\id 2TH consultant approved; ready for publication. Published with 2004 Aruamu NT. Revised by Aruamu translation team in 2019-2020, with input from many Aruamus. \ide UTF-8 \h 2 Tesalonika \toc3 2TE \toc2 2 Tesalonika \toc1 Akɨnafarir Namba 2, Pol Tesalonikan Nguibamɨn Itir Sios Baghava an Osiri \mt Akɨnafarir Namba 2, // Pol Tesalonikan Nguibamɨn Itir Sios Baghava an Osiri \mt2 O \mt1 2 Tesalonika \imt Akar faragha zuim \ip Gumazamizir Tesalonikan nguibar ekiamɨn itiba, me ti nɨghnɨzir avɨribagh amua ghaze, bizir manamra Krais ua izamin dughiamɨn otivam. Marazi ghaze, Ekiam Izamin Dughiam otogha gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, Pol ko Sailas ko Timoti Tesalonikabar nɨghnɨziba akɨrasa akɨnafarir kam osiri. \ip Pol kamaghɨn mɨgei, dughiar kam tɨghar otivam. Gumazamiziba faragh Godɨn akaba batoghɨva akɨrim God gasaragham. Eghtɨ arazir kuram otogh gavgavighvɨra ikiam. Eghtɨ gɨn Godɨn Araziba adoghodozir gumazir mam azenaram otogham, egh a Kraisɨn apanim damuam. \ip Pol gumazamizibav gɨa ghaze, me nɨghnɨzir gavgavimɨn tugh gavgavigh egh osɨmtɨziba ater. Pol kamaghsua, me uarira uarir akurvaghsɨ pamtem ingar, mati a uabɨ a ko ingari darasi me ami mokɨn. Me ingangaribar amusɨ amɨrvaghan markɨ. Egh me igharazi darazir akurvaghsɨ amɨrvaghan markɨ. \c 1 \ms Ekiam Izamin Dughiam // gɨn otogham \mr (Sapta 1--2) \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt Aposel 17:1; 1 Tesalonika 1:1\xt*\x*Kɨ Pol, ko Sailas ko Timoti, e Tesalonikan itir sios bagha akɨnafarir kam osiri, me God en Afeziam ko Ekiam Krais Iesusɨn poroghav itir gumazamiziba. \p \v 2 \x - \xo 1:2 \xo*\xt Rom 1:7\xt*\x*God en Afeziam ko Ekiam Krais Iesusɨn apangkuvim ia damightɨma, ia navir amɨrizim ikɨ. \s Tesalonikaba osɨmtɨziba ko mɨzazibar dughiamɨn tuivigha gavgafi \p \v 3 \x - \xo 1:3 \xo*\xt 1 Tesalonika 1:2-3; 2 Tesalonika 2:13\xt*\x*En adarasi, e zurara ian ziaba dɨponɨva ia bagh God mɨnabɨva God ko mɨkɨmam. E fo, ian nɨghnɨzir gavgavim bar moghɨra gavgafi, ezɨ ia bar moghɨra vaghvagha bar uarigh ifonge, ezɨ arazir kam ekɨva ghuavɨra iti. Kamaghɨn bar derazɨ, e ia bagha God mɨnabi. \v 4 \x - \xo 1:4 \xo*\xt 2 Korin 7:4; 7:14; 1 Tesalonika 2:19; Akar Mogomem 1:9\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, e tintinibar Godɨn siosbar ghuegha ian ziaba fe. E arazir kurar apaniba ia gamiba bar dar gun me mɨgɨava, osɨmtɨziba sara me mɨgei. Egha e kamaghɨn mɨgei, “Godɨn gumazamiziba me uan nɨghnɨzir gavgavimɨn tugha gavgavigha, osɨmtɨziba ko mɨzaziba ateri.” \s God arazir aghuimɨn e tuisɨsi \p \v 5 \x - \xo 1:5 \xo*\xt Filipai 1:28\xt*\x*Ezɨ bizir ia bativir kaba, God kamaghɨn en aka, an arazir aghuim gamua egha en araziba tuisɨsi. Ia kamaghɨn ifonge, God Bizibagh Ativamin Dughiam otogham. Kamaghɨn, ia mɨzaziba isi. Eghtɨ God suam, ia dera egh ia inigh dughiar kamɨn aven mangam. \v 6 \x - \xo 1:6 \xo*\xt Rom 12:19; Akar Mogomem 18:6-7\xt*\x*Godɨn arazir aghuim a kamaghɨn damuam, gumazamizir osɨmtɨziba ia garɨziba, a ua men osɨmtɨziba ikarvagham. \v 7 \x - \xo 1:7 \xo*\xt Matyu 25:31; 1 Tesalonika 3:13; 4:16\xt*\x*Egh ian osɨmtɨzir datɨrɨghɨn ia ateriba God da gɨvagh, avughsazim ia danɨngɨva uaghan e danɨngam. Dughiar kamɨn Ekiam Iesus uan enselɨn bar gavgavim itiba ko Godɨn Nguibam ategh azenara otogham, eghtɨ e avughsam. An avir bar gavgavir mɨzariaba sara izam. \v 8 \x - \xo 1:8 \xo*\xt Onger Akaba 79:6; Aisaia 66:15; Jeremaia 10:25; Rom 2:8; 1 Pita 4:17\xt*\x*Egh God gɨfozir puvatɨziba ko en Ekiam Iesusɨn Akar Aghuimɨn gɨn zuir puvatɨziba, Iesus ivezir kuram me ikarvagham. \v 9 \x - \xo 1:9 \xo*\xt Aisaia 2:10; 2:19-21; Filipai 3:19; 2 Pita 3:7\xt*\x*Kamaghɨn amir gumazamiziba ivezir kurar kam inigh; bar ikuvigh mamaghɨra ikiam. Egh me Ekiamɨn saghon ikɨva, uaghan an gavgavimɨn angazangarir ekiamɨn saghon ikiam. \v 10 \x - \xo 1:10 \xo*\xt Onger Akaba 68:35; 89:7; Kolosi 3:4; 1 Tesalonika 3:13\xt*\x*Ezɨ Dughiar God atɨzim, Ekiam ua izɨtɨma an gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim an itiba, me an ziam fɨva, ziar ekiam a danɨng a bagh bar akuegham. Ia Godɨn akar e ian tongɨn kunizim, ia nɨghnɨzir gavgavim an iti. Kamaghɨn amizɨ, ia dughiar kamɨn uaghan me ko ikiam. \s Pol God ko mɨkɨmtɨ a Tesalonikaba gavgavim me danɨngam \p \v 11 \x - \xo 1:11 \xo*\xt Kolosi 1:9; 1 Tesalonika 1:2-3\xt*\x*Ezɨ e bizir kabagh nɨghnɨgha zurara ia bagha e uan God ko mɨgei, eghtɨ a ian akurvagham. E kamaghsua, a ia damutɨ arazir aghuir a damuasa ian diaziba, ia dar amuam. E a ko mɨkɨmtɨma, a gavgavim ia danɨngam. Eghtɨ ia, arazir aghuir ia damuasa ifongeziba bar, ia dar amuam. Eghtɨ Godɨn gavgavim ian nɨghnɨzir gavgavim damutɨ, an ekeveghtɨ ia arazir aghuir avɨribar amuam. \v 12 \x - \xo 1:12 \xo*\xt Aisaia 24:15; Malakai 1:11; 1 Pita 1:7; 4:14\xt*\x*Ezɨ arazir kamɨn ia Ekiam Iesusɨn ziam fɨtɨma a uaghan ian ziaba fam. En God ko Ekiam Krais Iesus ian apangkuvigh egh bizir kabar amutɨ da guizbangɨn otivam. \c 2 \s Godɨn Araziba adoghodozir gumazim otogham \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xo*\xt Matyu 24:31; 1 Tesalonika 4:13-17\xt*\x*En adarasi, e bizitam ia mɨkɨmasa, en Ekiam Krais Iesus a uamategh izam, eghtɨ e a ko uari akuvagham. E kamaghsua, ia bar deravɨra akar kam baragh. \v 2 \x - \xo 2:2 \xo*\xt Matyu 24:4; Efesus 5:6; 1 Jon 4:1\xt*\x*Gumazir taba ti ia mɨgɨa ghaze, Ekiam Izamin Dughiam otogha gɨfa. Gumazir mamɨn nɨghnɨzim ghaze, Godɨn Duam ti uan akar kam a ganɨngizɨ an an gun mɨgei. O gumazir mam Godɨn akam akura akar kamɨn gun mɨgei. O gumazir mam ghaze, e osirizir akɨnafarir mam, akar kam an iti. Ezɨ ia akar kam managh a baraki, ia zuamɨra dɨgavir kuram damighɨva okam nɨghnɨghan markɨ. \v 3 \x - \xo 2:3 \xo*\xt Jon 17:12; 1 Timoti 4:1; 1 Jon 2:18; 4:3; Akar Mogomem 13:11-14\xt*\x*Ia gumazitamɨn gantɨ a uan akatam o arazir an amitamɨn ia gifaran markɨ. Ia oragh! Dughiar kam puram otoghan kogham. Puvatɨ. Faraghɨvɨra gumazir avɨrim Godɨn akaba batoghɨva akɨrim ragh God gasaragham. Eghtɨ Godɨn Araziba adoghodozir gumazir mam azenara otogham, gumazir kam God helɨn a gasɨghasɨgham. \v 4 \x - \xo 2:4 \xo*\xt Esekiel 28:2; Daniel 7:25; 11:36; 1 Korin 8:5; Akar Mogomem 13:6\xt*\x*Bizir gumazamiziba ziaba feba ko dar bora ghaze men godba o men aseba, a dar apanimɨn ikiam. Egh a uabɨra uan ziam fɨva egh a bizir kaba bar da dɨkabɨragham. Egh a Godɨn Dɨpenimɨn aven daperagh ikɨva kamaghɨn mɨkɨmam, “Kɨ uabɨra God.” \p \v 5 Ia fo, kɨ ia ko itir dughiam, kɨ bizir kabar gun ia mɨkeme. Ia ti okɨnɨghnɨghiz, o? \v 6 Ia fo, bizir mam gumazir kamɨn tuavim apɨrima an azenaram otivan kogham. A gɨn God a bagha atɨzir dughiamra, an azenim giram. \v 7 \x - \xo 2:7 \xo*\xt 1 Jon 2:18; 4:3\xt*\x*Ia fo, datɨrɨghɨn Godɨn Araziba adoghodozir arazir kam averara ingari iti. A modogh averara ikɨ mangɨtɨ, gumazir an tuavim apɨrizim, sɨvagh mangɨtɨ, an azenaram otogham. \v 8 \x - \xo 2:8 \xo*\xt Jop 4:9; Aisaia 11:4; Daniel 7:10; Hibru 10:27; Akar Mogomem 19:15\xt*\x*Egh Godɨn Araziba adoghodozir gumazir kam dughiar kamɨn azenim giram. Eghtɨ Ekiam Iesus uan akamɨn a giveragh a mɨsueghtɨma an aremegham. Ekiam uan angazangarim ko gavgavir ekiam sara izɨva, uan angazangarim ko gavgavir kamra a gumazir kam bar a gasɨghasɨgham. \v 9 \x - \xo 2:9 \xo*\xt Matyu 24:24; Jon 8:41; Efesus 2:2; Akar Mogomem 13:11-13; 18:23; 19:20\xt*\x*Godɨn Araziba adoghodozir gumazir kam, a Satanɨn gavgavimɨn azenan otogham. Egh Satanɨn ifavarir arazimɨn, a dɨgavir kuram gamir arazir avɨriba ko arazarazir igharaziba ko mirakelɨn ifavarir igharagha gariba, dar amuam. \v 10 \x - \xo 2:10 \xo*\xt 2 Korin 2:15; 4:3\xt*\x*An arazir kurar avɨrir igharazibar amu, ovevemɨn tuavimɨn gɨn zuir gumazibagh ifaram. Me guizɨn akam gifongeghan aghua, ezɨ God men akuraghan kogham. Kamaghɨn amizɨ, gumazamizir kaba bar arɨghiregham. \v 11-12 \x - \xo 2:11-12 \xo*\xt Matyu 24:5; 24:11; Rom 1:24; 1:32; 1 Timoti 4:1; 2 Timoti 4:4\xt*\x*God kamaghsua, gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim guizɨn akamɨn itir puvatɨgha arazir kurabagh amua bar akongeziba, me nɨghnɨzir gavgavim akar ifavarimɨn ikɨva, Godɨn kotɨn ivezir kuram iniam. Kamaghɨn amizɨ, God men nɨghnɨzibagh amizɨ, me paza nɨghnɨsi. \s God ua ia iniasa ia mɨsefe \p \v 13 \x - \xo 2:13 \xo*\xt Luk 1:75; Jon 15:16; Efesus 1:4; 1 Tesalonika 4:7; 5:9; 2 Tesalonika 1:3\xt*\x*En darasi, ia Ekiam bar ifongeziba, God faragha inizir gumazamizibar tongɨn ikiasa ia mɨsefe. God uan Duamɨn gavgavimɨn ian navir averiamɨn ingarima, ia a baghavɨra itir gumazamiziba, egha ia guizɨn akam nɨghnɨzir gavgavim an iti. Ezɨ tuavir kamɨn God ian akurvaghasa. Kamaghɨn amizɨ, e zurara God ia bagh a mɨnamam. \v 14 God kamaghsua, ia uan Ekiam Krais Iesusɨn angazangarir ekiamɨn aven a ko ikiasa a ifonge. Egha a uan Akar Aghuir e ia mɨkemezir kamɨn ian dia. \v 15 \x - \xo 2:15 \xo*\xt 1 Korin 11:2; 16:13; Filipai 4:1; 2 Tesalonika 3:6\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, en adarasi, ia bar tuivigh gavgafigh. Eghtɨ Godɨn akar e ia mɨkemeziba, o akar ian sure damuasa osiriziba, ia dar gɨn mangɨ. \p \v 16 E kamaghɨn God ko mɨgɨa ghaze, en Ekiam Krais Iesus ko God en Afeziam bar e gifonge. Egha en apangkuvigha en navibagh amima, da deragh, mamaghɨra ikiam. Egha en akurvazima en nɨghnɨzir gavgavim ikiava God mɨzuai, eghtɨ an arazir aghuimɨn e damuam. \v 17 \x - \xo 2:17 \xo*\xt 1 Korin 1:8; 1 Tesalonika 3:13; 1 Pita 5:10\xt*\x*Egh a gavgavim ian navibar anɨng, ian akurvaghtɨ ia arazir aghuiba bar, dar gɨn mangɨva akar aghuibav kɨmam. \c 3 \ms Tesalonikaba gumazamizir ingangaribar amɨrazibar // arazibar kɨrigh \mr (Sapta 3) \s Ia God ko mɨkɨmtɨ, an en akuragham \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xo*\xt Efesus 6:19; Kolosi 4:3; 1 Tesalonika 5:25\xt*\x*En adarasi, en akar abuananam, a kamakɨn. Ia God ko mɨkɨmtɨma, an en akuragham, eghtɨ Ekiamɨn akam zuamɨra nguibaba bar a dar mangɨtɨ gumazamiziba a iniva an gɨn mangɨ, nɨghnɨzir gavgavim an ikiam, mati ia faragha a inizɨ mokɨn. \v 2 \x - \xo 3:2 \xo*\xt Aposel 28:24; Rom 10:16; 15:31\xt*\x*Ia God ko mɨkɨmtɨma a gumazir kurabar dafaribar e inigh, kar arazir kurabagh amir gumaziba. Ia fo, gumazamizir maba nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn itir puvatɨ. \p \v 3 \x - \xo 3:3 \xo*\xt Jon 17:15; 1 Korin 1:9; 1 Tesalonika 5:24; 2 Pita 2:9\xt*\x*Ezɨ Ekiam guizɨn arazibagh ami, eghtɨ ia bar nɨghnɨzir gavgavimra an ikɨ. A gavgavim ia danɨngɨva, ia geghuvtɨ, Satan paza ia damighan kogham. \v 4 \x - \xo 3:4 \xo*\xt 2 Korin 7:16; Galesia 5:10; 1 Tesalonika 4:10\xt*\x*Ezɨ Ekiam e gamizɨma e bar deravɨra kamaghɨn fo, ia arazir e ia mɨkemeziba, bar dagh amuavɨra iti. Egh gɨn ia kamaghɨra damuam. \p \v 5 E kamaghsua, Ekiam ian faragh mangɨ, ian navibar amutɨ, ia fogh suam, God guizbangɨra ia gifonge. A ian navibar amutɨ, ia Kraisɨn arazimɨn gɨn mangɨva osɨmtɨziba aterɨva tugh gavgavigham. \s Gumazamiziba bar, ingangaribar amu \p \v 6 \x - \xo 3:6 \xo*\xt Matyu 18:17; Rom 16:17; 1 Korin 5:11-13; 2 Tesalonika 3:11-14; 1 Timoti 6:5; 2 Jon 1:10\xt*\x*En adarasi, en Ekiam Krais Iesusɨn ziamɨn e akar gavgavim mɨgɨa kamaghɨn ia mɨgei, en marazi pura amɨrvagha ikia, akar e ia ganɨngizimɨn gɨn zuir puvatɨ. Ia vaghvagh men saghon ikɨ. \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt 1 Korin 4:16; Filipai 3:17; 1 Tesalonika 1:6\xt*\x*Ia fo, ia en arazibar gɨn mangɨ. Dughiar e ia ko itiba, e pura apiaghav itir puvatɨ. \v 8 \x - \xo 3:8 \xo*\xt 2 Korin 11:9; 1 Tesalonika 2:9\xt*\x*E pura ian dafaribar daghetaba inizir puvatɨ. E dagh ivesi. E kamaghsua, e osɨmtɨziba ia darɨghan kogham. Kamaghɨn e puvɨra arueba ko dɨmagaribar ingari. \v 9 \x - \xo 3:9 \xo*\xt 1 Korin 9:4-6; 1 Tesalonika 1:6\xt*\x*God ghaze, e dagheba bagh ian azangsɨghtɨma, ia en akurvagham. Ezɨ e ian azangsɨzir pu. E ghaze, e arazir aghuim ian akaghtɨma ia an gɨn mangam. Ezɨ kamaghɨn, e ian azangsɨzir puvatɨ. \p \v 10 \x - \xo 3:10 \xo*\xt 1 Tesalonika 4:11\xt*\x*Ia fo, dughiar e ia ko itibar, e akar gavgavim ia ganɨngi: gumazamiziba ingangaribar amuan aghuaghtɨ, ia dagheba me danɨngan kogham. \p \v 11 \x - \xo 3:11 \xo*\xt 1 Timoti 5:13; 1 Pita 4:15\xt*\x*Ezɨ e datɨrɨghɨn orazi, ian marazi pura iti. Me ingangaritam gamir puvatɨ. Me pura gumazamizir igharazibar biziba tintinibar dav gei. Kar men biziba puvatɨ. \v 12 \x - \xo 3:12 \xo*\xt 1 Tesalonika 4:11\xt*\x*Ezɨ datɨrɨghɨn Ekiam Krais Iesusɨn ziamɨn e akar gavgavir kam kamaghɨn gumazir kabav gei, me bar deravɨra dapiaghɨva, ingarɨva, me daghebar uarira uarir akurvagh. \p \v 13 \x - \xo 3:13 \xo*\xt Galesia 6:9\xt*\x*Ezɨ en adarasi, ia arazir aghuibar amuva dar amɨrvaghan markɨ. \p \v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt 1 Korin 5:9-11\xt*\x*Eghtɨ gumazitam o amizitam akar e akɨnafarir kamɨn osirizibar gɨn mangan koghtɨma, ia deravɨram an gan. Ia kamaghɨn damutɨ, gumazir kam uan arazir kam gɨfoghɨva aghumsɨgham, kamaghɨn ia an saghon ikɨ. \v 15 \x - \xo 3:15 \xo*\xt 1 Tesalonika 5:14; Taitus 3:10\xt*\x*Ia apanimɨn mɨn a gɨnɨghnɨghan markɨ, ia aveghbuamɨn mɨn a damuva, egh arazir aghuibar amusɨ an sure damu. \s Pol uan akar abuananam me ganɨdi \p \v 16 \x - \xo 3:16 \xo*\xt 1 Tesalonika 5:23\xt*\x*Ekiam a navir amɨrizimɨn mɨngarim, a zurara ia damutɨ ia navir amɨrizimɨn biziba bar dar ikiam. Ekiam bar moghɨra ia ko ikiam. \p \v 17 \x - \xo 3:17 \xo*\xt 1 Korin 16:21\xt*\x*Kɨ Pol, kɨ uan dafarimɨn osira ghaze, Afeziam ia ko ikɨ. Nan akɨnafariba bar, osizirir abuananam kɨ zurara uan ziam kamaghɨn an osiri. Kar kɨ kamaghɨn osiri. \p \v 18 En Ekiam Krais Iesusɨn apangkuvim bar moghɨra ia ko ikiam.