girɨgh fuaghɨva,
\q3 ziar ekiam, nɨ danɨngam.”
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 49:8 \xo*\xt 2 Korin 6:2\xt*\x*Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn uan ingangarir gumazim mɨgei,
\q1 “Kɨ uabɨ ua nɨ inigh, deragh nɨ damuasa dughiam amɨsefe.
\q2 Dughiar kɨ ian akurvaghasa atɨzir kam, an otozɨ, kɨ nɨn ararem baregha nɨn akura.
\q1 Egha kɨ bar deravɨra nɨ geghufi.
\q2 Egh nɨ bangɨn, kɨ nguazimɨn itir gumazamiziba ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim damuam.
\q1 Egh kɨ Israelɨn nguazim damightɨ, a ua deragh otogham.
\q2 Eghtɨ Israelian adarazi uamateghtɨ,
\q3 nɨ me bagh men nguazir datɨrɨghɨn pura itim tuiragh, ua me danɨngtɨ, me a dapiam.
\q1
\v 9 Kɨ faragh kamaghɨn kalabusɨn itir gumazamizibav kɨmam,
\q2 ‘Ia azenan izɨ!’
\q1 Kɨ kamaghɨn mɨtarmemɨn itir gumazamizibav kɨmam,
\q2 ‘Ia angazangarimɨn izɨ!’
\b
\q1 “Eghtɨ me kalabuziam ategh uamategh uan nguazimɨn izam.
\q2 Egh me tuavibar mangɨ, damamin dagheba ikiam,
\q3 mati sipsipba mɨghsɨar graziba puvatɨzibar ghua, dagher avɨriba batifi.
\q1
\v 10 \x - \xo 49:10 \xo*\xt Onger Akaba 121:6; Aisaia 33:16; 35:7; Akar Mogomem 7:16-17\xt*\x*Gumazir men apangkuvim bar deravɨra men ganam,
\q2 mati gumazir sipsipbar garim, sipsipba inigha ogher avɨriba itir danganim ko dɨpar aghuiba itir danganim bagha me inigha zui.
\q1 Kamaghɨn me dɨpam ko daghebar oteveghan kogham,
\q2 eghtɨ amɨnir fefem ko aruer dafam men mɨkarzibar apongan kogham.
\q1
\v 11 Kɨ ingarizir mɨghsɨaba akɨrmɨgh, tuaviba aghortɨ da mɨghsɨabagh isɨn mangɨ vongɨn otivam.
\q2 Kɨ uan tuavir ekiam damightɨ, a deraghvɨra otogham.
\q1
\v 12 Ia gan! Nan gumazamiziba nguibar bar saghon itibar ikegh izam.
\q2 Marazi not ko aruem uaghiri naghɨn ikegh izam.
\q3 Marazi uaghan Aswanɨn nguibamɨn amadaghan ikegh izam.”\f + \fr 49:12 \fr*\ft Hibrun akam ghaze, “Sinim,” ezɨ e fozir puvatɨ nguibar kam managhɨra iti. Gumazir avɨriba kamagh nɨghnɨsi, Godɨn akam inigha izir gumazim, an Aswan nguibar ekiamɨn mɨgei, a kantri Isipɨn nguibar ekiar sautɨn amadaghan itir mam.\ft*\f*
\b
\q1
\v 13 O overiam, nɨ bar akongezir ighiabar amu.
\q2 O nguazim, nɨ bar akuegh tiarim akar.
\q1 O ia mɨghsɨaba, ia bar akongezir ighiabar amu.
\q2 Ia ganigha fo, Ikiavɨra Itir God, gavgavim isa uan gumazamizibagh anɨngizɨ,
\q3 me navir amɨrizimɨn iti.
\q1 Me osɨmtɨzir avɨriba ateri,
\q2 ezɨ datɨrɨkɨn Ikiavɨra Itir God, men apangkuvigha deraghvɨra me gami.
\b
\rem Isa 48:14-15 are lectionary verses
\q1
\v 14 Ezɨ Saionɨn nguibamɨn gumazamiziba kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 “Ikiavɨra Itir God, en Ekiam,
\q3 ti e bakɨnɨghɨnigha akɨrim ragha e gasaraghama.”
\b
\q1
\v 15 \x - \xo 49:15 \xo*\xt Malakai 3:17; Matyu 7:11; Rom 11:29\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn men akam ikaragha ghaze,
\q1 “Amebatam ti otezir borir iririvimɨn apangkuvigh otem a danighan kogham o?
\q2 Amebatam ti kamaghɨn damuam,
\q3 ezɨ ko, kɨ ia bakɨnɨghnighan kogham. Bar puvatɨgham.
\b
\q1
\v 16 \x - \xo 49:16 \xo*\xt Ua Me Ini 13:9; Solomon 8:6\xt*\x*“Kɨ nɨ gɨn amadaghan kogham.
\q2 Nɨ gan! Kɨ nɨn nedazimɨn ingarigha nɨn ziam uan dafarimningɨn an osira, aneghorezɨ a iti.
\q3 Egha kɨ zuraram an gara nɨ gɨnɨghnɨsi.
\q1
\v 17 Nɨn boriba zuamɨra uamategha izi,
\q2 nɨ gasɨghasɨghizir darasi, me nɨ ategh bar aregham.
\q1
\v 18 Nɨ uan dapanim fegh pura tintinibar gan!
\q2 Nɨn boriba uari akuvagh nɨ bagh izam.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ zurara ikɨvɨra ikiam, kamaghɨn amizɨ, kɨ guizbangɨra ia mɨgei,
\q2 ‘Nɨ, mati amizim pamɨn ikiasa bar akuegha kurkazir aghuibar uabɨn kurti moghɨn,
\q3 nɨ ua me inigh me bagh bar akuegham.’
\b
\q1
\v 19 “Guizbangɨra, nɨ bar moghɨra ikuvigha bar pura iti.
\q2 Ezɨ gɨn nɨn boriba uamategh izɨ bar nɨ gizɨvaghtɨ, nɨ me arɨghamin danganiba puvatɨgham.
\q1 Eghtɨ nɨ gasɨghasɨghizir darasi, me bar nɨn saghon ikiam.
\q1
\v 20 Dughiar kamɨn, nɨn borir amebaba kalabusɨn ikia me bateziba, me kamaghɨn nɨ mɨkɨmam,
\q2 ‘Nguazir kam a bar sufi. E nguazir asɨzir ekiatamɨn ikiasa.’
\q1
\v 21 Eghtɨ nɨ kamaghɨn uabɨra uabɨ mɨkɨmam, ‘Tinara borir kaba bar na ganɨngi?
\q2 Nan boriba ovengezɨ, kɨ ua boriba batan kogham.
\q1 Apaniba na kalabus darɨghasa na inigha ghu.
\q2 Tinara borir kaba bategha dar gari da ghuava ekefe?
\q3 Kɨ fo, kɨ uabɨra iti, ezɨ borir kaba bar managhɨra ize?’ ”
\b
\q1
\v 22 Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, kamaghɨn Jerusalemɨn gumazamizibav gei,
\q1 “Kɨ uan inir avɨzim asaraghtɨ, an ababanimɨn mɨn ikiam,
\q2 eghtɨ kɨ uan dafarim, ababanimɨn mɨn uaghan a ghufegham.
\q1 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba an ganigh nɨn boriba uam ada inigh izam.
\q2 Me nɨn otariba uan evaribar arigh me inigh izam.
\q3 Me nɨn guiviba isɨ uan dɨpɨzibar afegh me inigh izam.
\q1
\v 23 Atriviba ko atrivir amiziba uan boribar gari moghɨn, nɨn boribar ganam.
\q2 Me nɨn ziam fɨsɨ,
\q3 nɨn suemningɨn boroghɨn uan teviba apɨrigh, dapaniba avigh nguazim ginivigham.
\q1 Eghtɨ nɨ fogh suam, kɨ uabɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God.
\q2 Gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim nan ikia, nan akurvazim bagha mɨzua itiba,
\q3 me na mɨzuam ikɨ aghumsɨghan kogham.”
\b
\q1
\v 24 Eghtɨ apaniba izɨ mɨsogh mɨdorozir gumazir gavgavir tamɨn adarazi kalabuziam datɨgh an bizir aghuiba inightɨ,
\q2 a ti dɨkavigh uamategh uan adarazi ko men biziba inigham o?
\q3 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 25 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Jerusalem mɨgei,
\q1 “Kɨ guizbangɨra nɨn adarazi ko nɨn bizir aghuiba, apanir gavgaviba ko atrivir kuraba dam ada iniam.
\q2 Nɨ mɨsozir gumaziba, kɨ nɨ bagh men mɨdoroziba ikarvagham,
\q3 egh nɨn boribar akuragh ua me inigham.
\q1
\v 26 Egh kɨ nɨn apanibar amutɨ, me uarira uariv sogh uarigh asɨghasigham,
\q2 mati gumazim uan namakabar tuzibar amam.
\q1 Me pamtem uarira uariv sogham,
\q2 mati gumazim uan namakabar ghuziba apa bar ongani.
\q1 Eghtɨ nguazir kamɨn gumazamiziba bar bizir kɨ amizir kamɨn ganigh, me kamaghɨn fogh suam,
\q2 Kɨ uabɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God.
\q1 Kɨ gumazir uamategha uan gumazamiziba isim.
\q2 Kɨ ian Akurvazir Gumazim.
\q3 Kɨ Jekopɨn adarazir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.”
\b
\c 50
\rem NOTE: ISA 50:4-9 are lectionary verses
\p
\v 1 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Israelian gumazamizibav gei:
\b
\q1 “Jerusalemɨn nguibar ekiam, mati ian amebam.
\q2 Ia ti ghaze, gumazim uan amuim batuegha bar anemadazɨ a ghuzɨ moghɨn,
\q3 kɨ akɨrim ragha bar a gasara, a?
\q1 Egh ia mamaghɨn nɨghnɨghtɨ, akɨnafarir poroghamiba uari ataghɨrazimɨn akam, a managh iti?
\q2 Egha kɨ uaghan gumazitamɨn bizitam inizir puvatɨgha, uam a ikarazir puvatɨ.
\q1 Ezɨ ia tizim bagha kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze,
\q2 ia nan boriba, kɨ uan ikarvazim akɨrmɨghsɨ,
\q2 dagɨaba bagh pura ingangarir gumazir kɨnibar mɨn gumazir igharazibar ingarsɨ, ia amadagham?
\q3 Kamaghɨn puvatɨ.
\q1 Ian arazir kurar avɨribara na gamima, kɨ ian anɨngaghegha,
\q2 akɨrim ragha Jerusalem gasaragha, a isa gumazir igharazibar agharim gatɨ.
\b
\q1
\v 2 \x - \xo 50:2 \xo*\xt Jenesis 18:14; Dɨboboniba 11:23; Aisaia 59:1\xt*\x*“Egha kɨ iza ia bagha rui gari, ezɨ manmaghɨn amizɨ gumazitam itir puvatɨ?
\q2 Egha kɨ ian deir dughiamɨn, ia tizim bagha nan dɨmdiam ikarvaghan aghua?
\q1 Ia ti ghaze, kɨ ua ia inian gavgaviba puvatɨ.
\q2 Ia ghaze, kɨ ian akurvaghamin gavgaviba puvatɨ.
\q1 Kɨ mɨkɨmtɨ, ongarim bar dakegham.
\q2 Kɨ mɨkɨmtɨma, faner ekiaba bar dakegh gigir kɨnibar otivigham.
\q3 Eghtɨ dar osiriba arɨmɨghiregh kuram.
\q1
\v 3 Egh kɨ uaghan overiam damightɨ a bar pigham,
\q2 mati gumazim ovengezɨ, ana bagha azirakar korotiam aru.”
\s Gumazamiziba Ekiamɨn ingangarir gumazim pazav a gami
\q1
\v 4 Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, nan sure gamigha,
\q2 uan akabar igharaz darazir sure damuamin fofozir aghuim na ganɨngi.
\q1 Ezɨ kɨ an akam inigha, gumazamizir amiagha pura itiba,
\q2 deraghvɨra men sure damuva gavgavim me danɨngam.
\q1 Egha zurara mɨzarazibar, a na gaghurima,
\q2 kɨ dɨkava suren gumazimɨn mɨn, an mɨgɨrɨgɨaba baraghasa bar ifonge.
\q1
\v 5 Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, uan akam baraghasa nan kuarimning kuizɨ,
\q2 kɨ an akam batoghezir puvatɨ.
\q3 Egha kɨ akɨrim ragha a gasarazir puvatɨ.
\q1
\v 6 \x - \xo 50:6 \xo*\xt Matyu 26:67; Mak 14:65\xt*\x*Kɨ pura uabɨ isa apanibar taghizɨ,
\q2 me aghorimɨn nan akɨragharim mɨsogha, nan ghuamasɨziba asi.
\q1 Me akar kurabar na mɨgei,
\q2 kɨ men gari me nan guam giparima,
\q3 kɨ uan guam men modozir puvatɨ.
\q1
\v 7 \x - \xo 50:7 \xo*\xt Esekiel 3:8-9\xt*\x*Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, nan gara nan akurvasi,
\q2 kamaghɨn amizɨ, men akar kurar katam na abɨrazir puvatɨ.
\q1 Kɨ fo, kɨ amir ingangarir kam bagh aghumsɨzim inian kogham,
\q2 kamaghɨn amizɨ, kɨ gavgavim uabɨ ganɨga uan ingangarim gami.
\q1
\v 8 \x - \xo 50:8-9 \xo*\xt Rom 8:33-34\xt*\x*God bar nan boroghɨra ikia ghaze,
\q2 arazir kuratam nan itir puvatɨ.
\q1 Eghtɨ apanir tuivighav itir kabar tav na isɨ kot datɨgh,
\q2 akatam na gasɨ na mɨkemeghan kogham.
\q3 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 9 \x - \xo 50:9 \xo*\xt Jop 13:28; Onger Akaba 102:26; Aisaia 51:6-8\xt*\x*Ia gan! Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, a uabɨra nan akurvasi.
\q2 Ezɨ ua tina na mɨkɨm suam, kɨ arazir kuram iti? Puvatɨ.
\q1 Akaba na gasi darasi,
\q2 me mati korotiaba barareba da api, da okozokoregha bar ikuvizɨ moghɨn,
\q3 me bar moghɨra ikuvigham.
\b
\q1
\v 10 Ia Ikiavɨra Itir Godɨn atiatia an apengan ikia, an ingangarir gumazimɨn akabar gɨntɨziba,
\q2 ia atiatingan markɨ.
\q1 Ia angazangarim puvatɨgha mɨtarmemɨn arui darasi,
\q2 ia nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn ikɨva a mɨzuam ikɨ.
\q1
\v 11 Ia gan! Ia nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn itir puvatɨ,
\q2 ia mati gumazamiziba tuavir mɨtarmebar mangasa, uari uan adenir avibagh aboi,
\q3 ia uan arazir kamɨn gɨn mangɨ, e ganika.
\q1 Ia mangɨ ikiamin danganim,
\q2 Ekiam an amɨsevegha gɨfa, a mɨzazir bar kuram iniamin danganim.\f + \fr 50:11 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\c 51
\s Gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavimɨn ikɨ
\q1
\v 1-2 \x - \xo 51:1-2 \xo*\xt Aisaia 51:7; Rom 9:30-32\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨkeme:
\q1 “Ia arazir aghuimɨn gɨntɨghasa a bagha pamten ingara, Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiam buria a baghavɨra itir darasi,
\q2 ia nan akam baragh!
\q1 Ia uan inazir afeziam Abraham ko amebam Sara gɨnɨghnɨgh.
\q2 Aning mati dagɨam, kɨ aning abigha ia ini.
\q3 Kɨ Abrahamɨn diazir dughiamɨn, a boriba puvatɨ.
\q1 Ezɨ kɨ deragha aning gamizɨma,
\q2 aningɨn ovavir borir bar avɨrim otifi.
\b
\q1
\v 3 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, nguibar datɨrɨghɨn ikuvigha itir kam Saionɨn, kɨ bar an apangkufi.
\q2 Egh kɨ an osɨmtɨziba, bar dar amightɨ da gɨvagham.
\q1 A datɨrɨghɨn mati gigir kɨnimɨn mɨn iti,
\q2 eghtɨ, kɨ bizir avɨrir bar aghuibar amutɨ da a bativightɨ,
\q3 an azenir kɨ Idenɨn ingarizimɨn mɨn gan bar deragh gan ikiam.
\q1 Eghtɨ bar akongezir arazim bar a gizɨvaghtɨ,
\q2 an itir gumazamiziba zurara ighiar na mɨnabibar amu ikiam.
\b
\q1
\v 4 “Ia nan gumazamiziba, ia deraghvɨra nan akam baragh.
\q2 Kɨ dabirabir aghuimɨn arazim bagh gumazamiziba bar men sure damuam,
\q3 eghtɨ nan guizɨn arazim, angazangarimɨn mɨn kantriba bar dar ikiam.
\q1
\v 5 Kɨ men akuragh ua me iniamin dughiam, a roghɨra izegha gɨfa.
\q2 Kɨ arazir aghuimɨn gɨn mangɨ, uan gavgavimra kantriba bar dar ganam.
\q1 Saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba, nɨghnɨzir gavgavim nan gavgavimɨn ikɨ,
\q2 egh uarir akurvaghsɨ, na mɨzuam ikiam.
\q1
\v 6 \x - \xo 51:6 \xo*\xt Onger Akaba 102:26; Matyu 24:35; 2 Pita 3:10\xt*\x*Ia kogh pɨn overiamɨn ganɨva,
\q2 egh vɨn nguazimɨn gan!
\q1 Overiar kam, mɨgharimɨn mɨn mangɨgh gɨvagham,
\q2 eghtɨ nguazim, inimɨn mɨn bɨghiregh gɨvagham.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba, itibar mɨn pura tintinibar bar arɨghiregham.
\q2 Ezɨ nan arazir gumazamizibar akurvagha ua me isim,
\q3 a zurara ikɨ gɨvaghan kogham.
\b
\q1
\v 7 “Ia arazir aghuim deragha a gɨfogha
\q2 uan navir averiabar aven nan akamɨn suiragha gavgavizir darasi,
\q2 ia gumazir ian atarava akar kurabar ia gamua, ia gasɨghasɨzibar atiatingan markɨ.
\q1
\v 8 Barareba inim apa bar anegɨvazɨ moghɨn, me bar gɨvagham.
\q2 Eghtɨ nan arazir gumazamizibar akurvagha ua me isim, gɨvaghan kogham. Bar puvatɨ.
\q3 A zurara ikɨ mamaghɨra ikiam.”
\b
\q1
\v 9 O Ikiavɨra Itir God, nɨ osegh dɨkafigh!
\q2 Nɨ fomɨram amizɨ moghɨn, dɨkavigh uan gavgavir ekiam sara izɨ en akuragh.
\q1 Nɨrara, nɨ Rahap a bɨra, ongarimɨn itir kuruzir aser dafar kam,
\q2 egha nɨ bar aneghoragharɨghizɨ, a bar mɨzumzuiaribar ire.
\q1
\v 10 Egha nɨrara, gumazamiziba fɨrighɨrɨgh daru mangasa ongarir konim gamizɨma,
\q2 a mɨsɨngizɨ tuavim oto.
\q1
\v 11 \x - \xo 51:11 \xo*\xt Aisaia 35:10\xt*\x*Kamaghɨra, gumazamizir Ikiavɨra Itir God akuragha ua iniziba, me uamategh izɨ,
\q2 Saionɨn Mɨghsɨamɨn boroghɨn izɨva, bar akongegh tiariba akarɨva tuavir kamɨn izɨva ongam.
\q1 Egh me dabirabir bar aghuim ikɨtɨ,
\q2 bar akongezir arazir kam, a men ikɨ me gizɨvagh kamaghɨra ikiam.
\q3 Eghtɨ mɨzaziba ko osɨmtɨziba me ategh ua men ikian kogham.
\b
\q1
\v 12 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn uan gumazamiziba mɨgei,
\q2 “Kɨ uabɨ, kɨ gavgavim ian navibagh anɨga, ian osɨmtɨzibagh ami da gefi.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia tizim bagha gumazamizir igharazibar atiati?
\q2 Me gavgaviba puvatɨ.
\q3 Gumazamiziba bar zuamɨra arɨmɨghiregh, mati ogheba zuamɨra mɨsɨngi.
\q1
\v 13 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ia ti na bakɨnɨghɨnigha gɨfa.
\q2 Kɨrara, kɨ ian ingari.
\q1 Kɨ overiam an danganimram anetɨgha,
\q2 nguazimɨn ingarigha, gavgavim an mɨngarim ganɨngi.
\q1 Ezɨ ia tizim bagha gumazir kurar ia dɨkabɨn ia gasɨghasɨghamibar atiati?
\q2 Gumazir kaba bizitamɨn ia damighan kogham.
\q3 Men anɨngazir kuram pura gɨvagham.
\q1
\v 14 Kalabusɨn ikia osɨmtɨziba aterir darasi,
\q2 me mozimɨn aven kalabusɨn ikɨ arɨmɨghireghan kogham.
\q3 Puvatɨ.
\q1 Me zuamɨra kalabus ategh
\q2 azenan izegh pura ikiam.
\q3 Egh me damamin dagher avɨriba ikiam.
\b
\q1
\v 15 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam.
\q2 Kɨ ongarim gamima, ongarim dɨpɨra iza nɨgɨnir dafam gami.
\q1 Nan ziamra kara,
\q2 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.
\q1
\v 16 Kɨ uan akaba ia ganɨngi, eghtɨ ia nan akaba bar deraghvɨra da akunam.
\q2 Egha kɨ bar deravɨra uan agharimɨn ia monge.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ overiam ko nguazim isa aningɨn danganibaram arɨghizɨ,
\q2 aning bar gavgavighavɨra iti.
\q1 Ezɨ ia Saionɨn gumazamiziba, kɨ kamaghɨn ia mɨkeme,
\q2 ‘Ia nan gumazamizibara.’ ”
\s Ekiam ua Jerusalemɨn anɨngazir puvatɨ
\q1
\v 17 \x - \xo 51:17 \xo*\xt Akar Mogomem 14:10; 16:19\xt*\x*O Jerusalemia, ia dɨkafigh.
\q2 Ia dɨkavigh uamategh tugh gavgafigh.
\q1 Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharim, mati wainɨn kap a ia ganɨngi,
\q2 egha a ia gamizɨ, ia bar anepava anegɨvagha, bar ongani.
\q1
\v 18 Jerusalemɨn nguibar ekiam,
\q2 nɨn borir tuavim nɨn akakagh, nɨn dafarimɨn suiragh mangamiba puvatɨ.
\q3 Boritam nɨn dafarimɨn suiragh, nɨ damutɨ, nɨ deragh daruan kogham.
\q1
\v 19 Nɨ bar osɨmtɨzir dafam ateri,
\q2 ezɨ tina nɨn apangkuvigh nɨn navim damightɨ, a ua deragham?
\q1 Apaniba iza nɨ abɨgha, nɨ gasɨghasɨki.
\q2 Egha me uaghan nɨn gumazamizir avɨrim, mɨdorozir sababar me mɨsozima, me ariaghire.
\q1 Ezɨ mɨtiriaba azir dughiar ekiam nɨ bato.
\q2 Ezɨ nɨ ghaze, kɨ nɨn navir osɨmtɨzim agɨvsɨ, bizitamɨn nɨn akuragham? Bar puvatɨ.
\b
\q1
\v 20 Nɨn gumazamiziba gavgaviba puvatɨgha, men damaziba men sɨri,
\q2 me tuavir mɨriabar pura tintinibar irav iti.
\q1 Me mati asɨziba, azuaziba dar suighizɨ, da tintinibar ira iti.
\q2 Egh me bizitam damuan iburagham.
\q1 Ikiavɨra Itir God, ian God, uan anɨngagharim ko ivezir kuram me gingezɨ,
\q2 me bar ikuvigha iti.
\b
\q1
\v 21 Kamaghɨn amizɨ, Jerusalemia, ia oragh!
\q2 Ia osɨmtɨzir bar avɨriba atera, mati amizim bar puv ongananganigha iti.
\q1 Nɨ wainɨn dɨpam amegha onganizir pu. Puvatɨ.
\q2 Ekiamɨn anɨngagharimra nɨ gamima, nɨ bar ongani.
\q1
\v 22 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn God, a nɨn Ekiam,
\q2 a gumazir kotɨn aven nɨn akurvazima nɨ uan apaniba dɨkabɨrim, a kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Nɨ ganigh! Nan anɨngagharimɨn aven itir itarir nɨn agharimɨn itir kam, kɨ anedangi,
\q2 kar itarir nɨ an apava onganigha pura tintinibar ingarizim.
\q3 Eghtɨ nɨ gɨn ua kavɨn kamɨn wainɨn dɨpam aman kogham.
\q1
\v 23 Eghtɨ kɨ itarir kam isɨ
\q2 gumazir paza nɨ gamibar agharim datɨgham.
\q1 Me fomɨra akar gavgavim nɨ ganɨga ghaze,
\q2 nɨ nguazim girɨghɨv ikɨtɨ, me nɨ dɨkɨ, nɨn akɨragharim gisɨn daru,
\q3 mati me nguazir kɨnim gisɨn arui.”
\c 52
\rem NOTE: ISA 52:7-10, and 13-15 are lectionary verses
\s Ikiavɨra Itir God gumazamiziba inigh uamategh Jerusalemɨn izam
\q1
\v 1 \x - \xo 52:1 \xo*\xt Akar Mogomem 21:2; 21:27\xt*\x*O Saion, nɨ dɨkavigh tugh gavgavigh!
\q2 O Jerusalem, nɨ God baghavɨra itir nguibar ekiam!
\q1 Nɨ kurkazir bar aghuiba uabɨn kurkegh
\q2 ganganir bar aghuim damuam.
\q1 Guizbangɨra, Ekiam gɨfozir puvatɨziba,
\q2 me gumazir uan mɨkarzir mogomer iniba aghorezir puvatɨziba, ko Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨziba,
\q3 me uam nɨn aven izan kogham.
\q1
\v 2 O Jerusalem, noka! Nɨ datɨrɨghɨn kalabuziamɨn iti,
\q2 egh nɨ dɨkavigh uan mɨkarzimɨn nguaziba apɨsigh.
\q1 O Saion, senɨn nɨn fɨrim gikeziba,
\q2 nɨ da adangigh mangɨ, uan atrivir dabirabim daperagh.
\b
\q1
\v 3 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazitam na givezezir puvatɨgha,
\q2 nan gumazamiziba inigha ghuzɨ, me an ingangarir gumazamizir kɨnibar otifi.
\q3 Puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ua me inisɨ, me givezan kogham.
\q2 Puvatɨ. Kɨ pura ua me iniam.
\q1
\v 4 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam, kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q1 Fomɨra nan gumazamiziba ghua Isipɨn itir dughiamɨn,
\q2 me mati gumazamizir pura guighav itibar mɨn ghua
\q3 pura kantrin kamɨn iti.
\q1 Ezɨ gɨn, Asiriaba iza ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn me inigha ghu.
\q2 Asiriaba na givezezir puvatɨgha pura me inigha ghu.
\q1
\v 5 \x - \xo 52:5 \xo*\xt Rom 2:24\xt*\x*Ezɨ kɨ garima, Babilonia uaghan arazir kamram ami.
\q2 Me pura nan gumazamiziba inigha ghua kalabuziam gatɨ,
\q3 egha nan adarazir gumazir dapanibagh amizɨ, me bar puvɨram azi.
\q1 Ezɨ kɨ bizitam inizir puvatɨ.
\q2 Gumazamiziba zurara na dɨpovava, nan ziam gasɨghasɨsi.
\q1
\v 6 Kamaghɨn amizɨ, kɨ uabɨ mɨsevezir dughiamɨn, kɨ uabɨ uan gumazamiziba ua me iniam,
\q2 eghtɨ me deravɨra nan ziam gɨfogham.
\q1 Egh me kamaghɨn fogh suam, kɨrara, kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨ uabɨra biziba bar dar gun mɨgei.”\f + \fr 52:6: \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 4-6ɨn akabar mɨngariba abigha dar gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 7 \x - \xo 52:7 \xo*\xt Onger Akaba 93:1; Aisaia 61:1; Nahum 1:15; Rom 10:15; Efesus 6:15\xt*\x*Godɨn akar aghuim inigha izir gumazamizibar darorim, a bar dera.
\q2 Me mɨghsɨabar pɨn ikegha akar aghuim inigha iza Saionɨn aven iza kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia dabirabir aghuim ko navir amɨrizimɨn ikɨ!
\q2 Bizir bar aghuiba ia bativam,
\q1 God ian akurvaghtɨ ia deravɨra ikiam.
\q2 Eghtɨ ia Saionɨn gumazamiziba, ian God, an atrivimɨn ikiam.”
\q3 Eghtɨ gumazamiziba akam inigha izir gumazamizibar gansɨ bar akuegham.
\q1
\v 8 Ia oragh. Ian gumazir nguibar ekiamɨn bizibar gariba,
\q2 uari uan damazibar gantɨ,
\q1 Ikiavɨra Itir God uamategh Saionɨn nguibamɨn izam,
\q2 eghtɨ me bar akuegh pamten dɨmɨva, arangɨva onger akabar amu.
\b
\q1
\v 9 Ia Jerusalemɨn nguibar apaniba asɨghasɨghizimɨn gumazamiziba,
\q2 ia kamaghɨn fogh, Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar osɨmtɨziba agɨvagha
\q3 gavgavim isa me ganɨngi.
\q1 A Jerusalemɨn nguibamɨn itir gumazamiziba ua me ini.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia bar akuegh pamten dɨmɨva onger akabar amu.
\q1
\v 10 Ikiavɨra Itir God uan gavgavim, kantribar gumazamiziba an ganasa,
\q2 anekagha gɨfa.
\q1 Eghtɨ a uan gumazamizibar akuragha ua me inizir gavgavir ekiam,
\q2 nguazir kamɨn gumazamiziba bar an ganam.
\b
\q1
\v 11 \x - \xo 52:11 \xo*\xt 2 Korin 6:17\xt*\x*Ia bar moghɨra Babilon atakigh!
\q2 Ia dɨkavigh zuamɨram azenan izɨ!
\q1 Egh ia bar deraghvɨra uari bagh gan,
\q2 ia ua bizir Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨzitam uam an suighan markɨ.
\q1 Egha ia Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itariba ateri darasi,
\q2 ia uari Godɨn damazimɨn zueghamin arazimɨn gɨn mangɨ.
\q3 Ia bar moghɨra uari zuegh izɨ.
\q1
\v 12 Ia fomɨra Isip ategha zuamɨram aravghuzɨ moghɨn, ia Babilon ategh zuamɨra arɨ izan kogham. Puvatɨ.
\q2 Ia bar aghumra daru izam.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God, a ian faragh mangam.
\q2 Egh uaghan ian gɨn izam,
\q3 egh a bar deragh ian gan, ia geghuv ian aku izam.
\s Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazim, gumazamizibar arazir kurabar osɨmtɨziba ateri
\rem 13-15 are lectionary verses
\q1
\v 13 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia oragh, bizir nan ingangarir gumazim amiziba,
\q2 da bar moghɨra deraghvɨram otivigham.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba ziar ekiam a danɨngɨva,
\q2 an ziam bar a pɨrafam.
\q1
\v 14 \x - \xo 52:14 \xo*\xt Aisaia 53:2-3\xt*\x*Me faragha an mɨkarzim ko guam gasɨghasɨghizɨ,
\q2 gumazamiziba an garima, a nguazir kamɨn gumazimɨn mɨn garir puvatɨ.
\q3 Gumazamiziba dɨgavir kuram gamua an ganan atiatingi.
\q1
\v 15 \x - \xo 52:15 \xo*\xt Rom 15:21\xt*\x*Eghtɨ gɨn kantrin avɨribar gumazamiziba ko men atriviba,
\q2 me bizir fomɨra nɨghnigha ganizir puvatɨzibar gan dagh fofogham.
\q1 Gumazamizir eghaghaniba faragha da baraghizir puvatɨziba, datɨrɨghɨn da baragham.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, me dɨgavir kuram damigh, pura ganɨva uan akabar kumigh,
\q3 bizitam mɨkɨman asagham.”
\b
\c 53
\rem Note: ISA 53:1-12 are lectionary verses:
\q1
\v 1 \x - \xo 53:1 \xo*\xt Jon 12:38; Rom 10:16\xt*\x*Ezɨ gumazamiziba akam ikaragha ghaze,
\q1 “Tinara datɨrɨghɨn, e orazir akaba nɨghnɨzir gavgavim adar iti?
\q2 Terara, Ikiavɨra Itir God, uan ingangarir gavgaviba isa men akazɨ,
\q3 me dar gani?
\q1
\v 2 \x - \xo 53:2 \xo*\xt Aisaia 11:1; 52:14\xt*\x*Guizbangɨra, Ekiam uan ingangarir gumazim ataghizɨ,
\q2 a mati temer mam nguazir mɨsɨngizimɨn oto.
\q1 Ingangarir gumazir kam, an ganganim tong en damazibar derazir puvatɨ,
\q2 kamaghɨn amizɨ, a ziaba puvatɨ.
\q1 Ezɨ bizir aghuitam an itir puvatɨ, eghtɨ e an ganɨva a gakongam.
\q1
\v 3 \x - \xo 53:3 \xo*\xt Matyu 27:30-31\xt*\x*Ezɨ gumazamiziba akɨrim ragha a gasaragha, pazavɨra a gamua bar a gifongezir puvatɨ.
\q2 Ezɨ mɨzaziba ko osɨmtɨzir avɨriba a gizɨfa.
\q1 Gumazamiziba an ganan aghuagha, uan guaba monge.
\q2 Egha akɨrim ragha bar a gasara.
\q1 Ezɨ e an gara ghaze,
\q2 a pura gumazir kɨnim.
\b
\q1
\v 4 \x - \xo 53:4 \xo*\xt Matyu 8:17; 1 Pita 2:24\xt*\x*“E nɨghnɨgha ghaze,
\q2 God ti ivezir kuram a ganɨga, a mɨsogha osɨmtɨzir kabagh amizɨ, da a batifi.
\q1 Ezɨ puvatɨ.
\q2 Ingangarir gumazir kam, e bagha en osɨmtɨziba ko mɨzaziba isa da ateri.
\q1
\v 5 \x - \xo 53:5 \xo*\xt Rom 4:25; 1 Korin 15:3; Hibru 5:8; 1 Pita 2:24\xt*\x*Ezɨ en akaba batozir arazim bagha, me an ekianim bɨra.
\q2 Arazir kurar e amiba bangɨn, me a dɨkabɨragha a gasɨghasɨki.
\q1 Egha me puv a mɨsozima an mɨkarzim tintinibar bɨaghire,
\q2 mɨzazir a inizir kam e gamizɨ, e ghuamaghegha ua deragha bar deravɨra iti.
\q1
\v 6 \x - \xo 53:6 \xo*\xt Aisaia 53:11; Aposel 13:38-39; Rom 5:15; 5:18; 1 Pita 2:25\xt*\x*Guizbangɨra, e bar moghɨra sipsipbar mɨn tintinibar arua,
\q2 vaghvagha uan ifongiabar gɨn arui.
\q1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, en arazir kuraba ikarvaghsɨ pazavɨram e damuan fɨrɨn,
\q2 a kamaghɨn amizir puvatɨ.
\q1 A uan ingangarir gumazim gamizɨ,
\q2 a en danganim inizɨ, e iniamin mɨzaziba, an ada isa a ganɨngi.”
\b
\q1
\v 7 \x - \xo 53:7 \xo*\xt Matyu 26:62-63; Mak 15:3-5; Luk 23:9; Jon 19:9; Akar Mogomem 5:6\xt*\x*\x - \xo 53:7-8 \xo*\xt Aposel 8:32-33\xt*\x*Gumaziba ingangarir gumazir kam pazav a gami,
\q2 ezɨ a uabɨ dɨkabɨra mɨzazir kuram ini.
\q1 Egha mɨgɨrɨgɨar tam gamizir puvatɨ.
\q2 A mati sipsipɨn nguzim uan akam dukuazɨ,
\q3 me a mɨsueghtɨ an aremeghasa a inigha zui.
\q1 Egha uaghan mati sipsip me an arɨziba aghorasava amima,
\q2 a bizitam mɨgeir puvatɨ.\f + \fr 53:7 \fr*\ft Fofozir gumaziba deragha fozir puvatɨ, tinara akar ves 7-9ɨn itimɨn mɨkeme. Marazi ghaze, Ikiavɨra Itir God mɨkeme. Ezɨ marazi ghaze, gumazamiziba mɨkeme. Ezɨ marazi ghaze, kar Godɨn akam inigha izir gumazimɨn akam.\ft*\f*
\q1
\v 8 Ezɨ me guizɨn arazim oteghavkɨnigha, puram a isa kalabus gatɨgha, a inigha kotɨn ghu,
\q2 ezɨ kot a mɨgɨa ghaze, an aremegham.
\q3 Ezɨ me a mɨsoghezɨ an areme.
\q1 Egha an adarazir tav kamaghɨn nɨghnɨgha fozir puvatɨ,
\q2 a men danganim inigha mɨzazir me uari iniamin an a ini,
\q3 egha en arazir kuraba gɨn amangasa areme.\f + \fr 53:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 8ɨn akar avɨrir mabar mɨngariba abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 9 \x - \xo 53:9 \xo*\xt Matyu 27:57-60; 1 Pita 2:22\xt*\x*Ezɨ me an kuam isa gumazir arazir kurabagh amiba ko, dagɨar avɨriba itir gumaziba ko anefa.
\q2 Ezɨ e fo, a uabɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ,
\q3 egha a uaghan ifavarir akatam mɨkemezir puvatɨ.
\b
\q1
\v 10 \x - \xo 53:10 \xo*\xt Onger Akaba 22:30; Jon 1:29\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God, uabɨ uan ifongiamɨn gɨn ghua
\q2 uan ingangarir gumazir kam dɨkabɨragha a gamizɨ, a mɨzazim isi.
\q1 A fo, ingangarir gumazim gumazamizibar arazir kuraba gɨn amangɨsɨ,
\q2 osɨmtɨziba agɨvamin ofan mɨn uan mɨkarzim anightɨ, an ikɨrɨmɨrim bar ruaraghtɨ, a uan ovavir boribar ganam.
\q1 Egh ingangarir an amim, Ikiavɨra Itir God ingarasa ifongezir araziba, a dar amuam.
\q2 Egh a bizir kabar amutɨ, da deraghvɨram otivam.
\q1
\v 11 \x - \xo 53:11 \xo*\xt Aposel 13:38-39; Rom 5:15; 5:18\xt*\x*Ezɨ osɨmtɨzir ekiar an aterezir kamɨn gɨn, a bizir bar aghuibar gantɨ da otivam,
\q2 eghtɨ a bar akuegham.
\q1 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Nan ingangarir gumazir nan damazimɨn derazir kam, a deraghavɨra na gɨfo.
\q2 Egha a gumazamizir avɨribar arazir kuraba ateri,
\q3 egh arazir kamɨn a me damutɨ, me nan damazimɨn derazir gumazamizibar otivigham.
\b
\q1
\v 12 \x - \xo 53:12 \xo*\xt Aisaia 50:6; Mak 15:28; Luk 22:37; 23:34; Rom 3:25\xt*\x*“Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba an gari, a mati gumazir kuram.
\q2 Egha a gumazamizir avɨrimɨn arazir kurabar osɨmtɨziba atera, uabɨ isa me bagha areme.\f + \fr 53:12 \fr*\ft Akar faraghavɨra 53:12ɨn itim, gumazir maba ghaze, e kamaghɨn a giragham, “A gumazamizir arazir kurabagh amibar danganim inigha me iniamin osɨmtɨzim an a ini.”\ft*\f*
\q1 Egha a gumazamizir arazir kurabagh amibar akurvaghasa God ko mɨgei.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ gumazir gavgavir bar ekiaba itibar tongɨn, ziar ekiam a danɨngam.
\q1 Egh mati mɨdorozir gumazir gavgaviba, uan apaniba dɨkabɨragha men bizir aghuariba inigha,
\q2 da tuisɨgha uan adarazigh anɨngizɨ moghɨn,
\q3 kɨ bizir aghuiba isɨ a danɨngam.”\f + \fr 53:12 \fr*\ft Ves 53:12, an akar namba 2, gumazir maba ghaze, e kamaghɨn a giragham, “Kamaghɨn amizɨ, kɨ gumazamizir kaba isɨ a danɨngam, mati bizir a mɨdorozim gafiragha iniziba. Egh a dagh ativagh dar ganam.”\ft*\f*
\c 54
\s Ikiavɨra Itir God bar Jerusalem gifonge
\rem ISA 54:5-14 are lectionary verses.
\q1
\v 1 \x - \xo 54:1 \xo*\xt Galesia 4:27\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “O Jerusalem, noka! Nɨ mati amizir furabaghatim.
\q2 Nɨ boritam batezir puvatɨ.
\q1 Nɨ mati amizir borim batasa an mɨzazim inizir puvatɨzim.
\q2 Nɨ mati amizir nɨn pam nɨ ataghizim.
\q1 Egh nɨ gɨn borir bar avɨriba inightɨ,
\q2 nɨn boribar dɨbobonim, amizir uan pam ko itimɨn boribar dɨbobonim gafiragham.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ bar akuegh dɨmɨva ighiabar amu.
\b
\q1
\v 2 “Egh nɨ uan averpenim asamimɨn danganir mɨtaghniam a gisɨfagh,
\q2 egh uan averpenir ekiam asaragh.
\q1 Egh nɨ uan averpenim bar an arokegh,
\q2 egh an beniba ateghtɨ da tong ruaragh,
\q1 egh averpenim gavgavim a danɨngamin afughafuziba isɨ pamtemɨn nguazimɨn dagh afughafughtɨ, da magɨreghtɨ,
\q2 nɨ beniba pamtemɨn afughafuzir kabagh ikegh.
\q1
\v 3 Guizbangɨra, nɨn nguazim aruegh bar ekevegh,
\q2 agharir guvimɨn tugh mangɨ agharir kɨriamɨn tugham.
\q1 Eghtɨ nɨn ovavir boriba Kantrin Igharazibar Gumazamiziba dɨkabɨnam.
\q2 Egh nguibar apaniba asɨghasɨghizir pura itiba, me ua da inigh, dar apiagh ikiam.
\b
\q1
\v 4 “O Jerusalem, nɨ uam aghumsɨghan kogham.
\q2 Nɨ osɨmɨva atiatingan markɨ.
\q1 Gumazamiziba ua dɨbovir akabar nɨ mɨkɨman kogham.
\q2 Nɨ fomɨra aghumsɨzim ikezir dughiaba gɨnamadagham.
\q1 Nɨ fomɨra uabɨra ikia,
\q2 mati amizimɨn pam ovengezɨ, a uabɨra ikia, bar aghumsɨgha oseme.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nɨ dughiar faragha ghuzir kam uam a gɨnɨghnɨghan kogham.
\b
\q1
\v 5 “Gumazir nɨn ingarizim, a nɨn pamɨn mɨn iti.
\q2 An ziam kara, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim,
\q2 a Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 a nɨn Akurvazir Gumazim,
\q2 a nguaziba bar dagh ativagha dar garir God.
\b
\q1
\v 6 “Guizbangɨra Ikiavɨra Itir God ghaze, kɨ nɨn diaghtɨ nɨ uam na bagh izam.
\q2 Nɨ mati amizir igiam uan pamɨn ikezɨ, an pam gɨn anetaghizɨ, an navim bigha bar oseme.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ghaze, nɨ ua izɨ.
\b
\q1
\v 7-8 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn Akurvazir Gumazim, kɨ ghaze,
\q2 kɨ dughiar bar otevimɨn nɨ ategha, datɨrɨghɨn kɨ apangkuvir ekiam nɨn iti.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, kɨ ua nɨ inigh izam.
\q2 Kɨ dughiar otevimɨn bar puvɨra nɨn atara, uan guam modo.
\q2 Kɨ datɨrɨghɨn nɨn apangkuv nɨ gifuegh,
\q2 zurara deraghvɨra nɨ damuam.
\b
\q1
\v 9 \x - \xo 54:9 \xo*\xt Jenesis 9:8-17\xt*\x*“Kɨ fomɨra Noa ko akam akɨra ghaze,
\q2 kɨ nguazim gasɨghasɨghsɨ uam aperiam damightɨ, an otivan kogham.
\q2 Kamaghɨra, kɨ guizbangɨra nɨ mɨgɨa ghaze,
\q2 kɨ fomɨra Noa ko akam akɨrizɨ moghɨn, kɨ uam nɨ ko akam akɨra ghaze, kɨ nɨn anɨngaghegh, nɨ batueghan kogham.
\q1
\v 10 \x - \xo 54:10 \xo*\xt Onger Akaba 46:2; 89:33-34; Aisaia 51:6\xt*\x*Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn bar ia gifongezim, kɨ ghaze, mɨghsɨaba ko akɨriba ti sɨvaghsɨvagh mangɨ bar gɨvagham,
\q2 eghtɨ nan apangkuvir arazir ian itim, a gavgavigh ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q2 Kɨ fomɨra ia ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim, e uari inigh deragh ikiasa a gamigha gɨfa.
\q3 Eghtɨ kɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam abighan kogham.”
\b
\q1
\v 11-12 \x - \xo 54:11-12 \xo*\xt Akar Mogomem 21:18-21\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q2 “O Jerusalemɨn nguibam, noki, gumazitam nɨn apangkuvizir puvatɨ,
\q2 egha osɨmtɨzir avɨriba nɨ garɨgha nɨ apɨrizɨ nɨ irɨ.
\q1 Eghtɨ kɨ dagɨar bar aghuiba inigh ua nɨn ingarightɨ,
\q2 nɨ nguibar bar aghuim otogham.
\q1 Kɨ dagɨar aghuir ivezim bar pɨn koziba inigh nguazimɨn dar afegh, adagh isɨn nɨ afagham.
\q2 Egh dɨvazir gavgavim nɨ gighuigh an ingarigh,
\q2 egh kɨ dagɨar igharagha gara taghtazir aghuiba inigh, dɨvazimɨn tiar akabar ingarigh,
\q2 uaghan dɨvazimɨn mɨn, dɨpenir bar pɨn itibar ingarigham.
\q1
\v 13 \x - \xo 54:13 \xo*\xt Jon 6:45; 1 Korin 2:10; 1 Tesalonika 4:9; 1 Jon 2:20\xt*\x*Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ uabɨ nɨn boriba bar men sure damuam,
\q2 eghtɨ me dabirabir bar aghuim ikiam.
\q1
\v 14 \x - \xo 54:14 \xo*\xt Jeremaia 30:20\xt*\x*Kɨ uan arazir aghuimɨn gɨn mangɨ nɨ damightɨ, nɨ gavgavigham.
\q2 Eghtɨ gumazir nɨ dɨkabɨraghamin tam ua nɨn boroghɨn ikian kogham.
\q2 Eghtɨ nɨ bizitam uam an atiatingan kogham.
\q2 Atiatir arazim nɨn saghon ikiam.
\q1
\v 15 Eghtɨ gumazitaba nɨ ko mɨsoghsɨ izɨtɨ, nɨ kamaghɨn fogh suam, kɨ me amadazir puvatɨ.
\q2 Me uan ifongiamɨn izi.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, tina nɨ mɨsoghasa izi, a uabɨ kuram iniam.
\b
\q1
\v 16 “Kɨ uabɨ gumazir ainɨn bizibar ingaribar ingarigha, fofozim me ganɨngi.
\q2 Egha me avim atɨgha, a givima a dafogha pamtem isima, a ain isava avim gatɨzɨ, avim an isima a bar puvɨra isi.
\q2 Ezɨ me ain inigha a mɨsozima a baravizɨma, me mɨsoghamin bizir guar avɨribar ingari.
\q1 Egha kɨrara, kɨ uaghan mɨdorozir gumazibar ingarizɨ,
\q2 me bizir kaba isa mɨsogha kantrin igharazibagh asɨghasɨsi.
\q1
\v 17 Eghtɨ mɨsoghamin bizir katam nɨ gasɨghasighan kogham.
\q2 Eghtɨ nɨ mɨtɨgh gavgavigh gumazir pura mɨgɨrɨgɨaba nɨ gasibar mɨgɨrɨgɨaba ikarvagham,
\q2 eghtɨ men mɨgɨrɨgɨaba gavgaviba bar puvatɨgham.
\q1 Ezɨ arazir kamra kɨ deravɨra uan ingangarir gumazamizibar garava,
\q2 me gamizɨ, me uan apaniba dɨkabɨri.
\q2 Nan arazir kam, a ivezir aghuimɨn mɨn, kɨ a isa uan ingangarir gumazamizibagh anɨdi.
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\c 55
\rem ISA 55:1-11 are lectionary verses
\s God uan gumazamiziba deravɨra me damuasa me mɨgei
\q1
\v 1 \x - \xo 55:1 \xo*\xt Jon 4:14; 7:37; Akar Mogomem 3:18; 21:6; 22:17\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “O gumazamizir dɨpam bagha kuariba pɨriba,
\q2 ia na bagh izɨ dɨpabar amɨ.
\q1 Ia gumazir dagɨaba puvatɨziba, ia na bagh izɨ, dagheba inigh dar amɨ.
\q2 Ia izɨ wainɨn dɨpaba ko oter eborim inigh, dar iveziba puvatɨ.
\q1
\v 2 Manmagh amizɨ, ia ingangarir dafam gamua uan dagɨaba isa pura bizir ian akurvazir puvatɨziba bagha da agefi,
\q2 ezɨ mɨtiriaba ian aghavɨra iti?
\q1 Ia kuariba arigh deravɨra nan akam baragh, kɨ mɨkemezɨ moghɨn damu,
\q2 egh dagher guar aghuir avɨrir kɨ ia ganɨngiziba izɨvagham.
\q3 Dagher kaba bar isɨngigh gavgavim ia danɨngam.
\q1
\v 3 \x - \xo 55:3 \xo*\xt 2 Samuel 7:8; Onger Akaba 89:28; Aposel 13:34\xt*\x*Ia nan gumazamiziba, ia izɨ kuariba arigh na baragh,
\q2 ian ikɨrɨmɨrim deragham.
\q1 Eghtɨ kɨ Atrivim Devit ganɨngizir apangkuvir arazim ia danɨngɨsɨ,
\q2 Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim ia ko a damigham,
\q2 eghtɨ a gavgavigh ikɨvɨra ikiam.
\q1
\v 4 Ia oragh, kɨ Devit gamizɨ,
\q2 a gumazir ekiamɨn otogha, Kantrin Igharazibar Gumazamizibagh ativagha men gari.
\q3 Anarɨra, nan gavgavim isa gumazamizibar aka.
\q1
\v 5 Ia fomɨra kantrin igharazir maba, ia me gɨfozir puvatɨ, ezɨ me uaghan ia gɨfozir puvatɨ.
\q2 Eghtɨ ia men dɨmam.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 kɨ datɨrɨghɨn ziar ekiam isa ia ganɨngigha gɨfa.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, ia kantrin kabar amightɨ,
\q2 me zuamɨra ivegh ia bagh izegham.”
\b
\q1
\v 6 \x - \xo 55:6 \xo*\xt Matyu 5:25; 25:11; Jon 8:21; 2 Korin 6:1-2\xt*\x*“Ikiavɨra Itir God bar ian boroghɨra ikia ia mɨzua iti.
\q2 Kamaghɨn, ia datɨrɨghɨn a buri izɨ an dɨmɨva, a baghvɨra ikɨ.
\q1
\v 7 \x - \xo 55:7 \xo*\xt Onger Akaba 130:7; Jeremaia 3:12; Esekiel 18:27-28\xt*\x*Eghtɨ gumazamizir arazir kurabagh amiba uan arazir kuraba ategh,
\q2 uam adar amusɨ nɨghnɨghan kogham.
\q1 Egh me uamategh Ikiavɨra Itir God, en God, a bagh izɨtɨ,
\q2 a men apangkuvigh men arazir kuraba gɨn amangam.”
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 55:8 \xo*\xt 2 Samuel 7:19\xt*\x*Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Ia gumazamiziba ian nɨghnɨziba, nan nɨghnɨzibar mɨn zuir puvatɨ.
\q2 Ezɨ nan araziba, ian arazibar mɨn itir puvatɨ.
\q1
\v 9 \x - \xo 55:9 \xo*\xt Onger Akaba 103:11\xt*\x*Overiam bar nguazim gafiragha pɨn mar iti moghɨn,
\q2 nan araziba ko nɨghnɨziba,
\q3 da ian araziba ko nɨghnɨziba bar dagh afira.
\q1
\v 10 \x - \xo 55:10 \xo*\xt 2 Korin 9:10\xt*\x*E fo, amozim overiamɨn ikia izaghira, pura uamategha ghuavanadir puvatɨ.
\q2 A dɨpam nguazim ganɨga, daghebagh amima da azenibar aghuima,
\q3 gumazamiziba da isa dar maba apava, maba opari.
\q1
\v 11 \x - \xo 55:11 \xo*\xt Aisaia 54:9\xt*\x*Ezɨ kamaghɨra, nan akam uaghan, pura uamategh na bagh izeghan kogham.
\q2 Puvatɨ. A kɨ mɨkemezɨ moghɨra bizibar amutɨ da otivam.
\q1 Eghtɨ ingangarir kɨ damuasa ifongeziba,
\q2 a adar amutɨ dar dagheba otivam.
\b
\q1
\v 12 “Ia kalabus ategh bar akuegh mangam,
\q2 eghtɨ kɨ ia inigh izɨtɨ,
\q3 ia navir amɨrizim ikɨtɨ, bizir ia damutɨ ia atiatingamin tam, ia damuan kogham.
\q1 Mɨghsɨaba, ian damazibar ighiabar amu bar akuegham,
\q2 eghtɨ temeba bar akuegh dafaribav sogh ighiabar amuam.
\q1
\v 13 Temer kurar dɨkoniba itir danganim, datɨrɨghɨn temer painba a bativ an aghungam.
\q2 Eghtɨ temer muziarir bar aghuiba datɨrɨghɨn benir ataghatariba ikezɨ naghɨn ikiam.
\q1 Egh temer aghuir kaba zurara danganir kamɨn otivam, eghtɨ bizir kam ababanimɨn mɨn ikiam.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba zurazurara bizir kamɨn gan,
\q3 Ikiavɨra Itir God amizir ingangarir gavgavibagh nɨghnɨgham.”
\c 56
\rem ISA 56:1, and 6-7 are lectionary verses.
\ms Ikiavɨra Itir God, Jerusalemɨn igiamɨn atrivimɨn ikiam
\mr (Sapta 56--66)
\s Gumazamizir Ikiavɨra Itir Godɨn apengan itiba, an Dɨpenim me bagha kuiaghirɨ
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze:
\q1 “Ia nan gumazamiziba, kɨ ian akurvaghamin dughiam, a bar roghɨra ize.
\q2 Gumazamiziba gantɨ, kɨ ua ia iniam.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, nan gumazamiziba, ia nan guizɨn arazibar gɨn mangɨ
\q2 arazir aghuibar amu.
\b
\q1
\v 2 \x - \xo 56:2 \xo*\xt Aisaia 58:13\xt*\x*“Gumazamiziba arazir aghuibar gɨn mangasa gavgavigha,
\q2 Sabatɨn araziba deravɨram dar gɨn ghua,
\q1 egha arazir kurabagh amir puvatɨ, me bar akongegh.
\q2 Kɨ deraghvɨra me damuam.”
\b
\q1
\v 3 Kantrin igharazibar gumazamizir Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba ko itiba, me kamaghɨn uarira uariv kɨman markɨ,
\q2 “Ikiavɨra Itir God e ateghtɨ, e uam an gumazamiziba ko ikian kogham.” Puvatɨ.
\q1 Ezɨ gumazir me an mɨkarzir mogomemɨn ovɨzim amɨsevegha gɨvazim,
\q2 a kamaghɨn nɨghnɨgham kogham,
\q1 “Kɨ boriba puvatɨgh, egh ziam puvatɨgham.
\q2 Kɨ mati temer mam mɨsigha gɨfa.”
\q3 Puvatɨgham.
\q1
\v 4 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazir kamaghɨn amiziba, me Sabatɨn arazibar gɨn mangɨ,
\q2 egh arazir kɨ ifongezibar gɨn mangɨ,
\q3 egh kɨ uan gumazamiziba ko amizir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn akabar gɨn mangɨtɨ,
\q1
\v 5 kɨ men ziam itir ababanitam uan Dɨpenimɨn aven anetɨgham.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba zuraram an gan me gɨnɨghnɨgham.
\q1 Eghtɨ men ziar ekiam, gumazir boriba itibar ziabagh afiragham.
\q2 Kɨ men ziam damightɨ a gɨvaghan kogham.”
\b
\rem vs 6-7 are lectionary verses.
\q1
\v 6 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 Kantrin Igharazibar Gumazamizir maba,
\q2 me Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba ko ikiasa ifonge.
\q1 Egha na bagha ingara bar na gifuegha, nan gɨn iza nan ziam fa, nan apengan ikia,
\q2 Sabatɨn dughiaba deravɨra dar gɨn zui.
\q1 Egha kɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir uan gumazamiziba ko amizim,
\q2 me deravɨra an suiragha an gɨn zui.
\q1
\v 7 \x - \xo 56:7 \xo*\xt Matyu 21:13; Mak 11:17; Luk 19:46\xt*\x*Ezɨ gumazamizir kaba, kɨ me inigh uan Mɨghsɨamɨn mavanangam.
\q2 Me nan Dɨpenir na ko mɨgeimɨn ikɨtɨ, kɨ me damutɨ me bar akuegham.
\q1 Me nan ofa gamir dakozim izɨ, asɨzim tuaghtɨ a bar isi mɨghɨrighamin ofa ko, ofan igharaziba na danɨngtɨ,
\q2 kɨ da iniam.
\q1 Guizbangɨra, nan Dɨpenimɨn ingangarimɨn mɨngarim kamakɨn,
\q2 kar Nguaziba Bar Men Gumazamiziba na ko Mɨgeir Dɨpenim.
\q1
\v 8 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam ghaze,
\q2 Kɨ Israelian gumazamizir apaniba inigha kalabus gatɨziba, kɨ uamategh me inigh izam.
\q1 Egh gumazamizir kɨ kalabusɨn inigha iza akuvaziba,
\q2 kɨ ua gumazamizir igharazir taba inigh me gɨfuragham.
\s God Israelian gumazir dapanibar atari
\q1
\v 9-10 Israelian gumazir dapaniba, deragha gumazamizibar garir puvatɨzɨ, God akar kam gami,
\q1 “Apaniba ia datɨrɨghɨn izɨ.
\q2 Ia ruariba ko mɨghsɨabar asɨzir atiabar mɨn izɨ.
\q1 Ia izɨ Israelian gumazir dapanibagh asɨghasɨgh.
\q2 Gumazir dapanir kaba, bizir kurar izɨ kantri gasɨghasɨghamibar gun gumazamizibav kɨmamin ingangarim iti.
\q2 Egha me deragha uan ingangarim gamir pu. Puvatɨ.
\q1 Me mati gumazir damazir okavɨrɨziba, apaniba bagha gara ikia bizitamɨn garir puvatɨ.
\q2 Egha me mati afiar dapurir puvatɨziba,
\q3 me okɨmakɨar gumazimɨn ganigh, a dapuran kogham.
\q1 Fofozir muziaritam men dapanimɨn itir puvatɨ.
\q2 Me dakuasavɨra gara, irebar igharagha garibar ganasa bar ifonge.
\q1
\v 11 Me afiabar mɨn daghem bagha bar ikufi, egha tong izɨvazir puvatɨ.
\q2 Me mati sipsipbar garir gumazim uan ingangarim gɨfozir puvatɨ.
\q1 Me vaghvagha uan ifongiabar gɨntɨsi.
\q2 Me uarira uarigh nɨghnɨgha bizibagh amua uarira uarir akurvasi.
\q1
\v 12 Me uari akuvazir dughiamɨn, me vaghvagha kamaghɨn uariv gɨa ghaze,
\q1 ‘Aria, ia izɨ, kɨ wainɨn dɨpam inigh,
\q2 e anemɨ mangɨ e uan ifongiaba agɨvaka.
\q1 Egh e, gurumzaraghan uam uari akuvagh
\q2 bar an dafam damuam.’ ”
\c 57
\s Israelia orazi puvatɨgha, asebar ziaba favɨra iti
\q1
\v 1 \x - \xo 57:1 \xo*\xt 2 Atriviba 22:20; Onger Akaba 12:1\xt*\x*Gumazamizir aghuiba ariaghirir dughiamɨn,
\q2 gumazamiziba men gara men apangkuvir puvatɨ.
\q1 Egha me kamaghɨn nɨghnɨzir puvatɨ, Ekiam gumazamizir kaba ataghizɨ,
\q2 me ovea zui, me gɨn izamin dughiar kurabagh itavɨragham.
\q1
\v 2 Gumazamizir arazir aghuibagh amiba, me ovengamin dughiamɨn,
\q2 me uan mozibar akua, avughsazir bar aghuim ini ikiam,
\q3 eghtɨ dughiar kuratam me bativan kogham.
\b
\q1
\v 3 Ekiam kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia gumazamizir arazir kurar guar avɨribagh amiba,
\q2 ia kukunir amizibar boriba,
\q2 ia gumazamizir poroghamiba uari bakɨava uari isava akuir arazim gamir gumazamizibar boriba,
\q2 ia tuavimɨn amizibar boriba,
\q3 ia kagh izɨ.
\q1
\v 4 Ia gumazir akaba barazir puvatɨziba ko ifavarir gumazamizibar boriba,
\q2 ia dɨbovir akar kuramɨn tina mɨgei?
\q1 Ia akaba ikɨzɨrɨgha, mɨzeba onga tina garɨsi?
\q2 Kɨ fo, ia arazir kurar kaba nararam ami.
\b
\q1
\v 5 “Ia asebar ziaba fasa, ian inivafɨzibar ifongiamɨn agorogem dɨkavima,
\q2 ia ghua temer ekiabar apengan uan godɨn ifavaribar ziaba fer danganibar,
\q3 poroghamiba uari isava akuir arazim gami.
\q1 Egha ia uan boribav sozi da ariaghɨrima,
\q2 ia da isa danganir zarimɨn dagɨar ekiabar tongɨn
\q3 aseba bagha ofan mɨn da tue.
\q1
\v 6 Egha ia danganir kamɨn dagɨabar gara ghaze, ian aseba dar aven iti.
\q2 Ezɨ da ian godba.
\q1 Ia asebar ziabagh nɨghnɨgha,
\q2 wain inger ofa ko witɨn ofaba me ganɨdi.
\q1 Ia arazir kabagh amua ghaze,
\q2 kɨ uan nɨghnɨzim giragh ian apangkuvam?
\q3 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 7 Ia mɨghsɨabar ghuavanaga aseba fer danganibar ofa gamua,
\q2 poroghamiba uari isava akuir arazim gami.
\q1
\v 8 Ia bar akɨrim ragha na gasara.
\q2 Ia uan asebar nedaziba uan dɨpenibar aven tiar akabar boroghɨn da gui.
\q1 Ia dar ziaba fasa, tintinibar tuavir amiziba ko tuavimɨn gumaziba isa me ko dakuasa, uan dakozir ekiabar ingari,
\q3 egha dar mɨsiaba adangizɨ, da pura mɨzua iti.
\q1 Ia dakozir ekiar kabagh nɨghnɨgha bar ifonge.
\q2 Egha ia dagɨaba me ganɨdima, me izima,
\q3 ia men bibiamra itir mɨkarzibar gara bar akonge.
\q1 Egha ia me ko dakozir ekiar kabagh isɨn
\q2 poroghamiba uari isav akuir arazim gami.
\q1
\v 9 Ia paura ko sandan mughuriar bar isɨngtɨzim zuim uari gaghua,
\q2 asem Melekɨn ziam fasa zui.
\q1 Egha ia asebar ziaba fasa, abuir gumaziba amadima,
\q2 me aseba buria nguibar bar saghon tibar zui.
\q1 Egha ia uaghan me amadima, me Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ghua, dar duaba buri,
\q2 eghtɨ ia dar ziaba fɨsɨ damuam.
\q1
\v 10 Ia aseba buria ingangarir dafam uari ganɨngi,
\q2 ezɨ ian gavgaviba gɨfa.
\q1 Egha ia bizir kam barazir puvatɨgha ghaze,
\q2 ‘E pura uan gavgaviba agefi. E ti arazir kam ateka.’
\q3 Puvatɨ.
\q1 Ian inivafɨzimɨn ifongiar kurar kam gavgavigha ia getuima,
\q2 ia ghuavɨra iti.\f + \fr 57:10 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 8-10ɨn akabar mɨngarim abigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 11 “Ia bar tinaram atiatia,
\q2 na gifara akɨrim ragha na gasaragha bar na bakɨnɨghnɨki?
\q1 Kɨ ti bar dughiar ruarimɨn ian atarizir puvatɨ, kamaghɨn amizɨ,
\q2 ia ua nan atiatir puvatɨ.
\q1
\v 12 Ia ti ghaze, ia arazir aghuibaram ami.
\q2 Ian arazir ia amiba, kɨ da azenim datɨgham.
\q1 Eghtɨ da tong ian akuraghan kogham.
\q2 Bar puvatɨgham.
\q1
\v 13 Egh osɨmtɨzim ia bativamin dughiamɨn, ia ti marvir guar ia akuvazir kabar dɨmtɨ,
\q2 me izɨ ian akuragham, o?
\q3 Bar puvatɨgham.
\q2 Da gavgaviba puvatɨ, amɨnir bar muziarim me gɨvaragh mangɨgham.
\q1 Ezɨ gumazamizir na bagha iza nɨghnɨzir gavgavim nan ikia nan aven modoghav itiba,
\q2 me nguazir kam iniam.
\q3 Me uaghan mɨghsɨar kɨ ua bagha inabazir kam inigh an ikiam.”
\s God gumazamizibar arazir kuraba gɨn amadagh, egh dughiar aghuim me danɨngam
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Nan gumazamiziba ua na bagh izɨ.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, ia me bagh deraghvɨra tuaviba akɨr,
\q3 egh tuavim apɨrizɨ biziba isɨ da makun.
\q2 Puvatɨghtɨ, bizir katam men suetam mɨtɨghtɨma
\q3 me daghiregham.
\b
\q1
\v 15 \x - \xo 57:15 \xo*\xt Onger Akaba 147:3; Aisaia 33:5; 40:28; 66:2\xt*\x*“Kɨrara, kɨ God, kɨ ziar bar pɨn itim ikia, egha zurara iti.
\q2 Ezɨ nan ziam bar zue.
\q1 Kɨ bar pɨn ikia uan Nguibar Zuezimra iti.
\q2 Egha kɨ uaghan gumazamizir uari dɨkabɨra, uan arazir kuraba ataghɨragha navibagh iraziba,
\q3 kɨ me ko iti.
\q1 Egha kɨ gavgavim men navibagh anɨga, men ikɨrɨmɨrim gamima,
\q2 a ua deraghavɨram oto.
\q1
\v 16 \x - \xo 57:16 \xo*\xt Onger Akaba 85:5; 103:9; Maika 7:18\xt*\x*Kɨ uan gumazamiziba zurara akam me gasɨ men ataran kogham.
\q2 Kɨ men atar me damutɨ, men ikɨrɨmɨrim ikuvigh bar gɨvagham,
\q3 men ikɨrɨmɨrir kam, kɨ uabɨ me ganɨngi.
\q1
\v 17 Me faragha bizir avɨriba iniasa, arazir kurar guar avɨribagh ami,
\q2 kamaghɨn amizɨ, nan anɨngagharim men ikia,
\q3 puv me gamua, egha uan guam men modo.
\q1 Ezɨ me akaba barazir puvatɨgha,
\q2 uan ifongiabar gɨntɨsi.
\b
\q1
\v 18-19 \x - \xo 57:18-19 \xo*\xt Efesus 2:17\xt*\x*“Me amir arazir kuraba, kɨ dar ganigha gɨfa,
\q2 egh kɨ me gasɨghasɨghan kogham.
\q3 Puvatɨ.
\q2 Kɨ men arazir kuraba adeghtɨ, me ua ghuamaghegham.
\q1 Egh gumazamizir osɨmtɨziba ikiava araiba,
\q2 kɨ men aku tuavim men akagh me damutɨ,
\q3 me osɨmtɨzir arazim ataghɨragh, na mɨnabɨ bar akueghamin ighiabar amuam.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q2 Bar guizbangɨra, nan navir amɨrizim ko dabirabir aghuim, gumazamizir roghɨra itiba ko nguibar saghon itiba baghavɨra iti.
\q1 Kɨ me damightɨ me ua deraghtɨ,
\q2 kɨ dughiar aghuim me danɨngam.
\q1
\v 20 Ezɨ gumazamizir arazir kurabagh amiba, me uan arazir kuram ateghan kogham.
\q2 Me mati ongarim zurara dɨpɨra iza,
\q3 mɨnezir guar avɨrim atera iza ongarir dadarimɨn da akuri.”
\b
\q1
\v 21 \x - \xo 57:21 \xo*\xt Aisaia 48:22; 59:8\xt*\x*Nan God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazamizir arazir kurabagh amiba,
\q2 me navir amɨrizim ko dabirabir aghuim batoghan kogham.”
\c 58
\rem ISA 58:7-10 are lectionary verses.
\s Ia dagheba ataghɨragh, egh uaghan arazir kurabar amuan markɨ
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Aisaia mɨgei,
\q1 “Nɨ bar pamtemɨn dɨm!
\q2 Egh aghumra dɨman markɨ!
\q1 Nɨ tiarir arozim akar, mati sɨgham arang kamaghɨn nan gumazamiziba mɨkɨm,
\q2 me nan Akar Gavgavibar gɨntɨzir puvatɨ.
\q3 Nɨ Jekopɨn ovavir boribar arazir kurabar gun me mɨkɨm.
\q1
\v 2 Guizbangɨra, me nan ifongiam gɨfoghasa ifuegha, bizir kɨ damuasa mɨkemezibar aghuazir puvatɨgha,
\q2 dughiabar zurara nan ziam fer arazibagh ami.
\q1 Me ifara ghaze, me nan boroghɨra ikiasa bar akonge.
\q2 Me ifara, arazir aghuibar deragh uari damuasa nan azangsɨsi.
\q1 Bar puvatɨ, gumazamizir kaba bar moghɨra ifari.
\q2 Me guizbangɨra akɨrim ragha nan akabagh asaragha arazir kurabagh ami.
\q1
\v 3 Me kamaghɨn na mɨgei,
\q1 ‘Ikiavɨra Itir God, nɨ en gari, e dagheba ataghɨragha uari abɨri,
\q2 ezɨ nɨ tizim bagha en akurvaghamin bizitam gamir puvatɨ?’
\b
\q1 “Ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn men akam ikaragha ghaze,
\q1 Ia oragh!
\q2 Ia dagheba ataghɨraghamim dughiar ia inabazimɨn, ia uarira uan bizibagh nɨghnɨgha,
\q3 paza uan ingangarir gumazamizibagh ami.
\q1
\v 4 Ia oragh! Ia ti ghaze, ia dagheba tagh na ko mɨkɨmam.
\q2 Ezɨ ian araziba guizbangɨra bar igharagha ghu.
\q1 Ia atara mɨsogha, dafariba apɨra gumazir igharaziba me mɨsoghavɨra iti.
\q2 Egh ia dagheba ataghɨraghamin dughiamɨn arazir kurar kabar amutɨ,
\q3 kɨ bar ian dɨmdɨatam bareghan kogham.
\q1
\v 5 Ia ti ghaze, ia dagheba ataghɨrazir araziba,
\q2 kɨ da mɨsevegha dagh ifonge, a?
\q1 Ia azirakar korotiaba aghuigha uan dapaniba avigha uaghira,
\q2 mati ighurunim amɨnim a givarazɨ, a nguazim girɨghav iti,
\q3 egha ia avernim gisɨn akua uaghan uari abɨnasa arazir maba saram ami.
\q1 Egha ia ti ghaze, arazir kaba ti na damutɨ,
\q2 kɨ navir aghuim ian ikiam, a?
\q3 Bar puvatɨ.
\b
\q1
\v 6 “Ia dagheba ataghɨrazir arazir kamaghɨn garim, kɨ an aghua.
\q2 Ezɨ nan ifongiam kamakɨn, ia arazir kuraba ko gumazamizir igharaziba dɨkabɨra paza me gamir araziba, bar ada atakigh.
\q1 Gumazamizir kaba, mevzigh mati ia kalabuziabar mɨn beniba ko senbar me ike,
\q2 Egha mati ia bulmakauba ter ararim men fɨribagh ike,
\q3 egh me damutɨ me ian ingangarim damuam.
\q1 Ian arazir kam bar ikufi.
\q2 Kɨ ghaze, Ia arazir aghuimɨn me damuva men senba aghoregh,
\q3 me ateghtɨ me mangɨ.”
\b
\rem ISA 58:7-10 are lectionary verses.
\q1
\v 7 \x - \xo 58:7 \xo*\xt Matyu 25:35\xt*\x*God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Arazir kɨ ifongezim a kamakɨn:
\q2 Ia dagheba isɨ mɨtiriaba azir gumazamizibar anɨng.
\q1 Ia gumazir onganarazibar gantɨ, me dakuamin dɨpeniba puvatɨghtɨ,
\q2 ia me inigh uan dɨpenibar mangɨ.
\q1 Ia gumazimɨn gantɨ, a uan mɨkarzim avamin iniba puvatɨghtɨ,
\q2 ia iniba a danɨng.
\q1 Ia uan adarazir gantɨ me osɨmtɨziba initɨ,
\q2 ia men akurvagh.
\b
\q1
\v 8 “Eghtɨ ia arazir kɨ ifongezir kabar amutɨ,
\q2 kɨ zuamɨra ian osɨmtɨziba agɨvagham,
\q3 mati aruemɨn angazangarim isiragha mɨtatem agɨfa.
\q1 Egh kɨ ian mɨkarzibar amutɨ, ia zuamɨra ua deragham.
\q2 Kɨ arazir aghuim gamir Ikiavɨra Itir God,
\q3 kɨ ian faragh mangam.
\q1 Egh kɨ angazangarim ko gavgavim sara ian gɨn izɨva,
\q2 egh deravɨram ian ganam.
\q1
\v 9 \x - \xo 58:9 \xo*\xt Onger Akaba 50:15\xt*\x*Egh ia na ko mɨgɨa nan deir dughiam,
\q2 kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ian dɨmdiam baragham.
\q1 Eghtɨ dughiar ia uarir akurvaghsɨ na bagh arangamimɨn,
\q2 ia fogh suam, kɨ ia ko iti.
\b
\q1 “Eghtɨ ia guizbangɨra igharaz darazi dɨkabɨrir arazim ko paza me gamir arazim ategh,
\q2 dafariba me gasa, akar kuraba mɨgeir arazim atakigh.
\q1
\v 10 Egh ia gumazamizibar gantɨ me bizibar otevegh dagheba puvatɨghtɨ, ia uari baghvɨra nɨghnɨghan markɨ,
\q2 ia men apangkuvigh bizir me oteveziba isɨ me danɨng.
\q1 Egh gumazamizir osɨmtɨziba ateribar gan,
\q2 men akurvagh.
\q1 Ia kamaghɨn damutɨ,
\q2 kɨ bar deravɨra ia damuam.
\q1 Nan dughiar aghuim ia batogham,
\q2 mati aruer angazangarir bar gavgavim isiragha mɨtarmem agɨfa.
\b
\q1
\v 11 “Ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ zurara deravɨra ian gara
\q2 ia mangamin tuavim ian akakagh,
\q3 bizir ian ifongiaba agɨvamba ia danɨngam.
\q1 Ia datɨrɨghɨn mati nguazir dɨpaba puvatɨzim, a bar ikuvighav iti,
\q2 eghtɨ kɨ ia damightɨ ia bar deragh gumazamizir bar gavgavibar otivigham.
\q1 Egh ia bar deravɨra ikiam, mati azenir dɨpar avɨrim itim,
\q2 egha mati mozir dɨpam datir puvatɨ.
\q1
\v 12 Egh ia nguibar ikuviziba ua dar ingaram.
\q2 Ia dɨpenir ghurir fomɨra ikezir danganiba, ua dar dɨpenibar ingaram.
\q1 Eghtɨ me kamaghɨn ziar kamning ia darɨgham,
\q2 ‘Nguibar Ekiamɨn Dɨvazir Gavgavir akuaghireziba ua Dar Ingarir Gumazamiziba’ ko,
\q2 ‘Nguibamɨn Aven Itir Tuaviba ua Deravɨram da Akɨri Darasi.’ ”
\s Ia Sabatɨn dughiamɨn araziba deravɨram dar gɨntɨgh, egh bar deravɨra ikiam
\q1
\v 13 \x - \xo 58:13 \xo*\xt Aisaia 56:2\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia Sabatɨn dughiamɨn araziba abɨghan markɨ, kar dughiar kɨ ua bagha mɨsevezim.
\q2 Egh ia dughiar kamɨn uari uan bizibar amusɨ nɨghnɨghan markɨ.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ia nan dughiar kam bar a gifongegh kamaghɨn a gɨnɨghnɨgh,
\q2 kar nan dughiar bar ekiam.
\q1 Egh ia pura tintinibar mangɨ uan ingangaribar amuava,
\q2 uan mɨgɨrɨgɨar guar avɨribar amuan markɨ.
\q1
\v 14 \x - \xo 58:14 \xo*\xt Jenesis 28:13; Godɨn Araziba 32:9; 32:13; 33:29; Maika 4:4\xt*\x*Egh ia Sabatɨn dughiamɨn arazibar gɨntɨgh, kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 ia na bagh bar akuegham.
\q1 Egh kɨ ia damutɨ, ia uan apaniba dɨkabɨraghtɨ,
\q2 kɨ ian aku mangɨ mɨghsɨar bar pɨn itibar mavanangvɨra ikiam.
\q1 Egh kɨ fomɨra ian inazir afeziam Jekop ko an adarazi ganɨngizir nguazim ia danɨngtɨ,
\q2 ia dagher bar avɨriba ikɨ, egh bizir bar avɨriba ikɨ bizitamɨn oteveghan kogham.”
\q3 Akar kam Ikiavɨra Itir Godɨn akatorimɨn ize.
\c 59
\s Israelia arazir kuramɨn gɨn mangasa bar gavgafi
\q1
\v 1 \x - \xo 59:1 \xo*\xt Dɨboboniba 11:23; Aisaia 50:2\xt*\x*Ia oragh! Ia kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ,
\q2 Ikiavɨra Itir God ian akurvaghamin gavgaviba puvatɨ.
\q1 Egh ia kamaghɨn nɨghnighan kogham,
\q2 an kuariba pɨrizɨ, e an deir dɨmdiaba, an ada barazir puvatɨ.
\q1
\v 2 \x - \xo 59:2 \xo*\xt Onger Akaba 18:41; Jeremaia 5:25; 11:11; Esekiel 39:23; Jon 9:31\xt*\x*Ian arazir kurabaram amima,
\q2 God uan guam ian modogha, ian dɨmdiaba barazir puvatɨ.
\q1 Ian arazir kuraba mati, davarir konim ia ko ian God abɨghizɨ,
\q2 ia an saghon iti.
\q1
\v 3 Egha ian dafariba gumaziba mɨsozi me ariaghɨrima,
\q2 men ghuziba ian dafaribar pueghavɨra iti.
\q2 Ian dafariba arazir kurabagh ami.
\q1 Ian akaba, akar ifavarir guar avɨribagh ami.
\q2 Akar kurabar ian mɨzebar otivaghiri.
\b
\q1
\v 4 Ia deravɨra kotiabagh amir pu. Puvatɨ.
\q2 Ia akar ifavaribagh amua, pura gumazir igharazibagh ekua kotiam bagha zui.
\q1 Egha ia mɨgɨrɨgɨar ifavarir guar avɨribagh ami,
\q2 eghtɨ me iararam oragh igharaz darazi dɨkabɨnam.
\q1 Ian nɨghnɨziba ko naviba, arazir kurabar amuamin araziba dagh gizɨfa,
\q2 ezɨ ia arazir kurar guar avɨribagh amima da otifi.
\q1
\v 5-6 Ian nɨghnɨzir kuraba, mati kuruzir divimɨn aroriaba.
\q2 Eghtɨ gumazitam kuruzir divimɨn aroriaba abigh dar amegh, an aremegham.
\q3 Eghtɨ aroriar kabar aven kuruzir nguziba otivigham.
\q1 Kamaghɨra, ian nɨghnɨzir kuraba osɨmtɨzir guar avɨribagh ami da otiva,
\q2 gumazir igharazibar ikɨrmɨribagh asɨghasɨsi.
\q1 E garima, boghoboriba uan dɨpenibar ingari, eghtɨ apizir muziariba mɨghɨ izɨ dar poghtɨ, me dar amam.
\q2 E fo, gumazitaba boghoboribar dɨpeniba inigh, dar inibar ingarigh, korotiabar mɨn dar aghuan kogham.
\q1 Ia boghoboribar mɨn ikia igharaz darazigh ifarasa men suigha, paza me gamua men ikɨrmɨribagh asɨghasɨsi.
\q2 Guizbangɨra, ian ingangarir kurar ia amiba, da ian modoghan kogham.
\q3 Puvatɨ. Ian arazir kuraba azenim giram.
\q1
\v 7 \x - \xo 59:7 \xo*\xt Aghuzir Akaba 6:17; Mak 7:21-22\xt*\x*\x - \xo 59:7-8 \xo*\xt Rom 3:15-17\xt*\x*Ia zuraram arazir kuram damuasa bar ifonge.
\q2 Egha ia zurara atamra ghua gumazamizir arazir kurabagh amir puvatɨzibav sozi, me ariaghiri.
\q1 Ia bizir kurabara damuasa nɨghnɨsi.
\q2 Egha ia gumazamizibar ikɨrɨmɨrim gasɨghasɨghasava arua bizibagh ami.
\q1
\v 8 \x - \xo 59:8 \xo*\xt Aisaia 57:20-21; Hosea 4:1; Luk 1:79\xt*\x*Ia navir amɨrizimɨn tuavim gɨfozir puvatɨgha igharaz darazi ko deragha apiaghiri puvatɨ.
\q2 Ian ikɨrɨmɨrim, guizɨn arazim an itir puvatɨ,
\q3 ia mati tuavir ikɨzɨrɨzimɨn zui.
\q1 Ian araziba bar derazir puvatɨ,
\q2 eghtɨ gumazitam ian gɨn tuavir ia zuimɨn mangɨ,
\q3 navir amɨrizim ko dabirabir aghuim batoghan kogham.
\s Gumazamiziba uan arazir kuraba aghuri
\q1
\v 9 Ezɨ gumazamiziba kamaghɨn mɨgei:
\q1 “O God, e datɨrɨghɨn fo, e arazir kurar kam gami,
\q2 ezɨ bizir kam bagha nɨ uan guizɨn arazim en akazir puvatɨ.
\q3 Ezɨ nɨn arazir aghuim, e batozir puvatɨ.
\q1 E mati, gumazamiziba mɨtarmemɨn iti moghɨn iti.
\q2 Egha e dughiar aghuim e bativasa, e bar ifuegha a mɨzua iti,
\q3 mati aruemɨn angazangarim anang e gisiragham.
\q1 Ezɨ puvatɨ.
\q2 E mɨtarmer dafamɨn tongɨn arua, egha osɨmtɨzir igharagha garir avɨriba batifi.
\q1
\v 10 Osɨmtɨzir kaba e gamima, e mati gumazir damazir okavɨrɨzibar mɨn tuavim buriagh arui.
\q2 Egha pura arua ghua dɨpenir bɨrimɨn suighasava amuav avenge.
\q1 Egha e aruer arɨzimɨn arua
\q2 mati gumazamiziba mɨtarmemɨn arua, uan sueba isa dagɨabagh asa daghiri.
\q1 E ghaze, e ti bar gavgavigha deravɨra iti, puvatɨ.
\q2 E gumazamiziba ariaghirezɨ moghɨn iti.
\q1
\v 11 Osɨmtɨzir kaba e gamima, e bar osemegha arai, mati afiar atiaba aroi.
\q2 E dughiabar aghumra ikia aziavɨra iti, mati kuarazir bunbaba aghumram arai.
\q1 E Godɨn guizɨn arazim bagha mɨzua iti. Bar puvatɨ.
\q2 E Godɨn akurvazim bagh an gara iti. Ezɨ a bar en saghon iti.
\b
\q1
\v 12 \x - \xo 59:12 \xo*\xt Esra 9:6; Jeremaia 14:7; Hosea 5:5\xt*\x*“O Ikiavɨra Itir God, en arazir kuraba nɨn damazimɨn bar avɨraseme.
\q2 Egha da e isa kot gatɨ.
\q1 Ezɨ akaba batozir arazimɨn osɨmtɨzim, en poroghavɨra iti.
\q2 Ezɨ e uari uan arazir kurar e amibagh fo.
\q1
\v 13 Ikiavɨra Itir God, en God, e arazir kuramɨn nɨ gamigha, akɨrim ragha nɨ gasaragha nɨ barazir puvatɨ.
\q2 E igharaz darazi dɨkabɨragha, akaba barazir puvatɨzir arazir guar avɨribagh ami.
\q1 E igharaz darazigh ifarasa tuavir bar avɨribagh nɨghnigha,
\q2 dar gun mɨgei.
\q1
\v 14 E arazir kabagh amima, en arazir kam guizɨn nɨn arazim ko arazir aghuim gamima,
\q2 aning en saghon iti,
\q3 kamaghɨn amizɨ, nɨ en akuragha, uam e inizir puvatɨ.
\q1 E arazir zuruzim ko guizɨn mɨgeir arazim ataghizɨ, aning en itir puvatɨ.
\q2 Egha e uari akuvir dughiabar, arazir kamning uaghan itir puvatɨ.
\q1
\v 15a Guizɨn arazitam en itir puvatɨ.
\q2 Eghtɨ gumazitam uan arazir kuraba ateghtɨ,
\q3 igharaz darazi pazav a damusɨ tuaviba buriam.”
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamizibar amutɨ me deravɨra ikiam
\q1
\v 15b Ikiavɨra Itir God garima, gumazamiziba guizɨn arazim gamir puvatɨ,
\q2 ezɨ a navir aghuim men itir puvatɨ.
\q1
\v 16 \x - \xo 59:16 \xo*\xt Onger Akaba 98:1; Aisaia 63:5; Esekiel 22:30\xt*\x*A garima, gumazamiziba paza gumazir igharazibagh amima, men akuraghamin gumazitam itir puvatɨ.
\q2 Ezɨ a kamaghɨn ganigha dɨgavir kuram gami.
\q1 Egha uabɨ uan gavgavim ko uan arazir aghuimɨn, a ua me inigha,
\q2 me gamizɨ me deravɨra iti.
\q1
\v 17 \x - \xo 59:17 \xo*\xt Aisaia 9:7\xt*\x*An arazir aghuir a zuraram amiba, evarimɨn pɨzir korotiamɨn mɨn aneru.
\q2 Egha a gumazamizibar akurvaghamin gavgavim gɨnɨghnɨgha, an nɨghnɨzir kam mati a dapanir asuar gavgavimɨn mɨn aneruzɨ, an an dapanim ave.
\q1 Egha gumazir kuraba ivezir kuram me ikarvaghamin gavgavim, uan mɨdorozir korotiamɨn mɨn aneru.
\q2 Egha uan anɨngagharir ekiam, korotiar ruarimɨn mɨn aneru.
\q1
\v 18 Egh Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharimɨn, a uan apanibar arazir kuraba ikarvagh,
\q2 puv me damigham.
\q1 Egh a uaghan gumazamizir kantrin roghɨra itiba ko, saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba,
\q2 puvɨra me damu ivezir kuram me danɨngam.
\q1
\v 19 \x - \xo 59:19 \xo*\xt Onger Akaba 113:3; Aisaia 11:9; 24:15; 30:28\xt*\x*Ikiavɨra Itir God puv ingara,
\q2 mati amɨnim iza dɨpam giverazɨ, dɨpam bar puvɨra ivemari moghɨn,
\q3 Ikiavɨra Itir God izam.
\q1 Eghtɨ nguazir kamɨn ruaghateviba bar dar itir gumazamiziba, aruem anadi naghɨn tugha ghua aruem uaghiri naghɨn,
\q2 me Ikiavɨra Itir Godɨn ziar ekiam ko gavgavim gɨfogh,
\q3 an ziamɨn atiating an apengan ikiam.
\b
\q1
\v 20 \x - \xo 59:20 \xo*\xt Rom 11:26\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ men Akurvazir Gumazimɨn mɨn Saionɨn izam.
\q2 Kɨ Jekopɨn ovavir borir uan arazir kuraba ataghiziba, kɨ ua bar me iniam.”
\b
\q1
\v 21 \x - \xo 59:21 \xo*\xt Aisaia 11:2; 44:26; Jeremaia 31:31-34; 32:40\xt*\x*Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ me ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamigha kamaghɨn mɨgei,
\q2 ‘Kɨ uan Duam ko uan Akaba ia ganɨngizɨ, da ia ko iti.
\q1 Akar kaba, ia ko ikɨvɨra ikɨtɨ,
\q2 ia dar gun mɨkɨmam.
\q1 Eghtɨ gɨn ian boriba ko ian ovavir boriba, me uaghan zurara nan akam akunam.
\q2 Nan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam zurara ikɨ mamaghɨra ikiam.’
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kar nan akamra!”
\c 60
\rem ISA 60:1-6 are lectionary verses.
\s Godɨn angazangarir ekiam ko gavgavim Jerusalemɨn ikiam
\q1
\v 1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “O Jerusalem, kɨ Ikiavɨra Itir God, nan gavgavir ekiam otogha angazangarimɨn mɨn nɨ gisira.
\q2 Nan ziar ekiam otogha, mati amɨnim tirazɨ aruem anadi.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, nɨ dɨkavigh aruemɨn mɨn isiragh.
\q1
\v 2 Nɨ gan, ghuariar pɨziba nguazir kamɨn danganiba bar da avara.
\q2 Mɨtater kuram, kantriba bar da modi.
\q1 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God otoghtɨ, an angazangarir gavgavim nɨ bagh izɨ,
\q2 nɨ gisiraghtɨ gumazamiziba an ganam.
\q1
\v 3 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba nɨn angazangarir kamɨn ganigh, nɨ bagh izam.
\q2 Eghtɨ atriviba uaghan nɨn angazangarir ekiar kamɨn ganigh,
\q3 dɨkavigh nɨ bagh izam.
\b
\q1
\v 4 “Nɨ kogh pɨn tintinibar gantɨ, nɨn gumazamiziba uari akuvagh nɨ bagh izam.
\q2 Nɨn otariba nguibar saghuiabar ikegh me ko daru izam.
\q1 Nɨn guivibar ameboghfeziaba, me guribagh afegha izɨ moghɨn,
\q3 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba nɨn guiviba isɨ uan guribar afegh izam.
\q1
\v 5 Eghtɨ nɨ bizir kamɨn ganigh, nɨn guam angazangarimɨn mɨn taghtaghtɨ,
\q2 nɨn navir averiam bar akuegham.
\q1 Guizbangɨra, kurir ekiaba, bizir aghuir avɨriba inigh ongarim abɨgh nɨ bagh izam,
\q2 eghtɨ nɨ dagɨaba ko bizir aghuiba nguazir kamɨn kantriba dam ada iniam.
\q1
\v 6 Midianɨn kantri ko Efan kantri, aningɨn gumazamiziba, uan kamelɨn avɨriba inightɨ,
\q2 da bizir aghuir avɨriba ater nɨ bagh izam.
\q1 Egh uaghan Seban kantri gol ko pauran me iter balsamɨn eborimɨn ingariziba inigh nɨ bagh izam.
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, me tuavimɨn izɨ nan ziar ekiam fam.
\b
\q1
\v 7 “Eghtɨ Kedaria ko Nebaiotia uan sipsipba nɨ bagh da inigh izam.
\q2 Eghtɨ kɨ uan gumazamizibar gantɨ,
\q3 me uan sipsipba inigh nan ofa damusɨ nan ofa gamir dakozimɨn izɨtɨ,
\q2 kɨ men gan bar akuegham.
\q1 Eghtɨ kɨ uan Dɨpenir dirim damightɨ,
\q2 a ziar ekiam inigh bar pɨn ikiam.
\b
\q1
\v 8 “Munar bizir ghurghurir tiziba ghuarimɨn mɨn garima, amɨnim ada inigha ongarim gisɨn izi,
\q2 egha mati kuarazim mɨgha uamategha uan mɨkonim bagha izi?
\q1
\v 9 Kar, Tarsisɨn nguibar bar saghon itimɨn kuriba.
\q2 Bar guizbangɨra, saghon itir arighatɨzibar gumazamiziba uarir akurvaghasa na mɨzua iti.
\q1 Egh me nɨn boriba inigh uamategh nɨ bagh me amangɨsɨ, kurir ekiar kaba amangɨtɨ, me izam.
\q2 Egh gumazamizir kaba uaghan gol ko silvan avɨrim isɨ kurir kabar da ameghtɨ, da izam.
\q1 Me garima, kɨ bar deravɨra nɨ gamizɨ, nɨ ziar ekiam iti,
\q2 kamaghɨn amizɨ, me arazir kam gami.
\q1 Me fo, kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ Israelian Godɨn Bar Zuezim,
\q2 egha me ziar ekiam na danɨngasa kamaghɨn ami.\f + \fr 60:9 \fr*\ft Nɨ Aisaia 51:5ɨn gan.\ft*\f*
\b
\q1
\v 10 “O Jerusalem, Kantrin Igharazibar Gumazamiziba izɨ ua nɨn dɨvazir gavgavibar ingaram.
\q2 Eghtɨ men atriviba nɨn ingangarim damuam.
\q1 Kɨ faragha bar puv nɨn atara nɨ gasɨghasɨki.
\q2 Egha datɨrɨghɨn, nan navim nɨn itima, kɨ nɨn apangkufi.
\q1
\v 11 \x - \xo 60:11 \xo*\xt Akar Mogomem 21:25-26\xt*\x*Kamaghɨn nɨn dɨvazir gavgavibar tiar akaba, arueba ko dɨmagaribar kuighiregh ikɨtɨ,
\q2 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba uan dagɨaba ko biziba nɨ bagh ada inigh izam.
\q1 Egh me uaghan uan atriviba inigh izɨtɨ,
\q2 me nɨn ingangarir gumazir kɨnibar otivam.
\q1
\v 12 Ezɨ kantrin nɨn apengan ikia nɨn ingangaribar amuan aghuaziba,
\q2 me bar moghɨra ikuvigh bar gɨvagham.
\b
\q1
\v 13 “Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, Lebanonɨn kantrin ruarir ekiamɨn ghuavanegh,
\q2 temer painɨn bar ruariba ko, saipresba ko temer ruarir igharaziba saram okegh da inigh nɨ bagh izam.
\q1 Eghtɨ gumaziba izɨ temer kaba inigh,
\q2 nan Dɨpenimɨn ingarigh anesaraghtɨ, an ganganim bar deragham.
\q1 Dɨpenir kam, kɨ an aven ikia uan dagarimning arɨzir danganim.
\q2 Egh kɨ a damightɨ, a bar pɨn ikɨ, ziar ekiam ikiam.
\q1
\v 14 \x - \xo 60:14 \xo*\xt Akar Mogomem 3:9\xt*\x*Egha fomɨra paza nɨ gamua bar nɨ gifongezir puvatɨzir darasi,
\q2 men ovavir boriba uan dapaniba avigh nɨ bagh izɨ, nɨn apengan ikiam.
\q3 Egh me nɨn suemɨn boroghɨn, uan teviba apɨrigh, nɨn ziam fam.
\q1 Egh me kamaghɨn nɨ dɨponam,
\q2 ‘Ikiavɨra Itir Godɨn Nguibar Ekiam’ ko,
\q2 ‘Saion, Israelɨn Godɨn Bar Zuezimɨn Nguibar Ekiam.’
\b
\q1
\v 15 “O Jerusalem, nɨ bar ikuvigha pura itima, gumazitam nɨn tuavibar mangɨ izegh gamir puvatɨ.
\q2 Nɨ mati amizim, an pam an aghuagha anetegha arav ghuzɨ moghɨn iti.
\q1 Eghtɨ, kɨ nɨ damightɨ, nɨ bar deragh pɨn ikɨtɨ, gumazamiziba nɨ bagh bar akuegham.
\q2 Eghtɨ nɨ zurazurara kamaghɨra ikiam.
\q1
\v 16 Nɨ kantrin igharazibar bizir bar aghuibara initɨ,
\q2 atriviba uan bizir aghuiba nɨ danɨngam,
\q3 mati amizim otem uan borim ganɨdi.
\q1 Eghtɨ nɨ kamagh fogh suam, kɨrara kɨ Ikiavɨra Itir God.
\q2 Kɨ uan gumazamiziba ua me isir God,
\q1 kɨ nɨn Akurvazir Gumazim,
\q2 kɨ Jekopɨn ovavir boribar Godɨn Bar Gavgavim.
\b
\q1
\v 17 “Kɨ nɨn brasba inigh, da ikarvagh golba isɨ nɨ danɨngam.
\q2 Kɨ nɨn ainba inigh, da ikarvagh silvaba nɨ danɨngam.
\q1 Kɨ nɨn temer arariba inigh, da ikarvagh brasba nɨ danɨngam,
\q2 egh nɨn dagɨaba inigh, da ikarvagh ainba nɨ danɨngam.
\q1 Eghtɨ atrivitam ua nɨn gan, pazɨ nɨ damuan kogham.
\q2 Kɨ nɨn atrivibar amutɨ, me navir amɨrizim ko arazir aghuimɨn gɨn mangɨ deraghvɨra nɨn ganam.
\q1
\v 18 \x - \xo 60:18 \xo*\xt Aisaia 26:1\xt*\x*Egh nguazir kamɨn ruaghatevir nɨ gariba,
\q2 gumazamiziba ua tintinibar uariv soghan koghtɨ, nɨ bizir asɨghasɨzir nɨgɨnitam bareghan kogham.
\q1 Eghtɨ nɨn dɨvazir gavgavimɨn ziam kamaghɨn ikiam, ‘Ekiam Gumazamizibar Akurvasi.’
\q2 Eghtɨ nɨn dɨvazir gavgavimɨn tiar akar ekiamɨn ziam kamaghɨn ikiam, ‘E Ekiamɨn Ziam Fam.’
\b
\q1
\v 19 \x - \xo 60:19 \xo*\xt Sekaraia 2:5; Akar Mogomem 21:23; 22:5\xt*\x*“Aruem ua nɨ bagh angazangarimɨn mɨn ikian kogham,
\q2 eghtɨ dɨmangan, iakɨnim uam angazangarim nɨ danɨngan kogham.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ uabɨ aruem ko iakɨnimɨn mɨn, angazangarim nɨ danɨng mamaghɨra ikiam.
\q2 Kɨ nɨn God, kɨ gavgavim ko angazangarir ekiamɨn mɨn nɨ gisiraghtɨ, nɨ ganganir bar aghuarim damuam.
\q1
\v 20 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ zurara nɨn angazangarimɨn mɨn ikɨtɨ,
\q2 nɨn osɨmtɨzibar dughiam gɨvagham.
\q1 Eghtɨ nɨ ua aruem uaghirir arazimɨn ganan kogham.
\q2 Egh nɨ ua, iakɨnim uaghirir arazimɨn ganan kogham.
\q1
\v 21 \x - \xo 60:21 \xo*\xt Onger Akaba 37:11; Aisaia 52:1; Matyu 15:13; Akar Mogomem 21:27\xt*\x*Nɨn gumazamiziba bar moghɨra arazir aghuibara damu,
\q2 egh kɨ me bagha mɨsevezir nguazim me a inigh, a dapiagh zurara ikiam.
\q1 Guizbangɨra, nan dafarimɨn, kɨ men ingarigha me gamizɨ me ikɨzir vamɨran gumazamizibar otogha,
\q2 mati kɨ temer ovɨziba oparizɨ, da biar avɨriba otifi.
\q1 Kɨ kamaghsua, kɨ kamaghɨn damightɨ, ikɨzir igharazibar gumazamiziba ganɨva,
\q2 ziar ekiam na danɨngam.
\q1
\v 22 O Jerusalem, gumazir nɨn ikia ziam puvatɨzim, a gumazamizir ikɨzir dafamɨn afeziamɨn otogham.
\q2 Ezɨ ikɨzir muziariba, me bar avɨrasemegham, mati kantrin bar ekiar gavgavibar gumazamizibar mɨn otivigham.
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God,
\q2 kɨ mɨkemegha mɨsevezir dughiam,
\q3 kɨ bizir kabar amutɨ, da zuamɨram otivigham.”
\c 61
\rem ISA 61:1-3, 6-11 are lectionary verses
\s Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba deravɨra me damuamin dughiam otogha gɨfa
\q1
\v 1 \x - \xo 61:1 \xo*\xt Aisaia 11:2-4; 42:7; 57:15; Matyu 11:5; Luk 7:22\xt*\x*\x - \xo 61:1-2 \xo*\xt Luk 4:18-19\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, akar aghuim gumazamizibav kɨnasa na mɨsevegha, borem nan dapanim ginge,
\q2 kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, en Ekiamɨn Duam, a nan iti.
\q1 Egha uaghan akam akunasa na amada, eghtɨ kɨ kamaghɨn me mɨkɨm suam,
\q2 gumazir osɨmtɨzibar apengan itiba, men osɨmtɨziba gɨvagham,
\q1 eghtɨ kalabusɨn itir gumazamiziba, me bagh kalabusɨn tiar akam kuightɨ,
\q2 me kalabus ategh fɨrighɨregh mangam.
\q1
\v 2 \x - \xo 61:2 \xo*\xt Aisaia 13:6; Jeremaia 31:13; Matyu 5:4\xt*\x*A kamaghɨn akam akunasa na mɨkemegha na amada:
\q2 Ikiavɨra Itir God gumazamizibagh ifongezir dughiam, an otogha gɨfa.
\q1 Dughiar kamɨn, God ivezir kuram isɨ
\q2 men apanibar anɨngam.
\q1 Egha, a gumazamizir osemegha aziba,
\q2 gavgavim men navibar anɨngasa na amada.
\q1
\v 3 \x - \xo 61:3 \xo*\xt Onger Akaba 23:5; Aisaia 60:20-21; Jeremaia 17:7-8\xt*\x*Gumazamizir Saionɨn nguibamɨn aven ikiava aziba,
\q2 kɨ bar akongezir arazim ko navir amɨrizim me danɨngtɨ, me gavgavigham.
\q1 Egh kɨ averenir me uan dapanibagh atɨziba adegh,
\q2 kurkazir aghuiba men kurkegham.
\q1 Kɨ borem me daghuightɨ,
\q2 me bar akuegh, men osɨmtɨzir ararem gɨvagham.
\q1 Egh me ua uan gavgavim inigh, gumazim korotiar aghuim aruzɨ moghɨn,
\q2 Ikiavɨra Itir God bagh bar akongegh onger akar aghuibar amuam.
\q1 Egh me temer Okɨn, Ikiavɨra Itir God, uabɨ oparizibar mɨn,
\q2 tuivigh ikɨ deraghvɨra Ikiavɨra Itir Godɨn gɨn mangɨ an ziar ekiam fam.
\b
\q1
\v 4 Ia Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba,
\q2 ia fomɨra ikuvizir nguibar ekiaba ua da akɨr,
\q3 egh bizir ikuvigha gɨvagha azenir avɨribar ikegha gɨvaziba akɨram.
\q1
\v 5 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba izɨ ian ingangaribar amuam.
\q2 Me ian sipsipba ko bizibar ganɨva, ian akunibar ingarigh dagheba oparam.
\q3 Egh me uaghan ian wainɨn azenibar ganam.
\rem vs 6-11 are lectionary verses.
\q1
\v 6 Eghtɨ ia uari Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir gumazibar mɨn ikɨtɨ,
\q2 me ziar kam Godɨn ingangarir gumaziba ia darɨgham.
\q1 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ia bagh bizir avɨriba inigh izɨtɨ,
\q2 ia bizir bar avɨriba ikiam.
\q1 Eghtɨ ia bizir avɨrir me ia danɨngamiba bagh,
\q2 bar akuegham.
\q1
\v 7 Ia faragha bar aghumsɨzir dafam inigha uan guaba monge.
\q2 Egh gɨn ia uari uan nguazim inigh a dapiagh bizir bar avɨrim initɨ,
\q3 da bizir ia faragha inizibagh afiragham.
\q2 Eghtɨ ia bar akongegh ikɨ kamaghɨra ikiam.
\b
\q1
\v 8 Kɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q2 Kɨ guizɨn araziba baghavɨra iti.
\q3 Egha okɨmakɨar arazim ko paza igharaz darazigh amir arazibagh ifongezir puvatɨ.
\q1 Nan gumazamiziba osɨmtɨzir avɨriba ateri,
\q2 ezɨ datɨrɨghɨn kɨ bar guizbangɨra bizir aghuiba me danɨngam.
\q1 Egh kɨ me koma Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavitam damightɨ
\q2 a ikɨ mamaghɨra ikiam.
\q1
\v 9 Eghtɨ nan gumazamizibar ovavir boriba,
\q2 Kantrin Igharazibar Gumazamizibar tongɨn ikɨ ziar ekiam ikiam.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba men ganigh fogh suam,
\q2 gumazamizir kaba me nan adarasi, ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ uabɨ deravɨra me gami.
\b
\q1
\v 10 \x - \xo 61:10 \xo*\xt Akar Mogomem 21:2\xt*\x*Godɨn ingangarir gumazim ghaze:
\q1 Kɨ uan Ikiavɨra Itir God bagh bar akongegham.
\q2 Guizbangɨra, a nan akurazɨ, an arazir aghuim mati korotiar ruarim na avara,
\q3 egha mati gumazim amuimɨn ikiasa deragha kurke,
\q3 egha mati amizim pamɨn ikiasa deragha kurke.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, an navir averiamɨn aven itir bar akongezir arazim bar na gizɨfa.
\q1
\v 11 Kɨ fo, Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, uan arazir aghuim ko uan akurvazir arazim nan akagham,
\q2 mati nguazim dagher ovɨziba an aven ikia biaba otiva anaga azenim girɨ.
\q1 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba Ekiamɨn arazir kamɨn ganigh
\q2 an ziam fam.
\c 62
\rem NOTE: ISA 62:1-5, and 11-12 are lectionary verses.
\s Jerusalem ziar igiam ini
\q1
\v 1 Kɨ Saionɨn nguibam bagh zurazurara Ekiam mɨkɨmvɨra ikɨtɨ,
\q2 a deravɨra a damuam.
\q1 Guizbangɨra, kɨ Jerusalemɨn nguibam gɨnɨghnɨghvɨra ikɨ,
\q2 kamaghɨn kɨ uan akam dukuaghan kogham. Bar puvatɨgham.
\q1 Egh kɨ Ekiamɨn dɨmvɨra ikɨ mangɨtɨ, arazir aghuimɨn dughiam Jerusalemɨn gumazamiziba batogham,
\q2 mati aruemɨn angazangarim mɨzarazimɨn otifi.
\q1 Egh kɨ Ekiamɨn dɨmvɨra ikɨ mangɨtɨ, an akurvazir arazimɨn dughiam Jerusalemɨn gumazamiziba batogham,
\q2 mati adenir angazangarim dɨmagarimɨn otifi.
\q1
\v 2 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba gantɨ, God Jerusalemɨn akurvagh suam, nɨ nan damazimɨn dera.
\q2 Eghtɨ atriviba gantɨ, God gavgavim ko ziar ekiam isɨ nɨ danɨngam.
\q1 Egh me ziar igiam nɨ darɨgham,
\q2 kar ziar Ikiavɨra Itir God uabɨ nɨ danɨngamim.
\q1
\v 3 Jerusalem, nɨ atrivimɨn dapanir asuar kurkazir aghuiba itimɨn mɨn ikiam.
\q2 Eghtɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, dapanir asuar aghuir kam uan dafarimningɨn an suiragham.
\q1
\v 4 Eghtɨ gumazamiziba ua kamaghɨn nɨ dɨponan kogh suam,
\q2 “Ekiam nɨ ategha gɨfa.”
\q1 Eghtɨ nɨn nguazim gumazamiziba ua kamaghɨn a dɨponan kogham,
\q2 “Nguazir kam, gumaki, a bar ikuvigha pura iti.” Puvatɨ.
\q1 Kamaghɨn amizɨ, me kamaghɨn fogham, Ikiavɨra Itir God navir aghuim nɨn ikiava, nɨ bagha bar akonge.
\q2 Egh me ziar igiam kamaghɨn nɨ dɨpon suam, “God bar a gakonge.”
\q1 Ezɨ nɨn nguazim mati amizim, an pam uam a inigha, a bagha bar akonge.
\q2 Eghtɨ nɨn nguazim me kamaghɨn a dɨponam, “An amizir pamɨn itimɨn mɨn iti.”
\q1
\v 5 Eghtɨ nɨn otariba nɨ inigh, nɨ ko deraghvɨra ikiam,
\q2 mati gumazir igiam amizir igiamɨn ikia, aning uaning ko deravɨra iti.
\q1 Guizbangɨra, nɨn God bar nɨ gakuegham,
\q2 mati gumazim igiamra amuimɨn ikia uan amuim gakonge.
\q1
\v 6 O Jerusalem, nɨn dɨvazir mɨtiar gavgavibar pɨn, kɨ apaniba bagha garir gumaziba afe,
\q2 eghtɨ ganganir gumazir kaba, arueba ko dɨmagaribar uan akabar kumighan kogham.
\q1 Kɨ kamaghɨn me mɨkeme,
\q2 “Ia Ikiavɨra Itir Godɨn deir gumazamiziba, ia avughsan markɨ.
\q1
\v 7 Ia an dɨmvɨra ikɨ mangɨtɨ, a Jerusalem damightɨma,
\q2 a uamategh tugh gavgavighamin dughiam otogham.
\q1 Eghtɨ dughiar kamɨn, Jerusalem nguazir kamɨn gumazamizibar damazimɨn,
\q2 bar pɨn ikiam.”
\b
\q1
\v 8 Ikiavɨra Itir God akar dɨkɨrɨzim gami,
\q2 ezɨ an gavgavir ekiamɨn, an akar dɨkɨrigha mɨkemezim, guizbangɨram otogham.
\q1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn Jerusalemɨn mɨgei,
\q1 “Kɨ uamategh apaniba ateghtɨma me izɨ, nɨn gumazamizibar witba ko bizir me ingangarir dafam gamuava opariziba inian kogham.
\q2 Kɨ ua Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ateghtɨ, me izɨ nɨn gumazamiziba ingarizir wainɨn dɨpaba inian kogham.
\q3 Puvatɨgham.
\q1
\v 9 Nɨn gumazamizibara witɨn anigha gɨvaziba inigh bretbar ingarigh dar amam.
\q2 Egh me ziar ekiam Ikiavɨra Itir God danɨngam.
\q1 Eghtɨ nɨn gumazamiziba wainɨn ovɨzir andɨziba inigh wainɨn dɨpabar ingaram.
\q2 Egh me da inigh nan Dɨpenimɨn dɨvazimɨn aven izɨ, dar amɨva bar akuegham.”
\b
\q1
\v 10 Ia datɨrɨghɨn Jerusalemɨn itir darasi,
\q2 ia zuamɨra bar moghɨra nguibar ekiam atakigh.
\q1 Ia nguibam ategh azenan mangɨ,
\q2 ia gumazamizir uamategha iziba bagh deravɨra tuavim akɨr.
\q1 Ia me bagh deravɨra tuaviba azenɨva,
\q2 tuavim apɨrizir dagɨaba isɨ da makun.
\q1 Egh Kantrin Igharazibar Gumazamiziba gansɨ,
\q2 ia inir avɨzir ababanim asaragh.
\b
\rem vs 11-12 are lectionary verses
\q1
\v 11 \x - \xo 62:11 \xo*\xt Aisaia 40:10; Akar Mogomem 22:12\xt*\x*Ia oragh! Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn nguazir kamɨn gumazamiziba bar me mɨkemegha ghaze:
\q1 “Ia Saionɨn nguibamɨn gumazamiziba bagh mangɨ kamaghɨn me mɨkɨm suam,
\q2 ‘Ia gan, ian Akurvazir Gumazim, a izi!
\q1 A faragha mɨdorozim gamua apanibagh afiragha,
\q2 gumazamiziba bizir aghuibar mɨn me inizɨ, me a ko izi.’\f + \fr 62:11 \fr*\ft Akar kam gɨghan tuavir igharazir mam kamakɨn, “Egha a bizir aghuiba isɨva uan gumazamizibar anɨngasa, da sara izi.”\ft*\f*
\q1
\v 12 Me gumazamizir kaba kamaghɨn me dɨponam,
\q2 ‘God Baghavɨra Itir Gumazamiziba’ ko,
\q2 ‘Ikiavɨra Itir God, ua Inizir Gumazamiziba.’
\q1 Egh me kamaghɨn ian nguibam dɨponam,
\q2 ‘Nguibar God Bar Ifongezim’ ko,
\q2 ‘Nguibar Ekiar God ua Izegha Itim.’ ”
\c 63
\rem NOTE: ISA 63:16-17 are lectionary verses
\s Ekiam ivezir kuram isa uan apanibagh anɨdi
\q1
\v 1 \x - \xo 63:1-6 \xo*\xt Aisaia 34:5-17; Jeremaia 49:7-22; Esekiel 25:12-14; 35:1-15; Amos 1:11-12; Obadia 1:1-14; Malakai 1:2-5\xt*\x*Ia gan! Mar gumazir manam atrivimɨn mɨn bar deravɨra kurkegha Idomɨn kantrin aven,
\q2 Bosran nguibam ategha azenan izi?
\q1 Mar gumazir manam uan dapanim aviragha uan gavgavir ekiam sara izi?
\q2 Ezɨ an korotiam bar aghevezɨ moghɨn gari.
\b
\q1 “Kar kɨ Ekiamra.
\q2 Kɨ gumazamizibar akurvazir gavgavim iti, egha kɨ kamaghɨn mɨkɨmasa,
\q3 nan arazir aghuimɨn, kɨ men apaniba abɨragha gɨfa!”
\b
\q1
\v 2 Nɨn korotiaba tizim bagha bar aghefe?
\q2 Da mati gumazim wainɨn dɨpabar ingarasa, wainɨn ovɨziba mɨrmɨramin dagɨar mɨner bar ekiamɨn aven ghugha,
\q3 wainɨn ovɨziba dɨkabɨrima, wainɨn dɨpar aghevir avɨrim otozɨ moghɨn aghefe.
\b
\q1
\v 3 \x - \xo 63:3 \xo*\xt Akar Mogomem 14:20; 19:13-15\xt*\x*“Kɨ uabɨra, kɨ wainɨn ovɨziba dɨkabɨra da mɨrmɨri moghɨn, kantriba dɨkabɨri,
\q2 ezɨ kantrin tamɨn gumazitam nan akurazir puvatɨ.
\q1 Kɨ men atara bar men anɨngaghe,
\q2 egha bar pamtemɨn me dɨkarazɨ,
\q3 men ghuziba pura tintinibar asavamaga, nan korotiabagh ira dar poke.
\q1
\v 4 Kɨ uan navir averiamɨn aven uan gumazamizibar apaniba ikarvagh, me gasɨghasɨghamin dughiam gɨnɨghnɨghavɨra iti.
\q1 Ezɨ datɨrɨghɨn dughiar kɨ ua gumazamiziba iniamim otogha gɨfa.
\q1
\v 5 \x - \xo 63:5 \xo*\xt Onger Akaba 44:3; 98:1; Aisaia 59:16\xt*\x*Kɨ garima, nan akurvaghamin gumaziba puvatɨ, kamaghɨn amizɨ,
\q2 kɨ dɨgavir kuram gami.
\q1 Ezɨ nan gavgavim ko nan anɨngagharimra na gamima,
\q2 kɨ uan gumazamizibar apaniba abɨra.
\q1
\v 6 Nan anɨngagharir bar ekiam na gamima,
\q2 kɨ ikɨzir avɨribar gumazamiziba dɨkabɨni.
\q1 Kɨ puv me gamua uan anɨngagharim men akazɨ, me a baraki,
\q2 mati me nan anɨngagharim itir itarimɨn wainɨn dɨpam ame, egha bar ongani.
\q1 Ezɨ kɨ me mɨsogha
\q2 men ghuziba isa nguazim ginge.”
\s Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn arazir aghuim gɨnɨghnɨsi
\q1
\v 7 \x - \xo 63:7 \xo*\xt 1 Atriviba 8:66; Nehemia 9:25; 9:35; Onger Akaba 92:2\xt*\x*Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn apangkuvir ekiamɨn gun mɨkɨmasa.
\q2 Egh an arazir aghuim bagh an ziam fam.
\q3 E Israelia, God en akurvagha bizir aghuir bar avɨriba isa e ganɨdi.
\q2 Egha bar deravɨra e gamizɨ, e an ziam fe.
\q1 Guizbangɨra, a bar e gifuegha apangkuvir ekiam en iti.
\b
\q1
\v 8 E fo, Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨkemegha gɨfa,
\q1 “Gumazamizir kaba, me nan gumazamizibara.
\q2 Egh me nan akaba batogh, na gifaran kogham.”
\q3 Kamaghɨn amizɨ, a men osɨmtɨzibar tongɨn men Akurvazir Gumazimɨn oto.
\q1
\v 9 \x - \xo 63:9 \xo*\xt Gumazir Dapaniba 10:16; Malakai 3:1; Aposel 9:4; 12:11\xt*\x*Egha me mɨzaziba ko osɨmtɨziba aterir dughiamɨn,
\q2 Ekiam uaghan me ko mɨzaziba ko osɨmtɨziba ateri.
\q1 God uabɨ, ensel o abuir gumazimɨn mɨn otogha ua me ini.
\q2 Bar fomɨra an ifongiam ko apangkuvim men ikiavɨra iti,
\q2 kamaghɨn amizɨ, a dughiar bar ruarimɨn me atera bar deravɨra men gari.
\q3 Bizir kam bagha, a men akurvasi.
\q1
\v 10 Guizbangɨra, me a barazir puvatɨghava, an Duam gamima a bar oseme.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, God uabɨ men apanimɨn mɨn otogha,
\q3 me ko mɨsosi.
\b
\q1
\v 11 Egha me gɨn God fomɨram amizir bizibagh nɨghnɨsi.
\q2 Men nɨghnɨzim uamategha Moses ko an gumazamizibar ghua kamaghɨn mɨgei:
\q1 “Ikiavɨra Itir God managh iti?
\q2 A fomɨra uan gumazamiziba ko, men gumazir dapaniba inigha izima,
\q3 me iza ongarim abigha vongɨn oto.
\q1 Ikiavɨra Itir God managh iti?
\q2 A fomɨram uan Duam amadazɨ, a men tongɨn iti.
\q1
\v 12 \x - \xo 63:12 \xo*\xt Ua Me Ini 14:21-22\xt*\x*A uan gavgavir bar ekiam isa Moses ganɨngi.
\q2 Ezɨ an ongarim tongɨram an abɨghizɨ, an akuar pumuningɨn otozɨ, an gumazamiziba vongɨn ghue.
\q3 Ezɨ arazir kamɨn, a zurara ikiamin ziar ekiam ini.
\q1
\v 13 A men faragha zuima, me tuavir ongarir bar konimɨn itimɨn aruava an gɨn zui.
\q1 Egha me ghua dɨpaba puvatɨzir danganimɨn itir, hoziar atiabar mɨn
\q2 pamtemɨn dɨka ghua daghirezir puvatɨ.
\q1
\v 14 Ikiavɨra Itir Godɨn Duam uabɨ, an gumazamiziba avughsazim isa me ganɨngi,
\q2 mati bulmakauba ghua danganir zarimɨn ikia ogheba apava, avughsa iti.”
\b
\q1 Ikiavɨra Itir God, nɨ kamaghɨn ifonge,
\q2 gumazamiziba bar nɨn gavgavim ko ziar ekiam gɨfogham.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, nɨ uan gumazamizibar akua zui.
\s Israelia Ikiavɨra Itir God men akurvaghasa, me an azangsɨsi
\q1
\v 15 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan Nguibamɨn iti, nguibar kam nɨn gavgavim ko angazangarim a gizɨfa.
\q2 Eghtɨ nɨ pɨn ikɨ vazimɨn en gan.
\q1 Nɨ tizim bagh dɨkavigh uan arazir e baghavɨra itim ko gavgavir ekiam en akakaghan aghua?
\q2 Nɨ ti uamategh uan apangkuvim ko ifongiar uan navir averiamɨn aven itim, en akakaghan aghua.
\q3 Nɨ ti uam e gifongezir puvatɨz, o?
\b
\rem NOTE: ISA 63:16-17 are lectionary verses
\q1
\v 16 O Ikiavɨra Itir God, nɨ bar guizbangɨra en Afeziam.
\q2 En inazir afeziamning, Abraham ko Jekop,
\q3 aning ua e ko itir puvatɨ, egha e gɨfozir puvatɨ.
\q1 Ezɨ nɨrara, nɨ fomɨram en Akurvazir Gumazimɨn ikia,
\q2 e geghuva deragha en gara iza datɨrɨghɨn tu.
\q1
\v 17 O Ikiavɨra Itir God, nɨ manmaghsua e gamizɨ,
\q2 e tintinibar ghua nɨn akabar gɨn zuir puvatɨ?
\q1 Egha manmaghsua, nɨ en naviba ko nɨghnɨzibagh amizɨ,
\q2 e nɨn atiatia nɨn apengan itir puvatɨ?
\q1 E nɨn ingangarir gumazir nɨ ua baghavɨra inabaziba,
\q2 e nɨn anabamra, egha nɨ baghavɨra iti.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, nɨ uamategh e ko ikɨ.
\q1
\v 18 E nɨn gumazamizibara.
\q2 Ezɨ Dɨpenir nɨ ua baghavɨra inabazim, a bar dughiar otevimɨn en agharimɨn iti.
\q3 Ezɨ gɨn en apaniba iza nɨn Dɨpenim gasɨghasɨki.
\q1
\v 19 Ezɨ e datɨrɨghɨn mati gumazamizir nɨ fomɨra me gativazir puvatɨziba.
\q2 Egha mati gumazamizir nɨ uan ziam me gatɨzir puvatɨzibar mɨn iti.
\b
\c 64
\rem NOTE: ISA 64:1, and 3-8 are lectionary verses.
\q1
\v 1 O Ikiavɨra Itir God, nɨ overiam abigh kagh izighirɨ!
\q2 Nɨ kamaghɨn damutɨ, mɨghsɨaba nɨn damazimɨn atiating bar puvɨram akongam.
\q1
\v 2 Nɨ gumazim dazir suzibar avim atɨzɨ, dɨpam isiaghtui moghɨn,
\q2 nɨ uan ziar ekiam isɨ uan apanibar akagham.
\q1 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumazamiziba nɨn damazimɨn atiating
\q2 bar puvɨram akongam.
\q1
\v 3 Nɨ fomɨra izaghira bizir igharagha garir e ganizir puvatɨzibagh amizɨ da otivima,
\q2 e dar gara dɨgavir kuram gami.
\q1 Nɨ izaghirir dughiar kamɨn,
\q2 nɨ mɨghsɨabagh amizɨ
\q3 da nɨn damazimɨn bar puvɨram agoi.
\q1
\v 4 \x - \xo 64:4 \xo*\xt Aisaia 30:18; 40:31; 1 Korin 2:9\xt*\x*Bar fomɨra iza datɨrɨghɨn, gumazitam uan damazimɨn gara uan kuarim atɨgha orazi,
\q2 godɨn nɨn mɨn iti tam, ua itir pu.
\q3 Bar puvatɨ.
\q1 Nɨ uabɨra, gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim nɨn ikia nɨ mɨzuaiba,
\q2 nɨ me bagha pamtem ingara men akura.
\q1
\v 5 Gumazir arazir aghuibara damuasa ifuegha nɨn tuavim gɨnɨghnɨgha an gɨn zuiba,
\q2 nɨrara me bativa me gifonge.
\q1 E fo, nɨ faragha en ataravɨra itima,
\q2 e tong uan arazir kuraba ataghɨrazir puvatɨ.
\q1 E dughiar bar ruarimɨn arazir kurabar amuasa bar gavgavighavɨra iti.
\q2 Ezɨ markɨ, nɨ uan gavgavir ekiam sara izɨ uam e inigh.\f + \fr 64:5 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abigha mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\b
\q1
\v 6 \x - \xo 64:6 \xo*\xt Onger Akaba 90:5-6; Aisaia 48:1; Jeremaia 4:11-12\xt*\x*E nɨn damazimɨn arazir kurabagh amigha, bar mɨze.
\q2 E amir arazir kaba e ghaze, da ti derazɨ e dagh ami,
\q1 arazir kaba nɨn damazimɨn bar ikuvigha, mati inir avɨzir bar pughpurizim.
\q1 En arazir kurar kabara e gamima,
\q2 e amɨnim ter afarir mɨdiaribagh ivarazɨ da ghuezɨ moghɨn,
\q3 e bar mɨsigha atam ariaghire.
\q1
\v 7 Gumazitam nɨn ziam dɨbora nɨ ko mɨgeir puvatɨgha,
\q2 akurvazim bagha nɨn boroghɨn zuir puvatɨ.
\q1 E ghaze, en arazir kuraba bangɨn,
\q2 nɨ bar uan guam en modogha e ataghizɨ,
\q3 en arazir kuraba e gasɨghasɨghizɨ, e bar ikuvigha iti.
\b
\q1
\v 8 \x - \xo 64:8 \xo*\xt Onger Akaba 100:3; Aisaia 45:9; 60:21\xt*\x*O Ikiavɨra Itir God, nɨ en Afeziam, nɨ mati mɨnebar ingarir gumazim.
\q2 Ezɨ e mati, gumazim nguazim isa uan dafarimningɨn nguazir mɨnebar ingari.
\q3 Ezɨ nɨ uan dafarimningɨn en ingari.
\b
\q1
\v 9 O Ikiavɨra Itir God, nɨ zuraram en arazir kurar e amibagh nɨghnɨgh
\q2 puv en anɨngaghan markɨ.
\q1 Nɨ kamaghɨn nɨghnɨgh, e bar nɨn gumazamiziba,
\q2 nɨ tong en apangkufigh.
\q1
\v 10 Nɨn nguibar ekiaba, danganir kɨnibar mɨn iti,
\q2 ezɨ Saion, a gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn mɨn oto.
\q1 Guizbangɨra, Jerusalem bar moghɨra ikuvizɨ,
\q2 gumazitam an itir puvatɨ.
\q1
\v 11 Ezɨ nɨn Dɨpenir e an mangɨ nɨn ziam famim,
\q2 a uaghan avim an isizɨ, a bar moghɨra ikufi.
\q1 Fomɨra Dɨpenir kam bar dɨpenir dirim,
\q2 ezɨ en inazir afeziaba an ghua nɨn ziam fe.
\q1 Egha datɨrɨghɨn a ikuvizɨ,
\q2 bizir aghuir e ifongeziba, da uaghan bar ikuvigha iti.
\q1
\v 12 O Ikiavɨra Itir God, nɨ bizir kabar gara,
\q2 en akuragh bizitam damuasa nɨn navim nɨ dɨkafi, o puvatɨ?
\q1 Nɨ ti kamaghsua,
\q2 e osɨmtɨzir avɨriba ater mangɨvɨra ikiam, o?
\q1 Nɨ en mɨgɨrɨgɨaba baragha da ikarvaghan aghua, o?
\q2 E ghaze, nɨ ti en akuragham.
\c 65
\s God gumazir akaba barazir puvatɨzibagh asɨghasɨgh, uan ingangarir gumazamiziba deravɨra me damuam
\q1
\v 1 \x - \xo 65:1 \xo*\xt Aisaia 63:19; Rom 9:24; 10:20; Efesus 2:12-13\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazamizir na bagha azai puvatɨziba,
\q2 kɨ men dɨmdiaba baragh, men akurvaghasa me mɨzua iti.
\q1 Gumazamizir na burir puvatɨziba, na
\q2 bagh izasa kɨ me mɨzua iti.
\q1 Kɨ fo, me bar nan saghon ikia nan ziamɨn nan dɨman aghua.
\q2 Ezɨ kɨ kamaghɨn men dɨa ghaze,
\q3 ‘Kɨrara kagh iti. Kɨ kagh iti.’
\q1
\v 2 \x - \xo 65:2 \xo*\xt Rom 10:21\xt*\x*Kɨ zurara dughiabar gumazamizir nan akaba batoziba ua me iniasa me baghavɨra ikia
\q2 uan dafarim amadagha men azangsɨghavɨra iti.
\q1 Kar gumazamizir uan arazir kurabar tuavibar gɨn mangasa bar ifongeziba.
\q2 Me uan ifongiabar gɨntɨsi.
\q1
\v 3 Egha me zurara nan damazimɨn arazir na damutɨ,
\q2 kɨ men anɨngagheghambagh ami.
\q1 Me azeniba itir danganibar uari akuva ikia aseba bagha ofabagh amua,
\q2 asebar ofa gamir brighɨn dakozibar ghua, pauran mɨgharim otivim tutɨ,
\q3 a mughuriar aghuim mangasa me a tue.
\q1
\v 4 Egha me ghua gumazir oveaghuezibar mozibar boroghɨn apiaghav ikia,
\q2 men mɨgɨrɨgɨaba iniasa men azangsɨgha iti.
\q1 Egha dɨmagaribar me danganir kabar ikia asebar ziaba fe.
\q2 Egha me dabar tuziba apava,
\q3 asɨzir guar igharagha garir nan damazimɨn zuezir puvatɨzibar siariba api.
\q1
\v 5 Egha me kamaghɨn igharaz darazi mɨgɨa ghaze,
\q1 ‘E uari isa asebagh anɨga da baghavɨra itima, dar gavgaviba en iti,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ia bar en saghon ikɨ.
\q3 Ia en poghan markɨ.’
\q1 Gumazamizir kaba amir araziba, kɨ bar dar aghua.
\q2 Me na gamima, kɨ bar men anɨngaghezɨ, nan anɨngagharimɨn mɨgharim nan atinimɨn otifi.
\q1 Mati avim isia bar gavgavizɨ moghɨn,
\q2 nan anɨngagharir men itim gɨvaghan kogham.
\b
\q1
\v 6 “Ia oragh! Ia gumazamizir kuraba, kɨ Ikiavɨra Itir God, ian arazir kuraba uan akɨnafarimɨn da osiri.
\q2 Egh nɨmɨra ikian kogham. Puvatɨ.
\q1 Kɨ bar ia gasɨghasɨgh,
\q2 ian arazir kurabar ivezimra ia ikarvagham.
\q1
\v 7 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei, kɨ ia damutɨ,
\q2 ia uan arazir kurabar osɨmtɨziba ko uan inazir afeziabar osɨmtɨziba saram ateram.
\q1 Ian inazir afeziaba mɨghsɨabar ghuavanega,
\q2 asebar ziaba fer danganibar, ofan mɨgharir mughuriar aghuiba zuibagh ami.
\q1 Egha me mɨghsɨabar pɨn ikia arazir kurar avɨriba nan damazimɨn dagh amua,
\q2 egha arazir kamɨn na dɨpova aghumsɨzim na ganɨdi.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, kɨ men arazir kurar me amizibar ivezimra me danɨngam.”
\b
\q1
\v 8 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazitam wainɨn ikarɨzir ovɨzir kurar avɨriba itiba makunsɨ damutɨ,
\q2 gumazir igharazim suam,
\q1 ‘Nɨ tong orarkegh. Kɨ wainɨn ovɨzir aghuir mabar garima, da an iti.
\q2 E da inigh wainɨn aghui tabar amigh, dar amɨ bar akongegham.’
\q1 Kamaghɨra, kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ fo,
\q2 Israelia nan ingangarir gumazamiziba, ezɨ kɨ me baghavɨra ikia,
\q3 bar moghɨra me gasɨghasɨghan kogham.
\q1
\v 9 Judan anabamɨn adarasi, me Jekopɨn ovavir boriba, kɨ bar deraghvɨra me damuam.
\q2 Kɨ me damutɨ, me bar gumazamizir bar avɨribar otivigh, nan mɨghsɨabar dapiagham.
\q1 Gumazamizir kaba, kɨ me amɨsevezɨ me nguazir kamɨn nan ingangarir gumazamizibar mɨn iti.
\q2 Egh me nguazir kamɨn ikiam.
\q1
\v 10 \x - \xo 65:10 \xo*\xt Josua 7:24-26\xt*\x*Eghtɨ men sipsipba ko bulmakauba nguazir kam gizɨvagham.
\q2 Da Saronɨn danganir zarir aruem uaghiri naghɨn tugh mangɨ, Akorɨn danganir zarir aruem anadi naghɨn tughtɨ,
\q3 men sipsipba ko bulmakauba bar avɨrasemegham.
\q1 Egh grazir avɨriba ikɨtɨ, me dar amɨ avughsɨ ikiam.
\q2 Gumazamizir na gifuegha na buria na baghavɨra itiba, kɨ bizir kabar me damuam.
\b
\q1
\v 11 “Ia akɨriba igha Ikiavɨra Itir God gasiba,
\q2 ia nan mɨghsɨam Saionɨn, nan ziam fer arazim ataki,
\q3 kamaghɨn amizɨ, ia bar dughiar kuram iniam.
\q1 Ia Gat ko Menin ziamning fasa, aning bagh isar ekiabagh amua wainɨn dɨpabar ofabagh ami.
\q2 Aser kamning, ia ghaze,
\q3 aning ia gami ia uan apaniba dɨkabɨra, egha ia dughiar aghuim isi.
\q1
\v 12 Ezɨ kɨ ia bagha dughiar igharagha garim amɨsevegha gɨfa.
\q2 Ian apaniba izɨ, uan mɨdorozir sababar ia mɨsoghtɨ, ia arɨmɨghiregham.
\q1 Ia uan teviba apɨrigh, avigh dapaniba nguazimɨn gantɨ, apaniba ian fɨriba aghoram.
\q2 Ia fo, kɨ ian deima, ia nan dɨmdiam ikarazir puvatɨ.
\q1 Kɨ uaghan uan akam ia mɨkeme, ezɨ ia an gɨn zuir puvatɨ.
\q2 Ia nan akaba batogha, arazir kurar kɨ bar aghuaziba nan damazimɨn dagh ami.
\q3 Kamaghɨn amizɨ, dughiar kurar kam ia bativam.
\q1
\v 13 Kamaghɨn kɨ, Ikiavɨra Itir God, ian Ekiam, kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q1 Bar guizbangɨra, nan ingangarir gumazamiziba guizbangɨra dɨpaba ko dagher avɨriba ikiam,
\q2 eghtɨ akɨrim ragha na gasi darasi, ia mɨtiriamra ikɨ, damamin dɨpaba ko dagheba puvatɨgham.
\q1 Bar guizbangɨra, nan ingangarir gumazamiziba, me bar akuegh ikiam,
\q2 eghtɨ ia bar aghumsigham.
\q1
\v 14 Nan ingangarir gumazamiziba, men navir averiaba
\q2 guizbangɨra bar akongezir arazim me gizɨvaghtɨ,
\q3 me bar akongezir ighiabar amuam.
\q1 Eghtɨ ian naviba osɨmtɨzir ekiam dagh izɨvaghtɨ,
\q2 ian nɨghnɨziba deragh ingaran koghtɨ,
\q3 ia bar puvɨram aziv arangam.
\q1
\v 15 Eghtɨ nan adarazi me akar kuramɨn igharaz darazir anɨngsɨ, me kamaghɨn mɨkɨmam,
\q2 ‘Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, gumazir kurar kabagh asɨghasɨghizɨ moghɨn, ia gasɨghasɨgham.’
\q3 Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba ian ziabagh nɨghnɨgh suam, da bizir kuraba.
\q2 Eghtɨ God ziar aghuir igiam isɨ uan ingangarir gumazamizibar anɨngam.
\q1
\v 16 Eghtɨ me uam osɨmtɨzir fomɨram amiziba
\q2 bar da bakɨnɨghnɨgham.
\q1 Eghtɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, me fomɨram amizir osɨmtɨziba ua dar ganan kogh,
\q2 bar ada gɨnamadagham.
\q1 Kɨ Godɨn bar guizbangɨra bizibav mɨgeim, kamaghɨn mɨgei:
\q2 Nguazir kamɨn ruaghateviba bar adar itir gumazamiziba, deragh uari damusɨ nan azangsɨgh,
\q2 egh gavgavim uan mɨgɨrɨgɨabar anɨngsɨ, kamaghɨn mɨkɨmam:
\q3 Bar guizbangɨra, Godɨn ziar bar pɨn itim, a uabɨra nan gara fo,
\q3 nan akam a guizbangɨra.”
\s Jerusalemɨn igiamɨn aven, biziba bar moghɨra deravɨra ikiam
\q1
\v 17 \x - \xo 65:17 \xo*\xt Aisaia 66:22; 2 Pita 3:13; Akar Mogomem 21:1\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Ia ganigh! Kɨ overiar igiam ko nguazir igiamɨn ingarasava ami.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba ua fomɨram otivizir bizibagh nɨghnɨghan kogham.
\q3 Guizbangɨra, ia bar da bakɨnɨghnigham.
\q1
\v 18 Ia bizir igiar kɨ datɨrɨghɨn ingarizim bagh naviba deragh
\q2 zurara bar akuegh ikɨ.
\q1 Ia gan! Jerusalemɨn igiar kɨ ingaramin kam,
\q2 a nguibar gumazamiziba bar ifuegh bar akueghamim,
\q3 eghtɨ an gumazamiziba navir aghuimɨn ikiam.
\q1
\v 19 \x - \xo 65:19 \xo*\xt Akar Mogomem 21:4\xt*\x*Kɨ uaghan Jerusalem bagh bar akuegh uan gumazamiziba bagh navir aghuim ikiam.
\q2 Eghtɨ Jerusalemɨn igiamɨn aven, gumazamiziba mɨzazim isava arair nɨgɨniba ua puvatɨghtɨ,
\q3 gumazamizibar, azirakaba puvatɨgham.
\q1
\v 20 Eghtɨ borir muziariba uaghan igiabara ikɨ ovengan kogham.
\q2 Eghtɨ gumazamiziba dughiar bar ruarimɨn ikɨ mangɨ bar ghurigham.
\q1 Tarazi 100plan azeniba ikɨtɨ,
\q2 gumazir igharaziba men ganɨva mɨkɨm suam, me ti bar gumazamizir igiabara iti.
\q1 Eghtɨ men tarazi 100plan azeniba agɨvaghan kogh aremeghtɨ,
\q2 igharaz darazi suam, Ekiam ti uabɨ me gamizɨ me ariaghire.
\b
\q1
\v 21 “Nan gumazamiziba dɨpenibar ingarɨva dar ikiam.
\q2 Egh me wainɨn azeniba oparɨva, dar ingar dar wainɨn ovɨzibar amam.
\q1
\v 22 Apaniba ua izɨ nan gumazamiziba batogh men dɨpenibar dapiaghan kogham.
\q2 Egh men wainɨn azeniba inigh, wainɨn ingar dar aman kogham.
\q1 Nan gumazamiziba, temer bar gavgavibar mɨn, dughiar bar ruarimɨn ikiam.
\q2 Gumazamizir kɨ ua bagha mɨseveziba, me uari ingarizir bizibar ganɨva, dughiar bar ruarimɨn bar akuegham.
\q1
\v 23 Ingangarir me amiba puram mangɨghan kogham. Dar dagheba otivam.
\q2 Eghtɨ dughiar kuratam men boriba batoghan kogham.
\q1 Guizbangɨra, kar gumazamizir kɨ deravɨra damuamibar boriba.
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ bar deravɨra me damu
\q3 men gɨn otivamin boriba sara damuam.
\q1
\v 24 \x - \xo 65:24 \xo*\xt Onger Akaba 32:5; Aisaia 55:6; Daniel 9:21-23\xt*\x*Egh me ifongezir biziba bagh nan azangsɨghtɨ,
\q2 kɨ men azangsɨziba ikarvagham.
\q1 Me na ko mɨkɨmvɨra ikɨtɨ,
\q2 kɨ me baregh men akurvagham.
\q1
\v 25 \x - \xo 65:25 \xo*\xt Aisaia 11:6-9\xt*\x*Eghtɨ afiar atiaba ko sipsipɨn nguziba uari inigh damam.
\q2 Eghtɨ laionba, bulmakaubar mɨn oghebar amam.
\q3 Eghtɨ kuruziba nguazimɨn mɨnezibar amam.
\q1 Egh da nan mɨghsɨamɨn ikɨva, bar moghɨra bar deravɨra uari inigh ikɨva,
\q2 egh pazɨ uarir amuan kogham.
\q3 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
\c 66
\s Ikiavɨra Itir God uan apaniba dɨkabɨragh, egh an apengan itir darazi deragh me damuam
\q1
\v 1 \x - \xo 66:1 \xo*\xt Matyu 5:34-35; 23:22\xt*\x*\x - \xo 66:1-2 \xo*\xt Aposel 7:49-50\xt*\x*Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Overiam, a nan atrivir dabirabim,
\q2 ezɨ nguazim kɨ uan dagarimning arɨzir danganim.
\q1 Eghtɨ ia managh nan Dɨpenimɨn ingaram?
\q2 Eghtɨ danganir manamra nan avughsazir danganimɨn mɨn ikiam? Bar puvatɨgham.
\q1
\v 2 \x - \xo 66:2 \xo*\xt Onger Akaba 34:18; 51:17; Aisaia 57:15\xt*\x*Kɨ uabɨ, uan dafarimningɨn overiam ko nguazim ko biziba bar dar ingarizɨ,
\q2 da otivigha iti.
\q1 Nan navim kamaghɨn amir gumazamizibar iti:
\q2 Gumazamizir uari abɨrava, uan arazir kuraba bagha osemegha,
\q2 nan akam baregha nan atiatia nɨgha, nan apengan itiba,
\q3 kɨ men gara bar me gifonge.
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.
\b
\q1
\v 3 “Gumazamizir maba uan ifongiar kuramɨn gɨntɨgha arazir kurabar amuasa bar ifonge.
\q2 Egha me uari kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, me guizbangɨra nan ziam fe.
\q3 Egha me amir ofan kaba, kɨ bar dar aghua.
\q1 Kɨ garima, me bulmakaubav sogha na bagha ofabagh amua,
\q2 merara uaghan gumazir maba isa, me mɨsuegha uan aseba bagha ofabagh ami.
\q1 Me na bagha sipsipɨn nguzibar ofabagh amua,
\q2 me uaghan afiaba isa dav suegha, aseba bagha dar ofabagh ami.
\q1 Me witba isa na bagha ofabagh amua,
\q2 me uaghan uan aseba bagha dabar ghuzibar ofabagh ami.
\q1 Me na bagha pauran me iter balsamɨn eborimɨn ingarizimɨn ofabagh amua,
\q2 egha uaghan asebar marvir guaba bagha ofabagh ami.\f + \fr 66:3 \fr*\ft Hibrun akam vezɨn kamɨn deragha gumazir kaba mɨkemezir puvatɨ. Fofozir gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨsi, God ti kamaghɨn mɨgei, ofan me amiba da bar an damazimɨn zuezir puvatɨzɨ, a bar dar aghua.\ft*\f*
\q1
\v 4 Eghtɨ kɨrara, kɨ me amir arazir kam baghvɨra osɨmtɨzim amɨseveghtɨ me aneteram,
\q2 kar osɨmtɨzir me ateran bar atiatingizɨm.
\q1 Guizbangɨra, kɨ men dei, ezɨ me nan dɨmdiam ikarvaghan aghua.
\q2 Kɨ uaghan uan akam me mɨkɨri, ezɨ me an gɨntɨghan aghua.
\q3 Puvatɨ. Me nan akaba munasi.
\q1 Egha arazir kurabara nan damazimɨn dagh ami,
\q3 kar arazir kurar kɨ bar aghuaziba.
\b
\q1
\v 5 “Ia Ikiavɨra Itir Godɨn akam baragh an apengan ikia, an akamɨn atiatia agoi darasi,
\q2 ia akar kɨ datɨrɨghɨn ia mɨkɨnamim baragh!
\q1 Ia an gɨntɨghasa bar gavgafi,
\q2 kamaghɨn amizɨ, ian adarazi bar ia gifongezir puvatɨgha, akɨrim ragha ia gasaragha ghaze, ia men tongɨn ikian kogham.
\q1 Egha me dɨbovir akabar ia mɨgɨa, kamaghɨn mɨgei,
\q2 ‘Ikiavɨra Itir God uan gavgavir ekiam ko izɨ ia damutɨ, ia bar akongeghtɨ, e ganika.’
\q3 Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, Ia men gantɨ, me bar aghumsigham.\f + \fr 66:5 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 6 Ia nguibar ekiamɨn aven otivir dɨmdɨar ekiar munam baragh!
\q2 Egh nan Dɨpenimɨn aven otivir nɨgɨnir dafar kam baragh!
\q1 Kɨ Ikiavɨra Itir God, mar nan dɨmdiam ko nɨgɨnimra.
\q2 Kɨ uan apanibar arazir kuraba ikarvagha ivezir kuram me danɨngasa an gun mɨgei.
\b
\q1
\v 7 \x - \xo 66:7 \xo*\xt Akar Mogomem 12:5\xt*\x*“Nan nguibar ekiam mati, amizim borim zuamɨram a bate.
\q2 A borim batasa mɨzazim baraghizir puvatɨgha, a bate.
\q1
\v 8 Gumazitam fomɨra bizir kamɨn ganigha, a baraghizir puvatɨ!
\q2 Kantrin tam ti dughiar vamɨram otozir puvatɨ!
\q1 Bar guizbangɨra, ikɨzir ekiatam dughiar vamɨran, zuamɨram otozir puvatɨ. Bar puvatɨ!
\q2 Eghtɨ Saion borim batɨsɨ mɨzazim baragh, a bar zuamɨram uan boriba bategham.
\q1
\v 9 Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ ian azai,
\q2 Kɨ ti amizim gamima a borim batasa mɨzazim isi,
\q2 egh manmaghsua, kɨ an navim apɨrightɨ, an borim otoghan kogham?
\q3 Bar puvatɨgham.
\b
\q1
\v 10 “Ia Jerusalem gifongezir darasi, ia a ko bar akongegh.
\q2 Ia gumazamizir a bagh azia itiba, ia datɨrɨghɨn a bagh bar akongegh.
\q1
\v 11 A datɨrɨghɨn deravɨra ikɨtɨ, ia an aven itir bizir aghuir avɨrim inisɨ bar akuegham.
\q2 A mati amebar otem boribagh anɨdir mam.
\q3 Eghtɨ ia mati, an boriba an otem amɨ bar izɨvagh navir amɨrizimɨn ikiam.”
\b
\q1
\v 12 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Ia oragh! Kɨ Jerusalemɨn nguibar ekiam damightɨ, a zurara bar deravɨra ikiam.
\q2 A kantrin igharazibar bizir aghuir avɨriba iniam.
\q1 Mati faner zurara emɨra ivemara gevir puvatɨzɨ moghɨn,
\q2 bizitamɨn oteveghan kogham.
\q1 Ia bizir kaba iniva bar akuegham,
\q2 mati borim amebamɨn otem apava bar akongezɨ,
\q3 amebam a ifiragha aruima a bar akonge.
\q2 Egha amebam a isa
\q3 uan apozim gatɨgha a gikararaima, a bar akonge.
\q1
\v 13 Ia Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba,
\q2 amebam deravɨra uan borimɨn gara akar aghuimɨn a mɨgeima, a navir amɨrizim iti moghɨn,
\q1 kɨ bar deraghvɨra ian gan
\q2 navir amɨrizim isɨ ia danɨngtɨ, ia deraghvɨra ikiam.
\q1
\v 14 Kɨ ia gamizir bizir kam, ia an ganigh ian naviba bar akueghtɨ,
\q2 ian mɨkarziba bar gavgavightɨ ia deravɨra ikiam.
\q1 Eghtɨ gumazamiziba kamaghɨn fogh suam, Ikiavɨra Itir God uan gavgavimɨn uan ingangarir gumazamizibar akura.
\q2 Egha apanibara, a men atarima, me an anɨngagharimɨn mɨzazim barasi.”
\b
\q1
\v 15 Ia gan! Ikiavɨra Itir God avim sara izam,
\q2 mati a uan karis daperagh amɨnir bar gavgavimɨn mɨn bar puv akɨgh izam.
\q1 Eghtɨ an anɨngagharimɨn avivzariaba, an apanibar isitɨ,
\q2 a ivezir kuram me danɨng, bar me agɨvagham.
\q1
\v 16 Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God, avim isɨ, ivezir kuram gumazamizibar anɨngam.
\q2 Eghtɨ an mɨdorozir sabam, gumazamizir bar avɨrimɨn arazir kuraba ikarvagh
\q3 me mɨsoghtɨ, me arɨmɨghiregham.
\b
\q1
\v 17 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei,
\q1 “Gumazamizir maba, asebar ziaba fasa uari zueghamin arazibar gɨn ghua,
\q2 egha uan azenibar itir marvir guabar ziaba fer danganibar ghua,
\q3 men tongɨn itir gumazir dapanimɨn gɨn zui.\f + \fr 66:17 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\q1 Egha me dabar tuziba ko kuarziba ko bizir igharazir nan damazimɨn zuezir puvatɨziba saram api.
\q2 Egh me bar moghɨra ikuvigh bar gɨvagham.”
\s Kantriba bar men gumazamiziba, Ikiavɨra Itir Godɨn apengan ikiam
\q1
\v 18 Ikiavɨra Itir God ghaze,
\q1 “Kɨ gumazamizibar nɨghnɨziba ko arazibar ganigha fo,
\q2 kar dughiar kɨ gumazamiziba bar me akuvamim.
\q1 Kantriba bar dar itir gumazamiziba ko akar igharazibav mɨgeir gumazamiziba, me bar moghɨra izam.
\q2 Me izɨ uari akuvaghamin dughiamɨn, me nan angazangarir ekiam ko gavgavimɨn ganam.\f + \fr 66:18 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn faragha itir akamɨn mɨngarim abigha an gun mɨkemezir puvatɨ.\ft*\f*
\q1
\v 19 Eghtɨ kɨ men tongɨn ababanitam asaragh men akagham.
\q2 Egh kɨ gumazamizir ikiavɨra itir varazira amangɨtɨ,
\q3 me saghon itir arighatɨzibar gumazamizir igharaziba bagh mangam.
\q1 Egh nan ziar ekiam ko gavgavimɨn gun gumazamizir tong oraghizir puvatɨzibav kɨmam.
\q2 Kɨ kantrin kaba bagh me amangɨtɨ, me mangam,
\q1 Tarsisɨn kantri ko, Pulɨn kantri ko, Lidian kantri,
\q3 me barir pibar asir fofozir aghuim itir gumaziba.
\q1 Egh Tubalɨn kantri, ko Grikɨn kantri,
\q2 ko nguibar arighatɨzir ongarir torir saghon itiba, me bagh mangam.
\q1 Gumazamizir ikiavɨra itir varaziran kabanang,
\q2 kantrin kaba bagh mangegh nan ziar ekiam ko gavgavimɨn gun me mɨkɨmam.
\q1
\v 20 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ghaze, gumazamizir kaba mangɨ,
\q2 ian namakar kantrin kabar aven itiba, me me isɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ofan mɨn me inigh na bagh izam.
\q1 Egh me isɨ hoziaba ko, karisba ko, dabirabir akuriaba ko, donkiba ko, kamelbar afegh,
\q2 men aku na bagh nan mɨghsɨamɨn itir nguibar ekiam Jerusalemɨn izam.
\q1 Israelia zurara witɨn ovɨziba ofabar mɨn, da isa itarir nan damazimɨn zuezibagh arɨgha, da atera na bagha nan Dɨpenim izi moghɨn,
\q2 me men aku na bagh izam.
\q1
\v 21 Eghtɨ kɨ men tarazi amɨseveghtɨ
\q2 me ofa gamir gumazibar otivtɨ,
\q3 tarazi Livaibar adarazir otivam.”
\q2 Kar Ikiavɨra Itir God mɨkemezir akaba.
\b
\q1
\v 22 \x - \xo 66:22 \xo*\xt Aisaia 65:17; 2 Pita 3:13; Akar Mogomem 21:1\xt*\x*“Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei,
\q2 Overiar igiam ko nguazir igiar kɨ ingarasava amir kamning,
\q3 aning nan damazimɨn ikɨ gavgavigh mamaghɨra ikiam.
\q2 Eghtɨ kamaghɨra ian ovavir boriba ikɨ gavgavigh mamaghɨra ikɨtɨ,
\q3 ian ziam zurara ikɨvɨra ikiam.
\q1
\v 23 Eghtɨ iakɨnir igiar otivamba ko Sabatɨn dughiar ekiar nan ziam famiba,
\q2 nguazir kamɨn itir ruaghateviba bar dar itir gumazamiziba izɨ nan damazimɨn teviba apɨrigh,
\q3 bar moghɨra izɨ nan ziam fam.
\q2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.
\b
\q1
\v 24 \x - \xo 66:24 \xo*\xt Mak 9:48\xt*\x*“Me nan Dɨpenim ategha zuir dughiamɨn,
\q2 me gumazir nan akaba munasa na barazir puvatɨzibar kuabar gantɨ,
\q3 me ireghɨv ikiam.
\q1 Me ariaghiregha gɨvagha pura tintinibar nguazim gireghav iti.
\q2 Ezɨ apizir muziariba men kuaba amɨvɨra ikɨ mangɨ da gɨvaghan kogham.
\q3 Eghtɨ avir men kuabar isim uaghan mungeghan kogham.
\q1 Men kuaba bar bizir kuribar mɨn gantɨ,
\q2 gumazamiziba bar dar aghuagham.”