\id JAS James \h Santiao \toc1 An Surat Ni Santiao \toc2 Santiao \toc3 SAN \mt1 AN SURAT NI SANTIAGO \is1 PAARAM \ip Si Santiago na usad na disipulo ni Jesus an nagsurat sani na libro. Ginasabi niya didi na an mga nagatuod kinahanglan magpamatuod san inda pagtuod kan Jesus paagi sa inda mga ginahimo kag dili lang paagi san pagsabi na nagatuod sinda sa iya. An mga parte sani na surat amo ini: \iot An tunay na pagtuod 1:1-27 \iot Padaan manungod sa pagpalabi sa mga tawo 2:1-13 \iot An kaibahan san pagtuod kag paghimo 2:14-26 \iot An manungod sa pagpugol san aton pagsurmaton 3:1-18 \iot Ginasaway sinda ni Santiago 4:1 - 5:6 \iot Manlain-lain na mga tugon 5:7-20 \c 1 \s1 Pagtuod kag Kadunungan \p \v 1 Mga kaigmanghudan ko na Judio na nagatuod kan Jesu-Cristo, ginakumusta ko kamo na nagburulag sa iba-iba na lugar san kinab-an. Ako si Santiago na uripon san Dios kan san Ginooʼn Jesu-Cristo. \p \v 2 Mga kaigmanghudan ko, kun ginaabutan kamo sin manlain-lain na tintasyon angay kamo magkalipay, \v 3 kay maaram gayod kamo na an pagporbar san iyo pagtuod an makapatibay sa iyo sa mga pagtios. \v 4 Kaya magpadayon hasta magtibay sa pagkamatiniuson agod madako kamo na waraʼn kakulangan sa iyo pagka-Kristyano. \p \v 5 Niyan, kun may kakulangan sa kadunungan, mag-ayò lang siya sani sa Dios na nagahatag sa tanan kay hahatagan siya. Sobra an Dios kun nagahatag sa nagaayò kag dili siya nauurit kun may nagaayò sa iya. \v 6 Pero an nagapangayo kinahanglan magtuod gayod na ihahatag sa iya ini, dili magduda. An magduda bagaʼn mahiwag na balod sa dagat na ginaanod kag ginapalid san hangin. \v 7 Ini na klaseʼn tawo dili maghuna na mahahatagan siya san iya ginaayo sa Dios. \v 8 Kay nano? Dahilan na pabag-u-bag-o an iya isip kag dili aram kun nano an iya hirimuon. \s1 Kapobrehan kag Kayamanan \p \v 9 Kaya ngani, dapat magin malipay an pobre na kapwa na Kristyano kay ginapataas siya na magin anak san Dios. \v 10 Amo man an mayaman na kapwa Kristyano kun ginpamainubuson siya kay mamamatay siya pareho san burak sa kadinghutan. \v 11 An dinghot maluluyos sa grabe na init myintras nagapataas an adlaw, kaya natatakdag an mga burak sani kag nawawar-an sin katahom. Kapareho man ini san mayaman na mamamatay man lang myintras nagahigos sa pagpayaman. \s1 Pagporbar kag Pagtintar \p \v 12 Kaya ngani palabi idtoʼn matinumanon sa Dios kun ginaporbaran siya, kay dahilan sani babatunon niya an buhay na waraʼn katapusan bilang korona. Gintuga gayod ini san Dios sa inda na nagapalangga sa iya. \v 13 Kun may tawo na ginatintaran, dapat dili siya magsabi na, “Ginatintaran ako san Dios.” Matuod ini kay dili nagatintar an Dios kag dili man siya natitintaran na maghimo sin karautan. \v 14 Natitintaran lang an tawo san iya sadiri na mga kaila, tapos nagapadara siya sa sadiri niya na kagustuhan na maghimo sin maraot. \v 15 Kun an iya maraot na kaila magtubo kag mag-ugat, an katapusan sani amo an kasal-an. Niyan naman, an kasal-an kun magnamas sa tawo amo ini an makapatay sa iya. \p \v 16 Kaya, namumut-an ko na kaigmanghudan, ayaw gayod kamo pagpaluko. \v 17 Matuod gayod na perpekto kag maayo an tanan na halin sa langit kay ini hali sa Dios na naglalang san mga ilaw sa kalangitan. Ini na mga ilaw nagadulom kag nagabag-o pero an Dios dili gayod nagaliwat. \v 18 Sa iya pagbuot nagin anak kita niya san nagtuod kita san kamatuudan san iya surmaton kay agod kita an magin ikauna sa tanan na mga ginlalang niya. \s1 An Tunay Na Pagsamba Sa Dios \p \v 19 Mga namumut-an ko na kaigmanghudan, tandai niyo ini: mamati gayod sin maayo sa surmaton san Dios kag ayaw pagdali sin pagsumat sa iba. Isipon anay an sasabihon kag maghinay-hinay sa pag-urit sa kapwa. \v 20 Kay an kaurit dili nakabulig sa katuyuan san Dios para sa tawo na magpakamatanos. \v 21 Kaya halion niyo an tanan na maati na kaisipan kag maraot na ugali. Magpasakop kamo na may pagkamainubuson sa katukduan na gintanom san Dios sa iyo mga isip. Amo lang ini an makasalbar sa iyo. \p \v 22 Dili kay puro lang kamo pamati san iya surmaton. Dapat na tumanon gayod niyo ina kay kun dili, ginaluko man lang niyo an iyo sadiri. \v 23 Kun an tawo sige lang an pamati kag dili ginatuman ini, baga man lang siya an nagapangispiho. \v 24 Pakapangispiho niya mahali na, kaya taud-taod limot na an hitsura na nakita pa lang. \v 25 Kaya ngani, idtoʼn nagatuman san tunay na kasuguan na nakapalibre kag nagapadayon sa paghimo sani amo an bibendisyunan san Dios kay dili nalilimot san iya napamatian imbes ginatuman lugod ini. \p \v 26 Niyan, an nagasabi na siya usad na nagasamba sa Dios pero dili maaram magpugol san iya dila, ginaluko man lang an iya sadiri. Waraʼn pulos gayod an iya pagsamba, \v 27 kay an ginakilala san aton Dios Ama na mga tunay kag malinis na pagsamba sa iya amo an pagabulig sa mga balo kag mga ilo na nagakinahanglan, kag an usad pa, dili siya magpadara sa paghimo sin mga karautan sa kinab-an. \c 2 \s1 Manungod Sa Pagpalabi Sa Mga Tawo \p \v 1 Mga kaigmanghudan ko, kun nagatuod gayod kamo kan Jesu-Cristo na Ginoo na pinakalabaw sa tanan, dili kamo dapat magpalabi sin tawo susog sa inda panlabas na hitsura. \v 2 Halimbawa, baga sa iyo pagtiripon agod magsamba sa Dios may magbisita sa iyo na nakabisti sin matahom kag nakasingsing sin oro, pakatapos igwa man sin pobre na magsulod paraksi pa ngani an yamit. \v 3 Niyan, kun istimaron niyo an nakabisti sin matahom kag sabihon, “Didi ka na po sa atubangan mag-ingkod,” pero didto sa pobre iyo sabihan na, “Tumindog ka na lang dida,” o kaya, “Didi sa salog ka na lang mag-ingkod,” \v 4 dili ba nagapalabi kamo sin tawo? Kun amo ini mali an ginabasaran niyo sa pag-istimar sa kapwa. \p \v 5 Kaya ngani, mga palangga ko na kaigmanghudan, pamatii niyo ako! Dili ba pinalabi san Dios an mga pobre sa kinab-an agod an pagtuod sa iya an inda kayamanan? Dili ba pinili man sinda na magin kaupod san Dios sa iya pagahadi na gintuga sadtoʼn mga nagapalangga sa iya? Syimpre! \v 6 Pero kamo, ginapakamenos niyo an mga pobre. Dili ba an mga mayaman an nagadaug-daog sa iyo? Sinda pa baga an nagaakusar sa iyo sa husgado? \v 7 Sinda man an nagapakaraot san mahal na ngaran san Ginooʼn Jesu-Cristo na amo an ginhatag sa iyo bilang mga Kristyano. \p \v 8 Niyan, tama an iyo ginahimo kun kamo nagatuman san hadianon na Kasuguan na nakikita sa Banal Na Kasuratan sugad sani, \q1 “Kamut-an mo an imo kapwa pareho san pagkamuot mo sa imo sadiri.”\f + \fr 2:8 \ft Kitaa sa Levitico 19:18.\f* \m \v 9 Pero kun dili pareho an pagtratar niyo sa iyo mga kapwa kay may pinalabi kamo, nagakasala kamo sa Kasuguan. Kaya parakasala kamo susog sa Kasuguan san Dios. \v 10 An sin-o man na makatuman san Kasuguan san Dios pwera pa sin maglapas san usad sani, kukondinaron mismo siya bagaʼn nagkasala siya sa tanan. \v 11 Niyan, an Dios na nagsabi na, “Ayaw pagpanambay,”\f + \fr 2:11 \ft Kitaa sa Exodo 20:14. \f* amo man an nagsabi na, “Dili ka magpatay.”\f + \fr 2:11 \ft Kitan sa exodo 20:13.\f* Halimbawa, kun wara ka man magpanambay pero nagpatay kaʼn tawo, naglapas ka na sana na Kasuguan. Kaya nagkasala ka man gihapon. \p \v 12 Maghimat kamo sa iyo pagasurmaton kag mga hiwag kay pagahusgaran kamo san layi san Dios na makapalibre sa iyo san pagakasala. \v 13 Sa iya pagahusgar dili maluluoy an Dios sa inda na dili man maaram maluoy sa kapwa. Pero an tawo na maluluy-on dili angay mahadlok sa oras san paghusgar. \s1 Pagtuod Kag Mga Hiwag \p \v 14 Niyan, mga kaigmanghudan ko, nano an pulos na magsabi sin “Nagatuod gayod ako,” kun dili man lang ini ginatuman san nagasabi sa hiwag? Nano, makasalbar ini na klaseʼn pagtuod? \v 15 Kun halimbawa baga an usad na nagatuod waraʼn makaon kag waraʼn yamit. \v 16 Pagkatapos may masabi sa iya, “Sige na, magliwan ka kag magkaon sin maayo.” Niyan, nano man sana an pulos kun dili man niya idto tinagaan san iya mga kinahanglan? \v 17 Pareho man ini san pagtuod. Kun pagtuod lang gayod kag ini dili gin-upod sin mga maayo na hinimuan, dili ina tama na pagtuod. \p \v 18 Niyan kadaka igwaʼn masabi sin “Dili parareho an kaisipan san mga tawo. May masabi sin ‘Igwa akoʼn pagtuod,’ kag an usad, ‘Ako may nahimuan.’” \p Pero masabat man ako, “Ipakita daw sa akon an imo pagtuod pero dili paagi sa nahimuan, kay ipapakita ko man sa imo an akon pagtuod paagi san mga nahimuan ko.” \v 19 Amo ngani, nagatuod ka na igwaʼn usad lang na Dios? Maayo ina. Bisan an mga demonyo nagatuod man kag nangungudog sinda sa kahadlok. \p \v 20 Ay, kaluko mo! Angay pa ba sa imo an pagpamatuod na waraʼn pulos an pagtuod kun waraʼn nahimuan na maayo? \v 21 Si Abraham na aton kalulululuhi, dili ba siya nagin matanos sa pagkita san Dios san ginhimo niya na paghalad sa Dios san iya anak na si Isaac? \v 22 Dida mo makikita na magkaupod an pagsarig kag mga trabaho ni Abraham. Ginpamatuod niya an pagsarig paagi san iya mga ginhimo. \v 23 Amo ini an nagapamatuod san ada sa Kasuratan mababasa na, \q1 “Nagtuod si Abraham sa Dios kaya siya ginpakamatanos sa pagkita niya.”\f + \fr 2:23 \ft Kitaa sa Genesis 15:6.\f* \m Tapos siya gintawag na amigo san Dios. \v 24 Niyan, maaram kamo na magin matanos sa pagkita san Dios an usad na tawo paagi sa iya mga nahimuan, dili puro sa pagtuod lang. \p \v 25 An usad pa na halimbawa: si Rahab na kasadto anay maati na babayi. Gintago niya an mga ispiya na taga-Israel kag gintukduan san iba na agihan agod makadulag sinda. Nagin matanos siya sa Dios sani na ginhimo niya. \v 26 Kaya, an pagsarig na waraʼn nahimuan patay, pareho baga san lawas na kun bulag sa espirito, patay man. \c 3 \s1 Pagapugulon An Dila \p \v 1 Mga kaigmanghudan ko, dyutay lang sa iyo an dapat magin mga paratukdo. Maaram kamo na kami na mga paratukdo san mensahe san Dios pagahusgaran sin mas mabug-at ki sa iba kun dili kami magtuman sani na mensahe kay mas maaram kami san tama. \v 2 Niyan, tawo lang kita na pirme gayod nasasala. Perpekto na an tawo kun dili nasasala sa iya pagasurmaton, kaya maaram na siya san pagpugol san iya bilog na lawas. \p \v 3 Halimbawa, an kabayo ginbusalan sa ba-ba kag ginarindahan agod sumunod ini. Kaya ngani napapakadto ta an kabayo bisan diin ta gusto. \v 4 Isipon ta man kun nano an nagapadalagan san barko. Bisan sing-ano ini kadako kag ginapadpad san makusog na hangin, an kadyutay-dyutay na timon an nagagiya kun diin gusto darahon san timonil. \v 5 An dila san tawo amo man. Pagkadyutay-dyutay na parte san lawas pero damu-damo na kahambugan an natatabil. \p Kadako na kadlagan an nasusunog san dyutay lang na kalayo! \v 6 Sugad sani, an dila bagaʼn kalayo na nakasunog sa aton entiro buhay! Kamakasasala gayod sani kay usad ini na parte na ginatunaan san karautan na nakatapon sa entiro kalawasan. An kalayo niya nagahali sa impyerno. \p \v 7 Maayo pa ngani an iba pa na mga ginlalang san Dios kay mapapasunod kag napasunod na san tawo, pareho san mga hayop, san mga sapat, mga isda kag mga sawa. \v 8 Pero wara pa gayod sin tawo na nakapugol san iya dila. Dili ini nakaudong pagtabil sin mga maraot kay bagaʼn puno sin makamatay na hilo. \p \v 9 Ginagamit ta an dila sa mga pagpasalamat sa aton Ginoo kag Ama. Amo man ini an gamit ta sa pagmaldisyon sa aton kapwa na ginlalang irog sa hitsura san Dios. \v 10 Mga pagmuda kag pagpasalamat nagahali lang sa usad na ba-ba. Mga kaigmanghudan ko, dili ini dapat mangyari. \v 11 Nano, may burabod na nagailig sin sabay sin duha na klaseʼn tubig, maarat kag matab-ang? \p \v 12 Mga kaigmanghudan ko, dili nagabunga an kahoy na higera sin mga olibo. An balagon na ubas dili nagabunga sin mga higera. Dili man makakuha sin matab-ang na tubig hali sa dagat. \s1 An Kadunungan Hali Sa Dios \p \v 13 Kaya ngani, kun igwa man lang dida sa iyo sin madunong kag nasabot, ipakita niya ini paagi sa iya maayo na buhay kag paagi sa paghimo sa iya mga gawi na may pagpamainubuson kag kadunong. Magapamatuod ini na tunay gayod an iya kadunungan. \v 14 Pero ayaw kamo paghambog san iyo dunong kun grabe an iyo kaimon kag gusto niyo palabawon an iyo sadiri, kay kabuwaan na ina. \v 15 Aram niyo, ina na kadunungan dili hali sa Dios sa kalangitan kundi kinab-anon na pagkabuhay baga ina. Dili Diosnon kundi kademonyohan. \v 16 Kaya baga nangyayari an mga kasamok kag tanan na klaseʼn karautan kun hain igwaʼn mga tawo na maimon kag gusto palabawon an sadiri. \p \v 17 Pero an kadunungan hali sa Dios dili irog sana. Primero, malinis an isip san tawo na madunong. Tapos, mabuot siya kag maayo makipagkapwa kay dili parapakisuay. Maaram siya makigdamay sa kasakit san kapwa kaya maayo na mga hinimuan an bunga sani. Hugot an puso sa pagsunod sa Dios. Dili siya magpalabi sin tawo kag dili nagakunyari. \v 18 Niyan, bagaʼn binhi san kalinaw an ginahasok san mga tawo na nagapasiro sa mga nagaararaway. Nagabunga ina sin katanusan. \c 4 \s1 Pakig-amigo Sa Mga Bagay Sa Kalibutan \p \v 1 Niyan, nano daw an ginatunaan san iyo mga ururitan kag araraway? Dili ba ina hali man lang sa iyo mga kaila na nagasaramok dida sa iyo mga isip? \v 2 Handa gayod kamo magpatay kay wara kamo san mga bagay na gusto niyo. Kaya kamo nauurit kag nakiaway kay may nailaan gayod kamo na mga bagay na dili man sa iyo, kag dili niyo makuha. Wara kamo san iyo gusto kay dili kamo nagaayò sana sa Dios. \v 3 Kun nagapangadyi man kamo, para lang sa sadiri na kapritso. Kaya dili man kamo makabaton kay sala an iyo pangadyi. \p \v 4 Ka mga traydor niyo! Dili ba niyo aram na kun mailaon kamo san mga bagay sa kinab-an kaaway na niyo an Dios? Kaya, ginakontra mo siya kun gusto mo na kaamigo an mga bagay sa kinab-an. \v 5 Basi ginahuna niyo na waraʼn pulos an sabi sa Kasuratan, “Maawaon gayod an espirito na ginlalang san Dios sa aton.” \v 6 Pero tungod sana mas pa an pagbulig san Dios sa aton agod makasunod kita sa iya. Sabi ngani sa Kasuratan, \q1 “Kontra san Dios an mga nagaisip na sinda labaw sa mga iba pero ginabuligan niya an mga mapainubuson.”\f + \fr 4:6 \ft Kitcm sa Mga Kasabihan 3:34.\f* \p \v 7 Kaya ngani magpasakop kamo sa Dios. Atuhan niyo si Satanas kay madulag ini sa iyo. \v 8 Kun maghalapit kamo sa Dios mahalapit man siya sa iyo. Kamo na makasasala, magbaya kamo san iyo pagkasala. Kamo man na mga nagaduha-duha san isip, Dios lang an iyo sundon. \v 9 Niyan, magmundo kamo, mag-agrangay kag magtangis tungod san iyo mga kasal-an. Magmundo kamo imbes na magtawa, maalo sa iyo karautan imbes na magkalipay. \v 10 Magpaubos kamo sa atubang san Ginoo kay iya lugod kamo ipapaitaas. \s1 Ayaw Paghusgar Sa Imo Kapwa \p \v 11 Mga kaigmanghudan, ayaw kamo sana na pagtatatsar. An nagapanatsar o nagahusgar sa iya kapwa na nagatuod nagatatsar kag nagahusgar san Kasuguan. Pero kun ginahusgaran niyo an Kasuguan san Dios, dili na kamo tagasunod san Kasuguan kundi mga huwes na kamo. \v 12 Aram niyo, an Dios lang an naghatag san Kasuguan, kaya siya lang an dapat maghusgar. May poder siya magsalbar kag siya man an makatapok san tawo paimpyerno. Pero kamo, sin-o kamo na nagahusgar san iyo kapwa? \s1 An Pagbuot San Ginoo \p \v 13 Pamati anay ngani kamo na nagaisip sugad sani, “Makadto kami sa usad na lungsod niyan, o buwas kaya, kag magnegosyo. Maistar kami didto sin mga usad ka tuig hasta makaganansya sin damo.” Ayaw anay, \v 14 kay an mangyayari sa maabot na panahon dili gayod niyo aram. Pira man lang an buhay niyo? Pareho lang kamo san tun-og sa kaagahon na kun makita mo man niyan taud-taod napapara na. \v 15 Kaya an angay isipon lugod niyo amo ini, “Mabubuhay kami kag mahihimo namon ini o ina kun pagbuot san Ginoo.” \v 16 Pero kamo, ginahambog niyo baga sigurado na mangyari an iyo mga plano. Maraot ini na kahambugan. \v 17 Kasal-an gayod sa Dios san sin-o man na aram kun nano an matanos pero dili man amo an ginasunod. \c 5 \s1 Padaan Sa Mga Mayaman \p \v 1 Niyan, kamo na mga mayaman, tungod san maabot na mga kasakit sa iyo magtangis kamo kag mag-agrangay. \v 2 Ginkutkot na an iyo mga yamit kag an iyo mga kayamanan nabulok na. \v 3 An iyo mga oro kag plata kinalawang na. Ina mismo na kalawang an pagpamatuod san pagkamaimot niyo sa kapwa. Kaya, an kalawang bagaʼn kalayo na makastigo sa iyo. Amo ina an kayamanan na ginparatipon niyo para sa mga urhi na adlaw paghusgar san Dios. \p \v 4 Pamatii an siriyak san mga trabahador na nag-arani sa iyo mga uma kay an inda mga sweldo dili niyo ginbayad. An inda pagtangis nakaabot sa podiroso na Dios sa langit. \v 5 Nagparapanamit kamo didi sa kinab-an. An iyo mga tiyan ginparapataba niyo na bagaʼn mga baboy na waraʼn isip na malilitson sinda. \v 6 Idtoʼn mga ginhusgaran niyo kag pinapatay pa na mga matanos na tawo wara man lang sa iyo mag-ato. \s1 Magpasensya Kag Magpangadyi \p \v 7 Kaya ngani, mga kaigmanghudan, magpasensya kamo hasta sa pag-abot san Ginoo. Halimbawa, pareho sa mga parauma na nagapastidyo paghulat san uran para makatanom. Tapos, ginapastidyuhan man ninda paghulat an pamunga san inda mahal na mga tanom. \v 8 Kamo man angay magpasensya. Pakusugon niyo an iyo mga buot kay halapit na an pag-abot san Ginoo. \v 9 Niyan, mga kaigmanghudan, agod dili kamo silutan san Dios dili kamo mag-ururitan. Kitaa niyo kay halapit na mag-abot an Huwes. \p \v 10 Mga kaigmanghudan ko, an mga propeta na nagtios kay nagbarita san mensahe san Dios an iyo irugon sa pagkamatiniuson. \v 11 Aram niyo, ginasabi naton na mapalabi an mga pasensyuso. Halimbawa, si Job nabati na niyo an grabe na pagtios kag an iya pagkapasensyuso. Nakita man niyo kun nano an katuyuan san Ginoo san urhi na. Nagdadamay gayod kag maluluy-on an Ginoo. \p \v 12 Pero, mga kaigmanghudan, ayaw gayod kamo pagparatuga na may pasumpa-sumpa pa. Halimbawa ayaw kamo pagsabi, “Testigo ko an Dios sa langit na matuod ini,” o kaya “Patyon man ako kun dili ini matuod,” kag abir bisan nano pa. Tama na an “Oo” kun oo kag “Dili” kun dili, kay agod dili kamo husgaran san Dios. \s1 An Pagpangadyi San Pagtuod \p \v 13 Niyan, may nasasakitan ba sa iyo? Sabihon sa iya, “Magpangadyi ka.” Igwa ba sin mga nalilipay? Kun igwa, magkanta man sinda sin pag-umaw sa Dios. \v 14 Kun igwa man sin may sakit sa iyo, patawagon niya an mga namumuno san mga nagatuod. Sinda an magapangadyi sa Ginoo para sa iya kag magalahid sin lana sa may sakit kag nagaayò sin bulig sa Ginoo agod mag-ayo ini. \v 15 An ginhalad na pagpangadyi kaupod an hugot na pagtuod an makapaayo sa may sakit kag an Ginoo magpaayo sa iya. Kun nagkasala man siya pagapatawadon siya san Dios. \v 16 Kaya ngani, mag-ako kamo sa iyo kapwa Kristyano kun nagkasala kamo. Pagkatapos, pangadyian niyo an kada usad. Kaya mapapatawad kamo kag magaayo an sakit niyo. May poder gayod an pangayo san matanos na tawo sa pangadyi kay ginabati san Dios. \p \v 17 Sugad man ngani kan Elias na pareho ta na tawo man lang. Nagpangadyi siya sin hugot na dili mag-uran kaya sa sulod sin tulo ka tuig kag unom ka bulan wara man gayod mag-uran sa duta. \v 18 Pakatapos, nangadyi siya otro na mag-uran. Kaya nag-uran man sin tudo kag nagtubo gihapon an mga tanom kag namunga ini. \p \v 19 Mga kaigmanghudan, kun may nakabulag sa iyo sa kamatuudan tapos an iba sa iyo nakapabalik sa iya sa pagtuod, \v 20 siya na makapabalik san nagkasala hali sa iya kamalian amo an makasalbar sana sa kamatayon sa pagahusgar kag damo na mga kasal-an an mapapatawad san Dios.