\id 2SA - Aruamu NT Drafted by Martin Ases; spell checked and PT Basic checks by Martin; Exeg check by Marsha, Steven, Siria; Comp check by Martin and team; Cons check by Wes Beasley, July 2017. \ide UTF-8 \h 2 Samuel \rem Key Term for Ark of the Covenant: Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam \toc3 2SA \toc2 2 Samuel \toc1 Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Samuel, An Akɨnafarir Namba 2 \mt Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Samuel, // An Akɨnafarir Namba 2 \mt2 O \mt1 2 Samuel \imt Akar faragha zuim \ip Akɨnafarir kamɨn eghaghaniba, da Samuelɨn Akɨnafarir Namba 1ɨn eghaghanimɨn gɨn, otivizir bizibagh eghari. Akɨnafarir kamning faragha akɨnafarir vamɨran ike. Samuelɨn Akɨnafarir Namba 2, a gumazir vamɨra geghari, kar Atrivim Devit. Kamaghɨn, me gɨn an ogharazɨ, a ua baghavɨra iti. Akɨnafarir kam, a Devit atrivimɨn itir dughiamɨn bizibagh eghari. \ip God Atrivim Devit ko iti. Devit a gumazir gavgavim, a God gifongeghavɨra ikia, egha uaghan Israelian gumazamizibagh ifonge. A nɨghnɨzir bar gavgavim Godɨn iti, ezɨ Israelia bar a gifonge. Dughiar mabar, Devit uan inivafɨzir agorogemɨn gɨn ghua, arazir kurar avɨrir maba uaghan dagh ami. Ezɨ gɨn Godɨn akam inigha izir gumazim Natan, Devitɨn arazir kurabar an akazɨ, a uan arazir kurabar gun mɨkemegha navim gɨra. \ip Israelian damazimɨn, Devit bar ziar ekiam iti. Devitɨn dughiamɨn gɨn, osɨmtɨziba Israelia bativima, me uam Atrivim Devit gɨnɨghnɨsi. Egha me kamaghɨn pamtemɨn nɨghnɨsi, me Devitɨn mɨn garir atrivir gavgavitam ikɨtɨ deragham. Devitɨn nɨghnɨzir gavgavim ko navim gɨrazir arazim bangɨn, a Israelian tongɨn bar ziar ekiam ini. \c 1 \ms Devit Israelian atrivimɨn oto \mr (Sapta 1--9) \s Devit Solɨn ovevemɨn akam baraki \p \v 1 Dughiar kamɨn, Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua Amalekia ko mɨsogha itima, Atrivim Sol danganir igharazimɨn Filistiaba ko mɨsoghava areme. Devit mɨdorozimɨn Amalekia abɨnigha gɨvagha, me uamategha Siklakɨn nguibar ekiamɨn izegha aruer pumuningɨn iti. Dughiar kamɨn Atrivim Sol aremegha gɨfa, ezɨ Devit tong fozir puvatɨ. \v 2 Ezɨ namba 3ɨn aruemɨn, gumazir igiar mam iza Siklakɨn oto. A iza uan osɨmtɨzim akakaghasa uan korotiam abigha beghneaziba uan dapanim gaghui. A Devit bagha ghugha uan tevimning apɨrigha guam nguazimɨn mɨtuagha, ziar ekiam Devit ganɨdi. Gumazir kam Sol iti naghɨn ikegha ize. \v 3 Ezɨ Devit an azara, “Nɨ managhɨra ikegha izi?” \p Ezɨ gumazir igiam ghaze, “Apaniba Israelia gasɨghasɨzima, kɨ en mɨdorozir gumaziba iti naghɨn, me ategha ara nɨ bagha izi.” \p \v 4 Ezɨ Devit an azara, “Ga uaning, nɨ mɨdorozimɨn otivizir bizibar gun na geghan.” \p Ezɨ gumazir igiam a mɨgɨa ghaze, “Israelian mɨdorozir gumaziba mɨdorozimɨn arezɨ, Filistiaba men gumazir avɨrim mɨsoagharɨghizɨ me ariaghire, ezɨ Atrivim Sol uan otarim Jonatan ko, aning uaghan areme.” \p \v 5 Ezɨ Devit an azara, “Nɨ manmaghɨn Sol ko Jonatanɨn ovevem gɨfo?” \p \v 6 \x - \xo 1:6-10 \xo*\xt 1 Samuel 31:1-6; 1 Eghaghaniba 10:1-6\xt*\x*Ezɨ gumazir igiar kam ghaze, “Kɨ, Gilboan mɨghsɨamɨn pɨn tughav ikia garima, Sol uan afuzim nguazim gasaragha gavgavim uabɨ ganɨga tughav iti. Kɨ garima, apaniba Solɨn boroghɨn zui, kar karisba ko hoziabagh apiaghira mɨsozir mɨdorozir gumaziba. \v 7 Ezɨ Sol raghɨrɨgha nan gara nan dia. Ezɨ kɨ kamaghɨn a ikaragha ghaze, ‘Gumazir ekiam, kɨ kagh iti.’ \v 8 A kamaghɨn nan azara, ‘Nɨ nguibar manamɨn gumazim?’ Ezɨ kɨ ghaze, ‘Kɨ Amalekian mav.’ \v 9 Ezɨ a kamaghɨn na mɨgei, ‘Nɨ na bagh zuamɨra izɨva bar na mɨsueghtɨ kɨ aremeka. Nan apaniba bar puvɨra na mɨsoghezɨma, nan damaziba nan sɨrima, kɨ kɨran oveghangɨn ovengam.’ \v 10 Kamaghɨn amizɨma, kɨ an akam baregha an boroghɨn ghua a mɨsoghezɨ an areme. Kɨ kamaghɨn fo, a bar gɨfa, a nguazim girɨgh bar aremegham. An aremegha gɨvazɨ, kɨ an atrivibar dapanir asuam ko daveriam inigha, nɨ bagha izi. Nan gumazir ekiam, aningra kara.” \p \v 11 Devit akar kam baregha bar osemegha uan korotiam abɨki. Ezɨ an mɨdorozir gumaziba uaghan kamaghɨram ami. \v 12 Me fo, Sol ko Jonatan ko Ikiavɨra Itir Godɨn mɨdorozir gumaziba ko Israelian gumazamizir igharaziba sara, me bar moghɨra mɨdorozir sababar ariaghire. Kamaghɨn amizɨ, me bar men apangkuvigha osemegha azia, dagheba tagha ikia ghua guaratɨzimɨn tu. \p \v 13 Egha Devit gumazir igiar kam kamaghɨn an azara, “Nɨ nguibar manamɨn gumazim?” \p Ezɨ a ghaze, “Kɨ Amalekian mav, nan afeziam fomɨra Amalekian nguazim ategha iza Israelɨn kantrin nguazim gapera.” \p \v 14 Ezɨ Devit uam an azara, “Manmaghɨn ami? Nɨ atrivimɨn mɨsogha tong atiatir puvatɨ? Kar atrivir Ikiavɨra Itir God mɨsevezim.” \p \v 15 Egha Devit uan mɨdorozir gumazir mamɨn diazɨ, a izima a kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ gumazir kam mɨsueghtɨ an aremegh.” Ezɨ Devitɨn mɨdorozir gumazim, mɨdorozir sabamɨn gumazir kam okezɨ an areme. \p \v 16 Ezɨ Devit, Amalekian gumazir kuar kamɨn gara ghaze, “Nɨ amizir osɨmtɨzim bangɨn nɨ areme. Nɨ uabɨ uabɨn gun mɨgɨa ghaze, Kɨ Ikiavɨra Itir God mɨsevezir atrivim mɨsoghezɨ, an areme.” \s Devit aziava Sol ko Jonatan bagha aghuimazir onger akam bange \p \v 17 Egha Devit bar osemegha, Sol uan otarim Jonatan ko aning gɨnɨghnɨgha aghuimazir ighiam bange. \v 18 Devit akar gavgavim Judan gumazamizibagh anɨga ghaze, me ighiar kam bangam. Ighiar kamɨn ziam, Barir Pimɨn Ighiam. Egha me a isa Jasarɨn Akɨnafarimɨn an osiri. Devit kamaghɨn ighiar kam bati:\f + \fr 1:18 \fr*\ft Fofozir gumaziba ghaze, Jasarɨn Akɨnafarir kam, a Israelian akɨnafarir ghurir mam. Egha datɨrɨghɨn akɨnafarir kam bar ovenge, ezɨ e fozir puvatɨ akar manaba an ike. Josua God ko mɨgeima an aruem gamizɨ an overiamɨn tughav itir dughiamɨn eghaghanim, a uaghan akɨnafarir kamɨn iti. Nɨ Josua 10:12-13ɨn gan.\ft*\f* \b \q1 \v 19 “Gumazir en faragha zuiba, \q2 me Israelia en gumaziba, \q3 me mɨghsɨabagh isɨn ariaghire. \q1 En mɨdorozir gumazir gavgaviba \q2 ariaghiregha gɨfa. \q1 \v 20 Ia Getɨn nguibar ekiam ko Askelonɨn nguibar ekiamɨn tuavibar \q2 bizir kamɨn gun mɨkɨman markɨ. \q1 Filistian amiziba oregh \q2 bar akuegham. \q1 Eghtɨ God gɨfozir puvatɨzibar guiviba, \q2 me navir amɨrizim inigh bar akuegham. \b \q1 \v 21 “En mɨdorozir gumazir gavgaviba \q2 Gilboan mɨghsɨabar ariaghire. \q1 Ezɨ mɨdorozir oraba \q2 pura mɨghsɨar kabagh irav iti. \q1 Ezɨ Solɨn oram uaghan pura iti, \q2 ezɨ me borem uam a gazuir puvatɨ. \q1 Kamaghɨn amizɨ, kɨ kamaghsua, amozim ko dɨmagarimɨn ghuariam mɨghsɨar kam uam a giran markɨ. \q2 Eghtɨ dagher aghuiba ua nguazir kamɨn aghungan kogham. \b \q1 \v 22 “Jonatanɨn barir pim a paza zuir puvatɨ. \q2 Ezɨ Solɨn mɨdorozir sabam pura itir puvatɨ. \q1 A mɨdorozir gumazir gavgavibav soghezɨ me ariaghire, \q2 ezɨ apanibar ghuziba ko oviba bar a noke. \q1 \v 23 Gumazamiziba bar Sol ko Jonatan gifonge. \q2 Aning gumazir bar aghuimning. \q1 Aning zurara roroamningɨn mɨn uaningɨn poroghav ikia, \q2 kamaghɨra ikia ghuava areme. \q1 Aning pamtemɨn uan apanibar agɨntɨsi, \q2 egha aning kuarazir isaba asɨzibar agɨntɨzir ivemarir arazim gafira. \q1 Egha aning gavgavir ekiam ikia \q2 laionɨn gavgavim gafira. \b \q1 \v 24 “Ia, Israelian amiziba, ia Sol bagh azirakabar amuva an aghuimazimɨn ikɨ. \q2 A korotiar aghevir aghuiba isa ia ganɨngizɨ ia uari asɨngi. \q1 Dar iveziba bar pɨn iti. \q2 A golɨn adiarir aghuir guar avɨriba isa ia ganɨngi. \b \q1 \v 25 “Mɨdorozir gumazir gavgaviba mɨdorozimɨn ariaghire. \q2 Ezɨ Jonatan uaghan areme, \q3 ezɨ an kuam mɨghsɨamɨn pɨn iti. \q1 \v 26 O Jonatan, nan roroam! \q2 Kɨ bar nɨn apangkuvigha oseme. \q1 Kɨ bar nɨ gifonge, \q2 ezɨ nɨ uaghan bar na gifonge. \q1 Nɨ na gifongezir arazim, a bar gavgavigha, bar ekefe, \q2 egha amiziba bar na gifongezir arazim, a bar men ifongiam gafira. \q1 \v 27 Mɨdorozir gumazir gavgaviba mɨdorozimɨn ariaghiregha gɨfa, \q2 ezɨ mɨdorozim gamir biziba da bar ikuvigha gɨfa.” \c 2 \s Devit Judabar atrivimɨn oto \p \v 1 Sol ko Jonatanɨn ovevemɨn gɨn, Devit kamaghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn azai, “Kɨ ti mangɨva Judan nguibar ekiatam dapiam, o puvatɨgham?” \p Ezɨ Ikiavɨra Itir God ghaze, “Nɨ mangɨ.” \p Ezɨ Devit ua kamaghɨn an azara, “Kɨ mangɨ nguibar ekiar manam dapiam?” \p Ezɨ Ikiavɨra Itir God ghaze, “Nɨ mangɨva Hebronɨn nguibar ekiamɨn daperagh.” \p \v 2 \x - \xo 2:2 \xo*\xt 1 Samuel 25:42-43\xt*\x*Kamaghɨn, Devit uan amuimning ko ghua Hebronɨn nguibar ekiamɨn apera. An amuir mam, a Jesrilɨn nguibar ekiamɨn amizim, an ziam Ahinoam. An amuir igharazim, a Karmelɨn nguibar ekiamɨn amizim, an ziam Abigel. A fomɨra Nabalɨn amuim, Nabal aremezɨma Devit a inigha an iti. \v 3 Devit uan gumaziba ko, an gumazibar adarasi, me bar ghua Hebron ko Hebronɨn boroghɨn itir nguibar ekiabagh apia. \v 4 \x - \xo 2:4 \xo*\xt 1 Samuel 31:11-13\xt*\x*Ezɨ Judan adarazir gumaziba iza Hebronɨn otivigha, uari bagh atrivimɨn ikiasa Devit amɨsevegha, olivɨn borem an dapanim ginge. \p Devit atrivimɨn otogha gɨvagha kamaghɨn oraki, Jabesɨn nguibar ekiamɨn itir gumazamizir maba Solɨn kuam afa. Jabes, a Gileatɨn nguazimɨn aven itir nguibam. \p \v 5 Kamaghɨn amizɨ, a gumazir maba amangizɨ, me ghua Jabesia mɨgɨa ghaze, “Ia apangkuvim ikia arazir aghuimɨn Sol gamigha an kuam afa, a ian atrivim. Kamaghɨn, Ikiavɨra Itir God ian apangkuvigh deraghvɨra ia damu. \v 6 Ikiavɨra Itir God datɨrɨghɨn guizɨn apangkuvir arazimɨn ian akakaghɨva, zurara deraghvɨra ia damu. Eghtɨ kɨ uaghan ian arazir aghuir ia Sol gamizim ikarvagh deraghvɨra ia damuam. \v 7 Guizbangɨra, ian Atrivim Sol areme, ezɨ Judan adarazi uari bagh atrivimɨn ikiasa na mɨsefe. Kamaghɨn amizɨ, ia tuivigh gavgavigh bizitamɨn atiatingan markɨ.” \s Israelia uari bagh atrivimɨn ikiasa Isboset amɨsefe \p \v 8 Filistiaba Sol mɨsoghezɨ an aremezir dughiamɨn, Nerɨn otarim Apner, ghua Solɨn otarim Isboset\f + \fr 2:8 \fr*\ft Gumazir kamɨn ziam Isboset, a guizbangɨra, Isbal o Esbal. (Nɨ 1 Eghaghaniba 8:33ɨn gan.) Ezɨ Hibrun akam ziam Isbal an akar kamɨn mɨrara ghu, “Balɨn gumazim.” Bal an asemɨn ziam, egha gumaziba ua ziar kam Bal osiran aghua, egha me a giragha kamaghɨn osiri, “Boset,” an akar kamɨn mɨrara ghu, “aghumsɨzir bizim.”\ft*\f* inigha ghua, Jordanɨn Fanem abigha ghua Mahanaimɨn nguibar ekiamɨn oto. Apner Solɨn mɨdorozir gumazibar faragha zuir gumazir dapanim. \v 9 Me Mahanaimɨn ikiava, Apner Isboset gamizɨ, a nguazir kabar atrivimɨn oto: Gileat, Aser, Jesril, Efraim ko Benjamin, egh a uaghan Israelian nguibaba, bar dar atrivimɨn oto. \v 10 Solɨn otarim Isboset 40plan azeniba itima, me Israelian atrivimɨn ikiasa anemɨsefe. Ezɨ an azenir pumuningra atrivir ingangarim gami. Ezɨ Judaba me Devitɨn gɨn zui, \v 11 ezɨ a Hebronɨn ikia azenir 7pla ko akuamɨn, men atrivir ingangarim gami. \s Israelia Judan adarazi ko mɨsosi \p \v 12 Ezɨ Nerɨn otarim Apner ko Solɨn otarim Isboset, uan ingangarir gumaziba ko, me bar moghɨra Mahanaimɨn nguibar ekiam ategha ghua, Gibeonɨn nguibar ekiamɨn oto. \v 13 Ezɨ Seruian otarim Joap, ko Devitɨn ingangarir gumaziba, me bar moghɨra iza Gibeonɨn dɨpar akaremɨn boroghɨn me bato. Isbosetɨn adarazi dɨpar akaremɨn vongɨn apiaghav itima, Devitɨn adarazi vongɨn apiaghav ti. \v 14 Ezɨ Apner kamaghɨn Joapɨn azara, “E mɨdorozir gumazir igiar aghui taba inightɨ, me en damazibar ikararang uariv sogham.” \p Ezɨ Joap ghaze, “A dera, me mamaghɨra damuam.” \p \v 15 Ezɨ Benjaminɨn ikɨzimɨn gumazir 12pla, me Isbosetɨn mɨdorozir gumaziba, me iza Devitɨn 12plan mɨdorozir gumaziba ko uariv sosi. Ezɨ Devitɨn mɨdorozir gumaziba vaghvagha, Isbosetɨn mɨdorozir gumaziba vaghvagha me ko me uariv sosi. \v 16 Me vaghvagha mɨdorozimɨn uari abɨnasava amua, egha me vaghvagha uan apanibar dapanibar suigha, mɨdorozir sababar uan apanibar navibagh inifi. Egha 24plan gumazir kaba bar moghɨra iregha ariaghire. Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba danganir kam dɨbora ghaze, “Mɨdorozir Sababar Danganim.” \p \v 17 Ezɨ dughiar kamɨn, mɨdorozir bar ekiam ikɨzir kamningɨn tongɨn oto. Ezɨ Devitɨn mɨdorozir gumaziba me Apner ko, Israelian adarazi mɨdorozimɨn me gafiragha me abɨni. \v 18 Seruian otarir 3plan ziabar kara: Joap, Abisai ko Asahel, me uaghan mɨdorozir kamɨn iti. Asahel, an asɨzir atiabar mɨn bar pamtemɨn ivemari. \v 19 Ezɨ Israelia tintinibar arima, Asahel dɨkavigha Apner bagha ivegha biaghatɨgha ghua an agɨra. \v 20 Ezɨ Apner ikɨgha gɨrakɨrangɨn garima, Asahel an agɨntɨzima, Apner kamaghɨn an azai, “Asahel kar nɨrara?” \p Ezɨ Asahel ghaze, “Are, kɨrara.” \p \v 21 Egha Apner ghaze, “Nɨ nan agɨntɨghan markɨ. Nɨ agharir guvim o kɨriamɨn mangɨ. Egh nɨ mɨdorozir gumazir igiar igharazitamɨn agɨragh an suiragh, egh an biziba inigh.” Ezɨ puvatɨ. Asahel tong Apnerɨn akam barazi puvatɨgha, an agɨntɨghavɨra iti. \p \v 22 Ezɨ Apner uam a mɨgei, “Nɨ na atakigh. Kɨ nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremeghasa, nɨ ti ifonge? Kɨ nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremeghtɨ, kɨ nɨn avebam Joapɨn damazimɨn bar aghumsigham.” \v 23 Ezɨ puvatɨ, Asahel tong a barazir puvatɨ. Kamagh amizɨ, Apner gɨrakɨrangɨn moghɨn afuzir konimɨn Asahelɨn navim bɨrazɨma, afuzim anemɨkɨragha vongɨn an akɨrir agharimɨn oto. Ezɨ Asahel irɨghava areme. Ezɨ mɨdorozir gumazir igharaziba iza garima, Asahelɨn kuam irɨghav iti, ezɨ me danganir kamɨn tuivighav ikia pura gari. \p \v 24 Ezɨ Joap ko Abisai, aning Apnerɨn agɨragha ghua, aruem uaghirima aning Gian nguibamɨn boroghɨn Aman mɨghsɨamɨn oto, kar Gibeonɨn gumazamiziba puvatɨzir danganim zuir tuavim. \v 25 Aning garima, Benjaminɨn gumaziba Apner ko mɨghsɨar dozir mamɨn uari akuvagha, pura mɨdorozim bagha uari arɨgha iti. \v 26 Ezɨ Apner aningɨn apigha, Joapɨn diagha ghaze, “Manmaghɨn ami? Mɨdorozir kam gɨvaghan kogham? Nɨ ti kamaghɨn fozir puvatɨ, arazir kam osɨmtɨzir bar ekiam e danɨngam? E ikɨzir vamɨra. Nɨ dazoghɨn uan gumazibav kemeghtɨ, me uam en agɨntɨghan kogham?” \p \v 27 Joap kamaghɨn oregha a ikara, “Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, nɨ ti akar kamɨn na mɨkemezir puvatɨzɨ, nan gumaziba ian agɨntɨgha ghua gurum mɨzaraghan otoghan koghai.” \v 28 Joap akar kam mɨkemegha gɨvagha, sɨgham givia Israelian agɨntɨghan uan mɨdorozir gumazibar anogoroke. Ezɨ me ua Israelian agɨntɨghɨzir puvatɨgha mɨdorozim agɨfa. \p \v 29 Ezɨ Apner uan adarazi ko me danganir kam ategha Jordanɨn danganir zarimɨn uaghiri. Egha me dɨmagarimɨn danganir zarir kamɨn ghua Jordanɨn Fanem abigha vongɨn ghua, amɨmzaraghan aruer arɨzimɨn Mahanaimɨn oto. \p \v 30 Apner uan mɨdorozir gumaziba ko ghuegha gɨvazɨma, Joap uan mɨdorozir gumaziba akuvagha me medi. A me mengegha kamaghɨn fo, 19plan mɨdorozir gumaziba ariaghire. Ezɨ Asahel uaghan areme. \v 31 Dughiar kamɨn, Devitɨn adarazi Benjaminɨn 360plan gumazibav soghezɨ me ariaghire, kar Apnerɨn adarasi. \v 32 Ezɨ Joap uan gumaziba ko, me Asahelɨn kuam inigha ghua Betlehemɨn nguibamɨn, an afeziam afazir danganimɨn anefa. Me anefagha dɨmagarimɨn uamategha ghua Hebronɨn otivima, amɨnim bar tira. \c 3 \p \v 1 Dughiar kamɨn gɨn, mɨdorozim dughiar bar ruarimɨn Devit ko Solɨn adarazir tongɨn iti. Devitɨn adarazi bar gavgavigha ghuavanaga Solɨn adarazigh amima, me bar amɨragha uaghiri. \s Devit 6plan otariba iti \p \v 2 Devit Hebron aperagha 6plan otarir kaba ini. Men ziabar kara: Amnon, an otarir ivariam, an amebam Ahinoam, a Jesrilɨn nguibar ekiamɨn amizim. \v 3 Amnonɨn gɨrara irim, Kileap, an amebam Abigel, a Karmelian amizim. Abigel faragha Nabalɨn ike, ezɨ Nabal aremezɨ, Devit a inigha an iti. Ezɨ otarir mɨkezim, Apsalom, an amebam Maka, Maka kantri Gesurɨn Atrivim Talmain guivim. \v 4 Namba 4ɨn otarim, Adoniya, an amebam Hagit. Otarir namba 5ɨn ziam, Sefatia, an amebam Abital. \v 5 Ezɨ otarir namba 6, Itream, an amebam Ekla, a Devitɨn amuim. Devit Hebronɨn ikiava otarir kaba ini. \s Apner Devit ko mɨgei \p \v 6 Solɨn adarazi ko Devitɨn adarazir mɨdorozir gumaziba uariv sogha ghuavɨra itima, Apner a Solɨn adarazir gumazir ekiamɨn otivasava ami. \v 7 Ezɨ dughiar mamɨn, Isboset kamaghɨn akar mam Apner gasa ghaze, “Nɨ nan afeziam Solɨn amuir dozim koma akui. Amizir kamɨn ziam Rispa, a Aian guivim. Nɨ tizim bagha kamaghɨn ami?” \p \v 8 Apner akar kam baregha atara bar osemegha ghaze, “Nɨ ghaze, kɨ ti nɨn afiar gumazim? Egha nɨ ghaze, kɨ ti Judabar akurvasi? Puvatɨ. Nɨ nɨghnɨgh. Dughiar nɨn afeziam Sol atrivimɨn ikia iza datɨrɨghɨn, kɨ a ko an aveghbuaba ko an namakabar gɨn zui. Egha kɨ uaghan nɨ ataghizɨ, Devit nɨ inigha nɨ gasɨghasɨghizir puvatɨ. Ezɨ nɨ datɨrɨghɨn amizir kam bagha akam na gasi, kar pura bizir kɨnim. \v 9-10 \x - \xo 3:9-10 \xo*\xt 1 Samuel 15:28\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, Devit bagha Akar Gavgavir mam akɨrigha ghaze, Devit Solɨn adarazi batueghtɨma, me Israelian atrivibar ikian kogham. Ikiavɨra Itir God ghaze, a uabɨ Devit damightɨ a Israelia ko Judabar atrivimɨn ikɨva, kantrin kam bar a gativagham. Eghtɨ Devit kantrin kamɨn atrivimɨn ikɨ, egh Danɨn anabamɨn nguazimɨn ikegh mangɨ nguibar ekiam Berseban tugham. God Devit bagha dɨkɨrɨzir Akar Gavgavir kam bagh, kɨ Devitɨn akuraghan koghtɨ, God na mɨsueghtɨ kɨ aremegham.” \v 11 Kamaghɨn, Isboset oregha bar Apnerɨn atiatigha, ua mɨgeir puvatɨ. \p \v 12 Ezɨ Apner zuamɨra Devit bagha akam amaga ghaze, “Tinara kantrin kam gativagham? Kɨ kamaghsua, nɨ na ko akar gavgavim akɨrightɨ, kɨ nɨn akuragh, Israelia damightɨ me bar nɨn gumazamizibara ikiam.” \p \v 13 Ezɨ Devit kamaghɨn Apner bagha akam amada, “Nɨn akaba bar dera. Kɨ kamaghsua, nɨ faragh bizir kam na koma anekɨrigh. Bizir kam kamakɨn, nɨ Solɨn guivim Mikal, na bagh a inigh izɨ. Puvatɨghtɨ, kɨ ua nɨn ganan kogham.” \p \v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt 1 Samuel 18:27\xt*\x*Egha Devit gɨn Isboset bagha akam amaga ghaze, “Kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ nan amuim Mikal na bagh anemadaghtɨ a uamategh izɨ. A guizbangɨra nan amuim. Kɨ fomɨra 100plan Filistiabar mɨkarzir mogomebar inibar a givese.” \v 15 Ezɨ Isboset kamaghɨn oregha gumazir maba amangizɨma, me ghua Laisɨn otarim Paltiel, a Mikalɨn pam, me ada Mikal inigha Devit bagha ize.\f + \fr 3:15 \fr*\ft Nɨ 1 Samuel 18:17-27 ko 25:44ɨn gan.\ft*\f* \p \v 16 Me Mikal inigha Devit bagha zuir dughiamɨn, Paltiel aziava Mikalɨn gɨn zui. Me ghua Bahurimɨn nguibar ekiamɨn otogha, Apner kamaghɨn Paltiel mɨgei, “Nɨ uamategh uan dɨpenimɨn mangɨ.” Ezɨ Paltiel an akam baregha uamatenge. \p \v 17 Me tɨghar Devit bagh mangamin dughiamɨn, Apner Israelian gumazir dapaniba bagha ghugha me mɨgɨa ghaze, “Ia oragh. Faragha zuir dughiar avɨribar ia bar ifongegha ghaze, Devit en atrivimɨn ikiam. \v 18 Ia datɨrɨghɨn dɨkavigh mangɨ a damightɨ, an atrivimɨn otivam. Ia Ikiavɨra Itir God amizir akar kam gɨnɨghnɨgh. A kamaghɨn mɨkeme, ‘Nan ingangarir gumazim Devit, kɨ ingangarim a danightɨma, a Filistiaba ko apanir igharazibar dafarimɨn, nan gumazamiziba Israelia, a ua me iniam.’ ” \v 19 Egha Apner uaghan uabɨ ghua Benjaminɨn adaraziv keme. Egha gɨn uamategha Hebronɨn ghugha, Benjaminia ko Israelia damuasa ifongezir bizibar gun Devit mɨgei. \p \v 20 Apner uan gumazir 20pla ko me ghua Hebronɨn Devit batozir dughiamɨn, Devit me bagha isar ekiam gami. \v 21 Ezɨ Apner gɨn kamaghɨn Devit mɨgei, “Nɨ na ateghtɨ, kɨ mangɨva Israelia bar me inigh izɨtɨ, me nɨn apengan ikɨsɨ nɨ ko akar gavgavim akɨram. Eghtɨ nɨ ifongezɨ moghɨn, nɨ kantrin kamɨn danganiba bar dar atrivimɨn ikiam.” Ezɨ Devit uan adaraziv gɨa ghaze, ia arazir kuratamɨn Apner damuan markɨ. Egha a Apner amadazɨma, a navir amɨrizim sara uamategha ghu. \s Joap Apnerɨn mɨsoghezɨ an areme \p \v 22 Apner Hebronɨn itir dughiamɨn, Joap ko Devitɨn mɨdorozir gumaziba itir puvatɨ. Me ghua apanibav sosi. Ezɨ Devit Apner amadazɨ a ghuzɨma, an gɨrara Joapɨn adarazi me uan apanibav suegha, me da inizir biziba inigha uam Hebronɨn otifi. \v 23 Ezɨ Joap ko an gɨn zuir mɨdorozir gumaziba bar Hebron otivigha, Joap kamaghɨn oraki, Apner iza Atrivim Devitɨn gani, ezɨ Devit Apnerɨn mɨsoghan gumazibar anogoregha anemadazɨma, a navir amɨrizim sara ghu. \p \v 24 Kamagh amizɨ, Joap ghua atrivimɨn gara an mɨgɨa ghaze, “Me ghaze, Apner iza nɨ batozɨma nɨ anetaghizɨma, a uamategha navir amɨrizim sara ghu. \v 25 Nɨ ti Nerɨn otarim Apnerɨn arazibagh fozir puvatɨ? A nɨ gifara nɨn ganasa izi. A nɨn akurvaghasa izir puvatɨ. A nɨn danganir nɨ aruiba ko, nɨ amir biziba, a modogh bar dar gan da asavsuighasa ize, egh a uamategh izɨ nɨ ko mɨsogham.” \p \v 26 Joap mɨgɨrɨgɨar kam gamigha uamategha ghu. A ua Apner inigh izasa gumaziba amadazɨ, me an gɨntɨgha an gɨn ghue. Gumazir kaba ghua Siran mozirpamɨn a batogha, uam a inigha izi. Dughiar kamɨn, Devit bizir Joap amir kam gɨfozir puvatɨ. \v 27 Apner iza Hebronɨn otozir dughiamɨn, Joap a inigha ghua nguibar ekiamɨn tiar akamɨn, a ko tugha nɨmɨra a ko mɨkɨmasa. Egha aning tughav itir dughiar kamɨn, Joap uan afuam inigha Apnerɨn navim bɨrazɨma an areme. Joap uan dozim Asahelɨn ovevem ikarvagha, Apner bɨrazɨ an areme. \p \v 28 Me gɨn bizir kamɨn gun Devitɨn mɨkemezɨ, a ghaze, “Ikiavɨra Itir God fo, kɨ Apnerɨn suiragha a mɨsoghezɨ an aremezir puvatɨ. Nan gumazamiziba uaghan osɨmtɨzitam an itir puvatɨ. Joap uabɨra, kar an osɨmtɨzim. \v 29 Kamagh amizɨ, an ghuzim Joapɨn dapanim girɨva, an afeziamɨn dɨpenimɨn itir darazi sara bar me giram. Kɨ kamaghɨn ifonge, Joapɨn dɨpenimɨn aven itir gumaziba zurazurara, men tarazi gɨn lepan arɨmariam ikɨtɨ, men tarazi duar kurar mɨdir puvatɨziba ikɨtɨ, men tarazi amizibar ingangaribar amuam, eghtɨ men tarazi apaniba mɨdorozibar me mɨsoghtɨma me arɨghirɨtɨ, men tarazi zurazurara daghebar otevegham.” \p \v 30 Arazir kamɨn, Apner faragha Gibeonɨn mɨdorozimɨn aven Joap ko Abisain dozim, Asahel mɨsoghezɨ an areme. Kamaghɨn amizɨ, Joap ko Abisai aning uan dozimɨn ovevem ikarvagha, Apnerɨn mɨsoghezɨ an areme. \s Me Apnerɨn kuam afa \p \v 31-32 Ezɨ Devit kamaghɨn Joap uan mɨdorozir gumaziba ko me mɨgei, “Ia uan korotiaba abighɨva, azirakar korotiabar aghuigh, egh ia Apner bagh azi.” Me Hebronɨn anefa. Dughiar me Apnerɨn kuam inigha gumazir kuaba afir danganimɨn zuima, Devit Apnerɨn akuriamɨn gɨrara zui. Devit gumazamiziba ko me mozimɨn boroghɨn tuivighav ikia, bar moghɨra puvɨram azi. \v 33 Egha Devit Apner bagha azirakar igiar kam bange: \b \q1 “Apner gumazir onganim puvatɨ. \q2 A tizim bagha pura kamaghɨn areme? \q1 \v 34 Me an suemning ko dafarimning ikezir puvatɨ, \q2 me a gifaragha a mɨsoghezɨ an areme, \q1 me gumazir kurabagh ami moghɨn, \q2 me a gami.” \b \m Devit ighiar kam gamigha gɨvazɨ, gumazamiziba uam Apner bagha azi. \p \v 35 Bizir kabar gɨn, gumazamiziba Devit mɨgɨa ghaze, aruem ikiavɨra iti, nɨ daghetam amɨ. Ezɨ an aghuagha akar gavgavir mamɨn me mɨgɨa ghaze, “Kɨ daghetam ameghan kogh ikɨ mangɨ guaratɨzimɨn tugham. Aruem tɨghar magɨrɨtɨ kɨ daghetam ameghtɨ, God na mɨsueghtɨ kɨ aremegham.” \v 36 Ezɨ gumazamiziba atrivimɨn akar kam baregha, men naviba amɨrazɨ me bar akonge. Guizbangɨra, me atrivim amir biziba bar dar ganigha da bagha bar akonge. \v 37 Devitɨn adarazi ko Israelian gumazamiziba bar, Devit aruer kamɨn amizir bizibagh fo, Atrivim Devit, Apnerɨn mɨsoghezɨ aremezir gumazim, an a ko navir vamɨra itir puvatɨ. \p \v 38 Ezɨ atrivim kamaghɨn uan ingangarir gumazibav gɨa ghaze, “Ia oragh. Datɨrɨghɨn, e Israelia en faragha zuir gumazir gavgavir mam aremegha gɨfa. \v 39 Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God na mɨsevezɨ, kɨ atrivimɨn oto. Ezɨ kɨ uabɨ gavgaviba puvatɨ. Kɨ Seruian otarimningɨn arazir kuram ikarvaghan ibura. Aning bar gavgafi. Ezɨ Ikiavɨra Itir God uabɨ aning amizir arazir kurar kam ikarvaghsɨ, ivezir kuram aning danɨngam.” \c 4 \s Gumazir pumuning Isboset mɨsoghezɨ an areme \p \v 1 Ezɨ Solɨn otarim Isboset kamaghɨn oraki, me Hebronɨn nguibar ekiamɨn Apner mɨsoghezɨ an areme, ezɨ a dɨgavir kuram gamigha bar oseme. Ezɨ Israelia bar atiatingi. \v 2 Ezɨ Isbosetɨn mɨdorozir gumazir pumuning, aning mɨdorozir gumazibar dapanimɨn ikia ghua apaniba ko mɨsosi. Aningɨn ziamning, Bana ko Rekap, aning Rimonɨn otarimning. Rimon, a Berotɨn nguibar ekiamɨn gumazir mam. Gumazamiziba Benjaminɨn adarazi bagha Berotɨn nguibar ekiam ginaba, kamaghɨn amizɨ, gumazir kamning aning Benjaminɨn anabamɨn adarazir aven iti. \v 3 Guizɨn Berotɨn gumazamiziba, me faragha aregha, datɨrɨghɨn pura nguibar igharazibar gumazibar mɨn Gitaimɨn nguibamɨn iti. \p \v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt 2 Samuel 9:3\xt*\x*Solɨn otarim Jonatan, an otarir vamɨra iti, an ziam Mefiboset.\f + \fr 4:4 \fr*\ft Gumazir kamɨn ziam, a Meribal. (Nɨ 1 Eghaghaniba 8:34ɨn gan.) Ziar kamɨn akuar abuananam, a, “Bal,” an asemɨn ziam. Ezɨ gɨn me ua ziar kam Bal osiran aghua, egha a giragha kamaghɨn osiri, “Boset.” An akar kamɨn mɨrara ghu, “Aghumsɨzir Bizim.” Ezɨ gumazir kamɨn ziam kamaghɨn oto, “Meriboset,” o “Mefiboset.”\ft*\f* Mefiboset 5plan azeniba itima, Sol ko Jonatan areme. Dughiar kamɨn, Jesrilɨn nguibar ekiamɨn gumaziba, me Jonatanɨn adarazi bagha akam amaga ghaze, Jonatanɨn apaniba a mɨsoghezɨma an areme. Ezɨ an adarazi akar kam baraki, ezɨ amizir Mefibosetɨn garim a inigha arav ghu. Amizim pamtemɨn ivemarima, Mefiboset degiaghirɨ, egha datɨrɨghɨn an dagarimning an ikufi. \p \v 5 Dughiar mamɨn, aveghbuamning Rekap ko Bana, aning Isboset bagha ghua, aruer arɨzimɨn an dɨpenimɨn oto. Dughiar kamɨn, Isboset avughsava uan akuir mɨsiamɨn irɨghav iti. \v 6-7 Aning Isboset mɨsoghasa witba iniamin abazim gamua a gatɨn, an akuir danganimɨn aven ghua garima, a uan mɨsiamɨn akui. Aning mɨdorozir sabamɨn an navim bɨrazɨma an areme. Ezɨ aning an fɨrim atugha garima, gumaziba puvatɨzɨ, aning an dapanim inigha ghu. Aning dɨmagarimɨn Jordanɨn Fanemɨn danganir zarimɨn ghua, \v 8 amɨmzaraghan Hebronɨn nguibar ekiamɨn oto. Egha Isbosetɨn dapanim inigha ghua Devitɨn akagha, kamaghɨn atrivim mɨgei, “Atrivim, nɨ kagh gan. Nɨn apanim Sol, an otarim Isbosetɨn dapanim kara. Sol fomɨra nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremeghasa tuaviba buri, kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God nɨn akurvagha Sol uan boriba ko men arazir kuraba ikarvasi.” \p \v 9 Ezɨ Devit kamaghɨn aningɨn akam ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir God zurara ikia, an arazir kurar kamaghɨn garibar aven ua na ini. Ezɨ an ziamɨn kɨ kamaghɨn guizbangɨra gua mɨkɨmam. \v 10 \x - \xo 4:10 \xo*\xt 2 Samuel 1:1-16\xt*\x*Dughiar kɨ Siklakɨn nguibamɨn itimɨn, gumazir mam iza na batogha ghaze, Sol aremegha gɨfa. A ghaze, kɨ ti an akam gakuegham. Ezɨ puvatɨ. Kɨ mɨdorozir gumazibav kemezɨ me an suiragha, a mɨsoghezɨma an areme. Kar mati, akar kurar a na bagha inigha izezimɨn ivezir kuram kɨ a ganɨngi. \v 11 Ezɨ gua datɨrɨghɨn pura gumazir kɨnir uan dɨpenim gakuim mɨsoghezɨma an areme. Gua gumazir bar kuramning. Gua ghaze, kɨ ti gua ateghtɨma gua ikiam? Bar puvatɨ. Kɨ gua amizir arazir kurar kam ikarvaghsɨ gua gasɨghasightɨ, gua ua nguazir kamɨn ikian kogham.” \v 12 Egha Devit akar gavgavim uan mɨdorozir gumazibagh anɨga ghaze, me Rekap ko Bana aning mɨsueghtɨ aning aremegh. Ezɨ mɨdorozir gumaziba aning mɨsuegha, aningɨn sueroghofariba aghoregha da inigha ghua Hebronɨn dɨpar akarer mamɨn boroghɨn da agui. Egha Isbosetɨn dapanim, mɨdorozir gumaziba a inigha ghua Hebronɨn kuaba afir danganimɨn, Apnerɨn mozir kamra anefa. \c 5 \s Devit Israelia ko Judabar atrivimɨn oto \r (1 Eghaghaniba 11:1-9; 14:1-7) \p \v 1 Ezɨ bizir kamɨn gɨn, Israelian anababa vaghvagha dar gumazir dapaniba bar iza Hebronɨn nguibamɨn Devitɨn gara, kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ oragh. E bar inivafɨzir vamɨra ko ghuzir vamɨra. \v 2 Sol fomɨra en atrivimɨn itima, nɨ mɨdorozibar Israelia e bagha en mɨdorozir gumazibar faragha zui. Ezɨ Ikiavɨra Itir God nɨ mɨgɨa ghaze, nɨ sipsipbagh eghuvir gumazimɨn mɨn ikɨ, en gumazamizibagh ativagham. Egh en atrivimɨn otogham.” \v 3 Kamaghɨn amizɨ, Israelian gumazir dapaniba iza, Hebronɨn nguibamɨn otogha, Atrivim Devitɨn bighan uari akuvazɨ, a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn akar dɨkɨrɨzir gavgavir mam me ko a gami. Ezɨ me borem isa an dapanim ginga, maghɨram anemɨsevezɨ a Israelian atrivimɨn oto. \v 4 \x - \xo 5:4-5 \xo*\xt 1 Atriviba 2:11; 1 Eghaghaniba 3:4; 29:27\xt*\x*Devit 30plan azeniba ikia atrivimɨn oto. Egha 40plan azenibar atrivimɨn iti. \v 5 Devit 7plan azeniba ko 6plan iakɨnibar, Hebronɨn Judabar atrivimɨn ike. Egha 33plan azenibar Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn Israelia ko Judaba, uaghara me gativagha men gari. \p \v 6 \x - \xo 5:6 \xo*\xt Josua 15:63; Gumazir Dapaniba 1:21\xt*\x*Dughiar mamɨn, Atrivim Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua Jerusalem iniasa mɨsosi. Jerusalem a Jebusian nguibamra. Jebusia ghaze, Devit men nguibam inian kogham, egha me dɨbovir akabar a mɨgɨa ghaze, “Ia bar en nguibar ekiamɨn aven izan kogham. Gumazir damazir okavɨrɨziba ko suer amɨraziba, me pura izɨ ia izamin tuavim apɨrigham.” \p \v 7 Ezɨ puvatɨ, men akaba pura magh ire, Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua me mɨsogha men nguibar ekiar dɨvazir gavgavim itim ini. Nguibar ekiar kamɨn ziam Saion. Ezɨ gɨn gumazamiziba a dɨbora ghaze, Devitɨn Nguibar Ekiam. \v 8 Dughiar Devit nguibar ekiar kam inizimɨn, a kamaghɨn uan mɨdorozir gumazibav gɨa ghaze, “E nguibar ekiar kam inisɨva, tuavir dɨrɨzir Jebusia dɨpam iniasa aruimɨn aven mangɨva nguibar ekiamɨn otogham. Egh e damazir okavɨrɨziba ko suer kuraba ko mɨsogham. Gumazir kamagh gariba, me nan apanibar mɨn iti.” \p Gumazamiziba datɨrɨghɨn Devitɨn akam gɨnɨghnɨghavɨra ikia kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Damazir okavɨrɨziba ko suer amɨraziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven mangan kogham.” \p \v 9 Kamaghɨn amizɨ, Devit gɨn ghua Saionɨn nguibar ekiar gavgavir kam gapera. Egha a ziam a gatɨgha ghaze, Devitɨn Nguibar Ekiam. Egha Devit mɨkemezɨma, ingangarir gumaziba nguibar ekiamɨn dɨpenir avɨribar ingarizɨ da nguibar ekiam azui. Me danganir konir nguaziba akunizimɨn, dɨpeniba faraghavɨra azenan dar ingara, egha nguibar ekiamɨn aven izi. \v 10 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim Devit ko itima, bizir kam bangɨn, Devit atrivir gavgavimɨn ikia ghua bar ekevegha ikia mamaghɨra iti. \p \v 11 Tairɨn nguibar ekiamɨn Atrivim Hiram, a uan gavmanɨn ingangarir gumazir dapaniba Devit bagha me amada. A uaghan Atrivim Devitɨn dɨpenimɨn ingarasa, temer sidaba ko, dɨpenibar ingarir gumaziba ko gumazir dagɨabar ingariba, a me amangi. Ezɨ me Devit bagha atrivir dɨpenimɨn ingari. \v 12 Devit bizir kabar gari, da a bagha izima a kamaghɨn fo, Ikiavɨra Itir God guizbangɨra Israelian atrivimɨn ikiasa a ginaba. A uaghan kamaghɨn fo, Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba bar men akurvaghasa, kamaghɨn amizɨ, a kantri Israel gamima, a bar dera. \p \v 13 Devit Hebron ategha iza Jerusalem gaperazir dughiamɨn, an amuir igharazir maba uam ada inigha dar iti, a uaghan amuir dozir maba uaghan dar iti. Ezɨ an amuir kaba, Jerusalemɨn otariba ko guivir maba bate. \v 14 An otaribar ziabar kara: Samua, Sobap, Natan, Solomon, \v 15 Iphar, Elisua, Nefek, Jafia, \v 16 Elisama, Eliada ko Elifelet. \s Devit Filistiabav sogha me abɨni \r (1 Eghaghaniba 14:8-17) \p \v 17 Filistiaba kamaghɨn oraki, Israelia Devit amɨsevezɨma a men atrivimɨn oto. Ezɨ Filistiaba mangɨ me mɨsogh Devitɨn suighasa zui. Me bizir kam damuasa amima Devit fogha, uan danganir mogomer gavgavimɨn uaghirɨ. \v 18 Filistiaba iza Refaimɨn danganir zarimɨn otogha tintinibar ghuegha mongegha iti. \v 19 Ezɨ Devit kamaghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn azara, “Kɨ mangɨva Filistian kabav sogham o? Kɨ mangɨ me ko mɨsoghtɨ, nɨ me isɨ na dafarim darɨgham o?” \p Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Are, nɨ mangɨ. Kɨ me isɨ nɨn dafarim datɨghtɨ, nɨ mɨdorozimɨn me abɨragham.” \p \v 20 Ezɨ Devit ghua Filistiabav sogha me abɨragha kamaghɨn mɨgei, “Ikiavɨra Itir God mati aperiam otogha, pamtemɨn ivemara nan damazimɨn nan apaniba abɨagharigha me gasɨghasɨki.” \p Kamaghɨn amizɨ, me danganir kam dɨbora ghaze, “Ikiavɨra Itir God Aperiamɨn Mɨn Pamten Ivemara Apaniba Abɨagharɨsi.” \v 21 Ezɨ Filistiaba uan marvir guaba ategha are. Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko men marvir guar kaba inigha ghue. \p \v 22 Ezɨ Filistiaba gɨn ua izegha, Refaimɨn danganir zarimɨn tintinibar uari aghamsigha iti. \v 23 Ezɨ Devit kamaghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn azara, “Kɨ manmaghɨn damuam?” \p Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Ia me mɨsoghsɨ mangɨva, men guabar moghɨn mangan markɨ. Ia modogh men gɨrakɨrangɨn moghɨn mangɨ, egh temer balsamba tuivighav iti naghɨn, mɨsoghsɨvɨra gan ikɨ. \v 24 \x - \xo 5:24 \xo*\xt 2 Atriviba 7:6\xt*\x*Ia oraghtɨma nɨgɨnim mati, gumaziba temer kabar ghuabagh isɨn daruam. Eghtɨ ia fogh suam, kɨ uabɨ Filistiabav soghsɨ ian faragh mangam. Ia nɨgɨnir kam baraghamin dughiamɨn, ia maghɨra ivemar mangɨ me mɨsogh.” \v 25 Ezɨ Devit Ikiavɨra Itir God a mɨkemezɨ moghɨram amigha, Filistiabar agɨragha bar me mɨsuagharɨki. Israelia me mɨsogha Gibeonɨn nguibar ekiamɨn ikegha ghua Geserɨn nguibar ekiamɨn tu. \c 6 \s Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigha Jerusalemɨn ize \r (1 Eghaghaniba 13:1-14; 15:25--16:6; 16:43) \p \v 1 Ezɨ Devit deraghavɨra mɨsozir gumazir bar aghuiba uam me akufa. Israelian mɨdorozir gumazir kaba, men dɨbobonim 30,000. \v 2 \x - \xo 6:2 \xo*\xt Ua Me Ini 25:22\xt*\x*Devit me inigha Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam iniasa Judan nguazimɨn itir nguibam Balan zui. Me Boksiar kam mɨgɨa ghaze, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, kar an Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam. Boksiar kam, enselɨn bar gavgavir pumuningɨn nedazimning, a gisɨn ikia mati, Ikiavɨra Itir Godɨn atrivir dabirabim. \v 3 \x - \xo 6:3 \xo*\xt 1 Samuel 7:1-2\xt*\x*Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua Balan nguibar ekiamɨn otogha, mɨghsɨar dozir mam a gisɨn Abinadapɨn dɨpenimɨn ghue. Egha me Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh mangasa, karisɨn igiar mam inigha Boksiar kam isa a gisɨn anetɨ. Ezɨ Abinadapɨn otarimning, Usa ko Ahio, aning karisɨn igiar kamɨn akua tuavimɨn zui. \v 4 Ezɨ Ahio karisɨn faragha zui. \v 5 Ezɨ Devit Israelia ko me bar moghɨra ghuava, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn bar akongegha pamtem ighiabagh amua, ararer aghuim gamua an ziam fe. Me gitaba ko buaba, tambarinba ko dɨbɨarir ararer guar avɨriba inigha dav sosi. \p \v 6 Me ghua gumazir mamɨn nguazir asɨzimɨn oto, gumazir kamɨn ziam Nakon. Kar me witɨn ovɨzibar iniba kua dar dagheba isir danganim. Danganir kamɨn bulmakauba daghdazima, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam irasava ami. Kamaghɨn amizɨ, Usa uan agharim amadagha Boksiamɨn suira. \v 7 Usa ghaze, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam ti pura bizim, egha an suira. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God bar puvɨra Usan anɨngaghegha atara a mɨsoghezɨ, an Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiamɨn mɨriam naghɨram areme. \v 8 Devit garima, Ikiavɨra Itir God uan anɨngagharim Usa gingezɨ an areme. Ezɨ Devit bar God baseme. Egha me danganir kam dɨbora ghaze, God uan anɨngagharim Usa ginge, egha datɨrɨghɨn me uaghan kamaghɨra a dɨboravɨra iti.\f + \fr 6:8 \fr*\ft Akar kam “datɨrɨghɨn,” an en dughiar kam mɨgeir puvatɨ. A dughiar gumazim akɨnafarir kam osirizim mɨgei.\ft*\f* \p \v 9 Devit datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn atiatigha ghaze, “Manmaghsu, Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam izɨ na ko ikiam?” \v 10 Kamaghɨn amizɨ, Devit Boksiam inigh Devitɨn Nguibar Ekiamɨn mangan aghuagha, a inigha Jerusalemɨn zuir tuavim ategha ghua, Getɨn nguibar ekiamɨn gumazir mam, Obetidomɨn dɨpenimɨn anetɨ. \v 11 \x - \xo 6:11 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 26:4-5\xt*\x*Ezɨ Boksiam 3plan iakɨnibar Obetidomɨn dɨpenimɨn iti. Ezɨ dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God bar deraghavɨra Obetidom ko an adarazi gami. \p \v 12 Ezɨ Atrivim Devit gɨn kamaghɨn oraki, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam Obetidom ko itima, Ikiavɨra Itir God, Obetidom ko an adarazi ko an biziba bar, deraghavɨra me gami. Kamaghɨn amizɨ, Devit uamategha Obetidomɨn dɨpenimɨn ghugha, Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh ua Devitɨn Nguibar Ekiamɨn izasava ami. Bizir kam bagha gumazamiziba bar akonge. \v 13 Gumaziba dɨkavigha Boksiam inigha uan sueba 6plan dughiabar da akura ghua tuifi, ezɨ Devit Ikiavɨra Itir God bagha ofa gami. A bulmakaun apurir mam ko bulmakaun igiar mɨkarzim sara itir mam inigha ofa gami. \v 14 Egha Devit ofa gamir gumazimɨn korotiar otevir azenan azuir dirir mam arugha, an sazimning uabɨ gike. Egha ziar ekiam Ikiavɨra Itir God ganɨga, an damazimɨn ighiabagh amua pamtem uabɨ fa uabɨ akuri. \v 15 Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam atera Jerusalemɨn zuima, Devit Israelia ko me bar moghɨra arazir kamram amua, bar akongegha pamtemɨn diava sɨghabagh ivi. \p \v 16 Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam atera Devitɨn Nguibar Ekiamɨn aven izir dughiamɨn, Solɨn guivim Mikal winduan tughav ikia men gari. A uan pam Atrivim Devitɨn garima, a ighiabagh amuava Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn tintinibar uabɨ fakurava, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe. Devit amir arazir kam, Mikal bar a gifongezir puvatɨ, kamaghɨn amizɨ a navir kuram Devitɨn ikia a baseme. \v 17 Ezɨ me Ikiavɨra Itir Godɨn Boksiam isava, Devit a bagha ingarizir purirpenimɨn aven anetɨ. Egha Devit ofan bar isia mɨghɨriba ko, gumazamiziba God ko navir vamɨran ikiamin ofabagh ami. \v 18 Devit ofabagh amigha gɨvagha, kamaghɨn gumazamizibav gei, “Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, a uan ziamɨn deraghvɨra ia damu.” \v 19 \x - \xo 6:19-20 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 16:43\xt*\x*Egha Devit dagheba isa bar gumazamizibagh anɨngi. Gumaziba ko amiziba vaghvagha bret ko asɨzir tuzir me avimɨn tueziba ko wainɨn ovɨzir me apuziziba, me bar ada ini. Me da inigha gɨvagha, me uamategha uan nguibabar ghue. \p \v 20 Ezɨ Devit uamategha uan dɨpenimɨn ghugha, uan ikɨzim deragh me damuasa, Ikiavɨra Itir Godɨn azangasava ami. Ezɨ Solɨn guivim Mikal dɨpenim ategha azenan iza Devit mɨgɨa ghaze, “Ame, Israelian atrivim uan ziar ekiam akakagha, bibiamra bar deraghavɨra uabɨ fakuri. Ezɨ an ingangarir gumazir dapanibar, ingangarir amizir kɨniba bar an gani. Nɨn arazir kam, mati gumazir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzim amir arazim.” \p \v 21 Ezɨ Devit kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Kɨ ziar ekiam isa Ikiavɨra Itir Godra danɨngasa an damazimɨn ighiam banga uabɨ fa uabɨ akuri. A uabɨ nɨn afeziamɨn ikɨzimɨn danganim inigh na danɨngasa na ginabazɨ, kɨ an gumazamizibar dapanimɨn ikiam, kar Israelia. Ezɨ kɨ an ziam fasa ighiabagh amuavɨra iti. \v 22 Kɨ uan ziam bar anebɨragh, egh an damazimɨn pura bizir kɨnimɨn mɨn ikiam. Eghtɨ ingangarir amizir nɨ mɨgeir kaba, me ziar ekiam na danɨngam.” \v 23 Ezɨ bizir kam bangɨn, Solɨn guivim Mikal, a borir tam batezir puvatɨgha ikia ghuava areme. \c 7 \s Akam inigha izir gumazim Natan, Godɨn akar dɨkɨrɨzim Devit ganɨngi \r (1 Eghaghaniba 17:1-15) \p \v 1 Dughiar maba gɨvazɨma, Ikiavɨra Itir God, Atrivim Devit gamizɨ, apanir an okariziba ua izava a ko mɨsozir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, a uan dɨpenimɨn bar deravɨram aperaghav ikia avughsi. \v 2 Egha atrivim kamaghɨn akam inigha izir gumazim Natan mɨgei, “Kɨ dɨpenir aghuir me sidan temebar ingarizim gaperaghav iti. Ezɨ Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam, a purirpenimɨn iti. Bizir kam ti derazir puvatɨ.” \p \v 3 Ezɨ Natan atrivim ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir God nɨ ko iti. Kamaghɨn bizir tizim nɨn nɨghnɨzimɨn izi, nɨ a damusɨ puram a damu.” \p \v 4 Ezɨ dɨmagarir kamɨn, Ikiavɨra Itir God Natan mɨgɨa ghaze, \v 5 “Nɨ mangɨ nan ingangarir gumazim Devit mɨkɨm suam: Ikiavɨra Itir God ghaze, nɨ nan Dɨpenir kɨ aven ikiamimɨn ingaramin gumazir kɨ mɨsevezim puvatɨ. \p \v 6 “Kɨ dɨpenir ekiabar aven itir puvatɨ. Dughiar kɨ Isipɨn ua Israelia inizimɨn, kɨ tintinibar zuir dughiaba, kɨ Purirpenimɨn averara iti. \v 7 Kɨ danganir avɨribar Israelia, ia koma aruava, kamaghɨn ian gumazir dapanir kɨ mɨsevezir tamɨn azarazir puvatɨ, ‘Nɨ tizim bagha na bagha temer sidan dɨpenir tamɨn ingarizir puvatɨ?’ ” \p \v 8 Egha Ikiavɨra Itir God ua Natan mɨgɨa ghaze, “Nɨ kamaghɨn nan ingangarir gumazim Devit mɨkɨm: Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nɨ sipsipbagh eghuva dar garir dughiamɨn, nɨ nan gumazamiziba Israelia, men gumazir dapanimɨn ikiasa kɨ nɨ amɨsefe. \v 9 Nɨ zuir danganiba bar, kɨ nɨ ko iti. Egha kɨ nɨn apaniba abɨrazɨma, nɨ me gasɨghasɨki. Nguazir kamɨn gumazibar ziaba ekevezɨ moghɨn, kɨ nɨn ziam damightɨ a bar ekevegham. \v 10-11 Kɨ uan gumazamiziba Israelia bagha nguazir mam amɨsefe. Kɨ an me arightɨ, me uan nguibamɨn mɨn deraghvɨra a dapiagh ikɨva uam atiatingan kogham. Eghtɨ gumazir kuraba fomɨra me gamizɨ moghɨn, ua me damuan kogham. Ian ovaviba fomɨra nguazir kam inizir dughiamɨn ikegha, iza kɨ ia bagha mɨsevezir gumazir dapanibar dughiamɨn, ian apaniba ia gasɨghasɨghavɨra iti. Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ apanibar tuaviba apɨrightɨ, me ua me gasɨghasɨghan kogham. Kɨ nɨn adarazi ateghtɨ, me ikɨva nɨ bagh ovavir boriba batam. \p \v 12 \x - \xo 7:12 \xo*\xt Onger Akaba 89:3-4; 132:11; Jon 7:42; Aposel 2:30\xt*\x*“Nɨ aremeghtɨ, me nɨ afaghamin dughiamɨn, kɨ nɨn boribar tongɨn otarir tam amɨseveghtɨ, an atrivir gavgavimɨn otoghtɨ, bizitam a dɨkabɨraghan kogham. \v 13 Atrivir kamra, a na bagh Dɨpenimɨn ingaram. Eghtɨ kɨ an ovavir boribar amightɨ, me gɨn atrivibar ikɨ gavgavigh mamaghɨra ikiam. \v 14 \x - \xo 7:14 \xo*\xt Onger Akaba 89:26-27; 2 Korin 6:18; Hibru 1:5\xt*\x*Eghtɨ kɨ uabɨ ia inigh, egh ian Afeziamɨn mɨn ikɨtɨ, ia nan borimɨn mɨn ikiam. Egh an arazir kuram damightɨ kɨ mɨzazim a gasegham. Mati afeziam uan borim mɨzazim a gasi moghɨn kɨ a damuam. \v 15 Egh kɨ zurara an apangkuvam. Kɨ faragha Sol batoghezɨ nɨ an danganim inizɨ moghɨn, kɨ akɨrim ragh an otarim gasaraghan kogham. \v 16 \x - \xo 7:16 \xo*\xt Onger Akaba 89:36-37\xt*\x*Eghtɨ nɨn adarazi gɨvaghan kogham. Kɨ nɨn ikɨzimɨn aven gumazibar amutɨ, me atrivibar otiv mamaghɨra ikiam.” \v 17 Natan Ikiavɨra Itir Godɨn akaba baregha gɨvagha, ghua God an akazir biziba bar dar gun Devit mɨkeme. \s Devit Ekiam ko mɨgei \r (1 Eghaghaniba 17:16-27) \p \v 18 Atrivim Devit, Ikiavɨra Itir Godɨn akam baregha gɨvagha, an Purirpenimɨn aven ghugha an damazimɨn kamaghɨn a ko mɨgei, “O Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, kɨ tina, nɨ arazir aghuir avɨribar na gami. Ezɨ kɨ uan adarazi ko, e ziar ekiaba puvatɨ. Ezɨ nɨ fomɨra deraghavɨra na gamua iza datɨrɨghɨn tu. \v 19 O Ikiavɨra Itir God, nɨ ghaze, arazir aghuir nɨ e gamizir kaba ti nɨn damazimɨn bizir muziariba, egha nɨ arazir igharazir mamɨn ua na gami. Nɨ uan ingangarir gumazimɨn ovavir borir gɨn otivamibar amuamin bizimɨn gun na mɨkeme. O Ikiavɨra Itir God kɨ gumazir kɨnim, ezɨ nɨ bar bizir ekiabar amuasa dar nan akakasi. \v 20 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, nan Ekiam, kɨ manmaghɨn nɨ mɨkɨmam? Kɨ nɨn ingangarir gumazim, ezɨ nɨ na gɨfogha gɨfa. \v 21 Nɨ uan ifongiamɨn gɨn ghua uan ingangarir gumazim bagha bizir ekiar kam gami. Egha nɨ uan akar dɨkɨrɨzir ekiaba nan akakasi. \v 22 O Ikiavɨra Itir God, en Ekiam, nɨn gavgavim bar ekevezɨ, tav ua nɨn mɨn itir puvatɨ. E uan inazibar akatoribar oraghizɨ moghɨn, nɨ uabɨra bar guizɨn God. \v 23 \x - \xo 7:23 \xo*\xt Godɨn Araziba 4:34\xt*\x*E Israelia Isipɨn kalabusɨn itima nɨ uam e ini, egha nɨ e gamizɨ e nɨn gumazamizibar otifi. Kamaghɨn amizɨ, nguazir kamɨn gumazamizir igharaziba me, e nɨn gumazamizibar mɨn garir puvatɨ. E nɨn gumazamiziba kantrin kamɨn otogha itima, nɨ bizir aghuiba ko bizir ekiar avɨribar en akura. Nɨ gumazamizir igharaziba batuegha men asebagh asɨghasɨghizɨ, e iza men nguazim ini. Kamaghɨn amizɨ kantriba bar dar gumazamiziba ziar ekiam nɨ ganɨdi. \v 24 O Ikiavɨra Itir God, nɨ Israelia e gamizɨ, e zurara kamaghɨra nɨn gumazamizibar ikiam. Eghtɨ nɨ uabɨ en Godɨn ikiam. \p \v 25 “O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim, nɨ uan ingangarir gumazim, ko an adarazi bagha amizir akar dɨkɨrɨzir kam, kɨ kamaghsua, nɨ a damightɨ a zurara kamaghɨra ikɨ. \v 26 Eghtɨ gumazamiziba bizir nɨ amir kabar ganɨva, ziar ekiam nɨ danɨngam. Egh me mɨkɨm suam, ‘Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim a Israelian God.’ Egh nɨ zurara nan adarazir amutɨ me atrivibar otivam. \v 27 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, nɨ Israelia en God. Nɨ kamaghɨn nan aka, nɨ nan ovavir boribar amutɨ, me zurara gavgavigh ikiam. Kamaghɨn amizɨ, kɨ nɨn ingangarir gumazim, kɨ nɨ ko mɨkɨman atiatir puvatɨ. \p \v 28 “O Ikiavɨra Itir God, nɨ nan Ekiam, nɨ uabɨ guizbangɨra God, nɨ uan akar dɨkɨrɨzibar gɨn ghua biziba bar dagh ami. Egh nɨ uan ingangarir gumazim bagha akar dɨkɨrɨzir aghuir kam a damutɨ, a guizbangɨram otogh. \v 29 O Ikiavɨra Itir God, nɨ nan Ekiam, kɨ nɨn ingangarir gumazim, kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ akar dɨkɨrɨzir kam gɨnɨghnɨgh, egh nan ikɨzim deraghvɨra me damu. Eghtɨ ovavir borir nan gɨn izamiba, nɨn damazimɨn ikɨ zurara kamaghɨra ikiam.” \c 8 \s Devit apaniba abɨni \r (1 Eghaghaniba 18:1-17) \p \v 1 Ezɨ gɨn, Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua ua Filistiaba ko mɨsosi. Egha me Filistiabav sogha me abɨni, kamaghɨn amizɨ, Filistiaba ua Israelia gativazir puvatɨ. \v 2 Egha gɨn, Devit ua uan mɨdorozir gumaziba ko ghua Moapia mɨsogha me abɨni. A men mɨdorozir gumaziba gaghora me mɨgeima, me 3plan bɨzir ruaribar nguazim gireghav iti. Egha a gumazir bɨzir faragha itiba ko bɨzir namba 2ɨn itibav gɨa ghaze, me aremegham. Egha namba 3ɨn gumazir bɨzim mɨgɨa ghaze, me aremeghan kogham. Ezɨ Moapia Devitɨn apengan ikia dagɨaba isa a ganɨdi. \v 3 Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghua kantri Soban atrivim ko mɨsosi, an ziam Hadateser, a Rehopɨn otarim. Soba, a Sirian kantrin nguibar ekiar mam. Dughiar kamɨn Hadateser uan mɨdorozir gumaziba inigha apanibav soghasa ghua, Yufretisɨn Fanemɨn amadaghan nguazir otevitam ua bagh a iniasa zui. Ezɨ Devitɨn adarazi me batogha, mɨdorozimɨn me abɨni. \v 4 Egha Devit Hadateserɨn mɨdorozir gumazir avɨriba ini. A 20,000plan mɨdorozir gumaziba isa, 1,700plan mɨdorozir gumazir hoziabagh apiaghira mɨsoziba ini. Egha Devit uaghan, 100plan karisbagh etuir hoziaba ini. A uaghan hoziar igharazibar suer agɨriba aghorezɨ, da daruan ibura. \p \v 5 Dughiar kamɨn Sirian Damaskusɨn nguibar ekiamɨn itiba, Me Atrivim Hadateserɨn akuragha mɨsoghasa ghue. Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko, me Sirian mɨdorozir gumazir 22,000plan mɨsoghezɨ me ariaghire. \v 6 Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba Sirian kantrin tintinibar me arɨki. Ezɨ Sirian gumazamiziba Devitɨn apengan ikiava dagɨaba isa a ganɨdi. Danganir Devit mɨsoghasa zuiba bar, Ikiavɨra Itir God an akurvazima, an apaniba abɨri. \v 7 Devit garima, Hadateserɨn mɨdorozir gumazir dapaniba golɨn ingarizir oraba ateri. Ezɨ David orar kaba inigha Jerusalemɨn ghu. \v 8 A uaghan, Hadateserɨn nguibar ekiamning Beta, ko Berotai, aningɨn brasɨn avɨriba ini. \p \v 9 Kantri Hamatɨn Atrivim Toi, an orazi, Devit Hadateserɨn mɨdorozir gumaziba abɨnigha gɨfa. \v 10 Dughiar avɨribar Hadateser faragha Toin apanim gami. Kamaghɨn amizɨ, Devit Hadateserɨn mɨsoghezir bizim bagha, Atrivim Toi bar akonge. Kamaghɨn Toi, uan otarim Joram, Devit bagha anemada. Egha a mɨgɨa ghaze, “Nɨ mangɨ nan dughiar aghuim a danɨngigh. Egh kamaghɨn a mɨkɨm suam, Kɨ orazi, nɨ Hadateser abɨragha gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, kɨ bizir nɨ amizir kam bagha bar akonge.” Ezɨ Joram Devit bagha ghua bizir aghuir me gol ko silva ko brasɨn ingariziba a ganɨdi. \v 11 Ezɨ Devit bizir aghuir kaba inigha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fasa dagh inaba, eghtɨ da God baghvɨra ikiam. A kantrin igharaziba bar dav sogha inizir golba ko silvaba, a kamaghɨra dagh ami. \v 12 Devit Idomia\f + \fr 8:12 \fr*\ft Hibrun akam ghaze “Siriaba.” Egha me fomɨra akar kam Grikɨn akamɨn a giragha an osiri, “Idomia.” Guizbangɨra, Hibrun akam ti faragha ghaze, “Idomia,” ezɨ gɨn me pazav an osiri. Nɨ uaghan 1 Eghaghaniba 18:11ɨn gan.\ft*\f* ko Moapia, Amonia, Filistia, Amalekia, ko Soban Atrivim Hadateser, a me da gol ko silvan kaba ini. \p \v 13 \x - \xo 8:13 \xo*\xt Onger Akaba 60:1\xt*\x*Devit gɨn uan mɨdorozir gumaziba ko Idomia ko mɨsoghasa, Danganir Zarir Amangsɨzir Avɨrim Itimɨn ghu. Egha me Idomian 18,000plan gumazibav soghezɨ me ariaghire. Ezɨ gumazamiziba akar kam baregha ziar ekiam Devit ganɨngi.\f + \fr 8:13 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \v 14 Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba kantri Idomɨn tintinibar me arɨki. Ezɨ Idomian gumazamiziba Devitɨn apengan ikiava, dagɨaba isa a ganɨdi. Danganir Devit mɨsoghasa zuiba bar, Ikiavɨra Itir God an akurvazima, an apaniba abɨri. \p \v 15 Devit Israelia bar me gativagha, guizɨn arazibar deraghavɨra uan gumazamizibagh ami. \v 16 Seruian otarim Joap, a mɨdorozir gumazibar dapanim. Ezɨ Ahilutɨn otarim Jehosafat, a gavmanɨn akɨnafariba osirir gumazir faragha zuim. \v 17 Ezɨ Sadok ko Ahimelek, aning ofa gamir gumazimning. Sadok, a Ahitupɨn otarim, ezɨ Ahimelek, a Abiatarɨn otarim. Ezɨ Seraia, an atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim. \v 18 Ezɨ Jehoiadan otarim Benaia, a Devit geghuvir mɨdorozir gumazibar gumazir dapanim. Kar Keret ko Peletɨn adarazir gumaziba. Ezɨ Devitɨn otariba me ofa gamir gumazibar mɨn iti. \c 9 \s Devit deragha Mefiboset gami \p \v 1 \x - \xo 9:1 \xo*\xt 1 Samuel 20:15-17\xt*\x*Dughiar mam Devit kamaghɨn gumazibar azara, “Solɨn adarazir gumazitaba ikiavɨra iti, o puvatɨ? Tarazi ikɨtɨma, kɨ deragh me damuasa. Kɨ Jonatan na gamizir apangkuvir arazim ikarvaghasa.” \v 2 Dughiar kamɨn Solɨn adarazir ingangarir gumazir mam iti, an ziam Siba. Me atrivimɨn ganasa an dia, ezɨ a ghua atrivim batozɨma atrivim kamaghɨn a mɨgei, “Nɨn ziam Siba?” \p Ezɨ a ghaze, “Are, gumazir ekiam, kɨ nɨn ingangarir gumazimra.” \p \v 3 \x - \xo 9:3 \xo*\xt 2 Samuel 4:4\xt*\x*Ezɨ atrivim Siban azara, “Solɨn adarazir tarazi ua ikiavɨra iti o puvatɨ? Tarazi ikɨtɨ, kɨ Godɨn apangkuvir arazim men akakaghasa.” \p Ezɨ Siba kamaghɨn Devit mɨgei, “Jonatanɨn otarir vamɨra ikiavɨra ikia, egha an dagarimning uaghara ikufi.” \p \v 4 Ezɨ atrivim an azara, “A managh iti?” \p Ezɨ Siba a mɨgɨa ghaze, “A Lodebarɨn nguibar ekiamɨn Amielɨn otarim Makirɨn dɨpenimɨn iti.” \p \v 5 Ezɨ atrivim kamaghɨn oregha, gumazir maba amadazɨ me ghua Lodebarɨn nguibar ekiamɨn Amielɨn otarim Makirɨn dɨpenimɨn otogha otarir kam inigha izi. \v 6 Otarir kamɨn ziam Mefiboset, a Jonatanɨn otarim egha Atrivim Solɨn igiavotarim. A izav otogha, uan tevimning apɨrigha aviragha guam nguazimɨn mɨtua, egha ziar ekiam Devit ganɨngi. Ezɨ Devit an mɨgɨa ghaze, “Aruer aghuim, Mefiboset.” \p Ezɨ Mefiboset ghaze, “Kɨrara, kɨ nɨn ingangarir gumazir kɨnim.” \p \v 7 Ezɨ Devit a ikaragha ghaze, “Kɨ nɨn afeziam Jonatan gɨnɨghnɨghavɨra iti. Egha a bangɨn kɨ apangkuvir arazimɨn nɨ damuam. Kamaghɨn amizɨ, nɨ atiatingan markɨ. Egh nɨ zurara nan dɨpenimɨn izɨ na ko nan dagher dakozimɨn damam.” \p \v 8 Ezɨ Mefiboset ua uan tevimning apɨrigha aviragha, uan guam nguazimɨn mɨtuagha ghaze, “Atrivim, nɨ bizir tizim bagh arazir aghuir kamɨn na damuasa? Kɨ pura bizir kɨnim. Kɨ mati afiar aremezir kuamɨn mɨn iti.” \p \v 9 Egha Mefiboset ghugha gɨvazɨ, Atrivim Devit, Solɨn ingangarir gumazim Siban diazɨ a izima, a kamaghɨn a mɨgei, “Nɨn gumazir ekiam Sol uan adarazi ko, men nguaziba ko biziba bar, kɨ da isɨva Mefibosetɨn dafarim darɨgham. A Solɨn igiavotarim. \v 10 Eghtɨ nɨ uan otariba ko ingangarir gumaziba ko, ia nguazir kamɨn azenibar ingar. Egh ia dagher azenibar dagher mɨtɨghiziba asigh da inigh izɨ. Eghtɨ arazir kamɨn, nɨn gumazir ekiamɨn adarazi dagheba ikiam. Eghtɨ Mefiboset uabɨ, zurara izɨ na ko nan dagher dakozimɨn damam.” Dughiar kamɨn, Siba 15plan otariba ikia 20plan ingangarir gumaziba iti. \p \v 11 Ezɨ Siba kamaghɨn Devit mɨgei, “Atrivim, nɨn nan gumazir ekiam, bizir nɨ damuasa na mɨkemeziba, kɨ bar dar amuam.” Bizir kamɨn gɨn, Mefiboset ghuava atrivim ko an dagher dakozimɨn api, egha mati atrivimɨn otarir mam. \p \v 12 Mefiboset otarir igiar mam iti, an ziam Mika. Dughiar kamɨn, Siban dɨpenimɨn itir adarazi ko an ingangarir gumazamiziba me bar, Mefiboset bagha ingangaribagh ami. \v 13 Ezɨ Mefiboset uabɨ Jerusalemɨn ikia, zurara Atrivim Devit ko an dagher dakozimɨn apa a ko iti. Mefibosetɨn dagarimning uaghara ikufi. \c 10 \ms Atrivim Devitɨn otaribar eghaghanim \mr (Sapta 10--20) \s Devit Amonia ko Siriaba abɨni \r (1 Eghaghaniba 19:1-19) \p \v 1 Bizir kamɨn gɨn, Amonian atrivim aremezɨ, an otarim Hanun an danganim inigha atrivimɨn oto. \v 2 Ezɨ Devit ghaze, “Kɨ arazir aghuimɨn Hanun damuam, mati an afeziam Nahas faragha arazir aghuimɨn na gami.” \p Kamaghɨn amizɨ, Devit apangkuvir mɨgɨrɨgɨabar Hanunɨn mɨkɨmasa uan abuir gumazir maba amada. Ezɨ me ghua otozir dughiamɨn, \v 3 kantri Amonian gumazir dapaniba uan atrivim mɨgɨa ghaze, “Nɨ ti ghaze, Devit abuir gumazir kaba amadazɨ, me ziar ekiam nɨn afeziam danɨngasa ize? Bar puvatɨ. A me amadazɨ me modogh en nguibar ekiam getiva an ganasa oda ize. Egh me gɨn uan mɨdorozir gumaziba ko izɨ e gasɨghasɨgham.” \p \v 4 Ezɨ Hanun akar kam baregha, Devitɨn abuir gumazibar suigha, men ghuamasɨziba vaghvagha dar vuebagh isegha vueba ataki. Egha uaghan men korotiar ruariba arɨghara da aghorezɨ da bar otefe, ezɨ men mɨtiarakaba azenimra iti. Egha me amadazɨ me ghue. \v 5 Ezɨ abuir gumazir kaba bar aghumsigha, uamategh uan nguibabar mangan aghua. Ezɨ Devit Hanun amizir bizir kam baregha, kamaghɨn abuir gumazir kaba bagha akam amaga ghaze, “Ia Jerikon nguibar ekiamra ikɨ mangɨtɨ ian ghumasɨziba uam otivigh gɨvaghtɨ ia Jerusalemɨn izɨ.” \p \v 6 Ezɨ Amonia kamaghɨn fo, me Devitɨn gumazibagh amizir bizir kam bagh, a bar men anɨngaghegham. Kamaghɨn amizɨ, me nguibar avɨrir kabar mɨdorozir gumaziba bagha akaba amangi. Egha me Sirian kantrin aven itir nguibar ekiamning, Betrehop ko Soban mɨdorozir gumazitaba iniasa, me ko akam akɨrasa ghue. Ezɨ me Amonian akurvaghasa 20,000plan mɨdorozir gumaziba amada. Ezɨ me ua Topɨn nguibar ekiamɨn mɨdorozir gumazir 12,000pla ini. Egha me ua uarir akurvaghasa, 1,000plan mɨdorozir gumaziba bagha Makan atrivim ko akam akɨri. \p \v 7 Ezɨ Devit orazi, Amonia uan mɨdorozir gumaziba bar me akufa. Egha a Joap ko mɨdorozir gumaziba bar me amadazɨ, me me ko mɨsoghasa zui. \v 8 Ezɨ Amonia uan nguibar ekiamɨn azenan izegha mɨsoghasa uari arɨgha, dɨvazimɨn tiar akamɨn boroghɨn tuivighav iti. Ezɨ Siriaba ko Topia ko Makaba, me uarira dadar torimɨn tuivighav iti. Egha mɨsoghasa uari arɨgha iti. \p \v 9 Ezɨ Joap apanir kabar ganigha fo, mɨdorozir gumazir okoruar pumuning, vong ko vong sara dɨkavigh izɨ a ko mɨsogham. Kamaghɨn amizɨ, a Israelian gumazir gavgavir deragha mɨsozir maba amɨsevegha me isa, dadar torimɨn itir apanir kabar arava bɨzimɨn me afe. Egha a uabɨ men dapanimɨn ikia faragha tu. \v 10 Egha a uan dozim Abisai amɨsevezɨ, a mɨdorozir gumazir igharazibar faragha zui. Egha Amonian mɨdorozir gumazibar arava men boroghɨn uan mɨdorozir gumaziba bɨzimɨn me afa zui. \v 11 Egha Joap kamaghɨn Abisai mɨgei, “Nɨ gantɨ, Sirian mɨdorozir gumaziba e adugh mangɨ e abɨnsɨ damutɨ, ia izɨ en akuragh. Eghtɨ Amonia ia adugh mangɨ ia abɨnsɨ damutɨ, e mangɨ ian akuragham. \v 12 Ia atiatingan markɨ! E uan gumazamiziba ko nguibar ekiar God e ganɨngiziba bagh nɨghnigh pamtemɨn mɨsogham. Eghtɨ Ikiavɨra Itir God damuasa ifongezir bizir aghuim a mar guizbangɨrama otogh.” \p \v 13 Egha Joap uan mɨdorozir gumaziba ko Siriabav soghasa ghua garima, me ara tintinibar ghue. \v 14 Ezɨ Amonia gari, Siriaba arima, me uaghan Abisain adarazir damazimɨn ara ghua uan nguibar ekiam avɨnizir dɨvazir ekiamɨn aven monge. Ezɨ Joap pura Amonia ategha uan mɨdorozir gumaziba inigha uamategha Jerusalemɨn ghu. \p \v 15 Ezɨ Siriaba garima, Israelia mɨdorozimɨn me abɨra, kamaghɨn amizɨ, me uan mɨdorozir gumazibar diazɨma me bar iza uari akufa. \v 16 Ezɨ Atrivim Hadateser gumazir maba amangizɨ, me ghua Yufretisɨn Fanemɨn vongɨn aruem anadi naghɨn otogha, Sirian mɨdorozir gumaziba inigha ghua bar Helamɨn nguibar ekiamɨn me akufa. Ezɨ Atrivim Hadateserɨn mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapanim Sobak, men faragha ghua men gumazir dapanimɨn iti. \p \v 17 Ezɨ Devit orazi, Siriaba iza Helamɨn uari akuvagha itima, a Israelian mɨdorozir gumaziba bar me inigha ghua Jordanɨn Fanem girɨgha vongɨn ghua Helamɨn ghu. Ezɨ Sirian mɨdorozir gumaziba tuiva mɨsoghasa uari arɨgha maghɨra Israelia ko mɨdorozim fore. \v 18 Ezɨ Israelian mɨdorozim bar gavgavigha Sirian mɨdorozir gumaziba adugha zuima me are. Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko, men 700plan karisbagh isɨn ikia mɨsozir gumaziba ko 40,000plan nguazimɨn tuiva mɨsozir gumazibav soghezɨ, me ariaghire. Egha uaghan Sirian mɨdorozir gumazibar dapanim Sobak mɨsoghezɨma, a danganir kamrama areme. \v 19 Ezɨ Atrivim Hadateserɨn apengan itir atrivir maba garima, Israelia me abɨnigha gɨfa. Ezɨ me tagha, Israelia ko navir vamɨran ikiasa akam akɨrigha Israelian apengan iti. Kamaghɨn amizɨ, Siriaba uam Amonian akurvazir puvatɨ. \c 11 \s Devit Urian amuim ko arazir kuram gami \p \v 1 \x - \xo 11:1 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 20:1\xt*\x*Ezɨ azeniba vaghvagha, dar dughiar orangtɨziba gɨvasava amima, atriviba uan mɨdorozir gumaziba isa uan apaniba ko mɨsoghasa zui. Ezɨ Devit Amonia mɨsoghasa Joap ko, uan mɨdorozir gumazibar gumazir dapaniba ko Israelian mɨdorozir gumaziba, a bar me amangi. Ezɨ me ghua Amonia mɨsogha me abɨragha, Raban nguibar ekiamɨn mɨdorozim fore. Ezɨ Devit uabɨ mɨdorozim bagha ghuzir puvatɨgha Jerusalemra iti. \p \v 2 Egha guaratɨzir mamɨn aruem uaghira bar mɨgorima, Devit uan mɨsiamɨn dɨkavigha avughsa uan dɨpenimɨn pɨn itir danganim garui. Egha garima amizir mam uan dɨpenimɨn rua iti. Amizir kam, an ganganiba bar dera. \v 3 Ezɨ Devit foghasa, munar amizir manamra rue, egha gumazir mam amadazɨma a foghasa ghu. Ezɨ gumazim ghua an ganigha kamaghɨn fo, kar Batseba, Eliamɨn guivim. A Hitian adarazir gumazir mam Uria, an amuim. \v 4 Ezɨ Devit gumazir maba amangizɨ me ghua Batseba inigha ize. Dughiar kamɨn, Batseba uan iakɨnibav suegha gɨvagha, uan mɨkarzim zuasa bizibagh ami. Egha Batseba Devit bagha izezɨ, Devit a koma akuizɨ, Batseba gɨn uamategha uan dɨpenimɨn ghu. \v 5 Egha gɨn Batseba borimɨn duirava fo, a navim adai, egha Devit bagha akam amada. \p \v 6 Ezɨ Devit oregha Joap bagha akam amaga ghaze, “Nɨ Hitian gumazim Uria amadaghtɨ a na bagh izegh.” Ezɨ Joap Devit bagha Uria amadazɨ, a ize. \p \v 7 Uria Devit bagha izezɨ, a kamaghɨn an azara, “Joap derazɨ an mɨdorozir gumaziba uaghan dera? Ezɨ mɨdorozim manmaghɨra zui? Me, en apaniba abɨnigham, o?” Ezɨ Uria mɨdorozimɨn otivizir biziba bar a geghani. \p \v 8 Ezɨ Devit Urian mɨgɨa ghaze, “Bar dera, kɨ oregha gɨfa. Nɨ datɨrɨghɨn uan dɨpenimɨn mangɨ dagarimning ruegh avughsɨ.” Ezɨ Uria Atrivim Devit ategha azenan ghuzɨ, Devit gɨn bizir aghuir maba Uria danɨngasa, da isa gumazir mam ganɨngizɨ an ada inigha a bagha zui. \v 9 Ezɨ Uria uan dɨpenimɨn ghuzir puvatɨ. A uan gumazir ekiamɨn gumazir a geghuviba ko, me atrivimɨn dɨpenimɨn tiar akar mɨriamɨn akui. \p \v 10 Ezɨ Devit orazi, Uria uan dɨpenimɨn ghuzir puvatɨzɨ, Devit ghuava a mɨgei, “Nɨ tizim bagha uan dɨpenimɨn ghuzir puvatɨ? Nɨ dughiar ruarimɨn mɨdorozimɨn ikia uan dɨpenimɨn ikezir puvatɨ.” \p \v 11 Ezɨ Uria kamaghɨn Devit ikara, “Israelia ko Judabar mɨdorzir gumaziba mɨdorozir danganimra iti. Ezɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam me ko ikiavɨra iti. Ezɨ nan gumazir ekiam Joap, mɨdorozir gumaziba ko pura danganir azentuzimɨn averpenibar ikiavɨra iti. Eghtɨ kɨ uabɨra mangɨ uan dɨpenimɨn deragh damɨva, dɨpabar amɨ, egh uan amuim ko dakutɨ, kamaghɨn bar deraghan kogham. Kɨ bar guizbangɨra arazir katam damighan kogham.” \p \v 12 Ezɨ Devit a mɨgɨa ghaze, “A dera, nɨ datɨrɨghɨn kagh ikeghtɨ kɨ gurumzaraghan, ua nɨ amadaghtɨ nɨ mangam.” Ezɨ aruer kamɨn Uria Jerusalemɨn iti. Ezɨ amɨmzaraghan guaratɨghɨn, \v 13 Devit Urian diazɨ a iza a ko apima, a dɨpar onganiba a ganɨngizɨ an ada amegha bar ongani. Egha dɨmagarir kamɨn, Uria dakuasa uan dɨpenimɨn iraghuzir puvatɨ. A uan daguivsiam ghuaragha, gumazir atrivim geghuva itiba koma akui. \p \v 14 Egha amɨmzaraghan, Devit Joap bagha akɨnafarir mam osirigha, Uria ganɨngigha anemadazɨma a uamategha mɨdorozir danganimɨn ghu. \v 15 Devit kamaghɨn akɨnafarim osiri, “Nɨ Uria isɨ mɨdorozim bar gavgavizɨ naghɨn anetɨgh. Egh ia bar uari amɨkɨrvegh gɨrakɨrangɨn izeghtɨ, apaniba a mɨsueghtɨ an aremegh.” \v 16 Dughiar kamɨn Joap mɨdorozir gumaziba ko me Raban nguibar ekiam iniasa mɨsoghavɨra iti. Egha Joap akɨnafarim inigha gɨvagha egha gari, Amonian mɨdorozir gumazir gavgaviba bar pamten mɨsozir danganim, a Uria isava danganir kamɨn anetɨ. \v 17 Ezɨ Amonian mɨdorozir gumaziba uan nguibar ekiam avɨnasa azenan iza, Joapɨn mɨdorozir gumaziba ko mɨsosi. Ezɨ mɨdorozir kamɨn aven, Devitɨn ingangarir gumazir dapanir maba ariaghire, ezɨ Uria uaghan me koma areme. \p \v 18 Joap gɨn Devit bagha akam amaga mɨdorozir kamɨn otivizir bizibar gun mɨgei. \v 19 Egha Joap gumazir akar kaba inigh mangamim mɨgɨa ghaze, “Mɨdorozir kamɨn aven otivizir biziba nɨ bar adar gun Devitɨn mɨkemegh. \v 20 Eghtɨ an atar kamaghɨn nɨ mɨkɨmam, ‘Ia manmaghsua ghua nguibar ekiamɨn dɨvazim bar an mɨriamra ghugha mɨsosi? Ia kamaghɨn fozir puvatɨ, apaniba dɨvazim gisɨn tuivigh ikɨva, barir pibar ia gasegham. \v 21 \x - \xo 11:21 \xo*\xt Gumazir Dapaniba 9:53\xt*\x*Ia ti fomɨra Gideonɨn otarim Abimelek batozir bizir kam bakɨnɨghɨnigha mati? Gideonɨn otarim Abimelek, a fomɨra Tebesɨn nguibar ekiamɨn boroghɨn dɨvazir mɨriamɨn tughav itima, amizir mam dɨvazim gisɨn ikia, dagɨar wit mɨrmɨrir mam puegha a mɨkɨnizɨ an areme. Ezɨ ia manmaghsua bar dɨvazir mɨriamɨn boroghɨn ghue?’ Atrivim mɨkemegh gɨvaghtɨ, nɨ kamaghɨn a mɨkɨm, ‘Nɨn Ingangarir Gumazim Uria, Hitian gumazim, a uaghan areme.’ ” \p \v 22 Ezɨ gumazir kam Joapɨn akaba inigha Devit bagha ize. \v 23 Egha kamaghɨn a mɨgei, “Apaniba gavgavigha e adugha nguibar ekiamɨn azenan izegha tuzir torimɨn e mɨsosi. Ezɨ e ua me adugha bar ghua nguibar ekiamɨn tiar akamɨn ghu. \v 24 Ezɨ Amonian mɨdorozir gumazir maba dɨvazir ekiamɨn pɨn ikia, barir pibar nɨn ingangaribar garir gumazir dapanir mabagh asezɨ me ariaghire. Ezɨ nɨn ingangarir gumazim Uria, a Hitian gumazim, a uaghan areme.” \p \v 25 Ezɨ Devit a mɨgɨa ghaze, “Nɨ uamategh mangɨ Joapɨn mɨkɨm suam, A mɨdorozimɨn aven otivizir bizibagh nɨghnigh, egh da bagh pamtemɨn nɨghnɨghan markɨ. Gumazitam foghan kogham, tinara mɨdorozimɨn aven ovegham. Kamaghɨn amizɨ, an Amonia mɨsogh me abɨnigh, egh men nguibar ekiam bar a gasɨghasɨkigh.” \p \v 26 Ezɨ Batseba gɨn uan pamɨn ovevem baregha, a bagh azia iti. \v 27 \x - \xo 11:27 \xo*\xt Onger Akaba 51:4\xt*\x*A uan pam gɨbua a bagha ikegha gɨvazɨma, Devit gumazir mabav kemezɨ me Batseban akua a bagha atrivimɨn dɨpenimɨn ize. Ezɨ Devit an itima, an otarir mam bate. Ezɨ Devit amizir arazir kam, Ikiavɨra Itir God bar a gifongezir puvatɨ. \c 12 \rem Note: 2SA 12:7-10, and 13 are in the lectionary. \s Natan Devitɨn arazir kuram aghuri \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt Onger Akaba 51:1\xt*\x*Egha Ikiavɨra Itir God, Devit bagha uan akam inigha izir gumazim Natan amada. Ezɨ Natan iza a batogha kamaghɨn Devit geghari, “Dughiar mam gumazir pumuning nguibar ekiar mamɨn iti. Aningɨn mav bizir avɨriba iti, ezɨ mav onganarazibagh amua bizir avɨriba puvatɨ. \v 2 Gumazir bizir avɨriba itim, a bulmakauba ko sipsipɨn bar avɨriba iti. \v 3 Ezɨ gumazir biziba puvatɨzim, sipsipɨn nguzir amebar vamɨra ua bagha a givezegha an akuaghapi, ezɨ an a ko iti. Egha a deraghavɨra sipsipɨn nguzir amebar kamɨn garima, an an boriba ko dɨpenimɨn ikia ghuava ekefe. A dagher muziarir a itiba, ana da abɨgha dar naba isa uan sipsip ganɨga anetaghɨrazima, a an dɨpaba apir kavɨn dɨpar naba api. Egha an a isa uan evarim garɨgha a muagha akui. Ezɨ sipsipɨn kam mati an guivimɨn mɨraram oto. \v 4 Ezɨ dughiar mamɨn, gumazir mam iza gumazir bizir avɨriba itimɨn dɨpenimɨn ize. Ezɨ a uan namakar a bagha izezim bagh uan sipsipɨn tam o bulmakaun tam mɨsuegh a bagh isaman aghua. Egha a gumazir biziba puvatɨzimɨn sipsipɨn nguzim okemegha a mɨsuegha uan namakar a bagha izezim bagha a isami.” \p \v 5 Ezɨ Devit kamaghɨn oregha, gumazir bizir avɨriba itir kam bar a basemegha, kamaghɨn Natan mɨgei, “Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn guizbangɨra mɨgei, gumazir arazir kurar kam gamizim, me a mɨsueghtɨ, an aremeghtɨ deragham. \v 6 Guizbangɨra, a gumazir biziba puvatɨzimɨn apangkuvir puvatɨgha arazir bar kuram gami. Kamaghɨn amizɨ, a 4plan sipsipba isɨ, a inizir sipsipɨn kam ikarvagham.” \p \v 7 Ezɨ Natan kamaghɨn Devit mɨgɨa ghaze, “Nɨrara, gumazir kɨ egharir kamnang! Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, a kamaghɨn nɨ mɨgɨa ghaze, ‘Kɨ nɨn akurazɨ, Sol nɨ gasɨghasɨghizir puvatɨ. Kɨ borem isa nɨ gingegha nɨ amɨsevezɨ, nɨ Israelian atrivimɨn oto. \v 8 Nɨn gumazir aruam Sol, kɨ an dɨpenim ko an biziba ko an amuiba, kɨ bar da isa nɨn dafarim gatɨ. Egha kɨ nɨ gamizɨ nɨ Israelia ko Judabar atrivimɨn oto. Bizir kaba nɨn damazimɨn oteveghtɨ, kɨ bizitaba ua nɨ danɨngvɨra ikiam. \v 9 Ezɨ nɨ manmaghsua Ikiavɨra Itir Godɨn akam batuegha, an damazimɨn arazir kurar kam gami? Nɨ Hitian gumazim Uria mɨsoghezɨ an areme. Nɨ mɨdorozim bagha anemadazɨ, Amonia uan mɨdorozir sabamɨn a mɨsoghezɨ an areme, ezɨ nɨ an amuim ini. \v 10 Ezɨ nɨ deraghvɨram oragh. Nɨ nan akam batuegha Urian amuimɨn ikiasava a ini. Kamaghɨn amizɨ, dughiar gɨn izibar, gumaziba nɨn ovavir borir tabav soghtɨ me arɨmɨghiram, eghtɨ arazir kam ikɨvɨra ikiam.’ \p \v 11 \x - \xo 12:11-12 \xo*\xt 2 Samuel 16:22\xt*\x*“Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Kɨ nɨn adarazir gumazitabar amightɨ, me osɨmtɨzir ekiaba nɨ darɨgham. Egh nɨn damazimɨn, kɨ nɨn amuiba isɨ gumazir igharazibar anɨngam. Eghtɨ me azenara arazir kurabar nɨn amuibar amuam. \v 12 Nɨ uan arazir kuram modogha a gami, ezɨ kɨ nɨn arazir kurar kam, azenara a ikarvaghtɨ, Israelia bar an ganam.” \p \v 13 Ezɨ Devit kamaghɨn oregha ghaze, “Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kuram gami.” \p Ezɨ Natan a ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir God, nɨn arazir kuraba gɨn amada, ezɨ nɨ aremeghan kogham. \v 14 Ezɨ nɨn arazir kurar kam bangɨn, apaniba akar kurabar Ikiavɨra Itir God mɨgei. Kamaghɨn amizɨ, nɨn otarir Batseba otezim aremegham.” \p \v 15 Natan Devitɨn arazir kurabar gun a mɨkemegha gɨvagha, uamategha uan dɨpenimɨn ghu. \p Ezɨ gɨn, Devitɨn borim, Ikiavɨra Itir God a gamizɨ, a puvɨram arei. \s Devitɨn otarim areme \p \v 16 Devitɨn otarim arei, ezɨ otarim ghuamaghasa, Devit dagheba tagha God ko mɨgɨa a gaghori. A dɨmagaribar uan dɨpenimɨn ghua pura nguazim girav iti. \v 17 Ezɨ an ingangarir gumazir aruaba ghua an mɨriamɨn tuivigha egha dɨkavasa a mɨgeima, a me barazir puvatɨ. A uaghan me ko daman aghua. \v 18 Ezɨ 7plan dughiaba gɨvazɨma, an borim areme, ezɨ an ingangarir gumaziba an borimɨn ovevemɨn gun an mɨkɨman bar atiatingi. Me kamaghɨn uarira uariv gei, “Borim tɨghar ovengamin dughiamɨn, e a mɨgeima an e barazi puvatɨ. Kamaghɨn e datɨrɨghɨn borimɨn ovevemɨn gun a mɨkemeghan kogham. A bizir kam baregh ti dɨkavigh uabɨ gasɨghasigham.” \p \v 19 Ezɨ Devit garima, an ingangarir gumaziba sighsirir akabar uarira uariv geima a fo, borim ti aremegha gɨfa. Ezɨ a men azara, “Borim aremez, o?” \p Ezɨ me ghaze, “Are, an areme.” \p \v 20 Egha Devit akar kam baregha, nguazimɨn dɨkavigha ghua rue. Egha borem uan mɨkarzim gaghuigha, korotiar aghuiba aghuigha, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fasa an Dɨpenimɨn ghua, uan tevimning apɨrigha dapanim aviragha guam nguazim mɨtua. Egha Devit ua uan dɨpenimɨn izegha, dagheba isair gumazibav mɨkemezɨ, me a bagha dagher maba tuigha a ganɨngizɨ, ana da api. \v 21 Devit arazir kam gamizɨma, ingangarir gumaziba kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ arazir manmaghɨn amizim gami? Nɨn borim aremezir puvatɨzir dughiamɨn, nɨ a bagha aziava dagheba ta. Ezɨ borim aremezɨ, nɨ datɨrɨghɨn dɨkavigha dagheba api. Nɨ mɨngarir manam gatava arazir kam gami?” \p \v 22 Ezɨ Devit me ikaragha ghaze, “Kɨ ghaze, Ikiavɨra Itir God ti nan apangkuvigh nan borim damightɨ an aremeghan kogham. Kamaghɨn borim angamɨra ikiavɨra itima, kɨ aziava dagheba ta. \v 23 Ezɨ datɨrɨghɨn an aremegha gɨvazɨ, kɨ tizim bagh dagheba tagham? Arazir kamɨn kɨ ua borim damightɨ a dɨkavigh angamɨra ikiam? Bar puvatɨ. A zuir danganir kam kɨ gɨn uaghan an mangam. Egh a ua na bagh izeghan kogham.” \s Batseba Solomon bate \p \v 24 Egha gɨn Devit gavgavim uan amuim Batseba danɨngasa, akar aghuibar a mɨgei. Egha Devit a koma akuizɨma, a navim asegha otarir igharazir mam bate. Ezɨ Devit ziam Solomon a gatɨ. Ezɨ Ikiavɨra Itir God bar borir kam gifonge. \v 25 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God uabɨ ziar kam Jedidia\f + \fr 12:25 \fr*\ft Ziar kam Jedidia, an mɨngarim kamaghɨn ghu, “Ikiavɨra Itir God bar a gifonge.”\ft*\f* borim darɨghasa, uan akam inigha izir gumazim Natan amadazɨ a Devit bagha ghu. \s Devit mɨsogha Raban nguibar ekiam ini \p \v 26 Ezɨ dughiar kamɨn, Joap uan mɨdorozir gumaziba ko, Raban nguibar ekiamɨn mɨsogha ghuavɨra iti, kar Amonian atrivimɨn nguibar ekiam. Egha me nguibar ekiar kamɨn akuar mam ini. \v 27 Egha a Devit bagha akam amaga ghaze, “Kɨ Raban nguibam ko mɨsogha men dɨpaba tuir danganim inigha gɨfa. \v 28 Eghtɨ datɨrɨghɨn, nɨ zuamɨra Israelɨn mɨdorozir gumazir ikiavɨra itiba akuvagh, me amadaghtɨ, me izɨ pamtemɨn Raban gumaziba ko mɨsogh me abɨnighɨva nguibar ekiam inigh. Puvatɨghtɨ, nan adarazira mɨsogh me abɨnightɨ, gumazamiziba nan ziam nguibar ekiar kam darɨgham.” \v 29 Ezɨ Devit akar kam inigha gɨvagha, mɨdorozir gumazir ikiavɨra itiba akuvagha, me bar ghua Raban gumaziba ko mɨsogha me abɨnigha nguibar ekiam ini. \v 30 Egha Devit Amonian atrivimɨn dapanir asuam ini. Dapanir asuar kam, me golɨn an ingarizɨ, an osɨmtɨzim 35 kilogrem. Dapanir asuar kam, me dagɨar dirir bar pɨn kozir mamɨn an kuruke. Ezɨ Israelia dapanir asuar kam inigha Devitɨn dapanim garu. Devit uaghan dagɨaba ko bizir aghuir avɨriba nguibar ekiar kamɨn ada ini. \v 31 Egha Devit Raban nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba bar me inigha, ingangarir guar avɨribar amuasa me arɨsi. Marazi sobiar ingarir ingangaribagh ami, marazi ainɨn afavibar ingangaribagh ami, marazi ainɨn sobiabar ingangaribagh ami. Ezɨ marazi brighbar ingari.\f + \fr 12:31 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ. Gumazir maba ghaze, a kamaghɨn mɨgei, “Egha a Raban nguibar ekiamɨn gumazamiziba bar me inigha egha soba ko ainɨn afaviba ko ainɨn sobiabar me mɨsoghezɨ, me ariaghire. Egha a marazi brighbar ingarir avenɨn marazi tue.”\ft*\f* Arazir kamra, Devit kantri Amonɨn nguibar ekiar igharaziba bar men gumazamizibagh ami. Egha gɨn, Devit uan mɨdorozir gumaziba ko me uamategha Jerusalemɨn ghue. \c 13 \s Amnon arazir kuramɨn Tamar gami \p \v 1 Bizir kamɨn gɨrara, arazir mam oto. Devitɨn otarim Apsalom, a buaramizir mam iti, an ziam Tamar. An ganganiba bar dera. Ezɨ Devitɨn otarir igharazir mam, an ziam Amnon, amebar igharazim a bate. A bar Tamar gifongegha, a bagha navim dɨkafi. \v 2 Tamar tong bar gumazitam koma akuigha fozir puvatɨzɨ, me bar deragha a geghuvima a iti. Kamaghɨn amizɨ, Amnon Tamarɨn boroghɨn mangamin tuaviba puvatɨ, egha a zurara a gɨnɨghnɨgha arei moghɨn iti. \v 3 Egha Amnon namakar mam iti, an ziam Jonadap. A Devitɨn avebam Saman otarim, a bizibav kɨmtɨ, dar dagheba guizbangɨrama otivamin fofozir ekiam iti. \v 4 Egha a Amnonɨn azara, “Atrivimɨn otarim, nɨ na mɨkɨm, manmaghɨn amizɨ kɨ zurara nɨn garima, nɨ osemegha arei moghɨn gari?” \p Ezɨ Amnon a ikaragha ghaze, “Kɨ uan avebam Apsalomɨn buaramizim Tamar, bar a gifonge.” \p \v 5 Ezɨ Jonadap a ikaragha ghaze, “Nɨ ifar arei moghɨn damu, egh uan mɨsiamɨn irɨghɨv ikɨ mamaghɨra ikɨ. Eghtɨ nɨn afeziam nɨn gansɨ aven izɨtɨ, nɨ kamaghɨn a mɨkɨm suam, ‘Ga uaning! Nɨ nan buaramizim Tamar amadaghtɨ an aven izɨ, eghtɨ kɨ gantɨ, a na bagh daghetam tuam. Egh a uabɨ daghem na danɨngtɨ kɨ aneremam.’ ” \p \v 6 Ezɨ Amnon, Jonadapɨn akam baregha, ghua uan mɨsiamɨn ghugha ifara arei moghɨn amua uan mɨsiam girɨghav iti. Ezɨ Atrivim Devit an arɨmariar akam baregha an ganasa an dɨpenimɨn ghu. Ezɨ Amnon a mɨgɨa ghaze, “Ga uaning! Kɨ arɨa nɨn azangsɨsi, nɨ nan buaramizim Tamar amadaghtɨ an aven izɨ, eghtɨ kɨ gantɨ a na bagh kekɨn taba tu. Egh a uabɨ kekɨn kaba inigh na danɨngtɨ kɨ dar amam.” \p \v 7 Dughiar kamɨn, Tamar atrivimɨn dɨpenimɨn itima, Devit a bagha akam amaga ghaze, “Nɨ mangɨ uan tuebam Amnonɨn dɨpenimɨn mangɨva a bagh daghetam tuam.” \v 8 Ezɨ Tamar oregha uan tuebam Amnonɨn dɨpenimɨn ghugha garima, a uan mɨsiam girɨghav iti. A irɨghav ikia garima, Tamar plauan maba inigha plaua giragha kekba tuer mɨnemɨn da tue. \p \v 9 A kekba tuer mɨnem isa kekba Amnonɨn damazimɨn da ingegha itarim gatɨ. Ezɨ Amnon daman aghua. Egha a ghaze, “Ia ingarir gumaziba bar, ia azenan mangɨ.” Ezɨ gumazamiziba kamaghɨn oregha, me bar dɨpenim ategha azenan ghue. \p \v 10 Ezɨ Amnon Tamar mɨgɨa ghaze, “Nɨ kekba inigh kɨ akui naghɨn izɨ, egh kekba isɨ na danɨngtɨ kɨ dar amam.” Ezɨ Tamar kekɨn tuezir kaba inigha a irɨghav iti naghɨn a bagha zui. \p \v 11 Tamar kekba inigha ghuava Amnon danɨngasa amima, a maghɨra an dafarim gitorogha a mɨgɨa ghaze, “Nan buaramizim, nɨ izɨ nan mɨsiamɨn na ko dakuasa kɨ ifonge.” \p \v 12 Ezɨ Tamar a mɨgɨa ghaze, “Markiam, nɨ nan tuebam. Nɨ arazir kurar kam damusɨ na gaghonan markɨ. E Israelia arazir kurar kabagh amir puvatɨ. Nɨ aghumsɨzir arazir mɨzɨrɨzir kam damuan markɨ. \v 13 Nɨ arazir kurar kam damightɨ, kɨ aghumsɨzir ekiam inigh, ua gumazamizibar damazimɨn daruan kogham. Eghtɨ Israelia bar mɨkɨm suam, nɨ bar ikufi, egh me nɨ dɨpova bar pazɨvɨra nɨ mɨkɨmɨva bar nɨ abɨragham. Ga uaning! Nɨ arazir kam datɨrɨghɨn a damusɨ nɨghnɨghan markɨ. Nɨ nan ikɨsɨ ifuegh, ga uan afeziam Atrivim Devitɨn azaraka. Nɨ nan ikɨsɨ, a ti nɨn amamangatɨgham.” \v 14 Ezɨ Amnon Tamarɨn mɨgɨrɨgɨam baraghan aghuagha, uan gavgavim sarama an suiragha, a gekuigha a gakaghora a koma akui. \p \v 15 Egha datɨrɨghɨn a Tamarɨn aghua. A faragha bar Tamar gifonge, egha datɨrɨghɨn bar a basemegha bar an aghua. An an aghuazir arazim bar ekevegha, a faragha a gifongezir arazim gafira. Egha a mɨgɨa ghaze, “Nɨ dɨkavigh na gitagh mangɨ.” \p \v 16 Ezɨ Tamar a ikaragha ghaze, “Nan tuebam, nɨ na barakigh. Nɨ datɨrɨghɨn na batogha na gamir arazir kurar kam, a nɨ nan suiragha arazir kuramɨn na gamizir arazim bar a gafiragham.” Ezɨ Amnon bar tong Tamar barazir puvatɨ. \v 17 Egha uan ingangarir gumazir igiamɨn diagha a mɨgɨa ghaze, “Nɨ izɨ amizir kam nan damazimɨn a batueghtɨ an azenan mangɨtɨ, nɨ tiam asaragh.” \v 18 (Dughiar kamɨn, Tamar korotiar ruarir kurkazir bar aghuiba itiba arugha, Amnon bagha ghu. Kar atrivibar guivir tɨghar pamɨn ikiamiba azuir korotiar aghuir ruariba.) Ezɨ Amnonɨn ingangarir gumazim a batoghezɨ an azenim girɨzɨ, a tiam asara. \p \v 19 Ezɨ Tamar uan navir osɨmtɨzim akakagha, averenim uan dapanim gaghuigha korotiar ruarir kam abɨki. Egha dafarimning uan dapanim gatɨgha, pamten aziavɨra zui. \p \v 20 Ezɨ Apsalom uan buaramizim Tamarɨn garima, an aziavɨra izima, a an azara, “Manmaghɨn ami? Nɨn tuebam Amnon nɨ ko akua arazitamɨn nɨ gamizɨ nɨ azia izi? Amnon, a nɨn tuebam, kamaghɨn, nɨ azir akam ategh pura uabɨ amɨragh mɨghɨgh bizir a nɨ gamizir kamɨn osɨman markɨ. Egh nɨn tuebam Amnon nɨ gamizir arazir kurar kamɨn gun gumazitam mɨkɨman markɨ.” Ezɨ Tamar Apsalomɨn dɨpenimɨn ghugha a ko iti, ezɨ osɨmtɨzir kam zurarama anebɨravɨra iti. \v 21 Ezɨ Atrivim Devit eghaghanir kam baregha an muriam bar moghɨra ikufi.\f + \fr 13:21 \fr*\ft Bar fomɨra gumaziba Hibrun akam, me Grighɨn akamɨn a gɨra, egha vezɨn kamɨn me mong an ruarim osiri. Ezɨ e datɨrɨghɨn fozir puvatɨ, me uari akar kam osiri, egha a fomɨra Hibrun kamɨn iti, egha datɨrɨghɨn ua itir puvatɨ. Grighɨn akam ghaze, “Amnon Devitɨn otarir ivariam, ezɨ Devit bar a gifonge. Kamaghɨn Devit Amnon ivezir kuram a ganɨngizir puvatɨ.”\ft*\f* \p \v 22 Ezɨ Apsalom bizitamɨn bar Amnon mɨgeir puvatɨgha bar aghumra iti. Amnon an buaramizim suiragha a gekuigha ghua arazir kuramɨn a gami, kamaghɨn amizɨ, Apsalom bar an anɨngaghegha an aghua. \s Apsalom, Amnon mɨsueghtɨ // an aremeghasa tuaviba buri \p \v 23 Azenir pumuning gɨvazɨma, Apsalom uan ingangarir gumaziba ko Balhasorɨn nguibamɨn sipsipɨn arɨzibagh isɨ, isam damuasa atrivibar otariba bagha bar akaba amangi. Nguibar kam a Efraimɨn nguibar ekiamɨn boroghɨn iti. \v 24 Egha Apsalom Atrivim Devit bagha ghua, kamaghɨn a mɨgei, “Atrivim, kɨ nɨn ingangarir gumazim, ga uaning. Kɨ uan gumaziba ko sipsipɨn arɨzibagh isɨ isam damuasa. Egh nɨ uan ingangarir gumazir dapaniba ko, ia nan isamɨn izasa kɨ ian azangsɨsi.” \p \v 25 Ezɨ Atrivim Devit a ikaragha ghaze, “Nan otarim, ti puvatɨgham. E bar mangegh uam osɨmtɨzim nɨ danigham.” Ezɨ Apsalom mangasa a gaghoravɨra iti. Ezɨ atrivim an gɨn mangan aghuagha ghaze, Apsalom nɨ mangɨ, nɨn biziba deragham. \p \v 26 Ezɨ Apsalom a mɨgɨa ghaze, “Ia mamaghɨn izan aghuaghɨva, nan aveghbuam Amnon amadaghtɨ, an e bagh izɨ.” \p Ezɨ atrivim a ikaragha ghaze, “A bizir tizim baghvɨra nɨn gɨn mangam?” \v 27 Ezɨ Apsalom Amnon bagha Devitɨn azangsɨghavɨra iti, ezɨ an Amnon ko uan otarir igharaziba saram amamangatɨzɨ, me bar Apsalomɨn gɨn ghu. \p \v 28 Egha me ghua Balhasorɨn nguibamɨn otivigha, Apsalom uan ingangarir gumaziba pamten me abɨra me mɨgɨa ghaze, “Ia isamɨn torimɨn gantɨ, Amnon dɨpar onganiba amegh onganightɨ, kɨ mɨkɨmvɨra ikɨtɨ, ia a mɨsueghtɨ a irɨgh aremegh. Kɨ uabɨ a mɨsueghtɨ an aremeghasa ia mɨgɨa ia abɨra. Kamaghɨn amizɨ, ia tuivigh gavgavigh bizitamɨn atiatingan markɨ.” \v 29 Ezɨ Apsalomɨn ingangarir gumaziba a mɨkemezɨ moghɨrama isamɨn aven Amnon gamizɨ, Atrivim Devitɨn otarir igharaziba kamaghɨn ganigha dɨkavigha vaghvagha uan donkibagh apiagha bar puv are. \p \v 30 Me tuavimɨn ghuavɨra itima, gumazir mam men faragha ghua, Devit mɨgɨa ghaze, “Apsalom nɨn otariba bar me mɨsoghezɨ me ariaghire, men tav itir puvatɨ.” \v 31 Ezɨ atrivim kamaghɨn oregha dɨkavigha tugha uan korotiar ruarim abigha nguazim girɨghav ti. Ezɨ an ingangarir gumaziba uaghan tuivighavɨra ikia uan korotiar ruariba abɨagharɨsi. \p \v 32 Ezɨ Devitɨn aveghbuam Sama, an otarim Jonadap kamaghɨn Devit mɨgei, “Nan gumazir ekiam, nɨ nɨghnɨzir gavgavim akar kabar ikian markɨ. Me nɨn otariba bar me mɨsoghezɨ me ariaghirezir puvatɨ. Me Amnonra mɨsoghezɨ an areme. Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn, Amnon faragha arazir kurabar Apsalomɨn buaramizim Tamar gami. Ezɨ Apsalom zurara dughiabar bizir kam gɨnɨghnɨghavɨra ikia, Amnon mɨsoghezɨ an areme. Kɨ Apsalomɨn guamɨn garima a mɨtarmangizɨ, kɨ an nɨghnɨzim gɨfo.\f + \fr 13:32 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \v 33 Atrivim, nan gumazir ekiam. Nɨ akar kaba isɨ uan navir averiam darɨghan markɨ, kar pura akar kɨniba, nɨn otarir igharaziba ariaghirezir puvatɨ. Amnon uabɨram areme.” \p \v 34-36 Ezɨ Apsalom zuamɨram arav ghu. \p Jonadap Devit ko mɨgɨavɨra itima, nguibar ekiam geghuva an garir mɨdorozir gumazir igiar mam, munaghɨra Horonaimɨn izir tuavmɨn garima, gumazir avɨrim mɨghsɨar mɨriamɨn otivigha izaghiri. Ezɨ an atrivim bagha ghua kamaghɨn a mɨgei, “Kɨ gumazir mabar garima me Horonaimɨn izir tuavmɨn mɨghsɨamɨn mɨriamɨn otivigha izaghiri.”\f + \fr 13:34-36 \fr*\ft Vezɨn kamɨn aven, akar kam, “Ezɨ an atrivim bagha ghua kamagh a mɨgei, ‘Kɨ gumazir mabar garima me Horonaimɨn izir tuavmɨn mɨghsɨamɨn mɨriamɨn otivigha izaghiri,’ ” a datɨrɨghɨn Hibrun akamɨn itir puvatɨ. Akar kam ti fomɨra ike, egha datɨrɨghɨn ovenge. Bar fomɨra dughiar akam ikiavɨra itimɨn, gumaziba Grikɨn akamɨn a gɨra, ezɨ akar kam a Grikɨn akamɨn ikiavɨra iti.\ft*\f* \p Ezɨ Jonadap Devit mɨgɨa ghaze, “Nɨ gan! Kɨ nɨ mɨkemezɨ moghɨra mar atrivimɨn otaribara izi.” Jonadap mɨkemegha gɨvazɨma, Devitɨn otariba aven izegha maghɨrama azi. Ezɨ Devit uan ingangarir gumaziba ko, me me ko puvɨrama azi. \s Apsalom arav ghu \p \v 37-39 Apsalom ara ghua kantri Gesurɨn ikia, Atrivim Talmai ko iti. Talmai, a Amihutɨn otarim.\f + \fr 13:37-39 \fr*\ft Talmai an Apsalomɨn inazir afeziam. Nɨ 2 Samuel 3:3ɨn gan.\ft*\f* An azenir 3plan Gesurɨn iti. \p Ezɨ Atrivim Devit dughiar ruarimɨn Amnon gɨbua a bagha ikegha gɨvagha, ua Apsalomɨn apangkuvigha ghaze, a uamategh izɨ. \c 14 \s Apsalom ua izasa, Joap a bagha tuaviba buri \p \v 1 Seruian otarim Joap kamaghɨn fo, Atrivim Devitɨn navim bar Apsalom baghavɨra iti. \v 2 Ezɨ Joap amizir nɨghnɨzir aghuiba itim bagha uan ingangarir gumazir mam amadazɨ, a ghua Tekoan nguibamɨn a inigha ize. Ezɨ Joap kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ kamaghɨn damuasa kɨ ifonge, nɨ ifar mati gumazim aremezɨ nɨ aghuimazimɨn iti moghɨn ikɨ. Nɨ aghuimazir korotiabar aghuigh, egh borem uan mɨkarzim daghuan markɨ. Nɨ mati gumazim aremezɨ nɨ dughiar ruarimɨn a gɨbua iti moghɨn ikɨ. \v 3 Egh nɨ atrivim bagh mangɨva akar kɨ nɨ ganɨdir kabar gun a mɨkɨm.” Egha Joap atrivim mɨkɨmamin akabar amizim mɨgei. \p \v 4 Ezɨ Tekoan amizir kam atrivim bagha ghugha, atrivimɨn damazimɨn nguazim girɨgha uan guam nguazim mɨtuagha, ziar ekiam a ganɨga ghaze, “O atrivim, nɨ nan akuragh.” \p \v 5 Ezɨ atrivim an azara, “Nɨ osɨmtɨzir manam iti?” \p Ezɨ amizim ghaze, “Atrivim, guizbangɨra, nan pam aremezɨ kɨ odiarimɨn iti. \v 6 Kɨ nɨn ingangarir amizim. Kɨ faragha otarir pumuningra iti. Egha aning azenibar ikia uaningɨn atara uaning mɨsozima, aningɨn tongɨn mɨdorozim abɨghan gumaziba puvatɨ. Ezɨ mav mavɨn mɨsoghezɨ an areme. \v 7 Ezɨ datɨrɨghɨn nan pamɨn ikɨzimɨn adarazi bar dɨkavigha nan atara ghaze, otarir uan aveghbuam mɨsoghezɨ an aremezim, nɨ a isɨ en dafarim datɨghtɨ, e a mɨsueghtɨ an aremegh, uan aveghbuamɨn ovevem ikaragham. Kɨ men akamɨn gɨn mangɨva, kɨ otariba puvatɨgham. Mati kɨ avivkɨar mam iti, ezɨ me anemungasa. Me kamaghɨn damightɨ, nan pam ko an ikɨzimɨn ziam nguazir kamɨn ikian kogham.” \p \v 8 Ezɨ Atrivim Devit, amizimɨn akam baregha kamaghɨn a ikaragha ghaze, “A dera, kɨ nɨn osɨmtɨzim nɨ bagh anekɨram. Nɨ uamategh uan dɨpenimɨn mangɨ.” \p \v 9 Ezɨ Tekoan amizim kamaghɨn atrivim mɨgei, “Atrivim, nan gumazir ekiam, osɨmtɨzir kam na ko nan afeziamɨn adarazir izam. Eghtɨ nɨ ko nɨn dɨpenimɨn itir darazi osɨmtɨziba puvatɨgham.” \p \v 10 Ezɨ atrivim a mɨgɨa ghaze, “Gumazitam mɨgɨrɨgɨar kuratam nɨ mɨkemeghtɨ, nɨ a inigh na bagh izɨtɨ, kɨ a mɨkemeghtɨ a ua kamaghɨn nɨ damuan kogham.” \p \v 11 Ezɨ amizim ua kamaghɨn mɨgei, “Ga uaning, atrivim, kɨ kamaghɨn ifonge, Ikiavɨra Itir God, a nɨn God, nɨ an ziamɨn mɨghvɨra a mɨkɨmtɨma, me nan otarir igharazim mɨsueghtɨ an aremeghan markɨ. Bar markiam. Guizbangɨra, en arazim kamakɨn, gumazim uan aveghbuam mɨsueghtɨ an aremeghtɨ, gumazir kamɨn anababara a mɨsueghtɨ an aremegham. Ezɨ nɨ arazir kamɨn gɨn mangan markɨ, eghtɨ gumazitam nan otarim mɨsueghtɨ an aremeghan markɨ.” \p Ezɨ Devit ghaze, “Kɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn guizbangɨra nɨ mɨgei, nɨn otarimɨn dapanir arɨzitam tong nguazim girɨghan kogham. An aremeghan kogham.” \p \v 12 Ezɨ amizim kamaghɨn mɨgei, “Ga uaning, nan atrivir ekiam, kɨ nɨn ingangarir amizir kɨnim. Nɨ na ateghtɨ kɨ tong ua mɨkemeka?” \p Ezɨ Devit ghaze, “A dera nɨ mɨkɨm.” \p \v 13 Ezɨ amizim kamaghɨn Devit mɨgei, “Nɨ tizim bagha bizir kurar kamɨn Godɨn gumazamizibagh ami? Nɨ uabɨ uan otarim batuegha anetaghizɨ, a ua izezir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, akar nɨ datɨrɨghɨn na mɨkemezir kam, nɨ uabɨ uabɨ isa kotiam gatɨ. \v 14 E fo, e bar moghɨra arɨghiregh ua angamɨra ikian kogham, mati gumazim dɨpam nguazim gingeghtɨ, gumazitam uam a iniva avegham. God pura gumazibar ikɨrɨmɨriba agevir puvatɨ. Eghtɨ gumazitam an saghon ikɨtɨma, a gumazir kam inigh uabɨn boroghɨn izɨsɨ, a bagh tuaviba buriam. \v 15 Atrivim, nan gumazir ekiam, ga uaning, gumazamiziba na gasɨghasɨghasa na mɨgei. Kamaghɨn amizɨ, kɨ men atiatia, egha datɨrɨghɨn nɨ mɨkɨmasa nɨ bagha izi. Kɨ nɨn ingangarir amizim, kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, kɨ nɨn azaraghtɨma, nɨ nan akurvaghamin tuavitam batogham. \v 16 Kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, gumazir maba kɨ uan otarim ko, ga gasɨghasɨghava ami, eghtɨ God ga ganɨngizir nguazir kam, ga an ikian kogham. Kɨ ghaze, nɨ ti nan akam baragh nan akuragh, gumazir kabar dafarim da ua ga iniam. \v 17 \x - \xo 14:17 \xo*\xt 2 Samuel 19:27\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, kɨ ghaze, nɨ na bagh akar gavgavitam akɨrightɨ kɨ deraghvɨra ikiam. Atrivim, nan gumazir ekiam, nɨ mati Godɨn enselɨn mam, egha nɨ arazir kuraba ko arazir aghuibagh fo, manam dera, ezɨ manam ikufi. Ezɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn God nɨ ko ikɨ.” \p \v 18 Atrivim oregha kamaghɨn amizim ikara, “A dera, kɨ datɨrɨghɨn azangsɨzir mam nɨn ti. Kɨ kamaghsua, nɨ datɨrɨghɨn guizbangɨra na mɨkɨmɨva bizitam nan mongan markɨ.” \p Ezɨ amizim ghaze, “A dera, atrivim, nan gumazir ekiam, nɨ nan azang.” \p \v 19 Ezɨ Devit kamaghɨn an azara, “Joap ti akar kabav kɨmasa nɨ amadaz, o?” \p Ezɨ amizim ghaze, “Atrivim, nan gumazir ekiam, kɨ nɨn ziamɨn guizbangɨra nɨ mɨgei, kɨ nɨn azangsɨzim gitavɨraghan ibura, egh kɨ uaghan akatam nɨn modoghan kogham. Are, bar guizbangɨra, nɨn ingangarir gumazim Joap, an akar kabar na mɨkemegha, na amadazɨma kɨ dar gun nɨ mɨgei. \v 20 Nɨn ingangarir gumazim Joap, a pura dav kemezir puvatɨ. An Apsalomɨn osɨmtɨzir kam akɨrasa akar kabagh ami. Ezɨ gumazir ekiam, nɨ mati Godɨn enselɨn mam, nɨ fofoziba ko nɨghnɨzir aghuir avɨriba iti, egha nɨ nguazir kamɨn otivir biziba bar dagh fo.” \p \v 21 Ezɨ gɨn atrivim kamaghɨn Joap mɨgei, “Bar dera, kɨ nɨn nɨghnɨzimɨn gɨn mangam. Eghtɨ nɨ mangɨva Apsalom inigh uamategh izɨ.” \p \v 22 Ezɨ Joap kamaghɨn oregha Atrivim Devitɨn damazimɨn nguazim girɨgha fuagha, uan guam nguazim mɨtuagha ziar ekiam a ganɨga ghaze, “O atrivim, nan gumazir ekiam, God deraghvɨra nɨ damu. Nɨ nan azangsɨzimɨn gɨn ghuzɨ, kɨ datɨrɨghɨn fo, nɨ na gifonge.” \v 23 Egha Joap dɨkavigha Gesurɨn ghugha, Apsalom inigha uamategha Jerusalemɨn ize. \p \v 24 Ezɨ atrivim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Apsalom uan dɨpenimra ikɨ, egh a nan damazimɨn izɨ nan ganan markɨ.” Kamaghɨn amizɨ, Apsalom uan dɨpenimra ikia egha atrivimɨn damazimɨn ghuzir puvatɨ. \s Devit Apsalomɨn arazir kuram gɨn amada \p \v 25 Apsalom gumazir bar dirim, egha duar kuritam bar an namnamɨn dagarimningɨn ikegha uanaga an dapanir siriamɨn itir puvatɨ. Israelian gumazitam an mɨn garir puvatɨ, kamagh amizɨ, Israelia an ganasa bar akonge. \v 26 An dapanir arɨzim bar mɨtemegha, aghua ruarvagha a baseir dughiamɨn, an azeniba vaghvagha gevir dughiamɨn an anepɨri. Egha me dapanir arɨzir a dɨpɨrizir kamɨn osɨmtɨzimɨn gari, an atrivimɨn skelɨn a kilogremɨn pumuningɨn tu. \v 27 Apsalom amuimɨn ikia otarir 3pla ikia egha guivir vamɨra iti, an ziam Tamar. A bar amizir dirim. \p \v 28 Ezɨ Apsalom azenir pumuningɨn Jerusalemɨn ikia, egha tong bar atrivimɨn damazimɨn ghuzir puvatɨ. \v 29 Egha Apsalom Joap bagha akam amadagha ghaze, Joap Apsalomɨn amamangatɨghtɨ, an atrivim bagh mangɨ. Ezɨ Joap Apsalom bagh mangan aghua. Ezɨ a dughiar igharazimɨn uam Joap bagha akam amada, ezɨ Joap ua mangan aghua. \v 30 Kamaghɨn amizɨ, Apsalom uan ingangarir gumazibav gɨa ghaze, “Joapɨn balin azenim nan azenimɨn boroghɨn iti. Ia mangɨva a daboroghtɨma a isigh.” Ezɨ me ghuava an balin azenim gaborozɨma a isi. \p \v 31 Ezɨ Joap arazir Apsalomɨn ingangarir gumaziba amizir kam baregha, Apsalomɨn dɨpenimɨn ghugha an azara, “Nɨn ingangarir gumaziba bizir tizim bagha nan balin azenim gaboro?” \p \v 32 Ezɨ Apsalom kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Kɨ izɨ uabɨn ganasa nɨ bagha akaba amadima nɨ izan aghua. Kɨ kamaghsua, nɨ izegh nan akam inigh mangɨva atrivimɨn azaragh, a tizim bagha Gesurɨn na inigha Jerusalemɨn ize? Kɨ ti munaghɨra ikia deraghai. Kɨ datɨrɨghɨn atrivimɨn guamɨn ganasa, eghtɨ a nan arazir kuratamɨn apighɨva, na mɨsueghtɨ kɨ aremegham.” \p \v 33 Ezɨ Joap ghugha Apsalomɨn akabar gun Atrivim Devit mɨgei. Atrivim oregha gɨvagha gumazir maba amadazɨma, me ghua Apsalom inigha izi. Ezɨ Apsalom nguazim girɨgha fuagha, uan guam nguazim mɨtuagha ziar ekiam atrivim ganɨngi. Ezɨ atrivim an tore. \c 15 \s Apsalom Atrivim Devit batueghasa tuaviba buri \p \v 1 Ezɨ bizir kabar gɨn, Apsalom karisɨn mam ko, hoziar maba ko 50plan gumazir a geghuv an daroribar faragh mangamiba ini. \v 2 A dughiaba vaghvagha bar mɨzarazibar, dɨkava ghua nguibar ekiamɨn tiar akamɨn zuir tuavir mɨriamɨn tuivav iti. Eghtɨ gumazir manam osɨmtɨzim ikɨva anekɨrsɨ atrivim bagh izɨtɨ, Apsalom an diagh kamaghɨn an azaragham, “Nɨ nguibar manamɨn gumazim?” \p Eghtɨ gumazir kam kamaghɨn mɨkɨmam, “Kɨ nɨn ingangarir gumazim, kɨ Israelɨn anabar mamɨn gumazim.” \p \v 3 Ezɨ Apsalom gumazir kamɨn osɨmtɨzimɨn mɨngarim gɨfogha, kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ oragh, nɨn akaba bar guizbangɨra, egha dera. Ezɨ noki, atrivim deravɨra nɨn akaba baraghamin gumazitam amɨsevezir puvatɨ.” \p \v 4 Egha Apsalom dughiabar zurara kamaghɨn gumazibav gei, “Tav ti na mɨsevezɨ kɨ jasɨn otogha deraghai. Egh kɨ gumazibar osɨmtɨziba kotɨn da tuisɨgha deraghavɨra da akɨrai. Kɨ uabɨ jasɨn otivasa ifonge.” \p \v 5 Egh uaghan, gumazitam an ganigh a bagh izɨ ziar ekiam a danɨngɨsɨ uan teviba apɨrsɨ damutɨ, a zuamɨra uan dafarimning an amadagh a muigh an toram. \v 6 Gumazamizir uan osɨmtɨziba inigha atrivim bagha zuiba, Apsalom arazir kamra me gami. An arazir kamɨn Israelian gumazamiziba, bar men nɨghnɨzibagh etui. \p \v 7 Azenir 4pla gɨvazɨma,\f + \fr 15:7 \fr*\ft Hibrun akam ghaze, 40plan azeniba. Ezɨ fomɨra gumazir maba akar kam Grighɨn akamɨn a gɨra, egha ghaze, akar kam a 4plan azenibav gei.\ft*\f* Apsalom ghua kamaghɨn Atrivim Devit mɨgei, “Ga uaning, nɨ na teghtɨma kɨ uamategh Hebronɨn mangɨ, akar dɨkɨrɨzir kɨ Ikiavɨra Itir God gamizir mam damightɨ, an otoka. \v 8 Kɨ nɨn ingangarir gumazim, kɨ Sirian kantrin aven itir nguibam Gesurɨn ikia, egha Ikiavɨra Itir God bagha akam akɨra ghaze, a ua na inigh Jerusalemɨn mangɨghtɨ, kɨ Hebronɨn nguibamɨn an ziam fam.” \p \v 9 Ezɨ atrivim a mɨgɨa ghaze, “Nɨ navir amɨrizim sara mangɨ.” Ezɨ Apsalom uamategha Hebronɨn ghu. \p \v 10 Apsalom uaghan Israelian anababa bar me mɨkɨmasa modogha gumaziba amangi. Ezɨ me kamaghɨn Israelia mɨgei, “Ia sɨghar ararem baragh maghɨra, kamaghɨn dɨm mɨkɨm, Apsalom Hebronɨn ikia atrivimɨn otogha gɨfa.” \v 11 Apsalom Hebronɨn zuir dughiamɨn, a Jerusalemɨn 200plan gumazibar diazɨ, me a ko zui. Gumazir kaba, bizir a damuasava nɨghnɨzim me a gɨfozir puvatɨ, egha puram an gɨn zui. \v 12 Me ghua Hebronɨn otivigha, Apsalom ofabagh ami. An ofan kabagh amir dughiamɨn, a Gilon gumazir mam Ahitofel, a inigh izasa gumazir maba amangizɨ, me Gilon nguibar ekiamɨn ghue. Ahitofel, a gumazir nɨghnɨzir aghuiba isa Atrivim Devit ganɨdibar mav. A uan nguibam Gilo ategha Apsalom bagha ize. Dughiar kamɨn, Apsalomɨn nɨghnɨzir kurar an averara amiba ekɨva zui. Ezɨ an gɨn zuir gumazibar dɨbobonim ghuavanagavɨra iti. \s Devit Jerusalem ategha arav ghu \p \v 13 Ezɨ abuir gumazir mam iza kamaghɨn Devit mɨgei, “Datɨrɨghɨn Israelian gumazamizibar navir averiaba, bar moghɨra Apsalom baghavɨra iti.” \p \v 14 Ezɨ Devit kamaghɨn uan ingangarir gumazir dapanir Jerusalemɨn itibav gɨa ghaze, “Aria, ia dɨkavigh e zuamɨram Jerusalem ategh areka. Puvatɨghtɨ, Apsalom e mɨsueghtɨ e bar arɨghiregham. E zuamɨram areka, e suighsuightɨma, Apsalom uan adarazi ko izɨ en nguibar ekiam gasɨghasɨgh, en gumazamizibav sueghtɨ me arɨghiregham.” \p \v 15 Ezɨ atrivimɨn ingangarir gumazir dapaniba a ikaragha ghaze, “Are, atrivim en gumazir ekiam, nɨ bizir tizim damuasa mɨgei, e a damuam.” \v 16 Kamaghɨn amizɨ, atrivim uan dɨpenimɨn itir darazi ko an ingangarir gumazir dapaniba, me dɨkavigha Jerusalem ategha uan suebar zui. Egha atrivim uan amuir dozir 10pla ataghizɨ, me atrivimɨn dɨpenimɨn gara iti. \p \v 17 Atrivim uan adarazi ko me Jerusalem ategha ghua, nguibar ekiamɨn itir dɨpenir bar abuan dazighiamɨn itimɨn boroghɨn tuivighav iti. \v 18 Egha atrivim tughav ikia garima, an ingangarir gumazir dapaniba ko a geghuva an faragha zuir mɨdorozir gumaziba, me a gitagha voroghɨra dɨka arua zui, ezɨ Keret ko, Peletian adarazi ko Getɨn nguibar ekiamɨn mɨdorozir gumazir 600pla, me uaghan a ko zui. Fomɨra 600plan mɨdorozir gumazir kaba me Devit ko Getɨn nguibar ekiamɨn ike, me uaghan an gɨn ize. \p \v 19 Ezɨ atrivim kamaghɨn Getɨn mɨdorozir gumazibar gumazir dapanim Itai mɨgɨa ghaze, “Nɨ tizim bagha e ko mangasa? Nɨ kantrin igharazimɨn gumazim, nɨ iza kagh iti, nɨn nguibam saghon iti. Kamaghɨn nɨ uamategh Jerusalemɨn mangɨva Atrivim Apsalom ko ikɨ. \v 20 Nɨ dughiar otevimra kagh ike, kamaghɨn, kɨ nɨ damutɨ nɨ nguibar kam ategh pura e ko daruan kogham. E pura tintinibar ikɨ daruam. Kamaghɨn, nɨ uan mɨdorozir gumaziba inigh uamategh mangɨtɨ deragham. Ikiavɨra Itir Godɨn apangkuvim ko an arazir a ia baghavɨra itim, guizbangɨra ia ko zurara ikɨ.”\f + \fr 15:20 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ. Bar fomɨra gumazir maba akar kam Grighɨn akamɨn a giragha an osiri, ezɨ datɨrɨghɨn Aruamɨn akam Grighɨn akamɨn gɨn zui.\ft*\f* \p \v 21 Ezɨ Itai kamaghɨn Devitɨn akam ikaragha ghaze, “O atrivim, nan gumazir ekiam, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ziam, ko nɨn ziamɨn, kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, kɨ zurara nɨ ko ikiam. Nɨ nguibar manamɨn mangɨtɨ, kɨ uaghan an mangam. Egh me nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremegham, me uaghan na mɨsueghtɨ kɨ aremegham.” \p \v 22 Ezɨ Devit kamaghɨn a mɨgei, “A dera, ia e ko mangam.” Kamaghɨn amizɨ, Itai uan mɨdorozir gumaziba ko men amuiroghboriba ko, me faragha zuir darazir gɨn zui. \v 23 Devit uan adarazi ko me Jerusalem ataghɨrazir dughiamɨn, kantrin aven itir gumazamiziba bar moghɨra puvɨram azi. Ezɨ atrivim uan adarazi ko me Kidronɨn Fanem giregha gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn amadaghan zui. \p \v 24 Devit tughav ikia garima, gumazamiziba arua zuima, ofa gamir gumazimning Sadok ko Abiatar, ko Livaiba me uaghan me ko zui. Livaiba Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam gisaghpugha iza nguazim gatɨ, egha uam a gisaghpuzir puvatɨgha, ikia ghuava dughiar gumazamiziba bar Jerusalem ataghizimɨn oto. \v 25 Ezɨ atrivim kamaghɨn Sadok mɨgei, “Nɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh uamategh nguibar ekiamɨn mangɨ. Eghtɨ Ikiavɨra Itir God na gifuegh, egh nan amamangatɨghtɨ kɨ ua izɨ, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam ko Purirpenir a itimɨn ganam. \v 26 Kɨ pura iti. Eghtɨ Ikiavɨra Itir God na gakueghan kogham, a dera, a bizir tizimɨn na damusɨ a puram a damu.” \p \v 27 Egha Devit ua kamaghɨn ofa gamir gumazim Sadok mɨgei, “Nɨ nan akam deragha a gɨfos, o puvatɨ? Kɨ kamaghɨn mɨgei. Nɨ uan otarim Ahimas ko Abiatarɨn otarim Jonatan, aning inigh ia uamategh navir amɨrizim sara nguibar ekiamɨn mangɨ. \v 28 Nɨ oragh, kɨ mangɨva gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn otogh, fanem gira zuir danganimɨn boroghɨn ikɨ ia mɨzuamam. Eghtɨ ia bizir Jerusalemɨn otiviziba dar akam na bagh anemadagh.” \v 29 Ezɨ Sadok ko Abiatar Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Boksiam inigha uamategha Jerusalemɨn ghugha iti. \p \v 30 Ezɨ Atrivim Devit bar osemegha uan dagarir asuamning suegha uan dapanim avaragha azia Olivɨn Mɨghsɨamɨn ghuavanadi. Ezɨ an gɨn zuir darasi, uaghan uan dapaniba avegha azia ghuavanadi. \v 31 Ezɨ Devit kamaghɨn oraki, “Ahitofel Apsalom ko an gɨn zuir darazir akurvaghasa ghu.” \p Ezɨ Devit kamaghɨn Ikiavɨra Itir God ko mɨgei, “O Ikiavɨra Itir God, ga uaning, nɨ Ahitofelɨn mɨgɨrɨgɨabagh iraghtɨ, da bar pazavɨram mangɨ.” \p \v 32 Me ghua mɨghsɨamɨn orazimɨn otifi, kar danganir me Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fem. Ezɨ Devitɨn namakar mam iza a bato, an ziam Husai, an Arkan ikɨzimɨn gumazim. An apangkuvir ekiam Devitɨn ikia uan korotiam abigha nguazim uan dapanim gaghui. \v 33 Ezɨ Devit an ganigha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ na ko izɨtɨ, kɨ nɨn akurvaghsɨ ingangarir ekiatam damigham. \v 34 Egh nɨ nan akurvaghsɨ, nɨ uamategh nguibar ekiamɨn mangɨ, Apsalomɨn ganigh kamaghɨn a mɨkɨm, ‘O atrivim, kɨ fomɨra nɨghnɨzir aghuiba nɨn afeziam ganɨngi, egha datɨrɨghɨn kɨ nɨn ingangarir gumazimɨn otivasa.’ Nɨ kamaghɨn damightɨ, nɨghnɨzir nɨ Apsalom ganɨdir kam, a Ahitofel Apsalom ganɨngizir nɨghnɨzim atugham. \v 35 Nɨ oragh. Ofa gamir gumazir pumuning, Sadok ko Abiatar, aning uaghan Jerusalemɨn iti. Nɨ atrivimɨn dɨpenimɨn oraghizir biziba, bar adar gun aning mɨkemegh. \v 36 Sadokɨn otarim Ahimas, ko Abiatarɨn otarim Jonatan, aning uaghan uan afeziamning ko iti. Nɨ oraghizir mɨgɨrɨgɨaba aning mɨkemeghtɨ aning izɨ na mɨkɨmam.” \v 37 Ezɨ Devitɨn namakam Husai, an akamɨn gɨn ghua uamategha Jerusalemɨn ghu. Husai ghua Jerusalemɨn otozɨma, Apsalom uaghan iza nguibar ekiamɨn oto. \c 16 \s Siba tuavimɨn Devit bato \p \v 1 \x - \xo 16:1 \xo*\xt 2 Samuel 9:9-10\xt*\x*Devit Husai ko mɨkemegha gɨvagha, a mɨghsɨar orazim ategha mong sɨvagha ghu. Ezɨ Mefibosetɨn ingangarir gumazim Siba iza a bato. Siba 200plan bretba ko 100pla wainɨn ovɨzir me apuzizir ikɨziba ko, 100plan temer fikɨn ovɨzibar ikɨziba ko, memen inimɨn ingarizir mɨsevir wainɨn dɨpam ruiziba a da inigha izi. A dagher kaba isa donkin pumuning gisɨn da arigha Devit bagha izi. \v 2 Ezɨ Devit kamaghɨn Siban azara, “Nɨ tizim bagha bizir kabar akua izi?” \p Ezɨ a kamaghɨn Devit ikara, “Donkin kamning, nɨn amuiba ko boriba aning daperagh mangam. Ezɨ bretba ko temer fighɨn ovɨziba, kar nɨn adarazi dar amam. Ezɨ wainɨn kam, kar nɨn adarazi gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn daru mangɨtɨ, mɨkarziba men amiaghtɨ, me aneremam.” \p \v 3 \x - \xo 16:3 \xo*\xt 2 Samuel 19:26-27\xt*\x*Ezɨ atrivim ghaze, “Bar dera, nɨ na mɨkɨm, nɨn gumazir ekiam Sol, an igiam Mefiboset managh iti?” \p Ezɨ Siba ghaze, “Israelia ti datɨrɨghɨn anemɨseveghtɨ, a uan inazim Atrivim Solɨn mɨn Israelia gativagh men ganam. Kamaghɨn amizɨ, a Jerusalemɨn ikiavɨra iti.” \p \v 4 Ezɨ Atrivim Devit kamaghɨn oregha Siba mɨgɨa ghaze, “A dera, kɨ datɨrɨghɨn Mefibosetɨn biziba bar nɨ danɨngam.” \p Ezɨ Siba kamaghɨn Devit ikara, “Atrivim, nan gumazir ekiam, kɨ nɨn damazimɨn tevimning apɨrigha ziar ekiam nɨ ganɨdi. Kɨ kamaghsua, bizir kɨ damuamiba nɨ damutɨ, nɨ na gifueghɨvɨra ikiam.” \s Simei akar kurabar Devit mɨgei \p \v 5 Atrivim Devit Siba ko mɨkemegha gɨvagha Bahurimɨn otogha gɨvagha garima, Solɨn ikɨzimɨn mav, Geran otarim Simei, iza akar kurabav gɨa Devitɨn atara a bagha izi. \v 6 Devit uan ingangarir gumazir dapaniba ko itima, Simei dagɨabar me ginifi. Devit uan mɨdorozir gumazir avɨribar torimɨn arua zuima, Simei tong men atiatir puvatɨ. \v 7 Egha Simei Devitɨn atara ghaze, “Nɨ kamatɨgh. Nɨ gumazibav sozima da ariaghirir gumazim. Nɨ gumazir kuram, nɨ kamatɨgh. \v 8 Nɨ Sol batuegha an danganim inigha atrivimɨn oto. Egha nɨ Solɨn adarazir gumazir avɨribav soghezɨma, me ariaghire. Kamaghɨn, Ikiavɨra Itir God nɨn arazir kurar kam ikarvasi. Egha Ikiavɨra Itir God nɨn danganim iniasa, nɨn otarim Apsalom amɨsevezɨ, a Israelian atrivimɨn oto. Nɨ gumazir gumazibav sozima me ariaghirim, kamaghɨn, God datɨrɨkɨn nɨ gasɨghasɨsi.” \p \v 9 Ezɨ Seruian otarim Abisai kamaghɨn Devit mɨgei, “Atrivim, nan gumazir ekiam, gumazir kam manmaghsua akar kurabav gɨa nɨn atari? An afiar aremezir kuamɨn mɨn gara iti. Kɨ ti mangɨva an fɨrim atugham.” \p \v 10 Ezɨ atrivim kamaghɨn Seruian otarimning Abisai ko Joap, aning mɨgɨa ghaze, “Kar guan bizim puvatɨ. Anetakigh. Ikiavɨra Itir God ti a mɨkemegha ghaze, ‘Nɨ akar kurabav kɨm Devitɨn atar,’ eghtɨ a bizir kam bagh nan ataram, a dera. Eghtɨ tinara kamaghɨn an azaragham, ‘Nɨ tizim bagha Devitɨn atari?’ ” \p \v 11 Egha Devit kamaghɨn Abisai ko uan ingangarir gumazir dapanir igharazibav gɨa ghaze, “Nan otarir nan otozimra na mɨsueghtɨ kɨ aremeghasa, ezɨ ia tizim bagha Benjaminɨn anabamɨn gumazir kamɨn adaribar dɨgavir kuram gami? Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God a mɨkemezɨma, a bizir kam gami. Kamaghɨn amizɨ, ia aneteghtɨ an akar kabar amu. \v 12 Ikiavɨra Itir God nan arazir kurabar osɨmtɨzibagh fo, egh a ifongeghɨva, a ti adarir kurar datɨrɨghɨn otivizir kaba bagh arazir aghuim na ikaragh, deraghvɨra na damuam.” \v 13 Devit mɨkemegha gɨvagha, uan gumaziba ko tuavimɨn zui. Tuavir me zuir kamnang, a mɨghsɨamɨn boroghɨn zuir tuavim. Ezɨ Simei mɨghsɨar vuemɨn mɨriabar me gisɨn ghuava, Devitɨn atarava dagɨaba ko nguazir mɨnezibar a giniva zui. \v 14 Ezɨ atrivim uan gumazamiziba ko ghua danganir me zuimɨn otifi. Me bar amiagha danganir kamɨn avughsa iti. \s Apsalom Jerusalemɨn oto \p \v 15 Ezɨ Apsalom ko Israelia bar ghua Jerusalemɨn otifi. Ezɨ Ahitofel uaghan me ko ghu. \v 16 Ezɨ Devitɨn namakar aghuim Husai, a ghua Apsalom batogha an diagha kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Nɨ dughiar ruarimɨn atrivimɨn ikɨvɨra ikiam!” \p \v 17 Ezɨ Apsalom akar kam baregha kamaghɨn Husai mɨgɨa ghaze, “Nɨ Devitɨn namakar bar aghuim, manmaghɨn amizɨ nɨ an gɨn ghuzir puvatɨ? Kar namakar aghuibar arazir puvatɨ. Kɨ nɨn ganigha dɨkavir kuram gami.” \p \v 18 Ezɨ Husai kamaghɨn Apsalom mɨgɨa ghaze, “Puvatɨ. Ikiavɨra Itir God ko, gumazamizir kaba ko, Israelian igharaziba, me bar atrivitam amɨseveghtɨma, kɨ an apengan ikɨva a ko ikiam. \v 19 Egh kɨ nɨn ingangarir gumazimɨn ikian kogh, egh kɨ mangɨ tinan ingangarir gumazimɨn ikiam? Puvatɨgham. Kɨ fomɨra nɨn afeziamɨn ingangaribagh ami. Ezɨ kamaghɨn, nɨ an otarim, kɨ datɨrɨghɨn nɨn ingangaribar amuam.” \p \v 20 Ezɨ Apsalom kamaghɨn Ahitofel mɨgɨa ghaze, “Nɨ datɨrɨghɨn na mɨkɨm, kɨ bizir tizim damuam?” \p \v 21 Ezɨ Ahitofel ghaze, “Nɨ mangɨ uan afeziamɨn amuir doziba ko daku, a me ataghizɨma me atrivimɨn dɨpenimɨn gara iti. Nɨ kamaghɨn damightɨ, Israelian gumazamiziba bar fogh suam, Nɨ guizbangɨra uan afeziam gamizɨ a nɨn apanimɨn oto. Eghtɨ gumazamizir datɨrɨghɨn nɨn gɨn zuiba, me nɨn gɨn mangɨsɨ bar gavgavigham.” \v 22 \x - \xo 16:22 \xo*\xt 2 Samuel 12:11-12\xt*\x*Ahitofel kamaghɨn mɨkemezɨma, me gumazir maba amadazɨma, me ghua atrivimɨn dɨpenir siriamɨn avughsir danganimɨn, purirpenir mamɨn ingari. Egha gumazamiziba bar, men damazimɨn Apsalom an aven ghu. Ezɨ me vaghvagha an afeziamɨn amuir doziba isa an aven zuima a me koma akui. \p \v 23 Dughiar kamɨn gumazamiziba kamaghɨn nɨghnɨsi, Ahitofel me mɨgeir akar kaba nɨghnɨzir aghuiba me ganɨdi. Ezɨ da mati God uabɨ me ganɨdir akaba, ezɨ me guizbangɨra dar gɨn zui. Devit faragha Ahitofelɨn akabar gɨn ghu, ezɨ datɨrɨghɨn Apsalom uaghan dar gɨn mangasa. \c 17 \s Husai Apsalom gifara \p \v 1 Ezɨ gɨn Ahitofel kamaghɨn Apsalom mɨgɨa ghaze, “Nɨ na amadaghtɨ kɨ 12,000plan gumaziba inigh datɨrɨghɨn dɨmangan me ko, e Devitɨn gɨntɨgham. \v 2 A datɨrɨghɨn bar amɨragha navim osemegha iti moghɨra, kɨ mangɨva a ko mɨsogham. A dɨgavir kuram damightɨ, an gumaziba arɨ mangɨtɨ kɨ atrivimra mɨsueghtɨ an aremegham. \v 3 Egh kɨ an gumazamiziba bar me inigh ua nɨ bagh izam. Me mati amizim datɨrɨghɨra pamɨn ikegha a basemegha arav ghugha, gɨn a uamategha uan pam bagha ize. Nɨ kamaghɨn ifonge, nɨ Devit mɨsueghtɨ an aremeghtɨ, gumazamiziba deravɨra ikiam.”\f + \fr 17:3 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ. Bar fomɨra gumazir maba akar kam Grighɨn akamɨn a giragha an osiri, ezɨ datɨrɨghɨn Aruamɨn akam Grighɨn akamɨn gɨn zui.\ft*\f* \v 4 Apsalom ko Israelian gumazir dapaniba akar kam baregha kamaghɨn mɨgɨa ghaze, mar nɨghnɨzir bar aghuimra. \p \v 5 Ezɨ Apsalom ghaze, “Ia Husain diaghtɨ, a izɨ uan nɨghnɨzimɨn gun mɨkɨmtɨ e a bareka.” \p \v 6 Ezɨ Husai izezɨma, Apsalom a mɨgɨa ghaze, “Kar nɨghnɨzir Ahitofel e ganɨngizim, e an gɨn mangam o puvatɨgham? Puvatɨghtɨ, nɨ e mɨkɨm, e manmaghɨn damuam?” \p \v 7 Ezɨ Husai Apsalomɨn akam ikaragha ghaze, “Nɨghnɨzir Ahitofel datɨrɨghɨn ia ganɨngizim, a derazir puvatɨ. \v 8 Nɨ fogh, nɨn afeziam Devit uan mɨdorozir gumaziba ko, me mɨsozir gumazir gavgaviba, egha bar osemegha iti, me mati bean amebam gumazim an nguziba okemezɨma, an navim isia iti. Nɨ uan afeziamɨn mɨdorozir arazibagh fo, a dɨmangan uan mɨdorozir gumaziba ko dakuighan kogham. \v 9 Egha a datɨrɨghɨn ti mɨghsɨar tamɨn dagɨar torir ekiatamɨn modoghav ikiama, a danganir igharazitamɨn ikiama. Eghtɨ e datɨrɨghɨn mangɨ me mɨsoghtɨma, me en mɨdorozir gumazir tabav sueghtɨ me arɨmɨghireghtɨ, gumazamiziba akar kam baregh kamaghɨn mɨkɨm suam, ‘Apsalomɨn adarazi me bar ikufi.’ \v 10 Eghtɨ nɨn mɨdorozir gumazir igharaziba akar kam baregh bar atiatigham. Me uari mati mɨdorozir gumazir gavgaviba, egha laionbar mɨn tuifi. Ezɨ Israelia bar fo, nɨn afeziam a mɨdorozibar faraghavɨra zuir mɨdorozir gumazim, ezɨ an mɨdorozir gumaziba bar puvɨra mɨsosi. \p \v 11 “Nan nɨghnɨzim kamakɨn. Nɨ Israelian nguibabar itir gumazamiziba bar, notɨn amadaghan Danɨn anabamɨn nguibamɨn ikegh, bar mangɨ sautɨn amadaghan Berseban nguibamɨn otogh, dar gumazamiziba bar men diaghtɨ, me izɨ uari akuvagham. Me ongarir dadarimɨn gigimɨn mɨn bar avɨrasemegham. Eghtɨ nɨ datɨrɨghɨn uabɨ men faragh mangɨva ia Devit ko mɨsogh. \v 12 Egh e Devit buri mangɨ managh a batogh, e datɨrɨghɨn mɨzazim an adarazigh asam. Me bar en tɨvaghan kogham, mati dɨmagarimɨn ghuariam irima, gumazitam anepɨran iburagham. Eghtɨ Devit uan adarazi ko, e me mɨsoghtɨma me bar arɨmɨghiregham. Eghtɨ men tav bar ikian kogham. \v 13 Eghtɨ an arɨ nguibar ekiatamɨn aven mangɨghtɨma, Israelian mɨdorozir gumaziba benir gavgaviba inigh izɨ nguibar ekiar kamɨn dɨvaziba ikeghɨva, nguibar ekiar kam gekuigh danganir zarimɨn anekunightɨ, a bar ikuvigham. Eghtɨ nguibar ekiar kamɨn dagɨar muziaritam bar ikeghan kogham. Bar puvatɨgham.” \p \v 14 Husai mɨkemegha gɨvazɨma, Apsalom ko Israelian gumaziba bar kamaghɨn mɨgei, “Husain mɨgɨrɨgɨaba bar dera, egha Ahitofelɨn mɨgɨrɨgɨabagh afira.” Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God faragha Apsalom gasɨghasɨghasa nɨghnɨki. Kamaghɨn amizɨ, a uabɨ men nɨghnɨziba fezɨ, me Husain akabar gɨn zui. Guizbangɨra Ahitofelɨn mɨgɨrɨgɨaba da dera, ezɨ puvatɨ, Ikiavɨra Itir God me gamizɨ, me akar kamɨn gɨn ghuzir puvatɨ. \s Devit Jordanɨn Fanem girɨgha vongɨn ghu \p \v 15 Ezɨ bizir kamɨn gɨn, Husai ghua akar an Apsalom ko Israelian gumazir dapanibav mɨkemezibar gun ofa gamir gumazimning Sadok ko Abiatar mɨgei. Egha a uaghan Ahitofelɨn akabar gun aning mɨkeme. \p \v 16 Egha a ghaze, “Gua zuamɨra Devit bagh akam amadagh a mɨkɨm suam, Atrivim, nɨ datɨrɨghɨn dɨmangan Jordanɨn Fanem vongɨn kagh dakuan markɨ, Nɨ fanem girɨgh vongɨn mangɨ. Puvatɨghtɨma, Apsalom uan adarazi ko izɨva, nɨ ko nɨn adarazi sara bar ia mɨsueghtɨ ia arɨmɨghiregham.” \p \v 17 Ezɨ Jonatan ko Ahimas, aning ghua Jerusalemɨn azenan Enrogelɨn Fanemɨn me mɨzua iti. Aning ofa gamir gumazimningɨn otarimning. Gumazamiziba aningɨn gantɨ aning nguibar ekiamɨn aven mangan aghuagha, egha aning azenan modoghav iti. Ingangarir amizir mam faragha nguibar ekiar kamɨn otivir bizibar gun aning mɨgei. Ezɨ aning ghua Devit mɨkeme. \v 18 Ezɨ dughiar kamɨn, gumazir igiar mam aningɨn ganigha ghua Apsalom mɨkeme. Kamaghɨn amizɨ, aning zuamɨra ghua Bahurimɨn nguibamɨn gumazir mamɨn dɨpenimɨn ghu. Ezɨ mozir dɨpar mam an dɨpenim boroghɨn iti, ezɨ Jonatan ko Ahimas mozir kam giraghugha modo. \v 19 Ezɨ gumazir kamɨn amuim inir mam inigha iza an onegha mozir dɨpar kamɨn akam avara. Egha a witɨn maba inigha tintinibar inir kam gisɨn da arɨki. Eghtɨ gumaziba foghan kogham, aning kagh modoghav iti. \p \v 20 Ezɨ gɨn Apsalomɨn gumazir maba aningɨn gɨn iza kamaghɨn amizimɨn azai, “Ahimas ko Jonatan managh iti?” \p Ezɨ amizim ghaze, “Aning fanem girɨgha vongɨn ghu.” Ezɨ gumaziba ghua Ahimas ko Jonatan buriava aningɨn apizir puvatɨgha uamategha Jerusalemɨn ghu. \p \v 21 Apsalomɨn gumaziba ghuegha gɨvazɨ, Ahimas ko Jonatan mozir kam ategha Atrivim Devit bagha ghugha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ kagh ikian markɨ. Nɨ uan adarazi bar me inigh zuamɨra fanem girɨgh vongɨn mangɨ.” Egha aning gɨn Ahitofel Devit gasɨghasɨghasa mɨkemezir mɨgɨrɨgɨaba bar a geghani. \p \v 22 Ezɨ Devit akar kaba baregha gɨvagha, bemɨra uan adarazi inigha Jordanɨn Fanem girɨgha vongɨn ghu. Ezɨ amɨnim itima me vongɨn ghuegha gɨfa. Men tav ua danganir kamɨn itir puvatɨ. \p \v 23 \x - \xo 17:23 \xo*\xt 2 Samuel 15:12\xt*\x*Ahitofel garima Apsalom an akabar gɨn zuir puvatɨ, ezɨ a ghua uan donki gaperagha uamategha uan nguibar ekiamɨn ghu. A ghua uan biziba ko amuim ko boriba akɨrigha gɨn ghua uabɨ aguraghava areme. Ezɨ an amuim ko boriba an kuam inigha ghua, an afeziabar kuaba afezir danganimɨn anefa. \p \v 24 Egha Apsalom ko Israelian mɨdorozir gumaziba dɨkavigha Devitɨn gɨn zui. Ezɨ dughiar Apsalom ghua Jordanɨn Fanem girɨgha vongɨn zuimɨn, Devit uan adarazi ko ghua Mahanaimɨn nguibar ekiamɨn otogha gɨfa. \v 25 Apsalom faragha Amasa amɨsevezɨma, a Joapɨn danganim inigha an mɨdorozir gumazibar gumazir dapanimɨn iti. Amasa Jeterɨn otarim, a Ismaelɨn ikɨzimɨn gumazir mam,\f + \fr 17:25 \fr*\ft Hibrun akam ziar kam Ismael itir puvatɨ. A ghaze, Israel. Ezɨ fomɨra gumazir maba akar kam Grighɨn akam a giragha an osiri, egha me ghaze, a Ismael mɨgei. 1 Eghaghaniba 2:17, uaghan Ismael mɨgei.\ft*\f* egha a Nahasɨn guivim Abigelɨn iti. Ezɨ Joapɨn amebam Seruia, an Abigelɨn amezemebam. \v 26 Dughiar kamɨn, Apsalom Israelia ko ghua Gileatɨn Distrighɨn otivigha averpenibar ingari. \p \v 27 Ezɨ Devit ghua Mahanaimɨn otozir dughiamɨn, gumazir 3pla iza a bato. Men ziabar kara, Sobi a Nahasɨn otarim, a kantri Amonɨn nguibar ekiam Raban gumazim. Ezɨ Amielɨn otarim Makir, a Lodebarɨn nguibar ekiamɨn gumazim. Ezɨ Barsilai, a Gileatɨn Distrighɨn Rogelimɨn nguibar ekiamɨn gumazim. \v 28-29 Gumazir kaba itariba ko nguazir mɨneba, ko daguraguir mɨsiaba isɨ Devit uan gumaziba ko me danɨngasa da inigha zui. Egha me dagher maba sara inigha zui, kar wit ko bali, plaua ko witɨn me avimɨn tueziba, ko nguezir igharagha garir pumuning ko, hani ko, bulmakaun otem ko dagher sisɨn me bulmakaun oter eborimɨn ingarizim. Me uaghan sipsipɨn maba inigha ghue. Me kamaghɨn fo, Devit uan gumaziba ko iza gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn zuir tuavimɨn ize. Ezɨ mɨtiriam men azima kuariba men pɨri, ezɨ men mɨkarziba bar men amia. Kamaghɨn amizɨ, me dagher kaba inigha me bagha izi, eghtɨ me dar amɨva ua gavgavim iniam. \c 18 \s Joap Apsalom mɨsoghezɨma, an areme \p \v 1 Ezɨ Atrivim Devit uan mɨdorozir gumaziba bar me akuvagha, dar 1,000plan mɨdorozir gumazir okoruaba vaghvagha me bagha faragha zuir gumazir dapaniba amɨsevegha, egha uaghan kamaghɨra 100plan mɨdorozir gumaziba bagha gumazir dapanir maba amɨsefe. \v 2 Egha uan mɨdorozir gumaziba 3plan okoruabar me abɨki. Joap okoruar mam gativagha an garima, an aveghbuam Abisai mamɨn garima, Getɨn nguibar ekiamɨn gumazim Itai okoruar mamɨn gari. Egha Devit kamaghɨn uan mɨdorozir gumazibav gɨa ghaze, “Kɨ uabɨ ia ko e mɨsoghsɨ mangam.” \p \v 3 Ezɨ me kamaghɨn a mɨgei, “Puvatɨ. Nɨ e ko mangan kogham. E bar mɨdorozimɨn areghtɨ, me e gɨnɨghnɨghan kogham. Egh me en taraziv sueghtɨ, e arɨmɨghireghtɨ, me uaghan gumazir aremezibagh nɨghnɨghan kogham. Ezɨ nɨ e ko mangɨtɨ, me nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremeghtɨ, bizir kam mati me 10,000plan gumazibav soghezɨ me bar ariaghire. E ghaze, kamaghɨn ti deragham, nɨ nguibar ekiamɨn kaghɨra ikɨ. Eghtɨ e gumaziba o bizitabar oteveghtɨ, nɨ e bagh da amangam.” \v 4 Ezɨ atrivim kamaghɨn men akam ikaragha ghaze, “A dera, kɨ ian nɨghnɨzimɨn gɨn mangam.” Egha Devit dɨvazir nguibar ekiam avɨnizimɨn tiar akar ekiamɨn mɨriamɨn tughav ikia garima, mɨdorozir gumazibar sueba voroghɨra dɨka azenan zui. Mɨdorozir gumaziba vaghvagha uan okoruabar aven iti, okoruar mamɨn dɨbobonim 1,000plan gumaziba iti, ezɨ okoruar mamɨn dɨbobonim 100plan gumaziba iti. Egha me bar uan okoruabar voroghɨra dɨka aven zui. \p \v 5 Devit akar gavgavimɨn Joap ko Abisai ko Itai mɨgɨa ghaze, “Ia na bagh nɨghnigh, gumazir igiar kam Apsalomɨn apangkufigh.” Ezɨ mɨdorozir gumaziba bar, akar gavgavir Devit uan mɨdorozir gumazir dapanibagh anɨngiziba, me bar da baraki. \p \v 6 Egha Devitɨn mɨdorozir gumaziba ghua Israelia bato, kar Apsalomɨn mɨdorozir gumaziba. Egha me Efraimɨn anabamɨn ruarimɨn uariv sosi. \v 7-8 Me uariv sogha ghua, Devitɨn mɨdorozir gumaziba bar Israelia abɨnigha bar me gasɨghasɨki. Mɨdorozim bar ekevegha bar distrighɨn danganiba bar a da ini. Gumazir bar avɨrim ruarimɨn aven tintinibar onganigha ariaghire. Kamagh amizɨ ruarimɨn aven ariaghirezibar dɨbobonim, a mɨdorozimɨn ariaghirezir darazir dɨbobonim gafira. Mɨdorozir gumazir dughiar kamran ariaghireziba bar dar dɨbobonim, 20,000ɨn tu. \p \v 9 Ezɨ Apsalom donki gaperagha ghua, Devitɨn mɨdorozir gumazir maba batogha ara zui, ezɨ an donki okɨn temer ekiar mamɨn apengan zuima, an dapanir arɨzim temer aguar mamɨn guragha gavgafi. Ezɨ Apsalom guraghav itima, an donki ivemara ghuavɨra iti, ezɨ Apsalom overiam ko nguazimɨn tɨzimɨn guraghav iti. \v 10 Ezɨ mɨdorozir gumazir kabar mav, Apsalomɨn ganigha ghua Joap mɨgɨa ghaze, “Kɨ datɨrɨghɨn Apsalomɨn garima, a temer okɨn aguamɨn guraghav iti.” \p \v 11 Ezɨ Joap a ikaragha ghaze, “Bizir kam ti guizbangɨra, o? Ezɨ nɨ a mɨsueghtɨ an aremeghan aghua? Nɨ a mɨsoghezɨ an aremezɨ, kɨ ti 10plan silvan dagɨaba, ko mɨdorozir gumazibar letɨn tam nɨ ganighai.” \p \v 12 Ezɨ gumazir kam kamaghɨn Joap ikaragha ghaze, “Nɨ silvan dagɨar 1,000pla isɨ na danɨngightɨ, kɨ bizitamɨn atrivimɨn otarim damighan kogham. E bar ikiava orazima, atrivim akar gavgavir kam isa nɨ ko Abisai ko Itai, a ia mɨkeme. A kamaghɨn mɨgei, ‘Ia gumazir igiar kam Apsalomɨn ganighɨva, a gasɨghasɨghan markɨ.’ \v 13 Kɨ atrivimɨn akam batuegha Apsalom mɨsoghezɨ an aremeghai, kamaghɨn atrivim bizir kɨ amizir kam bareghai. Guizbangɨra, atrivim zurara bizir otivibar akaba, a bar da barasi. Ezɨ kɨ amizir bizir kam, atrivim a baregh, kamaghɨn a na isɨ kotiam datɨghtɨ, kɨ fo, nɨ kotiamɨn aven nan akuraghan kogham.” \p \v 14 Ezɨ Joap a ikaragha ghaze, “Markɨ, kɨ nɨ ko mɨkɨman aghua.” Egha Joap ghua afuzir 3pla inigha temer Apsalom guraghav itir kam bagha ghu. Ezɨ Apsalom angamɨra itima, Joap afuzibar an dɨghorim ginifi. \v 15 Ezɨ Apsalom aremeghasava amima, 10plan mɨdorozir gumazir Joapɨn afuziba ko biziba ateriba, ivegha Apsalomɨn boroghɨn iza bar an kuam amɨghizɨ, an areme. \p \v 16 Apsalom aremegha gɨvazɨma, Joap mɨdorozim agɨvasa mɨdorozir gumazir mam mɨgɨa ghaze, nɨ sɨgham givitɨma, Devitɨn mɨdorozir gumaziba oreghɨva mɨdorozim atakigh. Ezɨ Devitɨn adarazi sɨgham baregha Israelian agɨntɨzir arazim ategha uamategha ize. \v 17 Egha me ruarimɨn ghua Apsalomɨn kuam inigha mozir konir mamɨn anekunizɨ, a iraghu. Egha dagɨar avɨriba isa an mozim mɨkɨrav itima, dagɨar pozir bar ekiam anagava oto. Ezɨ Israelia uamategha ara uan nguibaba vaghvagha dar ghue. \p \v 18 Apsalom fomɨra angamɨra itir dughiamɨn, a dagɨar ruarir ekiar mam inigha Atrivimɨn Danganir Zarimɨn uan ziamɨn ababanim gamuava, anesara. Egha a kamaghɨn mɨgei, “Kɨ otarir nan danganim iniamba puvatɨ, eghtɨ a Israelia damutɨ, me na gɨnɨghnɨgham.” A bizir kam bagha uan ziam isa dagɨar kam gatɨ. Ezɨ datɨrɨghɨn gumazamiziba uaghan dagɨar kam dɨbora ghaze, “Apsalomɨn Dagɨam.”\f + \fr 18:18 \fr*\ft Akar kam, “datɨrɨghɨn,” an en dughiar kam mɨgeir puvatɨ. A dughiar gumazir akɨnafarir kam osirizim mɨgei.\ft*\f* \s Me Apsalomɨn ovevemɨn gun Devit geghani \p \v 19 Apsalom aremegha gɨvazɨma, Sadokɨn otarim Ahimas kamaghɨn Joap mɨgei, “Ia na ateghtɨ kɨ atrivim bagh ivegh mangɨva eghaghanir aghuir Ikiavɨra Itir God an apanibar gavgavim abɨrazimɨn a geghanam.” \p \v 20 Ezɨ Joap a mɨgɨa ghaze, “Puvatɨ, nɨ datɨrɨkɨn atrivim bagh eghaghanir aghuim inigh mangan kogham. An otarim aremegha gɨfa, kamaghɨn amizɨ, nɨ dughiar igharazitamɨn mangɨtɨ deragham.” \v 21 Dughiar kam, Itiopian gumazir mam iti, an atrivimɨn ingangarir gumazim. Ezɨ Joap a mɨgɨa ghaze, “Nɨ mangɨva, bizir nɨ ganizibar gun atrivim geghan.” Ezɨ a Joapɨn damazimɨn uan tevimning apɨrigha, dɨkavigha Devit bagha ivemara zui. \p \v 22 Ezɨ Sadokɨn otarim Ahimas ua Joap gaghora ghaze, “Bizir tizir na bativamiba, kɨ dagh nɨghnɨzir puvatɨ. Kɨ kamaghsua, nɨ na ateghtɨ kɨ uaghan Itiopian gumazir kamɨn gɨn mangɨva atrivim geghanasa.” \p Ezɨ Joap kamaghɨn an azai, “Nan otarim, nɨ bizir tizim bagh mangasa? Nɨ mangɨ a mɨkemegh an bizir aghuitam inighan kogham.” \p \v 23 Ezɨ Ahimas ghaze, “Bizir tizim na bativam, kɨ mangam.” \p Ezɨ Joap ghaze, “Aria nɨ mangɨ.” Ezɨ Ahimas ivegha Jordanɨn Fanem moghɨn ghua, Itiopian gumazir kam gitagha faragha ghu. \p \v 24 Dughiar kamɨn, Devit nguibar ekiamɨn aven itir dɨvazimɨn tiar akam ko azenan itir dɨvazimɨn tiar akamningɨn tɨzim gaperaghav iti. Nguibar ekiam geghuva an garir gumazir mam ghua, tiar akamɨn boroghɨn dɨvazir gavgavim gisɨn tughav ikia garima, gumazir vamɨra ivegha izi. \v 25 Ezɨ gumazir kam iza atrivimɨn diagha ghaze, “Gumazir mam ivemara izi.” \p Ezɨ atrivim ghaze, “Gumazir vamɨra ivemar izɨtɨ, e suam mar gumazir eghaghanir aghuim inigha izim.” Ezɨ gumazim ivemara roghɨra izi. \p \v 26 Ezɨ nguibar ekiam geghuva an garir gumazim ua gari, gumazir igharazir mam uaghan ivegha izi. Ezɨ a gumazir tiar akamɨn gara itimɨn diagha ghaze, “Nɨ gan gumazir igharazir mam uaghan ivemara izi.” \p Ezɨ atrivim ghaze, “Gumazir igharazir mam uaghan eghaghanir aghuitam inigha izi.” \p \v 27 Ezɨ eghuvir gumazim ua kamaghɨn mɨgei, “Kɨ garima, faragha ivegha izir gumazim, mati Sadokɨn otarim Ahimas ivemari.” \p Ezɨ atrivim ghaze, “A gumazir aghuim. A ti eghaghanir aghuitam sara izama.” \p \v 28 Ezɨ Ahimas roghɨra iza kamaghɨn atrivimɨn diagha ghaze, “E deraghavɨra iti.” \p Egha an atrivimɨn boroghɨn izava, nguazim girɨgha fuagha, uan guam nguazim mɨtuagha ghaze, “Atrivim, nɨ nan ekiam, e Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fam, a nɨn God. Gumazir nɨ batogha nɨ ko mɨsoziba, a me isa en dafarim gatɨzɨ e me abɨni.” \p \v 29 Ezɨ atrivim kamaghɨn Ahimasɨn azara, “Nan borim Apsalom deragha iti, o puvatɨ?” \p Ezɨ Ahimas kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Atrivim, Joap dɨkavigha, kɨ nɨn ingangarir gumazim, ko nɨn Itiopian ingangarir gumazim amadir dughiamɨn, kɨ garima, gumazir avɨrim pamtemɨn diav arai. Ezɨ kɨ deravɨra fozir puvatɨ, me bizir tizim gami.” \p \v 30 Ezɨ atrivim a mɨgɨa ghaze, “Nɨ sɨvagh mangɨ magh tugh.” Ezɨ a isɨvagha ghua munagh tughav iti. \p \v 31 Ezɨ Itiopian gumazir kam iza kamaghɨn atrivim mɨgei, “Atrivim, nɨ nan gumazir ekiam, kɨ eghaghanir aghuim nɨ danɨngasa izi. Gumazir nɨ ko mɨsoghava nɨ batoziba, datɨrɨghɨn dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God nɨn akurazɨ, me uam arazir kuratamɨn nɨ damuan kogham.” \p \v 32 Ezɨ atrivim oregha kamaghɨn mɨgei, “Nan borim Apsalom, a deraghavɨra iti o puvatɨ?” \p Ezɨ Itiopian gumazim kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Atrivim, kɨ kamaghɨn ifonge, arazir datɨrɨghɨn gumazir igiar kam batozim, a gumazir nɨn apanim gamua nɨ ko mɨsoziba bar me batifigh.” \p \v 33 Ezɨ atrivim akar kam baregha an navim bar a baseme, ezɨ a dɨkavigha nguibamɨn tiar akamɨn boroghɨn itir dɨpenimɨn ghuriar pɨn itimɨn ghuanabogha azi. An aven ghugha kamaghɨn azia mɨgei, “O nan otarim Apsalom, nan otarim, nan otarim Apsalom. Kɨ nɨn danganim inigha aremezɨ ti deraghai. O Apsalom, nan otarim, nan otarim!” \c 19 \s Joap akar gavgavim Devit ganɨngi \p \v 1 Ezɨ gumazir maba gɨn ghua kamaghɨn Joapɨn mɨgɨa ghaze, “Devit bar Apsalomɨn apangkuvigha a bagha azia iti.” \p \v 2 Dughiar kamɨn Devitɨn mɨdorozir gumaziba kamaghɨn oraki, Devit uan otarim Apsalom bagh azia iti. Kamaghɨn amizɨ, me mɨdorozim damu apaniba abɨnamin arazim bagha navir agorogem gamir puvatɨ. Men naviba osemegha iti. \v 3 Egha mɨdorozir gumaziba nɨmɨra nɨmɨra nguibar ekiamɨn iza, mati mɨdorozir gumaziba mɨdorozimɨn aregha aghumsɨzim sara izi. \v 4 Dughiar kamɨn, atrivim uan guam avaragha pamtemɨn azia ghaze, “O Apsalom, nan otarim, noka. Apsalom, nan otarim, nan otarim!” \p \v 5 Ezɨ Joap atrivimɨn dɨpenimɨn ghugha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ oragh. Nɨ datɨrɨghɨn uan mɨdorozir gumazibagh amizɨ, me bar aghumsɨki. Dughiar kamra, gumazir kaba nɨn akura. Ezɨ nɨ uan amuiba ko boriba ko amuir doziba, ia osɨmtɨzir tam inizir puvatɨ. \v 6 Ezɨ gumazir nɨ gifongeziba, nɨ me gifongezir puvatɨ. Ezɨ gumazir nɨ gifongezir puvatɨziba nɨ me gifonge. Nɨn arazim bighavɨra kamaghɨn en akagha ghaze, nɨn ingangarir gumazir dapaniba ko mɨdorozir gumaziba, me pura biziba. Ezɨ kɨ fo, Apsalom ti angamɨra itima e bar ariaghirezɨ, nɨ ti bar akongeghai. \p \v 7 “Nɨ oragh, nɨ dɨkavigh zuamɨra mangɨ mɨdorozir gumaziba deravɨra me mɨkɨmɨva, men navibar amightɨ da deraka. Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn guizbangɨra nɨ mɨgei, nɨ kamaghɨn damighan koghtɨ, datɨrɨghɨn dɨmangan me nɨ ateghtɨ, nɨ bar osɨmtɨzir ekiam iniam. Eghtɨ osɨmtɨzir kam osɨmtɨzir nɨ uan igiamra ikia iza datɨrɨghɨn tuzir osɨmtɨziba, bar dagh afiragham.” \v 8 Joap mɨkemegha gɨvazɨma, Devit dɨkavigha ghua nguibar ekiamɨn tiar akamɨn aperaghav iti. Ezɨ an mɨdorozir gumaziba kamaghɨn oraki, atrivim nguibar ekiamɨn tiar akamɨn boroghɨn aperaghav iti. Kamaghɨn amizɨ, an mɨdorozir gumaziba iza a ko iti. Ezɨ Israelian mɨdorozir gumaziba arava vaghvagha bar uan nguibabar ghue. \s Judaba ua Jerusalemɨn ikiasa, Devitɨn azangsɨsi \p \v 9 Israelian gumazamiziba bar, uari adoghodogha marazi ghaze, “Atrivim Devit en akurazɨma, Filistiaba ko apanir igharaziba e gasɨghasɨzir puvatɨ. Egha a datɨrɨghɨn, Apsalomɨn atiatigha arav ghugha en kantri ataki. \v 10 E Apsalom amɨsevezɨ a en atrivimɨn otozɨ, me mɨdorozimɨn aven a mɨsoghezɨ an areme. E Devit inigh izɨtɨ a en atrivimɨn ikiam. E bizir tizim mɨzuamam?” \p \v 11 Gumazir maba Israelian mɨgɨrɨgɨar kamɨn gun Atrivim Devit geghani, kamaghɨn amizɨ, a ofa gamir gumazimning, Sadok ko Abiatar bagha akam amaga ghaze, “Kɨ kamaghɨn ifonge, ia nan akam isɨ Judabar gumazir dapanibav mɨkɨm suam, kɨ kagh ikia Israelia mɨgeir akaba baraki. Ia Judaba bizir tizim bagha Israelia ataghizɨ, me faraghavɨra nan azangsɨgha ghaze, kɨ ua uan dɨpenimɨn mangam? \v 12 E bar aveghbuaba egha anabar vamɨrara, egha ia tizim bagha gumazir igharaziba ataghizɨ me ian faragh mangɨ, uam na inigh izasa?” \p \v 13 Egha Devit uaghan Amasa mɨgɨa ghaze, “Ga anabar vamɨra. Kɨ nɨ amɨseveghtɨma, nɨ Joapɨn danganim inigh, nan mɨdorozir gumazibar gumazir dapanimɨn ikiam. Kɨ kamaghɨn damighan koghtɨ God na mɨsueghtɨ kɨ aremegham.” \p \v 14 Ezɨ Devitɨn akaba, Judan gumazamizibar nɨghnɨzibagh ekuizɨ, me nɨghnɨzir vamɨram amigha kamaghɨn a bagha akam amadagha ghaze, “E ifonge, nɨ uan adarazi ko, ia bar uamategh Jerusalemɨn izɨ.” \p \v 15 Kamaghɨn amizɨ, Devit uan adarazi ko ghua Jordanɨn Fanemɨn otifi. Ezɨ Judan gumazamiziba kamaghsua, Devit izɨ Jordanɨn Fanem girɨghtɨ, me a bativigh a ko Jordanɨn vongɨn izam. Egha me ghua Jordanɨn Fanemɨn boroghɨn, Gilgalɨn nguibar ekiamɨn a mɨzuai iti. \v 16 \x - \xo 19:16 \xo*\xt 2 Samuel 16:5-13\xt*\x*Ezɨ Geran otarim Simei, a Benjaminɨn anabamɨn mav, an nguibam Bahurim, a zuamɨra Judaba ko iza Atrivim Devit bativasa izaghirɨ. \v 17 Ezɨ Benjaminɨn anabamɨn 1,000plan gumaziba Simei ko Devit bagha ize. Ezɨ Siba, a Solɨn adarazir ingangarir gumazim, a 15plan otariba ko 20plan ingangarir gumaziba sara, zuamɨra ghua Jordanɨn Fanemɨn atrivim bato. \v 18 Me atrivimɨn adarazir akurvagha, me isa fanemɨn vongɨn me arɨsi.\f + \fr 19:18 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* Egha atrivim ifongezir biziba, me bar dagh ami. \s Devit Simein apangkufi \p \v 19 Atrivim dɨpam gɨrasava amima, Simei iza an damazimɨn irɨgha kamaghɨn a mɨgei, “Ga uaning, nan gumazir ekiam, nɨ nan arazir kuraba gɨn amangasa kɨ ifonge. Nɨ Jerusalem ataghizir dughiamɨn, osɨmtɨzir kɨ amizim, nɨ a gɨnɨghnɨghan markɨ, nɨ nan arazir kurar kam bar a gɨn amadagh. \v 20 Atrivim, kɨ fo, kɨ arazir kuram gami, kamaghɨn amizɨ kɨ notɨn amadaghan gumazir igharazibar faragha iza nɨ bato. Kɨ nɨn ingangarir gumazim.” \p \v 21 Ezɨ Seruian otarim Abisai kamaghɨn a mɨgei, “Simei akar kuramɨn Ikiavɨra Itir God mɨsevezir atrivim mɨkeme, kamaghɨn an aremeghtɨ, deragham!” \p \v 22 Ezɨ Devit kamaghɨn Abisai uan avebam Joap ko aning mɨgɨa ghaze, “Kar guan bizim puvatɨ, gua Seruian otarimning. Gua tizim bagha nan apanim damuasa? Kɨ datɨrɨghɨn kamaghɨn fo, kɨ Israelia bar men atrivim. Ezɨ dughiar kamɨn, e Israelian gumazitam mɨsueghtɨ an aremeghan kogham. Bar puvatɨgham.” \p \v 23 Egha atrivim akar dɨkɨrɨzim gamua pamtemɨn Simei mɨgɨa ghaze, “Bar guizbangɨra, me nɨ mɨsueghtɨ, nɨ aremeghan kogham.” \s Devit Mefibosetɨn apangkufi \p \v 24 \x - \xo 19:24 \xo*\xt 2 Samuel 9:1-13; 16:1-4\xt*\x*Ezɨ Solɨn igiavotarim Mefiboset uaghan iza Devit bato. Dughiar Devit Jerusalem ataghizimɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, atrivim uamategha deragha izezimɨn, Mefiboset uan dagariba ko korotiaba ruezir puvatɨ, egha a uaghan uan ghuamasɨzim gɨsezir puvatɨ. \v 25 Mefiboset datɨrɨghɨn Jerusalem ategha\f + \fr 19:25 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* iza atrivim bato. Ezɨ atrivim kamaghɨn an azara, “Mefiboset, nɨ manmaghɨn amigha na ko arav ghuzir puvatɨ?” \p \v 26 Ezɨ Mefiboset kamaghɨn a ikaragha ghaze, “O atrivim, nan gumazir ekiam, nɨ fo, nan dagarimning ikufi. Dughiar nɨ Jerusalem ataghɨrazimɨn, kɨ uan ingangarir gumazim mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ na bagh donkin tam inigh izɨtɨ, kɨ a daperagh atrivim ko mangam.’ Ezɨ nan ingangarir gumazim na gifara. \v 27 Egha a nɨ bagha ghua akar ifavaribar nɨ mɨgɨa nan ziam abɨra. Ezɨ atrivim, nɨ nan gumazir ekiam, nɨ mati Ikiavɨra Itir Godɨn ensel. Nɨ bizir aghuir manamɨn na damusɨ nɨ a damu. \v 28 Kɨ fo, nɨ nan afeziamɨn adarazir gumazamiziba bar me mɨsueghtɨ me arighireghamin gavgavim iti. Ezɨ puvatɨ, nɨ nan apangkuvigha na ataghizɨ, kɨ zurara nɨn dɨpenimɨn aven itir dagher dakozimɨn api. Kamaghɨn amizɨ, kɨ ua bizir igharaz tam uabɨ danɨngɨsɨ nɨn azangan kogham.” \p \v 29 Ezɨ atrivim kamaghɨn mɨgei, “Nɨn mɨgɨrɨgɨar kam mamaghɨra tugh, kɨ nɨghnigha gɨfa. Nɨ Siba ko gua Solɨn nguazim tuiragh uaning danɨng, an akuar tam initɨma nɨ akuatam inigh.” \p \v 30 Ezɨ Mefiboset kamaghɨn atrivim mɨgei, “Nɨ Siba ateghtɨ, a bar ada ini. Kɨ dagh nɨghnɨzir puvatɨ. Kɨ nɨ baghavɨra nɨghnɨzima, nɨ deraghavɨra ikegha ua ize.” \p \v 31 \x - \xo 19:31 \xo*\xt 2 Samuel 17:27-29\xt*\x*Ezɨ Gileatɨn Distrighɨn gumazim Barsilai, a Rogelimɨn nguibam ategha izaghira atrivim ko Jordanɨn Fanem girɨgh vongɨn mangasa a ko iti. \v 32 Barsilai datɨrɨghɨn 80plan azeniba ikia egha bar ghuri. A dagɨar avɨriba iti, ezɨ Devit uan adarazi ko Mahanaimɨn itir dughiamɨn, Barsilai dagheba ko bizir avɨribar Devit uan adarazi ko me ganɨdi. \v 33 Ezɨ atrivim kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ nan gɨn Jerusalemɨn izɨtɨ kɨ nɨ geghuv nɨn ganam.” \p \v 34 Ezɨ Barsilai a ikaragha ghaze, “Nan gumazir ekiam, kɨ kɨran oveghangɨn aremegham, ezɨ kɨ tizim bagh nɨn gɨn Jerusalemɨn mangam? \v 35 Nɨ oragh, kɨ 80plan azeniba iti, egha deragha bizir aghuiba ko kurabagh fozir puvatɨ. Kɨ dagheba ko dɨpabar amɨva deragh dar isɨngtɨziba baraghan kogham, manam derazɨ manam ikufi. Nan kuarimning uaghan ikufi, eghtɨ gumazamiziba ighiabar amutɨ, kɨ me onger ighiaba baraghan kogham. Kamagh amizɨ, kɨ tizim bagh nɨn gɨn mangɨva osɨmtɨzim nɨ danɨngam? Ti puvatɨgham. \v 36 Atrivim, nɨ bizir tizim bagh arazir aghuir kamɨn na damuasa? Markɨ. Kɨ nɨ ko fanemɨn vongɨn tong sɨvagh mangɨgh, egh kɨ uamategham. \v 37 Ga uaning, nɨ na ateghtɨ kɨ uamategh uan nguibamɨn mangɨva, nguazir uan afeziam ko amebamɨn kuamning afazɨ naghɨn aremeka. Ezɨ nan otarim Kimham iti, a nɨ ko mangam. A nɨn ingangarir gumazim. Eghtɨ nɨ bizitam a bagh a damusɨ nɨ puram a damu.” \p \v 38 Ezɨ atrivim kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Kimham na ko mangam. Ezɨ kɨ bizir tizim a bagh a damusɨ ifongegh, kɨ puram a damuam. Egh nɨ bizir tizim damusɨ pura nan azaraghtɨ, kɨ nɨ bagh puram a damuam.” \p \v 39 Egha atrivim uan gumazamiziba ko, me bar Jordanɨn Fanem girɨgha vongɨn ghue. Egha atrivim deragh Barsilai damuasa God ko mɨgei. Egha a Barsilain torezɨ, a uamategha uan nguibamɨn ghu. \v 40 Atrivim vongɨn ghua Gilgalɨn nguibar ekiamɨn zuima, Kimham a ko zui. Ezɨ Judabar mɨdorozir gumaziba ko Israelian marasi, me bar atrivim ko vongɨn zui. \s Israelia ko Judaba uari adoghodosi \p \v 41 Devit Gilgalɨn nguibar ekiamɨn itima, Israelian gumaziba bar atrivim bagha iza, kamaghɨn a mɨgei, “Gumazir ekiam, bizir tizim bagha en aveghbuaba Judaba, en modogha nɨ ko nɨn amuiba ko boriba ko nɨn mɨdorozir gumaziba inigha Jordanɨn Fanem abɨki?” \p \v 42 Judan gumaziba bar akar kam baregha kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Atrivim en ikɨzimɨn mav, kamaghɨn amizɨ e arazir kam gami. Ezɨ ia tizim bagha e baseme? Atrivim e bagha daghetam givezezir puvatɨ, egha bizitam bar e ganɨngizir puvatɨ.” \p \v 43 Ezɨ Israelian gumaziba kamaghɨn me ikaragha ghaze, “Gumazitam atrivimɨn otoghɨva a bar moghɨra en kantrin atrivimɨn ikiam. Ezɨ kantrin kamɨn aven, e Israelia 10plan anababa iti, ezɨ ia Judaba anabar vamɨrara iti. Guizbangɨra, Devit ian anabamɨn oto, egha a bar en atrivimɨn iti, ezɨ e 10plan anababa, e ia gafira. Ezɨ ia tizim bagha en aghuagha e gasɨghasɨghasava ami? E uari uam atrivim inigh izamin nɨghnɨzimɨn mɨngarim.” Ezɨ puvatɨ, Judaba bar gavgavigha pamtemɨn mɨgɨa Israelia abɨni. \c 20 \s Seba atrivim abɨnasa \p \v 1 \x - \xo 20:1 \xo*\xt 1 Atriviba 12:16; 2 Eghaghaniba 10:16\xt*\x*Dughiar kamɨn gumazir kurar mam iti, an ziam Seba. A Bikrin otarim, a Benjaminɨn anabamɨn gumazir mam. Egha Seba sɨgham givia dɨa ghaze, “Devit markɨ, e an anabamɨn gumazamiziba puvatɨ. E Jesin otarimɨn adarazi puvatɨ, e an gɨn mangan kogham. Aria, e Israelian gumazamiziba uamategh uan nguibabar mangam.” \v 2 Ezɨ Israelia akar kam baregha, bar Devit ategha Seba ko zui. Ezɨ Judan gumaziba Devitɨn gɨn ghua, Jordanɨn Fanem ategha tuavimɨn ghua Jerusalemɨn otifi. \p \v 3 \x - \xo 20:3 \xo*\xt 2 Samuel 16:22\xt*\x*Me ghua Jerusalemɨn otivigha gɨvagha, Devit uan atrivir dɨpenimɨn aven ghugha, uan 10plan amuir dozir an atrivir dɨpenimɨn ganasa taghiziba, a me inigha dɨpenir igharazimɨn me arigha, men ganasa gumazir maba mɨsefe. Egha marazi amɨsevezɨma, me dagheba ko bizir igharaziba sara me ganɨdi. Egha a fomɨra me gami moghɨn, a ua ghua me ko akuir puvatɨ. Me zurara pura dɨpenimɨn iti, mati amizir odiariba. \p \v 4 Ezɨ atrivim gɨn kamaghɨn Amasa mɨgei, “Nɨ mangɨ Judan gumazibar diagh me akufagh. Egh gurum mɨzaraghan o zuerimɨn ia bar izɨ na batogh. Egh nɨ uaghan me ko ikɨ.” \v 5 Ezɨ Amasa men dɨmasa ghua, egha a zuamɨra men diazir puvatɨ, ezɨ atrivim me izasa dɨborozir dughiam, a gɨvazɨ me tɨghar izam. \p \v 6 Ezɨ atrivim kamaghɨn Abisai mɨgei, “Apsalom osɨmtɨzir ekiam e ganɨngi, ezɨ datɨrɨghɨn Bikrin otarim Seba, osɨmtɨzir bar ekiam e danɨngam, eghtɨ Seban osɨmtɨzim bar ekevegh Apsalomɨn osɨmtɨzim gafiragham. Kamaghɨn amizɨ, nɨ nan mɨdorozir gumaziba inigh mangɨ an agɨragh an suiragh. Puvatɨghtɨ Seba uan adarazi ko mangɨ nguibar ekiar dɨvazir gavgaviba itibar ikɨtɨ, e an suighan iburagham.”\f + \fr 20:6 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \p \v 7 Ezɨ Abisai, ko Joapɨn mɨdorozir gumaziba, ko atrivim geghuvir mɨdorozir gumaziba, kar Keretia ko Peletian mɨdorozir gumazir gavgaviba, me bar Jerusalem ategha, Bikrin otarim Seban agɨntɨghasa ghue. \v 8 Me ghua Gibeonɨn dagɨar ekiamɨn otozɨ, Amasa iza me bato. Dughiar kamɨn, Joap mɨdorozir korotiam arugha mɨdorozir sabam inigha uan letiamɨn anemɨghɨrɨ. Mɨdorozir sabar kam uan mɨsevimɨn aven iti, ezɨ Joap Amasan boroghɨn zuir dughiamɨn mɨdorozir sabam suiaghɨrɨgha nguazim girɨ. \p \v 9 Ezɨ Joap kamaghɨn Amasa mɨgei, “Aruer arɨzim aveghbuam, nɨ deraz, o?” Egha uan agharir guvimɨn an ghuamasɨzimɨn suiragha, an torasa. \v 10 Joap mɨdorozir sabar mam uan agharir kɨriamɨn an suira, ezɨ Amasa mɨdorozir sabar kamɨn ganizir puvatɨ. Joap Amasan navim bɨrazɨma, an muriam suiaghɨrɨgha nguazim girɨzɨ, a maghɨram areme. Ezɨ Joap uam a bɨrazir puvatɨ. Joap Amasa bɨrazɨ an aremezɨ, a uan aveghbuam Abisai ko aning Bikrin otarim Seban agɨntɨghasa ghu. \p \v 11 Ezɨ Joapɨn mɨdorozir gumazir mam Amasan kuamɨn boroghɨn tughav ikia dɨa ghaze, “Gumazir Devit ko Joap gifongeziba, me Joapɨn gɨn mangɨ.” \v 12 Ezɨ ghuzim bar Amasan kuam noghezɨ, an kuam tuavir torim girɨghav iti. Ezɨ mɨdorozir gumaziba bar iza an kuamɨn ganigha ua zuir puvatɨ. Ezɨ Joapɨn mɨdorozir gumazir kam gari me zuir puvatɨzɨma, a an kuam gekuigha ghua tuavim ategha tuzir torimɨn anetɨgha inimɨn anevara. \v 13 Ezɨ Amasan kuam ua tuavimɨn itir puvatɨzɨma, mɨdorozir gumaziba bar Joapɨn gɨn ghua Seba buri. \p \v 14 Ezɨ Seba ghua Israelian anababa bar men nguaziba abigha ghua, nguibar ekiam Abel Betmakan oto. Ezɨ Berin ikɨzimɨn gumaziba bar, a ko uari akuvagha a ko ghua nguibar ekiamɨn aven ghue. \v 15 Ezɨ Joapɨn mɨdorozir gumaziba kamaghɨn oraki, Seba nguibar ekiamɨn aven itima, me iza nguibam ekɨaru. Egha me mɨsoghasa nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn boroghɨn nguazim pozim mɨkɨra ghuavanadi. Egha me dɨvazim akarightɨ a irasava, me temer ekiabar pamten ivɨvɨgha a ginivavɨra iti. \v 16 Ezɨ amizir nɨghnɨzir aghuim itim, nguibar ekiar kamɨn ikia kamaghɨn Joapɨn adarazir dɨa ghaze, “Oi, ia oragh! Ia Joap mɨkemeghtɨ a izɨ. Kɨ akam an iti.” \p \v 17 Ezɨ Joap roghɨra izima, amizim an azara, “Nɨ Joapra?” \p Ezɨ Joap ghaze, “Are, kar kɨrara.” \p Ezɨ amizim a mɨgɨa ghaze, “Kɨ nɨn ingangarir amizim, kɨ akar mam nɨn iti. Kɨ kamaghsua, nɨ bar deraghvɨra kuarim atɨgh na baragh.” \p Ezɨ Joap ghaze, “A dera, kɨ nɨn akam baragham.” \p \v 18 Ezɨ amizim kamaghɨn Joap mɨgei, “Me fomɨra ghaze, nɨ osɨmtɨzim ikɨva, Abelɨn nguibar ekiamɨn mangɨ. Me Abelɨn zuima, a men osɨmtɨziba akɨri. \v 19 Nɨ oragh. En nguibar ekiam a Israelɨn kantrin aven nguibar ekiaba bar dar faraghavɨra iti. E tintinibar mɨsozir puvatɨgha deravɨra apiagha, uan arazir aghuibar gɨrara zui. Ezɨ nɨ datɨrɨghɨn nguibar ekiar kam gasɨghasɨghasa. Nɨ bizir tizim bagha, Ikiavɨra Itir God baghavɨra itir bizim gasɨghasɨghasava ami?” \p \v 20 Ezɨ Joap kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Bar puvatɨ. Kɨ nguibar kam gasɨghasɨgh a kuvarɨmasa puvatɨ. \v 21 E gumazir vamɨra iniasa ize, an ziam Seba, a Bikrin otarim. A Efraimɨn anabar mɨghsɨabar itir gumazim. Gumazir kam, an Atrivim Devit abɨnasa nɨghnɨzim gumazibagh anɨdi. E kamaghsua, ia Seba e danightɨ, e ian nguibar ekiam ategh mangam.” \p Ezɨ amizim kamaghɨn Joap mɨgei, “Bar guizbangɨra, e gumazir kam mɨsueghtɨ an aremeghtɨ, e an dapanim fegh, dɨvazimɨn vongɨn a kunightɨ, ia datɨrɨghɨram an ganam.” \p \v 22 Kamaghɨn amizɨ, amizim nguibar ekiamɨn ghua uan nɨghnɨzir aghuim gumazamiziba bar me mɨgei. Ezɨ me an nɨghnɨzimɨn gɨn ghua, Seban fɨrim atugha an dapanim isa dɨvazimɨn azenan, Joap bagh anekuni. Ezɨ Joap sɨgham givima an mɨdorozir gumaziba nguibar ekiam ategha vaghvagha uamategha uan nguibabar zui. Ezɨ Joap Atrivim Devit bagha uamategha Jerusalemɨn ghu. \s Devitɨn ingangarir gumazir dapanibar ziaba \p \v 23 Joap datɨrɨghɨn Israelian mɨdorozir gumazibar dapanir bar faragha zuim. Ezɨ Jehoiadan otarim Benaia, a mɨdorozir gumazir atrivim geghuvibar gumazibar dapanim, kar Keretia ko Peletia. \v 24 Ezɨ Adoniram, a gumazir atrivim uan ingangaribar amuasa inizibar gumazir dapanim. Ezɨ Ahilutɨn otarim Jehosafat, a gavmanɨn akɨnafariba osirir gumazir faragha zuim. \v 25 Ezɨ Seva, an Atrivim Devit amir eghaghanibar akɨnafariba osirir gumazim. Ezɨ Abiatar ko Sadok aning ofa gamir gumazimning. \v 26 Ezɨ Jairɨn adarazir gumazim Ira, a uaghan Devitɨn ofa gamir gumazir mam. \c 21 \ms Devit ko Godɨn eghaghaniba \mr (Sapta 21--24) \s Gibionia Atrivim Solɨn arazir kuraba ikara \p \v 1 Devit atrivimɨn itir dughiamɨn, mɨtiriar ekiam oto, ezɨ 3plan azenibar dagheba bar puvatɨ. Ezɨ Devit bizir kamɨn mɨngarim bagha Ikiavɨra Itir Godɨn azai. Ezɨ Ikiavɨra Itir God a mɨgɨa ghaze, “Bizir kamɨn mɨngarim kamaghɨn ghu. Atrivim Sol Gibeonia mɨsoghezɨ me ariaghire, ezɨ bizir kam bangɨn, osɨmtɨzim Solɨn ovavir boribar ikiavɨra iti.” \v 2 Kamaghɨn amizɨ, Devit Gibeonian diazɨ me ize.\f + \fr 21:2 \fr*\ft Nɨ Josua 9:3-15ɨn gan.\ft*\f* Gibeonia Israelian gumazamiziba puvatɨ, me Amoria. Amorian marazi ariaghire, ezɨ varazira ikiavɨra iti. Bar fomɨra Israelia akar gavgavim akɨrigha ghaze, me Gibeonia gasɨghasɨghan kogham. Ezɨ Atrivim Sol, a Israelia ko Judabara Israelɨn nguazir kamɨn ikiasa gavgafi. Kamaghɨn amizɨ, Sol Gibeonia agɨvasa ingari. \p \v 3 Gibeonia datɨrɨghɨn iza Devit batozɨma, a kamaghɨn me mɨgei, “Kɨ arazir kurar e ia gamizir kamɨn osɨmtɨzim anegɨvasava ami. Eghtɨ ia deragh e damusɨ Ikiavɨra Itir Godɨn azangsɨgh. Kɨ osɨmtɨzir kam akɨrsɨ ia bagh bizir tizim damuam?” \p \v 4 Ezɨ Gibeonia kamaghɨn Devit ikara, “Osɨmtɨzir kam, a e ko Sol uan ikɨzim ko iti, ezɨ nɨ gol ko silvaba e danightɨ, bizir kam gɨvaghan kogham. E uaghan Israelian gumazitam mɨsoghsɨ nɨn azaraghan kogham.” \p Ezɨ Devit ghaze, “Ezɨ kɨ ia bagh bizir tizim damuasa ia ifonge?” \p \v 5 Ezɨ me kamaghɨn atrivimɨn akam ikaragha ghaze, “Sol bar e gasɨghasɨgh e agɨvasa nɨghnɨsi, eghtɨ en gumazitam Israelɨn nguazimɨn ikian kogham. \v 6 E fo, Ikiavɨra Itir God atrivimɨn ikiasa Sol amɨsefe. Solɨn nguibam Gibea. Kamaghɨn amizɨ, e kamaghɨn nɨn azai, Nɨ Solɨn ikɨzimɨn gumazir 7plan e danɨngigh. Eghtɨ e Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn me guightɨ, me arɨmɨghiregham.” \p Ezɨ Devit me mɨgɨa ghaze, “A dera, kɨ me isɨ ia danɨngam.” \v 7 Devit faragha Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn Solɨn otarim Jonatan bagha akar gavgavim akɨri, egha a datɨrɨghɨn a ginɨrɨ.\f + \fr 21:7 \fr*\ft Nɨ 1 Samuel 20:14-17 ko 2 Samuel 9:1-7ɨn gan.\ft*\f* Kamaghɨn amizɨ, a Jonatanɨn otarim Mefiboset inizir puvatɨ. Mefiboset a Solɨn igiavotarim, ezɨ an a isa Gibeonia ganɨngizir puvatɨ. \p \v 8 \x - \xo 21:8 \xo*\xt 1 Samuel 18:19\xt*\x*Egha Devit Armoni ko Mefibosetɨn igharazim ini. Aning Sol ko Rispan otarimning, Rispa a Aian guivim, egha a Solɨn amuir dozir mam. Devit uaghan Solɨn guivim Merapɨn otarir 5pla ini. Merapɨn pam Adriel, Adriel a Barsilain otarim, a Meholan nguibamɨn gumazim, aning otarir kaba bate. \p \v 9 Devit gumazir kaba isa Gibeonia ganɨngizɨma, me me inigha mɨghsɨamɨn ghuavanabogha, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn 7plan gumazir kaba guizɨ, me bar moghɨra ariaghire. Bizir kam, a balin azeniba anima me baliba faraghavɨra dar aghorasava amir dughiamɨn oto. \p \v 10 Ezɨ gumazir aremezir kabar pumuningɨn amebam Rispa, a azir inir ghurir maba inigha, mɨghsɨar kamɨn ghuavanabo. A inir kabar purirpenir muziarir mam dagɨar mam gisɨn an ingari. Egha gumazir kabar kuaba iakɨnir mabar dar garavɨra ikia ghua amozim izir dughiam oto, ezɨ amozim arigha gumazir 7plan kabar aghariba rue. Rispa dɨmagariba ko aruebar gumazir kuar kaba deraghavɨra dar gara iti, puvatɨghtɨ, kuaraziba ko asɨzir atiaba izɨ dar amegham. \v 11 Ezɨ Devit gɨn Aian guivim Rispa amizir arazir kam baraki. \v 12 Egha Devit Gileatɨn Distrighɨn ghua, Jabesɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba bagha ghua, Sol ko an otarim Jonatanɨn aghariba ini. Filistiaba fomɨra Gilboan mɨghsɨamɨn Sol ko Jonatanɨn mɨsuegha, aningɨn kuamning inigha ghua Betsanɨn nguibar ekiamɨn tuavir akabar aning agura. Ezɨ Jabesia gɨn ghua aningɨn kuamning okemegha aning inigha ghu.\f + \fr 21:12 \fr*\ft Nɨ 1 Samuel 31:8-13ɨn gan.\ft*\f* \v 13 Ezɨ Devit uan ingangarir gumazibav mɨkemezɨ, me Sol ko Jonatanɨn aghariba inigha ghue. Me uaghan gumazir 7plan Gibionia guizibar aghariba akufa. \v 14 Egha me Benjaminɨn anabamɨn nguazimɨn Selan nguibar ekiamɨn ghugha, Sol ko Jonatanɨn aghariba isa, Solɨn afeziam Kisɨn dagɨar mozim gatɨ. Atrivim mɨkemezɨ moghɨn me bizibagh ami. Ezɨ arazir kamɨn gɨn, me uan kantri deragh a damuasa God ko mɨgeima, a men akaba barasi. \s Israelia Filistiabar gumazir bar dafaba ko mɨsosi \r (1 Eghaghaniba 20:4-8) \p \v 15 Ezɨ mɨdorozim uam Israelia ko Filistiabar tongɨn oto. Ezɨ Devit uan mɨdorozir gumaziba ko ghuaghira Filistiaba ko mɨsosi. Me uariv sogha ghua Devitɨn gavgaviba bar gɨvazɨma, a ua mɨsoghan ibura. \v 16 Ezɨ Filistian gumazir mam an ziam Isbibenop, a gumazir dafabar mam, a Devit mɨsueghtɨ, an aremeghasa mɨgei. An afuzir igiar mɨzer ruarir me brasɨn ingarizim iti, ezɨ an osɨmtɨzimɨn dɨbobonim, 3pla ko akuamɨn kilogremɨn tu. Egha uaghan mɨdorozir sabar igiar mam iti. \v 17 \x - \xo 21:17 \xo*\xt 1 Atriviba 11:36; Onger Akaba 132:17\xt*\x*Ezɨ Seruian otarim Abisai, Devit bagha iza an akuragha Filistian kam mɨsoghezɨma an areme. Ezɨ mɨdorozir gumaziba akar gavgavim Devit mɨgɨa ghaze, “E mangɨ mɨsoghamin dughiamɨn nɨ e ko mangan kogham. Nɨ mati lamɨn angazangarir Israelia e ganɨdim, nɨ lamɨn kam damightɨ, a mungeghan markɨ.” \p \v 18 Egha Israelia gɨn ua Filistiaba ko mɨsosi. Dughiar kamɨn me Gopɨn nguibamɨn uariv sosi. Ezɨ Israelian mav, a Husan nguibamɨn gumazim, an ziam Sibekai, a Filistian gumazir dafar mam mɨsoghezɨ an areme, an ziam Sap. \p \v 19 Dughiar igharazir mamɨn, Israelia ua Filistiaba ko Gopɨn nguibamɨn uariv sosi. Ezɨ Betlehemɨn gumazim Jareoregim, an otarim Elhanan, a Getɨn nguibar ekiamɨn gumazim, a Goliatɨn igharazim mɨsoghezɨma an areme. Goliatɨn afuzir mɨsiam bar ekevegha mati me iniba nuavir masinɨn tretbar suizir aghorir bar dafam. \p \v 20 Ezɨ gɨn mɨdorozir igharazir mam ua Getɨn nguibar ekiamɨn oto. Gumazir bar dafabar ovavir borir mam uaghan iti, egha a gumazir ruarir dafam. Ezɨ an dafarimning vaghvagha 6plan dafarir puziba iti, ezɨ an dagarimning uaghan kamaghɨra 6plan dagarir puziba iti. Da bar moghɨra 24plan puziba. \v 21 Gumazir kam dɨbovir akabar Israelia mɨgɨav iti, Devitɨn aveghbuam Sama, an otarim Jonatan a mɨsoghezɨ, an areme. \p \v 22 Filistian 4plan gumazir kaba, me gumazir bar dafar Getɨn nguibar ekiamɨn izezibar ovavir boriba. Devit uan mɨdorozir gumaziba ko me mɨsoghezɨ, me ariaghire. \c 22 \s Devit Ikiavɨra Itir God bagha // ighiam bange \r (Onger Akaba 18) \p \v 1 Dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God, Devitɨn apanim Sol ko apanir igharaziba da uam a ini. Ezɨ a bizir kam gɨnɨghnɨgha Ikiavɨra Itir God bagha ighiar kam bange. \v 2 Ighiar kamɨn mɨgɨrɨgɨaba kamakɨn: \b \q1 Ikiavɨra Itir God, a nan dɨvazir bar gavgavimɨn mɨn iti. \q1 A nan dagɨar kɨ an aven uabɨ modimɨn mɨn ikia, \q2 nan akuragha nan apaniba da ua na ini. \q1 Nan God, a dagɨar ekiamɨn mɨn iti, \q2 ezɨ kɨ uan apanibar ara ghua an modi. \q1 A nan oramɨn mɨn ikia na avara, \q2 ezɨ kɨ an uabɨ modi. \q1 A nan akuragh deragh nan ganamin gavgavim iti, \q2 egha nan dɨvazir bar gavgavimɨn mɨn iti. \q1 \v 3 Nan God mati dagɨar ekiam, \q2 ezɨ kɨ an ghuava an uan apanibar modi. \q1 A nan oramɨn mɨn ikia na avara, \q2 ezɨ kɨ an uabɨ modi. \q1 A ua na isir gavgavim ikia \q2 egha na geghufi. \q1 Kɨ an deima, an nan akurazɨma, \q2 apaniba na gasɨghasɨghizir puvatɨ. \q1 A nan akuragh deragh nan ganamin gavgavim iti, \q2 egha nan dɨvazir bar gavgavimɨn mɨn iti. \q1 O Ikiavɨra Itir God, nɨ nan Akurvazir Gumazim. \q2 Kɨ an deima, a nan akurazɨma, apaniba na gasɨghasɨghizir puvatɨ. \b \q1 \v 4 E Ikiavɨra Itir Godɨn ziam feka! \q2 Kɨ an deima, a nan akurazɨma, \q2 apaniba na gasɨghasɨghizir puvatɨ. \b \q1 \v 5 \x - \xo 22:5-7 \xo*\xt Jona 2:5-7\xt*\x*Guizbangɨra, kɨ atam areme. \q2 Ovevem benir gavgavimɨn mɨn na ikiagharigha gɨfa, \q2 mati ongarim dɨkava dɨpɨraghira, na avasava ami. \q1 \v 6 Ovevem bar na inizɨ, kɨ Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn magɨrasava ami. \q2 Mati me nan suighasa azuazim agurazɨ, a nan suighasa iti. \q1 \v 7 Kɨ osɨmtɨzir ekiamɨn ikia, egha pamten Ikiavɨra Itir Godɨn dei. \q2 Kɨ uabɨn akurvaghasa uan Godɨn arai. \q2 Ezɨ a uan Dɨpenimɨn ikia nan ararem barazima, \q2 an an kuarir torim giraghu. \b \q1 \v 8 Kamaghɨn amizɨ, a nan apanibar atari. \q2 Egha mɨkɨmkɨzim gamizɨ an otogha, \q2 overiabagh inobaghnobasi. \q1 \v 9 Ikiavɨra Itir God, mɨgharim an atinimɨn otivaghiri, \q2 ezɨ avim an akamɨn otivaghira bizir avɨribar isi. \q2 Egha mɨzariaba ira tintinibar zui. \q1 \v 10 God overiam kuigha izaghiri, \q2 ezɨ mɨgharir pɨziba an dagarimningɨn apengan iti. \q1 \v 11 A iza mati, a enselɨn bar gavgavim gaperazɨ, an a inigha izi. \q2 Mati amɨnim avɨzimning ikia, \q2 God inigha bar atamra izi. \q1 \v 12 An amɨnirbɨrim gamizɨ an anevara. \q2 Mati a purirpenimɨn aven modoghav iti, \q2 amozimɨn mɨturir pɨziba anevara. \q1 \v 13 A ghuariar pɨzibagh amizɨ, an angazangarim bar da avarazɨ, \q2 onɨmarim ghuariar pɨzir kam abɨgha azenim giri. \q1 \v 14 Ikiavɨra Itir God uan Nguibamɨn ikia, tiarim akara pamten dagarvasi. \q2 Godɨn Bar Pɨn Itim uan akam akara pamtem mɨgei. \q1 \v 15 An onɨmaribagh amizɨ, da mati an barir aviba \q2 an apanibagh asavamadi, ezɨ me tintinibar ara zui. \q1 \v 16 O Ikiavɨra Itir God, nɨ men atarir adarir kam, \q2 mati amɨnir ekiam nɨn atinimɨn otogha me gɨva me munamadi. \q1 Nɨn adarir kam ongarim gamizɨ, a bar mɨsɨngi, \q2 ezɨ bizir nguazir mɨngarimɨn suiraziba, bar azenim gire. \b \q1 \v 17 Ikiavɨra Itir God pɨn ikia, uan agharim amadazɨ, a izaghira nan suiragha ua na gekui. \q2 An ongarir bar konimɨn uam na inigha azenim gatɨ. \q1 \v 18 Dughiar kamɨn nan apaniba bar gavgavigha na abɨnasava ami. \q2 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, men dafariba da ua na ini. \q1 \v 19 Kɨ dughiar kuramɨn itima, nan apaniba iza na ko mɨsosi. \q2 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, na geghuva nan gari. \q2 \v 20 A deravɨra nan gara nan akurazɨ, kɨ danganir aghuimɨn ikia deravɨra iti. \q2 A bar guizbangɨra na gifonge, egha kamaghɨn a ua na ini. \q1 \v 21 Kɨ arazir aghuimɨn gɨn zui. \q2 Ezɨ bizir kam bagha, Ikiavɨra Itir God bizir bar aghuir avɨribar na gami. \q2 Kɨ Godɨn damazimɨn zue, \q2 ezɨ a ivezir aghuim isa na ganɨdi. \q1 \v 22 Ikiavɨra Itir God, a nan God. \q2 Kɨ akɨrim ragha a gasarazir puvatɨ. \q2 Kɨ guizbangɨra an Akar Gavgavibar gɨn zui. \q1 \v 23 Kɨ zurara bizir God damuasa e mɨkemezibagh nɨghnɨsi. \q2 Egha kɨ an arazir a ifongeziba batoghezir puvatɨ. \q1 \v 24 A fo, kɨ an damazimɨn osɨmtɨziba puvatɨ. \q2 Kɨ guizbangɨra arazir kurabar uabɨra uabɨ geghuva ua bagha gari. \q1 \v 25 Kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn zuegha iti. \q2 Kamaghɨn amizɨ a nan arazir aghuir kamɨn ganigha, \q2 a ikaragha arazir aghuimɨn na gami. \b \q1 \v 26 Ikiavɨra Itir God, gumazir nɨ ataghɨrazir puvatɨzim, \q2 nɨ uaghan an ataghɨrazir puvatɨ. \q1 Gumazir nɨn damazimɨn derazim, \q2 nɨ uaghan arazir aghuim an akakasi. \q1 \v 27 Gumazir nɨn damazimɨn zuezir arazibagh amim, \q2 nɨ uaghan uan arazir zueziba an akakasi. \q1 Eghtɨ gumazir arazir kuramɨn gɨn zuim, \q2 nɨ uaghan arazir kuramɨn a ikarvasi. \q1 \v 28 Gumazamizir uari abɨriba, nɨ men akurvasi. \q2 Gumazamizir uari pɨrafiba, nɨ me abɨri. \b \q1 \v 29 O Ikiavɨra Itir God, nɨ angazangarim na ganɨdi. \q2 Egha mɨtarmem na dama a batosi. \q1 \v 30 Nɨn gavgavimɨn, kɨ uan apanibav sogham. \q2 Kɨ uan Godɨn akurvazimɨn, apanibar dɨvazim ikiavkɨnigh me abɨragham. \b \q1 \v 31 Godra, an araziba da bar guizbangɨra egha bar aghungi. \q2 A bizitam damusɨ akam akɨrigh, egh an a damuam. \q2 An oramɨn mɨn iti, \q2 eghtɨ gumazitam a bagh izɨ an aven modogh nɨghnɨzir gavgavim an ikɨ, deraghvɨra ikiam. \b \q1 \v 32 Ikiavɨra Itir God, a bar uabɨra guizbangɨra God. \q2 A bar uabɨra dagɨar ekiamɨn mɨn ikia e apasa. \q1 \v 33 Godra nan daroribar na akumakui, \q2 egha gavgavim na ganɨga deragha nan garima, kɨ zui. \q1 \v 34 A nan suemning gamizɨ, kɨ asɨzir atiabar mɨn, \q2 mɨghsɨabar pɨn mar deravɨram arui. \q1 \v 35 A mɨdorozir arazibar nan sure gamizɨ, \q2 nan agharimning barir pir me ainɨn ingarizim, \q2 gekuamin gavgavim iti. \q1 \v 36 O God, nɨ uan oram na ganɨngizɨma, kɨ an gɨrakɨrangɨn modozɨ, nɨ nan apanibar dafaribar ua na ini. \q2 Nɨ uan gavgavimɨn nan akura. \q2 Nɨ nan dɨmdiam baregha nan akurazɨ, kɨ gumazamizibar damazimɨn ziar ekiam iti.\f + \fr 22:36 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \q1 \v 37 Nɨ bar tuavir aghuim na ganɨngizɨ, kɨ an ghua, \q2 apɨghsigha irɨzir puvatɨ. \q1 \v 38 Kɨ uan apanibar agɨntɨghavɨra ikia ghua, \q2 men suiragha me gasɨghasɨgha bar me agɨfa. \q1 \v 39 Kɨ me gasezɨ, me kuabara ira, \q2 nan dagarimningɨn apengara ira ua dɨkavasava amuava avenge. \q1 \v 40 Nɨrara, mɨdorozim damuasa gavgavim na ganɨngi, \q2 ezɨ kɨ me mɨsogha me abɨnizɨ, me nan dagarimningɨn apengan iti. \q1 \v 41 Nɨ nan apanibagh amizɨ, \q2 me akɨribagh ighegha, na gasegha uam are. \q2 Gumazir na gifongezir puvatɨziba, kɨ bar me gasɨghasɨki. \q1 \v 42 Gumazir kaba, uarir akurvaghasa diava arai, ezɨ men akurvaghamin gumaziba puvatɨ. \q2 Me Ikiavɨra Itir Godɨn diava arai, ezɨ a men dɨmdiaba barazir puvatɨ. \q1 \v 43 Kɨ bar me gasɨghasɨghizɨ, \q2 me mati amɨnim nguazir mɨnemeniam giveragha ghu. \q1 Kɨ me dɨkabɨra me abɨni, \q2 mati kɨ tuavimɨn \q3 nguazir beghneaziba dɨka zui. \b \q1 \v 44 Nɨ gumazir na gasɨghasɨzibar dafarimɨn uam nan akura. \q2 Nɨ na gamizɨ, kɨ Kantrin Igharazibar Gumazamizibar dapanimɨn oto. \q2 Gumazamizir kɨ fozir puvatɨziba, nɨ men kantriba na ganɨngizɨ, kɨ dagh ativagha men gari. \q1 \v 45 Kantrin Igharazibar Gumazamiziba kamaghɨn na baregha zuamɨra iza, \q2 nan guamɨn uan teviba apɨra nan akam barasi. \q1 \v 46 Men gavgaviba bar gɨvazɨ, me nɨrɨzim ko agorogem sara na bagha izi. \b \q1 \v 47 Ikiavɨra Itir God, a zurara ikia mamaghɨra iti. \q2 A dagɨar ekiamɨn mɨn na modozɨ kɨ an apazangɨn itima a na geghufi, \q3 kamaghɨn amizɨ, kɨ ziar ekiam a danɨngam. \q2 God nan akurvazimɨn ikia ua na inizɨ, \q3 kamaghɨn, kɨ an ziam fam. \q1 \v 48 Nan apaniba na gamizir arazir kuraba, Godra ua da ikarvasi. \q2 A Kantrin Igharazibar Gumazamiziba isa nan apengan me atɨ. \q1 \v 49 A nan apaniba da ua na ini. \q1 Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God, \q2 nɨ nan apanibar damazibar ziar ekiam na ganɨngi. \q2 Nɨ nan akurazɨ, mɨdorozir gumaziba na mɨsoghezɨ kɨ aremezir puvatɨ. \q1 \v 50 \x - \xo 22:50 \xo*\xt Rom 15:9\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, \q2 kɨ Kantrin Igharazibar Gumazamizibar tongɨn ikɨ nɨn ziam fɨ, onger akar nɨn ziam feba bangam. \b \q1 \v 51 Kɨ Devit, Ikiavɨra Itir God atrivimɨn ikiasa na ginabagha na mɨsefe. \q2 A nan akurvazima, kɨ uan apanibav sogha me abɨri. \q2 A zurara nan apangkuva mamaghɨra iti. \q2 A nan gɨn otivamin ovavir boriba, a kamaghɨra me damu mangɨvɨra ikiam. \c 23 \s Devitɨn akar abuananaba \p \v 1 Kar Devitɨn akar abuananaba: \b \q1 Kɨ Jesin otarim Devit, kar kɨ mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba. \q2 Kɨ gumazir, Jekopɨn God atrivimɨn ikiasa na mɨsevezim. \q1 God gumazamizibar damazimɨn ziar ekiam na ganɨngi. \q2 Ezɨ kɨ ighiar aghuir avɨriba osirigha Israelia ganɨngi, ezɨ me bar dagh ifuegha da bange. \b \q1 \v 2 Ikiavɨra Itir Godɨn Duam ia mɨkɨmasa, akaba isa nan akam gatɨ. \q2 Guizbangɨra, God uabɨ uan akaba isa na ganɨngizɨ, kɨ dar gun ia mɨgei. \q1 \v 3 Israelia en God, a mati dagɨar ekiar e modim, \q2 a kamaghɨn na mɨgei, \q1 “Atrivim Godɨn apengan ikɨva, guizɨn araziba ko Godɨn atiatim sara \q2 gumazamizibagh eghuv men gan. \q1 \v 4 A kamaghɨn amua mati, aruem mɨzaraghara ghuariaba puvatɨzir overiamɨn anaga isira, \q2 mati amozir avɨrim grazibagh izezɨma, \q3 aruemɨn angazangarim dagh isirazɨ da taghtasi.”\f + \fr 23:4 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* \b \q1 \v 5 God na ko akar dɨkɨrɨzir gavgavir mam akɨra ghaze, \q2 A nan ikɨzim damightɨ me ikɨ gavgavigham, \q3 eghtɨ a na ko dɨkɨrɨzir akar kam otevkɨnighan kogham. \q1 Eghtɨ akar dɨkɨrɨzir gavgavir kam, a zurara kamaghɨra ikiam. \q2 Bizir kɨ ifongeziba, God nan akuraghtɨ da deraghvɨram otivam. \q1 \v 6 Gumazir arazir kurabagh amiba, me mati benir dɨkonir ataghatariba, gumaziba da makuri. \q2 Eghtɨ gumazamiziba uan dafaribar dar suighan kogham. \q1 \v 7 Gumazitam benir dɨkonir kaba batueghsɨ, an ainɨn otevitam o afuziv siatamɨn da itir danganimra da akuvagh \q2 dar apongtɨ, da isi bar gɨfagh. \s Mɨdorozir gumazir gavgavir // ziaba itibar ziaba \r (1 Eghaghaniba 11:10-47) \p \v 8 Devitɨn mɨdorozir gumazir gavgavibar ziabar kara. Men faraghavɨra itim, Josep Basebet, a Takemonɨn adarazir gumazim. A 3plan mɨdorozir gumazir gavgavir kabar mav, egha a men faragha zui. A dughiar mamɨn afuzimɨn suiragha\f + \fr 23:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha vezɨn kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* 800plan apaniba ko mɨsogha bar me mɨsoghezɨ, me ariaghire. \p \v 9 Ezɨ Dodon otarim Eleasar, a mɨdorozir gumazir ziar ekiaba itir 3plan kabar namba 2ɨn gumazim. A Ahohin adarazir gumazim. Dughiar mamɨn an Atrivim Devit ko Pasdamimɨn nguibamɨn itima, Filistiaba mɨsoghasa uari akufi. Ezɨ Filistiaba izir dughiamɨn, Israelia men atiatigha ua uari amɨkɨrɨvegha are. Danganir kamɨn balin azenir mam iti. \v 10 Ezɨ Eleasar uabɨra tugha gavgavigha, Filistiabav sozi me ariaghiri. Ezɨ an aghariba a girima, a mɨdorozir sabamɨn suirazɨ an an ikia gavgavigha mamaghɨra iti. Ezɨ Ikiavɨra Itir God dughiar kamɨn bar Filistiaba agɨfa. Ezɨ Israelian mɨdorozir gumaziba uamategha iza gari Eleasar uabɨra iti, ezɨ Filistian mɨdorozir gumazibar kuabar, korotiaba suamin ingangarimra iti. \p \v 11 An gɨrara itim, Agin otarim Sama, a Hararɨn nguibamɨn gumazim. A namba 3ɨn mɨdorozir gumazir ziam itim. Dughiar mamɨn Filistiaba iza Lehin nguibamɨn iza, nguezir azenir ekiamɨn boroghɨn uari akufa. Ezɨ Israelian mɨdorozir gumazir igharazir maba men ganigha are. \v 12 Ezɨ Sama atiatir puvatɨgha tugha gavgavigha, nguezir azenir kam geghuva, a bagha Filistiabav soghezɨ me ariaghire. Dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir God bar Filistiaba abɨni. \p \v 13 Devitɨn mɨdorozir gumazir dapanibar tongɨn, marazi men faragha zui. Gumazamiziba ziar kam me gatɨ, Devitɨn Mɨdorozir Gumazir Gavgavir 30pla. Dughiar mamɨn, azenir igiabar dagheba asir dughiam izima, Devitɨn Mɨdorozir Gumazir Gavgavir 30plan tongɨn, gumazir 3pla dɨkavigha, Devit bagha ghua Adulamɨn dagɨar torimɨn\f + \fr 23:13 \fr*\ft Nɨ 1 Samuel 22:1ɨn gan.\ft*\f* a bato. Ezɨ Filistiaba uaghan dughiar kamran iza Refaimɨn danganir zarimɨn uari bagha averpenibar ingarigha iti. \v 14 Ezɨ dughiar kamɨn, Devit uan mogomer danganir gavgavimɨn iti, ezɨ Filistiabar mɨdorozir gumaziba Betlehemɨn nguibam inigha gɨfa. \v 15 Ezɨ Devit kuarim an pɨrima, a pamtem nɨghnɨgha ghaze, “Maia, tina mangɨ na bagh Betlehemɨn nguibamɨn dɨvazir tiar akamɨn boroghɨn itir mozir dɨpam, an tam, tuigh izɨ na danigham!” \p \v 16 Ezɨ mɨdorozir gumazir gavgavir 3plan kaba, me kamaghɨn oregha ghua, Filistiaba itir danganimɨn me ko mɨsogha me abigha ghu. Egha Betlehemɨn nguibam avɨnizir dɨvazimɨn itiar akamɨn boroghɨn ghua dɨpam tuigha Devit bagha a inigha uamategha ize. Ezɨ Devit dɨpar kam amezir puvatɨ, a dɨpam ofan mɨn a isa Ikiavɨra Itir God ganɨga, nguzimɨn a inge. \v 17 Egha Devit kamaghɨn mɨgei, “O Ikiavɨra Itir God, gumazir dɨpar kam tuasa ghueziba me bar atam ariaghiregha ua ize. Kɨ dɨpar kam amɨ mati, kɨ men ghuzim api. Kamaghɨn amizɨ, kɨ anemeghan kogham.” Egha Devit dɨpam amezir puvatɨ. \p Kar bizir mam mɨdorozir gumazir 3plan kaba a gami. \p \v 18 Ezɨ Abisai 30plan mɨdorozir gumazir gavgavibar faragha zuir gumazim.\f + \fr 23:18 \fr*\ft Gumazir maba ghaze, namban kam a 30 puvatɨ. Me ghaze, a ti 3plan gumazibav gei.\ft*\f* An aveghbuam Joap, ezɨ aningɨn amebam Seruia. Dughiar mamɨn Abisai uan afuzim inigha 300plan apanibav soghezɨ me bar ariaghire. Kamaghɨn, a uaghan mɨdorozir gumazir gavgavir 3plan kaba ko ziar ekiam iti. \v 19 Egha a 3plan mɨdorozir gumazir gavgavir kabagh itagha ziar ekiam ikia, egha men gumazir dapanimɨn oto. Egha a uabɨ 3plan mɨdorozir gumazir kaba ko magh ghuzir puvatɨ. \p \v 20 Ezɨ Jehoiadan otarim Benaia, a Kapselɨn nguibamɨn gumazim, a uaghan mɨdorozir gumazir gavgavir mam. Egha mɨdorozir avɨrir mabagh amua apaniba abɨni. Dughiar mamɨn, Benaia Moapɨn kantrin gumazim, Ariel, an otarir pumuning mɨsoghezɨ aning areme. Ezɨ gɨn dughiar orangtɨzimɨn, aisɨn ofɨziba irima, a mozir mam giraghugha laionɨn mam mɨsoghezɨma an areme. \v 21 Egha dughiar igharazir mamɨn, a Isipian gumazir ganganir aghuir mamɨn mɨsoghezɨma an areme. Gumazir kam afuzimɨn suiraghav iti, ezɨ Benaia ter ararir osɨmtɨzir mam inigha an boroghɨn ghugha an a mɨsuegha, an dafarimɨn an afuzim amɨkegha afuzir kamɨn a bɨrazɨ, an areme. \v 22 Jehoiadan otarim Benaia, amizir bizir ekiar kabanang a pɨrafazɨ, a uaghan mɨdorozir gumazir gavgavir 3plan kaba ko ziar ekiam iti. \v 23 An ziar ekiam, 30plan mɨdorozir gumazir gavgavir kabagh afira, egha mɨdorozir gumazir 3plan ziar ekiaba itir kaba ko magh ghuzir puvatɨ. Ezɨ Devit uabɨ geghuv uabɨn ganamin gumazibar dapanimɨn anetɨ. \p \v 24-39 Kar 30plan mɨdorozir gumazir gavgavibar ziaba: \b \li Asahel, a Joapɨn dozim, \li Betlehemɨn nguibamɨn gumazim Elhanan, a Dodon otarim, \li Sama, a Harotɨn nguibamɨn gumazim, \li Elika, a Harotɨn nguibamɨn gumazim, \li Heles, a Peletian nguibar ekiamɨn gumazim, \li Ira, a Ikesɨn otarim, a Tekoan nguibar ekiamɨn gumazim, \li Abieser, a Anatotɨn nguibar ekiamɨn gumazim, \li Mebunai, a Husan nguibamɨn gumazim, \li Salmon, a Ahohin adarazir gumazim, \li Maharai, a Netofan nguibar ekiamɨn gumazim, \li Banan otarim Helep, a Netofan nguibar ekiamɨn gumazim, \li Itai a Ribain otarim, a Gibean nguibar ekiamɨn Benjaminɨn anabamɨn gumazim, \li Benaia, a Piratonɨn nguibar ekiamɨn gumazim, \li Hidai a Gasɨn Mɨghsɨamɨn boroghɨn itir danganir zarimɨn gumazim, \li Abialbon a Araban nguibar ekiamɨn gumazim, \li Asmavet, a Bahurimɨn nguibamɨn gumazim, \li Eliaba, a Salbonɨn nguibar ekiamɨn gumazim, \li Jasen, a Gunɨn nguibamɨn gumazim, \li Saman otarim Jonatan, a Hararɨn nguibamɨn gumazim, \li Ahiam, a Sararɨn otarim, a Hararɨn nguibamɨn gumazim, \li Ahasbain otarim Elifelet, a kantri Makan gumazim, \li Ahitofelɨn otarim Eliam, a Gilon nguibamɨn gumazim, \li Hesro, a Karmelɨn nguibar ekiamɨn gumazim, \li Parai a Arapɨn nguibamɨn gumazim, \li Natanɨn otarim Igal, a Soban nguibar ekiamɨn gumazim, \li Bani, a Gatɨn anabamɨn gumazim, \li Selek, a kantri Amonian gumazim, \li Naharai a Berotɨn nguibar ekiamɨn gumazim, a Seruian otarim Joapɨn mɨdorozir afuziba ko bizir igharaziba sara aterir gumazim, \li Ira, a Itran ikɨzimɨn gumazim, \li Garep, a Itran ikɨzimɨn gumazim, \li Uria, a Hitian gumazim. \b \m Mɨdorozir gumazir kabar dɨbobonim 37ɨn tu. \c 24 \s Devit gumazamiziba medi \r (1 Eghaghaniba 21:1-27) \p \v 1 Dughiar mamɨn, Ikiavɨra Itir God ua Israelian atara, osɨmtɨzim me danɨngasa nɨghnɨzim Devit ganɨngi. Egha a Devit mɨgɨa ghaze, “Nɨ mangɨ Israelia ko Judabar gumazamiziba mengegh.” \p \v 2 Ezɨ Atrivim Devit kamaghɨn mɨdorozir gumazibar dapanim Joap mɨgei, “Nɨ mɨdorozir gumazibar gumazir dapaniba inigh, ia mangɨ Israelian gumazamiziba bar me mengegh. Ia Israelian anababa bar dar mangɨ, notɨn amadaghan Danɨn nguibar ekiam ikegh, mangɨ sautɨn amadaghan Berseban nguibar ekiamɨn otogh, nɨ gumazamiziba bar me mengegh. Kɨ e uan gumazamizibar dɨbobonim gɨfoghasa.” \p \v 3 Ezɨ Joap kamaghɨn atrivim ikaragha ghaze, “Atrivim, nan gumazir ekiam, kɨ kamagh ifonge, Ikiavɨra Itir God, a nɨn God, a gumazamizibar dɨbobonim damightɨ a bar ghuavanabogh, egh bar avɨrasemegham. Kɨ ghaze, bizir kam ti, dughiar nɨ ikiavɨra itimɨn otoghtɨ, nɨ uabɨ uan damazimɨn an ganam. Ezɨ atrivim, nan gumazir ekiam, ga uaning, gumazamiziba mengamin ingangarim, kar en ingangarim puvatɨ. Ezɨ nɨ tizimsua arazir kurar kam damuasava ami?”\f + \fr 24:3 \fr*\ft E fozir puvatɨ, Ikiavɨra Itir God manmaghsua dughiar kamɨn Israelian atari. (Nɨ ves 1ɨn gan.) Egha uaghan, akɨnafarir kam deragha e mɨgeir puvatɨ, gumaziba medir arazir kam, manmaghsua Godɨn damazimɨn “Arazir kuram.” Gumazir maba ghaze, God uabɨra gumazamizibar dɨbobonim gɨfogh. Kamaghɨn Joap ghaze, “Gumazamiziba mengamin ingangarim, kar en ingangarim puvatɨ.” Ezɨ guizbangɨra, God dughiar mabar gumazamiziba mengasa Israelia mɨgei. Egha God men ziaba iniasa me mɨgei, a uaghan dagɨaba a danɨngasa mɨkeme, eghtɨ arɨmariar ekiam me inighan kogham. (Nɨ Ua Me Ini 30:11-12ɨn gan.) Nɨghnɨzir igharazim kamakɨn. Devit kamaghɨn ifonge, a uan mɨdorozir gumazibar amightɨ me bar avɨrasemegham, kamaghɨn amizɨ a gumaziba menge. (Nɨ ves 9ɨn gan.) Guizbangɨra, bar fomɨra Ikiavɨra Itir God Israelia mɨgɨa ghaze, A uabɨ mɨdorozimɨn men akuragham, egh me kamaghɨn nɨghnɨghan kogham, Men mɨdorozir gumazir avɨrim me damutɨ me apanibagh afiragham. (Nɨ Gumazir Dapaniba 7:2-7ɨn gan.) Bizir kam bangɨn, arazir Devit amizir kam derazir puvatɨ.\ft*\f* \p \v 4 Ezɨ atrivim kamaghsua gavgavigha ghaze, Joap uan mɨdorozir gumazir dapaniba ko me an akamɨn gɨn mangam. Kamaghɨn amizɨ, me atrivim ategha ghua Israelian gumazamiziba mengasa ghue. \p \v 5 Me Jordanɨn Fanem giregha vongɨn ghuegha, Aroerɨn nguibar ekiamɨn boroghɨn sautɨn amadaghan ghu. Nguibar kam Gatɨn anabamɨn nguazimɨn danganir zarimɨn tɨzimɨn iti. Egha me nguibar kamɨn sautɨn amadaghan averpenibagh ami. Egha gɨn me Aroer ategha notɨn amadaghan ghua Jaserɨn nguibar ekiamɨn oto. \v 6 Me gɨn ua Jaser ategha ghua Gileatɨn Distrighɨn otifi. Egha ghua Tatimhotsin danganimɨn ghu. Me ua danganir kam ategha ghua Danɨn anabamɨn nguazimɨn itir nguibam Janɨn otogha, vongɨn ghua aruem uaghiri naghɨn Saidonɨn nguibar ekiamɨn oto. \v 7 Egha me uamategha sautɨn amadaghan iza, Tairɨn nguibar ekiamɨn otifi, nguibar ekiar kam a dɨvazir gavgavim iti. Egha gɨn me dɨkavigha Tair ategha ghua, Hivia ko Kenanian nguibar ekiaba bar dagh arui. Egha me abuan ghua Judan sautɨn amadaghan otogha, ghua Berseban nguibar ekiamɨn otogha ghua Negevɨn nguazimɨn otifi. \v 8 Egha me uan kantrin nguibaba bar dagh aruigha gɨvagha uamategha Jerusalemɨn ghu. Men darorir kamɨn ruarim, a 9plan iakɨniba ko 20plan dughiabar ghu. \v 9 Me ghua otivigha gɨvagha, Joap ghua kamaghɨn me uan darorimɨn gun atrivim geghari, “Israelia me 800,000ɨn gumaziba iti, ezɨ me mɨdorozir gumazibar ingangarim damuam. Ezɨ Judan gumazibar dɨbobonim a 500,000ɨn tu.” \p \v 10 \x - \xo 24:10 \xo*\xt 1 Samuel 12:13; 13:13\xt*\x*Devit bar me mengegha gɨvagha, gɨn an amizir arazir kam bagha navim osemegha kamaghɨn Ikiavɨra Itir God ko mɨgei, “Kɨ bar onganigha mɨdorozir gumaziba menge. Kɨ arazir kurar kamɨn osɨmtɨzir bar ekiam gami. O Ikiavɨra Itir God, ga uaning, kɨ amizir arazir kurar kam, nɨ a gɨn amadagh.” \p \v 11-12 Ezɨ dughiar kamra, Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn Devitɨn akaba inigha izir gumazim Gat, a Devitɨn gɨn otivamin bizibar garir gumazim, a mɨgɨa ghaze, “Nɨ mangɨ Devit mɨkemegh, ‘Kɨ Ikiavɨra God, kɨ guizbangɨra mɨgei, kɨ 3plan tuaviba nɨ ganɨdi. Eghtɨ nɨ dar tam ginabaghtɨ, kɨ anarɨra gɨn mangɨva, a isɨ nɨ danɨngam.’ ” \p Amɨmzaraghan mɨzaraghara Devit osegha dɨkavigha gɨvazɨ, \v 13 \x - \xo 24:13 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 21:12\xt*\x*Gat Devit bagha ghua kamaghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn akamɨn gun a mɨkeme. Egha kamaghɨn an azai, “Nɨ 7plan azenibar mɨtiriar ekiam nɨn kantrin otivasa ifonge? O, apaniba izɨ ia mɨsogh ian agɨntɨghtɨ, ia arɨ mangɨ danganir igharazibar 3plan iakɨnibar ikiam? O, arɨmariar kuratam nɨn kantrin gumazamiziba 3plan aruebar me bativam? Nɨ bar deraghvɨra nɨghnigh uan ifongiamɨn na mɨkemeghtɨ, kɨ uamategh mangɨ na amadazir Godɨn mɨkɨmam.” \p \v 14 \x - \xo 24:14 \xo*\xt Onger Akaba 51:1; 130:4-7\xt*\x*Ezɨ Devit bar atiatigha kamaghɨn Gat mɨgei, “Nɨ na mɨgeir akar kam, osɨmtɨzir ekiam na ganɨdi. Kɨ fo, Ikiavɨra Itir God a zurara apangkuvir God. Kamaghɨn, a bizir manam damusɨ a damu. Kɨ kamaghɨn aghua, gumazamiziba e gasɨghasɨgham.” \p \v 15 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God Israelia bagha arɨmariar kuram amadazɨ, arɨmariam mɨzarazir kamram otogha ghua a dɨborozir dughiamɨn tu. Ezɨ notɨn amadaghan Danɨn nguibar ekiamɨn ikegha ghua sautɨn amadaghan Berseban nguibar ekiamɨn, 70,000plan gumazamiziba ariaghire. \v 16 Ezɨ dughiar kamɨn, enselɨn gumazamizibagh asɨghasɨghamim, a Jerusalemɨn izegha gɨvagha, me gasighasighsava ami. Ezɨ Ikiavɨra Itir God, osɨmtɨzir kurar kam gumazamizibar anɨngan men apangkuvigha, uan nɨghnɨzim giragha enselɨn kamɨn mɨgɨa ghaze, “Markɨ. Me atakigh.” Dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir Godɨn ensel danganir me witɨn ovɨzibar iniba kua dar dagheba isimɨn boroghɨn iti. Ezɨ danganir kam, a Araunan nguazim, a Jebusian adarazir gumazim. \p \v 17 Ezɨ Devit enselɨn kamɨn ganigha kamaghɨn Ikiavɨra Itir God mɨgei, “Kɨrara kɨ arazir kuram gami, egha osɨmtɨzir ekiam iti. Ezɨ gumazamizir kaba, me sipsipɨn mɨrara iti, mevzika, me osɨmtɨzir manam gami? Bar puvatɨ. Kɨ uan ikɨzim ko erara, nɨ e gasɨghasɨgh.” \p \v 18 Ezɨ dughiar kamra Godɨn akam inigha izir gumazim Gat ghua kamaghɨn Devit mɨgei, “Nɨ Jebusian gumazim Araunan danganir me witɨn ovɨzibar iniba kua, dar dagheba isimɨn mavanang, egh Ikiavɨra Itir God bagh ofa gamir dakozir tamɨn ingarigh.” \v 19 Ezɨ Gat Devit mɨkemezɨ moghɨn, Devit, Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Gavgavimɨn gɨn ghua me witɨn dagheba isir danganir kamɨn oto. \p \v 20 Ezɨ Arauna ingarir danganimɨn ikia vɨn garima, atrivim uan ingangarir gumazir dapaniba ko a bagha izi. Kamaghɨn amizɨ, a ziar ekiam atrivim danɨngasa an boroghɨn ghua nguazim girɨgha fuagha, uan guam nguazim mɨtua. \v 21 Egha kamaghɨn mɨgei, “Atrivim, nan gumazir ekiam, kɨ nɨn ingangarir gumazim, kɨ manmaghɨn amizɨ nɨ nan ganasa izi?” \p Ezɨ Devit kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Kɨ danganir nɨ datɨrɨghɨn witɨn iniba kua, dar dagheba isir kam, kɨ a givezasa izi. Kɨ an Ikiavɨra Itir God bagh ofabar amuamin dakozimɨn ingaram. Eghtɨ arɨmariar kurar kam gumazamiziba ategham.” \p \v 22 Ezɨ Arauna kamaghɨn Devit mɨgei, “Atrivim, nan gumazir ekiam, markɨ. Nɨ nan nguazir kam givezan kɨ aghua, nɨ puram a iniam. Egh uaghan bizir tizir nɨ ofa damuasa ifongeziba, sara iniam. Nɨ bulmakaun kaba inigh ofan bar isia mɨghɨribar amuasa, kɨ bulmakaun kaba nɨ ganɨdi. Nɨ uaghan, avim arɨghsɨ ter ararir witɨn iniba mɨseviba ko, temer ruarir kɨ bulmakauningɨn tuemning gatɨzim, aning uaning inigha ingangarim gamim, nɨ ofaba tusɨ a inigh. \v 23 Atrivim, kɨ bizir kaba bar da isa nɨ ganɨdi.” \p Egha Arauna ua kamaghɨn mɨgei, “Kɨ kamaghsua, nɨ Ikiavɨra Itir God bagh damuamin ofaba, a dagh ifuegham.” \p \v 24 Ezɨ atrivim kamaghɨn a ikaragha ghaze, “Bar puvatɨ. Kɨ Ikiavɨra Itir God bagh ofa damusɨ, pura gumazir igharazimɨn bizitam, o uan bizir kɨ ivezezir puvatɨzitam inigh izɨ, a bagh ofan bar isia mɨghɨrizim damighan kogham. Kamaghɨn amizɨ, kɨ uan dagɨaba isɨ nɨn bizir kabagh ivezam.” Egha Devit nguazir otevir kam ko bulmakauba giveza, 50plan silvan dagɨaba isa Arauna ganɨngi. \v 25 Egha Devit danganir kamɨn Ikiavɨra Itir God bagha ofa gamir dakozimɨn ingarigha, ofan bar isia mɨghɨriba ko ofan God ko navir vamɨran ikiamibagh ami. Egha Devit nguazimɨn itir gumazamiziba bagha Ikiavɨra Itir Godɨn azai. Ezɨ Ikiavɨra Itir God an azangsɨziba baraki. Egha God arɨmariar kam Israelɨn anegɨfa.