\id EPH \ide UTF-8 \h EFESUS \toc1 Akɨnafarir Pol Efesusɨn Nguibamɨn itir Sios bagha Osirizim \toc2 Efesus \toc3 Ef \mt Akɨnafarir Pol Efesusɨn Nguibamɨn itir Sios bagha Osirizim \is Akar Faragha Zuim \ip Akɨnafarir kamɨn akar mɨngarim a kamakɨn, God kamaghɨn nɨghnɨsi, an overiam ko nguazimɨn ingarizir biziba bar, dar amu da isɨ Kraisɨn apengan dar arɨgham. Eghtɨ Krais biziba bar dar dapanimɨn ikiam (1:10). Ezɨ God kamaghɨn ifonge, a uan gumazamiziba gaghuvkɨntɨ, eghtɨ me bar Krais ko poroghɨv ikɨva egh me navir vamɨra ikiam. \ip Ezɨ akɨnafarimɨn aven faragha itir akaba, Pol Godɨn apangkuvimɨn mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami. A ghaze, God gumazamizibagh amima, me bar nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn ikiava uari akuvagha, egha ikɨzir vamɨran gumazamizibar otifi. Iesusɨn ingangarimɨn, God ua gumazamiziba inigha, egha Godɨn Duam me ganɨngi. Ezɨ tuavir kamɨn me bar fo, me Godɨn akar dɨkɨrɨzimɨn bizir mɨkemeziba, me bar da iniam (1:14). \ip Egha akɨnafarimɨn itir namba 2ɨn akar otevimɨn, Pol kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Kraisɨn adarasi me Krais ko poroghav iti. Kamaghɨn, me bar navir vamɨra ikɨva, egh Godɨn arazibar gɨn mangɨ. \ip Ezɨ akɨnafarir kamɨn Pol akar isɨn zuibar mɨgɨava, egh kamaghɨn men akakaghtɨ me kamaghɨn fogh suam, me Krais ko poroghav ikia egha ikɨzir vamɨran gumazamizibar oto. A kamaghɨn mɨkeme, Godɨn gumazamiziba, me nivafɨzir vamɨran mɨn oto, ezɨ Krais mati nivafɨzir vamɨran kamɨn dapanim. (4:1-16). Ezɨ uaghan, Godɨn gumazamiziba mati dɨpenir mam, ezɨ Krais, a mati dɨpenir kamɨn guarir akɨnim (2:19-22). Egha Godɨn gumazamiziba mati amizir mam, ezɨ Krais mati amizir kamɨn pam (5:22-32). Ezɨ akɨnafarir kamɨn aven e bar deravɨra bizir aghuir God uan gumazamizibar amuamibar gari. \c 1 \ms E Kraisɨn poroghav itima, God e gamizɨ e gumazamizir igiabar otifi \mr (Sapta 1-3) \p \v 1 Kɨ Pol, God uan ifongiamɨn gɨn ghua Krais Iesusɨn aposelɨn ikiasa na mɨsefe. Ia, Efesusɨn itir Kraisɨn adarasi, ia Krais ko poroghava ikia deraghavɨra an gɨn zui. Kɨ ia bagha akɨnafarir kam osirigha anemadi. \v 2 Kɨ kamagh sua, God en Afeziam ko Krais Iesus en Ekiam, aning apangkuvim ko navir amɨrizim ia danɨngam. \s E Krais Iesusɨn poroghav itima, God uan Nguibamɨn itir bizir aghuiba bar da isava e ganɨdi \p \v 3 E Krais Iesusɨn poroghav itima, ezɨ tuavir kamɨn God deravɨra e gamua en duabar akurvaghasa uan Nguibamɨn otivir bizir aghuiba e ganɨdi. Kamaghɨn amizɨ, e God mɨnabagham, a en Ekiam Krais Iesusɨn Afeziam ko an God. \v 4-5 Dughiar God tɨghar nguazir kamɨn ingaramim, a kamaghɨn ifonge, e a baghɨvɨra itir gumazamizibar ikɨva, an damazimɨn arazir kuratam ikian kogham, egha a fomɨra e ginaba. Egha ghaze, e Krais ko poroghɨv ikɨ, egh tuavir kamɨn e an gumazamizibar mɨn otogham. A fomɨra bar e gifongegha egha e ginabagha ghaze, a Krais Iesusɨn ingangarimɨn tuavimɨn e damightɨ, e an boribar otivigham. God uan bar akongezir arazim ko uan ifongiamɨn gɨn ghua bizir kam gami. \v 6 A ifongezir Otarimɨn ziamɨn, a bar pura bizir aghuimɨn mɨn uan apangkuvim isa e ganɨngi. Kamaghɨn e apangkuvir bar ekiar kam gɨnɨghnɨghɨva, egh Godɨn ziam fam. \p \v 7-8 E fo, Kraisɨn ovevemɨn God uam e ini, egha en arazir kuraba gɨn amada. Godɨn apangkuvim guizbangɨra bar ekevegha izɨfa. Kamaghɨn a uan apangkuvim e gufusfuzima an e girava, fofozir aghuim ko nɨghnɨzir aghuim e ganɨdi. \v 9 God fomɨra uan ifongiamɨn gɨn ghua, Kraisɨn ingangarimɨn tuavimɨn uan nɨghnɨzir mogomem azenim darɨghasa nɨghnɨki. Ezɨ a datɨrɨghɨn an nɨghnɨzir mogomer kam a en akazɨ an azenan oto. \v 10 Godɨn nɨghnɨzir kam a kamakɨn, a ingarizir biziba bar dar amutɨ da mangɨva dughiar a inabazimɨra a da isɨ Kraisɨn apengan dar arɨgham. Overiamɨn itir biziba ko nguazimɨn itir biziba sara bar. Eghtɨ Krais biziba bar dar dapanimɨn ikiam. \p \v 11 God uan ifongiam ko nɨghnɨzimɨn gɨn ghua, bizibagh amima da otifi. A faraghavɨra uan nɨghnɨzimɨn gɨn ghua, e Krais ko porogh egh an gumazamizibar mɨn ikiasa, an e amɨsefe. \v 12 E Judaba, e faraghavɨra Krais mɨzuava an gɨn zuir gumazamiziba, e Godɨn ziar ekiam bar a pɨrafam. \p \v 13 Ezɨ ia Kantrin Igharazibar Gumaziba uaghan, ia guizɨn akam baraghizɨma God ia gamizɨ ia an gumazamizibar otifi. Akar aghuir kamra kara: God ian akurvasi. Ia nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn itima God uan Duam ia gatɨ. Kamaghɨn me fogh suam, ia an gumazamizibara. Kar Godɨn Duar a fomɨra akar dɨkɨrigha amizim. \v 14 E Godɨn Duam inigha gɨfa, kamaghɨn e bar fo, e bizir God akar dɨkɨrɨzimɨn uan gumazamizibav kemeziba, e bar da iniam. Bizir kamɨn e fo, God uan gumazamiziba damightɨ me guizbangɨra fɨrighregham. Kamaghɨn e Godɨn ziar ekiam bar a pɨrafam. \s Pol God ko mɨgɨa ghaze, God fofozim Efesusɨn sios danɨngam \p \v 15 Kɨ fo, God bizir kabanang gami, ezɨ kɨ orasi, ia nɨghnɨzir gavgavim Ekiam Iesusɨn ikiava, Godɨn gumazamiziba bar me gifonge, \v 16 kamaghɨn amizɨ, kɨ zurara ia gɨnɨghnɨgha God ko mɨgɨa ia bagha God mɨnabavɨra iti. \v 17 Egha kɨ Godɨn azangsɨsi, en Ekiam Krais Iesusɨn God, Afeziar ziar ekiam itim, kɨ an azangsɨgha ghaze, a uan Duam ia danightɨ a ia damutɨ, ia fofozir aghuim iniam. Eghtɨ Godɨn Duam uan guizɨn akam ian akaghtɨ, ia deragh Godra fogham. \v 18 Kɨ kamaghɨn Godɨn azangsɨsi, ian nɨghnɨzim kuighrɨghtɨ ia Godɨn angazangarimɨn ganam. Egh ia kamaghɨn fogham, God ian diazɨma ia bizir aghuir ia fogha iniamiba da bagha mɨzuai iti. Egh kamaghɨn fogham, bizir aghuir God uan gumazamizibar anɨngamiba, da bar ekevegha pɨn ko. \v 19-20 Egh ia kamaghɨn fogham, Godɨn gavgavim zurara en navibar aven ikia ingara en akurvasi, e nɨghnɨzir gavgavim an itiba. Gavgavir kam, guizbangɨra bar ekefe, e guizbangɨra an gavgavim tuisɨva avegham. Gavgavir en aven ingarir kamra, dughiar Krais ovengezimɨn, God gavgavir kamɨn Krais gamizɨ, a ua dɨkafi. Egha a inigha uan Nguibamɨn ghua a isa uan agharir guvimɨn amadaghan anefa. \v 21 Kamaghɨn Krais Godɨn Nguibamɨn ikia egha duar gavgaviba itiba bar, ko gumazir dapaniba, ko gavmanɨn gumaziba, ko atriviba, a bar men gavgavibagh afiragha me gatifa. Egha Ziar Krais uan ingangarim bagha inizim a ziar manaba, manaba bar dagh afira, dughiar kamɨn ziaba ko dughiar tɨghar izamimɨn ziaba bar. \v 22 God biziba bar dagh amizɨma da Kraisɨn apengan iti. Egha a gamizɨ, a sios bagha biziba bar dar dapanimɨn oto. \v 23 Sios mati Kraisɨn namnam. Ezɨ Krais biziba bar dar aven ikia bar dagh izɨfa. Egha Krais uan siosɨn aven ikia bar a gizɨfa. \c 2 \s E gumazamizir ariaghreziba, God e gamizɨ e Krais ko angamra iti \p \v 1 Ia fomɨra Godɨn akam barazi puvatɨgha arazir kurabagh amuava, kamaghɨn ian duaba guizbangɨra aremezɨ moghɨn iti, mati gumazamizir ariaghreziba. \v 2 Faragha zuir dughiamɨn, ia nguazir kamɨn arazir kurabar gɨn zui. Egha ia duar kurar overiamɨn itibar atrivim, ia an akam baregha an gɨn zui. Duar kurar kam, gumazamizir Godɨn akam barazi puvatɨzibar navir averiabar aven ingari. \v 3 Fomɨra e bar moghɨra men mɨn ami, egha uan navir ghurimɨn ifongiamɨn gɨn zui. E uan nivafɨzir agorogem ko uan nɨghnɨzir kurabar gɨn zui. Dughiar kamɨn e nguazimɨn itir gumazamizibar mɨn amima, kamaghɨn God bar en arazir kuraba bagh ivezir kuram e danɨngasa nɨghnɨzim gami. \v 4-5 Guizbangɨra, en arazir kuraba e gamizɨ en duaba guizbangɨra aremezɨ moghɨn iti, mati gumazamizir ariaghreziba. Ezɨ God bar e gɨfongezɨ, an apangkuvir dafam bar e avara. Kamaghɨn an e gamizɨ e Krais ko angamra iti. God uan apangkuvimɨn tuavimra, a en akura. \v 6 A kamagh sua, e Krais Iesus ko Godɨn Nguibamɨn atrivimɨn ikiam. Kamaghɨn an e gamizɨ e Krais ko poroghav ikia, a ko ua dɨkafi. \v 7 A kamagh sua, a uan apangkuvir bar dafam, tɨghar izamin dughiabar gumazamiziba bar men akaghasa. Eghtɨ me fogh suam, a Krais Iesusɨn ingangarimɨn tuavimɨn a bar me gifonge. Kamaghɨn an arazir aghuir kamɨn e gami. \v 8-9 Ia nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itima, ezɨ a uan apangkuvimɨn tuavimra ian akurvasi. Kar ia uari amizir puvatɨzir bizim. Puvatɨ. God pura ia ganɨngi. Kar ian ingarimɨn ivezim puvatɨ. Kamaghɨn bizir kam bagh gumazitam uabɨ uan ziam fan markɨ. \v 10 God fomɨra e bagha, ingangarir aghuir e gɨn damuamiba, a dagh nɨghnɨgha da atɨ. A kamagh sua, e ingangarir kabar amuasa, egha kamaghɨn an e gamizɨ, e Krais Iesus ko poroghav ikia datɨrɨghɨn gumazamizir igiabar otifi. \s Krais apanim gamir arazim a gɨvazɨ, ezɨ Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba ikɨzir vamɨra iti \p \v 11 Ia Kantrin Igharazibar otivir gumaziba, ia kamaghɨn fo, Judaba, uan gumazibar mɨkarzir mogomebar aghori. Egha me kamaghɨn ia dɨbori, ia gumazir mɨkarzir mogomebar aghorir puvatɨziba. Arazir kam kamakɨn, gumaziba uari uan mɨkarzir mogomebar aghori. Eghtɨ ia deravɨra nɨghnɨgh, ia fomɨra Kantrin Igharazibar Gumazibar mɨn ike. \v 12 Dughiar kam ia Kraisɨn saghon iti. Ia Israelɨn gumazamizibar azenan iti, kamaghɨn ia nguibar igharazibar gumazibar mɨn iti. God uan adarasi ko akam akɨrigha, egha uan gumazamiziba akar gavgavir dɨkɨrɨzim me ganɨngi. Ezɨ ia akar gavgavir dɨkɨrɨzir kamɨn aven itir puvatɨ. Ia nguazir kamɨn ikiava God gɨfozir puvatɨgha, egha ia bizir aghuir mɨzuai iti tam itir puvatɨ. \v 13 Ia faragha saghon iti, ezɨ datɨrɨghɨn Kraisɨn ghuzim ia ruegha egha ian akua izezɨ, ezɨ ia Krais Iesus ko poroghav ikia, Godɨn boroghɨn iti. \p \v 14 Krais uabɨ e gamizɨ e navir amɨrɨzim ikiava deravɨra uari inigha iti. Fomɨra Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumazamiziba uarir apanim gami. Ezɨ arazir kam a divazimɨn mɨn men tongɨn ikia me abɨki. Ezɨ Krais uan ovevemɨn tuavimɨn divazir kam anekariaghatɨgha egha apanir arazir kam agɨfa. Ezɨ Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba ikɨzir vamɨram oto. \v 15 Krais, Moses Osirizir Araziba, ko akar gavgaviba, ko arazir me anogorogheziba sara bar da gɨfa. A ghaze, a kamaghɨn damigh, ikɨzir pumuning damutɨ, aning a ko porogh ikɨva egh ikɨzir igiar vamɨran otogham. A tuavir kamɨn an e gamizɨ e navir vamɨra iti. \v 16 Krais ter ighuvimɨn aremegha egha tuavir kamɨn ikɨzir pumuning gamizɨ aning ikɨzir vamɨran oto. Egha uam aning inigha God bagha ize. Egha an ovever tuavir kamra me uarir apanim gamir arazim anegɨfa. \v 17 Kamaghɨn Krais izeghava akar aghuim gumazamiziba bar me mɨkɨra ghaze, ia navir vamɨra ikɨ. A, gumazamizir Godɨn saghon itiba ko gumazamizir Godɨn boroghɨn itiba bar, akar aghuim me mɨkɨri. \v 18 Kamaghɨn Kraisɨn ingangarimɨn tuavimra e bar, Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba, Godɨn Duam en akurvazima e uari akuvagha Afeziamɨn boroghɨn izi. \s E Kraisɨn adarasi, e mati Godɨn Dɨpenimra \p \v 19 Kamaghɨn amizɨ, datɨrɨghɨn ia Kantrin Igharazibar Gumaziba, ia ua kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ egh suam, ia nguibar igharazibar gumazamiziba o nguibaba puvatɨzir gumazamiziba. Puvatɨ. Ia Godɨn adarasi ko uaghara ghu, egha uaghan Godɨn gumazamizibar tongɨn itir marasi. \v 20 Ia uaghan mati God ingarizir dɨpenimɨn mɨn iti. Gumazim dɨpenim ingarasa ter akɨniba kuazizɨ moghɨn, God aposelba ko uan akam inigha izir gumaziba me amɨsevezɨ me an tuivigha ingangarim gami. Ezɨ Krais Iesus, a uabɨ dɨpenir guarimɨn mɨn iti. \v 21 Dipenir guarim a dɨpenir agharim bar a gupuzɨ moghɨn, Krais bar e isafuragha e gamima e aghua, ghuava God baghavɨra itir dɨpenimɨn oto. \v 22 Ia uaghan Krais ko poroghav iti, ezɨ God igharaz darazi ko ia isafuragha ia gamizɨ, ia guizɨn Godɨn Dɨpenimɨn mɨn oto. Ezɨ Godɨn Duam dɨpenir kamɨn aven iti. \c 3 \s Pol Kantrin Igharazibar Gumazibar tongɨn akar aghuim akunamin ingangarim gami \p \v 1 God guizbangɨra deravɨra ia gami. Ezɨ bizir kam bagha kɨ Pol, kɨ Krais Iesusɨn ingangarim gamua egha ia Kantrin Igharazibar Gumaziba ian akurvagha, kamaghɨn kɨ kalabusɨn iti. Egha kɨ ia bagha God ko mɨgei. \v 2 Ia ti oreghama, God apangkuvim ikia ia bagha ingangarir kam na ganɨngi. \v 3 Egha God uan nɨghnɨzir mogomem azenan aneka, egha na gamizɨ, kɨ a gɨfo. Kɨ mong an gun osiri, \v 4 eghtɨ ia mɨgɨrɨgɨar kɨ osirizibar ganɨva fogh suam, kɨ Krais amizir ingangarimɨn nɨghnɨzir mogomem, kɨ bar a gɨfo. \v 5 Faragha zuir dughiaba, God gumazamiziba nɨghnɨzir mogomer kamɨn me mɨkemezir puvatɨ. Ezɨ datɨrɨghɨn God uan Duamɨn tuavimɨn uan aposelɨn a baghavɨra itiba ko an akam inigha izir gumazibar akazɨ an azenim girɨ. \v 6 Nɨghnɨzir mogomer kam a kamakɨn: Akar aghuimɨn aven Kantrin Igharazibar Gumaziba ko Judaba uaghara, God uan bizir aghuiba isa bar moghɨra me ganɨdi. Me uari ko ikia mati nivafɨzir vamɨran aven iti. Me bar moghɨra, Krais Iesusɨn ingangarimɨn tuavimɨn, bizir God e bagha akam akɨriziba e da iniam. \p \v 7 Godɨn apangkuvimɨn tuavimɨn, a bizir aghuir kam pura na ganɨngi, egha a na gamizɨ an gavgavim nan aven ingari, ezɨ kɨ akar aghuimɨn ingangarir gumazimɨn oto. \v 8 Kɨ, Godɨn gumazamizibar abuan itir gumazim, kɨ bar an gɨn iti. Ezɨ God bar nan deragha Kantrin Igharazibar Gumaziba akar aghuim akunasa ingangarir ekiar kam na ganɨngi. Akar aghuir kam, a Kraisɨn bizir aghuibar gun mɨgei. Bizir aghuir kaba, gumaziba dagh nɨghnɨgh da tuisɨghɨva avegham. \v 9 God biziba bar dar ingari, egha faragha zuir dughiaba uan nɨghnɨzir mogomem men ghuara. Egha iza datɨrɨghɨn a uan nɨghnɨzir mogomem aghurasa, ingangarir kam na ganɨngi, eghtɨ kɨ gumazamiziba bar me damutɨ me God damuamin araziba bar dagh fogham. \v 10 God kamagh sua, datɨrɨghɨn dughiar kam a uan sios damutɨ, eghtɨ sios, enselba ko duar gavgavir overiamɨn itibar amutɨ, eghtɨ da an fofozir aghuimɨn tuavir avɨriba dagh fogham. \v 11 God fomɨra bizir kam damuasa nɨghnɨki egha datɨrɨghɨn en Ekiam Krais Iesusɨn ingangarimɨn an a gamizɨ an oto. \v 12 E Krais ko poroghav ikia nɨghnɨzir gavgavim an iti, egha tuavir kamɨn e Godɨn boroghɨn mangasa gavgavigha, atiatir puvatɨ. \v 13 Kɨ pamtem ia gakaghori, ia osɨmtɨzir kɨ ia bagha aterir kam, ia a gɨnɨghnɨgh osɨman markɨ. Guizbangɨra kɨ ian dabirabir aghuarim bagha osɨmtɨzir kam ateri. \s Pol Efesusɨn nguibamɨn itir sios bagha God ko mɨgei \p \v 14 Kɨ bizir Afeziam amizir kabagh nɨghnɨgha, egha an damazimɨn uan tevimning apɨri. \v 15 A uan Nguibamɨn itir ikɨziba ko nguazimɨn itir ikɨziba bar, a bar men Afeziam. Egha vaghvagha ziaba me garɨki. \v 16 Ezɨ kɨ bizir kam bagha Godɨn azangsɨgha ghaze, God bizir aghuir an Nguibamɨn otivir taba ia danɨng, eghtɨ an Duam gavgavim ia danɨngtɨ, ian navir averiaba gavgavigham. \v 17 Kɨ kamaghɨn Godɨn azangsɨsi, ian nɨghnɨzir gavgavimɨn tuavimɨn Krais zurara ian navir averiabar ikiam. Eghtɨ igharaz darazigh ifongezir arazim, a ian navir averiabar aven ikɨ gavgavigh ia damutɨ, eghtɨ ia tuivigh gavgavigh, mati nguazim temer bibar suirazɨ temem tugha gavgavigha aghui. \v 18 Egh ia Godɨn gumazamizir igharaziba ko, gavgavim iniva deravɨra fogham, Krais gumazamizibagh ifongezir arazim bar ekevegha, bar pɨn ghuavanaga, bar ruarvagha, egha bar vɨn uaghiri. \v 19 Guizbangɨra God gumazamizibagh ifongezir arazim a gumazibar fofozim bar a gafira. Eghtɨ ia guizbangɨra arazir kam gɨfogham. Eghtɨ bizir aghuir God gizɨvaziba, uaghan bar ia gizɨvagham. \p \v 20 Godɨn gavgavim en navir averiabar ingari, ezɨ gavgavir kam bar en nɨghnɨzibagh afira. Bizir God damuasa e an azangsɨziba, o bizir e God damuasa e nɨghnɨziba, da mati pura biziba, an gavgavim bar dagh afira. \v 21 Kamaghɨn dughiaba bar, e siosɨn aven itir gumazamiziba Krais Iesus ko poroghɨv ikɨ, zurazurara Godɨn ziam fam! Bar guizbangɨra. \c 4 \ms E mati Kraisɨn nivafɨzimɨn mɨn iti, kamaghɨn e Godɨn arazibar gɨn mangam \mr (Sapta 4-6) \s E Kraisɨn adarasi, e Kraisɨn nivafɨzimɨn mɨn iti \p \v 1 Kɨ Pol, kɨ Ekiamɨn ingarim gamua, kamaghɨn kɨ kalabuziamɨn iti. Kɨ fo, God ian dɨagha ghaze, ia an arazir bar pɨn itibar gɨn mangɨ. Kamaghɨn amizɨ, kɨ mɨghɨghavɨra ia mɨgɨa ghaze, ia bar deraghvɨra Godɨn arazir kabar gɨrara mangɨ. \v 2 Ia igharaz darazir apengan ikɨ, egh men asughasugh, egh dughorir amɨrɨzimɨn ikɨ, egh osɨmtɨzir me ia garɨziba, da aterɨva, egh tuavir kamɨn bar me gifongegh. \v 3 Godɨn Duam e gamima e navir amɨrɨzim iti. Egha tuavir kamɨn arazir navir vamɨran ikiamim e ganɨngi. Ezɨ arazir kam benimɨn mɨn e ikegha gavgavizɨ e ikɨzir vamɨran iti. Kamaghɨn amizɨ ia arazir kam an suiragh gavgafigh. \v 4 E fo, e uari inigha nivafɨzir vamɨran mɨn iti. Ezɨ Godɨn Duar vamɨra iti. Ezɨ kamaghɨra, God ian diagha ghaze, a bizir vamɨra ia a danɨngam, eghtɨ ia a baghɨvɨra mɨzuamam. \v 5 Ezɨ en Ekiar vamɨra iti. Ezɨ nɨghnɨzir gavgavir arazir vamɨra iti. Ezɨ rurir arazir vamɨra iti. \v 6 Ezɨma Godɨn vamɨra iti. A bar moghɨram en Afeziam. A gumazamiziba bar me gatifa, egha a men tongɨn ingara egha men aven iti. \p \v 7 E fo, Krais vaghvagha bar en apangkufi. Egha kamaghɨra uan apangkuvir ekiamɨn abaragha an mɨrara, a bizir bar aghuim vaghvagha e ganɨngi. \v 8 Godɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨkeme, \b \q “A bar pɨn ghuavanabogha, \q2 kalabuziar bar avɨrim inigha uabɨn gɨn ghu. \q Egha bizir bar aghuiba pura gumazamizibagh anɨngi.” \b \m \v 9 Akar kam, “A ghuavanabo,” a kamaghɨn en akazɨ e fo, Krais a faragha nguazir bar vɨn mar itim giraghu.\f + (4:9) Fofozir gumazir maba, akar kam gɨragha ghaze, “A faragha nguazir kam bar an vɨn izaghirɨ.”\f* \v 10 Egha gumazir faragha iraghuzir kam, a uaghan pɨn ghuavanaga, uabɨ isɨ biziba bar dagh izɨvaghasa, kamaghɨn an overiar bar pɨn itimɨn ghuavanabo. \v 11 Gumazir kamra a “bizir bar aghuiba pura gumazamizibagh anɨngi.” A bizir aghuir kaba me ganɨngi, marazi an aposelɨn ingangarim me ganɨngi. Egha marazi, Godɨn akam inigha izir gumazimɨn ingangarim me ganɨngi. Egha marazi, Godɨn akar aghuim akunamin ingangarim me ganɨngi, egha marazi, Godɨn gumazamizibar ganamin ingangarim me ganɨngi, egha marazi, gumazamizibar God ifongezir arazibar men sure damuamin ingangarim me ganɨngi. \v 12 Krais kamaghɨn ifonge, e Godɨn gumazamiziba a en akuraghtɨ e a bagh ingangarir aghuibar amuam. Eghtɨ kamaghɨn e Kraisɨn nivafɨzimɨn otogh gavgavigh deravɨra ikiam. Kamaghɨn a bizir aghuir kaba e ganɨngi. \v 13 Eghtɨ ingangarir kam mamaghɨra ikɨ mangɨtɨ en nɨghnɨzir gavgavim bar gavgavightɨ bizir kam e damutɨ e bar moghɨra navir vamɨra ikiamin arazim inigh, egh e Godɨn Otarim guizbangɨra bar a gɨfogham. Kamaghɨn damightɨ e Kraisɨn gɨn zuir darorir kamɨn aven, e tugh gavgavighɨva aghung mangɨ, gumazir aruabar avaghɨva egh e guizbangɨra Kraisɨn mɨn otogham. \p \v 14 E ua boribar mɨn ikian kogham. Ia fo, gumazir ifavariba, me gumazibagh ifara me gamima me tuavir kurabar zui. Eghtɨ men mɨgɨrɨgɨar ifavariba uaghan ia munamangan kogham, mati ongarim ko amɨnim kurim givai. \v 15 E men mɨgɨrɨgɨar ifavariba baraghan kogham. E igharaz darazigh ifongezir arazim damuva egh guizɨn akabar me mɨkɨmam. Eghɨva e Kraisɨn mɨrara aghungɨva a ko poroghɨv ikɨtɨ an en dapanimɨn ikiam. \v 16 A en dapanimɨn itima en soroghafariba ko damaziba ko nivafɨzimɨn bizir maba sara dar mɨn iti. Egha an e gamima e nivafɨzimɨn aven bar uari isavsuira. Ezɨ mati nivafɨzimɨn aven itir tevir agɨriba ko aghariba uari isavsuighizɨ moghɨn, an e gamima e uari isavsuiki, egha bar uarigh ifongezir arazim gami. E vaghvagha uan ingangarir aghuim gamua, kamaghɨn nivafɨzir kam uabɨ aghua ghua gavgafi. \s Kraisɨn adarazi arazir igiabar gɨntɨgh \p \v 17 Kamaghɨn amizɨ, kɨ Ekiamɨn ziamɨn akar mam pamtem kamaghɨn ia mɨkɨmasa. Ia uam gumazir Ekiam gɨfozir puvatɨzibar arazibar gɨntɨghan markɨ. Men nɨghnɨziba, mɨngariba puvatɨ. \v 18 Egha men nɨghnɨziba mati me mɨtatemɨn iti. Egha me fofoziba bar puvatɨgha men naviba bar gavgafi, kamaghɨn me Godɨn ikɨrɨmɨrimɨn azenan iti. \v 19 Me arazir kurabagh amuavɨra ikiava egha datɨrɨghɨn uam aghumsɨziba puvatɨ. Me bar uari isa arazir kurabagh anɨngi, egha me arazir mɨzɨrɨzir avɨrir igharazibar amusɨ bizitam men suiraghan kogham. \p \v 20 Ezɨ kɨ ghaze, ia Kraisɨn guizɨn akam baraghizir dughiamɨn, me bizir kurar kabar ian sure gamizir puvatɨ. \v 21 Ia guizbangɨra Kraisɨn akam baregha gɨfa. Ezɨ ia an gɨn zuir darasi, me guizɨn akamɨn ian sure gamigha gɨfa. Guizɨn akar kam, a Iesusɨn aven iti. \p \v 22 Ia fomɨra uan navir ghuribar arazibar gɨn zuima da ia gamima ia arazir ifavariba ko arazir kurabar amuasa navim dɨkava, egha ia gasɨghasɨsi. Ezɨ datɨrɨghɨn ia navir ghurim ateghɨva mati gumazim korotiar ghurim sue. \v 23 Egh ian nɨghnɨziba ko navibagh iragha bar igiabar otifigh. \v 24 Ia navir igiaba inigh mati gumazim korotiar igiam aru. God uabɨ navir igiar ian aven itibagh amizɨ ia an mɨn otifi. Eghtɨ gumaziba bar ian gan fogham, ia Godɨn damazimɨn deragha egha a baghavɨra iti. \p \v 25 Kamaghɨn ia ifavarir arazim atakigh. E bar moghɨra Kraisɨn nivafɨzimɨn soroghafariba ko an bizibar mɨn iti. Kamaghɨn amizɨma, ia vaghvagh Kraisɨn adarazi guizɨn akabara me mɨkɨm. \p \v 26 Egh ia atar, ia uaribagh ganigh, egh ia arazir kuratam damighan kogham. Ian adarim ikɨvɨra ikɨtɨ amɨnim pɨran markɨ. \v 27 Ian adarim zuamɨra gɨvaghan koghtɨ, kamaghɨn ia Satan bagh tiam kuightɨ a ian nɨghnɨzibagh asɨghasɨgham. Ia kamaghɨn damuan markɨ. \p \v 28 Okɨmakɨar gumaziba uam okɨman markɨ. Me uari uan dafaribar ingangarir aghuibar amu. Egh uaghan gumazamizir onganarazibar akurvaghsɨ, ingarɨva bizir taba inigh me danɨng. \p \v 29 Eghtɨ akar mɨzɨrɨzir kuraba ian akabar otivan markɨ. Ia gumazamizibar akurvaghamin akabara ia dav kɨm. Akar aghuir igharaz darazi gavgavim me danɨngamibara, dar ian akabar otiv. Egh akar ia mɨgeir kaba, da gumazamizir ia barazibar akurvagham. \p \v 30 Eghtɨ ia Godɨn Duam osɨmtɨzim a danɨngan markɨ. Ia fo, God ia an gumazamizibar otivasa, a uan Duam ia ganɨngi. Eghtɨ a ian akaghtɨ ia fogh suam, ia guizbangɨra an gumazamizibara, egh dughiar a uam ia iniamimɨn a ia damightɨ ia bar fɨrighregham. \v 31 Ia arazir kurar kaba atakigh: navir kurar igharazi tavɨn itir arazim, ko anɨngagharim, ko adarir arazim, ko pamtem dagarvagha uari adoghadozir arazim, ko akar kuraba uari gasir arazim, ko igharaz darazir aghuaghuazir arazir maba sara. \v 32 Egh ia arazir aghuibar Kraisɨn adarasi me damu, egh men apangkuv. Egh uaghan uari uan arazir kuraba gɨn amang, mati God Kraisɨn ingangarimɨn tuavimɨn, ian arazir kuraba gɨn amadi. \c 5 \s E angazangarimɨn aven daruam \p \v 1 Ia God bar ifongezir boriba, kamaghɨn ia an amir arazibar gɨn mangɨ. \v 2 Ian arazir ia amiba, arazir gumazamizibagh ifongezir arazim gisɨn tugh, mati Krais bar e gifuegha e bagha uabɨ anigha areme. Kamaghɨn an ovevem mati ofan mughuriar aghuir God ifongezim. \v 3 Ia Godɨn gumazamizibara. Kamaghɨn ia, gumazamiziba tintiniba uari bakɨa uari isava akuir arazim, ko arazir mɨzɨrɨziba, ko igharaz darazir bizibar ganɨva dagh ifongamin araziba, ia arazir kabar amuan markɨ. Egh uaghan ia arazir kabar mɨgɨrɨgɨaba tong ian tongɨn otivan markɨ. \v 4 Egh ia akar mɨzɨrɨziba ko akar onganiba ko asuir mɨgɨrɨgɨar kurabar amuan markɨ. Kar uaghan ia damuamin araziba puvatɨ. Arazir ia damuamimra kara, ia God mɨnabɨ. \v 5 Ia kamaghɨn fogh, gumazamizir tintiniba uari isava akuir arazim gamiba, ko gumazamizir arazir mɨzɨrɨzibagh amiba, ko gumazamizir marazir bizibar gara ifuer arazim gamiba, (Arazir kam mati ia uari isa God ganɨdi moghɨn ia uari isa bizir ifongezibagh anɨdi), ezɨ gumazamizir kamaghɨn amiba, me God ko Krais Ativir Gumazamizibar tongɨn ikian kogham. \p \v 6 Ia tav ateghtɨ a ia gifar ia damutɨ, ia akar ifavaribar gɨn mangan markɨ. Arazir kurar kaba bagh Godɨn anɨngagharim gumazamizir an akamɨn gɨn zuir puvatɨziba me bativam. \v 7 Kamaghɨn, ia ifavarir gumazir kaba tong men poghan markɨ. \p \v 8 Ia faragha mɨtatemɨn aven ike, egha datɨrɨghɨn ia Ekiamɨn gumazamizibar otivigha, egha angazangarimɨn aven iti. Kamaghɨn ia gumazamizir angazangarimɨn aven itibar mɨn daru. \v 9 (Angazangarim arazir aghuiba ko Godɨn damazimɨn derazir araziba ko guizɨn akamɨn arazibagh ami, da otifi.) \v 10 Ia, arazir God damutɨ a bar akongeghamiba, ia da buri dagh fogh dar amu. \v 11 Ia arazir mɨtatemɨn itibagh amir gumazamizibar poghan markɨ. Men arazir kɨnir kaba, da gumazamizibar akurvazir puvatɨ. Eghtɨ ia men arazibar amutɨ, da azenan otogh, mati angazangarim dagh isirazɨ moghɨn, eghtɨ me fogh suam, arazir me amiba, da ikufi. \v 12 Me amir arazir mogomeba, kɨ dar gun mɨkɨman kogham. Kɨ dav mɨkɨman bar aghumsɨki. \v 13 Angazangarim bizibagh isiraghtɨ, da azenim girɨghtɨ, gumazamiziba fogh suam, bizir kabar mɨngariba kamakɨn. \v 14 Bizitam bar azenim girɨgh egh a guizbangɨra angazangarimɨn mɨn otogham. Kamaghɨn, marazi ghaze, \b \q “Nɨ aremezir gumazim, \q2 nɨ ua dɨkafigh, mozim ategh \q3 egh uam azenan izɨ. \q2 Eghtɨ Kraisɨn angazangarim nɨ gisiragham.” \b \p \v 15 Kamaghɨn, ia uan daroriba deravɨra dar gan. Ia gumazamizir onganibar mɨn daruan markɨ. Ia fofoziba itir gumazamizibar mɨn daru. \v 16 Datɨrɨghɨn ia Godɨn arazibar amuamin dughiam iti. Ezɨ e datɨrɨghɨn itir dughiam, a gumazamiziba arazir kurabagh amir dughiam, a dughiar kuram. Kamaghɨn amizɨ, ia deravɨra gan, dughiar kam pura mangɨ gɨvaghan kogham. Dughiaba vaghvagh ia arazir aghuibar amu. \v 17 Kamaghɨn ia arazir onganibar amuan markɨ. Egh arazir God damutɨ a bar akongeghamiba, ia da buri dagh fogh dar amu. \v 18 Ia wainɨn dɨpar avɨrim ramɨva onganan markɨ, arazir kam ia gasɨghasɨgham. Ia Godɨn Duam ateghtɨ a ia gizɨfagh. \p \v 19 Egh ia uariv kɨmsɨ, Ighiabar Akɨnafarimɨn aven itir ighiaba ko, Godɨn ziam fer ighiaba ko, Godɨn Duam ian navir averiabagh atɨzir ighiaba, ia uariv kɨm. Egh ia ighiabar amuva, Ekiamɨn ziam fɨva, uan navir averiabar aven, ziar ekiam a danɨng. \v 20 Egh ia zurara, en Ekiam Krais Iesusɨn ziamɨn, bizir otiviba bar, da bagh God Afeziam mɨnabɨ. \s Pol poroghamibav gei \p \v 21 Ia Kraisɨn apengan iti, kamaghɨn ia uarira uarir apengan ikɨva uari baragh. \p \v 22 Ia amizir paba itiba, ia Kraisɨn apengan ikiava a barazi moghɨn, ia uan pabar apengan ikɨva me baragh. \v 23 E fo, Krais uan siosɨn dapanimɨn iti moghɨn, paba uan amuibar dapanibar iti. Ezɨ Krais uabɨ siosɨn Akurvazir Gumazim, ezɨ sios Kraisɨn nivafɨzimɨn mɨn iti. \v 24 Sios Kraisɨn apengan iti moghɨn, ia amuiba uaghan zurara uan pabar apengan ikɨ. \p \v 25 Paba, ia uan amuiba bar me gifongegh, mati Krais uan sios gifongegha a bagha uabɨ isava a ganigha a bagha areme. \v 26 Krais kamaghɨn ifonge, an akamɨn tuavimɨn, a uan sios isɨ dɨpamɨn a rueghtɨ a Godɨn damazimɨn zuegham. \v 27 A kamagh sua, a sios damightɨ an an damazimɨn bar aghungigh, egh bar zueghɨva, arazir kuratam puvatɨgh, egh duar kuriba ko seghsariba puvatɨghɨva, egh bizir kurar maba sara uaghan puvatɨgham. Kamaghɨn Krais a bagha uabɨ isa a ganɨngi. \v 28 Ezɨ kamaghɨra ia gumaziba uan nivafɨzibagh ifongezɨ moghɨn, ia uan amuibagh ifongegh. Gumazir uan amuim gifongezim mati a uabɨ gifonge. \p \v 29 E fo, tav uabɨ uan nivafɨzimɨn apanim gamir pu. Puvatɨ, a dagheba a ganɨgava an akurvasi, mati Krais siosɨn akurvasi. \v 30 E fo, erara, e Kraisɨn nivafɨzimɨn aven itir soroghafariba ko bizibar mɨn iti. \v 31 Godɨn Akɨnafarimɨn aven itir osizirim kamaghɨn mɨgei, \b \q “Kamaghɨn, gumazim uan ameboghfeziaba ategh mangɨ, \q2 uan amuimɨn porogh egh \q3 aning nivafɨzir vamɨram otogham.” \b \m \v 32 Akar mogomer kam, a mɨngarir ekiam iti. Ezɨ kɨ uabɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, a Krais uan sios ko aning geghari. \v 33 Ezɨ akar kam a uaghan ia mɨgɨa ghaze, ia gumaziba vaghvagh uarigh ifongezɨ moghɨn uan amuibagh ifongegh. Eghtɨ ia amuiba vaghvagh uan pabar apengan ikɨ me baragh. \c 6 \s Pol boriba ko ameboghfeziabav gei \p \v 1 Ia boriba, arazir aghuir ia damuamimra kara, ia Ekiam ko porogh egh uan ameboghfeziabar akaba da baragh. \v 2 Godɨn Akɨnafarim ghaze, “Ia uan ameboghfeziabar apengan ikɨva men akabar gɨn mangɨ.” Akar gavgavir kam, an akar gavgavibar tongɨn ikia, egha dar faraghavɨra akar dɨkɨrɨzim sara iti. \v 3 Akar dɨkɨrɨzir kam kamakɨn, “Ia kamaghɨn damutɨ, ian dabirabim bar deraghtɨ ia nguazir kam dughiar ruarimɨn an ikiam.” \p \v 4 Ia afeziaba, ia uan boribar nɨghnɨzibagh asɨghasɨgh me damutɨ, me ataran markɨ. Egh ia deravɨra men ganɨva Ekiamɨn damazimɨn men kuariba iniva men araziba akɨrɨva, Ekiamɨn arazibar men sure damu. \s Pol ingangarir gumazir kɨniba ko men gumazir ekiar men garibav gei \p \v 5 Ia ingangarir gumazir kɨniba, ia uan gumazir ekiar ian garibar men atiatingɨva, men akaba baraghɨva men apengan ikɨ. Egh ia ifaran kogh, egh navir zuruzimɨn ingangarim damu, mati ia Kraisɨn akam baragha an ingangarim gami. \v 6 Ia fo, ian gumazir ekiar ian gariba ian gan suam, ia ingangarim deravɨram a gamizɨ me ia gifonge. Egha ia kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, me ian garir dughiabara, ia ingangarir aghuim damuam. Puvatɨ. Ia Kraisɨn ingangarir gumazir kɨnibara, kamaghɨn ia God ifongezɨ moghɨn ia uan nɨghnɨziba bar da isɨ ingangarim danɨngɨva a damu. \v 7 Kamaghɨn ia ingangarir gumazir kɨnibar mɨn ingangarim damuva, ian naviba bar akongegh suam, e uan gumazir ekiar en gariba me baghavɨra ingangarim gamir puvatɨ, e Ekiam bagha ingangarim gami. \v 8 Ia ingangarir gumazir kɨnibar mɨn iti, o ia tavɨn apengan ingangarim gamir puvatɨziba, ia kamaghɨn fogh, gumazamizir ingangarir aghuibagh amiba, Ekiam da bagh ivezir aghuiba bar vaghvagh me danɨngam. \p \v 9 Kamaghɨra ia, men garir gumazir ekiaba, ia uaghan arazir aghuiba uan ingangarir gumazir kɨniba me damu. Ia atiatir araziba me damuan markɨ. Ia zurara bizir kam gɨnɨghnɨgh, ia ko ian ingangarir gumazir kɨniba, ia bar Gumazir Ekiar Ian Garir vamɨra iti, egha a uan Nguibamɨn pɨn iti. An arazir vamɨra gisɨn tugha gumazamiziba bar me tuisɨsi. \s Kraisɨn adarasi mati mɨdorozir gumaziba \p \v 10 Nan mɨgɨrɨgɨar abuananaba, ezɨ kɨ kamaghɨn mɨkɨmasa, ia Ekiamɨn poroghtɨ an gavgavir ekiam ia damutɨ ia tuivigh gavgavigham. \v 11 God ia ganɨdir mɨdorozir biziba, ia bar dar aghuigh dar suikigh. Kamaghɨn ia tugh gavgavigh Satanɨn ifavarir nɨghnɨzir kuraba da munasam. \v 12 Ia deravɨra nɨghnɨgh, e gumazamizir igharaziba ko uariv sozir puvatɨ. E duar kurar overiamɨn itiba ko uariv sosi. Duar gavgavir gumazamizibagh ativiba, ko aser gavgaviba itiba, ko nguazir kamɨn garir adariaba, duar kurar kaba dughiar mɨtater kamɨn aven ingarima e da ko uariv sosi. \v 13 Kamaghɨn ia God ia ganɨngizir mɨdorozir bizibar suigh dar aghuigh. Egh arazir kuraba otivamin dughiam, ia tugh gavgavigh uan apanim munasɨ, mangɨ mɨdorozim gɨvaghamin dughiam, ia tugh gavgavigh mamaghɨra ikiam. \v 14 Ia tugh gavgavighsɨ, Godɨn guizɨn akam benimɨn mɨn uan ivariam gikegh. Egh arazir aghuir ia zuraram amiba evarimɨn pɨzir korotiamɨn mɨn anerugh. \v 15 Egh ia Akar Aghuim anekunsɨ zurara bar ifongegh, ezɨ arazir kam mati ia dagarir asuabar mɨn da zui. Akar Aghuir kam kamakɨn, God e ko navir vamɨra ikiasa. \v 16 Egh dughiaba bar ia oramɨn mɨn nɨghnɨzir gavgavim uaghan an suiragh, eghtɨ gumazir kuram, Satan, a barir avim itiba ia gasavamangɨtɨ, eghtɨ ia orar kamɨn amodoghɨn barir avir kaba mungam. \v 17 Ia God ian akurazir arazim gɨnɨghnɨgh, egh nɨghnɨzir kam mati ia dapanir asuar gavgavimɨn mɨn anerughɨtɨ a ian dapaniba avegham. Eghtɨ Godɨn akam, an Duam ia ganɨngizir mɨdorozir sabamɨn mɨn ia an suiragh. \v 18 Ia bizir kabar amuva, egh God ko mɨkɨm. Egh a ian akurvaghsɨ ia an azangsɨgh. Ia zurara, Godɨn Duam ian navibagh inivtɨ, ia God ko mɨkɨm. Egh angamra ikɨ gan, egh dughiatam God ko mɨgeir arazim ataghraghan markɨ, egh zurara Godɨn gumazamiziba bar me bagh a ko mɨkɨm. \p \v 19 Egh ia uaghan na bagh God ko mɨkɨm suam, God uan akam na danightɨ, eghtɨ kɨ anekunsɨ, kɨ atiatingan koghɨva, egh bighvɨra mɨkɨmam. Egh Akar Aghuimɨn nɨghnɨzir mogomem aghuram. \v 20 Ezɨ kɨ Akar Aghuim gumazamizir igharazibav kɨmasa, kɨ Krais Iesusɨn abuir gumazimɨn iti, kamaghɨn kɨ datɨrɨghɨn kalabusɨn iti. Eghtɨ ia God ko mɨkɨm suam, kɨ an Akar Aghuimɨn gun mɨkɨmsɨ, a gavgavim na danightɨ, kɨ atiatingan koghɨva bighvɨra Akar Aghuim mɨkɨmam. \s God deravɨra Efesusɨn itir Kraisɨn adarazir amuasa, Pol an azangsɨsi \p \v 21 Tikikus, a mati en aveghbuar e bar ifongezim, a Ekiam baghavɨra ikiava an ingangarim gami. A na bativir bizibar gun ia mɨkɨmam. Eghtɨ ia fogham, kɨ manmaghɨn iti. \v 22 Kɨ kamagh sua, an en ikɨrɨmɨrir e itimɨn gun ia mɨkɨmɨva gavgavim ian navibar anɨngam. Kamaghɨn, kɨ ia bagha anemadi. \v 23 Kɨ ia bagha God ko mɨgɨa ghaze, God en Afeziam ko en Ekiam Krais Iesus, aning navir amɨrɨzim ko igharaz darazigh ifongezir arazim, ko nɨghnɨzir gavgavim sara, Kraisɨn adarazi me danɨng. \v 24 Eghtɨma, gumazamizir en Ekiam Krais Iesus gɨfuegha mamaghɨra itiba, Godɨn apangkuvim bar me ko ikɨ.