\id 1TH - consultant approved; ready for publication. Published with 2004 Aruamu NT. Revised by Aruamu translation team in 2019-2020, with input from many Aruamus. \ide UTF-8 \h 1 Tesalonika \toc3 1TE \toc2 1 Tesalonika \toc1 Akɨnafarir Faragha Zuim, Pol Tesalonikan Nguibamɨn Itir Sios Baghava an Osiri \mt Akɨnafarir Faragha Zuim, // Pol Tesalonikan Nguibamɨn Itir Sios Baghava an Osiri \mt2 O \mt1 1 Tesalonika \imt Akar faragha zuim \ip Tesalonikan nguibar ekiam, a Masedonian Provinsɨn nguibar ekiar mam. Dughiar Pol Filipai ataghizim, a Tesalonikan ghugha nguibar kamɨn siosɨn mam okore (Aposel 17:1-9). Egha Judabar garima, gumazamizir avɨrim Polɨn akamɨn gɨn ghua egha Kraisɨn adarazir otifi, ezɨ Judaba navir kuram Polɨn ikiava a gamizɨ, a Tesalonikan nguibam ataki. Egha gɨn Pol ghua Korinɨn nguibar ekiamɨn itima, a ko ingarir gumazim Timoti iza bizir Tesalonikan Kraisɨn adarazi bativizibar gun Pol mɨgei. \ip Ezɨ Pol Timotin akam baregha, Tesalonikan sios nɨghnɨzir gavgaviba gavgavim me danɨngasa, a ko Sailas ko Timoti akɨnafarir kam osirigha me bagha anemada. Fofozir gumazir avɨrim ghaze, akɨnafarir kam ti Pol osirizir akɨnafarir Godɨn Akɨnafarimɨn aven itibar faragha zuim. Ezɨ akɨnafarir kamɨn, Pol Tesalonikabar nɨghnɨzir gavgaviba ko arazir aghuiba bagha bar akonge. \ip Tesalonikan gumazamizir kaba, Krais manmaghɨn ua izamin bizim, me ti deravɨra fozir puvatɨ. Me kamaghɨn foghasa, gumazamizir Krais tɨghar ua izamin dughiamɨn ovengeziba, me uaghan zurara itir ikɨrɨmɨrir aghuim iniam, o puvatɨgham? Eghtɨ Krais dughiar manamra izam? Pol men azangsɨziba ikarvagha kamaghɨn mɨgei, me arazir aghuibar gɨn mangɨva, Ekiam izamin dughiam bagh uari akɨr ikɨ. \c 1 \ms Pol ko ingarir darasi, me Tesalonikan itir sios gɨnɨghnɨsi \mr (Sapta 1--3) \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xo*\xt Aposel 17:1-13; 2 Tesalonika 1:1\xt*\x*Kɨ Pol, ko Sailas ko Timoti, e Tesalonikan itir sios bagha akɨnafarir kam osiri, me God Afeziam ko Ekiam Krais Iesusɨn poroghav itir gumazamiziba: Godɨn apangkuvim ko navir amɨrizim ia ko ikɨ. \s Pol Tesalonikan itir siosɨn nɨghnɨzir gavgavim bagha bar akonge \p \v 2 \x - \xo 1:2 \xo*\xt Efesus 1:16; Filipai 1:3-4; Kolosi 1:3; 2 Tesalonika 1:11\xt*\x*E zurazurara God mɨnabava ia bagha God ko mɨgei. \v 3 \x - \xo 1:3 \xo*\xt 1 Korin 13:13; Galesia 5:6; Kolosi 1:4-6; Hibru 6:10\xt*\x*E ian arazibagh nɨghnɨgha e fo, ia nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itima, bizir kam ia gamima ia ingangarir aghuibagh ami. Egha ia igharazibagh ifuegha, bizir kam ia gamima, ia pamtem ingari. Egha ia en Ekiam Krais Iesusɨn mɨzua ikia, uan naviba gavgavim dagh anɨgavɨra iti. E ian arazir kaba Godɨn damazimɨn dagh nɨghnɨsi. Kamaghɨn, e bizir kaba bagha God mɨnabavɨra iti. \p \v 4 \x - \xo 1:4 \xo*\xt Kolosi 3:12; 2 Tesalonika 2:13\xt*\x*En adarasi, e kamaghɨn fo, God bar moghɨra ia gifongegha, ua baghavɨra ia amɨsevegha gɨfa. \v 5 \x - \xo 1:5 \xo*\xt 1 Korin 2:4-5; 4:20; Kolosi 2:2; Hibru 2:3\xt*\x*Akar aghuir e inigha ia bagha izezim, an akar kɨnimɨn mɨn ia bagha izezir puvatɨ. A Godɨn Duam ko gavgavim sara ize. Kamaghɨn amizɨ, ia guizbangɨra fo, akar kam a bar guizɨn akam. E ian tongɨn ikiava ian akuraghasava amizir arazim, ia uari a gɨfo. \v 6 \x - \xo 1:6 \xo*\xt Aposel 17:1-9; 1 Korin 4:16; 11:1; Filipai 3:17; 2 Tesalonika 3:9\xt*\x*Egha ia Godɨn akam inizɨ, osɨmtɨzir avɨriba ia batifi, ezɨ ia Ekiamɨn araziba ko en arazibar gɨn zuima, Godɨn Duam ian navibagh amima ia bar akonge. \v 7 \x - \xo 1:7 \xo*\xt 1 Pita 5:3\xt*\x*Kamaghɨn ia arazir aghuim Masedonia ko Akaian Provinsɨn itir Kraisɨn adarasi, bar men aka. Eghtɨ me ian arazimɨn ganɨva an gɨn mangam. \v 8 \x - \xo 1:8 \xo*\xt Rom 1:8\xt*\x*Ezɨ Ekiamɨn akar ia kunizim, a dɨbɨarimɨn araremɨn mɨn bar ghu. Egha a Masedonia ko Akaiara aningɨn ghuzir puvatɨ, ian nɨghnɨzir gavgavir Godɨn itir kamɨn eghaghanim, nguibaba bar a baraki. Kamaghɨn amizɨ, markɨ e ua me mɨkɨman kogham. \v 9 \x - \xo 1:9 \xo*\xt Aposel 14:15; 1 Korin 12:2; Galesia 4:8; 1 Tesalonika 2:1\xt*\x*Ezɨ dughiar e ia bagha iziba, me uari bizir otivizibar gun e geghari. Egha ia marvir guaba ategha navibagh iragha guizbangɨra Godɨn gɨn zuir arazibar me geghari. A guizbangɨra ko zurara itir God. \v 10 \x - \xo 1:10 \xo*\xt Aposel 17:31; 1 Tesalonika 4:16; 5:9; Taitus 2:13; 2 Pita 3:12\xt*\x*Ezɨ ia an Otarim mɨzuai, a Godɨn Nguibam ategh uamategham. Otarir kam aremezɨma God a gamizɨ, a ua dɨkafi. A Iesus, an en akurvasi, egh dughiar Godɨn anɨngagharim izamim, an en akuragham. \c 2 \s Pol Tesalonikan nguibamɨn ikiava amizir ingangarim mɨgei \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xo*\xt 1 Tesalonika 1:5; 1:9\xt*\x*En adarasi, ia uari fo, ingangarir e ian tongɨn ikiava amizim, a pura ghuzir puvatɨ. \v 2 \x - \xo 2:2 \xo*\xt Aposel 16:19-24; 17:1-9; Filipai 1:30; Kolosi 2:1\xt*\x*Ia fo, e tɨghar ia bagh izamin dughiam, e Filipain nguibar ekiamɨn ikia mɨzaziba isima, me en ziabagh asɨghasɨsi. Ezɨ dughiar e ia bagha izezim, en God en naviba gavgavim dagh anɨngizɨma, e uan apanir avɨrir kabar atiatir puvatɨ. E tugha gavgavigha Godɨn Akar Aghuim ia mɨkɨri. \v 3 Egha e ia nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn ikiasava, e ia mɨgɨa, egha pazav akatamɨn ia mɨkemezir puvatɨ, egha e nɨghnɨzir zuezir puvatɨzitam sara ia mɨgɨa ia gifarazir puvatɨ. \v 4 \x - \xo 2:4 \xo*\xt Jeremaia 11:20; Galesia 1:10; 1 Timoti 1:11\xt*\x*Bar puvatɨ. En nɨghnɨzim a igharagha iti. God en navir averiabagh fogha gɨvagha, a uabɨ ifongegha Akar Aghuim akunamin ingangarim e ganɨngi. Gumazamiziba en ingangarim gifueghasa, e akam akurir puvatɨ. Godra en navir averiabar gari. Ezɨ e kamaghsua, a uari amir ingangarim gifongegham. \v 5 \x - \xo 2:5 \xo*\xt Aposel 20:33; Rom 1:9; 1 Tesalonika 2:10; 2 Pita 2:3\xt*\x*Ia fogha gɨfa, God en garava e gɨfozɨma e kamaghɨn ia mɨgei, e akar ifavaritamɨn ia gifarazir puvatɨ, egha e ian bizibagh ifuegha ia apezepera mɨgeir puvatɨ. \v 6 \x - \xo 2:6 \xo*\xt Jon 5:41; 5:44; 1 Korin 9:1-6; 2 Korin 11:9; 2 Tesalonika 3:8-9\xt*\x*E, ia ko gumazamizir igharazibar damazimɨn ziam iniasa ingarir puvatɨ. \p \v 7 \x - \xo 2:7 \xo*\xt 1 Korin 2:3; 2 Korin 13:4; 2 Timoti 2:24\xt*\x*E guizbangɨra Kraisɨn aposelbar mɨn iti. Kamaghɨn e ti ifuegha, uarir akurvaghasava biziba bagha ia mɨgɨai. Egha e ingangarir ekiam ia danɨngan aghua. E bar aghumra ia ko ikiava ian asughasusi. Kamaghɨra amebam uan borir aghɨribar asughasugha deragha men gari moghɨn e deravɨra ian gari. \v 8 Ia bar guizbangɨra en namakaba, kamaghɨn amizɨma, e guizbangɨra bar ia gifongegha, Godɨn Akar Aghuim ia mɨkɨmasa, egha e uaghan uan ikɨrɨmɨrim ian akurvaghasa. \p \v 9 \x - \xo 2:9 \xo*\xt Aposel 20:34; 1 Korin 4:12; 2 Korin 11:9; 12:15\xt*\x*En adarasi, ia uari en ingangarir ekiar e ia ko ikia Godɨn Akar Aghuir kunizim gɨfo. E ghaze, e daghebar uarir akurvaghsɨ osɨmtɨzir ekiam ia danɨngan kogham. Egha e dɨmagariba ko aruebar bar puvɨra ingari. \p \v 10 Ia fozɨ, God uaghan fo, arazir manam e ia gami, ia nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn itir gumazamiziba. E Godɨn damazimɨn derazir arazir aghuibagh amua, egha arazir kuratam gamizir puvatɨ. \v 11 \x - \xo 2:11 \xo*\xt Aposel 20:31\xt*\x*Ia fo, afeziam uan boribagh amir arazibar mɨrara e uaghan vaghvagha dar ia gami. \v 12 \x - \xo 2:12 \xo*\xt Filipai 1:27; Kolosi 1:10; 2 Timoti 1:9; 1 Pita 5:10\xt*\x*Egha e ian nɨghnɨzir gavgavim damutɨ ia tugh gavgavighamin mɨgɨrɨgɨabagh ami. Egha ia osɨmtɨziba aterir dughiamɨn e agharim ia ganɨdi. Egha e ikɨrɨmɨrir aghuir God uabɨ ifongezimɨn gɨn mangasa ia mɨgei. God Bizibagh Ativir Dughiam oto, ezɨ a ian dɨa ghaze, ia dughiar kamɨn aven izɨ nan apengan ikɨva na ko pɨn ikɨ, dabirabir aghuarim nan Nguibamɨn a iniam. \s Kraisɨn adarazi nɨghnɨzir gavgavim ikia, osɨmtɨziba atera tugha gavgafi \p \v 13 \x - \xo 2:13 \xo*\xt Galesia 1:11-12; 4:14; 1 Tesalonika 1:2-3; 2 Tesalonika 2:13; 2 Pita 3:2\xt*\x*Ia en akam baregha Godɨn akam ini, egha gumazibar akamɨn mɨn a inizir puvatɨ, ia guizbangɨra Godɨn akamra ini. Ezɨ akar kam bar pamten ia gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn itibar navir averiabar ingari. Kamaghɨn amizɨ, e bizir kam bagha zurara God mɨnabi. \v 14 \x - \xo 2:14 \xo*\xt Aposel 17:5; Hibru 10:33-34\xt*\x*En adarasi, Godɨn siosɨn Judian Provinsɨn itiba, me Krais Iesusɨn adarasi, bizir me batozibara, da uaghan ia batifi. Ian nguibamɨn gumazibara osɨmtɨzir ekiaba ia ganɨdi moghɨra, Judian itir siosba, Judaba osɨmtɨziba me garɨsi. \v 15 \x - \xo 2:15 \xo*\xt Aposel 2:23; 3:15; 7:52; 9:23; 9:29; 13:45; 13:50; 14:2; 14:5; 14:19; 17:5; 17:13; 18:12\xt*\x*Judaba, Ekiam Iesus ko Godɨn akam inigha izir gumazibav soghezɨma me ariaghirezɨ, me uaghan e batosi. Egha me God ifongezir arazibar aghuagha, gumazamiziba bar men apanimɨn iti. \v 16 \x - \xo 2:16 \xo*\xt Matyu 23:32-33; 24:6; Luk 11:52; Aposel 13:50\xt*\x*Egha me God ua gumazamizir kaba inian me aghuagha, kamaghɨn e Kantrin Igharazibar Gumazamiziba akam e me mɨkɨman me aghuagha, en tuaviba apɨri. Kamaghɨra me zurara arazir kurabagh amima, da ghua bar ekefe, ezɨ datɨrɨghɨn Godɨn anɨngagharim men izegha gɨfa. \s Pol ua Tesalonikabar ganasa bar ifonge \p \v 17 \x - \xo 2:17 \xo*\xt 1 Tesalonika 3:10\xt*\x*En adarasi, Judaba kaghɨra e arɨzima, e dughiar bar otevimɨn ia ategha, ian garir puvatɨ, ezɨ en nɨghnɨziba ia ko iti. Ezɨ e ua mangɨ ian ganasa bar ifuegha egha tuaviba buriavɨra iti. \v 18 E ia bagh izasa; kɨ Pol guizbangɨra dughiar avɨribar izasa ingari, ezɨ Satan en tuaviba apɨri. \v 19 \x - \xo 2:19 \xo*\xt Filipai 2:15-16; 4:1; 1 Tesalonika 3:13; 2 Tesalonika 1:4; Akar Mogomem 1:7\xt*\x*Eghtɨ en Ekiam Iesus uamateghamin dughiam, bizir tizim e damightɨ e an damazimɨn bar akuegh a mɨzuam ikɨ tugh gavgavigham? E bizir tizim inigh mangɨ an akagh suam e ingangarir aghuim gami? E ghaze, iarara. E ia baghavɨra bar akuegham. \v 20 \x - \xo 2:20 \xo*\xt 2 Korin 1:14\xt*\x*Guizbangɨra, e ia baghavɨra bar akuegham. Ezɨ iarara e gamima e bar akueghavɨra iti. \c 3 \s Pol Tesalonikaba gavgavim me danɨngasa Timoti amada \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xo*\xt Aposel 17:15\xt*\x*E ia bagha nɨghnɨghavɨra ikia ghua, gɨn e ghaze, e sughsughan kogham. Egha akam mɨsuegha ghaze, ga Atensɨn ikiam. \v 2 \x - \xo 3:2 \xo*\xt Aposel 16:1-3\xt*\x*Egha Timoti amadazɨma a ia bagha izi. Timoti a en aveghbuam. Egha a Godɨn ingangarir gumazir Kraisɨn Akar Aghuim akurim. Ga gavgavim ia danɨngɨva, ian nɨghnɨzir gavgavimɨn akurvaghasa anemada. \v 3 \x - \xo 3:3 \xo*\xt Efesus 3:13; 2 Timoti 3:12\xt*\x*E kamaghɨn aghua, osɨmtɨziba ko mɨzazir ia isir kaba ia damutɨ ia nɨghnɨzir avɨribar amuam. Ia uari fo, God uabɨ osɨmtɨzir kamagh gariba aterasa e amɨsefe. \v 4 \x - \xo 3:4 \xo*\xt Aposel 14:22; 20:24\xt*\x*E faragha ia ko ikia egha kamagh ia mɨgɨavɨra iti, osɨmtɨzitaba e bativam. Ezɨ ia datɨrɨghɨn deragha kamaghɨn fo, dughiar kurar kam e bato. \v 5 \x - \xo 3:5 \xo*\xt Filipai 2:16\xt*\x*Bizir kam bagha, kɨ sughsughan aghuagha, ian nɨghnɨzir gavgavim gɨfoghasa Timoti ia bagha anemadazɨ a izi. Kɨ kamagh atiati, gumazir kuram Satan ian nɨghnɨzir gavgavibar amutɨ, da ireghtɨ, en ingangarim pura mangɨgham. \s Timoti mɨgɨrɨgɨar aghuim inigha izezɨma Pol bar akonge \p \v 6 \x - \xo 3:6 \xo*\xt Aposel 18:5\xt*\x*Ezɨ Timoti ia ategha datɨrɨghɨra iza e batogha, Akar Aghuim e mɨgɨa ghaze, ia nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiava God ko gumazir igharazibagh ifonge. Egha a kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ia zurara e gɨnɨghnɨgha ian naviba bar en dera. Egha ia en ganasava ami moghɨn e uaghan ian ganasava ami. \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt 2 Tesalonika 1:4\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, en adarasi, dughiar e osɨmtɨziba ateri nɨghnɨzir avɨriba e bativimɨn, e kamaghɨn oraki, ia nɨghnɨzir gavgavir Godɨn itim ikiavɨra iti; ezɨ bizir kam gavgavim e ganɨngi. \v 8 \x - \xo 3:8 \xo*\xt Filipai 4:1\xt*\x*E kamaghɨn fo, ia Ekiam bagha tugha gavgavizɨma, e kagh uaghan, en dabirabim datɨrɨghɨn bar dera. \v 9 E ia gɨnɨghnɨgha uan Godɨn damazimɨn guizbangɨra bar akonge. Kamaghɨn amizɨ, e ia bagha God mɨnabavɨra iti. \v 10 \x - \xo 3:10 \xo*\xt Aposel 26:7; Rom 1:10; Kolosi 4:12; 2 Timoti 1:3\xt*\x*Egha dɨmagariba ko aruebar, God ko pamtem mɨgɨavɨra ikia ghaze, God en amamangatɨghtɨ e uari izɨ ian ganam. Eghtɨ ian nɨghnɨzir gavgavim oteveghtɨ, e ua ian akurvaghɨva ian nɨghnɨzir gavgavim damutɨma, a gavgavigham. \s Pol God ko mɨgei \p \v 11 \x - \xo 3:11 \xo*\xt 2 Tesalonika 2:16\xt*\x*E kamaghsua, en God en Afeziam uabɨ ko Iesus en Ekiam, e bagh tuavim azeneghtɨ e ia bagh izam. \v 12 \x - \xo 3:12 \xo*\xt 1 Tesalonika 4:9-10; 5:15; 2 Pita 1:7\xt*\x*En ifongiam, Ekiam ia damightɨ arazir igharazir darazigh ifongezim bar moghɨra ia gizɨvagh egh fasfagham. E bar ia gifongezɨ moghɨra, ia vaghvagh Godɨn gumazamiziba ko gumazamizir igharaziba bar me gifongegh. \v 13 \x - \xo 3:13 \xo*\xt Sekaraia 14:5; 1 Korin 1:8; Filipai 1:10; 2 Tesalonika 1:7; 1:10\xt*\x*Eghtɨ God gavgavim ia danɨngtɨ, gumazamizir en Ekiam Iesusɨn damazimɨn zueziba bar, a ko uamateghtɨ, en God en Afeziam ian gantɨma ia an damazimɨn zuegh arazir kuraba puvatɨgham. \c 4 \ms Tesalonikabar arazir aghuiba men ikɨrɨmɨrimɨn aven otogh gavgafigh \mr (Sapta 4--5) \s E gumazamiziba uari bakɨa uari ko akuir arazim damuan kogham \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xo*\xt Filipai 1:27; Kolosi 1:10; 2:6; 1 Tesalonika 2:12; 2 Tesalonika 3:6\xt*\x*Kamaghɨn, en adarasi, e God ifongezir araziba bar ian akagha ghaze, arazir kaba ia dar amu. Arazir kaba, ia datɨrɨghɨn guizbangɨra dagh ami. E datɨrɨghɨn Ekiam Iesusɨn ziamɨn gavgavimɨn ia gakaghora ghaze, ia arazir kabar amu mamaghɨra ikɨ. \v 2 E Ekiam Iesusɨn ziamɨn ian sure gamizir akaba, ia dagh fo. \p \v 3 \x - \xo 4:3 \xo*\xt 1 Korin 6:15; 6:18; Efesus 5:3; 5:17; 5:27; Kolosi 3:5; 1 Tesalonika 5:23; Hibru 10:10; 1 Pita 1:16\xt*\x*God kamaghɨn ifonge, ia bar uari isɨva a danigh an damazimɨn zuegh. Egh gumazamiziba tintinibar uari isava akuir arazim gitagham. \v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt Rom 6:19; 1 Korin 6:13-15; 6:18\xt*\x*Egh ia vaghvagh uan amuibar ikɨva deravɨra men gan. Egh Godɨn damazimɨn zuezir araziba ko a ifongezir arazibar amu.\f + \fr 4:4 \fr*\ft Marazi ghaze, vezɨn kam kamaghɨn ghu: “Ia uan ifongiaba ko nɨghnɨzir kurar ian navir averiabar aven itiba, ia deraghvɨra da bagh uarir gan. Egh Godɨn damazimɨn zuezir araziba ko a ifongezir arazibar amu.”\ft*\f* \v 5 \x - \xo 4:5 \xo*\xt Onger Akaba 79:6; Galesia 4:8; Efesus 2:12; 4:17-18; 2 Tesalonika 1:8\xt*\x*Ia uan mɨkarzimɨn ifongiabara, gɨn mangan markɨ, mati God gɨfozir puvatɨzir gumazamiziba amir araziba. \v 6 \x - \xo 4:6 \xo*\xt Ofa Gami 19:11-13; Onger Akaba 94:1; 1 Korin 6:8; 2 Tesalonika 1:8\xt*\x*Kamaghɨn ia uan aveghbuaba osɨmtɨziba me darɨgh me gifar arazir kurabar men amuibar amuan markɨ. E fomɨra akar gavgavim ia mɨgɨa ghaze, gumazir arazir kurar kabagh amiba, God gɨn ivezir kuram me danɨngam. \v 7 \x - \xo 4:7 \xo*\xt 1 Korin 1:2; 2 Tesalonika 2:13-14; Hibru 12:14; 1 Pita 1:14-16\xt*\x*E fo, God arazir mɨzɨrɨziba bagha en diazir pu. Bar puvatɨ. A en diagha ghaze, ia nan gumazamizibara, kamaghɨn ia arazir zuruzibara damu. \v 8 \x - \xo 4:8 \xo*\xt Esekiel 36:27; 37:14; Luk 10:16; 1 Korin 2:10; 2 Korin 1:22; 1 Jon 3:24\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, nɨ tina akar kaba akɨrim dagh asara, nɨ akɨrim gumazim gasarazir puvatɨ, nɨ God akɨrim a gasara, Godɨn kamra uan Duam ia ganɨngi. \s E arazir aghuibar amutɨ da gavgavika \p \v 9 \x - \xo 4:9 \xo*\xt Jon 13:34; 15:12; Hibru 8:11; 1 Jon 2:20; 2:27; 3:11-13\xt*\x*Kɨ Kraisɨn adarazi uarigh ifongezir arazim ia bagh osiran kogham. Kɨ fo, God uabɨ ia uarigh ifueghamin arazim bagha ian sure gami. \v 10 \x - \xo 4:10 \xo*\xt 2 Tesalonika 3:4\xt*\x*Ezɨ ia Provins Masedonian itir Kraisɨn adarazi uarigh ifongezir arazibar bar me gami. En adarasi, ia arazir kam damu mangɨ mamaghɨra ikiasa e ian azangsɨsi. \p \v 11-12 \x - \xo 4:11-12 \xo*\xt Rom 13:13; 2 Korin 8:21; Efesus 4:28; Kolosi 4:5; 2 Tesalonika 3:8; 3:12; 1 Pita 4:15\xt*\x*Kɨ kamaghsua, ia bizitamɨn oteveghan kogham, eghtɨ gumazir Kraisɨn azenan itiba ian ganɨva kamaghɨn mɨkɨm suam, Kraisɨn adarazi arazir aghuibagh ami. Bizir kam bagh ia uan dabirabir amɨrizim damutɨ a deraghsɨ, puvɨra uari bagh ingar. Egh uan agharibar uari ingar egh ia uari uarir akurvagham, mati e fomɨra ia mɨkemezɨ moghɨra. \s Ekiam uamategh izɨva e akuvagham \p \v 13 \x - \xo 4:13 \xo*\xt Efesus 2:12\xt*\x*En adarasi, e kamaghsua, ia bar deravɨra Kraisɨn gumazamizir ovengeziba bativamin bizim gɨfogh. Ia gumazir igharazir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨzibar mɨn pamten osemegh ikian markɨ. Me ua dɨkavamin dughiam mɨzuair puvatɨ. \v 14 \x - \xo 4:14 \xo*\xt Rom 14:9; 1 Korin 15:3-4; 15:12-13; 15:18; 15:23\xt*\x*E kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim iti. Iesus aremegha ua dɨkafi. Kamaghɨn amizɨ, en nɨghnɨzir gavgavim kamakɨn, God gumazir nɨghnɨzir gavgavim an ikiava ovengezibar amightɨ, me ua dɨkavigh egh Iesus ko ua izam. \p \v 15 \x - \xo 4:15-17 \xo*\xt 1 Korin 15:51-52\xt*\x*Ekiamɨn akam e kamaghɨn ia mɨkeme, Ekiam uamateghtɨma e gumazamizir angamɨra itiba, gumazir ariaghirezibar faragh mangan kogham. Puvatɨ. \v 16 \x - \xo 4:16 \xo*\xt Matyu 24:30-31; Aposel 1:11; 1 Korin 15:23; 15:52; 1 Tesalonika 1:10; 2 Tesalonika 1:7\xt*\x*Ekiam pamtem mɨkɨmtɨ, an enselɨn faragha zuimɨn tiarim mɨkɨmtɨ, Godɨn sɨgham sara arangam. Eghtɨ Ekiamra uan nguibam ategh izighirɨtɨma gumazamizir Ekiamɨn poroghav ikiava ariaghireziba faragh ua dɨkavigham. \v 17 \x - \xo 4:17 \xo*\xt Jon 12:26; Aposel 1:9; Akar Mogomem 11:12\xt*\x*Dughiar kamɨn gɨn e gumazamizir angamɨra ikiavɨra itiba, e gumazamizir kaba ko ghuariabar tongɨn mavanangam, egh e bar Ekiam overiamɨn a bativam. Kamaghɨn e bar Ekiam ko zurazurara ikiam. \v 18 Egh ia akar kam Godɨn gumazamizir igharazibav kɨm, egh gavgavim uari danɨng. \c 5 \s E Ekiam izamin dughiam bagh uari akɨr ikiam \p \v 1 \x - \xo 5:1 \xo*\xt Matyu 24:36\xt*\x*En adarasi, e biziba otivamin dughiatam dɨborogh ia bagh an osirighan kogham. \v 2 \x - \xo 5:2 \xo*\xt Matyu 24:42-44; Luk 12:39; 2 Pita 3:10; Akar Mogomem 3:3\xt*\x*Ia uari fogha gɨfa, Ekiam Izamin Dughiam okɨmakɨar gumazim dɨmangan izi moghɨn zuamɨrama otogham. A izamin dughiam, ia a gɨfoghan kogham. \v 3 \x - \xo 5:3 \xo*\xt Esekiel 13:10; Hosea 13:13; Matyu 24:39; Luk 21:34-35; Jon 16:21-22\xt*\x*Gumazamiziba kamaghɨn mɨkɨmam, “Datɨrɨghɨn dughiar amɨrizim e batozɨ, e deravɨra iti.” Eghtɨ bizir me gasɨghasɨghamim bar zuamɨra me batogham, mati mɨzazir amizir naviba adaiba borim batasa isir mɨzaziba. Men tav osɨmtɨzir kam gitagh arɨ mangan kogham. \p \v 4 \x - \xo 5:4 \xo*\xt Rom 13:12-13; 1 Jon 2:8\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, en adarasi, ia mɨtatemɨn itir puvatɨ, egh dughiar kam okɨmakɨar gumazimɨn mɨn izɨtɨ, ia an ganigh dɨgavir kuram damuan markɨ. \v 5 \x - \xo 5:5 \xo*\xt Rom 13:12; Efesus 5:8-9\xt*\x*Ia fo, ia bar aruem ko angazangarimɨn gumazamiziba. E dɨmagarim ko mɨtarmemɨn adarazi puvatɨ. \v 6 \x - \xo 5:6 \xo*\xt Matyu 24:42; 25:5; 25:13; 1 Pita 5:8\xt*\x*Kamaghɨn amizɨ, e gumazamizir igharazibar mɨn daku ikian kogham. En damaziba kurighɨreghtɨ e deraghvɨra nɨghnɨgham. \v 7 \x - \xo 5:7 \xo*\xt Luk 21:34-36; Rom 13:13; Efesus 5:14\xt*\x*E fo, gumazamizir akuiba me dɨmagaribar akui. Ezɨ gumazir dɨpar kuraba apa onganiziba, dɨmagaribar da api. \v 8 \x - \xo 5:8 \xo*\xt Aisaia 59:17; Efesus 6:13-17\xt*\x*Ezɨ e aruemɨn adarasi, kamaghɨn e deraghvɨra nɨghnɨgham. E nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir arazim ko igharaz darazigh ifongezir arazim inigham, egh bizir kamning mɨdorozir korotiamɨn mɨn uan evariba ikeghtɨ da e apazagham. Egh God mɨzuam ikɨ an akurvazir arazim inigham, egh e mɨdorozir dapanir asuamɨn mɨn anerughtɨ an e apazagham. \v 9 \x - \xo 5:9 \xo*\xt Rom 9:22; 1 Tesalonika 1:10; 2 Tesalonika 2:13-14; 1 Pita 2:8\xt*\x*God, uan anɨngagharimɨn aven mangasa e amɨsevezir puvatɨ. A en Ekiam Krais Iesusɨn ingangarimɨn en akurvaghasa e amɨsefe. \v 10 \x - \xo 5:10 \xo*\xt Rom 14:8-9; 2 Korin 5:15; 1 Tesalonika 4:14\xt*\x*Iesus en akurvaghasava e bagha areme. Kamaghɨn amizɨ, e ovenge, o e angamɨra iti, e a ko angamɨra ikiam. \v 11 \x - \xo 5:11 \xo*\xt Jut 1:20\xt*\x*Kamaghɨn, ia uari vaghvagh akar aghuibar uariv kɨm egh gavgavim uari danɨng, mati ia datɨrɨghɨn ami mokɨn. \s God uan adarazir akuraghtɨ me arazir aghuibar amuam \p \v 12 \x - \xo 5:12 \xo*\xt 1 Korin 16:18; Filipai 2:29; 1 Timoti 5:17; Hibru 13:7; 13:17\xt*\x*Nan adarasi, e kamaghɨn ian azangsɨsi, ia gumazamizir ian akurvagha ia ko ingaribar apengan ikɨ. Ekiam ian gumazamizir dapanibar ikiasa me amɨsefe, eghtɨ me ian araziba akɨramin mɨgɨrɨgɨabar amuam. \v 13 Ia men ingangarir me amir kam gɨnɨghnɨgh, egh naviba bar men deraghɨva me gifongeghɨva men apengan ikɨ. Egh ia bar uari inigh navir amɨrizimɨn ikɨ. \p \v 14 \x - \xo 5:14 \xo*\xt Galesia 5:22; 6:1-2; Kolosi 3:12; 2 Tesalonika 3:6; 3:11; 3:15; Hibru 12:12\xt*\x*Nan adarasi, e kamaghɨn ian azangsɨghasa, ia gumazamizir amɨrazibar araziba akɨrɨva, egh gumazamizir atiatiabar naviba gavgavim me danɨngɨva, gumazamizir gavgaviba puvatɨzibar akurvagh, egh ia gumazamiziba bar dughorir amɨrazim men ikɨ. \p \v 15 \x - \xo 5:15 \xo*\xt Aghuzir Akaba 20:22; Matyu 5:39; Rom 12:17; 1 Korin 6:7; 1 Pita 3:9\xt*\x*Ia deravɨra gan, gumazitam o amizitam arazir kurabar ia damutɨma, ia an arazir kuraba ikaravaghan markɨ. Ia zurara arazir aghuibar Godɨn gumazamizibar amusɨ gavgavigh, uaghan gumazamizir igharaziba sara. \p \v 16 \x - \xo 5:16 \xo*\xt 2 Korin 6:10; Filipai 4:4\xt*\x*Egh ia zurara bar akongegh, \v 17 \x - \xo 5:17 \xo*\xt Luk 18:1; Efesus 6:18; Kolosi 4:2; 1 Pita 4:7\xt*\x*egh ia God ko zurara mɨkɨmvɨra ikɨ. \v 18 \x - \xo 5:18 \xo*\xt Efesus 5:20; Kolosi 3:17\xt*\x*Bizir tizim ia bato, God mɨnabɨvɨra ikɨ. God kamaghsua, ia gumazamizir Krais Iesusɨn poroghav itiba ia arazir kaba bar, dar amu. \p \v 19 \x - \xo 5:19 \xo*\xt Efesus 4:30; 1 Timoti 4:14; 2 Timoti 1:6\xt*\x*Eghtɨ Godɨn Duam bizitam damusɨ ia mɨkɨmtɨma, ia an anogoroghan markɨ. \v 20 \x - \xo 5:20 \xo*\xt 1 Korin 14:1; 14:39\xt*\x*Eghtɨ Godɨn akam inigha izir gumazamizibar akam me ia mɨkɨmtɨma ia navir kuram men ikian markɨ. \v 21 \x - \xo 5:21 \xo*\xt 1 Korin 2:11; 2:15; Filipai 4:8; 1 Jon 4:1\xt*\x*Egh ia bar deravɨra araziba ko akaba bar, da tuisɨgh. Egh arazir aghuibara, ia dar suigh. \v 22 \x - \xo 5:22 \xo*\xt Jop 1:1; 1:8; 2:3\xt*\x*Egh arazir kuraba ia bar da atakigh. \p \v 23 \x - \xo 5:23 \xo*\xt Rom 15:33; 1 Korin 1:8; Filipai 4:9; 1 Tesalonika 3:13; 2 Tesalonika 3:16\xt*\x*God uabɨ navir amɨrizimɨn mɨngarim, a ia damightɨma ia uari isɨ bar a danɨng, egh an damazimɨn bar zuegham. Eghtɨ a ian duaba ko, mɨkarziba ko, ikɨrɨmɨriba bar moghɨra deraghvɨra dar gantɨ, da deraghvɨra ikɨva en Ekiam Krais Iesus izamin dughiamɨn ia arazir kuratam Godɨn damazimɨn bar puvatɨgham. \v 24 \x - \xo 5:24 \xo*\xt 1 Korin 1:9; 10:13; 2 Tesalonika 3:3\xt*\x*Godɨn ian diazim, a uan akabar gɨn ghua bizibagh amima da guizɨn otifi. Kamaghɨn e fo, a guizbangɨra bizir kabar amuam. \p \v 25 \x - \xo 5:25 \xo*\xt Kolosi 4:3; 2 Tesalonika 3:1\xt*\x*En adarasi, ia e bagh God ko mɨkɨmtɨ, a en akuraka. \p \v 26 \x - \xo 5:26 \xo*\xt Rom 16:16\xt*\x*Ia Kraisɨn gumazamiziba, vaghvagh uan dafaribar suigh. \p \v 27 Kɨ Ekiamɨn ziamɨn akɨnafarir kam Kraisɨn gumazamiziba bar me bagh a dɨpon me mɨkɨmasa ia gakaghori. \p \v 28 En Ekiam Krais Iesusɨn apangkuvim bar moghɨra ia ko ikɨ.