\id JAS \ide UTF-8 \h Yakuba \toc3 JAS \toc2 YAK \toc1 Yakuba \mt Yakuba \is Kumakan Mɛn ye Kitabu Ɲin Kɔndɔ \ip Kitabu ɲin ye bataki le ri mɛn farani Yakuba la. A ka ɲin sɛbɛ Yahudiya lemɛniya mɔɔilu le ma mɛn ye jɛnsɛnni jamana gbɛrɛilu kɔndɔ londanya la. Waati wo la, lemɛniya mɔɔilu tɛrɛ ye tɔrɔya rɔ. Hali jamana ɲɛmɔɔilu tɛrɛ ye ii tɔrɔla. Alla la Nii Senaman jiira Yakuba ma, a ka kuma ɲin dafɔ damira a ni ka a sɛbɛ, ka lemɛniya mɔɔilu fanka don sila mɛn ye tuɲa ri, ka wa Alla ma. \ip Kitabu ɲin ye lalili siyaman de dila lemɛniya mɔɔilu ma. A ye an karanna Alla tɔɔ fɔ ɲala an dagbolo la a ni ka Alla sariyailu bonya, wo ye ko fila le ri mɛn tɛ kelen di. Lemɛniya ti fɔyi ri ni i ma Alla la sariya sila latelen. Kitabu ɲin ye jusukolo le karanna a ni ka sila ɲuma laka an ɲɔɔn fɛ. A ti se farala. \ip Kitabu ɲin ye mɔɔ lalila ɲa gbɛrɛ ma mɛn ye an jusukolo lola sila bɛrɛ mira la. An ma kan ka mɔɔ bɔ mɔɔ rɔ. A ye an maɲininkala ka an ye an ɲɔɔn dɛmɛn, an ye an ɲɔɔn bonya, an ye diya an ɲɔɔn yɛ. A ye an maɲininkala an ye an nɛnkun mira, ka kumaba fɔto ye. An ye an muɲun an na tɔrɔyailu ma. An kana kɛ mɔɔ mɔnɛma ri. An kana dunuɲa nata diya an yɛ. An ye an karifa Alla la, an na ko bɛɛ rɔ. \ip Alla ye an bɛɛ dɛmɛn an ye a la sariya bɛɛ latelen ikomin a ka kan ka kɛ ɲa mɛn ma. Allama wo kɛra. Amina. \c 1 \s Yakuba la foli rɔ \p \v 1 Sɛbɛ ɲin farani Yakuba le la, mɛn ye Alla la jɔn de a ni Maari Isa mɛn Ɲenematɔmɔnin na jɔn de ri. N ye a lawala \f + \fr 1.1 \fr*\ft Kuma ɲin ma fɔ ko mɔɔ wo ye sɔrɔnna Isirayɛli la kabila tan ni fila kelen de ma, a fɔnin dunuɲa mɔɔ bɛɛ le yɛ mɛn lani Maari Isa la.\ft*\f*Isirayɛli la kabila tan ni fila ma, mɛnilu jɛnsɛnni dunuɲa fan bɛɛ rɔ. N ye ai tuwala. \s Ii ye sɛwa tɔrɔya rɔ \p \v 2 N badenmailu, tɔrɔya su su wa ai sɔrɔn, ai ye wo mira ka a kɛ ai sɛwa ko ba ri, \v 3 baa ai ka a lɔn ko ai la lemɛniya wa kɔrɔbɔ, wo ri kɛ sababu ri do ri la ai la muɲunnin kan. \v 4 Ai ye tɔrɔya bɛɛ muɲun fɔɔ ka a ban, sa ai ri kɛ mɔɔ dafaninilu ri fewu. Foyi tɛ ai jɛn butun. \v 5 Kɔni ni famunyali ka ai do jɛn, a ye Alla matara. Wo ri famunyali di a ma, baa Alla ye mɔɔ bɛɛ sɔla ka a wasa. A tɛ ii jalakila fo ka ii sɔ. \v 6 Kɔni mɔɔ wo wa Alla tara, fo a ye a la lemɛniya la Alla rɔ, a kana sika. Mɔɔ mɛn ye sikasikala, wo tii ye ikomin kɔɔji jikuru ba, fɔɲɔ ye mɛn namaala kojuuya. \v 7 Wo tii kana a miri ko a ri fen sɔrɔn Maari bolo. \v 8 Filanfilante le. A tɛ tola kan kelen si kan a la ko si rɔ. \s Fantan ni nanfulutii \p \v 9 Lemɛniya mɔɔ mɛn ye fantan di, wo ka kan ka waso bakɛ, baa a ka bonya sɔrɔn Alla la. \v 10 Mɛn ye nanfulutii ri, wo fanan ka kan ka waso bakɛ, baa a ka dɔɔya sɔrɔn. Mɔɔ wo ri sa ka wa ikomin bin feren ye jala ka wa ɲa mɛn ma. \v 11 Ni tele bɔra ka a wuyɛ ba labɔ, bin di ja, a ferenilu bɛɛ ri tunun. A dariya bɛɛ ri ban fewu. Nanfulutii fanan bantɔ ten de ka bɔ a la ko kɛtailu tɛma. \s Alla tɛ mɔɔ manɛɛnna \p \v 12 Kunnadiya mɔɔ mɛn ye a muɲunna a la tɔrɔya rɔ, wo mɔɔ wa ban kɔrɔbɔla Alla bolo a ri ɲenemaya banbali sɔrɔn, Alla ka mɛn lahidi ta a kanintemailu yɛ. \v 13 Kojuu kɛ lɔɔ wa mɔɔ mira a tɔrɔya waati rɔ tuma mɛn na, a kana a fɔ ko Alla le ye a manɛɛnna, baa kojuu kɛ lɔɔ tɛ Alla mirala. Alla fanan tɛ mɔɔ si manɛɛnna ten. \v 14 Mɔɔ bɛɛ ye manɛɛnna a jɛrɛ la nata juu la ka a mira ikomin miralifen. \v 15 Kojuu lɔɔ wa an mira tuma mɛn na a ri an kɛ kojuu kɛla ri, a ni kojuu wa fanka sɔrɔn tuma mɛn na, a ri an faa. \p \v 16 Nba, nakelenɲɔɔilu, ai kana sɔn ai ye lafili. \v 17 Mɔɔ ri fen ɲuma mɛnilu sɔrɔn, a ni fen dafanmuruilu, woilu bɛɛ ye bɔla Alla fɛ san ma, mɛn ka san dɔ kɛnɛbɔlanilu dan. A tɛ yɛlɛmanna ka bɔ a ɲa ma. Dibi yɔrɔ si tɛ a la. \v 18 A ka ɲenemaya kura latɛɛ ka a di an ma ka fara a la kuma la, mɛn ye tuɲa ri. A ka wo kɛ, sa a ri lɔdiya fɔlɔ di an ma a la danninfenilu bɛɛ tɛma. \s Fo ka Alla la kuma labato \p \v 19 Ai ye hankili bila ɲin dɔ, n nakelenɲɔɔilu, ai ka kan ka kaliya ka ai tolo malɔ ai ɲɔɔn na, ai kana da lakaliya kuma fɔla, ai kana mɔnɛ jona. \v 20 Baa mɔɔ wa mɔnɛ, a ti se Alla la telenbaya koilu kɛla. \v 21 Wo le kosɔn, ai ye kɔnɔrɔjuuya bɛɛ to ye, ka kojuu bɛɛ boloka. Ai ye ai fanmajii ka sɔn Alla la kuma ma, a ka mɛn don ai jusukun dɔ. Kuma wo le ri se ka ai kisi. \p \v 22 Ai ye ai tolo malɔ Alla la kuma la ka a labato. Ai kana dan ai tolo malɔla a la. Ni wo tɛ, ai ri ai jɛrɛ lafili. \v 23 Baa ni mɔɔ ka a tolo malɔ kuma wo la, kɔni a ma sɔn wo labatola, a ye ikomin mɔɔ mɛn ye a jɛrɛ ɲakɔrɔ ragbɛla dubalen na kosɛbɛ. \v 24 A wa ban a ɲakɔrɔ ragbɛla ka wa, a ɲakɔrɔ ye ɲa mɛn ma, a ri ɲina wo ko i kɔrɔ. \v 25 Sariya dafanin di se mɔɔilu hɔrɔyala. Mɔɔ mɛn wa a raja a karanna tuma bɛɛ, Alla ri wo tii kunnadiya a la ko kɛtailu rɔ. Wo ye mɔɔ le ri, mɛn ye kuma wo labatola. A tɛ sɔn ka a tolo malɔ a la gbansan. \p \v 26 Ni mɔɔ ye a mirila ko a ye Alla la dina rɔ, ka a tɛrɛn a ti se a nɛn kun marala, wo tii ye a jɛrɛ lafilila. A ye mɛnilu jatela Alla la dina ri, woilu tɛ foyi ri. \v 27 Ka faratanniilu ni cɛsamusoilu dɛmɛn ii la tɔrɔya waati, a ni ka an jɛrɛ mabɔ dunuɲa ko nɔɔilu bɛɛ la, wo ye Alla la dina sɛniman ba le ri an Fa Alla ɲakɔrɔ. \c 2 \s Ii kana mɔɔ do lafisaya mɔɔ do ma \p \v 1 Nba, n badenmailu, ai ra lemɛniya an na Maari Isa mɛn Ɲenematɔmɔnin ma, gbiliya ba ye mɛn bolo, wo rɔ ai kana mɔɔ do lafisaya mɔɔ do ma. \v 2 N di misaliya di ai ma. Ni lon do rɔ, mɔɔ do ri na don ai kan ai la ladɛn diya, koyina saninnaman ye a bolo la, faanin ɲuma ye a kan na, a ni wo waati kelen, fantan do fanan di don ai kan, faanin koron ye a kan na, \v 3 tumadɔ ai ri ɲabɔ faaninɲumatii wo la, ka a bonya, ka a fɔ a yɛ ko a ye na a sii siifen ɲuma rɔ yan, kɔni ai ri a fɔ fantan yɛ ko a ye a lɔ wo ri, ni wo tɛ, ai ri a fɔ a yɛ ko a ye a sii duu ma ai sen kɔrɔ. \v 4 A ye di wo rɔ? Ni ai ka a kɛ ten, ai ma mɔɔ do lafisaya do ri ai tɛma wa? Ai ma na kɛ miriyajuutii ri ai la kiti tɛɛ diya rɔ wa? \p \v 5 N badenma kaninbailu, ai tolo malɔ. Dunuɲa mɔɔilu ye mɛnilu jatela fantanilu ri, Alla le ka woilu suwandi sa ii ri lemɛniya kosɛbɛ. Alla ka ii suwandi fanan, sa ii ri se donna a la mansaya rɔ, a ka mɛn lahidi ta a kanintemailu yɛ. \v 6 Kɔni ai ye fantanilu dooyala! Nanfulutiilu le tɛ ai mirala karagbɛlɛya la wa? Iile tɛ ai mirala ka wa ai ri kititɛɛ diya rɔ wa? \v 7 Ai ye mɛn ta ri, nanfulutii le tɛ wo tanama kuma fɔ wa? \p \v 8 A sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ ko: «I ye i siiɲɔɔ kanin ikomin i ye i jɛrɛ kaninna ɲa mɛn ma.» Alla la Mansaya sariya le wo ri. Ni ai ka sariya wo labato, ai ye koɲuma kɛla. \v 9 Kɔni ni ai ka mɔɔ bɔ mɔɔ rɔ, ai ra kojuu kɛ. Sariya ye a yirakala ko ai ye sariya tiɲanbailu le ri wo rɔ. \v 10 Ni mɔɔ ka sariya kelen pe tiɲan ka a tɔilu bɛɛ latelen, a ye ikomin wo tii ra sariya bɛɛ tiɲan. \v 11 Baa Alla ka a fɔ ko: «I kana kaninkɛ kɛ.» A kan fanan ko: «I kana mɔɔ faa.» Awa, ni mɔɔ ka mɔɔ faa, wo tii ra kɛ sariya tiɲanba ri, hali ni a ma kaninkɛ kɛ. \v 12 Alla ri ai la kititɛɛ ka a bɛn sariya le ma, sariya mɛn ye mɔɔ hɔrɔyala. Wo le kosɔn, ai ye ai kuma ni ai taama bɛɛ kɛ ka a bɛn miriya wo ma. \v 13 Hina ri se kiti tɛɛ ma. \s Lemɛniya mɔɔilu ka kan ka kɛwaliɲumailu kɛ \p \v 14 Nba, n badenmailu, ni mɔɔ do ko lemɛniya ye a bolo, ka a tɛrɛn a tɛ kɛwaliɲumailu kɛla, a ye di wo rɔ? A tii ri se kisila wa? \v 15 Ni ai nakelenɲɔɔ cɛɛ wala ai nakelenɲɔɔ muso mako ye feriyabɔ ni balo la don? \v 16 Tumadɔ ai do ri a fɔ makotii wo yɛ ko: «Alla ye hɛrɛ kɛ i yɛ, ko i ye wa i maja, ka dɔɔnnin kɛ ka i fa,» kɔni ni a ka wo le fɔ ka a tɛrɛn a ma fosi di a ma ka a mako ɲa, wo ye nfen de ɲala? \v 17 Wo ɲa kelen de ma, ni mɔɔ do ka a fɔ ko a lemɛniyani, ka a tɛrɛn a tɛ kɛwaliɲumailu kɛla, wo tii la lemɛniya tɛ foyi ɲala a ma. A ye ikomin fen faanin de. \p \v 18 Tumadɔ do ri a fɔ ko: «Lemɛniya ye i bolo, kɔni nde ye kɛwaliɲumailu kɛla.» Nba, ile mɛn tɛ kɛwaliɲumailu kɛla, i ye i la lemɛniya yiraka n na ni kɛwaliɲumailu tɛ. Nde fanan di n na lemɛniya yiraka i la n na kɛwaliɲumailu sababu la. \v 19 I lani a la ko Alla kelen pe le ye ye. Wo ka ɲi! Hali jinailu lani wo la. Woilu silanni Alla yɛ fɔɔ ka ii yɛrɛyɛrɛ. \v 20 Mɔɔkuntan! I ye a fɛ n ye a yiraka i la wa ko lemɛniya tɛ foyi ɲala ni a ma mɔɔ lɔ kɛwaliɲumailu kɛla? \v 21 Alla ma an benba Iburahima jate mɔɔ telenni ri a la kɛwaliɲumailu le kosɔn wa? Baa a ka a dencɛ Isiyaka la saraka janin diya kan ka a kɛ Alla la sarakafen di. \v 22 I ka a ɲayen wa? A lemɛniyara Alla ma ka kɛwaliilu kɛ. A ka kɛwali mɛnilu kɛ, woilu le ka a la lemɛniya dafa. \v 23 Wo le rɔ, mɛn sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ, wo dafanin. A sɛbɛni ko: «Iburahima lara Alla la kuma la. Wo rɔ, Alla ka a jate mɔɔ telennin di.» Ka a la wo kan, Alla ka Iburahima kili ko a tericɛ. \v 24 Ai ka a ɲayen wo rɔ ko Alla ri mɔɔ jate mɔɔ telennin di a tii la kɛwaliilu kosɔn, lemɛniya ko gbansan tɛ. \p \v 25 Wo ɲa kelen de ma, Alla ka sunkurunba muso Rahabu jate mɔɔ telennin di a la kɛwaliɲumailu le kosɔn. Baa Isirayɛlika cɛɛ fila mɛnilu wara jamana lakɔrɔsi, Rahabu ka woilu ramira koɲuma a wara, ka ban ka ii dɛmɛn sila gbɛrɛ sɔrɔnna ka wa. \v 26 Nba, ni nii tɛ mɔɔ mɛn faribanku rɔ, mɔɔ wo sanin de. Wo ɲa kelen de ma, ni mɔɔ do ka a fɔ ko a lemɛniyani, ka a tɛrɛn a tɛ kɛwaliɲumailu kɛla, wo tii la lemɛniya ye ikomin fen faanin de. \c 3 \s Fanka ye mɔɔ nɛn na \p \v 1 N badenmailu, ai siyaman ma kan ka kɛ karanmɔɔilu ri, baa ai ka a lɔn ko andeilu mɛnilu ye mɔɔilu karanna, an na kiti ri gbɛlɛya ka tamin mɔɔ tɔilu ta la. \v 2 An bɛɛ ye filila ɲa siyaman de ma. Ni mɔɔ mɛn tɛ filila a kuma rɔ fewu, wo tii ye mɔɔ dafanin de ri. A ye senjɛrɛla mɔɔ le ri. \v 3 An wa karafɛ don so da rɔ sa a ri wa an sawona diya rɔ, so la ko bɛɛ ri kɛ andeilu le bolo. \v 4 Ai ye jikan kulunbailu mafɛnɛ. Ii ka bon kosɛbɛ. Fɔɲɔ ba wa tɛɛ, a ri ii ta ka wa ii ri. Kɔni kulun borilan fitini do ye ii la, mɛn ye ii lawala kulunborila sawona diya bɛɛ rɔ. \v 5 Wo ɲa kelen de ma, nɛn ye mɔɔ faribanku fen fitini do le ri. Kɔni a ye waso ko bailu fɔla. \p A ragbɛ! Ta fitinna ri se tu ba mirala ka wo bɛɛ janin. \v 6 Mɔɔ nɛn fanan ye ikomin ta. Foyi tɛ a la ni kojuu gbansan tɛ! A ye mɔɔ faribanku yɔrɔ do le ri, mɛn di mɔɔ faribanku yɔrɔ tɔilu bɛɛ lanɔɔ. A ye ikomin jahanama ta le ye a rɔ. A ri se mɔɔ la dunuɲaratɛɛ bɛɛ ratiɲanna. \v 7 Adamaden ye niimafen su bɛɛ kolola: waa rɔ soboilu wo, kɔnɔilu wo, ji rɔ fenilu wo, niimafen mɛsɛnilu wo, mɛnilu ye taamala duu ma. Adamaden da wo bɛɛ kolo, \v 8 kɔni mɔɔ si ti se a nɛn kolola! Fen juu le. Mɔɔ ti se a la. A kɛni ikomin a lafani baa le la. \v 9 Maari mɛn ye an fa Alla ri, an ye wo tandola an nɛn de la, kɔni Alla ka mɔɔ mɛnilu dan ka ii kɛ a jɛrɛ munuɲa ri, an ye woilu dankala nɛn kelen wo le la. \v 10 Da kelen de ri duwawu kɛ a ri dankali fanan kɛ! N badenmailu, wo ma kan ka kɛ de! \v 11 A ye di? Ji duman ni ji kunani fila bɛɛ ri se bɔla ji bɔ diya kelen dɔ wa? \v 12 A ye di, n badenmailu? Toroju ri se a denna olibiyedenilu la wa? Rɛsɛnju ri se a denna torodenilu la wa? Wo kuma tɛ! Nba, ji duman tɛna bɔla tenke yɔrɔ rɔ, kɔɔji ye bɔla mɛn dɔ. \s Famunyali mɛn bɔni Alla rɔ \p \v 13 Nba, mɔɔ ye ai tɛma wa, mɛn ye mɔɔ famunyali hankilima ri? Ni do ye ye, wo tii ye a la famunyali yiraka a la taama ɲuma rɔ, a ni a la kɛwaliilu rɔ, a ye mɛnilu kɛla fanmajii mɛn bɔni famunyali rɔ. \v 14 Kɔni ni keleya ye ai la kojuuya, a ni bɛnsɛnkolontɛya, ai kana ai jɛrɛ bonya ko ai ye mɔɔ famunyanilu le ri. Ni wo tɛ, ai ri wuya fɔ ka tuɲa tiɲan. \v 15 Famunyali su wo ma bɔ Alla rɔ sankolo rɔ. A bɔni dunuɲa le rɔ yan, a ni adamaden ni jina le rɔ. \v 16 Baa keleya ni bɛnsɛnkolontɛya ye yɔrɔ mɛn dɔ, sɔsɔli fanan ka siya ye, a ni kɛwalijuu su bɛɛ. \v 17 Kɔni famunyali mɛn bɔni Alla rɔ sankolo rɔ, wo fɔlɔ ye a tii kɛla mɔɔ sɛniman de ri, jususuma duman mɛn yɛ. Wo tii ye mɔɔ sabarini de ri, mɛn na ko ma gbɛlɛn. Wo ye hinala mɔɔilu la kosɛbɛ ka koɲumailu kɛ ii yɛ. A tɛ mɔɔ bɔla mɔɔ rɔ. Filanfilanteya tɛ a la ko rɔ. \p \v 18 Mɔɔ mɛn ye jususuma baara kɛla mɔɔilu tɛma wo la dunuɲaratɛɛ ri kɛ telenbaya ri. \c 4 \s Ai ye ai madon Alla la \p \v 1 Nba, kɛlɛ ni sɔsɔli mɛnilu ye ai ni i ɲɔɔn tɛ, woilu bɔni mi? Ii ma bɔ ai la nata juuilu le rɔ wa, mɛnilu ye kɛlɛ kɛla ai la ɲenemaya rɔ tuma bɛɛ? \v 2 Fen lɔɔ ye ai la, kɔni ai tɛ a sɔrɔnna. Wo rɔ, mɔɔ faa lɔɔ ye ai mirala. Ai nata lani fen do kan, kɔni ai ti se wo sɔrɔnna. Wo rɔ, ai ye i ɲɔɔn sɔsɔli, ka i ɲɔɔn kɛlɛ. Ai ye mɛn fɛ, wo tɛ ai bolo, baa ai tɛ a tarala Alla la. \v 3 Ni wo tɛ, ai wa a tara, ai tɛ fen sɔrɔnna, baa ai ye a tarala miriyajuuya le la. Ai ye a tarala ai jɛrɛ la nata juuilu le nafa kanma. \v 4 Ai ye ikomin kaninkɛlailu! Dunuɲa koilu duman mɛn yɛ, Alla la ko ma di wo tii yɛ. Ai ma wo lɔn wa? Nba, mɔɔ mɛn ye a fɛ ka kɛ dunuɲa koilu kaninba ri, wo tii ye a jɛrɛ kɛla Alla juu le ri. \v 5 Mɛn fɔni Alla la kitabu kɔndɔ, ai ye ai mirila le ko wo fɔni le fuu wa? A ka a fɔ ko: «Alla ka nii mɛn bila an dɔ, wo duman a yɛ a ɲa jɛrɛ jɛrɛ ma.» \p \v 6 Kɔni Alla ka baraka don an na ko rɔ haan ka tamin. Wo le kosɔn, a fɔni Alla la kitabu kɔndɔ ko: \q «Alla ye jɛrɛdabailu kɛlɛla. \q Kɔni a ye baraka donna mɔɔ fanmajiinilu rɔ.» \p \v 7 Wo le rɔ, ai ye ai fanmajii Alla yɛ ka a kan mira. Ai ye ai ban Sɛtana rɔ. Wo rɔ, a ri a bori ka a mabɔ ai la. \v 8 Ai ye ai madon Alla la. Wo rɔ, Alla fanan di a madon ai la. Ai kojuukɛlailu, ai ye ai bolo bɔ kojuu la fewu. Ai filanfilanteilu, ai ye ai jusukun sɛniya. \v 9 Ai ye jusumakasa, ka kasi, ka kule! Ai ye yɛlɛ boloka ka a kɛ kasi ri. Ai ye sɛwa boloka, ka a kɛ jusukasi ri. \v 10 Ai ye ai fanmajii Maari ɲakɔrɔ. Wo rɔ, a ri ai kun nawuli. \s Lemɛniya mɔɔilu kana i ɲɔɔn mafɔ \p \v 11 Nba, n badenmailu, ai kana i ɲɔɔn tɔɔjuu fɔ. Mɔɔ mɛn wa a badenma tɔɔjuu fɔ, ka a badenma jii kojuu kɛla ri, wo tii ye Alla la sariya le tɔɔjuu fɔla, ka sariya wo jii fen juu ri. Ni mɔɔ don ka sariya jii fen juu ri, wo tii tɛ sariya labatola fo ka a jɛrɛ kɛ sariya jalakiba ri. \v 12 A kelen pe le ye sariyasiiba ri. A kelen pe le ye kititɛɛla ri. Ale le seni mɔɔ kisila, a seni mɔɔ halakila fanan. Kɔni ai mɔɔ gbansan, nfenna ai ye ai mɔɔɲɔɔ jii kojuu kɛla ri? \s Lemɛniya mɔɔilu kana ii jɛrɛdabaya \p \v 13 Nba, ai ye ai tolo malɔ sisen. Ai ka a fɔ ko: «An di wa so do kɔndɔ bi, ni wo tɛ sini. An di san kelen kɛ ye, ka julaya kɛ ka tɔnɔ sɔrɔn.» \v 14 Ai kan ten, kɔni ai ma wo lɔn mɛn di kɛ sini. A ye di? Aila dunuɲaratɛɛ ye nfen di? Ai ye ikomin duuru, mɛn di bɔ ka waatini kɛ, ka ban ka tunun. \v 15 Ai ka kan de ka a fɔ ko: «Ni Maari sɔnda, an kɛndɛ ri to, an di ko ɲinilu kɛ.» \v 16 Kɔni sisen, ai ye ai wasola ka jɛrɛrabaya kumailu fɔ. Wo ɲɔɔn bɛɛ ma ɲi le! \v 17 Wo rɔ, ni mɔɔ mɛn ka a lɔn a ka kan ka koɲuma mɛn kɛ, kɔni a ma wo kɛ, wo tii ra julumun kɛ. \c 5 \s Nanfulutii ɲaninkɛjuuilu \p \v 1 Nba ai nanfulutii, ai ye ai tolo malɔ! Ai ye kasi ka kule, baa tɔrɔya ri na ai sɔrɔn. \v 2 Aila nanfulu ra tiɲan. Baabaanen da don ai la faaninilu rɔ. \v 3 Korikori ra ai la sanin ni ai la wodigbɛ mira. Korikori wo ri ai jalaki. A ri ai fari halaki ikomin ta. Ai ra nanfulu ladɛn ai jɛrɛ yɛ dunuɲa laban waati ɲin dɔ. \v 4 Ai ɲa lɔ! Baaraden mɛnilu ka ai la sɛnɛsumanilu ka, ai ka woilu janfa. Ai ma sɔn ii sara dila ii ma. Sara wo ye kule kan bɔla ai kanma. Baaradenilu kule kan da se Maari Sebɛɛtii ma. \v 5 Ai ka ai la dunuɲaratɛɛ kɛ fen duman gbansan de kan, ka ai diyana koilu gbansan de kɛ. Ai ra ai jɛrɛ kɛ ikomin nisi tɔlɔnilu, mɛnilu ye ii kannatɛɛ lon makɔnɔla. \v 6 Ai ra kiti labe mɔɔ telenni kan ka a faa, mɛn tɛ ai sɔsɔli. \s Lemɛniya mɔɔilu ye ii muɲun \p \v 7 Wo le rɔ, n badenmailu, ai ye ai muɲun fɔɔ Maari ye na. Ai ma sɛnɛkɛlailu kɔrɔsi wa? Ii ye suman ka makɔnɔla, ii ri mɛn sɔrɔn ii la sɛnɛ rɔ. Ii ri ii muɲun fɔɔ sanci ye na, sanci fɔlɔ ni sanci laban. \v 8 Ai fanan ye ai muɲun, ka jusu lasɛwa, baa Maari na lon da sudunya. \p \v 9 N badenmailu, ai kana ai makasi ai ɲɔɔn kan, sa Alla kana kiti labe ai kan. Kititɛɛla le a ri, mɛn ma jan ai la. A ri na i tɔrɔfɛ sisen. \v 10 N badenmailu, ai ye ai hankili to Maari la nabiilu la kuma rɔ, mɛnilu kumara a tɔɔ rɔ. Woilu ka ii muɲun i tɔrɔya kɔrɔ ɲa mɛn ma, ai ye ai muɲun ɲa wo le ma. \v 11 Ai ɲa lɔ! Mɔɔ mɛnilu ka ii muɲun tɔrɔya rɔ, an ye a fɔla ko wo tii kunnadiyani Alla bolo. Ayuba ka a muɲun ɲa mɛn ma, ai ka wo mɛn. Maari ka mɛn kɛ a yɛ a laban dɔ, ai ka wo fanan lɔn, baa Maari la kininkinin ka bon, a ni a la kaninteya. \p \v 12 Nba, n badenmailu, n ye mɛn magbɛlɛyala ai yɛ, wo le ɲin: ai kana ai kali. Ɔɔn, ai kana ai kali sankolo la, wala duukolo la. Ai kana ai kali foyi la. Ni ai sɔnda ko ma, ai ye a fɔ dɔrɔn ko ɔɔn. Ni ai ma sɔn ko ma, ai ye a fɔ dɔrɔn ko ɛɛn. Ai ye dan wo ma, sa kiti kana be ai kan. \s Fanka ye Alla tara rɔ \p \v 13 Nba, ni tɔrɔbatɔ ye ai tɛma, wo ye Alla tara. Ni mɔɔ sɛwanin ye ye, wo ye kaliman bɔ Alla yɛ ka a tando. \v 14 Ni jankarɔto ye ii rɔ, wo ye lemɛniya mɔɔilu la dɛkuru ɲɛmɔɔilu kili. Ii ye tulu mun a kun na Maari tɔɔ rɔ, ka Alla tara a yɛ. \v 15 Ni mɔɔ ka a la lemɛniya la Alla rɔ ka a matara, jankarɔto ri kɛndɛya. Maari ri a lawuli. Ni jankarɔto tun ka kojuu le kɛ, Maari ri woilu yafa a ma. \v 16 Wo le rɔ, ai ra kojuu mɛnilu kɛ, ii ye woilu fɔ i ɲɔɔn yɛ, ka Alla tara ai ɲɔɔn yɛ, sa ai ri kɛndɛya. Fanka ye telenba la tarali la a ye ko ɲala kosɛbɛ. \p \v 17 Nabi Eli fanan tɛrɛ adamaden de ri ikomin andeilu, kɔni a ka a raja Alla matarala ko sanci kana na. Wo rɔ, sanci ma na san sawa ni karo wɔɔrɔ kɔrɔ. \v 18 Wo taminni kɔ rɔ, a ka Alla tara ikɔ ko sanci ye na. Sanci nara. Duukolo jiri ni a sumanilu ka ii den. \p \v 19 N badenmailu, tumadɔ ai do ri fili ka tuɲa sila bila, kɔni lemɛniya mɔɔ do ri wo tii lasɛ ka a bila tuɲa sila kan ikɔ. \v 20 Ni wo kɛra, ai ye la a la ko mɔɔ mɛn ka kojuu kɛla labɔ a la fili sila kan, wo tii ra kojuu kɛla ni kisi saya ma. A fanan di kɛ sababu ri, Alla ri kojuu siyaman ba yafa kojuu kɛla wo ma.