\id ECC Ecclesiastes - translated by David Berama, Exeg cked by Marsha Miles, Robin Namai, Simon Aroro; comprehension checked by Francis and Steven and a team; consultant checked by Jill Riepe and a team November 2013.
\ide UTF-8
\h Fofozir Gumazim
\toc3 FG
\toc2 Fofozir Gumazim
\toc1 Fofozir Gumazim Ikɨrɨmɨrimɨn Mɨngarim Buri
\mt Fofozir Gumazim Ikɨrɨmɨrimɨn Mɨngarim Buri
\mt2 O
\mt1 Eklisiastis
\imt Akar faragha zuim
\ip Akɨnafarir kamɨn, fofozir gumazir mam uan nɨghnɨzimɨn gun mɨgei. Fofozir gumazir kam a bizir avɨribagh nɨghnɨsi. A deraghavɨra gumazamizibar gara me asavsuisi. Egha a bizir bar avɨribar garima, da osɨmtɨzim an navim ganɨdi. Egha a gumazamizibar ikɨrɨmɨribar gari, da bar otevegha derazir puvatɨ. Bizir bar avɨrir gumazamiziba amiba, dar dagher aghuitam otivir puvatɨ. Kamaghɨn fofozir gumazir kam kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ikɨrɨmɨrir gumazamiziba itir kam, an mɨngariba puvatɨ.
\ip Godra, a ikɨrɨmɨrir kamɨn Afeziam. Ezɨ e gumazamiziba, e deragh Godɨn Arazibagh foghan kogham. Kamaghɨn akar gavgavir kabanang, e da baragh dar aghuaghan kogham. Ezɨ fofozir gumazir kam kamaghɨn e mɨgɨa ghaze, ia dar amɨraghan markɨ. Manmagh amizɨ e deragha fozir puvatɨ, God nguazir kamɨn ikiasa dughiar otevim vaghvagha e ganɨngi, eghtɨ dughiar kamɨn aven e nguazir kamɨn ikɨ pamtem ingarɨva bar akongegham. Kamaghɨn deragham.
\ip Gumazir avɨriba Godɨn akɨnafarimɨn aven akɨnafarir mamɨn gari, akar kamaghɨn gariba an aven itima, me an gara dɨgavir kuram gami. Egha akɨnafarir kam bizir mam en aka, a kamakɨn. Gumazir manam osɨmtɨzir avɨriba ateri, a uaghan Godɨn adarazir aven ikiam. Akɨnafarir kam gumazamizir bar avɨribar akura. Guizbangɨra, me uari osɨmtɨziba ikia nɨghnɨzir avɨribagh ami. Fofozir gumazir kam osirizɨ moghɨn, bizir kaba me batifi. Egha me akɨnafarir kamɨn garir dughiamɨn, me kamaghɨn fo, me uarira itir puvatɨ. Me Godɨn adarazir aven iti. Ezɨ bizir kaba me gamima me uam God me bagha dɨkɨrɨzir akar Godɨn akɨnafarimɨn itibagh nɨghnɨsi.
\c 1
\s Biziba bar mati pura biziba
\p
\v 1 Kar gumazir bar fofozir mamɨn akaba, a Devitɨn otarim, a Jerusalemɨn nguibamɨn ikia atrivimɨn iti:
\b
\q1
\v 2 Bar fofozir gumazir kam kamaghɨn mɨgɨa ghaze,
\q1 “Biziba bar, dar mɨngariba bar mongezɨ,
\q2 bar guizbangɨra, e dagh fozir puvatɨgha bar okam nɨghnɨsi.”
\q1
\v 3 E bar, overiamɨn apengan itir dughiamɨn
\q2 e ingangarir mɨtɨabagh amua, egha da ikɨvɨra ikiamin ivezir aghuir manabara isi?
\q2 Puvatɨ. Da tong bar en akurvazir puvatɨ.
\q1
\v 4 Gumazamiziba ovia zui ezɨ igiaba otiva men danganiba isima,
\q2 nguazir kam kamaghɨra iti.
\q1
\v 5 E garima, aruem anaga uaghira zuamɨra ivemara uamategha
\q2 an anadir danganimɨn zui.
\q1
\v 6 E gari, amɨnim sautɨn amadaghan ivava anaga notɨn amadaghan vua uaghiri.
\q2 Egha a kamaghɨram amua ghuavɨra iti.
\q1
\v 7 E gari, faneba bar emɨra ongarimra uaghiri, ezɨ ongarim izevir puvatɨ.
\q2 Egha gɨn dɨpaba uamategha ghua dɨpar suiabar ghuegha uamategha emɨra ua izaghiri.
\q1
\v 8 Nguazir kamɨn biziba bar zurara ghuavɨra itima e dar gara dagh nɨghnɨgha bar dar amɨra.
\q2 Guizbangɨra, e bizir kabar amɨrvagha dar gun mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨabagh asa.
\q2 E bizir kabar garir ifongiam a gevir puvatɨ, e pura dar gara kamaghɨra iti.
\q2 E bizir kaba barazir ifongiam a gevir puvatɨ, e da baraghavɨra iti.
\q1
\v 9 Bizir fomɨram otiviziba, da gɨn uam otivam.
\q2 Bizir God fomɨram amiziba, a ua dar amuam.
\q2 Bizir igiatam, overiamɨn apengan itir puvatɨ.
\q1
\v 10 Dughiar mabar gumazamiziba kamaghɨn mɨgei, “Ia gan, kar bizir igiar mam.”
\q2 Ezɨ puvatɨ.
\q2 Bizir kaba bar, fomɨra e nguazir kamɨn tɨghar otivamin dughiamɨn, da iti.
\q1
\v 11 Fomɨram en inazibar dughiamɨn otivizir biziba, gumazitam dagh inɨrɨghan kogham.
\q2 Eghtɨ gumazamizir en gɨn otivamiba,
\q2 me e ginɨrɨghan kogham.
\s Fofozir ekiam, a pura bizim
\p
\v 12 Kɨ fofozir gumazim, kɨ Israelian atrivim ikia, Jerusalemɨn nguibamɨn ike. 
\v 13 Kɨ overiamɨn apengan otivir bizibar fofozim iniasa dagh nɨghnɨsi, egh kɨ deraghvɨra dagh nɨghnɨgh dar mɨngarim gɨfoghasa. Guizbangɨra, ingangarir God e gumazamiziba en boribagh anɨngizir kam, a bar oseme. 
\v 14 Overiamɨn apengan otivir biziba bar, kɨ deraghavɨra dar ganigha egha kɨ kamaghɨn fo, bar guizbangɨra, gumazamiziba amir biziba bar, dar mɨngariba bar mongezɨ, e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Da mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghua, an suighan ibura.
\b
\q1
\v 15 Bizir ikɨzɨrigha gɨvaziba, e da amɨnan iburagham.
\q2 Ezɨ bizir puvatɨziba, e da mengan kogham.
\b
\p
\v 16 \x - \xo 1:16 \xo*\xt 1 Atriviba 4:29-31\xt*\x*Kɨ uabɨ kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, kɨ fofozir bar dafam iti, nan fofozim fomɨra Jerusalemɨn nguibamɨn atrivimɨn ikezir atrivibar fofozibagh afira. Kɨ fofozir aghuim inigha gɨvagha, nɨghnɨzir aghuir avɨribagh fo. 
\v 17 Kɨ nɨghnɨzir aghuim pamtemɨn a buria ingara, uaghan onganizir arazimɨn mɨngarim buria ghuava amɨra. Kɨ puram ingangarir dafam gamigha datɨrɨghɨn fogha gɨvagha ghaze, arazir nɨghnɨzir aghuim iniamim, a mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghua an suighan ibura.
\b
\q1
\v 18 \x - \xo 1:18 \xo*\xt Fofozir Gumazim 12:12\xt*\x*Bar guizbangɨra, gumazir fofozir avɨriba itim, a nɨghnɨzir avɨriba aterima da anebɨri.
\q2 Ezɨ an fofozim ghua bar ekevegha, uaghan osɨmtɨzir avɨriba a ganɨdi.
\c 2
\s Agoroger araziba, dar mɨngariba puvatɨ
\p
\v 1 Ezɨ kɨ uabɨra uabɨ mɨgɨa ghaze, Kɨ agoroger arazim deraghvɨra a tuisɨgh ganigh fogh suam, a ti guizbangɨra dera o puvatɨ? Egha kɨ inivafɨzimɨn agoroger arazibar uan ifongiam agɨvasa dagh nɨghnɨsi. Egha kɨ datɨrɨghɨn fo, a uaghan an mɨngariba bar mongezɨ, e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 2 Kɨ kamaghɨn fo, akazir arazim, an arazir onganim. Ezɨ agoroger arazim tong en akurvazir puvatɨ. 
\v 3 Kɨ nɨghnɨzir aghuir kamɨn mɨngarim gɨfoghasa ingaravɨra iti. Kamaghɨn, kɨ inivafɨzir agoroger arazim bagha wainɨn dɨpaba apir arazim gamua a tuisɨsi. Kɨ kamaghɨn foghasa, gumazamiziba dughiar otevimɨn overiamɨn apengan ikɨtɨ, bizir manamra men akuragham?
\p
\v 4 \x - \xo 2:4-8 \xo*\xt 1 Atriviba 10:23-27; 2 Eghaghaniba 9:22-27\xt*\x*Kɨ ingangarir avɨrir dafabagh amizɨ gumazamiziba da bagha ziar ekiam na ganɨdi. Ezɨ kɨ ua bagha dɨpenir bar dafabagh amuava, wainɨn azenibar ingari. 
\v 5 Kɨ azenibar ingara da opari, ezɨ dar aven temer dagher aghuiba batiba iti. 
\v 6 Egha kɨ uan temer avɨrir kaba ruasa ua bagha mozir dɨpar ekiabagh kui. 
\v 7 \x - \xo 2:7 \xo*\xt 1 Atriviba 4:23\xt*\x*Kɨ ua bagh pura ingangarir gumazir kɨniba ko amizir kɨnibagh ivese. Ezɨ men boriba, nan dɨpenimɨn aven nan ingangarir gumazamizibar mɨn iti. Ezɨ kɨ bulmakauba ko sipsipɨn avɨriba iti. Gumazir fomɨra Jerusalemɨn nguibamɨn itiba, nan mɨn bulmakauba ko sipsipɨn avɨriba itir puvatɨ. 
\v 8 \x - \xo 2:8 \xo*\xt 1 Atriviba 10:10; 10:14-22\xt*\x*Kɨ ua bagha gol ko silvan dagɨar avɨriba isi. Ezɨ kantrin igharazibar atriviba ko provinsɨn igharazibar gumazir dapaniba, me uan dagɨaba isa na bagha da amadi. Ezɨ kɨ ighiabagh amir gumazamiziba, me na bagha ighiabagh ami. Egha kɨ amuir dozir avɨriba iti, ezɨ me na damutɨ nan navim bar deragham. Gumaziba bar, arazir kam bagh bar akongegham.
\p
\v 9 \x - \xo 2:9 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 29:25\xt*\x*Kɨ bizir kaba bar da inizɨ, da na gamima nan ziam bar ekefe. Ezɨ fomɨra Jerusalemɨn nguibamɨn itir gumazitam nan mɨn bizir aghuir avɨritaba itir puvatɨ. Nan fofozir aghuiba uaghan, na ataghɨrazir puvatɨ, da na ko ikiavɨra iti. 
\v 10 Kɨ tong uan ifongiam dɨkabɨrazir pu. Bar puvatɨ. Kɨ bizir manam gifonge, kɨ puram a iniam. Egha kɨ amizir ingangarir kaba bagha bar akonge. Ezɨ agoroger kam, a kamakɨn, a nan ingangarimɨn ivezim. 
\v 11 Egha gɨn kɨ uan dafarimningɨn ingarizir bizir kaba bar dar gara, da tuisɨgha deraghavɨra dagh nɨghnigha ghaze, bizir kaba, dar mɨngariba bar mongezɨ, e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Da mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghua, an suighan ibura. Ia oragh, e bar, overiamɨn apengan itir dughiamɨn e ingangarir mɨtɨabagh ami, eghtɨ da pura mangɨ dar dagher aghuiba puvatɨgham. Da tong en akuraghan kogham.
\s Nɨghnɨzir aghuim mati pura bizim
\p
\v 12 Kɨ bizir kabagh amigha gɨfa, eghtɨ gɨn gumazir igharazitam nan danganim inigh atrivimɨn otogh, a bizir igharazir manatam damuam? Bar puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, kɨ nɨghnɨzir aghuimɨn mɨngariba ko arazir onganibar mɨngaribagh nɨghnɨghavɨra iti.
\p
\v 13 Kɨ nɨghnigha gɨvagha, kamaghɨn fo, nɨghnɨzir aghuim, an arazir onganiba bar dagh afira, mati aruemɨn angazangarim mɨtarmem gafira. 
\v 14 Fofozir gumazamiziba me deragha tuavimɨn garava an zui. Ezɨ gumazamizir onganiba, mati gumaziba mɨtarmemɨn tuavimɨn zui. Bizir kam a guizbangɨra, ezɨ kɨ nɨghnɨgha ghua nɨghnɨzir ekiar mam na bato. A kamakɨn, aning uaghara ovevem aning bativam.
\p
\v 15 Ezɨ kɨ uabɨra uabɨ gɨnɨghnɨgha ghaze, bizir gumazir onganiba batozim, uaghan na bativam. Kamaghɨn, nan fofozir avɨrir kaba, manmaghɨn nan akuragham? Bar puvatɨgham. Egha kɨ uan navir averiamɨn aven kamaghɨn nɨghnɨsi, fofozir aghuim uaghan, an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 16 Kɨ fo, gumazamizir gɨn izamiba, me bar e gɨn amadagham. Guizbangɨra, gumazir onganiba ko gumazir fofoziba itiba, me uam e ginɨrɨghan kogham. Ezɨ ovevemɨn dughiam, fofozir gumazim, gumazir onganim gafiraghan kogham. Puvatɨ. E bar moghɨram ovengam! 
\v 17 Ezɨ bizir overiamɨn apengan otivir kaba bar moghɨram osɨmtɨzim nan navim ganɨdi. Kamaghɨn, kɨ uan ikɨrɨmɨrim bar an aghua. Bizir kaba bar, dar mɨngariba aven mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Da mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava, an suighan ibura.
\s Ingangarir mɨtɨabar mɨngariba ko dagheba puvatɨ
\p
\v 18 Kɨ overiamɨn apengan ikia zurara puvɨra ingari. Egha kɨ fogha gɨfa, ingangarir mɨtiar kɨ amizir kaba, gumazir igharazim izɨ nan danganim inigh dar ganam. Kamaghɨn, kɨ ingangarir kaba bar dar aghua. 
\v 19 Eghtɨ gumazir nan danganim iniamim, kɨ a gɨfozir pu, a ti gumazir fofozim itim, o gumazir onganim. Egh a izɨ, kɨ uan fofozir aghuimɨn overiamɨn apengan amizir ingangarir mɨtiar kabar ganigh dar ghuavimɨn ikegham. Ezɨ arazir kam, uaghan an mɨngarim modozɨ, e a gɨfozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 20 Kamaghɨn, kɨ overiamɨn apengan ikia ingangarir mɨtiar amizir kabagh nɨghnɨgha nan navim ikuvigha bar oseme. 
\v 21 E garima, gumazir maba, fofoziba ko nɨghnɨzir aghuim ikia egha uan fofozir kam ko nɨghnɨzir aghuir kam sara ingara biziba deragha dagh amua, bizir bar avɨriba isi. Egha me gɨn ariaghirezɨ, gumazir igharaziba pura men biziba isi, me men mɨn fofozir kamagh gariba itir puvatɨ. Arazir kam a derazir puvatɨ, egha uaghan an mɨngarim aven modozɨ e a gɨfozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\p
\v 22 E zurara overiamɨn apengan ikia puv ingarava bizir avɨriba uaghan dagh nɨghnɨsi, ezɨ bizir kam ikɨvɨra ikiamin ivezir aghuir manatam e ikaragham? Bar puvatɨ. 
\v 23 \x - \xo 2:23 \xo*\xt Jop 5:7; 14:1\xt*\x*Dughiar e nguzimɨn itir kaba, mɨzaziba e batifi, ezɨ en ingangariba osɨmtɨziba e ganɨdi. Ezɨ e uaghan dɨmagaribar dakuasa amua, dagh nɨghnɨghavɨra ikia avughsaziba en puvatɨ. Ezɨ arazir kam uaghan, an mɨngarim modozɨ e a gɨfozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\p
\v 24 \x - \xo 2:24 \xo*\xt Fofozir Gumazim 3:13; 5:17; 9:7; Aisaia 56:12; Luk 12:19; 1 Korin 15:32\xt*\x*Arazir mam bar dera, egha arazir igharazibagh afira. A kamakɨn: E pamtem ingarigh egh uan ingangaribar dagheba ini dar amɨva, dagh ifongegh bar akuegham. Kɨ arazir kamɨn gara egha fo, bizir aghuir kaba en biziba pu. Bar puvatɨ, God uabɨ bizir kabar afeziam, egha a da isa e ganɨdi. 
\v 25 Guizbangɨra, God puvatɨghtɨ, e manmaghɨn damɨ, bar akueghɨva arazir kabar amuam? Bar puvatɨgham. 
\v 26 \x - \xo 2:26 \xo*\xt Jop 32:8; Aghuzir Akaba 2:6\xt*\x*Guizbangɨra, God ifongezir gumazamiziba, a nɨghnɨzir aghuim ko fofozim ko, bar akuegha itir arazim me ganɨdi. Ezɨ arazir kurabagh ami darasi, a me gamima, me ingara dagheba ko biziba isa da akumakua da isa God ifongezɨ darazigh anɨdi. Arazir kam, uaghan an mɨngarim modozɨ e a gɨfozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. A mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava an suighan ibura.
\c 3
\s Biziba bar moghɨra, vaghvagh otivamin dughiaba iti
\p
\v 1 \x - \xo 3:1 \xo*\xt Fofozir Gumazim 3:17; 8:6\xt*\x*Overiamɨn apengan otivir biziba vaghvagha, da uan dughiabaram otifi:
\b
\q1
\v 2 \x - \xo 3:2 \xo*\xt Hibru 9:27\xt*\x*Amiziba otamin dughiaba iti,
\q2 ezɨ e bar arɨmɨghiramin dughiaba iti.
\q1 Egha e dagheba oparamin dughiaba iti,
\q2 egh e dagheba asiamin dughiaba iti.
\q1
\v 3 Egha e gumazibav soghtɨ me arɨmɨghiramin dughiaba iti,
\q2 egh e me damutɨ me ghuamaghamin dughiaba iti.
\q1 Egha e biziba angararɨghamin dughiaba iti,
\q2 egh e bizibar ingaramin dughiaba iti.
\q1
\v 4 Egha e aziamin dughiaba iti,
\q2 egh e akamɨn dughiaba iti.
\q1 Egha e bizibagh nɨghnɨgh navim ikuvamin dughiaba iti,
\q2 egh e bar akongegh ighiabar amuamin dughiaba iti.
\q1
\v 5 Ezɨ paba uan amuiba ko dakuamin dughiaba iti,
\q2 egh aning uaning ko dakuan koghamin dughiaba iti.
\q1 Egha paba uan amuibar suighamin dughiaba iti,
\q2 egh an suighan koghamin dughiaba iti.
\q1
\v 6 Egha e bizir ovengeziba buriamin dughiaba iti,
\q2 egh da buri mangɨ da ateghamin dughiaba iti.
\q1 Egha e biziba deraghvɨra dar arɨghamin dughiaba iti,
\q2 egh e pura da makunamin dughiaba iti.
\q1
\v 7 Egha e korotiaba abɨghrarɨghamin dughiaba iti,
\q2 egh e da isamamin dughiaba iti.
\q1 Egha e mɨkɨman kogh nɨmɨra ikiamin dughiaba iti,
\q2 egh e mɨkɨmamin dughiam iti.
\q1
\v 8 Egha e igharaz darazi bar me gifongeghamin dughiaba iti,
\q2 egh e men aghuaghamin dughiaba iti.
\q1 Egha e igharaz daraziv soghamin dughiaba iti,
\q2 egh me ko deravɨra dapiamin dughiaba iti.
\b
\p
\v 9 Gumazamizir ingangaribagh amiba, me bar ikɨvɨra ikiamin ivezir aghuir manabar uan ingangarir me amiba bagha da isi? 
\v 10 God e ganɨngizir ingangaribar osɨmtɨziba, kɨ deraghavɨra dar ganigha dagh fogha gɨfa. 
\v 11 God, biziba bar otivamin dughiabar akɨri, egha dagh amizɨ da uan dughiar aghuimɨn otivigha bar deragha ganganir aghuibagh ami. Ezɨ God uaghan en nɨghnɨzibagh amizɨ, e uan navibar aven nɨghnɨgha, bar fomɨra itir bizir otiviziba ko bar gɨn otivamibagh fofoghasa nɨghnɨsi. Egh God fomɨram amizir biziba ko gɨn damuamin biziba, e deraghvɨra dagh foghan kogham. 
\v 12 Kɨ bizir kabagh nɨghnɨgha ghua kamaghɨn fo, arazir mam, arazir igharazibagh afira. Arazir kam, a kamakɨn, e nguazir kamɨn itir dughiamɨn, e arazir aghuibar amu bar akuegh ikiam. 
\v 13 Egh e uan ingangarir e amizibar ivezim ini daghebar amɨ bar akuegh ikiam. Bizir kaba, God e ganɨdir bizir aghuiba.
\p
\v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt Jems 1:17\xt*\x*Kɨ fo, Godɨn Araziba ikɨvɨra ikɨ, egh gɨvaghan kogham. Puvatɨ. Da kamaghɨra ikɨ mamaghɨra ikiam. Gumazitam uan arazitam Godɨn arazitam gisɨn datɨghan kogham. Egh gumazitam ua Godɨn arazitam batueghan kogham. God gumazamiziba an atiating an apengan ikiasa, a kamaghɨn ami. 
\v 15 Bizir datɨrɨghɨn otiviba, da fomɨram otifis. Ezɨ bizir gɨn otivamiba, da uaghan fomɨram otivigha gɨfa. God fomɨram otivizir biziba ataghizɨ, da bar ghuezir puvatɨ. A bizir kabagh ami da uam otifi.
\s Gumazamizibar araziba derazir puvatɨ
\p
\v 16 Ezɨ kɨ arazir mamɨn garima a uaghan overiamɨn apengan iti. E fo, jasba kotiamɨn aven arazir aghuibar gɨntɨgh deraghvɨra gumazamizibar osɨmtɨziba tuisɨgham. Ezɨ puvatɨ, me arazir aghuibar gɨntɨzir pu. Bar puvatɨ. Me dughiar maba arazir bar kurabar gɨntɨsi. 
\v 17 Ezɨ kɨ ua kamaghɨn nɨghnɨsi, God gumazamiziba kotiam darɨghamin dughiamɨn, a gumazamizir an damazimɨn deraziba ko gumazamizir kuraba, a me bagh dughiam atɨgh, men araziba tuisɨgham. 
\v 18 Egha kɨ uaghan kamaghɨn nɨghnɨsi, God gumazamizibar araziba tuisɨghtɨ, me kamaghɨn fogh suam, e gumazamiziba, en araziba uaghan asɨzibar arazibar mɨn iti. 
\v 19 Kɨ ghaze, E gumazamiziba uaghan asɨzibar mɨn ovengam. Asɨziba ovei, ezɨ e gumazamiziba uaghan ovei. Gumazamiziba ko asɨziba uagharam ikɨrɨmɨrir angamɨra itim anɨdir amɨnim ikia, arua bizibagh ami, egha aning uaghara ikɨrɨmɨrir kamɨn iti. Kamaghɨn, gumazamizibar ikɨrɨmɨrim asɨzibar ikɨrɨmɨrim gafirazir puvatɨ. Aningɨn ikɨrɨmɨrimɨn mɨngarim uaghara aningɨn modozɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 20 \x - \xo 3:20 \xo*\xt Jenesis 3:19\xt*\x*Gumazamiziba ko asɨziba uaghara, ovea ghua nguazimɨn zui. E fo, God nguazir mɨnemeniam inigha, gumazimɨn inivafɨzimɨm ingari. Kamaghɨn, an aremegh, uamategh nguazir mɨnemeniam gavagham. 
\v 21 Ezɨ, gumazir maba kamaghɨn mɨgɨa ghaze, gumazim aremezɨ an duam Godɨn Nguibamɨn ghuavanadima, asɨzimɨn duam nguazimɨn ghuaghiri. Ezɨ tinara bizir kamɨn ganigh a gɨfogham?
\p
\v 22 Kɨ bizir kam gɨnɨghnɨgha ghua kamaghɨn fo, arazir mam arazir igharazibagh afira. Arazir kam a kamakɨn. Ingangarir e amiba, e dar gan dagh ifongegh bar akuegh ikiam. Bar akongezir arazir kam, a ivezir aghuir God e bagha mɨsevezimra. Ezɨ tinara, e arɨmɨghiregh gɨvaghtɨ en gɨn otivamin biziba en akagham?
\c 4
\p
\v 1 Overiamɨn apengan itir bizir gumazamiziba amiba, kɨ ua dagh nɨghnɨgha fo, da derazir puvatɨ. Gumazir kuraba gumazamiziba dɨkabɨra osɨmtɨziba me garɨzima, me bar puvɨram arai. Ezɨ men akurvaghan gumaziba puvatɨ. Kɨ gari, gavmanɨn gavgavim, gumazir kurabaram akurvasi. Kamaghɨn, gavman uaghan men akurvazir puvatɨ. 
\v 2 Ezɨ kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, gumazamizir ovengeziba, me bar dera, me nguazimɨn itir gumazamizibar mɨn osɨmtɨziba aterir puvatɨ. Oveaghuezibar dabirabim, an angamɨra itir gumazamizibar dabirabim gafira. 
\v 3 Ezɨ gumazamizir tɨghar nguazimɨn otivamiba, me arazir kurar gumazamiziba overiamɨn apengan amibar ganizir pu. Kamaghɨn me bar dera, egha gumazamizir nguazimɨn itibagh afira.
\p
\v 4 Egha kɨ uaghan arazir mamɨn gari, gumazamiziba ingangarir mɨtɨabagh amua, bizir aghuibagh ami. Ezɨ bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn, me uan namakabar garima, me bizir avɨriba ikia ziar ekiaba isima, me uaghan men mɨn otivasa ingangarir avɨribagh ami. Ezɨ kɨ ghaze, arazir kam uaghan an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. A mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava an suighan ibura. 
\v 5 Marazi ghaze, gumazir ingangaribar amuan amɨragha pura nguibamɨn itim, a gumazir onganim. Egh an gavgavim gɨvaghtɨ an aremegham. 
\v 6 \x - \xo 4:6 \xo*\xt Aghuzir Akaba 15:16-17; 16:8\xt*\x*Ezɨ kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, kamaghɨn dera, e bizir muziariba ikɨ, navir amɨrizim sara ikiam. Gumazir maba bizir avɨriba bagha nɨghnɨgha pamtem ingara osɨmtɨzir avɨriba sara iti, ezɨ arazir kam ikufi, mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava an suighan ibura.
\p
\v 7 Ezɨ kɨ ua garima, arazir igharazir mam overiamɨn apengan iti, a uaghan an mɨngarim modozɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 8 A kamakɨn, gumazir mam a uabɨra iti, egha boriba ko aveghbuaba puvatɨgha ingaravɨra ikia avughsaziba an puvatɨ. Egha a bizir bar avɨriba ikia kamaghɨn nɨghnɨsi, bizir kaba tɨghar nan ifongiam agɨvagham. Kɨ mangɨ zurara ingarvɨra ikiam. A kamagh uabɨ uabɨ mɨgeir puvatɨ, “Kɨ tizim bagha pura ingangarir mɨtiar kabagh amua dar daghetam isa pura ikia bar akongezir puvatɨ? Kɨ oveghtɨ tinara bizir kaba iniam? Puvatɨgham.” Gumazir kamaghɨn amimɨn araziba, da bar kufi. Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn fo, arazir kam uaghan, an mɨngarim modozɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\p
\v 9 Uabɨra itir arazim, a derazir puvatɨ. Gumazir pumuning uaning inigh ikɨtɨ, deragham. Eghtɨ gumazir pumuning uaning inigh ingartɨ, aningɨn ingangarim deragham. 
\v 10 Eghtɨ tav irɨghtɨ, tav an agharimɨn suiragh uam a fegham. Ezɨ uabɨra itir gumazim, gumaka, a irɨghtɨ tina an akuragh a fegham? Bar puvatɨgham. 
\v 11 Gumazir pumuning arugharugh, egh uaning inigh dakuva, aningɨn mɨkarzimning fengam. Eghtɨ tav uabɨra dakuva, an arugharugham. 
\v 12 Gumazir vamɨra, an apaniba a mɨsogh bar anegɨvagham. Ezɨ gumazir pumuning, me aning mɨsoghan iburagham. Guizbangɨra gumazitam, benir pumuning ko mɨkezim inigh da ruivigh ikarɨzim gɨrightɨ da zuamɨra dɨghoreghan kogham.
\p
\v 13-14 Gumazir igiar biziba puvatɨzitam o kalabuziar gumazir tam, aningɨn tav kantrin atrivimɨn ikɨtɨ deragham. Ezɨ atrivir igharazir mam bar ghuri, egha a fofozir gumazibar nɨghnɨzir aghuiba baraghan aghua, ezɨ an arazim bar ikuvigha ongani. Guizbangɨra, atrivir igiar biziba puvatɨzir kam, a nɨghnɨzir aghuimɨn ikia, atrivir ghurir kam gafira.
\p
\v 15 Kɨ garima, atrivir ghurir kam gɨn aremezɨ, gumazir igiam an danganim ini, ezɨ overiamɨn apengan tir gumazamiziba bar atrivir igiar kamɨn gɨn zui. 
\v 16 Ezɨ gumazir bar avɨrir me men dɨbobonim dɨponan iburaziba, me bar an apengan itima a me gatifa. Ezɨ gɨn an aremezɨ, gɨn otivir gumazamiziba, me an amizir bizir ekiar kabagh nɨghnɨzir puvatɨ. Egha kɨ datɨrɨghɨn fo, uaghan an mɨngarim modozɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava an suighan ibura.\f + \fr 4:16 \fr*\ft Hibrun akam ves 13-16 aningɨn itir akar isɨn zuimning deragha aning abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\c 5
\s Nɨ pura mɨkɨm akar dɨkɨrɨzimɨn God damuan markɨ
\p
\v 1 Nɨ deraghvɨra uan arazibagh nɨghnighɨva, Godɨn Dɨpenimɨn aven mangɨ. Puram aven mangan markɨ. Nɨ fofozim iniasava aven zui. Egh gumazir mabar mɨn puram ofabar amuan markɨ, mati gumazim fofoziba puvatɨghava dagh ami. Kamaghɨn amir gumazamiziba, me deragha fozir pu, bizir manam Godɨn damazimɨn dera. 
\v 2 \x - \xo 5:2 \xo*\xt Aghuzir Akaba 10:19; Matyu 6:7\xt*\x*Nɨ faragh navir averiamɨn aven deravɨra nɨghnigh, gɨn dɨkavigh uan akatorimɨn mɨkɨm. Egh nɨ God ko mɨgeir dughiamɨn mɨgɨrɨgɨar avɨribar amuan markɨ. God a gavgavir ekiam ikia uan Nguibamɨn iti, ezɨ e gumazir kɨniba nguazir kamɨn iti. Kamaghɨn, nɨ an damazimɨn mɨgɨrɨgɨar avɨribar a damuan markɨ. 
\v 3 E fo, nɨ osemegha bizir avɨriba bagha navim isia dagh nɨghnɨgh, irebabar ganam. Kamaghɨra nɨ puvɨra mɨgeir gumazim, nɨ mati gumazir onganim puvɨra bizibav gei. 
\v 4 \x - \xo 5:4 \xo*\xt Dɨboboniba 30:2; Godɨn Araziba 23:21-23; Onger Akaba 66:13-14; 76:11\xt*\x*Egh nɨ akar dɨkɨrɨzɨ tamɨn God damighɨva, zuamɨram an gɨn mangɨ a damigh. Egh nɨ uan akar dɨkɨrɨzimɨn gɨn mangɨ damighan kogh, nɨ mati gumazir onganim. God kamaghɨn amir gumazamizibagh ifongezir puvatɨ. Kamaghɨn nɨ akar dɨkɨrɨzim gami, egh nɨ an gɨn mangɨ a damigh. 
\v 5 \x - \xo 5:5 \xo*\xt Aghuzir Akaba 20:25; Aposel 5:4\xt*\x*Egha nɨ akar dɨkɨrɨzimɨn God gamigha an gɨntɨzir pu, kar arazir aghuim puvatɨ, arazir bar kuram. Egh nɨ nɨghnigh fogh suam, nɨ uan akar dɨkɨrɨzim gɨntɨghan kogham, egh nɨ akar dɨkɨrɨzir kam damuan markɨ. 
\v 6 Egh nɨ puram akar dɨkɨrɨzim damighɨva, an gɨn mangan kogh, nɨ arazir kuram gami. Egh nɨ akar dɨkɨrɨzir tam damigh, egh gɨn Godɨn ofa gamir gumazim mɨkɨman markɨ suam, “Kɨ deragha nɨghnɨzir puvatɨgha, akar dɨkɨrɨzir kam gami.” Nɨ tizim bagh God damightɨ an anɨngagharim nɨn ikiam? Nɨ kamaghɨn damutɨ, a nɨn anɨngaghegham. Egh nɨ ingangarir mɨtɨabagh amua inizir bizibagh asɨghasigham. 
\v 7 Nɨ gumazir zurara irebabar garim, o nɨ gumazir pura mɨgeim, arazir kaba uaghan pura biziba. Arazir kabar mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Kamaghɨn, nɨ zurara Godɨn atiating an apengan ikɨ.
\s Nɨ gumazir dagɨar avɨriba itimɨn otivsɨ nɨghnɨghan markɨ
\p
\v 8 Nɨ gavmanɨn gantɨ, a gumazir onganarazibagh amiba osɨmtɨziba me darɨghɨva, men kotiaba deragh da akɨran kogh, me ateghtɨ me deragh dapian koghtɨ, ia dɨgavir kuram damuan markɨ. Arazir kamɨn mɨngarim kamakɨn. Ingangarir gumazir dapaniba arazir kabagh amima, men garir gumazir ekiar maba, men ingangaribar gara osɨmtɨziba me garɨsi. Ezɨ gumazir men garir kaba, me uaghan gumazir ekiar maba ikia men gara osɨmtɨziba me garɨsi, me arazir kamra me gami. 
\v 9 Egha me arazir kam gamima, gumazamiziba uan nguazibar azenibar ingara dagheba amaga dar iveziba isima me bar men dagɨaba tuiragha uarira uarigh anɨdi. Ezɨ atrivim uaghan men dagɨar nar maba isi.\f + \fr 5:9 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 9ɨn itir akamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\p
\v 10 Gumazim dagɨar avɨriba iniasa puvɨram nɨghnɨzima, dagɨar muziarir a isiba, an ifongiam agɨvaghan kogham. Ezɨ gumazim, dagɨar avɨriba itir gumazimɨn mɨn otivsɨ nɨghnighɨva, bizir a isir kaba, an ifongiam agɨvaghan kogham. Kamaghɨn, dagɨam bagha bar ifongezir arazim ko bizibagh ifongezir arazim, da uaghan dar mɨngariba mongezɨ, e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. 
\v 11 Egh gumazimɨn ivezim mavanangtɨ, an ikɨzir gumazir avɨrim izɨva an dɨpenim gizɨvagh an daghebar amam. Kamaghɨn, gumazim uan dagɨaba ko bizibar garava, a uabɨ ua bagh bizitam givezan kogham. 
\v 12 Ingangarir gumaziba, me dagher avɨriba iti, o dagher muziariba iti, me dɨmangan deravɨra dakuam. Ezɨ dagɨar avɨriba itir gumazim, a zurara uan bizir avɨrir kabagh nɨghnɨghava, deraghav akuir puvatɨ.
\p
\v 13 Kɨ gara overiamɨn apengan itir arazibar garima, arazir bar kurar mam iti. Gumazir mam, gɨn izamin osɨmtɨzimɨn atiatigha pura tintinibar bizibagh ivezamin ifongiam dɨkabɨragha, uan dagɨaba atɨgha deraghavɨram dar gara iti. 
\v 14 Egha gɨn an dagɨar ingangarim akuiaghirɨzɨ, an dagɨaba bar gɨvazɨma, a uan borim danɨngamin biziba pu.
\p
\v 15 \x - \xo 5:15 \xo*\xt Jop 1:21; Onger Akaba 49:17; 1 Timoti 6:7\xt*\x*E fo, en amebam e batezir dughiamɨn, a bizitam saram e batezir puvatɨ, e puram bibiabara iti. Kamaghɨra, e ovengamin dughiamɨn, e pura bibiabara mangam. E guizbangɨra bizir avɨriba iniasa ingangarir mɨtɨabagh ami, egh e aremeghamin dughiamɨn, e bizir katam sara Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn mangan kogham. 
\v 16 Ezɨ kar uaghan bar osɨmtɨzir kurar mam, e pura dafarir kɨnibar nguazir kamɨn ize, ezɨ kamaghɨra, e dafarir kɨnibar uamategh mangam. Egha e nguazir kamɨn tir dughiamɨn, e pura ingangarir mɨtɨabagh ami, mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuav an suighan ibura. 
\v 17 Nguazir kamɨn tir dabirabim, a derazir pu, mati e zurara osɨmtɨzim ikia ovevemɨn mɨtarmemɨn aven apia dagheba api. E zurara navir kuram isava, atarava, arɨmariaba isi. 
\v 18 Guizbangɨra, kɨ bizir kam gɨnɨghnɨgha ghua kamaghɨn fo, arazir mam bar deragha arazir kam gafira. Arazir kam, a kamakɨn, God e ganɨngizir dughiar otevir overiamɨn apengan ikiamimɨn, e uan ingangarir e amizibar ivezim inigh daghebar amɨ bar akuegh ikiam. Bar akongezir arazir kam, a ivezir God e bagha mɨsevezimra.
\p
\v 19 Eghtɨ God dagɨaba ko bizitaba gumazitam danightɨma, a fogh suam, da ivezir God a bagha inabaziba. Egh an adar gan bar akuegh, egh uan ingangariba ko dabirabimɨn gan egh navir amɨrizim inigh ikɨtɨ, kamaghɨn deragham. Bizir kaba, kar God anɨngizɨ bizir aghuiba. 
\v 20 Egha God gumazir kam ataghizɨ a uan dabirabir aghuimɨn gara, bar akuegha mamaghɨra ikia, kamaghɨn nɨghnɨzir pu, kɨ dughiar otevimɨn nguazir kamɨn ikiam.
\c 6
\s Ikɨrɨmɨrir kam, osɨmtɨziba an iti
\p
\v 1 Kɨ overiamɨn apengan ikia osɨmtɨzir kurar mamɨn garima, gumazamiziba aneterava ingangarir dafam gami. 
\v 2 God gumazir mam dagɨar avɨriba ko, bizir avɨriba ko ziar ekiam, da a ganɨngi, ezɨ a ifongezir bizitamɨn otevezir puvatɨ. Ezɨ gumazir kam, God a ganɨngizɨ bizir aghuir kaba, an adar amu bar akuegh ikian fɨrɨn, God gumazir igharazim bizir kaba anetaghizɨ an ada inigha dagh amua bar akuegha iti. Arazir kam, a bar ikuvigha, an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\p
\v 3 Eghtɨ gumazitam borir 100pla ikɨva, nguazir kamɨn azenir avɨribar ikɨ, egh gumazir kam uan bizir aghuir kaba bagh bar akuegh ikian kogh, egh gɨn aremeghtɨ, me deragh a bagh mozim gɨkuigh anefaghan koghtɨ, arazir kam, a bar derazir puvatɨ. Kɨ guizbangɨra mɨgei, borir amebamɨn navimɨn aven aremezim, a gumazir azenir avɨribar nguazir kamɨn itim gafira. 
\v 4 Kamagh amir borim, mati pura bizim, a ziaba puvatɨzɨ, me mɨtarmemɨn anefazir dughiamɨn, me a gɨnamadagha gɨfa. 
\v 5 Egha borir kam, an aruer angazangarimɨn ganizir puvatɨgha, bizitam bar a gɨfozir puvatɨ. Egha borir kam datɨrɨghɨn avughsazir aghuim gamua iti. Kamaghɨn, borir kamɨn dabirabim, gumazir bizir avɨriba itir kamɨn dabirabim gafira. 
\v 6 Gumazir kam uan bizir kabar gara, dagh agoir puvatɨ. Gumazir kam 1,000ɨn azeniba o 2,000ɨn azenibar nguazir kamɨn ikɨtɨ, an dabirabim, borir kamɨn dabirabim gafiraghan kogham. Guizbangɨra, e bar moghɨram oveng nguibar vamɨran mangam.
\p
\v 7 E dagheba iniasa, kamaghɨn, e zurara ingari. Ezɨ dagher e isiba, da en ifongiam agevir puvatɨ. 
\v 8 Manmaghɨn amizɨ, fofozir gumazim fofoziba puvatɨzir gumazim gafira? Bar puvatɨ. Eghtɨ gumazir biziba puvatɨzim, arazir aghuimɨn gumazamizibar damazimɨn a damightɨ, bizir kam manmaghɨn an akuraghtɨ, a ikɨvɨra ikiamin ivezir aghuir manam iniam? 
\v 9 Gumazir maba ghaze, e bizir guar avɨriba inisɨ nɨghnɨghan kogham. Arazir kam uaghan an mɨngariba aven mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi, mati gumazim amɨnimɨn suighasa ivegha ghuava an suighan ibura. Kamaghɨn dera, bizir tizir e inigha gɨvaziba, e dagh ifuegh dar suiragh ikiam.
\p
\v 10 Bizir otivir kaba, da puram otivir puvatɨ. Bar fomɨra God da otivasa mɨkemezɨ, da datɨrɨghɨn otivaghiri. Egha God en arazibagh fogha gɨfa. Kamaghɨn e a ko uari batoghan kogham. Guizbangɨra, an gavgavim en gavgavim gafira. 
\v 11 E fo, e mɨgɨrɨgɨar adoghodozir avɨribav kɨmtɨma, da manmaghɨn en akurvagham? Bar puvatɨ. Puvɨra mɨgeir arazim, a tong en akuraghan kogham, e pura mɨgei. 
\v 12 E dughiar bar otevimɨn nguazir kamɨn iti, ezɨ en ikɨrɨmɨrim, a dagheba puvatɨgha uaghan an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. En ikɨrɨmɨrim, mati ghuariam aruem apazazɨma, temer dughuazim zuamɨram arav ghu. Ezɨ tina kamaghɨn fo, e arazir aghuir manamɨn gɨntɨgham? Ezɨ tina kamaghɨn fo, e ovegh gɨvaghtɨ, bizir manaba overiamɨn apengan otivam?
\c 7
\s Nɨghnɨzir aghuir avɨriba
\p
\v 1 \x - \xo 7:1 \xo*\xt Aghuzir Akaba 22:1\xt*\x*Gumazamiziba kamaghɨn nɨghnɨgh suam, nɨ gumazir bar aghuim, nɨghnɨzir kam a dera. Egha a borer aghuir ivezim bar pɨn itim gafira. Eghtɨ dughiar nɨ ovengamim, a dughiar nɨn amebam nɨ batezim gafiragham.
\p
\v 2 Gumazim aremeghtɨ, me a bagha azir dɨpenir mamɨn ikɨtɨma, nɨ a bagh mangɨ. Arazir kam, a me dɨpenim ikia isar ekiabagh amir arazim gafira. Guizbangɨra, e bar moghɨra ovengam. Kamaghɨn, e nguazir kamɨn ikɨ bar deravɨra ovevemɨn arazim gɨnɨghnɨgham.
\p
\v 3 E bizitam bagh navim ikuvigh osemegh ikɨtɨ, arazir kam akazir arazim gafira. Guizbangɨra, navir osɨmtɨziba, e gamima en guaba ikufi, arazir kam e gami e arazir aghuim gɨfofogha egha akonge.
\p
\v 4 Egha gumazir nɨghnɨzir aghuiba itim, an aremezir gumazim bagha azia itir darazi ko ikiam. Ezɨ gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨziba, me inivafɨzir agoroger arazir avɨribagh amir gumazamiziba ko ikiasa.
\p
\v 5 Gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba itiba, nɨn atar, nɨ akɨrmɨgham, nɨ me baregh men gɨn mangɨtɨ arazir kam a dera. Arazir kam, gumazir onganim ziar ekiam isa nɨ ganɨdir arazim, gafiragham.
\p
\v 6 Egh gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨziba akɨtɨ, men akazibar mɨngariba puvatɨgham. Mati benir ataghatarim avimɨn ikia isia tɨngazi, egha a mɨnem gamima a isir puvatɨ. Arazir kam uaghan pura bizim, an mɨngariba puvatɨ.
\p
\v 7 Gumazir nɨghnɨzir aghuim ikiava gumazir igharazibar biziba ko dagɨaba, pura dagh ekua da isi, a mati gumazir onganim. Eghtɨ gumazim apezeperir dagɨaba initɨ, an arazir kamɨn, a uabɨ uan nɨghnɨzir aghuim gasɨghasɨsi.
\p
\v 8 Eghtɨ gumazitam ingangarim foregh a damuasava ami, kar arazir aghuim. Egha an an ingarava anegɨfa, arazir kam bar deragha arazir ingangarim damuasava amim, gafira. Ezɨ gumazir navim amɨragha uabɨn asugha nɨmɨra itim, a dera. An arazim, gumazir uabɨra uabɨ femɨn arazim, bar a gafira.
\p
\v 9 \x - \xo 7:9 \xo*\xt Jems 1:19\xt*\x*Nɨ zuamɨra gumazir munamɨn anɨngagheghan markɨ. Anɨngagharim, a gumazir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzimɨn arazim.
\p
\v 10 Nɨ kamaghɨn mɨkɨman markɨ, “Manmaghɨn amizɨma, dughiar fomɨra ikezim, datɨrɨghɨn tir dughiam gafira?” Gumazir nɨghnɨzir aghuim puvatɨzim, a kamaghɨn azangsɨgham.
\p
\v 11 Gumazamiziba bar overiamɨn apengan ikɨ nɨghnɨzir aghuim ikɨva, men akurvagh ikɨvɨra ikiamin ivezir aghuimɨn mɨn ikiam. Bizir kam, a bar dera, mati afeziam aremeghasava amua uan bizir aghuiba isa uan boribagh anɨngi. 
\v 12 Nɨghnɨzir aghuim ko dagɨam, aning uaghara dughiar kurabar en akurvasi. Egha nɨghnɨzir aghuim ko fofozim, dagɨam gafira, egha deravɨram en akurvazima, e deravɨra ikɨ mamaghɨra ikiam.
\p
\v 13 God amizir biziba, ia bar deraghvɨra, dagh nɨghnɨgh. Egh God bizitam damightɨ a ikɨzɨrɨghtɨ, tinara uam anemɨnegham? 
\v 14 Nɨn ikɨrɨmɨrimɨn biziba bar deravɨram otivtɨ, nɨ bar akuegh ikɨ. Eghtɨ dughiar kuram nɨ batoghtɨ, nɨ kamaghɨn fogh suam, God dughiar aghuiba ko dughiar kuraba e bagha da amadi. Kamaghɨn, e fozir pu, bizir manam gɨn otivam.
\p
\v 15 Kɨ nguazir kamɨn ikia arazir avɨravɨribar gara ghaze, nan ikɨrɨmɨrim, an mɨngariba mongezɨ kɨ dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi. Egha kɨ gumazir mabar garima, me arazir aghuibar gɨntɨgha, egha ariaghire. Ezɨ kɨ gumazir mabar gari, me arazir kurabagh amua, egha dughiar ruarimɨn nguazir kamɨn iti. 
\v 16 Kamaghɨn e uan damazimɨn uari fɨ, arazir aghuim ko nɨghnɨzir aghuimɨn gɨntɨghsɨ, bar pamten ingaran kogham. E ti, uarira uarigh asɨghasigham. 
\v 17 Egh e uaghan arazir kuraba ko arazir onganibar gɨntɨghsɨ bar pamten ingaran kogham. E ti God ovengasa e bagha inabazir dughiamɨn avɨragham. 
\v 18 Nɨ uabɨ tuavir aghuimɨn gɨn mangɨ, egh arazir aghuimɨn suiragh, egh arazir kuramɨn suighan markɨ. Gumazim Godɨn atiatia an apengan iti, a bizir manam damutɨ, a bar deravɨram otogham.
\p
\v 19 Eghtɨ gumazir dapanir ekiar 10pla, nguibar ekiar mamɨn akuragh a damutɨ, a tugh gavgavigham. Ezɨ nɨghnɨzir aghuim, a gumazitamɨn akuraghtɨ, a bar gavgavigh nguibar ekiar kamɨn gavgavim gafiragham.
\p
\v 20 Godɨn damazimɨn derazir gumazitam, zurara arazir aghuitam gamir pu. A dughiar mabar uaghan arazir kurabagh ami.
\p
\v 21 Nɨ gumazamizibar akaba bar, da baraghan markɨ. Egh nɨ kuarim atɨgh deragh me baraghtɨ, nɨn ingangarir gumazim ti akar kuram nɨ danɨngam. 
\v 22 Guizbangɨra, nɨ kamaghɨn fogh, nɨ uabɨ dughiar avɨribar akar kurabar gumazir igharazibav mɨgei.
\p
\v 23 Kɨ bar fofozir gumazimɨn otivasa, kamaghɨn kɨ bizir kabar mɨngariba bativasa bar deravɨra da tuisɨgha dagh nɨghnɨki. Ezɨ nan nɨghnɨzim otefe. 
\v 24 Bizir otivir kabanangɨn mɨngaribagh foghamin ingangarim, bar aven ko. Mati bizim bar saghon itima e a buri, o bar vɨn mar iti. Kamaghɨn, tinara bizir kabar mɨngaribagh fogham? Bar puvatɨ. 
\v 25 Kɨ nɨghnɨzir aghuiba ko fofozir aghuibar mɨngaribagh foghasa bar ingangarir dafam gami. Egha uaghan arazir kuraba ko arazir onganibar mɨngaribagh foghasa ingangarir dafam gami.
\p
\v 26 Kɨ ingara ghua kamaghɨn fo, amizir maba osɨmtɨzir bar ekiaba e ganɨdi, ezɨ da ovevemɨn osɨmtɨzim gafira. Amizir kabanang mati, gumaziba en suighamin iveba. Ezɨ men dafariba mati sen e ikɨrarigham. God gumazitam gifueghtɨ, gumazir kam amizibar ivem gitagh arɨmangɨgham. Eghtɨ ivem, arazir kurabagh amir gumazimɨn suiraghtɨ, an a gitaghan kogham. Bar puvatɨ. 
\v 27 Ezɨ fofozir gumazim kamaghɨn mɨgei, Bar guizbangɨra, kɨ bizir kabar mɨngariba bativasa bar nɨmɨra nɨmɨra ingara ghua datɨrɨghɨn bizir mabar arazim gɨfo. 
\v 28 Kɨ ghua amiziba buriagha aruava amizir aghuitam bativasa ingara ghua tam batozir puvatɨ. Ezɨ tausenɨn gumazibar tongɨn, kɨ gari, gumazir aghuir vabara iti. Egha kɨ amizir aghuitamɨn garir puvatɨ. 
\v 29 Egha kɨ nɨghnɨzir ekiar mam bato, a kamakɨn, God gumazamizibar ingarigha ghaze, me an damazimɨn dera. Ezɨ me uari nɨghnɨzir avɨriba ko tuavir guar avɨribar gɨn zui.
\c 8
\p
\v 1 Fofozir gumazamizibara bar bizibar mɨngaribagh fos. Kamaghɨn tina men fofozim gafiragham? Guizbangɨra, gumazimɨn navim ikuvightɨ an guam mɨsigham, eghtɨ nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim a damutɨ an guam angazangarigh, bar akongegham.
\s Nɨ atrivimɨn akamɨn gɨn mangɨ
\p
\v 2 Kɨ kamaghɨn mɨgei, nɨ atrivimɨn akamɨn gɨn mangɨ. Nɨ God ko dɨkɨrɨzir akam gɨnɨghnɨgh, egh atrivimɨn akaba batoghan markɨ. 
\v 3 Egh nɨ atrivim ko ikɨ zuamɨram anetaghɨraghan markɨ. Egh nɨn akaba ko atrivimɨn akaba uariv soghtɨ, nɨ akaba gavgavan markɨ. Nɨ kamaghɨn fogh, atrivim nɨ bareghan kogham, a uan ifongiamɨn gɨn mangam. 
\v 4 E bar fo, atrivim mɨkɨmtɨma, gumazamiziba bar an akamɨn gɨn mangɨ. Eghtɨ gumazitam kamaghɨn an azangsɨghan kogham, “Nɨ tizim bagha kamaghɨn ami?” 
\v 5 Gumazir atrivimɨn akaba bar dar gɨntɨzim, a deravɨra ikiam. Eghtɨ nɨghnɨzir aghuim itir gumazim, a bizibar amuamin tuavim ko dughiam gɨfogham. 
\v 6 E fo, e gumazamiziba en osɨmtɨziba bar ekevezɨ e da ateri. Ezɨ da akɨramin tuavir aghuim ko da akɨramin dughiar aghuim iti. 
\v 7 E fozir pu, bizir manam gɨn otivam. Ezɨ bizir kabar gun e mɨkɨmamin gumaziba puvatɨ. 
\v 8 Gumazim ovengamin dughiamɨn, an duam an inivafɨzim ataghɨragham. Eghtɨ gumazitam an anogoreghan kogham, gavgavir kaba bar puvatɨ. Gumazitam ovevemɨn dughiam gisɨvaghan kogham. E fo, mɨdorozimɨn dughiamɨn, mɨdorozir gumazir dapanir ekiaba, mɨdorozir gumaziba ateghtɨ me uamategh uan nguibabar mangan kogham. Egha gumazim arazir kuramɨn gɨntɨsi, an arazir kam bar an porogh, anetaghɨraghan iburagham.
\s E bar akongezir arazimɨn gɨntɨgham
\p
\v 9 Kɨ bizir kabar garava, gumazamizir overiamɨn apengan ikiava amir bizibagh nɨghnɨghavɨra iti. Egha dughiar kamɨn kɨ garima, gumazir ekiar maba gumazamizir mabagh ativagha me dɨkabɨra paza me gami. 
\v 10 Egha dughiar mabar kɨ garima, gumazir kurar mam aremezɨ, me mozimɨn anefa. Gumazamiziba anefagha uamategha gumazir kurar arazir kurabagh amim, aven itir nguibar ekiamɨn ghue. Egha me izir dughiar kamɨn, me gumazir kurar kamɨn ziam fe. Arazir kam uaghan, an mɨngariba mongezɨ, e dar gari puvatɨgha okam nɨghnɨsi.\f + \fr 8:10 \fr*\ft Hibrun akam deragha ves 10ɨn akabar mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\p
\v 11 Dughiar mabar, gumazamiziba uan arazir kurabar ivezir kuram zuamɨram a isir puvatɨ. Kamaghɨn bizir kam gumazamizibar nɨghnɨziba fema, me arazir kurabar amuasa gavgavighavɨra iti. 
\v 12 Dughiar mabar, gumazir arazir kurabagh amiba, me arazir kurar avɨribagh amuavɨra iti, egha me dughiar bar ruarimɨn nguazir kamɨn ikiava, me zuamɨram oveir puvatɨ. Kɨ fo, marazi kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Gumazim Godɨn atiatigh an apengan ikɨ, deravɨra ikiam. 
\v 13 Egh arazir kurabagh amir gumazim, a deragh ikian kogham. A Godɨn atiatia an apengan itir puvatɨ, kamaghɨn a bar dughiar otevimɨn nguazir kamɨn ikiam.”
\p
\v 14 A guizbangɨra, me onganigha kamaghɨn mɨgei, ezɨ kɨ arazir mamɨn garima, a me mɨgeir moghɨn otozir puvatɨ. Ezɨ arazir kam, a bar onganigha bar ikufi. Dughiar mabar, gumazamizir Godɨn damazimɨn deraziba, ivezir kurar gumazamizir kuraba iniamim isi. Ezɨ gumazamizir kuraba, Godɨn damazimɨn derazir gumazamizibar ivezim isi. Ezɨ arazir kam, kɨ ghaze, a uaghan an mɨngarim modozɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\p
\v 15 Ezɨ kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, e bar akueghamin arazimɨn gɨn mangɨtɨ, a deragham. Ua tuavir aghuir e gɨntɨghamba puvatɨ. Kamaghɨn e overiamɨn apengan ikɨ dagheba ko dɨpabar amɨva bar akuegh ikiam. E fo, e ingangarir mɨtɨabagh ami, egh dughiar God e ataghizɨ e overiamɨn apengan itimɨn, e bar akongezir arazim damu ikiam.
\p
\v 16 Kɨ gumazamizibar ingangarir arazibar gara deravɨra fofozim ko nɨghnɨzir aghuim iniasa arueba ko dɨmagaribar ingangarir bar dafam gamua akuir puvatɨ. 
\v 17 Guizbangɨra God biziba bar dar ingari, ezɨ kɨ dar ganigha fo, e nguazimɨn otivizir bizir kabar mɨngariba buriva avegham. Egh e dagh foghsɨ, ingar mangɨ amɨragham. Eghtɨ fofozir gumazamiziba suam, e dar mɨngaribagh fogha gɨfa, me guizbangɨra mɨgeir puvatɨ. Me dagh foghan kogham.
\c 9
\s Bizir kamra bar e bativam
\p
\v 1 Kɨ bizir kaba bagha deravɨra nɨghnɨgha ghua kamaghɨn fos, Godɨn damazimɨn derazir gumazamiziba ko, gumazamizir nɨghnɨzir aghuiba itiba ko, me amir biziba, da bar Godɨn agharimɨn iti. God uabɨ, gumazamizibagh ifongezir arazim ko gumazamizibagh ifongezir puvatɨzir arazim gamizɨ da otifi. Guizbangɨra, e gumazamiziba fozir pu, bizir tiziba gɨn otivam. 
\v 2 Ezɨ bar e bativamin bizir mam iti, e gumazamizir Godɨn damazimɨn deraziba, gumazir arazir kurabagh amiba, ko gumazir aghuiba, ko gumazir kuraba, Godɨn damazimɨn zuezir darasi, ko Godɨn damazimɨn mɨzezir darasi, gumazir ofa gamiba, ko ofa gamir puvatɨziba uaghara, bizir kamra bar me batogham. Bizir kamra, gumazir aghuiba ko gumazir arazir kurabagh amiba bativam. Bizir kamra, gumazir God ko akar dɨkɨrɨzim gamiziba ko, gumazir God ko akar dɨkɨrɨzim damuasa atiatingiziba, a bar me batogham. 
\v 3 Egh e overiamɨn apengan itir gumazamiziba bar, bizir kurar kamra bar e batifi, a kamakɨn: ovevem. Gumazamiziba nguazimɨn itir dughiamɨn, me fo, me aremegham, egha dughiaba bar ovevemɨn arazim bagha nɨghnɨgha navim osemegha bar onganigha a bagha mɨzuai. Egha gɨn me uaghan ariaghiri. 
\v 4-5 Afiar angamɨra itim, laionɨn aremezim gafira. Ezɨ kamaghɨra, gumazamizir angamɨra itiba, gumazamizir ariaghirezibagh afira. Me fo, bizitam me bativtɨ, me ovengam. Ezɨ gumazir ovengeziba, me bizitam gɨfozir puvatɨ, egh me bizir aghuitam inian kogham. Ezɨ gumaziba me gɨnamadagha gɨfa. 
\v 6 Gumazamiziba ariaghirezir dughiamɨn, men ifongiam ko adariba ko gumazir igharazimɨn bizibagh ifongezir arazim, da bar gɨfa. Ezɨ gumazamizir kaba, me ua overiamɨn apengan ikɨ bizitam damuan kogham.
\p
\v 7 Aria, nɨ mangɨ damɨ bar akongegh. Egh nɨ wainɨn dɨpam amɨ navir amɨrizim inigh. God arazir kamɨn amamangatɨ. 
\v 8 Nɨ zurara korotiar aghuibar aghu bar deragh kurɨkɨ dapanarɨziba batogh bar akuegh ikɨ. 
\v 9 En ikɨrɨmɨrim mati pura bizimɨn mɨn itima an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha bar okam nɨghnɨsi. Eghtɨ, God nɨ ganɨngizir ikɨrɨmɨrir kam, nɨ overiamɨn apengan a mɨsevezir dughiabar, a ko bar akuegh ikɨ. God a isa ivezir aghuimɨn mɨn nɨ bagha anemɨsevegha nɨ ganɨngi. Kamaghɨn nɨ overiamɨn apengan ikɨ, uan ingangaribar amuva, God nɨ ganɨngizir ikɨrɨmɨrim amuir aghuimɨn mɨn a ko ikɨ bar akongegham. 
\v 10 Egh nɨ ingangaritam damusɨ, bar uan gavgavim sara a damu. Nɨ fo, Oveaghuezibar Nguibar nɨ mangamim, nɨ ingangarir tam ko nɨghnɨzitam damuan kogham. Danganir kamɨn, nɨ nɨghnɨzir aghuitam ko fofozir aghuitam inian kogham.
\p
\v 11 Kɨ uamategha overiamɨn apengan bizir mamɨn gari. Gumazir bar puvɨra atamra ivemariba, me dughiar mabar gumazir igharazibagh afirazir pu. Ezɨ mɨdorozir gumazir gavgaviba, dughiar mabar uan apanibagh afirazir puvatɨ. Gumazir nɨghnɨzir aghuiba itiba, ko fofozir ekiaba itiba, me dughiar mabar dagɨaba ko bizir avɨriba isir puvatɨ. Ezɨ ingangarir guar avɨribagh amir fozir gumaziba, me dughiar mabar ingangarir ekiaba isir puvatɨ. E fo, dughiar kuram dughiatabar bar e bativam. 
\v 12 E fozir pu, e dughiar manam osɨmtɨzim e bativam. Ezɨ dughiar kuram zuamɨram e batifi, mati kuarazim o osirim ivemɨn aven ghuzɨ an an suiragha iti.
\s Gumazamizibar arazir aghuim ko arazir kuram
\p
\v 13 Kɨ overiamɨn apengan ikia ua bizir mamɨn garima an oto. Ezɨ kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, kar ti, gumazir nɨghnɨzir aghuim itimɨn nedazir bar aghuim. Bizir kɨ garim kamakɨn. 
\v 14 Dughiar mam nguibar muziarir mam iti, ezɨ gumazamizir avɨriba an itir puvatɨ. Ezɨ atrivir bar gavgavir mam uan mɨdorozir gumaziba inigha a ko mɨsogh a dɨkabɨnasa ize. Egha mɨdorozir gumaziba nguibar kam bar anekɨarugha, an dɨvazir gavgavim akarasa bizibar akɨri. 
\v 15 Ezɨ nguibar kamɨn, biziba puvatɨzir gumazir mam iti. Gumazir kam, nɨghnɨzir aghuim ko fofozim iti. Egha an nɨghnɨzir aghuimɨn, a nguibar kam uan apaniba dam a iniasa tuaviba burizɨ, me deravɨram oto. Egha gɨn gumaziba ua biziba puvatɨzir gumazir kam, me a gɨnamada. 
\v 16 Ezɨ kɨ kamaghɨn mɨkɨmasa, nɨghnɨzir aghuim, gavgavir ekiam gafira. Ezɨ gumazamiziba kamaghɨn nɨghnɨsi, gumazir biziba puvatɨzim, an nɨghnɨzir aghuim pura bizir kɨnimɨn mɨn iti. Kamaghɨn me an akaba barazir puvatɨ.
\b
\q1
\v 17 Gumazir nɨghnɨzir aghuiba itim uan akabar asughasugh nɨmɨra mɨkɨmtɨ, e da baraghtɨ, deragham.
\q2 Kamaghɨn amir gumazimɨn akaba, da nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzir gumazibar atrivim,
\q3 an tiarir arozim gafira.
\q1
\v 18 Nɨghnɨzir aghuim, a mɨdorozimɨn bizibagh afira.
\q2 Eghtɨ gumazitam arazir kurar tam damightɨ,
\q3 an arazir aghuir avɨrim gasɨghasigham.
\b
\c 10
\p
\v 1 E fo, bereziba mughuriar aghuim zuir boremɨn sɨvafarimɨn aven magɨrɨ arɨghireghtɨ, borer kam bar puvɨra mughagham. Kamaghɨra arazir onganir muziarim, gumazimɨn nɨghnɨzir aghuim ko ziar ekiam dɨkabɨragham.
\p
\v 2 Gumazir uan navimɨn aven nɨghnɨzir aghuim itim, an arazir aghuibagh ami. Ezɨ gumazir uan navimɨn aven nɨghnɨzir aghuim itir puvatɨzim, an onganigha arazir kurabagh ami. 
\v 3 Egh gumazir kam pura tuavimɨn darutɨ, an arazibara gumazir mabar akakagh suam, a nɨghnɨzir aghuiba puvatɨ.
\p
\v 4 Eghtɨ nɨn gumazir dapanim nɨn atartɨ, nɨ uan ingangarim ataghɨraghan markɨ. A fogh suam, nɨ osɨmtɨzim iti. Egh nɨ nɨmɨra ikɨtɨ, a nɨn arazir kuram gɨnamadagham.
\p
\v 5 Kɨ overiamɨn apengan ikia ua garima, gumazir maba osɨmtɨzir bar dafar mam gami. Ezɨ osɨmtɨzir kurar kam, a gumazir dapanibar osɨmtɨzimra. 
\v 6 Gumazir dapaniba, dughiar mabar ingangarir ekiaba isa gumazir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzibagh anɨdi. Egha dughiar mabar ingangarir mong derazir puvatɨziba isa dagɨar avɨriba itir gumazamizibagh anɨdi. 
\v 7 Ezɨ kɨ garima, ingangarir gumazir kɨniba, hoziabagh isɨn apiagha zuima, gumazir ekiaba mati ingangarir gumazir kɨnibar mɨn suebar zui.
\p
\v 8 \x - \xo 10:8 \xo*\xt Onger Akaba 7:15; Aghuzir Akaba 26:27\xt*\x*Gumazir tam mozir ekiam gɨkuigh a ti uabɨ an magɨrɨgham. Eghtɨ gumazitam me dagɨabar ingarizir dɨvazir gavgavim abightɨ, kuruzim ti a givigham. 
\v 9 Eghtɨ gumazitam mɨghsɨamɨn dagɨar dafaba abɨghɨrarɨghtɨ, dagɨaba ti a mɨsuegham. Eghtɨ gumazitam temem abightɨ, temem ti a mɨsueghtɨ a mɨzazim iniam. 
\v 10 Eghtɨ gumazimɨn sobiam ghumighan koghtɨ, an anemɨneghan kogh, a temem okɨsɨ ingangarir dafam damigham. Eghtɨ gumazim nɨghnɨzir aghuim ikɨva, a ingangarir aghuim damutɨ, an ingangarimɨn dagher aghuim otogham. 
\v 11 Eghtɨ gumazim kuruzim damightɨ a nɨmɨra ikiamin arazim gɨfogh, a deragham. Egh a kuruzim ateghtɨ, an a givightɨ, an fofozim manmaghɨn an akuragham? Bar puvatɨ. 
\v 12 Gumazir nɨghnɨzir aghuim itimɨn akaba, da ziar ekiam anarɨram anɨdi. Ezɨ gumazir nɨghnɨzir aghuim puvatɨzimɨn akaba, da a dɨkabɨri. 
\v 13 Egh gumazir kam dɨkavigh mɨkɨmɨva, a pazɨ bizir onganibav mɨkɨmam. Eghtɨ an mɨgɨrɨgɨaba gɨvamin dughiamɨn, an mɨgɨrɨgɨaba bar ikuvigham, mati gumazir bar onganimɨn mɨgɨrɨgɨaba. 
\v 14 Ezɨ gumazir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨziba, me mɨgɨa mamaghɨra iti. E fozir puvatɨ, bizir manam gɨn otivam. Egha e fozir puvatɨ, bizir manam e aremegh gɨvaghtɨ, a gɨn nguazimɨn otivam.
\p
\v 15 Gumazir nɨghnɨzir aghuiba bar puvatɨzim uan dɨpenimɨn mangasa tuaviba buriava avenge. Kamaghɨn amir gumazim, a pura ingangarir mɨtɨabagh amua, an gavgavim pura gefi.
\p
\v 16 O gumazamizir ian kantrin atrivim aghɨrimra itim, Iavzika! Ian gumazir faragha zuiba ti mɨzarazibara dɨkava pura isabara amuvɨra ikiam. Eghtɨ osɨmtɨzir ekiabara ian kantrin kam bativam. 
\v 17 \x - \xo 10:17 \xo*\xt Aghuzir Akaba 31:4\xt*\x*Eghtɨ ian kantrin atrivim, a gumazir ziam itir tamɨn borim, eghtɨ ian gumazir faragha zuiba, me dagheba ko wainɨn dɨpaba apir dughiamɨn da amɨ gavgavim uari danɨngam, egh dɨpar onganir avɨriba apir arazibar amuan kogham, eghtɨ kantrin kam, a bar deravɨra ikiam.
\p
\v 18 Eghtɨ gumazim amɨragh uan dɨpenir inogorim akɨran aghuaghtɨ, dɨpenir inogorim angarighɨreghtɨ, amozim aven irɨ dɨpenim gasɨghasigham.
\p
\v 19 Daghem a gumazim gamima, a bar akonge, ezɨ wainɨn dɨpam gumazim gamima, an navim bar nuira. Ezɨ dagɨaba da ingangarir guar avɨrim damuamin bizir aghuim.
\p
\v 20 Nɨ uan akuir danganimɨn aven modoghɨv ikɨ, adarir kurabar atrivim ko dagɨaba itir gumazim, aning damuan markɨ. Egh nɨ uaghan mɨgɨrɨgɨar kurabar me damuan markɨ. Nɨ kamaghɨn damutɨ, kuarazitam ti nɨn mɨgɨrɨgɨaba inigh mangɨ me danigham.
\c 11
\s Nɨ deragh nɨghnighɨva ingangarim damu
\p
\v 1 \x - \xo 11:1 \xo*\xt Aisaia 32:20; Matyu 10:42; Galesia 6:9-10; Hibru 6:10\xt*\x*Nɨ danganir avɨribar ingangaribar amu, egh nɨ gɨn ivezir aghuim iniam. 
\v 2 Nɨ fozir pu, dughiar kurar manam nguazir kamɨn otivam. Kamaghɨn, nɨ uan dagɨaba isɨ 7pla o 8plan dagɨar ingangaribar arɨkigh.
\p
\v 3 E fo, dɨpam overiamɨn pɨn itir ghuariabagh izɨvazɨma, amozim nguazim giri. Temem ira sautɨn amadaghan irɨghav iti, o notɨn amadaghan irɨghav iti, a danganir irɨzimɨn, a irɨghɨv ikiam. 
\v 4 Eghtɨ nɨ amɨnim ko amozimɨn dughiam bagh aning mɨzuam mangɨ azenitamɨn ingarigh an oparighan kogh, nɨ daghetam inian kogham. 
\v 5 God biziba bar dar ingari, ezɨ e kamaghɨn fozir pu, manmagh amizɨ, borir igiam, amebamɨn navimɨn aven iti, ezɨ an duam iza an aven ghuzɨma an angamɨra iti. Kamaghɨra God amir biziba, e dagh foghan kogham. 
\v 6 Nɨ daghetaba mɨzarazimɨn da oparɨva, taba guaratɨzimɨn da opar, nɨ kamaghɨn fozir puvatɨ, dagher nɨ mɨzarazimɨn opariziba o nɨ guaratɨzimɨn opariziba deravɨram otivigham, o da uaghara deravɨram otivam.
\p
\v 7 Angazangarim a bizir aghuim, ezɨ e aruemɨn angazangarimɨn gara, bar akonge. 
\v 8 Nɨ nguazir kamɨn itir azenibar, nɨ bar akuegh ikɨ. Egh e azenir avɨribar ikɨ, bizir kaba bakɨnɨghnɨghan kogham, e bar azenir avɨribar, mɨtarmemɨn ikɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn ikiam. Ezɨ bizir gɨn otivamiba, dar mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\s Gumazamizir igiabar sure damuamin akaba
\p
\v 9 Ia gumazamizir igiaba, ia igiamra itir dughiamɨn, ia bar akongegh ikɨ. Ia uan nɨghnɨziba ko ifongiamɨn gɨntɨgh. Kamaghɨn ia uari bagh gan, God uan kotiamɨn dughiam, a ian araziba tuisɨgham.
\p
\v 10 Ia igiamra itir dughiam, a ruarazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, bizir osɨmtɨziba ia ganɨdiba, ia puv dagh nɨghnɨghan markɨ. Egh ia, bizir mɨzazir ian mɨkarzibagh anɨdibar gɨntɨghan markɨ. Kɨ datɨrɨghɨn fo, ia igiamɨn itir ikɨrɨmɨrim uaghan, mati an mɨngariba mongezɨ e dagh fozir puvatɨgha okam nɨghnɨsi.
\c 12
\p
\v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt 2 Samuel 19:35; Aghuzir Akaba 22:6; Azir Akam 3:27\xt*\x*God bar en ingari, kamaghɨn, ia igiamra itir dughiamɨn, ia a gɨnɨghnɨgh. Ia kamaghɨn a gɨn amadagh gɨn ghurightɨ, dughiar kuram ia batoghtɨ, ia vaghvagh kamaghɨn mɨkɨmam, “Kɨ uan ikɨrɨmɨrim gakongezir puvatɨ.” 
\v 2 Eghtɨ dughiar kamɨn ian damaziba ikuvightɨma, ia kamaghɨn nɨghnɨgh suam, aruem ko iakɨnim ko mɨkoveziba deragha isir puvatɨ. Ezɨ amozir ghuariam ua iza danganir vamɨran iti. 
\v 3 Eghtɨ dughiar kamɨn, ian dafariba gavgaviba puvatɨgh inɨgham. Eghtɨ ian sueba gavgaviba puvatɨgh ikɨzɨrigham. Eghtɨ ian atariba bar asighiregh vaghvaziba ikɨtɨ, ia dagher gavgavibar aman kogham. Egh ian damaziba ikuvightɨ, ia deravɨra bizibar ganan kogham. 
\v 4 Egh ian kuarir toribar bar pɨrightɨ, ia dɨpenimɨn azenan otivir nɨgɨniba baraghan kogham, mati me wit mɨrmɨrir dagɨamɨn tɨngagharim, ko marvir ararer avɨriba. Eghtɨ ia dakuamin dughiamɨn, kuarazibar araremɨra ia gaghunam. 
\v 5 Eghtɨ ia danganir pɨn itibar atiatingɨva, tuavibar aruan buraghburegham. Ian dapanarɨziba ghurghurightɨ, ia daruan asaghasegham. Eghtɨ biziba ia damutɨ, ian naviba da bagh dɨkavan kogham. Eghtɨ ia aremegh mangɨ nguibar ia zurara ikiamimɨn ikiam. Eghtɨ ian nguibamɨn iti darasi, me arang azir akabar amu ikiam.
\p
\v 6 Ia tɨghar aremeghamin dughiamɨn, ia God gɨnɨghnɨgh. Guizbangɨra, ia kamaghɨn ovengam, mati lamɨn silvan sen dutuaghirɨzɨ, an golɨn itarim irɨgha ikuvizɨ, an avir angazangarim munge. Egha mati, me mozir dɨpamɨn mɨnem dafagha dɨpam tua a gekuava anadir benim dutuaghirɨzɨ, nguazir mɨner dɨpam tuim, irɨgha bar mɨsaraghire.\f + \fr 12:6 \fr*\ft Hibrun akamɨn ves 2-6 da akar isɨn zuibara mɨgei, ezɨ akar kabar mɨngariba da deragha otozir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 7 E fo, God fomɨra nguazir mɨnemeniam isa gumazimɨn ingari. Eghtɨ gɨn ia aremeghtɨ ian mɨkarziba ua nguazir mɨnemeniam gavagham. Eghtɨ ian duar God ia ganɨngiziba, uamategh God bagh mangam.
\b
\q1
\v 8 Fofozir gumazim kamaghɨn mɨgei,
\q2 Biziba bar, dar mɨngariba bar mongezɨ
\q2 e dagh fozir puvatɨgha bar okam nɨghnɨsi.
\s Akɨnafarimɨn akar abuananam
\p
\v 9 Fofozir gumazir kam bar nɨghnɨzir aghuim iti, kamaghɨn a gumazamizibar sure gami. An akar aghuiba ko aghuzir akar avɨriba bar deravɨra dagh nɨghnɨgha da tuisɨsi. Egh an akar manam ginɨghnɨghtɨ, a guizbangɨra mɨkɨmtɨ, an akɨnafarimɨn an osiram. 
\v 10 Egha an akar aghuiba buria akar gumazamizibar kuaribar isɨngiziba bagha ingangarir dafam gami. Egha bar deravɨra guizɨn akar kaba osiri.
\p
\v 11 Fofozir gumazimɨn akaba mati aghorim, me anemɨnezɨ a ghumi. Aghorir kam, mati sipsipbar garir gumazim an suiragha sipsipbagh eghuva tuavim dar akakasi. Egha fofozir gumazim akar aghuiba akumakua akɨnafarimɨn aven da osiri, eghtɨ akar kaba bar dughiar ruarimɨn ikiam, mati dɨkoniba me palang gafuzɨ da gavgafi. God bar en garir gumazim, egha akar kaba e ganɨngi.
\p
\v 12 Nan borim, kɨ akar abuananam ua nɨ mɨkɨmasa. Nɨ nan akam baragh. Gumazamiziba akɨnafarir avɨriba osiri, ezɨ ingangarir kamaghɨn amim a gevir puvatɨ. Nɨ zurara akɨnafaribar gantɨ, nɨn mɨkarzim bar amɨragham. Kamaghɨn nɨ bizir kam bagh deravɨra gan.
\p
\v 13 Kɨ, nɨghnɨzir kaba bar dar gun nɨ mɨkemegha gɨvagha, egha nɨghnɨzir abuananam nɨ mɨkɨmasa. Egh akar kaba bar ada gɨvasa, kɨ kamaghɨn mɨgei, e gumazamiziba en ikɨrɨmɨrimɨn faragha zuir bizim, a kamakɨn. E Godɨn atiating an apengan ikɨ, an akabar gɨntɨgham. 
\v 14 \x - \xo 12:14 \xo*\xt Fofozir Gumazim 11:9; Aposel 17:30-31; Rom 2:16; 2 Korin 5:10\xt*\x*Guizbangɨra, God e amizir araziba bagh uan kotɨn aven e tuisɨgham. Arazir aghuiba, ko arazir kuraba, ko mogava amir araziba sara da bagh e tuisɨgham.