\id 2CH (drafted by John Igos; edited by Pais Asefi and John Igos; exegetical check by Martin Ases, David Berama and Marsha - May 2019; Comp check by Steven Dazim and team; consultant checked by Wes Beasley and team, Oct 2019; ready to publish )
\ide UTF-8
\h 2 Eghaghaniba
\toc3 2EG
\toc2 2 Eghaghaniba
\toc1 Atrivibar Eghaghaniba Itir Akɨnafarir Namba 2
\mt Atrivibar Eghaghaniba Itir Akɨnafarir Namba 2
\mt2 O
\mt1 2 Eghaghaniba
\imt Akar faragha zuim
\ip Akɨnafarir kam, an eghaghanibar akɨnafarir Namba 1ɨn Eghaghanibar akɨnafarimɨn akuar mam. Kamaghɨn, nɨ Namba 2ɨn Eghaghanibar akɨnafarimɨn akar mɨngaribar gansɨ, nɨ Namba 1ɨn Eghaghanibar akɨnafarimɨn akar faragha zuimɨn gan.
\ip Namba 2ɨn Eghaghanibar akɨnafarir kam, an Atrivim Solomonɨn eghaghanim gamua ghua dughiar Israelɨn kantri bigha akuar pumuningɨn ikia kantrin pumuningɨn otogha ghua, kantrin kamning uaghara apanibar dafaribar ikuvizir dughiamɨn tu. Akɨnafarir kam uaghan, kantri Israelɨn notɨn amadaghan itimɨn otivizir bizir avɨribav kemezir puvatɨ. A kantri Juda ko Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn otivizir biziba, a dararam eghari.
\c 1
\ms Atrivim Solomonɨn eghaghanim
\mr (Sapta 1--9)
\s God nɨghnɨzir aghuim isa  // Solomon ganɨngi
\r (1 Atriviba 3:4-15)
\p
\v 1 Devitɨn otarim Solomon, atrivir bar gavgavimɨn oto. Ezɨ Ikiavɨra Itir God, an God, a ko ikiava gavgavim a ganɨga a gamima, a guizbangɨra ziar ekiar bar pɨn itim ini. 
\v 2 Solomon, 1,000plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapaniba, ko 100plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapaniba, ko jasba, ko Israelian gumazir dapaniba bar moghɨra, ko men ikɨzibar gumazir dapaniba bar men dia. Ezɨ gumazir kaba iza Israelian gumazamiziba ko bar moghɨra uari akuvazɨ, Solomon Godɨn akamɨn gun me mɨgei. 
\v 3 Egha Solomon ko gumazamiziba bar moghɨra dɨkavigha Godɨn ziam famin danganir Gibeonɨn nguibar ekiam itir mɨghsɨamɨn ghue. Dughiar kamɨn, God bativamin Purirpenim, pɨn itir danganir kamɨn iti. Bar fomɨra, Israelia gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn itima, Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazim Moses, Purirpenir kamɨn ingari. 
\v 4 \x - \xo 1:4 \xo*\xt 2 Samuel 6:1-17; 1 Eghaghaniba 13:5-14; 15:25--16:1\xt*\x*Dughiar kamɨn, Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam Jerusalemɨn itir purirpenir igharazir Devit ingarizimɨn iti. Atrivim Devit, faragha Kiriat Jearimɨn nguibar ekiamɨn ghua Boksiar kam inigha, iza Jerusalemɨn itir purirpenir kamɨn anetɨ. 
\v 5 \x - \xo 1:5 \xo*\xt Ua Me Ini 38:1-7\xt*\x*Ezɨ God bagha ofa gamir dakozir mam uaghan, Gibeonɨn itir Ikiavɨra Itir Godɨn Purirpenimɨn guamɨn boroghɨn iti. Kar brasɨn dakozir Besalel fomɨra ingarizim. Besalel, a Urin otarim, egha Hurɨn igiavotarim. Ezɨ Solomon gumazamiziba ko, me bar moghɨra ghua danganir kamɨn Ikiavɨra Itir God ko mɨgɨa, an ziam fe. 
\v 6 Egha Solomon ghua God bativamin Purirpenimɨn otogha brasɨn ofa gamir dakozir kamɨn boroghɨn tugha, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn ofa gamir dakozir kam gisɨn 1,000plan ofan bar isia mɨghɨribagh ami.
\p
\v 7 Solomon ofa gamigha gɨvazɨ, Ikiavɨra Itir God dɨmangan, uabɨ an akagha a mɨgɨa ghaze, “Nɨ bizir tizim gifongegh, nan azaraghtɨ, kɨ nɨ danɨngam.”
\p
\v 8 Ezɨ Solomon kamaghɨn an akam ikaragha ghaze, “Nɨ nan afeziam Devit, bar an apangkuvigha deragha a gami. Egha nɨ datɨrɨghɨn na gamizɨ, kɨ an danganim inigha atrivimɨn oto. 
\v 9 \x - \xo 1:9 \xo*\xt Jenesis 13:16; 28:14\xt*\x*O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim, gumazamizir nɨ me gativasa na ganɨngizir kaba, me bar avɨrasemezɨ gumazitam me dɨponan iburagham, mati nguazir kamɨn mɨnemniaba. Kamaghɨn, nɨ datɨrɨghɨn nan afeziam Devit ko amizir akar dɨkɨrɨzir kam damightɨ, a guizbangɨra otivasa kɨ ifonge. 
\v 10 Nɨ datɨrɨghɨn nɨghnɨzir aghuim ko fofozim na danɨngasa kɨ ifonge, eghtɨ kɨ deraghvɨra gumazamizir kabar ganam. Puvatɨghtɨ, kɨ manmaghɨra nɨn gumazamizir avɨrir kabagh ativagh men ganam? Guizbangɨra, gumazitam uabɨ me gativan iburagham. Kɨ uabɨ kɨ fofoziba bar puvatɨ.”
\p
\v 11 Ezɨ God kamaghɨn Solomonɨn akam ikaragha ghaze, “Nɨn azangsɨzim a bar dera. Nɨ bizir avɨriba ko dagɨar avɨriba ko ziar ekiam iniasa nan azarazir puvatɨ. Nɨ uan apanibagh asɨghasɨghasa nan azarazir puvatɨ. Nɨ dughiar ruarimɨn nguazir kamɨn ikiasa nan azarazir puvatɨ. Nɨ gumazamizir kɨ nɨ ganɨngiziba deravɨram men ganasa, nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim bagha nan azai. 
\v 12 \x - \xo 1:12 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 29:25; 2 Eghaghaniba 9:22\xt*\x*Kamaghɨn, kɨ datɨrɨghɨn nɨghnɨzir aghuir bar avɨriba ko fofoziba nɨ danɨngam. Egh kɨ uaghan dagɨar avɨriba nɨ danɨngɨva gumazamizibar amutɨ, me ziar ekiam nɨ danɨngam. Eghtɨ bizir kamɨn, atrivir nɨn faragha ikeziba ko nɨn gɨn izamiba, nɨ bar me gafiragham.” 
\v 13 Ezɨ Solomon Gibeonɨn Godɨn ziam fer danganimɨn itir God bativamin Purirpenim ategha, uamategha Jerusalemɨn ghu. Egha a Jerusalemɨn atrivimɨn ikia Israelian gari.
\s Atrivim Solomon mɨdorozir gumazir avɨriba ko bizir avɨriba iti
\r (1 Atriviba 10:26-29)
\p
\v 14 \x - \xo 1:14 \xo*\xt 1 Atriviba 4:26\xt*\x*Solomon dughiabar zurara uan mɨdorozir gumaziba bagha, mɨdorozir karisba ko hoziaba isi. Egha a karisba ko hoziaba ikiamin nguibar ekiabar da arɨsi, ezɨ maba a ko Jerusalemɨn iti. A 1,400plan karisba ikia, egha 12,000plan hoziaba iti. 
\v 15 Solomon atrivimɨn itir dughiamɨn, a temer sidan avɨriba ko silvan avɨriba ko golɨn bar avɨrim inigha Jerusalemɨn ize. Ezɨ dughiar kamɨn silvaba bar avɨrasemegha dagɨar kɨnibar mɨn pura tintinibar irav iti. Egha uaghan temer sidan bar avɨriba iti, mati Israelɨn mɨghsɨar muziaribar itir temeba. 
\v 16 \x - \xo 1:16 \xo*\xt Godɨn Araziba 17:16\xt*\x*Solomon, kantri Musri ko kantri Silisian, ua bagha hoziaba ini. A dagɨar ingangaribagh amir gumaziba amadima, me Silisian ghua a bagha hoziabagh ivesi.\f + \fr 1:16 \fr*\ft Gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, Kantri Musri, a Kantri Isipɨn ababanim gami.\ft*\f* 
\v 17 Ezɨ dagɨaba bagha ingangaribagh amir gumazir kaba, Musrin karisba ko hoziabagh ivesi. Karisba vaghvagha dar ivezim 6,000 kinan tu, ezɨ hoziaba vaghvagha dar ivezim 1,500 kinan tu. Ezɨ dagɨar ingangaribagh amir gumazir kaba, me karisba ko hoziaba inigha ghua da amadima, Hitia ko Sirian atriviba dagh ivesi.\f + \fr 1:17 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\c 2
\s Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingarasa bizibar akɨri
\r (1 Atriviba 5:1-18)
\p
\v 1 Solomon gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fasa, a Godɨn Dɨpenitamɨn ingarasa nɨghnɨsi. Egha a ua baghavɨra uaghan dɨpenitamɨn ingarasa nɨghnɨsi. 
\v 2 Egha a 80,000plan gumaziba mɨghsɨaba itir danganimɨn mangɨ dagɨaba aghorasa me amɨsevegha, 70,000plan gumazir dagɨaba ko bizir igharaziba sara ateramiba amɨsevegha, 3,600plan ingangarir gumazibar ganamin gumazir dapaniba amɨsefe.
\p
\v 3 Egha Solomon Tairɨn nguibar ekiamɨn Atrivim Hiram bagha akam amaga ghaze:
\b
\pm “Nɨ fomɨra nan afeziam Atrivim Devitɨn akura, egha nɨ an Dɨpenimɨn ingarasa temer sidaba a bagha da amangi. Ezɨ kɨ kamaghɨn ifonge, nɨ datɨrɨghɨn uaghan arazir kamra na damuam. 
\v 4 Kɨ datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir God, uan God bagh Dɨpenimɨn ingaram. Dɨpenir kam, a God baghvɨra ikiam, eghtɨ kɨ uan gumazamiziba ko dɨpenir kamɨn mangɨ mughuriar aghuiba zuir pauran aghuiba tuam. Egh e zurara Godɨn damazimɨn bretɨn rubuzir e ofan mɨn a danɨngamibar arɨgham. Egh e bar isia mɨghɨrir ofabar amuam. Egh e zurara mɨzaraziba ko guaratɨziba bar, ko Sabatɨn dughiaba, ko iakɨnir igiabar dughiar ekiaba, ko Ikiavɨra Itir God, en Godɨn ziam famin dughiar ekiar igharaziba, e a bagh ofan kabar amuam. A zurara arazir kam damuasa Israelia e mɨkeme.
\pm
\v 5 “En God gavgavir bar ekiam ikiava godɨn igharaziba bar dagh afira. Kamaghɨn, kɨ bar Dɨpenir ekiamra ingaram. 
\v 6 \x - \xo 2:6 \xo*\xt 1 Atriviba 8:27; 2 Eghaghaniba 6:18\xt*\x*Guizbangɨra, gumazitam God bagh dɨpenir tamɨn ingaran iburagham. E fo, overiar bar pɨn itim, en damazimɨn a bar ekefe, egha a uaghan Godɨn damazimɨn, bar sufi. Kamaghɨn, tinara a bagh dɨpenitamɨn ingaramin gavgavim iti? Ti puvatɨgham. Kɨ uaghan a bagh dɨpenimɨn ingaran iburaghburaki. Egha kɨ a bagh, paura tutɨ a isi mɨgharir mughuriar bar aghuim damuamin danganimɨn mɨn, Dɨpenimɨn ingarasa ifonge.
\pm
\v 7 “Kɨ uabɨ, kɨ Juda ko Jerusalemɨn gumazir maba iti, fomɨra nan afeziam Devit, Godɨn Dɨpenir kamɨn ingangaribar amuasa me amɨsefe. Me bizir igharagha garibar amuamin fofoziba iti. Nɨ gumazir bizir igharagha garibagh fozir aghuitam amadaghtɨ, a izɨ me ko ingar. Gumazir kam, gol ko silva ko bras ko ainɨn bizibar ingaramin fofozim ikɨ. Egh nir pɨghagheviba, ko nir agheviba ko nir bluplaba ko, dighdirir bar aghuibar ingaramin fofozir bar aghuim ikɨ. A uaghan nedaziba aghoramin fofozim ikɨ.
\pm
\v 8-9 “Kɨ uaghan kamaghɨn fo, nɨn ingangarir gumazir maba Lebanonɨn mɨghsɨabar itir danganibar itir temeba oka bar fo. Kamaghɨn, nɨn ingangarir gumaziba Lebanonɨn temer sidaba ko temer painba ko junipan temeba okegh na bagh da amadaghtɨ da izasa kɨ ifonge. Kɨ Dɨpenir bar dafar dirimɨn ingaram. Kamaghɨn, kɨ uan ingangarir gumaziba amadaghtɨ me mangɨ, nɨn ingangarir gumazibar akuragh temer pozir dafam mɨkɨnam.
\pm
\v 10 “Nɨ oragh, kɨ daghetaba nɨn ingangarir gumazibar anɨngam. Kɨ witɨn me mɨrmɨrigha gɨvazimɨn 2,000 tanba, ko balin 2,000 tanba, ko wainɨn dɨpar 400,000 litaba, ko olivɨn borer 400,000 litaba ia danɨngam.”
\b
\p
\v 11 Tairɨn Atrivim Hiram, Solomonɨn akam baregha gɨvagha, akɨnafarim osira, Solomonɨn akam ikarvagha kamaghɨn a mɨgɨa ghaze:
\b
\pm “Ikiavɨra Itir God uan gumazamiziba bar me gifonge, kamaghɨn a nɨ gamizɨ, nɨ men atrivimɨn oto. 
\v 12 E datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fam, a Israelian God. A uabɨ overiam ko nguazimɨn ingari. Egha otarir bar aghuir mam isa Atrivim Devitɨn danganim iniasava a ganɨngi. Devitɨn otarir kam a nɨghnɨzir aghuir bar avɨriba ko fofoziba iti. Egh a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingarɨva, ua bagh tamɨn ingaram.
\pm
\v 13 “Kamaghɨn, kɨ datɨrɨghɨn uan ingangarir gumazir faragha zuim Huram nɨn akurvaghsɨ anemangam. A ingangarir guar avɨribar amuamin fofozim ikiava, nɨghnɨzir bar aghuim iti. 
\v 14 An amebam Danɨn anabamɨn adarazir amizim, ezɨ an afeziam Tairɨn nguibar ekiamɨn gumazim. Huram, a gol ko silva ko bras ko ain ko dagɨaba ko temebar bizibar ingaramin fofozim iti. Egha a uaghan nir pɨghagheviba, ko nir bluplaba, ko nir agheviba ko, inir ghurghurir aghuariba ko dighdirir bar aghuir bar diribar ingari. Egha a nedaziba aghorir fofozim iti. Egha gumaziba nedazir manmaghɨn garibar ingarsɨ a mɨkɨmtɨ, an adar ingaram. A nɨn ingangarir gumaziba ko nɨn afeziam Atrivim Devitɨn ingangarir gumazibar akuragh ingaram.
\pm
\v 15 “Ezɨ nan gumazir ekiam, nɨ datɨrɨghɨn mɨkemezɨ moghɨn, e bagh witba ko baliba ko wainɨn dɨpaba ko olivɨn boreba amangasa kɨ ifonge. 
\v 16 Nan ingangarir gumaziba Lebanonɨn mɨghsɨabar ghuavanabogh temer nɨ ifongeziba okegh ada inigh, ongarir dadarim bagh magɨram. Egh me ongarimɨn da uari akuvagh pamten da ikegh, da inigh ongarimɨn Jopan nguibar ekiamɨn magɨram. Eghtɨ nɨn ingangarir gumaziba Jopan izɨ temer kaba inigh Jerusalemɨn mavanangam.”
\s Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingari
\r (1 Atriviba 5:15--6:38)
\p
\v 17 Solomon mɨkemezɨ, me Kantrin Igharazibar Gumazamizir Israelɨn aven itiba, bar me menge. Fomɨra Solomonɨn afeziam Atrivim Devit me menge, ezɨ Solomon datɨrɨghɨn ua me medi. Ezɨ men dɨbobonim 153,600ɨn tu. 
\v 18 Egha a mɨghsɨaba itir danganimɨn itir dagɨaba aghorasa men 80,000plan gumaziba amɨsevegha, dagɨaba ko biziba aterasa 70,000plan gumaziba amɨsefe, egh men gantɨ me deravɨra ingangarim damuasa 3,600plan gumazir dapaniba amɨsefe.
\c 3
\p
\v 1 \x - \xo 3:1 \xo*\xt Jenesis 22:2\xt*\x*Atrivim Solomon Jerusalemɨn aven, Morian Mɨghsɨam gisɨn maghɨra Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingari. Mɨghsɨar kamra, Ikiavɨra Itir God Solomonɨn afeziam Devit bato. Fomɨra Jebusian adarazir gumazir mam Arauna, a mɨghsɨar kamɨn witɨn ovɨzibar iniba kua dar dagheba isir danganimɨn ikia ingangarir kam gami. Danganir kam, Devit Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingarasa anemɨsefe. 
\v 2 Solomon atrivimɨn itir dughiamɨn, namba 4ɨn azenimɨn, an namba 2ɨn iakɨnimɨn an aruer namba 2ɨn, a Dɨpenimɨn ingangarim maghɨram a gami. 
\v 3 Godɨn Dɨpenimɨn bɨribar ababaniba, Atrivim Solomon uabɨ dar ingari, ezɨ da kamaghɨn ghu, an ruarim 27 mita, ezɨ an arozim 9 mitan tu. 
\v 4 Ezɨ azuarir mam Dɨpenimɨn itiar akamɨn amadaghan iti. An arozim 9 mitan tugha, Godɨn Dɨpenimɨn arozim ko voroghɨra ghu. Ezɨ an tuirivim, 54 mitan tu. Ezɨ me golɨn aghuim inigha, danganir kamɨn aven bɨriba bar dagh arɨgha da ave. 
\v 5 Egha me temer painɨn arariba inigha Godɨn Dɨpenimɨn aven itir Anogoroghezir Danganimɨn bɨriba bar dagh afughafuki. Egha me golɨn aghuim inigha ter ararir kabagh arɨgha bar da ave. Egha golɨn kam gisɨn, me temer detɨn nedaziba ko senɨn dɨgɨriba aghore. 
\v 6 Atrivim golɨn kaba, kantri Parvaimɨn da ini. Egha a dagɨar bar dirir iveziba bar pɨn koziba inigha, Godɨn Dɨpenim asɨngi. 
\v 7 A gol inigh, Dɨpenimɨn danganiba bar dar pogh da avasa gumazamizibav gei, kar dɨpenir otavaraziba ko afiaba, ko bɨriba, ko tiar akaba, ko ter ararir tiar akabar apengan itiba. Egha me Dɨpenimɨn bɨribar enselɨn bar gavgavibar nedazibar ghore.
\p
\v 8 \x - \xo 3:8 \xo*\xt Ua Me Ini 26:33-34\xt*\x*Egha Solomon me mɨkemezɨ, me Bar Anogoroghezir Danganimɨn ingari. An arozim 9 mita, egha Dɨpenimɨn arozim ko voroghɨra ghu. Ezɨ an ruarim uaghan 9 mitan tu. Egha me golɨn bar aghuim inigha Bar Anogoroghezir Danganimɨn bɨribar pogha bar da ave. Golɨn kamɨn osɨmtɨzim 20,000 kilogrem gafira. 
\v 9 Me 500 grem gol inigha dɨkonibar dapanibar pogha da ave. Egha me uaghan gol inigha ghuriar pɨn itimɨn danganir dozibar bɨribar pogha da ave.
\p
\v 10 \x - \xo 3:10-13 \xo*\xt Ua Me Ini 25:18-20\xt*\x*Egha atrivimɨn ingangarir gumaziba enselɨn bar gavgavir pumuningɨn nedazimningɨn ingari. Egha me gol inigha bar moghɨra aningɨn pogha aning avara. Egha Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven aning asara. 
\v 11-13 Aning uaghara Bar Anogoroghezir Danganimɨn amadaghan gari. Aningɨn avɨzimning kuiaghirɨgha voroghɨra iti. Ezɨ aningɨn avɨzibar ruariba vaghvagha, 2 mita ko 25 sentimitan tu. Enselɨn mam agharir guvimɨn amadaghan mɨtɨghav iti, ezɨ an avɨzir mam agharir guvimɨn bɨrim bɨragha an poro. Ezɨ enselɨn igharazim agharir kɨriamɨn amadaghan mɨtɨghav iti, ezɨ an avɨzir mam agharir kɨriamɨn bɨrim bɨragha an poro. Ezɨ aningɨn avɨzir igharazimning iza danganir kamɨn aven tongɨra uaning bɨra. Enselɨn kamningɨn avɨzibar ruariba bar moghɨra 9 mitan tu. 
\v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt Ua Me Ini 26:31\xt*\x*Egha Bar Anogoroghezir Danganimɨn tiar akam avasa, me inir bluplaba, ko pɨghagheviba, ko agheviba ko, inir ghurghurir aghuariba sara inigha inir ekiam isami. Egha me enselɨn bar gavgavibar nedaziba inir kamɨn da isamigha, tiar akamɨn anegura.
\s Me guarir akɨnir ruarir  // pumuningɨn ingari
\r (1 Atriviba 7:15-22)
\p
\v 15 Atrivim mɨgeima, me guarir akɨnir ruarir pumuningɨn ingarigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn azenara aning asara. Aningɨn ruarimning uaghara 16 mitan tu. Me uaghan guarir akɨnir ruarimningɨn roghuar pumuning akɨrigha guarir akɨnir kamning gisɨn aning atɨ. Guarir akɨnir ruarir kamningɨn roghuamningɨn ruarim, 2 mita ko 20 sentimitan tu. 
\v 16 Me gɨn senbar ingarigha guarir akɨnir ruarir kamningɨn roghuamning garu. Egha me temer pomigranetɨn ovɨzibar nedazir 100plan ingarigha, senɨn kabagh isɨn da ike.\f + \fr 3:16 \fr*\ft Hibrun akam ghaze, me Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven senɨn kabar ingari. Ezɨ bar guizbangɨra, Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven, me an bizibar ingarir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, gumazir avɨriba ghaze, me deragha akar kamɨn mɨngarimɨn osirizir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 17 Ezɨ me guarir akɨnir ruarimningɨn ingangariba agɨvagha, aning inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn azuarimɨn tiar akamɨn boroghɨn aning asara. Egha guarir akɨnir ruarir sautɨn amadaghan tughav itim, kamaghɨn a dɨbori, Jakin. Egha notɨn amadaghan tughav itim kamaghɨn a dɨbori, Boas.\f + \fr 3:17 \fr*\ft Hibrun akamɨn, ziar kam Jakin, akar kamɨn mɨrara ghu, “God a gamizɨ an oto.” Ezɨ ziam, Boas, akar kamɨn mɨrara ghu, “Godɨn gavgavimɨn aven.”\ft*\f*
\c 4
\s Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha ua bizir mabar ingari
\r (1 Atriviba 7:23-51)
\p
\v 1 \x - \xo 4:1 \xo*\xt Ua Me Ini 27:1-2\xt*\x*Atrivim Solomon mɨkemezɨ, me bras inigha ofa gamir dakozir mamɨn ingari. An ruarim 9 mitan tu, ezɨ an arozim uaghan 9 mitan tu, ezɨ an tuirivim 4 mita ko akuamɨn tu. 
\v 2 Egha me brasɨn avɨriba inigha da tuezɨ da isia amerezɨ, me bras tengɨn bar ekiamɨn ingarigha, a dɨbora ghaze, Ongarim. Tengɨn kamɨn arozimɨn ababanim 4 mita ko 57 sentimitan tu, ezɨ an tuirivimɨn ababanim, 2 mita ko 28 sentimitan tu, ezɨ an akam gighuizir ababanim, 13 mita ko 71 sentimitan tu. 
\v 3 Egha me bulmakaun apuribar nedazir bɨzir pumuning tengɨn kamɨn akamɨn mɨriabar da arɨgha a gighui. Ezɨ tengɨn kamɨn akam bulmakaun nedaziba bar a gighuigha iti. Egha bulmakaun 12plan nedaziba, 1 mita 1 mitan tɨzibar aven iti. Me nedazir kabar ingarigha da isa tengɨn poghezir pu. Puvatɨ, me tengɨn ingaravɨra nedazir kaba sara ingari. 
\v 4 Egha me 12plan bulmakaun apuriba brasɨn dar ingara, uaghan maghɨra tengɨn kam dar ogabagh isɨn an ingari. Ezɨ bulmakaun kabar 3plan guaba, aruem anadi naghɨn gari, ezɨ 3pla aruem uaghiri naghɨn gari, ezɨ 3pla notɨn amadaghan gari, ezɨ 3pla sautɨn amadaghan gari. Ezɨ dar ogaba tengɨn dɨkɨnimɨn apengan ikia, egha uarir akuighav iti. 
\v 5 Tengɨn kamɨn brasɨn mɨtiar azenan ikegha ghua averiamɨn tuzim, a bar mɨtemegha, an ababanim, 8 sentimitan tu, mati gumazimɨn dafarimɨn ababanim. Tengɨn kamɨn mɨriam mati kavɨn akam, egha akɨmarir aghuarir onezir mamɨn mɨn kuiaghirɨgha iti. Tengɨn kam 60,000 litan dɨpam an aven ikiam. 
\v 6 \x - \xo 4:6 \xo*\xt Ua Me Ini 30:17-21\xt*\x*Egha me uaghan tengɨn muziarir 10plan ingari. Egha me 5pla sautɨn amadaghan Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn ada afe, egha 5pla notɨn amadaghan ada afe. Ezɨ tengɨn kaba, me dar ofan bar isia mɨghɨribar amuamin asɨzir tuziba ruam. Ezɨ tengɨn ekiam, ofa gamir gumaziba a guruam.
\p
\v 7-8 \x - \xo 4:7-8 \xo*\xt Ua Me Ini 25:23-40\xt*\x*Egha me gol inigha lambar arɨghasa 10plan aghoribar ingari. Lamɨn aghoribar ingaramin arazimɨn Akar Gavgavim, a Moses Osirizir Arazibar akɨnafarimɨn iti, ezɨ me deravɨram an gɨntɨgha, lambar aghariba arazir kamɨn dar ingari. Egha me uaghan 10plan dakozibar ingari. Egha lamɨn aghariba ko dakoziba isa, Godɨn Dɨpenimɨn aven, Anogoroghezir Danganimɨn aven da arɨki. 5plan dakoziba ko 5plan lamɨn aghoriba notɨn amadaghan iti, ezɨ 5plan dakoziba ko 5plan lamɨn aghoriba sautɨn amadaghan iti. Egha me uaghan gol inigha 100plan itarir ekiabar ingari. 
\v 9 Me uari akuvamin danganir ekiam ko uari akuvamin danganir dozimɨn ingari. Danganir dozir kam, a ofa gamir gumazibar danganim. Egha uari akuvamin danganir ekiamɨn tiar akabar ingari. Egha me bras inigha tiar akar kabar pogha, bar ada ave. 
\v 10 Egha me tengɨn ekiam inigh ghua Dɨpenimɨn guamɨn mɨkebar sautɨn amadaghan itimɨn anefa.
\p
\v 11 Ezɨ Huram uaghan ruamin mɨneba, ko savolɨn muziariba, ko ghuziba kavamadir itariba sara ingari. Egha datɨrɨghɨn Huram Atrivim Solomon a ganɨngizir ingangariba bar ada agɨfa. Kar Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba. 
\v 12 Bizir Huram ingarizibar kara: Brasɨn ingarizir guarir akɨnir ruarir pumuning ko, aningɨn pɨn itir dapanimning ko, sen brasba ivemɨn mɨn dar ingarigha, a da isa guarir akɨnimningɨn dapanimningɨn asuamning asɨngi. 
\v 13 A uaghan 400plan temer pomigranetɨn ovɨzibar nedazibar ingarigha da isa guarir akɨnimning dapanimning garuzur ivemɨn mɨn garir bizim gike. Guarir akɨnimningɨn dapanimningɨn asuamning vaghvagha pomigranetɨn ovɨzir bɨzir pumuning aningɨn iti. 
\v 14 A uaghan 10plan wilkarbar ingari, egha 10plan itarir ekiar dagh isɨn itibar ingari. 
\v 15 Egha uaghan tengɨn dɨpar bar ekiar kamɨn ingari, me a dɨbora ghaze, Ongarim. Egha uaghan 12plan bulmakaun apuribar nedazir tengɨn kam ateramibar ingari. 
\v 16 Egha a uaghan ruamin mɨneba, ko savolɨn muziariba, ko ghuziba kavamadir itariba, a brasɨn bar dar ingari. Huram, Solomonɨn akamɨn gɨn ghua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha biziba bar adar ingari. An adar ingarigha gɨvagha, iniba inigha bar deraghavɨra da isamigha dagh amizɨ, da bar deragha taghtasi.
\p
\v 17 Atrivim Solomon Seredan nguibar ekiam ko, Sukotɨn nguibar ekiamningɨn tɨzimɨn, Jordanɨn Faner danganir zarimɨn, a bizir kabar amuasa Huram mɨkeme. Danganir kam, a bizir kabar ingaramin nguazir gavgavir aghuim iti. Huram brasba inigha, da tuezɨ da isia ameregha dɨpamɨn mɨn oto. Ezɨ ana da isa mozir me bizir kabar nedazibar mɨn nguazir kuizibagh fugha dar ingari. 
\v 18 Solomon Huram mɨkemezɨ, a brasɨn bizir kaba bar dar ingari. Da bar avɨraseme, ezɨ me brasɨn kabar osɨmtɨzim mengezir puvatɨ. Ezɨ gumazitam brasɨn kabar osɨmtɨzim gɨfozir puvatɨ.
\p
\v 19 Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn bizibar ingarasa, ingangarir gumazibav keme. Ezɨ me gol inigha, ofa gamir dakozim ko, God ganɨdir bret arɨzir dakozimɨn ingari. 
\v 20 Egha me Anogoroghezir Danganimɨn bɨrimningɨn boroghɨn darɨghasa golɨn bar aghuim inigha 10pla lamba afamin aghoribar ingari. Lambar ingaramin arazimɨn akam, a Moses Osirizir Arazibar aven iti, ezɨ me lamɨn aghoriba arazir kamɨn gɨn ghua dar ingari. 
\v 21 Me uaghan golɨn bar aghuim inigha akɨmariba ko, lamba ko, bizir akamimɨn mɨn garir avimɨn suighamibar ingari. 
\v 22 Egha me golɨn bar aghuim inigha, ofan ghuziba arɨghamin itariba ko, itarir igharaziba ko, bizir lamba amungamiba ko, itarir paura tutɨma mɨgharir mughuriar aghuim mangamiba, ko itarir avim ateramiba, me bar dar ingari. Me uaghan gol inigha, Bar Anogoroghezir Danganim ko Danganir Anogoroghezim ko Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn itir tiar akabar ainsisbar ingari.
\c 5
\p
\v 1 \x - \xo 5:1 \xo*\xt 2 Samuel 8:11; 1 Eghaghaniba 18:11\xt*\x*Atrivim Solomon, uan ingangarir gumaziba ko, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba bar ada gɨfa. Egha Solomon, an afeziam Devit Ikiavɨra Itir God baghavɨra inabazir bizir kaba, silva ko gol ko itarir aghuiba, ana da inigha iza Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir danganir biziba arɨzimɨn da arɨki.
\s Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam isa Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn anetɨ
\r (1 Atriviba 8:1-9)
\p
\v 2 \x - \xo 5:2 \xo*\xt 2 Samuel 6:12-15; 1 Eghaghaniba 15:25-28\xt*\x*Egha Atrivim Solomon Israelian gumazir aruaba ko, men anababar gumazir dapaniba ko, men inazir afeziabar dakozibar gumazir ekiaba bagha akam amaga ghaze, me bar izɨ Jerusalemɨn a bativam. A kamaghsua, me Atrivim Devitɨn Nguibar Ekiam Saionɨn Mɨghsɨamɨn mangɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh izɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn mavanang, danganir igiam darɨgham. 
\v 3 Ezɨ Israelian gumazamiziba bar, namba 7ɨn iakɨnimɨn iza Atrivim Solomonɨn boroghɨn uari akufa. Kar Averpenibar Ikiamin Dughiar Ekiam. 
\v 4 Israelian gumazir aruaba bar otivigha gɨvazɨ, Livain gumaziba, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam gisaghpu. 
\v 5 Ofa gamir gumaziba ko Livaiba, Ikiavɨra Itir Godɨn Boksiam ko, God bativamin Purirpenim ko, an biziba bar ada inigha, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn boroghɨn ghu. 
\v 6 Me ghua otivigha gɨvazɨma, Solomon Israelian gumazamiziba ko bar iza Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiamɨn guamɨn uari akuvagha iti. Egha me God bagh ofa damuasa sipsipba ko bulmakaun apurir bar avɨribav soghezɨ, gumaziba da mengan ibura.
\p
\v 7 Me ofaba bar dagh amigha gɨvazɨma, ofa gamir gumaziba Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir Danganir Bar Anogoroghezimɨn ghua, enselɨn bar gavgavimningɨn avɨzimningɨn apengan anetɨ. 
\v 8 \x - \xo 5:8 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 3:10-13\xt*\x*Enselɨn kamningɨn avɨziba kuiaghirɨgha ikia, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam ko iter otevir Boksiam aterimning sarama avara. 
\v 9 Boksiam aterir iter otevir kamning, bar ruara. Ezɨ aningɨn ruaghatevimning, tiar akamɨn inir ekiamɨn porozɨ, aningɨn ruaghatevimning mong fɨghav iti. Eghtɨ gumazim Danganir Anogoroghezimɨn tugh, aningɨn ruaghatevimning itir danganimningɨn ganam. Gumazim Danganir Anogoroghezir kamɨn azenan ikɨva, aningɨn ganighan kogham. Iter otevir kamning, datɨrɨghɨn ikia kamaghɨra iti.\f + \fr 5:9 \fr*\ft Mɨgɨrɨgɨar otevir kam, “Iter otevir kamning, datɨrɨghɨn ikia kamaghɨra iti,” a e itir dughiar kam mɨgeir puvatɨ. A gumazir akɨnafarir kam osirizimɨn dughiam mɨgei.\ft*\f* 
\v 10 \x - \xo 5:10 \xo*\xt Godɨn Araziba 10:5\xt*\x*Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiamɨn aven bizir avɨriba itir puvatɨ, Godɨn Akar Gavgaviba itir dagɨar akuamningra, an aven iti. Israelia fomɨra Isip ategha iza Sainain Mɨghsɨamɨn itima, Ikiavɨra Itir God me ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim akɨri. Ezɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam, a dagɨar akuar kamningɨn iti, ezɨ Moses fomɨra aning isa Boksiar kam garu.
\s Godɨn angazangarir ekiam Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim gizɨfa
\r (1 Atriviba 8:10-11)
\p
\v 11-13 \x - \xo 5:11-13 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 16:34; 2 Eghaghaniba 7:3; Esra 3:11; Onger Akaba 100:5; 106:1; 107:1; 136:1; Jeremaia 33:11\xt*\x*Gumazamiziba tɨghar uari akuvagh Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven mangamin dughiamɨn, Godɨn ofa gamir gumaziba Godɨn damazimɨn zueghamin arazim gami. Ezɨ gumazamiziba iza uari akuvagha gɨvazir dughiamɨn, Asap, ko Heman ko Jedutun, ko men otariba ko men adarasi, me inir ghurghurir bar aghuiba ikegha, aruem anadi naghɨn ofa gamir dakozimɨn boroghɨn tuivighav iti. Gumazir kaba, me Livaibar tongɨn gumazir ighiabagh amua gitabav soziba. Me gitan guar avɨriba ko brasɨn itarir avɨribar suighav iti, ezɨ 120plan ofa gamir gumaziba sɨghabar suigha me ko tuivighav iti. Gumazir kaba, me onger akaba banga bar fo, egha me uarir akuigha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fava a mɨnabir ighiabagh amir dughiamɨn, gumazir ighiabagh amiba ko sɨghabagh iviba, me bar tiarir vamɨran ighiar bar aghuibagh ami.
\p Ofa gamir gumaziba Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam isa Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven anetɨgha gɨvagha, me azenimɨn izir dughiamɨn, ighiam gamir gumaziba maghɨra dɨkavigha sɨghabagh iviava, brasɨn itariba ko gitabav sogha, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe. Me kamaghɨn onge:
\b
\q1 “Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba bar dera,
\q2 ezɨ a zurara en apangkuva ikia mamaghɨra iti.”
\b
\m Me tuivighavɨra ikia ighiar kam gamir dughiamɨn, ghuariam zuamɨra Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn averiam bar a gizɨfa. 
\v 14 Ikiavɨra Itir Godɨn angazangarim ghuariamɨn aven isiragha bar angazangarigha Dɨpenim bar anevara. Kamaghɨn, ofa gamir gumaziba uan ingangarim damuan ibura.\f + \fr 5:14 \fr*\ft Nɨ 1 Atriviba 8:11ɨn gan.\ft*\f*
\c 6
\p
\v 1-2 Ezɨ Solomon kamaghɨn Ikiavɨra Itir God ko mɨgɨa ghaze, “O Ikiavɨra Itir God, nɨ ghaze, nɨ ghuariar bar mɨtarmemɨn aven ikiam. Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn nɨ bagha Dɨpenir bar aghuir mamɨn ingari, kar dɨpenir nɨ zurara ikɨvɨra ikiamim.”
\s Solomon mɨgɨrɨgɨaba isava gumazamizibagh anɨdi
\r (1 Atriviba 8:14-21)
\p
\v 3 Atrivim Solomon God ko mɨkemegha gɨvagha, raghɨrɨgha Israelian gumazamizibar gara, deragh me damuasa Godɨn azangsɨsi. 
\v 4-8 \x - \xo 6:4-9 \xo*\xt 2 Samuel 7:1-13; 1 Eghaghaniba 17:1-12\xt*\x*Egha a kamaghɨn mɨgei, “E Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fam, a Israelian God. An akar dɨkɨrɨzir nan afeziam Devit bagha amizir kam, deraghavɨram an gɨn ghu. Devitɨn nɨghnɨzim kamakɨn, a Dɨpenitamɨn ingarightɨ, gumazamiziba Ikiavɨra Itir God, Israelian Godɨn boroghɨn izɨva an ziam fam. Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn a mɨgei, ‘Kɨ Isipɨn kantrin uan gumazamiziba inigha izir dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, Israelia nan ziam fasa, kɨ ua bagh Dɨpenitamɨn ingarasa, nguibar ekiatam ginabazir puvatɨ. Egha uaghan, uan gumazamizibar ganasa gumazitam amɨsevezir puvatɨ. Egha datɨrɨghɨn, kɨ nguibar ekiar kam Jerusalem amɨsefe, eghtɨ gumazamiziba an izɨva nan ziam fam. Devit, kɨ uan gumazamizibar ganasa nɨ a mɨsefe. Kɨ fo, nɨ na bagh Dɨpenimɨn ingarasava amir nɨghnɨzir kam, a dera. 
\v 9 Nɨ uabɨ na bagh Dɨpenimɨn ingaran kogham. Nɨn otarir nɨn otoghamimra, a gɨn na bagh Dɨpenimɨn ingarightɨ, gumazamiziba an mangɨva nan ziam fam.’
\p
\v 10 “Ikiavɨra Itir God, akar dɨkɨrɨzir kam gamizɨ, a datɨrɨghɨn guizbangɨram oto. Ezɨ Ikiavɨra Itir God akam akɨrizɨ moghɨn, kɨ uan afeziam Devitɨn danganim inigha Israelian atrivimɨn otogha iti. Egha kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian God bagha Dɨpenir kamɨn ingari, eghtɨ Israelia an boroghɨn mangɨ an ziam fam. 
\v 11 Egha kɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam arɨghasa, Dɨpenir kamɨn aven danganir mamɨn ingari. Boksiar kamɨn aven, dagɨar akuar pumuning iti, ezɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim aningɨn iti. A fomɨra me koma Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam gami.”
\s Solomon God mɨnabi
\r (1 Atriviba 8:22-53; Onger Akaba 132:8-10)
\p
\v 12-13 Egha Solomon Israelian gumazamizibar damazimɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozimɨn boroghɨn tu. A me brasɨn ingarizir ofa gamir dakozimɨn ghuavanabogha a gisɨn mɨtɨ. Dakozir kam ofa gamir dakozimɨn boroghɨn, danganir me uari akuvimɨn iti. Dakozir kamɨn arozim, 2 mita ko 20 sentimitan tu, ezɨ an ruarim, uaghan 2 mita ko 20 sentimita, ezɨ an tuirivim, 1 mita ko 30 sentimitan tu. Solomon Israelian gumazamizibar damazimɨn, uan dafarimning fegha overiamɨn aka. 
\v 14 Egha kamaghɨn God ko mɨgei, “O Ikiavɨra Itir God, Israelian God, godɨn tam nɨn mɨn overiam ko nguazimɨn itir puvatɨ. Nɨ zurara, uan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn gɨn ghua, uan ingangarir gumazamizir navir averiabar aven nɨ baghavɨra itiba, apangkuvir ekiam men ikiavɨra iti. 
\v 15 Nan afeziam Devit, a nɨn ingangarir gumazim, nɨ fomɨra a ko amizir akar dɨkɨrɨzir kam deraghavɨram an gɨn ghua, datɨrɨghɨn a gamizɨ a guizɨn oto. 
\v 16 \x - \xo 6:16 \xo*\xt 1 Atriviba 2:4\xt*\x*Kamaghɨn, O Ikiavɨra Itir God, Israelian God, kɨ datɨrɨghɨn nɨn azai, nɨ nan afeziam Devit ko dɨkɨrɨzir akar igharazim uaghan a gɨnɨghnɨgh. Nɨ a mɨgɨa ghaze, ‘Devit, nɨn ovavir boriba nɨn mɨn zurara nan gɨn izɨ, deraghvɨra nan damazimɨn darutɨ, kɨ zurara nɨn adarazir aven gumazitam amɨseveghtɨ, a Israelɨn kantrin atrivimɨn ikɨ mamaghɨra ikiam.’ 
\v 17 O Israelian God, kɨ kamaghsua, nan afeziam Devit, a nɨn ingangarir gumazim, nɨ a ko dɨkɨrɨzir akar kam damightɨ an daghem guizɨn otogh.
\p
\v 18 \x - \xo 6:18 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 2:6\xt*\x*“O God, guizbangɨra nɨ ti izɨ nguazir kamɨn ikiam o? E fo, overiar bar pɨn itim a bar ekefe, ezɨ nɨ an ikiamin danganiba ti puvatɨghama! Ezɨ dɨpenir kɨ nɨ bagh ingaramin kam, a manmaghɨn nɨn tughatɨgham? 
\v 19 O Ikiavɨra Itir God, nan God, kɨ nɨn ingangarir gumazim, nɨ datɨrɨghɨn nan ararem ko azangsɨzim barakigh. 
\v 20 \x - \xo 6:20 \xo*\xt Godɨn Araziba 12:11\xt*\x*Nɨ kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ‘Dɨpenir kam kar nɨna, eghtɨ gumazamiziba an aven izɨva nɨn boroghɨn izam.’ Kɨ kamaghɨn ifonge, Nɨ arueba ko dɨmagaribar zurara damazim Dɨpenir kam gasaragh mamaghɨra ikɨ. Eghtɨ kɨ Dɨpenir kamɨn ganɨva nɨ ko mɨkɨmamin dughiabar, nɨ nan mɨgɨrɨgɨaba baragham. 
\v 21 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan Nguibamɨn pɨn iti. Kɨ Israelia ko, e nɨn gumazamiziba, e nɨn Dɨpenimɨn ganɨva nɨ ko mɨkɨmamin dughiabar, nɨ en mɨgɨrɨgɨaba baragh en arazir kuraba gɨn amang.
\p
\v 22 “Gumazitam, arazir kuratam gumazir igharazitam damightɨ, an namakaba a inigh nɨn Dɨpenimɨn aven izɨ, egh nɨn ofa gamir dakozimɨn boroghɨn mangɨ, egh pazɨ gumazir kam damusɨ nɨn azangam. Eghtɨ nɨn damazimɨn bizir kam guizbangɨra puvatɨghtɨ, nɨ osɨmtɨzir kam gɨn amadagh. 
\v 23 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan nguibamɨn ikɨ, uan ingangarir gumazamizibar akaba baragh, egh deraghvɨra men kotiam akɨrigh. Egh nɨ mɨzazim isɨ gumazir osɨmtɨzim gamizim gasɨ, egh osɨmtɨzir kuramɨn uam a ikaragh. Egh nɨ osɨmtɨziba puvatɨzir gumazim deraghvɨra a damightɨ, gumaziba bizir kamɨn ganigh fogh suam an arazir kuram gamizir puvatɨ.
\p
\v 24 “E Israelia, nɨn gumazamiziba, e arazir kurabar amutɨ, bizir kam bangɨn en apaniba e mɨsoghtɨ, nɨ apanibar amamangatɨghtɨ me e abɨragham. Eghtɨ e ti ua uan navibagh iragh, uan arazir kuraba gɨn amangɨsɨ, nɨn Dɨpenimɨn izɨ nɨn ziam fɨ nɨn azangsɨghtɨ, 
\v 25 nɨ uan Nguibamɨn ikɨ e Israelia nɨn gumazamiziba en azangsɨziba baragh, en arazir kuraba gɨn amang. Egh en apaniba e inigh kantrin igharazimɨn mangɨghtɨ, nɨ uam e inigh izɨ kantrin nɨ fomɨra en inazir afeziabagh anɨngizimɨn e atɨgh.
\p
\v 26 \x - \xo 6:26-27 \xo*\xt 1 Atriviba 17:1; 2 Eghaghaniba 7:13-14\xt*\x*“E nɨn gumazamiziba arazir kurabar amutɨ, nɨ en arazir kuraba ikarvagh amozimɨn anogoregham. Eghtɨ, e uan navibagh iragh Dɨpenir kamɨn gan nɨn ziam fɨ, nɨn azangsɨghtɨ, 
\v 27 nɨ uan Nguibamɨn ikɨ, e Israelia, e nɨn ingangarir gumazamiziba, nɨ en azangsɨziba baragh, en arazir kuraba gɨn amang. Egh nɨ uan arazir aghuibar en sure damu. Egh amozim amadaghtɨ a nguazir nɨ fomɨra e ganɨngizim gizɨ.
\p
\v 28 “Eghtɨ dagheba otevir dughiam en kantri batogham, o arɨmariar ekiatam otogham, o amɨnir avimɨn mɨn isitam izɨ azenibagh asɨghasigham, o odezir avɨriba daghebar amɨ da agɨvam, o apaniba izɨ en nguibar ekiabar e korogh e mɨsogham, o arɨmariar igharagha garir avɨriba e gasɨghasɨgham, 
\v 29 bizir kaba otivtɨ, e Israelia nɨn gumazamiziba, en tav osɨmtɨzir kabar tamɨn mɨzazim baragh, uan aghariba fegh nɨn azangsɨghtɨ, 
\v 30 nɨ Ikiavɨra Itir God, nɨ uan Nguibamɨn ikɨva en azangsɨzim baregh en akuragh en arazir kuraba gɨn amadagh. Nɨrara gumazamizibar nɨghnɨziba bar dagh fo, kamaghɨn, nɨ uabɨ vaghvagh en arazir kurar e amiziba ikarvagh ivezir kuram e danɨng. 
\v 31 Nɨ kamaghɨn damightɨma, e nɨn gumazamiziba zurara nɨn apengan ikɨ, egh nguazir nɨ en inazir afeziabagh anɨngizir kamɨn ikiam.
\p
\v 32 “Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, me nɨn adarazi Israelian aven itir puvatɨ, egh me nɨn ziam bangɨn, uan nguibar saghon itiba ategh kagh izam. Guizbangɨra, me nɨn ziar ekiam ko, ingangarir bar ekiar nɨ en gumazamizibar akurvaghasa amiziba, me da baraki. Egh men tarazi, nɨn ziam fɨsɨ, nɨn Dɨpenir kamɨn izɨ, egh nɨ ko mɨkɨmam. 
\v 33 O Ikiavɨra Itir God, nɨ uan Nguibamɨn iti, egh nɨ men dɨmdiam baragh, egh bizir me damuasa nɨn azangsɨzibar amu. Kamaghɨn, e Israelia, nɨn gumazamiziba, e ami moghɨn, nguazir kamɨn gumazamiziba bar nɨ gɨfogh, egh nɨn atiating nɨn apengan ikiam. Egh me fogh suam, Dɨpenir kɨ ingarizir kam, kar nɨn Dɨpenimra, eghtɨ nguazir kamɨn gumazamiziba an aven, me nɨn boroghɨra izam.
\p
\v 34 “Egh danganir manamɨn nɨ uan gumazamiziba amadaghtɨ, me mangɨ uan apanibav soghsɨ, nɨn nguibar ekiar nɨ ua bagha mɨsevezir kam ko Dɨpenir kɨ nɨ bagha ingarizir kam, guam a mɨtuagh nɨ ko mɨkɨmtɨ, 
\v 35 Ikiavɨra Itir God, nɨ uan Nguibamɨn ikɨ, e uarir akurvaghasa nɨ ko mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba baragh en apangkuvigh en akuragh.
\p
\v 36 “Gumazamiziba bar moghɨram arazir kurabagh ami. E arazir kurabar amightɨ, nɨ en atar en apanibar amamangatɨghtɨ, me izɨ e ko mɨsogh e abɨnigh e inigh mangɨ, kantrin saghon itim o roghɨra itimɨn e isɨ kalabuziabar mɨn e arɨgham. 
\v 37-39 Eghtɨ e men kantrin kamɨn aven kalabuziar gumazamizibar mɨn ikɨva, uan arazir kuraba bagh nɨghnɨgh navibagh iraghtɨ, Ikiavɨra Itir God, nɨ e uarir akurvaghamin azangsɨziba baragh. Guizbangɨra, e uan apanibar kantrin ikɨva nɨghnɨzir gavgavim nɨn ikɨ, uan navir averiabar aven nɨ baghvɨra ikɨ guizbangɨra navibagh iragh, egh e nguazir nɨ en ovavibagh anɨngizir kam ko, nguibar ekiar nɨ ua baghavɨra inabazir kam ko, gumazamiziba nɨ bagh izamin Dɨpenir kɨ nɨ bagha ingarizir kamɨn ganɨva, guam a mɨtuagh kamaghɨn nɨ ko mɨkɨm suam, ‘E arazir kurabar tuavimɨn ghua arazir kurar avɨribagh amigha gɨfa.’ Eghtɨ nɨ uan Nguibamɨn ikɨ, e nɨ ko mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba baragh, e nɨn gumazamiziba, nɨ en kuarkuvigh en akuragh, en arazir kuraba gɨn amadagh.
\p
\v 40 “O nan God, e nɨn Dɨpenimɨn itir danganir kamɨn ikɨ nɨ ko mɨkɨmtɨ, nɨ zurara en ganɨva uan kuarim atɨgh en dɨmdiaba baragh.
\b
\q1
\v 41 \x - \xo 6:41-42 \xo*\xt Onger Akaba 132:8-10\xt*\x*“O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim, nɨ dɨkavigh, uan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam sara izɨ
\q2 uan avughsir danganimɨn ikɨ.
\q3 Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiar kam, a nɨn gavgavir bar ekiam aka.
\q1 O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim, nɨ zurara uan ofa gamir gumazibar akuragh,
\q2 eghtɨ nɨn arazir kam, a men kurkazir aghuimɨn mɨn ikiam.
\q1 Eghtɨ nɨn gumazamizir nɨ baghavɨra itiba,
\q2 nɨn arazir aghuiba bangɨn bar akongegham.
\q1
\v 42 O Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavim, nɨ uan ingangarir gumazim Devit gɨnɨghnɨgh.
\q2 Guizbangɨra, nɨ zurara an apangkufi.
\q2 Kamaghɨra, nɨ uabɨ mɨsevezir atrivim, akɨrim ragh a gasan markɨ.”
\c 7
\s Solomon Dɨpenir kam damightɨ,  // a Ikiavɨra Itir God baghvɨra ikiasa  // ofa gami
\r (1 Atriviba 8:62-66)
\p
\v 1 \x - \xo 7:1 \xo*\xt Ofa Gami 9:23-24\xt*\x*Solomon God ko mɨkemegha gɨvazɨ, God overiamɨn avim amadazɨ, a izaghira, ofan bar isia mɨghɨriba ko ofan maba sara, bar adar isi. Ezɨ Ikiavɨra Itir Godɨn angazangarim bar ekevegha an Dɨpenir kam bar a gizɨfa. 
\v 2 Ikiavɨra Itir Godɨn angazangarir ekiar kam Godɨn Dɨpenim gizɨfa, kamaghɨn amizɨ, ofa gamir gumaziba an aven mangan ibura. 
\v 3 \x - \xo 7:3 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 16:34; 2 Eghaghaniba 5:13; Esra 3:11; Onger Akaba 100:5; 106:1; 107:1; 118:1; 136:1; Jeremaia 33:11\xt*\x*Israelia avir kamɨn garima, a izaghirima, me gari, angazangarir bar ekiam Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim gizɨvagha an iti. Ezɨ me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn nguazimɨn arɨghizir dagɨabagh isɨn, uan teviba apɨrigha dapaniba avigha, uan guaba isa nguazim mɨtuagha, Ikiavɨra Itir God mɨnabava, an ziam fa ghaze:
\b
\q1 “Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba bar dera,
\q2 egha a zurara en apangkuva ikia
\q3 mamaghɨra iti.”
\b
\p
\v 4 Egha Atrivim Solomon uan gumazamiziba ko me bar moghɨra, Ikiavɨra Itir God bagha ofabagh ami. 
\v 5 Atrivim Solomon God bagha 22,000plan bulmakaun apuriba ko 120,000plan sipsipba inigha ofa gami. Arazir kamɨn atrivim uan gumazamiziba ko me Dɨpenir kam gamizɨma, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn oto. 
\v 6 Godɨn ofa gamir gumaziba vongɨn mɨtivizɨ, Livaiba vongɨn mɨtifi. Atrivim Devit ighiabar amuasa uan ingangarir gumazibav kemezɨ me ingarizir biziba, me da sara mɨtivighav iti. Devit fomɨra Ikiavɨra Itir Godɨn ziam famin dughiamɨn, Livaiba gitaba ko bizir igharazibav sogha, Ikiavɨra Itir God mɨnabir ighiabagh amua, bizir kabagh ikararai. Me ighiar kam gami, “Ikiavɨra Itir God, zurara en apangkuva ikia mamaghɨra iti.” Ezɨ gumazamiziba datɨrɨghɨn mɨtivighav itima, Livaiba ighiar kam batima, ofa gamir gumaziba sɨghabagh ivi.
\p
\v 7 Aruer kamra Atrivim Solomon, nguazir Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn boroghɨn itir danganir uari akuvim, a Ikiavɨra Itir God bagha anemɨsevezɨ, an a baghavɨra iti. Egha nguazir asɨzir kamɨn, an ofan bar isia mɨghɨriba ko, wit tuamin ofaba ko, God ko navir vamɨran ikiamin ofa bagha asɨzibar oviba isa ofabagh ami. Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn tughav itir ofa gamir dakozir kam, me faragha brasɨn an ingarizɨ, a mong suvizɨ me an ofan avɨrir kabar amuan iburagha danganir arozir gumazamiziba uari akuvir kamɨn ofabagh ami.
\p
\v 8-9 Kar Averpenibar Ikiamin Dughiar Ekiam. Ezɨ Atrivim Solomon Israelia ko uari akuvagha Jerusalemɨn iti. Gumazamizir avɨrim nguazir kamɨn danganiba bar dar ikegha ize. Me notɨn amadaghan Hamatɨn nguibar ekiamɨn zuir tuavir akamɨn ikegha, ghua sautɨn amadaghan kantri Isipɨn nguazir mɨtaghniamɨn tuzir darasi. Me Ikiavɨra Itir God, en Godɨn damazimɨn, 7plan aruebar uari akuvagha ikegha, gɨn me ua 7plan arueba isafuragha 14plan arueba bar me dar ike. Egha amɨmzaraghan me ua uari akufa.\f + \fr 7:8-9 \fr*\ft Nɨ 2 Eghaghaniba 5:3ɨn gan.\ft*\f* 
\v 10 Ezɨ namba 7ɨn iakɨnim, an namba 23ɨn aruemɨn, Solomon ua gumazamiziba amadima, me uamategha uan nguibabar zui. Me fo, Ikiavɨra Itir God, deraghavɨra Atrivim Devit ko, Atrivim Solomon, ko uan gumazamiziba Israelia gami. Kamaghɨn amizɨ, me bizir aghuir kabagh nɨghnɨgha bar akongegha uamategha uan nguibabar zui.
\s God ua Solomon bato
\r (1 Atriviba 9:1-9)
\p
\v 11 Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim ko, atrivimɨn dɨpenimɨn ingarigha gɨfa. A dɨpenir kamningɨn ingaramin nɨghnɨziba, a bar ada gɨfa. 
\v 12 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, dɨmangan a batogha, kamaghɨn a mɨgei, “Kɨ nɨn azangsɨziba baregha gɨfa. Gumazamiziba izɨ nan ofa damuasa, kɨ dɨpenir kam amɨsefe. 
\v 13-14 \x - \xo 7:13-14 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 6:37-39\xt*\x*Eghtɨ ia nan akaba baraghan kogh, arazir kurabar amuam, kɨ amozimɨn tɨvaghtɨ a izan kogham, o kɨ odeziba amadaghtɨ da izɨ ian azenibar amam. O ia nan gumazamiziba, kɨ ia bagh arɨmariar bar kuratam amadagham. Eghtɨ dughiar kamɨn, ia nan gumazamizir kɨ uan ziam fasa inabaziba, ia uari abɨragh, na ko mɨkɨm, nan boroghɨn izɨ na baghvɨra ikɨ, egh ia uan arazir kuraba bagh navibagh iraghtɨ, kɨ uan Nguibamɨn ikɨ ian dɨmdiaba baragh ian arazir kuraba gɨn amadagh, egh ian nguazim damightɨ, a ua deragham. 
\v 15-16 Kɨ Dɨpenir kam amɨsevezɨ a nan Dɨpenimɨn mɨrara ikiam, eghtɨ gumazamiziba zurara Dɨpenir kamɨn nan boroghɨn izɨ, nan ziam fam. Kamaghɨn amizɨ, kɨ zurara Dɨpenir kamɨn ganɨva, uan navimɨn aven a gɨnɨghnɨgham. Nan Dɨpenim itir danganir kam, kɨ zurara ian dɨmdiaba baraghsɨ, ia bagh gan ikiam. 
\v 17 Solomon, nɨ uan afeziam Devit amizɨ moghɨn, nɨ navir averiamɨn aven na baghvɨra nɨghnɨgh nan damazimɨn deravɨra daru, egh arazir kɨ ifongeziba ko bizir kɨ damuasa ia mɨkemeziba, kɨ nɨ mɨkemezɨ moghɨn bizibar amu. 
\v 18 \x - \xo 7:18 \xo*\xt 1 Atriviba 2:4\xt*\x*Nɨ kamaghɨn damutɨ, kɨ zurara nɨn ovavir boribar amutɨ, me Israelɨn atrivibar ikɨ mangɨvɨra ikiam. Egh kɨ nɨn afeziam Devit ko amizir akar dɨkɨrɨzir kam damightɨ, a guizɨn otivam. Kɨ kamaghɨn Devit mɨgɨa ghaze, ‘Devit, kɨ zurara nɨn ovavir boribar amutɨ, me Israelian atrivibar ikɨ mangɨvɨra ikiam.’
\p
\v 19 “Egh ia na ategh nan arazir kɨ ifongeziba ko nan Akar Gavgavibar gɨn mangan kogh, egh asebar gɨn mangɨ dar ziaba fɨtɨ, 
\v 20 kɨ nguazir Israelia ia ganɨngizimɨn bar ia batuegham. Eghtɨ ikɨzir igharazibar gumazamiziba dɨbovir akabar ia mɨkɨm ia gasɨghasɨgham. Eghtɨ kɨ uaghan, akɨrim ragh Dɨpenir kɨ uan ziam bagha inabazim gasaragham, egh uam a gɨnɨghnɨghan kogham. 
\v 21 Dɨpenir kam, datɨrɨghɨn ziar ekiam iti. Eghtɨ gɨn gumazir danganir kamɨn izamiba me izɨva an gan dɨgavir kuram damigh bar atiatigh kamaghɨn mɨkɨmam, ‘Ikiavɨra Itir God, manmaghsuavɨra nguazir kam gasɨghasɨgha, Dɨpenir kam sarama asɨghasɨki?’ 
\v 22 Eghtɨ gumazamizitaba men akam ikaragh suam, ‘Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn, Israelia Ikiavɨra Itir God men God, anetaki. A fomɨra men inazir afeziaba Isipɨn me inigha nguazir kamɨn ize. Ezɨ me akɨrim ragha God gasaragha, uan asebar gɨn ghua dar ziaba fe. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God asɨghasɨzir kam gamizɨ a me bato.’ ”
\c 8
\s Solomon amizir bizir igharaziba
\r (1 Atriviba 9:10-28)
\p
\v 1 Solomon uan ingangarir gumaziba ko, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingara anegɨvagha, gɨn Solomonɨn dɨpenimɨn ingari. Ingangarir me amizir kaba bar, me 20plan azenibar dar ingari. 
\v 2 Solomon dɨpenir kamningɨn ingangarim agɨvagha, Atrivim Hiram a ganɨngizir nguibar ekiar ikuviziba uam adar ingari. Egha a Israelian marazi amangizɨ, me ghua nguibar ekiar kabagh apia. 
\v 3 Ezɨ Solomon datɨrɨghɨn uan mɨdorozir gumaziba inigha ghua, Hamat ko Soban nguibar ekiamning ko mɨsogha, me abɨragha nguibar ekiar kamning ini. 
\v 4 Egha gɨn, a gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn Tatmorɨn nguibar ekiam uam an ingari. A faragha Distrik Hamatɨn nguibar ekiar mabar aven, dagheba ko bizir aghuiba arɨzir dɨpenir ekiabar ingari. Egha a datɨrɨghɨn ua deravɨra nguibar ekiar kabar ingari. 
\v 5 Egha Solomon gɨn Bethoronɨn Pɨn Itir nguibar ekiam, ko Bethoronɨn Vɨn Itir nguibar ekiam, uam aningɨn ingari. A dɨvazir bar mɨtiar gavgavir ekiamɨn nguibar kamning avɨni. Egha a uaghan nguibar ekiar kamningɨn tiar akar ekiaba gavgavim dar anɨngasa, ainɨn ighuvibar ingari. 
\v 6 Egha a uaghan Balatɨn nguibamɨn ingari. Egha a uaghan dagheba itir nguibar ekiaba ko mɨdorozir karisba arɨzir nguibar ekiaba ko, hoziaba arɨzir nguibar ekiaba ko, Jerusalem ko, Lebanon ko, nguazir an ativagha garibar aven, a bizir igharazir a ingarasa ifongeziba, a bar adar ingari.
\p
\v 7 Ezɨ Israelɨn kantrin aven, ikɨzir igharazir mabar gumazamiziba iti. Kar Amoria, Hitia, Peresia, Hivia, ko Jebusia, men marazi Israelian tongɨn ikiavɨra iti. 
\v 8 Israelia fomɨra men avɨribav soghezɨ me ariaghire, egha bar me kuavaremezir puvatɨzɨ, men ovavir borir vabara ikiavɨra iti. Ezɨ datɨrɨghɨn Solomon me gamizɨma, me puram an ingangarir gumazir kɨnibar mɨn otivigha, datɨrɨghɨn ikia kamaghɨra iti.\f + \fr 8:8 \fr*\ft Akar kam, “datɨrɨghɨn ikia kamaghɨra iti,” a datɨrɨghɨn en dughiar kamɨn mɨgeir puvatɨ. A gumazir akɨnafarir kam osirizimɨn dughiamɨn gun mɨgei.\ft*\f* 
\v 9 Ezɨ Solomon Israelia gamizɨ, me an ingangarir gumazir kɨnibar itir pu. Bar puvatɨ. A me isa mɨdorozir gumaziba ko mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapanibar me arɨki. Egha marazi isa, karisbar tuiva mɨsozir ingangarim ko, hoziabagh apiaghira mɨsozir ingangarim me ganɨngi. 
\v 10 Solomonɨn ingangaribagh amir gumazibar gumazir dapanibar dɨbobonim, a 250ɨn tu.
\p
\v 11 Solomonɨn amuim Devitɨn Nguibar Ekiam ategha ghua Solomon a bagha ingarizir dɨpenir igiamɨn iti. Amizir kam a Isipian atrivimɨn guivim. Fomɨra Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam danganir kamɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, Solomon ghaze, “Nan amuir kam, Israelian Atrivim Devitɨn dɨpenimɨn ikian kogham. Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam ikezir danganiba, da bar zue, egha God baghavɨra iti.” Kamaghɨn amizɨ, Solomon uan amuim bagha, nguibar ekiamɨn azenan itir dɨpenir igiamɨn ingarigha a inigha ghuzɨ, an an iti.
\p
\v 12 Solomon, Ikiavɨra Itir God bagha ofa gamir dakozir ingarizim, a Godɨn Dɨpenimɨn azuarimɨn guamɨn boroghɨn itima, a zurara dakozir kamɨn ghua Ikiavɨra Itir God bagha ofan bar isia mɨghɨrizibagh ami. 
\v 13 \x - \xo 8:13 \xo*\xt Ua Me Ini 23:14-17; 34:22-23; Dɨboboniba 28:9-15; 28:16--29:39; Godɨn Araziba 16:16\xt*\x*Moses Osirizir Araziba mɨkemezɨ moghɨn, a dughiabar zurara ofabagh ami. A uaghan Sabatɨn dughiabar ofaba, ko iakɨnir igiabar dughiar ekiabar ofaba, ko azeniba vaghvagha, a 3plan dughiar ekiabar ofabagh ami. Dughiar ekiar 3plan kabar kara: Yis Puvatɨzir Bretɨn Isam Damuamin Dughiam, ko Azenibar Dagher Igiaba Asiamin Dughiamɨn Isar Ekiam, ko Averpenibar Ikiamin Dughiar Ekiam. 
\v 14 Solomon uan afeziam Devitɨn arazibar gɨntɨgha, bizir a damuasa mɨkemeziba, a zurara Godɨn ofa gamir gumaziba a men ikɨzibar, ingangariba bagha me tuira. Egha a Godɨn ofa gamir gumazibar akurvagh ingangarim damuasa Livaiba vaghvagha me tuira. Ezɨ men marazi uaghan ighiabar amu Godɨn ziam fam. Livaibar ingangarir a me bagha inabaziba, me dughiabar vaghvagha dagh ami. Egha Solomon uaghan garir gumaziba men ikɨziba, a Godɨn Dɨpenimɨn tiar akabar ganasa vaghavagha me tuira. Arazir kaba, God baghavɨra itir gumazim Devit, a me mɨkeme. 
\v 15 Godɨn ofa gamir gumaziba ko Livaiba bar deraghavɨra Atrivim Devitɨn akabar gɨntɨgha, ingangarir a damuasa me mɨkemeziba, me bar dagh ami. Egha me uaghan dagɨaba arɨzir danganibar ganamin akar a me ganɨngizimɨn gɨntɨsi.
\p
\v 16 Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingarasa, ingangarir ekiam gami. An ingangarir gumaziba faraghavɨra Dɨpenim asasa dagɨaba apengan da arɨgha ingangarir kabagh amua ghua Dɨpenim asarazir dughiamɨn tu. Ezɨ Dɨpenimɨn ingangariba bar gɨvazɨ, Dɨpenir bar dirim oto.
\p
\v 17 Atrivim Solomon, a Esiongeberɨn nguibar ekiamɨn ghu. Esiongeber a kantri Idomɨn iti, an Ongarir Aghevimɨn dadarimɨn ikia Elatɨn nguibar ekiamɨn boroghɨn iti. 
\v 18 Ezɨ Atrivim Hiramɨn kurir maba ko gumazir aghuir kurimɨn aven ingara ongarimɨn aruir araziba bar dagh foziba, a me amadazɨ, me Solomonɨn kuribar aven ingarir gumaziba ko me kurir kabar aven ingari. Egha me kantri Ofirɨn ghua golɨn avɨriba inigha uamategha Atrivim Solomon bagha ize. Golɨn kabar osɨmtɨzim, 16 tanɨn boroghɨn tu.
\c 9
\s Kantri Seban atrivir amizim  // Solomonɨn ganasa izi
\r (1 Atriviba 10:1-13)
\p
\v 1 \x - \xo 9:1-9 \xo*\xt Matyu 12:42; Luk 11:31\xt*\x*Kantri Seban atrivir amizim kamaghɨn oraki, Ikiavɨra Itir God deraghavɨra Solomon gamizɨma a ziar ekiam iti. Kamaghɨn amizɨ, atrivir amizim Solomonɨn fofozim gɨfofoghasa azangsɨzir gavgavibar an azangsɨghasa izi. Atrivir amizim uan ingangarir gumazir avɨriba ko, kamelɨn bɨzir avɨriba sara iza Jerusalemɨn oto. Kamelɨn kaba golɨn avɨriba ko, pauran igharagha garir mughuriar aghuiba itiba, ko dagɨar igharagha garir iveziba bar pɨn koziba inigha izi. Atrivir amizim izegha gɨvagha, uan azangsɨzir a Solomonɨn azangsɨghasa nɨghnɨghiziba, a bar dar an azangsɨsi. 
\v 2 Ezɨ Solomon bar deraghavɨra an azangsɨziba ikarvaki. An azangsɨzir an azangsɨziba, Solomon tam ikarvaghan iburazir pu. Bar puvatɨ. 
\v 3 Seban kantrin atrivir amizim, Solomonɨn nɨghnɨzir aghuim ko fofozim baregha, uaghan atrivibar dɨpenir ekiar a ingarizimɨn gani. 
\v 4 Egha atrivir amizim uaghan garima, Solomon dughiabar vaghvagha dagher aghuir avɨriba isa, uan ingangarir gumazir dapaniba ko apiav ikia da api. Ezɨ atrivir amizim uaghan garima, ingangarir gumaziba ko men korotiar aghuir me azuiba ko gumazir wain anɨdiba, me kurkazir aghuiba iti. Egha a garima, Solomon asɨzir avɨriba inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghua a bagha ofan bar isia mɨghɨribagh ami. A bizir aghuir kabar ganigha dɨgavir kuram gamigha ua mɨkɨman ibura.
\p
\v 5 Egha gɨn, a kamaghɨn Atrivim Solomon mɨgei, “Kɨ uan kantrin ikiava bizir nɨ amibar eghaghaniba ko, nɨn nɨghnɨzir aghuim ko, fofozim barasi. Ezɨ kɨ datɨrɨghɨn fo, akar kaba da bar guizbangɨra. 
\v 6 Kɨ faragha nɨghnɨzir gavgavim akar kabar itir puvatɨ. Egha datɨrɨghɨn kɨ uabɨ iza, uan damazimɨn bizir kabar ganigha gɨfa. Guizbangɨra, bizir kɨ datɨrɨghɨn gariba, da akar kɨ oraghiziba bar dagh afira. Nɨn nɨghnɨzir aghuim ko fofozir aghuim bar ekefe. 
\v 7 Ezɨ nɨn gumazamiziba ti zurara bar akueghama. Ezɨ nɨn ingangaribar faragha zuir gumazir nɨ ko ikia zurara nɨn nɨghnɨzir aghuiba baraziba, me ti bar akueghama. 
\v 8 Kɨ Ikiavɨra Itir God, nɨn Godɨn ziam fe. A navir aghuim nɨn ikia nɨ gamizɨ, nɨ Israelian atrivimɨn iti. A bar Israelia ia gifongegha an ifongiar kam ian ikiavɨra iti. Nɨ guizɨn arazim ko arazir aghuimɨn deraghvɨra Israelian gan me geghuvam. A kamaghsua nɨ gamizɨ, nɨ atrivimɨn oto.”
\p
\v 9 Egha Seban atrivir amizim golɨn bar avɨriba isa Solomon ganɨngi, ezɨ golɨn kabar osɨmtɨzim 4 tan gafira. Atrivir amizim uaghan pauran mughuriar aghuiba itir avɨriba ko, dagɨar igharagha garir iveziba bar pɨn kozir avɨriba a ganɨngi. Bar guizbangɨra, bizir kaba bar avɨraseme. Fomɨra pauran aghuir igharagha garitaba kantri Israelɨn aven itir puvatɨ.
\p
\v 10 Ezɨ Atrivim Hiramɨn ingangarir gumaziba ko Solomonɨn ingangarir gumaziba, kuribar ghua kantri Ofirɨn ghua golɨn avɨriba ko, temer aghuir bɨghiziba ko, dagɨar avɨrir iveziba bar pɨn koziba, me da inigha Israelɨn ize. 
\v 11 Ezɨ Solomon uan ingangarir gumazibav mɨkemezɨ, me temer aghuir kaba inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha adɨrɨziar aghuibagh amua an dɨpenim bagha mabagh ami. Egha a me mɨkemezɨ, me temer aghuir kabar arariba inigha gumazir gitabav soziba bagha gitabar ingari. Bar fomɨra iza datɨrɨghɨn, gumaziba kantri Israelɨn aven, ua temer kamagh garitabar garir puvatɨ.
\p
\v 12 Ezɨ Atrivim Solomon, bizir aghuir avɨriba isa Seban atrivir amizimɨn ifongiam agɨvasa a ganɨngi. Solomon atrivir amizim ganɨngizir bizir avɨriba, da bar bizir atrivir amizim Solomon bagha inigha izezir bizibagh afira. Ezɨ Seban atrivir amizim, uan ingangarir gumaziba ko me uamategha uan kantrin ghu.
\s Solomon bizir bar avɨriba iti
\r (1 Atriviba 10:14-19)
\p
\v 13 Atrivim Solomon azenibar vaghvagha 23 tan gol isi. 
\v 14 Egha a uaghan dagɨar ingangaribagh amir gumaziba da, takis isi. Ezɨ Arebian atriviba ko, Israelɨn distrighbar garir gumazir dapaniba dagɨaba isa a ganɨdi.
\p
\v 15 Ezɨ Solomon mɨkemezɨma, an ingangarir gumaziba 200plan ter araribar orar mɨsoghamibar ingari. Egha me gol inigha orar kabar pogha da ave. Orar kaba vaghvagha da avezir golɨn osɨmtɨzim, a 7 kilogremɨn tu. 
\v 16 Egha 300plan ter araribar orar dozir mɨsoghamiba uaghan dar ingari. Egha gol inigha orar dozir kabar pogha da ave. Orar kaba vaghvagha da avezir golɨn osɨmtɨzim, a 2 kilogremɨn tu. Ezɨ Solomon mɨkemezɨma, me orar kaba bar da inigha dɨpenir me kamaghɨn dɨborimɨn da arɨki, Lebanonɨn Ruarir Pɨzimɨn Dɨpenim.
\p
\v 17 Ezɨ Solomon mɨkemezɨ, me atrivir dabirabir ekiar mamɨn ingari. Egha me golɨn aghuim ko, elefanɨn atariba inigha an kurke. 
\v 18-19 Atrivimɨn dabirabim bar pɨn iti, ezɨ adɨrɨziar tuiv mavanangamim, a 6plan ighuviba iti. Ezɨ ighuvir kaba, me 12plan laionɨn nedazibar ingarigha da asezɨ da tuivighav iti. Ezɨ adɨrɨziar ighuvir kaba vaghvagha laionɨn nedazir pumuning iti, mam vongɨn iti, ezɨ mam vongɨn iti. Atrivir dabirabir kam, an agharimning arɨghamin danganir pumuning iti. Ezɨ agharimning arɨghamin danganir kamningɨn boroghɨn, me laionɨn nedazir pumuningɨn ingarizɨ, mam vongɨn itima, mam vongɨn iti. Kantrin igharazibar atriviba, men atrivibar dabirabitam, tong kamaghɨn garir puvatɨ.
\p
\v 20 Ezɨ ingangarir gumaziba gol inigha Solomon bagha dɨpaba apir itaribar ingari. Egha Lebanonɨn Ruarir Pɨzimɨn Dɨpenimɨn aven itir itariba bar, me golɨn aghuimɨn dar ingari. Solomonɨn dughiamɨn, gumazamizibar nɨghnɨzim, silva pura bizim, kamaghɨn amizɨ, me silvan bizir katamɨn ingarizir puvatɨ.
\p
\v 21 Solomon kurir avɨriba iti, ezɨ kurir kaba da Atrivim Hiramɨn ingangarir gumaziba ko, ongarim garui. Kurir kaba zurara azenir 3pla gɨvaghtɨ, me bizir aghuir kaba ater ua Israelɨn izam. Kar gol, ko silva, ko elefanɨn atariba, ko monkiba, ko kuarazir bar diriba.
\p
\v 22 Atrivim Solomon, dagɨar avɨriba ko bizir avɨriba ko nɨghnɨzir aghuiba ko fofozir aghuiba ikia, egha kantrin igharazibar atriviba bar me gafira. 
\v 23 Kantrin igharazibar atriviba bar, Ikiavɨra Itir God, Solomon ganɨngizir nɨghnɨzir aghuiba ko fofozir aghuiba baraghasa Solomon bagha izi. 
\v 24 Atrivir kaba azenibar vaghvagha Solomon bagha bizir aghuiba isa izava a ganɨdi. Me bizir gumaziba silva ko golɨn ingariziba ko, korotiar aghuiba ko, afuziba ko, pauran igharagha garir mughuriar aghuiba zuiba ko, hoziaba ko, donkiba, a bagha da inigha izi.
\p
\v 25 \x - \xo 9:25 \xo*\xt 1 Atriviba 4:26\xt*\x*Solomon, mɨdoroziba bagha hoziaba ko karisba bagha danganir dozir bar avɨribar ingari. Danganir da ikiamin kabar dɨbobonim, 4,000ɨn tu. Ezɨ a uaghan 12,000ɨn hoziar igharazir maba iti, ezɨ maba a ko Jerusalemɨn iti, ezɨ maba, a dar ganasa mɨsevezir nguibar ekiar igharazibar iti.
\p
\v 26 \x - \xo 9:26 \xo*\xt Jenesis 15:18; 1 Atriviba 4:21\xt*\x*Atrivim Solomon kantriba bar me gativagha men gari, a Yufretisɨn Fanemɨn ikegha ghua kantri Filistian otogha ghua kantri Isipɨn tu. 
\v 27 Solomon atrivimɨn itir dughiamɨn, a temer sidan avɨriba ko silvan avɨriba inigha Jerusalemɨn ize. Ezɨ dughiar kamɨn silvan avɨriba ikia, dagɨar kɨnibar mɨn pura tintinibar irav iti. Egha a uaghan temer sidan bar avɨriba iti, mati temer Israelɨn mɨghsɨar muziaribar izezibar mɨn iti. 
\v 28 \x - \xo 9:28 \xo*\xt Godɨn Araziba 17:16\xt*\x*Solomon uan hoziaba kantri Musri ko kantrin igharazibar ada ini.\f + \fr 9:28 \fr*\ft Nɨ 1 Atriviba 10:28ɨn itir akamɨn gan.\ft*\f*
\s Solomon areme
\r (1 Atriviba 11:41-43)
\p
\v 29 Solomon amizir bizir igharaziba, an atrivimɨn itir dughiamɨn ikegha ghua, an aremezir dughiamɨn tu, dar eghaghaniba bar akɨnafarir 3plan kabar iti: Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Natanɨn Akɨnafarim, ko Nguibar Ekiam Silon Akam Inigha Izir Gumazim Ahiyan Akɨnafarim, ko Akam Inigha Izir Gumazim Ido osirizir Bizir God an Akazibar Akɨnafarim. Idon Akɨnafarim uaghan bizir Nebatɨn otarim Jeroboam batozibagh eghari. 
\v 30 Solomon 40plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ikia, egha Israelia bar me gativagha men gari. 
\v 31 Egha a uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me an kuam isa Jerusalemɨn, an afeziam Devitɨn Nguibar Ekiamɨn anefa. Ezɨ an otarim Rehoboam an danganim inigha atrivimɨn iti.
\c 10
\ms Atrivim Rehoboamɨn eghaghanim
\mr (Sapta 10--12)
\s Notɨn amadaghan itir Israelɨn adarasi, me Judaba ataki
\r (1 Atriviba 12:1-19)
\p
\v 1 Israelian notɨn amadaghan itir anababa bar, me uari bagh Rehoboam amɨseveghtɨ, a men atrivimɨn otivasa me nguibar ekiam Sekemɨn uari akufa, kamaghɨn amizɨ, Rehoboam me bagha ghu. 
\v 2 Nebatɨn otarim Jeroboam, a fomɨra Atrivim Solomonɨn ara ghua Isipɨn iti. Ezɨ Israelia Rehoboam damightɨ an atrivimɨn otivasa amima, Jeroboam bizir kamɨn akam baraki. 
\v 3 Ezɨ Israelian gumazir maba Jeroboam bagha ghua a mɨgɨa ghaze, “Nɨ uamategh Israelɨn izɨ.”
\p Ezɨ a Isip ategha uamategha izegha gɨvagha, Israelia ko bar Rehoboam bagha ghua kamaghɨn Rehoboam mɨgei, 
\v 4 “Nɨn afeziam Solomon osɨmtɨzir ekiam e ganɨga, e gamizɨ e osɨmtɨzir ekiam atera pamtemɨn ingari. Kamaghɨn amizɨ, nɨ en asughasugh en osɨmtɨzir taba agɨfagh. Nɨ kamaghɨn damightɨ, e datɨrɨghɨn nɨn apengan ikiam.”
\p
\v 5 Ezɨ Atrivim Rehoboam akar kam baregha kamaghɨn me mɨgei, “Ia mangɨ, 3plan dughiaba gɨvaghtɨ ia ua izɨtɨ, kɨ uan nɨghnɨzimɨn gun ia mɨkɨmam.” Ezɨ me anetegha uamategha ghue.
\p
\v 6 Ezɨ Rehoboam ghua gumazir ghuriba ko mɨgei. Gumazir kaba, me fomɨra nɨghnɨzir aghuiba an afeziam Solomon ganɨdi. Rehoboam kamaghɨn men azara, “Ia manmaghɨn nɨghnɨsi, kɨ akar manatamɨn gumazamizir kabav kɨmam?”
\p
\v 7 Ezɨ me kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ arazir aghuimɨn gumazamizir kabar amuva, men akurvaghsɨ datɨrɨghɨn akar aghuitamɨn me mɨkɨmtɨma, me zurara nɨn apengan ikiam.”
\p
\v 8 Ezɨ Rehoboam gumazir ghurir kabar akam baraghizir puvatɨgha, ghua gumazir igiabar azangsɨsi. Gumazir kaba me an kuaba, egha me uagharam aghungigha, datɨrɨghɨn an ingangarir gumazibar otifi. 
\v 9 A kamaghɨn me mɨgei, “Gumazamizir kaba ghaze, nan afeziam Solomon me gatɨzir osɨmtɨzir kaba, kɨ dar taba agɨvam. Ezɨ ia manmaghɨn nɨghnɨsi, kɨ akar manatamɨn me ikarvagham?”
\p
\v 10 Ezɨ ingangarir gumazir igiar kaba kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ men azangsɨzir nɨn afeziam me gamizir osɨmtɨzir kataba ikarvaghsɨ, nɨ kamaghɨn me mɨkɨm, ‘Ia ghaze, nan afeziam paza ia gami? Puvatɨ. Kar pura bizim. Nan dafarir tereghiam, bar nan afeziamɨn gavgavim gafira. 
\v 11 Guizbangɨra nan afeziam osɨmtɨzim ia ganɨngi, ezɨ kɨ osɨmtɨzir ekiar bar avɨriba ia danɨngam. Nan afeziam benimɨn ia ifozoroke, ezɨ kɨ benir gavgavir atariba itibar ia fozoroghtɨ, ian inivafɨziba asighiram.’ ”
\p
\v 12 Ezɨ dughiar 3pla gɨvazɨma, Jeroboam Israelian gumazamiziba bar me ko uamategha, Atrivim Rehoboam mɨkemezɨ moghɨn me izi. 
\v 13-14 Ezɨ atrivim gumazir ghuribar nɨghnɨzimɨn gɨn zuir puvatɨgha, a gumazir igiabar nɨghnɨzimɨn gɨn ghua, pamtemɨn gumazamizibav gei. A kamaghɨn me mɨgei, “Guizbangɨra, afeziam osɨmtɨzim ia ganɨngi, ezɨ kɨ osɨmtɨzir ekiar avɨriba ia darɨgham. Nan afeziam benimɨn ia ifozoroke, ezɨ kɨ benir gavgavir atariba itibar ia fozoroghtɨ, ian inivafɨziba asighiram.” 
\v 15 \x - \xo 10:15 \xo*\xt 1 Atriviba 11:24-39\xt*\x*Fomɨra akam inigha izir gumazim Ahiya, a Silon gumazim, a Ikiavɨra Itir Godɨn akar dɨkɨrɨzim Nebatɨn otarim Jeroboam ganɨngi. Egha God datɨrɨghɨn uan akar dɨkɨrɨzir kam damutɨ, a guizɨn otivasava ami. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God uabɨ Rehoboam gamizɨ, a gumazamizibar nɨghnɨzimɨn gɨn zuir puvatɨ.
\p
\v 16 \x - \xo 10:16 \xo*\xt 2 Samuel 20:1\xt*\x*Gumazamiziba me datɨrɨghɨn fo, atrivim men akam bareghan kogham. Kamaghɨn amizɨ, me pamtemɨn dɨa kamaghɨn mɨgei, “E Devitɨn adarazir apengan ikian aghua. E Devitɨn adarazi puvatɨ, e uaghan Devitɨn otarir kamɨn adarazi puvatɨ. E Israelɨn gumazamiziba, e bar uamategh uan nguibabar mangam. Eghtɨ ia Devitɨn adarasi, ia uarira uarir gan.” Me akar kam mɨkemegha, tintinibar uan nguibabar ghue. 
\v 17 Ezɨ Israelian marazi uaghan Judan nguibar ekiabar ikia, Judabar tongɨn iti. Ezɨ Atrivim Rehoboam men gari.
\p
\v 18 Egha gɨn Atrivim Rehoboam Adoniram amadazɨma, a Israelia bagha zui. Adoniram, fomɨra gumazir atrivimɨn ingangaribagh amir gumazibar garir gumazim. An ziar igharazim Hadoram. Adoniram ghua Israelia batozir Dughiamɨn, me bar moghɨra dagɨabar a ginivizɨma an areme. Ezɨ Rehoboam bizir kamɨn akam baregha, zuamɨra uan karisɨn ghuavanabogha ara Jerusalemɨn ghu. 
\v 19 Dughiar kamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn,\f + \fr 10:19 \fr*\ft Akar kam, “Dughiar kamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn,” an e datɨrɨghɨn itir dughiar kamɨn gun mɨgeir puvatɨ. A gumazir akɨnafarir kam osirizimɨn dughiamɨn gun mɨgei.\ft*\f* Israelian notɨn amadaghan itiba me akaba batoghavɨra iti, me Devitɨn ikɨzimɨn tav atrivimɨn otogh men ganan me bar aghua.
\c 11
\s Akam inigha izir gumazim Semaia Godɨn akam akuri
\r (1 Atriviba 12:21-24)
\p
\v 1 Ezɨ Rehoboam ghua Jerusalemɨn otogha, Juda ko Benjaminɨn anabamningɨn mɨdorozir gumazir gavgavibar diazɨ, me iza uari akufa. Modorozir gumazir kabar dɨbobonim 180,000ɨn tu. Rehoboam kamaghsua, me mangɨ Israelian notɨn amadaghan itir anababav suegh, me damightɨ me ua izɨ an apengan ikiam. 
\v 2 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn an akam inigha izir gumazim Semaia mɨgei, 
\v 3 “Nɨ Judan Atrivim Rehoboam bagh mangɨ, egh a ko, Judaba ko Benjaminɨn anabamningɨn adarazi ko, gumazamizir igharaziba sara kamaghɨn me mɨkɨm, 
\v 4 ‘Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei: Ia mangɨ Israelia mɨsoghan markɨ, me ian adarasi. Guizbangɨra, kɨ uabɨ kamaghɨn amizɨ, Israelia ia bighiaghirɨ. Kamaghɨn ia uamategh uan nguibabar mangɨ.’ ” Ezɨ Semaia Ikiavɨra Itir Godɨn akam me mɨkɨnizɨ, me uamategha uan nguibabar ghue.
\s Rehoboam nguibar ekiar maba avɨnizir dɨvaziba gavgavim dagh anɨdi
\p
\v 5 Rehoboam Jerusalemɨn ikiava, uan ingangarir gumazibav kemezɨ, me ghua kantri Judan nguibar ekiar maba avɨnizir dɨvazir bar mɨtiar gavgaviba, gavgavim dagh anɨdi. 
\v 6 Me nguibar ekiar kaba avɨnizir dɨvaziba gavgavim dagh anɨngi: Betlehem, Etam, ko Tekoa, 
\v 7 ko Betsur, Soko, ko Adulam, 
\v 8 ko Get, Maresa ko Sif, 
\v 9 ko Adoraim, Lakis, ko Aseka, 
\v 10 ko Sora, Aijalon, ko Hebron. Nguibar ekiar dɨvazir gavgaviba avɨnizir kaba, Judan anabam ko Benjaminɨn anabamɨn adarazir nguazimɨn iti. 
\v 11-12 Me dɨvazir kaba bar moghɨra gavgavim dagh anɨngi. Nguibar ekiar kabar aven, Atrivim Rehoboam dar ganasa uan mɨdorozir gumazibar dapanir maba arɨki. Nguibar ekiaba vaghvagha, mɨdorozir gumazibar dapaniba vaghvagha dar gari. Egha a uaghan nguibar ekiar kabar mɨdorozir dughiabagh nɨghnɨgha, bizir avɨriba arɨghizɨ da iti. A dagher bar avɨriba, ko olivɨn boreba, ko wainɨn dɨpaba, ko orar ekiaba, ko afuziba arɨki. Egha an arazir kamɨn nguibar ekiar kabagh amizɨ, da bar gavgafi. Egha a Judan anabam ko Benjaminɨn anabamɨn adarazir atrivimɨn iti.
\s Ofa gamir gumaziba ko Livaiba Jerusalemɨn ize
\p
\v 13 Kantri Israelɨn danganiba bar adar itir ofa gamir gumaziba ko Livaiba uan nguibaba ategha iza Atrivim Rehoboam ko iti. 
\v 14 Atrivim Jeroboam ko an gɨn otivir atriviba, ofa gamir gumaziba ko Livaibar anogoregha me batoghezɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir ingangarim gamir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, me uan dɨpeniba ko nguaziba ategha ghua Jerusalem ko Judan nguazimɨn danganir mabar iti. 
\v 15 \x - \xo 11:15 \xo*\xt 1 Atriviba 12:31\xt*\x*Atrivim Jeroboam me batuegha gɨvagha, a uabɨ mɨghsɨabar orazibar pɨn asebar ziaba fasa gumazir kɨnir maba amɨsevezɨ, me ofa gamir gumazibar otifi. Ofa gamir gumazir igiar kaba uaghan Jeroboam ingarizir bulmakaun apuribar nedaziba ko asebar marvir guabar ziaba fe.\f + \fr 11:15 \fr*\ft Gumazir maba ghaze, aser kaba, memebar mɨn gari.\ft*\f*
\p
\v 16 Ezɨ Israelian anababa bar dar gumazamizir maba, Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, egha men inazir afeziabar God, me a baghavɨra ikia an ziam fasa a bagha ofabar amuasava ami. Egha me kantri Israel ategha ofa gamir gumaziba ko Livaibar gɨn Jerusalemɨn izi. 
\v 17 Gumazamizir kaba, Judaba ko ikia, kantri Juda gamima, a bar gavgafi. Egha me azenir 3plan Atrivim Devit ko Atrivim Solomon amizɨ moghɨn arazir aghuibagh ami. Ezɨ bizir kam Atrivim Rehoboamɨn akurazɨ, an atrivir bar gavgavimɨn oto.
\s Atrivim Rehoboam amuir avɨriba ko borir avɨriba iti
\p
\v 18 Atrivim Rehoboam, Jerimotɨn guivim Mahalatɨn iti. Jerimot, an Atrivim Devitɨn otaribar mav. Mahalatɨn amebam, a Abihail. Abihailɨn afeziam, a Eliap, ezɨ Eliap, a Jesin otarim. 
\v 19 Ezɨ Mahalat otarir 3pla bate. Men ziabar kara: Jeus ko Semaria ko Saham. 
\v 20 Ezɨ Rehoboam gɨn, Apsalomɨn guivim Makan iti. Ezɨ Maka 4pla otariba bate. Men ziabar kara: Abiya, Atai, Sisa ko Selomit. 
\v 21 Rehoboam 18plan amuiba iti, egha uaghan 60plan amuir doziba iti. Ezɨ an amuir kaba, 28plan otariba ko 60plan guiviba bate. Rehoboam amuir avɨribar iti, egha a guizbangɨra Maka bar a gifonge. 
\v 22 Kamaghɨn amizɨ, a gɨn ovengamin dughiamɨn, an atrivimɨn otivasa, Makan otarim Abiya amɨsefe. Egha an Abiya atɨzɨ, a uan aveghbuabar faragha zui. 
\v 23 Rehoboam nɨghnɨzir aghuim ikiava, uan otarir igharazir maba amɨsevezɨ, me ghua Judan Distrik ko Benjaminɨn Distrighɨn itir nguibar ekiar dɨvazir bar gavgaviba avɨnizibar gari. Egha a dagher avɨriba me ganɨga, me amuibar ikiasa, me bagha amizir bar avɨriba ini.
\c 12
\s Judaba arazir kuram gamizɨ,  // God puv me gami
\r (1 Atriviba 14:22-28)
\p
\v 1 Rehoboam atrivir bar gavgavimɨn otogha kantri Judan garir dughiamɨn, a uan gumazamiziba ko me bar moghɨra akɨrim ragha Ikiavɨra Itir Godɨn Arazibagh asara. 
\v 2 Kamaghɨn amizɨ, Rehoboam atrivimɨn itima an namba 5ɨn azenim otozɨ, Isipian Atrivim Sisak uan mɨdorozir gumaziba ko iza Jerusalem ko mɨsosi. 
\v 3 Atrivim Sisak uan mɨdorozir gumazir bar avɨrim ko ize, eghtɨ gumaziba me mengan iburagham. Egha a uaghan mɨsoghamin karisɨn 1,200pla ko 60,000ɨn mɨdorozir gumazir hoziabagh apia mɨsoziba iti. Mɨdorozir gumazir kaba, me kantri Isip ko kantri Libia ko kantri Suki ko kantri Itiopian gumaziba. 
\v 4 Mɨdorozir gumaziba mɨsogha, kantri Judan nguibar ekiar dɨvazir bar gavgaviba avɨniziba inigha, iza Jerusalemɨn boroghɨn otifi.
\p
\v 5 Ezɨ Judan kantrin gumazir dapaniba, Sisak uan mɨdorozir gumaziba ko men ara iza Jerusalemɨn, Rehoboam ko iti. Ezɨ Godɨn akam inigha izir gumazim Semaia ghua me batogha, kamaghɨn me mɨgei, “Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨkeme, ia akɨrim ragha a gasara, kamaghɨn amizɨ, a datɨrɨghɨn akɨrim ragha ia gasara, egh Sisak ateghtɨ a ia abɨragham.”
\p
\v 6 Ezɨ atrivim uan gumazir dapaniba ko me akar kam baregha uari abɨragha kamaghɨn mɨgei, “Bar guizbangɨra, e arazir kuram gami. Ezɨ arazir Ikiavɨra Itir God amim, a guizɨn arazimra.”
\p
\v 7 Ezɨ Ikiavɨra Itir God men garima, me uari abɨrazɨ, an akar igharazir mam uam uan akam inigha izir gumazim Semaia ganɨga ghaze, “Kɨ garima, me uari abɨra. Kamaghɨn amizɨ, kɨ me gasɨghasɨghan kogham. Sisak Jerusalemɨn mɨsoghamin dughiamɨn, kɨ an ateghtɨ, a bar me gasɨghasɨghan kogham. Guizbangɨra, kɨ men anɨngaghe, egh kɨ Jerusalemɨn nguibar ekiam isɨ Sisak danightɨ a bar a gasɨghasigham kogham. 
\v 8 Kɨ Sisak ateghtɨ, a me abɨraghtɨ, me an apengan ikɨ an ingangarir gumazamizir kɨnibar otivigham. Eghtɨ arazir kamɨn, me ganigh fogh suam, nan ingangarir gumazamizir kɨnibar itir arazim, a dera, ezɨ nguazir kamɨn atrivibar ingangarir gumazamizir kɨnibar itir arazim, a ikufi.”
\p
\v 9 \x - \xo 12:9 \xo*\xt 1 Atriviba 10:16-17; 2 Eghaghaniba 9:15-16\xt*\x*Ezɨ Sisak uan mɨdorozir gumaziba ko iza Jerusalemia ko mɨsogha, me abɨnigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim ko, atrivimɨn dɨpenimɨn bizir bar aghuiba bar da ini. Egha uaghan Solomon mɨdorozim bagha ingarigha golɨn noghezir oraba, me bar ada inigha Isipɨn ghue. 
\v 10 Ezɨ gɨn Atrivim Rehoboam uan ingangarir gumazibav kemezɨ me bras inigha uam orar igiabar ingarigha brasɨn da noke. Ezɨ da Isipia okemezir orabar danganiba ini. Ezɨ Rehoboam da isa, ingangarir gumazir an dɨpenimɨn tiar akabagh eghuvibagh anɨngizɨ me dar suigha tiarakabar gari. 
\v 11 Atrivim Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn zuir dughiabar, a geghuvir gumazir kaba orar kaba inigh an aku mangam. Eghtɨ atrivim uamategh uan dɨpenimɨn izeghtɨ, me orar kaba inigh da itir dɨpenimɨn mangɨ dar arigham.
\p
\v 12 Ikiavɨra Itir God Atrivim Rehoboamɨn garima, a bar uabɨ dɨkabɨragha, an apengan iti. Kamaghɨn amizɨ, God ua Rehoboamɨn anɨngazir puvatɨgha, bar a kuavaremezir puvatɨ. Ezɨ dughiar kamɨn, arazir aghuir maba kantri Judan aven ikiavɨra iti.
\s Rehoboam areme
\r (1 Atriviba 14:21-22; 14:29-31)
\p
\v 13 Rehoboam a Jerusalemɨn ikia atrivir bar gavgavimɨn oto. A 41plan azeniba ikiava, atrivimɨn oto, egha 17plan azenibar atrivimɨn iti. A Jerusalemɨn iti, nguibar ekiar kam, Ikiavɨra Itir God, Israelɨn kantrin nguibaba bar dar tongɨn an amɨsefe, eghtɨ danganir kamɨn, Israelia bar an boroghɨn izɨ, an ziam fam. Rehoboamɨn amebam, a kantri Amonian amizim, an ziam Nama. 
\v 14 Rehoboam uan navir averiamɨn aven Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiamɨn gɨn mangan aghua, kamaghɨn amizɨ, a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami.
\p
\v 15 Atrivim Rehoboam amizir arazir igharaziba, akɨnafarir kamningɨn iti: Godɨn akam inigha izir gumazim Semaian Eghaghanibar Akɨnafarim, ko Godɨn akam inigha izir gumazim Idon Eghaghanibar Akɨnafarim. Idon akɨnafarir kamɨn aven, atrivibar adarazir ziaba uaghan iti. Rehoboam ko Jeroboam aning atrivimningɨn itir dughiamɨn, kantrin pumuning zurara uaning mɨsosi. 
\v 16 Ezɨ gɨn Rehoboam uan inazir afeziabar mɨn aremezɨma, me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn anefa. Ezɨ an otarim Abiya an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 13
\ms Atrivim Abiyan eghaghanim
\mr (Sapta 13)
\s Judaba ko Israelia uariv sosi
\r (1 Atriviba 15:1-8)
\p
\v 1 Jeroboam Israelɨn atrivimɨn itima, an namba 18ɨn azenimɨn, Abiya, a Judan atrivimɨn oto. 
\v 2 A 3plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. Ezɨ an amebamɨn ziam Mikaia, a Urielɨn guvim. Uriel, a Gibean nguibamɨn gumazim.
\p Dughiar kamɨn, Atrivim Abiya ko Atrivim Jeroboam uaning mɨsosi. 
\v 3 Atrivim Abiya uan mɨdorozir gumazir gavgavir 400,000plan mɨseveziba inigha Israelia ko mɨsoghasa zui. Ezɨ Jeroboam uan 800,000plan mɨsevezir mɨdorozir gumazir gavgaviba ini, me bar mɨdorozir arazibagh fo, ezɨ a me inigha Judaba ko mɨsoghasa izi. 
\v 4 Atrivir pumuning, uan mɨdorozir gumaziba ko, Efraimɨn anabamɨn mɨghsɨaba itir danganimɨn uari akuvagha mɨsoghasa gara iti. Ezɨ Abiya ghua, Semaraimɨn Mɨghsɨamɨn mɨtɨgha kamaghɨn dɨa mɨgei, “Jeroboam, nɨ Israelia ko, ia deragh kuariba arigh nan akam baragh. 
\v 5 Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, a Devit ko an ovavir boriba ko, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamigha ghaze, a zurara ikɨvɨra ikiam. Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam, an mɨgɨrɨgɨam kamaghɨn iti, Israelian atriviba zurara Devitɨn ovavir boribar otivam. Ia ti bizir kam gɨfoz, o puvatɨ?
\p
\v 6 “Fomɨra Nebatɨn otarim, Jeroboam, an Atrivim Solomonɨn ingangarir gumazimɨn iti. Egha a uan atrivimɨn anɨngaghegha, a barazir puvatɨgha an apanim gami. 
\v 7 Ezɨ gumazir kurar arazir kurar igharagha garibagh amiba, Jeroboam ko roroabagh ami. Egha Solomonɨn otarim Rehoboam men ifongiamɨn arazibar gɨn mangasa, me bar gavgafi. Dughiar kamɨn Rehoboam gumazir igiamra ikia kantrin ganamin araziba deragha dagh fozir puvatɨ. Egha a men akaba munasan ibura. 
\v 8 Egha ia datɨrɨghɨn mɨdorozir gumazir avɨrim ko Jeroboam golɨn ingarizir bulmakaun nedazir pumuning sara izi, aning ian marvir guamning. Egh ia mɨsogh, Ikiavɨra Itir Godɨn kantri abɨnasava ami. Ikiavɨra Itir God uabɨ, kantrin kamɨn atrivibar otiv an ganasa Devitɨn ovavir boriba amɨsefe. 
\v 9 Ia uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir gumaziba batoke, kar Aronɨn ovavir boriba. Egha Livain anabamɨn adarasi, ia uaghan me batoke. Ia Kantrin Igharazibar Gumazamiziba ami moghɨn, ia uari uari bagha ofa gamir gumazir igharaziba amɨsefi. Gumazir kɨnitam ia bagh bulmakaun apurir igiatam ko 7pla sipsipɨn apuriba inigh izɨtɨ, ia puram anemɨseveghtɨ, a ian ifavarir asebar ofa gamir gumazimɨn otogham.
\p
\v 10 “Ezɨ e Ikiavɨra Itir God, a en God, e an gɨn ghuavɨra ikia, akɨrim ragha a gasarazir puvatɨ. Ezɨ Aronɨn ovavir boriba, me ofa gamir gumazibar ikia, Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarim gamima, Livaiba men akurvasi. 
\v 11 Me zurara mɨzaraziba ko guaratɨzibar, Ikiavɨra Itir God bagha ofan bar isia mɨghɨriba ko pauran mughuriar aghuim zuir ofabagh ami. Egha me God ganɨdir bretɨn rubuziba inigha, Godɨn damazimɨn zuezir dakozimɨn da arɨsi. Egha me zurara guaratɨzibar, lamɨn aghorir me golɨn ingarizibagh isɨn arɨghizir lambagh aboi. E Ikiavɨra Itir God, en God, e an akabar gɨntɨgha bizir kabagh ami, ezɨ ia puvatɨ. Ia bar akɨrim ragha a gasara. 
\v 12 Ia oragh. God en faragha zuir gumazim, ezɨ an ofa gamir gumaziba e ko kagh ikiava, ia ko mɨsoghasa mɨdorozimɨn sɨghabagh iviasa gara iti. O Israelia, Ikiavɨra Itir God, a ian inazir afeziabar God, ia a ko mɨsoghan markɨ. Ia e dɨkabɨraghan kogham. Bar puvatɨgham.”
\p
\v 13 Atrivim Abiya mɨgɨavɨra itima, Atrivim Jeroboam uan mɨdorozir gumazir maba amangizɨma, me ghua Abiyan mɨdorozir gumazibav mɨsoghasa, men gɨrakɨrangɨn moga ghua me ekɨaru. 
\v 14 Ezɨ Abiyan mɨdorozir gumaziba ragha Israelian mɨdorzir gumazibar ganigha fo, Israelia mɨdorozim foreghasa me ekɨarugha gɨfa. Ezɨ me zuamɨra uarir akurvaghasa Ikiavɨra Itir Godɨn dei. Ezɨ Godɨn ofa gamir gumaziba sɨghabagh ivi. 
\v 15 Ezɨ Judaba mɨdorozim foreghasa pamten diava araghasi, egha me diava araghasir dughiamɨn, God Jeroboam ko an mɨdorozir gumazibagh amizɨ, me bar atiatigha are. 
\v 16 Israelia, Judabar damazimɨn arima, God Judabar akurazɨ, me bar me gasɨghasɨki. 
\v 17 Egha Atrivim Abiya uan mɨdorozir gumaziba ko, me bar Israelia abɨnigha, men mɨdorozir gumazir gavgavir aghuir 500,000plan mɨsuagharɨki. 
\v 18 Dughiar kamɨn, Judaba kamaghɨn fo, Ikiavɨra Itir God, a men inazir afeziabar God, a mɨdorozimɨn men akurvagham. Me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti, kamaghɨn amizɨ, me Israelia gafiragha bar me abɨra.
\p
\v 19 Dughiar kamɨn, Atrivim Abiya uan mɨdorozir gumaziba ko, me Jeroboamɨn mɨdorozir gumazibar agɨntɨgha ghua, Israelian nguibar ekiar 3pla ini. Nguibar ekiar kabar ziabar kara: Betel, ko Jesana ko Efron. Me uaghan nguibar ekiar 3plan kabar boroghɨn itir nguibar dozir avɨriba sara ini. 
\v 20-21 Egha Abiya atrivir bar gavgavimɨn oto. An amuir 14plan iti, ezɨ me otarir 22pla ko guivir 16pla bate. Ezɨ Abiya atrivimɨn ikia ghua aremezir dughiamɨn, Jeroboam uam atrivir gavgavimɨn ikezir puvatɨ. Ezɨ Ikiavɨra Itir God gɨn Jeroboam gasɨghasɨghizɨ, an areme. 
\v 22 Atrivim Abiya amizir bizir igharazibar eghaghaniba, da akɨnafarir kamɨn iti, me kamaghɨn a dɨbora ghaze, Godɨn Akam Inigha Izir Gumazim Idon Eghaghanibar Akɨnafarim.
\c 14
\ms Atrivim Asan eghaghanim
\mr (Sapta 14--16)
\s Asa Judan kantrin atrivimɨn oto
\p
\v 1 Abiya uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn aven anefa, ezɨ an otarim Asa an danganim inigha atrivimɨn iti. Egha Asa kantri Judan garir dughiamɨn, mɨdorozitam otozir puvatɨgha ghua, 10plan azeniba gɨfa. 
\v 2 Ezɨ Asa Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami. 
\v 3 Egha a gumaziba ikɨzir igharazibar asebar ziaba fasa ingarizir ofa gamir dakozibagh asɨghasɨki. Egha a uaghan mɨghsɨabar pɨn itir aseba fer danganibagh asɨghasigha, dagɨar guarir dɨghoriba itiba apɨragharigha, temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba okagharɨki. 
\v 4 Egha a Judaba Ikiavɨra Itir God, men inazir afeziabar Godɨn Araziba ko Akar Gavgavibar gɨntɨghasa, me mɨgei. 
\v 5 Egha uaghan, Judan nguibar ekiaba itir aseba fer danganiba ko pauran mughuriar aghuim zuim tuer ofa gamir dakoziba, a bar da batoke. Egha a deragha kantrin garima, mɨdoroziba puvatɨzɨ, gumazamiziba deraghavɨra iti.
\p
\v 6-7 Egha Atrivim Asa kamaghɨn Judabav gei, “E uan nguibar ekiataba avɨnsɨ, dɨvazir mɨtiar ekiar gavgavitabar ingarigham. Egh mɨdorozir gumaziba tuiv ikɨ apanibar gansɨ, tauan ruaritaba, dɨvazir gavgavir kabagh isɨn dar ingarigham. E uaghan tiar akar gavgavibar ingarigh, ainɨn iguguniba kunigham. E Ikiavɨra Itir God, en Godɨn ifongiamɨn gɨntɨghasa gavgafi, kamaghɨn amizɨ e bar deravɨra uan kantrin iti. Ezɨ Ikiavɨra Itir God deravɨra en kantrin garima, osɨmtɨzitam e batozir puvatɨ.” Egha Atrivim Asa ingangarir gumazir maba amangizɨ, me ghua Judan nguibar ekiar mabar, dɨvazir mɨtiar bar gavgavibar da avɨni. Me ingangarir kam gamir dughiamɨn, Ikiavɨra Itir God me mɨsoghasa apanibar amamangatɨzir puvatɨ, kamaghɨn amizɨ, mɨdorozir tam otozir puvatɨ. Ezɨ ingangarir Judaba amir kaba, bar deravɨram oto. 
\v 8 Ezɨ Atrivim Asa, Judan anabamɨn 300,000plan mɨdorozir gumaziba ko Benjaminɨn anabamɨn 280,000plan mɨdorozir gumaziba iti. Judan anabamɨn gumaziba, me afuziba ko oraba suisi, ezɨ Benjaminɨn anabamɨn gumaziba, me orar doziba ko piba ko baribar suisi. Gumazir kaba me bar gavgavigha mɨsoghamin araziba bar adagh fo.
\s Ikiavɨra Itir God Asan akurazɨ, a Itiopiaba abɨra
\p
\v 9 Asa, kantri Judan atrivimɨn itir dughiamɨn, Itiopian kantrin gumazir mam Sera, uan mɨdorozir gumazir bɨzir dafam inigha Judabav soghasa izi. Seran mɨdorozir gumazibar dɨbobonim 1,000,000ɨn tu. Egha a 300plan mɨdorozir karisba iti. Me iza Maresan nguibar ekiamɨn otifi. 
\v 10 Me izava otivima, Atrivim Asa uan mɨdorozir gumaziba ko, me dɨkavigha me ko mɨsoghasa zui. Judaba ghua Maresan nguibar ekiamɨn boroghɨn otivigha, Sefatan danganir zarimɨn Seran mɨdorozir gumaziba batifi. Egha mɨdorozir gumazir okoruar kamning uaning mɨsoghasavɨra gara iti. 
\v 11 \x - \xo 14:11 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 13:14; 13:18\xt*\x*Ezɨ Asa kamaghɨn Ikiavɨra Itir God, uan Godɨn dɨa ghaze, “O Ikiavɨra Itir God, nɨ fo, nan mɨdorozir gumaziba avɨrasemezir puvatɨ, egha e gavgaviba puvatɨ, ezɨ gumazir kam mɨdorozir gumazir bar avɨriba iti. E fo, nɨrara gumazir gavgaviba puvatɨzibar akurvazima, me gumazir gavgaviba itiba abɨri. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God, en God, nɨ en akuragh! E nɨ baghavɨra gari. E nɨn ziar ekiam fasa apanir avɨrir kaba ko mɨsoghasava ami. O Ikiavɨra Itir God, nɨrara, nɨ en Godra. Nɨ nguazir kamɨn gumazitamɨn amamangatɨghtɨ, a nɨ abɨraghan kogham.”
\p
\v 12 Asa God ko mɨkemegha gɨvagha, Judan mɨdorozir gumaziba ko me ghua Itiopiabav sosi. Ezɨ Ikiavɨra Itir God Itiopiaba abɨrazɨ, me are. 
\v 13 Ezɨ Atrivim Asa uan mɨdorozir gumaziba ko men agɨragha ghua Gerarɨn nguibar ekiamɨn mɨdorozir gumazir bar avɨrim mɨsoghezɨ, me ariaghire. Ezɨ Itiopian kantrin mɨdorozir gumaziba ua mɨsoghan ibura. Ikiavɨra Itir God uan mɨdorozir gumazibar akurazɨ, me bar Itiopiabagh asɨghasɨki. Egha Judaba men bizir bar avɨriba inigha ghue. 
\v 14 Ikiavɨra Itir God, Gerarɨn danganimɨn boroghɨn itir nguibar ekiabar gumazibagh amizɨ, me bar atiatingi, kamaghɨn amizɨ, Asa pura nguibar ekiar kaba bar ada ini. Bizir bar avɨriba nguibar ekiar kabar iti, ezɨ Asan mɨdorozir gumaziba bizir kaba inigha da atera ghue. 
\v 15 Egha Asan mɨdorozir gumaziba uaghan danganir kamɨn sipsipbagh eghuvir gumazibav sogha, sipsipba ko kamelɨn avɨriba inigha Jerusalemɨn ghue.
\c 15
\s Atrivim Asa Judabar araziba akɨrmɨghasa me mɨgei
\p
\v 1 Dughiar mamɨn, Odetɨn otarim Asaria, Godɨn Duam a gapasa. 
\v 2 \x - \xo 15:2 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 24:20; Jeremaia 29:13; Matyu 7:7; Jems 4:8\xt*\x*Ezɨ Asaria ghua Atrivim Asan gara kamaghɨn a mɨgei, “Atrivim Asa, nɨ oragh. Nɨ ko, Judan anabam ko Benjaminɨn anabamɨn adarasi, ia oragh. Ia Ikiavɨra Itir Godɨn boroghɨra ikɨtɨ, a ia ko ikiam. Egh ia a buriva a baghvɨra ikɨtɨ, a ia ateghtɨ, ia an boroghɨn ikiam. Egh ia akɨrim a gasaraghtɨ, an akɨrim ia gasaragham. 
\v 3 Bar guizbangɨra, Israelia bar dughiar ruarimɨn, guizɨn God ko itir puvatɨ, me akɨrim ragha a gasara. Egha me Godɨn akabar men sure damuamin ofa gamir gumazitaba itir puvatɨ. Egha me uaghan an Arazibar gɨn zuir puvatɨ. 
\v 4 \x - \xo 15:4 \xo*\xt Godɨn Araziba 4:29\xt*\x*Ezɨ osɨmtɨzir ekiaba Israelia bativir dughiabar, me uamategha Ikiavɨra Itir God bagha izi. Egha me a baghavɨra ikia a burima, a me ataghizɨ, me an boroghɨn izi. 
\v 5 Fomɨra, gumazamiziba uan nguibaba ategha, nguibar igharazibar zuima, gumazir kuraba me mɨsogha paza me gami. Osɨmtɨzir ekiar avɨriba nguazir kamɨn gumazamizibagh amima, me dabirabir aghuiba bar puvatɨ. 
\v 6 God osɨmtɨzir igharagha garir avɨriba me ganɨdi. Kamaghɨn amizɨ, me bar bɨaghiregha iti. Egha kantrin maba mɨsogha kantrin igharaziba abɨri. Ezɨ nguibar ekiaba uariv sosi. 
\v 7 Eghtɨ iarara ingangarir aghuim damusɨ bar gavgafigh. Ia bar mɨtivigh gavgavightɨ, Ikiavɨra Itir God ian ingangarimɨn gan, deravɨra ia damuam.”
\p
\v 8 Atrivim Asa, Odetɨn otarim Asarian akaba baraghizɨ, akar kaba, gavgavim an nɨghnɨzim ganɨngi. Ezɨ a Judan anabam ko Benjaminɨn anabamɨn nguazibar itir marvir guar God bar aghuaziba bar da batoke. Egha a uaghan Efraimɨn anabamɨn nguazimɨn itir mɨghsɨabar itir danganibar ghua, nguibar ekiar a mɨdorozimɨn inizibar marvir guaba saram otoke. Egha Asa ingangarir gumazibav kemezɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn azuarimɨn guamɨn boroghɨn itir ofa gamir dakozir kam bar deraghavɨra anekɨri. 
\v 9 Efraimɨn anabam ko Manasen anabam ko Simeonɨn anabamɨn adarazir avɨrim, me kamaghɨn gari, Ikiavɨra Itir God, a Atrivim Asan God, a Asa ko iti. Ezɨ gumazamizir kaba, kantri Israel ategha iza, sautɨn amadaghan Asa ko Judan kantrin iti. Ezɨ Asa datɨrɨghɨn, gumazamizir kaba izɨ Judaba ko Benjaminɨn adarazi ko bar uari akuvaghasa, a men dia.
\p
\v 10 Asa atrivimɨn itir azenir namba 15ɨn, an namba 3ɨn iakɨnimɨn, gumazamizir kaba iza Jerusalemɨn uari akufa. 
\v 11 Egha dughiar kamɨn, me mɨdorozimɨn aven inizir asɨzibar tongɨn, me 700plan bulmakauba ko 7,000plan sipsipba inigha Ikiavɨra Itir God bagha ofa gami. 
\v 12 Egha me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim, a koma a gamua ghaze, me Ikiavɨra Itir God, men inazir afeziabar God baghvɨra ikɨ, bar uan nɨghnɨziba ko navir averiabar aven, uari isɨ a danɨng an gɨntɨgham. 
\v 13 Egha me kamaghɨn mɨgɨa ghaze, gumazitam o, amizitam, a igiamra ikiam o, a ghurigham, a Ikiavɨra Itir God, Israelian God baghvɨra ikian aghuaghtɨ, me a mɨsueghtɨ an aremegham. 
\v 14 Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn, akar dɨkɨrɨzir kam gamigha, bar pamten dia, uan sɨghabagh ivi. 
\v 15 Judan gumazamiziba bar, uan navir averiabar aven, Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiamɨn gɨn mangasa bar gavgafi. Kamaghɨn amizɨ, me bar moghɨra akar dɨkɨrɨzir me amizir kam bagha bar akonge. Me Ikiavɨra Itir God buriava a baghavɨra ikiasa bar gavgafi, ezɨ Ikiavɨra Itir God me ataghizɨ, me an boroghɨn izi. Ezɨ a bar deraghavɨra men kantrin gara dabirabir aghuim me ganɨdima, osɨmtɨzitam me batozir puvatɨ.
\p
\v 16 Ezɨ Atrivim Asa uan inaghamim Makan garima, Maka aser amizim Aseran nedazir Ikiavɨra Itir God bar aghuazimɨn ingari. Kamaghɨn amizɨ atrivim an danganimɨn a batoke. Egha nedazir kurar kam okegha a inigha ghua Kidronɨn danganir zarimɨn a gaborozɨ a isi. 
\v 17 Ezɨ danganir bar pɨn itir me asebar ziaba feba ikiavɨra iti. Asa dagh asɨghasɨghizir puvatɨ. Egha Asan dughiaba bar, an navir averiam zurara Ikiavɨra Itir God baghavɨra iti. 
\v 18 Egha Asa, an afeziam Ikiavɨra Itir God bagha inabazir biziba ko a uabɨ inabaziba, kar silvaba ko gol ko itarir igharagha gariba, a bar da inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghu. 
\v 19 Ezɨ dughiar kamɨn ikegha ghua namba 35ɨn azenimɨn, Asa atrivimɨn itima, apanitam iza a ko mɨsoghezir puvatɨ.
\c 16
\s Israelia Judaba ko mɨsosi
\r (1 Atriviba 15:17-22)
\p
\v 1 Asa Judan atrivimɨn itir dughiamɨn, an namba 36ɨn azenimɨn aven, Israelian Atrivim Basa dughiar mamɨn uan mɨdorozir gumaziba inigha ghua Judaba ko mɨsosi. Me Raman nguibar ekiam inigha, uam an dɨvazimɨn ingarigha uam anevɨni, eghtɨ gumazamiziba Judan danganimɨn mangɨgh izegh damuan kogham. 
\v 2 Ezɨ Atrivim Asa silvaba ko golɨn Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itiba ko atrivimɨn dɨpenimɨn itir maba sara inigha, Damaskusɨn nguibar ekiamɨn itir Sirian Atrivim Benhadat bagha da amada. Egha Asa kamaghɨn Atrivim Benhadat bagha akam amada, 
\v 3 “Datɨrɨghɨn ga uaning ko akar dɨkɨrɨzir gavgavitam damigh, egh namakar aghuimningɨn ikiam, mati gan afeziamning amizɨ mokɨn. Kɨ nɨ bagha silvaba ko golɨn kaba amadi. Eghtɨ nɨ Israelian Atrivim Basa ko amizir akar dɨkɨrɨzir gavgavim abightɨ, a uan mɨdorozir gumaziba inigh mangɨ egh nan nguazim atakigh.”
\p
\v 4 Ezɨ Atrivim Benhadat, Atrivim Asan mɨgɨrɨgɨamɨn amamangatɨgha, uan mɨdorozir gumazibar dapaniba amangizɨ, me mɨdorozir gumaziba inigha ghua, Israelian nguibar ekiaba konasa ghue. Me ghua nguibar ekiar kaba kori: Ijon ko Dan ko Abel Betmaka. Egha uaghan Naptalin anabamɨn nguazim bar moghɨram a ini, kar nguibar ekiar me dagheba ko bizir igharaziba arɨziba. 
\v 5 Ezɨ Atrivim Basa kamaghɨn akam baraki, Sirian mɨdorozir gumaziba iza Israelia mɨsosi, ezɨ a ingangarir Raman nguibar ekiamɨn amim ategha, dɨvazim agɨvazir puvatɨ. 
\v 6 Egha gɨn Atrivim Asa Raman nguibamɨn mangasa, Judan gumaziba bar moghɨra me bagha akam amada. Ezɨ me ghua, dagɨaba ko temer kaba bar da ini, kar Atrivim Basa dɨvazim gavgavim a danɨngasa akuvazir biziba. Egha me da inigha izezɨma, Asa da inigha, Mispan nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim ko Geban nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim, gavgavim aning ganɨngi.
\s Godɨn akam inigha izir gumazim Hanani Akar Gavgavim isa Atrivim Asa ganɨngi
\p
\v 7 \x - \xo 16:7 \xo*\xt Aisaia 31:1; Jeremaia 17:5\xt*\x*Dughiar kamɨn, Godɨn akam inigha izir gumazim Hanani ghua Atrivim Asan gara, kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ ti ghaze, Sirian atrivim nɨn akurvaghamin gavgaviba iti, egha nɨ nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn itir puvatɨgha, uabɨn akurvaghasa an azangsɨghan aghua. Kamaghɨn amizɨ, nɨ uan apaniba ko Sirian Atrivimɨn mɨdorozir gumaziba abɨraghan iburagham. 
\v 8 Nɨ kamaghɨn fo, Itiopian kantri ko Libian kantrin mɨdorozir gumaziba iza nɨ ko mɨsoke. Me mɨdorozir gumazir bar avɨriba ko mɨdorozir karisɨn bar avɨriba ko mɨdorozir gumazir bar avɨrir hoziabagh apiaghira mɨsoziba iti. Ezɨ dughiar kamɨn, nɨ nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir Godɨn ikiava, an azarazɨma, a nɨn akura. Ikiavɨra Itir God gavgavim nɨ ganɨngizɨ, nɨ me abɨra. 
\v 9 Gumazamizir uan navir averiabar aven Ikiavɨra Itir God baghavɨra itiba, me nguazir kamɨn danganir manamɨn iti, a zurara me buria deravɨra me bagha tintinibar gari. Egha a men akurvagha gavgavim me ganɨdi. Ezɨ nɨ uabɨn akurvaghasa Sirian atrivimɨn azarazir arazir kam, a derazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, datɨrɨghɨn nɨ Judaba ko, ia deravɨra dapiaghan kogham. Apaniba zurara ia ko mɨsogham.” 
\v 10 Godɨn akam inigha izir gumazim, Hananin mɨgɨrɨgɨar kaba Asa gamima, a bar puvɨram atari. Egha a mɨkemezɨ, me Hanani inigha kalabus gatɨgha, an suemning pamtem temem sara aning ike. Egha dughiar kamra, Atrivim Asa uaghan arazir kurabar Judan gumazamizir mabagh ami.
\s Atrivim Asa areme
\r (1 Atriviba 15:23-24)
\p
\v 11 Atrivim Asa amizir arazir igharazibar eghaghaniba, da akɨnafarir kamɨn iti, me kamaghɨn a dɨbori, Judaba ko Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. 
\v 12 Asa atrivimɨn itima, an azenir namba 39ɨn, arɨmariar bar kurar mam an dagarimningɨn oto. Ezɨ Asa uabɨn akurvaghasa Ikiavɨra Itir Godɨn azangsɨzir puvatɨ. A doktabara, men azangsɨsi. 
\v 13 Ezɨ an atrivimɨn itir namba 41ɨn azenimɨn, Atrivim Asa uan inazir afeziabar mɨn areme. 
\v 14 Ezɨ me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn a uabɨ gumazibav kemezɨ me a bagha okorezir dagɨar torimɨn, anefa. Gumaziba paura ko borer mughuriar aghuim zuiba veregha, ada inigha torimɨn atɨzir dakozim gisɨn da inge. Egha me atrivimɨn kuam isa dakozir kam gisɨn anetɨ. Egha me an apangkuvigha an ziar ekiam gɨnɨghnɨgha avir dafam atɨ.
\c 17
\ms Atrivim Jehosafatɨn eghaghanim
\mr (Sapta 17--20)
\s Jehosafat Judabar atrivimɨn oto
\p
\v 1 Ezɨ Jehosafat uan afeziamɨn danganim inigha, Judan kantrin atrivimɨn oto. Egha a uan mɨdorozir gumaziba, gavgavim me ganɨngizɨ, me bar gavgafi, eghtɨ Israelia izɨ me mɨsoghan iburagham. 
\v 2 Egha uan mɨdorozir gumaziba, Judan nguibar ekiar dɨvazir bar gavgavir avɨnizibar me arɨgha, uaghan Judan kantrin danganiba bar me arɨki. Egha a Efraimɨn anabamɨn nguazimɨn itir nguibar ekiabar, mɨdorozir gumazir maba arɨki. Kar an afeziam Asa faragha mɨdorozimɨn inizir nguibar ekiaba. 
\v 3 Jehosafat atrivimɨn itir dughiamɨn, a uan inazir afeziam Devitɨn mɨn arazir aghuibagh ami. An asem Balɨn ziam fer puvatɨ, kamaghɨn, Ikiavɨra Itir God a ko ikiava, an akurvasi. 
\v 4 Jehosafat uan afeziamɨn Godɨn gɨntɨgha, egha uaghan Godɨn Araziba bar deragha dar gɨntɨsi. A Israelɨn kantrin itir atrivibar mɨn arazir kurabagh amir puvatɨ. 
\v 5 Ezɨ Ikiavɨra Itir God Jehosafat gamizɨ, an atrivir gavgavimɨn otogha, deravɨra Judan kantrin gari. Ezɨ Judan gumazamiziba bar bizir aghuiba inigha a bagha zui. Kamaghɨn, a dagɨar avɨriba ko bizir avɨriba ikia, Judabar damazimɨn ziar ekiam iti. 
\v 6 A Ikiavɨra Itir Godɨn Arazibar gɨn mangasa bar gavgafi. Egha a kantri Judan danganiba bar dagh arua, mɨghsɨabar pɨn itir asebar ziaba fer danganiba bar adagh asɨghasigha, temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba saram asɨghasɨki.
\p
\v 7-9 Jehosafat atrivimɨn ikia, an namba 3ɨn azenimɨn aven, a uan gumazir aruar maba ko, Livain maba ko ofa gamir gumazir pumuning amaga ghaze, me Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba Itir Akɨnafarim inigh, Judan nguibar ekiaba bar dar mangɨ, arazir kabar gumazamizibar sure damu. Ezɨ, me Judan nguibaba bar dagh arui. Gumazir aruar kabar ziabar kara: Benhail, Obadia, Sekaraia, Netanel ko Mikaia. Ezɨ Livaibar ziabar kara: Semaia, Netania, Sebadaia, Asahel, Semiramot, Jehonatan, ko Adoniya ko Tobia ko Tobadonia. Ezɨ ofa gamir gumazimningɨn ziamningra kara: Elisama ko Jehoram.
\s Jehosafat bar atrivir gavgavim
\p
\v 10 \x - \xo 17:10 \xo*\xt Jenesis 35:5; 2 Eghaghaniba 14:14\xt*\x*Jehosafat atrivimɨn itir dughiamɨn, Ikiavɨra Itir God, Judan kantrin boroghɨn itir kantribar atriviba bar me gamizɨ, me bar Jehosafatɨn atiatingi. Kamaghɨn amizɨ, me izava a ko mɨsozir puvatɨ. 
\v 11 Ezɨ Filistian marazi bizir aghuir maba inigha Jehosafat bagha ize, egha me uaghan takis givezasa, silvaba inigha ize. Ezɨ Arebian gumazamiziba uaghan 7,700plan sipsipɨn apuriba ko 7,700plan memen apuriba inigha iza Jehosafat ganɨngi. 
\v 12 Ezɨ Jehosafat atrivir gavgavimɨn oto. Egha a gumaziba amangizɨ, me Judan nguibar ekiabar ghue. Egha me bizibar arɨghamin dɨpenibar ingarigha, dagheba ko biziba isa dagh arɨki. Egha mɨdorozir gumaziba ikɨ apaniba bagh ganasa danganir bar gavgavibar ingari. 
\v 13 Egha Jehosafat biziba arɨghamin dɨpenir kabar aven bizir bar avɨribar pozibav kɨni. Egha uan mɨdorozir gumazir gavgaviba Jerusalemɨn me arɨki.
\p
\v 14 Mɨdorozir gumazir kabanang, me uan ikɨziba ko iti, ezɨ gumazir dapaniba vaghvagha, 1,000plan mɨdorozir gumazibar gari. Judan anabamɨn adarazir gumazir bar gavgavibar garim, an ziam Atna, a 300,000plan mɨdorozir gumazibar gari. 
\v 15 An gumazir an gɨrara irim, Jehohanan, a 280,000plan mɨdorozir gumazir bar gavgavibar gari. 
\v 16 Gumazir dapanir aningɨn gɨn irim, an ziam, Amasia, a Sikrin otarim. A uabɨ isa Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarim ganɨga, 200,000plan mɨdorozir gumazir gavgavibar gari.
\p
\v 17 Ezɨ Benjaminɨn anabamɨn adarazir mɨdorozir gumazibar faragha zuir gumazir dapanimɨn ziam, Eliada. A mɨdorozir gumazir bar gavgavir aghuim, a 200,000plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapanim. Me bar orabar suigha pibar asa bar fo. 
\v 18 Ezɨ gumazir dapanir Eliadan gɨrara irim, an ziam, Jehosabat, a 180,000plan mɨdorozir gumazibar gari. Me zurara uan mɨdorozir bizibar suigha mɨsoghasa gara iti. 
\v 19 Mɨdorozir gumazir kaba bar moghɨra atrivimɨn ingangarim gamua, Jerusalemɨn iti. Ezɨ Judan kantrin danganir igharaziba bar, dar itir nguibar ekiar dɨvazir bar gavgavir avɨniziba, atrivimɨn mɨdorozir gumaziba uaghan adar iti.
\c 18
\s Godɨn akam inigha izir gumazim Mikaia ghaze,  // Atrivim Ahap aremegham
\r (1 Atriviba 22:1-28)
\p
\v 1 Judan Atrivim Jehosafat, dagɨar avɨriba ko bizir bar avɨriba iti, ezɨ gumazamiziba an ziam fe. Egha a Israelian Atrivim Ahap ko akam akɨra ghaze, an otarim Ahapɨn guivimɨn ikiam, eghtɨ kantrin pumuning uaning inigh deraghvɨra ikiam. 
\v 2 Azenir maba ghua gɨvazɨ, Jehosafat dɨkavigha, Atrivim Ahapɨn ganasa Samarian nguibar ekiamɨn ghu. Kamaghɨn, Ahap uan ingangarir gumazibav kemezɨ, me Atrivim Jehosafat, a ko izezir darazi bagha bulmakauba ko sipsipɨn bar avɨribav suegha, me bagha dagher dafam gami. Ahap Jehosafatɨn azaraghtɨ, a mangɨ an akuragh Gileatɨn Distrighɨn itir, Ramotɨn nguibar ekiamɨn mɨsoghasa nɨghnɨzim iti. 
\v 3 Egha Ahap kamaghɨn Jehosafat mɨgei, “Nɨ na ko izam, o? Kɨ kamaghsua, ga mangɨ Ramotɨn nguibar ekiam bagh mɨsogh uam a iniam?”
\p Ezɨ Atrivim Jehosafat a ikaragha ghaze, “Kɨ nɨn gɨn mangasa purama oragha iti. Nan mɨdorozir gumaziba, nɨn akurvaghasa pura iti. 
\v 4 \x - \xo 18:4 \xo*\xt 1 Samuel 23:2-4; 23:9; 2 Samuel 2:1\xt*\x*Bizir ga damuamin kam, ga ti faragh a bagh Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiam gɨfoka.”
\p
\v 5 Ezɨ Atrivim Ahap 400plan akam inigha izir gumazibar diazɨ me izima a men azara, “Kɨ mangɨ Ramotɨn nguibar ekiam uam a iniam, o ti puvatɨgham?”
\p Ezɨ me ghaze, “A deragham, nɨ mangɨ. God nɨn akuraghtɨ, nɨ me abɨragham.”
\p
\v 6 Ezɨ Atrivim Jehosafat kamaghɨn Atrivim Ahapɨn azara, “Ikiavɨra Itir God, an akam inigha izir gumazir igharazitam ua iti, o puvatɨ? Tam ikɨtɨ, ga an azaragh, egh Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiam gɨfogham.”
\p
\v 7 Ezɨ Ahap a ikaragha ghaze, “Akam inigha izir gumazir igharazir mam iti, an ziam Mikaia, a Imlan otarim. A dughiatamɨn, Godɨn akam baragha, egha akar aghuitamɨn na mɨgeir puvatɨ. Dughiabar zurara, a na gasɨghasɨghamin akar kurabar na ganɨdi. Kamaghɨn amizɨ, kɨ gumazir kam bar an aghua.”
\p Ezɨ Jehosafat ghaze, “Nɨ mamaghɨn mɨkɨman markɨ.”
\p
\v 8 Ezɨ Atrivim Ahap uan gumazir dapanir mamɨn diazɨ a izezɨ an a mɨgɨa ghaze, “Nɨ zuamɨra mangɨ, Imlan otarim Mikaia inigh na bagh izɨ.”
\p
\v 9 Dughiar kamɨn, Atrivim Ahap ko Atrivim Jehosafat uan atrivir korotiaba aghuigha, uan atrivir dabirabimning gaperaghav iti. Me aningɨn atrivir dabirabimning, Samarian nguibar ekiam avɨnizir dɨvazimɨn tiar akamɨn boroghɨn, itir nguazir zarir mamɨn aning afa. Kar witɨn ovɨzibar iniba kua dar dagheba isir danganim. Ezɨ akam inigha izir gumaziba aningɨn guamɨn tugha, gɨn otivamin bizibav gei.
\p
\v 10 Ezɨ Kenanan otarim, Sedekaia, a uaghan 400pla akam inigha izir gumazir kabar mav. An ainɨn mam inigha, ua bagha bulmakaun komɨn mɨn garir bizir mamɨn ingari. Egha uan dapanim garugha iza Ahap mɨgɨa ghaze, “Ikiavɨra Itir God ghaze, Nɨ Siriabav sogh me abɨragham. Mati nɨ komɨn kamɨn mɨn me giniv mangɨ, bar me agɨvagham.”
\p
\v 11 Ezɨ akam inigha izir gumazir igharaziba uaghan kamaghɨra mɨgei. Me ghaze, “Nɨ Ramotɨn nguibar ekiamɨn mangɨ mɨsogh, egh guizbangɨra nguibar ekiar kam iniam. Ikiavɨra Itir God, nɨn akuraghtɨ, nɨ me abɨragham.”
\p
\v 12 Ezɨ gumazir dapanir Ahap, Mikaia iniasa amadazim, a Mikaia inigha izi. Aning atrivim boroghɨn iza, gumazir dapanir kam Mikaia mɨgɨa ghaze, “Akam inigha izir gumaziba bar moghɨra ghaze, atrivim mɨdorozimɨn Siriaba abɨragham. Kamaghɨn amizɨ, nɨ uaghan kamaghɨra, akar atrivim bar akueghamin tamɨn atrivim mɨkɨm.”
\p
\v 13 Ezɨ Mikaia a ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir Godɨn zurara itimɨn ziamɨn, kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, akar manam Ikiavɨra Itir God a mɨkɨmasa na mɨkeme, anarɨra kɨ an gun mɨkɨmam.”
\p
\v 14 Egha a ghua Atrivim Ahap batozɨ, Ahap an azara, “Mikaia, e Ramotɨn nguibar ekiam bagh mangɨ, mɨsogh uam a iniam, ti puvatɨ?”
\p Ezɨ Mikaia atrivim dɨpova ghaze, “A dera, nɨ mangɨ mɨsogh egh Ramotɨn nguibar ekiam ini. Ikiavɨra Itir God nɨn akuraghtɨ, nɨ me abɨragham.”
\p
\v 15 Ezɨ Atrivim Ahap a mɨgɨa ghaze, “Nɨ ifaran markɨ. Kɨ zurara nɨ mɨgɨa ghaze, nɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ziamɨn guizbangɨra na mɨkɨm. Nɨ manadɨzoghɨn nan akam baragham?”
\p
\v 16 \x - \xo 18:16 \xo*\xt Dɨboboniba 27:17; Esekiel 34:5; Matyu 9:36; Mak 6:34\xt*\x*Ezɨ Mikaia Ahap mɨgɨa ghaze, “Kɨ garima, Israelian mɨdorozir gumaziba mati, ghuaviba puvatɨzir sipsipbar mɨn pura tintinibar mɨghsɨabagh mɨri. Ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir God barazi, a ghaze, ‘Gumazamizir kabar faragh mangamin gumazir dapaniba puvatɨ. Nɨ me amangightɨ, me vaghvagh uan nguibabar mangɨ egh deraghvɨra ikɨ.’ ”
\p
\v 17 Ezɨ Israelian Atrivim Ahap kamaghɨn oregha, Atrivim Jehosafat mɨgɨa ghaze, “Nɨ ge, kɨ nɨ mɨkemegha gɨfa. Akam inigha izir gumazir kam bizir aghuitamɨn gun na mɨgeir puvatɨ. A zurara bizir kurar na bativamibara gun na mɨgei.”
\p
\v 18 Ezɨ Mikaia ua kamaghɨn mɨgei, “Nɨ datɨrɨghɨn deragh kuarim atɨgh oraghtɨ, kɨ Ikiavɨra Itir God nan akazir bizibar nɨ mɨkɨmam. Kɨ garima, Ikiavɨra Itir God uan Nguibamɨn uan atrivir dabirabim gaperaghav iti, ezɨ an enselba bar, an agharir guvim ko agharir ikiriamɨn tuivighav iti. 
\v 19 Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn men azara, ‘Tinara mangɨ Ahap gifarɨva a gekuightɨ, a Ramotɨn nguibamɨn mangɨ mɨdorozimɨn aven ovengam?’ Ezɨ enselba vaghvagha uan nɨghnɨziba Ikiavɨra Itir God ganɨdi.
\p
\v 20 “Me kamaghɨn amua ikiav itima, duar mam iza Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn tugha, kamaghɨn a mɨgei, ‘Kɨ mangɨ a gifaragh, a gekuigham.’
\p
\v 21 “Ezɨ Ikiavɨra Itir God an azara, ‘Nɨ manmaghɨram a gifaram?’
\p “Ezɨ duam kamaghɨn Ikiavɨra Itir God mɨgei, ‘Kɨ mangɨ Ahapɨn akam inigha izir gumazibar amutɨ, me a gifaragham.’
\p “Ezɨ Ikiavɨra Itir God duar kam mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ mangɨ a gifaraghtɨ, a nɨghnɨzir gavgavim akam inigha izir gumazibar akamɨn ikiam.’ ”
\p
\v 22 Ezɨ Mikaia bighavɨra Ahap mɨgɨa ghaze, “Ikiavɨra Itir God, nɨ ikuvighasa a ifonge, egha nɨ gifarasa, duar kam amadazɨ, a nɨn akam inigha izir gumazir kabagh amizɨ, me nɨ gifaragha gɨfa.”
\p
\v 23 Ezɨ akam inigha izir gumazim Sedekaia, a Kenanan otarim, an orazi, Mikaia akar kamɨn Ahap mɨgeima, an an boroghɨn ghua an koviam mɨsuegha ghaze, “Ikiavɨra Itir Godɨn Duam manmaghɨn na ategha, nɨn ghugha akar kam nɨ ganɨngi?”
\p
\v 24 Ezɨ Mikaia, Sedekaian akam ikaragha ghaze, “Apaniba gɨn izɨ Israelia ia abɨnightɨ, nɨ arɨ mangɨ dɨpenitamɨn aven danganir mogomemɨn modogh ikiam. Egh dughiar kamra nɨ fogham, Ikiavɨra Itir God uabɨ akar kam na ganɨngizɨ, kɨ an gun mɨgei.”
\p
\v 25 Ezɨ Atrivim Ahap uan gumazir dapanir mam mɨgɨa ghaze, “Nɨ Mikaian suiragh nguibar ekiamɨn garir gumazir ekiam, Emon ko nan otarim Joas, aning bagh mangɨ. 
\v 26 Egh kamaghɨn aning mɨkemegh, ‘Atrivim kamaghɨn mɨgei: Gua gumazir kam isɨ kalabuziam datɨgh. Egh bretɨn muziariba ko dɨpabara, a danɨng mangɨtɨ mɨdorozim gɨvaghtɨ kɨ uamategham.’ ”
\p
\v 27 \x - \xo 18:27 \xo*\xt Maika 1:2\xt*\x*Ezɨ Mikaia ua ghaze, “Ia gumazamiziba bar deravɨra nan akar kam baragh!”
\p Egha Ahap mɨgɨa ghaze, “Nɨ osɨmtɨzitam inighan kogh ua deraghvɨra nguibamɨn izegh, egh nɨ kamaghɨn fogh suam, Akar kɨ mɨkemezir kam, a Ikiavɨra Itir Godɨn izezir puvatɨ.”
\s Atrivim Ahap mɨsoghasa zui
\r (1 Atriviba 22:29-36)
\p
\v 28 Kamaghɨn amizɨ, Israelɨn Atrivim Ahap ko Judan Atrivim Jehosafat, aning uan mɨdorozir gumaziba inigha, Siriaba ko mɨsoghasa ghua, Gileatɨn Distrighɨn itir nguibar ekiam Ramotɨn otifi. 
\v 29 Ezɨ mɨdorozim tɨghar akuighɨrɨghasava amima, Atrivim Ahap kamaghɨn Atrivim Jehosafat mɨgei, “Ga mɨdorozim bagh mangɨ, kɨ uan atrivir korotiaba sueghɨva korotiar igharazitabar aghuightɨ, mɨdorozir gumaziba nan atamangɨgham. Eghtɨ nɨ uan atrivir korotiabar aghuigh.” Egha Israelian atrivim korotiar igharaziba aghuigha aning mɨdorozim bagha zui.
\p
\v 30 Dughiar kamra, Sirian atrivim uan mɨdorozir gumazir karisbar pɨn tuiva mɨsozibar dapaniba, akar gavgavim me ganɨga ghaze, “Ia Israelian atrivim baghvɨra gan a ko mɨsogh, egh gumazir ziaba itir igharaziba o ziaba puvatɨziba ko mɨsoghan markɨ.” 
\v 31 \x - \xo 18:31 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 13:14-15\xt*\x*Ezɨ me mɨsozir dughiamɨn, mɨdorozir gumazibar dapanir kaba Atrivim Jehosafatɨn ganigha ghaze, a ti Israelian atrivim. Egha me a mɨsoghasa zuima, a tiarim akara deima, ezɨ Ikiavɨra Itir God an akura. God mɨdorozir gumazibagh ekuizɨ me anetaki. 
\v 32 Ezɨ me fo, kar Israelian atrivim puvatɨ, egha me anetaki.
\p
\v 33 Mɨdorozim ghuavɨra itima, Sirian mɨdorozir gumazir mam, uan barir pimɨn Israelia iti naghɨn puram asavamada. Ezɨ barim ghua Ahapɨn mɨkarzir, mɨdorozir korotiam avarazir puvatɨzim gasara. Ezɨ Ahap uan karisɨn suizir gumazim mɨgɨa ghaze, “Kɨ ikuvigha gɨfa. Nɨ zuamɨra ua karis giragh mɨdorozir danganim atakigh.” 
\v 34 Ezɨ mɨdorozim ghuavɨra ikia bar gavgavizɨ, Atrivim Ahap mɨdorozim ategh mangan iburaghburaghizɨ, me karisɨn aven puram anefazɨ, a Siriabar damazimɨn uan karisɨn aven aperaghav ikia Siriabar gara kamaghɨra itima, aruem gevima an areme.
\c 19
\s Godɨn akam inigha izir gumazim Jehu, Jehosafatɨn atari
\p
\v 1 Atrivim Ahap aremegha gɨvazɨ, Atrivim Jehosafat bar deravɨra uamategha iza Jerusalemɨn uan atrivir dɨpenimɨn oto. 
\v 2 Ezɨ dughiar kamɨn, Godɨn akam inigha izir gumazim Jehu, a Hananin otarim, a ghua Atrivim Jehosafat batogha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ ti ghaze, nɨ gumazir kurabar pogh men akurvaghamin arazim, ko gumazir Ikiavɨra Itir God gifongezir puvatɨzibagh ifongezir arazim ti dera? Nɨ arazir kamaghɨn garim gamizɨ, Ikiavɨra Itir God nɨn anɨngaghe. 
\v 3 \x - \xo 19:3 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 17:4-6; 30:19\xt*\x*Egha God fo, nɨ uaghan arazir aghuir mabagh ami. Nɨ uan kantrin aven, itir aser amizim Aseran nedaziba itir guarir akɨnibagh asɨghasigha, Godɨn ifongiamɨn gɨntɨghasa gavgafi.”
\s Jehosafat kotiabar jasba amɨsefe
\p
\v 4 Atrivim Jehosafat Jerusalemɨn iti. Egha dughiar mabar, a dɨkava ghua uan gumazamizibar ganasa ghua, sautɨn amadaghan Berseban nguibar ekiamɨn ikegha ghua notɨn amadaghan Efraimɨn anabamɨn mɨghsɨaba itir danganimɨn tuifi. Egha a Ikiavɨra Itir God, men inazir afeziabar God bagh uamategh izasa me mɨgei. Ezɨ me a baregha uamategha God bagha ize. 
\v 5 Ezɨ Jehosafat kotiaba tuisɨghamin jasba amɨsevegha, Judan nguibar ekiar dɨvazir bar gavgavim avɨniziba bar me arɨki. 
\v 6 \x - \xo 19:6 \xo*\xt Godɨn Araziba 1:17; Onger Akaba 82:1\xt*\x*Egha kotiaba tuisɨzir jasba, a kamaghɨn me mɨgei, “Ia gumazamizibar ingangarim gamir puvatɨ. Ia Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarim gami, a uabɨ ia ko iti. Kamaghɨn amizɨ, ia kotiaba tuisɨghamin dughiabar, ia uari uan araziba bagh deravɨra gan. 
\v 7 \x - \xo 19:7 \xo*\xt Godɨn Araziba 10:17; Aposel 10:34; Rom 9:14; 1 Pita 1:17\xt*\x*Ikiavɨra Itir God, en God, kotiamɨn aven, guizɨn arazim giragh kotiaba baraghamin araziba, ko uan namakabar akabar akurvaghamin araziba ko, gumazamiziba ia apezeper dagɨaba ia danɨngamin araziba, arazir kaba God bar dar aghua. Kamaghɨn amizɨ, ia gumazir kotiaba tuisɨziba, ia Ikiavɨra Itir Godɨn atiatingɨva bar an apengan ikɨ, egh deraghvɨra uan arazibar gan.”
\p
\v 8 Jehosafat uan gumazir dapaniba ko uamategha Jerusalemɨn izezir dughiamɨn,\f + \fr 19:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* Jehosafat Livain marazi ko ofa gamir gumazir maba ko ikɨzibar gumazir dapanir maba amɨsefe, eghtɨ me gumazamizir Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Gavgaviba abɨziba tuisɨghamin jasbar otivam, egh uaghan Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn aven itir gumazamiziba uari adoghodozir mɨgɨrɨgɨaba akɨrmɨgham. 
\v 9 \x - \xo 19:9 \xo*\xt 2 Samuel 23:3\xt*\x*Jehosafat kamaghɨn jasɨn kabav gei, “Ia ingangarir kam damuamin dughiamɨn, ia bar Ikiavɨra Itir Godɨn atiating an apengan ikɨva, deraghvɨra an arazibar gɨn mangɨ. Ia ingangarir kam damutɨ, a deraghvɨram otivsɨ, ia uan navir averiabar aven bar ifongegh. 
\v 10 Eghtɨ ian namakataba, nguibar ekiar igharazibar ikegh izɨ uarir akurvagh kotiaba tuisɨghsɨ ian azangtɨ, ia men akuragh kotiaba tuisɨghamin arazir aghuibar men sure damu. Gumazim, gumazir igharazimɨn mɨsoghezɨ an aremezir kotiam ko, gumazim Godɨn Araziba, ko an Akar Gavgaviba abɨghizir kotiam, ko gumazim arazir God ifongeziba abɨghizimɨn kotiam ko arazir God damuasa ia mɨkemeziba abɨghizir kotiam, ia men sure damutɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn osɨmtɨziba puvatɨgham. Eghtɨ ia ko ian adarasi, Godɨn damazimɨn osɨmtɨziba puvatɨghtɨ, God ian anɨngagheghan kogham. 
\v 11 Ia deravɨram oragh. Gumazir pumuning ian faragh mangɨ kotiabar ingangaribar ganam. Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba abɨgha da munasir kotiaba baraghamin dughiamɨn, Godɨn ofa gamir gumazibar dapanim Amaria, ian kotiabar faragh mangam. Eghtɨ gumazamiziba gavmanɨn araziba abɨgha da munasir kotiaba baraghamin dughiamɨn, Ismaelɨn otarim Sebadaia, a Judan gumazir dapanim, a ian kotiabar faragh mangam. Eghtɨ kotiabar ingangaribar, Livaiba ian akurvagham. Ikiavɨra Itir God, gumazir arazir aghuibagh amiba ko iti, kamaghɨn amizɨ, ia atiatingan kogh tuivigh gavgavigh ingangarir kaba bar dar amu.”
\c 20
\s Apaniba izava Judaba ko mɨsosi
\p
\v 1 Bizir kabar gɨn, Moapia ko Amonia ko Amonɨn kantrin itir igharaz darasi,\f + \fr 20:1 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* me iza Judaba ko uariv sosi. 
\v 2 Ezɨ gumazir maba Atrivim Jehosafat bagha iza kamaghɨn a mɨgei, “Idomian mɨdorozir gumazir avɨrir dafam, Amangsɨzim Itir Dɨpar Akaremɨn vongɨn itir nguazim ategha nɨ ko mɨsoghasa izi. Egha me datɨrɨghɨn Hasason Tamarɨn iti.” Hasason Tamar, a Engedin nguibar ekiamɨn ziar mam. 
\v 3 Ezɨ Atrivim Jehosafat kamaghɨn oregha bar atiatingi. Egha a Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiam gɨfofoghasa. Kamaghɨn, a Judan kantrin danganiba bar adar itir gumazamiziba bagha akam amaga ghaze, me bar dagheba tagh Ikiavɨra Itir God ko mɨkɨmam. 
\v 4 Ezɨ Judan danganiba bar adar itir gumazamiziba uarir akurvaghasa Ikiavɨra Itir God ko mɨkɨmasa Jerusalemɨn ize.
\p
\v 5 Egha me iza Jerusalemɨn gumazamiziba ko me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn danganir igiar me uari akuvamin uari akufa. Ezɨ Atrivim Jehosafat ghua men tongɨn tugha, kamaghɨn God ko mɨgei, 
\v 6 “O Ikiavɨra Itir God, nɨ en inazir afeziabar God, nɨ uan Nguibamɨn ikiava, nguazimɨn ikɨziba bar me gativagha men gari. Nɨ gavgavir bar ekiam iti. Eghtɨ gumazitam nɨ mɨsogh nɨ abɨraghan kogham. 
\v 7 \x - \xo 20:7 \xo*\xt Aisaia 41:8; Jems 2:23\xt*\x*O en God, nɨ fo, e Israelia nɨn roroam Abrahamɨn ovavir boriba, e nɨn gumazamizibara. Nɨ gumazamizir fomɨra nguazir kamɨn apiaziba, nɨ me batoghezɨ me are, eghtɨ nguazir kam, a en nguazimra ikɨ mamaghɨra ikiasa nɨ e ganɨngi. 
\v 8 Ezɨ e dughiar ruarimɨn nguazir kamɨn ikegha gɨfa. En inazir afeziaba fomɨra nɨn boroghɨn mangɨ, nɨn ziam fasa Dɨpenir kamɨn ingari. Egha me an ingarigha gɨvazir dughiamɨn, me kamaghɨn nɨ ko mɨgɨa ghaze, 
\v 9 ‘Ikiavɨra Itir God, osɨmtɨzitam e batogham, o apaniba izɨ e ko mɨsogham, o arɨmariar kurar ekiatam otogham, o dagheba otevir dughiar ruaritam e batoghtɨ, e izɨ Dɨpenir kamɨn guamɨn nɨn damazimɨn tugham. Dɨpenir kam, a danganir e nɨn boroghɨn izɨ nɨn ziam famim. Egh e osɨmtɨzir kam gɨnɨghnɨgh uarir akurvaghsɨ nɨn azangsɨgham. Eghtɨ nɨ en dɨmdiam baragh uam e iniam.’ ”
\p
\v 10 \x - \xo 20:10 \xo*\xt Godɨn Araziba 2:4-19\xt*\x*Egha Atrivim Jehosafat ua kamaghɨn God ko mɨgei, “Nɨ Amonia ko Moapia ko Idomian ganigha gɨfa, me e mɨsoghasa ize. Bar fomɨra, en inazir afeziaba Isip ategha iza ikɨzir kabar nguazimɨn otivir dughiamɨn, nɨ en inazir afeziaba ataghizɨ, me me ko mɨsoghezir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, en inazir afeziaba me gitagha, me gasɨghasɨghizir puvatɨ. 
\v 11 Ezɨ me datɨrɨghɨn tong arazir aghuir en inazir afeziaba me gamizibagh nɨghnɨzir pu. Puvatɨ. Me bar arazir kuram gamua e ko mɨsoghasa. Me nguazir nɨ uabɨ e ganɨngizir kamɨn e batueghasa izegha gɨfa. 
\v 12 \x - \xo 20:12 \xo*\xt Onger Akaba 25:15; 121:1-2\xt*\x*O, en God, mɨdorozir gumazir avɨrir kaba e mɨsoghasava ami. Ezɨ e me ko mɨsoghamin gavgaviba puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, nɨ uabɨ bar puv me damigh. Bar guizbangɨra, e fozir puvatɨ, e manmaghɨn damuam. Kamaghɨn amizɨ, e uarir akurvaghasa nɨ baghavɨra gara iti.”
\p
\v 13 Dughiar kamɨn, Judan gumaziba uan amuiroghboriba sara, me bar moghɨra, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn an Dɨpenimɨn boroghɨn tuivighav iti. 
\v 14 Ezɨ Livaibar mav, an ziam Jahasiel, a gumazamizir kabar tongɨn tughav iti. Jahasiel, a Sekaraian otarim, ezɨ Sekaraia, a Benaian otarim, ezɨ Benaia, a Jeielɨn otarim, ezɨ Jeiel, a Matanian otarim. Gumazir kaba bar moghɨra, me Livain gumazim Asapɨn ovavir boriba. Ezɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Duam pamten iza Jahasiel gizɨvazɨma, 
\v 15 \x - \xo 20:15 \xo*\xt Ua Me Ini 14:13; Godɨn Araziba 1:29-30; 2 Eghaghaniba 32:7\xt*\x*\x - \xo 20:15-17 \xo*\xt Godɨn Araziba 20:1-4\xt*\x*a kamaghɨn mɨgei, “O Atrivim Jehosafat, ko ia Jerusalemɨn itir gumazamiziba ko ia Judaba bar, ia deravɨram oragh. Ikiavɨra Itir God, a kamaghɨn ia mɨgei: Ia mɨdorozir gumazir avɨrir kamɨn atiating naviba osɨman markɨ. Mɨdorozir kam, kar Ikiavɨra Itir Godɨn bizimra. A ian bizim puvatɨ. 
\v 16 Apaniba gurum mɨzaraghan ia mɨsoghsɨ Sisɨn mɨghsɨamɨn ghuanadir tuavimɨn izam. Eghtɨ ia mangɨ Jeruelɨn gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn boroghɨn, aruem anadi naghɨn danganir zarimɨn me batogham. 
\v 17 \x - \xo 20:17 \xo*\xt Ua Me Ini 14:13-14; Dɨboboniba 14:9; 2 Eghaghaniba 15:2\xt*\x*Ia uari mɨdorozir kamɨn mɨsoghan kogham. Puvatɨ. Ia mangɨ mɨsoghamin danganimɨn pura tuivigh ikɨ gan, eghtɨ Ikiavɨra Itir God ian akuragh mɨdorozir kam damuam. Ia Jerusalem ko Judan danganibar itir gumazamiziba, ia atiating naviba osɨman markɨ. Ia gurum mɨzaraghan mɨdorozim bagh mangɨ, eghtɨ Ikiavɨra Itir God ia ko ikiam.”
\p
\v 18 Ezɨ me akar kam baraghizir dughiamɨn, Atrivim Jehosafat tevimning apɨrigha uan guam nguazim mɨtua. Ezɨ Judaba ko Jerusalemia bar, me Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn nguazim giregha an ziam fe. 
\v 19 Ezɨ Livain anabamɨn Kohat ko Koran adarazi dɨkavigha pamtemɨn dia Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, an ziam fe.
\p
\v 20 Ezɨ bar mɨzaraghara, me dɨkavigha Tekoan nguibar ekiamɨn boroghɨn itir gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn mangasava amua iti. Me tɨghar Jerusalem ataghɨraghamin dughiamɨn, Atrivim Jehosafat kamaghɨn me mɨgei, “Ia Judaba ko Jerusalemia, ia oragh! Ia nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir God, ian Godɨn ikɨ, egh tuivigh gavgafigh. Egh ia Godɨn akam inigha izir gumazibar akaba nɨghnɨzir gavgavim dar ikɨ, egh ia uan apaniba abɨragham.” 
\v 21 Egha atrivim uaghan gumazamizibar nɨghnɨzibagh foghasa men azangsɨsi, egha gɨn, a mɨdorozir gumazibar faragh mangɨ, ighiar kam bangasa me amɨsefe: Ezɨ me kamaghɨn ighiam bati.
\b
\q1 “Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba bar zue,
\q2 ezɨ arazir kam, mati an kurkazir aghuim.
\q1 E bizir kabagh nɨghnɨgh,
\q2 egh an ziam fɨ ighiaba bangam.
\q1 Ikiavɨra Itir God zurara en apangkuvigha mamaghɨra iti.
\q2 Kamaghɨn amizɨ, e a mɨnamam.”
\b
\p
\v 22-23 Jehosafat uan mɨdorozir gumaziba ko zuir dughiamɨn, gumazir ighiam batiba, me dɨkavigha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam famin ighiabagh ami. Ezɨ Ikiavɨra Itir God, Amonia ko Moapia ko Idomian mɨdorozir gumazibagh amizɨma, me uarira uarir atara uariv sosi. Amonia ko Moapia, faragha Idomia ko mɨsogha, bar me mɨsoghezɨ me ariaghire. Egha gɨn Amonia ko Moapia uari uariv sogha bar uarigh asɨghasɨki. 
\v 24 Ezɨ Judan mɨdorozir gumaziba ghua gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn itir tauan mamɨn oto, kar tauan mɨdorozir gumaziba ikia apaniba bagha garim. Egha me apaniba bagha garava avenge. Me apanibar kuabar garima, da pura tintinibar nguazimɨn irav iti, ezɨ me dɨgavir kuram gami. Men tav angamɨra itir puvatɨ, me bar moghɨra ariaghire.
\p
\v 25 Ezɨ Atrivim Jehosafat uan adarazi ko, gumazir kuar kabar tongɨn ghua garima, bizir bar avɨriba iti. Ezɨ me dagheba ko korotiaba ko bizir bar aghuir avɨrir maba ini. Biziba bar avɨraseme, kamaghɨn amizɨ, me aruer pumuning ko mɨkezimɨn bizir kaba isavɨra iti. 
\v 26 Egha namba 4ɨn aruemɨn, me iza danganir zarir mamɨn uari akuvagha, Ikiavɨra Itir God men akuragha amizir bizim gɨnɨghnɨgha, an ziam fe. Bizir kam bangɨn, dughiar kamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, me danganir kam kamaghɨn a dɨbori, Godɨn Ziam Fer Danganir Zarim. 
\v 27 Ikiavɨra Itir God men akuragha men apaniba abɨra, kamaghɨn amizɨ, Jehosafat faragha zuima Judaba ko Jerusalemian gumaziba an gɨn ikia, me bar akuegha uamategha Jerusalemɨn zui. 
\v 28 Egha me gitabav sogha sɨghabagh iviava Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn aven zui, egha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn tiar akamɨn boroghɨn ghua ziar ekiam a ganɨdi. 
\v 29 Ezɨ kantrin igharazibar atriviba ko gumazir dapaniba kamaghɨn oraki, Ikiavɨra Itir God Israelian akuragha men apanibav soghezɨ, me bar ariaghire. 
\v 30 Ikiavɨra Itir God bar deraghavɨra Jehosafatɨn kantrin gari, kamaghɨn amizɨ, mɨdorozitam uam otozir puvatɨzɨ, Jehosafat uan gumazamiziba ko avughsi.
\s Atrivim Jehosafat areme
\r (1 Atriviba 22:41-50)
\p
\v 31 Jehosafat azenir 35plan ikia atrivimɨn oto, egha 25plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. An amebam, Silhin guivim, an ziam Asuba. 
\v 32 Jehosafat uan afeziam Asa faragha ikiava amizɨ moghɨn, a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami. 
\v 33 \x - \xo 20:33 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 17:6; 19:3\xt*\x*Egha bizir vamɨra, an a gamizir puvatɨ, a mɨghsɨabar pɨn itir asebar ziaba fer danganibagh asɨghasɨghizir puvatɨ. Ezɨ gumazamiziba uaghan deragha uan inazir afeziabar Godɨn gɨntɨgha tugha gavgavizir puvatɨ.
\p
\v 34 Atrivim Jehosafat amizir arazir igharaziba bar, a faragha atrivimɨn otozir dughiamɨn ikegha ghua an aremezir dughiamɨn eghaghaniba, akɨnafarir kamɨn iti, me kamaghɨn a dɨbori, Hananin Otarim Jehun Eghaghaniba. Ezɨ akɨnafarir kam, akɨnafarir bar ekiamɨn aven iti, me kamaghɨn a dɨbori, Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim.
\p
\v 35 Dughiar mam, Atrivim Jehosafat Israelian Atrivim Ahasia ko poro, ezɨ atrivir kam arazir bar kurar avɨribagh ami. 
\v 36 Egha aning uaning inigh biziba ater kantri Tarsisɨn mangasa kurir ekiabar ingari. Ezɨ aningɨn ingangarir gumaziba Esiongeberɨn kurir ekiar kabar ingari. 
\v 37 Ezɨ Dodavahun otarim Elieser, a Maresan nguibar ekiamɨn gumazim, a Godɨn akar bar gavgavimɨn kamaghɨn Jehosafat mɨgei, “Nɨ atrivir kuram Ahasia ko roroam gami. Kamagh amizɨ, Ikiavɨra Itir God gua ingarizir kurir ekiabagh asɨghasigham.” Ezɨ kurir kaba ghua bar ikuvigha Tarsisɨn mangan ibura.
\c 21
\p
\v 1 Egha gɨn Atrivim Jehosafat uan inazir afeziabar mɨn aremezɨma, me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn, an inazir afeziabar kuaba afezir danganimɨn anefa. Ezɨ an otarim Jehoram an danganim inigha atrivimɨn oto.
\ms Atrivim Jehoramɨn eghaghanim
\mr (Sapta 21)
\s Jehoram Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 8:17-24)
\p
\v 2 \x - \xo 21:2 \xo*\xt 2 Atriviba 8:16-24\xt*\x*Atrivim Jehoram dozir 6pla iti. Men ziabar kara: Asaria, Jehiel, Sekaraia, Asarian igharazim, Maikel ko Sefatia. Jehoram ko 6plan gumazir kaba, me bar Judan Atrivim Jehosafatɨn otariba. 
\v 3 Jehosafat gol ko silvan avɨrim ko bizir ivezir bar pɨn koziba isa uan borir kabagh anɨngi. Egha a uaghan Judan nguibar ekiar dɨvazir bar gavgavim avɨnizibar ganamin ingangariba me ganɨngi. Jehoram, a Jehosafatɨn otarir ivariam, kamaghɨn amizɨ, Jehosafat uan danganim inigh atrivimɨn ikiasa anemɨsefe. 
\v 4 Jehoram atrivimɨn otozir dughiamɨn, a uan kantri bagha gavgavigha, bar uan doziba ko Judan gumazir dapanir mabav soghezɨ me ariaghire.
\p
\v 5 Jehoram 32plan azeniba ikiava atrivimɨn oto, egha a 8plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. 
\v 6 A Israelian Atrivim Ahapɨn, guivimɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, an Ahapɨn adarazi ko Israelian atrivir igharazibar arazir kurabar gɨntɨsi. Egha arazir kurar avɨriba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh ami. 
\v 7 \x - \xo 21:7 \xo*\xt 1 Atriviba 11:36\xt*\x*Ezɨ Ikiavɨra Itir God Judan kantri gasɨghasɨghizir puvatɨ. Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God uan ingangarir gumazim, Atrivim Devit gɨnɨghnɨsi. A fomɨra Devit ko akar dɨkɨrɨzim gamua ghaze, Devitɨn ikɨzibar tongɨn gumazitam zurara atrivimɨn ikiam, eghtɨ Devitɨn lamɨn angazangarim mungeghan kogham. Ezɨ dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir God akar dɨkɨrɨzir kam gɨnɨghnɨsi. Kamaghɨn amizɨ, a Judan kantri gasɨghasɨghan aghua.
\p
\v 8 \x - \xo 21:8 \xo*\xt Jenesis 27:40\xt*\x*Jehoram Judan atrivimɨn itir dughiamɨn, Idomian gumazamiziba an akam batogha an apengan ikian aghua. Egha me uarir ganasa atrivir mam amɨsefe. 
\v 9 Ezɨ Jehoram uan mɨdorozir gumazir dapaniba ko karis bar tuiva mɨsozir gumaziba inigha, Idomia mɨsoghasa zui. Me ghua otivizɨ, Idomian gumaziba iza Jehoramɨn mɨdorozir gumaziba ekɨarugha me mɨsoghasa. Ezɨ dɨmagarimɨn Jehoram mɨdorozir gumazir karisbar zuiba inigha, bar pamtem mɨsogha me adugha ghue. 
\v 10 Egha, Judaba Idomia dɨkabɨrazir puvatɨ. Ezɨ Idomian gumazamiziba, uari uan kantri gativagha ikia iza datɨrɨghɨn tu. Jehoram Ikiavɨra Itir God, uan inazir afeziabar God akɨrim ragha a gasara. Kamaghɨn amizɨ, dughiar kamɨn, Lipnan nguibamɨn gumazamiziba uaghan akaba batogha, ua Judabar apengan itir puvatɨ.
\p
\v 11 Ezɨ Jehoram uaghan Judan kantrin mɨghsɨabar itir danganibar asebar ziaba fasa danganibar ingari. Egha a Juda ko Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn gumazamizibagh ekuizɨ, me akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha, an damazimɨn arazir kurabagh ami.
\p
\v 12 Dughiar mam, Godɨn akam inigha izir gumazim Elaija, Atrivim Jehoram bagha akɨnafarir mam osirigha anemaga ghaze, “Ikiavɨra Itir God, a nɨn ovavim Devitɨn God, akam kamaghɨn nɨn iti: Nɨ uan afeziam Atrivim Jehosafat ko nɨn inazim Atrivim Asa, nɨ aningɨn arazir aghuibar gɨntɨzir puvatɨ. 
\v 13 Nɨ Israelian atrivir arazir kurabagh amibar gɨn ghua, Judaba ko Jerusalemia getuima, me akɨrim ragha God gasara. Nɨ Atrivim Ahap uan adarazi ko Israelia gamizɨ moghɨra nɨ a gami. Egha nɨ uan dozibav soghezɨ, me ariaghire. Me gumazir aghuiba, egha men araziba bar nɨn arazibagh afira. 
\v 14 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God nɨn gumazamiziba ko, nɨn amuiba ko boriba sara pazɨvɨra ia damuva, nɨn biziba bar dagh asɨghasigham. 
\v 15 Eghtɨ nɨ uabɨ, arɨmariar bar kuram nɨn muriar averiamɨn ikiam. Eghtɨ dughiabar vaghvagh, arɨmariar kam bar ekeveghtɨ, nɨn evenavim asighɨrɨgham.”
\p
\v 16 Ezɨ dughiar kamɨn, Ikiavɨra Itir God, Filistiaba ko Arebian Itiopian nguazimɨn boroghɨn itibagh amizɨ, me Jehoramɨn anɨngaghe. 
\v 17 Egha me iza kantri Juda mɨsogha, Atrivim Jehoramɨn dɨpenimɨn itir biziba bar ada inigha ghu. Egha me an amuiba ko an otariba inigha ghue. Egha an otarir abuananam inigha ghuzir puvatɨ, an ziam Joahas, an ziar igharazim Ahasia.
\p
\v 18 Ezɨ bizir kabar gɨn, Ikiavɨra Itir God arɨmariar bar kuram gamizɨ, an atrivimɨn muriamɨn oto. Arɨmariar kam a gɨvaghan kogham. 
\v 19 Arɨmariar kam an itima, azenir pumuning gɨfa, ezɨ Jehoramɨn evenavim asiaghirɨzɨ, a mɨzazir bar kuram inigha areme. Ezɨ Judan gumazamiziba a gɨnɨghnɨghasa avir ekiatam arɨzir puvatɨ, mati me an ovavibagh amizɨ mokɨn.
\p
\v 20 \x - \xo 21:20 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 24:25; 28:27; Jeremaia 22:18; 22:28\xt*\x*Jehoram azenir 32pla ikia atrivimɨn oto, egha 8plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. Ezɨ an aremezir dughiamɨn, gumazitam an apangkuvizir puvatɨ. Me atriviba afir danganimɨn anefazir puvatɨ, me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn anefa.
\c 22
\ms Atrivim Ahasia ko Atrivir Amizim Atalian eghaghanim
\mr (Sapta 22)
\s Ahasia Judan atrivimɨn oto
\r (2 Atriviba 8:25-29; 9:21-28)
\p
\v 1 Jehoram atrivimɨn itir dughiamɨn, Arebian gumazir maba mɨdorozir gumazir maba inigha Judan iza, an otarir ekiaba bar me mɨsoghezɨ me ariaghire. Egha me Jehoramɨn otarir abuananam Ahasia mɨsoghezir puvatɨ. 
\v 2 Ezɨ Ahasia 42plan azeniba ikia, egha atrivimɨn oto. Egha azenir vamɨran Jerusalemɨn atrivimɨn ike. An amebam Atalia, a Israelian Atrivim Omrin igiam. 
\v 3 An amebam nɨghnɨzir kurabar an sure gami, kamaghɨn amizɨ, an Ahapɨn ikɨzimɨn arazir kurabagh ami. 
\v 4 An afeziam aremezir dughiamɨn gɨn, an Ahapɨn adarazi inizɨ, me nɨghnɨziba a ganɨdima, a men nɨghnɨzibar gɨn ghuzɨ, bizir kam bangɨn an araziba bar ikuvigha a gasɨghasɨsi. Ezɨ Atrivim Ahasia arazir kuraba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh ami, mati Ahapɨn ikɨzim amizɨ mokɨn. 
\v 5 Egha Atrivim Ahasia gumazir kabar akam baregha ghua Israelian Atrivim Joramɨn porogha a ko ghua, aning Sirian Atrivim Hasael mɨsosi. Me Ramotɨn nguibar ekiamɨn boroghɨra uariv sosi, a Gileatɨn Distrighɨn itir nguibam. Ezɨ Sirian mɨdorozir gumaziba Joram bɨrazɨ, a bar ikufi. 
\v 6 Ezɨ Joram mɨdorozim ategha ghua, Jesrilɨn nguibar ekiamɨn ikia, ua deraghasa mɨzua iti. A Jesrilɨn ikiavɨra itima, Atrivim Ahasia an ganasa ghu.
\p
\v 7 Ezɨ God fogha gɨfa, Atrivim Ahasia mangɨ Joramɨn gan ikiamin dughiar kamɨn, an a gasɨghasigham. Egha dughiar kamɨn Ahasia ghua Joram ko ikia aning ghua Nimsin otarim Jehu bato. Ikiavɨra Itir God, Ahapɨn ikɨzim gasɨghasɨghasa, Jehu amɨsefe. 
\v 8 Ezɨ Jehu, Ahapɨn ikɨzim gasɨghasɨgha ghua Judabar gumazir dapanir maba ko Ahasian dozibar otariba bato. Gumazir kaba Ahasian ingangaribagh ami. Ezɨ Jehu bar me mɨsoghezɨ, me ariaghire. 
\v 9 A me mɨsoghezɨ me ariaghiregha gɨvazɨ, an Atrivim Ahasia buri. Ezɨ Ahasia Samarian nguibamɨn modogha iti. Ezɨ gumazir maba an ganigha a inigha Jehu bagha izezɨ, an a mɨsoghezɨ an areme. Ezɨ me Ahasian kuam purama anetaghizɨ a itir puvatɨ. Me kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, Ahasia, an Atrivim Jehosafatɨn igiam, Jehosafat bar uan navir averiamɨn aven Ikiavɨra Itir God baghavɨra iti. Kamaghɨn amizɨ, me Ahasian kuam isa mozimɨn anefa. Ezɨ dughiar kamɨn, Ahasian ikɨzimɨn aven, Judabar atrivimɨn ikɨva men ganamin gumazitam ua itir puvatɨ.
\s Atalia Judabar atrivir amizimɨn oto
\r (2 Atriviba 11:1-3)
\p
\v 10 Ezɨ Atrivim Ahasian amebam Atalia kamaghɨn akam baraki, an otarim Ahasia aremegha gɨfa. Ezɨ a zuamɨra mɨdorozir gumazibav kemezɨ, me Judan atrivibar ikɨzimɨn gumaziba bar me mɨsoghezɨ me ariaghire. 
\v 11 Ezɨ mɨdorozir gumaziba Ahasian otarim Joas mɨsoghezɨ an aremezir puvatɨ. Me kamaghɨn fozir puvatɨ, Atrivim Jehoramɨn guivim Jehoseba, an Atrivim Ahasian buaramizim, an ofa gamir gumazim Jehoiadan amuim, amizir kamra, a moga atrivimɨn otarir aremeghamibar tongɨn Joas inigha, amizir an ganamim ko, aning isa danganir me daguivsiaba arɨzimɨn aven aning modo. Kamaghɨn amizɨ, Atalia Joas mɨsoghezɨ an aremezir puvatɨ. 
\v 12 Ezɨ Jehoseba 6plan azenibar Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven Joas modozɨ an a ko iti. Ezɨ dughiar kamɨn, Atalia Judan atrivir amizimɨn ikiavɨra iti.
\c 23
\ms Atrivim Joasɨn eghaghanim
\mr (Sapta 23--24)
\s Me Joas amɨsevezɨ, an atrivimɨn oto
\r (2 Atriviba 11:4-16)
\p
\v 1 Atalia atrivir amizimɨn itima, an namba 7ɨn azenimɨn, Godɨn ofa gamir gumazim Jehoiada bizitam damuasa nɨghnɨzir gavgavim iti. Egha a 100plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapaniba ko mɨgeima, me an akuraghasa a ko akar dɨkɨrɨzir gavgavim gami. Gumazir dapanir kabar ziabar kara: Jerohamɨn otarim Asaria, ko Jehohananɨn otarim Ismael, ko Obetɨn otarim Asaria, ko Adaian otarim Masea, ko Sikrin otarim Elisafat. 
\v 2 Gumazir dapanir kaba Judan nguibar ekiaba bar dar ghua, Livaiba ko Israelian ikɨzibar gumazir dapaniba inigha Jerusalemɨn ize.
\p
\v 3 \x - \xo 23:3 \xo*\xt 2 Samuel 7:12\xt*\x*Ezɨ gumazir kaba bar moghɨra Godɨn Dɨpenimɨn uari akuvagha, Atrivim Joasɨn apengan ikiasa akar dɨkɨrɨzir gavgavim gami. Ezɨ Jehoiada kamaghɨn me mɨgei, “Ikiavɨra Itir God akar dɨkɨrɨzim kamaghɨn a gamigha ghaze, dughiabar zurara atriviba Devitɨn ikɨzimɨn otivam. Kamaghɨn amizɨ, Ia izɨ Joasɨn ganigh. An Atrivim Ahasian otarim, an atrivimɨn otivam. 
\v 4 Ezɨ e datɨrɨghɨn kamaghɨn damuam. Ia Godɨn ofa gamir gumaziba ko Livaiba, Sabatɨn aruemɨn ingangarim damusɨ izɨ, 3plan okoruabar uari tuiragh. Okoruatam, Godɨn Dɨpenimɨn tiar akabar ganam. 
\v 5 Eghtɨ okoruar namba 2, atrivimɨn dɨpenimɨn gan, eghtɨ okoruar namba 3, tiar akar me kamaghɨn dɨborim, Jesot, me an gan. Eghtɨ gumazamiziba bar, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uari akuvir danganir ekiamɨn ikɨ. 
\v 6 Ofa gamir gumaziba ko Livain men akurvaziba, merara Godɨn damazimɨn zue, kamaghɨn amizɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven mangam. Ia gumazamizir igharaziba ateghtɨ, me aven mangan markɨ. Gumazamizir igharaziba, God mɨkemezɨ moghɨn azenan ikɨ. 
\v 7 Livaiba uan mɨdorozir sababar suigh atrivim Joas ekɨarugh, bar deraghvɨram an gan. Eghtɨ a danganir manamɨn mangɨtɨ, me a sara mangɨ. Eghtɨ gumazitam Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven izɨtɨ, Livaiba a mɨsueghtɨ an aremegh.”
\p
\v 8 Ezɨ Livaiba ko Judan gumazamiziba bar moghɨra, ofa gamir gumazim Jehoiadan akar kamɨn gɨn zui. Egha Sabatɨn dughiamɨn, gumazir dapaniba, gumazir ingangarim agɨvagha avughsasa amir kaba, ko gumazir men danganiba iniamiba, gumazir dapanir kaba bar men akua Jehoiada bagha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn izi. 
\v 9 Dughiar kamɨn, Atrivim Devitɨn afuziba ko orar ekiaba ko doziba, da Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn iti. Ezɨ Jehoiada bizir kaba inigha mɨdorozir gumazibar dapanibagh anɨngi. 
\v 10 Egha Jehoiada, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn dɨvazimɨn danganiba bar dar mɨtivasa gumaziba amangi. Ezɨ mɨdorozir gumaziba ghua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uari bagha danganiba inigha, sautɨn amadaghan ikegha ghua notɨn amadaghan tu. Me uaghan ofa gamir dakozimɨn boroghɨn tuivighav ikia, mɨdorozir sababa suigha, atrivim ekɨarugha bar deraghvɨra gara iti. 
\v 11 Mɨdorozir gumaziba uari akɨrigha mɨzua itima, ofa gamir gumazim Jehoiada uan otariba ko, Joasɨn akua azenan iza, atrivibar dapanir asuam Joasɨn dapanim garu. Egha Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim itir akɨnafarir rɨghizir mam a ganɨngi. Egha me gɨn olivɨn borem Joasɨn dapanim gingegha anemɨsevezɨ, an atrivimɨn oto. Ezɨ gumazamiziba bar akuegha kamaghɨn dei, “Joas dughiar ruarimɨn atrivimɨn ikiam.”
\p
\v 12 Ezɨ Atrivir Amizim Atalia orazima nɨgɨnir dafam oto. Ezɨ mɨdorozir gumaziba ko gumazamiziba bar akuegha dɨa ivemara arua atrivimɨn ziam fe. Ezɨ atrivir amizim uan dɨpenim ategha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn danganir gumazamiziba uari akuva itimɨn zui. 
\v 13 A ghua otogha garima, atrivir igiam, atriviba ami moghɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn itir guarir akɨnimɨn boroghɨn tughav iti. Egha a mɨdorozir gumazibar dapaniba ko gumazir sɨghabagh ivibar garima, me atrivir igiamɨn boroghɨn iti. A uaghan garima gumazamiziba bar akuegha, men marazi uaghan isɨghabagh ivi. Ezɨ ighiabagh amir gumaziba uan gitaba ko buabav soghava ighiabagh amua men faragha zui. Ezɨ Atalia puv atara uan korotiam abɨgha dɨa ghaze, “Ia gumazamizir kuraba. Ia bar arazir kuram gamua na abɨnasa.”
\p
\v 14 Ezɨ Jehoiada Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn boroghɨn Atalia mɨsueghtɨ an aremeghan an aghua. Egha a kamaghɨn mɨdorozir gumazir dapanibav gei, “Ia Atalian suiraghtɨ, mɨdorozir gumaziba anekɨarugh a kurugh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn azenan mangɨ. Eghtɨ gumazitam an gɨn mangɨtɨ, ia gumazir kam mɨsueghtɨ an aremegh.” 
\v 15 Ezɨ me Atalian suiragha, a inigha Godɨn Dɨpenim ategha ghua atrivimɨn dɨpenim avɨnizir dɨvazir hoziaba aven zuir tiar akamɨn aven ghugha, a mɨsoghezɨ an areme.
\s Ofa gamir gumazim Jehoiada,  // Ikiavɨra Itir Godɨn gɨn mangasa  // gumazamizibar akurvasi
\r (2 Atriviba 11:17-21)
\p
\v 16 Godɨn ofa gamir gumazim Jehoiada, Atrivim Joas ko gumazamizibar akurvazi, me Ikiavɨra Itir God ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua ghaze, me Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamizibara ikiam. Egha a uaghan atrivim ko gumazamizibar akurazɨ, me uarir tongɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gami. 
\v 17 Egha gɨn gumazamiziba asem Balɨn ziam fer dɨpenimɨn ghua, bar a gasɨghasɨki. Egha me ofa gamir dakoziba ko asem Balɨn marvir guabagh asɨghasɨki. Egha me ofa gamir dakozir kabar boroghɨn Balɨn ofa gamir gumazim Matan mɨsoghezɨ an areme. 
\v 18 Ezɨ Jehoiada Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir ingangaribar ganasa, Livain adarazir tongɨn, Godɨn ofa gamir gumazir maba ko Livain igharaziba sara me amɨsefe. Ikɨzir kamning, Atrivim Devit fomɨra ingarasa men ovavibav kemezɨ moghɨra me ingari. Egh me Moses Osirizir Araziba mɨkemezɨ moghɨn, Ikiavɨra Itir God bagh ofan bar isia mɨghɨribar amu. Egh me Devit mɨkemezɨ moghɨn, ofa damuamin dughiamɨn, me buabav sogh ighiabagh amir gumazibav kɨmtɨ, me ighiar bar akongezibar amu. 
\v 19 Egha Jehoiada Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn tiar akabar ganasa Livain maba amɨsefe. Eghtɨ Livain kaba bar deraghvɨra tiar akabar gantɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨzir gumazamiziba aven mangan kogham.
\p
\v 20 Ezɨ Jehoiada, mɨdorozir gumazibar dapaniba ko, mɨdorozir gumazir atrivimɨn gariba ko, atrivimɨn dɨpenimɨn garir mɨdorozir gumaziba, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghuegha atrivir igiam inigha an akua atrivimɨn dɨpenimɨn zuima, gumazamiziba bar men gɨn zui. Me bar ghua otivigha, tiar akar me kamaghɨn dɨborim, Tiar Akar Pɨn Itim, an aven ghua Joas isava atrivir dabirabim gatɨzɨ an a gapera. 
\v 21 Egha Judan gumazamiziba bar akonge. Me fo, mɨdorozir gumaziba Atalia mɨsoghezɨ an areme. Kamaghɨn amizɨ, gumazamiziba navir amɨrizim sara Jerusalemɨn iti.
\c 24
\s Joas uamategha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akɨri
\r (2 Atriviba 12:1-16)
\p
\v 1 Joas 7plan azeniba ikia, egha atrivimɨn oto. Egha 40plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. Joasɨn amebamɨn ziam Sibia, a Berseban nguibar ekiamɨn amizim. 
\v 2 Godɨn ofa gamir gumazim Jehoiada ikiavɨra itir dughiamɨn, Joas Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami. 
\v 3 Ezɨ Jehoiada, Atrivim Joas bagha amizir pumuning ginaba. Ezɨ Joas aningɨn itima, aning otariba ko guiviba bate.
\p
\v 4 Ezɨ dughiar maba ghuegha gɨvazɨma, Joas uamategh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akɨrasa nɨghnɨsi. 
\v 5 Egha a ofa gamir gumaziba ko Livaiba akuvagha kamaghɨn me mɨgei, “Ia mangɨ Judan nguibar ekiabar itir gumazamiziba bar me mɨkɨmtɨ, me e uan Godɨn Dɨpenim akɨrsɨ dagɨabar arɨgh. Ia azenibar zurara ingangarir kam damu. Egh ia datɨrɨghɨn zuamɨra mangɨ dagɨar kaba inigh.” Ezɨ Livaiba zuamɨra ingangarir kam gamizir puvatɨ.
\p
\v 6 Egha Joas gɨn ofa gamir gumaziba ko Livaibar garir gumazir dapanim Jehoiadan diagha, kamaghɨn an azara, “Manmaghɨn amizɨ nɨ Livaibar avɨraghtɨ, me zuamɨra Judaba ko Jerusalemia da takisɨn dagɨaba inian aghua? Ia fo, Ikiavɨra Itir Godɨn ingangarir gumazim Moses, Israelian gumazamiziba ko, akam akɨrigha ghaze, me Ikiavɨra Itir Godɨn Purirpenimɨn ingangaribar amusɨ takisɨn dagɨaba iniam.\f + \fr 24:6 \fr*\ft Nɨ, Ua Me Ini 30:11-16ɨn gan.\ft*\f* Ezɨ Livaiba tizim bagh mangɨ takisɨn dagɨaba inian aghua?”
\p
\v 7 Amizir kurar kam Atalia atrivimɨn itir dughiamɨn, an adarazi Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akarigha aven ghuegha bizir mabagh asɨghasɨki. Egha me uaghan gumaziba Ikiavɨra Itir God ganɨngizir biziba bar ada inigha, uan asem Balɨn ziam fasa ada inigha ghue. Kamaghɨn amizɨ Joas ingangarir kaba ua dar amuasa nɨghnɨsi.
\p
\v 8 Egha atrivim dagɨabar arɨghasa Livaibav kemezɨ, me boksiar mamɨn ingari, egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn tiar akamɨn boroghɨn anetɨ. 
\v 9 Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha takisɨn dagɨaba inigh izasa, Jerusalemɨn gumazamiziba ko Judan kantrin danganiba bar dar itir darazi bagha akam amada. Israelia fomɨra gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn itima, Godɨn ingangarir gumazim Moses me mɨkemezɨ, me takis anɨngizɨ moghɨn, me datɨrɨghɨn ua takisbar anɨngam. 
\v 10 Ezɨ gumazir dapaniba ko gumazamiziba bar, akar kam baregha, me bar akonge. Egha me dagɨaba inigha iza boksiar kam gazuima, a bar izɨfa. 
\v 11 Ezɨ Livaiba dughiabar zurara boksiar kamɨn gari a izɨvavɨra itima, me a isa atrivimɨn ingangarir gumaziba bagha zui. Eghtɨ atrivimɨn gumazir akɨnafariba osirim ko Godɨn ofa gamir gumazibar dapanim, boksiar kamɨn dagɨaba bar da inigh, egh boksiam uam a isɨ an danganim datɨgham. Me kamaghɨra amuava, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akɨrasa, dagɨar bar avɨriba ini.
\p
\v 12 Ezɨ Atrivim Joas ko ofa gamir gumazibar dapanim Jehoiada, dagɨar kaba inigha, Dɨpenim akɨrmɨghamin gumazibar gumazir dapanibagh anɨngi. Ezɨ gumazir dapanir kaba ghua ingangarir gumazir kabagh ivezasa me ini. Dɨpenibar ingarir gumaziba ko, gumazir deravɨra dagɨabar dɨpenibar ingariba ko, gumazir deravɨra ain ko brasɨn bizibar ingariba, me me inizɨ. Eghtɨ me ua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingar an anekɨram. 
\v 13 Ingangarir gumazir kaba bar puvɨra ingarava Godɨn Dɨpenim bar deravɨra anekɨrizɨ, a fomɨra ikezɨ moghɨn otogha bar deragha bar gavgafi. 
\v 14 Ingangarir gumaziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingara anegɨvazɨ, gol ko silvan naba ikiavɨra iti. Ezɨ ingangarir gumazibar dapaniba silva ko golɨn kaba atrivim ko Jehoiada ganɨngi. Eghtɨ aning ingangarir gumazir igharazibav kemeghtɨ, me silva ko golɨn kaba inigh, ofa damuamin biziba, ko pauran mughuriar aghuim zuim tuamin itariba, ko itarir igharaziba ko baghaba, ko Godɨn Dɨpenimɨn aven ingaramin bizir igharaziba sara ingaram. Ezɨ Jehoiada ikiavɨra itir dughiamɨn, gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghua ofan bar isia mɨghɨribagh ami.
\p
\v 15 Ezɨ gɨn Jehoiada bar ghuri, ezɨ an azeniba 130plan tuzɨ, an areme. 
\v 16 Ezɨ gumazamiziba Jehoiadan ingangarir an amiziba ko arazir aghuir a Godɨn damazimɨn amizibagh nɨghnɨsi. Kamaghɨn amizɨ, me an kuam isa Devitɨn Nguibar Ekiamɨn itir atriviba afir danganimɨn anefa.
\s Judaba akɨrim ragha God gasara
\p
\v 17 Jehoiada ovegha gɨvazɨ, Judan gumazir dapaniba iza Atrivim Joasɨn ziam fava anepezeperima, a men akabar gɨn zui. 
\v 18 Atrivim Joas Juda ko Jerusalemɨn gumazamiziba ko, me akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God, men ovavibar God gasara, egha me ua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn an ziam fer puvatɨ. Me guarir akɨnir aser amizim Aseran nedazim itiba, ko marvir guabar ingarigha, dar ziaba fe. Me osɨmtɨzir bar dafam Godɨn damazimɨn a gami, kamaghɨn God men anɨngaghe. 
\v 19 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, gumazamiziba uamategh a bagh izasa, an Akar Gavgavim uan akam inigha izir gumazibav kemezɨ, me ghua gumazamizibav geima, gumazamiziba men akaba baraghan aghua.
\p
\v 20 \x - \xo 24:20-21 \xo*\xt Matyu 23:35; Luk 11:51\xt*\x*Ezɨ Godɨn Duam, ofa gamir gumazim Jehoiadan otarim Sekaraia gapasa. Ezɨ gumazamiziba Sekaraian ganasa, an azenim girɨgha ghua bar me gafiragha mɨtɨgha kamaghɨn mɨgei, “Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei: Ia an Akar Gavgaviba munasaragha gɨfa, kamaghɨn amizɨ, ia deraghvɨra ikian kogham. Ia tizim bagha arazir kam gami? Ia akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha gɨfa, kamaghɨn amizɨ, an akɨrim ragha ia gasara.” 
\v 21 Ezɨ Atrivim Joas uan gumazir dapaniba ko me Sekaraian akar kabar aghuagha a mɨsueghtɨ, an aremeghasa akabav sosi. Egha atrivim mɨkemezɨ, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven, gumazamiziba uari akuvir danganimɨn dagɨabar a giniva ghuavɨra itima, an areme. 
\v 22 Atrivim Joas, a Sekaraian afeziam Jehoiada amizir arazir aghuibagh nɨghnɨzir puvatɨ. A pura Sekaraia mɨsoghezɨ an areme. Sekaraia duam suer dughiamɨn, a kamaghɨn mɨgei, “Ikiavɨra Itir God ia amir bizir kamɨn ganigh ia ikarvagh ivezir kuram ia danɨngam.”
\s Me Joas mɨsoghezɨ an areme
\p
\v 23 Azenir kam gɨvazɨ azenir igiam otivasa amir dughiamɨn, Sirian kantrin mɨdorozir gumaziba iza Atrivim Joas ko mɨsosi. Me iza kantri Judan otivigha, Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn mɨsogha, Joasɨn mɨdorozir gumaziba abɨni. Egha Siriaba men gumazir dapaniba bar me mɨsoghezɨma me ariaghire. Egha me Judabar bizir bar avɨriba inigha Damaskusɨn nguibar ekiamɨn ghua, Sirian atrivim ganɨngi. 
\v 24 Judaba akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God, men ovavibar God gasara, kamaghɨn amizɨ, bizir kaba otifi. Ezɨ Ikiavɨra Itir God Sirian mɨdorozir gumazir bɨzir muziarim ataghizɨ, me iza Judan mɨdorozir gumazir bar avɨrim mɨsogha me abɨra. Ikiavɨra Itir God, arazir kamɨn Atrivim Joasɨn arazir kuram ikarvagha ivezir kuram a ganɨngi. 
\v 25 Mɨdorozir kamɨn, Joas duar bar avɨriba ini. Ezɨ mɨdorozim gɨvazɨ, Siriaba uamategha uan nguibabar ghuezɨ, atrivimɨn gumazir dapanir maba, me Joas, ofa gamir gumazim Jehoiadan otarimɨn mɨsoghezɨ, an aremezir bizir kam gɨnɨghnɨsi. Egha me Joas amizir bizir kurar kam ikarvagh, a mɨsueghtɨ an aremeghasa akam akɨri. Ezɨ Joas gɨn uan dakozimɨn akuima, me an dakozimɨn a mɨsoghezɨma an areme. Ezɨ an kuam, me atriviba afir danganimɨn anefazir puvatɨ. Me an kuam isa, Devitɨn Nguibar Ekiamɨn anefa. 
\v 26 Atrivim mɨsoghezɨ an aremezir gumazimningɨn ziamning, Sabat ko Jehosabat. Sabatɨn amebam Simeat, an Amonian adarazir amizim. Ezɨ Jehosabatɨn amebam Simrit, a Moapian adarazir amizim. 
\v 27 Joasɨn otaribar eghaghaniba, ko Godɨn akam inigha izir gumazimɨn mɨgɨrɨgɨar avɨrir a gasiba, ko a uamategha Godɨn Dɨpenim akɨrizir eghaghaniba, da bar moghɨra akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Atrivibar Eghaghanibar Akar Mɨngarir Maba. Joas aremegha gɨvazɨ, an otarim Amasia an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 25
\ms Atrivim Amasian eghaghanim
\mr (Sapta 25)
\s Amasia Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 14:2-6)
\p
\v 1 Amasia 25plan azeniba ikia, egha atrivimɨn otogha, 29plan azenibar Jerusalemɨn atrivim iti. An amebam, Jehoadin, a Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn amizir mam. 
\v 2 Amasia arazir aghuibara Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh amua, egha guizbangɨra uan navir averiamɨn dar gɨntɨzir puvatɨ.
\p
\v 3 Amasia Judan kantri gativagha gavgavigha an garir dughiamɨn, a mɨkemezɨma, me ghua, an ingangarir gumazir dapanir an afeziam Atrivim Joas mɨsoghezɨ an aremezir kamning mɨsoghezɨ aning areme. 
\v 4 \x - \xo 25:4 \xo*\xt Godɨn Araziba 24:16\xt*\x*Egha a ingangarir gumazir kamningɨn boribav soghezɨ, me ariaghirezir puvatɨ. A me ataghizɨ, me iti. An Akɨnafarimɨn itir Moses Osirizir Araziba itir akabar gɨn zui. Akɨnafarir kamɨn aven Ikiavɨra Itir God Akar Gavgavim e ganɨga ghaze, “Gumazitamɨn borim arazir kuratam damightɨ, ia an arazir kuram ikarvaghsɨ, an amebam ko afeziam mɨsueghtɨ, aning aremeghan kogham. Eghtɨ kamaghɨra, amebam ko afeziam arazir kuratam damightɨ, ia aningɨn arazir kuram ikarvaghsɨ, aningɨn boribav sueghtɨ, me arɨmɨghiran kogham. Gumazim arazir kuram damightɨ, ia anarɨra mɨsueghtɨ, an aremegh.”
\s Amasia ghua Idomia ko mɨsosi
\r (2 Atriviba 14:7)
\p
\v 5 Atrivim Amasia, Judaba ko Benjaminɨn adarazi bar men diazɨ, me iza uari akufa. Me iza uari akuvazɨ, a 20plan azeniba itir gumazir igiaba ko 20plan azenibagh afiraziba amɨsevegha, me isa uan mɨdorozir gumazibar me arɨki. Egha a 1,000plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapaniba, ko 100plan mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapaniba amɨsefe. Egha a ikɨziba vaghvagha, men ganasa gumazir dapanir maba arɨki. Ezɨ mɨdorozir gumazibar dɨbobonim 300,000ɨn tu. Me bar moghɨra afuziba ko orabar suigha mɨsoghan bar fo. 
\v 6 Egha a uaghan 100,000plan mɨdorozir gumazir aghuiba kantri Israelɨn ada ini. A silvabar me givese, ezɨ silvan kabar osɨmtɨzim 3,000 kilogremɨn tu.
\p
\v 7 Ezɨ Godɨn akam inigha izir gumazir mam ghua kamaghɨn atrivim mɨgei, “Israelɨn kantrin gumaziba, Ikiavɨra Itir Godɨn apengan itir puvatɨ, ezɨ a me ko itir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, nɨ Israelian mɨdorozir gumazir kaba inightɨ me mɨdorozim bagh nɨn gɨn mangan markɨ. 
\v 8 Nɨ kamaghɨn fogh, God uabɨra gumazibar amutɨ, me uan apaniba abɨragham, o men apaniba me abɨragham. Kamaghɨn amizɨ, pura bizim, nɨ uan mɨdorozir gumaziba ko Israelian mɨdorozir gumaziba inigh mɨdorozim bagh mangɨ, egh atiatingan koghɨva bar pamtem mɨsogham. God nɨn apanibar amightɨ, me nɨ abɨragham.”\f + \fr 25:8 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\p
\v 9 Ezɨ Amasia akar kam baregha kamaghɨn akam inigha izir gumazimɨn azara, “Ezɨ 3,000 kilogrem silvan kɨ Israelian mɨdorozir gumazibagh ivezeziba, kɨ manmaghɨn dar amuam?”
\p Ezɨ Godɨn akam inigha izir gumazim kamaghɨn Amasian akam ikaragha ghaze, “Nɨ nɨghnɨzir avɨribar amuan markɨ. Silvan dagɨar nɨ me ganɨngizir kaba, Ikiavɨra Itir God da ikarvagh bar avɨriba nɨ danɨngam, eghtɨ da silvan nɨ anɨngizir kaba bar dagh afiragham.”
\p
\v 10 Ezɨ Amasia Israelian mɨdorozir gumazir kaba amangizɨ, me uamategha uan nguibabar ghue. Ezɨ me Judaba bagha naviba bar men ikufi.
\p
\v 11 Egha gɨn Amasia gavgavim uan nɨghnɨzim ganigha, uan mɨdorozir gumaziba inigha Idomia mɨsoghasa Danganir Zarir Amangsɨzir Avɨrim Itimɨn ghu. Egha me Idomian mɨdorozir gumazir 10,000pla mɨsoghezɨ me ariaghire. 
\v 12 Egha me ua 10,000plan gumazir igharazibar suigha me inigha mɨghsɨar mamɨn ghuavanabo. Egha me isava davarir bar konir mamɨn me akunizɨ, me bar mɨsaraghire.
\p
\v 13 Amasia uan mɨdorozir gumaziba ko ghua Idomia mɨsozir dughiamɨn, Israelian mɨdorozir gumazir Amasia uam amangiziba, me uamategha iza Judan nguibar ekiabav sosi, me Samarian nguibar ekiamɨn ikegha ghua, Bethoronɨn nguibar ekiamɨn tu. Egha me 3,000plan gumazamizibav soghezɨ me ariaghirezɨ, me nguibar ekiar kabar itir bizir aghuir bar avɨriba inigha ghue.
\s Akam inigha izir gumazir mam Amasian atari
\p
\v 14 Atrivim Amasia Idomia mɨsogha me abɨragha gɨvagha, men marvir guaba inigha uamategha Judan izegha, uan asebar mɨn da atɨgha, dar ziaba fasa da bagha ofan mɨn pauran mughuriar aghuim zuiba tue. 
\v 15 Ezɨ Ikiavɨra Itir God, Atrivim Amasian arazir kamɨn ganigha bar a baseme. Egha Ikiavɨra Itir God uan akam inigha izir gumazim amadazɨma, a ghua kamaghɨn Amasia mɨgei, “Nɨ tizim bagha ikɨzir igharazimɨn asebar ziaba fe? Nɨ fo, aser kaba uan adarazir akuragha nɨn dafarimɨn ua me inizir puvatɨ. Ezɨ, nɨ tizim bagha dar ziaba fe?”
\p
\v 16 Godɨn akam inigha izir gumazim mɨgɨavɨra itima, Amasia an mɨgɨrɨgɨaba atugha kamaghɨn mɨgei, “Tina nɨghnɨzim na danɨngasa nɨ amɨsefe? Nɨ uan akam dukuagh. Puvatɨghtɨ, kɨ uan mɨdorozir gumazitam mɨkemeghtɨ, a nɨ mɨsueghtɨ nɨ aremegham.”
\p Ezɨ Godɨn akam inigha izir gumazim uan akam dukumasa, egha ua kamaghɨn atrivim mɨgei, “Kɨ datɨrɨghɨn fo, nɨ arazir kuram gamigha, datɨrɨghɨn nan akam baraghan aghua. Kamaghɨn amizɨ, God datɨrɨghɨn nɨ gasɨghasɨgham.”
\s Amasia Israelia ko mɨsosi
\r (2 Atriviba 14:8-20)
\p
\v 17 Ezɨ gɨn Judan Atrivim Amasia, Israelian Atrivim Jehoas bagha gumaziba amangi. Atrivim Jehoas, a Joahasɨn otarim, egha Jehun igiavotarim. Gumazir kaba ghua Jehoas batogha, kamaghɨn a mɨgei, “Atrivim Amasia, a Israelia, ia ko mɨsoghasa mɨgei. Kamaghɨn amizɨ, ia izɨ.”
\p
\v 18 Ezɨ Jehoas, Judan Atrivim Amasian akam ikaragha kamaghɨn akar isɨn zuimɨn a mɨgei, “Lebanonɨn kantrin aven, dɨkoniba itir ikarɨzir mam, temer sidan mam bagha akam amaga kamaghɨn a mɨgei, ‘Nɨ uan guivim, nan otarim bagh anemangasa kɨ ifonge. Eghtɨ aning uaningɨn ikiam.’ Dɨkoniba itir ikarɨzir kam, akar kam mɨkemezɨ, gɨn asɨzir atiar mam danganir kam garua, ikarɨzir kam dɨkabɨnizɨ, a ikufi.”
\p
\v 19 Jehoas akar isɨn zuir kam gamua, ua kamaghɨn Amasia mɨgei, “Kɨ fo, bar guizbangɨra, nɨ Idomia mɨsogha bar me abɨra. Kamaghɨn amizɨ, nɨ bar akuegha uan ziam bar a fe. Nɨ mɨdorozir kamɨn ziar ekiam ini. Nɨ datɨrɨghɨn bar akuegh, deraghvɨra uan nguibamɨn ikɨ. Egh nɨ ua e mɨsoghsɨ mɨdorozim foran markɨ. Puvatɨghtɨma, nɨ ko Judan gumazamiziba, iregh bar ikuvigham.”
\p
\v 20 Ezɨ Amasia Jehoasɨn akam baraghan aghua. Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn, Judaba Idomian asebar ziaba fe. Kamaghɨn amizɨ, God Judaba isɨ men apanibar dafarim darɨghasa nɨghnigha gɨfa. 
\v 21 Kamaghɨn amizɨ, Israelian Atrivim Jehoas Israelian mɨdorozir gumaziba ko, me nguibar ekiar Judan kantrin itim Betsemesɨn ghugha, Judabar Atrivim Amasia ko an mɨdorozir gumaziba ko mɨsosi. 
\v 22 Me uariv sogha ghua, Israelia Judan mɨdorozir gumaziba dɨkabɨrazɨ, Judan mɨdorozir gumaziba ara ua uan nguibabar ghue. 
\v 23 Ezɨ Israelian Atrivim Jehoas, Betsemesɨn nguibar ekiamɨn Judabar Atrivim Amasian suira. Amasia, Atrivim Joasɨn otarim, egha Atrivim Ahasian igiavotarim. Ezɨ gɨn, Atrivim Jehoas Israelian mɨdorozir gumaziba ko, Betsemesɨn nguibar ekiam ategha Jerusalemɨn ghue. Egha me Jerusalem avɨnizir dɨvazir gavgavim gasɨghasɨgha, Efraimɨn Tiar Akamɨn ikegha ghua, Tiar Akar Mɨkebamɨn Itimɨn tu. Dɨvazir kuvizir kamɨn ababanim, a 200 mitan tu.
\p
\v 24 Ezɨ Jehoas Jerusalemɨn aven ghua, golba ko silvan nguibar ekiamɨn itiba bar ada ini. A uaghan itarir ekiaba ko itarir igharazir Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itiba, ko atrivimɨn dɨpenimɨn mongezir dagɨaba bar ada ini. Egha a uaghan Obetidom ko Judan gumazir ekiar maba isa kalabuziabar mɨn me atɨgha kamaghɨn Amasia mɨgei, “Amasia, nɨ uam Israelia e mɨsoghsɨ nɨghnɨghan markɨ. Nɨ kamaghɨn damightɨ, kɨ nɨn gumazir ekiabav sueghtɨ, me arɨghiregham.” An akar kam mɨkemegha gɨvagha, gumazir ekiar kaba ko gumazamizir maba ko bizir iniziba sara inigha ua Samarian ghu.
\p
\v 25 Ezɨ gɨn Israelian atrivim Jehoas aremegha gɨvazɨ, Judan Atrivim Amasia ua 15plan azenibar ikegha, areme. 
\v 26 Atrivim Amasia amizir arazir igharaziba bar, a faragha atrivimɨn otozir dughiamɨn ikegha ghua an aremezir dughiamɨn eghaghaniba, akɨnafarir kamɨn iti, me kamaghɨn a dɨbori, Judaba ko Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim.
\p
\v 27 Atrivim Amasia akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasarazir dughiamɨn, gumazir maba a mɨsueghtɨ an aremeghasa akam akɨri. Ezɨ an akar kam baregha, ara Lakisɨn nguibar ekiamɨn ghu. Ezɨ an apanir kaba gumazir maba amangizɨ, me an gɨn Lakisɨn nguibar ekiamɨn ghua, a mɨsoghezɨ an areme. 
\v 28 Ezɨ me an kuam inigha hoziabagh atɨgha ua Jerusalemɨn izegha, Devitɨn Nguibar Ekiamɨn, an inazir afeziaba afezɨ naghɨn anefa.
\c 26
\ms Atrivim Usian eghaghanim
\mr (Sapta 26)
\s Usia Judan atrivimɨn oto
\r (2 Atriviba 14:21-22; 15:1-7)
\p
\v 1-2 Atrivim Amasia uan inazir afeziabar mɨn aremegha gɨvazɨma, Judaba bar, an otarim Usia amɨsevezɨ, a uan afeziamɨn danganim inigha atrivimɨn oto. Usia 16plan azeniba ikiava atrivimɨn oto. An atrivimɨn itima azenir maba gɨvazɨ, a ghua mɨsogha apanibar dafaribar, ua Elatɨn nguibar ekiam ini. Egha nguibar ekiar kamɨn danganir ikuviziba, a uam adar kɨri.
\p
\v 3 Usia 16plan azeniba ikia atrivimɨn oto, egha 52plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. An amebam Jekolia, a Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn amizim. 
\v 4-5 \x - \xo 26:4-5 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 24:2\xt*\x*Usia atrivimɨn itir dughiamɨn, gumazir mam Sekaraia, a Ikiavɨra Itir Godɨn atiating an apengan ikiamin arazibar an sure gami. Sekaraia angamɨra itir dughiamɨn, Atrivim Usia God baghavɨra iti. Usian afeziam Amasia amizɨ moghɨn, Usia Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami. Egha Usia Ikiavɨra Itir Godɨn ifongiamɨn gɨntɨghasa gavgavighavɨra itima, God an akurazɨ bizir an amiba bar deraghavɨram otifi.
\p
\v 6 Egha Atrivim Usia dɨkavigha ghua Filistiaba ko mɨsosi. Egha a me mɨsogha me abɨragha, Getɨn nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim ko, Japnen nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim ko, Asdotɨn nguibam avɨnizir dɨvazim, a bar da akaragharɨki. Egha a Asdotɨn nguazim ko Filistian nguazimɨn danganir igharazibar nguibar ekiar igiabar ingari. 
\v 7 God Usian akurazɨ, a Filistiaba ko Meunia ko Gurbalɨn nguibar ekiamɨn itir Arebian adarazi abɨni. 
\v 8 Usia atrivir bar gavgavimɨn otozɨ, kantrin mar itibar ikegha ghua Isipɨn mɨtaghniamɨn tuzir gumazamiziba bar an ziar ekiamɨn mɨgɨrɨgɨam barasi. Ezɨ Amonia takisɨn mɨn dagɨaba a ganɨga, uari an akakagha ghaze, me an apengan iti.
\p
\v 9 Egha Usia Jerusalemɨn, nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim gavgavim a ganɨdi. A tauan gavgaviba, Tiar Akar Mɨkebamɨn Itim, ko Danganir Zarimɨn Zuir Tiar Akam, ko Sɨghar Konimɨn mɨn amizir dɨvazim gisɨn tauabar ingari, eghtɨ mɨdorozir gumaziba dar ikɨ apaniba bagh ganam. 
\v 10 Atrivim Usia a bulmakauba ko sipsipɨn bar avɨriba, danganir zariba ko aruem uaghiri naghɨn mɨghsɨar muziaribar iti. Kamaghɨn amizɨ, Usia gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn apaniba bagha garir gumaziba bagha tauan ruarir mabar ingari. Egha a uaghan an asɨziba damasa dɨpar mozir avɨribagh kui. Usia azenibar ingarava da oparir ingangarim bar a gifonge. Kamaghɨn amizɨ, a gumazamizibav kemezɨ, me dagheba bar deragha otivir nguaziba ko mɨghsɨar dozibar, azenibar ingarigha, wainɨn ikarɨziba ko dagher avɨrir igharazir maba saram oparigha deraghavɨra dar gari.
\p
\v 11 Atrivim Usia mɨdorozir gumazir bar avɨriba iti, ezɨ me mɨsoghan bar fo. Ezɨ atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim Jeiel, ko mɨdorozir gumazibar garir gumazim Masea, aning mɨdorozir gumaziba mega vaghvagha okoruar me ikiamibar me arɨki. Ezɨ atrivimɨn mɨdorozir gumazibar garir gumazir faragha zuim Hanania, ingangarir kam damuasa aningɨn faragha ghua aningɨn gari. 
\v 12 Judan ikɨzibar gumazir dapaniba, me Usian mɨdorozir gumazir gavgavir kabar dapanibar iti, ezɨ men dɨbobonim 2,600ɨn tu. 
\v 13 Mɨdorozir gumazibar dɨbobonim 307,500ɨn tu. Ezɨ me bar gavgavigha atrivimɨn akuragh apanibav sogh me abɨnamin fofoziba iti. 
\v 14 Ezɨ Atrivim Usia mɨsoghamin bizir igharagha garir avɨrim arɨghizɨ, da iti. Bizir kaba: afuziba ko, oraba, dapanir asuaba, mɨdorozir korotiaba, barir piba ko katapelɨn asamin dagɨaba. 
\v 15 Egha a uaghan Jerusalemɨn fofozir gumazir maba iti, ezɨ me katapelɨn bar dafabar mɨn masinbar ingarigha, da arɨghizɨ da iti. Eghtɨ mɨdorozim otivamin dughiamɨn, me katapelɨn mɨn garir masinɨn kaba ater nguibar ekiam avɨnizir dɨvazir mɨtiar gavgavimɨn ghuavanang, dɨvazir mɨtiar sɨghar konim amadazir danganim gisɨn itir taua ko mɨdorozir gumaziba apaniba bagha gara itir tauan gavgavibar dar arɨgham. Egh\f + \fr 26:15 \fr*\ft Mɨdorozir masinɨn kam mati katapelɨn ekiam. Me an dagɨar ekiaba ko afuzibar uan apanibagh asɨvamangam.\ft*\f* me masinɨn kabar afuziba ko dagɨabagh asɨvamangɨtɨ, da apaniba bagh mangam.
\p Ikiavɨra Itir God bar deraghavɨram Usian akurvazima, a ingangarir bar avɨribagh ami. Kamaghɨn amizɨ, Usia atrivir bar gavgavimɨn oto, ezɨ saghon itir nguibar ekiabar gumazamiziba an ziar ekiamɨn akaba barasi.
\s Usia God barazir puvatɨ
\r (2 Atriviba 15:5-7)
\p
\v 16 \x - \xo 26:16 \xo*\xt Godɨn Araziba 32:15; 1 Atriviba 13:1-4\xt*\x*Atrivim Usia, bar gavgavigha uan ziam fa ifaghata ghaze, an atrivir bar gavgavim. Kamaghɨn amizɨ, a irɨgha ikufi. A Ikiavɨra Itir God, uan Godɨn akamɨn gɨntɨzir puvatɨ. Dughiar mam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ghua pauran mughuriar aghuim tuer ofa gamir dakozimɨn ofa damuasa zui. 
\v 17 Ezɨ ofa gamir gumazim Asaria garima, Usia aven zuima, Asaria Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir gumazir gavgavir 80pla inigha an gɨn Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven zui. 
\v 18 \x - \xo 26:18 \xo*\xt Ua Me Ini 30:7-8; Dɨboboniba 3:10; 16:39-40\xt*\x*Egha me an atara kamaghɨn a mɨgei “Atrivim Usia, nɨ oragh. Kar nɨn ingangarim puvatɨ, nɨ ofan mughuriar aghuim zuim Ikiavɨra Itir God bagh a damuan kogham. Ikiavɨra Itir God ofan kabar amuasa, Aronɨn ovavir boribara amɨsefe. Merara ofa gamir gumaziba, egha me God baghavɨra iti. Nɨ bar osɨmtɨzir ekiamɨn God gami, kamagh amizɨ, nɨ zuamɨra danganir kam atakigh. Nɨ ua Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgavimɨn damazimɨn ziar aghuim ikian kogham.”
\p
\v 19 \x - \xo 26:19 \xo*\xt 2 Atriviba 5:25-27\xt*\x*Dughiar kamɨn, Usia, pauran mughuriar aghuim otivamin itarimɨn suiragha, ofa gamir dakozimɨn boroghɨn tughav iti. An akar kam baregha, ofa gamir gumazir kabar atari. Ezɨ lepan arɨmariam zuamɨram an mɨnedevim bato. Bizir kam, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven, pauran mughuriar aghuim tuamin ofa gamir dakozimɨn boroghɨn, ofa gamir gumazibar damazimɨn oto. 
\v 20 Godɨn ofa gamir gumazibar dapanim Asaria, ko ofa gamir gumazir igharaziba garima, lepan arɨmariam atrivim Usian mɨnedevimɨn itima, me dɨgavir kuram gamigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn an avɨrazɨma, an azenan ghu. Ezɨ a fo, Ikiavɨra Itir God an anɨngaghegha, arɨmariar kam gamizɨ an a bato. Kamaghɨn amizɨ, a zuamɨra azenan ghu.
\p
\v 21 Atrivim Usian itir Lepan arɨmariar kam gɨvaghan kogham. Kamaghɨn amizɨ, a uamategh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven mangan kogham. Usia uaghan atrivir dɨpenim ategha ghua dɨpenir igharazimɨn uabɨra iti. Ezɨ an otarim Jotam, an atrivir ingangarim gamua, atrivimɨn dɨpenimɨn gara, egha kantri gativagha an gara ghuavɨra itima, Atrivim Usia areme.
\p
\v 22 Ezɨ Atrivim Usia amizir arazir igharaziba bar, a faragha atrivimɨn otozir dughiamɨn ikegha ghua an aremezir dughiamɨn eghaghaniba, da Emosɨn otarim Aisaia, a Godɨn akam inigha izir gumazim, an osirizir akɨnafarimɨn aven iti. 
\v 23 \x - \xo 26:23 \xo*\xt Aisaia 6:1\xt*\x*Atrivim Usia uan inazir afeziabar mɨn areme. Ezɨ gumaziba fo, a lepan arɨmariam iti, kamaghɨn amizɨ me an kuam isa atriviba afir danganimɨn ghua mong saghon anefa. Ezɨ an otarim Jotam, an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 27
\ms Atrivim Jotamɨn Eghaghanim
\mr (Sapta 27)
\s Jotam Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 15:32-38)
\p
\v 1 Jotam 25plan azeniba ikia atrivimɨn oto, egha 16plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. An amebam Jerusa, a Sadokɨn guivim. 
\v 2 Jotam Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuiba ami, mati an afeziam Usia amizɨ mokɨn. Jotamɨn afeziam faragha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ghugha arazir kuram gami. Ezɨ Jotam arazir aghuim gamua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ghuzir puvatɨ. Ezɨ Judan gumazamiziba arazir kurabagh amua ghuavɨra iti.
\p
\v 3 Ezɨ Jotam mɨkemezɨ, ingangarir gumaziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir Dɨvazimɨn, Tiar Akar Pɨn Itimɨn ingari. Egha me Jerusalemɨn aven itir danganim Ofelɨn boroghɨn, gavgavim bar dɨvazim ganɨga ingangarir avɨribagh ami. 
\v 4 Egha an ingangarir gumaziba, Judan anabamɨn mɨghsɨaba itir danganibar, nguibar ekiabar ingari. Egha mɨghsɨar temer avɨriba itibar, me mɨdorozir gumaziba mangɨ ikɨ ganamin dɨpenir gavgaviba ko tauan gavgavibar ingari. 
\v 5 Ezɨ gɨn, Jotam uan mɨdorozir gumaziba ko, me ghua kantri Amonian atrivim ko an mɨdorozir gumazibav sosi, egha Jotamɨn mɨdorozir gumaziba, bar me abɨra. Egha Jotam, Amonia mɨgɨa ghaze, ia takis na danɨngam. Ezɨ Amonia azenir kamra 3,400plan kilogrem silva ko 1,000 tan wit ko 1,000 tan baliba isa Jotam ganɨngi. Amonia kamaghɨra azenir namba 2 ko namba 3ɨn biziba a ganɨngi. 
\v 6 Jotam Ikiavɨra Itir God, uan Godɨn damazimɨn God ifongezir arazibagh ami. Kamaghɨn amizɨ, an atrivir bar gavgavimɨn oto. 
\v 7 Ezɨ bizir igharazir Jotam amizibar eghaghaniba, da akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Judaba ko Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. Akɨnafarir kam uaghan an amizir mɨdoroziba ko arazibagh eghari. 
\v 8 Jotam 25plan azeniba ikia atrivimɨn oto, egha 16plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. 
\v 9 Egha Jotam uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me an kuam inigha ghua Devitɨn Nguibar Ekiamɨn anefa. Ezɨ an otarim Ahas, an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 28
\ms Atrivim Ahasɨn eghaghanim
\mr (Sapta 28)
\s Ahas Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 16:1-4)
\p
\v 1 Ahas 20pla azeniba ikia, atrivimɨn oto, egha 16plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. An ovavim Devit arazir aghuibagh ami, ezɨ Ahas Devitɨn mɨn Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh amir pu. 
\v 2 Puvatɨ. A Israelian atriviba amizɨ moghɨn arazir kurabagh ami. A ingangarir gumazibav kemezɨ, me brasba inigha asem balɨn nedazimɨn ingari. 
\v 3 Egha a uaghan arazir bar igharazim gami. A Hinomɨn Danganir Zarimɨn uan otaribav suegha, aseba bagha ofan bar isia mɨghɨribar mɨn me tue. Egha a fomɨra nguazir kamɨn ikezir gumazamizibar arazir kurabar gɨn zui. Ezɨ Ikiavɨra Itir God bar men arazibar aghuagha me batuegha, nguazir kam inigha Israelia ganɨngi. 
\v 4 Ahas mɨghsɨabar pɨn itir asebar ziaba fer danganibar zui. Danganir kaba, da uaghan mɨghsɨar dozibagh isɨn ikia, temer ekiabar apengan iti. Egha an aseba bagha ofabagh amua, pauran mughuriar aghuim zuiba tue.
\s Siriaba ko Israelia iza  // Judaba ko uariv sosi
\r (2 Atriviba 16:5)
\p
\v 5-6 \x - \xo 28:5-6 \xo*\xt 2 Atriviba 16:5; Aisaia 7:1\xt*\x*Atrivim Ahas arazir kurar bar avɨribagh ami, ezɨ Judan gumazamiziba uaghan Ikiavɨra Itir God, men ovavibar God, akɨrim ragha a gasara. Kamaghɨn amizɨ, God Sirian atrivim ko an mɨdorozir gumaziba amangizɨ, me iza Ahas ko an mɨdorozir gumazibav sogha me abɨra. Egha Siriaba, Judan avɨriba inigha ghuzɨ, me Damaskusɨn kalabuziabar mɨn iti. Ezɨ gɨn Ikiavɨra Itir God, Israelian Atrivim, a Remalian otarim Peka amadazɨ, a uan mɨdorozir gumaziba ko iza, Ahas uan mɨdorozir gumaziba ko me mɨsogha me abɨra. Egha men 120,000plan mɨdorozir gumazir gavgaviba, aruer vamɨran me mɨsoghezɨ, me ariaghire. 
\v 7 Ezɨ Israelian mɨdorozir gumazir gavgavir mam Sikri, a Judan gumazir aruar 3pla mɨsoghezɨ, me ariaghire. Men ziabar kara: Atrivim Ahasɨn otarim Masea, ko atrivimɨn dɨpenimɨn garir gumazim Asrikam, ko atrivimɨn gɨrara irir gumazir dapanim Elkana. 
\v 8 Israelia, Judabar namakaba, me tong men apangkuvizir puvatɨ. Me Judan 200,000plan amiziba ko boriba kalabuziabar mɨn me inigha, men bizir aghuir avɨriba sara inigha Samarian nguibar ekiamɨn ghu.
\s Akam inigha izir gumazim Odet, Akar Gavgavim isa Israelia ganɨdi
\p
\v 9 Ezɨ dughiar kamɨn Ikiavɨra Itir Godɨn akam inigha izir gumazir mam iti, an ziam Odet. Israelian mɨdorozir gumaziba uamategha izir dughiamɨn, Odet ghua me batogha kamaghɨn me mɨgei, “Ikiavɨra Itir God, en ovavibar God, Judabar atara, me isa ian dafaribagh atɨ. Ezɨ ia bar men anɨngaghegha, me mɨsoghezɨ me ariaghire. Ezɨ Ikiavɨra Itir God, ia amizir arazir kurar kamɨn ganigha gɨfa. 
\v 10 Egha ia uaghan datɨrɨghɨn Juda ko Jerusalemɨn gumazamizibar amightɨ, me kalabuziabar mɨn ian ingangarir gumazir kɨniba ko ingangarir amizir kɨnibar otivasa? Manmaghɨn ami, ia ti ghaze, ia Ikiavɨra Itir God, ian Godɨn damazimɨn deraghavɨra ikia, egha arazir kurar kamɨn uan namakabagh amigha osɨmtɨziba iti. 
\v 11 Ia oragh. Guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God bar puv ian anɨngaghegh bar puv ia damigham. Kamaghɨn amizɨ, ia datɨrɨghɨn uan namakar ia kalabuzibar mɨn arɨghiziba ateghtɨ, me uamategh uan nguibabar mangɨ.”
\p
\v 12 Ezɨ Israelɨn 4plan gumazir aruaba, me Israelian mɨdorozir gumaziba amizir arazir kam gifongezir puvatɨ. Men ziabar kara: Johananɨn otarim Asaria, ko Mesilemotɨn otarim Berekia, ko Salumɨn otarim Jehiskia, ko Hatlain otarim Amasa. 
\v 13 Ezɨ 4plan gumazir aruar kaba kamaghɨn mɨdorozir gumazibav gei, “Ia kalabuziar maba inigh kagh izan markɨ. E Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh amizɨ dar osɨmtɨzim en iti. Ia arazir kurar kam uam a damightɨ, arazir kam en arazir kuraba isafuraghtɨ, da Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn mangɨ bar ekevegham. Eghtɨ Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharir ekiam en ikiam.” 
\v 14 Mɨdorozir gumaziba akar kam baregha, kalabuziaba ko bizir me Judan iniziba inigha, gumazir aruar kaba ko Israelian damazibar da atɨgha, me ghue. 
\v 15 Ezɨ 4plan gumazir aruar kaba,\f + \fr 28:15 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ. Gumazir maba ghaze, akar kaba “4plan gumazir aruar kaba,” a deragha mɨgeir puvatɨ. Me kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, “Ingangaribar garir gumazir dapaniba, gumazir aruar maba amɨsefe, ezɨ men ziaba akɨnafarir kalabuziabar garir gumazibar ziaba itir osizirir mamɨn iti.”\ft*\f* dɨkavigha kalabuziabar akurvasi. Me mɨdorozir gumaziba mɨdorozimɨn inizir korotiar maba isa, gumazamizir korotiaba puvatɨzibagh anɨngi. Egha me daghuasa dagarir asuaba me ganɨga, dagheba ko dɨpaba me ganɨdi. Egha olivɨn borem isa marasinɨn mɨn men duabagh aghua da nosi. Egha me gumaziba ko amizir daruan gavgaviba puvatɨziba inigha donkibagh afegha, bar moghɨra men akua men adarazi bagha zui. Me ghua Jerikon nguibar ekiamɨn oto, nguibar ekiar kam, detɨn temer bar avɨriba an iti. Egha Israelia me atɨgha uamategha Samarian ghu.
\s Atrivim Ahas uabɨn akurvaghasa Asiriabar azangsɨsi
\r (2 Atriviba 16:7-9)
\p
\v 16-17 Israelia, Judabav sogha me abɨrazɨ bizir kabar gɨn, Idomia uamategha iza Judabav sogha me abɨra. Egha me gumazamizir maba kalabuziabar mɨn men suigha, me inigha ghu. Kamaghɨn amizɨ, Atrivim Ahas gumaziba amangizɨ, me Asirian atrivim bagh mangɨ an azaraghtɨ, a izɨ an akuragham. 
\v 18 Ezɨ Filistiaba uaghan iza aruem uaghiri naghɨn mɨghsɨar muziariba ko sautɨn amadaghan itir Negevɨn danganimɨn itir Judan nguibar ekiabav sosi. Egha me Judaba abɨragha, Betsemesɨn nguibar ekiam ko, Aijalonɨn nguibar ekiam ko, Gederotɨn nguibar ekiam ini. Egha me uaghan Sokon nguibar ekiam ko, Timna ko, Gimson nguibar ekiam, ko dar boroghɨn itir nguibar doziba sara ini. Filistiaba nguibar ekiar kaba inigha, dagh amizɨma da men nguibar ekiabar otifi. 
\v 19 Osɨmtɨzir Atrivim Ahas ko Judan gumazamiziba batozimɨn mɨngarim kamakɨn, Ahas arazir kurar bar avɨribagh amua, da ataghɨraghasa nɨghnɨzir puvatɨgha, akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasara. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God kantri Juda abɨnasa, osɨmtɨzir kaba ataghizɨ da otifi. 
\v 20 Ezɨ gɨn Asirian Atrivim Tiklat Pileser Judan ize, egha Ahasɨn akurazir puvatɨ. A uan mɨdorozir gumaziba ko iza pazavɨra Ahas gami. 
\v 21 Ezɨ Ahas, Tiklat Pileser apezeperasa, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim ko atrivimɨn dɨpenim ko gumazir dapanibar dɨpenibar itir golba ko biziba inigha a ganɨngi. Ezɨ arazir kam tong Ahasɨn akurazir puvatɨ.
\s Atrivim Ahas bar God ataki
\p
\v 22 Atrivim Ahas osɨmtɨzir avɨriba isir dughiamɨn, a Ikiavɨra Itir God gɨnɨghnɨzir puvatɨ. A bar akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha, arazir bar kurar avɨribagh ami. 
\v 23 \x - \xo 28:23 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 25:14; Jeremaia 44:17-18\xt*\x*A kamaghɨn mɨgei, “Siriaba faragha mɨdorozimɨn na abɨra. Sirian atrivibar aseba ti Siriabar akura. Eghtɨ kɨ da bagh ofa damutɨ, da ti uaghan nan akuragham.” Egha Ahas Sirian asebar ofa gami. An arazir kabagh amima, bizir kam bangɨn osɨmtɨzir ekiaba, a ko Israelian gumazamiziba batifi. 
\v 24 Atrivim Ahas uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir itarir ekiaba inigha tintinibar da abɨagharigha, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akaba ase. Egha an asebar ziaba fasa, Jerusalemɨn danganiba bar dar ofa gamir dakozibar ingari. 
\v 25 Judan nguibar ekiaba bar moghɨra, dar gumazamiziba mangɨ ofan mughuriar aghuim zuibar amu asebar ziaba fasava, Ahas mɨghsɨabar pɨn itir danganibar ingari. Egha arazir kamɨn, Ahas Ikiavɨra Itir God, an ovavibar God gamizɨ, a bar Ahasɨn anɨngaghe.
\p
\v 26 Atrivim Ahas amizir arazir igharaziba bar, a faragha atrivimɨn otozir dughiamɨn ikegha ghua an aremezir dughiamɨn eghaghaniba, akɨnafarir kamɨn itima, me kamaghɨn a dɨbori, Judaba ko Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. 
\v 27 \x - \xo 28:27 \xo*\xt Aisaia 14:28\xt*\x*Ezɨ Ahas uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me a inigha Israelian atriviba afir danganimɨn anefazir puvatɨ. Me an kuam inigha Devitɨn Nguibar Ekiamɨn ghugha anefa. Ezɨ an otarim Hesekia an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 29
\ms Atrivim Hesekian eghaghanim
\mr (Sapta 29--32)
\s Hesekia Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 18:1-3)
\p
\v 1 Hesekia azenir 25pla ikia, egha atrivimɨn oto, egha 29plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn iti. An amebam Abiya, a Sekaraian guivim. 
\v 2 Hesekia Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami, mati an ovavim Atrivim Devit amizɨ mokɨn.
\s Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim gamizɨ, a ua zue
\p
\v 3 Hesekia atrivimɨn itima an azenir faragha zuimɨn, an iakɨnir faragha zuimɨn, a uam Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akaba kuigha, ada akɨrasa gumazir mabav keme. 
\v 4 Egha a Godɨn ofa gamir gumazir maba ko, Livain mabav kemezɨ, me iza aruem anadi naghɨn Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn, danganir gumazamiziba uari akuvimɨn uari akufa. 
\v 5 Ezɨ a kamaghɨn me mɨgei, “Ia Livaiba, ia oragh! Ia bar uari isɨ Ikiavɨra Itir God, en ovavibar God danɨngigh. Bizir mɨzɨrɨzir maba Dɨpenir kam gamizɨ a Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨ, ezɨ ia bar da inigh azenan mangɨ da makunigh. Egh Dɨpenir kam damightɨ, a bar zuegh, God baghvɨra ikiam. 
\v 6 En ovaviba deragha, Ikiavɨra Itir God, en Godɨn akamɨn gɨntɨzir puvatɨgha an damazimɨn arazir kurabagh ami. Me Ikiavɨra Itir God ategha Dɨpenir a itim akɨrim ragha a gasara. 
\v 7 Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn azuarimɨn tiar akaba asegha, lamɨn isiba amunge. Egha me pauran mughuriar aghuim zuim tuer puvatɨgha, Israelian God bagha ofa gamir dakozimɨn, ofan bar isia mɨghɨribagh amir puvatɨ.
\p
\v 8-9 “Judaba ko, Jerusalemia arazir kurar kabagh amima, Ikiavɨra Itir God men anɨngaghegha me gasɨghasɨki. An apaniba amadazɨ me iza, en inazir afeziabav soghezɨ me ariaghire. Egha me en amuiba ko, otariba ko, guiviba inigha ghua kalabuziabar mɨn uan kantrin ghue. Ezɨ ikɨzir igharazibar gumazamiziba, Ikiavɨra Itir God, en nguibar ekiabagh amizir biziba baregha, me dɨgavir kuram gamua, bar atiatigha dɨbovir akabar e gami. Ezɨ e bizir kaba bar adagh fo.
\p
\v 10 “Kamaghɨn amizɨ, kɨ datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir God, a Israelia en God ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim damuasa uan navir averiamɨn aven nɨghnɨsi, eghtɨ a uam en anɨngaghan kogham. 
\v 11 Ia ofa gamir gumaziba ko Livaiba, ia kamaghɨn fogh, Ikiavɨra Itir God uan ingangaribar amuasa ia amɨsefe. Kamaghɨn amizɨ, ia bar deravɨra ingangarir kam damu. Ia Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn tugh an ingangarim damuva, tuavim gumazamizibar akakaghtɨ, me guizɨn an ziam fam. Eghtɨ ia ofan mughuriar aghuim zuibar amuam.”
\p
\v 12 Atrivimɨn akam baraghizir Livaibar ziabar kara: Amasain otarim Mahat ko, Asarian otarim Joel, aning Kohatɨn ikɨzimɨn gumazimning. Ezɨ Apdin otarim Kis, ko, Jehalelelɨn otarim Asaria, aning Merarin ikɨzimɨn gumazimning. Ezɨ Siman otarim Joa ko, Joan otarim Iden, aning Gersonɨn ikɨzimɨn gumazimning. 
\v 13 Ezɨ Simri ko Juel, aning Elisafanɨn ikɨzimɨn gumazimning. Ezɨ Sekaraia ko Matania, aning Asapɨn ikɨzimɨn gumazimning. 
\v 14 Ezɨ Jehuel ko Simei, aning Hemanɨn ikɨzimɨn gumazimning. Ezɨ Semaia ko Usiel, aning Jedutun ikɨzimɨn gumazimning. 
\v 15 Livain kaba dɨkavigha ghua uan adarazi batogha, me Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uari zueghasa zueghamin arazim gami. Me zuegha gɨvagha Ikiavɨra Itir Godɨn akabar gɨntɨgha, atrivim me mɨkemezɨ moghɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim gamizɨ a ua zue. 
\v 16 Ezɨ ofa gamir gumaziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim damutɨ, a zueghasa an aven ghuegha, bizir Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨziba, bar da inigha azenan ize. Me bizir kaba bar da inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn boroghɨn, danganir ekiar me uari akuvimɨn ize. Ezɨ Livaiba bizir kaba atera Jerusalemɨn azenan ghua, Kidronɨn fanemɨn danganir zarim giraghugha da arɨki. 
\v 17 Me iakɨnir faragha zuimɨn aruer farazimɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven itir biziba bar zueghamin ingangarim maghɨram a gami. Me ingara ghua namba 8ɨn aruemɨn me Dɨpenimɨn azuarimɨn tiar akamɨn otifi. Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim an damazimɨn zueghasa, 8plan aruebar ua ingari. Iakɨnir kamɨn aruer namba 16ɨn, me ingangarir kam agɨvazɨ, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim an damazimɨn ua zue.
\s Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ofa gami
\p
\v 18 Godɨn ofa gamir gumaziba ko, Livaiba ingangarim agɨvagha, ghua Atrivim Hesekian gara kamaghɨn a mɨgei, “E Ikiavɨra Iti Godɨn Dɨpenimɨn itir biziba bar adagh amizɨ, da zuegha gɨfa. Ofan bar isia mɨghɨribar amuamin dakozim ko, an ingangarir biziba bar moghɨra, egha dakozir me God ganɨdir bretba arɨzim ko, dakozimɨn ikiamin biziba, da bar moghɨra zue. 
\v 19 Atrivim Ahas fomɨra akɨrim ragha God gasara, egha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itir itarir ekiaba ko, itarir doziba itir danganibar da inigha, danganir igharazibar da arɨghizɨ, e uam a da inigha izegha dagh amizɨ, da Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn ua zue. Egha e Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ofa gamir dakozimɨn boroghɨn da arɨki.”
\p
\v 20 Atrivim Hesekia akar kam baregha gɨvagha, bar mɨzaraghara Jerusalemɨn gumazir dapanibar diazɨ, me iza uari akufa. Me bar moghɨra iza uari akuvazɨ, a me inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha zui. 
\v 21 Egha me 7plan bulmakaun apuriba ko, 7plan sipsipɨn apuriba ko, 7plan sipsipɨn nguziba ko, 7plan memen apuriba inigha da sara zui. Egh 7plan memen apurir kaba, me da Judan gumazamizibar arazir kuraba ko, atrivimɨn adarazir arazir kuraba ko, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven amizir arazir kuraba, bar moghɨra dagh nɨghnɨgha, arazir kuraba gɨn amadir ofa damuam. Egha atrivim, asɨzir kabar Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozimɨn dar ofa damuasa Aronɨn ovavir boribav keme. 
\v 22 Ezɨ me 7plan bulmakaun apuriba faragha dav soghezɨ, ofa gamir gumaziba dar ghuziba inigha ghua ofa gamir dakozimɨn da kavamangi. Ezɨ me gɨn 7plan sipsipɨn apuriba ko, 7plan sipsipɨn nguzibav soghezɨ, ofa gamir gumaziba dar ghuziba inigha ghua uaghan ofa gamir dakozimɨn da kavamangi. 
\v 23 Ezɨ gɨn atrivim gumazir avɨriba ko tughav itima, ofa gamir gumaziba ghua arazir kuraba gɨn amadir ofa bagha 7pla memen apuriba inigha izezɨ, atrivim ko gumazir kaba bar uan dafariba isa memen kabagh isɨn arɨki.
\p
\v 24 Egha atrivim kamaghɨn mɨgei, “E Israelian gumazamiziba bar, me e bagh arazir kuraba gɨn amadir ofaba ko, ofan bar isia mɨghɨribar amuam.” Kamaghɨn amizɨ, ofa gamir gumaziba, Israelia bar men arazir kuraba gɨn amangamin ofaba bagha, 7plan memen kabav suegha, dar ghuziba inigha ghua ofa gamir dakozimɨn da kavamangi.
\p
\v 25 Atrivim Hesekia, Ikiavɨra Itir God fomɨra uan akam inigha izir gumazimning, Gat ko, Natan ko, Atrivim Devit ganɨngizir Akar Gavgavimɨn gɨntɨgha, Livaibav kemezɨ, me gitaba ko, tambarinba ko, buaba inigha ghua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven tuivighav iti. 
\v 26 Livain kaba, Atrivim Devit fomɨra ikiararangizir gitaba ko bizir igharazibar suigha tuivighav iti. Ezɨ ofa gamir gumaziba uan sɨghabar suigha me ko tuivighav iti. 
\v 27 Ezɨ Hesekia ofan bar isia mɨghɨribar amuasa, ofa gamir gumazibav kemezɨ, me maghɨra ofabagh amima, Livaiba, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fer onger akabagh ami. Ezɨ ofa gamir gumaziba sɨghabagh ivima, Livaiba Atrivim Devit atɨzir gitaba ko bizir igharazibagh ikarara ighiar aghuibagh ami. 
\v 28 Ezɨ gumazamiziba bar Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fema, Livaiba onger akabagh amima, ofa gamir gumaziba sɨghabagh ivi. Me kamaghɨram amua ghuavɨra itima, ofan bar isia mɨghɨriba isigha bar gɨfa. 
\v 29 Ofan kaba gɨvazɨma, Atrivim Hesekia ko, gumazamiziba bar moghɨra, teviba apɨrigha dapaniba avigha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe. 
\v 30 Ezɨ Atrivim Hesekia gumazir dapaniba ko, me Atrivim Devit ko akam inigha izir gumazim Asap, aning fomɨra Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fasa osirizir ighiaba bangasa Livaibav gei. Ezɨ Livaiba bar akuegha ighiabagh ami. Egha me gɨn teviba apɨrigha dapaniba avigha Godɨn ziam fe.
\p
\v 31 Ezɨ Hesekia gɨn kamaghɨn gumazamizibav gei, “Ia guizbangɨra bar uari isa Ikiavɨra Itir God ganɨngi. Kamaghɨn amizɨ, ia an boroghɨn izam. Ia Ikiavɨra Itir God ko navir vamɨran ikiamin ofaba, ko a mɨnabir ofaba inigh, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn izɨ.” Ezɨ gumazamiziba bar moghɨra atrivimɨn akam baregha ofaba inigha izi. Ezɨ marazi uan navir averiabar aven, bar isia mɨghɨrir ofabar amuasa bar ifonge, 
\v 32 egha me 70plan bulmakaun apuriba ko, 100plan sipsipɨn apuriba ko, 200plan sipsipɨn nguziba inigha Ikiavɨra Itir God bagha bar isia mɨghɨrir ofan kabar amuasa izi. 
\v 33 Egha me uaghan 600plan bulmakaun apuriba ko, 3,000plan sipsipba ofabar mɨn da inigha, Ikiavɨra Itir God danɨngasa izi. 
\v 34 Ofa gamir gumazir Godɨn damazimɨn zueghamin arazim gamiziba avɨrasemezir puvatɨ, ezɨ ofan bar isi mɨghɨramiba bagh asɨzibav sogh, dar inibav sa da aghoramin ingangarim bar ekefe. Kamaghɨn amizɨ, ingangarim zuamɨra gɨvaghasa, Livain maba dɨkavigha ofa gamir gumazibar akuragha asɨzibav soke. Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn, Livaiba faragha dɨkavigha, zuamɨra Godɨn damazimɨn zueghamin arazimɨn uarigh amigha zue. Ezɨ ofa gamir gumazir avɨriba zuamɨra arazir kam gamizir puvatɨ. Egha gɨn ofa gamir gumaziba Godɨn damazimɨn uari zuezir arazim gamizɨ, Livaiba ua ingangarir kam gamir puvatɨ. 
\v 35-36 Ofa gamir gumaziba bar, ofan bar isia mɨghɨrir avɨribagh ami. Egha me ingangarir kamnaghɨram amizir puvatɨ. Me God ko navir vamɨran ikiamin ofaba bagh asɨzibar oviba tuava, bar isia mɨghɨrir ofaba bagha gumazamiziba inigha izezir wainba isa ofan mɨn da inge. Atrivim Hesekia uan gumazamiziba ko kamaghɨn fo, God men akurazɨ Dɨpenim akɨraghasir ingangarir kaba zuamɨra gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, me God pɨrafa bar akonge. Egha me kamaghɨra ua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ofabagh amua an ziam fe.
\c 30
\s Me, God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam damuamin biziba akɨri
\p
\v 1 Atrivim Hesekia, a God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam damuasava Israel ko, Judan gumazamiziba bagha akam amada, eghtɨ me izɨ Jerusalemɨn Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uari akuvagham. Egha a uaghan Efraim ko, Manasen anabamningɨn gumazamiziba bagha akɨnafariba amangi. 
\v 2-3 \x - \xo 30:2-3 \xo*\xt Dɨboboniba 9:9-11\xt*\x*Me iakɨnir faragha zuimɨn isar kam damuasa ifonge, mati me bar fomɨra ami mokɨn. Ezɨ ofa gamir gumazir avɨriba Godɨn damazimɨn zueghamin arazibagh amizir puvatɨ, egha uaghan gumazamiziba iza Jerusalemɨn uari akuvazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, atrivim uan gumazir dapaniba ko, an gumazamiziba, me iakɨnir namba 2ɨn isam damuasa akam akɨri. 
\v 4 Atrivim ko gumazamiziba bar nɨghnɨzir kam bagha navir vamɨra iti. 
\v 5 Kamaghɨn amizɨ, me bar Israelɨn itir danganiba bagha akaba amangi. Me Berseban nguibar ekiar sautɨn amadaghan itimɨn ikegha ghua, Danɨn nguibar ekiar notɨn amadaghan itimɨn tu. Egh gumazamizibav kemeghtɨ, me Ikiavɨra Itir God, a Israelian God bagh izɨ, Jerusalemɨn uari akuvagh God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam damuam. Moses Osirizir Araziba ghaze, Israelia bar moghɨra uari akuvagh isar kam damuam, ezɨ men varazira arazir kamɨn gɨntɨsi.
\p
\v 6 Kamaghɨn amizɨ, atrivim uan gumazir dapaniba ko, akɨnafariba osirigha gumazir mabagh anɨga kamaghɨn me mɨgɨa ghaze, ia akɨnafarir kaba inigh bar moghɨra Israel ko Judan danganiba bar dar mangɨ. Akɨnafarir kabar itir akaba kamaghɨn mɨgei, “Ia Israelian ikiavɨra itir varazira, Asirian atriviba ia gasɨghasɨghizir puvatɨziba, ia oragh. Ia uamategh Ikiavɨra Itir God, a en ovaviba Abraham, Aisak ko, Jekopɨn God, a bagh izɨ. Ia kamaghɨn damutɨ, Ikiavɨra Itir God izɨ ia ko ikiam. 
\v 7 Ian inazir afeziaba ko, aveghbuaba amizɨ moghɨn, ia arazir kurabar amuan markɨ. Me Ikiavɨra Itir God, a men ovavibar God, me akɨrim ragha a gasara, ezɨ God me ategha puv me gamua bar me gasɨghasɨki. Ezɨ ia uari bizir kabar gani. 
\v 8 Ia uan ovavibar mɨn akaba batoghan markɨ. Ia uari isɨ Ikiavɨra Itir God danɨngigh. Egh ia Jerusalemɨn izɨ Ikiavɨra Itir God, en God zurara ikiasa ua bagha mɨsevezir dɨpenimɨn an ziam fɨ. Ia kamaghɨn damutɨ, a ua ian anɨngaghan kogham. 
\v 9 Ia fo, ian apaniba ian aveghbuaba ko, boriba inigha uan nguibabar ghuegha, me isa kalabuziabar mɨn me arɨki. Ia uamategh Ikiavɨra Itir God bagh izɨtɨ, a ian apanibar amutɨ, me ian adarazir apangkuvigh, ua me amadaghtɨ me uamategh ian nguazimɨn izam. Bar guizbangɨra, Ikiavɨra Itir God ian God, a Godɨn apangkuvim itim. Kamaghɨn amizɨ, ia navibagh iragh, a bagh uamategh izɨtɨ, a ragh ua ian ganɨva, ua ia iniam.”
\p
\v 10 Ezɨ gumazir kaba akɨnafarir kaba inigha ghua Efraimɨn anabam ko, Manasen anabamɨn nguazimningɨn itir nguibar ekiabar ikegha ghua, Sebulunɨn anabamɨn nguazir notɨn amadaghan itimɨn tu. Egha me atrivimɨn akabar gumazamizibav geima, gumazamiziba oraghan aghuagha, aka mɨkɨrvagha, dɨbovir akabar gumazir kabav gei. 
\v 11 Ezɨ Aser ko, Manase ko, Sebulunɨn anababar gumazir varazira akar kam baregha, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uari abɨragha Jerusalemɨn ghue. 
\v 12 Ezɨ God uabɨ Judabagh amima, me navir vamɨra inigha bar moghɨra atrivim ko, an gumazir dapanibar akamɨn gɨntɨgha iza Jerusalemɨn uari akuvagha, Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Gavgaviba mɨkemezɨ moghɨn, isar kam gami.
\s Me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam gami
\p
\v 13 Egha iakɨnir namba 2ɨn, Yis Puvatɨzir Bretɨn Isam Damuamin Dughiamɨn, gumazamizir bar avɨrir dafam iza Jerusalemɨn uari akufa. 
\v 14 Egha me ghua Jerusalemɨn itir asebar ziaba fer ofa gamir dakoziba ko, ofan mɨgharir mughuriar aghuim zuir ofa gamir dakoziba akaragharɨki. Egha me ofa gamir dakozir kabar oteviba inigha, ghua Kidronɨn Fanemɨn danganir zarimɨn da makuni. 
\v 15 Egha namba 2ɨn iakɨnimɨn, an aruer namba 14ɨn, me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam bagha sipsipɨn nguzibav soke. Ezɨ ofa gamir gumaziba ko, Livaiba, Godɨn damazimɨn zueghamin arazibar gɨn ghua uari zuezir puvatɨ, kamaghɨn me bar aghumsigha ghua uari zueghamin arazimɨn uarigh amigha zue. Me uari zuegha gɨvagha, ofan bar isi mɨghɨramibar asɨziba inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn zui.
\p
\v 16 Ofa gamir gumaziba ko, Livaiba, Godɨn ingangarir gumazim Moses me ganɨngizir Arazibar gɨn ghua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn gumazamizibar damazimɨn tuifi. Ezɨ Livaiba ofabar ghuziba inigha ofa gamir gumazibagh anɨngizɨ, me da isa ofa gamir dakozimɨn da kavamadi. 
\v 17 Gumazamizir avɨriba, Godɨn damazimɨn uari zueghasa zueghamin arazim gamizir puvatɨ, kamaghɨn me uari uan sipsipɨn nguzibav suegh dar ofa damuan kogham. Kamaghɨn amizɨ, Livaiba gumazamizir kabar sipsipɨn nguzibav soghezɨ da Ikiavɨra Itir Godɨn bizibaram otifi. 
\v 18-19 Ezɨ gumazamiziba bar moghɨra ofa gamizir sipsipɨn kabar tuziba ame. Egha me Moses Osirizir Araziba mɨkemezɨ moghɨn, men bar avɨrim faragha Godɨn damazimɨn uari zuezir arazim gamizir puvatɨ. Zuezir puvatɨzir gumazamizir avɨrir kabar maba, me Efraim ko, Manase ko Isakar ko, Sebulunɨn anababar adarazir ize. Atrivim Hesekia me gɨnɨghnɨgha kamaghɨn God ko mɨgei, “O Ikiavɨra Itir God, en ovavibar God, nɨ fo, gumazamizir kaba nɨn Arazibar gɨn ghua uari zuezir puvatɨgha, nɨn Dɨpenimɨn ize. Me bar ifongiar ekiam nɨn ikia nɨ bagh izɨ nɨn ziam fasa. Ikiavɨra Itir God, nɨ bar dera, nɨ gumazamizir kabar arazir kuraba gɨn amadagh.” 
\v 20 Ezɨ Ikiavɨra Itir God Hesekian azangsɨzim baregha, gumazamizir kabar arazir kuraba gɨn amadagha, me gasɨghasɨghizir puvatɨ.
\p
\v 21 Ezɨ gumazamiziba, Yis Puvatɨzir Bretɨn Isam Damuamin Dughiam bagha Jerusalemɨn uari akuvagha 7plan aruebar ikia bar akonge. Ezɨ Livaiba ko, ofa gamir gumaziba, dughiabar zurara Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn pamtemɨn gitabav sogha Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fe. 
\v 22 Isar kamɨn dughiamɨn, Livain maba Ikiavɨra Itir Godɨn ingangariba bar deraghavɨra dagh ami, kamaghɨn amizɨ, Atrivim Hesekia me mɨnabagha gavgavim me ganɨdir akabar me mɨgei. Dughiar kamɨn, gumazamiziba 7plan aruebar Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fer isar ekiam gamua God ko navir vamɨran ikiamin ofabagh amua, egha Ikiavɨra Itir God, men ovavibar Godɨn ziam fava a mɨnabi.
\s Me Godɨn ziam fer dughiam ua 7plan aruebagh isafura
\p
\v 23 Yis Puvatɨzir Bretɨn Isar Ekiamɨn Dughiamɨn aruer 7pla gɨfa, ezɨ gumazamiziba Godɨn ziam fasa 7plan arueba ua dagh isafuraghasa akam akɨri. Kamaghɨn amizɨ, me ua 7plan aruebar Godɨn ziam fa bar akongegha iti. 
\v 24 Ezɨ Atrivim Hesekia 1,000plan bulmakaun apuriba ko, 7,000plan sipsipba inigha ofabar amuasa gumazamizibagh anɨngi. Ezɨ an gumazir dapaniba, 1,000plan bulmakaun apuriba ko, 10,000plan sipsipba ofabar amuasa gumazamizibagh anɨngi. Ezɨ dughiar kamɨn, ofa gamir gumazir bar avɨriba, Godɨn damazimɨn uari zueghasa zueghamin arazim gami. 
\v 25-26 Ofa gamir gumaziba ko, Livaiba ko, Judan gumazamiziba ko, notɨn amadaghan Israelɨn nguazimɨn izeziba ko, Kantrin Igharazibar Gumazamizir Juda ko Israelɨn itiba, me bar moghɨra Jerusalemɨn ikia bar akonge. Bar guizbangɨra, Devitɨn otarim Atrivim Solomonɨn dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn, bizir kamaghɨn garitam Jerusalemɨn otozir puvatɨ. 
\v 27 Ezɨ gɨn ofa gamir gumaziba ko, Livaiba dɨkavigha tuivigha deragh gumazamizibar amuasa, Godɨn azangsɨsi. Ezɨ God uan Nguibamɨn ikia, egha uan ofa gamir gumazibar azangsɨzim barasi.
\c 31
\s Hesekia Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba akɨri
\p
\v 1 Godɨn ziam fer dughiar ekiar kaba gɨvazɨma, gumazamizir iza Jerusalemɨn uari akuvaziba, me tintinibar Judan nguibar ekiabar ghua, dagɨar guarir akɨniba apɨragharigha, temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba okagharɨki. Me uaghan Judan anabam ko, Benjaminɨn anabam ko, Manasen anabam ko, Efraimɨn anabamɨn nguazibar ghua, ofa gamir dakoziba ko, mɨghsɨabar pɨn itir danganir asebar ziaba feba saram asɨghasigha, bizitam ataghizir puvatɨ. Egha me gɨn uamategha uan nguibabar zui.
\p
\v 2 Atrivim Hesekia ofa gamir gumaziba ko, Livaiba tuiragha, men ikɨziba vaghvagh damuamin ingangaribar me arɨgha, me mɨgɨa ghaze, ia ofa gamir gumaziba ko, Livain ikɨziba fomɨra ingarizɨ moghɨn ia ingangaribar amu. Ingangarir kaba: Me ofan bar isia mɨghɨriba ko, God ko navir vamɨran ikiamin ofabagh amua, Ikiavɨra Itir God mɨnabava, an ziam fava, an Dɨpenimɨn ingangariba bar dagh ami. 
\v 3 \x - \xo 31:3 \xo*\xt Dɨboboniba 28:1--29:39\xt*\x*Atrivim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ofa gamir gumaziba, an dɨvazimɨn aven an asɨzibar tongɨn asɨziba iniva ofan bar isia mɨghɨriba, zurara mɨzaraziba ko, guaratɨzibar dar amu. Egh me uaghan Sabatɨn dughiaba ko, iakɨnir igiaba ko, Godɨn ziam fer dughiar ekiaba sara, me an asɨziba inigh ofa damu, mati Ikiavɨra Itir Godɨn Arazir Moses fomɨra osiriziba mɨkemezɨ mokɨn.
\p
\v 4 \x - \xo 31:4-5 \xo*\xt Dɨboboniba 18:12-13; 18:21\xt*\x*Egha atrivim kamaghɨn Jerusalemɨn gumazamizibav gɨa ghaze, me uan daghebar tongɨn daghetaba inigh ofa gamir gumaziba ko, Livaiba bagh da inigh izɨ. Gumazamiziba kamaghɨn damutɨ, ofa gamir gumaziba ko, Livaiba deragh uan ingangarim damuam, mati Ikiavɨra Itir Godɨn Araziba mɨkemezɨ mokɨn. 
\v 5 Atrivimɨn akar kam, kantrin danganiba bar dar ghu, ezɨ gumazamiziba zuamɨra witɨn faragha otivizir bar aghuiba ko, wainɨn dɨpar bar avɨriba ko, olivɨn boreba ko, haniba, ko, dagher guar avɨrir me azenibar iniziba inigha, ofa gamir gumaziba ko, Livaiba bagha da inigha izi. Me uaghan uan dagheba 10plan pozibav kɨnigha, dar pozir vamɨra isa ofa gamir gumaziba ko, Livaibagh anɨngi. 
\v 6 Ezɨ Judan nguibar ekiabar itir gumazamiziba, me bar moghɨra vaghvagha uan bulmakauba ko, sipsipba 10plan okoruabar da arigha, egha dar okoruar mam inigha zui. Me uaghan uan biziba 10plan pozibav kɨnigha, dar pozir vamɨra Ikiavɨra Itir God, men God bagha da arɨki,\f + \fr 31:6 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* egha me bizir kaba bar ada inigha iza pozir avɨribav kɨni.
\p
\v 7 Gumazamiziba iakɨnir namba 3ɨn, bizibar pozibav kɨnigha, da atera zui. Me kamaghɨra amua ghua namba 7ɨn iakɨnimɨn tu. 
\v 8 Ezɨ Atrivim Hesekia ko, gumazir dapaniba ghua, gumazamiziba inigha izezir bizibar pozibar ganigha, Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fa, Israelian gumazamiziba mɨnabagha, me bagha bar akonge. 
\v 9 Egha atrivim kamaghɨn ofa gamir gumaziba ko, Livaibar azai, “Manmaghɨn amizɨ ia dagher pozir avɨrir kaba iti.”
\p
\v 10 \x - \xo 31:10 \xo*\xt Malakai 3:10\xt*\x*Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim Asaria, a Sadokɨn adarazir mav, a kamaghɨn atrivimɨn akam ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir God bar deraghavɨra uan gumazamizibagh amizɨ, me dagher bar avɨrim inigha an Dɨpenimɨn ize. E dagher kabar avɨrim ame, egha da agɨvan iburazɨ, dagher pozir bar avɨriba ikiavɨra iti.”
\p
\v 11 Ezɨ atrivim mɨkemezɨ, ingangarir gumaziba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven, biziba arɨghasa danganiba akɨra dar ingari. 
\v 12 Egha me dagher kaba ko, bizir igharaziba ko, 10plan pozibar arɨghizir bizir kabar pozir mam inigha, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn biziba arɨghamin danganir kabagh arɨki. Ezɨ Livain mamɨn ziam Konania, a ingangarir kamɨn garir gumazir dapanim, ezɨ an aveghbuam Simei, a ingangarir kamɨn garir gumazir namba 2. 
\v 13 Atrivim Hesekia ko, Godɨn Dɨpenimɨn ofa gamir gumazibar dapanim Asaria, aning Konania ko, Simein akurvaghasa, ua Livain maba amɨsefe. Men ziabar kara: Jehiel, Asasia, Nahat, Asahel, Jerimot, Josabat, Eliel, Ismakia, Mahat ko Benaia. 
\v 14 Imnan otarim Kore, a Livain mav, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aruem anadi naghɨn itir tiar akamɨn garir gumazim. Atrivim ko, Asaria ingangarir kaba Kore ganɨngi: A gumazamiziba uan ifongiabar gɨn ghua, God ganɨdir ofaba iniam. Egh uaghan ofan igharazir gumazamiziba Ikiavɨra Itir God ganɨdiba inigh, ofan bar anogoroghezibar naba inigh, da tuiragh ofa gamir gumazibar anɨngam. 
\v 15 Ezɨ Livain maba Koren akurvagha ingangarir aghuim gamua, ofa gamir gumazibar nguibar ekiabar aven ingara ofa gamir gumazibar ikɨziba bagha dagheba tuiragha me ganɨdi. Livain kabar ziabar kara: Iden, Miniamin, Jesua, Semaia, Amaria ko Sekania. Me dagheba isa men ikɨziba bar me ganɨdima, tav daghetamɨn otevezir puvatɨ, me bar moghɨra dagheba ini, gumazir igiaba ko, ghuriba sara. 
\v 16 Ofa gamir gumazibar otariba, 3plan azeniba ikɨtɨ, me men ziaba isɨva ikɨzibar ziabar apengan da osiram. Egh me daghebar anɨngamin dughiamɨn, me ziar kabar ganɨva, dagheba me danɨngam. Egh Godɨn ofa gamir gumazitamɨn ikɨzim mangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingaramin dughiam otoghtɨ, me Jerusalemɨn mangegh ingartɨ, me ua men nguibamɨn me bagh daghebar arɨghan kogham.\f + \fr 31:16 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f*
\p
\v 17 Me ofa gamir gumazibar ziaba osirir dughiamɨn, me men ikɨzibar ziabar apengan da osirightɨ, me uari akuvagh, uaghara ingaram. Egh Livaibar ziaba osirir dughiamɨn, me 20plan azenibar ikegha ghuanadir gumaziba, me men ikɨziba damuamin ingangaribar apengan men ziaba osiri. 
\v 18 Egha ofa gamir gumazibar ziabar apengan, me men amuiba ko, borir iririviba ko, otariba ko, guivir asebar ziaba saram osiri. Ezɨ ofa gamir gumazir kaba, zurazurara Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uari uari zuamin ingangarim iti.\f + \fr 31:18 \fr*\ft Hibrun akam deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.\ft*\f* 
\v 19 Aronɨn adarazir ofa gamir gumazir maba, me ofa gamir gumazibar nguibar ekiabar nguazir otevir mabar iti. Ezɨ gumazir maba nguibar ekiar kabar ikiava, dagheba ofa gamir gumazir kabagh anɨdi. Egha me uaghan dagheba isa Livain ziabar apengan itir Livaibagh anɨdi.
\p
\v 20 Hesekia, Judan danganiba bar dar ofa gamir gumaziba ko, Livaibar akurvazir ingangarir aghuim gami. Egha a Ikiavɨra Itir God, uan Godɨn damazimɨn, arazir aghuiba ko, guizɨn arazibagh ami. 
\v 21 Hesekia uan navir averiamɨn aven God baghavɨra ikiasa bar gavgafi. Egha deraghavɨra ingara Godɨn Dɨpenim uam anekɨrigha Godɨn Akar Gavgaviba ko, an Arazibar gɨn zui. Kamaghɨn amizɨ, Hesekia amizir ingangarir avɨriba, da bar deraghavɨram otifi.
\c 32
\s Asiriaba Jerusalemia mɨsoghasa izi
\r (2 Atriviba 18:13-37; 19:14-29; 19:35-37; Aisaia 36:1-22; 37:8-38)
\p
\v 1 Atrivim Hesekia guizbangɨra Ikiavɨra Itir Godɨn akabar gɨn ghua amizir ingangarir kabar gɨn, Asiriabar Atrivim Senakerip uan mɨdorozir gumaziba ko iza Judabav sosi. Egha men nguibar ekiar dɨvazir bar gavgaviba avɨniziba okarigha iti. Senakerip nguibar ekiar kabagh ativagh dar ganasa nɨghnɨsi. 
\v 2 Ezɨ Hesekia kamaghɨn oraki, Senakerip uaghan Jerusalem ko mɨsoghasa. 
\v 3 Ezɨ Hesekia uan gumazir dapaniba ko, mɨdorozir gumazir bar gavgaviba ko, me nguibar ekiamɨn azenan itir emɨmɨrir dɨpaba apɨrasa akam mɨsoke. Ezɨ me bar an akura. 
\v 4 Dughiar kamɨn, me gumazir bɨzir ekiam akuvagha, kamaghɨn me mɨgei, “E mangɨ nguibar ekiamɨn azenan itir emɨmɨrir dɨpaba apɨrika. E kamaghɨn damightɨ, Asiriaba ua izɨ damamin dɨpar avɨriba ikian kogham.” Egha me ghua faner men nguazim abigha zuim ko, emɨmɨrir dɨpar kaba bar ada apemegha da apɨri.
\p
\v 5 Egha Hesekia zuamɨra Jerusalem avɨnizir dɨvazim gavgavim a danɨngasa, uan ingangarir gumazibav gei. Ezɨ ingangarir gumaziba dɨvazir akaraghirezir akuar mam uam anekɨrigha, me mɨdorozir gumaziba isɨn ikɨ apaniba bagh ganasa, tauan gavgavir ruariba dɨvazim gisɨn dar ingari. Egha nguibar ekiam avɨnizir dɨvazim, an azenan, me ua dɨvazir gavgavir igharazir mamɨn ingarizɨ, a bar nguibar ekiam ekɨaru. Egha me Devitɨn Nguibar Ekiamɨn itir danganir zarir me nguazibar apemezim, me ua gavgavim dɨvazim ganɨdi. Egha me mɨsoghasa afuziba ko, orar avɨribar ingari.
\p
\v 6 Egha gɨn, Hesekia Jerusalemɨn gumazamizibar ganasa, mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapanim amɨsefe. Egha a nguibar ekiamɨn tiar akamɨn boroghɨn uari akuvir danganir ekiamɨn, bar gumazamiziba akufa. Egha gavgavim men navibar anɨngasa, akar bar aghuibar me mɨgei. A kamaghɨn me mɨgei, 
\v 7 \x - \xo 32:7 \xo*\xt Godɨn Araziba 31:6; 2 Atriviba 6:16; 2 Eghaghaniba 20:15\xt*\x*“Ia tugh gavgavigh, Asirian atrivim ko, an mɨdorozir gumazir bɨzir kamɨn atiatingan markɨ. Me gavgavir bar ekiam ti, ezɨ e ko itir gumazir mam, an gavgavim bar ekevegha men gavgavim bar a gafira. 
\v 8 \x - \xo 32:8 \xo*\xt Jeremaia 17:5; Rom 8:31; 1 Jon 4:4\xt*\x*Asirian atrivim, a gumaziba da uan gavgavim ini, ezɨ en gavgavim, a Ikiavɨra Itir God, en Godra. A e ko ikɨ en akuragh, en mɨdorozibar aven, an e bagh en apaniba abɨnam.” Gumazamiziba atrivimɨn akaba barazima, akar kaba gavgavim men navibagh anɨngi.
\p
\v 9 Dughiar kamɨn Senakerip uan mɨdorozir gumaziba ko, me Lakisɨn nguibar ekiamɨn mɨsosi. Egha a uan gumazir dapanir maba amangizɨ, me an akabar gun Hesekia ko, Judabav kɨmasa Jerusalemɨn ghue. An akabar kara: 
\v 10 “Kɨ Asirian Atrivim Senakerip, kɨ foghasa, ia manmaghɨn garir gavgavim ikia ghaze, e ian nguibar ekiam inian iburagham? Bar puvatɨ. 
\v 11 Kɨ fo, Hesekia kamaghɨn ia mɨgei, Ikiavɨra Itir God, a ian God, a ian akuraghtɨ, e Asiriaba ia gasɨghasighan kogham. Hesekia ia gifari, ia nɨghnɨzir gavgavim an akabar ikɨ e ateghtɨ, e ian nguibar ekiam inigham koghtɨ, ia uari bagh ganigh. E ia ekɨarughtɨ, ia damamin dagheba ko, dɨpaba puvatɨgh arɨghiregham. 
\v 12 Ia fo, Hesekian kamra, mɨghsɨabar pɨn itir danganir Godɨn ziam feba ko, an ofa gamir dakozir pura tintinibar itiba bar dagh asɨghasɨki. Egha ghaze, ia Judaba ko Jerusalemia, ia mangɨ ofa gamir dakozir vamɨra, mughuriar aghuim zuir ofabar amuva Godɨn ziam fam.
\p
\v 13 “Kɨ uan ovaviba ko, e kantrin igharazibagh amizir biziba, ia ti dagh fozir puvatɨ? Ia ghaze, igharaz darazir aseba men akurazɨ, kɨ ti men kantribagh asɨghasɨghizir pu? Bar puvatɨ. 
\v 14 E kantrin avɨriba ko mɨsoke, ezɨ men aser avɨriba iti. Ezɨ kantrin igharazitamɨn asetam men akurazɨ, me mɨdorozir tamɨn e abɨrazir puvatɨ. Ezɨ ia tizim bagha ghaze, ian God ian akuraghtɨ ia mɨdorozimɨn e abɨragham? Ti puvatɨgham! 
\v 15 Ia Hesekia ateghtɨ a ia gifaran markɨ, egh ia an akam baraghan markɨ. Bar guizbangɨra, kantrin igharazitamɨn asetam an akuragha gavgavim a ganɨngizɨ, a nan ovaviba ko mɨsogha me abɨrazir puvatɨ. Bar guizbangɨra, ian God uaghan ian akuraghan kogham.”
\p
\v 16 Asirian atrivimɨn gumazir dapaniba, akar kurar bar avɨribar Ikiavɨra Itir God ko, an ingangarir gumazim Hesekia gami. 
\v 17 Atrivim Senakerip uaghan akɨnafariba osira Ikiavɨra Itir God, Israelian God dɨpofi. Akɨnafarir kaba, mɨgɨrɨgɨar kaba iti, “Kɨ kantrin igharazibav sozima, men aseba men akurazɨ, me na abɨrazir puvatɨ. Ezɨ kamaghɨra, Hesekian God uaghan nan dafarim da, uan gumazamizibar akuraghan kogham. Bar puvatɨgham.” 
\v 18 Asirian gumazir dapaniba pamtemɨn Hibrun akamɨn dɨm tiariba akar mɨkɨmtɨ, Jerusalemɨn nguibar ekiam avɨnizir dɨvazir mɨtiar gavgavim gisɨn itir gumazamiziba uan akam baregh, bar atiatigham. Eghtɨ tuavir kamɨn, Asiriaba nguibar ekiam inian iburaghan kogham. 
\v 19 Asiriaba kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, Jerusalemɨn God ti kantrin igharazibar asebar mɨn gari. Aser kaba gumazamiziba uari uan dafaribar dar ingari, kamaghɨn amizɨ, me dɨbovir akabar a gami.
\p
\v 20 Atrivim Hesekia, Asiriabar akar kaba baregha, akam inigha izir gumazim Aisaia ko, aning uaningɨn akurvaghasa God ko mɨgɨa an dei. (Aisaia, a Emosɨn otarim.) 
\v 21 \x - \xo 32:21 \xo*\xt 2 Atriviba 19:35\xt*\x*Ikiavɨra Itir God aningɨn dɨmdiam baregha enselɨn mam amadazɨ, a Asirian atrivimɨn mɨdorozir gumaziba itir danganimɨn ghua, gumazir dapaniba ko, mɨdorozir gumazir bar gavgaviba ko, mɨdorozir gumazibar garir gumazir dapanibav soghezɨ me bar ariaghire. Kamaghɨn amizɨ, Atrivim Senakerip bar aghumsigha, uamategha uan kantrin ghu. Egha gɨn, a uan asemɨn ziam fasa, an dɨpenimɨn aven ghuzɨ, an otarir maba iza mɨdorozir sababar a mɨsoghezɨ, an areme.
\p
\v 22 Arazir kamɨn, Ikiavɨra Itir God, Atrivim Hesekia ko, Jerusalemian akura, ezɨ Asirian Atrivim Senakerip me gasɨghasɨghizir puvatɨ. Ikiavɨra Itir God uaghan, igharaz darazi ataghizɨ, me iza Judabagh asɨghasɨghizir puvatɨ. Judaba amir biziba bar, Ikiavɨra Itir God men akurazɨ me navir amɨrizim sara deraghavɨra ikia avughsi. 
\v 23 Ezɨ Kantrin Igharazibar Gumazamizir avɨrim, Jerusalemɨn iza, Ikiavɨra Itir God bagha ofaba inigha izi. Me uaghan bizir aghuiba inigha iza Hesekia ganɨdi. Dughiar kamɨn ikegha zui, Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, ziar ekiam Judan Atrivim Hesekia ganɨga ghuavɨra iti.
\s Hesekia arɨmariam ini
\r (2 Atriviba 20:1-3; 20:12-19; Aisaia 38:1-3; 39:1-8)
\p
\v 24 Asiriaba paza Judabagh amir dughiar kamɨn, Atrivim Hesekia arɨmariar bar ekiam inigha aremeghasava ami. Dughiar kamɨn, a Ikiavɨra Itir God ko mɨgeima, Ikiavɨra Itir God an dɨmdiam ikaragha, ababanir mam an akagha ghaze, an arɨmariam gɨvagham. 
\v 25 \x - \xo 32:25 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 24:18; 26:16; Onger Akaba 116:12\xt*\x*Hesekian arɨmariam gɨn gɨvazɨ, a Ikiavɨra Itir God, an akurazir bizir ekiar kam gɨnɨghnɨzir puvatɨ. A uabɨ fava, Ikiavɨra Itir God mɨnabazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God an anɨngaghegha, a ko, Juda ko, Jerusalemɨn gumazamizibagh asɨghasɨghasava ami. 
\v 26 \x - \xo 32:26 \xo*\xt 2 Atriviba 20:19; Jeremaia 26:18-19\xt*\x*Ezɨ Hesekia Jerusalemia ko, me uari fer arazim ategha uari abɨra. Kamaghɨn amizɨ, an atrivimɨn itir dughiamɨn, Ikiavɨra Itir God me gasɨghasɨghizir puvatɨ.
\s Hesekia ziar ekiam ko dagɨar bar avɨriba iti
\p
\v 27 Hesekia dagɨar bar avɨriba ikia, atrivir bar gavgavimɨn otogha ziar ekiam iti. A ingangarir gumazamizibav kemezɨ, me silvaba ko, gol ko, dagɨar ivezir bar pɨn koziba ko pauran mughuriar aghuim zuiba ko, bizir igharazir ivezim bar pɨn kozibar arɨghamin dɨpenibar ingari. 
\v 28 Ezɨ an ingangarir gumaziba uaghan witba ko, wainɨn dɨpaba ko, olivɨn boreba arɨghamin dɨpenibar ingari. Egha me uaghan bulmakaun guar avɨriba arɨghamin dɨpenir ekiabar ingarigha, sipsipbar arɨghasa dɨvazibar ingari. 
\v 29 God bizir aghuir bar avɨriba Hesekia ganɨngi, ezɨ Hesekia sipsipba ko, bulmakaun bar avɨriba ini. Ezɨ an ingangarir gumaziba a bagha nguibar ekiar avɨribar ingari. 
\v 30 Atrivim Hesekia fomɨra Gihonɨn Emɨmɨrir Dɨpam pɨn anepɨrigha, Devitɨn Nguibar Ekiamɨn aruem uaghiri naghɨn, dɨpam bagha nguazimɨn aven torir ruarim gɨkuizɨ, dɨpam an aven uaghiri. Atrivim Hesekia amizir biziba bar deravɨram otifi. 
\v 31 Babilonɨn kantrin itir gumazir aruaba, God kantri Juda gamizir mirakelɨn kamɨn\f + \fr 32:31 \fr*\ft Mirakelɨn kam, an eghaghanim, a 2 Atriviba 20:8-11ɨn iti.\ft*\f* eghaghanim baregha, bizir kamɨn mɨngarim gɨfoghasa gumazir maba amangizɨ, me Hesekia bagha izi. God Hesekian araziba ko, navir averiam gɨfoghasa a badava, dughiar kamɨn Hesekia ataki.
\s Atrivim Hesekia areme
\r (2 Atriviba 20:20-21)
\p
\v 32 Atrivim Hesekia amizir bizir igharaziba ko, an arazir aghuibar eghaghaniba bar, akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Akam Inigha Izir Gumazim Aisaia, A Emosɨn Otarim, a Irebamɨn Mɨn Garir Bizimɨn Ganizir Bizibar Eghaghaniba ko, akɨnafarir me kamaghɨn dɨborim, Judaba ko Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. 
\v 33 Atrivim Hesekia uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me an kuam isa Atrivim Devitɨn ovavir boribar mozibar boroghɨn anefa. An mozim atrivir igharazir mabar mozibar mong mɨghsɨamɨn pɨn iti. Ezɨ Juda ko, Jerusalemian gumazamiziba, an ziar ekiam gɨnɨghnɨgha bar an kuarkufi. Ezɨ an otarim Manase an danganim inigha atrivimɨn oto.
\c 33
\ms Atrivim Manasen eghaghanim
\mr (Sapta 33)
\s Manase Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 21:1-9)
\p
\v 1 Manase azenir 12pla ikia, Judabar atrivimɨn otogha, 55plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 
\v 2 \x - \xo 33:2 \xo*\xt Godɨn Araziba 18:9; 2 Eghaghaniba 28:3; Jeremaia 15:4\xt*\x*Manase arazir aghuimɨn gɨn zuir pu. Puvatɨ. A gumazamizir igharazir fomɨra nguazir kamɨn ikezibar arazir mɨzɨrɨzir kurabar gɨn zuima, Ikiavɨra Itir God me batuegha, nguazir kam isa Israelia ganɨngi. Ezɨ datɨrɨghɨn Manase Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kabagh ami, kar arazir Godɨn damazimɨn derazir puvatɨziba.
\p
\v 3 Fomɨra an afeziam Hesekia mɨghsɨabar pɨn itir asebar ziaba fer danganiba apɨragharɨki. Ezɨ datɨrɨghɨn, Manase ua dar ingari. Egha asem Balɨn ziam fasa ofa gamir dakozibar ingari. Egha an aser amizim Aseran nedazim itir temer guarir akɨnibar ingari. Egha uaghan overiamɨn itir mɨkovezibar ziaba fe. 
\v 4 \x - \xo 33:4 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 6:6\xt*\x*Egha an aseba bagha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ofa gamir dakozibar ingari. E bar fo, fomɨra Ikiavɨra Itir God, uan Dɨpenir kam gɨnɨghnɨgha kamaghɨn mɨkeme, “Jerusalemɨn itir Dɨpenir kam, an aven gumazamiziba nan ziamra fɨ ikiam.” 
\v 5 Ezɨ Manase, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven itir danganir uari akuvir pumuningɨn, an overiamɨn itir mɨkovezibar ziaba fasa, ofa gamir dakozir mabar ingari. 
\v 6 A Hinomɨn danganir zarimɨn iraghugha, uan otarir mabav soghezɨ me ariaghirezɨ, a ofan bar isia mɨghɨrimɨn mɨn me tuezɨ me bar isia mɨghɨri. Egha a uabɨn akuraghasa ariaghirezir gumazamizibar duabar diava, uaghan uabɨn akurvaghasa kukunir gumazibar azai, egha akavsiar igharagha garir avɨribagh ami. Manase arazir kurar avɨriba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh ami, ezɨ an arazir kurar kaba Ikiavɨra Itir God gamizɨ, a bar anɨngaghe.
\p
\v 7 \x - \xo 33:7-8 \xo*\xt 1 Atriviba 9:3-5; 2 Eghaghaniba 7:12-18\xt*\x*Egha Manase aser amizim Aseran marvir guar kam inigha a isa Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven anetɨ. Fomɨra Ikiavɨra Itir God, Dɨpenir kam gɨnɨghnɨgha kamaghɨn Devit ko, an otarim Solomon mɨkeme, “Jerusalemɨn nguibar ekiam ko an itir Dɨpenir kam, kɨ uabɨ Israelian anababar tongɨn a ginaba, eghtɨ me zurara an izɨ, nan ziamra fam. 
\v 8 Ia nan gumazamiziba, kɨ mɨkemezɨ moghɨn, ia nan Arazir nan ingangarir gumazim, Moses, ia ganɨngiziba ko, arazir kɨ ifongeziba ko, bizir kɨ damuasa ia mɨkemeziba, ia bar dar gɨn mangɨtɨ, nguazir kɨ fomɨra ian inazir afeziabagh anɨngizɨ, ia datɨrɨghɨn apiaghav itim, kɨ an ia batueghan kogham.” 
\v 9 Ezɨ Atrivim Manase Judaba ko, Jerusalemian nɨghnɨzibagh amua me getuima me bar arazir kurabagh amuavɨra iti. Ezɨ men arazir kurar kaba, da gumazamizir fomɨra nguazir kamɨn ikezibar arazir kurabagh afira. Gumazamizir kaba, Ikiavɨra Itir God me batoghezɨ, Israelia nguazir kamɨn aven ize.
\s Manase navim gɨra
\p
\v 10 Manase uan gumazamiziba ko, me amir arazir kuraba, Ikiavɨra Itir God da ataghɨraghasa me mɨgeima, me an akam baragha an gɨn zuir puvatɨ. 
\v 11 Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God Asirian atrivimɨn mɨdorozir gumazibar gumazir dapaniba ko, an mɨdorozir gumaziba amangizɨ, me iza Judaba ko mɨsogha me abɨra. Egha Asiriaba kalabuziamɨn mɨn Manasen suiragha, akezim an atinim garugha, senɨn an dafarimning ikegha, a inigha Babilonɨn ghu. 
\v 12 Ezɨ a bar osemegha Ikiavɨra Itir God, an ovavibar Godɨn damazimɨn uabɨ abɨragha, uamategha God bagha iza, 
\v 13 \x - \xo 33:13 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 5:20; Esra 8:23; Daniel 4:25\xt*\x*uabɨn akurvaghasa an azangsɨsi. Ezɨ God Manasen azangsɨzim baregha an akuragha anetaghizɨ, a uamategha Jerusalemɨn ghugha, ua kantri gativagha an gari. Egha Manase datɨrɨghɨn kamaghɨn fo, Ikiavɨra Itir God, a uabɨra guizbangɨra God.
\p
\v 14 Bizir kabar gɨn, Manase Jerusalem avɨnizir dɨvazimɨn azenan itir dɨvazir igiamɨn ingari. Me kamaghɨn danganir kam dɨbori, Devitɨn Nguibar Ekiam. Dɨvazir kamɨn tuirivim bar pɨn iti. Dɨvazim aruem uaghiri naghɨn, danganir zarir Gihonɨn Dɨpar Emɨmɨrimɨn ikegha ghua notɨn amadaghan tiar akar me kamaghɨn dɨborimɨn tu, Osiriba Amadir Tiar Akam. Dɨvazim uaghan Ofelɨn mɨghsɨam avɨni. Egha Manase uaghan, Judan Distrighɨn itir nguibar ekiar dɨvazir bar gavgaviba avɨnizibar ganasa, mɨdorozir gumazibar gumazir dapaniba amɨsefe. 
\v 15 Egha a ikɨzir igharazibar marvir guaba ko a uabɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven atɨzir aser nedazim batoke. Egha a uaghan, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim itir mɨghsɨamɨn pɨn itir asebar ofa gamir dakoziba ko, Jerusalemɨn danganir igharazibar itir ofa gamir dakoziba sara akaragharɨki. Egha a bizir kaba inigha nguibar ekiamɨn azenan ghua bar ada makuni. 
\v 16 Egha a gɨn uamategha Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozim akɨri. Egha God ko navir vamɨran ikiamin ofaba ko, God mɨnamamin ofaba bagha, asɨziba inigha iza ofa gamir dakozimɨn dar ofa gami. Egha a kamaghɨn Judabav gei, “Ia Ikiavɨra Itir God, a Israelia en God, ia an ziam fɨ.” 
\v 17 Ezɨ gumazamiziba Atrivim Manasen akam baregha, ua asebar ziaba fer puvatɨ. Me bar moghɨra Jerusalemɨn izir puvatɨ. Me uan mɨghsɨabar itir danganibara ghua Ikiavɨra Itir God, men Godɨn ziam fa, egha ofaba a ganɨdi.
\s Atrivim Manase areme
\r (2 Atriviba 21:17-18)
\p
\v 18 Atrivim Manase amizir arazir igharazibar eghaghaniba, akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. Manase God ko mɨkemezir mɨgɨrɨgɨaba ko, akam inigha izir gumaziba Ikiavɨra Itir God, Israelian Godɨn ziamɨn Manase mɨkemezir akar kaba, da uaghan akɨnafarir kamɨn iti. 
\v 19 Ezɨ Atrivim Manasen eghaghanir maba akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Godɨn Akam Inigha Izir Gumazibar Eghaghaniba. Akɨnafarir kam, Manasen arazir kurabagh eghara, an akɨrim ragha God gasarazir arazim geghara, an asebar ziaba fer danganir a ingarizibagh eghara, egha a ingarizir guarir akɨnir aser amizim Aseran nedazim itibagh eghara, egha marvir guar a ingarigha dar ziaba febar eghaghanibagh eghari. Akɨnafarir kam uaghan, a navim giragha uabɨ abɨrazir arazim ko, a God ko mɨgeima, God an dɨmdiam baraghizir bizibagh eghari. 
\v 20 Manase uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me atrivimɨn dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven anefa. Ezɨ an otarim Emon an danganim inigha atrivimɨn oto.
\s Emon Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 21:19-26)
\p
\v 21 Emon 22plan azeniba ikia egha atrivimɨn oto, egha azenir pumuningra Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 
\v 22 Emonɨn afeziam Manase amizɨ moghɨn, Emon uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. Amonɨn afeziam Manase fomɨra ingarizir marvir guaba, a da bagha ofabagh amua dar ziaba fe. 
\v 23 Emonɨn afeziam, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn uabɨ abɨragha navim gɨra, ezɨ Emon kamaghɨn amizir puvatɨ. An arazir kurabar osɨmtɨzim ghuavɨra iti. 
\v 24 Dughiar mamɨn, Emonɨn ingangarir gumazibar dapaniba uari akuvagha, a mɨsueghtɨ an aremeghasa tuaviba buria akam mɨsosi. Egha me gɨn atrivimɨn dɨpenimɨn aven a mɨsoghezɨ an areme. 
\v 25 Ezɨ gɨn Judan gumazamiziba, ingangarir gumazibar dapanir Emon mɨsoghezir kaba inigha, uaghan me mɨsoghezɨ me ariaghire. Egha me Emonɨn otarim Josaia gamizɨ, a uan afeziamɨn danganim inigha men atrivimɨn oto.
\c 34
\ms Atrivim Josaian eghaghanim
\mr (Sapta 34--35)
\s Josaia Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 22:1-2)
\p
\v 1 \x - \xo 34:1 \xo*\xt Jeremaia 3:6\xt*\x*Josaia 8plan azeniba ikia, Judan atrivimɨn oto, egha 31plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 
\v 2 Atrivim Josaia uan ovavim, Atrivim Devit fomɨra amizɨ moghɨn, a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir aghuibagh ami. Egha a Ikiavɨra Itir Godɨn akaba bar a dar gɨn mangasa bar gavgafi.
\s Josaia asebar marvir guaba batuegha da makuni
\p
\v 3 \x - \xo 34:3 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 15:2\xt*\x*Josaia 15plan azeniba ikia, egha a namba 8ɨn azenir an atrivimɨn itir dughiar kamra, a uan ovavim Atrivim Devitɨn Godɨn ziam fa a baghavɨra iti. An namba 12ɨn azenir an atrivimɨn itir dughiamɨn, a uan ingangarir gumaziba amangizɨ me Juda ko Jerusalemɨn danganiba bar dagh arua, asebar ziaba fer danganir mɨghsɨabar pɨn itiba bar dagh asɨghasɨgha, temer guarir akɨnir aser amizim Aseran nedazim itiba ko, marvir guar me temeba ko, ainɨn ingariziba, bar dagh asɨghasɨki. 
\v 4 \x - \xo 34:4 \xo*\xt 2 Atriviba 21:3; 2 Eghaghaniba 33:3\xt*\x*A ghua garima, ingangarir gumaziba asem Balɨn ofa gamir dakozibagh asɨghasɨgha, dar boroghɨn itir paura mughuriar aghuimɨn ofabagh amir dakozibagh asɨghasɨki. Egha me temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba ko, temeba ko, ainɨn ingarizir aser mabar nedaziba sara asɨghasɨgha, dav sozima da mɨsaraghira averenimɨn mɨn oto. Egha me averenir kaba inigha ghua gumazamizir fomɨra aser kabar ofa gamizibar mozibagh isɨn da kavamangi. 
\v 5 \x - \xo 34:5 \xo*\xt 1 Atriviba 13:2\xt*\x*Egha Josaia asebar ofa gamir gumazibar aghariba inigha, men ofa gamir dakozibagh isɨn da tuezɨ da isi. A bizir kabagh amigha gɨvazɨ, Juda ko, Jerusalem Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn ua zue.
\p
\v 6 Egha Josaia ghua Manasen anabamɨn nguazim ko, Efraimɨn anabam ko, Simeonɨn anabam ko, Naptalin anabamɨn nguazimɨn ghua bar notɨn amadaghan tu. An arazir kamra, apaniba faragha asɨghasɨghizir nguibar ekiabar itir asebar ofa gamir dakoziba, a bar adagh asɨghasɨki. 
\v 7 A Israelɨn danganir kaba bar dagh arua, ofa gamir dakozibagh asɨghasɨgha, temer guarir akɨnir aser amizim Aseran nedazim itiba ko, aser igharazibar nedaziba sara, a bar adav sogha da mɨsaragharɨghizɨ da averenimɨn mɨn oto. Egha a uaghan Israelɨn nguazimɨn aven, pauran mughuriar aghuim gamir dakoziba bar dagh asɨghasɨki. A ingangarir kam agɨvagha, uamategha Jerusalemɨn ghu.
\s Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven, Godɨn Arazibar Akɨnafarimɨn api
\r (2 Atriviba 22:3-20)
\p
\v 8 Atrivim Josaia 18plan azenibar atrivimɨn ikia, egha asebagh asɨghasɨghizir ingangarim agɨvagha, a uan kantri ko, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim gamizɨ, aning Godɨn damazimɨn zue. A gɨn gumazir 3pla amadazɨ, me Ikiavɨra Itir God, an Godɨn Dɨpenim uam anekɨrɨghasamin ingangarimɨn ganasa ghue. Gumazir 3plan kabar ziabar kara: Asalian otarim Safan ko, Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn garir gumazir dapanim Masea ko, atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim Joa, a Joahasɨn otarim. 
\v 9 Gumazir kaba Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itiar akamɨn garir Livaiba bagha ghue. Livaiba faragha Godɨn Dɨpenimɨn ingangarimɨn akuraghasa, Manasen anabamɨn gumazamiziba ko, Efraimɨn anabamɨn adarazi ko, Israelian ikiavɨra itir varazira ko, Judan anabamɨn adarazi ko, Benjaminɨn anabamɨn adarazi ko, Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn itir adarazi da, dagɨar maba ini. Egha gumazir 3plan kaba, dagɨar kaba inigha ofa gamir gumazibar dapanim Hilkia bagha ghu. 
\v 10 Egha me dagɨar kaba Hilkia ganɨngizɨ, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akɨrir ingangarimɨn garir gumazibagh anɨngizɨ, me Dɨpenim akɨramin ingangarir gumazibagh ivese. 
\v 11 Me, dɨpenibar ingarir gumaziba ko, gumazir dagɨabar dɨpenibar ingara fozibagh ivese. Ezɨ me Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven dɨpeniba uam adar ingarasa, dɨpenir inogoriba ko, bɨrir aghariba ko, dagɨar me dɨghoregha arɨghiziba, dagh ivese. Fomɨra Judan atriviba dɨpenir kaba deravɨram dar garir puvatɨzɨ, da ikufi. 
\v 12 Gumazir dɨpenir kabar ingariziba, me bar ingangarir aghuim gami. Atrivimɨn gumazir dapaniba, gumazir kabar ganasa Livain marazi amɨsefe. Livain kabar ziabar kara: Merarin ikɨzimɨn gumazir kamning Jahat ko, Obadia ko, Kohatɨn ikɨzimɨn gumazir kamning, Sekaraia ko, Mesulam. Ezɨ Livain igharaziba, kar gitan guar avɨribar mɨsoghan bar foziba, 
\v 13 gumazir Dɨpenimɨn ingarasa biziba ateriba ko, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven ingangarir guar avɨribagh amibar gari. Ezɨ Livain marazi akɨnafariba osirima, marazi Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn garima, marazi ingangarir igharazibagh ami.
\p
\v 14 Livaiba dagɨar gumazamiziba inigha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn zuiba isavɨra itima, ofa gamir gumazibar dapanim, Hilkia, Godɨn Araziba Itir Akɨnafarir Rɨghizimɨn api. Kar Ikiavɨra Itir God, Israelia bagha Moses ganɨngizir Araziba. 
\v 15 Ezɨ Hilkia kamaghɨn akɨnafariba osirir gumazim Safan mɨgei, “Kɨ akɨnafarir rɨghizir mamɨn api, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven iti. Akɨnafarir kam, Ikiavɨra Itir Godɨn Arazibar Akaba an iti.” Egha Hilkia akɨnafarir kam isa Safan ganɨngi.
\p
\v 16 Ezɨ Safan gɨn akɨnafarir kam inigha iza atrivim ganɨga kamaghɨn a mɨgei, “E nɨ mɨkemezɨ moghɨn biziba bar adagh ami. 
\v 17 E Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itir dagɨaba bar ada inigha dɨpenim akɨraghasir ingangaribar garir gumaziba ko, ingangarir gumazibagh anɨngi.”
\p
\v 18 Egha Safan kamaghɨn mɨgei, “Atrivim, ofa gamir gumazibar dapanim Hilkia, akɨnafarir kam na ganɨngi.” Egha an akɨnafarir rɨghizir kam onegha atrivimɨn damazimɨn a dɨbori.
\p
\v 19 Ezɨ atrivim akɨnafarir kamɨn aven itir Godɨn Arazibar Akar kaba baregha, bar osemegha, uan korotiam abɨki. 
\v 20 Egha an ofa gamir gumazim Hilkia ko, Safanɨn otarim Ahikam, ko, Maikan otarim, Apdon ko, atrivimɨn akɨnafariba osirir gumazim Safan ko, atrivimɨn ingangarir gumazim Asaia, a bar men diazɨ me izezɨ, a kamaghɨn me mɨgei, 
\v 21 “Godɨn Arazibar Akaba itir Akɨnafarir kɨ datɨrɨghɨn inizir kam, a Ikiavɨra Itir God ifongezir arazibar gɨn mangasa e mɨgei. Ezɨ en inazir afeziaba Ikiavɨra Itir Godɨn Akar kaba batuegha gɨfa. Ezɨ bizir kam bangɨn Ikiavɨra Itir God bar en anɨngaghe. Ezɨ datɨrɨghɨn e Godɨn Akɨnafarir kamɨn apigha gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, kɨ kamaghsua, ia mangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn azaragh fogh, kɨ Jerusalemia ko, Judan gumazamiziba ko, Israelɨn ikiavɨra itiba, e bizir manabar amuasa a ifonge.” 
\v 22 Gumazir kaba atrivimɨn akam baregha, me Godɨn akam inigha izir amizir mam ko mɨkɨmasa nguibar igiar Jerusalemɨn boroghɨn itimɨn ghu. Amizir kamɨn ziam, Hulda. Hulda a Salumɨn amuim, a gumazir ofa gamir gumaziba azuir korotiaba itir danganimɨn garim. Salum a Tokhatɨn otarim, egha Hasran igiavotarim.
\p Hulda gumazir kabar akam baregha gɨvagha, 
\v 23 kamaghɨn men akam ikaragha ghaze, “Ikiavɨra Itir God, Israelian God, a kamaghɨn mɨgei: Ia gumazir ia amadazir kam Josaia bagh uamategh mangɨ, kamaghɨn a mɨkemegh, 
\v 24 ‘Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei: Me Judan atrivimɨn damazimɨn dɨponezir Akɨnafarimɨn itir Akaba, kɨ uabɨ bar dar gɨn mangɨ, Jerusalem ko, an itir gumazamiziba saram asɨghasigham. 
\v 25 Gumazamizir akɨrim ragha na gasarazir kaba, me asebar marvir guabar ofabagh ami. Ezɨ men arazir kurar kam na gamizɨma, kɨ puvɨram atari. Kɨ Jerusalemia bar men anɨngaghe, ezɨ nan anɨngagharir kam, a gɨvaghan kogham.
\p
\v 26 “ ‘Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ Ikiavɨra Itir God, Israelian God, kɨ kamaghɨn Judan atrivim mɨkɨmasa. Me nɨ bagha Akɨnafarir kam dɨborima, 
\v 27 nɨ bizir kɨ Jerusalem ko, an itir gumazamizibar amuasa mɨkemeziba, nɨ dagh fo. Kɨ kamaghɨn mɨgei, Jerusalem bar ikuvigh pura danganir kɨnim ikiam. Ezɨ atrivim, nɨ akar kam baregha navim giragha, nan damazimɨn uabɨ abɨra. Egha nɨ datɨrɨghɨn uan korotiam abigha, aziava nan dei. Kamaghɨn kɨ Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn nɨ mɨgei, kɨ nɨn dɨmdiam baraki. 
\v 28 Egh kɨ nɨ ateghtɨ, nɨ uabɨ Jerusalemɨn otivamin asɨghasɨzir kamɨn ganighan kogham. Puvatɨ. Nɨ bar deraghvɨra ikiam. Egh nɨ gɨn uan inazir afeziabar mɨn aremeghtɨ, me nɨn kuam afagh gɨvaghtɨ, kɨ Jerusalem ko, an itir darazigh asɨghasɨgham.’ ” Godɨn akam inigha izir amizim Hulda, Ikiavɨra Itir Godɨn akam gumazir kabagh anigha gɨvazɨ, me akar kam inigha atrivim bagha uamategha ghue.
\s Gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn apengan ikiasa akam akɨri
\r (2 Atriviba 23:1-20)
\p
\v 29 Ezɨ Atrivim Josaia Juda ko, Jerusalemɨn gumazir dapanibar diazɨ, me iza uari akufa. 
\v 30 Ezɨ atrivim ko, ofa gamir gumaziba ko, Livaiba ko, Judan gumazamiziba ko, Jerusalemɨn itir gumazamiziba, me ghua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uari akufa. Me uari akuvagha gɨvazɨ, atrivim Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim itir Akɨnafarir Rɨghizir me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn apizir kam inigha, an itir akaba bar me bagha da dɨbori. 
\v 31 Atrivim Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn boroghɨn itir guarir akɨnimɨn boroghɨn tughav ikia, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua kamaghɨn mɨgei: A bar guizbangɨra uan navir averiam ko, uan duamɨn aven, Godɨn Akar Gavgaviba ko, arazir a me ganɨngiziba ko, arazir a ifongeziba, a bar dar amuam. Egh an Akɨnafarir kamɨn aven itir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn akaba bar dar gɨn mangam. 
\v 32 Egha Benjaminɨn adarazi ko, Jerusalemɨn itir igharazi darasi, me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn akabar gɨntɨghasa, atrivim mɨgɨrɨgɨar bar gavgavim me ganɨngi. Egha gɨn Jerusalemɨn gumazamiziba, me uan ovavibar God ko amizir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn akabar gɨntɨsi. 
\v 33 Israelian danganiba bar asebar marvir guaba dar ikiavɨra iti, ezɨ bizir kaba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn bizir bar kurar a bar aghuaziba. Ezɨ Josaia marvir guar kaba bar adagh asɨghasɨki, egha Israelia Ikiavɨra Itir God, uan Godɨn gɨntɨghasa, bar gavgafi. Ezɨ an atrivimɨn itir dughiamɨn, gumazamiziba Ikiavɨra Itir God, men ovavibar Godɨn gɨntɨghasa bar gavgafi, egha me anetaghizir puvatɨ.
\c 35
\s Me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam gami
\r (2 Atriviba 23:21-23)
\p
\v 1 Atrivim Josaia mɨkemezɨ, me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam gami. Me iza Jerusalemɨn uari akuvagha, iakɨnir faragha zuimɨn, an aruer namba 14ɨn, me dughiar ekiar kam gɨnɨghnɨgha ofa damuasa sipsipɨn nguzir bar avɨribav soke. 
\v 2 Ezɨ Josaia ofa gamir gumazibav gɨa ghaze, ia uamategh Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uan ingangarim damu. Egha me deravɨra ingangarir kam damuasa, a uaghan gavgavim men nɨghnɨzibagh anɨdi.
\p
\v 3 Egha a uaghan akar mam Livaibagh anɨngi, me Ikiavɨra Itir Godɨn adarazira, me Ikiavɨra Itir Godɨn akamɨn Israelian sure damuamin ingangarim iti. An mɨgɨrɨgɨam kamakɨn, “Ia mangɨ Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam inigh, uan dɨpɨzibar aneter mangɨ, Devitɨn otarim Solomon fomɨra ingarizir Dɨpenimɨn aven anetɨgh. Egh ia ua Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam ater mangɨ izegh damuan kogham, mati ia fomɨra ami mokɨn. Ikiavɨra Itir God, ian Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba, ia deravɨra dar amu. Egh ia uaghan deravɨra Israelian akurvagh, kar Godɨn gumazamiziba. 
\v 4 \x - \xo 35:4 \xo*\xt 2 Eghaghaniba 8:14\xt*\x*Atrivim Devit ko, an otarim Atrivim Solomon akɨnafarim osirizɨ moghɨn, ia ikɨziba vaghvagh dar gumaziba vaghvagh mangɨ ikɨzir igharazibar gumaziba ko, ia Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven ingangarir vabaram amiba bagh uari akɨr. 
\v 5 Ian ikɨziba vaghvagh Israelian anababar ikɨzibar akurvaghsɨ, uan danganibar tuivigh me mɨzuam ikɨ. 
\v 6 Ia Godɨn damazimɨn uari zuamin arazimɨn gɨn mangɨ uari zuegh, God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam bagh, ofa damusɨ sipsipɨn nguzibav sogh. Egh ia ofan kam damusɨ biziba akɨr, eghtɨ Israelia ofan kamɨn araziba Ikiavɨra Itir God, Moses mɨkemezɨ moghɨn, deraghvɨra dar gɨn mangam.”
\p
\v 7 Gumazamiziba ofa damuasa Atrivim Josaia uabɨ sipsipɨn nguzir bar avɨrim ko, memen nguziba ko, bulmakaun apuriba inigha gumazamizibagh anɨngi. Sipsipɨn nguziba ko, memen nguzibar dɨbobonim, 30,000, ezɨ bulmakaun apuribar dɨbobonim 3,000. 
\v 8 Ezɨ atrivimɨn gumazir dapaniba, ofa damuasa uaghan asɨzir avɨriba gumazamiziba ko, ofa gamir gumaziba ko, Livaibagh anɨngi. Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim Hilkia ko, Godɨn Dɨpenimɨn garir gumazir igharazimning Sekaraia ko Jehiel, me dughiar ekiar kamɨn uaghan ofa damuasa, sipsipɨn nguzir bar avɨriba ko, memen nguziba inigha ofa gamir gumazibagh anɨngi. Dar dɨbobonim, 2,600ɨn tu. Egha me 300plan bulmakaun apuriba inigha, God bagh ofa damuasa, ofa gamir gumazibagh anɨngi. 
\v 9 Ezɨ Livaibar gumazir dapanir faragha zuir kaba, Konania uan dozimning Semaia ko, Netanel ko, Livain igharazir kaba: Hasabia ko, Jeiel Josabat, me sipsipɨn nguzir avɨriba ko, memen nguzir bar avɨriba ini, dar dɨbobonim 5,000ɨn tu. Egha 500 bulmakaun apuriba sara ini, ezɨ asɨzir kaba bar, me da isa Livaibagh anɨngi. Eghtɨ me God, Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam bagh, Ikiavɨra Itir Godɨn ofa damuam.
\p
\v 10 Me ofa damuasa biziba bar da akɨrigha gɨvagha, atrivim mɨkemezɨ moghɨn, ofa gamir gumaziba ko, Livaiba ghua ofa gamir dakozimɨn boroghɨn, uan danganibar tuifi. 
\v 11 Ezɨ Livaiba sipsipba ko, memebav suegha, dar ghuziba inigha ofa gamir gumazibagh anɨngi. Ezɨ ofa gamir gumaziba ghuziba inigha, ofa gamir dakozimɨn da kavamadi. Ezɨ Livaiba asɨzir iniba amsi. 
\v 12 Moses Osirizir Arazibar Akɨnafarim mɨkemezɨ moghɨn, Livaiba asɨziba aghoregha, Ikiavɨra Itir Godɨn ofa damuasa ofan bar isia mɨghɨribar ofa gamir dakozimɨn tuamin asɨzir tuziba isa, vaghvagha ikɨzibar gumazamizibagh anɨngi. Livaiba arazir kamra mɨsoghezir bulmakaubagh ami. 
\v 13 \x - \xo 35:13 \xo*\xt Ua Me Ini 12:8-9\xt*\x*Ofan kamɨn bizir God damuasa me mɨkemezɨ moghɨn, Livaiba sipsipba ko, memebar tuziba inigha avimɨn da tue. Egha me bulmakaun tuziba inigha, mɨner ruariba ko, mɨner epertɨzibar da avisi. Ezɨ asɨzir tuzir kaba bar isigha gɨvazɨ, me zuamɨra da inigha ghua gumazamizibagh anɨdi. 
\v 14 Egha gɨn Livaiba uari uari bagha asɨzir tuziba tua egha ofa gamir gumaziba bagha uaghan maba tue, me Aronɨn ovavir boriba. Ofa gamir gumaziba ofan bar isia mɨghɨriba bagha bar ingangarir ekiam gamua, dar ovibar ofa gamua zuima amɨnim pɨri. Kamaghɨn amizɨ, me uari uari bagha asɨzir tuzitaba tuezir puvatɨ.
\p
\v 15 \x - \xo 35:15 \xo*\xt 1 Eghaghaniba 25:1\xt*\x*Ezɨ ighiaba banger gumaziba kar Asapɨn ovavir boriba, me Godɨn Dɨpenimɨn uan danganibar tuivighav iti, mati Atrivim Devit ko, Asap ko, Heman ko, atrivimɨn akam inigha izir gumazim Jedutun, fomɨra me mɨkemezɨ moghɨn ami. Ezɨ Livain maba Godɨn Dɨpenimɨn tiar akabar garir ingangarim gamua vaghvagha tiar akabar gara iti. Ezɨ Livain igharaziba me bagha asɨzir tuziba tue. Kamaghɨn amizɨ, tiar akabar garir gumazir kaba ingangarir danganiba ataghɨraghsɨ nɨghnɨghan kogham.
\p
\v 16 Aruer kamɨn, me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam gami. Egha me ofan bar isia mɨghɨriziba Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozimɨn dagh ami, mati Atrivim Josaia damuasa me mɨkemezɨ mokɨn. 
\v 17 \x - \xo 35:17 \xo*\xt Ua Me Ini 12:1-20\xt*\x*Israelɨn gumazamizir Jerusalemɨn itiba, me dughiar kamɨn isar kam gami. Egha me 7plan aruebar kagh ikia ghuavɨra itima, Yis Puvatɨzir Bretɨn Isam Damuamin Dughiam ghua gɨfa. 
\v 18 Me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam gamizɨ, a bar deraghavɨram oto. A God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isar Israelia fomɨra amizibagh afira, kar akam inigha izir gumazim Samuelɨn dughiamɨn ikegha, iza Atrivim Josaian dughiamɨn tu. Atrivir igharaziba isar kam gamizɨ, a deragha otozir puvatɨ. Ezɨ datɨrɨghɨn Atrivim Josaia, ofa gamir gumaziba ko, Livaiba ko, Judaba ko, Israelia ko, Jerusalemia, me bar isar kam gamizɨ, a bar deraghavɨram oto. 
\v 19 Dughiar kamɨn, Josaia 18plan azenibar atrivimɨn itima, me God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isar kam bar deraghvɨram a gami.
\s Isipia Judaba ko mɨsogha Josaia mɨsoghezɨ, an areme
\r (2 Atriviba 23:28-30)
\p
\v 20 Atrivim Josaia Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim akɨrizir bizir kabar gɨn, Isipɨn Atrivim Neko, apaniba ko, mɨsoghasa Isipɨn mɨdorozir gumaziba inigha Yufretisɨn Fanemɨn boroghɨn itir Karkemisɨn nguibar ekiamɨn ghu. Josaia bizir kamɨn akam baregha uan mɨdorozir gumaziba inigha Isipia ko, mɨsoghasa zui. 
\v 21 Ezɨ Atrivim Neko kamaghɨn Josaia bagha akam amaga ghaze, “O Judan atrivim, kɨ adariba nɨn puvatɨ, egha nɨ ko mɨsoghasa izir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, nɨ tizim bagha na mɨsoghasa? God na ko ikia, egha apanibav soghasa nan avɨra, ezɨ kɨ mangɨ merara mɨsoghasa. Kamaghɨn amizɨ, nɨ Godɨn anogoroghan markɨ. Puvatɨghtɨma, a nɨ gasɨghasigham.” 
\v 22 God mɨgɨrɨgɨar kam Atrivim Nekon akamɨn Josaia ganɨngizɨ an a baregha, mɨdorozim bagha bar ifuegha bar otoke. Kamaghɨn amizɨ, Isipia deragh an gan a gɨfofoghan koghasa, an atrivir korotiam suegha, korotiar igharazim aru. Egha a uan mɨdorozir gumaziba inigha mɨsoghasa Megidon danganir zarim giraghugha, Isipia ko mɨsosi. 
\v 23 Me mɨsogha, Isipian mɨdorozir gumaziba uan barir pibar Judabar amadaghan asavamaga, egha Josaia gase.
\p Ezɨ a kamaghɨn uan ingangarir gumazibav gei, “Kɨ kuram inigha gɨfa. Ia na inigh mɨdorozir danganim ategh mangɨ igharagh na atɨgh.” 
\v 24 Ezɨ me karisɨn a itimɨn a inigha karisɨn igharazim gatɨgha, a inigha Jerusalemɨn ghu. Ezɨ an aremezɨma, me an kuam isa an inazir afeziabar mozibar boroghɨn anefa. Ezɨ Judaba ko, Jerusalemɨn gumazamiziba, me bar Atrivim Josaian kuarkuvigha, a bagha puv azi. 
\v 25 Ezɨ akam inigha izir gumazim Jeremaia, Atrivim Josaia bagha azirakar ighiar mam osiri. Ezɨ dughiar kamɨn iza datɨrɨghɨn, gumaziba ko amizir azir akabagh amiba, me Atrivim Josaia gɨnɨghnɨgha azirakar ighiar kam gamuavɨra iti. Ezɨ osɨmtɨzibar dughiabar, Israelia zurara arazir kamɨn gɨn ghua azirakar kam gami. Azirakar ighiar kam, Azir Akabar Akɨnafarimɨn iti. 
\v 26-27 Atrivim Josaia amizir bizir igharazibar eghaghaniba, da dughiar an atrivir ingangarim faraghavɨra itimɨn ikegha ghua, an aremezir dughiamɨn tu, da akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Judaba ko, Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. Akɨnafarir kam uaghan, Josaia Ikiavɨra Itir Godɨn Akɨnafarimɨn Osirizir Arazibar gɨntɨgha amizir arazir aghuibagh eghari.
\c 36
\ms Apaniba kantri Juda gasɨghasɨki
\mr (Sapta 36)
\s Joahas Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 23:30-35)
\p
\v 1 Josaian ovevemɨn gɨn, Judaba, an otarim Joahas inigha, borem an dapanim gingegha, anemɨsevezɨ a uan afeziamɨn danganim inigha men atrivimɨn oto. 
\v 2 Joahas 23plan azeniba ikia Judabar atrivimɨn oto. Egha iakɨnir 3plara Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 
\v 3 Isipɨn Atrivim Neko Jerusalemɨn iza, atrivir ingangarimɨn Joahas agɨfa. Ezɨ Joahas uam atrivimɨn itir puvatɨ. Ezɨ Atrivim Neko Judan kantrin gumazamizibagh amima, me takisɨn mɨn dagɨaba a ganɨdi, dar dɨbobonim, 3,400 kilogrem silva ko 34 kilogrem gol. 
\v 4 \x - \xo 36:4 \xo*\xt Jeremaia 22:11-12\xt*\x*Ezɨ Atrivim Neko, Joahasɨn dozim Eliakim inigha a gamizɨ, a Joahasɨn danganim inigha Juda ko, Jerusalemɨn atrivimɨn oto. Neko Eliakimɨn ziam adegha ziam Jehoiakim a gatɨ. Egha gɨn, Neko Joahas inigha Isipɨn ghugha kalabuziar gumazimɨn mɨn anetɨ.
\s Jehoiakin Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 23:36--24:7)
\p
\v 5 \x - \xo 36:5 \xo*\xt Jeremaia 22:18-19; 26:1-6; 35:1-19\xt*\x*Jehoiakim 25plan azeniba ikia, Judabar atrivimɨn oto. Egha 11plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. Jehoiakim Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. 
\v 6 \x - \xo 36:6 \xo*\xt Jeremaia 25:1-38; 36:1-32; 45:1-5; Daniel 1:1-2\xt*\x*Jehoiakim Judabar atrivimɨn itir dughiamɨn, Babilonian Atrivim Nebukatnesar uan mɨdorozir gumaziba ko iza Judan kantri mɨsosi. Egha Nebukatnesar me abɨragha Atrivim Jehoiakimɨn suiragha kalabuziar gumazimɨn mɨn senbar a ikegha, a inigha Babilonɨn nguibar ekiamɨn ghu. 
\v 7 Egha Nebukatnesar uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itarir ekiar maba ko, itarir dozir maba inigha Babilonɨn ghugha, uan atrivir dɨpenimɨn da arɨki.
\p
\v 8 Atrivim Jehoiakim amizir bizir igharazibar eghaghaniba, akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Judaba ko, Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. Akɨnafarir kam uaghan Jehoiakimɨn arazir kuraba ko, an amizir bizir bar kurar God bar aghuazibagh eghari. Ezɨ an otarim Jehoiakin, an danganim inigha atrivimɨn oto.
\s Jehoiakin Judan atrivimɨn iti
\r (2 Atriviba 24:8-17)
\p
\v 9 Jehoiakin 8plan azeniba ikia, Judan atrivimɨn oto. Egha 3plan iakɨniba ko, 10plan aruebara Jerusalemɨn atrivimɨn ike. Egha a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. 
\v 10 \x - \xo 36:10 \xo*\xt Jeremaia 22:24-30; 24:1-10; 29:1-2; 37:1; Esekiel 17:12-13\xt*\x*Azenir kamɨn, orangtɨzimɨn dughiam gɨvasava amima, Atrivim Nebukatnesar mɨdorozir gumaziba amadazɨ, me ghua Jehoiakin isa kalabuziar gumazimɨn mɨn, a inigha Babilonɨn ghu. Egha mɨdorozir gumaziba uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir itarir aghuiba inigha Babilonɨn ghu. Egha Nebukatnesar Jehoiakinɨn afeziar dozim Sedekaia gamizɨ, a Juda ko Jerusalemɨn atrivimɨn oto.\f + \fr 36:10 \fr*\ft 2 Eghaghaniba 36:9 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 8pla azenibara ikia egha atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Atriviba 24:8 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 18pla azenibara ikia atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Eghaghaniba 36:10 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn Avebam. Ezɨ 2 Atriviba 24:17 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn afeziar dozim. Fofozir gumazir avɨribar nɨghnɨzim, akar 2 Atrivibar itim, a guizbangɨra, ezɨ akar 2 Eghaghanibar itim, a guizbangɨra puvatɨ.\ft*\f*
\s Babilonia Jerusalemia ko mɨsogha nguibar ekiam ini
\r (2 Atriviba 24:18--25:21; Jeremaia 52:1-11)
\p
\v 11 \x - \xo 36:11 \xo*\xt Jeremaia 27:1-22; 28:1-17\xt*\x*Sedekaia 21plan azeniba ikia, Judan atrivimɨn oto. Egha 11plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 
\v 12 Sedekaia Ikiavɨra Itir God, an Godɨn damazimɨn, arazir kurabagh ami. Ezɨ akam inigha izir gumazim, Jeremaia, Ikiavɨra Itir Godɨn akamɨn gun a mɨgeima, a uabɨ abɨrava an akam barazir puvatɨ. 
\v 13 \x - \xo 36:13 \xo*\xt Esekiel 17:15\xt*\x*Sedekaia bar akaba barazi puvatɨgha, navim giraghan aghuagha, Ikiavɨra Itir God, Israelian God bagh, uamategh izan aghua. Nebukatnesar faragha uabɨn gɨn mangasa Akar Gavgavimɨn Sedekaia gamizɨ, a pura Godɨn ziam dɨbora ghaze, a zurara Nebukatnesarɨn akamɨn gɨntɨgham. Egha Sedekaia uaghan Atrivim Nebukatnesarɨn akaba barazir puvatɨgha, uam an apengan itir puvatɨ. 
\v 14 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapaniba ko, gumazamiziba bar moghɨra akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha, kantrin igharazibar arazir bar kurar God bar aghuazibagh amua ghuavɨra iti. Me kamaghɨn amua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenir Jerusalemɨn itir a ua baghavɨra inabazim gamima, an an damazimɨn mɨze. 
\v 15 Ezɨ men inazir afeziabar God, a uan Dɨpenim ko, uan gumazamizibar apangkuvigha, ivɨghvɨgha me mɨkɨmasa uan akam inigha izir gumaziba amangi. 
\v 16 Ezɨ gumazamiziba, akam inigha izir gumazibar akabar aghuagha dar abara me dɨpovavɨra iti, ezɨ Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharim oto. Egha an anɨngagharir kam an gumazamizibar ikiavɨra iti, ezɨ me a gitavɨraghan tuaviba puvatɨ.
\p
\v 17 \x - \xo 36:17 \xo*\xt Jeremaia 21:1-10; 34:1-5\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God Babilonɨn atrivim amadazɨ, a uan mɨdorozir gumaziba ko iza mɨdorozir sababar Judabagh asɨghasɨki. Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghua gumazir igiabav soghezɨ me ariaghire. Atrivim gumazir igiaba ko, amizir igiaba ko, gumazamizir ghuriba ko, amughamughiziba sara, bar tong men apangkuvizir puvatɨ. Ikiavɨra Itir God bar Judaba isa Babilonɨn atrivimɨn dafarim gatɨ. 
\v 18 Ezɨ Babilonɨn atrivim, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itir itarir ekiaba ko, itarir doziba ko, bizir bar aghuiba, ko, Judan atrivim ko, an gumazir dapanibar bizir bar aghuiba, a bar da inigha Babilonɨn ghu. 
\v 19 \x - \xo 36:19 \xo*\xt 1 Atriviba 9:8\xt*\x*Ezɨ Babilonia Godɨn Dɨpenim gaborogha Jerusalem avɨnizir dɨvaziba bar ada akaragharɨki. Egha nguibamɨn aven atrivir dɨpenim ko, dɨpenir aghuir igharaziba bar dagh apongezɨ da isi. Egha bizir iveziba bar pɨn kozibagh asɨghasɨki. 
\v 20 Babilonɨn atrivim gumazamizir mɨdorozimɨn ariaghirezir puvatɨziba inigha ghua Babilonɨn kalabuziar gumazamizibar mɨn me arɨki. Ezɨ me pura men ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn ikia ghua, kantri Persia tugha gavgavigha, Babilon dɨkabɨrazir dughiam oto. 
\v 21 \x - \xo 36:21 \xo*\xt Jeremaia 25:11; 29:10\xt*\x*Israelia fomɨra uan nguazimɨn ikia, egha 7plan azenibar vaghvagha dar aven azenir vamɨra avughsazim nguazim ganɨngizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God faragha Jeremaian akam garugha mɨkemezir akam, guizbangɨram otivasa, Israelia ghua 70plan azenibar Babilonɨn kalabuziabar mɨn iti. Ezɨ men nguazim puram avughsa iti.\f + \fr 36:21 \fr*\ft Nɨ Ofa Gami 26:33-35, ko Jeremaia 25:11 ko 29:10ɨn gan.\ft*\f*
\s Atrivim Sairus kamaghɨn mɨgei, Judaba uamategh uan nguibamɨn mangɨ
\r (Esra 1:1-3)
\p
\v 22 Sairus kantri Persian atrivimɨn itir dughiamɨn, an azenir faraghavɨra zuimɨn, Ikiavɨra Itir God, akam inigha izir gumazim Jeremaia mɨkemezir akam damightɨ, a guizɨn otivasa, a Sairusɨn nɨghnɨzim fezɨ, an akar kam osirigha, a isa nguazir an ativagha gariba bagha bar da amangi. Eghtɨ akar kam nguazir an ativaziba bar dar mangɨtɨ, gumazir akar kam inigha zuiba, gumazamiziba bagh a dɨponam. 
\v 23 \x - \xo 36:23 \xo*\xt Aisaia 44:28\xt*\x*Kar Persian atrivim Sairusɨn mɨgɨrɨgɨam, “Ikiavɨra Itir God, a Godɨn uan Nguibamɨn itim, a nguazimɨn itir kantriba bar na ganɨngizɨ, kɨ dagh atifa. Egha Judan Distrighɨn aven Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn, uan Dɨpenimɨn ingarasa na amɨsefe. Ikiavɨra Itir God, a Israelia ian God, ia an gumazamiziba, ezɨ a ia ko iti. Kamaghɨn amizɨ, ia uamategh Jerusalemɨn nguibamɨn mavanangam.”