\id HEB \ide UTF-8 \h HIBRU \toc1 Akɨnafarir Hibrun Gumazamiziba bagha Zuim \toc2 Hibru \toc3 Hi \mt Akɨnafarir Hibrun Gumazamiziba bagha Zuim \is Akar Faragha Zuim \ip Judabar marazi faragha uan naviba iragha Kraisɨn gɨn zui, egha datɨrɨghɨn uan nɨghnɨzir gavgavim ataghraghasava ami. Kamaghɨn, akɨnafarir kam gumazir mam me bagha an osiri. E fozir pu, tinaram an osiri, akɨnafarimɨn aven gumazim uan ziam dɨborozir puvatɨ. Marazi ghaze, Pol, o Barnabas, or Apolos men tav ti an osiri. Gumazir maba me dɨkabɨra egha osɨmtɨziba me ganɨdi. Akɨnafarir kam men nɨghnɨzir gavgaviba gavgavim dar anɨngasa, kamaghɨn amizɨ a ingangarir ekiar God Krais Iesus gamizim me mɨkɨmasa. Kraisra guizbangɨn Godɨn arazim en akakasi. \ip Ezɨ Akɨnafarir kam bizir ekiar pumuming ko mɨkezim mɨgei. 1. Iesus a guizbangɨra Godɨn Otarim. Dughiar Iesus nguazimɨn itim, an osɨmtɨzir avɨriba ko mɨzaziba inis. Ezɨ arazir kamɨn God Iesus gamizɨ a gumazamizibar akurvaghamin faragha zuir gumazim (2:10). Egha Iesus akam inigha izir gumazir fomɨra itiba ko enselba ko Moses gafira. 2. God uabɨ Iesus amɨsevezɨ a ofa gamir gumazimɨn ikɨ mamaghɨra ikam, egh a Judan Godɨn ofa gamir gumazibagh afira. 3. Iesus a Godɨn Nguibamɨn ofa gamir gumazir dapanir ekiamɨn iti, egha gumazir nɨghnɨzir gavgavir an itiba, a ua me iniam. Moses Osirizir Araziba dar gun mɨgei, da pura Iesus amizir ingangarir ekiar kamɨn nedaziba. Akɨnafarir kam gumazamizibar nɨghnɨzir gavgavim, gavgavim dar anɨngasa. Kamaghɨn amizɨ, an Israelɨn gumazamizir fomɨra itibar nɨghnɨzir bar gavgavimɨn akaba iti (sapta 11). A ghaze, markɨ, osɨmtɨzir manam me bato, me uan nɨghnɨzir gavgavim suiraghvɨra ikɨ mangɨva ovengegh. Me Iesusɨn gan egh an arazibar gɨn mangɨ, egh me osɨmtɨziba ko mɨzazir me isiba batogh. \c 1 \ms Iesus, a enselbagh afira \mr (Sapta 1-2) \s God e mɨkɨmasa uan akam isa uan Otarim ganɨngi \p \v 1 Fomɨra God dughiar avɨriba ko tuavir avɨribar uan akam isa an akam inigha izir gumazibagh anɨngizɨ, me en inazir afeziabav keme. \v 2 Ezɨ datɨrɨghɨn dughiar kam, kar dughiar abuananaba, God e mɨkɨmasa uan akam isa uan Otarim ganɨngi. God biziba bar da iniasava Otarir kam a mɨsefe. Otarir kamɨn agharimɨn, God fomɨra overiam ko nguazimɨn ingari. \v 3 Ezɨ Otarir kamra Godɨn angazangarim en akagha ghaze, God a bar dera. Egha uaghan a Godɨn mɨrara gari. An akam bar gavgafi, egha akar kamra a bar bizibagh amima, da gavgavighavɨra iti. Egha an arazir kuraba gɨn amadir ingangarim a gɨvagha, egha gumazamizibagh amima me zuegha iti. Egha a gɨn Godɨn Nguibamɨn ghuavanaboghava Pɨn Tir Atrivir Ekiamɨn agharir guvimɨn boroghɨn apera. \s Godɨn Otarim enselbagh afira \p \v 4 Afeziam ziam uan Otarim ganɨngi. Ezɨ ziar kam a bar dera, egha enselbar ziam gafira. Ezɨ kamaghɨn an Otarim gamizɨma a enselbar ekiamɨn oto, ezɨ me an apengan iti. \v 5 Egha God dughiatam uan enselɨn tam kamaghɨn a mɨkemezir puvatɨ, “Nɨ nan Otarim, ezɨ datɨrɨghɨn kɨ nɨn Afeziam.” O a enselɨn tamɨn mɨkemezir puvatɨ, “Kɨ an Afeziam, ezɨ a nan Otarim.” Bar puvatɨ. \v 6 Egha dughiar God ua uan Otarir ivariam nguazir kamɨn anemangasa egha uaghan ghaze, \b \q “Godɨn enselba bar an apengan ikɨva egh an ziam fam.” \b \p \v 7 Egha God kamaghɨn enselbav keme, “A uan enselbagh amima da amɨnimɨn mɨn otifi, egha uan ingangarir gumazibagh amima me avir mɨzariabar mɨn otifi.” \p \v 8 Egha Otarim bagha kamaghɨn mɨgei, \b \q “God, nɨ Atrivimɨn ikɨ mamaghɨra ikɨ! \q2 Nɨ uan gumazamizibagh ativagha egha arazir aghuibar me gami. \q \v 9 Nɨ arazir aghuibagh ifonge, egha arazir kuraba bar dar aghua. \q2 Ezɨ bizir kam bagha, nɨn God uabɨ, borem nɨ gingegha nɨ amɨsefe, \q3 mati gumazir ziar ekiam itim. \q Ezɨ nɨ ko Godɨn Nguibamɨn itir darasi, nɨn ziar ekiam men ziaba bar dagh afira. \q2 Ezɨ bizir kam nɨ gamima nɨ bar akonge. \q Kamaghɨn nɨn bar akongezir arazim \q2 men bar akongezir arazim gafira.” \b \p \v 10 Egha God uan Otarim kamaghɨn a mɨgei, \b \q “Ekiam, nɨ fomɨra nguazir kamɨn ingari. \q2 Egha nɨ uabɨ uan dafaribar overiam ko bizir pɨn itibar ingari. \q \v 11 Bizir kaba bar gɨvagham, eghtɨ nɨ ikɨvɨra ikiam. \q2 Overiam ko nguazim, aning bar kuvigham, \q3 mati inim ghurigha bar bɨaghire. \q \v 12 Nɨ aning righam, mati gumazim atuim rɨki. \q2 Nɨ aning damightɨ aning igharagh otogham, mati gumazim korotiar ghuriba suagharɨsi. \q Ezɨ nɨ, kamaghɨra iti, nɨ igharagha garir puvatɨ. \q2 Nɨn dughiam gɨvaghan kogham.” \b \p \v 13 Fomɨra God kamaghɨn uan Otarimra kamaghɨn a mɨkeme, “Nɨ nan agharir guvimɨn daperagh, eghtɨ kɨ nɨn apaniba isɨ nɨn apengan dar atɨka.” Egha God dughiatamɨn akar katam enselɨn tam mɨkemezir puvatɨ. Bar puvatɨ. \p \v 14 Ezɨ guizbangɨra enselba me duaba, egha me Godɨn ingangarim gami. Ezɨ God gumazir a ua iniamibar akurvaghasa me amadima, me arui. \c 2 \s God en akurazir arazim, a bizir bar ekiam \p \v 1 Godɨn Otarim ziar ekiam isi, kamaghɨn amizɨ, akar e oraghizir kamnagh, e bar mɨghɨvɨram an suiragham. E ireghan koghsɨ, e akar kam deraghvɨra an suiragh gavgavigh ikiam. \v 2 Fomɨra God en inazir afeziaba mɨkɨmasa, uan akam isa enselbagh anɨngi, egha kamaghɨra tuavir kamɨn a kamaghɨn men aka, akar kam a guizbangɨra. Ezɨ gumazitam akar kamɨn gɨn zuir puvatɨgha a batogha, egha a ivezir kuram ini. Egha an ivezir kuram, an arazir kurar an amizibar mɨrara a inis.\f + (2:2) Me akar dɨkɨrɨzir gavgavir God Moses ganɨngizim mɨgei. Nɨ Uam E Ini (Kisim Bek) 19-20ɨn gan. Uam E Iniamin Akɨnafarimɨn akam, enselɨn mɨgɨrɨgɨaba puvatɨ, ezɨ Judaba kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim iti, God akar gavgavir dɨkɨrɨzim enselbar dafarimɨn God ganɨngi. Ia Aposel 7:38 ko 7:53, ko Galesia 3:19ɨn gan.\f* \v 3 Ezɨ datɨrɨghɨn, God en akurazir arazim, a bizir bar ekiam. Egh e akɨrim ragh Godɨn akurvazir arazim gasaraghɨva, e manmaghɨn arazir kuramɨn ivezim gitagham. E bar puvatɨgham. Ekiam uabɨ faragha en akurvaghasa mɨkeme, ezɨ gumaziba an akam baraki. Ezɨ me kamaghɨn mɨgɨa en aka, akar kamnagh a guizbangɨra. \v 4 Dughiar kamɨn, God mirakelɨn igharagha gariba ko dɨgavir kuram gamir arazibagh amua uan ifongiamɨn gɨn ghua Godɨn Duamɨn bizir aghuiba tuiragha gumazamiziba ganɨdi. Ezɨ arazir kamɨn a kamaghɨn en aka, an Otarimɨn akar kam a bar guizbangɨra ghu. \s Iesus, a uabɨ en akurvaghamin gumazim \p \v 5 E nguazir igiar God gɨn damutɨ izamim gɨnɨghnɨgh, egh fo, God nguazir igiar kam gativasa, enselbav kemezir puvatɨ. Bar puvatɨ. \v 6 Ezɨ Godɨn Akɨnafarimɨn aven akar mam kamaghɨn iti, \b \q “O God! E gumazamiziba e tiziba, ezɨ nɨ e gɨnɨghnɨsi? \q2 E pura biziba. \q3 Ezɨ manmagh sua nɨ bar deraghavɨra en gari? \q \v 7 Nɨ en ingarizɨ, dughiar otevimra e enselbar apengan iti; \q2 ezɨ nɨ e fegha egha ziar ekiam e ganɨngi. \q \v 8 Egha nɨ gavgavim e ganɨngizɨ, \q2 kamaghɨn bizir nɨ ingariziba bar en apengan ikɨtɨma \q3 e bar dagh ativagham.” \b \m Godɨn akar kamnagh ghaze, God gumazamiziba gamizɨ, biziba bar men apengan ikɨtɨ me dagh ativagham. Akar kamɨn mɨngarim a kamakɨn, God bizir a ingariziba bar da isa en apengan darɨki. Ezɨ e fo, datɨrɨghɨn e garima, biziba bar en apengan itir puvatɨ.\f + (2:8) Akar Ighiabar Akɨnafarimɨn aven itim, a gumazamiziba bar me mɨgei. Ezɨ gumazir Hibrun Akɨnafarimɨn Osirizim, a Iesus gɨnɨghnɨgha ghaze, a gumazimɨn mɨn otogha egha gumazamiziba bar men danganim ini. Ezɨ kamaghɨn Ighiabar Akɨnafarimɨn, a bizir guizɨn Iesus batozibav gei.\f* \v 9 Ezɨ e Iesus gɨfo, a ziar ekiam ini. God kamagh sua, a bar en apangkuvightɨ, tuavir kamɨn Iesus gumazamiziba bagh aremegham. Egha kamaghɨn bar dughiar otevimɨn an enselbar apengan ike. Egha mɨzazir dafam inigha areme, ezɨ bizir kam bagha God ziar ekiam a ganiga a ghufe. \v 10 E fo, God a biziba bar dar mɨngarim, egha a biziba bar dar ingari. Egha kamaghɨn ifonge, Iesus uan borir avɨriba me inigh egh men aku Godɨn Nguibamɨn mangam, eghtɨ me Iesus ko ziar ekiam iniam. God kamaghɨn ifonge, Iesus gumazamizibar akurvaghamin ingangarim damuam, kamaghɨn amizɨ a Iesus ataghizɨma a mɨzazim isi. Ezɨ mɨzazir kam Iesus gamima a gumazamizibar akurvaghamin gumazir bar faragha zuimɨn otogha, egha tuavim men aka. Arazir God a gamir kam, a bar dera. \p \v 11 E fo, gumazir kam Iesus, a gumazamiziba gamizɨ me Godɨn gumazamiziba mɨn ikia egha me bar zue. A me ko afeziar vamɨra iti. Kamaghɨn amizɨ a kamaghɨn an aghumsɨzir puvatɨgha me dɨbora ghaze, “Nan aveghbuaba ko buaramiziba.” \v 12 Egha a kamaghɨn God mɨgei, \b \q “Kɨ nɨn ziamɨn gun uan adaraziv kemegham. \q2 Eghtɨ me uari akuvtɨ \q3 kɨ ighiabar amu nɨn ziam men tongɨn a fam.” \b \m \v 13 Egha a ua ghaze, “Kɨ nɨ baghɨvɨra ikɨ orarkɨtɨma God damuasa amir biziba mɨkemezɨ moghɨn damuam.” Egha ua ghaze, “Ia gan, kɨ borir God na ganɨngiziba me ko iti.”\f + (2:13) Ezɨ Iesusɨn akar Aisaia 8:17, 18ɨn izezim. Gumazir Hibrun Akɨnafarim Osirizim, en akaghtɨ e fogham, Iesus gumazir igharaziba ko magh gari, me an aveghbuaba ko an boriba. Ezɨ gumazamizir Godɨn mɨzuaiba bizibagh amima, ezɨ Iesus uaghan orarti.\f* \s Iesus en akuraghasa gumazimɨn mɨn oto \p \v 14-15 Kamaghɨn amizɨ, borir kaba, me guizbangɨra gumazamizibara. Kamaghɨn Iesus uaghan men mɨn ikia guizɨn gumazimɨn oto. A kamagh sua, an aremegh egh arazir kamɨn a Satan bar a gasɨghasɨgham, a gumazir gumazamizibagh amima me ariaghɨrir gavgavim itim. Gumazamiziba nguazir kamɨn ikiava ovevemɨn atiati. Ezɨ men atiatir kam me ikiagharɨsi. Kamaghɨn amizɨ, Iesus me fɨrasa, bizir kam bagha, a gumazimɨn mɨn otogha egha areme. \v 16 Guizbangɨra, Iesus ingangarir kam enselbar akurvaghasa a gamizir pu. Puvatɨ. An Abrahamɨn boriba akurvaghasa a gami. \v 17 Kamaghɨn, a uan doziba ko buaramizibar mɨrara oto. A kamagh sua, a men ofa gamir gumazir ekiabar dapanimɨn ikɨ, egh Godɨn akamɨn gɨn mangɨva apangkuvim gumazamizibar ikɨva Godɨn ingangarim damuva, egh ingangarir kamɨn gumazamizibar arazir kurabar gɨn amangam. Kamaghɨn a gumazamizibar mɨn oto. \v 18 Ezɨ Satan a gifarasa arazir kuraba bagha a gakaghori, ezɨ an osɨmtɨziba ateri. Kamaghɨn amizɨ, dughiar Satan gumazamizibagh ifaramibar, Iesus men akurvaghamin fofozim iti. \c 3 \ms Iesusɨn ziar ekiam, a bar Mosesɨn ziar ekiam gafira \mr (Sapta 3:1-4:13) \s Iesusɨn ziar ekiam, a Mosesɨn ziar ekiam gafira \p \v 1 Kamaghɨn ami, Kraisɨn adarasi, God uaghan Uan Nguibamɨn mangasa, a ian dia. Ia deravɨra Iesus gɨnɨghnɨgh, e nɨghnɨzir gavgavim an ikia, egha an ziamɨn gun mɨgɨa ghaze, a God mɨsevegha amadazir abuir gumazim, egha uaghan Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim. \v 2 God anemɨsevegha ingangarir kam a ganɨngizɨ, a Godɨn gumazamiziba bagha ingari. Moses fomɨra Godɨn gumazamiziba bagha deravɨra ingarizɨ moghɨra, a ingari. \v 3 E fo, gumazir dɨpenimɨn ingarim, a ziar ekiam isi, ezɨ an ziar ekiam, an dɨpenimɨn ziar ekiam gafira. Ezɨ kamaghɨra God ziar ekiam Iesus ganɨngi, ezɨ an ziar ekiam, Mosesɨn ziar ekiam gafira. \v 4 Ezɨ dɨpeniba bar, gumaziba dar ingari. Ezɨ Godra, a biziba bar dar ingari. \v 5 Moses a Godɨn ingangarir gumazimɨn iti, egha Godɨn akamɨn gɨn ghua Godɨn gumazamiziba bagha deravɨra ingari. A bizibar gun mɨkɨmamin ingangarim iti, akar God gɨn a mɨkɨmamiba. \v 6 Ezɨ Krais a Godɨn Otarim, a Godɨn gumazamizibagh ativagh men ganam. Egha guizbangɨra Godɨn akamɨn gɨn ghua egha ingangarir kam deravɨra a gami. Eghtɨ e atiatingan koghɨva, nɨghnɨzir gavgavim ikɨva egh bizir aghuir e iniamiba e dav zuamam, egh kamaghɨn damuva, e uaghan Godɨn Dɨpenimɨn mɨn ikiam. \s Gumazir akaba batoziba, me aghuvsazim inian kogham \p \v 7-8 E Godɨn gumazamiziba, egha uaghan an dɨpenimɨn mɨn iti, kamaghɨn ami, e Godɨn Duamɨn akam baragham. A kamaghɨn mɨkeme, \b \q “Eghtɨ datɨrɨghɨn ia Godɨn tiarim baraghɨva, egh ia an akamɨn aghuaghan markɨ, \q2 mati ian inazir afeziaba fomɨra an akaba batogha egha orazir puvatɨ. \q3 Me gumaziba puvatɨzir danganimɨn ikia God damutɨ a irasa an akam batosi. \q \v 9 God ghaze, Me danganir kamɨn ikia na damutɨ kɨ irasava me nan akam batoghavɨra iti. \q2 Me garima, kɨ 40 plan azenibar arazir aghuiba me bagha dagh ami. \q \v 10 Kamaghɨn amizɨ, kɨ bar gumazamizir kabar anɨngaghe, egha ghaze, \q2 ‘Me nan gɨn mangan aghua, egha uaghan nan akam baraghan aghua.’ \q \v 11 Kɨ men anɨngaghegha bar guizbangɨra akar gavgavim gamua ghaze, \q2 ‘Me nan aghuvsazir danganimɨn aven mangɨghan kogham. \q3 Bar puvatɨ!’” \b \p \v 12 Kraisɨn adarasi, ia uari bagh deravɨra gan, ian tongɨn tav nɨghnɨzir kuratam a navir averiamɨn ikɨtɨ a nɨghnɨzir gavgavim ategh, egh kamaghɨn akɨrim ragh Godɨn ikia mamaghɨra itim gasaraghan markiam. \v 13 Ezɨ ia kamaghɨn damuan markɨ, ia kamaghɨn damu, ia zurara dughiabar ia vaghvagh Godɨn gumazamizir igharaziba ko ia, akar aghuim uari danɨng uarir akurvagh egh uan naviba gavgavim dar anɨng. Kamaghɨn arazir kuram tav gifaraghtɨ, a Godɨn gɨn zuir tuavim ateghan kogham. Godɨn Akɨnafarim ghaze, “Datɨrɨghɨn,” ezɨ e fo, e datɨrɨghɨn ingangarir kam damuam. \v 14 Ia fo, dughiar e faragha nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itim, en nɨghnɨzir gavgavim bar gavgafi. Egh e uan nɨghnɨzir gavgavibar amutɨ da gavgavigh ikɨ maghɨra mangɨ dughiar e ovengamimɨn otogham. E kamaghɨn damuva, e bar Krais ko poroghɨv ikɨ a ko ingar ikiam. \v 15 E fo, Godɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨgei, \b \q “Datɨrɨghɨn ia Godɨn tiarim baraghɨva, egh ia an akamɨn aghuaghan markɨ, \q2 mati ian inazir afeziaba fomɨra an akaba batogha \q3 egha orazir puvatɨ.” \b \p \v 16 Fomɨra te Godɨn tiarim baregha, egha an gɨn zuir puvatɨ, egha an akam batosi? Kar gumazamizir Moses inigha Isipɨn ghuziba. Merara arazir kam gami. \v 17 Ezɨ God 40 plan azenibar ten anɨngaghe? A gumazamizir arazir kurabagh amiziba, me danganir gumaziba puvatɨzimɨn ariaghrezir gumaziba, merara, a men anɨngaghe. \v 18 God fomɨra guizbangɨra akar gavgavim akɨra ghaze, “Me nan aghuvsazir danganimɨn aven mangan kogham.” Akar kam, a te ganɨngi? Kar gumazamizir an akam barazir puvatɨziba. A me baghɨvɨra mɨgei. \v 19 Kamaghɨn e fo, gumazir kaba me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikian aghua. Ezɨ bizir kam bagha me Godɨn aghuvsazir danganimɨn aven mangan ibura. \c 4 \s Godɨn gumazamiziba aghuvsazim iniam \p \v 1 Datɨrɨghɨn, God uaghan e inigh aghuvsazir danganimɨn aven mangasa akam akɨri. Ezɨ kamaghɨn ia uari bagh deravɨra gan, ian tav atam akuigh egh danganir kamɨn aven mangɨghan kogham. \v 2 E Akar Aghuim baraki, mati fomɨra Israelba a baraki. Egha Israelba me puram akam a baraki, egha nɨghnɨzir gavgavim an itir puvatɨ. Ezɨ bizir kam bagha akar aghuir me oraghizir kam, a men akurazir puvatɨ. \v 3 Ezɨ e gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itim, an e ateghtɨma e an aghuvsazir danganimɨn mangam. A fomɨra nguibar kam gɨnɨghnɨgha egha a mɨkemezir moghɨra, \b \q “Kɨ anɨngaghegha akar gavgavim akɨra ghaze, \q2 ‘Me nan aghuvsazir danganimɨn aven izɨva \q3 na ko aghuvsazim inian kogham.’” \b \m Guizbangɨra, God Mosesɨn dughiamɨn akar kam mɨgei, ezɨ e fo, bar fomɨra dughiar a nguazir kamɨn ingarizim, a nguazir kamɨn ingarasa nɨghnɨziba a dagh amigha gɨfa.\f + (4:3) Israelia Isip ataghizir dughiam, God Moses ko Josua me inigh Kenanɨn Nguazimɨn mangasa a ifonge, eghtɨ nguazir kam me dapiagh avughsamin danganimɨn otogham. Ezɨ gumazir Hibrun Akɨnafarim osirizim kamaghɨn en aka, God avughsɨzir danganir igharazim iti, kar Godɨn Nguibam, guizbangɨra an avughsɨzir danganim, eghtɨ gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim an itibarama nguibar kamɨn aven mangan.\f* \v 4 Godɨn Akɨnafarimɨn aven akar otevir mam iti, a namba sevenɨn dughiam mɨgei, “Dughiar namba seven, God garima an ingangariba bar gɨfa, ezɨ a dughiar kamɨn avughse.” \v 5 Ezɨ mɨgɨrɨgɨar otevir kamra e faragha a baraki, a ua mɨgɨa ghaze, “Me nan aghuvsazir danganimɨn aven mangɨghan kogham.” \v 6 E kamaghɨn bizir kam gɨfo, Godɨn aghuvsazir danganir kam a ikiavɨra iti, ezɨ gumazamizir taba an aven mangam. Ezɨ gumazamizir faragha Akar Aghuim baraghiziba, me nɨghnɨzir gavgavim an itir puvatɨ, kamaghɨn amizɨ me aven ghuezir puvatɨ. \v 7 Ezɨ gumazir kabar gɨn, azenir avɨriba ghua gɨfa, ezɨ God uan akam isa Devit ganɨngi, kɨ Godɨn Akɨnafarimɨn aven itir akar kamɨn gun mɨkemegha gɨfa. A ghaze, \b \q “Datɨrɨghɨn ia Godɨn tiarim baraghɨva, \q2 egh ia an akamɨn aghuaghan markɨ.” \b \m Devitɨn dughiamɨn, God ghaze, “Datɨrɨghɨn,” egha kamaghɨn en aka, a dughiar igharazim ginaba. Dughiar a inabazir kam, gumazamiziba an aghuvsazir danganir kamɨn aven mangam. \v 8 Josua ti fomɨra aghuvsazim gumazamizibagh anɨngizɨ, ezɨ God gɨn dughiar igharazitam ginabaghan koghai. \v 9 Kamaghɨn amizɨ e fo, Godɨn gumazamizibar aghuvsazim a ikɨvɨra ikiam, a mati Sabatɨn aghuvsazir dughiam. \v 10 E fo, gumazim Godɨn aghuvsazir danganimɨn aven ghua, a uan ingangarim a gɨvagha aghuvsi, mati fomɨra God uan ingangarim a gɨvaghava aghuvsi moghɨn. \p \v 11 E kamaghɨn aghua, gumazitam uam akaba batozir arazimɨn gɨn mangam, me fomɨra amizɨ moghɨn, egh a uan aghuvsazir danganimɨn aven mangɨghan koghɨva, egh arɨghiregham. Kamaghɨn ami e aghuvsazir danganimɨn aven mangɨsɨ pamtemɨn ingaram. \p \v 12 Godɨn Akam an angamra ikia, egha a pamtemɨn ingara iti. A bar ghumigha, egha a mɨdorozir sabar ghumtɨzir pumuning itim gafira. Ezɨ akar kam, sabar ghumtɨzimɨn mɨn, a bar gumazimɨn namnam okoregha bar aven ghua, duam ko navir averiam uaning bativi naghɨn oto, egha uaghan aghariba uari isasurazir naghɨn, ko agharibar aven itir ovim, aning uaning bativi naghɨn oto. Egha a bar en nɨghnɨziba ko en navir averibar aven itir ifongiabagh fogha da tuisɨsi. \v 13 Ezɨ bizir God ingariziba, tam Godɨn damazimɨn modoghan kogham. Bar puvatɨ. Ezɨ biziba bar kuighrɨghɨva egh Godɨn damazimɨn bar azenara ikiam. Eghtɨ Godra arazir e amiba tuisɨghtɨma e dar a geghanam. \ms Iesus Godɨn Nguibamɨn ikia, en Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn mɨn ikia, egha Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiamɨn abuir gumazimɨn mɨn iti \mr (Sapta 4:14-10:38) \s Iesus Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim \p \v 14 Ezɨ e Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir mam iti, ezɨ a bar Godɨn Nguibamɨn aven ghu. A Iesus, Godɨn Otarim. Kamaghɨn amizɨ, e nɨghnɨzir gavgavir e gun mɨgeir kamɨn suiragh gavgavigham. \v 15 E uari arazir kuraba dɨkabɨnamin gavgaviba puvatɨ. Egh e kamaghɨn nɨghnɨghan kogham, Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir kam, en nɨghnɨzibagh fogh en kuarkuvighan kogham. Puvatɨ. Satanɨn ifavarir arazir e bativiziba, da uaghan bar a bativigha gɨfa. Ezɨ an arazir kuratam gamizir puvatɨ. \v 16 Kamaghɨn amizɨma, e atiatingan koghɨva Godɨn atrivir dabirabimɨn boroghɨn mangam, Godɨn apangkuvim a gizɨfa. E a bagh mangɨtɨma God en kuarkuvigh en apangkuvigham. Egh e osɨmtɨzitam ikɨtɨ an apangkuvim en akuragham. \c 5 \s Iesus, en Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim, an en akura \p \v 1 Ia nɨghnɨgh. Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapaniba bar, God vaghvagha men adarazir tongɨn me amɨsefe. God men mav amɨsevezɨma, a gumazamiziba bagha Godɨn ofa gami. Egha uaghan bizir aghuiba isa God ganɨdi. Egha arazir kuraba bagha ofa gamima God arazir kuraba gɨn amadi. \v 2 Egha a uabɨ a Godɨn damazimɨn bizibar amuamin gavgaviba puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, a gumazir fofoziba puvatɨgha pazav amiba, a men asughasusi. \v 3 Egha a uabɨ a bizibar amuamin gavgaviba puvatɨ, kamaghɨn amizɨ a gumazamizibar arazir kuraba ko a uan arazir kuraba sara gɨn amangsɨ ofabar amu. \p \v 4 Ezɨ gumazitam Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn ikiasa uabɨ uabɨ amɨsevegha egha ziar ekiam inizir pu. Puvatɨ. God uabɨra an diazɨma a ingangarir kam ini. God fomɨra Aronɨn diazɨ moghɨn. \v 5 Ezɨ tuavir kamra, Krais a uaghan kamaghɨn ami. A uabɨ uan ziam fer puvatɨ, egha Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanmɨn otozir puvatɨ. Puvatɨ. God uabɨ ingangarir kam damuasa anemɨsefe. Egha God kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ nan Otarim; datɨrɨghɨn, kɨ nɨn Afeziam.” \v 6 Egha uan Akɨnafarimɨn aven itir akar igharazir mam, a ghaze, “Nɨ ofa gamir gumazim, Melkisedekɨn mɨn ikɨ mamaghɨra ikiam.” \v 7 Ezɨ dughiar Iesus nguazimɨn itim, a pamtemɨn God ko mɨgɨa egha diav azi. A fo, an ovengan koghsɨ, God an akuraghamin gavgavim iti. Kamaghɨn ami a uabɨ uan ifongiam dɨkabɨragha egha Godɨn apengan ikia, an akam barasi. Ezɨ God an dɨmdiam a barasi.\f + (5:7) Ezɨ Iesus Getsemanin azenimɨn ikia, egha osɨmtɨzir a bativamim batoghasa God ko mɨgei. Matyu 26:36-46 ko Mak 14:32-42 ko Luk 22:39-46ɨn gan. Mɨgɨrɨgɨar kabar God Iesus a ko mɨgeir mɨgɨrɨgɨaba baraki. Guizbangɨra God Iesus ataghɨzɨ an areme, egha God ovevem ataghizɨ an an suirazir puvatɨ. God a gamizɨ ua mozimɨn dɨkavizɨ, a ziar ekiam a ganigha egha a gamizɨ an Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn oto. Nɨ uaghan Aposel 2:24 ko Hibru 2:29 ko Filipai 2:6-11ɨn gan.\f* \v 8 Guizbangɨra Iesus a Godɨn Otarim, egha a mɨzazim ini. Ezɨ tuavir kamra a Godɨn akamɨn gɨn zuir arazim an a gɨfo. \v 9-10 Egha a uan ingangarir a damuamiba, a bar da gɨfa. Ezɨ God anemɨsevegha ghaze, “Nɨ Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn ikiam, egh Melkisedekɨn mɨn ikiam.” Ezɨ a gumazamizir an akam baragha egha an gɨn zuiba, a men akurvazir gumazimɨn oto. Egh a men akurvaghtɨ me deravɨra ikɨ mamaghɨra ikiam. \s E borir aghɨribar mɨn ikian kogham \p \v 11 E fo, Iesus Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn oto, ezɨ e mɨgɨrɨgɨar avɨriba akar kamɨn iti, e dar gun ia mɨkɨmasa. Ezɨ ia oraghan aghua. Kamaghɨn amizɨma, e akar kamɨn mɨngarim ia mɨkɨman ibura.\f + (5:11) Nɨ Hibru sapta 7ɨn gan.\f* \v 12 Ia fomɨra Kraisɨn adarazir otivigha gɨfa, ezɨ kamaghɨn ia gumazamizibar Godɨn akam men sure gamighai. Puvatɨ, ian nɨghnɨziba oteveghavɨra iti, kamaghɨn gumazir igharaziba, Godɨn akar faraghavɨra ian sure gamiziba, me ua ian sure damuam. Ia dagher gavgaviba iniam fɨrɨn, ia otem apavɨra iti. \v 13 Ezɨ tina otem apavɨra iti, a borir aghɨrimɨra iti. Egha an arazir aghuimɨn akar mɨngarim gɨfozir puvatɨ. \v 14 Ezɨ dagher gavgaviba, da gumazir aruabar daghem. Ezɨ gumazir kaba, me dughiar avɨribar araziba tuisɨsi, arazir manam dera ezɨ arazir manam ikufi. Egha datɨrɨghɨn me deravɨra fofoghava egha me nɨghnɨzir dɨkɨriaba iti. \c 6 \s E deraghvɨra tuivigh gavgavigh Godɨn mɨzuamtɨ, a deravɨra e damuam \p \v 1-2 E datɨrɨghɨn gumazir aruabar mɨn akaba baragh egh da bagh mangam, egh Kraisɨn adarazir mɨgɨrɨgɨar faragha iniziba ataghragham. E kamaghɨn damu, mati kar dɨpenir akɨniba dughiar avɨribar da kunvɨra ikiam, egh e kamaghɨn damuvɨra ikɨ dɨpenim okoreghan kogham. Kamaghɨn amizɨ, mɨgɨrɨgɨar arazir oveghamiba ategh naviba igheghamiba ko, mɨgɨrɨgɨar nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiamiba ko, rurir mɨgɨrɨgɨaba ko dafariba gumazibagh isɨn arɨzir mɨgɨrɨgɨaba ko, gumazamizir ovegha ua dɨkavizibar mɨgɨrɨgɨaba ko, God gumazamizibar araziba tuisɨghtɨ an akar kam zurara ikɨvɨra ikiamin mɨgɨrɨgɨaba, e mɨgɨrɨgɨar kaba da ateghtɨ da ikiam.\f + (6:1-2) Ezɨ rurir guar avɨribagh isir arazimɨn akar kam, a Grighɨn akamɨn deragha otozir puvatɨ. Gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨsi, akar kam Kraisɨn adarazir rurim mɨgeir puvatɨ. A Judabar arazir me gɨn ghua ruasa Godɨn damazimɨn zuezir akam mɨgei.\f* \v 3 God en amamangatɨghtɨma, e kamaghɨn damuam. \p \v 4-6 Gumazir maba, Godɨn angazangarimɨn aven ikegha egha akurvazir aghuarir Godɨn Nguibamɨn izezim inigha ghaze, a bar dera, egha igharaz darazi ko, Godɨn Duam inis. Egha Godɨn akam baregha fo, a bar dera. Egha Godɨn gavgavimɨn aven ghua deragha an gani, gavgavir kamnagh dughiar aghuir gɨn izamimɨn a mɨsevegh azenimɨn otogham. Egh kamaghɨn amizir gumazim, akɨrim ragh God gasaragh man tuavitamɨn izɨva navim uam agɨragham? Bar puvatɨ. A kamaghɨn amua, mati a uan navir averiamɨn aven a Godɨn Otarim uam a isa ter ighuvim gafugha, a uam a gurazɨ gumaziba ua dɨbovibar a mɨgei. Kamaghɨn gumazir uan nɨghnɨzir gavgaviba ataghrazir kaba, me ua naviba giraghamin tuaviba puvatɨ. \p \v 7 Amozim dughiar avɨribar izava nguazimɨn aven zui. Eghtɨ nguazim daghebar amutɨ dagher aghuiba otivam, egh gumazir me me bagha da oparizibar akurvagham. Eghtɨ God nguazir kam deragh a damuam. \v 8 Eghtɨ ogheba ko ikarɨzir ataghatarir kuraba an ikɨtɨ, kamaghɨn a nguazir kuram. A dughiar ruarim ikeghan kogham, eghtɨ God suam, nɨ ikufi, nɨ bar isigham. \p \v 9 Namakar aghuiba, e mɨgɨrɨgɨar gavgavir kaba ia gami. Egha e ia gɨnɨghnɨgha kamaghɨn fo, ia tuavir aghuimɨn gɨn mangam, a tuavir God ian akurazim. \v 10 God a gumazir kuram puvatɨ, a ingangarir aghuir ia amizibagh fo, ia God gifongezir arazimra Godɨn gumazamizibar akagha men akurvasi, egha ia kamaghɨn amuavɨra iti. Egh a bizir kaba bakɨnɨghnighan kogham. \v 11 E kamaghɨn bar ifonge, ia bizir aghuir ia fogha iniamiba mɨzuam ikɨ, kamaghɨn ia God gifongezir arazimɨn gɨn zui moghɨn, ia bar moghɨra tuivigh gavgavighvɨra ikɨ, mangɨtɨ ikɨrɨmɨrir kam gɨvagham. \v 12 Ia amɨraghamɨraghan markɨ. Ia gumazir nɨghnɨzir gavgavim ikia egha zuamɨra amɨrazir puvatɨzibar mɨn ikɨ. Egh bizir God fomɨra uan boribar anɨngasa akam akɨriziba, ia da iniam. \s E nɨghnɨzir gavgavim Godɨn akar dɨkɨrɨzimɨn iti \p \v 13 God fomɨra akar dɨkɨrɨzim Abraham danɨngasa, a fo, gumazitam ekevegha a gafirazir puvatɨ, egha a uabɨ uan ziam dɨbora ghaze, bar guizbangɨra. \v 14 Egha ghaze, “Kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, kɨ deragh nɨ damuva nɨ damightɨ nɨn ovaviba bar avɨrasemegham.” \v 15 Abraham a mɨzuava zuamɨra amɨrazir pu, ezɨ God, gɨn bizir an akar dɨkɨrɨzimɨn mɨrara Abraham danɨngasa mɨkemeziba, a ganɨngi. \p \v 16 Gumazim gavgavim uan akam danɨngsɨ, a gumazir a gafirazimɨn ziam dɨbora ghaze, bar guizbangɨra. A kamaghɨn damightɨ, gumazitam anedueghan kogham. \v 17 God fomɨra, gumazamiziba uan akar dɨkɨrɨzim me ganɨngizɨ, me fo, me gɨn an akam akɨrɨzir biziba iniam. Dughiar kam a deraghvɨra kamaghɨn men akaghasa ifongegha ghaze, nɨghnɨzir kam uam an otevkɨnighan kogham. Kamaghɨn amizɨ, a gavgavim uan akar dɨkɨrɨzim ganɨga uan ziam dɨbora ghaze, bar guizbangɨra. \v 18 Egha datɨrɨghɨn akar pumuning iti, kar Godɨn akar dɨkɨrɨzim, koma Godɨn arazir uan ziam dɨborim, aning otevkɨnighan kogham. God uabɨ ifarir puvatɨ. Kamaghɨn e gumazamizir ara ghua Godɨn boroghɨn mongeziba, e Godɨn akar dɨkɨrɨzim gɨnɨghnɨgh egh e uan naviba gavgavim dar anɨng, egh bizir aghuir e fogha iniamiba mɨzuamvɨra ikiam. \v 19 Egha e bizir aghuir e fogha iniamiba bagha mɨzuair arazir kam, a en akuragha en ikɨrɨmɨrimɨn suiragha gavgavim e ganɨdi, mati angka kurimɨn suirazɨ a gavgavigha danganir vamɨran iti. E Iesus mɨzuaima a ghua me inir ekiam Godɨn Dɨpenimɨn gurazimɨn gɨrakɨrangɨn ghua Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven oto. \v 20 Iesusra e bagha faraghavɨra aven ghugha Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn oto. Egha Melkisedeghɨn mɨn Ofa Gamir Gumazimɨn otogha, egh a zurara ikiam.\f + (6:20) Ezɨ azeniba bar aruer vamɨran dughiar vamɨran Israelian ofa gamir gumazir ekiabar dapanim ingangarir ekiar mam iti. Ana asɨzibar ghuzim inigh, egh arazir kuraba gɨn amangsɨ Godɨn Averpenimɨn Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven mangam. Danganir kam God uabɨ an aven iti. Ofan Ingangarimɨn Akɨnafarim 16 ko Hibrun Akɨnafarim 9:1-7ɨn gan. Ezɨ datɨrɨghɨn Iesus guizɨn Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn oto. Egha Godɨn Dɨpenir an Nguibamɨn itimɨn a gumazamizibar arazir kuraba a gɨvasa ingangarim gami. Hibru 4:14 ko 8:2ɨn gan.\f* \c 7 \s Melkisedek a ziar bar ekiam iti \p \v 1 Ia fo, Melkisedeghɨn kamnang, a Salemɨn nguibamɨn atrivim, egha a Godɨn Bar Pɨn Kozimɨn ofa gamir gumazim. Ezɨ dughiar mam Abraham atrivir pumuning ko pumuning ko mɨsogha me abɨni. Egha a uamategha izima, Melkisedek tuavimɨn a batogha egha a bagha God ko mɨgɨa ghaze, God bizir aghuiba a bagh dar amuam. \v 2 Ezɨ Abraham bizir a mɨdorozimɨn iniziba, a bar a da tuirazɨ, da 10 plan pozibar otifi, ezɨ a pozir mam isa Melkisedek ganɨngi. (Ia nɨghnɨgh, Melkisedeghɨn ziamɨn mɨngarim a kamakɨn, Arazir Aghuibar Atrivim. Egha a uaghan Salemɨn atrivim, ezɨ an ziar kamɨn mɨngarim kamakɨn, Navir Amɨrɨzimɨn Atrivim.) \v 3 Ezɨ Godɨn Akɨnafarimɨn aven, me Melkisedeghɨn ameboghfeziabar ziaba osirizir puvatɨ, egha an ovavitamɨn ziam osirizir puvatɨ. Egha uaghan amebam a batezir dughiam ko an ovengezir dughiam me aning osirizir puvatɨ. A Godɨn Otarimɨn mɨn ikia Ofa Gamir Gumazimɨn ikia mamaghɨra iti.\f + (7:3) Melkisedek ameboghfeziaba puvatɨzir akamɨn mɨngarim kamakɨn, Godɨn Akɨnafarimɨn an ameboghfeziabar mɨgɨrɨgɨatam itir puvatɨ. Ezɨ an amebam a batezir dughiam ko an aremezir dughiam, Godɨn Akɨnafarimɨn aven mɨgɨrɨgɨatam itir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, gumazir Hibrun Akɨnafarim osirizim ghaze, Iesus ofa gamir gumazimɨn ikia zurara mamaghɨra iti, ezɨ Melkisedek purama an ababanim gami.\f* \p \v 4 Ia Melkisedeghɨn kam gɨnɨghnɨgh, a ziar bar ekiam iti! En inazir afeziar faragha zuim Abraham, a bizir bar aghuir a mɨdorozimɨn iniziba bar da tuirazɨ, pozir 10 plan otozɨ a pozir mam isa Melkisedek ganɨngi. \v 5 E fo, Livain ovaviba me Godɨn ofa gamir gumazibar otifi. Ezɨ Moses Osirizir Araziba ghaze, Israelɨn gumaziba, me uan biziba tuiraghɨva pozir 10 plan otoghtɨ Livain gumaziba pozitam me dam a iniam. Livaiba me uaghan Israelbar marasi. Egha me uaghan Abrahamɨn ovaviba. Ezɨ Israelba uan biziba tuiragha maba isa uan marazigh anɨngizɨ me da ini. \v 6 Melkisedek a Livain adarazir ovavimɨn otozir puvatɨ. Ezɨ Abraham uan biziba tuiragha 10 plan pozibar otozɨ a Melkisedek pozir mam a dam a ini. Egha Melkisedek, a bagha God ko mɨgɨa ghaze, God bizir aghuiba a bagh dar amuam. Gumazir kam Abraham, a Godɨn akar dɨkɨrɨzim ini. \v 7 E kamaghɨn fo, gumazim God ko mɨgɨa ghaze, God bizir aghuiba gumazir igharazim damuam, a gumazir bar ekiam. Ezɨ bizir aghuiba iniamin gumazim, an an apengan iti. \v 8 Ezɨ Livaiba me Israelɨn bizir akuar maba isi, kar gumazir ovengamiba. Ezɨ Melkisedekra, gumazir Abrahamɨn bizir akuaba inizim, Godɨn Akɨnafarim ghaze, an ovever akatam itir puvatɨ, a ikɨvɨra ikiam. \v 9 E kamaghɨn mɨkɨm suam, Livai uabɨ, gumazir Israelɨn bizir akuaba inizim, a uaghan Abrahamɨn ovavimɨn ikia, egha a tuavir kamɨn uan bizir akuaba isa Melkisedek ganɨngi. \v 10 Guizbangɨra, Livai tɨghar otivamin dughiamɨn, a uan ovavim Abrahamɨn mɨkarzimɨn aven iti. Ezɨ Melkisedek tuavimɨn Abraham batozɨ Abraham bizir kaba isa Melkisedek ganɨngi. Kamaghɨra e mɨkɨm suam, Livai uaghan uan biziba isa Melkisedek ganɨngi. \s Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir igiam, a fomɨra itir Godɨn ofa gamir gumazibagh afira \p \v 11 Fomɨra Israelɨn gumazamiziba, Moses Osirizir Araziba ini, ezɨ arazir kam kamaghɨn mɨgei, Livain gumaziba Godɨn ofa gamir ingangarim damu. Eghtɨma Livain gumazibar ofa gamir ingangarim, a gumazamizibar amutɨ me bar deraghvɨra ikɨtɨ, manmagh sua God ghaze, ofa gamir gumazir igharazim gɨn otivam? A Melkisedeghɨn mɨn ikiam. Egh Aronɨn mɨn puvatɨgham. \v 12 Eghtɨ Godɨn ofa gamir gumazibar araziba iragh igharagh otivtɨma, eghtɨ Moses Osirizir Araziba uaghan iragh igharagh otivam. \v 13 Ezɨ en Ekiam, gumazir Godɨn Akɨnafarim an gun mɨkemezim, a anabar igharazimɨn mav. Ezɨ an anabamɨn adarazir tav dughiatamɨn Godɨn ofa gamir ingangarim gamizir puvatɨ. \v 14 Ezɨ e bar fo, en Ekiam a Judan anabamɨn adarazir aven oto. Ezɨ Moses ofa gamir gumazibar ingangarim mɨgɨa, anabar kamɨn adarazi mɨkemezir puvatɨ. \p \v 15 Ezɨ ofa gamir gumazir igharazim otozɨ e an gari, a Melkisedeghɨn mɨraram oto. Egh e kamaghɨn deraghvɨra fogham, a Livain ofa gamir gumaziba bar me gafira. \v 16 Gumazir kam ofa gamir gumazimɨn oto; me nguazir kamɨn arazibar gɨn ghua an anabam gɨnɨghnɨgha ingangarir kam a ganɨngizir pu. Puvatɨ. An ikɨrɨmɨrir aghuimɨn gavgavim zurara ikɨtɨ bizitam a gasɨghasɨghan kogham. Gavgavir kam a gamizɨma a ofa gamir gumazimɨn oto. \v 17 E fo, Godɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \b \q “Nɨ ofa gamir gumazimɨn ikɨ mamaghɨra ikiam. \q2 Nɨ Melkisedeghɨn mɨn ofa gamir gumazimɨn ikiam.” \p \v 18-19 Kamaghɨn e fo, arazir ghurir kam, gavgaviba puvatɨgha egha a deragha en akurvazir puvatɨ. Egha a bizitam gamima a derazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, God anegɨfa. Egha God datɨrɨghɨn tuavir bar aghuir mam kui. Tuavir kamra kara, e bizir aghuir e fogha iniamiba bagha mɨzuai. Ezɨ tuavir kam Moses Osirizir Arazibagh afira. E tuavir kamɨn mangɨ Godɨn boroghɨra mangam. \p \v 20 Ezɨ uaghan, dughiar God gumazir kam amɨsevezɨ an ofa gamir gumazimɨn otozim, a pura anemɨsevezir puvatɨ. A uabɨ uan ziam dɨbora ghaze, bar guizbangɨra, egha anemɨsefe. Ezɨ me ofa gamir gumazir igharaziba amɨseveghasa, gumazitam uan akam gavgavim ganɨga Godɨn ziam dɨborozir puvatɨ. \v 21 God uabɨ guizbangɨra mɨkemezɨma, tuavir kamɨn Iesus ofa gamir gumazimɨn oto. God kamaghɨn mɨkeme, \b \q “Ekiam bar guizbangɨra mɨkemegha akar dɨkɨrɨzim gamua ghaze, \q2 ‘Nɨ ofa gamir gumazimɨn ikɨ mamaghɨra ikiam,’ \q3 egh uan nɨghnɨzim giraghan kogham.” \b \m \v 22 Godɨn akar dɨkɨrɨzir kam kamaghɨn en akazɨ e fo, Iesus Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam deragh an ganɨva a damightɨ, a guizbangɨra otogham. E fo, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam a bar deragha, egha Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Ghurim gafira. \p \v 23 Fomɨra, gumazir avɨrim Godɨn ofa gamir gumazibar otifi. Egha me ariaghiri, egha uan ingangarim gamir puvatɨ. Bizir kam bagha, gumazir avɨriba ofa gamir gumazibar otifi. \v 24 Ezɨ Iesus angamra ikia mamaghɨra ikiavɨra iti. Kamaghɨn a Godɨn ofa gamir ingangarim gamua mamaghɨra ikiavɨra iti. Eghtɨ tav an mɨn ofa gamir gumazimɨn otoghan kogham. \v 25 An angamra ikia mamaghɨra ikia egha gumazamiziba bagha Godɨn azangsɨsi. An ingangarimɨn tuavimɨn a me inigha Godɨn boroghɨra zui. Kamaghɨn, datɨrɨghɨn ko zurara, a men akurvagham. \p \v 26 Guizbangɨra, Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir kam e bagha ingara bar deravɨra en akurvasi. A God ifongezir arazibara, dar gɨn zui. Egha arazir kuratam an itir puvatɨ. A Godɨn damazimɨn bar zue. Ezɨ God a isa uan Nguibam bar pɨn anetɨ, ezɨ an arazir kurabagh amir gumazamizibar saghon iti. \v 27 Fomɨra ofa gamir gumazir ekiabar dapanir igharaziba, me dughiabar zurara ofabagh ami. Me faragha uan arazir kuraba gɨn amangasa ofabagh ami. Egha gɨn me gumazamizibar arazir kuraba gɨn amangasa ofabagh ami. Ezɨ Iesus kamaghɨn amir puvatɨ. Bar puvatɨ. A dughiar bar vamɨran, e bagha uan mɨkarzim isa ofan mɨn God ganigha egha aremegha gɨfa. \v 28 E fo, me Moses Osirizir Arazibar gɨn ghua, gumazir gavgaviba puvatɨziba amɨsevima me ofa gamir gumazir ekiabar dapanibar otifi. Ezɨ God akar dɨkɨrɨzim gamua uan ziam dɨbora ghaze, bar guizbangɨra, egha uan Otarim amɨsefe. Akar dɨkɨrɨzir kam, a Moses Osirizir Arazibar dughiamɨn gɨn otogha dagh afira. Ezɨ Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir kam, a gumazir bar aghuim. Egha a en akurvaghamin gumazir bar faraghavɨra zuimɨn oto. Egh a ikɨ mamaghɨra ikiam. \c 8 \s Iesus, en Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim, a Godɨn Nguibamɨn iti \p \v 1 Ezɨ mɨgɨrɨgɨar e amizir kamnagh an mɨngarim kamakɨn, e Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir mam iti, a Godɨn Nguibamɨn ikia Godɨn atrivir dabirabimɨn agharir guvim gaperaghav iti. \v 2 Egha an Anogorogezir Danganimɨn ikia Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn ingangarim a gami, danganir kam a guizbangɨra Godɨn Averpenim, dɨpenir gumaziba an ingarizir puvatɨzim, Ekiam uabɨ an ingari. \p \v 3 E fo, Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapaniba bar, me asiziba ko biziba isɨ ofa damuasa me me amɨsefe. Kamaghɨn en Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanir kam, a uaghan bizitam isɨ ofan mɨn God danɨngam. \v 4 Nguazir kamɨn ofa gamir gumaziba, me Moses Osirizir Arazibar gɨn ghua biziba isava ofan mɨn God ganɨdi. Kamaghɨn Iesus ti nguazimɨn ikiava egha ofa gamir gumazimɨn ikian koghai. Ezɨ puvatɨ, a Godɨn Nguibamɨn iti. \v 5 Ezɨ me nguazimɨn ikia ofa gamir ingangarim gamima ingangarir kam guizbangɨra Godɨn Nguibamɨn itir ingangarimɨn nedazim ko ababanim gami. Arazir kam uaghan Moses bato. A Godɨn Averpenimɨn ingarasava amima, God kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ Averpenimɨn ingarsɨ, nɨ mɨghsɨamɨn ikia ganizir ababanimra, an gɨn mangɨva deragh an ingar.” \v 6 Ezɨ Iesus ofa gamir ingangarim inizɨma, ezɨ an ingangarim nguazimɨn itir ofa gamir gumazibar ingangaribagh afira. God, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha zuim, Israelbagh anigha akar mabar akɨri. Egha gɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir igharazim gamua egha akar bar aghuibar akɨri, ezɨ akar dɨkɨrɨzir kam, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha zuim bar a gafira. Kamaghɨn amizɨ Iesus God ko gumazamizibar abuir gumazimɨn ikiava Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam gavgavim a ganɨngi. Ezɨ a Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Ghurim gafira. \s Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam akar gavgavir dɨkɨrɨzir ghurim bar a gafira \p \v 7 Ezɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha zuim, a ti derazɨ God Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam gamighan koghai. \p \v 8 Egha God uan gumazamizibar arazir kuraba apigha kamaghɨn mɨgei, \b \q “Kɨ ian Ekiam, egha kamaghɨn ia mɨgei. \q2 Dughiar kɨ mɨsevezim otoghtɨ, kɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiamɨn ingar egh Israel ko Judan gumazamiziba, me ko a damuam. \q \v 9 Eghtɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam, kɨ fomɨra men ovaviba ko amizir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim, an an mɨn mangan kogham. \q2 Dughiar kamɨn, kɨ kantri Isipɨn me inigha deravɨra men akuava azenan ize. \q Ezɨ me ua nan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn gɨn zuir puvatɨ. Ezɨ kɨ akɨrim ragha me gasara. \q \v 10 Kɨ ian Ekiam, egha kamaghɨn ia mɨgei, gɨn izamin dughiam otoghtɨ, kɨ Israel ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim damightɨ, eghtɨ a kamaghɨn mangam: \q2 Kɨ uan araziba men nɨghnɨzibar arɨgh, egh da isɨva men navir averiabar dar osiram. \q Egh kɨ men Godɨn ikɨtɨma me nan gumazamizibar ikiam. \q \v 11 Me bar na gɨfogham, gumazir ziaba puvatɨziba ko gumazir ziar ekiaba itiba. \q2 Kamaghɨn dughiar kamɨn, tav uan adarasi ko uan namakaba sure damuan kogh suam, ‘Nɨ Ekiam gɨfogh.’ \q \v 12 Eghtɨ kɨ men arazir kuraba gɨn amadagh, egh ua dagh nɨghnɨghan kogham.” \b \p \v 13 Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiar kam, God an gun mɨgɨa egha maghɨra Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha zuim gamizɨma a ghurigha bar gɨfa. E fo, bizitam ghurighɨva a bar dughiar otevimɨn ikegh bar gɨvagham. \c 9 \s Ofa gamir gumazir ekiabar dapaniba fomɨra asɨzibar ghuzibara ofabagh ami \p \v 1 E fo, God Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha itim, Israelbagh aniga Godɨn ziam fer araziba sara me ganɨngi. Egha ghaze, me Godɨn Dɨpenir gumaziba ingarizimɨn aven an ziam fam. \v 2 Me Godɨn Averpenir mam ingarizɨma danganir pumuning iti. Averpenir kamɨn aven itir danganir me faragha aven mangamim, a lamɨn mam ko bret itir dakozir Godɨn damazimɨn itimɨn iti. Danganir kam me kamagh a dɨbori, “Anogoroghezir Danganim.” \v 3 Egha me inir bar ekiam, bɨrimɨn mɨn Anogoroghezir Danganimɨn gɨrakɨrangɨn anegura. Ezɨ inir kamɨn gɨrakɨrangɨn danganir igharazir mam uam uaghan iti, me kamagh a dɨbori, “Bar Anogoroghezir Danganim.” \v 4 Ezɨ danganir kamɨn aven bizir maba iti, dara kara: Altan pauran aghuim dapongtɨma a mughuriar aghuim mangamim, me golɨn anevara, ko Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn Boksiam. Me Boksiar kam golɨn bar anevara. Egha Boksiamɨn aven me golɨn mɨner manan daghem itim a gatɨ. Egha me Aron fomɨra suiragha aruir aghorim a gatɨ, aghorir kam biam uam an oto. Egha me Dagɨar Godɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Osizirim itimning, me uaghan aning Boksiar kam gatɨ.\f + (9:4) Daghem mana, kar God fomɨra Israelian gumazamizir nguazir kɨnimɨn aruizibagh anɨngizir daghem. (Nɨ Uam E Iniamin Akɨnafarim 16 ko Ighiabar Akɨnafarim 78:24ɨn gan.)\f* \v 5 Ezɨ Boksiar kamɨn asuam, a danganir gumazamizibar arazir kuraba gɨn amadim. Ezɨ enselɨn mɨn garir bizimning Boksiam gisɨn ikia, egha aningɨn avɨziba an asuam avara. Bizir kamning Godɨn danganimɨn ababanim gamua ghaze, God gumazamiziba ko iti. Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ bizir kabar mɨngariba bar dar gun mɨkemeghan kogham. \p \v 6 Me kamagh bizibar ingarigha egha dughiaba bar ofa gamir gumaziba Godɨn Averpenimɨn azenan itir danganimɨn aven ghua egha uan ingangaribagh ami. \v 7 Ezɨ Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim uabɨra Bar Anogoroghezir Danganim, bar aven itir danganimɨn aven zui. An azenibar dughiar vabarama aven zui. Egha a purama aven zuir puvatɨ. A asɨzibar ghuzim inigha egha aven zui. Egha ghuzir kamɨn a uan arazir kuraba gɨn amangasa ofa gamua, egha gumazamizir deragha nɨghnɨzir puvatɨzibar arazir kuraba, da gɨn amangasa ofabagh ami. \v 8 Ezɨ kamaghɨn, Godɨn Duam arazir kamɨn bizir mam en aka, Godɨn Averpenimɨn azenan itir danganim ikiavɨra itima, ezɨ tuavir e Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven mangamim an en pɨri.\f + (9:8) Grighɨn akam deragha bizir kaba abɨgha dar gun mɨkemezir puvatɨ.\f* \v 9 Godɨn Averpenimɨn eghaghanir kam, a bizir datɨrɨghɨn e bativamibar ababanim gami. Averpenir kamɨn aven, me asɨziba ko bizir guar bar avɨrir aghuiba ofabar mɨn God ganɨga egha an ziam fe. Ezɨ bizir kaba bar gumazir Godɨn ziam febar navir averiatam akɨrɨghan kogham, eghtɨ me kamaghɨn fogh suam, me arazir kuraba puvatɨ. Bar puvatɨ. \v 10 Bizir Godɨn ofa gamir kaba, da dagheba apir arazim ko dɨpaba apir arazim ko arazir avɨrir gumazibara amutɨ me zueghamin arazimra. Da nivafɨzimɨn bizibara. God ofa gamir arazir kaba gumazibagh anɨngi, ezɨ me dar gɨn zui, eghtɨ God gɨn bar moghɨra biziba akɨrightɨ bizir igiaba otivam. \s Krais uabɨ uan ghuzim isava ofa gami \p \v 11 Ezɨ datɨrɨghɨn Krais otogha gɨfa, egha bizir aghuir otivigha gɨvazibar Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimɨn iti. An Averpenir aghuir kamɨn aven ghua e bagha ingari. Averpenir kam Averpenir faragha ikezim bar a gafira. Gumazitam dɨpenir kam uan dafarimningɨn an ingarizir puvatɨ. Bar guizbangɨra kar nguazir kamɨn bizim puvatɨ. \v 12 Ezɨ Krais bulmakaun apurim ko memen ghuzitam inigha egha Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven ghuzir pu. Puvatɨ. A uabɨ uan ghuzim isava ofa gamigha egha dughiar vamɨrama danganir kamɨn aven ghu. Egha en akurazɨ, e ikɨrɨmɨrir aghuarir zurara itim ini. \v 13 E fo, gumazamiziba Godɨn damazimɨn mɨzeghtɨma, eghtɨ ofa gamir gumaziba memen ghuzim ko bulmakaun apurimɨn ghuzim ko bulmakaun nguzir aborozir bar isizimɨn sirim inigh, egh gumazamizibagh isɨn a kavkɨnam. Me kamaghɨn damightɨ, arazir kam Godɨn damazimɨn mɨzezir araziba batueghtɨ gumazamiziba ua zuegham. \v 14 Ezɨ Kraisɨn ghuzim asizibar ghuzim bar a gafira! Krais arazir kuratamɨn osɨmtɨzitam an itir pu. Bar puvatɨ. Godɨn Duar zurazurara itimɨn gavgavimɨn, a ofan mɨn uabɨ isa God ganɨngi. Kamaghɨn amizɨ, an ghuzim en nivafɨzibarama amizɨ da zuezir pu. Puvatɨ. A en navir averiamɨn aven itir arazir kuraba a gɨvazɨma, e kamaghɨn fo, e Godɨn damazimɨn bar zuegha iti. Kamaghɨn amizɨ, e ua arazir ghurir angamra itir puvatɨzir kabar gɨn mangan kogham, egh e Godɨn zurara angamra itimɨn ingangarim damuam. \s Kraisɨn ghuzim, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam gavgavim a ganɨngi \p \v 15 Kraisɨn ghuzim e gamizɨma e Godɨn damazimɨn bar zue. Egha an aremegha gumazamizibagh ivezegha men arazir kurar me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha ikezimɨn dughiamɨn amiziba, da gɨn amada. Kamaghɨn, Iesus Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiar kam gavgavim a ganɨga egha an abuir gumazimɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, gumazamizir Godɨn dɨmdiam baregha an gɨn zuiba, me God fomɨra uan boribar anɨngasa mɨkemezir ikɨrɨmɨrir kam iniam. God kamaghɨn akam akɨra ghaze, me zurazurara ikɨvɨra ikiam. \p \v 16 Gumazim nɨghnɨgh suam, a gɨn aremegham, egh suam gumazir manam an biziba iniam, egh an akɨnafarim osirigham. Kar mati an Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim. Eghtɨ borim Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn gɨn mangɨ, egh afeziam a ginabazir biziba iniam. Eghtɨ gumaziba deragh fogh suam, afeziam aremegha gɨfa, egh me biziba bar an borimɨn tegham. \v 17 E fo, gumazir akam akɨrɨzir kam angamra ikɨvɨra ikɨtɨma, an Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim pura ikɨ ingangariba puvatɨgham. Eghtɨ gumazir kam aremegham, eghtɨ Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam gavgavim ikɨ daghem otogham. \v 18 Ezɨ kamaghɨra, me asɨzim mɨsoghezɨ an aremezɨ me an ghuzim ingegha, egha tuavir kamra Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir faragha ikezim gamizɨma, a gavgafi. \v 19 Dughiar kamɨn, Moses faragha Godɨn akar gavgaviba bar, gumazamiziba bar dar gun me mɨkeme. Akar kaba, da Moses Osirizir Arazibar aven iti. Egha a gɨn bulmakaun apuribar ghuzim ko memebar ghuzim inigha egha dɨpam sarama da ivere. Egha a, isopɨn temer agharir me benir aghevimɨn ikezim, benir kam me sipsipɨn arɨzibar an ingari, Moses a inigha egha ghuzim gatɨ. Ezɨ an anesigha egha temer agharir kamɨn ghuzir muziarim inigha egha akar gavgavimɨn itir Akɨnafarim ko gumazamiziba bar me gisɨn akavamadi. \v 20 Egha a kamaghɨn mɨgei, “Kar ghuzir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam gavgavim a danɨngamim. God akar gavgavim ia ganɨga ghaze, ia Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn gɨn mangɨ.” \v 21 Kamaghɨra Moses ghuzir muziarim inigha Godɨn Averpenim ko Godɨn ziam fer bizibagh isɨn akavamadi. \v 22 Guizbangɨra, e ti kamagh mɨkɨm suam, Moses Osirizir Araziba ghaze, ghuzimra bizibar amightɨ, da Godɨn damazimɨn bar zuegham. Eghtɨ me bizitam mɨsuegh an ghuzim inigh a ingeghan koghtɨ, God gumazamizibar arazir kuraba gɨn amadaghan kogham. \s Krais arazir kuraba gɨn amangasa, uabɨra uabɨn ofa gami \p \v 23 Ezɨ bizir Godɨn Averpenimɨn itir kaba, ada pura Godɨn Nguibamɨn itir bizibar ababaniba. Ezɨ me asɨzir ghuzibar isa a dagh amima da zuegha Godɨn damazimɨn zue. Eghtɨ Godɨn Nguibamɨn itir guizɨn bizibar amightɨma ada zueghsɨ, ofan bar aghuim ikɨ, asɨzibar ofabagh afiragh. \v 24 E fo, Krais gumaziba uan dafaribar ingarizir Anogoroghezir Danganimɨn aven ghuzir pu, danganir kam, a pura guizɨn Godɨn Dɨpenimɨn ababanim. Puvatɨ. A guizbangɨra Godɨn Nguibamɨn aven ghu. Egha datɨrɨghɨn an e bagha God ko mɨkɨmasa, Godɨn damazimɨn tughav ikia en akurvasi. \v 25 E fo, azeniba bar, Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim asɨzibar ghuziba isa egha Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven zui. Ezɨ Iesus kamagh amizir puvatɨ, a Godɨn Nguibamɨn ghugha egha ofan mɨn uabɨ uabɨ isa God ganɨngi. Egha a dughiar avɨribar a gamizir puvatɨ. \v 26 A dughiar avɨribar kamaghɨn damuvɨra ikɨ, egh a dughiar avɨribar mɨzaziba ini mamaghɨra ikiam, dughiar God nguazir kam ingarizɨ iza datɨrɨkɨn. Kamaghɨn puvatɨ. Datɨrɨghɨn dughiar abuananamɨn dughiam, Krais dughiar bar vamɨran nguazimɨn ize, egha gumazamizibar arazir kuraba gɨn amangasa ofan mɨn uabɨra uabɨ isa God ganɨngi. \p \v 27 Gumaziba bar dughiar vamɨran ovegh egh gɨn Godɨn kotiamɨn otivam. \v 28 Kamaghɨra, Krais gumazir avɨribar arazir kurabar osɨmtɨziba aterasa, dughiar vamɨran ofan mɨn uabɨ isa God ganigha areme. Egh gɨn a dughiar namba 2ɨn ua izam, egh dughiar kamɨn an arazir kuraba gɨn amangsɨ izan kogham. Puvatɨ. A gumazir a mɨzua itiba guizbangɨra men akurvagh me iniam. \c 10 \s Ofan fomɨra me amiba, da arazir kuraba da gɨn amadir puvatɨ \p \v 1 Moses Osirizir Arazibar aven, e pura guizɨn bizir gɨn otivamibar ababaniba ko nedazibar gari. Ezɨ a guizbangɨn deravɨra bizir kabar en akazir puvatɨ. Moses Osirizir Araziba ghaze, me ofan kamaghɨn garibara, zurara azeniba bar dar amu. Kamaghɨn amizɨ e fo, gumazamizir Godɨn boroghɨn zuiba, Moses Osirizir Arazibar gɨn mangɨ ofan kabar amigh, eghtɨ ofan kaba me akɨrightɨ me deraghvɨram otoghan kogham. Puvatɨ. \v 2 Ezɨ ofan kamaghɨn garim gumazamizibagh amizɨ me bar zuegha, egha me uam ofabagh amuan koghai. Egha asɨzibar ofan vamɨrama, God bagha ingarir gumazibagh amizɨ me zuegha, egha me uan navir averiabar aven ua kamaghɨn nɨghnɨghan koghai, e arazir kuraba iti. \v 3 Ezɨ puvatɨ. Zurara azeniba bar asɨzibar ofan kaba me gamima me ua uan arazir kurabagh nɨghnɨsi. \v 4 Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn: bulmakaun apuriba ko memen ghuziba, da arazir kuraba gɨn amadaghan kogham. Bar puvatɨ. \p \v 5 Ezɨ bizir kam bagha, Krais nguazir kamɨn izasava amir dughiamɨn a kamaghɨn Godɨn mɨgɨa ghaze, \b \q “Nɨ guizbangɨra, asɨzibar ghuziba ko bizir ofan mɨn me nɨ ganɨdiba, nɨ bizir kabagh ifongezir puvatɨgha da inian aghua. \q2 Kamaghɨn nɨ mɨkarzir mam na danɨngasa an ingari. \q \v 6 Asɨzir me tuazɨ bar isiziba, ko arazir kuraba gɨn amadir ofaba, \q2 da nɨ gamima nɨ dar agorogem itir puvatɨ. \q \v 7 Ezɨ kɨ kamaghɨn mɨgei, ‘God, kɨra kara. Fomɨra Moses nan gun Akɨnafarimɨn aven osirizir moghɨn. \q2 Datɨrɨghɨn kɨ izegha gɨfa, egha nɨn ifongiamɨn gɨn mangasava ami.’” \b \p \v 8 A faragha ofabav gei, ofan kaba, Moses Osirizir Arazibar amuasa mɨkeme. A kamaghɨn mɨgei, “Nɨ asɨzibar ghuziba ko, bizir me ofan mɨn nɨ ganɨdiba ko, asɨzir altan tuezɨ da bar isiziba ko, arazir kuraba gɨn amadir ofaba, nɨ bar dagh ifongezir puvatɨgha da inian aghua.” \v 9 Egha a gɨn kamaghɨn mɨgei, “God, kɨra kara. Datɨrɨghɨn kɨ izegha gɨfa, egha nɨn ifongiamɨn gɨn mangasava ami.” Kamaghɨn amizɨma God ghaze, ofa gamir arazir ghuriba, da gavgaviba puvatɨghava, gɨfa. Ezɨ ofa gamir arazir igiam, an danganim inigha gavgavim ikia ingari. \v 10 Krais Iesus a Godɨn ifongiamɨn gɨn ghua, egha dughiar bar vamɨra uabɨ uan mɨkarzim isa ofan mɨn en arazir kuraba bagha God ganɨngi. Ezɨ arazir kamɨn an e gamizɨ, e Godɨn damazimɨn zuegha an gumazamizibar otifi. \s Kraisɨn ofa, a guizbangɨra arazir kuraba gɨn amangam \p \v 11 Godɨn ofa gamir gumaziba bar, me zurara tuivava ofabagh ami. Egha me ofan magh gariba, dughiar avɨribar dagh ami. Ezɨ ofan kaba, da arazir kuratam gɨn amadir puvatɨ. \v 12 Ezɨ Krais arazir kuraba gɨn amangasa uabɨ uan mɨkarzim dughiar vamɨran a isa ofan mɨn God ganɨngi. An ofan kamɨn gavgavim ikɨvɨra ikɨ ingar mangvɨra ikiam. A kamaghɨn amigha gɨvagha, egha a Godɨn agharir guvimɨn amadaghan aperaghav ikia mamaghɨra iti. \v 13 Egha a, God an apaniba isɨ an apengan darɨghamin dughiam, mɨzua iti. \v 14 An ofan vamɨra gamua egha tuavir kamɨn gumazamizir Godɨn damazimɨn zueziba, a me akɨrizɨ me bar deravɨram otogha, egh ikɨ mamaghɨra ikiam. \p \v 15 Ezɨ Godɨn Duam uaghan bizir kam gun e mɨkeme. A faragha ghaze, \b \q \v 16 “Ekiam kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ‘Gɨn izamin dughiam otoghtɨ, kɨ me ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim damightɨ, eghtɨ a kamaghɨn mangam. \q2 Kɨ uan araziba isɨva men navir averiabar atɨgh, egh da men nɨghnɨzibar da osiram.’ \q \v 17 Egha gɨn a ua ghaze, ‘Kɨ men arazir kuraba gɨn amadagh egh ua dagh nɨghnɨghan kogham.’” \b \p \v 18 E kamaghɨn ganigha fo, God arazir kuraba gɨn amadazɨ, kamaghɨn ua arazir kuraba gɨn amangamin ofaba, da ua ingangariba puvatɨ. \s E guizbangɨra nɨghnɨzir gavgavim ikɨva egh Godɨn boroghɨra mangam \p \v 19 Kamaghɨn amizɨ, nan adarasi, Iesusɨn ghuzim en arazir kuraba da gɨn amadagha gɨfa. Egh tuavir kamɨn e Bar Anogoroghezir Danganimɨn aven mangɨ egh atiatingan kogham. \v 20 Iesus aremegha egha ua angamra iti, egha kamaghɨra e bagha tuavir igiar kam kui, tuavir ikia mamaghɨra itim. A tuavir kamɨn inir ekiar kamɨn gɨrakɨrangɨn ghua danganir kamɨn aven ghu, inir kam a danganir kamɨn tiar akamɨn mɨn guraghav iti. Ezɨ inir kam, a mati an mɨkarzimɨn ovevemra. Eghtɨ e tuavir kamɨn danganir kamɨn aven mangam.\f + (10:20) Bar Anogoroghezir Danganir kam, kar God uabɨ itir danganim. Fomɨra Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanimra danganir kamɨn an an aven zui. Ezɨ datɨrɨghɨn Iesus amizir ingangarimɨn, e bar moghɨra Godɨn boroghɨn mangam. Kamaghɨn amizɨ me Iesusɨn mɨkarzim abɨghizɨ a ter ighuvimɨn ovengezɨ, inir ekiar Bar Anogoroghezir Danganimɨn itim tongɨra bighiaghrɨgha akuar pumuning oto. Nɨ Mak 15:38ɨn gan.\f* \p \v 21 E Ofa Gamir Gumazir Ekiabar Dapanim iti, ezɨ a Godɨn gumazamiziba bar men gara me gatifa. \v 22 A uan ghuzim isa en navir averiaba kavkɨnigha dar akɨrizɨ, e kamaghɨn fo, e arazir kuraba puvatɨgha Godɨn damazimɨn bar zue. Egha a dɨpar bar dɨkɨriamɨn en mɨkarziba rue. Kamaghɨn amizɨma e ifavarir arazir en navir averiabar itiba e bar da ateghɨva, egh okam nɨghnɨghan koghɨva nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikɨ, egh an boroghɨn mangam. \v 23 E fo, bizir God ingarasa akam akɨrɨziba, a bar guizbangɨra dar ingaram. Kamaghɨn amizɨ, e uan nɨghnɨzir gavgavibar gun mɨgɨa ghaze, bizir aghuir e fogha iniamiba bagha muza iti. Egh e uan nɨghnɨzir gavgavimɨn suiragh bar gavgavigham. \v 24 E vaghvagh Godɨn gumazamizir igharazibagh nɨghnɨghɨva egh me damutɨ men naviba dɨkav, egh me igharazigh ifuegh arazir aghuibar me damuam. \v 25 Ezɨ e Godɨn gumazamiziba, e uari akuvir arazim ataghraghan kogham, mati gumazir maba ami moghɨn. Kamaghɨn markɨ. E fo, Dughiar Ekiam Gumazamiziba Tuisɨghamim, a roghɨra izasava ami. Kamaghɨn ami, e vaghvagh pamtem ingarɨva, egh igharaz darazir akuravagh egh gavgavim me danɨngam. \s E Godɨn Otarim akɨrim ragh a gasan kogham \p \v 26 Ia oragh. E guizɨn akam gɨfogh a inigh, egh gɨn mɨkɨm suam, markɨ, egh uan ifongiabar gɨn mangɨ arazir kurabar amuvɨra ikiam, eghtɨ kamaghɨn ua ofa damuamin tuavir igharaziba pu. Puvatɨ. \v 27 Ezɨ bizir e damuamir mam kamaghɨn iti: E atiatir kuram damuva Godɨn Kotiamɨn Dughiam ko, avir bar puvɨra isim mɨzuamam. Avir kam Godɨn apanibar isiva egh me gasɨghasɨgham. \v 28 E fo, gumazitam Moses Osirizir Arazitam baraghan aghuagham, eghtɨ gumazir 2 pla o 3 pla an ganigh egh an gun mɨkemegham, eghtɨ me an apangkuvan markɨ, me a mɨsueghtɨ an aremegh. \v 29 Ia manmaghɨn gumazir akɨrim ragha Godɨn Otarim gasarazim gɨnɨghnɨsi? Gumazir kam a bar osɨmtɨzir ekiam iniam. Egh an ivezir kuram, gumazir Moses Osirizir Araziba batoghezimɨn ivezir kuram, bar a gafiragham. Kraisɨn ghuzim Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam gamima a gavgafi. Ezɨ ghuzir kam gumazir kam gamizɨma a zuegha Godɨn gumazimɨn oto. Egha datɨrɨghɨn gumazir kam a Kraisɨn ghuzim mɨgɨa ghaze, a pura bizim. Egha a, Godɨn Duar apangkuvim en itim, an tiragha akaba a gasi. \v 30 Ezɨ e fo, God kamaghɨn mɨkeme, “Arazir kuraba ikarvaghamin ingangarim, ka nan bizim. Kɨ uabɨ men arazir kuraba ikarvagh egh ivezir kuraba me danɨngam.” Egha ua kamaghɨn mɨgei, “Ekiam uabɨ uan gumazamizibar araziba tuisɨgham.” \v 31 Kamaghɨn, Godɨn ikia mamaghɨra itim, a tavɨn suiragh ivezir kuram a danɨngam, eghtɨ gumazir kam guizbangɨra an atiatigham. \s E nɨghnɨzir gavgavimɨn suiragh gavgavigham \p \v 32 Ia dughiar faragha ghuzim uam a gɨnɨghnɨgh, dughiar ia Akar Aghuimɨn angazangarim inigha nɨghnɨzir gavgavimɨn an itim. Dughiar kamɨn me osɨmtɨzir ekiaba ia garɨzima, ezɨ ia mɨzazir avɨriba ini. Egha ia tuivigha gavgavizɨ osɨmtɨzir kaba ia dɨkabɨrazir puvatɨ. \v 33 Ezɨ dughiar maba me gumazamizibar damazibar ia afima ia tuivav iti, ezɨ me dɨbovir akabar ia mɨgɨa egha paza ia gami. Egha dughiar mabar osɨmtɨzir kamagh gariba aterir gumaziba, ia men puegha me ko iti. \v 34 Egha dughiar me ian marazi isa kalabus gatɨzim, ia men kuarkuvigha egha deravɨra me gami. Ezɨ dughiar me ian biziba suiragha inigha ghuzim, ia pura men gara bar akuegha iti. Ia kamaghɨn guizbangɨra fo, ian bizir ia gɨn iniamiba Godɨn Nguibamɨn ia mɨzua ikia mamaghɨra iti. \p \v 35 Kamaghɨn, ia arazir aghuir ia faragha amizibagh nɨghnɨgh, egh ia uan nɨghnɨzir gavgavir kam deragh an suiragh egh bizir kɨnimɨn mɨn pura a makunan markɨ. Egh ia kamaghɨn damuva ivezir aghuir ekiam iniam. \v 36 Ia Godɨn ifongiamɨn gɨn mangɨva, egh bizir aghuir a fomɨra ia danɨngasa akam akɨrɨziba, ia da inisɨ, egh ia tuivigh gavgafigh ikɨ. \v 37 Guizbangɨra, Godɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨkeme, \b \q “Dughiar bar oveghevezimɨn gumazir izamim, a izam. \q2 A bar zuamɨra izegham. \q \v 38 Ezɨ nan damazimɨn derazir gumaziba, me nɨghnɨzir gavgavim nan ikɨ, \q2 kamaghɨn me angamra ikɨvɨra ikiam. \q Eghtɨ men tav uan nɨghnɨzir gavgavim ategh akɨrim ragh \q3 na gasaraghtɨ, \q2 eghtɨ kɨ a gakueghan kogham.” \p \v 39 Ezɨ eia, e gumazamizir akɨrim ragh God gasaragh ovengamiba pu. Bar puvatɨ. E nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikɨ egh ikɨrɨmɨrir aghuarir zurara itim iniamiba. \c 11 \ms E nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikɨva tugh gavgavigham \mr (Sapta 11-13) \s Nɨghnɨzir gavgavimɨn mɨngarim \p \v 1 Nɨghnɨzir gavgavimɨn arazim a kamakɨn. E guizbangɨra kamaghɨn fo, bizir aghuir God e danɨngasa mɨkemezɨ e dav zuai itiba, e guizbangɨra da iniam. Egha e bar fo, bizir en damaziba ganizir puvatɨziba, da guizbangɨra gɨn otivam. \v 2 Gumazir fomɨra itiba, me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti, ezɨ God me gakuegha, egha gumazir aghuiba me garɨsi. \p \v 3 E nɨghnɨzir gavgavim ikia, egha e fo, God uan akamɨn overiam ko nguazim ingarizɨ da otifi. Ezɨ kamaghɨn, e garir biziba, God bizir e ganighan koghamimɨn, bar dar ingari. \s Abel ko Enok ko Noa, me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti \p \v 4 Abel nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha bizir kam bagha God bagha ofa gami. An ofa Godɨn damazim bar deragha, egha Kenɨn ofa gafira. Abel nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti, ezɨ bizir kam bagha God Abelɨn bizir aghuir an a ganɨdim bagha ifonge. Ezɨ bizir kam kamaghɨn en aka, God a mɨgɨa ghaze, a gumazir aghuim. Abel an aremegha gɨfa. Ezɨ an nɨghnɨzir gavgavir kamɨn a datɨrɨghɨn akamɨn gun e mɨgɨavɨra iti. \p \v 5 Ezɨ Enok uaghan nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. Ezɨ bizir kam bagha God a inigha uan Nguibamɨn ghuavanabozɨ an aremezir puvatɨ. Ezɨ gumaziba a buria, egha me an apizir pu. Puvatɨ, God a inigha ghuavanabo. Godɨn Akɨnafarim ghaze, God tɨghar Enok iniamɨn dughiamɨn, an araziba bar Godɨn damazimɨn derazɨ an a bagha bar akonge. \v 6 Ezɨ gumazir nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir puvatɨzim, a Godɨn ifongiamɨn gɨn mangan koghtɨ an a bagh bar akongeghan kogham. Guizbangɨra, gumazir Godɨn boroghɨra mangasava amim, a nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn ikɨ, God a iti. Egh a nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn ikɨ, God deravɨra gumazamizir a buribagh ami. \p \v 7 Ezɨ Noa uaghan kamaghɨra nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. Ezɨ God bizir gɨn otivamibar gun a mɨkeme. Kar bizir Noa tɨghar ganamiba. Egha a nɨghnɨzir gavgavim Godɨn akamɨn ikia, egha bizir kam bagha a kurir mamɨn ingari. Egha uan amuiroghboriba ko, me kurimɨn aven ghuzɨ bizitam me gasɨghasɨzir pu, ezɨ me deravɨra iti. Ezɨ Noan nɨghnɨzir gavgavir kam, a nguazimɨn itir gumazamizir igharaziba bar, men arazir kuraba da aghurigha azenim gatɨ. Noa nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itima, God bizir kamɨn a mɨgɨa ghaze, a nan damazimɨn bar gumazir aghuim. Ezɨ God bar gumazir nɨghnɨzir gavgavim an itiba, a bar kamaghɨn me gami. \s Abraham ko Sara nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti \p \v 8 Ezɨ uaghan Abraham nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. Egha bizir kam bagha God an diazir dughiamɨn, Abraham Godɨn akamɨn gɨn ghua, egha uan nguibam ataki. Egha a nguibar God a danɨngasa akam akɨrɨzimɨn ghu, kar guizɨn an nguibamra. Ezɨ Abraham fozir puvatɨ, a managh mangam. Egha a nɨghnɨzir gavgavim ikia egha a zui. \v 9 A nɨghnɨzir gavgavim ikia ghua nguazir kamɨn apera, nguazir God fomɨra a danɨngasa akam akɨrizim. Egha a nguazir kam gaperagha mati nguibar igharazimɨn gumazim. An Averpenim gaperaghav iti, moghɨn Aisak ko Jekop uaghan uan averpenibagh aperaghav iti, gumazir kamning God nguazir kam gɨnɨghnɨgha egha uaghan akar kam aning bagha anekɨri. \v 10 Abraham zurara nɨghnɨzir gavgavim ikia egha nguibar ekiar gavgavigha itir kamɨn ganasa egha muza iti. Nguibar ekiar kam, God uabɨra tuavir an ingaramibagh nɨghnɨgha egha a uabɨ an ingari.\f + (11:10) Nguibar ekiar kam Jerusalem, a Godɨn Nguibamɨn iti. Nɨ Hibru 12:2ɨn gan egh fogh.\f* \p \v 11 Ezɨ Sara uaghan nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. A guizbangɨn bar ghurigha boritam batan kogham. Egha a nɨghnɨzir gavgavim iti. Egha borim batamin gavgavim ini. Sara kamaghɨn nɨghnɨsi, “God na mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ boritam batam,’ egh akam akɨri. Kɨ fo, God guizbangɨra mɨkeme.” \v 12 Kamaghɨn, gumazir kam Abraham a ghurigha egha aremeghasava ami, egha a ovavir borir avɨribar afeziamɨn oto. Ezɨ an ovaviba otiva bar avɨraseme, mati overiamɨn mɨkoveziba, o ongarimɨn dadarimɨn gigiba. Gumazitam da mengɨva avegham. \p \v 13 Ezɨ gumazir kaba me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia ghua me ovengezir dughiamɨn tu. Ezɨ dughiar me nguazimɨn itim, me bizir aghuir God me danɨngasa akam akɨrɨziba, da inizir pu. Puvatɨ. Egha me tuivigha, mati bizir men saghuiamɨn itibar gari, egha bar akuegha dar gari. Egha aghumsɨzir puvatɨgha kamaghɨn mɨgei, “E nguazir kamɨn ikia, mati kantrin igharazimɨn gumazamiziba, egha iza dughiar otevimɨn nguazir kamɨn iti.” \p \v 14 E fo, gumazamizir kamaghɨn mɨgeiba, me guizbangɨra kamaghɨn mɨgɨa ghaze, me uari bagh nguibatam buriam. \v 15 Egha me nguazir me ategha izezir kamra gɨnɨghnɨghavɨra ikia, egha me uam an ghueghai. \v 16 Egha me uan nguazir ghurim gɨnɨghnɨzir pu. Puvatɨ. Me nguazir igharazir iniasava amim, a bar deragha egha nguazir me ataghizim bar a gafira. A Godɨn Nguibamɨra. God me bagha nguibar kam akɨrizɨ a iti, eghtɨ me an ikiam. Egha gumazir kaba kamaghɨn God mɨgɨa ghaze, “Nɨ en God.” Ezɨ, God men akar mɨkemezir kamɨn aghumsɨghizir puvatɨ. \p \v 17-18 Ezɨ God kamaghɨn Abraham ko akam akɨra ghaze, “Aisakɨn aven, nɨn ovavir boriba otivam.” Egha dughiar God Abrahamɨn nɨghnɨzir gavgavim tuisɨghamimɨn, a kamaghɨn Abraham mɨgei, “Nɨ uan otarir vamɨra mɨsueghɨva egh ofan mɨn a isɨ God danɨngigh.” Ezɨ Abraham nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha Aisak isa God danɨngasava ami. \v 19 Abraham kamaghɨn nɨghnɨsi, “Aisak aremeghtɨ, God uan a damightɨ a ua dɨkavigham.” Ezɨ bar guizbangɨra, e bizir otozir kam, akar isɨn zuimɨn kamaghɨn a mɨkɨmam, Abraham Aisak ua mozimɨn a inis. \s Aisak ko Jekop ko Josep nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti \p \v 20 Kamaghɨra Aisak nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia egha Jekop ko Iso akam akɨra ghaze, God gɨn izamin dughiamɨn, deravɨra gua damuam. \p \v 21 Ezɨ kamaghɨra Jekop a nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha an aremeghasava amir dughiamɨn, a Josepɨn otarimning mɨgɨa ghaze, God deravɨra gua damu. Egha a uan fidizir zurara suiagha aruim gisɨn aviragha Godɨn ziam fe. \p \v 22 Ezɨ kamaghɨra Josep nɨghnɨzir gavgavim God ikia, egha dughiar an ovengamimɨn a kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Israelba gɨn kantri Isip ategh egh mangam. Egha me mɨgɨa ghaze, me manmaghɨn an kuam damuam. \s Moses nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti \p \v 23 Ezɨ Mosesɨn afeziam ko amebam aning nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha dughiar amebam Moses batezimɨn, aning an garima a borir bar dirim. Aning atrivimɨn akam batoghan atiatingizir puvatɨ, kamaghɨn amizɨ aning iakinir 3 plan a modo. \p \v 24 Ezɨ kamaghɨra Moses nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha dughiar a gumazimɨn otozimɨn, a me kamaghɨn a dɨponan aghua, Isipɨn Atrivimɨn guivimɨn borim. Puvatɨ. \v 25 A kamaghɨn nɨghnɨsi, a dughiar otevimɨn agorogem bagh arazir kurabar arazimɨn gɨn mangan aghua. Egha a Godɨn gumazamiziba ko, osɨmtɨziba ko mɨzaziba iniasa ifonge. \v 26 A ghaze, a Krais, God Ua E Iniasa Mɨsevezir Gumazimɨn ziam bangɨn, me paza a damutɨ an aghumsɨzim iniam. Bizir kam a bar bizir ekiam, egha a Isipɨn dagɨaba ko kurukaziba ko biziba bar dagh afira. Egha a ivezir aghuir God gɨn a danɨngamim gɨnɨghnɨghavɨra ikia, egha a tugha gavgafi.\f + (11:26) Mɨgɨrɨgɨar otevir kam, “Krais,” an mɨngarim kamakɨn, “Gumazir God Ua E Iniasa Mɨsevezir Gumazim.” Ezɨ gumazir Hibrun Akɨnafarim osirizim a nɨghnɨzir pumuning ikia ofa an osiri. An nɨghnɨzir farazim kamakɨn, Israelɨn gumazamiziba bar God uabɨ ua bagha me ginaba. A ghaze, Moses aghumsɨzim ini, egha God ingangarim damu, egh Israelbar akurvagham, God gumazamizir kaba me amɨsevezɨ, me Kraisɨn mɨn iti. Ezɨ an nɨghnɨzir mam ua kamakɨn, Guizbangɨra Mosesɨn dughiamɨn, Krais Iesus otozir puvatɨ. Ezɨ Moses amizir ingangarir kam, mati a Kraisɨn ziamrama aghumsɨzim ini.\f* \p \v 27 Egha Moses nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia egha a dɨkavigha Isip ataki. Isipɨn atrivim an anɨngaghe, ezɨ an atrivir kamɨn atiatir puvatɨ. Guizbangɨra, e gumaziba uan damazibar Godɨn garir puvatɨ. Ezɨ arazir kamra Moses a gami, mati a uan damazimningɨn Godɨn gani, egha bar gavgavigha a ghu. \v 28 Ezɨ Enselɨn Ovevem Inigha Izim, otarir ivariabav soghasava ami, ezɨ Moses Enselɨn arazir kam apɨrsɨ, a Israelba akam me ganɨga ghaze, me sipsipɨn ghuzim isɨ uan tiar akaba bar dar aghefegh. Dughiar kamɨn Moses nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha arazir kam me ganɨngi, ezɨ tuavir kamɨn God Israelbagh Itazir Dughiamɨn Isar Ekiam gamizɨ, an oto. \s Israelɨn avɨriba, me pamten nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti \p \v 29 Ezɨ Israelba me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha me Ongarir Aghevim abigha a giregha mati me nguazir mɨsɨngizimɨn zui. Ezɨ Isipba men gɨn zuima dɨpam me avarazɨ me dɨpam amegha ariaghɨre. \p \v 30 Ezɨ Israelba me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiava, egha me 7 plan aruebar Jerikon nguibamɨn dagɨar dɨvazir ekiamɨn azenan a gighuagha arui. Ezɨ dɨvazim bar akaraghire. \p \v 31 Ezɨ gumaziba isava akuir amizir mam, an ziam Rahap, a nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha a gumazir moga garir pumuningɨn akuragha aning inigha uan dɨpenimɨn ghu. Kamaghɨn amizɨ, God gumazamizir an akam batogheziba mɨsoghezɨ, a me ko aremezir puvatɨ. \p \v 32 Kɨ nɨghnɨzir gavgavimɨn eghaghanir avɨriba ia mɨkemegha gɨfa, egh datɨrɨghɨn akar manam uam an gun ia mɨkɨmam? Kɨ ti Gidion ko Barak ko Samson ko Jepta ko Devit ko Samuel, ko Godɨn akam nɨgha izir gumazibar eghaghanimɨn mɨkɨmamin dughiaba puvatɨ. \v 33 Gumazir kaba me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia, egha me kantrin igharaziba ko mɨsogha egha bar men mɨdorozir gumaziba dɨkabɨni. Me arazir aghuim gamua, egha me bizir God me danɨngasa akam akɨriziba ini. Egha me Laionbar akaba dɨkumi. \v 34 Egha me avir dafabagh amizɨ da mungue. Ezɨ mɨdorozir sababa itir gumaziba me me mɨsoghasa amuava avenge, me men ara ghue. Egha me gavgavir ekiaba puvatɨgha, gɨn me gavgavim isi. Egha me mɨdorozir gumazir gavgavibar otivigha, egha igharaz darazir modorozir gumaziba gɨntɨgha me mɨsogha me abɨni. \v 35 Ezɨ gumazir aremezir maba, me ua dɨkafi, ezɨ men amiziba ua me ini. Ezɨ apaniba gumazir maba kalabus gatɨgha, egha men mɨkarzibagh asɨghasɨgha ghuav itima, me ariaghɨre. Men apaniba ghaze, me akɨrim ragh God gasaragham, eghtɨma me me ateghtɨ me mangam. Ezɨ me men apanibar akaba batoke. Me ghaze, me aremegh, ua mozimɨn dɨkavigh egh me ikɨrɨmɨrir aghuim iniam. Eghtɨ ikɨrɨmɨrir igiar kam bar deragh nguazir kamɨn ikɨrɨmɨrim bar a gafiragham. Kamaghɨn amizɨ, apaniba me mɨsoghezɨ, me ariaghɨre. \v 36 Ezɨ apaniba marazi osɨmtɨziba me garɨgha dɨbovir akabar me mɨgɨa, me fozorogha egha senbar me ikia, me isa kalabusɨn me arɨki. \v 37 Apaniba dagɨabar marazigh inifi. Egha maba, apaniba soba inigha egha men namnaba abɨzɨ me akuabagh iri. Marazi, apaniba mɨdorozir sababar me mɨsozima me ariaghiri. Ezɨ gumazir nɨghnɨzir gavgavim itir maba, me sipsipɨn iniba ko memen iniba, me inibar mɨn da ikegha zui. Egha me onganarazibagh amua ikia biziba bar puvatɨ. Ezɨ gumaziba osɨmtɨziba ko mɨzaziba me ganɨga paza me gami. \v 38 Nɨghnɨzir gavgavimɨn itir gumazir kaba, men araziba bar dera, ezɨ nguazir kamɨn gumaziba arazir aghuibar me damuan fɨrɨn, egha men ikufi. Kamaghɨn amizɨ me tintinbar ghua, gumaziba puvatɨzir danganibar ko mɨghsɨaba puram arua, egha dagɨar toriba ko nguazimɨn aven itir mozibar aven iti. \p \v 39 Gumazamizir kaba bar, nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti, egha ziar aghuiba Godɨn damazimɨn da ini. Egha me nguazimɨn itir dughiamɨn, me bizir aghuir God me danɨngasa akam akɨriziba me da inizir puvatɨ. \v 40 Me tizim bagha da inizir pu? God fomɨra bizir bar aghuim e bagha anekɨrizɨ a ikia bizir faragha itiba bar dagh afira. God kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, gumazamizir faragha itir kaba deragh otogh en faragh mangan, an aghua. Puvatɨ. E me ko uari inigh deravɨra ikiasa, a ifonge. \c 12 \s E Iesusɨn ganɨva egh nɨghnɨzir gavgavimɨn an ikiam \p \v 1 Ezɨ gumazamizir fomɨra itiba, me ghuariamɨn mɨn e okarigha tuivaghav ikia, egha nɨghnɨzir gavgavimɨn arazim en akakasi. Kamaghɨn amizɨ, bizir en tuaviba pɨrima e uan ivemarim deragha a gamir puvatɨziba, ko arazir kurar en suiraziba sara, e bar ada ataghragham. Egh e naviba gavgavigh egh e ivemarir ekiar God e bagha atɨzir kamɨn ivemaram. \v 2 E Iesusra ganam, an en nɨghnɨzir gavgavimɨn mɨngarim, egh an en nɨghnɨzir gavgavim damightɨ, a gɨn deraghvɨram otogham. Iesus fo, a bar deravɨra Godɨn akamɨn gɨn mangɨ egh a gɨn bar deravɨra ikɨva bar akuegh mamaghɨra ikiam. Egha a bizir kam gɨnɨghnɨgha egha gavgavigha ikia egha osɨmtɨziba atera ter ighuvimɨn ovenge. Gumazamiziba kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, gumazir ter ighuvimɨn ovengezim, a bar gumazir arazir kurabagh amim, egha aghumsɨzir ekiam isi. Ezɨ Iesus aghumsɨzim gɨnɨghnɨzir puvatɨgha, egha areme. Egha datɨrɨghɨn a Godɨn agharir guvimɨn atrivir dabirabimɨn aperaghav iti. \s God e akɨrmɨghasa egha osɨmtɨziba e ganɨdi \p \v 3 Ia bar deraghvɨra Iesus gɨnɨghnɨgh. Gumazir arazir kurabagh amiba fomɨra bar puvɨrama Iesusɨn apanim gami. Ezɨ a bar tugha gavgafi. Ia bizir kam gɨnɨghnɨgh egh tugh gavgavighsɨ amɨrvaghan markɨ, egh uan nɨghnɨzir gavgavim ataghraghan markɨ. \v 4 Guizbangɨra, ia arazir kuram abɨnasava mɨdorozim gami, ezɨ mɨdorozir kamɨn ian tav ovegha ghuzitam irezir puvatɨ. \v 5-6 Ia ti God ian naviba gavgavim dar anɨngasa ia ganɨngizir mɨgɨrɨgɨaba da bakɨnɨghnɨghiz, o? A ia dɨbora ghaze, ia an boribara, egha ghaze, \q “Nan boriba, ia fo, Ekiam gumazir a ifongeziba a me akɨrmɨsi. \q2 Egh a gumazitam inigh egh uan borimɨn mɨn a dɨponɨva, \q3 egh uaghan a fozorogham. \q Kamaghɨn, Ekiam nɨ akɨrsɨ bizitam nɨ damightɨma, \q2 eghtɨ nɨ kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, kar pura bizim. \q3 Egh uaghan osɨman markɨ.” \b \m \v 7 Ia tuivigh gavgavigh, egh Godɨn amamangatɨghtɨ a ia akɨrmɨgh. Osɨmtɨzim ia batoghtɨ ia kamaghɨn fogh, mati afeziam uan boribagh amir arazimra, God uaghan ia gami. Borir manatam itima an afeziam anekɨrɨmɨzir pu? Puvatɨ. \v 8 God uan boriba bar da akɨrmɨsi. Eghtɨ a ia akɨrmɨghan koghtɨ, ia datɨrɨghɨn fogh, ia guizbangrama an boriba puvatɨ. Ia pura tuavimɨn otivizir boriba. \v 9 Ia bizir kam gɨnɨghnɨgh, en afeziar nguazimɨn itiba, e akɨrmɨzima e men ziaba fe. Kamaghɨn en duabar Afeziam, e bar guizbangɨra an apengan ikɨva egh angamra ikɨvɨra ikiam. \v 10 En afeziar nguazimɨn itiba, dughiar bar otevibar me ifongezɨ moghɨn en araziba akɨrmɨsi. Ezɨ God kamaghɨn nɨghnɨsi, e guizɨn an damazimɨn zueghavɨra itir arazimra inigh an mɨraram otogham. Kamaghɨn a en akurvaghasa, e akɨrmɨsi. \v 11 Afeziam e akɨrmɨghasa osɨmtɨzim e ganɨngi, ezɨ e ghaze, osɨmtɨzir kam bar e itarazɨma e ikia bar akongezir puvatɨ. Egha en navir averiaba bar oseme. Eghtɨ an e akɨrmɨgh gɨvaghtɨma, an dagher aghuir en otivamibara kara: e Godɨn damazimɨn arazir aghuibara amuam, eghtɨ en navir averiaba amiragh ikiam. \s E tuivigh gavgavighsɨ aghariba kɨnkɨnam \p \v 12 Eghtɨ ian aghariba gavgaviba puvatɨgh egh pura guighɨv ikɨtɨma, ia da feghɨva egh ingangarim damu. Eghtɨ ian suem aremegh pura ikɨtɨ, \v 13 eghtɨ ia a feghɨva tuavir aghuimɨn daruvɨra ikɨ. Ia kamaghɨn damightɨ ian sueba bar ikuvighan kogham. Puvatɨ. Ada ua deragham. \p \v 14 Ia, gumazamiziba bar me ko, dabirabir aghuim damuva, navir amɨrɨzimɨn arazim baghɨva mɨghɨghvɨra ingar aghariba kɨnkɨn. Egh ia uari isɨ God danɨngsɨ, egh Godɨn damazimɨn zuezir arazim bagh mɨghɨghvɨra ingar. Gumazir Godɨn damazimɨn zuezir araziba puvatɨzim, an Ekiamɨn ganan kogham. \v 15 Ia bar deraghvɨra uari bagh gan, ian tav irɨgh egh ua Godɨn apangkuvir kam ateghan kogham. Eghtɨ ian tav ua temer ovɨzir mɨsozimɨn mɨn otogh osɨmtɨziba Kraisɨn adarazir anɨngan kogham. \v 16 Egh ian tav poroghamiba uari bakɨa uari ko akuir arazim damuan markɨ. Egh tav Iso fomɨra amizir arazimɨn mɨn, God akɨrim ragh a gasaraghan markɨ. A uan afeziam Aisakɨn otarir ivariamra, egh bizir aghuir avɨriba iniam fɨrɨn, egha dagher otevir vamɨra bagha pura uan bizir aghuiba bar da isa uan dozimɨn agharim gatɨ. \v 17 Ia fo, a gɨn uamategha uan afeziamɨn bizir aghuir kaba iniasa mɨgei. Ezɨ God ghaze, puvatɨ. Iso bizir aghuiba iniasa zurarama aziava, egha a navim gɨghan tuaviba puvatɨ. \s E Godɨn Nguibamɨn itir Jerusalemɨn otogha gɨfa \p \v 18 Ia uan dafaribar suighamin biziba ia da bativizir puvatɨ, mati Israelba fomɨrama ami. Me iza Sainain Mɨghsɨamɨn boroghɨn ikia, egha maburan avim ko mɨtarmer bar pɨzimɨn gara amɨnir bar gavgavim ko \v 19 sɨghamɨn ararem baragha egha gumazir mamɨn tiarim barasi. Gumazamiziba tiarir kam baragha egha bar atiatigha kamaghɨn Moses mɨgei, “E uam oraghan aghua.” \v 20 Ia fo, God akar gavgavim me ganɨngizɨ ezɨ me bar an atiatigha baraghan aghua. Akar kam kamaghɨn mɨgei, “Gumazitam o asɨzitam mɨghsɨar kamɨn mangɨ puram an suiragham, eghtɨ ia dagɨaba isɨ a ginivightɨma an aremegh.” \v 21 Ezɨ bizir me ganizir kam me bar an atiatingi, ezɨ Moses uaghan atiatigha ghaze, “Kɨ uaghan bar atiatigha egha puvɨra nɨsi.” \p \v 22 Ia bizir kamaghɨn garitamɨn otozir pu. Puvatɨ. Ia Saionɨn Mɨghsɨam ko Godɨn zurara itimɨn nguibar ekiamɨn otogha gɨfa, kar Jerusalemɨn nguibar Godɨn Nguibamɨn itim. Egha ia tausen tausenpla enselba batifi, me uari akuvagha bar akuegha iti. \v 23 Ia Godɨn borir ivariabar ivɨriar ekiam batogha gɨfa, kar Godɨn Nguibamɨn itir Akɨnafarimɨn ziaba osirigha gɨvazɨ darasi. Ia Godɨn kam batogha gɨfa, a gumazamiziba bar araziba tuisɨghamin Jas. Ia, gumazir fomɨra Godɨn damazimɨn deragha egha aremegha, egha bar deravɨram otiviziba, ia men duaba batifi.\f + (12:23) E fo, Iesus, a Godɨn borir ivariam. Nɨ Hibru 1:6ɨn gan. Gumazir Hibrun akɨnafarim osirizim, dughiar avɨribar kamaghɨn mɨgɨa ghaze, God bizir aghuiba uan borir ivariabar anɨngasa. Nɨ Hibru 6:12 ko 9:15ɨn gan. Judabar arazim kamakɨn, borir ivariabara uan afeziamɨn bizir avɨriba isi. Nɨ Hibru 12:16ɨn gan. Akɨnafarir kam osirizir gumazim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, God bizir aghuiba uan gumazamizibar anɨngasa egha me dɨbora ghaze, “Me Godɨn borir ivariaba.”\f* \v 24 Ia Iesusra bato, abuir gumazir God ko en tɨghɨn itim, egha Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam gami. Egha ia Iesusɨn ghuzimɨn otifi, a fomɨra akar gavgavir dɨkɨrɨzir igiar kam gavgavim a danɨngasa akavkɨni. Ezɨ ghuzir kamra akar aghuim e mɨkɨri, egha fomɨra Abelɨn ghuzim akam akunizɨ moghɨn amir pu. Puvatɨ. Iesusɨn ghuzim akar bar aghuim akuri, ezɨ akar kam Abelɨn ghuzimɨn akam gafira. \s E deraghvɨra uari bagh ganam \p \v 25 Kamaghɨn, ia deragh gan, egh ia uan kuaribav konegh Gumazir Mɨgeimɨn akam baraghan aghuaghan markɨ. Fomɨra nguazir kamɨn God akar gavgavim gumazamizibagh anɨngi. Ezɨma me an akam baraghan aghua, egha gɨn me uan arazir kurabar ivezir kuram gitazir puvatɨ. Egha God datɨrɨghɨn uan Nguibamɨn ikia egha akar bar gavgavim e ganɨngi. E akɨrim ragh a gasaragh egh e uan arazir kuramɨn ivezir kuram gitavɨragham, o? Bar puvatɨ. \v 26 Fomɨra itir dughiamɨn, Godɨn akam nguazim gamizɨma mɨkɨmkɨzim an otos. Ezɨ datɨrɨghɨn a kamaghɨn akar dɨkɨrɨzim e ganigha ghaze, “Kɨ ua nguazim damightɨ mɨkɨmkɨzim an otogham, eghtɨ nguazimra puvatɨ, kɨ nguazim ko overiam vɨrara kamaghɨra aning damigham.” \v 27 God dughiatam uam a damuasa mɨkeme, kamaghɨn e fo, God nguazim ko overiam damutɨ mɨkɨmkɨzim aning batoghtɨma aning akongtɨma, bizir a ingariziba ua ikian kogham. Eghtɨ bizir akongɨva gɨvaghan koghamiba, darara ikɨvɨra ikiam. \p \v 28-29 Bizibagh Ativamin Danganir e inizir kam, an akongan kogham. Kamagh amizɨ e danganir kam bagh an mɨnabagham. E fo, en God mati avir puvɨra bizibagh asɨghasɨzim. Kamaghɨn ami, e an atiatingɨva an apengan ikɨ, egh an mɨnabagh a uabɨ ifongezir arazimɨn gɨn mangɨ an ziam fam. \c 13 \s E vaghvagh igharaz darazigh ifuegham \p \v 1 Ia Kraisɨn adarasi, ia vaghvagh uarigh ifongegh mamaghɨra ikɨ, mati ia uan adarazigh ifongezɨ moghɨn. \v 2 Ia nɨghnɨghɨva, egh nguibar igharazimɨn gumaziba ian bighan izamin dughiamɨn, ia me inigh uan dɨpenibar mangɨ. Ia fo, fomɨra gumazamizir maba ghaze, me gumazir kɨniba isa uan dɨpenibar ghua egha men gari. Ezɨ gumazir me inigha izir kaba, me enselba. Me ghaze, me guizɨn gumazibar gari, ezɨ puvatɨ, me enselbara gari. \v 3 Ia Godɨn gumazamizir kalabusɨn itibagh nɨghnɨgh, mati ia me ko kalabusɨn iti. Egh ia uaghan gumazir men apaniba paza me gamizibagh nɨghnɨgh. Ia fo, ia nguazir kamɨn ikiavɨra iti, ezɨ apaniba uaghan ti arazir kamra ia damuam. \p \v 4 Ia bar kamaghɨn fogh, gumazim ko amizim uaning ikia poroghamimning otozir arazim, a bizir bar aghuim, egha Godɨn damazimɨn dera. Ezɨ ia poroghamiba bar deravɨra uan arazibar gan. Eghtɨ God gɨn ivezir kuram isɨ, gumazamizir uari bakɨava akuiba ko afiar arazibagh amir gumazamiziba, me danɨngam. \p \v 5 Ia dagɨar avɨriba ikɨsɨ ifueghan markɨ. Ezɨ ia kamaghɨn nɨghnɨgh, bizir ia suiragha gɨvazim, a ian tughtɨzir puvatɨ. Ia fo, God kamaghɨn e mɨkemegha gɨfa, \b \q “Kɨ ia ateghtɨ bizitam paza ia damuan kogham. Bar puvatɨ. \q2 Guizbangɨra, kɨ ia ateghan kogham.” \b \m \v 6 Kamaghɨn amizɨ, e gavgavim uan navibar anɨng egh mɨkɨm suam, \b \q “Ekiam nan akurvazir gumazim, eghtɨ kɨ atiatighan kogham. \q2 Gumaziba bizitamɨn na damighan kogham.” \s E Iesusɨn gɨn mangɨsɨ aghumsɨghan kogham \p \v 7 Ia uan siosɨn gumazir apanibagh nɨghnɨgh, me fomɨra Godɨn akamɨn gun ia mɨkeme. Ia men arazir aghuiba ko men ovevem gɨnɨghnɨgh. Egh men nɨghnɨzir gavgavimɨn arazim, ia uaghan an gɨn mangɨ. \v 8 Krais Iesusɨn arazim a fomɨra kamaghɨra ikia datɨrɨghɨn ikia, egh a gɨn zurara kamaghɨra ikiam. \v 9 Ia akar aghuimɨn mɨn zuir puvatɨzir akar igharaziba ateghtɨ, da ian nɨghnɨzibagh asɨghasɨghtɨ, eghtɨ ia Godɨn gɨn zuir tuavir aghuim ataghraghan markɨ. Kamaghɨn deragh, e Godɨn apangkuvim amamangatɨghtɨ a gavgavim en navir averiabar anɨngam. Ezɨ dagheba apir arazim gavgavim en navir averiabar anɨngan kogham. Ezɨ arazir kam gumazamizibar darorimɨn akurvazir puvatɨ. \p \v 10 Ezɨ e Godɨn ofa gamir danganir mam iti. Ezɨ Judabar Averpenimɨn aven ofa gamizir gumaziba, God me anogoroghezɨma, me ofa gamir danganir kamɨn dagheba aman kogham. \v 11 Ofa gamir gumazir ekiabar dapanim, an asɨzibar ghuzim inigha Bar Anogoroghezir Danganir kamɨn aven ghua, egha arazir kuraba gɨn amangasa ofa gami. Egha asɨzir kabar kuaba inigha gumazamiziba itir naghɨn azenan ghua saghon a da tuezɨ da mɨgɨri. \v 12 Kamaghɨra, Iesus uaghan nguibar ekiamɨn azenan mɨzazim ini. A ghaze, a uan ghuzimɨn gumazamizibar amightɨ me Godɨn damazimɨn zuegh egh Godɨn gumazamizibar otivigham, kamaghɨn an areme.\f + (13:12) Moses Osirizir Araziba ghaze, gumazamiziba Godɨn ofa damuasa inigha izir asɨziba, ofa gamir gumaziba da api. Me asɨzir gumazamizibar arazir kuraba gɨn amangsɨ, dughiar ekiabar ofa gamiba, me dar aman kogham. Nɨ Wok Pris 6:24 ko 24:30 ko 16:27ɨn gan. Datɨrɨghɨn, ofan dughiar ekiar kam, Iesus amizir ofan kam an danganim ini. Nɨ Hibru 9:7, 14ɨn gan.\f* \v 13 Kamaghɨn amizɨ, e uaghan a bagh nguibamɨn azenan mangɨva, egh a inizir aghumsɨzim e uaghan a iniam.\f + (13:13) Gumazir maba ti, Kraisɨn gɨn zuir darazir amightɨ, me Moses Osirizir Arazibar aven itir dagheba apir arazimɨn gɨn mangasa. (Nɨ ves 9ɨn gan.) Ezɨ gumazir Hibrun akɨnafarim osirizim ghaze, Kraisɨn gɨn zuir darazi, Judaba itir nguibabar ikian markiam. Me kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, Moses Osirizir Araziba me damutɨ, me Godɨn damazimɨn zuegham. Puvatɨ. Iesusɨn ingangarimrama me zuegha gɨfa. Kamaghɨn amizɨ, me a ko ikɨsɨ aghumsɨghan kogh, egh anarɨra gɨn mangam.\f* \v 14 E fo, nguazir kamɨn e nguibar zurara ikia ititam itir puvatɨ. Egha e nguibar gɨn otivamim bagha mɨzuai. \v 15 Kamaghɨn, e Iesusɨn ingangarimɨn tuavimɨn, e zurara ziar ekiam isɨ ofan mɨn God danɨng mamaghɨra ikiam. Eghtɨ en akar toriba zurara an ziam fɨ suam, an en Ekiam. \v 16 Egh ia arazir aghuibar gumazamizibar amu. Egh me bizir taba oteveghtɨ ia bizir taba men akurvaghsɨ me danɨng. Ofan kamaghɨn gariba, God bar dagh ifonge. Kamaghɨn amizɨ, ia arazir kabar amusɨ okɨnɨghnɨghan markɨ. \s God e damutɨ e deravɨra ikiam \p \v 17 Ian gumazir dapaniba ian akurvasa egha zurara ian gari. Egh me gɨn ingangarir me amizibar gun God ko mɨkɨmam. Kamaghɨn amizɨ, ia men akaba baragh egh men apengan ikɨ. Egh ia kamaghɨn damutɨ, eghtɨ me bar akuegh uan ingangarim damuam. Ia kamaghɨn damuan koghtɨ, me osɨmtɨzim sara ian ganam, eghtɨ bizir kam ian akuraghan kogham. \v 18 Ia e baghɨva God ko mɨkɨmvɨra ikɨ. E kamaghɨn bar fo, e dughiabar zurara arazir aghuibara amuasa bar ifonge. E uan araziba bar deravɨra da tuisɨgha arazir aghuibar gɨn ghua egha en navir averiaba osɨmtɨziba Godɨn damazimɨn puvatɨ. \v 19 Kɨ mɨghɨra ia gakaghori, ia na bagh God ko mɨkɨm suam, a nan akuragh na amadaghtɨ kɨ zuamɨra ia bagh izam. \p \v 20 Kɨ ia bagha God ko mɨgei, Godɨn Navir Amɨrɨzimɨn Mɨngarim, a en Ekiam Iesus ovevemɨn a gamizɨ a ua dɨkafi. Iesus, Sipsipbar Garir Gumazir Gavgavim Itim, a uabɨ ofan mɨn aremegha uan ghuzimɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kam, gavgavim a ganɨngizɨma, eghtɨ a ikɨ mamaghɨra ikiam. \v 21 Ezɨ kɨ ia bagha Godɨn kam ko mɨgɨa kamaghɨn azangsɨsi, a ian akuragh gavgavim ia danɨngtɨ, ia arazir aghuiba bar dar amu, egh an ifongiamɨn gɨn mangam. Eghtɨ Krais Iesusɨn ingangarimɨn tuavimɨn, a en navir averiabar aven ingartɨ, e a ifongezir arazibar amuam. Egh e zurazurara ziar ekiam a danɨng mamaghɨra ikiam. Bar guizbangɨra. \s Akar abuananaba \p \v 22 Nan adarasi, akar kɨ ia bagha osirizir kam, a ruarazir puvatɨ. Kamaghɨn, ia nɨmɨra ikɨ, egh akar kɨ ia naviba gavgaviba a dar anɨngasa osirizir kam, ia deravɨram a baragh. \v 23 Kɨ kamaghɨn ia mɨkɨmasa ifonge, me kalabusɨn en aveghbuam Timoti fɨri, ezɨ a ua kalabusɨn itir puvatɨ. Egh a zuamɨra na bagh izegh, egh ga uaghara mangɨ ian ganam. \p \v 24 Ia uan gumazir dapaniba ko Godɨn gumazamiziba bar me mɨkɨm suam, kɨ ghaze, God deraghvɨra me damu. Ezɨ Kantri Italin itir Kraisɨn adarasi uaghan akam ia bagha anemadagha ghaze, God deraghvɨra ia damu. \p \v 25 Kɨ kamaghɨn God ko mɨgɨa ghaze, Godɨn apangkuvim a bar moghɨra ia ko ikɨ.