\id GAL 
\ide UTF-8
\h Kalatikailu
\toc2 KAL
\toc1 Kalatikailu
\mt1 Pɔli la bataki lawa Kalatikailu ma
\imt Kalatikailu
\is Kumakan mɛn ye Kitabu sɛniman ɲin kɔndɔ
\ip Kitabu sɛniman ye sɛbɛni Pɔli le bolo ka a lawa lemɛniya mɔɔilu ma mɛn ye Kalati. Wo bɛɛ sɛbɛni kitabu Talibidenilu la Kɛwaliilu kɔndɔ suran 13 a ni suran 14.
\ip Nba, Isa la baara damira waati, lemɛniya mɔɔ siyaman tɛrɛ ye Yahudiyailu le ri. («Yahudiyailu» ni «Isirayɛli» wo bɛɛ ye tɔɔ kelen de ri). Yahudiyailu mɛn lemɛniyara Isa ma ii ka a lɔn ko Mɔɔ Suwandinin de, nabiilu kumara a la ko rɔ. Ii ma Isa la karan lɔn ikomin dina kura le. Ii la miriya ye, Isa la karanɲa ma, a ye ii la dina le dafala, ikomin Alla ka fɔ ɲa mɛn ma. Ka a masɔrɔn, ii lemɛniyara, kɔni ii ma ii la dina sariya sila si bila, Nabi Musa la Tawureta a ni Nabi Dawuda la Yaburi. Ii ma si bila. Ii ka lɔnnin mɛn sɔrɔn Isa fɛ, ii ka fanan la wo kan.
\ip Kɔndafili si tɛ wo rɔ ka a masɔrɔn Alla la kumakan tɛrɛ ye wala Yahudiyailu le ma. Kɔni Isa la karandenilu ka a la kumakan nase siya gbɛrɛ mɔɔilu ma waati mɛn na, kɔndafili ka siya gbɛrɛ mɔɔilu mira. Siya gbɛrɛ mɔɔ mɛn lemɛniyara Isa ma, ii ma sɔn Yahudiyailu la namun tala ka a la ii la lɔnnin kan, ii ka mɛn sɔrɔn Isa la, ka a masɔrɔn Isa la karan ka woilu wasa.
\ip Ka a masɔrɔn wo fɛ, Yahudiya lemɛniya mɔɔilu ma kuma kunyɛ siya gbɛrɛ mɔɔilu fɛ, ka a masɔrɔn ɲinilu ma kojiikɛ. Yahudiya lemɛniya mɔɔilu ka a fɔ ko lemɛniya mɔɔ mɛn ma kojiikɛ ma kisiba bɛrɛ sɔrɔn. Pɔli ka a mɛn tuma mɛn na ko aile ye kuma wo fɔla, a ka ii sɔsɔ ka a fɔ ko ni an di kisi sɔrɔn Isa la saraka sababu la, an mako sa kojii la kosa an di kisi sɔrɔn. A ma a fɔ ko kojiikɛ a ma ɲi. A ka fɔ ko kojiikɛ ti an kisila; an ti se kisila sila si fɛ. Isa kelen pe la saraka le ri se wo kɛla.
\ip Sɔsɔli la mɛn ye Yahudiya lemɛniyamɔɔilu ni siya gbɛrɛ lemɛniyamɔɔilu tɛma wo ri se hankili dila an ma. Sariya doilu ye dina rɔ an di se woilu bonyala, kɔni a ti se an kisila. Namun doilu ye ye an di se bilala namun sila woilu kan. An ti se jatela ikomin a diyagboyani ko an di kisi sɔrɔn. A ka gbɛlɛn dɔɔni ka bɛɛ ɲafɔ, kɔni Alla la kitabu sɛniman wo di se hankili dila an ma ka a ɲayen.
\ip Kɛbi Pɔli ka bataki lawa Kalati lemɛniya mɔɔilu ma, a ri se an karanna ka bila lemɛniya a rɔ. Lemɛniya mɔɔilu la sariya fɔlɔ le kaninteya ri. Nii Sɛniman ye lemɛniya mɔɔilu jusu rɔ, wo fanan ye sila yirakala ii la ka lɔ Alla ma. Wo la tɔnɔ ye a la, ni wo tɛ Setana ri bɔ fɛrɛ su bɛɛ la ka ai la lemɛniya tiɲan, ka ai lɔ sila gbɛrɛ ma mɛn ye kojuu sila ri. Alla ye an tanka wo ma. Amina!
\c 1
\p
\v 1 Sɛbɛ ɲin farani nde Pɔli le la, nde mɛn ye talibidenba ri. Mɔɔilu ma n suwandi baara wo kanma. Mɔɔ si ma n kelaya. Ɛɛn, n kɛra talibidenba le ri ka fara Isa Ɲenematɔmɔnin de la, a ni an Fa Alla mɛn ka a lawuli ka a bɔ saya rɔ. 
\v 2 Nde ni an badenma mɛnilu bɛɛ ye n tɔrɔfɛ yan, an ye sɛbɛ ɲin nawala lemɛniya jamailu le ma, mɛnilu ye Kalati jamana rɔ. 
\v 3 An Fa Alla a ni Maari Isa Ɲenematɔmɔnin ye hina ni jususuma di ai ma. 
\v 4 Isa Ɲenematɔmɔnin de ka a jɛrɛ kɛ saraka ri an na kojuuilu kosɔn, sa a ri an bɔ dunuɲa juu ɲin fanka kɔrɔ, baa an Fa Alla sawo tɛrɛ ye wo rɔ. 
\v 5 A tɔɔ ye gbiliya kadawu. Amina!
\s Kibaro ɲuma kelen pe le ye ye
\p
\v 6 N da kabannakoya kojuuya ka a masɔrɔn Alla mɛn ka ai kili ka fara Ɲenematɔmɔnin na ɲumaya la, ai ra ai kɔdon wo la jona jona, ka wa kela gbɛrɛ kɔ. 
\v 7 Kɔni kela gbɛrɛ tɛ wo ri de! Mɔɔ doilu le ye ai kɔndafilila ten. Ii ye a fɛ ka Ɲenematɔmɔnin na kibaro ɲuma yɛlɛman. 
\v 8 Kɔni an ka kibaro ɲuma mɛn nase ai ma, ni fen fen ka kɛla gbɛrɛ lase ai ma, mɛn ni fɔlɔman wo tɛ kelen di, danka ye wo tii kan, hali ni a kɛra andeilu ri, wala sankolo rɔ mɛlɛka do ri. 
\v 9 An ka mɛn fɔ ai yɛ kɔrɔman, n di wo fɔ ikɔ ko ai sɔnda kibaro ɲuma mɛn ma, ni mɔɔ mɔɔ ka kela gbɛrɛ lase ai ma, mɛn ni fɔlɔman wo tɛ kelen di, danka ye wo tii kan kadawu!
\p
\v 10 A ye di? N ye a ɲininna ka n jɛrɛ diya mɔɔilu yɛ wa, wala Alla yɛ wa? N ye a ɲininna ka mɔɔilu hɛnɛ wa? Wo kuma tɛ! Ni n tɛrɛ ye a fɛ ka mɔɔilu hɛnɛ fɔlɔ, n tun tɛna kɛla Ɲenematɔmɔnin na baaraden di.
\s Alla ka Pɔli bila a la baara la ɲa mɛn ma
\p
\v 11 N badenmailu, n ye a fɛ ai ye a lɔn ko n ka kibaro ɲuma mɛn nase ai ma, wo ma fara mɔɔ la. 
\v 12 N ma a sɔrɔn mɔɔ si la. Mɔɔ ma n karan a la fanan. Kɔni Isa Ɲenematɔmɔnin jɛrɛ le ka a yiraka n na.
\p
\v 13 N tɛrɛ ye taamala Yahudiyailu la dina sila kan ɲa mɛn ma fɔlɔfɔlɔ, ai ra wo mɛn. N tɛrɛ ye Alla la lemɛniya jama tɔrɔla fɔɔ ka a dan natamin kojuuya. N tɛrɛ ye a ɲininna ka a ratiɲan fewu. 
\v 14 N jɛrɛ siya mɔɔilu tɛma, n tɛrɛ ye wala ɲɛfɛ Yahudiyailu la dina sila kan ka tamin n kanyaɲɔɔ ma fan ba kan, baa n benbailu la landailu tun ka gbɛlɛn n ma kosɛbɛ.
\p
\v 15 Kɔni ka a tɛrɛn n ma sɔrɔn fɔlɔ, Alla ka n suwandi ka n bila a dan na. A ka n kili ka fara a la ɲumaya la. A diyara a yɛ tuma mɛn na 
\v 16 ka a Dencɛ yiraka n na sa n di a la ko fɔ siya gbɛrɛ mɔɔilu yɛ, n ma hankili ɲinin mɔɔ si la. 
\v 17 N ma wa Jerusalɛmu ka hankili ɲinin talibidenba fɔlɔilu la. N wara Arabu jamana rɔ i kɔrɔ. Wo kɔ rɔ, n ka n kɔsɛ ka wa Damasi so kɔndɔ.
\p
\v 18 San sawa taminni kɔ, n wara Jerusalɛmu, sa n ni Sefasi\f + \fr 1.18 \fr*\fq Sefasi\fq*\ft Simɔn Piyɛri, kɔnin.\ft*\f* ri kuma an ɲɔɔn fɛ. N ka tele tan ni loolu kɛ a tɔrɔfɛ. 
\v 19 Kɔni n ɲa ma la talibidenba tɔilu si kan, fo Maari Isa dɔɔcɛ Yakuba.
\p
\v 20 Nde ye mɛn sɛbɛla ka a di ai ma, wuya tɛ wo ri. N ye wo lasereyala Alla ɲana. 
\v 21 Wo kɔ rɔ, n wara Siri ni Silisi jamanailu rɔ.
\p
\v 22 Kɔni lemɛniya jama mɛnilu sidini Ɲenematɔmɔnin ma Jude mara rɔ, woilu tun ma nde yen, ii tun ma n lɔn. 
\v 23 Ii ka a mɛn ten de dɔrɔn ko: «Mɛn tɛrɛ ye an tɔrɔla fɔlɔfɔlɔ, wo ye lemɛniya ko lasela mɔɔilu ma sisen, a tɛrɛ ye a ɲininna ka lemɛniya ko mɛn tiɲan fɔlɔfɔlɔ.» 
\v 24 Wo kɛra sababu ri ii ka Alla tando nde la ko kosɔn.
\c 2
\s Keladen tɔilu sɔnda Pɔli rɔ
\p
\v 1 Nba, san tan ni naanin taminni kɔ, nde ni Barinabasi wara Jerusalɛmu ikɔ tuun. N wara Tite fanan di. 
\v 2 N na wa kun kɛra mɛn di Alla le ka a fɔ n yɛ ko n ye wa. N seni ye, n ye kibaro ɲuma mɛn nasela siya gbɛrɛilu ma, n ka wo yiraka mɔɔbailu la ii la ɲɔɔnyen dɔ ka a ɲafɔ ii yɛ. N ka wo kɛ ka a masɔrɔn n tun tɛ a fɛ n na baara ye kɛ baara fuu ri, n tun ka mɛn kɛ kɔrɔman na, a ni n tɛrɛ ye mɛn kan wo waati la. 
\v 3 Ni wo tɛ, hali n taamaɲɔɔ Tite mɛn ye Kirɛkika ri, ii ma a diyagboya ko a ye faaninta kɛ. 
\v 4 Kuma wo kɛra ka a masɔrɔn wuyafɔla doilu tun ka ii jɛrɛ kɛ ikomin lemɛniya mɔɔilu, ka ii dokon ka don an tɛma. Baa Isa Ɲenematɔmɔnin ka an kanhɔrɔya ɲa mɛn ma, ii tɛrɛ ye a fɛ ka wo lakɔrɔsi bundu le rɔ. Ii tɛrɛ ye a fɛ ka an kɛ jɔnilu ri ikɔ tuun. 
\v 5 Kɔni an ma sɔn ii rɔ hali waatini, sa kibaro ɲuma ri to ai jusu rɔ, kibaro ɲuma mɛn ye tuɲa ri.
\p
\v 6 Kɔni mɔɔilu tɛrɛ ye mɛnilu jatela ɲɛmɔɔilu ri, woilu ma fosi la n na kibaro ɲuma kan, n ye mɛn nasela mɔɔilu ma. Ni mɔɔilu ye ii jatela ɲɛmɔɔilu le ri, wo tɛ n ɲana foyi ri, baa Alla tɛ mɔɔ bɔla mɔɔ rɔ. 
\v 7 Kɔni ii jɛrɛ ka a ɲayen ko Alla de ka baara karifa nde la ko n ye kibaro ɲuma lase faanintakɛbaliilu ma, ikomin a ka baara karifa Piyɛri la ɲa mɛn ma ko a ye a lase faanintakɛlailu\f + \fr 2.7 \fr*\fq Faanintakɛlailu \fq*\ft kojikɛ ko mɛn ye sɛbɛ ɲin dɔ wo kuma ye fɔla Yahudiyailu la ko le rɔ. \ft*\f* ma. 
\v 8 Baa Alla ka Piyɛri kɛ faanintakɛlailu la talibidenba di ɲa mɛn ma, a ka nde fanan kɛ siya gbɛrɛilu la talibidenba di wo ɲa le ma. 
\v 9 Yakuba ni Sefasi ni Yuhana mɛnilu tɛrɛ ye jatela ɲɛmɔɔbailu ri, woilu jɛrɛ ka a ɲayen ko Alla le ka ɲumaya kɛ n yɛ ka n kelaya. Wo le rɔ, ii ka ii bolo don Barinabasi ni nde bolo, ka a yiraka an na ko an bɛɛ ye baarakɛɲɔɔnilu le ri. An bɛnda a ma ko andeilu ye wa kibaro ɲuma lase siya gbɛrɛilu ma, woilu fanan ye wa wo lase faanintakɛlailu ma. 
\v 10 Ii ka ko kelen ɲinin an fɛ ko an ye an hankili to fantanilu rɔ. N fanan tɛrɛ ye n dajala ka wo kɛ tuma bɛɛ.
\s Pɔli ka Piyɛri jalaki Antiyɔki
\p
\v 11 Nba, Sefasi nara Antiyɔki so kɔndɔ tuma mɛn na, n ka a sɔsɔ gbɛ ni gbɛ rɔ, baa a ka ko mɛn kɛ, wo ma bɛn fewu. 
\v 12 Ka a masɔrɔn sani Yakuba la keladenilu ye na, Sefasi ni ye mɔɔilu tɛrɛ ye dɔɔnnin kɛla kelen di, badenma mɛnilu ye siya gbɛrɛilu ri. Kɔni Yakuba la keladenilu nara tuma mɛn na, a ka a jɛrɛ mabɔ siya gbɛrɛ woilu la. A ma sɔn a ni woilu ye dɔɔnnin kɛ kelen di wo kɔ, baa a silanda mɔɔilu yɛ, mɛnilu ka a fɔ ko siya gbɛrɛilu ka kan ka faaninta kɛ. 
\v 13 Badenma ɲɔɔn ma mɛnilu tɛrɛ ye Yahudiyailu ri, wo tɔilu ka ii bila Piyɛri kɔ a la filanfilanteya rɔ. Wo kɛra sababu ri hali Barinabasi ka a bila ii kɔ. 
\v 14 N ka a yen tuma mɛn na ko ii tɛ taamala ka telen kibaro ɲuma sila kan, mɛn ye tuɲa ri, n ka a fɔ Sefasi yɛ ai bɛɛ ɲana ko: «A ye di? Ile mɛn ye Yahudiya ri, ni ile ka Yahudiyailu la landailu bila ka i kɛ ikomin siya gbɛrɛilu, nfen de kosɔn i ye siya gbɛrɛilu diyagboyala ko ii ye Yahudiyailu la landa latelen?»
\s Mɔɔilu ye kisila lemɛniya le rɔ
\p
\v 15 An ye Yahudiya jɛrɛwolo le ri. An tɛ kojuukɛlailu ri siyailu tɛma. 
\v 16 Kɔni an ka a lɔn ko mɔɔ si ti se kɛla mɔɔ telenni ri ka fara Nabi Musa la sariya labatoli la. Ɛɛn, telenbaya ye kɛla ka a fara lemɛniya ma Isa Ɲenematɔmɔnin ma gbansan. Wo le kosɔn, an fanan lemɛniyani Isa Ɲenematɔmɔnin ma. Mɔɔ ri kɛ mɔɔ teleni ri ka fara lemɛniya ma Isa Ɲenematɔmɔnin ma, Nabi Musa la sariya labatoli tɛ. Baa mɔɔ si tɛ kɛla mɔɔ telenni ri ka fara Nabi Musa la sariya labato ɲa ma.
\p
\v 17 Nba, ni an ye telenbaya ɲininna gbɛ rɔ Ɲenematɔmɔnin ladɛn dɔ, an ye a yirakala wo ɲa kelen de ma ko an ye kojuu kɛla le ri ikomin siya gbɛrɛ mɔɔilu, wo ye a yirakala yɛ ko Ɲenematɔmɔnin ye an sɛɛbɛ donna hakɛta ma wo rɔ wa? Wo kuma tɛ! 
\v 18 N ka sariya mɛn to ye, ni n ka n kɔsɛ wo ma ikɔ, n ye a yirakala ko n ye sariyatiɲanna le ri. 
\v 19 Wo rɔ, sariya labatoli nde jɛrɛ sani sariya rɔ, wo rɔ n ye ɲenemaya rɔ Alla yɛ. Nde ni Ɲenematɔmɔnin gbɔngbɔnda jiri kan kelen di. 
\v 20 Nde sa n niia butun, Ɲenematɔmɔnin de ye a niia n fari rɔ. N ye dunuɲa ratɛɛ mɛn kɛla faribanku ɲin dɔ sisen, n ye wo kɛla lemɛniya le rɔ Alla Dencɛ yɛ, mɛn ka n kanin ka a jɛrɛ nii di n kosɔn. 
\v 21 N ti sɔn ka n ban Alla la ɲumaya rɔ. Baa ni mɔɔ ri se kɛla mɔɔ telenni ri ka fara sariya labatoli la, Ɲenematɔmɔnin sani le wo rɔ gbansan!
\c 3
\s Alla ye mɔɔ jatela mɔɔ telenni ri ka fara lemɛniya le la
\p
\v 1 Ai Kalatikailu, ai ye kɔmɔɔilu ri! Yon de ka ai lafili? Isa Ɲenematɔmɔnin ka saya mɛn kɛ gbɔngbɔn jiri kan, nde ka wo yiraka ai la ka a gbɛ. 
\v 2 N ye a fɛ ka ai maɲininka ɲininkali kelen ma: Ai ka Nii Sɛniman sɔrɔn di? Ai ka wo sɔrɔn ka a masɔrɔn sariya labatoli le ma wa, wala ka a masɔrɔn lemɛniyala kibaro ɲuma le rɔ, ai ka mɛn namɛn? 
\v 3 Nfenna ai kɛra kɔmɔɔilu di wo rɔ? Ai nɔ sila mɛn taama damirala Nii Sɛniman na sebaya rɔ. A ye di? Ai ye a fɛ ka a laban a jɛrɛ le sebaya rɔ wa? 
\v 4 Ai ka ko siyaman muɲun ai ma. Wo kɛra ko fuu ri wa? Ni wo kɛra fuu! 
\v 5 Alla mɛn ye Nii Sɛniman dila ai ma ka kabannakoilu kɛ ai tɛma, a ye wo kɛla ka a masɔrɔn ai ye Nabi Musa la sariya labatola wa, wala ka a masɔrɔn ai lemɛniya kibaro ɲuma ma, ai ka mɛn namɛn wa?
\p
\v 6 Nba, Iburahima don? «Iburahima lara Alla la ɲa mɛn ma; wo le kosɔn, Alla ka a jate mɔɔ telenni ri,» 
\v 7 wo rɔ ai ye a lɔn ko mɛn wa lemɛniya wo le Iburahima den de ri. 
\v 8 A sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ fɔlɔfɔlɔ ko Alla ri siya tɔilu kɛ a jɛrɛ ɲakɔrɔ mɔɔ telenniilu ri ka fara ii la lemɛniya le la. Wo le kosɔn, a sɛbɛni ko a ka kibaro ɲuma lase Iburahima ma fɔlɔ ko: «Siyailu bɛɛ ri Alla la ɲumaya sɔrɔn ile le fɛ.» 
\v 9 Awa, mɔɔ mɔɔ wa lemɛniya Alla la ikomin Iburahima lara Alla la ɲa mɛn ma, wo bɛɛ ri Alla la ɲumaya sɔrɔn.
\p
\v 10 Mɔɔ mɛnilu ra ii la lemɛniya la sariya labatoli kan, woilu bɛɛ dankani. Baa a sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ ko: «Mɔɔ mɛnilu tɛ Alla la sariya sɛbɛnilu bɛɛ labatola, wo tiilu bɛɛ dankanin de.» 
\v 11 A gbɛni le ko mɔɔ si tɛna kɛla Alla ɲakɔrɔ mɔɔ telenni ri ka fara sariya labatoli la. Baa: «Mɔɔ telennin di a la dunuɲa ratɛɛ kɛ landaɲa rɔ.» 
\v 12 Kɔni ka Alla la sariya labato, a ni ka lemɛniya Alla ma, woilu tɛ kelen di muumɛ. Baa: «Mɔɔ mɛn ka sariyailu bɛɛ labato, wo ri kɛ ii la dunuɲa latɛɛ kun di.»
\p
\v 13 Ɲenematɔmɔnin ka an kunka danka le la, mɛn ye mɔɔilu kan sariya kosɔn. Danka wo ye a kan an na nɔ rɔ. Baa a sɛbɛni ko: «Mɔɔ mɔɔ dunni jiri la, wo tii dankani.» 
\v 14 Isa Ɲenematɔmɔnin ka wo kɛ sa Iburahima la duwawu ri se siya gbɛrɛilu ma, a ni an bɛɛ ri Nii Sɛniman sɔrɔn landaɲa le rɔ.
\s Nabi Musa la sariya ni Alla la teriya
\p
\v 15 N badenmailu, n di misali di ka a bɛn an na landailu le ma. Ni mɔɔ do ka teriya sidi ka ban, mɔɔ si kana teriya wo lasa, mɔɔ si kana do la teriya wo kan. 
\v 16 Awa, Alla ka teriya sidi Iburahima ni a bɔnsɔn na. A ma sɛbɛ ko «a bɔnsɔnilu» ikomin bɔnsɔn siyaman de ko. Ɛɛn, a sɛbɛni ko «i bɔnsɔn.» Wo kɔrɔ le ko «i bɔnsɔn» kelen de ri, mɛn ye Ɲenematɔmɔnin di. 
\v 17 N ye a fɛ ka mɛn fɔ, wo le ɲin di: Sariya mɛn nara san kɛmɛ naanin ni san bisawa Alla la teriya kɔman ti se ka Alla la lahidi ban. Kɔni sariya wo ti se ka Alla la teriya lasa ka Alla la lahidi bɔ a nɔ rɔ. 
\v 18 Baa ni cɛta ye sɔrɔnna sariya labatoli le rɔ, a tɛ sɔrɔnna lahidi rɔ butun. Kɔni Alla ka wo di Iburahima ma lahidi wo sababu rɔ.
\s Sariya siikun ye mɛn di
\p
\v 19 Nba, sariya kun ye mun di? A siira, sa an di sariya tiɲan koilu lɔn haan lahidi den wa sɔrɔn waati mɛn, lahidi mɛn sidini. Mɛlɛkailu ka sariya wo di ka a fara kumalataaminna le la 
\v 20 Ni kumalataaminna ye ye, mɔɔ kelenna ko tɛ wo ri. Kɔni lahidi la ko rɔ, Alla kelen pe le wo ri.
\p
\v 21 A ye di wo rɔ? Nabi Musa la sariya ye Alla la lahidilu sɔsɔla le wa? Wo kuma tɛ! Ni sariya dira mɔɔilu ma, mɛn tun di se ɲenemaya dila ii ma, mɔɔilu tun di jate mɔɔ telennilu ri ka fara sariya wo la. 
\v 22 Kɔni sɛbɛli kuma wo le nɔ an bilana kaso la an julumun dɔ, sa Alla ri a la lahidi dafa lemɛniya mɔɔilu yɛ ka fara ii la lemɛniya la Isa Ɲenematɔmɔnin ma.
\p
\v 23 Sani lemɛniya waati ye se, sariya tɛrɛ ye an kɔnɔgbɛnna ka an kɛ ikomin kasodenilu. An tora ten haan ka lemɛniya makɔnɔ, mɛn natɔ bɔla gbɛ rɔ. 
\v 24 Wo rɔ, sariya wo kɛra ikomin an na kɔrɔsiba fɔɔ Ɲenematɔmɔnin na waati, sa an di jate mɔɔ telenniilu ri ka fara lemɛniya la. 
\v 25 Lemɛniya nala sisen, an tɛ kɔrɔsiba wo bolo butun.
\p
\v 26 Baa ai bɛɛ ra kɛ Alla denilu ri ka fara lemɛniya la, lemɛniya mɛn ye ai badila Isa Ɲenematɔmɔnin ma. 
\v 27 Ai mɛn sunda ji rɔ Ɲenematɔmɔnin tɔɔ rɔ, ai badini Ɲenematɔmɔnin ma.
\p
\v 28 Wo le kosɔn, faranfaasi tɛ Yahudiyailu ni siya gbɛrɛilu tɛma butun, wala jɔnilu ni hɔrɔnilu tɛma, wala cɛɛ ni muso tɛma. Baa ai bɛɛ ka kan Isa Ɲenematɔmɔnin ma. 
\v 29 Ni ai ye Isa Ɲenematɔmɔnin ta le ri, ai fanan ye Iburahima bɔnsɔnilu le ri. Cɛta la le ile ri ikomin lahidi mɛn taani.
\c 4
\p
\v 1 Nba, n ye a fɛ ka mɛn fɔ, wo le ɲin di: den de ye a fa cɛtala ri. A fa la fen bɛɛ ri kɛ a ta ri. Hali wo, a denninya waati, a ni jɔn bɛɛ ka kan. 
\v 2 Ka a to denninya rɔ, a tɛrɛ ye a denmamiralailu ni a denmakololailu la fanka le kɔrɔ fɔɔ ka wa se a fa la waati latɛɛni ma. 
\v 3 Andeilu fanan tɛrɛ ten de. An tɛrɛ ye denninya rɔ tuma mɛn na, an tɛrɛ ye dunuɲa koilu fanka le kɔrɔ, ka kɛ woilu la jɔnilu ri. 
\v 4 Kɔni Alla la waati latɛɛni sera tuma mɛn na, a ka a dencɛ lana. Muso le ka a sɔrɔn. A sɔrɔnda Nabi Musa la sariya kɔrɔ, 
\v 5 sa a ri mɔɔilu kunka, mɛnilu ye sariya kɔrɔ, kosa an di kɛ a denilu ri.
\p
\v 6 Ɔɔn, ikomin ai ye Alla denilu ri, a ka a Dencɛ Nii nana an ma. Nii Sɛniman wo ye a kɛla, an ye Alla kilila ko: «an Baba, an Fa!» 
\v 7 Wo le rɔ, i tɛ jɔn di butun, i ye Alla den de ri sisen. Ikomin i ye Alla den di, a ra mɛn dabɛn a denilu bɛɛ yɛ, i fanan di wo sɔrɔn ale baraka rɔ.
\s Pɔli haminni Kalatikailu la ko rɔ
\p
\v 8 Fɔlɔfɔlɔ, ka a tɛrɛn ai tun ma Alla lɔn fɔlɔ, ai tɛrɛ ye jinailu la jɔnya le rɔ. Woilu tun tɛ batofen sebɛɛilu ri. 
\v 9 Kɔni sisen ai ka Alla lɔn; tuɲa le Alla ka ai lɔn. Ai ye a fɛ ka wa dunuɲa ko barakatanilu le kɔ ikɔ wo rɔ wa, wo mɛnilu tɛ foyi ɲala ai ma? Ai ye a fɛ ka kɛ woilu la jɔnilu ri kokura wa? 
\v 10 Ai ye lon doilu jatela lon bailu ri ka woilu bonya, a ni karo doilu a ni waati doilu a ni san doilu. 
\v 11 Aa! N da hamin ai la ko la, ko n ka baara mɛn kɛ ka ai madɛmɛn, wo bɛɛ ri kɛ baara fuu ri.
\p
\v 12 N badenmailu, n ye ai madiyala ko ai ye ai jɛrɛ kɛ ikomin nde ye ɲa mɛn ma, baa n ka n jɛrɛ kɛ ikomin ai ye ɲa mɛn ma. Ai ma kojuu si kɛ n na. 
\v 13 Ai ka a lɔn ko jankarɔ le ka a kɛ n sera ai wara ka kibaro ɲuma lase ai ma fɔlɔfɔlɔ. 
\v 14 N na jankarɔ ka ai tɔrɔ kosɛbɛ, kɔni ai ma n dɔɔya, ai ma ai kɔdon n na. Ai ka n mira koɲuma, ikomin ai tun di Alla la mɛlɛka wala Isa Ɲenematɔmɔnin jɛrɛ mirala ɲa mɛn ma. 
\v 15 Ai sɛwani tɛrɛ kosɛbɛ. Sawa wo wani mi? N ye sereya di ko ni a se tɛrɛ ai yɛ wo lon, ai tun di ai ɲaden bɔ ka a di n ma. 
\v 16 Ai ye n jatela ai juu ri baa n ka tuɲa fɔ ai yɛ wa?
\p
\v 17 Karanmɔɔ wuya fɔlailu ye ii rajala kosɛbɛ ai la ko rɔ, kɔni ii tɛ wo kɛla kun ɲuman na. Baa ii ye a fɛ le ka n ni ai fara ka an bɔ an ɲɔɔn na, sa ai ri ai raja ka wa ii kɔ. 
\v 18 Ni ai ka ai raja koɲuma kɛla tuma bɛɛ, wo ka ɲi. Ai kana wo kɛ n ɲana gbansan. 
\v 19 N denilu, n ye tɔrɔla ai la ko rɔ kokura ikomin muso mɛn ye tin ma. N di tɔrɔ ten haan Ɲenematɔmɔnin ye don ai rɔ tuma mɛn na. 
\v 20 A lɔɔ ye n na sisen ka kɛ ai tɛma, sa n di se kumala ai yɛ ɲa gbɛrɛ ma. Baa n da kɔndafili ai la ko rɔ.
\s Saran ni Hajara la ko
\p
\v 21 Nba, ai mɛnilu ye a fɛ ka tɔ Nabi Musa la sariya le kɔrɔ, ai ye n jabi: Sariya wo ka mɛn fɔ, ai ma wo lɔn wa? 
\v 22 Nba a sɛbɛni ko Iburahima ka dencɛ fila sɔrɔn. Jɔnmuso ka kelen sɔrɔn a yɛ, hɔrɔnmuso ka a tɔ kelen sɔrɔn a yɛ. 
\v 23 Jɔnmuso den sɔrɔnda ikomin cɛɛ ni muso ye den sɔrɔnna ɲa mɛn ma tuma bɛɛ. Kɔni hɔrɔnmuso den sɔrɔnda ka a kɛ lahidi den de ri, Alla tun ka lahidi mɛn ta Iburahima yɛ.
\p
\v 24 Misaliya gbɛrɛ fanan ye tariku wo rɔ. Nba, muso fila woilu ye teriya su fila yirakala. Teriya mɛn sidira Sinayi koyinkɛ kan, Hajara ye wo le yirakala. Ale ye den mɛnilu sɔrɔnna, woilu ye jɔnilu le ri. 
\v 25 Hajara le ye Sinayi koyinkɛ misali ri, mɛn ye Arabu jamana rɔ. Hajara le ye Jerusalɛmu misali fanan, mɛn ye ye bi. Baa Jerusalɛmu wo ni a la mɔɔilu ye jɔnya le rɔ. 
\v 26 Kɔni Alla la Jerusalɛmu mɛn ye sanma, wo hɔrɔyani le ri. Ale le ye ikomin an na. 
\v 27 Baa a sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ ko:
\q «Ile muso densɔrɔnbali, ile mɛn tɛ den sɔrɔnna,
\q i ye sɛwa ka ɲaalen kosɛbɛ!
\q Ɔɔn, ile mɛn ma tin tɔrɔ lɔn,
\q i ye i sɛwakan ba labɔ!
\q Baa muso mɛn da bila,
\q wo denilu ri siyaya ka tamin muso cɛtii ta kan.»
\p
\v 28 Wo le rɔ, n badenmailu, ai ye lahidi denilu de ri, ikomin Isiyaka. 
\v 29 Jɔnmuso den sɔrɔnda ikomin cɛɛ ni muso ye den sɔrɔnna ɲa mɛn ma tuma bɛɛ. Hɔrɔnmuso den sɔrɔnda ikomin cɛɛ ni muso ye den sɔrɔnna ɲa mɛn ma, kɔni den farara Nii Sɛniman na. Nba, wo tuma jɔnmuso den ka hɔrɔnmuso den wo tɔrɔ. Hali bi a ye ten de. 
\v 30 Kɔni a sɛbɛni Alla la kitabu kɔndɔ di? A sɛbɛni ko: «Jɔnmuso ni a dencɛ gbɛn, baa hɔrɔnmuso dencɛ ri a fa cɛta. Jɔnmuso dencɛ sen tɛ a rɔ muumɛ.» 
\v 31 Wo le kosɔn, n badenmailu, an tɛ jɔnmuso denilu ri; an ye hɔrɔnmuso denilu le ri.
\c 5
\s Ɲenematɔmɔnin ka an hɔrɔya
\p
\v 1 Ɲenematɔmɔnin ka an hɔrɔya, sa an di kɛ mɔɔ hɔrɔyani jɛrɛ jɛrɛ ri. Wo le rɔ, ai ye ai rajala. Ai kana sɔn mɔɔilu ye ai bila sariya jɔnya rɔ kokura.
\p
\v 2 Ai ye ai tolo malɔ! Nde Pɔli ka a fɔ ko ni ai sɔnda mɔɔilu ye ai faaninta kɛ, Ɲenematɔmɔnin ka baara mɛn kɛ ai yɛ, wo tɛ foyi ɲa ai ma. 
\v 3 N ye a fɔla ikɔ ko mɔɔ mɔɔ wa sɔn mɔɔilu ye a faaninta kɛ ten, fo wo tii ye Nabi Musa la sariya bɛɛ labato; diyagboya le wo ri. 
\v 4 Ai mɛnilu ye a ɲininna ka kɛ mɔɔ telen ri ka fara Nabi Musa la sariya la, ai ra ai jɛrɛ fara Ɲenematɔmɔnin na. Ai ra ai kɔdon Alla la ɲumaya la.
\p
\v 5 Kɔni andeilu, an jii ye a ka a fɔ ko Alla ri an jate mɔɔ telenni ri. Nii Sɛniman ye an dɛmɛnna ka wo le makɔnɔ ka fara an na lemɛniya la. 
\v 6 Baa ni mɔɔ sidini Isa Ɲenematɔmɔnin ma, faaninta kɛ tɛ foyi ri butun, faanintakɛbaliya fanan tɛ foyi ri butun. Mɛn ye ko ba ri, wo ye lemɛniya le ri, lemɛniya mɛn ye mɔɔ lɔla kɛwaliilu kɛla kaninteya kosɔn.
\p
\v 7 Ai tɛrɛ ye ai borila koɲuma! Yon ka ai la sila tɛɛ, ka ai mabali tuɲa labatola? 
\v 8 Mabalili wo ma bɔ ale rɔ, mɛn ka ai kili. 
\v 9 «Lɛbɛn fitinin di buru siyaman nawuli ka a funun.» 
\v 10 Nba, n lani ai la ko ai la miriya a ni n na miriya a ri kanya, baa an bɛɛ sidini Maari ma. Kɔni mɔɔ mɛn ye ai hankili ɲaaminna, wo tii ri a sara sɔrɔn, a kɛra mɔɔ su su ri.
\p
\v 11 N badenmailu, ni n ye mɔɔilu kawandila fɔlɔ ko ii ye faaninta kɛ, nfenna mɔɔilu ye n tɔrɔla? Ni n ye mɔɔilu kawandila ten, Ɲenematɔmɔnin faa ko gbɔngbɔn jiri kan, wo tun tɛna gbala mɔɔ si la. 
\v 12 Mɔɔ mɛnilu ye ai lamaala, woilu ka kan ka ii jɛrɛ cɛya diya tɛɛ!
\s Lemɛniya mɔɔilu ka kan ka taama ɲa mɛn ma
\p
\v 13 N badenmailu, Alla ka ai kili sa ai ri kɛ mɔɔ hɔrɔyanilu ri. Kɔni ai kana hɔrɔya ko wo kɛ sababu ri ka ai faribanku diyana koilu kɛ. Ɛɛn! Ai ye ai ɲɔɔn dɛmɛn, kaninteya kosɔn. 
\v 14 Baa Alla la sariya bɛɛ ye sɔrɔnna ɲin kuma kelen de kɔndɔ ko: «I ye i mɔɔɲɔɔ kanin ikomin i jɛrɛ.» 
\v 15 Ni ai ka ai ɲɔɔn cin ka ai ɲɔɔn rafarafara, ai ri ai jɛrɛ tiɲan.
\p
\v 16 N ye a fɔla ai yɛ ko ai ye taama ka a bɛn Nii Sɛniman na sila ma, wo rɔ nata juu mɛnilu ye ai fari rɔ, woilu tɛ ai lɔ kojuu kɛla habadan. 
\v 17 Baa nata juu mɛnilu ye ai fari rɔ, woilu ye Nii Sɛniman sɔsɔla. Nii Sɛniman fanan ye woilu sɔsɔla. Ii ye ii ɲɔɔn kɛlɛla. Wo rɔ, ai ye a fɛ ka mɛn kɛ, ai ti se wo kɛla. 
\v 18 Kɔni ni ai ye taamala ka a bɛn Nii Sɛniman na sila ma, ai tɛ Nabi Musa la sariya fanka kɔrɔ butun.
\p
\v 19 Faribanku ye baarada mɛn kɛla, wo le ɲin di, bɛɛ ka a lɔn: jatɔya ni ko nɔɔni kɛ ni malobaliya koilu 
\v 20 ni joo sɔli ni subaya ni lagboyaɲɛ ni sɔsɔli ni kɛlɛya ni jusumaya ni natabaya ni bɛnbaliya ni kanintema le fara ii ɲɔɔnna, 
\v 21 ni nata ni dɔlɔmin ni manamana ko dan natamin mɔɔilu, a ni wo ɲɔɔn gbɛrɛ. N ye ai lalɔninna sisen ikomin n ka ai lalɔnin ɲa mɛn fɔlɔ ko mɔɔ mɛnilu ye ko su woilu kɛla, woilu tɛ niiyɔrɔ sɔrɔn Alla la Mansaya rɔ.
\p
\v 22 Kɔni Nii Sɛniman ye a den mɛn kɛla mɔɔ jusu kɔndɔ, wo le ɲin di: kaninteya ni sɛwa ni jususuma ni muɲunnin ni mɔɔ dɛmɛnnin ni ɲumaya ni lemɛniya 
\v 23 ni sabari a ni senjɛrɛla. Sariya si tɛ ko su woilu kanma. 
\v 24 Mɔɔ mɛnilu ye Isa Ɲenematɔmɔnin ta ri, ii ra ii sawonan koilu ni ii nata juu bailu bɛɛ gbɔngbɔn jiri kan. 
\v 25 Ni an da ɲenemaya kura sɔrɔn Nii Sɛniman na, an ka kan ka an taama ka a bɛn a la sila ma. 
\v 26 An kana jɛrɛdabaya kɛ, an kana sɔsɔli lawuli an ni an ɲɔɔn tɛma, an kana an ɲɔɔn kɛlɛya.
\c 6
\s Lemɛniya mɔɔilu ka kan ka i ɲɔɔn dɛmɛn
\p
\v 1 N badenmailu, ni ai ka mɔɔ do yen kojuu kɛla, ai mɛnilu ye taamala ka a bɛn Nii Sɛniman sawo ma, ai ye wo tii lali jususuma dɔ, ka a dɛmɛn a kɔsɛla sila ɲuma kan. Kɔni i ye i janto i jɛrɛ rɔ, sa i fanan kana manɛɛn ka kojuu wo ɲɔɔn kɛ. 
\v 2 Ai ye i ɲɔɔn dɛmɛn ai la doninilu tala sa ai ri Ɲenematɔmɔnin na sariya labato a ɲa ma. 
\v 3 Ni mɔɔ mɛn ye a mirila ko ale ye mɔɔ ba ri, ka a tɛrɛn a tɛ foyi ri, wo tii ye a jɛrɛ le lafilila. 
\v 4 Mɔɔ kelen kelenna bɛɛ ye a jɛrɛ la kɛwaliilu fɛsɛfɛsɛ a ni ka a jɛrɛ bonya. A mako tɛ a la ka a la kɛwaliilu la mɔɔ gbɛrɛ ta ma. 
\v 5 Baa bɛɛ ka kan ka a jɛrɛ la kunko ta.
\p
\v 6 Mɛn da Alla la kumakan sɔrɔn ka a karan, wo tii ka kan ka a la karanmɔɔ sɔ a la bolofen ɲumailu rɔ.
\p
\v 7 Ai kana ai jɛrɛ lafili. Mɔɔ ti se mɔnɛdona Alla rɔ wala ka a mayɛlɛ. Baa mɔɔilu wa si su su foyi sɛnɛ rɔ, ii ri suman su wo sɔrɔn. 
\v 8 Ɔɔn, mɔɔ mɛn wa sɔn a jɛrɛ faribanku nata juuilu ma ka kojuu kɛ, wo tii ri saya sɔrɔn. Kɔni mɔɔ mɛn wa sɔn Nii Sɛniman diyana koilu ma ka koɲuma kɛ, wo tii ri ɲenemaya banbali sɔrɔn. 
\v 9 An kana kori koɲuma kɛ rɔ, baa ni an ma jiitɛɛ ka a boloka, an di a tɔnɔ sɔrɔn a waati la. 
\v 10 Wo le kosɔn, an wa fɛrɛ sɔrɔn tuma mɛn na, an ka kan ka koɲuma kɛ mɔɔilu bɛɛ yɛ, ka tɛrɛ tɛ an badenma lemɛniya mɔɔilu ma.
\s Kuma laban
\p
\v 11 Nba, ai ye sɛbɛden kunba ɲinilu ragbɛ. Nde ye woilu sɛbɛla n jɛrɛ bolo le la ka a lawa ai ma. 
\v 12 Mɔɔ mɛnilu ye a fɛ ka ai diyagboya ko ai ye faaninta kɛ, ii bɛɛ ye a ɲininna ka diya mɔɔilu yɛ tuun, baa ii tɛ a fɛ mɔɔilu ye ii tɔrɔ Ɲenematɔmɔnin faa gbɔngbɔn jiri kan wo kosɔn. 
\v 13 Baa mɔɔ mɛnilu faaninta kɛ la, woilu jɛrɛ tɛ Nabi Musa la sariya labatola. Kɔni ii ye a fɛ ai ye faaninta kɛ sa ii ri se ii jɛrɛbonyala ko ii ka a kɛ faaninta kɛ nɔ ra kɛ ai fari ma. 
\v 14 Nde kɔni, n tɛna n jɛrɛbonyala ko si ma, fo an na Maari Isa Ɲenematɔmɔnin faa ko gbɔngbɔn jiri kan. A la saya kosɔn gbɔngbɔn jiri wo kan, dunuɲa koilu ye n ɲana ikomin fen mɛnilu faani. N fanan ye dunuɲa ɲana ikomin fen mɛn faani. 
\v 15 Faaninta kɛ tɛ foyi ri. Faanintakɛbaliya fanan tɛ foyi ri, fɔɔ a kɛ danfen kura ri.
\p
\v 16 Mɛnilu ye sila wo taamala a ni Isirayɛli mɔɔilu\f + \fr 6.16 \fr*\fq A la Isirayɛli mɔɔilu \fq*\ft wo kɔrɔ ye le mɔɔ mɛnilu lemɛniyani Maari Isa ma ko ale le ye an kisiba ri.\ft*\f* fanan, Alla ye jususuma di wo bɛɛ ma, ka hina ii la.
\p
\v 17 Nba, sisen mɔɔ si kana n tɔrɔ butun, baa tɔrɔya nɔ mɛnilu ye n fari ma, n ka woilu sɔrɔn Isa le kosɔn.
\p
\v 18 N badenmailu, an Maari Isa Ɲenematɔmɔnin na ɲumaya ye to ai fɛ. Amina.