\id ACT \ide UTF-8 \h APOSEL \toc1 Aposelbar Ingangariba \toc2 Aposel \toc3 Ap \mt Aposelbar Ingangariba \is Akar Faragha Zuim \ip Akɨnafarir kam, Aposelbar Ingangariba, Lukra an osiri. Luk faragha, akɨnafarir igharazim osiri, a Luk Osirizir Akar Aghuim. Egha datɨrɨghɨn Aposelbar Ingangariba osiri. \ip E akɨnafarir kamɨn garima, Godɨn Duam aposelba tuavim men akazɨ, ezɨ me Iesusɨn Akar Aghuim “Jerusalemɨn nguibamɨn aven ko, Judian danganiba bar moghɨra ko, Samarian Distrigh ko, nguazir kamɨn oteviba bar,” an gun me mɨgei. (Nɨ 1:8ɨn gan.) \ip Aposelɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Iesusɨn sios Judabar tongɨn dɨkavigha egha gɨn a ghua bar ekevegha tintinibar ghua nguazimɨn otevir mabar ghu. Luk uaghan kamaghɨn en akaghasa, Kraisɨn ingangarim ko gumazamizir an gɨn zuibar dabirabim, da God fomɨra Israelɨn gumazamiziba bagha dɨkɨrɨzir akam bar a ko voroghɨra ghu. \ip Ezɨ bizir ekiar vamɨra Aposelbar Akɨnafarim a mɨgei, a Godɨn Duamɨn ingangarim. Pentikosɨn dughiamɨn Godɨn Duam faragha Iesusɨn suren gumazibar ize. Egha gɨn Godɨn Duam nɨghnɨziba me ganɨga, egha gavgavim me ganɨdi. Ezɨ akɨnafarir kam e uaghan aposelba akar ruarir avɨribar gari. Dughiar avɨriba aposelba Iesusɨn Akar Aghuim gumazamizir igharazibav kɨnasa. Ezɨ e garima gumazamizir avɨrim Akar Aghuir kamɨn gɨn zui, ezɨ sios otogha gavgafi. \ip Aposelɨn Akɨnafarim, an aposelɨn aviribar eghaghaniba an iti. Egha akar bar avɨriba, Pita ko Pol amizibav gei. Pita a suren gumazir mam, a uaghan Iesus ko arui. Ezɨ Pol faragha Iesusɨn gɨn aruizir puvatɨ. A Iesusɨn sios gumazamiziba dɨkabɨrasa pamtemɨn ingari. Ezɨ Iesus Polɨn diazɨ, ezɨ a gumazir aghuimɨn otogha guizbangɨra an ingangarim pamtem a gami. \ip Ezɨ akɨnafarimɨn otevir maba, Luk bizir Pol bativizibar geghanasa, a ghaze, “Eia” dagh ami. Fofozir gumazir avɨrim ghaze, Luk uabɨ ti Pol ko dughiar mabar arui, kamaghɨn amizɨ, a ghaze, “Eia”. pb \c 1 \ms Aposelba Jerusalem aven Iesusɨn akam akuri \mr (Sapta 1:1-8:3) \s Iesus akar dɨkɨrɨzimɨn ghaze, a Godɨn Duam anemangam \p \v 1-2 Tiofilus, kɨ akɨnafarir kam nɨ bagha an osiri. Nan akɨnafarir faragha zuimɨn, kɨ Iesus amizir biziba bar, ko a gumazamizibar sure gamiziba bar, da osiri. Dughiar kamɨn Iesus dɨkavigha uan ingangarim gamua mamaghɨra ikia, ghua a Godɨn Nguibamɨn ghuavanabozir dughiamɨn tuzir biziba, kɨ da osiri. A tɨghar Godɨn Nguibamɨn mangasa, aposelba mɨsevegha egha Godɨn Duamɨn gavgavimɨn ingangarir akabar me mɨgei.\f + (1:1) Luk, a akɨnafarir kam Aposelbar Ingangariba, an osiri. A faragha zuir akɨnafarim an osirizɨ, a Luk Osirizir Akar Aghuim.\f* \v 3 A faragha mɨzaziba inigha aremegha egha ua dɨkafi. Egha a tɨghar Godɨn Nguibamɨn mangasava, a uabɨ isa uan aposelbar aka. Egha a bizir avɨribar men akazɨ, me bar foz, a ua dɨkavigha iti. 40 plan dughiaba, dughiar kamɨn aven dughiar avɨriba a uabɨ men akakaghava God Bizibagh Ativir Arazimɨn gun me mɨgei. \v 4 Dughiar mam a me ko ikiava, apava mɨgɨrɨgɨar gavgavir kam me ganɨngi, “Ia Jerusalemɨn nguibar ekiam ategh mangan markɨ. Bizir aghuarir nan Afeziam ia danɨngasa akam akɨrizim a izam. Ia a barazi, kɨ an gun ia mɨkeme. Ia a bagh ikɨ. \v 5 Jon dɨpamɨn gumazamiziba rue, ezɨ gurumra ia Godɨn Duamɨn ruegham.” \p \v 6 Ezɨ me uari akuvazir dughiamɨn, me an azara, “Ekiam, nɨ dughiar kam atrivim Israel danightɨma, a ua Israelɨn nguazimɨn ganam, o?”\f + (1:6) Fomɨra Israelɨn gumazir maba uari atrivimɨn ikia uan nguazimɨn gari. Egha Iesusɨn dughiamɨn Israelba Romɨn apengan iti. Ezɨ Iesus dughiar kamɨn otogha aruima, gumazir avɨriba kamaghɨn nɨghnɨsi, a Romɨn gavman batueghɨva uabɨ Israelbar ganam. Eghtɨ gɨn Israel Kantrin igharaziba dar ganɨva egh dar apengan ikian kogham.\f* \p \v 7 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei, “Biziba otivamin dughiaba, nan afeziam uabɨ uan gavgavimɨn da atɨ. Ezɨ ia tizim bagh dughiar an atɨzir kam gɨfoghasa. Kar ian bizim pu. \v 8 Eghtɨ Godɨn Duam ia gisɨn izɨghɨrɨghtɨ, ia an gavgavim iniam; eghtɨ ia bizir ia ganigha foziba, Jerusalemɨn nguibamɨn aven ko, Judian danganiba bar moghɨra ko, Samarian Distrigh ko, nguazir kamɨn oteviba bar, me geghanam.” \s Iesus Godɨn Nguibamɨn zui \r (Mak 16:19-20 ko Luk 24:50-53) \p \v 9 Ezɨ Iesus kamaghɨn mɨkemegha, egha an aposelba garavɨra itima God anesiarafazɨma a Godɨn Nguibamɨn ghuavanabo. Ezɨ ghuariam me gari naghɨn a modo. \p \v 10 A ghuavanadima me kogha overiamɨn garavɨra itima, gumazimning korotiar ghurghurimning arughava bemɨra men mɨn tu. \v 11 Egha aning kamaghɨn me mɨgei, “Galilin gumaziba, ia tizim bagha kagh tuivighav ikia pɨn overiamɨn gari? Gumazir kam Iesus, God a inizɨma a ia ategha uan Nguibamɨn ghu. Ia an ganizɨma a Godɨn Nguibamɨn ghuzɨ moghɨn, kamaghɨra a uamategham.” \s Me Judasɨn ingangarir danganim bagha Matias a mɨsefe \p \v 12 Egha Iesusɨn aposelba Olivɨn Mɨghsɨam ateghava ua Jerusalemɨn zui. Olivɨn Mɨghsɨar kam Jerusalemɨn roghɨra ikiava an ruarim kilomitan vamɨran mɨrara ghu. \v 13 Egha me otivighava, ghuriar pɨn itir me zurara itimɨn ghuavanabo. Men ziabara kara: \b \mi Pita, Jon, Jems ko Andru, Filip ko Tomas, Batolomyu ko Matyu, Jems, Alfiusɨn otarim, ko Saimon a Selotiabar gumazir mam, ko Judas, a Jemsɨn otarim. \b \p \v 14 Egha me zurara navir vamɨra ikia uari inigha God ko mɨgei, amizir maba ko Maria, Iesusɨn amebam, koma an doziba sara. \p \v 15 Dughiar kabar aven Pita nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi tongɨn tugha, (men avɨrimɨn dɨbobonim 120) \v 16 egha kamaghɨn mɨgei, “Nan adarasi, Godɨn Duam fomɨra Devit gamizɨ, an akar mam mɨkeme. Ezɨ akar kam Godɨn Akɨnafarimɨn aven iti. Akar kam a Judasɨn mɨgei. Judas, a gumazir Iesus isa gumazir an suirazibar akazim. Akar kam datɨrɨghɨn otogha gɨfa, Devit mɨkemezir moghɨra. \v 17 Judas fomɨra en gumazir mamra, egha uaghan ingangarir e amir kam gami.” \p \v 18 (Ivezir a uan arazir kuramɨn inizim, Judas nguazir mam givese. Egha nguazir kamɨn a uabɨ ekunigha aremegha an mɨkarzim afoaraghɨrɨ, ezɨ an muriaba bar azenim gire. \v 19 Kamaghɨn amizɨ, Jerusalemɨn itir darasi bar moghɨra bizir kam baraki, egha me nguazir kam uan akamɨn ziar kam a gatɨ, Akeldama. An mɨngarim kamaghɨn, ghuzir nguazim.) \p \v 20 Egha Pita ghua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ezɨ Godɨn Akɨnafarimɨn itir Ighiabar aven osizirir kam iti, \b \q2 ‘An danganim pura ikɨ, \q3 tav an danganir kamɨn ikian markɨ.’ \b \m Egha a uaghan ghaze, \b \q2 ‘A gumazir dapanim, \q3 eghtɨ igharaz tav an danganim ini.’ \b \p \v 21 “Ezɨ kamaghɨn, e gumazir zurara e ko ikia uaghan Iesus ko aruizir gumazitam a mɨsɨvam. \v 22 Dughiar Jon gumaziba ruezim ko Iesus faragha ingangarim igiamra a gamir dughiam ikegha, ghua dughiar God Iesus inizɨ an e ategha ghuavanabozir dughiamɨn tu. E dughiar kaba bar e ko ikezir gumazitam a mɨsɨvam. Gumazir kam Iesusɨn garima, a ua dɨkafi. An e ko mɨgɨrɨgɨar kamɨn gun akam akunam.” \p \v 23 Egha me gumazir pumuningɨn ziamning dɨboro, Josep, an ziar mam Barsabas (an ziar igharazir mam Jastus) ko Matias. \v 24-25 Egha me God ko mɨgei, “Ekiam, nɨ gumazibar navir averiaba bar dagh fo. Nɨ en akagh, nɨ aningɨn tav amɨseveghtɨma, an aposelɨn ingangarim bagh Judasɨn dangamin iniam. Ingangarir kam Judas anetegha uan danganir ikiamimɨn ghu.” \v 26 Egha me dagɨaba aningɨn ziamning osirigha torim gatɨgha aning givazvasi. Ezɨ dagɨar Matiasɨn ziam gisɨn itim faragha azenim girɨ. Ezɨ me Matias isa, uaghan 11 pla aposelbar tongɨn anetɨ. \c 2 \s Godɨn Duam izaghiri \p \v 1 Ezɨ Pentikosɨn Dughiar Ekiam otozɨma, nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi, me bar moghɨra uari akuvagha danganir vamɨran iti.\f + (2:1) Pentikosɨn Dughiar Ekiam, an ziar igharazimra kara: Obaribar aghavir dughiar ekiam.\f* \v 2 Ezɨma zuamɨra nɨgɨnir mam Godɨn Nguibamɨn ikeghava zaghira mati amɨnir gavgavim izi. Egha dɨpenir me apiaghav itim bar a gizɨvagha a noke. \v 3 Egha me garima bizir mam mati avir mɨzariaba bɨaghɨrava vaghvagha men dapanir siriabagh apiaghiri. \v 4 Ezɨ Godɨn Duam bar moghɨra me gizɨvaghava, gavgavim me ganɨga me gamima, me nguibar igharazibar akabav gei. \p \v 5 Ezɨ Judan gumazamizir Godɨn apengan itir maba, me uan nguazimɨn itir kantriba bar dar ikegha izegha datɨrɨghɨn Jerusalemɨn iti. \v 6 Egha me nɨgɨnir kam baregha iza bar uari akuvaghav ikiava, me vaghvagha orazima gumazamiziba men nguibabar akabav gei. Ezɨ kamaghɨn me osemegha okam nɨghnɨsi. \v 7 Egha me dɨgavir kuram gamighava azangsɨsi, “Gumazamizir mɨgeir kaba, me bar Galilin gumazamizibara! \v 8 Ezɨma manmaghɨn amizima e vaghvagha me barazima me en nguibabar akabav gei? \v 9 E marazi, Partian kantri ko Midian kantri ko Elamɨn kantribar ize. Ezɨ marazi Mesopotemian Distrighɨn izezir gumaziba. Ezɨ marazi Judian Distrigh ko Kapadosian Provins ko Pontusɨn Provins koma Esian Provinsɨn ize. \v 10 Ezɨ maba Frigian Distrigh ko Pampilian Provinsɨn ize. Ezɨ marazi Isipɨn kantri, ko Libian Distrighɨn aven itir danganim a nguibar ekiam Sairinin boroghɨra itiba ize. Ezɨ marazi Judan gumazir Romɨn nguibamɨn ikegha izeziba. \v 11 E bar moghɨra, Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba, me Judan arazibagh amuava dar gɨn ghua, egha me uaghan, mati en marasi. Ezɨma en marazi Kritian arighatɨzim koma Arebian Distrighɨn gumaziba, e vaghvagha me barazima me en nguibabar akabar God amizir bizir ekiabar gun mɨgei!” \v 12 Egha Judan gumaziba dɨgavir kuram gamighava pura okam nɨghnɨghava uarir azangsɨsi, “Kar bizir tizim?” \p \v 13 Ezɨma Judan gumazir maba dɨbovir akabar mɨgɨa ghaze, “Me wainɨn dɨpar avɨriba amegha ongani.” \s Pita akam akuri \p \v 14 Ezɨ Pita 11 plan aposelba ko tughav ikia, egha a gumazamiziba pamtem kamaghɨn me mɨgei, “Ia Judaba koma Jerusalemɨn itir gumazamiziba, ia bar deraghvɨram na baragh. Kɨ bizir otozir kamɨn gun ia mɨkemeghtɨma, ia a gɨfogham. \v 15 Gumazir kaba wainɨn dɨpamɨn onganizir puvatɨ. Ia fo, kar 9 kloghɨn mɨzarazimra.\f + (2:15) Judaba dughiar kamɨn mɨzaraghara dɨpar onganiba apir puvatɨ. Kamaghɨn Pita akar kam me mɨgei.\f* \v 16 Bizir otozir kam, kar Godɨn akam inigha izir gumazim Joel fomɨra mɨkemezir moghɨn, \b \q \v 17 ‘God kamaghɨn mɨgɨa ghaze, \q2 Dughiar gɨn izamibar kɨ uan Duam gumazamiziba bar me danɨngam. \q3 Eghtɨma ian otariba ko guiviba Godɨn akam inigha izir gumazibar mɨn mɨkɨmtɨma, \q3 ian gumazir igiaba irebabar mɨn bizibar gantɨma, \q3 ian gumazir ghuriba irebabar ganam. \q \v 18 Eghtɨ nan ingangarir gumazamiziba, \q2 kɨ uaghan uan Duam dughiar kabar me danɨngam, \q3 eghtɨma me Godɨn akam inigha izir gumazibar akabav kɨmam. \q \v 19 Eghtɨ kɨ pɨn overiamɨn dɨgavir kuram gamir arazibar akakagh, \q2 egh nguazimɨn mirakelɨn arazibar amuam. \q2 Eghtɨ ghuzim ko avim ko muturir dafam otogham. \q \v 20 Eghtɨma aruem mɨtarmeghtɨ, iakinim ghuzimɨn mɨn otogham. \q2 Bizir kaba faragh otivightɨ, gɨn Ekiam Izamin Dughiam otivam. \q2 Dughiar kam Ekiam uan gavgavim ko angazangarim sara izam. \q \v 21 Ezɨ Ekiamɨn ziamɨn deir darasi, \q2 a ua me inigham.’ \b \p \v 22 “Israelɨn gumazamiziba, ia mɨgɨrɨgɨar kam baragh. Nasaretɨn Iesus, God ia baghava anemadagha gavgavim a ganɨngizɨma, ezɨma a ian aven ingangarir gavgavir ekiaba koma mirakelɨn gavgavibar ian tongɨn bizibagh amizɨma, da otivizɨma ia dar ganigha uari fo. \v 23 God uan ifongiamɨn gɨn ghua ia bagha fomɨra nɨghnɨzir mam gamigha, uan otarim isava ian agharim gatɨ. Ezɨma ia gumazir kurabar agharimɨn, ia a isava ter ighuvim gatɨghava a gafuzɨ, an areme. \v 24 Ovevem bar Iesusɨn suiraghan kogham. Kamaghɨn, God a gamizɨ a dɨkavigha ovevemɨn osɨmtɨzim ataki. \v 25 Devitɨn Ighiabar Akɨnafarim kamaghɨn mɨkeme, \b \q ‘Kɨ Ekiamɨn garima a zurara bar nan boroghɨn ikiavɨra iti. \q2 A gavgavim na ganɨdi. \q3 Eghtɨ bizitam na damutɨ, kɨ akongɨva atiatiatingan kogham. \q \v 26-27 Ezɨma nɨ na ateghtɨma kɨ ariaghrezibar tongɨn mozimɨn aven ikian kogham. \q2 Egh nɨ ua bagha inabazir gumazim aneteghtɨma \q3 an nivafɨzim kurighan kogham. \q Kamaghɨn nan navim derazɨ kɨ mɨgɨrɨgɨar aghuibagh ami. \q2 God na damuamin bizir aghuiba, kɨ da bagha mɨzuai. \q \v 28 Nɨ, ikɨrɨmɨrir aghuarim iniamin tuavim, a nan akagha gɨfa. \q2 Nɨ na ateghtɨ kɨ nɨ ko ikiam, egh nɨ na damutɨ, kɨ bar akuegham.’ \b \p \v 29 “Nan adarasi, kɨ guizbangɨra ia mɨgei, en ovavim Devit aremezɨma me anefa. Ezɨma an dagɨar mozim datɨrɨghɨn e ko ikia kati. \v 30 Egha, Devit a Godɨn akam inigha izir gumazir mam, egha a fo, God mɨgɨrɨgɨar gavgavim a ganiga ghaze, ‘Nɨn atrivir danganimɨn kɨ nɨn ovavitam afagham.’ \v 31 God gɨn damuamin bizim, Devit a gɨfo, a Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim, Krais, an aremegh ua dɨkavamin bizim mɨgei. Egha ghaze, God aneteghtɨma an ariaghrezibar tongɨn mozimɨn aven ikian kogham. Egh an nivafɨzim kurighan kogham.\f + (2:31) Grighɨn akam me ghaze, “Krais”, an mɨngarim God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim.\f* \v 32 Ezɨ gumazir kam Iesus, God a gamizɨma a ua dɨkafi. Ezɨ e uari uan damazibar an ganigha, egha mɨgei. \v 33 Ezɨma a ghuavanaga uan Afeziam Godɨn agharir guvim gaperaghav ikia a da pɨn gavgavim isi. Ezɨ an Afeziam a mɨkemezir moghɨn God uan Duam Iesus ganɨngi. Ezɨ datɨrɨghɨn ia oragha garir bizir kaba, Iesus uabɨ dagh ami. \v 34 Devit Iesusɨn mɨn Godɨn Nguibamɨn ghuzir puvatɨ. Egha a kamaghɨn mɨgei, \b \q ‘Ekiam kamaghɨn nan Ekiamɨn mɨgɨa ghaze, \q2 “Nɨ kagh nan agharir guvimɨn daperagh. \q \v 35 Mamaghɨra ikɨtɨma kɨ nɨn apaniba dɨkabɨraghtɨ \q2 me nɨn apengan ikiam.” ’ \p \v 36 “Ezɨ kamaghɨn amizɨ, ia Israelba ia bar bizir kam gɨfo, ia mɨsuegha ter ighuvimɨn gurazir Iesusɨn kam, datɨrɨghɨn God a gamizɨ an Ekiamɨn oto, a Krais, God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim.” \s Gumazir avɨriba uan naviba iragha rue \p \v 37 Egha gumazamiziba Pitan akam barasi, a men navibagh kuizɨ, me kamaghɨn Pita koma aposelɨn igharazibav gei, “En aveghbuaba, e manmaghɨn damuam?” \p \v 38 Ezɨ Pita kamaghɨn me mɨgei, “Ia bar navibagh iragh Krais Iesusɨn ziamɨn rueghtɨ a ian arazir kuraba gɨn amangtɨ, God uan Duam ia danɨngam. \v 39 God fomɨra akam akɨrigha ghaze, a uan Duam ia danigam, ia koma, ian boriba koma, ian saghon itir darasi, me bar. God, en Ekiam, gumazamizir a men diaziba, a uan Duam me danɨngam.” \p \v 40 Egha Pita mɨgɨrɨgɨar avɨribar me gamuava akar gavgavir maba sara me mɨkeme, “Ia uari uarir akuragh, eghtɨ God dughiar kamɨn gumazamizir kurar kabagh asɨghasɨghɨva uaghan ia gasɨgasɨghan kogham.” \v 41 Ezɨma gumazamizir avɨriba an akam baregha a gifuegha, egha rue. Ezɨ dughiar kamnagh God ua 3,000ɨn gumazamizir maba ua me inizɨma me Kraisɨn adarazir aven ize. \s Godɨn gumazamizibar ikɨrɨmɨrim \p \v 42 Egha Kraisɨn adarasi me aposelbar mɨgɨrɨgɨaba baragha, bizibar uarir akurvagha, egha uari isava apava, God ko mɨkɨmasa bar ifonge.\f + (2:42) Fofozir gumazir avɨriba kamaghɨn nɨghnɨsi, Faragha zuir Kraisɨn adarasi uari akuva egha uari koma api. Me amegha gɨvagha, me Iesusɨn nivafɨzim ko ghuzim gɨnɨghnɨgha bret ko wainɨn dɨpam api.\f* \v 43 Ezɨ aposelba dɨgavir kuram gamir arazir avɨriba ko mirakelɨn avɨribagh ami. Kamaghɨn gumazir avɨriba dɨgavir kuram gami. \v 44 Eghava nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi, navir vamɨra iti. Egha men bizir men itiba, me uarira akurvasi. \v 45 Egha me uan nguaziba ko biziba amaga dar dagɨaba isava egha dagheba otevezibar akurvasi. \v 46 Zurara dughiaba me Godɨn Dɨpenimɨn avɨzim uari akufi. Egha dɨpeniba roa vaghvagha dagh arua, uari isava apava, bar akongegha, men naviba bar dera. \v 47 Egha Godɨn ziam fema, ezɨ gumazir igharaziba bar me bagha bar akonge. Ezɨma Ekiam zurara dughiabar gumazamizir igiabar akurvaghavɨra iti. Kamaghɨn me bar avɨraseme. \c 3 \s Gumazir suer kurar mam ua dera \p \v 1 Dughiar mam aruem 3 kloghɨn tu, kar Judaba God ko mɨgeir dughiam. Dughiar kamra Pita ko Jon Godɨn Dɨpenimɨn zui. \v 2 Ezɨ gumazir navimɨn averara suem ikuvizir mam iti. Ezɨ gumaziba anetera ghua Godɨn Dɨpenimɨn tiar akar mamɨn anerɨsi. Tiar akar kamɨn ziam, Aghuim. A kagh ikiava dagɨaba bagha gumazamizir Godɨn Dɨpenimɨn aven zuiba me ginge. \v 3 Ezɨ a gari Pita ko Jon aven mangasa izima a dagɨaba bagha aning ginge. \v 4 Ezɨ Pita bar anarɨra gari, ezɨ Jon uakan. Egha Pita ghaze, “Nɨ kagh gan ganigh!” \v 5 Ezɨ gumazim bizitam iniasa nɨghnɨgha, aningra gari. \p \v 6 Ezɨ Pita kamaghɨn mɨgei, “Kɨ dagɨaba puvatɨ. Kɨ itir bizim, kɨ nɨ danɨngasa. Eghtɨ, Nasaretɨn gumazim Krais Iesus, an ziamɨn, nɨ daru!” \v 7 Egha Pita an agharir guvimɨn suiraghava, a ghufe. Ezɨ an duiavaniba ko dagariba zuamɨra gavgafi. \v 8 Ezɨ a dɨkava uabɨ ekunigha maghɨram arui. Egha a Pita ko Jon sarama Godɨn Dɨpenir avɨzibar aven ghuava, aruava, egha pɨn uabɨ ekurava, eghava Godɨn ziam fe. \v 9 Ezɨma gumazamiziba bar an garima an aruava Godɨn ziam fema, \v 10 ezɨ me an ganigha a gɨfogha ghaze, gumazir kamra Godɨn Dɨpenimɨn tiar akar ziam, tiar akar Aghuimɨn apiav ikiava, dagɨaba bagha gumazamizibagh inge. Egha me dɨgavir kuram gamigha pura nɨghnɨsi, manmaghɨn amizir bizim kav bato. \s Pita Godɨn Dɨpenimɨn aven akam akuri \p \v 11 Ezɨ gumazamiziba akar kam baregha, egha dɨgavir kuram gamigha, ivemara ghua gumazir kamɨn gari. Ezɨ me an garima a Pita ko Jonɨn suiragha, Godɨn Dɨpenir azuarimɨn tughav iti. Dɨpenir azuarir kamɨn ziam, Solomonɨn Azuarim. \v 12 Ezɨ Pita kamaghɨn ganigha, me mɨgei, “Israelɨn gumazamiziba, tizim bagha bizir kam ia gamizɨma ia dɨgavir kuram gami? Ia tizim bagha pamtem gan gara ghaze, ga ti uan gavgavibar tuavim, o ga Godɨn damazimɨn deravɨra itir tuavimɨn, ga gumazir kam gamizɨma an arui? Bar puvatɨ. \v 13 Abraham, Aisak ko Jekopɨn God, en ovavibar God, a uan ingangarir gumazim Iesus bar a pɨrafa. Ia an aremeghasa a isava apanibar dafarim gatɨ. Egha dughiar Pailat anetaghraghasa mɨgeim, ia kamaghɨn mɨgei, ‘E tong a gifongezir puvatɨ!’ Egha akɨrim a gasara. \v 14 Ia Godɨn damazimɨn zuegha derazir gumazimɨn aghuaghava, egha gumazir kuram uari bagh anetaghraghasa Pailat mɨgei. A gumazibav soghezɨ me aremezir gumazim. \v 15 Ia gamizɨ ia angamra itir gumazim, ia a mɨsoghezɨ an aremezɨ God a gamizɨ a ua dɨkafi. Ga uaning bizir kamɨn ganighava a gɨfoghava an gun mɨgei. \v 16 Ga Iesusɨn ziamɨn nɨghnɨzir gavgavim iti. Ezɨ Iesusɨn ziamɨn gumazir ia ganigha fozir kam, a gavgavim ini. Iesusra gan nɨghnɨzir gavgavir kam gamizɨma, ezɨ nɨghnɨzir gavgavir kamra gumazir kam gamizɨma, a bar dera, ia datɨrɨghɨn uari an gari. \p \v 17 “Ezɨ nan adarasi, kɨ kamaghɨn fo, ia amizir arazim ia a gɨfozir puvatɨ, ian gumazir dapaniba sara. \v 18 Ezɨ God fomɨra an akam inigha izir gumaziba bar me mɨkemezɨma, me mɨgɨa ghaze, a God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim, Krais, mɨzazim iniam. Ezɨ God uan mɨgɨrɨgɨabagh amizɨ moghɨn dar dagheba otifi. \p \v 19-20 “Ia kamaghɨn ifueghtɨma, God ian arazir kuraba angarightɨ dughiar kabar Godɨn Duam izɨva ian duaba avughsɨzim ko navir amɨrizim, ia danightɨ, God ia bagh Iesus uam anemangam, a Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim, a ia bagha anemɨsefe. Ia bizir kabagh nɨghnɨgh da inisɨ, ia uan navibagh iraghɨva uamategh God bagh izɨ. \v 21 God fomɨra uan akam inigha izir gumazir zuezibav kemezɨma, me ghaze, ‘Iesus datɨrɨghɨn Godɨn nguibam ikɨ, mangɨ dughiar God bizibar amutɨ da bar igiabar otivam.’ Eghtɨ God mɨkemezir moghɨn, biziba bar otivam. \v 22 Ezɨ akar dɨkɨrɨzir kam God fomɨra Moses mɨkemezɨ, a kamaghɨn mɨgei, ‘Ekiam ian God, a nan mɨn ia bagh akam inigha izir gumazitam, ian tongɨn ian gumazitamra mɨsevegham. Ia, bizir tizir a mɨgeiba, ia bar da baragh egh dar amu. \v 23 A barazir puvatɨziba God me gasɨghasigham. Eghtɨ me ua Godɨn adarazi ko ikian kogham.’\f + (3:23) Akar kam, akam inigha izir gumazir God amadazim, a Lo 18:15, 16, 17, 18, 19ɨn iti. Pita kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Iesus, a uabɨ akam inigha izir gumazim.\f* \v 24 Godɨn akam inigha izir gumaziba bar, Samuelɨn tugha izi, me bar mɨgɨa dughiar kabar gun mɨkeme. \p \v 25 “God fomɨra uan akam inigha izir gumaziba akar gavgavim me ganɨngizɨma, ezɨ ia men boriba mɨn ikɨ, egh akar gavgavir kabanang uaghan iana. God fomɨra Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir ian ovaviba ko ingarizɨma, ezɨ ia men boriba mɨn ikɨ, egh akar gavgavir dɨkɨrɨzir kam, a uaghan iana. God kamaghɨn Abraham mɨkemezɨ moghɨn, ‘Kɨ kamaghɨn damuam, nɨn ovavibar borimɨn tuavimɨn, kɨ nguazir kamɨn itir nguibaba bar deravɨra me damuam.’ \v 26 God kamaghɨn ifonge, ia vaghvagh uan arazir kuraba ateghtɨ, kamaghɨn a deravɨra ia damuam. Egha bizir kam bagha a uan ingangarir gumazim a mɨsevegha ia bagha faragha anemada.” \c 4 \s Pita ko Jon Judan kotɨn iti \p \v 1 Pita ko Jon gumazamizibav gɨavɨra itima, ofa gamir gumaziba ko Godɨn Dɨpenimɨn garir gumazibar ekiam ko Sadyusiba, me izava aning bato.\f + (4:1) Godɨn Dɨpenimɨn garir gumazibar ekiam, a ofa gamir gumazir mam. A Livain gumaziba, a me gativagha men garima, me Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn ingara bizibar gara polismanɨn ingangarim gami.\f* \v 2 Egha me fo, Pita ko Jon Iesus aremegha ua dɨkavizir bizir kamɨn gun gumazamizibav gei. Kamaghɨn amizɨma gumazir dapanibar naviba aning bagha bar ikufi. \v 3 Egha me Pita ko Jonɨn agharimning suiraghava aning kot darɨghasava amima, amɨnim pɨri. Kamaghɨn, me aning sel gatɨzɨ aning ikia ghua amɨmɨzaraghan. \v 4 Ezɨ gumazamizir avɨriba akar kam baregha nɨghnɨzir gavgavimɨn an iti. Egha Kraisɨn adarazir dɨbobonim bar ekevegha ghua 5,000ɨn boroghɨn tu. \s Me Pita ko Jon kot gatɨ \p \v 5 Egha amɨmɨzaraghan Judan gumazir ekiaba ko gumazir dapaniba ko Judan arazibagh fozir gumaziba, me Jerusalemɨn uari akuvaghav iti.\f + (4:5) Gumazir okuruar pumuning ko mɨkezim, me uari akufa. Egha me Judabar Kaunselbar mɨn iti. Egha men ingangarim kamakɨn, me Judabar dabirabim gativagha egha men gari.\f* \v 6 Anas, ofa gamir gumazibar dapanim, a uaghan iti, ezɨma Kaiafas ko Jon koma Aleksanda koma ofa gamir gumazibar dapanimɨn adarazir gumazir igharaziba, me uaghan iti. \v 7 Egha me mɨkemezɨ, gumaziba Pita ko Jon inighava men damazibar izezɨ, me maghɨram aningɨn azangsɨsi, “Gua gavgavir manam inigha, egha tinan ziamɨn gua bizir kabagh ami?” \p \v 8 Ezɨma Godɨn Duam Pita gizɨvazɨma, a kamaghɨn me mɨgei, “Judan gumazir ekiaba ko gumazir dapaniba! \v 9 Ia ti gumazir suer kurar ga akurazir kam bagha gan azangsɨghasa, egha ia ti uaghan foghasa, gumazir kam a manmaghɨn dera. \v 10 Eghtɨ ia koma Israelɨn itir darasi bar moghɨra, ia bizir kam gɨfogh! Kar Nasaretɨn gumazim Krais Iesusɨn ziamɨn gumazir ian damazibar tughav itim a ua dera. Gumazir kam a Iesus, ia a inigha ter ighuvim gafuzɨ, an aremezɨ God a gamizɨ a ua dɨkafi.\f + (4:10) Gumazir okuruar kam, Judabar Kaunselba, merara Pailat (Romɨn gavman faragha zuir gumazim) mɨgɨa ghaze, a Iesus mɨsueghtɨ an ovengegh. Nɨ Luk 22:66 ko 23:5ɨn gan. Egha Iesus ovengegha gɨvazɨ, me gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavimɨn an ikian me aghua.\f* \v 11 Ezɨma Iesus, \b \q ‘Kar dɨpenir akɨnir ingangarir gumaziba aghuazim, \q2 a datɨrɨghɨn dɨpenim aterir guarim gava.’ \b \m \v 12 Nguazir kamɨn gumazitam en akuraghan kogham, bar puvatɨ. Iesusɨn ziamra e akurvazir aghuim iniam. A uabɨra, en akurvazir gumazim.” \p \v 13 Egha me Pita ko Jonɨn garima aning bar gavgavighav atiatir puvatɨghava me mɨgeima, me aningɨn ganighava fo, aning sure gamizir puvatɨ. Aning pura gumazir kɨnimning. Egha me aningɨn gara dɨgavir kuram gamigha ghaze, gumazir kamning Iesus koma arui. \v 14 Egha me gumazir faragha suer ikuvizimɨn gari, a Jon ko Pita, aning ko tughav itima, me bizitam mɨkɨman asa. \p \v 15 Kamaghɨn me akar gavgavimram aning ganɨngizɨma aning Judan kotɨn dɨpenim ategha zuima, me aning bagha akam mɨsosi. \v 16 Egha me uarir azangsɨsi, “E manmaghɨn gumazir kamning damuam? Jerusalemɨn itir gumaziba, me fo, aning mirakelɨn bar ekiam gami. Eghtɨ e kamaghɨn mɨkɨman kogham, bizir kam guizbangɨra otozir puvatɨ. \v 17 Ezɨ e kamaghɨn aghua, gumazamizir igharaziba bizir kam baraghan kogham. Egh e akar bar gavgavimra aning danightɨma aning ua Iesusɨn ziamɨn gun bar tav mɨkɨman kogham.” \p \v 18 Egha me ua aningɨn diazɨma aning aven ghuzɨma me akar gavgavimɨn aningɨn mɨgɨa ghaze, gua uamateghɨva Iesusɨn ziamɨn gun mɨkɨmɨva egh gumazitabar sure damuan bar markɨ. \p \v 19-20 Ezɨma Pita ko Jon men akam ikaragha mɨgei, “Ga uaning ganighava oraghizir biziba ga dar ghuangsɨghan kogham, ga dar gun mɨkɨmvɨra ikiam. Ia uari nɨghnɨgh, arazir manam Godɨn damazimɨn dera, ga Godɨn akam baragham, o ga ian akam baragham?” \p \v 21-22 Gumazir Pita ko Jon Godɨn gavgavimɨn amizir derazim, a 40 plan azenibagh afira. Kamaghɨn gumazamiziba uari bizir kabar gari da otivizɨma, me Godɨn ziam fe. Kamaghɨn amizɨma, gumazir dapaniba ivezir kuram aning danɨngasa pura nɨghnɨsi, me manmaghɨn aning damuam. Egha me atiatir mɨgɨrɨgɨaba ko mɨgɨrɨgɨar gavgavibar maba uam aning gamighava aning amadazɨma aning zui. \s Nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi God ko mɨgei \p \v 23 Ezɨma Judan kotɨn aven itir gumaziba Pita ko Jon ataghizɨma aning azenim girɨgha uamategha uan adarazi bagha ghu. Egha aning ofa gamir gumazir ekiaba ko gumazir dapaniba aningɨn mɨkemezir akabar gun uan adarasi bar me mɨkeme. \v 24 Ezɨ me kamaghɨn oreghava uari akuvaghava God ko mɨgei. Me kamaghɨn mɨgei, “En Ekiar en garim, nɨ overiam ko nguazimɨn ingarighava, ongarim sara ingari, egha dar itir biziba sara, bar dar ingari. \v 25 Fomɨra nɨn Duam akar mam en ovavim Devit, a nɨn ingangarir gumazim, nɨ akar kam a ganɨngi. Ezɨ Devit kamaghɨn mɨkeme, \b \q ‘Ezɨma Kantrin Igharazibar Gumaziba tizim baghava atari? \q2 Egha me tizim bagha arazir kurabar amuasava akabav sosi? \q \v 26 Ezɨma nguibabar atriviba me God mɨsoghasava ami. \q2 Ezɨma gumazir dapanir ekiaba uari inigha Ekiam mɨsoghasa. \q3 Egha uaghan God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim mɨsoghasa.’ \b \p \v 27 “Bar guizbangɨra, Herot ko Pontius Pailat, Israelɨn gumaziba, Kantrin Igharazibar Gumaziba sara, me Jerusalemɨn nguibamɨn uari akuvaghava arazir kurabar Godɨn ingangarir gumazir zuezim, Iesus damuasava akabav sosi. A nɨ fomɨra uan ingangarim bagha inabazir gumazim. \v 28 Me nɨn gavgavim ko nɨn nɨghnɨzimɨn gɨn zui, nɨ fomɨram otivasa mɨkemezir biziba. \v 29 Eghtɨ, Ekiam, me atiatir akar e ganɨngizibagh nɨghnɨgh. Egh en akuraghtɨma e tugh gavgavigh atiatingan kogh nɨn akam kunam. \v 30 Egh nɨ uan agharim arɨmariar gumazibar arɨghtɨma me deragham. Egh nɨ mirakelɨn avɨribar bizibar amutɨma da Iesusɨn ziamɨn otivam, a nɨn ingangarir gumazir zuezim.” \p \v 31 Egha me Afeziam ko mɨkemegha gɨvazɨma, danganir me itim ivazvazima, me bar moghɨra Godɨn Duam me gizɨvazɨma, me atiatir puvatɨgha Godɨn akam kuri. \s Nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi uan bizibar uarir akurvasi \p \v 32 Egha nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi, me bar navir vamɨra ko nɨghnɨzir vamɨra iti. Men tav uabɨra uan bizitam gamir puvatɨ, me uari inighava biziba bar moghɨra dagh ami. \v 33 Egha aposelba Iesus aremegha ua dɨkavizir bizir kamɨn gun gumazamiziba, Godɨn gavgavimɨn amodoghɨn me mɨgei. Ezɨ Godɨn apangkuvir ekiamra me ko iti. \v 34-35 Kamaghɨn men tav bizitamɨn otevezir puvatɨ. Ezɨma gumazir nguaziba ko dɨpeniba itiba, me da amaga dar dagɨaba isa izava, aposelbagh anɨdima, me da isava gumazir biziba puvatɨzibar akurvasi. \p \v 36 Gumazir mam Josep, a Livan gumazim. Ezɨ aposelba Barnabas a garɨsi. An mɨngarim kamaghɨn ghu, gumazibar akurvagha gavgavim me ganɨdir gumazim. Barnabas Saiprusɨn nguibar arighatɨzimɨn ize. \v 37 A uan nguazir mam amadagha, an dagɨaba inighava aposelbagh anɨngi. \c 5 \s Ananaias ko Safaira God gifari \p \v 1 Gumazir mam Ananaias, an amuim Safaira, aning uaghara fuegha uan nguazir mam amadagha an ivezim ini. \v 2 Egha aning uaghara bar fogha, Ananaias dagɨar maba ua bagha dar suira. Egha naba inigha aposelbagh ifaragha me ganɨngi. \p \v 3 Ezɨ Pita kamaghɨn Ananaias mɨgei, “Nɨ manmagh sua, Satan ataghizɨma a nɨn navim gizɨvazɨ, nɨ Godɨn Duam gifari? Egha nguazir ivezimɨn dagɨar maba nɨ ua bagha dar suira? \v 4 Kar nɨn nguazim, nɨ uabɨ ifuegha anemada. An ivezimɨn dagɨaba uaghan nɨn dagɨabara. Nɨ manmaghɨn nɨghnɨgha an dagɨar kabar e gifari? Nɨ gumazibagh ifari puvatɨ, nɨ God gifari.” \p \v 5 Ezɨ Ananaias kamaghɨn oregha degiaghrɨgha areme. Ezɨ gumazamiziba bizir kam baregha atiatir ekiam me ini. \v 6 Ezɨ gumazir igiaba izava an kuam nomkegha a inigha azenan ghuava a mozim gatɨ. \p \v 7 Ezɨ kloghɨn auan pumuning ko mɨkezim gɨvazɨ, an amuim fozir puvatɨgha aven izi. \v 8 Ezɨ Pita an azara, “Nɨ na mɨkɨm, kar nguazir ivezim, nɨ Ananaias ko gua a ini?” \p Ezɨ a kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Are, bar an ivezimra.” \p \v 9 Ezɨ Pita kamaghɨn a mɨgei, “Gua manmagh sua vɨrara fuegha Godɨn Duam gifari? Nɨ gan! Gumazir nɨn pam mozim gatɨziba, me tiar akamɨn iti. Egh me uaghan nɨn kuam inigh azenan mangam.” \p \v 10 Ezɨ Pita mɨgɨavɨra itima, Safaira an suemningɨn irɨghava areme. Ezɨ gumazir igiaba aven iza garima an aremezɨ me a inigha azenan ghugha an pamɨn mozimɨn mɨriamɨn anefa. \v 11 Ezɨma atiatir ekiam Kraisɨn adarazi bar me batozɨ, gumazir bizir kaba baraghiziba uaghan bar atiatingi. \s Mirakelɨn avɨravɨriba otifi \p \v 12 Aposelba mirakelɨn avɨriba ko dɨgavir kuram gamir bizir avɨriba, gumazamizibar tongɨn dagh ami. Ezɨ nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir gumazamiziba, me Solomonɨn Azuarimɨn zurara uari akufi. \v 13 Gumazir igharaziba, me ko poghasa tong nɨghnɨzir puvatɨ. Me men ziaba fava egha fo, me arazir aghuim gami. \v 14 Marazi me ko poghan aghua, ezɨ avɨrim nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn ikia men aven zuima, men dɨbobonim bar ghuavanabo. \v 15 Ezɨ kamaghɨn gumaziba arɨmariar gumaziba inigha men mɨsiaba ko akuriaba sara me atera izava tuavimɨn mɨriamɨn me arɨsi. Me kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim iti, Pitan nedazim me gisɨn mangɨtɨ me ua deragham.\f + (5:15) Gumazamizir kaba nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn iti, aruem Pita gisiraghtɨ an nedazim arɨmariar gumazibagh isɨn ikɨtɨ, me ua deragham.\f* \v 16 Ezɨ uaghan Jerusalem torim gatɨzir nguibar dozibar gumazir avɨrim, me uan arɨmariar gumazamiziba inigha ize. Egha uaghan uan gumazamizir duar kuraba apazaziba inigha izezɨma, me bar moghɨra ghuamaghegha dera. \s Ensel aposelbar akurazɨ, me kalabus ataki \p \v 17 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim ko an akurvazir darasi, kar Sadyusibar aven itir gumaziba. Me aposelba amir biziba bagha navim ikufi. \v 18 Egha Sadyusiba men suiragha kalabuziar ekiam gatɨ. \v 19 Me kalabusɨn itima, dɨmangan Ekiamɨn ensel tiaba kuigha me inigha azenan ize. \v 20 Egha ensel kamaghɨn mɨgei, “Ia mangɨ, Godɨn Dɨpenir mɨriamɨn avɨzibar tuiva ikɨrɨmɨrir igiar kamɨn mɨgɨrɨgɨaba bar, ia gumazamizibav kɨm.” \p \v 21 Ezɨ amɨnim itima aposelba, ensel me mɨkemezɨ moghɨn Godɨn Dɨpenir mɨriamɨn aven ghua, gumazamizibar sure gami. \p Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim uan akurvaziba ko iza, Judan kotɨn aven itir gumazibar diazɨ, me ghua uari akufa. Israelɨn gumazir dapaniba bar uari akufa. Egha me aposelba inigh izasa kalabusɨn dɨpenimɨn akam anemada. \v 22 Ezɨ polisɨn maba ghua kalabusɨn dɨpenimɨn otogha garima me kagh puvatɨzɨ, me uamategha izava bizir kamɨn gun mɨgei, \v 23 “E kalabusɨn dɨpenimɨn garima me deravɨra an tiam asarazɨ kalabusɨn dɨpenimɨn garir gumaziba an tiar akamɨn tuivighav iti. Ezɨ e tiaba kuigha garima, tav aven itir puvatɨ.” \p \v 24 Ezɨ me ghua bizir kamɨn gun mɨkemezɨ, Godɨn Dɨpenimɨn garir gumazibar dapanim ko ofa gamir gumazir ekiaba pura nɨghnɨsi, bizir tizitam uam otogham?\f + (5:24) Grighɨn akam, vezɨn kamɨn deragha bigha mɨkemezir puvatɨ. Gumazir maba akar kam giragha ghaze, “Me nɨghnɨgha egha ghaze, bizir tizim datɨrɨghɨn otogham?”\f* \p \v 25 Ezɨ gumazir mam iza ghaze, “Ia oragh! Gumazir ia kalabus gatɨziba Godɨn Dɨpenir mɨriamɨn tughav ikia gumazamizibar sure gami.” \v 26 Kamaghɨn amizɨma Godɨn Dɨpenimɨn garir gumazibar dapanim uan gumazir a ko ingariba, me ko ghua aposelba inigha izi. Me kamaghɨn atiati, gumazamiziba dagɨabar me ginivigham, egha me pura nɨmɨra me inigha izi. \s Aposelba Judan kotɨn aven itir gumaziba akam me mɨkɨman atiatir puvatɨ \p \v 27 Ezɨ Godɨn Dɨpenimɨn garir gumaziba, me aposelba inigha izegha me mɨgeima, me Judan kotɨn aven itir gumazibar damazimɨn tuifi. Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim me kotɨn iitir bizim bagha men azangsɨsi. \v 28 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim kamaghɨn me mɨgei, “E akar gavgavim ia ganɨga ghaze, ia Iesusɨn ziamɨn gumazamizibar sure damuan markɨ! Ezɨ ia orazir puvatɨgha men sure gamima ian suren mɨgɨrɨgɨaba Jerusalem bar a garui. Egha mɨgɨa ghaze, e Iesus mɨsoghezɨ an areme.” \p \v 29 Ezɨ Pita aposelɨn igharaziba ko, me kamaghɨn mɨgei, “E God baragham, e gumaziba baraghan kogham.” \v 30 Iarara Iesus mɨsuegha ter ighuvimɨn an gurazɨma an areme. Ezɨ en ovavabar God Iesus fezɨ a ua dɨkafi. \v 31 Ezɨ God a isa uan agharir guvimɨn anetɨzɨma, an Atrivimɨn Otarim ko gumazibar Akurvaghamin Gumazimɨn ikiam. Egha a Israelbar amutɨ me navibagh iraghtɨ God men arazir kuraba gɨn amadagham. \v 32 E God amizir bizir kabar gun mɨgeir gumaziba, ezɨ Godɨn Duam uakan. A baragha an gɨn zuiba, God uan Duam me ganɨdi. \s Gamalielɨn fofozim \p \v 33 Egha Judan kotɨn aven itir gumaziba kamaghɨn aposelbar akam baregha men naviba me bagha bar ikufi. Egha me mɨsueghtɨ me aremeghasa nɨghnɨsi. \v 34 Ezɨ Farisin gumazir mam Gamaliel, Judan arazimɨn sure gamir gumazir me bar ifongezim. A Judan kotɨn aven dɨkavigha tugha, ghaze, aposelba tong azenan ikegh.\f + (5:34) Dughiar Pol tɨghar Kraisɨn adarazir mavɨn otivam, gumazir kam Gamaliel an sure gami. Nɨ akar Aposel 22:3ɨn itimɨn gan.\f* \v 35 Egha a mɨgɨrɨgɨar kabagh ami, “Israelɨn gumaziba, ia arazitam gumazir kabar amusɨ deravɨra nɨghnɨgh. \v 36 Boghɨmra Teudas otogha kamaghɨn uabɨ mɨgɨa ghaze, kɨ gumazir dapanir mam, ezɨ 400ɨn boroghɨra ghuzir gumaziba an gɨn ghue. Ezɨ gavman a mɨsoghezɨ, an areme. Ezɨ an gɨn zuir darazi bar uari aghamsɨki. Ezɨ me amizir bizir kam dagheba puvatɨ. \v 37 Ezɨ an gɨn, gavman gumaziba dɨborir dughiam, Galilin gumazir mam Judas oto. Egha, a gumazir bɨzir mamɨn faragha ghuava me gavman ko mɨsosi. A uaghan aremezɨ an gɨn zuir darasi, me uari aghamsɨki. \v 38 Kamaghɨn amizɨma datɨrɨghɨn, bizir kamnagh kɨ kamaghɨn ia mɨkɨmasa. Bizitam gumazir kabar amuan markɨ! Me ateghtɨ me mar mangɨ! Ia pura gan, men ingangarim gumazitam gisɨn tughɨva, degeghirɨgham. \v 39 Egh me Godɨn tugh bizim damutɨ, ia men anogoroghan kogham. Ia fogh suam, ia God ko mɨsosi.” \p \v 40 Ezɨ me Gamalielɨn nɨghnɨzimɨn gɨn ghue. Egha aposelbar diazɨ, me aven ghuezɨ me pura me fozoroke. Egha Iesusɨn ziamɨn bizibav kɨman men anogoregha me ataghizɨ me ghue. \p \v 41 Egha me ghaze, God e bagha bar akongegha en amamangatɨzɨ, e Iesusɨn ziamɨn osɨmtɨziba ini. Egha kamaghɨn me Judan kotɨn aven itir gumaziba ataghragha bar akonge. \v 42 Egha dughiaba zurara me Godɨn Dɨpenimɨn mɨriaba ko dɨpenibar akar aghuim gumazamiziba sure gamuavɨra iti. Egha akam me mɨkɨra ghaze, Iesus a Krais, God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim. \c 6 \s Me 7 pla gumazir maba aposelbar akurvaghasa me amɨsefe \p \v 1 Dughiar kabanang Iesusɨn suren gumazamizibar dɨbobonim bar ghuavanadi. Ezɨ suren gumazir maba Grighɨn akam a mɨgei, ezɨ marazi Aramɨn akam mɨgei. Ezɨ Grighba me ghaze, “Dughiar avɨriba ia zurara gumazamizir dagheba puvatɨzibar akurvasi, egha ia en amuir odiaribar akurvazir puvatɨ.” Bizir kam bagha me atari.\f + (6:1) Aramɨn akam, a Judia ko Galilin Distrighɨn gumazibar akam. A Hibrun akamɨn mɨn ghu.\f* \v 2 Ezɨ aposelɨn 12 pla, me suren gumaziba bar men diazɨma me iza uari akuvazɨma, me kamaghɨn me mɨgei, “E Godɨn akam akurir ingangarim ateghɨva dagher ingangarim damuam, kamaghɨn a derazir puvatɨ. \v 3 Kamaghɨn amizɨma, en adarasi, ia uarir tongɨn 7 plan gumaziba mɨsefegh. Men araziba, gumaziba ko amizibar damazibar bar deragha, egh Godɨn Duam me gizɨvazɨ, me uaghan fofozir aghuarim iti. Eghtɨma e me isɨva ingangarir kam datɨghtɨma me an ganam. \v 4 Eghtɨ e uari ingangarir kamning damuam, God ko mɨkɨmɨva, Godɨn akar aghuim gumazamizibar sure damuam.” \p \v 5 Ezɨ gumazamiziba akar kam baregha bar a gifonge. Egha me Stiven amɨsefe, a gumazir bar nɨghnɨzir gavgavim itim, ezɨ Godɨn Duam bar a gizɨfa. Ezɨ me Filip, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas ko Nikolas me amɨsefe. Nikolas an Antioghɨn gumazim, a Judan gumazim puvatɨ, a faragha Judan arazibagh amuava dar gɨn zui. Egha a datɨrɨghɨn Kraisɨn gɨn zui. \v 6 Ezɨ me gumazir kaba inigha aposelbar damazimɨn ghuzɨma me dafariba men dapanibagh isɨn atɨgha me bagha God ko mɨgei. \p \v 7 Ezɨ Godɨn akam bar moghɨra ekevegha bar nguibabar ghue. Ezɨ Jerusalemɨn itir suren gumazibar dɨbobonim zuamɨram ekefe. Ezɨma ofa gamir gumazir avɨrim Godɨn akam baregha nɨghnɨzir gavgavim an ikia uaghan an gɨn zui. \s Judan gumaziba Stivenɨn suira \p \v 8 Ezɨ God guizbangɨra Stiven akuragha, egha apangkuvim ko gavgavim a ganɨngizɨma, a dɨgavir kuram gamir araziba ko mirakelɨn araziba gumazamizibar torimɨn a dagh amima a da otifi. \v 9 Egha marazi dɨkavigha Stiven ko me akamɨn mɨgɨrɨgɨabar uari adosi. Me Judan God ko mɨgeir dɨpenir mamɨn gumaziba, dɨpenir kamɨn ziam, Friman. Me Sairinin nguibamɨn gumaziba, ko Aleksandrian nguibamɨn gumaziba, ko Silisian Provins ko Esian Provinsɨn gumaziba. Me Stiven ko uari adosi.\f + (6:9) Frimanɨn gumazir kaba, me fomɨra pura ingangarim gamir gumazir kɨniba. Egha datɨrɨghɨn me gumazitamɨn apengan ikia ingarir puvatɨ.\f* \v 10 Ezɨ Godɨn Duam fofozir aghuim isava Stiven ganɨngi. Kamaghɨn amizɨ, Judan gumaziba an akaba ko mɨkɨman ibura. \p \v 11 Ezɨ me mogava, gumazir mabagh ifarasa me abɨra ghaze, ia kamaghɨn mɨkɨm, “E orazima Stiven mɨgɨrɨgɨar kurabar Moses ko God gami.” \p \v 12 Ezɨ arazir kamɨn me gumazamiziba, gumazir dapaniba ko Judan arazibagh fozir gumazibar navibagh amima da dɨkafi. Ezɨ me Stiven bagha ghughava an suiragha a inigha Judan kotɨn aven itir gumazibar damazimɨn ghue. \v 13 Egha me mɨgɨrɨgɨar ifavarir tabar a damuasa gumazir maba ini. Gumazir kaba kamaghɨn mɨgei, “Gumazir kam zurara akar kuraba Godɨn Dɨpenim ko Judan arazibagh asi. \v 14 E orazima a kamaghɨn mɨgei, ‘Gumazir kam Nasaretɨn gumazim, Iesus, a Godɨn Dɨpenir kam apɨrighɨva a gasɨghasɨgh, egh arazir Moses fomɨra e ganɨngiziba otɨvkɨnigham.’” \p \v 15 Ezɨ Judan kotɨn aven itir gumaziba bar moghɨra apiaghav ikiava damaziba bar pamtem Stiven gari. Egha me garima an guam mati enselɨn mɨn taghtasi. \c 7 \s Stiven Judan kotɨn damazimɨn akam akuri \p \v 1 Ezɨ ofa gamir gumazir dapanim Stivenɨn azara, “Me nɨ gasir akar kaba, da guizbangɨra, o?” \p \v 2 Ezɨ Stiven me ikara, “Nan aveghbuaba ko nan afeziaba ia na baragh! En ovavim Abraham, a tɨghar Haranɨn mangam, a Mesopotemian kantri ikiavɨra itima angazangarim itir God, a bato. \v 3 Egha a mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ uan adarazi koma uan nguazim ategh egh nguazir kɨ nɨn akaghamimɨn mangɨ.’ \p \v 4 “Ezɨma Abraham Kaldian nguazim ategha Haranɨn nguazimɨn ikiasa zui. Ezɨ an afeziamɨn ovevemɨn gɨn God nguazir ia datɨrɨghɨn itir kamɨn anemada. \v 5 God tong nguazir otevitam atugha a uan adarazi ko, me ganɨngizir puvatɨ. God a ko akam akɨra ghaze, a ko an ovavir gɨn izamiba nguazir kamɨn ikiam. Ezɨ dughiar kamɨn Abraham uabɨ boriba puvatɨ. \v 6 Egha God kamaghɨn Abrahamɨn mɨgei, ‘Nɨn ovaviba igharazir darazir kantrin ikiam. Eghtɨ me 400 plan azenibar pura men ingangarir gumazibar otivightɨ me paz me damuam. \v 7 Eghtɨ kɨ gɨn men arazir kurar me gamim kɨ a ikaragham. Eghtɨ gɨn me kantrin kam ategh azenan izegh, egh danganir kamɨn nan ziam fam.’ \v 8 Egha God mɨkarzir mogomem aghorimɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim Abraham koma a gami. Ezɨ Abraham, Aisakɨn afeziamɨn oto, egha amebam a batezɨ, 8 plan dughiabar gɨn Abraham Aisakɨn mɨkarzir mogomem atu. Egha gɨn Aisak Jekopɨn afeziamɨn oto. Ezɨ Jekop en inazir 12 plan afeziam. \p \v 9-10 “Ezɨ en inaziba navir averiabar Josepɨn ikuvigha Isipɨn nguibamɨn ingarir gumazimɨn ikiasava anemada. Ezɨ God a ko ikia an osɨmtɨziba a gɨvagha egha an akura. God Josep fofozir bar aghuiba a ganɨngizɨma an arazir aghuarim akakasi, ezɨ Isipbar atrivim bar a gifongeghava egha a gamizɨ a Isipɨn gumazir dapanir ekiamɨn iti. Egha an dɨpenimɨn biziba sara gari. \p \v 11 “Ezɨ gɨn dagheba otevezir dughiam Isipɨn nguibaba bar ko Kenanɨn nguaziba bar me batifi. Ezɨ gumazamiziba osɨmtɨzir ekiam isi. En inaziba uaghan dagheba puvatɨ. \v 12 Ezɨ Jekop orazima dagheba Isipɨn itima, ezɨ a uan otariba, en inaziba amadazɨma me darorir farazim gamua zui. \v 13 Ezɨ me darorir gɨn zuimɨn ua zuima Josep uan aveghbuabagh eghara ghaze, ‘Kɨ Josep.’ Ezɨ gɨn atrivim uaghan Josepɨn adarazigh fo. \v 14 Egha bizir kamɨn gɨn, Josep uan afeziam Jekop koma an adarazi 75 plan bar me bagha izamin akam amada. \v 15 Ezɨ Jekop Isipɨn nguibamɨn iraghu. Egha kagh a ko en inaziba ariaghɨre. \v 16 Ezɨ me men kuaba inigha uamategha Sekemɨn nguibamɨn ua izegha me dagɨar torir mozim garɨki, Abraham fomɨra Sekemɨn nguibamɨn Hamorɨn otariba da ivezezir mozim. \p \v 17 “Ezɨ God Abraham ko dɨkɨrɨzir akar gavgavim guizbangrama otivasava roghɨra izima, ezɨ en gumazamizir Isipɨn itiba bar avɨraseme. \v 18 Ezɨ gɨn atrivir igharazim, a Josep tong a gɨfozir puvatɨgha, Isipɨn atrivimɨn iti. \v 19 Egha an en gumazamizibagh ifara arazir kurabar en inazibagh ami. Eghtɨ me uan borir iririviba puram azenan datɨghtɨ, me ariaghrasa a me gakaghori. \p \v 20 “Ezɨ dughiar kamɨn Mosesɨn amebam a bate, a Godɨn damazimɨn bar derazir borim. An iakinir pumuning ko mɨkezimɨn uan afeziamɨn dɨpenimɨn iti, me an gari. \v 21 Egha gɨn me a inigha azenan anetɨzɨma, atrivimɨn guivim a inigha ghua uan borimɨn mɨrarama an gari. \v 22 Ezɨ Moses Isipbar fofozir ekiar aghuim inigha egha an araziba ko an mɨgɨrɨgɨaba bar gavgafi. \p \v 23 “Egha Moses 40 plan azenibar anetuzɨma, ezɨ a uan adarazi Israelbar ganasa nɨghnɨsi. \v 24 Egha a men mavɨn garima Isipɨn mav a mɨsogha bar pazava a gami. Ezɨ a ghua an akuragha, egha a Isipɨn gumazim arazir kuram ikarvagha, a mɨsoghezɨ an areme. \v 25 Egha Moses kamaghɨn nɨghnɨsi, an adarazi kamaghɨn fogh suam, God men akurvaghasa nan aven ingari. Ezɨ me bar fozir puvatɨ. \v 26 Egha amɨmɨzaraghan Moses garima Israelɨn gumazimningra uaning mɨsosi. Ezɨ aning uaning gɨfueghasa a navir amɨrɨzimɨn aning mɨgei, ‘Maning, gua orakigh, gua avetinganing, egha gua tizim bagha kaghɨra uaning mɨsosi?’ \p \v 27 “Ezɨ gumazir igharazitav sozim, Moses a dugha ghua, egha ghaze, ‘Tina nɨ amɨsevezɨ nɨ en gumazir dapanim ko jasɨn ikiava en gari? \v 28 Nɨ boghɨnaron Isipɨn gumazir mɨsoghezɨ an aremezɨ moghɨn, datɨrɨghɨn na mɨsueghtɨ kɨ aremeghasa?’ \v 29 Ezɨ Moses kamaghɨn oregha Isip ategha ara ghua Midian nguazir igharazimɨn ikia egha borir otarir pumuning ini. \p \v 30 “Egha 40 plan azenibar gɨn, Moses nguazir gumaziba puvatɨzimɨn itima, God enselɨn mam a bagha anemada. Enselɨn kam Sainain mɨghsɨamɨn boroghɨn avivzariar tememɨn isi naghɨn purama a bato. \v 31 Ezɨ a bizir kamɨn ganigha dɨgavir kuram gami. Egha bar roghɨra mangɨ deragh ganasava ami, egha Ekiamɨn tiarim barasi, \v 32 ‘Kɨ nɨn inazibar God, Abrahamɨn God ko Aisak ko Jekop.’ Ezɨ Moses nɨgha egha ganan atiatingi. \p \v 33 “Ezɨ Ekiam a mɨgei, ‘Nɨ tughav iti naghɨn, a nan nguazir kɨ a anogoroghezim. Kamaghɨn, nɨ uan dagarir asuaba suegh. \v 34 Kɨ uan gumazamizibar arazir bar kurar me Isipɨn me gamibar gani. Egha kɨ men arareba baregha, egha men osɨmtɨziba gɨvasa izaghiri. Nɨ izɨ, kɨ ua Isipɨn nɨ amangam.’ \p \v 35 “Mosesɨn kamra Israelba an aghuagha ghaze, ‘Tina nɨ amɨsevezɨ nɨ en gumazir dapanim ko jasɨn ikiava en gari?’ Ezɨ kar anarɨra, gumazir God uabɨ men gumazir dapanimɨn ikɨ egh ua me iniasava amadazim. E fo, God Moses bagha enselɨn mam amadazɨ ensel temer isim aven otozɨ Moses an gara God amadazir akam ini. \v 36 Ezɨ a me inigha Isip ateghasava egha mirakelɨn avɨribagh ami. A Isipɨn ko Retsin, dagh ami. Egha gumaziba puvatɨzir danganimɨn a 40 plan azenibar dagh ami. \p \v 37 “Egha kar Mosesɨn kamra, a Israelbav gɨa ghaze, ‘God ian tongɨn akam inigh izir gumazitam nan mɨn anemɨsevegham.’ \v 38 Ezɨ Israelba gumaziba puvatɨzir danganimɨn uari akuvagha itima a men aven iti, a Sainaian mɨghsɨamɨn ghuavanabozɨ ensel a mɨkeme. Ezɨ an akar angamra itim e danɨngasa, a inis. \p \v 39 “Ezɨ en inaziba Mosesɨn akaba baraghan aghua. Egha me an mɨgɨrɨgɨaba batosi. Egha men navir averiabar aven me uamategh Isipɨn mangasa. \v 40 Egha me Aronɨn mɨgei, ‘E fozir puvatɨ, gumazir e inigha Isipɨn azenan izezim, Moses, bizir tizim a bato. Egh, nɨ e bagh marvir guabar ingarightɨma da en faragh mangam.’ \v 41 Egha dughiar kamɨn marvir guam me bulmakaun nguzimɨn mɨrarama an ingari. Egha me an ofa gamua egha me uan dafaribar ingarizir bizim bagha isava ighiabagh amua bar akonge. \v 42 Ezɨ God akɨrim ragha me gasaragha, egha me ataghizɨ me overiamɨn mɨkovezibar ziaba fe. Akam inigha izir gumazibar akɨnafarimɨn akam an mɨrara ghu. \b \q ‘Ia Israelɨn gumaziba, \q2 mar ia 40 plan azenibar gumaziba puvatɨzir danganimɨn ikia nan ofa gami? \q3 Bar puvatɨ. \q \v 43 Ia asem Molekɨn marvir guamɨn aver dɨpenim ia aneteri, \q2 egha uaghan asem Refanɨn mɨkovezir nedazim ateragha arui. \q2 Kar asemningɨn, ia aningɨn arazibar gɨn mangasa aningɨn ingari. \q3 Kamaghɨn amizɨma, kɨ ian nguazimɨn ia batoegh, \q3 egh ia amadaghtɨ ia mangɨ Babilonɨn nguazimɨn vongɨn ikiam.’\f + (7:43) Molek, a gumazir igharazibar asem, Judaba puvatɨ. Ezɨ Refan a mɨkovezir mamɨn iziam, me Godɨn mɨn an ziam fe. Mɨgɨrɨgɨar Stiven amir kamnagh, a Godɨn akam inigha izir gumazim, Amosɨn akɨnafarimɨn iti. (Amos 5:25-27) Amos kamaghɨn mɨkeme, Israelba faragha guizɨn Godɨn ziam fer puvatɨ. Me Godɨn akaba batogha egha gumazir igharazibar godbar ziaba fe. Ezɨ azenir avɨribar gɨn God Israelbar gari me akɨrim a gasara. Ezɨ God amamangatɨzɨ Babilonba izava Israelbav sogha me inigha ghua Babilonɨn me kalabus gatɨ. (2 King 24:10-16ɨn gan.)\f* \b \p \v 44 “Ezɨma en inaziba gumaziba puvatɨzir danganimɨn itima Godɨn Averpenim me ko iti. Dɨpenir kamɨn aven me fo, God me ko iti. God Moses mɨkemegha an akazim moghɨra, Israelbav kemezɨ me an ingari. \v 45 Ezɨ en inaziba Averpenim inigha, egha anetera egha Josuan gɨn izi. Me ghua nguibar igharazimɨn nguazim, God men damazibar me batoghezɨ, me a ini. Averpenir kam me ko ikiavɨra itima Devitɨn dughiam oto. \v 46 Ezɨ Devit Godɨn damazimɨn derazɨ God deravɨram a gami. Egha a kamaghɨn Godɨn azara, ‘Kɨ Jekopɨn God bagh dɨpenimɨn ingaram, o?’ Ezɨ God ghaze, ‘Puvatɨ.’ \v 47 Ezɨ gɨn Solomonra a bagha dɨpenimɨn ingari. \p \v 48 “Ezɨ Godɨn bar pɨn itim dɨpenir gumaziba ingaribar itir puvatɨ. Godɨn akam inigha izir gumazim kamaghɨn mɨkeme, \q \v 49 ‘God ghaze, overiam a nan atrivir dabirabim. \q3 Ezɨ nguazim kɨ uan suebar asir danganim. \q2 Dɨpenir manmagh garim, nɨ na bagha an ingarasa? \q3 Ezɨ kɨ avughsamin danganim managh iti? \q \v 50 Ezɨ bizir kaba bar, \q3 kɨ dar ingari.’” \b \p \v 51 Egha Stiven maghɨra Judan kotɨn gumazibav gei, “Ia bar orazir puvatɨzir darasi! Egha ian naviba ko nɨghnɨziba mati, God gɨfozir puvatɨzir gumaziba! Ia uan inazibar mɨrarama ami! Ia uaghan Godɨn Duam zurara a batosi! \v 52 Ian inaziba osɨmtɨziba Godɨn akam inigha izir gumaziba bar moghɨra me garɨki. Ezɨ me fomɨra Godɨn damazimɨn derazir gumazimɨn izirimɨn gun mɨgeima, ian inaziba me mɨsozi me ariaghɨre. Egha datɨrɨghɨn ia a isa gumazir kurabar dafaribagh atɨgha egha a mɨsoghezɨ an areme. \v 53 Ia enselbar dafaribar Moses Osirizir Araziba inigha, egha a dar gɨn zuir puvatɨ.” \s Me dagɨabar Stiven ginivizɨma an areme \p \v 54 Ezɨ me kamaghɨn oregha, men navir averiaba a bagha bar ikuvigha egha a bagha uan ataribagh ivi. \v 55 Ezɨ Godɨn Duam Stiven gizɨvazɨma, a kogha Godɨn Nguibamɨn Godɨn angazangarir gavgavimɨn gari, ezɨ Iesus Godɨn agharir guvimɨn tughav iti. \v 56 Ezɨ a kamaghɨn mɨgei, “Ia Gan! Kɨ Godɨn Nguibamɨn garima, a kuiaghrɨzɨma Gumazibar Otarim Godɨn agharir guvimɨn tughav iti.” \p \v 57 Ezɨ me kamaghɨn oregha pamtem diava ara, egha dafaribar uan kuaribav kongegha, egha ivemara a bagha zui. \v 58 Egha a kurugha nguibar ekiamɨn azenan ghugha, egha maghɨrama dagɨabar a ginifi. Egha akam a gasir darasi uan azenan azuir korotiaba suegha egha gumazir igiam, an ziam Solɨn dagarimningɨn a da arɨsi.\f + (7:58) Moses Osirizir Araziba ghaze, gumazitam arazir kuram damightɨ, me a inigh nguibamɨn azenan mangɨ dagɨaba isɨ a ginivightɨ, an aremegham. Nɨ Wok Pris 24:13-16, ko Namba 15:35ɨn gan.\f* \p \v 59 Egha me dagɨabar a ginivavɨra itima, Stiven God ko mɨgei, “Ekiam Iesus, nan duam inigh.” \v 60 Egha a uan tevimning apɨrigha irɨgha egha pamtem dei, “Ekiam, men arazir kurar kam gɨnɨghnɨghan markɨ, a gɨn amadagh.” A kamaghɨn mɨkemegha, \c 8 \p egha areme. \v 1 Ezɨ Sol uaghan ikia bizir kamɨn ganigha ghaze, a dera. \s Sol Kraisɨn adarasi pazavɨra me gami \p Dughiar kam me Stiven mɨsoghezɨma an areme. Ezɨma me Jerusalemɨn itir Kraisɨn adarasi pazavɨra me mɨsoghava, egha arazir kurabar me gami. Kamaghɨn amizɨma, Kraisɨn adarasi bar ara Judian Distrigh ko Samarian Distrighɨn ghue. Ezɨma aposelbara Jerusalemɨn iti. \v 2 Ezɨ gumazir God baghavɨra itiba, me Stivenɨn kuam isava mozim gatɨgha a bagha puvɨra azi. \v 3 Ezɨma Sol Kraisɨn adarasi me gasɨghasɨghavɨra ikiava, egha men dɨpenibar vaghvagha dar ghuava gumazamiziba sara me isava me kurvagha kalabus garɨsi. \ms Aposelba akar aghuim Judian Distrigh ko Samarian Distrigh anekura gharui \mr (Sapta 8:4-12:25) \s Filip Samarian Distrighɨn akar aghuim akuri \p \v 4 Ezɨ gumazamizir areziba, me akar aghuim nguibar me itibar anekuri. \v 5 Ezɨ Filip Samarian Distrighɨn aven itir nguibar mamɨn ghua, God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim, Kraisɨn akam kuri. \v 6 Ezɨ gumazamizir okuruaba an akaba baragha, egha a mirakelɨn arazibagh amima da otifi, ezɨma me kuariba arigha bar deravɨra a barasi. \v 7 Ezɨ me Filipɨn garima a duar kurar gumazamizibagh apazaziba batozima, da pamtem diava arava me ataghraghava azenan izi. Ezɨ gumazir avɨribar agharir amɨrɨziba ko suer kuvtɨziba uaghan ua dera. \v 8 Kamaghɨn amizɨma, nguibar kamɨn amiziba ko gumaziba bar akonge. \s Saimon, kukunir gumazimɨn eghaghanim \p \v 9 Gumazir mam an ziam Saimon, a fomɨra Samarian nguibamɨn ikia mirakelɨn ifavarir kuraba dagh amima, Samarian gumazamiziba an ganigha nɨghnɨzir avɨribagh ami. A kamaghɨn mɨgei, “Kɨ gumazir ekiam.” \v 10 Ezɨma gumazir ekiaba ko gumazamizir kɨniba, me Saimonɨn akam baraghasa ifonge. Egha me kamaghɨn mɨgei, “Kar aser gavgavim, an ziam Gavgavir Bar Ekiam, a Saimonɨn iti.” \v 11 A dughiar avɨribar mirakel ifavarir kurabagh amima da otivima me dar garava, nɨghnɨzir avɨribagh ami. Bizir kam bagha, me an akam baraghasa ifongegha an gɨn arui. \v 12 Egha datɨrɨghɨn Filip, a God Bizibagh Ativir Arazimɨn akar aghuim ko Krais Iesusɨn ziam sara akuri. Kamaghɨn amizɨma, gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavim Filipɨn akamɨn ikiava, me rue. \v 13 Ezɨ Saimon uaghan nɨghnɨzir gavgavim ikiava egha rue. Egha Saimon Filipɨn gɨn arua garima, Filip arazarazir ekiaba ko mirakelbagh amima da otivima, a dɨgavir kuram gami. \p \v 14 Ezɨ Jerusalemɨn itir aposelba orazima, Samarian gumazamiziba Godɨn akam inigha gɨvazɨ, kamaghɨn me Pita ko Jon amadazɨma aning me bagha ghu. \v 15-16 Samarian gumazamiziba, me Iesusɨn ziamɨn ruegha, me Godɨn Duam inizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨma Pita ko Jon ghuava otogha me Godɨn Duam iniasava aning me bagha God ko mɨgei, \v 17 Ezɨma aning God ko mɨkemegha, uan aghariba fegha me gisɨn atɨzɨma me Godɨn Duam isi. \p \v 18 Ezɨ Saimon garima, aposelning uan aghariba fegha me gisɨn atɨzɨma me Godɨn Duam isi. Ezɨma a dagɨaba inigha aning ganɨga, kamaghɨn mɨgei, \v 19 “Gua gavgavir kam uaghan na danɨngigh. Eghtɨ kɨ uan agharim fegh tav gisɨn datɨghtɨma, a Godɨn Duam iniam.” \p \v 20 Ezɨ Pita kamaghɨn Saimon mɨkeme, “Nɨ ghaze, nɨ dagɨaba ga danɨngigh, egh tuavir kamɨn God anɨngizir bizir aghuim givezam. Bar puvatɨ! Bizir kam bagh nɨ uan dagɨaba sara helɨn mangam. \v 21 Nɨn navir averiam Godɨn damazimɨn derazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨma, nɨ Godɨn ingangarimɨn aven ikian kogham. \v 22-23 Kɨ nɨn garima, nɨ navim ikufi, egha uaghan arazir kuraba nɨn ike. Kamaghɨn navim gɨragh arazir kuraba da ateghɨva, Ekiam ko mɨkɨm. Eghtɨ a ti nɨghnɨzir kurar nɨn navir averiamɨn itiba gɨn amadagham.” \p \v 24 Ezɨma Saimon an akam ikara, “Gua na bagh Ekiam ko mɨkɨmtɨma, bizir gua mɨkemeziba na bativan kogham.” \p \v 25 Ezɨ Pita ko Jon Ekiam aningɨn akurvaghizir bizibar gun mɨgɨava, an akam akuri. Egha aning uamategha Jerusalemɨn ghuava, akar aghuim Samarian Distrighɨn nguibar avɨribar an akura zui. \s Filip Itiopian gumazim akar aghuimɨn a mɨgei \p \v 26 Ezɨ Ekiamɨn ensel Filipɨn mɨgei, “Nɨ Sautɨn tuavimɨn mangɨ, a Jerusalem ategha ghuaghira Gazan nguibamɨn oto. Tuavir kam gumaziba puvatɨzir danganimɨn iti.” \v 27-28 Ezɨma, a maghɨra zui, a tuavir arɨzimɨn Itiopian gumazir mam bato. Ezɨ a gumazir dapanim, a Itiopian atrivir amizim Kandasɨn dagɨabar garir gumazim. Gumazir kam Jerusalemɨn ghugha Godɨn ziam fegha uamategha izi. Egha a karis gaperagha, Godɨn akam inigha izir gumazim, Aisaian akɨnafarimɨn gari. \v 29 Ezɨ Godɨn Duam Filip mɨgei, “Nɨ mangɨva karisɨn munamɨn boroghɨn ikɨ.” \p \v 30 Ezɨ Filip ivegha ghuava karisɨn boroghɨn ghugha Itiopian gumazim barasi, a Aisaia, Godɨn akam inigha izir gumazimɨn akɨnafarimɨn gari. Ezɨ Filip an azara, “Nɨ garir bizir kam nɨ a gɨfo?” \p \v 31 Ezɨ Itiopian gumazim a ikara, “Kɨ manmaghɨn fogham? Tav na geghanɨghtɨma, kɨ fogham.” Egha a Filip mɨgɨa ghaze, “Nɨ izɨvanang na ko daperagh.” \p \v 32-33 Itiopian gumazim Godɨn Akɨnafarimɨn itir akar kabar gari, \b \q “A mati sipsipɨn mɨn me a mɨsoghasava, \q2 a inigha ghu. \q Sipsipɨn nguziba, me dar arɨziba aghorasava amima \q2 da pura nɨmɨra iti. \q Kamaghɨra gumazir kam, me a mɨsoghasava amima, \q2 a pura nɨmɨra ikia bizitam mɨgeir puvatɨ. \q Ezɨ me bar a dɨkabɨragha, \q2 egha deraghavɨra an kotiam gamizir puvatɨ. \q Kamaghɨn amizɨma, a boriba puvatɨ, \q2 ezɨ tina an gun me geghanam? \q Me an ikɨrɨmɨrim a gɨvazɨma, \q2 ezɨma a ua nguazimɨn itir puvatɨ.” \p \v 34 Egha Itiopian gumazim Filipɨn azara, “Nɨ na mɨkemegh, ga uaning, Godɨn akam inigha izir gumazim, a tinan gun mɨgei? A uabɨ mɨgei, o igharazitav mɨgei?” \v 35 Ezɨ Filip dɨkavigha Godɨn Akɨnafarimɨn aven akar kamra an mɨngarimɨn mɨgɨa ghua, egha Iesusɨn akar aghuimɨn gun a mɨgei. \p \v 36-37 Ezɨ me tuavimɨn ghuava, dɨpar mam bato. Egha Itiopian gumazim kamaghɨn mɨgei, “Nɨ gan, dɨpam kara. Kɨ datɨrɨghɨra ruasa, bizir tizitam ua nan suigham?”\f + (8:37) Fofozir gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨsi, akar otevir igharazir mam uaghan kagh iti. Filip kamaghɨn mɨgei, “Nɨ guizbangɨra uan navimɨn aven nɨghnɨzir gavgavim ikɨtɨ, kɨ nɨ ruam.” Ezɨ Itiopian gumazim kamaghɨn mɨgei, “Kɨ nɨghnɨzir gavgavim Krais Iesusɨn iti, a Godɨn Otarim.”\f* \v 38 Egha Itiopian gumazim karisɨn suizir gumazim mɨgeima, a karis gamizɨma a tu. Ezɨma Filip ko Itiopian gumazim dɨpamɨn aven iraghughzɨ, Filip a rue. \v 39 Ezɨ me dɨpamɨn ikegha azenan izezɨma, Ekiamɨn Duam zuamɨra Filip inigha ghu. Ezɨ Itiopian gumazim ua Filip bagha garava avenge, egha tuavimɨn ghuava bar akonge. \v 40 Ezɨma Filip gari, a Azotuzɨn nguibamɨn oto. Egha a ghuava, nguibaba bar dar akar aghuim akura ghua Sesarian oto. \c 9 \s Sol uan navim gɨra \r (Aposel 22:4-16 ko 26:9-18) \p \v 1-2 Egha dughiar kam Sol Iesusɨn suren gumazibagh asɨghasɨghɨva, egh me mɨsoghtɨma me arɨghirasa, mɨgɨrɨgɨar gavgavim gamuavɨra iti. Kamaghɨn amizɨ, an ofa gamir gumazibar dapanir ekiam bagha ghua kamaghɨn azai, “Nɨ Damaskusɨn itir God ko mɨgeir dɨpenibar garir gumazir dapaniba bagh akɨnafariba osir suam, ‘Sol, gumazitam o amizitam, Iesusɨn Tuavimɨn gɨn mangɨtɨ, an an apigh, an suiraghɨva mangɨva kalabusɨn gumazimɨn mɨn a ikɨrarighɨva, Jerusalemɨn mangam.’” \v 3 Ezɨ a Damaskusɨn nguibamɨn boroghɨn izima overiamɨn angazangarir gavgavim a gisira. \v 4 Ezɨ a irɨgha nguazim girɨgha egha orazi, tiarir mam kamaghɨn a mɨgei, “Sol, Sol, nɨ tizim bagha na gasɨghasɨsi?” \p \v 5 Ezɨ Sol azara, “Ekiam, nɨ tina?” \p Ezɨ a kamaghɨn a mɨgei, “Kɨ Iesus, nɨ na gasɨghasɨsi. \v 6 Egh nɨ dɨkavigh, nguibamɨn mangɨ. Egh mɨgɨrɨgɨar nɨ manmaghɨn damuamim, gumazir mam tɨghar nɨ mɨkɨmam.” \p \v 7 Ezɨ gumazir Sol koma zuiba, me pura gumazimɨn mɨgɨrɨgɨar kɨnim baregha egha gumazitamɨn garir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ me mɨgɨrɨgɨaba puvatɨgha pura iti. \v 8 Ezɨ Sol ua dɨkavigha, egha uan damazimning kuigha, egha a bizitamɨn garir puvatɨ. Ezɨ a koma aruir gumaziba an agharimningɨn suiragha a inigha me Damaskusɨn zui. \v 9 A Damaskusɨn itima an damatuzimning dughiar pumuning ko mɨkezimɨn ikuvighavɨra itima, a daghetam ko dɨpatam amezir puvatɨ. \p \v 10 Dughiar kam Damaskusɨn aven Iesusɨn suren gumazir mam iti, an ziam Ananaias. Ezɨ Ekiam irebamɨn mɨn bizimɨn garimɨn aven an dei, egha ghaze, “Ananaias!” \p Ezɨ an a ikara, “Ekiam, kɨ kati.” \p \v 11 Ezɨ Ekiam a mɨgɨa ghaze, “Gumazir mam, an ziam Sol, a Tarsusɨn gumazim. A na ko mɨgɨa iti. Kamaghɨn amizɨ, nɨ dɨkavigh, tuavir kam mangɨ, an ziam Voroghɨra Zui. Nɨ Judasɨn dɨpenimɨn mangɨ Sol bagh azaragh. \v 12 Sol irebamɨn mɨn bizimɨn garima, gumazimɨn ziam Ananaias, a iza agharim a gisɨn atɨgha an damazimning gamizɨma, aning ua deraghasa.” \p \v 13 Ezɨ Ananaias a ikara, “Ekiam, kɨ orazima, gumazir avɨriba gumazir kamɨn gun mɨgei, me ghaze, a nɨn gumazir Jerusalemɨn aven itiba paza me gami. \v 14 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapaniba akar gavgavim an amamangatɨzɨ a ize. Egh tina nɨn ziamɨn nɨ ko mɨgeiba, a men suighɨva kalabus darɨgham.” \p \v 15 Ezɨma Ekiam kamaghɨn Ananaias mɨgei, “Nɨ mangɨ! Gumazir kam, mar kɨ inabazir ingangarir gumazim. A nan ziam ater Kantrin Igharazibar Gumaziba ko men atriviba koma Israelɨn gumaziba bagh mangam. \v 16 Eghtɨ a mɨzaziba ko osɨmtɨzir nan ziamɨn iniamiba, kɨ da an akagham.” \p \v 17 Ezɨ Ananaias dɨpenimɨn ghua an aven ghu. Egha uan dafarimning Sol gisɨn atɨgha, egha ghaze, “Nan aveghbuam, Sol, nɨ kagh izima Ekiam Iesus tuavimɨn nɨ bato. Nɨ ua gantɨ, Godɨn Duam nɨ gizɨvaghasa, kamaghɨn amizɨ a na amadazɨ kɨ ize.” \v 18 Ezɨ bar zuamɨrama, osirir naziamɨn mɨn garir bizim Solɨn damazimningɨn ikegha kuiaghirɨ. Ezɨ a datɨrɨghɨn ua gari. Ezɨ a dɨkavizɨma me Iesusɨn ziamɨn a rue. \v 19 Ezɨ a dagher maba amegha gɨn ua uan gavgavim ini. Egha Sol Iesusɨn suren gumaziba ko mong dughiar mabar Damaskusɨn ike. \s Sol akar aghuim Damaskusɨn anekuri \p \v 20 Egha Sol Iesusɨn suren gumaziba ko Damaskusɨn ikia maghɨra God ko mɨgeir dɨpenibar akam kura ghaze, Iesus a Godɨn Otarim. \v 21 Ezɨ Solɨn mɨgɨrɨgɨam baraghizɨ darasi, me dɨgavir kuram gamighava azai, “Kar ti gumazir kamnaghra, a Jerusalemɨn ikia Iesusɨn ziar kamɨn deir gumazamiziba, men suigha me gasɨghasɨsi? Egh a ti me inigh mangɨ kalabusɨn gumazibar mɨn me ikɨrarɨgh ofa gamir gumazibar dapanibar dafarim darɨghasa, egha a kagh ize?” \v 22 Ezɨ Solɨn akar a kuri kabanangɨn gavgavim bar ghuanabozɨ a mɨgɨrɨgɨam bar deravɨrama anebɨghizɨ, Judan gumazir Damaskusɨn itiba fo, Iesus a Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim, Krais. \s Judaba Solɨn apanimɨn itima an arav ghu \p \v 23 Ezɨ dughiar avɨriba ghuezɨma, ezɨ Judaba Sol mɨsueghtɨ an aremeghasa tuaviba buri. \v 24 Egha me a mɨsoghasava amua arueba ko dɨmagariba zurazurara a bagha nguibar ekiamɨn tiar akabar gari, ezɨ Sol men nɨghnɨzir kurar kam gɨfo. \v 25 Ezɨ an gɨn aruir gumaziba, me dɨmagarimɨn a mɨkemezɨ an akɨrar ekiam gaperazɨma, me dagɨar dɨvazir torir mamɨn anetaghizɨma a ghuaghira nguibar ekiamɨn dɨvazimɨn azenan irɨ. \s Sol Jerusalemɨn iti \p \v 26 Ezɨ Sol Jerusalemɨn izegha, egha Iesusɨn suren gumaziba uaghan men aven angasa ami. Ezɨ me nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn an itir puvatɨ, a Iesusɨn suren gumazim, egha me bar an atiatingi. \v 27 Ezɨ Barnabas a inigha an gun aposelbav kɨmasa zui. Egha a me mɨgei, Sol tuavimɨn ghua Ekiamɨn gani. Ezɨ Ekiam a mɨkeme, egha Damaskusɨn tavɨn atiatingizir puvatɨgha, Iesusɨn ziamɨn akam akuri. \v 28 Ezɨ Sol Jerusalemɨn deravɨra me koma aruava me ko ikia, egha atiatir puvatɨgha Iesusɨn ziamɨn akam kura ghuavɨra iti. \v 29 Egha a Judan Grighɨn akam mɨgeir gumaziba ko me uariv gɨa uari adosi, ezɨ me a mɨsueghtɨ an aremeghasava ami. \v 30 Ezɨ Kraisɨn adarasi kamaghɨn oregha fogha, egha a inigha Sesarian nguibamɨn ghuaghira, egha a isa Tarsusɨn nguibamɨn anemada.\f + (9:30) Ezɨ gɨn Barnabas Sol inigh Antioghɨn mangasa, egha ghua Tarsusɨn nguibamɨn a buri. Nɨ Aposel 11:25ɨn gan.\f* \p \v 31 Ezɨ Judian Distrigh ko Galilin Distrigh ko Samarian Distrighɨn aven itir Kraisɨn adarasi, dughiar kamɨn navir amɨrɨzimɨn ikia deravɨra itima, Godɨn Duam gavgavim me ganɨdi. Ezɨ Kraisɨn adarazir dɨbobonim ghuavanadi. Gumazamiziba Godɨn atiatiava an apengan iti. \s Pita Ainias gamizɨma a ua dera \p \v 32 Ezɨ Pita nguibaba bar dagh aruigha, egha Lidan nguibamɨn itir Godɨn gumazamizibar ganasa zui. \v 33 Egha nguibar kamɨn gumazir mam bato, an ziam Ainias. An soroghafariba amɨrazɨma, ezɨ a 8 plan azenibar mɨsiamra iti. \v 34 Ezɨ Pita kamaghɨn a mɨgei, “Ainias, Krais Iesus nɨ gamizɨ, nɨ dera. Nɨ dɨkavigh uan akuriam apɨrigh.” Ezɨ Ainias zuamɨra dɨkafi. \v 35 Ezɨ Lidan nguibam ko Saronɨn danganir voroghɨra irɨghav itimɨn itir gumazamiziba, me an ganigha uan navibagh iragha Iesus bagha ize. \s Pita Tabita gamizɨma a ua dɨkafi \p \v 36 Ezɨ Jopan nguibamɨn suren amizir mam iti, an ziam Tabita, Grighɨn akamɨn an ziam Dorkas, a zurarama arazir aghuibagh amuava gumazir onganaraziba akurvasi. \v 37 Ezɨ dughiar mamɨn arɨmariam a inizɨma an areme. Ezɨ me an kuam ruegha a isava ghuriar pɨn itimɨn anetɨ. \v 38 Jopan nguibam Lidan nguibam boroghɨra iti, kamaghɨn suren gumaziba kamaghɨn orazima, Pita Lidan itima, ezɨ me gumazir pumuning a mɨkɨmasa aning amadazɨma aning zui. Ezɨ aning ghua a mɨgɨa ghaze, “E uari, nɨ zuamɨra datɨrɨghɨra ga ko izɨ!” \p \v 39 Ezɨ Pita aning ko ghuava otogha egha maghɨra ghuriar pɨn itimɨn ghuavanabo. Ezɨ amizir odiarir pura itiba an mɨriamɨn tuivighav ikiava, aziava egha uan korotiaba ko korotiar azenan azuir Dorkas me ko angamra ikia me bagha ingariziba an akakasi. \p \v 40 Ezɨ Pita gumazamiziba bar me amangizɨ me azenan ghue. Ezɨ a uan tevimning apɨrigha God ko mɨgei. Egha a raghrɨghava amizir aremezim garava ghaze, “Tabita, nɨ dɨkafigh.” Ezɨ a uan damazimning kuigha egha Pitan apigha, egha dɨkavigha apera. \v 41 Ezɨ Pita an akuragha a fezɨ a dɨkavigha tu. Ezɨ a nɨghnɨzir gavgavim God baghavɨra itir gumazamizir odiaribar diagha men akazɨ me gari, an angamra iti. \v 42 Ezɨ Jopan itir gumazamiziba bizir kamɨn eghaghanim baregha men avɨriba nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn iti. \v 43 Ezɨ Pita dughiar mabar Jopan itir gumazir asɨzir inibar bizibar ingarir mam, an ziam Saimon, a ko ike. \c 10 \s Ensel Kornilius bagha izeghava akam a ganɨdi \p \v 1 Gumazir mam Sesarian nguibamɨn iti, an ziam Kornilius. A Romɨn mɨdorozir gumazir 100 plan garir gumazim. A uaghan men mav, me Italin Kantrin Mɨdorozir Gumaziba. \v 2 Kornilius a God ifongezir arazibagh amir gumazim, a uan adarazi ko me Godɨn apengan iti. Egha a uaghan Judan gumazamizir onganarazibar akurvagha, egha zurara God ko mɨgei. \v 3 Dughiar mamɨn 3 kloghɨn guaratɨzimɨn Kornilius bar deravɨra garima Godɨn ensel irebamɨn mɨn bizimɨn aven iza kamaghɨn a mɨgei, “Kornilius!” \p \v 4 Ezɨma Kornilius atiatia dɨkɨravɨram an gara, kamaghɨn an azara, “Ekiam, bizir itizim?” \p Ezɨma ensel an azangsɨzim ikara, “God nɨn mɨgɨrɨgɨaba baragha, ingangarir nɨ gumazamizir onganarazibagh amir biziba, an a dagh ifuegha egha dagh nɨghnɨsi. \v 5 Egh nɨ datɨrɨghɨn gumazitaba Jopan me amadaghtɨma, me mangɨ gumazir kam an ziam Saimon, me uaghan Pita a garɨsi, a batogh a inigh izɨ. \v 6 A Saimon ko iti, asɨzir inibar bizibar ingarir gumazim. An dɨpenim ongarir mɨriamɨn iti.” \p \v 7 Egha enselɨn Kornilius mɨkemezim anetegha ghuzɨma, a uan ingangarir gumazimning koma mɨdorozir gumazir bar God gifongezim uaghan a ko itimɨn diazɨma me a bagha izi. \v 8 Ezɨma a bizir otivizir kaba, dar gun bar me mɨkemegha, me amadazɨma me Jopan ghue. \s Pita irebamɨn mɨn bizimɨn gari \p \v 9 Ezɨ amɨmɨzaraghan aruer arɨzimɨn Kornilius amadazir gumaziba ghuava Jopan nguibar ekiamɨn boroghɨn otivima, dughiar kamra Pita dɨpenimɨn avughsir danganimɨn ikia God ko mɨgei. \v 10 Egha Pita mɨtiriam an azima, a daghetam ramasa, ezɨ me daghebagh amuavɨra itima, a irebamɨn mɨn bizir mamɨn gari. \v 11 Egha a pɨn garima overiam kuiaghrɨzɨma, bizir mam inir avɨzir dafamɨn mɨn gari. Bizir kam, me an ruaghatevir 4 plan suirazɨma, a nguazimɨn izaghiri. \v 12 Egha an aven, asɨziba bar—asɨzir soroghafariba ikia aruiba, ko nguazim davaragha aruir asɨziba, ko pɨn itir kuaraziba iti. \v 13 Ezɨ tiarir mam kamaghɨn a mɨgei, “Pita, nɨ dɨkavigh, dav suegh dar amɨ.” \p \v 14 Ezɨ Pita kamaghɨn a ikara “Ekiam bar puvatɨgham! Kɨ fomɨram Godɨn damazimɨn bizir mɨzɨrɨzitam amezir puvatɨ.” \p \v 15 Ezɨ tiarim uam a mɨgei, “Bizir God amizir zueziba, nɨ uam mɨzɨrɨzibar dar ponan markɨ.” \p \v 16 Ezɨ bizir kamnagh dughiar pumuning ko mɨkezimɨn Pita bato. Ezɨma inir avɨzir ekiar kam zuamɨra uamategha overiamɨn ghuavanabo. \p \v 17 Pita irebamɨn mɨn ganizir bizir kamɨn mɨngarim ginɨghnɨghavɨra itima, Kornilius amadazir gumaziba otifi. Egha me Saimonɨn dɨpenim bagha azangsɨsi, an dɨpenim managh iti. Egha me datɨrɨghɨn izava an tiar akamɨn otifi. \v 18 Egha me diava azangsɨsi, “Saimon, an ziar mam Pita, a kagh iti o puvatɨ?” \p \v 19 Pita irebamɨn mɨn ganizir bizim ginɨghnɨghavɨra itima, Godɨn Duam a mɨgei, “Saimon, gumazir pumuning ko mɨkezim nɨ buria gharui. \v 20 Kɨ me amadazɨma me nɨ bagha izi. Kamaghɨn, nɨ me ko mangɨsɨ nɨghnɨzir avɨribar amuan markɨ. Nɨ dɨkavigh vangɨnan magɨrɨ.” \p \v 21 Ezɨ Pita vangɨnan iraghugha me mɨgei, “Kar kɨrara, ia na buri. Ia tizim bagha izi?” \p \v 22 Ezɨ gumaziba an akam ikara, “Kornilius 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazim nɨ bagha e amadazɨma e ize. A Godɨn damazimɨn deragha an apengan itir gumazim. Judan gumazamiziba bar a gifongegha an ziam fe. Ezɨma Godɨn enselɨn mam a mɨgɨa ghaze, nɨ Pita bagh akam amadaghtɨ a nɨn dɨpenimɨn izegh mɨgɨrɨgɨatabar amutɨ nɨ da baragh.” \v 23 Egha Pita me mɨgeima, me dɨpenimɨn aven ghu. Me akuigha amɨmɨzaraghan nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir gumazir maba sara, Jopan ikeghava uaghan me ko Sisarian zui. \s Pita Korniliusɨn dɨpenimɨn ghu \p \v 24 Me akuigha ua dɨkavigha ghua, me Sesarian oto. Ezɨ Kornilius me mɨzua iti. A uan roroaba ko uan adarasi diagha, me akuvagha me ko iti. \v 25 Pita dɨpenimɨn aven zuima, Kornilius a batoghava, an guamɨn uan tevir akurimning pɨrighav aperaghav an ziam fe. \v 26 Ezɨ Pita an suiraghav a fe, egha ghaze, “Nɨ dɨkavigh tugh. Kɨ pura gumazir kɨnim.” \p \v 27 Pita a mɨgɨavɨra dɨpenimɨn aven ghua garima, gumazamizir avɨriba uari akuvaghav iti. \v 28 Ezɨma a me mɨgei, “Ia bar fo, e Judaba en arazim. E Kantrin Igharazibar Gumazibar boroghɨra mangan kogh me ko ikian kogham. Ezɨ God kamaghɨn na mɨgɨa ghaze, kɨ gumazitam Godɨn damazimɨn mɨzɨrɨzim a darɨghan kogham. \v 29 Ezɨ ia na bagha akam amadazɨma kɨ aghuazir puvatɨgha, egha kagh ize. Egha kɨ ian azangsɨsi, ia tizim bagha na bagha akam amada?” \p \v 30 Ezɨ Kornilius an akam ikara, “Dughiar pumuning ko pumuning gɨvazɨma, kɨ 3 kloghɨn guaratɨzimɨn uan dɨpenimɨn aven ikia God ko mɨgei. Ezɨ gumazir mam korotiar ghurghurim arugha bemɨra nan guamɨn mɨtɨghav iti.\f + (10:30) Gumazir kam, a Godɨn enselɨn mam.\f* \v 31 Egha ghaze, ‘Kornilius, God nɨn mɨgɨrɨgɨam baraki, egha arazir nɨ gumazamizir onganarazibagh amir biziba, an adagh nɨghnɨsi. \v 32 Eghtɨ Saimon, an ziar mam Pita, a bagh gumazitam amadaghtɨma, a Jopan mangɨva a inigh izɨ. A Saimon asɨzir inibar bizibar ingarir gumazimɨn dɨpenimɨn akuima, anan gara iti. Dɨpenir kam ongarir mɨriamɨn iti.’ \v 33 Kamaghɨn amizima kɨ nɨ bagha zuamɨram akam amada. Ezɨ nɨ deragha izi. Egha e datɨrɨghɨn bar iza Godɨn damazimɨn iti. God nɨ mɨkemezir akaba, nɨ dav kɨmtɨma e bar da baragham.” \s Pita Korniliusɨn dɨpenimɨn Godɨn akam kuri \p \v 34 Ezɨ Pita Korneliusɨn dɨpenimɨn aven itir darasiv gei, “Bar guizbangɨra, kɨ datɨrɨghɨn fos. God gumazir vabara ifuegha merara garir puvatɨ, a bar gumazibagh ifonge. \v 35 Nguibaba bar dar itir gumazamizir an apengan ikia, arazir aghuibagh amiba, a me gifonge. \v 36 Kar God Israelɨn gumazamiziba bagha amadazir akam. A kamaghɨn mɨgei, Krais Iesus a bar moghɨra en Ekiam. Egha an e gamima, e God ko navir amɨrɨzimɨn iti. \v 37 Ia uari fo, bizir manaba kantri Israelɨn nguibaba bar da batifi. Bizir kaba Distrigh Galilin dɨkafi. Da, Jon gumaziba ruasa akam kuragha aruigha gɨvazɨma, da gɨn otifi. \v 38 Ia fo, God Nasaretɨn gumazim Iesus, uan Duam ko gavgavim a ganɨngi. Egha God a ko itima, kamaghɨn amizɨ a nguibabagh arua gumazamizibar akurvasi. Egha Satanɨn apengan itir gumazamizibagh ami me ua dera. \p \v 39 “E uari uan damazibar an garima, an en nguibar Judan aven itiba ko Jerusalemɨn nguibamɨn bizir avɨribagh ami. Ezɨ me a mɨsuegha ter ighuvimɨn anegurazɨma an areme. \v 40 Ezɨ dughiar pumuning ko mɨkezim gɨvazɨma God a gamima a ua dɨkafi. Ezɨ God a isava gumazamizibar aka. \v 41 Egha a bar Judaba bar me bativizir pu. Puvatɨ. An e gumazir God mɨseveziba, erara an gari. An aremegha ua dɨkavizir dughiamɨn gɨn, an e ko ikiava dagheba ko dɨpaba ame. \v 42 Iesus an akam gun gumazamizibav kɨmasava e mɨkeme. A ghaze, e kamaghɨn me mɨkɨm suam, God gumazir kam, Iesus anemɨsevezɨma, anarɨra en kotiaba baragham, ovia ghueziba ko angamra itiba sara. \v 43 Godɨn akam inigha izir gumaziba bar, me Iesusɨn guizɨn akar kam kuni. Egha ghaze, gumazitam nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ziamɨn ikɨtɨ, God Iesusɨn ziamɨn tuavimɨn an arazir kuraba gɨn amadagham.” \s Kantrin Igharazibar Gumaziba Godɨn Duam isi \p \v 44 Pita akam kuravɨra itima, gumazamiziba a baragha itima, Godɨn Duam bar me gisɨn izaghiri. \v 45-46 Judan gumazir nɨghnɨzir gavgavim itiba, Pita ko ize. Egha me orazima me nguibar igharazibar akabar Godɨn ziam fe. Kamaghɨn me dɨgavir kuram gamigha kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Munagh gan! God uan Duam bizir aghuarimɨn mɨn Kantrin Igharazibar Gumaziba uaghan me ganɨngi.” \p \v 47 Ezɨ Pita kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Gumazamizir kaba, me en mɨn Godɨn Duam inis. Ezɨ tina, e dɨpamɨn me ruam en anegorosi?” \v 48 Ezɨma Pita kamaghɨn gumazir kabav gei, “Ia Krais Iesusɨn ziamɨn me ruam.” Ezɨ me ruegha gɨvagha, egha uari ko dughiar tabar ikiasava Pita mɨgei. \c 11 \s Pita Jerusalemɨn ghugha egha bizir otivizibar gun mɨgei \p \v 1 Ezɨ aposelba ko Judian nguibabar aven itir darasi, me kamaghɨn oraki, Kantrin Igharazibar Gumaziba uaghan Godɨn akam ini. \v 2-3 Ezɨ kamaghɨn Pita uamategha Jerusalemɨn ghuavanabo. Ezɨ gumazir uan mɨkarzir mogomebar iniba aghoregha nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itiba, me Pitan atara egha ghaze, “Nɨ ghua uan mɨkarzir mogomebar iniba aghorezir puvatɨzibar gumazibar dɨpenibar ghua egha me koma api.” \p \v 4 Ezɨ Pita maghɨra bizir a batoziba bar deravɨra dar gun me mɨgei, \v 5 “Kɨ Jopan nguibar ekiamɨn ikia God ko mɨgei. Egha irebamɨn mɨn bizimɨn garima, bizim mati inir avɨzir dafam, me an ruaghatevir 4 plan suirazɨma, an overiam ategha izaghira kɨ iti naghɨn asara. \v 6 Ezɨ kɨ an aven garima, asɨzir soroghafariba ikia nguazimɨn itiba, ko asɨzir atiar maba, ko nguazimɨn davaragha aruir asɨziba, ko pɨn itir kuaraziba iti. \v 7 Ezɨ kɨ orazi, tiarir mam na mɨgei, ‘Pita, dɨkavigh, asɨzitam mɨsuegh anemɨ.’ \p \v 8 “Ezɨ kɨ a ikara, ‘Ekiam! Bar puvatɨgham! Nan akam Godɨn damazimɨn bizir mɨzɨrɨzir katam bar anemezir puvatɨ.’ \p \v 9 “Ezɨ tiarim ua Godɨn Nguibamɨn mɨgei, ‘Bizir God amizir zueziba, nɨ uam mɨzɨrɨzibar dar ponan markɨ.’ \v 10 Ezɨ dughiar pumuning ko mɨkezimɨn bizir kam amigha eghava ua ekuighava overiamɨn ghuavanabo. \p \v 11 “Ezɨ dughiar kamra gumazir pumuning ko mɨkezim, me na bagha Sisarian nguibamɨn me amadazɨma me iza dɨpenir kɨ itimɨn oto. \v 12 Ezɨ Godɨn Duam na mɨgɨa ghaze, nɨ me ko mangɨsɨva nɨghnɨzir avɨribar amuan markɨ. Ezɨ 6 plan aveghbuaba uaghan na ko zui. Egha e gumazir na bagha akam amadazimɨn dɨpenimɨn aven ghue. \v 13 Ezɨ an e mɨgɨa ghaze, enselɨn mam an dɨpenimɨn aven a batogha egha ghaze, nɨ gumazitaba amangɨghtɨ, me Jopan nguibamɨn mangɨ, Saimon, an ziar mam Pita, a batogh. \v 14 Eghtɨ a Godɨn akam inigh izɨ, nɨ mɨkɨmtɨ, eghtɨ tuavir kamɨn nɨ ko nɨn dɨpenimɨn itir gumazamiziba bar, Ekiam uaghan ua me iniam. \p \v 15 “Ezɨ kɨ maghɨra mɨgeima Godɨn Duam me gisɨn izaghiri, mati bar faraghavɨra an e gisɨn izaghirɨzɨ moghɨn. \v 16 Ezɨ kɨ Ekiam mɨkemezir mɨgɨrɨgɨam ginɨrɨ, ‘Jon dɨpamɨn ia rue, eghtɨ kɨ Godɨn Duamɨn ia ruam.’ \v 17 E fo, e faragha nɨghnɨzir gavgavim Ekiam Krais Iesusɨn itima, Godra uan Duam bizir aghuimɨn mɨn e ganɨngi. Egha kamaghɨra datɨrɨghɨn God Kantrin Igharazibar Gumaziba uaghan uan Duam, bizir aghuimɨn mɨn me ganɨngi. Kamaghɨn amizɨma kɨ tina, kɨ God me ko ingaramin ingangarimɨn anogoregham?” \p \v 18 Ezɨ nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir gumaziba kamaghɨn oregha, egha uam ataramin nɨghnɨziba puvatɨgha Ekiamɨn ziam fa, ghaze, “A dera, God uaghan Kantrin Igharazibar Gumaziba amamangatɨghtɨma me uaghan navibagh iragh egh ikɨrɨmɨrir zurara itim iniam.” \s Antioghɨn itir gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn iti. \p \v 19 Me Stivenɨn mɨsoghezɨ an aremezir dughiamɨn, me arazir kuram uaghan nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir igharazibagh amizɨ, me tintinibar arava, egha saghon Fonisian Distrigh ko Saiprusɨn arighatɨzim koma Antioghɨn nguibar ekiamɨn ghua Godɨn akam Judan gumazibara me mɨgei. \v 20 Ezɨ men marazi uaghan Saiprusɨn arighatɨzim ko Sairinin nguibar ekiamɨn ikegha ize, egha Antioghɨn ghuegha Ekiam Iesusɨn akar aghuimɨn gun Grighɨn gumazibav gei. \v 21 Ezɨ Ekiamɨn gavgavim me ko iti. Ezɨ gumazamizir bar avɨrim nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn ikia egha uan navibagh iragha Ekiam bagha ize. \p \v 22 Ezɨ Jerusalemɨn itir Kraisɨn adarasi bizir kamɨn eghaghanim baregha, egha me Barnabas amadazɨma an Antioghɨn ghu. \v 23 Ezɨ an otogha gari, God men apangkuvigha, men akurvagha arazir aghuibar me gamizɨ Barnabas bar akonge. Egha me uan navir averiabar aven guizbangɨra Ekiam ko ikiamin mɨgɨrɨgɨabar a bar me mɨgei. \v 24 A bar gumazir aghuim, Godɨn Duam a gizɨvazɨ Godɨn nɨghnɨzir gavgavim an iti. Ezɨ gumazamizir bar avɨrim Ekiam bagha ize. \p \v 25-26 Ezɨ Barnabas Sol buriasa Tarsusɨn zui. Egha an apigha, a inigha Antioghɨn ize. Egha azenir vamɨra Barnabas ko Sol uaning inigha Kraisɨn adarazi koma uari akufa. Egha gumazamizir bar avɨriba men sure gami. Ezɨ Antiokra suren gumaziba faragha ziar kam, Kraisɨn gɨn zuir darazi, me a ini. \p \v 27 Ezɨ dughiar kamnang, Godɨn akam inigha izir gumazir maba Jerusalemɨn ikegha Antioghɨn izaghiri. \v 28 Ezɨ men mav, an ziam Agabus, a dɨkavigha tugha egha Godɨn Duamɨn gavgavimɨn ghaze, Romɨn nguaziba bar dagheba otevegham. (Sisar Klodius, atrivimɨn itir dughiamɨn bizir kam oto.) \v 29 Ezɨ suren gumaziba akam mɨsuegha egha me vaghvagh uan dabirabimɨn mɨn dagɨaba anɨngɨva, Judian itir darazir akurvaghsɨ a da amangasa. \v 30 Egha kar me kamaghɨn ami, me uan dagɨaba isava, Barnabas koma Sol ganɨngizɨ, aning ghua men gumazir aruabagh anɨngi. \c 12 \s Herot Jems mɨsoghezɨma an areme, egha Pita kalabus gatɨ \p \v 1 Dughiar kamɨn Atrivim Herot Kraisɨn adarazir marazir suigha me gasɨghasɨghasa.\f + (12:1) Atrivir kam Herot, a Maria Iesus batezir dughiamɨn itir Atrivir kam Herotɨn ovavir borim. Egha a Atrivim Agripan afeziam.\f* \v 2 Egha a mɨgeima, me Jonɨn aveghbuam Jems mɨdorozir sabamɨn a mɨsoghezɨma, an areme. \v 3 Ezɨ Herot garima, an amizir arazir kam, Judaba a gifonge, kamaghɨn amizɨma, a uaghan Pita isa kalabus gatɨ. Herot Yis puvatɨzir Bretɨn Isamin Dughiamɨn bizir kam gami. \v 4 A Pitan suiraghava a isa kalabus gatɨ. Egha a isa mɨdorozir gumazir 4 plan okuruabar agharim gatɨ. Ezɨ me dughiaba isa vaghvagha an gari. Egha 4 plan okuruar kabanang, me dar vaghvagha 4 plan gumaziba inizɨma me an gari. Herot, God Israelbagh Itazir Dughiamɨn Isar Ekiar kam gɨvaghtɨma, a Pita isɨ gumazamizir avɨribar damazimɨn a kot darɨghasa. \v 5 Ezɨ Pita kalabusɨn dɨpenimɨn aven itima Kraisɨn adarasi uan navir averiabar a bagha puvɨra God ko mɨgɨavɨra iti. \s Ensel kalabuziar dɨpenimɨn Pita inigha azenim gatɨ \p \v 6 Egha Herot Pita inigh kot bagh mangasa dughiar mam dɨboro. Ezɨ dɨmagarir kamɨn, amɨnim tɨghar tiam, me senɨn pumuningɨn a ikezɨma a mɨdorozir gumazir pumuningɨn tongɨn akui. Ezɨ mɨdorozir gumazir igharazir maba kalabuziar dɨpenimɨn a bagha gara tiar akamɨn iti. \v 7 Ezɨ zuamɨra Ekiamɨn ensel otozɨma, an angazangarim kalabuziar dɨpenimɨn aven sira. Egha ensel Pitan ivim a mɨsuegha a gaghura kamaghɨn mɨgei, “Nɨ zuamɨra dɨkafigh!” Ezɨma senɨn an agharimning gikezimning fɨriaghrɨgha nguazim girɨ. \p \v 8 Ezɨ ensel a mɨgei, “Korotiam arughɨva, egh dagarir asuabar aghuigh.” Ezɨ Pita kamaghɨn amigha gɨvazɨ ensel a mɨgei, “Nɨ uan korotiar ruarim arugh nan gɨn izɨ.” \v 9 Ezɨ Pita kalabuziar dɨpenim ategha, enselɨn gɨn azenan ghu. Egha a bizir kabagh fozir puvatɨzɨma, ensel dagh amima, da guizbangɨram otifi. Pitan nɨghnɨzim ghaze, a irebamɨn mɨn bizimɨn gari. \v 10 Aning ghuava, kalabusɨn dɨpenimɨn garir gumazir pumuning gitagha, ghua kalabusɨn zuir ainɨn tiar akar nguibar ekiamɨn zuimɨn oto. Aning an otozɨ, tiam uabɨ kuiaghrɨzɨma, aning azenan ghua tuavir mamɨn zui. Aning mong saghon ghuava, ensel zuamɨrama Pita ategha ghu. \p \v 11 Ezɨ Pitan nɨghnɨzim ua izima, a kamaghɨn mɨgei, “Kɨ datɨrɨghɨn guizbangɨra fo, Ekiam uan ensel amadazɨma a ize. Egha a Herotɨn agharim da nan akura, egha Judaba na damuasa nɨghnɨzir bizir kuraba sara nan akura.” \p \v 12 Ezɨ Pita bizir kabagh foghava, Jonɨn amebam Marian dɨpenimɨn ghu. Jonɨn ziar mam Mak. Ezɨ gumazamizir avɨrim uari akuvagha dɨpenir kamɨn ikiava God ko mɨgei. \v 13 Ezɨ Pita azenan ikiava dɨvazimɨn tiar akar azenan itim gafughafuzima, ingangarir amizimɨn ziam Roda, a bagha tiam kuasa izi. \v 14 Egha a Pitan tiarim baregha, bar akuegha, tiam kuizir puvatɨgha uamategha ivegha aven ghugha, kamaghɨn gumazamizibav gɨa ghaze, “Pita muna iza tiar akamɨn iti!” \p \v 15 Ezɨ me kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ onganis ti.” Ezɨ a bar gavgavigha kamaghɨn mɨgei, “Puvatɨ. Guizbangɨra a iti.” Ezɨ me a mɨgɨa ghaze, “Nɨ ti an enselɨn gani.”\f + (12:15) Dughiar kam Judan avɨriba kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim iti, enselɨn maba gumazibar ganamin ingangariba iti. Egha me ghaze, Pitan ensel markiama.\f* \p \v 16 Ezɨ Pita tiam gafughafuzima, me izava tiam kuigha an apigha, dɨgavir kuram gami. \v 17 Ezɨ Pita uan dafarimɨn me aminivazɨma, me aghumra iti. Ezɨ an Ekiam kalabuziar dɨpenimɨn aven a inigha azenan anetɨzir arazibagh eghari. Egha a kamaghɨn mɨgei, “Ia bizir kabar gun Jems koma aveghbuaba sara mɨkemegh.” Egha Pita me ategha danganir igharazimɨn ghu.\f + (12:17) Jemsɨn kam a Iesusɨn dozim. Nɨ Galesian 1:19ɨn gan. Jems Jerusalemɨn siosɨn itir gumazir dapanimɨn oto\f* \p \v 18 Egha amɨnim tirazɨma, mɨdorozir gumaziba Pita bagh garava avenge. Egha bar dɨgavir kuram gamigha uarira uarir azangsɨgha ghaze, “Pita managh ghu?” \v 19 Ezɨ Pita itir puvatɨzɨma, Herot a gumazibav kemezɨma me Pita buriasa ghue. Egha me tong bar an apizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨma an mɨdorozir gumazir Pitan ganiziba, Herot me isa kot gatɨgha egha ghaze, me aremegham. Egha Herot gɨn Judian danganim ategha, Sesarian nguibar ekiamɨn ikiasa uaghirɨ. \s Herotɨn ovevem \p \v 20 Egha Herot adarim Tair koma Saidonian gumazamizibar iti. Me Herot garir nguibar ekiamɨn uan dagheba isi, kamaghɨn amizɨ, me datɨrɨghɨn uari akuvaghav izav an ganasa. Me faraghav Blastus ko uari mɨkemezɨ a me ko navir amɨrɨzim inis. Blastus, an Atrivim Herot akuir danganimɨn garir gumazim. Ezɨma, me gɨn Herot men apangkuvigh adarir kam a gɨvaghasa, me Herotɨn ganasa zui \p \v 21 Herot dughiar atɨzimɨn uan atrivir korotiaba arughava, egha uan atrivimɨn dabirabim gaperaghava, gumazamizibav gei. \v 22 Ezɨ me pamtem diava ghaze, “Kar gumazitam mɨgeir puvatɨ. Kar godɨn mam mɨgei.” \v 23 Herot Godɨn ziam fer puvatɨ, kamaghɨn amizɨma Ekiamɨn ensel zuamɨra a mɨsoghezɨma a irɨ. Ezɨma muriamɨn itir apiziba angamra anepa zuima, an areme. \p \v 24 Ezɨma Godɨn akam nguibaba bar dar ghua bar ekevegha ghuavɨra iti. \p \v 25 Ezɨ Barnabas koma Sol aning uan ingangarim Jerusalemɨn anegɨvagha, uamategha Antioghɨn ghu. Jon, an ziar mam Mak, aning a inighava a sara ghu. \c 13 \ms Pol kantrin avɨribar ghuava Iesusɨn akar aghuim akuri \mr (Sapta 13:1-21:14) \s God Barnabas ko Sol kantrin igharazibar akar aghuim akunasa aning amɨsefe \p \v 1 Antioghɨn itir Kraisɨn adarasi, men marazi iti, Godɨn akam inigha izir gumaziba ko tisaba. Men ziaba Barnabas, ko Simeon (an ziar mam Niger,) Sairinɨn Lusius, koma Manain (a Atrivim Herotɨn roroam, a Herot koma aghungi) ko Sol.\f + (13:1) Ziar kam Niger, an mɨngarim kamaghɨn ghu, “pɨzim.” Gumazir maba ghaze, Simeon Niger, a Afrikan gumazim.\f* \v 2 Ezɨma dughiar mamɨn Kraisɨn adarasi, me Godɨn apengan ikiava uari isava God ganighava, egha God ko mɨkɨmasa dagheba ta. Ezɨ Godɨn Duam kamaghɨn me mɨgei, “Kɨ Barnabas ko Sol uan ingangarim bagha aningɨn dia. Ia ingangarir kam bagh aning amɨseveghtɨma, aning nan ingangarim bagh mangɨ.” \v 3 Kamaghɨn me God ko mɨkɨmasava dagheba tagha, God ko mɨgei. Egha uan aghariba isava Barnabas ko Sol gisɨn atɨghava, aning amadazɨma aning zui. \s Barnabas ko Sol Saiprusɨn arighatɨzimɨn akar aghuim akuri \p \v 4 Ezɨma Godɨn Duam Barnabas ko Sol amadazɨma, aning Selusian nguibar ekiamɨn ghugha, ua kurim inigha Saiprusɨn arighatɨzimɨn ghu. \v 5 Egha me Salamisɨn otivigha Godɨn akam Judabar God ko mɨgeir dɨpenibar akam akuri. Jon Mak aning ko ghua egha aningɨn akura. \p \v 6 Egha me Saiprusɨn nguibar arighatɨzim a garua ghuava Pafosɨn nguibar ekiamɨn oto. Egha me Judan kukunir gumazir mam bato. A Godɨn akam inigha izir ifavarir gumazim, an ziam Bar-Iesus. \v 7 A Sergius Paulus, gavmanɨn dapanim a ko iti. Sergius Paulus, a gumazir nɨghnɨzim koma fofozir aghuiba iti. Ezɨ a Godɨn akam baraghasava, kamaghɨn a Pol koma Barnabasɨn diazɨma aning ize. \v 8 Me kukunir gumazir kam Grighɨn akamɨn ziar kam Elimas me a gatɨ, an mɨngarim kukunir gumazim. Egha Elimas, a gavmanɨn gumazim Sergius Paulus, a Iesus nɨghnɨzir gavgavim an ikian an aghua. Kamaghɨn, a Barnabas ko Solɨn ingangarim pazɨva a damuasa. \v 9 Ezɨma Sol, an ziar mam Pol, Godɨn Duam a gizɨvazɨma, ezɨ a dɨkɨravɨra Elimasɨn garava kamaghɨn mɨgei,\f + (13:9) Ziar kam Sol, a Hibrun akamɨn otivir ziar mam. Ezɨ ziar kam Pol, a Grighɨn akam otivir ziam. Gumazir maba ghaze, Sol Grighɨn akamɨn mɨgeir darasi tongɨn ingara, egha kamaghɨn dughiar kamɨn a ziar kam Pol uabɨ garɨsi.\f* \v 10 “Nɨ Satanɨn borim. Egha nɨ arazir aghuaribar apanimɨn iti. Egha ifavarir araziba ko arazir kuraba bar nɨ gizɨfa. Egha nɨ tizim baghavɨra Ekiamɨn arazir aghuibagh asɨghasɨsi? Nɨ ti arazir kuraba ataghraghan aghua? \v 11 Datɨrɨghɨn Ekiam nɨn apanim damuva uan gavgavimɨn nɨn damazimning okavigham. Eghtɨma, nɨ aruer angazangarimɨn ganan kogh dughiatabar ikegham.” \p Ezɨma zuamɨra ghuariam an damazimning korozɨma amɨnim an pɨri. Egha a tavɨn agharimɨn suiraghasa pura ruiava asaghinifi. \v 12 Egha gavmanɨn gumazir dapanim Ekiamɨn akam bareghava dɨgavir kuram gami. A bizir otivizir kabar ganighava egha kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn iti. \s Barnabas ko Pol Antioghɨn aven Iesusɨn akam akuri \p \v 13 Ezɨ Pol, a ko aruir gumaziba sara, me kurim Pafosɨn me inigha ghua Pergan nguibamɨn otifi. A Pamfilian Provinsɨn aven iti. Ezɨ Jon Mak kagh me ategha uamategha Jerusalemɨn ghu. \v 14 Ezɨ me Pergan nguibamɨn dɨkavigha ghua Antioghɨn nguibamɨn otifi, a Pisidian Distrighɨn aven iti. Egha, Judaba avughsa Godɨn ziam fer dughiamɨn, me God ko mɨgeir dɨpenimɨn aven ghueghava apiaghav iti.\f + (13:14) A Sabatɨn dughiam\f* \v 15 Ezɨ God ko mɨgeir dɨpenimɨn garir gumazir dapanir ekiaba, me Moses Osirizir Araziba ko Godɨn akam inigha izir gumazibar akaba dar bora me mɨgei. Me dar ponegha gɨvaghava, me Pol ko Barnabasɨn akam mɨgɨa ghaze, “Aveghbuaba, ia akurvazir mɨgɨrɨgɨatam gumazir kabav mɨkɨmsɨva, ia me mɨkɨm.” \p \v 16 Ezɨ Pol dɨkavighava, uan dafarimɨn me aminiva, kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ia Israelɨn gumaziba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba, Godɨn apengan ikiava uari isava God ganɨdi, ia na baragh! \v 17 Dughiar kamɨn me Israelɨn ikiava, Israelbar God en ovaviba amɨseveghava, gumazibagh amim me bar avɨraseme. Eghava a uan gavgavimɨn Isipɨn me inighava azenim gatɨ. Fomɨra Israelɨn gumazamizibar God en ovaviba amɨsevezɨma, kamaghɨn me an gumazamizibara. Egha gɨn me uan nguibam ategha ghua Isipɨn kantrin ghue. Egha dughiar kamɨn God me gamima men dɨbobonim bar pɨn ghua, me bar avɨraseme. Ezɨma gɨn God uan gavgavimɨn Isipɨn me inighava azenim gatɨ. \v 18 Egha a 40 pla azenimɨn gumaziba puvatɨzir danganim me ko ikiava, men osɨmtɨziba aterava men akurvasi. \v 19 Eghava Kenanɨn nguazimɨn, God 7 plan gumazamizir bɨzim gasɨghasɨghava, men nguazim uan gumaziba ko amizibagh anɨngi. Ezɨma me dar ghuaviba ikiangi. \v 20 Bizir kaba 450 azenimɨn aven otifi. \p “Egha bizir kabar gɨn God Israelbar ganasa gumazir dapaniba amɨsefe, mamaghɨra ikia ghua Godɨn akam inigha izir gumazim Samuelɨn dughiamɨn tu. \p \v 21 “Ezɨ me atrivim bagha Godɨn azangsɨsi. Ezɨma a Sol me ganɨngi, Kisɨn otarim, Benjaminɨn adarasi, a 40 plan azenibar men gari. \v 22 Ezɨ God Sol agɨvaghava, Devit amɨsevezɨma an an danganim inighava atrivimɨn oto. Ezɨma a Devitɨn gun me mɨgei, ‘Kɨ Devitɨn gani, Jesin otarim, gumazir kɨ bar ifongezim, a bar bizir kɨ ifongezibar amuam.’ \p \v 23 “God fomɨra akam akɨrɨzir moghɨn, God gumazir mam amadazɨ a Israelɨn ize. A Iesus, Devitɨn ovavir mam, en Akurvazir Gumazim. \p \v 24 “Iesus tɨghar izamin dughiamɨn, Jon faragha izava navibagh iraghamin akam ko rurumɨn akamɨn Israelɨn gumazibav gei. \v 25 Jonɨn ingangarir dughiam gɨvasava amima, a kamaghɨn me mɨgei, ‘Ia ghaze, kɨ tina? Kɨ gumazir ia mɨzuaim puvatɨ. A nan gɨn izi. Kɨ an dagarir asuabar beniba fɨran kogham. Kɨ gumazir kɨnim.’ \p \v 26 “Aveghbuaba, ia Abrahamɨn igiaba, koma ia God gɨfuegha an apengan itir Kantrin Igharazibar Gumaziba, e bagha, God uam e iniasava mɨgɨrɨgɨar kam amadazɨma a ize. \v 27 Jerusalemɨn gumazamiziba koma gumazir dapanir ekiaba, me kamaghɨn fozir puvatɨ, Iesus en Akurvazir Gumazim. Egha me zurara Sabatɨn dughiamɨn Godɨn akam inigha izir gumazimɨn akaba dɨbora, egha deragha dagh fozir puvatɨ. Egha ghaze gumazir kam aremegham. Kamaghɨn amizɨma, Godɨn akam inigha izir gumazimɨn akaba guizbangɨra otos. \v 28 Egha me a mɨsueghtɨma an aremeghan mɨgɨrɨgɨar otevir aghuitam batozir puvatɨ. Ezɨ me kamaghɨn Pailat pamten a mɨgɨa ghaze, nɨ mɨdorozir gumazibav kemeghtɨ me a mɨsoghtɨ an aremegham. \v 29 Me fomɨrama Godɨn akam inigha izir gumaziba mɨkemezɨ moghɨn ami. Egha me ter ighuvimɨn anedeghava a inigha dagɨar torim gatɨ. \v 30 Ezɨma God a gamizɨma a ua dɨkafi. \v 31 A koma Galilin ikiava Jerusalemɨn zuir gumazamiziba dughiar avɨribar an gani. Ezɨ datɨrɨghɨn gumazir uari an ganizir kaba, me an gun Judan gumazamizibav gei. \p \v 32 “E akar aghuim kamaghɨn ia mɨgei. God fomɨra en ovaviba bagha amizir akam akɨra ghaze, a gumazir uam e iniamim amadagham. \v 33 Datɨrɨghɨn a Iesus a gamizɨma a matmatɨn ua dɨkafi. E men boriba, kamaghɨn amizɨma an e bagha uan akar dɨkɨrɨzir kam gamizɨma a guizbangɨra oto. Ighiamɨn Akɨnafarir Namba 2, kamaghɨn a mɨgei, \b \q ‘Nɨ nan otarim; \q2 ezɨ datɨrɨghɨn kɨ nɨn afeziamɨn otos.’ \b \m \v 34 E fo, God a gamizɨma a ua matmatɨn dɨkafi. Ezɨ a ua matmatɨn mangɨ kurighan kogham. God bizir kamɨn kamaghɨn mɨkeme, \b \q ‘Kɨ guizbangɨra deraghvɨra ia damuva, \q2 bizir aghuiba ia danɨngam, \q kɨ fomɨra Atrivim Devit akar dɨkɨrɨzibar a mɨkemezɨ moghɨn. \q2 Ezɨ bizir kam kɨ mɨkemezɨ moghɨn guizbangɨram otivam.’ \b \m \v 35 Ezɨ akar igharazir mam uaghan Godɨn Akɨnafarimɨn iti. A kamaghɨn mɨgei, \q ‘Nɨ uan ingangarim bagha mɨsevezir gumazim ateghtɨma, \q2 a matmatɨn ikɨ kurighan kogham.’ \b \p \v 36 “E fo, dughiar kamɨn Devit nguazimɨn ikiava, a Godɨn nɨghnɨzimɨn gɨn zui. Egha a gɨn aremezɨma, me an kuam inigha ghua an ovaviba afir naghɨn anefa. Ezɨma an kuam kuri. \v 37-38 Ezɨ gumazir God amizɨ a ua matmatɨn dɨkavizir kamnang, an kuam kurizir puvatɨ. Nan adarasi, kamaghɨn amizɨma, e ua mɨgei, ia akar kam gɨfogh, gumazir kam Iesus ian arazir kuraba gɨn amangasa ize. \v 39 Moses Osirizir Araziba ian akuragh ian arazir kuraba gɨn amadaghan koghtɨ, ia Godɨn damazimɨn deragham. Puvatɨ. Gumazir kam Iesusɨn ingangarimɨn, God gumazir nɨghnɨzir gavgaviba itiba bar, men akuragha men arazir kuraba bar, da gɨn amagava, me gamima me an damazimɨn dera. \v 40 Ia uari bagha gan, Godɨn akam inigha izir gumaziba fomɨra mɨkemezir moghɨn, bizitam ia batoghan kogham: \b \q \v 41 ‘Kɨ ian dughiamɨn bizir igharazitam damightɨma \q2 a ia batogham. \q Eghtɨma gumazitam ia mɨkɨmtɨma \q2 ia nɨghnɨzir gavgavim an ikian kogham. \q Kamaghɨn, ia gumazir dɨbovir akar kurabagh amiba, ia gan, \q2 ia dɨgavir kuram damigh ikuvigham.’” \b \p \v 42 Egha Pol ko Barnabas Judabar God ko mɨgeir dɨpenim ataghrazima, gumazamiziba kamaghɨn aningɨn mɨgei, “Gua Sabatɨn munamɨn dughiamɨn uamategh izɨva bizir kabar mɨgɨrɨgɨar tabar uam e mɨkɨm.” \v 43 Egha me bar God ko mɨgeir dɨpenim ateghava azenan ghue. Ezɨ Judan avɨrim ko gumazir igharaziba, me Judan araziba bar dar gɨn zuir gumaziba, me Pol koma Barnabasɨn gɨn zui. Ezɨma aning me mɨgɨava, men nɨghnɨziba fa ghaze, ia Godɨn nɨghnɨzimɨn gɨn mangɨva an apangkuvimɨn apengan ikɨ. \p \v 44 Ezɨ Sabatɨn dughiar igharazim otozɨ, nguibar ekiar kamɨn itir gumazamizir avɨrim bar iza uari akuvaghava Ekiamɨn akam barasi. \v 45 Ezɨ Judaba gumazamizir okuruar kamɨn ganigha, men naviba bar ikufi. Ezɨma me Polɨn akaba kurakuraghava a mɨgei. \p \v 46 Kamaghɨn amizɨma Pol ko Barnabas atiatir puvatɨgha, akar bar gavgavimɨn me mɨgei, “Ia Judaba, ga faragha Godɨn akamɨn ia mɨkeme. Ezɨ ia akɨrim ragha akar kam gasara. Egha ghaze, e ikɨrɨmɨrir aghuir zurara itim inian kogham. Kamaghɨn amizɨma, ia oragh, ga uam akar kamɨn ia mɨkɨman kogham. Ga Kantrin Igharazibar Gumazibav kɨmam. \v 47 Ekiam bizir kam bagha kamaghɨn e mɨkeme: \b \q ‘Nɨ nguazir kamɨn itir gumazamiziba bar men akuraghtɨma \q3 kɨ ua me iniasa, \q2 bizir kam bagh, kɨ nɨ amɨsevezɨma, \q2 nɨ tuavim Kantrin Igharazibar Gumazibar aka.’” \b \p \v 48 Ezɨ Kantrin Igharazibar Gumaziba, me akar kam baregha, bar akuegha ghaze, akar kam bar dera. Ezɨ gumazamizir God ikɨrɨmɨrir aghuir zurara ikiam bagha mɨseveziba, me bar nɨghnɨzir gavgavim an iti. \p \v 49 Ezɨ Ekiamɨn akam bar nguibaba bar dar ghu. \v 50 Amizir maba God gifueghava an apengan ikiava ziar ekiaba iti, ezɨ gumazir iziaba itir maba, me uaghan nguibar ekiar kamɨn iti. Judaba men navibagh inivima, me osɨmtɨziba Pol ko Barnabas garɨsi. Egha me uan distrighɨn aning batoke. \v 51 Kamaghɨn amizɨma, Pol ko Barnabas, uan dagarimningɨn itir nguaziba apɨsi, eghtɨma gumazamiziba fogh suam, men arazir kam osɨmtɨzim me ganɨngi. Ezɨma, Pol ko Barnabas Antiok ategha Aikoniam nguibamɨn ghu. \v 52 Kamaghɨn amizɨ Antioghɨn itir Kraisɨn suren gumaziba, Godɨn Duam bar me gizɨvazɨma me bar akonge. \c 14 \s Pol ko Barnabas Aikoniamɨn Iesusɨn akar aghuim akuri \p \v 1 Egha Pol ko Barnabas Antioghɨn ikiav amizir arazibara, aning izava Aikoniamɨn Judaba God ko mɨgeir dɨpenibar dagh ami. Egha kagh aning bar deraghvɨra akam akurima, Judan avɨriba ko Kantrin Igharazibar Gumazir avɨriba nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn iti. \v 2 Egha Judan marazi nɨghnɨzir gavgavim men akabar ikian aghuagha Kantrin Igharazibar Gumazibar nɨghnɨzibagh asɨghasɨghava men navibagh inivima, me nɨghnɨzir kurabar nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darazigh ami. \v 3 Egha Pol ko Barnabas dughiar ruarimɨn Aikoniamɨn ikiava, Ekiamɨn apangkuvimɨn akam mɨkɨmasava atiatir puvatɨ. Ezɨma Ekiam gavgavim aning ganɨngizɨma, aning mirakelba ko dɨgavir kuram gamir bizibagh amima, da otifi. Ezɨ kamaghɨn Ekiam gumazamizibar akakagha ghaze, akar aning me mɨgeir kaba, da guizɨn akaba. \v 4 Ezɨ nguibar ekiar kamɨn itir gumazamiziba uari abɨki, marazi Judabar gɨn zuima, marazi aposelning bagha zui. \v 5 Egha gɨn Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba, me uan gumazir dapanir ekiaba ko, me nɨghnɨgha tuaviba buria mɨgɨa ghaze, me Pol ko Barnabas aremeghasa, me arazir kurabar aning damuasa ifonge. Egha me dagɨabar aning ginivasava ami. \s Pol ko Barnabas Listra ko Derben akar aghuim akuri \p \v 6 Ezɨma Pol ko Barnabas kamaghɨn oreghava arava Listra ko Derben ghu, aning Likonian Distrighɨn nguibar ekiamning. Egha uaghan nguibar aningɨn boroghɨra itiba sara ghu. \v 7 Egha aning kagh akar aghuim akuravɨra iti. \p \v 8 Egha Listran nguibar ekiamɨn aven gumazir mam, an dagarimning ikuvighava an amɨrazɨma an aruir puvatɨghava aperaghavɨra iti. An amebam a batezɨma a kamaghɨra gari. \v 9 A Pol barazima an akam akuri. Ezɨma Pol dɨkɨravɨram an gara egha kamaghɨn fo, gumazir kam nɨghnɨzir gavgavim iti, a deragham. \p \v 10 Egha Pol kamaghɨn pamtemɨn dia, “Nɨ dɨkavigh mɨtɨgh!” Ezɨ gumazir kam uabɨ ekunigha mɨtɨgha maghɨram arui. \p \v 11 Egha gumazamizir avɨrir kam Pol amizir bizir kamɨn ganigha, pamtemɨn Likonian akamɨn dia mɨgei, “Aseba gumazibar mɨn otivigha e baghava izaghire!” \v 12 Egha Barnabas, me asem Sus a gatɨ. Pol a mɨgɨrɨgɨabar faragha zuir gumazim, kamaghɨn me asem Hermes a gatɨ.\f + (14:12) Grighɨn gumazamiziba nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn iti, aser avɨriba uaghan iti. Men aser mam, Sus, a men asebar gumazir dapanir ekiam. Ezɨ Hermes, a men aser akaba inigha me bagha izim.\f* \v 13 Asem Susɨn dɨpenim, a Listran nguibar ekiamɨn mɨn azenan iti. Ezɨ Susɨn ofa gamir gumazim, a ko gumazir avɨriba, me Pol ko Barnabas bagha asɨzibav sueghɨva aningɨn ofa damuasa. Kamaghɨn, a bulmakaun apuriba ko akɨmarir bɨzizɨba inigha Listran nguibar ekiamɨn tiar akamɨn ize. \p \v 14 Egha aposelning Pol ko Barnabas, aning bizir kaba baregha, aning uan korotiaba abɨagharigha, ivegha gumaziba itir okuruamɨn aven ghua pamtem dia mɨgei, \v 15 “Maia! Gumaziba, ia tizim bagha arazir kam gami? Ga uaghan ian mɨn gari, pura gumazir kɨnimning. Ga kamagh sua akar aghuir kam ia mɨgei. Ia pura bizir kɨnir kabar ziaba fan markɨ. Egh ia uari isɨva Ekiam danɨng, angamra itir God. A Godɨn overiam ko nguazim ko ongarim gamizim, egha bizir dar itiba sara bar. \v 16 Fomɨra, God nguibaba bar, me ataghizɨma me pura uan nɨghnɨzibar arua bizibagh ami. \v 17 Egha a ian modozir puvatɨ, eghtɨ gumaziba a gɨfoghan kogham. puvatɨ. A zuraram arazir aghuibar ia gamuava, amozim ia ganɨga, dagher aghuir avɨriba ia ganɨga egha dagher aghuibagh ami da otifi. Egha ia gamima ian naviba deragha bar akonge.” \v 18 Aning bizir kabar pamten me mɨgɨa, uaningɨn ofa damuan men anogoroghavɨra iti. \p \v 19 Ezɨ gɨn Judan gumazir maba Antiok ko Aikoniamɨn ikegha Listran izegha, me gumazibar nɨghnɨzibagh ekuigha me gamizɨ, me Polɨn apanibar otifi. Egha me dagɨabar Pol ginivigha an ganigha ghaze, an aremes. Egha anemɨkɨrɨgha Listran nguibar ekiamɨn azenan ghu. \v 20 Ezɨ gɨn suren gumaziba izava anekuvazɨ, a dɨkavigha uamategha Listran nguibar ekiamɨn ghu. Egha dughiar igharazimɨn a ko Barnabas ghua Derben zui. \s Pol ko Barnabas suren gumaziba gavgavim me ganɨdi \p \v 21 Egha Pol ko Barnabas Derben nguibar ekiamɨn ikiava akar aghuim akurava gumazamizir avɨribagh amima, me suren gumazibar otifi. Egha aning uamategha Listra ko Aikoniam ko Antioghɨn ghu. \v 22 Egha aning gavgavim suren gumazibagh anɨghava akurvazir mɨgɨrɨgɨabar me gamua ghaze, ia uan nɨghnɨzir gavgavibar tuivigh gavgafigh. Aning kamaghɨn me mɨgɨa ghaze, “Gumazamizir God Ativaziba, e uaghan men avɨrir kamɨn aven mangɨsɨ, e faragh osɨmtɨzir avɨribar aven mangɨgham.” \v 23 Egha Pol ko Barnabas Kraisɨn adarazi itir nguibaba bagha vaghvagha Godɨn ingangarir gumazir aruaba amɨsefe. Godɨn ingangarir gumazir aruar kaba uan nɨghnɨzir gavgaviba Ekiam gatɨs. Ezɨ aning me bagha dagheba taghragha Ekiam ko mɨkemegha bar me isava Ekiamɨn agharim gatɨ. \s Pol ko Barnabas uamategha Antioghɨn zui, Sirian Distrighɨn aven \p \v 24 Egha Pol ko Barnabas Pisidian Distrighɨn ghugha gɨn iza Pamfilian Provinsɨn ghu. \v 25 Egha aning Pergan nguibamɨn akar aghuim akunigha gɨvagha Atalian nguibam uaghirɨ. \p \v 26 Egha aning Atalian ikegha kurim inigha uamategha Antioghɨn nguibamɨn ghu. Nguibar kamra, aning kagh faragha ikezɨ, Antioghɨn itir Kraisɨn adarasi aning isava Godɨn agharim ganɨnga ghaze, Godɨn apangkuvim aning ko ikɨtɨ aning ingangarir kam damuam. Ezɨ aning ingangarir kam gamua iza datɨrɨghɨn anegɨfa. Egha aning uamategha Antioghɨn ghu. \v 27 Egha aning Antioghɨn otogha, Kraisɨn adarazir diazɨma me uari akuvazɨma aning bizir God aningɨn agharimningɨn amizibar gun bar me mɨgei. Egha uaghan God Kantrin Igharazibar Gumaziba bagha nɨghnɨzir gavgavimɨn tiam kuizir akam me mɨgei. \v 28 Egha aning kagh dughiar ruarimɨn suren gumaziba ko ike. \c 15 \s Kraisɨn adarasi Jerusalemɨn nguibamɨn uari akufa \p \v 1 Ezɨ Judian Distrighɨn gumazir maba Antioghɨn izegha Kraisɨn adarazir sure gamua ghaze, “Ia Moses sure gamizir arazimɨn moghɨn ua mɨkarzir mogomeba aghoran koghtɨ, God guizbangɨra ua ia inighan kogham.”\f + (15:1) Gumazir kaba me Judan gumaziba, egha me ghaze, gumazir azenan itiba me en arazibar amuam. Men marazi fomɨra Farisibar ike.\f* \v 2 Ezɨ kamaghɨn Pol ko Barnabas maburan odorozim me koma a gami. Kamaghɨn amizɨ Kraisɨn adarasi Pol ko Barnabas ko nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir gumazir maba sara me amɨsevegha ghaze, me Jerusalemɨn mangɨ bizir kam bagh aposelba ko Godɨn ingangarir gumazir aruabav kɨmasa. \p \v 3 Egha Kraisɨn adarasi me amadazɨma me zui. Me Fonisian Distrigh ko Samarian moghɨn ghua egha Kantrin Igharazibar Gumaziba uan navibagh irazir bizimɨn gun me mɨgei. Ezɨ Kraisɨn adarasi bar mɨgɨrɨgɨar kam baregha bar akonge. \p \v 4 Ezɨ Pol ko Barnabas ko Godɨn ingangarir gumazir aruaba, me Jerusalemɨn otivizɨ, aposelba ko Kraisɨn adarazi ko men gumazir dapaniba bar akuegha me ini. Ezɨ Pol ko Barnabas God aningɨn agharimɨn amizir biziba. aning dar gun me mɨgei. \p \v 5 Ezɨ nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir gumazir maba, me fomɨra Farisibar mɨn ikia, me dɨkavigha kamaghɨn mɨgei, “Kantrin Igharazibar Gumaziba uaghan Moses Osirizir Arazibar gɨn mangɨva uan mɨkarzir mogomebar aghor.”\f + (15:5) Nɨ akar Filipai, 3:2ɨn itimɨn gan.\f* \p \v 6 Ezɨ aposelba ko Godɨn ingangarir gumazir aruaba akar kam akɨrasa uari akufa. \v 7 Dughiar ruarimɨn me bizir kam mɨgɨa ghua, egha Pita dɨkavigha me mɨgei, “Nan adarasi, ia fo dughiar maba gɨvazɨ God kamaghɨn ifonge, Kantrin Igharazibar Gumaziba nan akar torimɨn akar aghuimɨn mɨgɨrɨgɨam bareghɨva nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikiam. Egha a ian tongɨn na mɨsefe. \v 8 E fo, God gumazamizibar navir averiabagh fo. Egha a uan Duam me ganɨngi. An e gamizɨ moghɨra, me gami. Egha tuavir kamɨn a kamaghɨn en aka, a me gifuegha ua me ini. \v 9 Godɨn damazimɨn Judaba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba, e bar magh ghue. Kantrin Igharazibar Gumaziba nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itima, God men nɨghnɨzir gavgavimɨn tuavimɨn, men navibagh amizɨ me an damazimɨn dera \v 10 Ezɨ kamaghɨn ia tizim bagh God damightɨ, a ian nɨghnɨzibar gɨn mangam? Egha osɨmtɨzir faragha en ovaviba ateran iburaziba ko osɨmtɨzir e uaghan datɨrɨghɨn ateran iburaziba, da isava nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darazigh arɨsi. \v 11 Kamaghɨn puvatɨ. En nɨghnɨzir gavgavim ghaze, en Ekiam Iesusɨn apangkuvimɨn, God uam e inizir moghɨra me ini.” \p \v 12 Ezɨ gumazir uari akuvaziba bar nɨmɨra ikia Barnabas ko Pol barasi. Ezɨma aning mirakelɨn arazaraziba ko dɨgavir kuram gamir bizibar gun me mɨgei. Egha aning ghaze, God aningɨn agharibar arazir kaba Kantrin Igharazibar Gumazibar tongɨn, dar ingari. \p \v 13 Aning mɨkemegha gɨvazɨ Jems kamaghɨn mɨgei, “Nan adarasi, ia na baragh. \v 14 Saimon kamaghɨn e geghara ghaze, kar faragha zuir dughiam, God Kantrin Igharazibar Gumaziba uan apangkuvim men akagha, men tongɨn gumazir maba ua bagha me inigha me gamizɨ, me an gumazamizibar otifi. \v 15 Godɨn akam inigha izir gumazibar mɨgɨrɨgɨamɨn mɨrara ghu. Me fomɨra kamaghɨn osiri, men mɨgɨrɨgɨamɨn osizirimra kara, \b \q \v 16 ‘God kamaghɨn mɨgei, \q3 Devitɨn ovaviba asizir inibar amizir dɨpenimɨn mɨn degiaghɨrɨ. \q2 Egh kɨ gɨn uamategh izɨ, \q3 an ingarightɨ a tugham. \q2 An bizir ikuviziba kɨ ua dar ingarigham, \q3 egh kɨ a damightɨ a ua deragham. \q \v 17 Eghtɨ gumazamizir ikiavɨra itir naba \q3 God bagh ruiam. \q2 Kantrin Igharazibar Gumazir nan ziamɨn itiba bar uaghan na buriam. \q \v 18 Ekiam kamaghɨn mɨkeme. \q2 A bizir kaba fomɨra gumazamizibar akazɨ \q3 me dagh fo.’” \b \p \v 19 Egha Jems ghua kamagh mɨgei, “Nan nɨghnɨzimra kara, Kantrin Igharazibar Gumaziba, me navibagh iragha God bagha zui. Eghtɨ e men tuaviba apɨran kogham. \v 20 E pura me bagh osir kamagh me mɨkɨm suam, ia me marvir guabagh anɨdir daghebar amɨ, egh ia Godɨn damazimɨn mɨzegham. Ia dagher kabar aman markɨ. Ia uari isava akuir arazir kurabar amuan markɨ. Egha asɨzir me benibar fɨribav kɨrima ariaghɨriba, dar ghuziba darara iti. Ia dar aman markɨ. Egh ia ghuzitam raman markɨ. \v 21 E fo, Moses osirizir arazir kamnagh fomɨra iza datɨrɨghɨn, me an akam nguibar ekiabar aven bar anekurava, egha Sabatba zurara God ko mɨgeir dɨpenibar aven a dɨbori.”\f + (15:21) Judaba, me Israelɨn nguazimra itir puvatɨ. Fomɨra me ghua kantrin igharazir Israelɨn nguazim boroghɨra itibar iti. Egha men God ko mɨgeir dɨpeniba, nguibar ekiamɨn uaghan nguazir kam iti. Nɨ akar Ap 2:5-11ɨn itimɨn gan. Kamaghɨn, nguibar ekiar kabar itir gumazamiziba, me Moses Osirizir Arazibar akaba da baregha gɨfa.\f* \s Me Kantrin Igharazibar Gumazir God gɨfoziba bagha akɨnafarim amadi \p \v 22 Egha aposelba ko Godɨn ingangarir gumazir aruaba ko Jerusalemɨn itir Kraisɨn adarazi bar me mɨkemegha uari tongɨn gumazir maba mɨsevegha me amadazɨ me Pol ko Barnabas ko Antioghɨn zui. Me gumazir dapanir pumuning uaghan aning amɨsefe: Sailas ko Judas, an ziar mam Barsabas. Gumazir kamning Kraisɨn adarazir faragha zui. \v 23 Egha me akɨnafarir kam me koma anemada: \b \pm E, aposelba ko Godɨn ingangarir gumazir aruaba, e ian adarasi. \pm Ia Kantrin Igharazimɨn itir nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darazi, ia Antioghɨn nguibar ekiam ko Sirian Provins ko Silisian itiba. Akɨnafarir kam ia bagha izi. Dughiar aghuim. \pm \v 24 E kamaghɨn oraki, en tongɨn marazi, en azarazir puvatɨgha ghua ia mɨgɨa ian nɨghnɨzibagh asɨghasɨki. Me ia gifarazɨ ia okam nɨghnɨsi. \v 25 Kamaghɨn e bar navir vamɨra inigha gumazir maba ko en namakar aghuimning Barnabas ko Pol a mɨsevegha me amada. \v 26 Gumazir kamning, aning en Ekiam Krais Iesusɨn ziam bagha nguazir kamɨn ikɨrɨmɨrim ategha egha uaningɨn sa. \v 27 Kamaghɨn amizɨ, Judas ko Sailas akamɨn uaghan ia mɨkɨmasa, e kamaghɨn aning amada. \v 28 E Godɨn Duam ko navir vamɨra ikia kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, e osɨmtɨzitam ua ia darɨghan kogham. Bizir e ia mɨkemeziba, darara ia dar gɨn mangɨ. \v 29 Ia me marvir guabagh anɨdir daghebar aman markɨ, egh asɨzibar ghuzibar aman markɨ, egh me beniba fɨribav kɨrima ariaghɨrir asizibar aman markɨ, egh uari isava akuir arazir kurabar amuan markɨ. Ia bizir kaba ategh deragham. En akam kamaghɨra tu. \b \p \v 30 Egha Jerusalem itir Kraisɨn Adarasi gumazir kaba amadazɨ, me Jerusalem ategha Antioghɨn iraghuegha Kraisɨn adarazi akuvagha akɨnafarim me ganɨngi. \v 31 Ezɨ Antioghɨn itir Kraisɨn adarazi akɨnafarir kam barazima, a gavgavim me ganiga men navibagh ami da dera. Ezɨ me bizir kam bagha bar akonge. \v 32 Judas ko Sailas aning uaghan Godɨn akam inigha izir gumazimning. Egha aning mɨgɨrɨgɨar avɨribagh ami. Kamaghɨn aning gavgavim Kraisɨn adarazi ganɨga mɨgɨrɨgɨar akurvazir avɨriba me gami. \v 33-34 Ezɨ me dughiar maba mong Antioghɨn me ko ike. Ezɨ gɨn Kraisɨn adarazi navir amɨrɨzim sara me amadazɨ, me Jerusalemɨn uamategha gumazir me amangiziba bagha zui.\f + (15:33-34) Fofozir gumazir maba uaghan kamaghɨn nɨghnɨsi, mɨgɨrɨgɨar otevir mam uaghan kagh iti. Mɨgɨrɨgɨar kam kamaghɨn ghu, “Ezɨ Sailas uan nɨghnɨzim gɨn ghua Antioghɨn iti.”\f* \v 35 Ezɨ Pol ko Barnabas Antioghɨn ikiava avɨrir maba ko gumazamizibar sure gamua Ekiamɨn akam akuri. \s Pol ko Barnabas uaning abɨki \p \v 36 Ezɨ dughiar maba gɨvazɨ gɨn Pol kamaghɨn Barnabas mɨgei, “Ga uamategh nguibar ekiar ga bar Ekiamɨn akam akunizibar mangɨva, ga uan adarazir ganam, me manmaghɨn iti.” \v 37 Ezɨ Barnabas kamaghɨn nɨghnɨsi, a Jon, an ziar mam Mak, an a inightɨma, a aningɨn gɨn mangam. \v 38 Jon Mak Pamfilian purama aning ataki, egha aning ko ingangarim a gɨvazir puvatɨ. Kamaghɨn an aning ko mangan Pol aghua. \v 39 Egha aning odorozir dafam gamigha kamaghɨn aning uaning abɨki. Ezɨ Barnabas ko Mak kurim inigha arighatɨzim Saiprusɨn ghu. \v 40 Ezɨ Pol Sailas amɨsefe. Ezɨ Kraisɨn adarazi uari akuvagha aning isa Godɨn agharim gatɨgha kamagh mɨgei, “Godɨn akurvazim gua ko ikɨ.” Ezɨ aning ghu. \v 41 Egha aning Sirian Provins ko Silisian moghɨn ghua Pol gavgavim Kraisɨn adarazigh anɨdi. \c 16 \s Timoti Pol ko Sailasɨn gɨn zui \p \v 1 Egha Pol ghua Derben otogha ghua Listran oto. Ezɨ kagh suren gumazir mamɨn ziam Timoti, a iti. An amebam Judan amizim, a Kraisɨn mav. Ezɨma an afeziam Grighɨn gumazim. \v 2 Listra ko Aikoniamɨn itir en adarasi kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, Timoti gumazir bar aghuim. \v 3 Ezɨ Pol a inightɨma, an a ko mangasa ifonge. Judaba danganir kamɨn iti. Egha me bar foz, an afeziam Grighɨn gumazim. Kamagh sua Pol Timotin mɨkarzir mogomem atu. \v 4 Egha me nguibar ekiabagh arui. Akar aposelba ko Godɨn ingangarir gumazir aruaba Jerusalemɨn mɨkemegha amamangatɨzim, gumaziba da baragh, dar gɨn mangasa, me me mɨgɨa gharui. \v 5 Kamaghɨn amizɨma Kraisɨn adarasi, men nɨghnɨzir gavgaviba gavgafi. Ezɨ men dɨbobonim dughiaba bar pɨn ghuavanadi. \s Pol irebamɨn mɨn bizimɨn Masedonian gumazimɨn gani \p \v 6 Ezɨ Godɨn Duam Pol, ko an gɨn aruir darazi, me Esian Provinsɨn akar aghuim kunan men anogoroke. Kamaghɨn amizɨ, Pol, Sailas, ko Timoti, me Frigian Distrighɨn nguibar ekiam ko Galesian Distrighɨn moghɨn ghu. \v 7 Egha me Misian Distrigh ko Bitinian Provins suizimningɨn otogha Bitinian Provinsɨn aven mangasava amima, Iesusɨn Duam men anegoroke. \v 8 Ezɨ me kamaghɨn Misian Distrighɨn mɨriam gatɨgha, Troasɨn ira ghue. \v 9 Ezɨ dɨmangan Pol irebamɨn mɨn bizimɨn garima, Masedonian Provinsɨn gumazim tughav ikiava agakaghora, egha ghaze, “Ia Masedonian izɨva en akuragh.” \v 10 Pol irebamɨn mɨn bizir kamɨn ganigha, e zuamɨra bizibar kɨrighava Masedonian mangasa tuavibar kɨri. E foz, God akar aghuim me mɨkɨnasav en dia.\f + (16:10) Buk Aposelɨn akar otevir maba iti, “Eia” iti. Gumazir avɨrim a ghaze, Luk, Pol koma dughiar mabar arui, kamaghɨn a mɨgei, “Eia.” Dughiar kam Luk Pol ko ghua Filipain tugha, egha Filipain iti. Bizir kam bagha, Pol Filipai ataghizɨma, akar kam, “eia”, ua itir puvatɨ. Aposel 16:40 an ganigh.\f* \s Filipain amizim, Lidia, Kraisɨn anavɨn oto \p \v 11 Egha e Troasɨn kurim inigha Samotres baghavɨra zui. Egha amɨmɨzaraghan Neapolis bagha zui. \v 12 Egha e kagh dɨkavighava ghua Filipain otifi. Romba fomɨra izava apiazir nguibar ekiam. A Masedonian Distrighɨn nguibar faragha zuir mam. Eghava e kagh dughiar mabar ike. \p \v 13 Ezɨ Sabatɨn dughiamɨn, e nguibar ekiamɨn tiar akamɨn azenan ghua dɨpamɨn uaghiri. E ghaze, God ko mɨkɨmamin danganitam ti kagh ikiama? Ezɨ e kagh amizir mabar garima me uari akuvagha itima, e me mɨgei. \v 14 Amizir e barazir kabanagh, mavɨn ziam Lidia, a faragha Taiatarian nguibar ekiamɨn ikiava izegha inir pɨghagheviba amadi. A zurara Godɨn ziam fer amizim. Ekiam an navim kuizɨma a Polɨn mɨgɨrɨgɨaba barasi. \v 15 Egha a ko an gara dɨpenir vamɨran itir darazi, e me ruegha gɨvazɨma, a uan dɨpenimɨn mangasa en gighami. A kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ia suam, kɨ guizbangɨra nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn ikɨtɨ, ia izɨ nan dɨpenimɨn ikɨ.” Egha a kamaghɨn e mɨgɨa bar e gakaghone. \s Pol ko Sailas kalabusɨn iti \p \v 16 Dughiar mamɨn e God ko mɨgeir danganimɨn zuima, ingangarir amizir igiam, duar kuram a gapazazɨ, an e bato. Duar kuram a gapazazɨma a gɨn otivamin bizibagh fogha dar gun mɨgei. Ezɨ kamaghɨn an garir gumaziba an amir ingangarir kamɨn dagɨar avɨriba isi. \v 17 Ezɨ guivir kam, Pol ko bar en gɨn iza kamaghɨn dia mɨgei, “Gumazir kaba Godɨn bar pɨn itimɨn ingangarir gumaziba. Me God ian akurvaghamin tuavimɨn gun ia mɨgei.” \v 18 A dughiar avɨribar kamaghɨn ami. Ezɨ Pol an amɨrɨgha raghrɨgha kamaghɨn duar kuram mɨgei, “Kɨ Krais Iesusɨn ziamɨn nɨ mɨgei, nɨ azenim girɨgh!” Ezɨ maghɨra duar kuram anetaki. \p \v 19 Ezɨ an garir gumaziba fo, men dagɨaba isir tuavim pɨri. Kamaghɨn amizɨma me Pol ko Sailasɨn suiragha aning amɨkɨrɨgha gumazir dapanir ekiaba bagha danganir ekiamɨn ghu. \v 20 Egha me aningɨn akua jas bagha ghugha kamaghɨn mɨgei, “Kar Judan gumazimning. Aning en nguibar ekiamɨn itir gumazamizibar navibagh inivima osɨmtɨzir avɨriba otifi. \v 21 Egha aning gumazamiziba, Romɨn kantri men anogoroghezir arazibar gɨn mangasa, me mɨgei.” \p \v 22 Ezɨ gumazamiziba me iza uari akuvagha uaghan me akabar Pol ko Sailas gasi. Ezɨ jas mɨdorozir gumaziba mɨgɨa ghaze, ia aningɨn korotiaba suegh aning mɨsogh. \v 23 Me Pol ko Sailas puv aning mɨsuegha gɨvagha, aning isa kalabus gatɨ. Egha deraghɨva aning ganamin akar gavgavim isava, kalabusɨn garir gumazim ganɨngi. \v 24 Ezɨma kalabusɨn dɨpenimɨn garir gumazim jasɨn akam baregha, egha aning isa selɨn danganir bar aven itim gatɨgha, aning sueba pamtem temem sara da ike. \p \v 25 Ezɨ dɨmagarir arɨzimɨn Pol ko Sailas God ko mɨgɨava ighiabagh ami. Ezɨma kalabusɨn itir gumazir maba aning barasi. \v 26 Ezɨ zuamɨra mɨkɨmkɨzir dafar mam otogha, kalabusɨn dɨpenimɨn dagɨar mɨngarir gavgavim anɨdibagh inoba. Ezɨ kalabusɨn tiar akaba zuamɨra kuiaghire. Ezɨ me kalabuziaba ikezir senba bar fɨriaghire. \v 27 Ezɨ kalabusɨn dɨpenimɨn garir gumazim osegha dɨkavigha kalabusɨn dɨpenimɨn tiar akabar garima da bar kuiaghire, an nɨghnɨzim ghaze gumazir kalabusɨn itiba bar are. Kamaghɨn a uan bainat asigha egha uabɨ uabɨ bɨragh aremeghasa. \v 28 Ezɨ Pol pamtemɨn dia, “Nɨ pazɨ uabɨ damuan markɨ! E bar ka iti.” \p \v 29 Ezɨ kalabusɨn garir gumazim angazangariba bagha dei, egha ivegha ghua Pol ko Sailas itir danganimɨn ghua atiatia puvɨra nɨgha, egha aningɨn suebar irɨ. \v 30 Egha an aning inigha azenan otogha aningɨn azangsɨsi, “Aruamning, kɨ tizim damightɨma God nan akuragham?” \p \v 31 Ezɨ aning a ikara, “Nɨ nɨghnɨzir gavgavim Ekiam Iesusɨn ikɨ, eghtɨ a nɨn akuragham, nɨ ko itir darasi sara.” \v 32 Ezɨ aning Ekiamɨn akam a mɨgɨava egha uaghan a ko itir darazi bar me mɨgei. \v 33 Dɨmagarir kamra, gumazir dapanir kam aning inigha egha aning duaba rue. Egha aning zuamɨra a koma uan adarazi Iesusɨn ziamɨn bar me rue. \v 34 Ezɨ kalabusɨn gumazir dapanim Pol ko Sailas inigha uan dɨpenimɨn aven ghua, egha dagheba aning ganɨdi. A uan adarazi ko nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, me bar akonge. \p \v 35 Ezɨ amɨnim tirazɨma, jasba gavmanɨn gumaziba amadazɨma me iza kamaghɨn kalabuziar dapanim mɨgei, “Jasba kamaghɨn mɨgei, ‘Nɨ Pol ko Sailas ateghtɨma aning mangɨ.’” \v 36 Ezɨ kalabuziar dapanim kamaghɨn Pol mɨgei, “Jasba nɨ ko Sailas ataghraghasa na mɨkeme. Ezɨma gua datɨrɨghɨn mangɨ. Gua navir amɨrɨzimɨn mangɨ.” \p \v 37 Ezɨ Pol gavmanɨn gumazibav gei, “Ga Romɨn gumazimning. Me ga isa kot gatɨzir puvatɨgha gumazir avɨribar damazimɨn pura ga mɨsogha, ga isa kalabusɨn ga amada. Ezɨ me datɨrɨghɨn nɨmɨra ga amangasa? Puvatɨ! Me uari izɨva gan aku mangam.”\f + (16:37) Dughiar kamɨn Romɨn nguibar ekiamɨn atrivim, an ziam Sisar. A Mediterenian ongarir ekiamɨn boroghɨra itir kantribar gari. Kamaghɨn amizɨ Romɨn kantrin itir gumaziba mati gumazir ziar ekiaba iti moghɨn iti. Ezɨ men osirizir arazim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Kotba ko gavmanɨn gumaziba pura me mɨsoghan kogham. Dughiar mabar Romba, gumazir igharaziba uaghan me ataghizɨma me uaghan Romɨn kantrin gumazibar mɨn otifi. Polɨn afeziam a uaghan kamaghɨn amizir gumazir mam. Kamaghɨn amizɨ, Polɨn amebam a batezɨ, a uaghan Romɨn kantrin gumazir mam. (Nɨ Aposel 22:24-29 an ganigh.)\f* \p \v 38 Ezɨ gavmanɨn gumaziba akar kabar gun jasbav keme. Ezɨ me orazi Pol ko Sailas Romɨn gumazimning. Ezɨ me atiatingi. \v 39 Kamaghɨn amizɨma, jasba kalabusɨn dɨpenimɨn ghu. Egha kamaghɨn aning mɨgɨa ghaze, gua ataran markɨ. Egha me aningɨn akua azenan ghuava, aningɨn azangsɨsi, “Gua nguibar ekiar kam ategh mangɨ.” \v 40 Ezɨ aning kalabusɨn dɨpenim ategha Lidian dɨpenimɨn ghu. Egha Kraisɨn adarazir ganigha, akar maba me mɨgɨava, gavgavim me ganɨdi. Egha aning ghu. \c 17 \s Me Tesalonikan nguibamɨn aven akam akuri \p \v 1 Pol ko an gɨn aruir gumaziba, me Amfipolis ko Apolonian nguibamning ategha ghuavɨra ikia Tesalonikan nguibamɨn oto. Tesalonikan nguibamɨn aven, Judabar dɨpenir God ko mɨgeir mam iti. \v 2 Egha Pol God ko mɨgeir dɨpenimɨn aven ghu. Kar a zuraram amir arazim. Egha Sabatɨn pumuning ko mɨkezimɨn Godɨn Akɨnafarimɨn itir osiziriba me geghara me mɨgei. \v 3 An osiziriba men akakagha dar mɨngaribav gɨa ghaze, “Krais mɨzazim inigh aremegh ua dɨkavamin mɨgɨrɨgɨam, a guizbangɨra.” Egha kamaghɨn mɨgei, “Iesusɨn kɨ akam akurir kamnagh, a Gumazir God Ua Gumazamiziba Iniasa Mɨsevezim, a Krais.”\f + (17:3) Mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim, Krais, kamaghɨn ghu, “God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim.”\f* \v 4 Ezɨ Judan gumazir maba oregha nɨghnɨzir gavgavim akar kabar ikiava Pol ko Sailasɨn nɨghnɨzimɨn gɨn zui. Ezɨ uaghan Godɨn atiatir Grighɨn gumazir avɨrim ko ziaba itir amizir avɨriba sara. \p \v 5 Gumazir avɨrim Pol ko Sailasɨn nɨghnɨzimɨn gɨn zuima, Judaba kamaghɨn naviba bar ikufi. Egha puram aruir gumazir kurar maba akumakumigha gumazir bɨzir dafam gami. Egha ghua nguibar ekiamɨn aven arua pamtem atarava araghasi. Me Pol ko Sailas inigh avɨrir torim bagh mangasa, egha me aning buriasa ivemara Jesonɨn dɨpenimɨn aven ghue. \v 6 Egha me aningɨn apizir puvatɨgha, Jeson ko Kraisɨn marazi kurɨvegha nguibar ekiamɨn garir gumazir dapaniba bagha me inigha ghu. Egha kamaghɨn dei, “Gumazir kaba osɨmtɨzim nguazir kamɨn nguibaba bar dagh arɨgha iza datɨrɨghɨn kagh oto. \v 7 Ezɨ Jeson me inigha uan dɨpenim gatɨ. Gumazir kaba bar moghɨra Sisar osirizir arazibar gɨn mangan aghua. Egha kamagh mɨgei, Atrivir ekiar igharazim uaghan iti, an ziam Iesus.” \v 8 Ezɨ gumazamizir avɨrir uari akuvaziba ko nguibar ekiamɨn garir gumazir dapaniba, me men akar kam baragha dɨgavir kuram gamigha diava arai. \v 9 Egha nguibar ekiamɨn garir gumazir dapaniba, me Jeson ko an adaraziv kemezɨ, me sel givese. Ezɨ me me ataghizɨ, me zui. \s Berian nguibamɨn itir Judabar arazir aghuim \p \v 10 Ezɨ amɨnim pɨrima, Kraisɨn adarazi zuamɨra aning amadazɨ aning Berian nguibamɨn ghu. Aning ghua otivavɨra Judabar dɨpenir God ko mɨgeimɨn aven ghu. \v 11 Berian Judaba, men araziba ko men nɨghnɨziba bar dera. Me Polɨn mɨgɨrɨgɨaba baraghasa bar ifonge. Egha me Polɨn mɨgɨrɨgɨabar mɨngariba abɨgh bar dagh fofoghasa zurara Godɨn Akamɨn Osiziribar gari. Me kamaghɨn foghasa, Polɨn mɨgɨrɨgɨaba, da guizɨn mɨgɨrɨgɨaba, o? Kamaghɨn, me Tesalonikan itir Judabar arazibagh afira. \v 12 Ezɨ Judan avɨriba nɨghnɨzir gavgavim Polɨn mɨgɨrɨgɨabar iti. Ezɨ uaghan Grighɨn amizir ziaba itir maba ko Grighɨn gumazir avɨriba sara. \p \v 13 Ezɨ Judan gumazir Tesalonikan itiba orazi, Pol Berian ikia Godɨn akam akuri. Ezɨ me uaghan Berian otivigha gumazamizir kabar nɨghnɨzim gasɨghasɨgha men navibagh inifi. \v 14 Ezɨ Kraisɨn adarazi zuamɨra Pol amadazɨ an ongarir mɨriamɨn ghu. Sailas ko Timoti Berian ikiavɨra iti. \v 15 Ezɨ Polɨn akua zuir gumaziba, ghua Atensɨn anetɨ. Ezɨ Pol, Sailas ko Timoti zuamɨra a bativasa, egha aning bagha akam isa me ganɨngi. \s Pol Atensɨn ikiava akam akuri \p \v 16 Egha Pol Atensɨn ikia Sailas ko Timoti bagha mɨzuai. Egha a gari, Atensɨn nguibar ekiamɨn aven marvir guaba bar izɨfa. Ezɨ kamaghɨn Polɨn muriam bar ikufi. \v 17 Egha a bizir kam bagha God ko mɨgeir dɨpenibar aven a Judaba ko Grighɨn Godɨn atiatia itir gumaziba sara mɨgei. Egha uaghan bizibagh ivezir danganimɨn zurara gumazir pura iza otivibav gei. \v 18 Ezɨ Epikurian ko Stoikɨn gumazir fofoziba Pol ko me uari adosi. Marazi kamagh mɨgei, “Onganir mam tizibav gei?” Ezɨ marazi kamagh mɨgei, “A ti aser igharazibar akam akuri.” Pol Iesus ko a ua dɨkavizir bizimɨn akar aghuim akurima, kamaghɨn me mɨgɨrɨgɨar kabar a gami.\f + (17:18ɨn faragha zuir akam) Grighbar tongɨn gumazir avɨriba, me fofozir gumazir fomɨra ikezibar nɨghnɨzibar gɨn zui. Men fofozir gumazibar mamning, aning ziamning Epikurian ko Stoik.\f* \v 19-20 Egha me a inigha Atensɨn garir gumazir dapanibar tongɨn ghua me mɨghsɨamɨn Areopagus uari akuvagha iti. Egha me kamaghɨn Pol mɨgei, “Nɨ nɨghnɨzir e fomɨra tong oraghizir puvatɨzibav gei. E dar mɨngarim gɨfoghasa ifonge. Kamaghɨn e foghasa, kar nɨghnɨzir igiar manam, nɨ an gumazibar sure gami. Nɨ e mɨkɨm.” \v 21 (Atensɨn gumaziba ko Atensɨn azenan itir gumazir iza itiba, zurara pura ikiava nɨghnɨzir igiar otozir kamnaghra a mɨgɨava a barasi.) \p \v 22 Ezɨ Pol Areopagusɨn tongɨn tugha kamagh mɨgei, “Ia Atensɨn gumaziba! Kɨ ian gari, ia godɨn mɨn asebar gɨn mangasa bar gavgafi. \v 23 Kɨ arua bar deravɨra bizir ia ziaba febar ganis, egha kɨ uaghan ofa gamir danganir mamɨn gari, ziar kam an iti: e fozir puvatɨzir godɨn ofa gamir danganim. Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ, godɨn ia fozir puvatɨgha egha gɨn zuim, kɨ an akam ia mɨkɨmasa. \p \v 24 “Godɨn mam iti, a nguazir kam ko an itir biziba bar dar ingari, anarɨra overiam ko nguazimɨn Ekiam. Egha God gumazir dafaribar ingarir dɨpenibar itir puvatɨ. \v 25 Godɨn kam a uabɨ ikɨrɨmɨrim ko biziba bar gumazamizibagh anɨngi. Egha a bizitamɨn otevezir puvatɨ. Kamaghɨn e uan dafaribar an akurvagh bizitam damighan kogham. \v 26 Ezɨ God gumazir vamɨra an ingari, egha an ovavir kamɨn a gumaziba bar men ingari. Egha me isa nguazimɨn danganiba bar dagh arɨki. Egha a uabɨ me ikiamin ikɨrɨmɨrimɨn dughiaba arɨki. Egha danganir me itiba a me bagha nguazir mɨtaghniaba arɨki. \v 27 God kamaghɨn ifonge, gumazamiziba a buriva, ti a bagh suighsuighɨva a gɨfogham, kamaghɨn a bizir kabagh ami. Guizbangɨra God e vaghvagha en saghon itir puvatɨ. \v 28 ‘Anarɨra e gamima, e ikiava, aruava egha ikɨrɨmɨrim isi.’ Ezɨ ian fofozir gumazir mabara kamaghɨn mɨkeme, ‘E Godɨn boribara.’\f + (17:28) Pol gumazir kaba an akam deravɨra agɨfoghasa, egha a men fomɨra itir Grighɨn gumazibar akar otevir pumuning isa, uan akam gavgavim a danɨngasa, aning gun me mɨgei.\f* \p \v 29 “Kamaghɨn amizɨ, e guizbangɨra an ovavibar ikiava, egh kamaghɨn nɨghnɨghan kogh suam, God ti gol o silva o dagɨar nedaziba. Egh e kamaghɨn nɨghnɨghan kogh suam, a mati e gumaziba uari uan dafariba ko uan nɨghnɨzibar ingarizir marvir guaba. \p \v 30 “Fomɨra gumazamiziba God gɨfozir puvatɨzɨ, egha me fozir puvatɨgha amizir biziba God dagh nɨghnɨzir puvatɨ. Egha datɨrɨghɨn God mɨgɨrɨgɨar gavgavim anɨga ghaze, gumazamizir managh managh nguazir kamɨn itiba, me bar uan navibagh iragh. \v 31 God gumazamizibar arazir kuraba bagh me tuisɨghamin dughiam akɨrigha gɨfa. An arazir aghuimɨn mɨrara, a inabazir gumazim nguazir kamɨn gumazamiziba tuisɨgham. Gumazir kam aremezɨ God a gamizɨma a ua dɨkafi. Bizir kamɨn God e tuisɨghamin ingangarim gumazamiziba bar men akazɨ, me fo, a guizbangɨra otogham.” \p \v 32 Egha me ua dɨkavamin mɨgɨrɨgɨam baregha, marazi a dɨpofi. Ezɨ marazi kamagh mɨgei, “Nɨ dughiatam ua bizir kam mɨkɨmtɨ, e nɨ baraghasa.” \v 33 Ezɨma Pol me ategha ghu. \v 34 Ezɨ gumazir maba Polɨn nɨghnɨzimɨn gɨn ghua nɨghnɨzir gavgavim an mɨgɨrɨgɨabar iti. Men tongɨn Dionisius, a Areopagus kaunselɨn aven itir gumazir mam. Ezɨ uaghan amizir mam, an ziam Damaris, ko gumazamizir igharazir maba uakan. \c 18 \s Pol Korin nguibar ekiamɨn Godɨn akar aghuim akuri \p \v 1 Bizir kabar gɨn, Pol Atens ategha Korinɨn nguibamɨn ghu. \v 2 Egha kagh Judan gumazir mam bato, an ziam Akwila. An nguibam Provins Pontusɨn aven iti. A uan amuim Prisila ko, aning mong fomɨra kantri Italian ike, ezɨ Sisar Klodius Judabav gɨa ghaze, me Romɨn nguibar ekiam ategh igharagh mangɨ. Kamaghɨn amizɨ, aning Italia ategha Korinɨn ize. Ezɨ Pol aning ganasa zui. \v 3 Pol uaghan aning mɨrara, selɨn dɨpenibar ingari. Kamaghɨn amizɨ, an aningɨn ganasa ghugha, aning ko ikia egha me ko ingari. \v 4 Sabatɨn dughiabar, Pol zurara Judaba God ko mɨgeir dɨpenibar ghuava me ko uariv gei. A Judaba ko Grighba, men nɨghnɨzibar amutɨma, me nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikiasa me gakaghori. \p \v 5 Ezɨ Sailas ko Timoti Masedonia ategha izaghirizɨ, Pol dughiaba bar zurara Godɨn akar aghuim akuri. An akar gavgavim kamaghɨn Judaba deravɨra me geghari, Iesus a Krais, Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim. \v 6 Ezɨ Judaba Polɨn akam baraghan aghuaghava, mɨgɨrɨgɨar kuraba a ganɨdi. Ezɨ a kamaghɨn amighava, uan korotiamɨn mɨneziba pɨzigha, egha kamaghɨn me mɨgei, “Kamaghɨn ia Godɨn saghon ikɨ oveghtɨ, mar ian osɨmtɨzimra. Ezɨ kɨ uabɨ osɨmtɨziba puvatɨ. Datɨrɨghɨn kɨ Godɨn akar aghuim Kantrin Igharazibar Gumaziba me mɨkɨnam.” \p \v 7 Ezɨ Pol God ko mɨgeir dɨpenim ategha Titius Jastusɨn dɨpenimɨn ghu. Gumazir kam zurara Godɨn ziam fe. An dɨpenim a Judaba God ko mɨgeir dɨpenimɨn boroghɨn iti. \v 8 Krispus, Judabar God ko mɨgeir dɨpenibar garir gumazir dapanir ekiam. Ezɨ a uan adarasi ko me nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn iti. Ezɨ Korinɨn gumazamizir avɨrim Polɨn akam baregha egha nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikia egha rue. \p \v 9 Ezɨ dɨmagarir mamɨn Ekiam irebamɨn mɨn bizimɨn Polɨn mɨkeme, “Nɨ atiatingan markɨ; nɨ mɨkɨmvɨra ikɨ; nɨmɨra ikian markɨ. \v 10 Kɨ nɨ ko iti, nan gumazamizir avɨriba nguibar ekiar kamɨn iti. Kamaghɨn tav pazɨ nɨ damighan koghan, egh nɨ mɨsueghan kogham.” \v 11 Ezɨ Pol azenir vamɨra koma akuamɨn ikiava, Godɨn akar aghuim men sure gami. \p \v 12 Galio, Akaian Provinsɨn gavmanɨn gumazir dapanimɨn itima, Judan gumaziba bar dɨkavigha Polɨn apanimɨn ikiava a isa kot gatɨ. \v 13 Egha me ghaze, “Gumazir kam, a gumazamizibav gɨa ghaze, ‘Ia Moses Osirizir Araziba riaghriaghɨva, arazir igharazimɨn Godɨn ziam fɨ.’” \p \v 14 Pol bar men akam ikarvaghasava amima, ezɨ Galio Judabav gei, “Ia Judaba, gumazir kam Rom osirizir araziba abigham, o an arazir kuratam damightɨma, eghtɨma kɨ ian akam baregham. \v 15 Ezɨ ia mɨgɨrɨgɨar arazaraziba ko ziaba ko ian araziba, dagh nɨghnɨgha na bagha izi. Markiam. Ia uari dar kɨrmɨgh. Kɨ bizir kabar kotiaba bareghan kogham.” \v 16 Kamaghɨn a me amadazɨma me kot ategha azenan ize. \v 17 Ezɨ Korinɨn gumaziba, maghɨra Sostenesɨn suira, a Judabar dɨpenir God ko mɨgeimɨn garir gumazir dapanim, egha kotɨn danganim boroghɨra a mɨsosi. Ezɨ Galio bizir me amizir kam gunuira.\f + (18:17) Grighɨn akam deragha bizir kam gɨfozir puvatɨ. Fofozir gumazir maba ghaze, Judaba uari uan gumazir dapanir ekiamɨn atarav egha me a mɨsosi.\f* \s Pol uamategha Antioghɨn nguibam, Distrigh Sirian ghu \p \v 18 Pol dughiar mabar Korinɨn ikeghava, egha Kraisɨn adarasi ategha kurim ghuavanabogha Sirian Distrighɨn ghu. Prisila koma Akwila a ko zui. Dughiar a tɨghar kurimɨn mangamim, a Senkrian ikia God ko akar dɨkɨrɨzir mam gami. Kamaghɨn a uan dapanir arɨzim gise.\f + (18:18) Judaba kamaghɨn ami, me Godɨn akar dɨkɨrɨzim gɨn mangɨva, uan dapanir arɨzim gisegham.\f* \v 19 Ezɨ me Efesus otivigha, Pol Prisila koma Akwila kagh aning ataki. Egha a uabɨ Judabar dɨpenir God ko mɨgeimɨn ghua me ko uariv gei. \v 20 Ezɨ me dughiar tabar uarir gan ikiasava a mɨgeima, a ghaze, Puvatɨ. \v 21 Ezɨ a me ataghragha, egha an akar dɨkɨrɨzim gamua me mɨgei, “God ifueghtɨma, kɨ ua ia bagh izam.” Egha kurim inigha Efesus ategha ghu. \v 22 Ezɨ a Sisarian otogha, egha Jerusalemɨn itir Kraisɨn adarazi getiasa ghuavanabo. Egha gɨn Antioghɨn nguibamɨn ghuaghirɨ. \p \v 23 Egha Pol dughiar mabar Antioghɨn ikegha, egha a Distrigh Galesia ko Frigian itir nguibaba bar dagh aruava, men nɨghnɨzir gavgavir Iesusɨn itiba gavgavim me ganɨdi. \s Apolos Godɨn akar aghuim Efesusɨn nguibamɨn anekuri \p \v 24 Judan gumazir mam, an ziam Apolos, an Aleksandrian gumazim. A izava Efesusɨn nguibamɨn iti. A bar deravɨra mɨgɨava egha a Godɨn Akɨnafarimɨn Osiziriba bar dagh fo. \v 25 Me Ekiamɨn tuavimɨn a geghani, ezɨ a gumazamizibar sure damuasa an navim bar a dɨkafi. A bar deravɨra Iesus amizir bizibar me mɨgei. Egha a Jonɨn rurimra fo. \v 26 Egha Apolos Judabar God ko mɨgeir dɨpenim ghugha, egha atiati puvatɨgha Godɨn akam akuri. Ezɨ Prisila ko Akwila a baregha a inigha uan dɨpenimɨn ghugha Godɨn tuavim a geghanizɨ, a deravɨra Godɨn tuavim gɨfos. \p \v 27 Ezɨ Apolos Akaian mangasava amima, Efesusɨn itir Kraisɨn adarazi, gavgavim a ganɨdi, egha a iniasava Akaian suren gumaziba bagha akɨnafarim osiri. Dughiar kam Apolos Akaian otogha, egha nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir darasi akurvazir ekiam me gami. God men apangkuvifi, kamaghɨn amizɨ me nɨghnɨzir gavgavim Godɨn iti. \v 28 Apolos bar gavgavigha gumazamizibar damazibar akam akuri, egha men akaba ikarvagha, egha Judabar akar kurar me mɨgeiba dɨkabɨri. A Godɨn Akɨnafarimɨn itir akam akuri, eghtɨ me fogh suam, Iesus a God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim, Krais. \c 19 \s Pol Efesusɨn akam akuri \p \v 1 Dughiar kam Apolos Korinɨn ikiavɨra itima, Pol mɨghsɨabar itir nguibabagh arua ghua iza Efesusɨn oto. Egha a kagh suren gumazir maba bato. \v 2 Egha men azara, “Ia faraghavɨra nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itima, Godɨn Duam ia gizɨvazɨ, o puvatɨ?” \p Ezɨ me ghaze, “Puvatɨ, e uaghan tong oraghizir puvatɨ, Godɨn Duam iti.” \p \v 3 Ezɨ Pol men azara, “Ia rurir manamra ini?” \p Ezɨ me ikara ghaze, “Jonɨn rurim.” \p \v 4 Ezɨ Pol ghaze, “Jonɨn rurim a navim girazir rurim. Jon gumazamizibav gɨa ghaze, ia nɨghnɨzir gavgavim nan gɨn izamin gumazimɨn ikɨ, a Iesus.” \v 5 Ezɨ me kamaghɨn oraghizɨ, Pol Ekiam Iesusɨn ziamɨn me rue. \v 6 Ezɨ Pol uan agharimning me gisɨn atɨzɨ, Godɨn Duam me bagha izegha me avara. Ezɨ me nguibar igharazibar akabav gei. Egha Godɨn akam inigha izir gumazibar mɨn Godɨn akam mɨgei. \v 7 Me bar moghɨra men dɨbobonim 12 pla. \p \v 8 Ezɨ Pol iakinir pumuning ko mɨkezimɨn, a God ko mɨgeir dɨpenimɨn aven, gumazamiziba akar gavgavibar me mɨgɨa atiatir puvatɨ. A God Bizibagh Ativir Arazimɨn mɨgɨrɨgɨamɨn gun me mɨgɨa men nɨghnɨziba iraghasa me mɨgei. \v 9 Ezɨ marazir naviba gavgavizɨ, me nɨghnɨzir gavgavim Polɨn akabar ikian aghuagha, egha gumazibar damazibar azenara mɨgɨrɨgɨar kurabar Godɨn Tuavim gami. Ezɨ Pol me ategha nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darazi inigha ghu. Egha dughiaba zurara Tiranusɨn suren dɨpenimɨn bizibar me mɨgei. \v 10 Pol azenir pumuningɨn aven arazir kam gamima, kamaghɨn Judaba ko Grighɨn Esian Provinsɨn itiba, me bar Ekiamɨn akam baraki. \s Skevan otariba duar kuraba batoghasa \p \v 11 Egha God mirakel bar gavgavir igiaba Polɨn dafariba dagh ami. \v 12 Ezɨ uaghan inir avɨzir doriba adiziba ko, inir avɨzir maba, me da Polɨn mɨkarzimɨn poghezɨma, me da isa ghuava arɨmariabagh arɨzi da ghuamazima, duar kuraba me ataghrasi. \p \v 13 Ezɨ Judan gumazir maba nguibabagh arua duar kuraba batosi. Me Ekiam Iesusɨn ziamɨn duar kurar gumazibar aven itiba batoghasa. Me kamaghɨn mɨgei, “Iesusɨn Pol akam akurimɨn ziamɨn, kɨ pamtem nɨ mɨgei, ‘Nɨ azenan izɨ.’” \p \v 14 Ezɨ Skeva, a Judan ofa gamir gumazir dapanir mam. An otarir 7 pla, arazir kam gami. \v 15 Ezɨ dughiar mam, duar kurar mam kamaghɨn me mɨgei, “Iesus, kɨ a gɨfo, egha Pol kɨ a gɨfo, ezɨ ia taia?” \v 16 Ezɨ gumazir duar kuram apazazir kam, uabɨ fegha me mɨkɨnigha puv me mɨsuagharɨki. A mɨzazir kuram me gasima me ghuzibagh rua bibiabara dɨpenim ategha arava azenan ghue. \p \v 17 Ezɨ Judaba ko Grighɨn gumazir Efesusɨn itiba bizir kam baregha bar atiatingi. Ezɨ Ekiam Iesus an ziam, gumaziba bar a pɨrafa. \v 18 Faragha nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itiba datɨrɨghɨn iza gumazibar damazimɨn uan arazir kurabar gun mɨgei. \v 19 Ezɨ gumazamizir avɨrir imeziba ko mirakel kurabagh amiba, me uan akɨnafarir mirakel kuraba itiba a da inigha iza, gumazamizibar damazimɨn da tue. Me akɨnafarir kabar ivezim dɨborima, 50,000ɨn silvan dagɨabar tu. \v 20 Kamaghɨn amizɨ, Ekiamɨn mɨgɨrɨgɨam nguibaba bar dar zui. Ezɨ gumazamizir avɨrim nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn mɨgɨrɨgɨamɨn itima a pamtem men navibar aven ingari. \s Efesusɨn nguibamɨn gumaziba dia Polɨn atari \p \v 21 Bizir kaba otivigha gɨvazɨ, Pol Godɨn Duamɨn gɨn Masedonian Provins ko Akaian Provins moghɨn mangɨ, Jerusalemɨn otivasa. Egha ghaze, “Kɨ nguibar kamɨn ikeghɨva, gɨn uaghan Romɨn nguibar ekiamɨn mangam.” \v 22 Egha an akurvazir gumazimning, Timoti ko Erastus, an aning isa Masedonian aning amada. Egha a uabɨ mong Esian Provinsɨn ike. \p \v 23 Dughiar kamra gumazir maba Ekiamɨn Tuavimɨn adarir mɨgɨrɨgɨar dafam gami. \v 24 Ezɨ gumazir mam, an ziam Demitrius. A silvan bizibar ingarir gumazim. A dagɨaba iniasa, aser amizim Artemisɨn dɨpenimɨn mɨn, a dɨpenir dozibar ingarigha, silvan dagh ami. Gumazir avɨriba Demitrius ko ingara dagɨar avɨriba isi. \v 25 Egha a ko an ingangarir gumaziba ko men ingangarimɨn mɨn amir ingangarir igharazibagh amir gumaziba, men dia. Egha kamaghɨn mɨgei, “Maia, ia fo. E dagɨar ingangarir kam gamua dagɨar dafam isi. \v 26 Ia garava orasi, gumazir kam Pol, gumazamizir avɨrim an akaba bangɨn ira dar gɨn zui. Efesusɨn kaghɨra puvatɨ, Esian Provins bar. A gumazibar nɨghnɨzibagh ami, da tuavir igharazibar zui. A kamaghɨn mɨgɨa ghaze, gumaziba amir marvir guaba, da guizbangɨra godba puvatɨ. \v 27 Polɨn akar kam en dagɨar ingangarimɨn ziar aghuim gasɨghasigham. Bizir kamra puvatɨ, uaghan gumazamizibar nɨghnɨzimɨn, Artemisɨn dɨpenim pura bizir kɨnim gavagham. Eghtɨ Artemis uabɨ, me Esian Provins ko nguazir kam bar moghɨra ua godɨn mɨn an ganan kogham. An marvir guam pura bizir kɨnim gavagham!” \p \v 28 Ezɨ me oregha atara maghɨra pamtem mɨgɨa ghaze, “Aser amizim Artemis, an Efesusɨn bar Ekiam!” \v 29 Ezɨ mong gɨn nguibar kamɨn itir gumazamiziba bar nɨgɨnir dafam gami. Egha me bar, Gaius ko Aristarkusɨn suiragha aning a mɨkɨrɨghava, voroghɨra uari akuvir danganir ekiamɨn zuamɨra ivemara ghue. Aning, Masedonian gumazir Pol koma aruimning. \v 30 Pol uabɨ gumazamizir okuruamɨn tongɨn mangasa nɨghnɨsi. Ezɨ Kraisɨn adarazi an anogorosi. \v 31 Ezɨ uaghan Efesusɨn gavmanɨn gumazir maba, me Polɨn namakaba, me a bagha akam amaga pamtem a gakaghora ghaze, a danganir ekiar gumazamiziba uari akuvimɨn mangan markɨ. \p \v 32 Ezɨ uari akuvazir gumazamiziba me okam nɨghnɨsi, marazi bizir mam mɨgɨa dei, ezɨ marazi bizir igharazim mɨgɨa dei. Gumazir avɨrim fozir puvatɨ, me tizim bagha iza uari akufa. \v 33 Ezɨ Judaba, me gumazir mam Aleksander tɨvazɨ, a ghua faraghavɨra tu. Ezɨ marazi ghaze, Aleksander ti osɨmtɨzimɨn mɨngarim. Ezɨ a uan dafarimra nɨmɨra ikiasa me mɨgei. A men akaba ikarvaghasa.\f + (19:33) Grighɨn akam bizir kam deragha a gɨfozir puvatɨ.\f* \v 34 Ezɨ me fo, a Judan gumazir mam, me bar moghɨra uari inigha dia ghaze, “Aser amizim Artemis, an Efesusɨn bar Ekiam.” Men dɨmdiam auan pumuningɨn ghu. \p \v 35 Ezɨ Efesusɨn nguibar ekiamɨn kuskus gumazir okuruar kam me aminivagha kamaghɨn me mɨgei, “Efesusɨn gumazamiziba, nguazir kamɨn gumazamiziba bar fo. Artemisɨn marvir guam overiamɨn ikegha kagh suiaghirɨ. Ezɨ Efesusɨn nguibar ekiam, an Artemisɨn dɨpenim ko an marvir guamɨn garir nguibam. \v 36 E fo, gumazitam akar kabar ghuaraghan kogham. Kamaghɨn ia nɨmɨra ikɨ, zuamɨra bizitam damuan markɨ. \v 37 Ia gumazir kamning inigha kagh ize. Aning Artemisɨn dɨpenimɨn bizitam okemezir puvatɨ. Egha aning Artemisɨn ziam gasɨghasɨghizir puvatɨ. \v 38 Demitrius ko a ko ingarir gumaziba, me osɨmtɨzitam gumazitamɨn ikɨtɨ, kotiaba ko gumazir kotiaba baraziba iti. Me men osɨmtɨzim kotiamɨn dar kɨram. \v 39 Ka kot puvatɨ. Egh ia osɨmtɨzitaba ua ikɨva, ia kotɨn dughiamɨn dar kɨr. \v 40 Kamaghɨn gavmanɨn gumaziba bizir datɨrɨghɨn otozir kam baregh, egh e isɨ kot datɨgham. Kamaghɨn e pamtem atara amizir bizir kam bagh, me e damightɨ e ivezegham. E amizir bizir kamɨn mɨngariba puvatɨ. Kamaghɨn me bizir kam bagh azaraghtɨ e mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨaba puvatɨ.” \v 41 A kamaghɨn mɨkemegha gɨvagha gumazamiziba amadazɨ me ghue. \c 20 \s Pol Provins Masedonia koma kantri Grighɨn zui \p \v 1 Ezɨ gumazamizibar arareba ko dɨmdiaba gɨvazɨma, Pol gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itiba, men diazɨma me iza uari akufa. Ezɨma an akar mabar me mɨgɨa ghaze, me tuivigh gavgavigh. Egha a men dafariba suigha me ategha Masedonian ghu. \v 2 Egha Pol nguibar kabagh arua akar avɨrir men navibar amutɨma me tuivigh gavgavighamibav gei. Egha a gɨn ghua Grighɨn kantrin oto. \v 3 Egha a iakinir pumuning ko mɨkezimɨn Grighɨn iti. Pol kurim inigha Sirian mangasava amima, Judaba a mɨsoghamin mɨgɨrɨgɨar mam akɨri. Kamaghɨn amizɨma, a uam ategha Masedonian ghu. \v 4 Egha Pol zuima, Berian gumazim, Sopater, a Pirusɨn otarim, an gɨn zui. Ezɨ Aristarkus koma Sekundus, aning Tesalonikan gumazimning. Ezɨ Gaius, nguibar ekiam Derben gumazim. Ezɨ Timoti ko gumazir pumuning, Tikikus koma Trofimus, aning Provins Esian gumazimning, me bar uaghan Pol ko ghue. \v 5 Ezɨ gumazir kaba faragha ghuava Troasɨn nguibamɨn e bagha mɨzua iti. \v 6 Egha e Filipain ikiavɨra itima, Yis puvatɨzir Bretɨn Dughiaba gɨvazɨ, e kurim inigha Filipai ataki. Ezɨ 5 plan dughiaba ua gɨvazɨma e ghua Troasɨn gumazir e bagha mɨzuaiba batifi. Egha 7 plan dughiaba Troasɨn iti.\f + (20:6) Fofozir gumazir avɨrim kamaghɨn nɨghnɨsi, Pol Filipain otogha, Luk inigha a ko ghu. Kamaghɨn amizɨma mɨgɨrɨgɨar otevir kam iti, “e”. (Aposel 16:10 a ganigh.)\f* \s Pol Troasɨn nguibamɨn Yutikus gamizɨma a ua dɨkafis \p \v 7 Wighɨn kamɨn faragha zuir dughiam, e bret abɨagharigha damasava iza uari akufa. Ezɨ Pol amɨmɨzaraghan mangasa, kamaghɨn an akam akura ghuavɨra ikia dɨmagarir arɨzimɨn tu. \f + (20:7) Fofozir gumazir avɨrim kamaghɨn nɨghnɨsi, me dagher kam gamua, Iesusɨn nivafɨzim ko ghuzim gɨnɨghnɨsi.\f* \v 8 Ghuriar e uari akuvazir pɨn itir kam, lamɨn avɨriba an iti. \v 9 Ezɨma windon aperaghav itir gumazir igiam, an ziam Yutikus, an osemegha akuava ongani. Ezɨma Pol mɨgɨavɨra itima, Yutikus pɨn akuavigha degha nguazim girɨ. Ezɨ me ghuava a inigha garima, a bar areme. \v 10 Ezɨ Pol ghuaghira, a gisɨn ghua a muki. Egha a kamaghɨn mɨgei, “Ia atiatingan markɨ. An angamra iti.” \p \v 11 Egha Pol ghuriar pɨn itimɨn ghuavanabogha, bret abɨagharigha egha gumazamiziba ko me da api. Egha Pol me mɨgɨavɨra itima amɨnim tira. Ezɨma a zui. \v 12 Ezɨma me gumazir igiar angamra itim inigha uan dɨpenimɨn ghua bar akonge. \s Pol Troas ateghava uan suebar Miletusɨn nguibamɨn zui \p \v 13 Ezɨ e Pol ategha faragha kurim inigha Asosɨn nguibamɨn zui. E ghaze, e Asosɨn Pol batogh a inigh kurimɨn mangam. Pol uabɨ ghaze, kɨ tuavimɨn mangam. \v 14 Ezɨ Pol Asosɨn e batogha e koma kurir kam inighava Mitilinɨn nguibamɨn ghu. \v 15 Egha amɨmɨzaraghan e kurimɨn ghua Kiosɨn arighatɨzimɨn otifi. Egha dughiar kamɨn gɨn e ghua Samosɨn nguibamɨn otogha, egha dughiar abuananamɨn e ghua Miletusɨn nguibamɨn otifis. \v 16 Pol dughiar avɨribar Esian Provinsɨn ikian aghua, a zuamɨra mangasa. A Jerusalemɨn otoghɨva, Pentikosɨn Dughiar Ekiamɨn ganasa ifonge. Bizir kam bagha an Efesus azovagh mangasava nɨghnɨzir mam gami.\f + (20:16) Nɨ Aposel 2:1ɨn akamɨn ganigh.\f* \s Pol ko Efesusɨn Kraisɨn adarazir gumazir dapaniba \p \v 17 E Miletusɨn otivighava egha Pol Efesusɨn Kraisɨn adarazir gumazir aruaba, me bagha akam amada.\f + (20:17) Miletusɨn nguibam, a Efesusɨn nguibam mong an saghon iti. Aning tongɨn ababanim 50 kilomitan tu.\f* \v 18 Ezɨma me izava otivizɨma, a me mɨgei, “Ia kɨ amir arazibagh fo, kɨ dughiar faragha ghuzimɨn Esian Provinsɨn izegha arazir kabagh amua, iza datɨrɨghɨn tu. \v 19 Judaba na mɨsoghasa mɨgei. Kamaghɨn kɨ bar uabɨ dɨkabɨraghava egha osɨmtɨziba koma terir damazim sara Ekiamɨn ingangarim gami. \v 20 Ia kamaghɨn fo, kɨ ian akurvaghamin akar tam ia mɨkɨmsɨva ia mɨkɨmam, kɨ atiatir puvatɨ. Egha kɨ vaghvagha ian dɨpeniba koma azenara ian sure gami. \v 21 Kɨ akar gavgavimra Judaba koma Grighɨn gumazamizibav gɨa ghaze, ia uan navibagh iraghɨva ia uan arazir kuraba ateghɨva Godɨn gɨn mangɨ, egh nɨghnɨzir gavgavim e uan Ekiam Krais Iesusɨn ikɨ. \p \v 22 “Ia oragh, Godɨn Duar nan aven itim, a datɨrɨghɨn Jerusalemɨn mangasava puvɨra na mɨgei. Ezɨ kɨ fozir puvatɨ, bizir manatam munagh na batogham. \v 23 Kɨ kamaghɨn bizir kabagh fo, nguibar ekiaba bar ka dar zuima Godɨn Duam na mɨgɨa ghaze, kalabusba ko osɨmtɨziba na mɨzua iti. \p \v 24 “Ezɨ kɨ uan mɨkarzir angamra itim gɨnɨghnɨzima a pura bizim. God ingangarir mam na ganɨngi. Ezɨ ingangarir kam kamakɨn, kɨ bizitam iniasa ivemari. Gumazim uan ivemarim a gɨvasava ami, kamaghɨra kɨ uaghan uan ingangarim a gɨvasa bar ifonge. Ingangarir kam kamakɨn, God uan apangkuvim gumazamiziba bar men akakaghasa. Ezɨ kɨ bizir kabar akam akuri. \p \v 25 “Ezɨ ia oragh. Kɨ ian tongɨn ikia God Bizibagh Ativir Arazimɨn akam akuragha aruis. Ezɨ kɨ fo, datɨrɨghɨn ia ua nan guamɨn apighan kogham. \v 26-27 Ezɨ bizir kam bagha kɨ atiatir puvatɨgha Godɨn nɨghnɨziba bar ia mɨgei. Kamaghɨn amizɨma, datɨrɨghɨn kɨ bar deraghvɨra ia mɨkɨmasa, gumazitam ian tongɨn oveghtɨma, kar ian osɨmtɨzim. \v 28 Ia uari uari bagh ganɨva, egh uaghan Godɨn gumazamizibar gan. Godɨn Duam Godɨn gumazir nɨghnɨzir gavgaviba iti, a bar dar ganasa ia mɨsefe. Ia gumaziba gari gumazibar mɨn ikɨ, ia Kraisɨn adarazir gan. God uabɨ uan Otarimɨn ghuzimɨn me givese. \v 29 Kɨ kamaghɨn fo, kɨ gɨn ia ategh mangɨghtɨma, gumazir maba afiar atiaba mɨn ian tongɨn izam. Ezɨ afiar atiaba sipsip bagha asɨghasɨzi moghɨn, gumazir kaba nɨ garir darazi gasɨghasɨgham. \v 30 Eghtɨ ian tarazi, nɨghnɨzir gavgavim Kraisɨn itibar amutɨma, me men gɨn mangɨsɨ, me ian tongɨn dɨkavigh guizɨn akam giragh me mɨkɨmam. \v 31 Kamaghɨn amizɨma, ia uari bagh gan. Kɨ azenir pumuning ko mɨkezimɨn amizir araziba, ia dagh nɨghnɨsi. Kɨ arueba ko dɨmagariba, terir damazim sara, zurazurara nɨghnɨzir aghuiba vaghvagha ia mɨgɨa, tong mɨtetam atɨzɨ puvatɨ. Egha ghaze, ia uari bagh ganigh. \p \v 32 “Ezɨma kɨ datɨrɨghɨn ia isava Godɨn agharim gatɨ, eghtɨma an apangkuvimɨn akam ia damutɨma ia gavgavigham. Egh gɨn apangkuvimɨn akar kam, bizir aghuiba ia danɨngɨva, ia ko Godɨn damazimɨn zueziba sara me danɨngam. akurvazir aghuibar gumazamizir Godɨn damazim zuezibar tongɨn gɨn ia danɨngam. \p \v 33 “Kɨ tavɨn silva ko gol ko inibagh ifongezir puvatɨ. \v 34 Ia uari kamaghɨn fo, nan dafarir kamning, kɨ uabɨ ua bagha ingarir biziba isava uabɨ uan akurvagha egha na ko ingarir darazir akurvasi. \v 35 Ezɨ kɨ amizir ingangariba bar, kɨ kamaghɨn ian aka, e kamaghɨn amizir ingangarir osɨmtɨzibar, e ingaran iburazir gumaziba, e men akurvagham. Ezɨ ia Ekiam Iesus, a uabɨ mɨkemezir akam gɨnɨghnɨgh, ‘Arazir aghuarim, nɨ bizim munav ganɨngi. Egha a uaghan nɨ ua baghɨvɨra biziba isir arazim gafira.’” \p \v 36 Egha Pol akar kam mɨkemeghava, a me ko me bar moghɨra teviba apɨrighava, gumazir dapanir ekiaba ko, me God ko mɨgei. \v 37 Ezɨ me bar aziava a muigha egha an tori. \v 38 Ezɨ Pol me mɨgɨa ghaze, “Ia ua nan guamɨn ganighan kogham.” Ezɨ bizir kam bagha, me bar osemegha bar nɨghnɨghava avenge. Egha Polɨn akua, kurimɨn anemangasa zui. \c 21 \s Pol kurimɨn Jerusalemɨn zui \p \v 1 Egha e, Efesusɨn Kraisɨn adarazir gumazir dapaniba, ataghragha e bar oseme. Egha e kurim inigha Kosɨn arighatɨzim baghavɨra zui. Egha amɨmɨzaraghan gɨn e Rodesɨn arighatɨzimɨn ghue. Egha Rodes ategha Pataran nguibamɨn ghue. \v 2 Egha e Pataran kurir mam bato. A Finisian zuima, e an bɨnigha zui. \v 3 Egha e Saiprusɨn arighatɨzimɨn gara, agharir kɨriamɨn amadaghan a gitagha ghua, Sirian Provinsɨn zui. Egha Tairɨn nguibamɨn aghegha kurimɨn itir biziba kagh dar arighasa. \v 4 Egha e kagh Kraisɨn adarazir apigha me ko 7 pla dughiabar ike. Ezɨ Godɨn Duam me mɨkemezɨ me Pol mɨgɨa ghaze, nɨ Jerusalemɨn mangan kogham. \v 5 Ezɨ kurim Tair ataghraghasava amima, Kraisɨn adarazi uan amuiroghboriba ko, en gɨn nguibar ekiamɨn azenan zui. Egha ongarir dadarimɨn e teviba pɨrigha God ko mɨgei. \v 6 Ezɨ e me ko uaghara uan agharibar suigha, e kurim inigha zuima me ua uan dɨpenibar zui. \s Godɨn akam inigha izir gumazim Agabus akar mam Pol ganɨngi \p \v 7 Ezɨ e Tair ategha Tolemesɨn nguibamɨn otivigha, dughiar aghuim Kraisɨn adarasi ganigha egha e me ko dughiar vamɨran ike. \v 8 Egha amɨmɨzaraghan me ategha Sisarian nguibamɨn otivigha Filipɨn dɨpenimɨn iti. A gumazir avɨribar Ekiamɨn akar aghuim akurir gumazir mam. Egha a 7 plan gumazir aposelbar akurvazir gumazir mam. \v 9 An guivir igiar pumuning ko pumuning iti, egha me Godɨn akam inigha izir amizibar mɨn akam akuri. \p \v 10 E mong dughiar maba Sisarian ikezɨma, Godɨn akam inigha izir gumazir mam, Agabus, a Judian Distrighɨn ikegha Sisarian izaghirɨ. \v 11 Egha a en bighan izava Polɨn letiam uan dafarimning ko suemning ikegha kamaghɨn mɨgei, “Godɨn Duam kamaghɨn mɨgei, ‘Kamaghɨra Judan Jerusalemɨn itiba, letɨn kamɨn ghuavim ikeghɨva a isɨva Kantrin Igharazibar Gumazibar anɨngam.’” \p \v 12 E kamaghɨn oregha, e ko Sisarian gumazamiziba Jerusalemɨn mangan koghasa Pol gakaghori. \v 13 Ezɨ Pol me ikaragha kamaghɨn mɨgei, “Ia tizim bagha aziava nan navim gamima a ikufi? Me na ikɨsɨ, a dera. Kɨ uaghan Iesusɨn ziam bagh Jerusalemɨn aven aremegham, a dera.” \v 14 Pol bar gavgavizɨma e tagha anetegha kamaghɨn mɨgei, “Bizir tizim Ekiam a damusɨ ifongegh, an a damu.” \ms Pol Judian kalabusɨn itima me an kotiam barasi \mr (Sapta 21:15-26:32) \s Pol ghua Jerusalemɨn oto \p \v 15 Egha gɨn e bizibar kɨrigha Jerusalemɨn ghuavanabo. \v 16 Ezɨ Sisarian itir Kraisɨn adarasi, men marazi en akua ghua Nasonɨn dɨpenimɨn e ikiamin naghɨn e atɨ. A Saiprusɨn gumazir bar faraghavɨra Iesus gɨfogha an gɨn zuim. \p \v 17 Egha e Jerusalemɨn otozɨma Kraisɨn adarasi e bagha bar akonge. \v 18 Egha e amɨmɨzaraghan, Pol en marazi ko Jemsɨn ganasa zui. Dughiar kam Godɨn ingangarir gumazir aruaba bar uaghan iti. \v 19 Pol dughiar aghuim me ganigha, Ekiam Kantrin Igharazibar Gumazibar tongɨn an dafarimɨn amizir biziba bar dar gun me mɨgei. \s Gumazir dapaniba Godɨn Dɨpenimɨn mangasa Polɨn mɨgei \p \v 20 Ezɨ Kraisɨn adarazir gumazir dapaniba kamaghɨn oregha Ekiamɨn ziam fe. Egha me Polɨn mɨgɨa ghaze, “Enanav, nɨ fo Judan gumazamizir bar avɨriba nɨghnɨzir gavgavim Ekiamɨn iti. Egha me bar Moses Osirizir Araziba bagha gavgafi. \v 21 Ezɨ gumazir maba me mɨgɨa ghaze, Pol Judan gumazir Kantrin Igharazibar Gumazibar tongɨn itibar Moses Osirizir Arazibar gɨn mangan men anogorosi. Egha ghaze, ia uan boribar mɨkarzir mogomebar iniba aghoran markɨ, egh Judaba e uan arazibar amuan markɨ. \v 22 E fo, nɨ izezɨma, me oregham, eghtɨ e ua manmaghɨn damuam? \v 23 Nɨ kamaghɨn damu. Kagh e ko itir gumazir pumuning ko pumuning God ko akar dɨkɨrɨzir gavgavir mam gami. \v 24 Nɨ me inighɨva ia Godɨn damazimɨn zueghsɨ, arazir kam damu. Egh me uan dapanir arɨziba gisamin ofaba, nɨ adagh ivezam. Nɨ kamaghɨn damightɨma, gumaziba bar fogh suam, ka ti akar ifavaritam, ezɨ nɨ uaghan Judan arazibagh ami.\f + (21:24) Nɨ Aposelbar Ingangariba 18:18ɨn gan, uaghan Namba 6:1-21.\f* \v 25 Ezɨ Kantrin Igharazibar Gumazir Iesusɨn gɨn zuibara, e akɨnafarir mamɨn uan nɨghnɨzim osirigha me bagha fomɨra anemada. Egha me mɨgɨa ghaze, ia marvir guabar ofa gamir asɨzibar aman markɨ. Egh ia uaghan asɨzir ghuziba itiba koma asɨzir me fɨragharim gafa mɨsozibar aman markɨ, egh uari isɨ dakuva arazir kurabar amuan markɨ.” \p \v 26 Kamaghɨn Pol tagha ghua gumazir kaba ini. Egha amɨmɨzaraghan me ghua arazir Godɨn damazimɨn zuezim a me koma a gami. Egha a Godɨn Dɨpenir mɨriamɨn aven ghua ofa gamir gumazibav gia ghaze, dughiar manamɨn e Godɨn damazimɨn zueghamin dughiam gɨvaghtɨ me e bagh vaghvagh ofa damuam. \s Judan gumaziba Godɨn Dɨpenimɨn Polɨn suira \p \v 27 Ezɨ dughiar 7 pla gɨvasava amima Judan gumazir Esian Provinsɨn itiba Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn aven Polɨn api. Egha gumazamizibar navibagh inivima me Polɨn suiragha kamaghɨn dia mɨgei, \v 28 “Israelɨn gumaziba, ia en akuragh! Gumazir kam, en gumazamizibagh asɨghasɨghasa, gumazir igharaziba ko nguibar igharaziba bar men sure gami. Egha Moses Osirizir Araziba ko Godɨn Dɨpenim gasɨghasɨgha mɨgei. A uaghan Grighɨn gumaziba inigha Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn aven ghua God ua bagha inabazir dɨpenim gamima a Godɨn damazimɨn mɨze.” \v 29 (Me faragha Efesusɨn gumazim Trofimusɨn garima, a Pol ko nguibar ekiamɨn aven arui. Ezɨ me kamaghɨn nɨghnɨsi, Pol a inigha Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn aven ghu.) \p \v 30 Ezɨ nguibar ekiamɨn gumazamiziba bar naviba me ginivima, me tintinibar ivemara izi. Egha Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn Polɨn suiragha a kurugha zui. Egha me zuamɨra Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn tiar akar ekiaba ase.\f + (21:30) Dɨvazir avɨriba Godɨn Dɨpenim okari, ezɨ gumazir igharazibar adarasi dɨvazir faraghavɨra itimrama aven mangam. Akar kam, “Me Pol kurugha Godɨn Dɨpenimɨn dɨvazir azenan itimɨn ghu,” a dɨvazir namba 2 mɨgei. Tiar akaba me da ase, kar namba 2ɨn dɨvazimɨn tiar akaba. Kamaghɨn gumazamiziba danganir ekiar uari akuvir itimɨn iti, kar Godɨn Dɨpenimɨn dɨvazir namba 1 an okarizim.\f* \s Romɨn mɨdorozir gumaziba Polɨn suira \p \v 31 Egha Judan gumazamiziba aremeghamin mɨdorozim Pol gamima Romɨn mɨdorozir gumazibar ekiam oraki. Ezɨ mɨgɨrɨgɨam ghua kamaghɨn a bato, Jerusalemɨn gumazamiziba uariv sosi. \v 32 Ezɨ a zuamɨra mɨdorozir gumazibar garir gumazir maba ko mɨdorozir gumaziba inigha me ivemara danganir gumazamizir avɨrim iti naghɨn zui. Ezɨ Polɨn mɨsozir gumaziba mɨdorozir gumazir ekiam ko an gumazibar ganigha Pol ataki. \p \v 33 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam iza Polɨn suiragha me mɨgeima, me senɨn pumuning a ike. Egha a Judan gumazibar azara, “Kar tina, egha a tizim gami?” \v 34 Ezɨ avɨrir ekiar kamɨn aven me pura tintinimɨn bizibav gei. Me nɨgɨnir kuram gamima, mɨdorozir gumazibar ekiam deragha bizitam gɨfozir puvatɨ. Egha kamaghɨn a uan mɨdorozir gumazibav kemezɨma, me a inigha uan dɨpenimɨn ghu. \v 35 Pol dɨpenir kamɨn adɨrɨziamɨn otivasava amima me a mɨsoghasa bar kaghɨram anerɨsi. Ezɨ mɨdorozir gumaziba a gisaghpu. \v 36 Ezɨ gumazamizir avɨrir men gɨn zuiba diava kamaghɨn mɨgei, “A mɨsueghtɨ, an aremegh!” \s Pol uan nɨghnɨzir gavgavimɨn gun Judaba geghari \p \v 37 Ezɨ me Pol inigh mɨdorozir gumazibar dɨpenimɨn aven mangasava amima, a men gumazir ekiamɨn Grighɨn akam an azara, “Kɨ bizitam nɨ mɨkɨmam, o?” \p Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam an azara, “Nɨ Grighɨn akam mɨgei? \v 38 Kɨ ghaze, nɨ Isipɨn gumazim, a fomɨra gavman ko mɨsogha, egha 4,000ɨn gumazir kuraba inigha ghua gumaziba puvatɨzir danganimɨn ghu. Nɨ gumazir kam, a?” \p \v 39 Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, “Puvatɨ. Kɨ Judabar gumazim, kɨ Silisian Distrighɨn aven itir nguibam Tarsusɨn gumazim. Kɨ ziam itir nguibar ekiamɨn gumazim. Kɨ nɨ mɨgei, nɨ na amamangatɨghtɨma, kɨ akatam gumaziba ko amizibav kɨmasa.” \p \v 40 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam a mɨkemezɨ, Pol adɨrɨziamɨn tugha uan dafarimra gumazamiziba aminifa. Ezɨ me bar moghɨra nɨmɨra iti. Ezɨ a \c 22 \p Hibrun akamɨn me mɨgei, \v 1 “Nan adarasi ko nan afeziaba, ia oragh. Kɨ datɨrɨghɨn deravɨra ia geghanam. Kɨ osɨmtɨzitam gamizir puvatɨ.” \p \v 2 Ezɨ me a barazima, a Hibrun akam me mɨgeima, me bar nɨmɨra iti. Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, \v 3 “Kɨ Judan gumazir mam, nan amebam Tarsusɨn nguibamɨn na bate, Silisian Distrigh. Ezɨ kɨ nguibar kam Jerusalemɨn ikiava aghungi. Kɨ Gamalielɨn agharimɨn itima a en ovavibar arazibar nan sure gamizɨ, kɨ bar deravɨra dagh fo. Egha ia datɨrɨghɨn ami moghɨn kɨ Godɨn gɨn mangasa bar gavgafi. \v 4 Kɨ faragha gumazir nɨghnɨzir gavgaviba itiba Tuavir Kamɨn gɨn zuima, kɨ me gasɨghasɨsi. Kɨ me mɨsozima me ariaghɨri. Egha gumazamiziba bar moghɨra men suighava senbar me ikiava me isa kalabusɨn averiam garɨsi. \v 5 Godɨn ofa gamir gumazibar dapanim ko Judan kotɨn aven itir gumaziba bar nan arazibagh fo, egh me dar gun ia mɨkɨmam. Me Judan Damaskusɨn itir en darazi bagha osirizir akɨnafariba na ganɨngi. Ezɨ kɨ ghaze, kɨ gumazamizir nɨghnɨzir gavgaviba itir Tuavir Kamɨn gɨn zuiba, kalabusbar mɨn me inigh Jerusalemɨn izɨva, mɨzaziba me danɨngam. Egha kɨ bizir kam bagha Damaskusɨn ghu.” \s Pol manmaghɨn amigha datɨrɨghɨn Iesus bagha nɨghnɨzir gavgavim an iti \r (Aposel 9:3-19 ko 26:12-18) \p \v 6 Egha Pol mɨgɨa ghua kamaghɨn me mɨgei, “Kɨ aruer arɨzimɨn Damaskusɨn boroghɨra zuima, angazangarir gavgavim Godɨn nguibam ikia bar na gisira. \v 7 Ezɨ kɨ nguazim girɨghava orazima, tiarir mam na mɨgei, ‘Sol! Sol! Nɨ manmagh sua na gasɨghasɨsi?’ \p \v 8 “Ezɨ kɨ an azara, ‘Ekiam, nɨ tina?’ \p “Ezɨ tiarir kam na ikara, ‘Kɨ Nasaretɨn gumazim Iesus, nɨ na gasɨghasɨsi.’ \v 9 Ezɨ na ko zuir darasi, me angazangarimɨn ganigha, egha me mɨgɨrɨgɨam baragha deragha fozir puvatɨ, tina na mɨgei. \p \v 10 “Ezɨ kɨ azara, ‘Ekiam, kɨ manmaghɨn damuam?’ \p “Ezɨ Ekiam na mɨgei, ‘Nɨ dɨkavighɨva Damaskusɨn mangɨ. Eghtɨ gumazitam munagh, kɨ nɨ bagha mɨsevezir ingangariba bar, a dar nɨ mɨkɨmam.’ \v 11 Ezɨma angazangarir kam nan damazimning okavizɨ, kɨ garir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨma na ko itir darasi me uan dafaribar na inigha Damaskusɨn ghu. \p \v 12 “Ezɨ gumazir mam, an ziam Ananaias, a God baghavɨra ikiava, egha Moses Osirizir Araziba bar deraghavɨra dar gɨn zui. Ezɨ Judan Damaskusɨn itir darasi, me a mɨgɨa ghaze, a gumazir aghuim. Ezɨ a iza nan gari. \v 13 A nan boroghɨn tugha, egha mɨgei, ‘Nan aveghbuam, Sol, nɨn damazimning ua deragh.’ Ezɨ dughiar kamra, kɨ maghɨra an gari. \p \v 14 “Ezɨma Ananaias na mɨgei, ‘En ovavibar God uan nɨghnɨzim gɨfoghasa nɨ ginaba. Nɨ Gumazir arazir aghuibagh amir kamɨn ganɨva, an akamɨn otivir mɨgɨrɨgɨaba baragh. \v 15 Nɨ an akam akunɨva, egh nɨ ganigha oraghizir bizibar gun gumazamiziba bar me mɨkɨmam. \v 16 Ezɨ datɨrɨghɨn nɨ tizibav zuai? Nɨ dɨkavigh rueghɨva, egh an ziamɨn diaghtɨma a nɨn arazir kuraba gɨn amadagh.’” \s God Kantrin Igharazibar Gumaziba bagha Pol amada \p \v 17 Egha Pol mɨgɨa ghua ghaze, “Egha kɨ gɨn uamategha Jerusalemɨn izeghava, kɨ Godɨn Dɨpenimɨn aven God ko mɨgɨa ikiava irebamɨn mɨn bizimɨn gari. \v 18 Kɨ Ekiamɨn garima a na mɨgei, ‘Nɨ zuamɨra dɨkavighɨva Jerusalem ategh mangɨ. Nɨ kagh nan akam akuntɨma, me a bareghan kogham.’ \p \v 19 “Ezɨ kɨ a ikara, ‘Ekiam, gumazir kabagh foz, kɨ God ko mɨgeir dɨpenibar arua gumazamizir nɨghnɨzir gavgavim nɨn itiba suigha me kalabus garɨgha, me mɨsosi. \v 20 Ezɨ nɨn akam akurir gumazir kam Stiven, me a mɨsoghezɨ an areme. Ezɨ kɨ an boroghɨn tughav ikiava, egha nan damazim arazir kamɨn garima a dera. Ezɨ kɨ Stiven mɨsoghezɨma an aremezir darazir korotiar ruaribar gari.’ \p \v 21 “Ezɨ Ekiam na mɨgei, ‘Nɨ mangɨ. Kɨ saghon itir gumazamizir Kantrin Igharazibar Itiba bagh nɨ amangam.’” \s Pol mɨdorozibar gumazibav gɨa ghaze, kɨ Romɨn gumazim \p \v 22 Ezɨ gumazamizir avɨrim Polɨn mɨgɨrɨgɨaba baragha ghua mɨgɨrɨgɨar kam gami, a Kantrin Igharazibar Gumaziba bagh mangasa. Ezɨ Judaba maghɨra tiariba akarava, egha dagarvasi, “E a mɨsueghtɨma an aremegh! Gumazir kamaghɨn amim nguazimɨn ikian kogham.” \p \v 23 Egha me dagarvagha uan korotiaba makurava egha nguazir mɨnemniaba pɨn da akuri. \v 24 Ezɨ Romɨn mɨdorozir gumazibar ekiam, uan mɨdorozir gumazibav geima, me Pol inigha uan dɨpenibar ghu. Ezɨ a kamagh deragh foghasa, manmaghɨn amizɨma me Pol kamaghɨn a dagarvasi. Kamaghɨn a bizir kam gɨfoghasa, uan mɨdorozir gumazibav keme, ia a fozoregh an azangsɨgh. \v 25 Ezɨ me Polɨn soroghafariba ikegha a fozoroghasa. Ezɨ Pol gari, Romɨn mɨdorozir gumazir 100 plan garir gumazim tughav itima, Pol an azara, “Romɨn gavmanɨn osirizir arazitam Romɨn kantrin gumazitam damuasa ian amamangatɨ, o puvatɨ? Kɨ Romɨn gumazim. Ia na kotiam gatɨzɨ puvatɨgha egh na fozoroghasa.”\f + (22:25) Nɨ akar Aposel 16:37ɨn itimɨn gan. Romɨn Arazir mam kamaghɨn mɨgɨava anogoroke, me Romɨn gumazitam bar fozoroghan kogham.\f* \p \v 26 Ezɨ mɨdorozir gumazibar garir gumazim kamaghɨn oreghava, Romɨn mɨdorozir gumazibar ekiam bagha ghuava a mɨgei, “Nɨ manmaghɨn damuam? Kar Romɨn gumazim.” \p \v 27 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam Pol bagha ghua an azara, “Nɨ na mɨkɨm, nɨ Romɨn gumazimra?” \p Ezɨ Pol a ikara, “Are, kɨrara.” \p \v 28 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam kamaghɨn mɨgei, “Kɨ ivezir dafam gamigha, egha Romɨn gumazimɨn oto.” \p Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, “Nan afeziam, a Romɨn gumazim, ezɨ kɨ Romɨn gumazim.” \v 29 Ezɨ an azangsɨghasava amir gumaziba me kamaghɨn oreghava, zuamɨra uarigh ekuigha saghuiamɨn tuivighav iti. Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiar senɨn Pol ikezim a fo, Pol Romɨn gumazimra. Kamaghɨn a uaghan atiatingi. \s Pol Judan kotɨn aven akam akuri \p \v 30 Ezɨ amɨmzarakan mɨdorozir gumazibar ekiam bar deragh foghasa, Pol arazir tizim gamizɨma, Judaba a mɨgei. Ezɨ a Polɨn senba fɨrigha, egha Godɨn ofa gamir gumazir ekiaba ko Judan kotɨn aven itir gumaziba bar men diazɨma me iza uari akufa. Ezɨ a Pol inigha ghua men damazimɨn \c 23 \p anetɨzɨma a tughav iti. \v 1 Egha Pol dɨkɨravɨra Judan kotɨn aven itir gumazibar garava egha kamaghɨn me mɨgei, “Nan adarasi, kɨ ingangarir God baghava amizim, kɨ bar deravɨra a gamua iza datɨrɨghɨn tu. God nan nɨghnɨzibagh fo, kɨ uan araziba deravɨra da tuisɨgha egha arazir aghuimɨn gɨn zui.” \v 2 Pol kamaghɨn mɨkemezɨ, ofa gamir gumazibar dapanim, Ananaias Polɨn akatorim mɨsoghasa an boroghɨn itir gumazibav gei. \v 3 Ezɨ Pol kamaghɨn a mɨgei, “God uaghan nɨ mɨsuegham! Nɨ mati dɨpenir bɨrir kuram, me azenan aneghefe. Eghtɨ me aven an kuramɨn ganan kogham. Nɨ magh aperaghav ikiava Moses Osirizir Arazibagh gisɨn tugha na kot garɨsi. Egha nɨ na mɨsoghasa mɨgeir mɨgɨrɨgɨamɨn nɨ uabɨ Moses Osirizir Arazim gasɨghasɨsi.”\f + (23:3) Wok Pris 19:15 kamagh mɨgei, gumazir kotiam barazim an arazir aghuimra kotɨn a damu. Pol ti mɨgɨrɨgɨar kam gɨnɨghnɨgha egha kamagh mɨgei, ofa gamir gumazir dapanim uabɨ Moses Osirizir Arazim abɨki.\f* \p \v 4 Ezɨ Polɨn boroghɨn tuivighav itir gumaziba kamaghɨn mɨgei, “Nɨ Godɨn ofa gamir gumazir dapanim akar kuramɨn a mɨgei.” \p \v 5 Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, “Nan adarasi, kɨ kamaghɨn fozir puvatɨ, an ofa gamir gumazir dapanir ekiam. Godɨn Akɨnafarimɨn osizirim kamaghɨn iti, ‘Akar kurabar ia uan atrivibav kɨman markɨ.’” \p \v 6 Ezɨ Pol fo me marazi Sadyusiba, ezɨ marazi Farisiba. Ezɨ a Judan kotɨn aven itir gumazibar diagha kamaghɨn mɨgei, “Nan adarasi, kɨ Farisin mav, nan afeziam a Farisin gumazim. Kɨ nɨghnɨzir gavgavim kamaghɨn iti, ovengeziba ua dɨkavam. Me bizir kam bagha na isava kot gatɨ.” \p \v 7 Egha Polɨn mɨgɨrɨgɨam me gamizɨ Farisiba ko Sadyusiba me uari abigha, egha uari adosi. \v 8 (Sadyusiba ghaze, ovengeziba ua dɨkavan kogham, egha uaghan ghaze enselba ko duaba itir puvatɨ. Ezɨ Farisiba ghaze, bizir kaba bar iti.) \p \v 9 Kamaghɨn amizɨ adoghadozir dafam otozɨ Judan arazibagh fozir gumaziba (me Farisiba), me dɨkavigha pamtem mɨgɨa ghaze, “Gumazir kam osɨmtɨziba an puvatɨ. A ti guizbangɨra mɨgei, ensel o duar tam ti a mɨkemeghama.” \v 10 Men odorozim bar gavgavizɨma mɨdorozir gumazibar ekiam kamaghɨn atiatingi, Judaba Pol mɨsoghɨva a gekutɨ, a bɨghregham. Kamaghɨn a mɨdorozir gumazibav kemezɨ me ghuaghira me da anemɨkegha a inigha mɨdorozir gumazibar dɨpenimɨn ghu. \p \v 11 Ezɨ amɨnim tirazɨ ua dɨmangan Ekiam an boroghɨn tugha ghaze, “Nɨ atiatingan markɨ! Nɨ Jerusalemɨn nan gun mɨkemezɨ moghɨra nɨ nan gun Romɨn me mɨkɨm.” \s Judaba Pol mɨsueghtɨ an aremeghasa akam akɨri \p \v 12 Egha amɨmɨzarakan Judan gumaziba uari akuvagha Pol mɨsueghtɨ an aremeghasa God ko akam akɨri. Me kamaghɨn akam akɨri, “E daghetam o dɨpatam rameghan kogh, mangɨ dughiar Pol aremegham.” \v 13 Akam akɨrizir gumazir kabar dɨbobonim a 40 gafira. \v 14 Egha me Judan gumazir dapaniba ko ofa gamir gumazir ekiaba bagha ghuava kamaghɨn me mɨgei, “E kamaghɨn akam akɨra ghaze, e Pol mɨsueghtɨ an aremeghtɨ, e gɨn daghetam ramam.” \v 15 Ezɨ datɨrɨghɨn ia ko Judan kotɨn aven itir gumaziba, ia mɨdorozir gumazibar ekiam kamaghɨn a bagh ifar akam amadagh, “E Polɨn mɨgɨrɨgɨar otevitam deravɨra a gɨfoghasa. Eghtɨ e a bagh pɨragham. A tɨghar izɨ ia bativtɨ, e a mɨsueghtɨ an aremegham.” \p \v 16 Ezɨ me mɨgeima Polɨn amizimɨn otarim oregha ghua mɨdorozir gumazibar dɨpenimɨn Pol mɨkeme. \p \v 17 Ezɨ Pol Romɨn mɨdorozir gumazir 100 plan garir gumazir mamɨn diagha ghaze, “Otarir igiar kam inigh mɨdorozir gumazibar ekiam bagh mangɨ. A bizir mam a mɨkɨmasa.” \v 18 Ezɨ mɨdorozir gumazibar garir gumazim Polɨn amizimɨn otarim inigha mɨdorozir gumazibar ekiam bagha zui. \p Egha mɨdorozir gumazibar garir gumazim ghaze, “Kalabusɨn itir gumazim Pol na bagha akam amada. Egh otarir igiar kam inigh nɨ bagh izasa nan azara. Otarir igiar kam nɨ mɨkɨmamin mɨgɨrɨgɨar mam iti, kamaghɨn kɨ a inigha nɨ bagha izi.” \p \v 19 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam otarimɨn dafarim suiragha aning mɨn ghugha an an azara, “Nɨ tizimɨn na mɨkɨmasa?” \p \v 20 Ezɨ otarim ghaze, “Judaba nɨn azangsɨghasa akam akɨri. Me ghaze, nɨ Pol amadaghtɨ a gurumɨzaraghan Judan kotɨn mangam. Me ifara ghaze, a mangɨtɨ Judan kot deravɨra an mɨgɨrɨgɨaba iniam. \v 21 Gumazibar dɨbobonim 40 gafira, me an aravagha a bagha monge. Kamaghɨn nɨ me baraghan markɨ. Me akam akɨrigha gɨfa, me daghetam ko dɨpatam rameghan kogham mangɨ me a mɨsueghtɨ an aremeghɨvɨra gɨvagham. Datɨrɨghɨn me nɨn amamangatɨghamin akamra mɨzuai iti.” \p \v 22 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam anemaga akar gavgavim kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ na mɨkemezɨ bizir kam tav mɨkɨman markɨ.” \s Me Pol amadazɨ a gavmanɨn gumazir ekiam, Feliks bagha ghu \p \v 23 Egha mɨdorozir gumazibar ekiam, uan mɨdorozir gumazir 100 plan garir gumazir pumuningɨn diagha kamaghɨn aningɨn mɨgei. “Gua 200 mɨdorozir gumaziba ko 70 pla hoziar gumaziba ko 200 pla afuzir gumaziba akumakum. Egh ia 9 kloghɨn datɨrɨghɨn dɨmagarimɨn Sisarian mangɨ. \v 24 Egh nɨ Pol isɨn dapiamin hoziataba uaghan da inigh. Eghtɨ a deravɨra mangɨ gavmanɨn gumazir ekiam Feliks bativam.” \p \v 25 Ezɨ mɨdorozir gumazibar ekiam kamaghɨn akɨnafarim osiri: \b \mi \v 26 Kɨ Klodius Lisias. \pm Kɨ bar pɨn itir gavmanɨn gumazir ekiam Feliks bagha akɨnafarim osiri. \pm Dughiar aghuim, nɨ deravɨra ikɨ. \pm \v 27 Judaba gumazir kamɨn suiragha a mɨsueghtɨ an aremeghasa. Kɨ kamaghɨn fo, a Romɨn gumazim, egha kɨ uan mɨdorozir gumaziba ko ghuava ua a ini. \v 28 Kɨ foghasa, me bizir tizim bagha akam a gasi. Egha kɨ a inigha men kotɨn ghu. \v 29 Kɨ kamaghɨn fo, me uan osirizir arazibar mɨgɨrɨgɨam gamuava pura akaba a gasi. An aremegham o kalabusɨn mangamin arazitam gamizir puvatɨ. \v 30 Gumazir man na mɨkemezɨ, kɨ fo, me a mɨsueghtɨ an aremeghasa, moga akabav sosi. Ezɨ kɨ nɨ bagha zuamɨra anemadi. Egha akam a gasir gumaziba, kɨ uaghan nɨn damazimɨn me uan mɨgɨrɨgɨabar amuasa, me mɨkeme. \b \p \v 31 Ezɨ mɨdorozir gumaziba akam baregha dɨmagarimɨn Polɨn akua ghua Antipatrisɨn oto. \v 32 Amɨmɨzaraghan hoziar gumaziba a ko zuima, mɨdorozir gumazir igharaziba uamategha uan dɨpenimɨn Jerusalemɨn ghue. \v 33 Ezɨ hozɨn zuir gumaziba Sisarian otogha akɨnafarim isa gavmanɨn gumazir ekiam ganɨga egha Pol isava a ganɨngi. \v 34 Ezɨ gavmanɨn gumazir ekiam akɨnafarimɨn ganigha Polɨn azara, “Nɨ provinsɨn manamɨn gumazim?” Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, “Kɨ Silisian gumazim.” Gavmanɨn gumazir aruam kamaghɨn oregha, \v 35 egha ghaze, “Akam nɨ gasir gumaziba kagh otivightɨ kɨ nɨn kotiam baragham.” Egha a Herotɨn dɨpenir ekiamɨn Pol atɨgh egh deravɨram an ganasa, me mɨkeme. \c 24 \s Judan gumazir dapanir aruaba Pol kot gatɨ \p \v 1 Dughiar 5 pla gɨvazɨma, Godɨn ofa gamir gumazibar dapanim Ananaias, a Judan gumazir dapanir maba ko Romɨn gavman osirizir arazibagh fozir gumazir mam, an ziam Tertulus, me Sisarian ghuaghiri. Egha me Pol gasir akamɨn gun gavman gumazir ekiam mɨgei, egha me akar kam bagha Pol isɨ kot darɨghasa. \v 2 Egha gavman gumazir ekiam Polɨn diazɨma an aven ghuzɨma, Tertulus, Feliksɨn damazimɨn maghɨram akabar a gasi. A kamaghɨn mɨgei, “Gumazir Ekiam Feliks, nɨ en akurazɨma e dughiar ruarimɨn bar deraghvɨra iti. Nɨn nɨghnɨzir aghuarimɨn nɨ en akurvagha en kantrin aven itir bizir avɨribar akɨri. \v 3 Nguibaba bar ko dughiaba zurara e bar nɨ mɨnabi: Feliks, nɨ bar gumazir aghuim. \p \v 4 “Ezɨ kɨ nɨn suiraghtɨma nɨ dughiar ruarimɨn ikeghan kogham, nɨ en deragh en akar otevim baraghasa, kɨ nɨn azangsɨsi. \p \v 5 “E gumazir kamɨn garima an osɨmtɨzir avɨribagh ami. A Judan nguibaba bar dar itiba adariba koma mɨdoroziba fomɨra dagh ami da otifi, a Nasaretɨn ifarir darasi, gumazir dapanim. \v 6-8 Egha uaghan Godɨn Dɨpenim damutɨ a Godɨn damazimɨn mɨzegha kuvighasava ami. Bizir kam bagha e an suighasa. Kamaghɨn nɨ uabɨ gumazir kamɨn azaraghɨva, egh nɨ deraghvɨra akar e a gasibagh fogham.”\f + (24:6-8) Fofozir gumazir maba kamaghɨn nɨghnɨsi, mɨgɨrɨgɨar otevir mam uaghan kagh iti. A kamaghɨn iti: “E uan araziba bagh a isɨ kot darɨghasa. Ezɨ puvatɨ, mɨdorozir gumazibar ekiam Lisias uan gumaziba ko izava en tongɨn an suiragha a gekui. Egha kamaghɨn mɨgei, ‘Tina gumazir kam kot darɨghsɨ nɨ bagh kagh izɨ.’”\f* \p \v 9 Ezɨ Judaba uaghan Tertulusɨn akuragha akaba bar Pol gasi. Me kamaghɨn mɨgei, bizir kaba bar guizbangɨra. \s Pol Feliks mɨgei \p \v 10 Ezɨ gavman gumazir ekiam mɨkɨmasa dafarim Polɨn akuizɨma, a kamaghɨn ikara, “Kɨ fo, azenir avɨriba nɨ gumazamizir kabar jasɨn iti. Kamaghɨn kɨ nɨn akam ikarvaghasa nan navim bar dera. \v 11 Ezɨ nɨ puram azangsɨghɨva, egha nɨ fogham, kɨ 12 plan dughiar ghuzibara, Godɨn ziam fasa Jerusalemɨn ghuavanabo. \v 12 Ezɨ akam na gasibar damazimɨn, kɨ gumazitam ko, Godɨn Dɨpenim danganimɨn aven akatamɨn anedoghezir puvatɨ. Egha me nan gari, kɨ gumaziba God ko mɨgeir dɨpeniba o Jerusalemɨn aven me akuva men navibagh inivizir puvatɨ. \v 13 Ezɨ me datɨrɨghɨn na gasir akaba, me nɨn akaghamin tuavitam itir puvatɨ. Akar me na gasir kam, a guizɨn akam puvatɨ. \p \v 14 “Ezɨ kɨ guizbangɨra mɨgei, kɨ en ovavibar Godɨn ziam fava egha Tuavir kamɨn zui. Tuavir kamɨn ziam Judaba kamaghɨn a dɨbori, ifarir darasi. Kɨ nɨghnɨzir gavgavim bar Moses Osirizir Araziba ikiava, egha Godɨn akam inigha izir gumaziba osirizir akabar iti. \v 15 Ezɨ kɨ nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiava kamaghɨn fo, a ua gumazir ovengeziba me damutɨma me dɨkavam. Gumazir aghuiba ko kuraba sara. A damuamin bizim, kɨ a bagha mɨzuai. Ezɨ akam na gasir gumaziba uaghan bizir kam bagha mɨzuai iti. \v 16 Kamaghɨn kɨ zurara God ko gumazibar damazimɨn uan araziba deravɨra da tuisɨghɨva egh arazir aghuimɨn gɨn mangasa, kɨ pamtem ingari. \p \v 17 “Egha kɨ azenir mabar nguibar igharazibar ikegha, egha uamategha Jerusalemɨn ize. Kɨ God danɨngamin ofaba ko gumazir onganarazibar akurvaghasa dagɨaba, da inigha izi. \v 18 Ezɨ kɨ Godɨn Dɨpenimɨn itima me nan garima kɨ Godɨn damazimɨn zue. Gumazir avɨrim na ko itir puvatɨzɨma, nɨgɨnir avɨriba uaghan puvatɨ.\f + (24:18) Tertulus ves 6ɨn Pol akam a gasa ghaze, Pol Godɨn Dɨpenim damutɨ, a Godɨn damazimɨn mɨzegham. Ezɨ Pol akar kam ikarvaghasa, kamaghɨn mɨgei, a zuegha gɨvagha gɨn Godɨn Dɨpenimɨn aven zui.\f* \v 19 Ezɨ Judan gumazir Esian itir maba, me iza nan suiki, kamaghɨn me akatam nan ikɨva, me uari kagh izɨva, nɨn damazimɨn na isɨva kot darɨgh. \v 20 Ezɨ dughiar kɨ Judan kotɨn aven tughav itim, gumazir kagh itir kaba me nan gari arazir kurar manam nan iti, me nɨ mɨkɨm. \v 21 Ezɨ kɨ ti men tongɨn tughav ikia mɨgɨa dɨa mɨkemezɨ me a gifongezɨ puvatɨ. Akar kam, ‘gumazir ovengeziba ua dɨkavam, ezɨ bizir kam bagha me na inigha ian kot darɨghasa ize.’” \p \v 22 Feliks men nɨghnɨzir gavgaviba ko arazir me Ekiamɨn gɨn zuir Tuavim gɨfogha gɨfa. Ezɨ Pol mɨkemegha gɨvazɨma, Feliks Judaba mɨgɨa ghaze, “Ia orarkegh. Lisias, mɨdorozir gumazibar ekiam izɨtɨma, kɨ ian mɨgɨrɨgɨabar kɨram.” \v 23 Egha a Pol kalabus darɨghasa mɨdorozir gumazibar garir gumazim mɨgei, egha ghaze, nɨ kalabusɨn gavgavim Pol damuan markɨ. Polɨn namakaba bizibar an akurvatɨma nɨ men anogoroghan markɨ. \s Feliks Polɨn tivazɨma a azenir pumuningɨn kalabusɨn iti \p \v 24 Dughiar maba gɨvazɨma, Feliks uan amuim Drusila ko ize. A Judan amizim. Ezɨ Feliks Polɨn diaghava egha a mɨgɨrɨgɨaba barazima a nɨghnɨzir gavgavim Krais Iesusɨn itir arazibav gei. \v 25 Ezɨ Pol Godɨn damazimɨn derazir arazimɨn mɨgɨrɨgɨam gamua egha navir ghurimɨn arazim dɨkabɨrir arazimɨn mɨgɨrɨgɨam gamua, egha Godɨn Kotiar Gɨn Izamin mɨgɨrɨgɨabagh ami. Ezɨ Feliks bizir kam baregha atiatigha ghaze, “Kamaghɨra tuzɨma, nɨ mangɨ. Kɨ gɨn dughiatam ikɨva ua nɨn diagham.” \v 26 Ezɨ dughiar kamra Feliksɨn nɨghnɨzim ghaze, Pol dagɨataba inigh a danɨngtɨma a Pol ateghtɨma a mangam. Bizir kam bagha dughiar avɨribar an deima Pol izava a ko mɨgɨrɨgɨaba ami. \p \v 27 Ezɨ azenir pumuning gɨvazɨma, Porsius Festus a Feliksɨn danganim ini. Feliks Judabar amutɨ me a bagh bar akueghasava a Pol ataghizɨma a kalabusɨn ikiavɨra iti. \c 25 \s Pol ghaze, Sisar nan kotiam baragham \p \v 1 Ezɨ Festus Judian Distrighɨn izezɨ, dughiar pumuning ko mɨkezim gɨvazɨma a Sisaria ategha Jerusalemɨn ghuavanadi. \v 2 Festus Jerusalemɨn ghuavanabozɨ, ofa gamir gumazir ekiaba ko Judabar gumazir dapaniba Festusɨn kotiamɨn tugha akaba Pol gasi. \v 3 Me pamten Festus kamagh a mɨgei, nɨ en akuragh egh gumazir kam amadaghtɨ, a Jerusalemɨn ghuavanang. Me gumazir maba mɨgɨa ghaze, ia Pol mɨsueghtɨ an aremeghsɨ, mangɨ an aravagh mongegh. Kamaghɨn amizɨ, me kamaghɨn Festus mɨgei. \v 4 Ezɨ Festus me ikara, “Pol a Sisarian kalabusɨn iti. Ezɨ kɨ gurumra Sisarian magɨram. \v 5 Pol guizbangɨn osɨmtɨzim damightɨ, ia akam a gasɨsɨ, ian gumazir dapanir taba nan gɨn Sisarian magɨrɨva kotiam baragh.” \p \v 6 Festus 8 pla o 10 plan dughiaba kamaghɨn me ko ikegha Sisarian iraghu. Egha amɨmɨzaraghan a kotɨn aperagha me mɨkemezɨ me Pol inigha a bagha izi. \v 7 Pol izava otozɨma Judan Jerusalemɨn ikegha izaghireziba an okarigha tuifi. Egha kamaghɨn mɨgei, gumazir kam arazir kurar avɨribagh ami. Egha me an osɨmtɨzitam Festusɨn akazir puvatɨ. \p \v 8 Ezɨ Pol ua bagha kamaghɨn mɨgei, “Kɨ Judabar arazitam abɨghizir puvatɨ. Egha Godɨn Dɨpenim gasɨghasɨghizir puvatɨ, egha osɨmtɨzitam Sisar gatɨzir puvatɨ.” \p \v 9 Ezɨ Festus Judabar akurvaghasa nɨghnɨghava Polɨn azara, “Nɨ kotiam bagh Jerusalemɨn ghuavanaboghtɨma, kɨ munagh akar me nɨ gasiba baragham? Nɨ kamaghɨn ifonge, o?” \p \v 10 Ezɨ Pol a ikara, “Kotɨn kɨ tughav itir kam, kar Sisarɨn kotiam. Kotɨn kamra, kar nan kot. Nɨ uaghan bar fo, kɨ osɨmtɨzitamɨn Judabagh amizir puvatɨ. \v 11 Kɨ guizbangɨra ovengamin arazitam damighɨva kɨ ovengam. Kɨ ovevemɨn arɨmangɨghan kogham. Ezɨ Judaba na gasir mɨgɨrɨgɨaba, da mɨngariba puvatɨghtɨ, tav na inigh Judabar dafarim datɨghan kogham. Sisar nan kotiam baraghasa kɨ ifonge!”\f + (25:11) Romɨn Arazibar mam ghaze, Romɨn gumazitam nɨghnɨsi, kotɨn aven me deragha an akam baraghizir puvatɨ, eghtɨ a kotɨn azaraghtɨ, Sisar uabɨ an kotiam baragham. Sisar, a Rombar atrivibar ziam.\f* \p \v 12 Festus a ko kotiam barazir gumazibar nɨghnɨzim inigha, egha Polɨn mɨgei, “Nɨ Sisar nɨn kotiam baraghsɨ, aria nɨ Sisar bagh mangɨ!” \s Atrivim Agripa Polɨn kotiam barasi \p \v 13 Ezɨ dughiar maba gɨvazɨma, Atrivim Agripa uan amuim Bernaisi ko aning Festusɨn ganɨva dughiar aghuim a danɨngasa Sisarian zui.\f + (25:13) Atrivim Agripa, a Atrivim Herotɨn otarim. Atrivim Herot faragha Jonɨn dozim Jems mɨsoghezɨ an areme. Nɨ akar Aposel 12 vɨn itimɨn gan.\f* \v 14 Aning dughiar avɨribar Sisarian itima Festus Polɨn gun Atrivim Agripa mɨgei. Festus ghaze, “Gumazir mam kagh iti. Feliks a isa kalabus gatɨzɨ a ikiavɨra ikia kagh iti. \v 15 Kɨ Jerusalemɨn itima ofa gamir gumazir ekiaba ko Judan gumazir dapaniba akaba a gasa azangsɨgha ghaze, an osɨmtɨzim bagh nɨ mɨkemeghtɨ, mɨdorozir gumaziba a mɨsueghtɨ an aremegham. \p \v 16 “Ezɨ kɨ kamaghɨn me mɨgei, ‘Romɨn arazimra kara, me gumazitam puram a mɨsueghan kogham. A faragh akam a gasir gumaziba ko kotiamɨn tugham. Egh a me ko me uarir ganam. Dughiar kam a ua bagh mɨkɨm suam guizɨn bizim o puvatɨ.’ \p \v 17 “Ezɨ me na ko kagh izezɨ, kɨ tong sughsughizir puvatɨ. Egha amɨmɨzaraghan kɨ kotiam gaperagha gumazim inigh aven izasa mɨkemezɨ, me a inigha ize. \v 18 Akam asir gumaziba me akam Pol gasir dughiamɨn, kɨ orazi me arazir kuratam baghava a gasir puvatɨ. Kɨ ghaze, an arazir kuratam gamizɨ, me akam a gasi. Ezɨ puvatɨ. \v 19 Judaba uan nɨghnɨzir gavgaviba bagha Pol ko uari adosi. Egha aremezir gumazir mam Iesus, Pol ghaze, an angamra itima me bizir kam bagha uari adosi. \v 20 Kɨ akar kamɨn mɨngarim buriava avenge. Kɨ deragha fozir puvatɨ. Egha kamaghɨn an azai, ‘Nɨ ti Jerusalemɨn mangɨva akar me nɨ gasir kaba bagh kotiam damu?’ \v 21 Ezɨ Pol ghaze, ‘Kɨ kalabusɨn ikiam, eghtɨ gɨn Sisar nan kotiam baragham.’ Kamaghɨn kɨ me mɨkemezɨ, me an suirazɨ a kalabusɨn iti. Eghtɨ kɨ gɨn tuavitam batoghɨva Sisar bagh anemangam.” \p \v 22 Ezɨ Agripa oregha kamaghɨn mɨgei, “Kɨ uabɨ gumazir kam baraghasa.” \p Ezɨ Festus kamaghɨn mɨgei, “Nɨ gurumɨn an kotiam baragh.” \p \v 23 Ezɨ amɨmɨzaraghan Agripa ko Bernaisi atrivimɨn kurukazir aghuaribagh amigha, mɨdorozir gumazir aruaba ko nguibar ekiamɨn gumazir aruaba sara me gumaziba itir naghɨn aven zui. Ezɨ Festus mɨkemezɨ me Pol inigha aven ize. \p \v 24 Ezɨ Festus kamaghɨn mɨgei, “Atrivim Agripa ko ia bar e ko kagh itir darasi, ia gumazir kamɨn gan! Judan gumazamizir Jerusalemɨn itiba ko Sisarian kagh itiba, me akam a gasa bar pamtem dia ghaze, ‘Nɨ a mɨsueghtɨ an aremegh, an angamra ikian markɨ!’ \v 25 Ezɨ kɨ an aremeghamin arazir kuratam batozir puvatɨ. Ezɨ Sisar an kotiam baraghasa Pol ifonge. Kamaghɨn kɨ a isa Romɨn anemadi. \v 26 Ezɨ kɨ bizir tizitamra uan ekiam Sisar bagh an osirigh anemangam? Eghtɨ a fogh suam, me bizir kam bagha akam a gasi. Kamaghɨn amizɨ ia bar kagh itir gumaziba ko, nɨrara Atrivim Agripa, kɨ a inigha ia bagha ize. Eghtɨ nɨ an kot bareghtɨ, kɨ deravɨra an gun osiram. \p \v 27 “Nan nɨghnɨzim, kɨ pura kalabuziar gumazitam amangɨva, an arazimɨn gun osirighan koghtɨma, kar arazir aghuim puvatɨ.” \c 26 \s Pol Agripa mɨgei \p \v 1 Ezɨ Agripa kamaghɨn Pol mɨgei, “Nɨ uabɨ uan akam geghan.” \p Ezɨ Pol uan agharim fegha egha uan akabav gɨa ghaze, \v 2 “Atrivim Agripa, kɨ Judaba na gasir akar kam ikarvaghasa. Ezɨ a bar dera kɨ an gun nɨ mɨkɨmam. \v 3 Kamaghɨn ami, nɨ e Judaba en araziba ko bizir e mɨgɨa uarir atariba nɨ bar a dagh fo. Kamaghɨn kɨ nɨn azai, nɨ nɨmɨra daperagh ikɨva nan akaba baragh. \p \v 4 “Ezɨ Judaba me bar na gɨfo, nan ikɨrɨmɨrimɨn kɨ aghɨrimɨn ikia uan nguibamɨn uan adarazir ko ikia ghua iza gɨn kɨ iza Jerusalemɨn iti.\f + (26:4) Pol, dughiar aghɨrimra itimɨn, a Tarsusɨn nguibar Silisian Provinsɨn itimɨn iti. Nɨ akar Aposel 22:3ɨn itimɨn gan.\f* \v 5 Me fomɨra na gɨfo, egh me ifongegh, nan arazibar gun nɨ mɨkɨm. Kɨ uan igiamɨn ikiava, egha Farisibar gumazir mamɨn otogha men arazibar gɨn zui. Ezɨ gumaziba men arazibar gɨn mangan bar buraghburaki. \p \v 6 “God fomɨra en ovaviba ko akar dɨkɨrɨzir mam gami. Ezɨ kɨ nɨghnɨzir gavgavim akar kamɨn ikiava a bagha datɨrɨghɨn kotɨn iti. \v 7 Ezɨ kar Godɨn akar dɨkɨrɨzim, en 12 plan adarasi, me Godɨn ziam arueba ko dɨmagaribar a fe, egha nɨghnɨzir gavgavim ikia bizir kam baghavɨra mɨzuai. O Atrivim, e bizir kam bagha mɨzuai, ezɨ bizir kamɨn, Judaba a bagha akaba na gasi. \p \v 8 “Manmaghɨn amizɨma ia gumazir maba ghaze, e nɨghnɨzir gavgavim God ikian kogham, a gumazir oveaghueziba me damutɨ me ua dɨkavam? \p \v 9 “Fomɨra kɨ uabɨ ghaze, kɨ bizir bar avɨribar amutɨ da Nasaretɨn gumazim Iesusɨn ziam gasɨghasɨgham. \p \v 10 “Egha kɨ bizir kaba Jerusalemɨn dagh ami. Kɨ Godɨn ofa gamir gumazir ekiaba da gavgavim ini, egha kɨ Kraisɨn adarazir avɨriba me isa kalabus gatɨ. Ezɨ gumazir dapaniba me mɨsoghtɨma aremeghasa me mɨgeima, kɨ uaghan ghaze, me aremegham. \v 11 Egha dughiar avɨriba kɨ God ko mɨgeir dɨpeniba roa dar aven ghua, men suigha egha me mɨsosi. Kɨ kamagh sua, me Iesusɨn ziam akar kurabar a mɨkɨm, egh nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikian kogham. Nan navim me bagha puv nan isi, ezɨ kɨ nguibar saghon itibar ghua me gasɨghasɨghasa me buri.” \s Pol uabɨ geghari, a manmaghɨn Kraisɨn anavɨn oto \r (Aposel 9:3-19 ko 22:6-16) \p \v 12 Egha Pol mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Ezɨ darorir kabar mam, kɨ Godɨn ofa gamir gumazir ekiaba da akar gavgavim ini, ezɨ me na amadazɨma kɨ Damaskusɨn nguibar ekiamɨn ghu. \v 13 O Atrivim, dughiam kamaghɨn 12 kloghɨn zuima, kɨ tuavimɨn ghuava, egha garima, angazangarir mam Godɨn nguibamɨn ikegha iza, angazangarir kam bar gavgavigha egha aruemɨn angazangarim gafira. Ezɨ na koma arui darasi koma ko, a bar e gisira. \v 14 Ezɨma e bar nguazim gire, egha kɨ orazima akar mam Hibrun akamɨn kamaghɨn na mɨgei, ‘Sol, Sol, nɨ manmagh sua na gasɨghasɨghavɨra iti? Kɨ nɨn akurvaghasava amima, nɨ nan akurvazim tɨvagha, uabɨ osɨmtɨzim uabɨ ganɨdi.’ \p \v 15 “Ezɨma kɨ an azara, ‘Ekiam, nɨ tina?’ \p “Ezɨ Ekiam ikara, ‘Kɨ Iesus, nɨ na gasɨghasɨghavɨra iti. \v 16 Nɨ dɨkavigh tugh. Kɨ nɨ amɨseveghtɨma, nɨ nan ingangarim damuasa, kɨ datɨrɨghɨn nɨ bato. Ezɨ bizir datɨrɨghɨn otozir nɨ ganiziba ko bizir kɨ gɨn nɨn akakaghamiba, na dar gun mɨkɨmam. \v 17 Eghtɨ kɨ nɨn ganɨva nɨn akurvagham, eghtɨ nɨn gumazamiziba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba paza nɨ damighan kogham. Kɨ me bagha nɨ amadi, \v 18 eghtɨ nɨ men damaziba kuightɨma, me akɨrim ragh mɨtatemɨn arazir kurabagh asaraghɨva, angazangarimɨn izɨ. Egh me Satanɨn atrivir gavgavim ateghɨva, God bagh izɨ. Kamaghɨn kɨ men arazir kuraba gɨn amangam, eghtɨ me nɨghnɨzir gavgavim nan itir gumazamizibar tongɨn danganim iniam. Nan gumazamizir kaba, me nɨghnɨzir gavgavim nan itima, kɨ me gamizɨ me zue. Nɨ ingangarir kam damusɨ, kɨ me bagha nɨ amadi.’” \s Pol uan ingangarimɨn gun Agripa mɨgei \p \v 19 Egha Pol mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Atrivim Agripa, kɨ Godɨn Nguibamɨn izezir irebamɨn mɨn bizimɨn ganigha an aghuazir puvatɨ, kɨ an akam baraki. \v 20 Egha kɨ faragha Damaskusɨn nguibamɨn akam akunigha, egha Jerusalemɨn akam akunigha, egha Judan nguibaba bar dar akam akurava, egha uaghan Kantrin Igharazibar Gumaziba sara akam me mɨkɨra ghaze, ‘Ia uan navibagh iragh egh ua God bagh izɨ. Eghtɨ ian arazir ia amiba, ian gun mɨkɨm suam, ia navibagh iragha gɨfa.’ \v 21 Ezɨ kɨ bizir kabar akam akurima, me Godɨn Dɨpenir avɨzibar nan suira. Eghtɨ Judaba na mɨsueghtɨma kɨ aremeghasa. \v 22 God nan akurazɨma kɨ deragha ikia iza datɨrɨkɨn, egha kɨ kagh tughav ikia akam me mɨgei, gumazir kɨniba ko gumazir ekiaba me bar. Akar kamra, Moses ko Godɨn akam inigha izir gumaziba fomɨra an gun mɨkeme. Kɨ uam akar igharazitam akuri puvatɨ. \v 23 Me ghaze, Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim, Krais mɨzazim inighɨva aremegh, egh a gumazir faragh dɨkavigham. Eghɨva a Godɨn angazangarimɨn gun Israelba ko Kantrin Igharazibar Gumaziba me mɨkɨmam.” \s Pol Agripa nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikiasa an a mɨgei. \p \v 24 Pol akam akuravɨra itima, Festus akar aruam kamaghɨn mɨgei, “Pol, nɨ ongani! Nɨ suren avɨriba dagh amima, da nɨ gamima nɨ ongani!” \p \v 25 Ezɨ Pol kamaghɨn mɨgei, “Gumazir Aruam Festus, kɨ onganizir puvatɨ, kɨ guizbangɨra mɨgei, kɨ nɨghnɨzim ikiava kɨ mɨgei. \v 26 Ezɨ Atrivim Agripa bizir kaba bar dagh fo, da modogha otivizir puvatɨ, ezɨ kɨ fo, bizir kaba a gitazir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨma kɨ atiatir puvatɨgha, dar gun bar Atrivim Agripa mɨgei. \v 27 Atrivim Agripa, nɨ nɨghnɨzir gavgavim Godɨn akam inigha izir gumazibar iti, o puvatɨ? Kɨ fo, nɨ nɨghnɨzir gavgavim iti.” \p \v 28 Ezɨ Agripa kamaghɨn Polɨn azara, “Nɨ ghaze, dughiar otevir kam nɨ na mɨkɨm na damightɨma, kɨ Kraisɨn ananavɨn otogham ti?” \v 29 Ezɨ Pol a ikara, “Dughiar otevim o dughiar ruarim, kɨ kamaghɨn God ko mɨkɨmam, nɨ ko karasi ia datɨrɨghɨn nan akam baraki, ia bar nan mɨn otivigham. Ezɨ bizir vamɨra, me senbar ia ikeghɨva ia isɨ kalabus darɨghan, kɨ aghua.” \p \v 30 Ezɨ Atrivim ko gavmanɨn dapanim ko Bernaisi koma gumazir me ko ikeziba, me dɨkavighava \v 31 dɨpenim ategha ghua, egha uarira uariv gɨa ghaze, “Gumazir kam arazir kuratam damighɨva, an aremegham, o a kalabusɨn ikiam. An arazir kuratam gamizir puvatɨ.” \p \v 32 Ezɨ Agripa kamaghɨn Festus mɨgei, “A uabɨ ghaze, Sisar nan kotiam baragham. A ti kamaghɨn mɨkemezir puvatɨgha, egha fɨriaghrɨghai.” \c 27 \ms Pol Romɨn nguibar ekiamɨn zui \mr (Sapta 27-28) \s Me Pol isa kurim gatɨzɨ a Romɨn zui \p \v 1 Me, e kurim inigh Italin mangasa akam akɨrigha gɨvagha, egha me Pol ko kalabuziar igharaziba sara isava 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazimɨn dafarim gatɨ. An ziam Julius, an Atrivim Sisarɨn garir mɨdorozir gumazibar mav.\f + (27:1) Pol Jerusalemɨn izima, Luk ti uaghan a ko ize. Nɨ Aposel 16:10 ko Aposel 21:17ɨn gan. Ezɨ Pol Judia ategha Romɨn zuima, Luk ti uaghan a ko ghu.\f* \v 2 E Adramitiumɨn nguibamɨn kurimɨn bɨni. Kurir kamnagh Esian Provinsɨn itir ongarir mɨkebabar mangasa, ezɨ e an zui. Ezɨ Aristarkus, a Tesalonikan Provinsɨn itir nguibam Masedonian gumazim, a uaghan e ko iti. \p \v 3 E amɨmɨzaraghan Saidonɨn oto. Egha Julius arazir aghuim Pol gamuava anetaghizɨ a uan adarazi bagha zuima me dagheba ko bizibar an akurvasi. \v 4 E Saidonɨn ikegha uamategha zuima amɨnim bar gavgavizɨ, kamaghɨn e Saiprusɨn arighatɨzimɨn amɨnim amɨrazir naghɨn zui. \v 5 E ongarir ekiam a bigha Silisian Provins ko Pamfilian Provinsɨn dadarimning gitagha ghua Lisian Provinsɨn itir nguibar ekiam Mairan oto. \v 6 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazim kagh Aleksandrian kurimɨn gari a Italin mangasa. Egha a batogha e isava a gatɨ. \v 7 Egha e dɨkavigha kurim dughiar avɨribar nɨmɨra zuima e pamten ingarava ghua nɨmɨra Nidusɨn boroghɨn zuima, amɨnim bar gavgavizɨma kurim uan tuavim ategha ghua Kritɨn arighatɨzimɨn oto, Salmonɨn arighatɨzimɨn nguazir otevimɨn boroghɨn. Egha Kritɨn amɨnim vai puvatɨzir danganimɨn ghuaghiri. \v 8 Amɨnim bar amɨrazɨ, e pamten ingara ongarir dadarimɨn boroghɨram anaga izava, danganir ziam Ongarir Mɨkebar Aghuim bato. Danganir kam a Lasean nguibamɨn boroghɨn iti. \p \v 9 Kurir darorir kam ikufi; ezɨ dughiar avɨriba pura gɨfa. Ezɨ kamaghɨn Judaba dagheba ataghrazir dughiar kam otogha gɨfa. Ezɨ Pol kamaghɨn me mɨgei,\f + (27:9) Dughiar ekiar kam, a dughiar ekiar God gumazamizibar arazir kuraba da gɨn amadi. Ezɨ nɨ gansɨ, Wok Pris 23:26-32. Ezɨ azenir dughiar kam, amɨnir ekiaba Mediterenian Ongarimɨn dɨkafi, ezɨ kuriba aruir puvatɨ.\f* \v 10 “Gumaziba, kɨ kamaghɨn nɨghnɨsi, e datɨrɨghɨra mangɨva dughiar kuram batoghtɨma kurim ko bizir avɨriba ovengam. E uaghan ovengam.” \p \v 11 Ezɨ mɨdorozir gumazibar garir gumazim Pol baraghan fɨrɨn, kurimɨn ghuavim ko an suizir gumazimɨn mɨgɨrɨgɨam baraki. \v 12 Kuritam amɨnir ekiamɨn ongarir mɨkebar kamɨn ikeghan kogham. A bar ikufi. Kamaghɨn gumazir avɨriba mangvɨra ikiasa mɨgei. Egha ghaze, manmaghɨn e Finiksra otivighɨva ikɨtɨ amɨnir ekiam gɨvagham. Kar Kritɨn arighatɨzimɨn itir ongarir mɨkebam. Finiks, a Kritɨn arighatɨzimɨn Sautɨn ongarir mɨkebamɨn aven iti. An aruem ghuaghiri naghɨn gari. \s Amɨnir ekiam ko ongarim dɨkafi \p \v 13 Ezɨ Sautɨn amɨnir amɨrɨzim dɨkafi. Ezɨ me ghaze, me ti deravɨra mangɨ ongarir mɨkebar me mɨkemezim batogham. Egha kamaghɨn me kurimɨn anka asigha egha Kritɨn ongarir dadarimɨn mɨriamɨn zui. \v 14-15 Egha mong ikezɨ amɨnir bar gavgavim dɨkavigha ongarim gamima a puvɨra ingari. Me kamaghɨn amɨnir kam dɨbori, “Not ko Istɨn tizimɨn dɨkavir amɨnim.” A Kritɨn arighatɨzimɨn vongɨn izava pamten kurim givava a munamadi. Amɨnim bar gavgavizɨ kurimɨn ingarir gumaziba kurimɨn suizir puvatɨgha kurim ataghizɨ amɨnim a givaima a pura zui. \v 16 E ghua Kaudan arighatɨzimɨn mɨriamɨn ghue. Arighatɨzim amɨnim mong anepazazɨma e botɨn dozim gekuigha kurimɨn boroghɨn izasa bar ingangarir ekiam gami. \v 17 Ezɨ kurimɨn ingarir gumaziba botɨn dozim fegha pɨn anetɨgha, egha me benibar a ikegha, kurim sara a ikezɨ a gavgafi. Egh me mangɨ Afrikan ongarir dadarimɨn gighimɨn ghuanangan atiatigha, egha kurimɨn selba akunizɨ amɨnim kurim gɨsɨvaghsɨvazima a zui. \v 18 Ezɨ amɨnim ko ongarim vɨrara bar gavgavigha puvɨra e mɨsosi. Ezɨ amɨmɨzaraghan kurimɨn ingarir gumaziba kurimɨn aven itir biziba isava ongarim da makuri. \v 19 Dughiar mɨkezimɨn me kurimɨn sel ko an biziba sara uaghan da makuri. Me uan dafaribar da isa da makuri.\f + (27:19) Grighɨn akam deravɨra bizir kam a mɨkemezɨ puvatɨ.\f* \v 20 Egha dughiar avɨribar e aruem ko mɨkovezibar garir puvatɨ. Ezɨ amɨnim pamtem vavɨra iti. Kamaghɨn bar abuan e uarir akurvaghamin nɨghnɨzitam bar en itir puvatɨ. Egha ghaze, e arɨmɨghregham. \p \v 21 Dughiar ruarimɨn gumaziba daghetam amezir puvatɨzɨ, Pol dɨkavigha men guamɨn tugha kamaghɨn mɨgei, “Gumaziba, ia nan akam baregha, e Kritɨn arighatɨzimra ikegha dughiar kurar kam batozir puvatɨzɨ, ezɨ bizitaba oveghan koghai. \v 22 Kɨ datɨrɨghɨn ia mɨkɨmasa, en tav oveghan kogham. Kamaghɨn ia atiatingan markɨ, egh pura nɨmɨra ikɨ. Kamaghɨn amizɨ, kurim uabɨra guizbangɨra bar ikuvigham. \v 23 Kɨ Godɨn gumazim, kɨ an ziam fe. Ezɨ dɨmangan Godɨn ensel iza na boroghɨn tugha kamaghɨn mɨgei, \v 24 ‘Pol, nɨ atiatingan markɨ. Nɨ mangɨtɨ, Sisar nɨn kotiam baragh. Nɨ oragh, God nɨn azangsɨzim baregha gɨvagha nɨn apangkufi. Gumazir nɨ ko kurimɨn itiba, me oveghan kogham.’ \v 25 Gumaziba, ia oragh! Kɨ nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia kamaghɨn fo, God na mɨkemezɨ moghɨra biziba otivam. Kamaghɨn, ia gavgafigh atiatingan markɨ \v 26 E kurim ateghtɨ a mangɨ arighatɨzitamɨn dadarimɨn poroka.” \p \v 27 Ezɨ 14 pla dughiaba gɨvazɨ ghua dɨmagarimɨn amɨnim e givarazɨ e Mediterenianɨn ongarir ekiam gisɨn zui. Ezɨ dɨmagarir arɨzim roghɨra izezɨma kurimɨn ingarir gumaziba nɨghnɨsi, e nguazimɨn boroghɨn izi. \v 28 Ezɨ kamaghɨn me ongarimɨn konim gɨfofoghasa benim akunizɨ a iraghu. Ezɨ ongarimɨn konim 40 mitan tu. Egha kurim mong isɨvagha ghuzɨ, me ongarimɨn abarima a 30 mitan tu. \v 29 Ezɨ me kamaghɨn atiatingi, kurim mangɨ dagɨataba iti naghɨn bɨraghɨva bar mɨsarighregham. Egha me ankan 4 pla kurimɨn gɨrakɨrangɨn a da akunigha, egha amɨnim zuamɨra tiasa me God ko mɨgei. \v 30 Egha kurimɨn ingarir gumaziba, me kurim ategh arasa tuaviba buri. Egha odava botɨn muziarim isava ongarim dafa. Egh ifar suam, kar kurimɨn guamɨn tir anka. \v 31 Ezɨ Pol kamaghɨn 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazim ko mɨdorozir gumazibav gei, “Gumazir kaba kurimɨn ikian koghtɨ, ia ovegham.” \v 32 Kamaghɨn mɨdorozir gumaziba botɨn muziarimɨn beniba aghorezɨ an ongarim giraghu. \p \v 33 Egha amɨnim tiasava amima Pol daghetam ramasa bar me gakaghori, “Ia, 14 plan dughiaba ian dughoriba mɨtivighav itima dagheba ian navibar puvatɨ, ia daghetam amezir puvatɨ. \v 34 Ezɨ datɨrɨghɨn kɨ daghetam iniasa ia gakaghori. Daghem ian akuraghtɨ ia gavgavigham. Ian tongɨn tav ikuvighan kogham. Ian dapanir arɨzitam oveghan kogham.” \v 35 A kamaghɨn mɨkemegha gɨvagha, egha bretɨn mam inigha bar men guamɨn God mɨnabi. Egha anebigha maghɨram anepi. \v 36 Ezɨ kamaghɨn me bar navir aghuarim ikiava egha uari dagheba api. \v 37 E gumazir kurimɨn itiba, en dɨbobonim bar 276ɨn tu. \v 38 Egha me amegha naviba izɨvagha, egha ghaze, kurim mɨghɨvghigh pɨrara ikiam. Egha me witɨn nar kurimɨn itiba isa ongarimɨn da akuri. \s Kurim ikufi \p \v 39 Ezɨ amɨnim tirazɨ aruem anadima, kurimɨn ingarir gumaziba ongarir dadarir e zuimɨn garava a gɨfozir puvatɨ. Egha me ongarir mɨkebar mamɨn gari, a bar aven ghugha egha gigir aghuim iti. Ezɨ me ghaze, me deravɨra kurim damightɨ a ti gigir dadarir kamɨn azenan mangasa, me ifonge. \v 40 Egha me ankabar suighizir beniba aghorezɨ da ongarim giraghue. Egha kurimɨn pul gamir pulɨn ekiamning ikezir beniba fɨri. Egha me amɨnim bagha kurimɨn guamɨn itir sel agurazɨ amɨnim kurim inigha dadarimɨn zui. \v 41 Ezɨ kurim ghuava ongarir torimɨn itir gigir fɨghtɨzimɨn ghuavanabogha, egha maghɨram aperaghav iti. Kurimɨn guam ghua gigim vuigha ghugha bar gavgafi. Ezɨ an gɨnkevim, ongarim izava a mɨsozi a bar bɨaghɨre. \p \v 42 Mɨdorozir gumaziba kamaghɨn nɨghnɨgha atiati, kalabusɨn gumazitaba mangɨva dadarimɨn otivigh arɨmagɨregham. Egha me mɨsueghtɨ me aremeghasa nɨghnɨsi. \v 43 Ezɨ 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazim, a Pol aremeghan an aghua. Egha a mɨdorozir gumazibar anogoroke. Uari suvim gamua foziba, a me mɨgɨa ghaze, ia faragh kurimɨn uari akunigh uari suvim damu dadarimɨn mangɨ. \v 44 Eghtɨ igharazir darazi ter arariba ko kurimɨn arariba dagh isɨn mangɨ. Ezɨ me kamaghɨn bar moghɨra deravɨra nguazimɨn otifi. \c 28 \s Pol Maltan arighatɨzimɨn iti \p \v 1 E deraghavɨra ghuava ongarir dadarimɨn otivigha, egha e gara fo, e arighatɨzir mamɨn ti, an ziam Malta. \v 2 Ezɨ gumazir arighatɨzir kamɨn itiba arazir aghuaribar e gami. Ezɨ amozim izima, en mɨkarziba bar orangi, kamaghɨn amizɨ e avimɨn fɨngasa, me e bagha avim atɨgha egha e inigha avim boroghɨra ghu. \v 3 Pol dazir pozir mam inigha da avim garɨsi. Ezɨ kuruzir mam dazibar aven itima, avir fefem a inizɨma an azenan oto. Egha kuruzim Polɨn agharim givigha guraghav iti. \v 4 Ezɨ arighatɨzir kamɨn itir gumazamiziba kamaghɨn an garima, kuruzim an agharim gitoroghav itima, me kamaghɨn uariv gei, “Gumazir kam ti gumazibav sozi da ariaghirir gumazim, an ongarimɨn aremezir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, godɨn arazir kuraba ikarvazim datɨrɨghɨn a ikarvagha ghaze, an angamra ikian kogham.” \v 5 Ezɨ Pol kuruzim kavkɨnizɨ an avim gira ghu. Ezɨ bizitam Pol batozir puvatɨ. \v 6 Ezɨ gumaziba pura Polɨn mɨzuai, me ghaze, an mɨkarzim ti buigham, o a ti irɨghɨva aremegham. Me dughiar ruarimɨn an gara a mɨzua ghuava puram an gari, bizitam a batozir puvatɨ. Egha me ghaze, a godɨn mam. \p \v 7 Ezɨ nguazir mam danganir kamɨn boroghɨra iti, kar Publiusɨn nguazim, an arighatɨzimɨn gavman gumazir dapanim. An e inighava uan dɨpenimɨn ghuzɨ e dughiar pumuning ko mɨkezimɨn a ko itima a deraghvɨra en garima e iti. \v 8 Ezɨ an afeziam arɨa iti, an mɨkarzim an feima, ezɨ a buarir dɨpabagh avi. Ezɨ Pol an ganasava aven ghu, egha a bagha God ko mɨkemegha, gɨn uan dafarimning a gisɨn atɨzɨma, a ghuamaghe. \v 9 A kamaghɨn amizɨma, arighatɨzir kamɨn itir arɨmariar gumaziba bar moghɨra izima a me gamima me ua dera. \v 10 Me arazir aghuibar e gami, ezɨ e me ataghrazima, me bizir e puvatɨziba e ganɨgava egha da isa kurim garɨsi. \s Pol ghua Romɨn oto \p \v 11 Ezɨ iakinir pumuning ko mɨkezim gɨvazɨma e mangasa. Ezɨ kurir mam Maltan itima, amɨnir ekiamɨn dughiam gɨfa. An Aleksandrian nguibamɨn kurim. Kurimɨn guamɨn god Susɨn otarir fufuzimningɨn nedazimning an iti. Aningɨn ziamning Kastor ko Polluks. \v 12 Ezɨ e ghua Sirakyusɨn otivigha, dughiar pumuning ko mɨkezimɨn an iti. \v 13 Egha e kagh dɨkavigha ghua Regiumɨn otifi. Egha amɨmɨzaraghan, Sautɨn amadaghan amɨnim dɨkavizɨ, e dughiar mɨkezimɨn e Puteolin otifi. \v 14 E kagh Kraisɨn adarasi men marazi batifi. Ezɨ me 7 plan dughiabar uari ko ikiasa e mɨkemezɨ, e me ko iti. Kamaghɨn e me ko ghua Romɨn nguibar ekiamɨn oto. \v 15 Ezɨ nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi Romɨn ikiava e barazima e izima, ezɨ me e bativasa izi. Ezɨ e Apiusɨn biziba amadir danganim ko Pasindian Dɨpenir 3pla itir danganimɨn me bato. Ezɨ Pol men ganigha, egha God mɨnabagha an navim gavgavim ini. \v 16 Egha e Romɨn otivizɨ, gavmanɨn gumazir dapanim Polɨn amamangatɨgha ghaze, a uabɨra dɨpenitamɨn ikɨtɨ mɨdorozir gumazitam an ganam. \s Pol Romɨn akar aghuim kuri \p \v 17 Ezɨ 3 pla dughiaba gɨvazɨma, Pol Judan gumazir dapanir ekiabar diazɨma me iza uari akufa. Ezɨ a kamaghɨn me mɨgei, “Nan aveghbuaba, kɨ bizitam e uan adarasi paza me gamizir puvatɨ, o en ovavibar arazitam iriazir puvatɨ. Ezɨ me Jerusalemɨn na kalabus gatɨghava, egha na isa Romɨn gumazibar dafarim gatɨ. \v 18 Ezɨ me nan kotiam baragha, egha nan gara fo, kɨ arazir kuratam gamizir puvatɨ. Kɨ tam damighɨva ovegham. Kamaghɨn amizɨ me na ataghraghasa. \v 19 Ezɨ Judaba kamaghɨn aghua. Kamaghɨn amizɨ kɨ tuaviba ua puvatɨ. Kɨ ghaze, Sisar nan kotiam baragham. Ezɨ kɨ uan adarazi akam me gasamin bizir mɨngaritam itir puvatɨ. \v 20 Ezɨ bizir kam bagha kɨ ian diazɨ ia ize. Kamaghɨn kɨ ian ganɨva ia ko mɨkɨmasa. Ezɨ kɨ nɨghnɨzir gavgavim ikia mɨzuai bizir kam, Israelba bar uaghan a mɨzuai. Bizir kam bangɨn me datɨrɨghɨn senɨn kamɨn na ike.” \p \v 21 Ezɨ me kamaghɨn Pol ikara, “E Judian Provinsɨn gumaziba da akɨnafarir osirizir nɨ mɨgeitam inizir puvatɨ. Ezɨ Judan gumazitam iza eghaghanitam e geghara egha mɨgɨrɨgɨar kuratam nɨ gamizir puvatɨ. \v 22 E fo, nguibaba bar men gumazamiziba mɨgɨrɨgɨar kurabar Judan aven itir dakozir igiar igharazir kam mɨgei. Kamaghɨn amizɨ, e nɨn nɨghnɨzim baraghasa.” \p \v 23 Ezɨ me dughiar mam dɨborogha, gumazir avɨriba iza Pol bagha a itir dɨpenir kamɨn zui. Mɨzarazimɨn ghua guaratɨzimɨn, a God Bizibagh Ativir Arazimɨn akam geghara an gun me mɨgei. Egha Moses Osizirir Arazibar akaba ko Godɨn akam inigha izir gumazibar akaba, an akar kabar men nɨghnɨziba fava mɨgei. Egha akar kabar me nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn ikiasa a ifongegha pamtem ingara me mɨgei. \v 24 Ezɨ marazi ghaze, Pol mɨkemezir akaba da guizbangɨra, ezɨ marazi nɨghnɨzir gavgavim dar ikian aghua. \v 25 Egha me uarira uarir tongɨn akaba uariv sogha egha me mangasava amima, Pol akar abuananam me mɨgei, “Godɨn Duam guizbangɨra ian ovavibav keme. An akam inigha izir gumazim Aisaian akatorimɨn kamaghɨn ia mɨkeme, \b \q \v 26-27 ‘Gumazamizir kabar naviba ikuvigha gɨfa. \q2 Me uan kuaribar oraghan aghuaghava, \q3 egha me uan damazibar ganan aghua. \q Me kamaghɨn amima, kɨ ghaze, markɨ. \q2 Me uan damazimɨn ganighai, \q3 egha me uan kuaribar oreghai. \q2 Me kamaghɨn aghua. \q3 Me kamaghɨn amua bizibagh fozir puvatɨ. \q Me amua guizɨn navibagh iragha na bagha izezɨ, \q2 kɨ me gamizɨ me deraghai. \q3 Me kamaghɨn damuan aghua. \q Kamaghɨn, nɨ gumazamizir kaba bagh mangɨ, egh kamaghɨn me mɨkɨm, \q2 Ia akam baraghɨva, \q3 egh ia an mɨngarim gɨfoghan kogham; \q2 ia ganɨva, \q3 egh ia bizitamɨn ganighan kogham.’” \b \p \v 28-29 Egha Pol mɨgɨa ghua, kamagh mɨgei, “Kamaghɨn ami, kɨ kamagh sua, ia kamaghɨn fogh, Godɨn akurvazim, a Kantrin Igharazibar Gumaziba bagha anemadagha gɨfa. Eghtɨ me oragham!”\f + (28:28-29) Fofozir gumazir mabar ghaze, mɨgɨrɨgɨar otevir mam uaghan iti. Akar kam kamakɨn, “Pol akar kam mɨkemegha gɨvazɨma, Judaba anetegha ghu. Ezɨ adarir dafar men tongɨn otozɨma me uarira uariv gɨa, akabar uariv sosi.”\f* \p \v 30 Pol azenir rubuzir pumuningɨn dɨpenir mam ikia egha dɨpenir kam givesi. Ezɨ gumazamiziba an ganasa an dɨpenimɨn izima a bar akonge.\f + (28:30) Luk azenir pumuning Pol batozir bizimɨn gun e mɨkemezir puvatɨ. Ezɨ gumazir maba ghaze, gavmanɨn gumaziba kalabusɨn a fɨrizɨ a ghua nguibar igharazibar Godɨn akam akuri. Ezɨ gumazir maba ghaze, Romɨn gavmanɨn gumaziba Pol mɨsoghezɨma an aremes.\f* \p \v 31 Eghava Pol God Bizibagh Ativir Arazimɨn akam akurava egha gumazamiziba Ekiam Krais Iesusɨn akabar men sure gami. Egha a uaghan atiatir puvatɨ, bizitam bar an tuavim apɨrizir puvatɨ.