\id GAL Mamasa Galatians, West Sulawesi Indonesia \h Galatia \toc1 Sura'na Paulus lako kombonganna to mangngorean dio Galatia \toc2 Galatia \toc3 Gal. \mt2 Sura'na Paulus lako kombonganna to mangngorean dio \mt1 Galatia \imt1 Pungngu' tannunna \ip Galatia iamo mesa propinsi illalan kaparentaanna Roma dio Asia Kecil. Yolona, angganna to dio Galatia umpenombai dewata lino. Sapo saei lako Paulus umpalanda' Kareba Kadoresan, dengammi mangngorean. Le'bai Paulus, dengammi kendek pekutana umba nakua lalanna mendadi to Sarani. Annu tae' naissanan kumua parallurika unturu' Pepa'guruanna Musa, ta'raka. Sapo situru' tula'na Paulus tae' manggi' dituru', annu anggami kapangngoreanan lako Kristus la dipolalan ullolongan kasalamasan. Annu ianna mangngoreammo tau, la naangga' malolomi Puang Allata'alla. Sapo dengan pira-pira tau tokke' tama kombonganna to mangngorean ma'patudu sala ussassai pepa'guruanna Paulus. Situru' pepa'guruanna inde taue la manggi' dituru' asan angganna Pepa'guruanna Musa anna mane mala naangga' malolo Puang Allata'alla. Yolona angga to Yahudi, battu' dikua peampoanna Abraham, mala mendadi petauanna Puang Allata'alla. Iamo nangei manggi' dituru' asan angganna atoran alukna to Yahudi anna mane tau mala mendadi petauanna Puang Allata'alla. \ip Ummuki'mi inde sura' Paulus-e anna popebaai lako angganna kombonganna to mangngorean dio Galatia annu la umpamoloi to napapusa inde pepa'guruanne. Situru' kadanna Paulus, kapangngoreananta lako Kristus tapolalan digente'mo duka' peampoanna Abraham. Kalembasanna, la naangga' maloloki' Puang Allata'alla ura'na kapangngoreananta susi Abraham naangga' malolo ura'na kapangngoreananna. \ip Illalan pa'parandukanna inde sura'e napomakaleso Paulus diona umba nakua Puang Allata'alla anna Yesus Kristus unturoi anna ummangka'i napopendadi rasul. Natula' toi duka' anna tambaii Puang Allata'alla annu la umpalanda' Kareba Kadoresan lako tau senga' salianna to Yahudi (1:1-2:21). Mangkai too natula'mi Paulus diona kasilombunganna ma'rupa tau anna Puang Allata'alla, kumua: tae' dengan tau la naangga' malolo Puang Allata'alla annu unturu' Pepa'guruanna Musa. Sapo anggami ke mangngoreanni tau lako Kristus Yesus (3:1-4:31). Katampakanna sura'na (5:1-6:18), natetterammi diona pa'kamase illalan kalena simesa-mesa to Sarani ura'na kapangngoreananna lako Kristus la napakawanan illalan gau'na. \iot Lesoanna issinna \io1 1. Su'bakan Kada (\ior 1:1-10\ior*) \io1 2. Kareba Kadoresan tae' buttu dio mai ma'rupa tau, sapo lu yao mai Yesus Kristus (\ior 1:11-2:21\ior*) \io1 3. Puang Allata'alla ummangga' malolo ma'rupa tau tangngia ura'na unturu' Pepa'guruanna Musa, sapo ura'na kapangngoreanan lako Yesus Kristus (\ior 3:1-4:31\ior*) \io1 4. Ta'mo tau nalumbangngi Pepa'guruanna Musa, annu mangkami tau nasulang Puang Yesus (\ior 5:1-6:10\ior*) \io1 5. Kada pebubung (\ior 6:11-18\ior*) \c 1 \s1 Su'bakan kada \p \v 1 Inde sura'e lu dio mai kaleku, Paulus, mesa rasulna Yesus Kristus. Tangngia panturona ma'rupa tau kupolalan mendadi rasulna, tangngia toi ma'rupa tau ummangka'na', sapo Yesus Kristus unturona' anna Ambeta Puang Allata'alla to mangka umpatuoi sule dio mai alla'na to mate. \v 2 Salama'ki anggangki sa'do'dorammu to mangngorean inde, lu lako angganna kombonganna to mangngorean itin lembangna Galatia. \p \v 3 Anna Puang Allata'allamora Ambeta sola Puang Yesus Kristus untamba'koa' anna tandoikoa' kamasakkean. \v 4 Yesus Kristusmo To mangka ussorongan kalena dipatei la ussulangkia' dio mai kasalaanta anta malara lappa' dio mai kuasanna kakadakean illaan lino, situru' pa'kuanna Puang Allata'alla Ambeta. \v 5 Dipakasalle Puang Allata'alla sae lako-lakona. Amin. \s1 Angga sarupa Kareba Kadoresan \p \v 6 Kukamangnga-mangngaikoa', annu marru masimpangkoa' umpemboko'i Puang Allata'alla to untambaikoa' mendadi petauanna ura'na pa'kamasena Kristus. Unturu'mokoa' pepa'guruan senga' iamo pepa'guruan nasangai tau “Kareba Kadoresan”. \v 7 Sitonganna tae' dengan Kareba Kadoresan senga' salianna mangka kipatuduangkoa'. Sapo dengan tau itin umpapusa pikki'mua' anna umpasala kalembasan Kareba Kadoresan untetteran Kristus. \v 8 Sapo benna-benna umpalanda' “Kareba Kadoresan” senga' salianna Kareba Kadoresan mangka kipalandasangkoa', la napabambanni sangka' Puang Allata'alla! Moi benna, kami siamoka battu' malaeka'raka yao mai suruga, la napabambanni asan sangka' Puang Allata'alla! \v 9 La kusulei pole tula'ku, kumua: benna-benna umpalanda' “Kareba Kadoresan” senga' salianna mangka mutarimaa', la napabambanni sangka' Puang Allata'alla! \p \v 10 Inde mai tula'kue umpakawananni kumua tae'na' umpeang lalan angku malara naakui ma'rupa tau sapo la naakuina' Puang Allata'alla. Tae'na' umpeang lalan anna poraira' ma'rupa tau annu ianna iara kupeang, tangngiana' sabua'na Kristus. \s1 Paulus mendadi rasul annu naturo Puang Allata'alla \p \v 11 O anggammua' sa'do'dorangku, parallua' muissanan kumua inde Kareba Kadoresan kupalanda'e tae' buttu dio mai ma'rupa tau. \v 12 Annu inde Kareba Kadoresanne tae' kutarima dio mai ma'rupa tau anna tae' dengan tau umpatuduna'. Sapo melolo Yesus Kristus umpaombo'i issinna lako kaleku. \p \v 13 Annu innang dengammia' murangngi umba nakua katuoangku yolona angku unturu'pa alukna to Yahudi. Muissananna' kumua umba susi mabanda'na pa'darraku lako petauanna Puang Allata'alla to ummorean Kristus. Siumpeang liuna' lalan umba la kupasusi kupa'dean. \v 14 Anna illalan umpalako alukna to Yahudi, buda turangku to Yahudi kutondon. Annu unturu' tongan-tonganna' atoran alukna neneku. \p \v 15-16 Sapo situru' pa'kuanna Puang Allata'alla mangkami umpa'peissanan Anakna lako kaleku anna malara Kareba Kadoresan untetteran inde Anaknae kupalanda' lako tau senga' salianna to Yahudi. Sitonganna illalampa' tambukna indoku anna turomo' anna napatantu la umpengkaranganni situru' pa'kamasena. Inde anna umpakawanan Anakna lako kalekue tae'na' dengan umpelau pepatudu lako tau. \v 17 Tae' tona' dengan lao langngan Yerusalem umpellambi'i to yolomo mendadi rasul, sapo tappa lu lakona' Arab. Mengkalao diomo' ma'pasule lako kota Damsyik. \p \v 18 Tallu taunni mangkanna, laomo' umpellambi'i Petrus yao Yerusalem. Torromo' sola sapulo lima bonginna. \v 19 Tae'na' dengan silambi' rasul senga' salianna Yakobus sirondongna Puang Yesus. \v 20 Naissanan Puang Allata'alla kumua inde mai tula'kue tonganna. \v 21 Mangkai too le'ba'mo' lako lembangna Siria anna lako lembangna Kilikia. \v 22 Attu iatoo ta'pa' naissanan angganna kombonganna to mangngorean lako Kristus dio lembangna Yudea annu ta'pakan dengan silambi'. \v 23 Anggami sinapekareba kumua inde to undarrai yolonae, umpalanda'mi Kareba Kadoresan temo, kenada la napa'dean yolona. \v 24 Napolalan umpakasalle asan Puang Allata'alla ura'na kara-kara dadi lako kaleku. \c 2 \s1 Pengkaranganna Paulus lako to salianna to Yahudi naakui rasul dio Yerusalem \p \v 1 Sapulo appa'i taunna le'ba omo' langngan Yerusalem sola Barnabas anna ussolampa' duka' Titus. \v 2 Laona' langngan Yerusalem annu napakawanan lako kaleku Puang Allata'alla kumua: “Laoko langngan Yerusalem.” Saekan langngan ma'mesamokan, sapo angga perepi' yao kisolaan. Kutulasammi diona pengkarangku umpalanda' Kareba Kadoresan lako to salianna to Yahudi, annu malallan penawangku, mase manii anna tae' naakui perepi', la masala babang lupu'ku mengkalao dio mai sae lako temo.\f + \fr 2:2 \ft Annu malallan Paulus mase manii inde to Yahudi to mangngoreammoe tae' la ummakui tau senga' salianna to Yahudi to mangngoreammo ke tae' unturu' duka' angganna parentana to Yahudi susinna disunna'.\f* \v 3 Sapo ta' mammo dipassa inde Titus to kusolaanne, la unturu' kabeasaanna to Yahudi disunna' moi anna mesa to Yunani. \v 4 Sapo dengan siapi duka' umpassai la disunna'. Inde mai taue iamo to ussangai kalena to Sarani tokke' tama kombonganta annu la ummita aka tapogau' to urrappanammo atoran alukna to Yahudi, to mesa kappa'mo Kristus Yesus. Annu morai la umpasuleki' lako angganna parenta illalan alukna to Yahudi sirapan sabua'. \v 5 Sapo tae' dengan leleangki la mengkaola lako annu undagaikan tula' tongan illalan Kareba Kadoresan anna malara tontong liu innang susinna lako kalemua'. \p \v 6 Anna ta'mo urrangnganni pole pepa'guruangku to keangga' yao Yerusalem. (Sapo tae' kao parallu lako kaleku to keangga'raka tangngiaraka, annu tae' ia ma'pebulu-bulu Puang Allata'alla). \v 7 Sangngadinna naakuiria kumua kaomo to naponto bannangngi Puang Allata'alla la umpalanda' Kareba Kadoresan lako tau senga' salianna to Yahudi, susi Petrus to naponto bannangngi umpalanda' Kareba Kadoresan lako to Yahudi. \v 8 Annu Puang Allata'alla duka' ummangka'na' mendadi rasul lako tau senga' salinanna to Yahudi susi Petrus naangka' mendadi rasul lako to Yahudi. \v 9 Naakui duka' Yakobus sola Petrus anna Yohanes to diangga' a'diri matoto'na kombonganna to mangngorean, kumua kaomo to naponto bannangngi Puang Allata'alla la umpalako inde passananne. Nasalama'mokan duakan Barnabas tandana kumua to mesamokan. Kisituru'-turu'imi kumua kao anna Barnabas la mengkarang lakokan tau senga' salianna to Yahudi, mengke'de' Yakobus sola Petrus anna Yohanes la mengkarang lako ia to Yahudi. \v 10 Anggami mesa pelaunna to keangga' yao Yerusalem lako kaleki kumua la ungkilalaikan to mase-mase. Sapo sitonganna innang iamo kupaillalan penawa la kupalako. \s1 Paulus ungkambaroan Petrus dio Antiokhia \p \v 11 Sapo inde anna sae Petrus dio Antiokhiae kukambaroan dio tingngayona tau kamban annu sala pa'palakona. \v 12 Annu ambo' sisola-sola sa'do'doranta to salianna to Yahudi ummande, sapo tappana sae solana Yakobus dio mai Yerusalem, ungkambelami inde sa'do'dorantae anna ta'mo naaku sola ummande. Annu marea' lako to Yahudi to morai la manggi' disunna' tau. \v 13 Susi siami duka' to Yahudi senga' to mangngoreammo, ma'dua tambuk asan moka ummande sola tau senga' salianna to Yahudi susi Petrus lambisan umbawai duka' Barnabas. \v 14 Sapo tappana kuita kumua ta'mo ia situru' tula' tongan illalan Kareba Kadoresan pa'palakona, kukuamo lako Petrus dio tingngayona tau kamban: “O Petrus, mesako to Yahudi sapo susimoko to tangngia to Yahudi illalan katuoammu. Maakari ammu la umpassapa sa'do'doranta to mangngorean salianna to Yahudi unturu' kabeasaanna to Yahudi?” \s1 Puang Allata'alla ummangga' malolo ma'rupa tau ura'na kapangngoreananna lako Kristus Yesus, tangngia ura'na unturu' Pepa'guruanna Musa \p \v 15 Situru' rettenanna kadadian, to Yahudikan. Tangngiakan tau senga' salianna to Yahudi battu dikua to kigente' to kasalaan.\f + \fr 2:15 \ft Situru' alukna to Yahudi, angga ia to Yahudi digente' petauanna Puang Allata'alla. Angganna tau senga' nareken to salian battu' dikua to kasalaan. Naorean kumua: ianna dituru' angganna Pepa'guruanna Musa la naangga' to maloloki' Puang Allata'alla.\f* \v 16 Sapo kiissanan duka' kumua tae' dengan tau naangga' malolo Puang Allata'alla annu unturu' Pepa'guruanna Musa sapo anggami ummolai kapangngoreanan lako Yesus Kristus. Mangngoreangkan kami lako Yesus Kristus angki malara naangga' malolo Puang Allata'alla ura'na kapangngoreanangki, tangngia ura'na unturu'kan Pepa'guruanna Musa. Annu tae' dengan tau mala naangga' malolo Puang Allata'alla annu unturu' Pepa'guruanna Musa. \p \v 17 Kami to Yahudi, moraikan duka' la naangga' malolo Puang Allata'alla ummolai kasilombungangki Kristus. Sapo dengan tau ussassaikan annu ta'mokan unturu' Pepa'guruanna Musa napolalan naangga'kan to kasalaan. La malarika dikua Kristus untumangkan kasalaan? Tae'! \v 18 Ianna la ma'pasulena' unturu' Pepa'guruanna Musa annu moraina' la naangga' malolo Puang Allata'alla, manassa anna to kasalaanna'. \v 19 Annu kendek illalan penawangku kumua tae' dengan leleangku la naangga' malolo Puang Allata'alla ura'na kamanurusangku lako Pepa'guruanna Musa napolalan ta'mo kao kupentoe, angku malara unturu' pa'kuanna Puang Allata'alla. Sirapammokkao mangka dipatei sola Kristus yao kayu pantokesan.\f + \fr 2:19 \ft Susi mesa to mate ta'mo nakuasai parenta illaan lino, nakuamo duka' to mangngorean ta'mo nakuasai Pepa'guruanna Musa annu mangkami mate sola Kristus.\f* \v 20 Tangkaomo tuo temo sapo Kristusmo tuo illalan kaleku. Anna to'na katuoangku temo iamo kapangngoreanan lako Anakna Puang Allata'alla to ungkamaseina' anna to mangka ussorongan kalena dipatei annu napa'kadua-duaina'. \v 21 Tae'nakkao la ussumbala pa'kamasena Puang Allata'alla. Annu ianna naangga' malolora Puang Allata'alla to unturu' Pepa'guruanna Musa, tae' ia dengan gunana kamateanna Kristus. \c 3 \s1 Pa'tamba' nadandi Puang Allata'alla lako Abraham la nalolongan ma'rupa tau ura'na kapangngoreananna lako Kristus tangngia ura'na unturu' Pepa'guruanna Musa \p \v 1 O anggammua' to Galatia, to maro tongangkoa'! Bennamo umpatudu marokoa'i? Mangkami kupomakaleso lako kalemua' kalembasanna kamateanna Kristus yao kayu pantokesan. \v 2 Dengan pekutanangku lako kalemua'i: maakari anna bengangkoa' Penawa Masero Puang Allata'alla? Ia nangei umbengangkoa' Penawa Masero Puang Allata'alla annu ummoreangkoa' Kareba Kadoresan, tangngia ura'na kamanurusammua' lako Pepa'guruanna Musa. \v 3 Maakari anna susi sigalimo katomaroammua'i? Inde ammu mane mangngoreanne, pengkarangna Penawa Masero umbakarui katuoammua'. Maakari anna kamatoroammumoa' unturu' Pepa'guruanna Musa la mupake ussuppikanni? \v 4 Ta'raka dengan gunana angga mangkanna musa'dingan? Tae' natamai akkalan kumua tae' la ma'guna. \v 5 Dadi, ia nangei umbengangkoa' Penawa Masero Puang Allata'alla anna umpadadi tanda memangnga-mangnga illaan alla'-alla'mua'i annu ummoreangkoa' Kareba Kadoresan, tangngia ura'na unturu'koa' Pepa'guruanna Musa. \p \v 6 Susi tiuki' illalan Buku Masero untetteran Abraham\f + \fr 3:6 \fq Abraham: \ft Iamo kabuttuanna to Yahudi. Situru' tulasanna to Yahudi angga peampoanna Abraham to unturu' Pepa'guruanna Musa mala mendadi petauanna Puang Allata'alla.\f* nakua: “Ummorean Puang Allata'alla Abraham napolalan naangga' to malolo Puang Allata'alla.” \v 7 Dadi parallua' muissanan kumua: angganna to ummorean Puang Allata'alla iamo peampoanna Abraham. \v 8 Innang tiuki'mi illalan Buku Masero kumua la naangga' malolo Puang Allata'alla to salianna to Yahudi ura'na kapangngoreananna. Inde Kareba Kadoresanne innang mangkami napalanda' lako Abraham yolona nakua: “Iko la napolalan ditamba' angganna ma'rupa tau illalan lino.”\f + \fr 3:8 \ft Kej. 12:3, 18:18, 22:18.\f* \v 9 Dadi, angganna to mangngorean la ditamba' sola Abraham to yolomo mangngorean. \p \v 10 Benna-benna urrannuan kamanurusanna lako Pepa'guruanna Musa la napolalan naangga' malolo Puang Allata'alla, tau iatoo la narua pantado. Annu dengan tiuki' illalan Buku Masero nakua: “Benna-benna tae' unturu' asan angga tiuki'na illalan Pepa'guruanna Musa, natado Puang Allata'alla.”\f + \fr 3:10 \ft Ul. 27:26.\f* \v 11 Manassami kumua tae' dengan tau naangga' malolo Puang Allata'alla annu unturu' Pepa'guruanna Musa. Annu dengan tiuki' illalan Buku Masero nakua: “Angganna to naangga' malolo Puang Allata'alla la ullolongan katuoan ura'na kapangngoreananna.”\f + \fr 3:11 \ft Hab. 2:4.\f* \v 12 Kamanurusan lako Pepa'guruanna Musa sirapangki' urrannuan kamatoroanta, sisala kapangngoreanan lako Puang Allata'alla. Annu dengan tiuki' illalan Buku Masero nakua: “Benna-benna morai la tuo situru' Pepa'guruanna Musa, la unturu' asan angganna parenta illaan.”\f + \fr 3:12 \ft Im. 18:5.\f* \v 13 Moika anna la sipato'kia' narua pantadona Puang Allata'alla, sapo mangkamikia' kita nasulang Kristus tapolalan lappa'moa' dio mai inde pantadoe. Annu dengan tiuki' illaan Buku Masero nakua: “Benna-benna mate ditoke' yao kayu pantokesan, tau iatoo narua pantado.”\f + \fr 3:13 \ft Ul. 21:23.\f* \v 14 Ia nangei ma'pasusi Kristus anna malara pa'tamba' mangka nadandi Puang Allata'alla lako Abraham, dibengan duka' lako tau senga' salianna to Yahudi ura'na pengkarangna Kristus. Anna la untarimakia' duka' Penawa Masero mangka nadandi Puang Allata'alla, ke ummoreangkia' Yesus Kristus. \s1 Attunnamo temo ma'rupa tau mangngorean lako Kristus, tangngiamo Pepa'guruanna Musa la umpatettei \p \v 15 O anggammua' sa'do'dorangku, mapia ke ummalana' mesa tandengan sibeasanna dipogau': Ianna dengan tau umpadadi kasiturusan anna mangkamo napa'pesa'bian, ta'mo dengan tau mala umpasalai battu' urrangnganni inde kasiturusannae. \v 16 Susimi duka' angganna pa'dandinna Puang Allata'alla lako Abraham sae lako peampoanna. (Tae' nakua illalan Buku Masero: “lako Abraham anna angganna peampoanna” kalembasanna buda tau. Sapo nakua: “lako peampoammu,” kalembasanna mesa tau, iamo Kristus). \v 17 Susi inde kalembasanna tula'kue: tae' dengan leleanna Pepa'guruanna Musa la umpa'dean pa'dandinna Puang Allata'alla, annu appa' ratu'mia tallu pulo taunna mangkanna anna mane dadi Pepa'guruanna Musa. \v 18 Annu ianna manggi'ra unturu' Pepa'guruanna Musa ma'rupa tau anna mane tamba'i Puang Allata'alla, tangangiamo tamba' situru' pa'dandinna. Sapo pa'dandinnari Puang Allata'alla napolalan untamba' Abraham situru' pa'kamasena. \p \v 19 Ianna susi too, akamo gunana Pepa'guruanna Musa? Inde Pepa'guruanna Musa dirangngannian pa'dandie la umpakawanan kasalaanna ma'rupa tau ullenda pa'kuanna Puang Allata'alla. Pepa'guruanna Musa dipake sae lako kasaeanna mesa peampoanna Abraham to mangka nadandi Puang Allata'alla.\f + \fr 3:19 \ft Inde mesa peampoanna Abraham to mangka nadandi Puang Allata'allae: iamo Kristus.\f* Inde Pepa'guruanne napalanda' malaeka' lako Musa. Anna Musamo pole' to illaan alla' umpalanda'i lako ma'rupa tau. \v 20 Manassa dengampi to sisabalian anna mane diparallui to illaan alla'. Sapo inde anna ma'dandi Puang Allata'alla lako Abraham-e, tae' ia umparallui to illaan alla' annu ia siamo melolo umparokkoi. \p \v 21 Dadi ianna susi too, sibokosarrika Pepa'guruanna Musa anna pa'dandinna Puang Allata'alla? Manassa anna tae'! Annu kela atorannara aluk la napolalan ullolongan katuoan ma'rupa tau, la mala ummangga' malolo ma'rupa tau Puang Allata'alla annu unturu' inde atoranna alukke. \v 22 Sapo kawanan illaan Buku Masero kumua angganna ma'rupa tau nakuasai asan kasalaan. Iamo nangei dibeen to mangngorean inde pa'dandie ura'na kapangngoreananna lako Yesus Kristus. \p \v 23 Inde anna ta'pa nalambi' attunna dengan kapangngoreanan lako Kristus-e, nasangke' tongan-tongangkia' Pepa'guruanna Musa. Sirapangkia' to dikurung sae lako anna dipakawanammo kapangngoreanan lako Kristus. \v 24 Dadi Pepa'guruannamo Musa umparundukkia' sae lako attunna sae Kristus anta malara naangga' malolo Puang Allata'alla ura'na kapangngoreananta lako Kristus. \v 25 Sapo ta'mikia' la naparunduk liu Pepa'guruanna Musa temo, annu dengammi kapangngoreanan lako Kristus. \s1 Nalappasammikia' Kristus dio mai Pepa'guruanna Musa tapolalan naala anakmo Puang Allata'alla \p \v 26 Dadi napoanakmokoa' Puang Allata'alla ura'na kapangngoreanammu lako Kristus. \v 27 Annu mangkamokoa' ditedok dipamesa kappa' Kristus, napolalan naangga' malolomokoa' Puang Allata'alla susi Kristus. \v 28 Ta'mo diissan dise'la ma'rupa tau, to Yahudi anna to tangngia to Yahudi, sabua' anna tangngia sabua', muane anna baine, annu to mesami, napamesa kappa' Kristus Yesus. \v 29 Dadi ianna mesa kappa'koa' Kristus, peampoannakoa' duka' Abraham anna sipato'koa' untarima pa'dandinna Puang Allata'alla. \c 4 \p \v 1 Sitarru'na tula'ku, la ummalana' mesa pa'rapanan: Ianna dengan anak tapalambi'pa dimana', ta'pa ia mala ummato' inde mana'nae. Moi anna ia ummampui asanni sapo sirapampia sabua' \v 2 annu dengampi tau ummatosanni kaparalluanna anna ungkandapanni mana'na sae lako attu mangka napatantu ambena. \v 3 Susimikia' duka', inde anta ta'pa mangngoreanne, sirapampikia' anak tapalambi'pa annu nakuasaipikia' angganna kakuasaan lino.\f + \fr 4:3 \fq angganna kakuasaan lino: \ft Dengan tau ungkuaii: dewata lino battu' dikua setang, anna dengan duka' ungkuai: atoranna anna parentana ma'rupa tau.\f* \v 4 Sapo tappana nalambi' attu mangka napatantu Puang Allata'alla, ussuami Anakna tama lino. Inde Anaknae nadadian mesa baine anna tuo illalan lino susi to Yahudi to manggi' unturu' Pepa'guruanna Musa. \v 5 Ia nangei ussuai Puang Allata'alla tama lino annu la ussulang to nalumbangngi Pepa'guruanna Musa, angki malara naala anak Puang Allata'alla. \v 6 Annu naala anaknamokoa' duka' Puang Allata'alla napolalan ussuamo Penawa Maserona Anakna torro illalan kaleta. Iamo te Penawa Masero mengkarang illalan penawantae tapolalan metamba takua: “O Ambeku!” \v 7 Dadi tangngiamokoa' sabua' sapo diala anakmokoa'. Ianna to diala anakmokoa' la untarimamokoa' duka' mana' yao mai Puang Allata'alla. \s1 Paulus malallan penawa lako to Galatia \p \v 8 Yolona, inde ammu ta'paa' ummissanan Puang Allata'allae mengkaola lakokoa' dewata tatongan. \v 9 Sapo temo ummissanammokoa' Puang Allata'alla–sitonganna marru mapia ke dikuai naissanammokoa' Puang Allata'alla. Maakari ammu moraira la ma'pasulea' lako kakuasaan lino,\f + \fr 4:9 \fq kakuasaan lino: \ft Susi “kakuasaan lino” illalan 4:3.\f* kakuasaan tae' ummampui kamatoroan anna tala mala dirannuan mepamoloi? Maakaria' ammu la ma'din mengkaola lako sule? \v 10 Annu' umpakaroa'mokoa' allo ma'tantu, bulan ma'tantu, attu ma'tantu, anna taun ma'tantu situru' alukna to Yahudi. \v 11 Malallan penawangkua' matin battu' ta' mammokoa' umpesalai resoku umpa'kadua-duaikoa'. \p \v 12 O anggammua' sa'do'dorangku, kupelau kenamala mupampalapaina' tae' umpentoe atoran alukna to Yahudi, annu ta'mo kao kupentoe susikoa' yolona. Ta'pokoa' dengan umpogau' kakadakean lako kaleku. \v 13 La mukilalaipia' kumua ia nangei dengan palliwangangku umpaissannikoa' Kareba Kadoresan annu masakina'. \v 14 Nasussai tongan-tongangkoa' sakingku attu iatoo napolalan mendadi passudian kamai lako kalemua'. Sapo ta' mammokoa' mako'do' sangngadinna mutarima manappana' sirapan untarima malaeka'na Puang Allata'alla battu' sirapangkoa' untarima kalena Kristus Yesus. \v 15 Attu iatoo masannang tongan-tongangkoa'. Kuissanan kumua la ma'dimpokoa' ullessu'i matammu ammu beenna' kela malai dipalako. Sapo maakari anna pa'de sangkamo kamasannangammua' temo? \v 16 La musangamokka ewalimmua' temo annu kutulasangkoa' silampu'na? \p \v 17 Itin matin to morai la umpassakoa' unturu' atoran alukna to Yahudio marassan umpeang lalan la ummala penawammua'i. Sapo kadake pikki'na annu morai la umpasisarakkia' ammu malara sae rokko tongan-tongan unturu'i. \v 18 Sitonganna mapia ke dengan tau ma'kadua-dua la ummala penawammua' ke la nabawai lako siakoa' kamapiaan. Sapo la susi liu tae' angga ke diona' reen. \v 19 O anggammua' anakku to kukamasei, temo masussa pole omo' umpikki'koa'. Inde kamasussaangkue sirapan baine mangnguriwa'. Anna la tontong liupa' ussa'dingan kamapa'disan ke ta'pa titanan Kristus illalan penawammua'. \v 20 Kuinawa-nawa kela malana' illaan alla'-alla'mua' temo angku pasenga'i sambakan tula'ku matin, annu pusa' babangmi penawangku umpikki'koa'. \s1 Hagar anna Sara diala tandengan \p \v 21 O anggammua' to morai unturu' Pepa'guruanna Musa, mukaleso tongarrikaa' aka tiuki' illalan Pepa'guruanna Musa? \v 22 Dengan tiuki' illaan Pepa'guruanna Musa kumua dua anakna Abraham: mesa nasibalii sabua'na disanga Hagar, anna mesanna nasibalii Sara innang bainena, tangngia sabua'. \v 23 Inde sabua'e undadian anak situru' pa'kuanna ma'rupa tau. Sapo inde baine tangngia sabua'e undadian anak situru' pa'dandinna Puang Allata'alla. \v 24 Iate kara-karae, mala diala pa'rapanan. Itin dua baineo dipasirapan dua bassean kadanna Puang Allata'alla. Hagarmo dipasirapan bassean kada mangka natarima Musa yao Tanete Sinai. Angganna peampoanna Hagar innang dio ia pala'na la diposabua'. \v 25 Dadi inde Hagar-e dipasirapan Tanete Sinai dio Arab. Anna dipasirapan toi duka' kota Yerusalem temo annu angganna tau dio Yerusalem sirapan sabua', naposabua' Pepa'guruanna Musa. \v 26 Mengke'de' ia Sara, inde baine tangngia sabua'e dipasirapan ia Yerusalem bakaru yao suruga. Anna iamoa' kita indota. \v 27 Annu dengan tiuki' illalan Buku Masero nakua: \q1 La dore'ko iko, o baine tamanang to tadengan keanak! \q1 La ma'dore'-dore'ko iko, o baine tadengan ussa'dingan kamapa'disanna pangnguriwasan! \q1 Annu la buda pole ia anakna baine natampe muanena anna la to kemuanepa.\f + \fr 4:27 \ft Yes. 54:1.\f* \p \v 28 O anggammua' sa'do'dorangku, anaknamokoa' duka' Puang Allata'alla situru' pa'dandinna, susi Ishak anak pa'dandinna Puang Allata'alla. \v 29 Temo angganna to natamai Penawa Masero nadarra to urrannuan Pepa'guruanna Musa, susi Ishak to didadian situru' pa'kuanna Penawa Masero, nadarra Ismael anak to didadian situru' pa'kuanna ma'rupa tau yolona. \v 30 Sapo aka nakua battakadanna Puang Allata'alla illaan Buku Masero? Tiuki' illalan nakua: “Rambai lao itin baine sabua' sola anaknao, annu itin anaknao tae' mala la untarima mana' dio mai ambena, annu la lu lako asan anak nasibalii baine tangngia sabua'.” \v 31 Dadi anggammua' sa'do'dorangku to mangngorean, tangngiakia' kita anakna baine sabua' sapo sirapangkia' anakna baine tangngia sabua'. \c 5 \s1 Parallu dipentoe manda' dianti matoto' kalappasan mangka nakarang Kristus \p \v 1 Temo ta'mikia' sirapan to diposabua' annu mangkamiki' nalappasan Kristus. Iamo too la ke'de' matoto'koa' indamu diposabua'a' sule. \v 2 Perangngi manappaia' inde tula'kue! Ianna musangara manggi'pokoa' la disunna' ammu mane la naangga' malolo Puang Allata'alla, tae' dengan gunana Kristus lako kalemua'i. Kaomo te Paulus-e melolo ungkuaii. \v 3 Kupakilala pole lako to moraipa la disunna' kumua: la unturu' asan angganna Pepa'guruanna Musa, tae' angga la disunna'. \v 4 Anna lako to morai la naangga' malolo Puang Allata'alla annu unturu' Pepa'guruanna Musa, ta'moa' iko dengan kasilombungammu Kristus, anna ungkasayu'imokoa' pa'kamasena Puang Allata'alla. \v 5 Sapo kipenandai kami to naparunduk Penawa Masero la naangga' malolo Puang Allata'alla ura'na kapangngoreanangki lako Kristus situru' kaparannuangki. \v 6 Annu ianna mesa kappa'mo tau Kristus Yesus, disunna'rika ta'raka, ta'mo diissan dise'la dio tingngayona Puang Allata'alla. Anggami kapangngoreanan lako Kristus dipakawanan illalan pa'kamase lako padanta ma'rupa tau randan parallu. \p \v 7 Yolona untarunduk manappakoa' kapangngoreanammu. Bennamo ullawaikoa' mupolalan ta'mo unturu' tula' tongan? \v 8 Manassa tangngia Puang Allata'alla to mangka untambaikoa' la umbawaikoa' tae' unturu' tula' tongan. \v 9 Sapo moi angga mesa tau ussewangan pepa'guruan sala malami umbawai asan tau, susi sinapoparumbanan tau nakua: “Pada nennu' ragi sapo mala umpakembea' tappung.” \v 10 Sapo kuorean kumua tae' la sisala pikkitaa' annu mesa kappa'mikia' Puang Yesus. Anna angganna to umpapusa pikki'mua' tae' mala tala nalambi' perambinna Puang Allata'alla, moi benna. \p \v 11 O anggammua' sa'do'dorangku, ianna kupa'pa'guruampa kumua manggi' tau disunna', maakari anna nadarrapa' to Yahudi? Sapo kela kupa'pa'guruan tonganni, tae' la umpakendek kamasussaan pepa'guruan diona kamateanna Kristus yao kayu pantokesan. \v 12 Mapia pissan ia kela umbutoi kalena itin matin to umpatudu marokoa'o, tae' angga la disunna'! \s1 Pa'kuanna Penawa Masero anna pa'kua rupa tau \p \v 13 O anggammua' sa'do'dorangku, mangkamokoa' natambai Puang Allata'alla dio mai kasabuasan. Sapo daua' ma'pikki' kumua la loasamokoa' umpogau' pa'kua penawammu, sangngadinna la sipamolo-moloikoa' ura'na pa'kamase illaan kalemua'. \v 14 Annu angganna issinna Pepa'guruanna Musa tipungngu' tannun illalan mesa parenta nakua: “Kamaseiko padammu ma'rupa tau susi ungkamasei kalemu.” \v 15 Sapo ianna tokke'mokoa' la siande mata leen, pengkilalaia' kumua la pada-padakoa' ditallanni. \p \v 16 Kupakilalakoa' kumua kenamala unturu'koa' pa'parundukna Penawa Masero napolalan angganna gau'mua' tae' situru' pa'kua rupa tau. \v 17 Annu inde pa'kua rupa taue sibokosan pa'kuanna Penawa Masero, anna pa'kuanna Penawa Masero sibokosan pa'kua rupa tau. Ia nangei tae' babangmo muissan ma'palakoa' annu sibokosan liu pa'kuanna Penawa Masero anna pa'kua rupa tau illaan kalemua'. \v 18 Sapo ianna naparundukkoa' Penawa Masero, ta'mokoa' nalumbangngi Pepa'guruanna Musa. \p \v 19 Dikawanammi pa'kua rupa tau, susinna: ullullu' pa'bannetauan, gau' meko'do'-ko'do', umpangngula' pa'kua penawanna, \v 20 umpenombai dewata lino, ma'issan-issan, sikabassi-bassi, siala-ala, mangungngu' penawa, pa'kearasan, ma'podo kao, umpasisala-sala tau anna umpa'dean kamesa penawaan, \v 21 siri ate, umpelangoi kalena, ma'maroa'-roa', anna budapa senga'na. Kupakilalakoa' susi pa'pakilalangku yolona lako kalemua'i kumua: angganna to umpogau' inde mai gau' susie tae' ia la mangngala tawa illalan kaparentaanna Puang Allata'alla. \p \v 22 Sapo pengkaranganna Penawa Masero umpabuttu: pa'kamase, kadoresan, kasikalinoan, kasa'barasan, mapia penawa, madota' lako tau, kamatutuan, \v 23 malenna' penawa, anna nabela ungkuasai kalena. Tae' tappa' dengan parenta umpasala te gau' susie. \v 24 Angganna to mesa kappa'mo Kristus Yesus sirapammi mangka umpatei pa'kua rupa tau illalan kalena yao kayu pantokesan sola angganna kamoraianna anna kamailuanna. \v 25 Kenamala angganna gau'ta la situru' pa'parundukna Penawa Masero annu mangkamiki' nabengan katuoan bakaru. \v 26 Ta'mikia' la malangka' penawa, sipa'di'-pa'di' penawa anna ta'mikia' la sikapui'i padanta. \c 6 \s1 Sipamolo-moloikoa' \p \v 1 O anggammua' sa'do'dorangku, maka' dengangkoa' ullambi' padammu to mangngorean umpogau' kasalaan, ikoa' to naparundukmo Penawa Masero la umpakilalai anna malara ma'pasule lako lalan kamaloloan. Sapo la sitonda kamalennasan penawakoa' umpakilalai ammu undagaia' kalemu indana iko siamoa' morai la umpogau'i. \v 2 La sipamolo-moloikoa' umpassan bawaan mabanda'. Annu ianna mupasusimoa' tee, unturu'mokoa' parentana Kristus. \v 3 Ianna dengan tau ussanga kalena to keangga' sapo sitonganna tae', tau iatoo umpasalanduanan kalena. \v 4 Kenamala pantan umpesa'dingngi kalena tau mapiarika gau'na kadakerika. Ianna mapiara la napodore', sapo tae' la napasitinti gau'na tau senga'. \v 5 Annu pantan la umpalako tau passananta. \p \v 6 Benna-benna untarima pepa'guruan diona battakadanna Puang Allata'alla, la sipato' ummitaan katuoan to umpatudui. \p \v 7 Daua' ammu pusa. Tae' mala dipopaningoan Puang Allata'alla. Annu iamo ditanan, iamo mepolei. \v 8 Ianna ma'palakoki' situru' pa'kua rupa tau, ia siamo la nangei buttu kamatean umpoleiki'. Ianna ma'palakoki' situru' pa'kuanna Penawa Masero, ia siamo duka' la nangei buttu katuoan sae lako-lakona umpoleiki'. \v 9 Iamo too daua' boyo' umpogau' kamapiaan. Annu ianna umpogau' liukia' kamapiaan, pissan attu la tapuppu' buana. \v 10 Dadi ianna dengampa attunta, kenamala umpogau' liuki' kamapiaan lako angganna tau, la'bi-la'binna lako padanta to mangngorean. \s1 Pepakilala anna kada salama' \p \v 11 Pengkalesoi manappaia' umba susi kamainna uki'na inde pangnguki'e annu kao melolo ummuki'i. \v 12 Itin matin to morai la umpomasannang rupa tauo, iamo la morai umpassakoa' disunna'. Sapo ia nangei umpassakoa' disunna' annu' marea' la nadarra to Yahudi ura'na kamateanna Kristus yao kayu pantokesan. \v 13 Annu tae' duka' unturu' asan Pepa'guruanna Musa itin lako to unturu' kabeasaan sunna'o. Sapo ia nangei morai kela disunna'koa' annu la naposende kumua muturu'a' duka' inde kabeasaanne. \v 14 Sapo ta'mo kao dengan aka la kuposende salianna kamateanna Puang Yesus Kristus Dewatanta yao kayu pantokesan. Annu kamateannamo Kristus yao kayu pantokesan napolalan angga keangga'na illalan lino ta'mo keangga' lako kaleku anna kusanganna keangga' tae' keangga' illalan lino. \v 15 Annu disunna'rika tau ta'raka, ta'mo ia dengan gunana. Anggami ke dibakaruii katuoanta randan ma'guna dio olona Puang Allata'alla. \v 16 Anna Puang Allata'allamora untandoi kamalinoan anna pa'kamase lako to unturu' inde pepa'guruanne, iamo angganna petauanna Puang Allata'alla.\f + \fr 6:16 \fq iamo angganna petauanna Puang Allata'alla: \ft Pikki' senga'na tau battakada illalan basa Yunani mala duka' ma'kalemabasan: \fq Anna lako to Israel, petauanna Puang Allata'alla.\f* \p \v 17 Dengampi la kupalanda' iamo: kenamala ta'mo dengan tau ussussai polena', annu inde balala lako kalekue iamo umpakawanni kumua to unturu'na' Puang Yesus. \p \v 18 O anggammua' sa'do'dorangku, anna Puang Yesus Kristusmora Dewatanta untamba'koa'. Amin.