\id TIT \ide UTF-8 \h TAITUS \toc1 Pol Taitus bagha Osirizir Akɨnafarim \toc2 Taitus \toc3 Ta \mt Pol Taitus bagha Osirizir Akɨnafarim \is Akar Faragha Zuim \ip Taitas a Judan gumazim puvatɨ. Ezɨ a Kraisɨn gɨn ghua, Polɨn akuragha an Aposelɨn ingangarim gami. Ezɨ Pol ti, Taitas Kritɨn arighatizimɨn siosɨn ingangaribar ganasa, an anetɨ. \ip Akɨnafarir kamɨn faragha zuir akam kamaghɨn mɨgei, Kritɨn araziba derazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, gumazim siosɨn gumazir dapanimɨn otivɨsɨ, a bar arazir aghuibar gɨn mangɨ. Egha Pol gɨn gumazamizir okoroaba vaghvagh men sure damuasa Taitas mɨgei. Kar gumazir ghuriba ko amizir ghuriba, ko gumazir igiaba ko ingangarir gumazir kɨniba. \ip Ezɨ akɨnafarimɨn akar aboananaba kamaghɨn mɨgei, Taitas gumazamizibar sure damutɨ, me navir vamɨran ikɨva, egh arazir aghuibar igharazibar amu. Eghtɨ me akam adariba ko akaba uariv mɨsoghan kogham. \c 1 \ms Taitus Kritɨn arighatɨzimɨn damuamin ingangarim \mr (Sapta 1-3) \p \v 1 Kɨ Pol, kɨ Godɨn ingangarir gumazim, egha Krais Iesusɨn aposel. Kɨ, God ua bagha mɨsevezir gumazir nɨghnɨzir gavgavir an itiba, gavgavim me danɨngasa, God na amada. Egh men akuraghtɨ me guizɨn akam gɨfogh egh Godɨn arazim gɨn mangam. \v 2 Kɨ me damutɨ, me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikɨva, egh God me danɨngamin zurara itir ikɨrɨmɨrir aghuarim mɨzuamam. Fomɨra fomɨra nguazir kam otozir puvatɨzir dughiam, an akar dɨkɨrɨzim e ganigha gɨvagha ghaze, a ikɨrɨmɨrir kam e danɨngam. A Godɨn ifarir puvatɨzim. \v 3 Egha a uabɨ inabazir dughiamɨn an mɨgɨrɨgɨam bar azenim girɨ. God en Akurvazir Gumazim, a uabɨ na amɨsevegha akar gavgavim na ganiga egha kamaghɨn uan akam akurir ingangarim na ganɨngi. \p \v 4 Taitus, kɨ nɨ bagha akɨnafarir kam osiri. Nɨ na ko nɨghnɨzir gavgavir vamɨra iti, kamaghɨn nɨ guizbangɨra nan otarimɨn mɨn iti. Kɨ kamaghɨn Afeziamɨn azai, Afeziar Ekiam God ko Krais Iesus, en Akurvazir Gumazimɨn apangkuvim ko navir amɨrɨzim nɨ ko ikɨ. \s Taitus, nɨ Godɨn ingangarir gumazir aruaba amɨsefegh \p \v 5 Kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, nɨ uan ingangarir otevir nɨ amua gɨvazir puvatɨziba a gɨvagh, egh kɨ nɨ mɨkemezir moghɨn nɨ vaghvagh nguibar ekiabar siosbar gumazir dapaniba amɨsɨv. Egha kamagh sua, Kritɨn arighatɨzimɨn nɨ ataki. \v 6 Siosɨn gumazir dapaniba, me gumazamizibar damazibar deraghavɨra ikiam. Egh me amuir vabara ikɨ. Egh men boriba nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn ikɨ, egh gumazamizibar damazimɨn arazir kurabar amu mangvɨra ikian markiam. Egh uan afeziaba ko amebabar akaba munasan kogham. \v 7 E fo, Kraisɨn adarazir garir gumazir dapanim, a Godɨn ingangaribar garir gumazim. Kamaghɨn amizɨ a deraghvɨra daru, a gumazamizibar damazimɨn deraghvɨra ikɨ, a kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ suam, a ziar ekiam inisɨ me gativagh men ganam. Egh a zuamram anɨngaghan markɨ. Egh dɨpar onganir avɨribar aman markɨ. Egh a tintinibar gumazibav soghan markɨ, egh a ua baghɨvɨra dagɨar avɨriba inisɨ, nɨghnɨghan markɨ. \v 8 A uan dɨpenimɨn izir gumazamiziba deraghvɨra men gan. Egh arazir aghuiba bar dagh ifongegh, egh navir ghurimɨn araziba dɨkabɨragh. An arazir aghuibar amuva, Godɨn damazimɨn zuezir arazibara gɨn tɨgh. Egh a uan ikɨrɨmɨrim deravɨram an gan. \v 9 Egh a gumazamizibar sure damutɨ, me nɨghnɨzir gavgavim guizɨn akabar ikɨtɨ, da men naviba fɨtɨ, me guizɨn akar kabar gɨn mangɨ. Egh a uaghan gumazir guizɨn akaba batoziba, pamtemɨn me mɨkɨmtɨma, me suam, a guizbangɨra mɨgei. A kamaghɨn damusɨ, a guizɨn akar e an sure gamizim, an an suiragh gavgafigh. \s Kritɨn arighatɨzimɨn gumazir avɨriba ikia gumazir maba nɨghnɨzir gavgavibagh asɨghɨsɨsi \p \v 10 E fo, Kritɨn arighatɨzimɨn itir darasi, gumazir akar aghuiba munasir avɨriba iti. Me pura akar avɨribav gɨa, gumazibar nɨghnɨzibagh ifari. Gumazir kaba men avɨriba, me Judaba, me gumazibar mɨkarzir mogomebar iniba aghorasa gavgafi. Kamaghɨn amizɨ nɨ Godɨn ingangarir gumazir aruaba amɨsefegh. \v 11 Gumazir kurar kaba arazir kuram damuva gumazamizibar biziba ko men dagɨaba uari bagh da iniasa. Kamaghɨn amizɨ, me arazir e damuan koghamibar men sure gami. Egha arazir kamɨn me gumazamizir mabar men adarasi sara, men nɨghnɨzir gavgavibagh asɨghasɨsi. Kamaghɨn amizɨ nɨ me mɨkemeghtɨ me akar katam mɨkɨman markɨ. \v 12 Fomɨra, Kritɨn gumazir fofozir mam, anarɨra kamaghɨn mɨkeme, “Kritɨn gumaziba, me zurara ifarir gumaziba, me gumazir bar kuraba. Me puv damasavɨra nɨghnɨgha ikiava, bar ingangaribar amɨra. Me mati asɨzir atiaba.” \v 13-14 Akar kam guizbangɨra. Kamaghɨn amizɨ, me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikɨva, egh uaghan Judabar eghaghanir avɨriba baraghan koghɨva, egh guizɨn akamɨn munasir gumazibar mɨgeir akar gavgaviba, da baraghan koghsɨ, kamaghɨn nɨ men araziba akɨrsɨ, akar bar gavgavimra me mɨkɨm. \v 15 Gumazamizir Godɨn damazimɨn zueziba, me ghaze, dagheba ko biziba bar uaghan zuegham, eghtɨ me da iniam. Egh gumazamiziba Godɨn damazimɨn zuezir puvatɨzir arazibar gɨn tɨgh, egh me nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikian koghtɨ, bizitam zueghan kogham. Men nɨghnɨziba ko naviba Godɨn damazimɨn bar zuezir puvatɨ, egha uan araziba deravɨra da tuisɨgha arazir aghuibar gɨn mangan aghua. \v 16 Men akaba kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Kɨ God gɨfo.” Ezɨ men araziba men akakagha ghaze, me akɨrim ragha God gasaragha gɨfa. God bar me gifongezir puvatɨ. Me Godɨn akaba munasir gumaziba, egha me bar arazir aghuitam damighan kogham. \c 2 \s Gumazir ghuriba bar deravɨra arazir God ifongezibar gɨn mangɨ \p \v 1 Ezɨ no, nɨ gumazamizibar sure damu suam, me arazir guizɨn akaba ko zuiba bar dar amu. \v 2 Egh nɨ gumazir ghuribar sure damu suam, me dɨpar onganir avɨribar amɨ onganan markɨ. Egh me arazir aghuibar amutɨ, igharaz darazi me mɨkɨm suam, me bar dera. Eghtɨ me navir ghurimɨn araziba dɨkabɨn. Me Godɨn guizɨn akam deravɨram a gɨfogh, egh arazir bar igharaz darazigh ifongezim damu, egh tugh gavgavigh osɨmtɨziba bar a da ateram. \p \v 3 Egh nɨ uaghan amizir ghuribar sure damu suam, me God ifongezir arazimɨn daru. Me akar kurabar igharaz darazi gɨrakɨrangɨn me mɨkɨman markɨ. Me dɨpar onganir avɨriba amɨtɨ da me ikɨrarɨghan kogham. Me igharaz darasi arazir aghuibar amusɨ, men sure damu. \v 4 Kamaghɨn me amizir igiaba kamaghɨn me mɨkɨmɨva tuavir uan paba ko boribagh ifongezir arazim men akakagh. \v 5 Eghtɨ amizir igiaba uan navir ghurimɨn araziba dɨkabɨn, egh me Godɨn damazimɨn bar zuegh ikiam. Egh me arazir bar deravɨra uan dɨpenibar ganamim gɨfogham. Egh igharaz darazir akurvaghamin arazim damu. Egh vaghvagh uan pabar apengan ikɨ. Igharaz darazi akar kurabar Godɨn akamɨn mɨkɨman koghsɨ, amizir ghuriba amizir igiabar sure damutɨ, me navir ghurimɨn araziba dɨkabɨn. \s Taitus arazir aghuibar amutɨ, gumazir igiaba an gɨn mangam \p \v 6 Kamaghɨra nɨ uaghan gumazir igiabav kɨm, men naviba fɨtɨ, me uan navir ghurimɨn araziba dɨkabɨnam. \v 7 Arazir tizir nɨ amiba, nɨ uabɨ nɨ arazir aghuibara damu, eghtɨ gumazir igiaba nɨn arazibar gan dar gɨn tɨgham. Egh nɨn ingangarir nɨ gumazamizibar sure gamim, nɨ me gifaran markɨ, egh nɨ dɨbovir akabav mɨkɨm ifaghatan markɨ. Nɨ zurara guizɨn akabagh nɨghnɨgh deravɨram akam kun. \v 8 En apaniba akar kuratamɨn e damighan koghɨva, me uan nɨghnɨzir kuramɨn aghumsɨghsɨ, kamaghɨn nɨ bar deravɨram akabav kɨmtɨma, gumaziba akar ikuvtɨzitam an apighan kogham. \s Ingangarir gumaziba me men garir gumazir ekiabar akaba deravɨra dar gɨn mangɨ \p \v 9 Nɨ kamaghɨn ingangarir gumazamizibar sure damu suam, me men garir gumaziba bar men apengan ikɨ, egh me ingangarir aghuir men garir gumaziba ifueghamibar amu. Egh me akar kurabar men garir gumaziba ikarvaghan markɨ. \v 10 Egh me men garir gumazibar biziba okɨman markɨ. Bizir me bar moghɨra amiba, men garir gumaziba dar ganɨva egh me akar e kurir kamɨn ziam fam. A God en Akurvazir Gumazimɨn akam. Me akar kamɨn ziam fɨsɨ, ingangarir gumaziba bar deravɨra men garir gumazibar akabar gɨn mangɨva arazir aghuimra men akagh. \s E Godɨn arazimɨn gɨn tɨgh egh Kraisɨn Dughiam mɨzuamam \p \v 11 E fo, Godɨn apangkuvim azenim girɨgha gɨvazɨ, gumazamiziba bar an gari. God uan apangkuvir kamɨn en akurvasi. \v 12 God uan apangkuvir kamɨn en sure gamua ghaze, e God aghuazir araziba ataghraghɨva egh nguazir kamɨn arazir ifongeziba ataghragham. Egh uaghan navir ghurimɨn araziba dɨkabɨnɨva egh arazir God ifongezir aghuibar amuasa, en sure gami. Guizbangɨra e nguazir kamɨn gumazamizibar tongɨn iti, ezɨ God uan apangkuvimɨn tuavimɨn a ifongezir arazibar gɨn mangasa, en sure gami. \v 13 Dughiar e nguazir kamɨn itim, e bizir e damightɨma e bar akueghamim bagha mɨzuai. A kamakɨn, e Krais Iesusɨn angazangarim ko gavgavir ekiam sara izamin dughiam bagha mɨzuai. An en Godɨn Gavgavim ko en Akurvazir Gumazim. \v 14 Krais kamaghɨn ifonge, a uam e iniva egh a en arazir kuraba adangasa. Eghtɨ e bar zuegh an gumazamizibar mɨn ikiam. Egh e arazir aghuibar amusɨ bar ifongegham. Bizir kam bagha, a uabɨ uan mɨkarzim anigha, areme. \p \v 15 Kamaghɨn akar kabara nɨ zurara gumazamizibar sure damu. Egh nɨ akar kabar gɨn mangɨsɨ men naviba fɨ. Egh akaba batoziba men arazir kuraba akɨrsɨ, me mɨkɨm. Akar kaba Godɨn gavgavim sara pamtem me mɨkɨm. Nɨ pura men gantɨ, me nɨn aghuagh nɨ iriaghriaghan markɨ. \c 3 \s E arazir aghuibar amuam \p \v 1 Nɨ Godɨn gumazamizibav kɨm suam, me gavmanba ko atrivibar apengan ikɨ, egh me men akabar gɨn mangɨ. Egh me zurara ingangarir aghuibar amusɨvɨra ikɨ. \v 2 Egh me akar kuratamɨn gumazitamɨn gɨrakɨrangɨn a mɨkɨman markɨ. Me zurara nɨmɨra ikɨva, arazir aghuimɨn gumazamizibar amu. Me guizɨn uari abɨrir arazim, gumazamiziba bar men akakagh. \p \v 3 Nɨ fo, e faragha uaghan nɨghnɨzir aghuiba puvatɨgha, egha e akaba batosi. Satan e gifarazɨma, e Godɨn tuavimɨn zuir puvatɨ. Kamaghɨn ami, e nivafɨzir kam ifongezir arazibar gɨn tɨgha nguazir kamɨn arazibar gara dar amuasa naviba dɨkafi. Egha dar ingangarir gumazir kɨnibar mɨn iti. E nɨghnɨzir kuraba ko arazir kurabar igharaz darazigh amuava igharaz darazir biziba bagha naviba isiava arui. Gumaziba en apanim gamima, e uaghan men apanibagh ami. \v 4 Ezɨ God, en Akurvazir Gumazim, a bar e gifonge, egha en apangkuvigha arazir aghuimɨn e gami. Ezɨ dughiar an arazir kam azenim girɨzɨ, \v 5 an en akura. An en arazir aghuir e uari amizibagh nɨghnɨzir puvatɨ, egha en akura. Puvatɨ. An apangkuvimra, an en akura. An e rue, ezɨ tuavir kamɨn a en akura. Dughiar kamɨn a uan Duam e ganɨngizɨ, ezɨ an Duam e gamizɨ, e an borir bar igiabar mɨn otifi. \v 6 Krais Iesus, a Gumazir en Akurvazim, an ingangarimɨn God uan Duamɨn gavgavir avɨriba bar e ginge. \v 7 God kamaghɨn ifonge, Krais en apangkuvigha e gamima e Godɨn damazimɨn gumazamizir aghuibar otifi. E an boribagh ava, egh gɨn bizir aghuir an e bagha inabaziba iniam. Kamaghɨn e ikɨrɨmɨrir aghuir an e bagha inabazim mɨzuai iti. \v 8 E nɨghnɨzir gavgavim akar kamɨn ikiam. Kɨ kamaghɨn ifonge, nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir darazi, me arazir aghuibar amu gavgavigh mamaghɨra ikiam. Kamaghɨn nɨ pamtemɨn bizir kabav kɨmasa kɨ ifonge. Bizir kaba da bar deragha gumazamiziba bar men akurvasi. \p \v 9 Egh nɨ, gumazir Moses Osirizir Arazibar mɨgɨrɨgɨaba bagha uari adoziba, nɨ da baraghan markɨ. Gumazir onganir adariba ko adoghadoziba bagha bar ifongeziba, ko uan ovavibar ziaba bagha uari adoziba, nɨ bar dagh itagh. E fo, akar kaba arazir aghuibar gɨn mangɨsɨ bar en akuraghan kogham. \v 10 Gumazitam, a Kraisɨn adarazir navir vamɨran itir arazim, a bɨbɨzir arazim damutɨ, eghtɨ nɨ an nɨghnɨzim akɨrsɨ mɨgɨrɨgɨatamɨn a mɨkɨm. Nɨ faragh an mɨkɨmtɨ an oraghan koghtɨ, nɨ gɨn uam an mɨkɨmtɨ an uam oraghan koghtɨ, nɨ bar anetakigh. \v 11 Nɨ fo, gumazir kamaghɨn amim, an nɨghnɨzim ikuvizɨ a pazava amir gumazim, egha an arazir kurabagh ami. Ezɨ an arazir kurabara, akam a gasa ghaze, nɨ bar ikufi. \s Taitus izɨ Polɨn ganigh \p \v 12 Kɨ amɨnir gavgavim ko orangtɨzimɨn dughiamɨn Nikopolisɨn nguibar ekiamɨn ikiasa. Kamaghɨn amizɨ, kɨ Artemas o Tikikus amadaghtɨma aningɨn tav, nɨ bagh izɨtɨma, nɨ na bagh Nikopolisɨn nguibar ekiamɨn izɨsɨ bar gavgafigh. \v 13 Nɨ Senas, a gavman osirizir arazibar fofozir gumazim, ko Apolos deravɨram aningɨn gan. Nɨ aning inigh daruamin bizibar, aningɨn akurvagh. Eghtɨ aning tuavimɨn daruamin dughiamɨn bizitamɨn oteveghan kogham. \v 14 Kɨ kamaghɨn ifonge, en gumazamiziba biziba bar puvatɨzibar akurvagh, egh me pura uan ikɨrɨmɨrim ko dughiaba makunan markɨ. Kamaghɨn amizɨma, me gumazamizir igharazibar akurvaghamin arazimɨn fofozim inighɨva an suiragh gavgafigh. \p \v 15 Gumazamizir na ko itiba, me nɨ bagha akam amaga ghaze, Afeziam nɨ ko ikɨ. Ezɨ nɨ, nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikia e gifongezir darazi, nɨ kamaghɨn me mɨkɨm suam, Afeziam ia ko ikɨ. Godɨn apangkuvim bar ia ko ikɨ.