\id ROM - Migabac NT; 09-Sep-11 1st draft \h Roma \toc1 Poldi Roma Habu Yengele Hibi Kwelengkewec \toc2 Roma \toc3 Rom \mt2 Poldi \mt1 Roma \mt2 Habu Yengele Hibi Kwelengkewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Yesu homackacni gboliyelu honocmengka feme hifa 25 ngama ingucne motome, Pol ye Korin taonka gawec. Dameng iwa Pol ye Roma taonka mi hikeluhac hibi yago kwelengkewec. \ip Roma yogo taon sugucnebenang Itali himongka ngiyegac, ngic-ngigac himong bocyac yengelacni iwa hike-kwesic gaibong. Roma gamang ye himong gocne damongkelu gawec, Roma iwa damong sugucnengineng Sisa wackebong gawec. \ip Aime ngic-ngigac gocnedi Yesu ngagesingkelu Roma iwa gaibong. Gocne yenge Yuda ngic-ngigac, wacngineng monic Israel ngic-ngigac. Nga gocne yenge Grik ngic-ngigac, ailu ngic-ngigac gocne himong gocnacni. Poldi hibi yago kwelengkelu ngigac monic wacine Fobe, ye lacnome bahikelu ngic-ngigac yogo yelewec. \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1–17 Mimi-madic yowa nga hibile fungine \io1 1:18—3:20 Ngic-ngigac sasawa sowacnebenang ailu bolengineng madicnele yefe balaibegaing, yenge gaga-sanang mi badaingte \io1 3:21—4:25 Kristo ngagesingkegaing, yogo yengi sugu Wapongte haicka dondonne aigaing \io1 5:1—8:39 Yesuholec wetackelu gagaing, yengi gaga gbolicne balaibegaing \io1 9:1—11:36 Israel ngic-ngigac yenge Wapong hegileibong. Lobewa wacebame hefaliyelu ngagesingkedaingte \io1 12:1—15:13 Ngic-ngigac ngage-ngagesingkolec yenge yefe gbolicne balaibedaing \io1 15:14—16:27 Yowa moto-motoine nga wenac-madic yowa \c 1 \s1 Hibile molic-molic yowa \p \v 1 Na Poldi hibi yago kwelengkegabac. Na \w Kristo\w* \w Yesule|lemma="Yesu"\w* kwelec kwekwe ngic. Wapongti bawosaecnulu wacnume na \w salecebaicne\w* bole balu yeicne \w Siduc Madicne\w* mibe yegengkedaic.\x - \xo 1:1 \xt Sale 9:15\x* \v 2 Yedi Siduc Madicne yogo hocne esecne \w siduc-mimi ngic\w* yengeholec yowa hefelu kwesinale mime yenge yowa yogo Wapong yeicne hibiwa sugu kwelengkeibong fagac.\x - \xo 1:2 \xt Rom 16:25-26\x* \v 3 Siduc yogo yanguc, Wapongte Madec, ye soctepecka \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* fikesaweckacni ngic fikewec. \v 4 Aime \w asu\w* gbagbacnelepecka yele yanguc mime yegengkewec, ye hocne homackacni gboliyelu fangkewec. Yogodi yanguc edalicnubagac, ye \w Wapongte Madec\w* tapiliholecbenang. Yogo Sugucnenonggeng Yesu Kristole Siduc Madicne. \v 5 Wapongti kwele-madic moc ainolelu \w salecebaicne bole|lemma="Salecebaicne"\w* nolewec. Noleme nonge Kristole wac sugulenale \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yengele hewacka yowaine mibeng yegengkewec. Aime yenge yele yowa ngagesingkelu balaibedaingte. Ilec nonge bole yogo balu gagabeleng.\x - \xo 1:5 \xt Sale 26:16-18; Gal 2:7-9\x* \v 6 Aime Wapongti ngenge inguchac wacngebame Yesu Kristole aling aigaing. \p \v 7 Wapong alingfocine kwele-angacine \w Roma\w* taonka ngenge wacngebame yele bingec gagaing, ngengele kwelengkengelegabac. Aime Mamacnonggeng Wapong nga Sugucnenonggeng Yesu Kristo, yekele kwele-madic nga kwele-mogungtowadi ngengela fadaic.\x - \xo 1:7 \xt Him 6:25-26\x* \s1 Poldi yugucebawec \p \v 8 Molickelu ngic-ngigacfocine ngengele ngagesilu Yesu Kristole wacka Wapongne milockelu kwele-madic edolu gagabac. I yangucte, ngengele ngage-ngagesingte yowa-siduc yogo himongne himongne ngic-ngigac yengela hikeme edonagulu ngageibongte inguc milockecaigabac. \v 9-10 Na milockecaigabac, iwa damengsoc ngengele ngagesilu milockecaigabac. Wapong ye yogo ngagecaigac. Aime afeelu kwelec kwecnolu yeicne Madecinele Siduc Madicne mibe yegengkecaigac. Ailu na damengsoc asunedi Wapong milockecaigabac. Ilec ailu ye ngageme nalic aime naneicne ngengela biyac fudacte.\x - \xo 1:9-10 \xt Sale 19:21; Rom 15:23\x* \p \v 11 Fudacte dameng iwa ngengeholec momoc galu asule kwele-madicte wiyac yogo ngengi sanangkeningte ngengela bayackedacte, yogolec homacne ainelegac. \v 12 Na yanguc ngagelu yogo migabac, na ngengela fube nongileng ngage-ngagesingnonggeng sanangnehac domame nongileng momochac basanang-nagudabeleng. \v 13 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, yanguc ngageningte ainelegac. Na Wapongte bolele noine yogo \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yengele hewackacni bacebacaigabac. Silicine ingucnehac ngengela fudacte, iwa Wapongte bolele noine gocne bacebadacte. Ailu yogolec dameng homacne funogale aibe wiyac gocnedi hefecnulu gagac.\x - \xo 1:13 \xt Sale 19:21\x* \p \v 14 Na \w Grik\w* ngic-ngigac nga himong monickacni ngic-ngigac, yenge Siduc Madicne milu edocebabe yegengkedaicte. Ailu ngic ngage-ngageholec nga ngage-ngagengineng mikac, yengela Siduc Madicne mamang hidulu mibe yegengkeme bolene yogodi ameine baduyeledaicte. \v 15 Ilec ailu Roma taonka ngic-ngigac gagaing, ngengela inguchac \w Siduc Madicne\w* mibe yegengkenale kwelene efeckecaigac. \s1 Ngage-ngagesingte yefewa dondonne gaga \p \v 16 Siduc Madicne yogo Wapongte tapili. Yogodi ngic-ngigac sasawa ngagesingkecaigaing, yenge bikicte ameine bame wasecne aidaingte. Ilec ailu na Siduc Madicnele ngagebe gameineholec mi ainelecaigac. Yowa yogo \w Yuda ngic-ngigac\w* yengela molickelu hikegacgu Grik\f + \fr 1:16 \ft Dameng gocna Israel yengele alingkacni miyac yogo yenge “Grik ngic-ngigac” wacebalu gaibong.\f* yengele alingka momoc hikewec.\x - \xo 1:16 \xt Mrk 8:38; 1Kor 1:18-24; Sale 13:46\x* \v 17 Siduc Madicne iwa yanguc fikelu yegengkecaigac, Wapongti ngic-ngigac dondonne wacebacaigac, yogo ngage-ngagesingka sugu. Ailu yowa yanguc biyachac kwelengkeicne fagac, \q1 “Monic ye ngage-ngagesingkolec, Wapongti dondonne wackeme gaga-sanang gadaicte.” \rq (Hab 2:4) \rq*\x - \xo 1:17 \xt Rom 3:21-22\x* \s1 Wapongte aalic honocmengkacni wadaicte \p \v 18 Ngic-ngigac yenge Wapongte pasi nga yowa lobe holecnolu yefe ewalicaigaing. Ailu sowacnenginengti yowa noine hedickecaigac. Ngic-ngigac yogo yengele ameine Wapongti aalicineholec honocmengkacni baduyelecaigac, yogo momoc fikelu yegengkegac. \v 19 Wapong yeuctihac wiyac sasawaine iwa fungineine ngic-ngigac yogo yengele hewacka bawec, aime yegengkeme nganicaigaing.\x - \xo 1:19 \xt Sale 14:15-17; 17:24-28\x* \v 20 Ailu molickelu himongtowa bafuwaweckacnihac ofegacgu yanguctihac gagabeleng, iwa yeicne mole-hibile silicine fikeyeleme nganicaigaing. Yeicne dongedi mi nganiicne, yogo tapili fileine moto-motoine mikac gawecti gaginowagac. Ailu ye Wapong silicine, yenge yogo ngani-motolu gacaigaing. Ilec monicti yowa monic migbedic ailu yanguc nalic mi midaicte, “Wapong mi ngage-motogabac.”\x - \xo 1:20 \xt Yop 12:7-9; Mige 19:1\x* \p \v 21 Yenge Wapong ngagegaing, ailu wacine mi bafecaigaing. Ailu ye Wapong yogo ngagegaing, ailubac yenge ye kwele-madic mi micaigaing. Yengebac ngage-ngagengineng kwesacine, yogodi pasi bame donge-pisic ailu kwelengineng fongkeme, kundungti kwele ngage-ngagengineng someckecaigaing.\x - \xo 1:21 \xt Efs 4:17-18\x* \v 22 Yenge inguc galu yanguc micaigaing, “Nonge ngage-ngage-motockolec.” Inguc milu soge-kpekpeng ailu dabiyelu gacaigaing.\x - \xo 1:22 \xt Yer 10:14; 1Kor 1:20\x* \v 23 Ailu yenge Wapong homacine mikac gagaineholec, yele wac feicne hegileibong. Hegilelu ngic homacaigaing, yengele ngani-ngani ingucne moledi balu nango nga bec-sic ailu hema yengele ngani-ngani ingucne gocne momoc moledi bacaigaing. Yogodi Wapongte silic ingucne aime balu lobong domame alang bacebacaigaing.\x - \xo 1:23 \xt Yef 4:15-19; Mige 106:20\x* \p \v 24 Inguc aicaigabiyengte ailu Wapongti hegilecebame yengileng kwelenginengte angacka yenge gaga kosaine aigacgu aibaba gameineholec socnginengti ainagucaigaing. \p \v 25 Wapongti wiyac sasawa mime fikeibong, yela mimitengti mimiteng fafegidaic, yogo foinac. Aime yengebac Wapongte yowa noine hegilelu kwesac-yowa balaibecaigaing. Aime wiyac sasawa mime fikeibong, ngic-ngigac yenge ye alang bacno-bacno pasi yogo hegilelu yele bagewa mi gacaigaing. Yedi mime wiyac sasawa fikeibong, yenge wiyac sasawa yogo afeebalu yengele kwelec kwecaigaing. \v 26 Ilec ailu Wapongti hegilecebame yenge kwele fangke-fangke aibaba gocne gameineholec aicaigaing. I yangucte, ngigac ngickolec yengi aibong ngagecaigabeleng, yenge yefe yogo hegilelu aibaba gocne ngigactihac mi aicaigaing, yogo yenge ngigac yengungtihac inguc ailu gacaigaing. \v 27 Aime ngic yenge yefe yogohac ngigackolec gaga gabong ngagecaigabeleng, yenge yogo hegilelu ngicti ngic agofocngineng gocne yengeholec selo-boic aibaba gameineholec ainogale kwelengineng kwefangkeme inguc ailu gacaigaing. Ngic-ngigac inguc aicaigaing, yenge yengungtihac aibabangineng gameineholec ailu gabong, yogolecsoc ameine gaganginang aibaba dondonne balaibelu baduyelecaigac.\x - \xo 1:27 \xt Dep 18:22; 20:13; 1Kor 6:9\x* \p \v 28 Ngic-ngigac yenge Wapongte ngagebong wiyac omane aime, ye lobe holecnolu hegilecaigaing. Ilec ailu Wapongti inguchac hegilecebacaigac. Hegilecebame yenge yengileng angacngineng balaibelu aibaba ngicti mi aicaigaing, yenge yogo ailu gacaigaing. \v 29 Aime yengele kwelewa aibaba sowacne haicine monic monicti wakeyackeicne fagac. I yangucte, yenge ngic-ngigac dondonne miyac. Yenge ngabaholec galu hane nga sisipilic aibaba ailu gacaigaing. Yenge hasowac ailu ngic wecebabong homacaigaing. Ailu ngabawa yuwenac aicaigaing. Ailu yenge kwesacka nga ngabawa ngic basowalecebacaigaing. Ailu lobe-yowa kwecaigaing. \v 30 Ailu yenge micka lolo nga Wapongte takicebabenangkeme kweledi wickelu gacaigaing. Ailu yengungtihac ngagebong feicne aime galu soc bafefe aibaba nga yowadi yengileng feicne milu gacaigaing. Ailu aibaba sowacne gbolicne bafuwalu nenggac-mamacfocngineng yengele yowa welu gacaigaing. \v 31 Ailu yenge ngage-ngagengineng mikac galu yengileng yowangineng hegilecaigaing. Yenge ngic-ngigac agofocngineng yengele angac monic mi ngagecaigaing. Ailu ngic-ngigac yengele kwele-sowac monic mi ngagecaigaing. \p \v 32 Ngic-ngigac aibaba sowacne ingucne aicaigaing, yenge homadaingte hocne. Wapongti yefe dondonne inguc migac, yogo ngagegaing. Ailubac sifu aibaba ingucne aicaigaing. Ailu yogo sugu miyac, gocne yengi aibaba sowacne ingucne ailu gabong, yenge yogo nganicebalu madicne micaigaing. \c 2 \s1 Madicne nga sowacnele wowosae \p \v 1 Ilec ailu, ngic me ngigac, ga ngagegic. Ga ngic-ngigac gocne yengele aibabangineng wosaelu yenge bikicnginengkolec inguc midamecte, dameng iwa gageicne yenge ingucnehac bikicgoneholec aigic, yogo mificnagudamecte. Ailu yenge ngani-wosaec aiyelelu, “Ngenge bikicnginengkolec,” inguc migicte, gageicne inguchac mificnagugic. I yangucte, gageicne aibabagone yogo yenge aicaigaing, silicine ingucnehac aicaigic.\x - \xo 2:1 \xt Mat 7:1-2; Yoa 8:7\x* \v 2 Aime ngic-ngigac aibabangineng ingucne aicaigaing, yenge Wapongti yefe noine iwa wosaecebalu bikicnginengte ameine yeledaicte, yogo ngagegabeleng. \v 3 Aime ngic me ngigac, ga wenuc ngagesigic? Ngic-ngigac gocne aibaba ingucne ailu gacaigaing, ga yengele aibaba wosaelu bikicnginengkolec aigaing micaigic. Aime gageicnebac aibaba ingucnehac ailu gaengka Wapongte wowosae damengka migbedic yowa gocne milu hikenogale ngagegic, me? Yogo miyacbenang. \v 4 Me Wapongti babafic ulucnebenang aigelelu tatakic mikac wangecgone dameng dalicne gacaigac, yogo lobe holecnogic, me? Yogo mi madickegac. Aime \w kwelegone hefaliyenale|lemma="Kwele-hefaliyec"\w* Wapongti madicneineholec baficgucaigac, ga yogo mi ngage-motogic, me?\x - \xo 2:4 \xt Efs 1:7; 2Pi 3:15\x* \v 5 Aime ga kwelegone fongkelu mi hefaliyeme gagicte bikicgone bakpaduc ailu Wapongte aalic badamecte. Aime aalicine badu-badule damengtowa kwesime ameine dondonne badugeledaicte. \v 6 I yangucte, \q1 “Wapongti ngic-ngigac filesoc filesoc aibabangineng ngani-ngagec aiyelelu ameine baduyeledaicte.” \rq (Mige 62:12; Ynn 24:12) \rq*\x - \xo 2:6 \xt Mat 16:27; 2Kor 5:10\x* \p \v 7 Monic ye mamang hidulu aibaba madicne bagacgu wac feicne nga alang-baba ailu gaga-sanang banogale aicnome bole sugucne balu gagac, Wapongti ye gaga moto-motoine mikac lacnodaicte. \v 8 Aimebac monic ye yeicnele sugu ngagelu yowa noine mi balaibecaigac. Ailu yefe dondonne hegilelu sowacne balaibecaigac, Wapongti yele aalickeme bikicte ameine lacnodaicte.\x - \xo 2:8 \xt 2Tim 1:8\x* \v 9 Aime ngic-ngigac aibaba sowacne ailu gacaigaing, yenge sasawadi doic nga kwele-umac bafuwadaingte. Yogo \w Yuda ngic-ngigac\w* yengi molickelu bafuwabong, \w Grik\w* ngic-ngigac yenge momoc ingucnehac bafuwadaingte. \v 10 Ngic-ngigac aibaba madicne ailu gacaigaing, yengebac sasawadi wac feicne nga alang-baba ailu kwele-mogung bafuwadaingte. Yogo Yuda ngic-ngigac yengi molickelu bafuwabong, Grik ngic-ngigac yenge momoc ingucnehac bafuwadaingte. \v 11 Aime Wapongta feicne waicne monic mi fagac. \s1 Silic moniyang ainagucaigaing \p \v 12 Ngic-ngigac Wapongte \w yefe-yowa\w* yengela mi loicne fagac, yenge \w bikic\w* bafuwabong, Wapongti \w yefe-yowa\w* mikac yenge sasawa sowacnele aling mimoctocebame homadaingte. Aime ngic-ngigac yefe-yowale bagewa galu bikic bafuwagaing, yenge yefe-yowadi yowawa locebayackeme bikicnginengkolec gacgu homadaingte. \v 13 Aime ngic-ngigac aibabanginengti yefe-yowa balaibedaingte, yenge Wapongti nganicebalu dondonne wacebadaicte. Nga ngic-ngigac yefe-yowa hedecti sugu ngagecaigaing, yenge dondonne mi wacebadaicte, miyac. \p \v 14 Aime \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, gocne yenge yefe-yowa kwelengkeicne fagac, yogo mi balu gagaingti sifu yowaine ngage-ngagenginang fagac, yenge yowa yogo balaibelu yefe-yowa balaibecaigaing. Yenge yengungtihac yefe-yowale fileine aicaigaing.\x - \xo 2:14 \xt Sale 10:35\x* \v 15 Aime yefe-yowadi wiyac ainogale migac, yogo ngic-ngigac kwelenginang biyachac kwelengkeicne fagac, yogo edalicebacaigac. Ailu kwele ngage-ngagengineng yogodi basanangkecaigac. Kwelengineng nga ngage-ngagengineng yeke momochac wosaecnagulu yowawa aibabangineng bafuwayelelu madicnengineng me sowacnengineng mifickeyelecaigac. \v 16 Yogo Wapongte wowosae damengka fikelu yegengkeme nganidaingte. Na \w Siduc Madicne\w* \w Yesu\w* \w Kristodi|lemma="Kristo"\w* nelewec, yogo yanguc mibe yegengkecaigac. Aime Wapongti dameng moto-motoina ngic-ngigac yengele ngage-ngage sangkeicne fawec nga fagac, yogo wosaelu mimoctodaicte. \s1 Nalic ngage-motodamecte \p \v 17 Ga Yuda ngic milu yanguc micaigic, “Na Yuda ngic, yefe-yowadi damongnume gacaigabac.” Ailu ga Wapong ngagegic yele ngageng feicne aicaigac. \v 18 Aime yefe-yowadi yefe wedugeleme ga Wapongte ngage-ngage nga angac biyachac ngagelu aibaba wenidi madicne, yogo wosaelu nalic ngage-motodamecte. \v 19 Ailu yanguc ngagepangkecaigic, “Ngic-ngigac donge-pisic yenge yefe edalicebanogale ngic yogo na. Ailu kundung kwelina hikecaigaing, yengele angoc, yogo na.” \v 20 Aime yefe-yowawa ngage-ngage nga yowale noine sasawa fagacte ga ngage-ngagengineng kpungkecaigaing, yengele yanguc ngagecaigic, “Na yengele yefe madicnele wewedu ngic.” Ailu ngic-ngigac kwelengineng kogoc kwele ingucne balu gagaing, yengele yanguc ngagecaigic, “Na yengele wewedu.”\x - \xo 2:20 \xt 2Tim 3:5\x* \p \v 21 Ga inguc ailu gocne edocebalu weduyelelu, geicne mi wedunagucaigic, me? Ailu “hise mi banoga,” inguc edocebacaigic, ailu gageicnebac hise bacaigic, me?\x - \xo 2:21 \xt Mat 23:3-4\x* \v 22 Ailu “selo-boic aibaba mi ainoga,” inguc milu gageicne selo-boic aibaba aicaigic, me? Aime ga siduc-gbong lobe holeyelecaigic. Ailu gageicnebac siduc-gbong macnginang felu yengele wiyac hise bacaigic, me? \v 23 Ailu Wapongte yefe-yowa bagalu gageicnele ngageng feicne aime, ga hocne yefe-yowa welu Wapong gamewa locaigic, me? \v 24 Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngenge inguc ainagulu gagaingte, Israel yengele alingkacni miyac, yenge Wapongte wac milu sulecaigaing.” \rq (Yes 52:5; Esek 36:22) \rq* \s1 Soc tofangineng heloc-helocte yowa \p \v 25 Ga yefe-yowa balaibedamectewa, \w socgone tofaine helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w*, yogo nalic baficgudaicte. Nga yefe-yowa hegiledamectewabac, socgone tofaine helockeicnedi sifu socgone tofaine mi helockeicne ingucne aidamecte. \v 26 Aime ngic monic ye soc tofaine mi helockeicne, ye aibabainedi yefe-yowale yefe dondonne balaibecaigac. Yele Wapongti yanguc ngagesigac, ye socine tofaine helockeicne silic ingucne aigac.\x - \xo 2:26 \xt Gal 5:6\x* \v 27 Aime ga socgone tofaine helockeicnedi galu yefe-yowale hibi bagacgu yefe-yowa hegilelu gagic. Inguc gaengka, ngic monic ye soc tofaine mi helockeicne ye yefe-yowa balaibelu aibabagone wosaelu “ga bikicgoneholec” midaicte. \v 28 Ngic ingucne ye sockapec Yuda ngic aigac, ye Yuda ngic noine mi aigac, miyac. Aime soc tofaine helockeicne yogo socka sugu mi aigac, miyac. \v 29 Monic ye kwele ngage-ngageina Yuda ngic aigac, yedi Yuda ngicbenang. Wapongte Asudi kweleina soc tofaine heloc-helocte bole bame Wapongti ngic-ngigac aling ingucne yenge mitengebacaigac, yogo ngicte bole miyac. Aime yefe-yowale hibidi ngage-ngageina soc tofaine heloc-helocte bole, yogo nalic mi badaicte.\x - \xo 2:29 \xt Yef 30:6; Kol 2:11\x* \c 3 \s1 Yowawa locebadaicte \p \v 1 Ilec wenuc minoga, \w Yuda ngic-ngigac\w* gagaing yogodi madickegac, me? Ailu \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* gaebongka, aibaba yogodi baficebacaigac, me? \v 2 Oc, yenge bucbuchac baficebacaigac. Molic-molic yogo Wapongti yengele ngageme madickeme, yeicne yowa damongkeningte yengele hewacka lowec fagac. \v 3 Wapong ye yowa mimiine balaibecaigac. Aime gocne yenge ngage-ngagesingngineng mikac gaibong, yogodi Wapongte pasi mimipangineholec baickedaicte, me? \v 4 Yogo miyacbenang. Yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Gagi yowa migic, yogo dondonne fikelu yegengkedaicte. Ailu ga ngic funginengineng wosaelu yowangineng dondonne mimoctodamecte.” \rq (Mige 51:4) \rq* \m Yowa yanguc mibeng sanangne fadaic, “Wapong ye noine. Nga ngic-ngigac sasawa nongilengtibac kwesacnonggengkolec.” \p \v 5 Ilec ailu ngic-ngigac gocne yanguc micaigaing, “Aibabanonggeng sowacnedi bole madicne aigac, yogo Wapongte pasi dondonne bayegengkedaicte. Ilec Wapongti sowacnenonggengte aalicine wedunoleme, yogodi dondonne mi aidaicte, me?” Yowa yogo noine mi aigac, yogo miyacbenang. Na ngic ngage-ngage balaibelu yowane inguc migabac. \v 6 Entacka Wapongte pasidi dondonne mi aidecka midec, himongtowa yagolec ngic-ngigac nalic mi wosaecebalu mimoctocebadec, yogo noine hocne. \p \v 7 Aime gocne yenge yanguc migaing, “Nale kwesac-yowadi Wapongte yowa noine bayegengkeme yeicne wacine feicne aigacka, omale ye \w bikickolec|lemma="Bikic"\w* wacnudaicte?” \v 8 Aime gocne yengi yanguc micaigaing, “Wiyac madicne fikenale nongileng aibaba sowacne aidabeleng.” Aime gocne yengi micka lolo ainolelu nongileng yanguc micaigaing, “I hocne wedunolecaigaing.” Ngic-ngigac yowa ingucne micaigaing, yenge Wapongti bikicnginengte ameinele silicka yeledaicte, yogodi dondonne aigac. \s1 Ngic dondonne \p \v 9 Ilec wenuc minoga, Yuda ngic-ngigac nongilengtibac \w Grik\w* ngic-ngigac ewalicebagabeleng, me? Yogo miyacbenang. Yuda ngic-ngigac nga Grik ngic-ngigac nongileng yowa yanguc biyac migabac, “Nongileng momochac sasawadi \w bikicte|lemma="Bikic"\w* bagewa gagabeleng.”\x - \xo 3:9 \xt Rom 1:18-2:24; 3:23\x* \v 10 Ilec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Monicti dondonne mi gagac, yogo miyacbenang. \q1 \v 11 Ailu monicti ngage-ngage-motockolec mi gagac. \q1 Nga monicti Wapong mi basackecaigac, miyac. \q1 \v 12 Yenge sasawadihac Wapongte yefe madicne lobe holecnolu yengileng momochac sowaleicne. \q1 Monicti aibaba madicne monic mi aicaigac, yogo miyacbenang.” \rq (Mige 14:1-3; 53:1-3; Ngag 7:20) \rq* \q1 \v 13 “Yenge mic-malacngineng yogo dongesi angkeicne ingucne.” \rq (Mige 5:9) \rq* \q1 “Ailu yenge micnginengti kwesac aicaigaing. \q1 Ailu micnginang hemale marasing balu gagaing.” \rq (Mige 140:3) \rq* \q1 \v 14 “Yenge micti sawec-yowa mibong, ngage-sowac kwelenginangkocni dac lobelu ofecaigac.” \rq (Mige 10:7) \rq* \q1 \v 15 “Ailu yenge ngic-ngigac wecebabong sacngineng wanale biyac hikecaigaing. \q1 \v 16 Ailu yenge yefe hikecaigaing, iwa mac-himong basowalelu ngic-ngigac umacka locebacaigaing. \q1 \v 17 Ngic-ngigac yogo yenge kwele-mogungkolec gagale yefe mi ngagegaing, miyac.” \rq (Yes 59:7-8) \rq* \q1 \v 18 “Ailu yenge Wapongte haicka domalu hangocebame alang bacnoningte monic mi ngagesicaigaing.” \rq (Mige 36:1) \rq* \p \v 19 Nongileng yanguc ngagegabeleng, \w yefe-yowa\w* yogodi ngic-ngigac yefe-yowale bagewa gagaing, yenge sowacnengineng edalicebame ngani-motogaing. Ilec ailu micngineng wedickeme migbedic mi aidaing. Aime himongtowa yagolec ngic-ngigac sasawa nongileng Wapongte haicka sowacneholec aigabelengte ailu yowaine migac. \p \v 20 Monic ye yefe-yowa balaibelu Wapongta kwesidaicte, ye Wapongti yanguc nalic mi micnodaicte, “Ngic yogo ye dondonne.” Yefe-yowa yogodi bikicnonggeng mime yegengkenoleme ngagegabeleng.\x - \xo 3:20 \xt Mige 143:2; Rom 7:7; Gal 2:16\x* \s1 Dondonne wacnubadaicte \p \v 21 Aime yanguctihac Wapongti ngic-ngigac dondonne wacnubacaigac, ye yefe yogo yegena lome nganicaigabeleng. Yefe yogo yefe-yowa nga \w siduc-mimi ngic\w* yengi mibasanang aicaigaing. Ailu yogodi yefe-yowale yefewa mi aigac, miyac. Yogo yefe gbolicne ailu silicine monicbenang. \v 22 Wapongti \w Yesu\w* \w Kristo\w* nolewec. Aime ngic-ngigac ye ngagesingkegaing, yenge sasawa dondonne wacebagac. Aime ngic-ngigac nongileng ngani-nganinonggeng haicine monic-monic mi aigac,\x - \xo 3:22 \xt Gal 2:16\x* \v 23 nongileng sasawadi \w bikickolecte|lemma="Bikic"\w* ailu Wapongta wac feicne facaigac, yogolec maaine banangte lilolu gagabeleng. \v 24 Lilobeng Wapongti kwele-madic ainolenale ailu Kristo Yesule yefewa bikicte muckacni lukecnubalu dondonne wacnubagac. Inguc fikenolenale nongungtihac bole monic mi baibeng.\x - \xo 3:24 \xt Rom 5:1\x* \v 25 Wapong yeicne kwelewa ngagelu Yesule sac ngani-motolu ngic-ngigac nongileng Yesu ngagesingkebeng, \w bikicnonggengte|lemma="Bikic"\w* ameine badu-badule fuli yedi aiwec. Yefe iwa Wapong ye yeicne dondonne, yogo edalicnubanale ngageme madickewec. I yangucte, ye esecne ngic-ngigac pasi ulucne aiyelelu bikicnginengte ameine biyac mi baduyelewec, \v 26 ye dameng dalicne tatakic mikac wangecngineng gawec. Ye dameng yagolec ngic-ngigac Yesu ngagesingkelu gagabeleng, nongileng dondonne wacnubagac. Ye yeicne dondonne, yogo edalicnubanale ngagesilu Yesule bolele ailu dondonne wacnubagac. \p \v 27-28 Ilec wenuc ailu socnonggeng bafedabelengte? Yefe monic mi fagac, miyac. Nongileng yefe-yowa wenuc balaibebeng ye dondonne wacnubadaicte? Yogo bolele yefe-yowa, me? Yogo miyac. Nongileng yanguc ngagelu sanangne badabeleng, Wapongti ngic-ngigac dondonne wacnubagac, yogo ngage-ngagesingnonggengte ailu wacnubagac, yogo yefe-yowale bole miyac. \v 29 Aime Wapong ye Yuda ngic-ngigac yengele Wapong sugu, me? Yogo miyac, ye \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yengele Wapong momochac gagac, yogo foinac.\x - \xo 3:29 \xt Rom 10:12\x* \v 30 Wapong moniyangti hocne gagac. Ailu ye soc tofangineng helockeicne, yenge ngage-ngagesingnginengte ailu dondonne wacebadaicte. Ailu \w soc tofangineng mi helockeicne\w*, yenge inguchac ngage-ngagesingnginengte ailu dondonne wacebadaicte.\x - \xo 3:30 \xt Yef 6:4; Gal 3:20\x* \v 31 Ilec ailu ngage-ngagesingnonggengti yefe-yowa baickegabeleng, me? Yogo miyacbenang. Nongileng ngage-ngagesingti yefe-yowa basanangkegabeleng.\x - \xo 3:31 \xt Mat 5:17\x* \c 4 \s1 Abrahamte fungine \p \v 1 Ilec wenuc minoga? \w Abraham\w* ye soctepecka ngambononggeng, ye fungineine dondonne wenucka bafuwawec? \v 2 Gocne yengi yele yanguc micaigaing, “Wapong ye aibabainele ailu ye ngic dondonne wackewec.” Yogo noine miyac. Aime yogodi noine aidecka, ye socine nalic bafedec. Nga Wapongte haickabac yogo miyac. \p \v 3 Nongileng Wapongte hibiwa yanguc wafecaigabeleng, \q1 “Abraham ye Wapong ngagesingkewecte ailu, ye ngic dondonne wackewec.” \rq (Fike 15:6) \rq*\x - \xo 4:3 \xt Gal 3:6\x* \m \v 4 Ngic monic ye bole bacaigac, yele bolele fuli yogodi kwele-madicte wiyac mi aigac, yogo bole bawec yogolec ameine aigac. \v 5 Aime ngic monic ye bolele yefe hegilelu Wapong ngagesingkegac, yele yanguc fikegac. Wapongti ngic-ngigac sowacne dondonne wacebacaigac, ye ngic yogo ngage-ngagesingte ailu boleine mikac kwele-madicka ngic dondonne wackegac. \v 6 Aime Wapongti ye ngic dondonne wackegac, yogo aibabainele miyac. Ngic ingucne ye kweleina angackegac. Yengele \w Dawididi|lemma="Dawidi"\w* biyachac yogolec yanguc miwec, \q1 \v 7 “Ngic-ngigac gocne yenge \w yefe-yowa\w* welu gacgubong Wapongti sowacnengineng hegileyelelu \w bikicngineng|lemma="Bikic"\w* baickewecka, yenge kwele-angackolec. \v 8 Aime entacka Sugucnedi ngic monicte bikicte ameine mi lacnodaictewa, ngic yogo ye kwele-angackolec.” \rq (Mige 32:1-2) \rq* \s1 Soc tofangineng helockeicne \p \v 9 Abraham yebac ngagesingkewecte ailu Wapongti ngic dondonne wackewec, nongileng inguc hocne ngagelu migabeleng. Ilec kwele-angac yowa yanguc ngagening, yogo ngic \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* me ngic \w soc tofangineng mi helockeicne\w* yengele miicne? \v 10 Abraham ye soc tofaine helockemebac Wapongti ye ngic dondonne wackewec, me? Yogo miyac, ye soc tofaine mi helockeemewa Wapongti ye ngic dondonne wackewec. \v 11 Abraham ye ngagesingkeme Wapongti yanguc wackewec, “Ngic yogo ye ngic dondonne.” Inguc milu soc tofaine heloc-helocte maa yogo mimipangte maa Abraham lacnowec. Ye socine mi helockelu biyachac ngagesingkewec. Ilec ailu ngic sasawa soc tofangineng mi helockelu ngagesingkecaigaing, Wapongti yengele ngic dondonne wacebanogale yenge Abraham gbolifocine, inguc wacebawec.\x - \xo 4:11 \xt Fike 17:10-11\x* \v 12 Aime Abraham ye ngic soc tofangineng helockeibong, yengele ngambongineng aigac. Ailu Abrahamte ngage-ngagesingte hige-yefe balaibelu Sugucne ngagesingkecaigaing, Abraham ye inguchac yengele ngambongineng aigac. Ngage-ngagesingka ngambongineng Abraham, ye molickelu soc tofaine mi helockeluhac biyachac ngagesingkewec, ye ingucnehac aigaing. \s1 Wapongti yowa milu mipangkewec \p \v 13 Wapongti Abraham nga ngambofocine yengeholec yowa yanguc milu mipangkewec, “Himong sasawa yago ngengele mole-damoc ainale ngeledacte.” Aime yogo Abrahamti \w yefe-yowa\w* balaibewecte mi miwec, miyac. Yenge ngagesingkeibongte ailu Wapongti ngageyelelu dondonne wacebawec, yogolec feina yowa milu mipangkewec.\x - \xo 4:13 \xt Fike 17:4-6; 22:17-18; Gal 3:29\x* \v 14 Aime ngic-ngigac yenge yefe-yowa balaibelu mole-damocngineng badabongka ingucne, ngage-ngagesingkolec gaga yogo tapiliine mikac aidec. Aime Wapongti wiyac yelenale mipangkewec, yogo inguchac noine mikac aidec.\x - \xo 4:14 \xt Gal 3:18\x* \v 15 Yefe-yowadi bikicte aalic bafuwadaicte. Nga yefe-yowa monic mi fadaictewa, yefe-yowa wewe yogo mi fikedaicte.\x - \xo 4:15 \xt Rom 3:20; 5:13\x* \p \v 16 Abraham ye Yuda ngic-ngigac yefe-yowa balaibecaigaing, yengele mamacngineng. Ailu ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng yele ingucne fayelegac, ye ngic ingucne yengele mamac. Ilec ailu Abraham ngambofocine sasawa yenge yowa milu mipangkeicne yogo kwele-madicte bagewa fame badaingte. Yogo ngage-ngagesingnginengte ailu nalic noinebenang badaingte.\x - \xo 4:16 \xt Gal 3:7\x* \v 17 Aime Abrahamte ngagesilu yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Na locgube ga himong homacne ngic-ngigac yengele mamacngineng aidamecte.” \rq (Fike 17:5) \rq* \m Aime Wapongti ngic homaicne bagboliyecebacaigac. Aime wiyac monic mi fagac, ye wiyac yogo wacine milu wackeme fikecaigac. \p Ilec ailu Wapongte haicka nga ngage-ngagesingte yefewa, Abraham ye nongileng mamacnonggeng. \v 18 Ye gboliholec ainale silicka mi gawec, miyac. Ye Wapong ngagesingkewecte ailu wangec galu himong homacne ngic-ngigac yengele ngambongineng aiwec. Ilec hocne yowa yanguc biyachac miicne fawec, \q1 “Ngesa-ngambofocgone yenge dzalengineng bocyacbenang fikedaingte.”\f + \fr 4:18 \ft Asocmeng yengele dzalengineng ingucne fikedaingte.\f* \rq (Fike 15:5) \rq* \m \v 19 Abraham ye hifaine 100 ingucne aime socine dokongkelu fuluckeme homanogale ailu ngagewec. Aime ngigacine Sara ye hifa bocyac ewalime, kogoc nalic babale silic mi aiwec. Aime sifu Abraham ye ngage-ngagesingngine sanangne fawecte, ye tapiliine monic mi wawec.\x - \xo 4:19 \xt Fike 17:17\x* \v 20 Ye Wapongti wiyac lacnonale mipangkewec, yogolec ngageboc monic mi aiwec. Ailu sifu sanangne ngagesingkelu Wapong wacine bafelu gawec. \v 21 Aime Wapongti yowa mipangkecnowec yogo banogale tapili yogo andoine facnowec, Abraham ye inguc ngage-motolu ngagepangkewec. \v 22 Ilec ailu yanguc fagac, “Wapongti ye ngagesilu ngic dondonne wackewec.”\x - \xo 4:22 \xt Fike 15:6\x* \p \v 23 Aime yowa yogo Abrahamte sugu ngagelu mi kwelengkeicne fagac, miyac. \v 24 Yogo nongilengte momochac kwelengkeicne fagac. Wapongti Sugucnenonggeng \w Yesu\w* homackacni bagboliyewec, yogo nongilengte ailu bole yogo bawec. Ye ngagesingkebeng yedi inguchac dondonne wacnubadaicte. \v 25 Aime nongileng \w bikicte|lemma="Bikic"\w* ailu ngic-ngigac yenge Yesu webong homawec. Aime Wapongti dondonne wacnubanale Yesu homackacni hatacmac bagboliyeme fangkewec.\x - \xo 4:25 \xt Yes 53:4-5\x* \c 5 \s1 Wapongta kwele-mogung fagac \p \v 1 Inguc ailu Wapongti ngage-ngagesingnonggeng nganilu dondonne wacnubame, Sugucnenonggeng \w Yesu\w* \w Kristole|lemma="Kristo"\w* madicte ailu yeholec kwele-mogungka gagabeleng. \v 2 Yedi yefe bafuwanoleme Wapongte kwele-madic kwelina yanguctihac gagabeleng. Aime Wapongte tapili nga hibi-angocineholec lobewa fikenoledaicte, yogo wiyac feicne, inguc ngagelu wangec galu beliyelu gagabeleng. \v 3 Ailu yogo sugu miyac, nongileng inguchac doic feina galu yogolec ngagebeng feicne aime beliyelu gagabeleng. Doic ngagecaigabeleng yogodi kwelenonggeng basanangkecaigac.\x - \xo 5:3 \xt Yak 1:2-3; 1Pi 1:5-7\x* \v 4 Basanangkeme tatakic mikac galu sanangne domacaigabeleng. Domalu tapili hibi-angocineholec noine fikenale wangec gagabeleng. \v 5 Wangec inguc galu mi gamenubacaigac. I yangucte, Wapongti \w Tili Asu\w* nolelu kwele-angacine kwelenonggang sotiyewec fagac. \s1 Kristodi kwele-angacka bacnubawec \p \v 6 Nongileng kosa gaebengka Wapongti dameng bawosaewec, iwa Kristo kwesilu nongileng ameine yedi balu homawec. Nongileng waweweine gaebengka, yedi inguc ainolewec. \v 7 Monicti ngic dondonne monic bafickelu homanale ngagesidaicte, siduc ingucne mi ngagecaigabeleng. Aime monic ye aibabaine madicne aidaicte. Aime monicti ye hangoc mikac nalic bafickelu homadaicte mecne. \v 8 Aime sifu Wapongti kwele-angacine edalicnubalu Kristole mime, yedi ngic-ngigac nongileng \w bikickolec|lemma="Bikic"\w* gaebengka nongilengte ailu hocne homawec.\x - \xo 5:8 \xt Yoa 3:16; 1Yoa 4:10\x* \v 9 Aime yele sacte ailu Wapongti ngic-ngigac dondonne wacnubame yanguctihac gagabeleng. Ilec ye inguchac aalic badu-badule damengka yowanonggeng mime wasecne aidabelengte yogo ngagepangkelu gagabeleng.\x - \xo 5:9 \xt Rom 1:18; 2:5\x* \v 10 Aime nongileng Wapongte ngaba gaebengka Madecinele homacti ngaba yogo baickeme Wapongkolec kwele-moniyang fikenolewec. Ailu yogo sugu miyac. Kwele-moniyang fikenoleme nongileng Madecinele gagale ailu inguchac wasecne aidabelengte, yogo hocne ngagepangkelu gagabeleng. \v 11 Ailu yogo sugu miyac. Sugucnenonggeng Yesu Kristodi bikicnonggeng baickelu Wapongkolec kwele-moniyang bafuwanolegac. Ailu nongileng yanguctihac Wapongte ngagebeng wiyac feicne aime beliyelu gagabeleng. \s1 Adamti homac bafuwame Yesudi gaga bafuwawec \p \v 12 Yogo yanguc fikewec, ngic moniyangte sugu ailu \w bikicti|lemma="Bikic"\w* himongtowa yagowa fikelu homac bafuwawec. Aime ngic-ngigac sasawa bikic bafuwaibongte ailu homacti ngic-ngigac sasawa bacebawec.\x - \xo 5:12 \xt Fike 3:6; Rom 6:23\x* \v 13 \w Yefe-yowa\w* himongtowa yagowa mi fikewec, dameng iwa bikicti biyachac kwesiwec. Aime sifu yefe-yowa monic mi fawecte ailu, Wapongti bikicngineng mi ngagesiwec.\x - \xo 5:13 \xt Rom 4:15\x* \v 14 Aime \w Adamtacni|lemma="Adam"\w* ofegacgu \w Mosesle|lemma="Moses"\w* damengka homacti ngic-ngigac aling sasawa damongebawec. Adam ye Wapongte yowa hegilelu bikic bafuwawec. Aime gocne yenge ye bikic bafuwawec ingucne mi bafuwaibong, aime homacti sifu yenge bacebawec. Adam ye ngic monic kwesinale miicne, yele silic ingucnehac. \p \v 15 Ngic moniyangti sugu \w bikicka|lemma="Bikic"\w* wawewecte, ngic-ngigac bocyac yenge homayackeibong. Aime Wapongti ngageboc mikac ailu kwele-madicte wiyac ngic-ngigac moc yelecaigac, yogo ngic-ngigac bocyacbenang yenge umacnebenang yelewec. Yogo ngic moniyangte sugu, Yesu Kristole kwele-madicte ailu inguc fikelu fawec. Ilec yefe lilo-lilole bikic yogo silicine monic aigac. Nga kwele-madicte wiyac moc yelegac, yogo silicine monic, yogo foinac. \v 16 Ngic moniyangti sugu molickelu bikic bafuwawec. Aime Wapongti yogolec ailu ngageboc mikac ngic-ngigac homacne wiyac yelecaigac, wiyac yogo yeke silicnginec moniyang inguc mi ngagedabeleng, miyac. Ngic moniyang sugudi bikic molickelu bafuwame, Wapongti ame badu-badule pasi molickelu bawec. Bame ngic-ngigac bocyac yenge yefe lilolu bikickolec aiibong. Aibong Wapongti inguc nganilu kwele-madicte wiyac yogo bikicngineng bocyac yogolec ameine baickelu dondonne wacebawec. \p \v 17 Ngic moniyangti sugu molickelu yefe lilome yele bikicte ailu homacti ngic-ngigac damongebawec. Ilec ailu Wapongti ngic-ngigac kwele-madic aiyelelu kwele-madicka dondonne wacebagac. Wacebame yenge ngic moniyang ailu Yesu Kristoholec momochac gagale alingka galu wiyac bocyac damongkedaingte. Wapongte kwele-madicte wiyac yogodi homac ewali-benangkegac. \p \v 18 Inguc aime ngic moniyangti sugu yefe lilome, Wapongti ngic-ngigac sasawa bikicngineng mimoctowec. Aime ngic moniyangti sugu inguchac aibaba dondonne aiwecte, ngic-ngigac sasawa bikicnginengte ameine baickewec. Baickeme Wapongti ngic-ngigac dondonne wacebame yogodi gaga-sanang bafuwayelewec.\x - \xo 5:18 \xt 1Kor 15:22\x* \v 19 Aime ngic moniyangti sugu yowa madicne hegileme, ngic-ngigac bocyac yenge bikicnginengkolec aiyackeibong. Aime ingucnehac ngic moniyangti sugu yowa madicne balaibewecte ailu, Wapongti ngic-ngigac bocyac yenge dondonne wacebadaicte.\x - \xo 5:19 \xt Yes 53:11\x* \p \v 20 Aime yefe-yowa kwesiwec, yogo bikicngineng sugucnehac ainale kwesiwec. Aime bikicngineng sugucnebenang aime yele kwele-madictowadi bikicngineng ewali-benangkelu fikelu fawec. \v 21 I yangucte, bikicti damongebalu homac bafuwawec, ingucnehac kwele-madicinedi damongnonggeng aime, Wapongti Sugucnenonggeng Yesu Kristole ailu dondonne wacnubalu gaga moto-motoine mikac noledaicte.\x - \xo 5:21 \xt Rom 6:23\x* \c 6 \s1 Kristole fangke-fangkewa taockeicne \p \v 1 Ilec wenuc minoga? Wapongte kwele-madicti sugulenale nongileng \w bikicka|lemma="Bikic"\w* hatacmac taockelu gadabeleng, me? \v 2 Yogo miyacbenang. Ailu bikickacni biyachac homaibeng, inguc ngagelu nongileng hatacmac iwa mi taockelu gadabeleng. \v 3 Nongileng \w Kristo\w* \w Yesuholec|lemma="Yesu"\w* wetackeibengte misa lowanoleibong. Lowanolebong Yesule homacka momoc wetackeibeng, ngenge yogo mi ngagegaing, me?\x - \xo 6:3 \xt Gal 3:27\x* \v 4 Ilec \w misa lowalu|lemma="Misa-lowac"\w* Kristoholec homabeng, Wapongti yeholec longnubawec. Mamac ye tapili nga hibi-angoctowainedi Yesu homackacni bagboliyeme gaga gbolicna fewec. Aime nongileng inguchac gaga gbolicna felu ganangte yeholec taocnubawec.\x - \xo 6:4 \xt Kol 2:12\x* \s1 Yesuholec wetackelu gaga \p \v 5 Yesu ye homawec, yogolec silicina yeholec taockelu homaibeng. Aime ye homackacni gboliyelu fangkewec, nongileng inguchac yeholec taockeibengte gboliyelu fangkedabelengte, yogo ngagepangkegabeleng. \v 6 Bikicte tapilidi soc-kwelenonggang bole balu gagac, yogo miyac ainale kwelenonggeng esecne malicpongka Yesuholec weicne, yogo ngagegabeleng. Bikicti filenonggeng ingucne hatacmac mi ganale inguc aiwec.\x - \xo 6:6 \xt Gal 5:24\x* \v 7 I yangucte, ngic homadaicte, ye bikicti hatacmac mi hefedaicte. \p \v 8 Aime nongileng Kristoholec biyachac homaibeng milu yeholec inguchac gadabelengte, yogo ngagesingkegabeleng. \v 9 Aime Wapongti Kristo homackacni bagboliyeme fangkewec. Aime ye fangkewec yogo hatacmac mi homadaicte, inguc hocne ngagegabeleng. Ye hatacmac homacte tapilile bagewa mi gagac. \v 10 Yele homacti ngic-ngigac bikicnonggengte ailu alecine moniyang sugu homame motowec. Ailu gaga yanguctihac gagac, yogo Wapongte ailu angacka gagac. \v 11 Ilec ngenge ngengileng momoc yanguc ngagedaing, bikickacni biyachac homaicne, aime yogolec bagewa hatacmac mi gagaing. Aime yanguctihac Kristo Yesuholec wetackelu Wapongte ailu angacka gagaing.\x - \xo 6:11 \xt 2Kor 5:15; Gal 2:19\x* \s1 Bikicte angac \p \v 12 Ilec ailu bikicti fulucngebame socte angac haicine monic monicti bacngebadaickale, ngenge bikic aibaba kwele esecna facaigac, yogo hegiledaing ailu mi balaibedaing.\x - \xo 6:12 \xt Fike 4:7\x* \v 13 Ailu hodoc, donge-hedec nga hige-molengineng yogodi aibaba sowacne ailu bikicte kwelec kwekwe mi aidaic, miyac. Ngenge molickelu homacka gaibong, yakumacbac ngenge gaga noina gagaing. Ilec ngengungtihac efeckelu Wapongkolec wetackelu hodoc, donge-hedec nga hige-molengineng mimoctobong yogo yengi yele kwelec kwelu aibaba dondonne aidaing.\x - \xo 6:13 \xt Rom 12:1\x* \v 14 Ngenge \w yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\w* bagewa gaga, yogo biyachac hegilelu Wapongte kwele-madicte bagewa gagaing. Ilec ailu bikicti sugucnengineng mi aidaic.\x - \xo 6:14 \xt 1Yoa 3:6\x* \s1 Wapong kwelec kwekwefocine \p \v 15 Ilec wenuc ngagenoga? Nongileng yefe-yowale bagewa mi galu kwele-madicte bagewa gagabeleng. Ilec \w bikic\w* bafuwadabeleng, me? Yogo miyacbenang! \v 16 Ngenge ngengung ngic monicte bagewa kwelec kwekwe aling ganingte, ngenge yele kwelec kwekwe aling galu yele yowa balaibedabiyeng, yogo ngagegaing. Inguc ailu ngenge bikicte kwelec kwekwe aling galu yowaine balaibedaingtewa, homac bafuwadaingte. Me Wapongte yowa balaibelu yele kwelec kwekwe gadaingtewa, gaga dondonne bafuwadaingte.\x - \xo 6:16 \xt Yoa 8:34; 2Pi 2:19\x* \p \v 17-18 Aime ngenge molickelu bikicte kwelec kwekwe aling gaibong, yogo biyachac hegilebong motowec. Aime Wapongti wewedu-yowainele emewa locngebame kwelengineng bucbuchac iwa lolu balaibeibong. Aime bikicte muckacni biyachac lukecngebame yakumac dondonne gagale kwelec kwekwe aling ailu gagaing. Inguc aibong Wapong mitengkelu kwele-madic micnogabac. \p \v 19 Ngenge socte ngage-ngagenginengti yegena mi aidaickale ailu, kwelec kwekwele nangeng yowa migabac. Ngenge molickelu hodoc, donge-hedec nga hige-molengineng mimoctobong kwele wonongkolec gaga, nga \w yefe-yowa\w* wewele bagewa kwelec kwekwe aling gaibong. Inguc galu yefe-yowa hegilelu aibaba ingucna sugulelu gaibong. Ngenge silicine ingucnehac yakumac hodoc, donge-hedec nga hige-molengineng mimoctobong gaga dondonnele bagewa kwelec kwekwe aling gadabiyeng. Galu gaga gbagbacna sugulelu sanangkedabiyeng. \p \v 20 Ailu ngenge bikicte kwelec kwekwe aling gaebongka, dondonne gagale yowadi mi damongngebawec, miyac. \v 21 Ngenge iwa bikicte noine balu gaibong yogodi gagangineng basowalewec. Aime ngenge yanguctihac yogo ngagelu gamengebacaigac. Aibabangineng ingucnedi homac bafuwadaicte. \v 22 Ngenge yakumacbac bikicte muckacni lukecngebaicne. Aime Wapongte kwelec kwekwe aling gagaing, yogolec noine bagaing. Balu ngenge gaga gbagbacne galu sugulelu sanangkelu gadaingte. Ilec ailu \w gaga-sanang\w* badaingte. \v 23 I yangucte, bikicte fuli yogo homac banoga. Nga Wapongte kwele-madicte wiyac yogobac Sugucnenonggeng Kristo Yesule ailu gaga-sanang fuline mikac moc noledaicte.\x - \xo 6:23 \xt Rom 5:12,15\x* \c 7 \s1 Yefe-yowa nga Asule bolewa \p \v 1 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, ngenge \w yefe-yowa\w* ngagegaing, yogo ngagegabac. Ngic-ngigac mi homalu gaebongka yefe-yowadi sugucnengineng ailu damongebacaigac, yogo mi ngagegaing, me? \v 2 I yanguc, ngigac monic ye ngaweineholec gaemewa, ngic ye ngigacti yeholec gagacte yeke doficnagulu gadabiyecte. Yefe-yowale yefewa inguc fagac. Gacgu ngaweine homadaictewa, yefe-yowadi ngigac ngickolec witicepame gaiboc, yogo miyac aidaicte. \v 3 Aime ye ngaweine gbolicne gaemewa ngigac ye ngic monickolec gadaictewa, ye selo-boic ngigac wackedaingte. Nga ngaweine homadaictewabac ngigac yogo ye yefe-yowadi hatacmac mi witickedaicte. Ye dameng iwa ngic monicte ngigac aidaictewabac ye selo-boic ngigac mi aidaicte. \v 4 Ngic hae-gbafocne, silicine ingucnehac ngenge \w Kristole|lemma="Kristo"\w* soc-biuckolec homaibong. Ilec ngenge yefe-yowale bagewa hatacmac mi gagaing. Ngenge ngic homackacni gboliyelu fangkewec, yeholec taockelu ganingte ailu, nongileng Wapongte bolele noine ainangte ye inguc aiwec.\x - \xo 7:4 \xt Rom 6:2,11\x* \p \v 5 Nongileng molickelu kwele esecna gaebengka yefe-yowadi \w bikicte|lemma="Bikic"\w* angac sowacne kwelenonggang kwefangkeme homacte noine bafuwalu gaibeng. \v 6 Aime yefe-yowadi bacnubame iwacni biyachac homaibeng. Ailu yanguctihac lukecnubaicne gagabeleng. Inguc ailu yefe-yowa iwacni homalu bole esecne kwelec mi kwecnolu \w Asule|lemma="Asu"\w* gaga gbolicna felu kwelec kwelu domagabeleng.\x - \xo 7:6 \xt Rom 8:2; 6:4\x* \s1 Bikic edalicnubadaicte \p \v 7 Ilec wenuc minoga? Yefe-yowa yeuctihac bikic aigac, me? Yogo miyacbenang! Aime yefe-yowadibac bikicte silicine edalicnume ngage-motogabac. \q1 “Ga ngani-angac mi aidamec.” \rq (Wah 20:17; Yef 5:21) \rq* \m Yefe-yowadi inguc mi midecka, na ngani-angacte silicine nalic mi ngage-motodacka. Aime sifu yefe-yowadi inguc mime ngani-angac bafuwaiba. \v 8 Aime bikic ye ung-yowawa yefeine bafuwalu ngani-angac haicine monic-monic kwelene kwelina kwefangkeme bikic bafuwaiba. Nga yefe-yowa mi fadecka, bikic ye homaicne aidec. \v 9 Na\f + \fr 7:9 \ft Poldi ngic-ngigac gocne yengele ngagelu “na” miwec.\f* molickelu Wapongte yefe-yowa mikac gaiba. Galu ung-yowaine kwesime ngageiba, yogowabac bikic ye gagaineholec ailu bole bame \v 10 homaiba. Iwa yanguc nganiiba, ung-yowa ye gaga bafuwanale loicne fagac, yogodi hocne homac bafuwanelewec. \v 11 Bikicti ung-yowawa yefe bafuwalu kwesacka mengocnulu wehomacnuwec.\x - \xo 7:11 \xt Fike 3:13\x* \v 12 Ilec yanguc fagac, yefe-yowa yogo yeicne gbagbacne. Aime ung-yowa yogo inguchac gbagbacne nga dondonne ailu madicne.\x - \xo 7:12 \xt 1Tim 1:8\x* \p \v 13 Aime wiyac madicne yogodi homacka locnuwec, me? Yogo miyacbenang! \w Bikicte|lemma="Bikic"\w* fungine fikelu yegengkenale bikictibac homacka locnuwec. Aime bikic ye wiyac madicne balu yogodi nala homac bafuwawec. Inguc aime ung-yowadi bikic bafuwame bikic ye wiyac sowacnebenang, yogo fikelu yegengkewec. \s1 Kwele esecne nga gbolicne wenagucaigaic \p \v 14 Yefe-yowa yogo Asulacni, yogo ngagegabeleng. Aime nabac kwele esecna gabe bikicti kwelec kwekwe bacnume, bikicte bagewa gacaigabac. \v 15 Aime aibaba ailu gacaigabac, yogo wenucte ailu gacaigabac, yogo mi ngage-motogabac. Na wiyac monic ainogale ngagesicaigabac, yogo mi ailu gacaigabac. Aime aibaba kwelenedi mi ainogalebenang ngagecaigabac, yogobac ailu gacaigabac.\x - \xo 7:15 \xt Gal 5:17\x* \v 16 Aime aibaba gocne mi angacnucaigac. Aime sifu aicaigabac, yogo mi angacnudaictewa, yogodi yanguc edalicnudaicte, yefe-yowa yogo madicne, aime yefe-yowaholec kwele-moniyang aigabac. \v 17 Inguc aime naneuctihac aibaba yogo mi ailu gacaigabac, miyac. Bikic nale kwele kwelina fagac, yogodi aibaba yogo aicaigac. \v 18 Nale kwelewa wiyac madicne monic mi fagac, inguc ngagegabac, yogo kwele esecnele migabac. I yanguc, na aibaba madicne ainogale ngagecaigabac. Ailubac aibaba madicne ainogale ngagebe kpungkecaigac. \v 19 Foinac, aibaba madicne ainogale ngagecaigabac, yogo mi ailu gacaigabac. Aime aibaba sowacne hegilenogale ngagecaigabac, yogobac ailu gacaigabac. \v 20 Na aibaba gocne mi ainogale ainelecaigac, yogo aicaigabacka, naneuctihac aibaba yogo mi aigabac, miyac. Bikic nale kwelewa fagac, yogodi aibaba yogo bafuwame aicaigabac. \p \v 21 Aibaba madicne ainogale ngagebe, aibaba sowacnedibac kwelena biyac facaigac, yogo bikicte yefe-yowa yogo nganicaigabac. \v 22 Ailu ngage-ngagena Wapongte yefe-yowale kwele-madic ngagecaigabac. \v 23 Aime angac monicte yefe-yowadibac socna fikeme nganicaigabac, yogodi ngage-ngagena yefe-yowa fagac, yeholec wenagulu gagabiyec. Wenaguboc bikicte yefe-yowadi socne witickelu boleine balu gagac.\x - \xo 7:23 \xt Gal 5:17; 1Pi 2:11\x* \p \v 24 Na ngic waweweine kwele-sowackolec galu socneholec homacte bagewa gabe, madi iwacni baicnudaicte? \v 25 \w Yesu\w* Kristo Sugucnenonggeng yedi bamoctocnudaicte. Ilec Wapong mitengkelu kwele-madic micnogabac. Naneicne ngage-ngagenedi Wapongte yefe-yowale bagewa galu kwelec kwecnolu gagabac. Aime kwele esecnabac bikicte yefe-yowale kwelec kwecnolu gagabac.\x - \xo 7:25 \xt 1Kor 15:57\x* \c 8 \s1 Asuwa gaga \p \v 1 Aime yanguctihac ngic-ngigac Kristo \w Yesuholec|lemma="Yesu"\w* wetackelu gagaing, yenge bikicte ameine mi badaingte. \v 2 Ga Kristo Yesuholec wetackelu gaengka, \w Asu\w* gagaineholecte\f + \fr 8:2 \ft Asu gagaineholec yogo Tili Asule migac.\f* \w yefe-yowadi|lemma="Yefe-yowa"\w* \w bikic\w* nga homacte yefe-yowale muckacni lukecguwec. \v 3 Kwele esecne ye yefe-yowale tapili bawanogale aime yefe-yowa ye wiyac ainogale kpungkewec. Kpungkeme Wapongti bikicte bole yogo yanguc bawec, ye Madecbenangngine saleme nongileng bikicte soc yogolec silic ingucne ailu himongka wawec. Aime Wapongti yele socka bikicnonggeng mimoctolu baickeme miyac aiwec. \v 4 Ilec ailu yefe-yowale aibaba dondonne gaganonggang fikelu yegengkecaigac. Nongileng kwele esecnele yefewa gaga yogo hegilelu Tili Asuholec wetackelu gacaigabeleng.\x - \xo 8:4 \xt Gal 5:16,25\x* \p \v 5 Aime ngic-ngigac kwele esecnele angac nga ngage-ngage balaibecaigaing, yenge ngage-ngagengineng kwele esecnele wiyacka locaigaing. Nga ngic-ngigac Asule angac nga ngage-ngage balaibecaigaing, yenge ngage-ngagengineng Asule wiyacka locaigaing. \v 6 Aime kwele esecnele ngage-ngage yogo homacineholec. Nga Asule ngage-ngage yogo gagaineholec ailu kwele-mogungkolec. \v 7 Ngic kwele esecna ngage-ngageinedi Wapong ngaba aicnocaigac. Ailu Wapongte yefe-yowa mi balaibecaigac. Ailu yefe-yowa balaibenogale ngageme kpungkecaigac. \v 8 Aime ngic-ngigac kwele esecnele angac nga ngage-ngage balaibecaigaing, yenge Wapongte kwele-angac bafuwanogale kpungkelu gagaing. \p \v 9 Aime Wapongte Asudi ngengele kwelewa gagacte ngenge Asu balaibecaigaing, yogo kwele esecna miyac. Nga monic ye \w Kristole|lemma="Kristo"\w* Asu mi balu gagacka, ye Kristole alingkacni miyac.\x - \xo 8:9 \xt 1Kor 3:16; 12:3\x* \v 10 Aime Kristodi ngengele kwelewa gagacka, socngineng yogo bikicnginengte ailu homawec. Nga asunginengtibac dondonne gagale ailu gagaineholec aiwec.\x - \xo 8:10 \xt Gal 2:20\x* \v 11 Wapong ye Yesu homackacni bagboliyewec. Aime Wapongte Asudi ngengele kwelewa gagacka, yedi socngineng homacte bagewa gagac, yogo inguchac Asuinedi bagboliyedaicte. \s1 Wapong adu-madecfocine \p \v 12 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, ngagegaing, nongileng ameinenonggengkolec gagabeleng aime yogo kwele esecna miyac. Asudi biyachac bagboliyecnubawec. Ilec ailu kwele esecna ganangte ameine monic mi fanolegac. \v 13 Ngenge kwele esecnele angac nga ngage-ngage balaibelu gadaingtewa, homadaingte. Nga Asule tapiliwa kwele esecnele aibaba wehomadaingtewabac, gaga-sanang gadaingte.\x - \xo 8:13 \xt Gal 6:8; Kol 3:5\x* \v 14 Wapongte Asudi ngic-ngigac aling mengocebacaigac, yenge sasawadi Wapong adu-madecfocine. \v 15 Gaga monicti kwelec kwekwe bacngebame hangocka hatacmac ganingte ailu gaga ingucne mi ngelewec, miyac. Ngengileng gaga silicine monic gabong Wapongti hole-gumec aingeleme adu-madecfocine aiibong. Aime Asu yogodi baficnubame Wapongte yanguc wackelu milu gagabeleng, “Mamacne, Mamacne.”\x - \xo 8:15 \xt 2Tim 1:7; Mrk 14:36; Gal 4:5-7; Miye 21:7\x* \v 16 Nongileng Wapong adu-madecfocine gagabeleng, yogo hocne Wapongte Asu yeuctihac asunonggengkolec wideckelu miboc yegengkeme gagabeleng.\x - \xo 8:16 \xt 2Kor 1:22\x* \v 17 Aime yele adu-madecfocine gagabelengte, yele mole-damoc babale aling momoc ailu Kristoholec aling moniyang galu mole-damoc badabelengte. Nongileng yeholec doic ngagegabelengte tapili nga hibi-angocineholec aidabelengte.\x - \xo 8:17 \xt Gal 4:5-7; Miye 21:7\x* \s1 Wiyac madicne fikenale wangec gagabeleng \p \v 18 I yanguc ngagesigabac, tapili nga hibi-angocineholec lobewa nongilang fikelu yegengkedaicte, yogo wiyac feicnebenang. Nga yanguctihac umac fikenolelu gagac, yogo wiyac kpisicne. \v 19 Wapongti mime wiyac sasawa fikeyackeibong, yogo Wapongte adu-madecfocine nongileng yeuctihac mime yegengkenangte wiyac yogo yenge sasawadi mamang hidulu wangec gagaing. \p \v 20 Aime Wapongti wiyac mime fikeyackeibong, yogo yengungtihac bole babong madickenale mi aigaing. Yogo yengele wiyac miyac. Ilec yenge umac baibong. Wapong yeuctihac lobewa madickenale inguc lome wangec gagaing.\x - \xo 8:20 \xt Fike 3:17-19\x* \v 21-22 Ailu yanguc ngagegabeleng, Wapongti mime wiyac sasawa fikeyackeibong, iwacnihac ofegacgu yakumac gagabeleng. Aime yenge inguchac gado hicebame homalu howacine aigaing, yogolec muc hemoctolu Wapong adu-madecfocine yengela taockeningte aiyeledaicte. Dameng iwa gaga mucine mikac, ailu yogo tapili nga hibi-angocineholec. \p \v 23 Aime yogo sugu miyac. Wapongti molickelu Asu nolewec. Inguc noleme nongileng inguchac socnonggengkolec himong yago hegilelu, adu-madecfocine nongileng soc gbolicne nolegac. Noleme mac ngiye-ngiyenonggang biyac fenangte gobenonggeng hime damengnginele wangec gagabeleng.\x - \xo 8:23 \xt 2Kor 5:2-4\x* \v 24 Ailu wasecne aiibeng, dameng iwa nongileng wiyac noine fikenale ngagepangkelu wangec gagabeleng. Monic ye noine biyac fikeme nganiwec, yogo ngagepangkelu wangec mi gacaigac. Aime madi wiyac biyac nganiwecte wangec gacaigac? Monicti inguc mi aiwec. \v 25 Aime wiyac mi ngani-nganiine yogo banogale ngagecaigabeleng, inguc ngagepangkelu wangec gadabelengtewa, tatakic mikac mamang hidulu wangec gadabeleng. \s1 Mimiloc bole banoga \p \v 26 Inguc gaebengka tapilinonggeng waicnele ailu Asudi kwesilu baficnubagac. Inguc me inguc milockebeng madickedaicte, yogo mi ngage-motogabeleng. Ilec ailu Tili Asudi nongileng ailu yowa mikac malac sugu milockeme Wapongta fecaigac. \v 27 Feme ngic-ngigac kwelenonggeng nganicaigac. Ailu ye Tili Asule ngage-ngage inguchac ngagecaigac. Asu ye Wapongte ngage-ngage balaibelu Wapongte bingec nongilengte ailu mimiloc bole balu gacaigac.\x - \xo 8:27 \xt Mige 139:1\x* \s1 Boleine nongilang balu gagac \p \v 28 Aime yanguc ngagegabeleng, Wapongti alingka lolu ngic-ngigac ngageyelelu wacebame yenge yele alingfocine gagaing. Ngic-ngigac kweledi yele angac ngagecaigaing, yenge gaganginang wiyac sasawa fikelu baficebame madicke-benangkecaigaing.\x - \xo 8:28 \xt Efs 1:11\x* \v 29 I yangucte, Wapongti ngic-ngigac ye ngagesingkedaingte, yenge biyachac ngageyelewec. Ngageyelelu bawosaecebame sugulelu sanangkebong yeicne Madecine ingucne ainingte mimoctocebawec. Madecinedi kwa-gbafocine bocyac yengele molic-molic haengineng ainale inguc alingkewec.\x - \xo 8:29 \xt Kol 1:18; Hib 1:6\x* \v 30 Alingkelu ngic-ngigac molic-molic biyachac bawosaecebawec, yenge inguchac wacebawec. Aime yenge wacebalu ngic-ngigac dondonne wacebawec. Aime yenge dondonne wacebalu wacngineng inguchac bafewec. \s1 Sugucnele angacka gaga \p \v 31 Ilec ailu yogolec wenuc minoga? Wapongti nongilengkolec gagacka, madi yefenonggeng nalic hedickelu bacnuba wadaicte? Wiyac monicti nalic mi bacnuba wadaicte.\x - \xo 8:31 \xt Mige 118:6\x* \v 32 Wapong ye Madecbenangngine nongilengte ailu mi sebilewec, ye nongileng sasawale ailu ngaba yengele molewa lolu hegilewec. Aime nongileng hegilewecte ailu, ye kwele-madicinele wiyac sasawa inguchac Madecineholec taockelu noledaicte. \v 33 Wapongti bawosaecnubawec, nongileng madi yowawa locnubadaicte? Yogo monicti mi locnubadaicte. Wapongti nongileng yowa milu ngic-ngigac dondonne wacnubadaicte.\x - \xo 8:33 \xt Yes 50:8-9\x* \v 34 Aime bawosaecnubawec, nongileng madi bikicnonggengkolec midaicte? Yogo monicti mi midaicte. Kristo Yesu ye hocne homawec. Homame Wapongti ye homackacni inguchac bagboliyeme fangkewec. Fangkelu Wapongta fewec foleinapec ngiyelu nongilengte ailu milockelu gagac. \p \v 35 Kristo ye kweleinedi nongileng angacka ainolecaigac. Ilec madi Kristole angackacni nalic baicnubadaicte? Doic, me kwele-umac, me weyebic ainoledaicte. Me noba-nosingte nobe homabe, me ngakpi-kpoluc mikac senggang ganoga. Me sowalenogale aidabelengte, me hudule fitecti wehomacnubadaicte. Wiyac ingucne monicti nongileng nalic baicnubadaicte, me? Yogo miyacbenang. \v 36 Wapongte hibiwa yowa yanguc biyachac kwelengkeicne fagac, \q1 “Gale aling aigabelengte ailu, yenge ubiyactehac gacgu aweleme homacka locnubacaigaing. \q1 Yenge nonge nganicnubabong \w lama\w* wehomacaigaing, yenge ingucne aigabeleng.” \rq (Mige 44:22) \rq* \p \v 37 Yogo sasawa fikenoleme sifu Kristo ye kweledi angacka ainoleme nongileng yeholec galu yogo ewali-benangkelu gbelong ailu gagabeleng. \v 38-39 Aime Wapong ye kweledi angacka ainoleme nongileng Sugucnenonggeng Kristo Yesuholec wetackelu gaebengka wiyac monicti nalic mi baicnubadaicte, yogo ngagepangke-benangkegabac. Yogo homac me gaga, me \w angelo\w* me aleng, me wiyac gocne yakumac fagaing me wiyac lobewa fikedaingte. Me wiyac gocne tapilinginengkolec wilengkacni me wiyac gocne tapilinginengkolec dumengkacni. Me wiyac gocne Wapongti mime fikeibong, yenge sasawadi yele angackacni nalic mi baicnubadaicte. \c 9 \s1 Poldi Yuda ngic-ngigac yengele kwele-sowac ngagewec \p \v 1 Na Kristoholec wetackelu yowa noine migabac, kwesac mi aigabac. Aime \w Tili Asudi|lemma="Tili Asu"\w* kwele ngage-ngagene yeuckeme, yogodi damongnume yowa noine yanguc migabac. \v 2 Na damengsoc alingfocne yengele ailu kwele-sowac sugucnehac ailu kwele-umac ngagelu gagabac. \v 3 Aime nani yengele ame balu Wapongte aalicte bagewa gabe, \w Kristolacni|lemma="Kristo"\w* baicnume dac-sanangka haulu gabe yenge wasec ainingte, ngagegabac. \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, yenge nale sac-tofafocne aigaing.\x - \xo 9:3 \xt Wah 32:32\x* \v 4 Ailu yenge \w Israel ngic-ngigac|lemma="Israel"\w*, yenge Mamacte adu-madecbenang aigaing. Aime tapili nga hibi-angocine edalicebalu gagac. Yenge \w dodofic\w* nga yefe-yowaholec galu Wapongte Ibu-macka felu afeelu kwelec kwecnocaigaing. Ailu Wapongti mimipangngine edocebawec, yogo yengela fagachac.\x - \xo 9:4 \xt Wah 9:4\x* \v 5 Aime yenge ngambofocngineng ngagecebagaing. Aime Kristo ye soctepecka yengele fikesaweckacni ngic silic ailu fikewec. Kristo yedi Wapong hocne, wiyac sasawale feicne. Yela mimitengti mimiteng fagidaic, yogo foinac. \s1 Wapong adu-madecfocine \p \v 6 Wapong yowainele mimipang mi fikedaicte, ngenge inguc mi ngagedaing. I yangucte, \w Israel\w* ngic-ngigac yenge ngic wacine Israel yele fikesaweckacni, yengelacni gocnebac Israelbenang mi aigaing. \v 7 Aime \w Abraham\w* ngambofocine gocne yenge ngambofocinebenang mi aigaing. Ilec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “\w Aisakte|lemma="Aisak"\w* fikesaweckacni yengi gale ngesa-ngambofocgonebenang aidaingte.” \rq (Fike 21:12) \rq* \m \v 8 Socte alingka fikegaing, yenge Wapong adu-madecfocine, inguc mi migac. Yowa milu mipangkeicnele bagewa fikecaigaing, yengi Abraham ngambofocinebenang aigaing,\f + \fr 9:8 \ft Abraham ye ngigac monickolec game kogoc fikewec, wacine Ismael. Aisak sugudi Wapongte mimipangka fikewec. Yogolec lobeina ngigac monic balu adu-madec gocne kweficebawec. Ilec ailu Ismael nga adu-madec gocne yenge ngambofocinebenang mi aigaing.\f* Wapongti inguc ngagesigac.\x - \xo 9:8 \xt Gal 4:23\x* \v 9 Ye Abraham nga Sara yekeholec yowa yanguc milu mipangkewec, \q1 “Na dameng miiba hifa moniyang iwa kwesibe, Sara yela madec monic fikedaicte.” \rq (Fike 18:10,14) \rq* \s1 Angacinele alingka bawosaecnubadaicte \p \v 10 Aime yogo sugu miyac, Rebeka ye ngambononggeng Aisak yeholec falu fucsengeng gobeepawec. \v 11-12 Aime madec yeke mi fikelu gaebocka yeke aibabanginec madicne me sowacne monic mi fikewec. Dameng iwa Wapongti yekele ailu Rebeka yanguc biyachac edowec, \q1 “Haedi gbale kwelec kwedaicte.” \rq (Fike 25:23) \rq* \m Wapong ye ngic monic boleinele ailu mi bawosaedaicte, ye angacine nga ngage-ngageinele ailu ngic-ngigac wacebacaigac, yogo sanangnehac domanale ye inguc aiwec. \v 13 Ilec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Na \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* angacnugac. Nga \w Esaulebac|lemma="Esau"\w* takicnugac.” \rq (Mal 1:2-3) \rq* \p \v 14 Ilec ailu wenuc minoga? Wapong ye yefe dondonne lilocaigac, me? Yogo miyacbenang. Ye yowaine madicne micaigac. \v 15 Yedi \w Moses\w* yanguc edowec, \q1 “Na monicte kwele-sowac aicnonogale ngagelu, ye kwele-sowac aicnodacte. Nga monicte umac bafickenogale ngagelu, ye bafickedacte.” \rq (Wah 33:19) \rq* \m \v 16 Inguc aime Wapong ye yeicne kwele-sowacinele ailu ngic bawosaedaicte, yogo ngic ye yeuctihac angac bafuwanale me boletowa bawecte ailu inguc mi fikedaicte.\x - \xo 9:16 \xt Efs 2:8\x* \v 17 Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac, yowa yogodi Isip yengele ngictau \w Farao\w* yanguc edowec, \q1 “Na tapiline gala lobe himongne himongne ngic-ngigac yenge nale tapili nganidaingte. Ailu wacne mibong yegengkelu hikeme ngageyackeningte ailu, ga ngictau locgube nganicgudaingte.” \rq (Wah 9:16) \rq* \m \v 18 I yangucte, Wapong ye ngic monic kwele-sowac aicnonogale ngagegacka, ye yogo aicnodaicte. Ailu ngic monicte kweleine hefeme kwele-sanang ainogale ngagegacka, ye yogo kweleine hefeme kwele-sanang aidaicte. \s1 Hebec-baba ngic \p \v 19 Ilec ga nale yowa yogo ngagelu yanguc midamecte mecne, “Wapongte angac nga ngage-ngage hegilenogale yefe mi fagac. Aime yefe ingucne mi fadecka midec, yedi nongileng omale bikickolec wacnubacaigac?” \v 20 Himong-ngic, ga ngagegic, ga ngic sugu, inguc milu Wapongte yowa ameine omale bafaliyecnodamecte? Mole-hibi fileinedi wiyac monic bame wiyac moledi baicne, yogodi fileine nalic yanguc uwacnodaicte, me? \q1 “Ga omale na inguc bacnugic?” \rq (Yes 29:16; 45:9) \rq* \m Yowa inguc mi uwacnodaicte. \m \v 21 Me hebec kudi-baba ngic ye angacinele bole nalic badaicte, ye himong gbakitac balu yogodi hebec monic bole madicnele badaicte. Nga hebec monic bole gocnele nalic badaicte, me? Oc, ye nalic badaicte.\x - \xo 9:21 \xt Yer 18:6\x* \fig Hebec kudi-baba ngic ye kudi bagac|alt="Potter makes a pot" src="GT00120.tif" size="col" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="9:21" \fig* \p \v 22-23 Hebec gocne yenge tapili nga hibi-angocnginengkolec ainingte Wapongti molickelu kwele-sowac aiyelelu bamadicebawec. Ngic-ngigac yenge yele tapili nga hibi-angocineholec nganiningte, ye angacinele inguc aiwec. Ye pasiine aalicka ngic-ngigac edalicebadaicte. Aime yenge yele tapili nganiningte hebec gocne yenge hesocebame dangkeningte alingka biyachac locebaicne domagaing. Aime yengele ailu tatakic mikac dameng dale wangecngineng gacaigac, ye nalic angacine balaibelu inguc hocne aidaicte. \v 24 Yogo nongileng hocne yele tapili hibi-angocineholec nganinangte wacnubawec. Yogo \w Yuda ngic-ngigac\w* sugu miyac, ye \w Israel yengele alingkacni miyac\w* nongileng momoc wacnubawec. \v 25 Ye siduc-mimi ngic Hoseale hibiwa inguchac yanguc migac, \q1 “Ngic-ngigac aling gocne yenge molickelu nale ngic-ngigac mi gaibong, yenge nale ngic-ngigac, inguc wacebadacte. Aime ngic-ngigac gocne yengele mi angacnuwec, na ngic-ngigac yogo yengele angacnudaicte.” \rq (Hos 2:23) \rq* \q1 \v 26 “Aime Wapongti yengele yanguc miwec, ‘Ngenge nale ngic-ngigac miyac.’ Ailu himong iwahac yanguc wacebadaicte, ‘Ngenge Wapong gagaineholec yele adu-madecfocine.’ ” \rq (Hos 1:10) \rq* \m \v 27 \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* Israel yengele ngagelu yanguc wackelu miwec, \q1 “Israel ngic-ngigac yenge dzalengineng sugucnehacbenang yogo kiwecte dingong ingucne aidaictewa, na sifu yengelacni nebocine efecnemac olocebabe wasecne aidaingte. \v 28 Sugucnedi himongka ngic-ngigac yowangineng biyacbenang wosaelu mimoctolu boleine bamoctodaicte.” \rq (Yes 10:22-23) \rq* \m \v 29 Aime Yesaiyadi wiyac lobewa fikenale yowa yanguc biyachac miwec, \q1 “Sugucne Tapilitowa Fileine, yedi ngesa-ngambofocnonggeng nebocine gocne olocebame wasecne mi aidabongka midec, nongileng \w Sodom\w* nga Gomora yenge ingucne miyac aidabeng.” \rq (Yes 1:9) \rq* \s1 Ngage-ngagesingngineng hegileibong \p \v 30 Ilec wenuc minoga? Israel yengele alingkacni miyac, yenge dondonne ganingte bole sanangne monic mi baibong. Ailu gacgu gaga dondonne bafuwaibong. Yenge ngagesingkeibong. Ilec ailu Wapongti dondonne wacebawec. \v 31 Aime Israel ngic-ngigac yengebac \w yefe-yowadi|lemma="Yefe-yowa"\w* gaga dondonna locebanale bole sanangne balu gaibong. Bagalu yefe-yowawa yefe gaga dondonne mi bafuwaibong. \v 32 Omale mi bafuwaibong? Yenge aibabanginengte ngagesilu ngage-ngagesingte noine yogobac hegileibong. Yenge posa kwopocebame wawecebawec, yogo Kristole silic ingucne. \v 33 Ilec Kristole yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngagegaing, na \w Sion\w* kupicka\f + \fr 9:33 \ft Sion kupic yogo Yerusalem iwa domagac. Ilec ailu dameng gocna Yerusalem ngic-ngigac yengele ngagelu Sion kwelengkeibong.\f* posa monic lobe ngiyeme yenge iwa edebong kwopocebame wawelu ngage-sowac bafuwadaingte. Aime monic ye ngagesingkedaictewa, ye mi gameedaicte.” \rq (Yes 8:14; 28:16) \rq* \c 10 \s1 Kwele-madicte yefe lowec \p \v 1 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, Wapongti Yuda ngic-ngigacfocne bikicte ameine bame wasecne aidaingte, yogolec kwele-angacka ngagepangkelu ye milockegabac. \v 2 Aime na yengele mibasanang ailu yanguc migabac, yenge Wapongte kwelec kwenogale dogbac sanangnehac aicaigaing. Aime ye kwelec wenuc kwecnodaingte, yogolec ngage-ngage-motoc mi fayelegac. \v 3 Ailu yenge yengungtihac yefe dondonne bafuwanogale boleine bacaigaing. Aime Wapongti yefe monic bafuwalu ngic-ngigac dondonne wacebacaigac, yefe yogo mi ngagegaing. Inguc ailu yenge Wapongtacni gaga dondonne fagac, yogolec bagewa ganingte hegilecaigaing. \v 4 \w Kristo\w* ye \w yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\w* boleine bamoctowec. Ilec ailu ngic-ngigac ye ngagesingkecaigaing, yenge sasawadi gaga dondonne bafuwadaingte. \s1 Kristo ye madicnenonggeng \p \v 5 \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* yefe-yowale yefe dondonne gaga yogolec yanguc kwelengkewec fagac, \q1 “Monic ye yefe-yowa sasawa balaibedaicte, ye yefe iwa gagaineholec ailu gadaicte.” \rq (Dep 18:5) \rq* \m \v 6 Aimebac Wapongti ngage-ngagesingnonggengte ailu dondonne wacnubadaicte, yefe yogodi yanguc migac, \q1 “Gageuctihac kwelegonedi yanguc mi uwanagudamec, madi honocmengka fedaicte?” \rq (Yef 30:12) \rq* \m Yogo Kristo honocmengkacni bawanogale ngagelu migac. \v 7 Me yanguc, \q1 “Madi long sugucnebenang iwa haudaicte?” \rq (Yef 30:13) \rq* \m Yogo Kristo homackacni balu ofenogale ngagegac. Inguc monic mi ngagedaing. \p \v 8 Ilec gale yowa yanguc miicne fagac, \q1 “Wapongte yowa yogo emenginang, nga micnginang, ailu kwelenginang fagac.” \rq (Yef 30:14) \rq* \m Aime ngage-ngagesingte yowa yogo hocne edocebalu weduyelecaigabeleng. \v 9 I yangucte, ga micgonedi \w Yesu\w* ye Sugucne, yogo miyengka yegengkedaictewa, nga Wapongti Yesu homackacni bagboliyewec, yogo kwelewa ngagesingkedamectewa, Wapongti bikicte ameine bame wasecne aidamecte. \v 10 Nongileng kwelenonggengti ye ngagesingkebeng, yedi dondonne wacnubadaicte. Ailu micnonggengti yele mibeng yegengkeme, yedi bikicte ameine bame wasecne aidabelengte. \v 11 Wapongte hibidi yogolec yanguc migac, \q1 “Monicti ye ngagesingkedaictewa, ye mi gameedaicte.” \rq (Yes 28:16) \rq* \m \v 12 Aime \w Yuda ngic-ngigac\w* nga \w Grik\w* ngic-ngigac yeke silicnginec monic-monic mi aigac. Sugucne ye sasawa nongileng Sugucnenonggeng. Aime ngic-ngigac yenge yedi baficebanale wackecaigaing, yenge kwele-madicka wiyac haicine monic-monic nalic yeledaicte.\x - \xo 10:12 \xt Sale 15:9\x* \v 13 Aime \q1 “Ngic-ngigac yenge Sugucnele wac wackebong, yedi bikicte ameine bame yenge sasawa wasecne aidaingte.” \rq (Yol 2:32) \rq* \m \v 14-15 Monic saleibongka yedi Wapongte yowa nalic edocebalu weduyeledaicte. Aime Wapongte yowa edocebalu weduyelewecka nalic ngagedaingte. Aime ngageibongka nalic ngagesingkedaingte. Aime ngagesingkeibongka yenge Sugucnele wac nalic wackelu wasecne aidaingte. Ilec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngic yogo yenge \w Siduc Madicne\w* balu kwesibong, ngic-ngigac yengi yengele hige ucine kwele-madicka ngagedaingte.” \rq (Yes 52:7) \rq* \s1 Israel yenge Siduc Madicne ngagelu hegileibong \p \v 16 Aime Israel ngic-ngigac yenge \w Siduc Madicne\w* ngageibong, yengelacni bocyacti mi balaibeibong. \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* yanguc miwec, \q1 “Sugucne, nonge siduc mibeng yegengkewec, ngic weni yengi ngagesingkeibong? Yengelacni efecnedi sugu ngagesingkeibong.” \rq (Yes 53:1) \rq* \m \v 17 Inguc ailu Kristole yowa mibeng yegengkeme, yenge yowaine ngagecaigaing. Ailu yowa yogo ngagelu ngagesingkedaingte. \p \v 18 Aime Israel yengebac yowaine hedecnginengti mi ngageibong, me? Inguc miyac, yenge biyachac ngageibong. Wapongte yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Yowa-malacine yogo himongka hikeyackewec. Yenge yowanginengti himongtowa yagowa neboc nga neboc moto-motoina hikeyackewec.” \rq (Mige 19:4) \rq* \m \v 19 Ilec ailu hatacmac mibe, \w Israel\w* ngic-ngigac yenge yowaine kwelenginengti ngage-motoibong, me? Mosesdi Wapongte mic balu yogolec yanguc miwec, \q1 “Na ngengela pasi babe ngenge ngic-ngigac aling monic himong monickacni yengele hasowac aidaingte. Ailu aling monic ngage-ngage-motocngineng mikac, ngenge yengele aalic ngagedaingte.” \rq (Yef 32:21) \rq* \p \v 20 Yesaiyadi Wapongte mic balu hangoc mikac yogolec taockelu himongne himongne ngic-ngigac yengele yowa yanguc miwec, \q1 “Ngic-ngigac yenge na mi basacnulu moc bafuwacnuibong. Ailu nale mi uwalu gaibong, yengela fikeiba.” \rq (Yes 65:1) \rq* \m \v 21 Aime hatac Wapongte mic balu Israel ngic-ngigac yengelebac yanguc miwec, \q1 “Ngic-ngigac aling monic yowane mi balaibecaigaing, ailu yowa kwekwe gacaigaing, yenge nala kwesiningte ailu, hadengsoc molene sungkecaigabac.” \rq (Yes 65:2) \rq* \c 11 \s1 Wapongti Israel bacebadaicte \p \v 1 Ilec ailu yanguc ngagelu uwagabac, Wapongti \w Israel ngic-ngigacfocine|lemma="Israel"\w* biyachac hegilecebawec, me? Yogo miyac! Naneicne Israel ngic \w Benyaminte|lemma="Benyamin"\w* alingkacni, ailu ngambononggeng \w Abraham\w* yelacni.\x - \xo 11:1 \xt 1Sm 12:22; Mige 94:14; Filp 3:5\x* \v 2 Wapong ye ngic-ngigacfocine biyachac bawosaecebalu mi hegilecebawec, miyac. Aime \w Elaiya\w* ye \w Israel\w* ngic-ngigac amengineng badunale Wapongte haicka yanguc milu milockewec, yogo Wapongte hibiwa kwelengkeicne fagac, \q1 \v 3 “Sugucne, yenge gale \w siduc-mimi ngicfocgone|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* wehomacebaibong. Ailu gale \w alatagone|lemma="Alata"\w* hembalackeibong. Aime na moniyangti sugu gabe wecnubong homabele ngagegaing.” \rq (1Ngt 19:10,14) \rq* \p \v 4 Ye inguc milu milockeme Wapongti ameine bafaliyelu yanguc edowec, \q1 “Na ngicfocne 7 taosen biyachac sebicebalu bacebaiba gagaing. Ailu yenge siduc-gbong wacine Bael ye ketadi monic mi holecnoibong.” \rq (1Ngt 19:18) \rq* \m \v 5 Silicine ingucnehac Wapongti dameng yagowa Israel yengelacni nebocine kwele-madic aiyelelu bawosaecebame yeicne habu-hakic monic ailu gagaing. \v 6 Yedi bawosaecebalu kwele-madicine yelewec, yogo yengileng aibabangineng madicnele ailu mi bawosaecebawec, miyac. Ye yengileng aibabangineng madicnele ailu bawosaecebadecka, ibac kwele-madicine yogo kwele-madic noine mi aidec.\x - \xo 11:6 \xt Gal 3:18\x* \p \v 7 Ilec ailu yanguc fagac, Israel yenge wiyac banogale boletowa bagacgu yogolec noine monic mi bafuwaibong. Aime Wapongti ngic-ngigac yengele hewackacni bawosaecebawec, yengi sugu wiyac yogo bafuwaibong. Aime Israel nebocine yenge kwele-sanang nga kwele-fong ailu gaibong. \v 8 Yengele yowa monic yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Wapongti pasi bame yenge asungineng gung kwomocbenang fagac ingucne gaibong. Ailu dongenginengti wiyac monic mi nganiibong. Nga hedecnginengti wiyac monic mi ngageibong. Yenge ingucne gaibongti yakumac gagainghac.” \rq (Yef 29:4; Yes 29:10) \rq* \m \v 9 Aime \w Dawididi|lemma="Dawidi"\w* yanguc miwec, \q1 “Nosing nonogale aibabangineng aicaigaing, yogodi suba nga ufic ingucne bacebame bikicnginengte ameine aidaic. \v 10 Wiyac monic mi nganiningte yenge dongengineng pisickedaic. Ga damengsoc aiyeleengka lobengineng ngosockeicne gadabiyeng.” \rq (Mige 69:22-23) \rq* \p \v 11 Na yanguc taockelu uwagabac, Israel yenge wawelu sowaleibong, me miyac? Yogo miyacbenang. Yenge Wapongte yowa hegileibongte ailu Wapongti \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge \w bikicte|lemma="Bikic"\w* ameine bame wasecne aiibong. Aime Israel ngic-ngigac yenge nganicebalu hasowac ainingte inguc aiwec.\x - \xo 11:11 \xt Sale 13:46\x* \v 12 Aime Israel yenge Wapongte yowa hegileibong, aibaba yogodi kwele-madicte wiyac bocyac bafuwame himongne himongne ngic-ngigac yengela hikeyackewec. Aime Israel yenge Wapongte yefe hegilelu waweibong, yogodi Israel yengele alingkacni miyac, yenge wiyac madicne bocyacbenang bafuwayelewec. Gacgu, Israel ngic-ngigac homacnedi ngagesingkedaingte, dameng iwa kwele-madicte wiyac feicnebenang fikedaicte. \s1 Israel yengele alingkacni miyac \p \v 13-14 Aime Israel yengele alingkacni miyac gagaing, ngengele yanguc migabac, naneicne socte alingfocne Israel yenge ngengele hasowac aidaingte. Ailu gocne yenge yefe iwa ngenge ingucne bikicte muckacni lukecebame wasecne aidaingte. Inguc fikenale ngagelu nani ngengele \w salecebaicne\w* aiiba. Ailu bole balu gagabac, yogolec ngagebe feicnebenang aigac. \v 15 Wapong ye Israel lobe holecebalu hegilecebawec, yogolec himong sasawa ngic-ngigac yenge Wapongkolec kwele-moniyang bafuwaibong. Inguc fadaictewa, Wapongti Israel hatacmac bacebame, homaicne yenge gboliyelu gaga badaingte. \s1 Oliwa yoc \p \v 16 Ngenge nosing molickelu nebocine balu Wapong lacnodaingtewa, nosing sasawa fagac yogo momochac yele bingec aidaicte.\f + \fr 11:16 \ft Ye bretle migac. Yogolec yowa yagowa fagac, Himong kisiwa 15:17-21. Nosing fuli balu Wapongte ibu lonoga, yogolec yowa yagowa fagac: Wahikeicne 23:19; 34:22; Depec-baba 2:12,14; 23:10,17,20; Himong kisiwa 18:12; 28:26; Yefe-yowa 26:2,10.\f* Ailu yoc godocine yele bingec aidaictewa, mangngine sasawa yenge inguchac yele bingec aidaingte. \p \v 17 Wapongti \w oliwa\w* noinele mangngine gocne welockelu baickewec yogo Israel ngic-ngigac nebocine. Yogolec macina, ga kate \w oliwa\w* mangnginebenang aigamec, yogo Israel yengele alingkacni miyac ingucne. Aime mangngine kpisicne monic welocgulu oliwa noina taocguwec. Aime ga mangngine noine yengeholec gagicka yanguc aidaicte, ga yoc godocineholec taocke-galu helocgone iwacni fuluckelu gadamecte.\x - \xo 11:17 \xt Efs 2:11-19\x*\fig Yoc mangngine taockegac|alt="he joins branch to olive tree" src="GT00121.tif" size="col" loc="11:17-21" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="11:17" \fig* \v 18 Inguc aigacte, ga soc bafefe ailu mangngine nebocine yengele yanguc mi ngagedamec, “Nani yenge ewalicebagabac.” Ga soc bafefe aidamectewa, yanguc ngagedamec, ga yoc mangngine sugu, gagi yoc godocine mi ailu domagamec, yoc godocinedi domame ga domagic. \v 19 Inguc mibe gagi yanguc midamecte mecne, “Ye na hocne yocka taocnunogale mangngine gocne welockewec.” \v 20 Entacka yanguc midamecte, “Yenge mi ngagesingkeibongte ailu welocebawec.” Aime ga ngagesingkegicte ailu sanangne domacaigichac. Ilec ngage-ngagegona soc bafefe mi aidamec. Ailu hangocgume gadamec. \v 21 Wapongti yoc noinele mangngine mi olocebawecka, ga inguchac nalic mi olocgudaicte. \p \v 22 Ga Wapongte pasi madicne nga pasi dacine sanangnehac fagac, yogo momochac ngani-motodamec. Ye ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng mikacte waweibong, yenge dacineholec sanangnehac aiyelewec. Nga gabac pasi madicne aigelewec. Ga yele pasi madicnele bagewa mi gadamectewa, ga inguchac welocgudaicte.\x - \xo 11:22 \xt Yoa 15:2,4\x* \v 23 Aime mangngine tofaine ngage-ngagesingngineng mikac, yenge hefaliyelu ngage-ngagesingkolec aidaingtewa, ye yocka hatacmac taocebadaicte. Yogo yanguc, Wapong ye yocka hatacmac taocebanale nalic mi kpungkedaicte. \v 24 Ga katele oliwa mangngine kpisicne, yogo helocgulu oliwa yoc noine monic gale aling mi aigac, yeholec taocgunale mi umaledaicte. Ilec ailu oliwa yoc noine yeicne mangngine hatacmac taockenale bole yogo wiyac efecnebenang aidaicte.\f + \fr 11:24 \ft Yoc noine hucineholec yogo didimang yengi yefe iwa balu taockecaigaing.\f* \s1 Wasec aidaingte \p \v 25 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, ngenge ngengileng ngagebong feicne aidaickale ailu, yowa monic sangke-sangke fagac, yogo ngageningte ngagegabac. I yanguc, Israel nebocine yengele kwele ngage-ngagengineng yogo fongkelu faemewa, Israel yengele alingkacni miyac, ngenge dzalengineng miwec yogo fecgu bafuwadaingte. Dzale yogo aimebac, Israel ngic-ngigac tofaine inguchac felu taockedaingte. \v 26 Inguc aime Sugucnedi Israel sasawa yenge bikicte muckacni lukecebame wasecne aidaingte. Ilec yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Asa-baba ngic ye \w Sionkocni|lemma="Sion"\w* wame, \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* aling sasawa yenge Wapong lobe holecnocaigaing, yengele aibaba sowacne sasawa yogo baickedaicte.” \q1 \v 27 “Aime nale \w dodofic\w* yengeholec fagac. I yangucte, nani \w bikicngineng|lemma="Bikic"\w* baickedacte.” \rq (Yes 59:20-21; 27:9; Yer 31:33,34) \rq* \p \v 28 \w Siduc madicne\w* kwesime Israel yenge Wapongkolec ngaba ailu gagaingte ngenge yefe bafuwaibong. Aime Wapongti yenge bawosaecebalubac Abraham ngambofocine yengele mipangkewecte ailu kwele-angac aiyelelu gagac. \v 29 Wapongti ngic-ngigac wacebalu kwele-madicte wiyac yelelu, hatacmac mi ewalicebacaigac, ye pasi yogo mi facnogac, miyac. \v 30 Ailu Israel yengele alingkacni miyac, ngenge molickelu Wapongte yowa wewe gaibong. Aime yakumacbac Israel yengi yele yowa wewe gaibongte ailu, Wapongte kwele-sowac ngengela fikewec fagac. \v 31 Yenge molickelu Wapongte yowa weibongte ngenge Wapongte kwele-sowac baibong. Aime Wapongti yanguc lowec, ngenge kwele-sowac yogo baebongka yenge inguchac yogo badaingte. \p \v 32 Wapongti lobewa ngic-ngigac sasawa kwele-sowac aiyelenale ngic-ngigac sasawa yowa wewengineng yogolec mucka locebayackewec. \s1 Wapongte wac mitengkedabeleng \q1 \v 33 Oc, Wapongte aibaba madicne lifuc ingucne fagac. Aime ngage-ngage-motocine nga ngage-ngageine yogo sugucnehac ailu gbolongne. \q1 Aime yele mimocto-mimoctole fungine nga pasiine yogo nongileng ngage-ngage ewaligac.\x - \xo 11:33 \xt Yes 55:8-9\x* \q1 \v 34 “I yangucte, madi Sugucnele ngage-ngage ngagewec? \q1 Ilec monicti ye ngage-ngage nalic mi lacnodaicte.” \rq (Yes 40:13) \rq*\x - \xo 11:34 \xt 1Kor 2:16\x* \q1 \v 35 “Ailu monicti molickelu Wapong wiyac monic lacnowecka, ye yogolec ameine baducnodaicte, me? \q1 Yogo miyacbenang.” \rq (Yop 41:11) \rq* \q1 \v 36 Wapong ye yeuctihac wiyac sasawa bafuwayackewec. \q1 Yogo yeicne tapiliwa fayackegac, ailu yeicne angacka fikenale loicne. \q1 Yela wac feicne nga mimi-madic yogo inguc fafegidaic, yogo foinac.\x - \xo 11:36 \xt 1Kor 8:6\x* \c 12 \s1 Asule bole balu ganoga \p \v 1 Inguc aime \w ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, Wapongti kwele-sowac sugucnehac aingelewecte mibe yegengkeme yowa sanangne yanguc edocngebagabac. Ngenge Wapong haicina afeelu kwelec kwecnolu socnginengti \w depec\w* ingucne lodabiyeng, yogodi gagaineholec Wapongte bingec aime ye ngageme madickedaicte.\x - \xo 12:1 \xt Rom 6:11,13; 1Pi 2:5\x* \v 2 Ngenge dameng yagolec ngic-ngigac yengeholec momochac aibabangineng silicine moniyang mi aidaic. Wapongti kwele ngage-ngagengineng hole-gboliyengeleme ngenge Wapongte angac ngage-wosaec aidaing. Ailu yedi wiyac dondonne bucbuchac nga madicnebenang yogo ngageme madickegac, yogolec silicina nalic ngage-motodaing. \s1 Kwele-madicka wiyac aiyeledaing \p \v 3 Wapongti kwele-madic aineleme, na yogolec silicina ngenge sasawa moniyang moniyang yowa yanguc edocngebagabac. Gageicne wosaecnagulu gocne ewalicebacte mi ngagedamec. Ailubac gageicne dondonne wosaecnagudamec. Wapongti ngage-ngagesingte maaine gelewec, yogolec silicina balaibedamec.\x - \xo 12:3 \xt 1Kor 12:11; Efs 4:7\x* \p \v 4 Soc ye bucbuchac moniyang aigac, yogolec kwelina hodoc donge-hedec, nga hige-molenonggeng fagaing. Ailu yenge bolengineng moniyang sugu mi bacaigaing, miyac.\x - \xo 12:4 \xt 1Kor 12:12,27\x* \v 5 Silicine ingucnehac nongileng bocyac ailu Kristoholec wetackelu soc moniyang aiyackegabeleng. Ailu nongileng sasawadi filesoc filesoc ngic-ngigac yengele agofocngineng aigabeleng. \p \v 6 Wapongti kwele-madicine nolewec, yogolec silicina kwele-madicte wiyac silicine monic-monic nolewec, yogo fanolegac. Wapongti kwele-madicinele ailu monic Wapongte siduc-yowa minogale lacnowecka, ye ngage-ngagesing facnogac, yogolec silicina balaibelu midaic.\x - \xo 12:6 \xt 1Kor 12:4-11; 1Pi 4:10-11\x* \v 7 Aime Wapongti ngic me ngigac monic baficebanale kwele-madicte wiyac lacnowecka, ye babaficte bole hocne badaic. Nga monic ye kwele-madicte wiyac wewedu bolele facnogacka, ye yogolec silicina ngic-ngigac weduyeledaic. \v 8 Monic ye ngage-ngagengineng kwefangkelu mibasanang aiyelenale kwele-madicte wiyac facnogacka, ye boleine yogolec silicina balu gadaic. Nga monic ye kwele-madicte ngic-ngigac wiyac haicine monic-monic moc yelecaigacka, ye wiyac yogo umacnehac yeledaic. Nga ngic-ngigac micne galu bole yogo bacaigacka, ye sanangkelu boleine yogo badaic. Nga kwele-sowac ngagelu ngic-ngigac waweweine baficebanale bole bacaigacka, ye kwele-madicka nga angacka ngic-ngigac baficebadaic. \s1 Aibaba madicne aiyeledabiyeng \p \v 9 Ngenge kweledi angac ngagenagugabiyeng, yogo kwesac mi ainagudabiyeng. Ngenge aibaba sowacne kweledi wickelu lobe holecnolu aibaba madicne sanangkelu ailu gadaing. \v 10 Aime ngenge ngic hae-gbafocngineng yengele kwelenginengti angac ngageyelebong yenge ngengele feicne ainingte ngagelu alang bayeledabiyeng.\x - \xo 12:10 \xt 1Pi 1:22\x* \v 11 Ailu ngenge tatakic mikac bole sanangne banogale gabong Asudi kwelengineng kwefangkeme, ngenge Sugucnele kwelec kwelu gadabiyeng. \v 12 Aime Wapongti wiyac fikengelenale miwec, yogo fikengeledaicte, ngenge inguc ngagelu beliyelu wangec gadaing. Aime doicte damengka galu sanangne domalu damengsoc mamang hidulu milockelu gadabiyeng.\x - \xo 12:12 \xt 1Tim 5:16-18\x* \v 13 Ailu Wapongte bingec yenge wiyac monicte kpungkebong, ngenge umacngineng ngagelu wiyac yeledabiyeng. Nga mac monickacni ngic-ngigac gocne yengi kwesibong, ngenge hefolecebalu macka locebalu damongebanogale aingeledaic.\x - \xo 12:13 \xt Hib 13:2\x* \p \v 14 Ailu ngic-ngigac yengi weyebic aingelebong, ngengi yenge mimi-madic milu edocebadabiyeng! Ngenge mimi-madic milu edocebalu monic mi sawecebadabiyeng.\x - \xo 12:14 \xt Mat 5:44; 1Kor 4:12\x* \v 15 Ngic-ngigac beliyelu gacaigaing, ngenge yengeholec beliyedabiyeng. Ailu ngic-ngigac hiyacaigaing, ngenge yengeholec hiyadabiyeng. \p \v 16 Ngenge kwele-moniyang gadaing. Ailu ngage-ngagengineng feicne ainale mi aingeledaic. Ngenge ngic-ngigac waweweine yengeholec gadabiyeng. Ngenge ngengileng ngage-ngagetowanginengkolec inguc mi ngagenagudabiyeng.\x - \xo 12:16 \xt Ynn 3:7\x* \v 17 Ailu ngic-ngigac sowacne aingelebong, ngenge sowacne ameine mi baduyeledaing. Ngenge ngic-ngigac sasawa yengele hewacka aibaba madicne aiyeleningte ngagelu gadabiyeng.\x - \xo 12:17 \xt 1Tim 5:15\x* \v 18 Ngenge kwele-mogungkolec gagale tapili fangelegac yogo monicti mi hedicngebagacka, kwele-mogungte yefewa ngic-ngigac sasawa yengeholec gadabiyeng. \v 19 Agofocne kwelenedi ngengele angac ngagegabac, aibaba sowacne aingelebong, yogolec ameine mi baduyeledabiyeng. Aime Wapongti aalicine baduyelenale sawaine loebongka, yeuctihac sowacnele ameine baduyeledaic. Ilec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “ ‘Sowacnele ameine badu-badu, yogo nale bole,’ Sugucnedi inguc migac.” \rq (Yef 32:35) \rq*\x - \xo 12:19 \xt Mat 5:39\x* \m \v 20 Ngengebac yanguc aidabiyeng, \q1 “Ngabagone nosingte homame gagi nosing lacnodamec. Ailu misale aicnome gagi misa gumedamec. Ga inguc aiyengka, ye aibabaine sowacnele gameedaicte.” \rq (Ynn 25:21-22) \rq*\x - \xo 12:20 \xt Mat 5:44\x* \p \v 21 Ga gacgu sowacnedi bacgu wadaickale, sawaine mi locnodamec, ga aibaba madicne aiyengka, sowacnele tapili wadaic. \c 13 \s1 Gamangte bole \p \v 1 Gamangfocnonggeng nga sugucnefocnonggeng gagaing, nongileng sasawa yengele bagewa galu yowangineng ngagelu gadabeleng. Bole-yowa tapiliineholec sasawa yogo Wapong yeuctihac yelecaigac, yenge yengungtihac mi fikeibong.\x - \xo 13:1 \xt Tit 3:1; Ynn 8:15\x* \v 2 Ilec monic ye gamangfocnonggeng yengele yowa hegilegac, ye Wapongti yowa alingkelu lowec, yogo inguchac hegilegac. Aime ngic-ngigac yowa hegilecaigaing, ingucne yenge yengungtihac aibabanginengte ameine umac badaingte. \v 3 Aime gamangte bole-ngic yenge ngic-ngigac aibaba madicne aicaigaing, yenge hangoc mi bafuwayelecaigaing, miyac. Ngic-ngigac aibaba sowacne aicaigaing, yenge sugu hangoc bafuwayelecaigaing. Aime ga gamangte bole-ngic yengele hangoc mikac ganogale ngagegicka, aibaba madicne aiyengka, gamangte bole-ngic yengi ga mitenggudaingte.\x - \xo 13:3 \xt 1Pi 2:13-14\x* \p \v 4 Ga madicne gacte ailu yenge Wapongte bole-ngic gagaing. Ailu yenge hudule fitec moc mi balu gagaing, ga aibaba sowacne aidamectewa, hangocgudaic. Yenge Wapongte mole-bafic ngicfocine galu Wapongte aalic bikic-baba yengela baduyeledaingte. \v 5 Aime aalic badu-badule bole yogo sugu miyac. Ngengungtihac kwelenginengti ngage-wosaec ainagubong gbagbacne aime yengele bagewa gadabiyeng. \v 6 Gamangfocnonggeng yenge Wapongte bagewa gamangte bole yogo hocne balu gacaigaing. Aime ngenge yogolec hocne \w takes|lemma="Takes-baba"\w* lobong bacaigaing.\x - \xo 13:6 \xt Mat 22:21\x* \v 7 Ngenge takes-baba yenge \w takes|lemma="Takes-baba"\w* yeledabiyeng. Ailu moneng-mafale takes mibong yogo yeledabiyeng. Ailu sugucnefocngineng yengele alang sugucnehac bacebalu micnefocngineng yenge alang bacebadabiyeng. Aime tofagonele ameine me alang-baba aiyelenogale miicne fagac, yogo sasawa aiyackedabiyeng! \s1 Yefe-yowa sasawa \p \v 8 Aime ngenge amengineng monic fagacka, yogo biyac badudabiyeng. Ngenge kweledi ago ainagulu angac ngagenagulu gadabiyeng, aibaba yogolec ameinebac moto-motoine mikac fagidaicte. Monic ye ngic-ngigac monicte kweleinedi ago aicnolu angac ngagecnolu gadaicte, ye \w yefe-yowa\w* sasawa kpatulelu balaibedaicte.\x - \xo 13:8 \xt Mat 22:39-40; Yak 2:8\x* \v 9 Ung-yowa gocne yanguc fagac, \q1 “Ga selo-boic mi aidamec. \q1 Ngic-ngigac mi wehomacebadamec. \q1 Hise mi badamec. \q1 Ngani-angac mi aidamec.” \rq (Wah 20:13-15,17; Yef 5:17-19,21) \rq* \m Ung-yowa yogo nga yefe-yowa gocne tofaine, yogo yowa moniyangte kwelina yanguc kpatuleicne fagac, \q1 “Gageicne aigelecaigac, silicine ingucnehac ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec.” \rq (Dep 19:18) \rq* \m \v 10 Aime monic ye ngic-ngigac monic kweleinedi ago aicnolu angac ngagecnolu gadaictewa, ye nalic mi basowaledaicte. Inguc ailu kwele-angacka gaga yogodi yefe-yowa sasawa kpatulelu balaibedaicte.\x - \xo 13:10 \xt 1Kor 13:4-7\x* \s1 Damengtowa bangkalegac \p \v 11 Ngenge aibaba yogo bagalu dameng yagolec ngagelu efeckelu gadabiyeng! I yangucte, nonge molickelu Sugucne ngagesingkelu gaibeng, yogowa ngagesingkebeng dameng dalicne ingucne fawec. Yakumacbac wasecne aidabelengte, yogolec dameng bangkalegacte ngenge gungkacni gboliyelu fangkedabiyeng.\x - \xo 13:11 \xt Efs 5:14; 1Tim 5:6-7\x* \v 12 Deboc biyac miyac ainale aigac, aime mac saenale aigac. Ilec nongileng kundungte aibaba hegilelu angocte maleku holelu gadabeleng.\x - \xo 13:12 \xt 1Yoa 2:8\x* \v 13 Ailu wiyac wenacka aiaiine madicne, yogo balaibedabeleng. Nongileng misa sanangne nolu kwelenonggeng sifuweme gee wecaigabeleng, yogo mi aidabeleng. Nga selo-boic aibaba ailu aibaba kosaine haicine monic-monic, yogo mi aidabeleng. Ailu yuwenac nga hasowac ainagulu gaga yogo hegileyackedabeleng.\x - \xo 13:13 \xt Luk 21:34; Efs 5:18\x* \v 14 Kwele esecnele angacti ngengela fangkedaickale, ngenge socnginengte angac mi balaibedabiyeng. Ngenge Sugucnenonggeng \w Yesu\w* \w Kristo\w* maleku ingucne holelu gadabiyeng.\x - \xo 13:14 \xt Efs 5:11\x* \c 14 \s1 Ngage-ngage yaeckangka ganogale yowa \p \v 1 Monic ye ngage-ngagesingkolec galu aibaba gocne wenuc ainale kwele-yaec ngagecaigac. Ngenge ngic yeicne ngage-ngage wosaelu mi mimoctodaing, miyac. Ngenge ye hefolebong hewacnginang game yele angacngebadaic.\x - \xo 14:1 \xt Rom 15:7\x* \v 2 Gocne yenge Sugucne ngagesingkelu nalic nosing sasawa nocaigaing. Nga gocnedibac Sugucne ngagesingkelu kwele-yaec ailu yenge bole-kpiliwacni nosing sugu nocaigaing.\x - \xo 14:2 \xt Fike 9:3-4\x* \v 3 Ngic monic ye wiyac sasawa nocaigac, yedi monic nosing gocne mi nocaigacte ailu, ye ngage-sowac mi aicnodaic. Ailu monic ye nosing gocne mi nocaigac, yedi monic wiyac sasawa nocaigacte ailu, yogolec wosaelu mi mimoctodaic. Wapongti ye biyachac hefoleme angackewec.\x - \xo 14:3 \xt Kol 2:16\x* \v 4 Gagi ngic monicte kwelec kwekwe ngic yele aibaba wosaelu mimoctocte tapili geleicne, me? Yogo miyac. Ye aibabainedi wosaeme wawedaicte, me sanangne domadaicte yogo sugucneinedibac nalic wosaedaicte. Ailu ngic yogo ye Wapongte kwelec kwekwe ngic sanangne domaemewa, Sugucnedi yogolec tapili lacnonale mi kpungkedaicte.\x - \xo 14:4 \xt Mat 7:1; Yak 4:11-12\x* \p \v 5 Monic ye hadeng sasawa yengelacni hadeng monicte ngageme feicne aicaigac. Aime monictibac hadeng sasawa yogolec ngageme silicine moniyang aicaigac. Ngic-ngigac sasawa yenge filesoc filesoc yenge yengileng kwelenginengti ngage-motolu weni yogodi nalic aigac, yogo ngagepangkelu gadaingte.\x - \xo 14:5 \xt Gal 4:10-11\x* \v 6 Monicti hadeng monicte ngageme feicne aicaigac, ye Sugucne ngagesilu inguc aicaigac. Nga monic ye nosing sasawa nocaigac, ye Sugucne ngagesilu Wapong kwele-madic edolu nosing nocaigac. Aime monicti nosing gocne hegilecaigac, ye inguchac Sugucne ngagesilu Wapong kwele-madic edolu aicaigac. \v 7 Nongilangkocni monicti yeicne gagainele ngageme yogo yeicne bingec aigac, inguc mi fagac. Aime monicti yeicnele ailu homadaicte, yogo monic mi fagac. \v 8 Nongileng gbolicne gadabelengtewa, yogo Sugucnele ailu ganoga. Nga homadabelengtewa, yogo Sugucnele ailu homanoga. Homadabelengte me gbolicne gadabelengte, yogo Sugucne yeicne aling gadabelengte.\x - \xo 14:8 \xt Gal 2:20\x* \v 9 \w Kristo\w* ye gbolicne gagabeleng nga homaibong, sasawa nongileng Sugucne ganogale ailu homalu hatacmac gboliyelu gaga bawec. \p \v 10 Ga omale \w ngic hae-gbagone|lemma="ngic hae-gba"\w* aibabaine wosaelu mimoctodamecte? Me ga omale ngic hae-gbagone ngage-sowac aicnolu tapiliine bawadamecte? Yogodi nalic mi aigac. I yangucte, nongileng sasawa Wapongti yowawa locnubame domadabelengte.\x - \xo 14:10 \xt 2Kor 5:10\x* \v 11 Wapongte hibiwa yowa yanguc biyachac kwelengkeicne fagac, \q1 “Sugucnedi yanguc migac, ‘Na gaga fileine. Ilec ngic-ngigac sasawa yenge nale haicka ketadi holeneledaingte. Ailu sasawadi Wapong gagac, yogo micti mibong yegengkedaicte.’ ” \rq (Yes 45:23) \rq*\x - \xo 14:11 \xt Filp 2:10-11\x* \m \v 12 Inguc aime nongileng sasawadi domalu aibabanonggeng himongka aiibeng, yogolec siduc filesoc Wapong milu edodabelengte. \v 13 Ilec ailu nongileng ngic hae-gbafocnonggeng yengele aibaba wosaelu mi mimoctodabeleng. Ailu nongileng ngic hae-gbafocnonggeng kwopocebame ngage-ngagesingka wawedaingkale, gagale yefewa aibaba yogo yoc me okac ingucne monic mi lodabeleng, nongileng yogo wosaelu ngagedabeleng. \s1 Ngic hae-gbafocnonggeng yengele angacngebadaic \p \v 14 Aime Sugucne \w Yesuholec|lemma="Yesu"\w* wetacke galu ngagepangke-benangkelu yanguc ngagegabac, nosing me wiyac monic yogo yeuctihac wonongkolec mi aigac. Aime sifu monicti wiyac monicte ngageme wonongkolec aigac, inguc ngagesidaictewa, ngic yela nosing me wiyac yogo wonongkolec aigac.\x - \xo 14:14 \xt Sale 10:15; Tit 1:15\x* \v 15 Aime gagi nosing monic noengka, ngic hae-gbagone monicti yogolec kwele-umac bafuwagacka, ga kwelegonedi angac yefeine mi balaibegic. Kristo ye ngic hae-gbagone yele ailu homawec, ye ga nosing nocaigic. Ilec ailu wawelu sowaledaickale, ga nosing yogo hegiledamec.\x - \xo 14:15 \xt 1Kor 8:11-13\x* \v 16 Ilec ailu ngenge Wapongte wiyac noine yogo madicne damongkelu gadaingtewa, gocne yengi ngengele wiyac madicne fagac, yogo yowa milu mi suledaingte. \v 17 I yangucte, nosing misa yogodi Wapongte \w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\w* noine mi aigac. Kwele-mogung, nga gaga dondonne, ailu belic-belic \w Tili Asudi|lemma="Tili Asu"\w* nolecaigac, yogodibac Wapongte ngani-damongte noine aigac. \s1 Kwele-moniyangka ganoga \p \v 18 Aime monic ye Wapongte ngani-damongte yefe yogo balaibelu Kristole kwelec kwecaigac, ye Wapongti ngagecnome madickedaicte. Aime ngic-ngigac yengi inguchac ye nganilu ngagebong nalic aidaicte. \v 19 Ilec nongileng kwele-mogung aibabawa baficnagulu basugulebeng sanangkenale baficnagudabeleng.\x - \xo 14:19 \xt Rom 12:18; 15:2\x* \v 20 Ilec ga nosingte ailu Wapongte bole mi heuckedamec. Nosing nga wiyac sasawa yogo \w gbagbacne\w*, yogo noine. Ailu nosing-nono aibabagone ingucnedi ngic hae-gbagone aicnong wawegacte ailu, ga aibaba sowacne aigic.\x - \xo 14:20 \xt 1Kor 8:13\x* \v 21 Ga sic me \w waing\w* misa nocaigic yogodi ngic hae-gbagone kweleine basowaleme wawedaickale ailu, yogo hegilelu gaengka madickedaicte. Me aibabagonedi monic kweleine basowaleme wawedaickale ailu, ga aibaba yogo hegileng madickedaicte. \p \v 22 Ailu ga wiyac gocne ngage-ngagegona ngageengka nalic aime, yogo ga geicnac Wapongte haicka ngageengka nalic aidaic. Aime ngic monic ye yeicne wosaecnagulu mi mimoctocnagugac, ye kwele-angackolec. \v 23 Ngic monic ye kwele-yaec ailu sifu nodaicte, ye yeicne wosaecnagulu mimoctocnagudaicte. I yangucte, ye nosing gocne ngage-ngageina ngageme nalic mi aidaicte. Aibaba gocne ngage-ngageina ngageme nalic mi aicaigac, yogo sasawa \w bikickolec|lemma="Bikic"\w*. \c 15 \s1 Kwele-moniyangka Wapong mitengkedabeleng \p \v 1 Ngic-ngigac Sugucne ngagesingkelu sanangne gagabeleng, nongileng ngic-ngigac kwele-yaec gagaing, yengele umac sanangkelu tengkedabeleng. Nongileng sugu madickenangte angac yogo mi ngagelu gadabeleng. \v 2 Ailu ngic-ngigac nongileng emewa gagaing, yenge madickelu Sugucne ngagesingkelu sanangne ganingte yengele angac balaibelu bamadicebadabeleng.\x - \xo 15:2 \xt 1Kor 10:24,33\x* \v 3 \w Kristo\w* ye inguchac yeicne angacine balaibelu madickenale bole mi bawec, miyac. Ye pasi aiwec yogolec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Hasowac aling yengi Wapong ga misulec aigeleibong, yogodi nale feiwa fewec.” \rq (Mige 69:9) \rq* \p \v 4 Wapongte hibiwa molickelu wiyac sasawa kwelengkeyackeibong, yogo nongileng edocnubalu wedunoleningte kwelengkeicne fagac. Yowa ngagebeng yogodi tatakic mikac basanangnubame domalu, wiyac fikenoledaicte, yogo ngagepangkelu wangec gagabeleng.\x - \xo 15:4 \xt 2Tim 3:16\x* \v 5 Ailu Wapong ye tatakic mikac ngenge sanangkelu mibasanang aingelecaigac, yedi baficngebame Kristo \w Yesule|lemma="Yesu"\w* ngage-ngage balaibebong ngage-ngagengineng moniyang aidaic. \v 6 Inguc ailu ngenge kwele-moniyangka ngengileng mic-walecka Sugucnenonggeng Yesu Kristole Wapong, nga Mamac wacine bafedaingte. \v 7 Aime Kristodi ngenge hefolecngebalu angackewecte ngenge inguchac hefolecnagulu angacngebadaic. Inguc aibong Wapong wac feicne badaicte.\x - \xo 15:7 \xt Rom 14:1\x* \p \v 8 Na yanguc edocngebagabac, Wapongti molickelu ngambofocnonggeng yengeholec yowa mipangkelu miwec. Aime Kristodi Wapongte yowa noine basanangkenogale \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* yengele mole-bafic ngic aiwec gagac.\x - \xo 15:8 \xt Mat 15:24\x* \p \v 9 Ailu \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge Wapong kwele-sowacinele ailu wacine bafenogale Kristodi Israel yengele bole-ngic aiwec gagac. Ilec yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ilec na Israel yengele alingkacni miyac, yengele hewacka mitenggulu, geewa wacgone afeelu holedacte.” \rq (2Sm 22:50; Mige 18:49) \rq*\x - \xo 15:9 \xt Sale 3:25\x* \m \v 10 Ailu hatacmac yanguc migac, \q1 “Israel yengele alingkacni miyac, ngenge yele ngic-ngigac alingfocine yengeholec momochac kpatulelu beliyedabiyeng.” \rq (Yef 32:43) \rq* \m \v 11 Ailu yowa monic hatac yanguc, \q1 “Israel yengele alingkacni miyac, ngenge sasawadi Sugucne fendongkelu mitengkedabiyeng. Ngic-ngigac sasawa ngenge Sugucne afeedabiyeng.” \rq (Mige 117:1) \rq* \m \v 12 Aime \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* taockelu yanguc miwec, \q1 “\w Yesile|lemma="Yesi"\w* fikesaweckacnidi gidec monicti fikedaicte. Fikelu Israel yengele alingkacni miyac, yengele ngictaungineng ailu damongebame yenge ye ngagesingkelu wangec gadaingte.” \rq (Yes 11:10) \rq*\x - \xo 15:12 \xt Yes 11:10; Miye 5:5\x* \m \v 13 Na yanguc milockegabac, Wapongti gaga-sanangte mimipang lowec, ye ngagesingkebong yele belic-belic nga kwele-mogung bucbuchac bawakengeledaic. Yogo bawakengeleme \w Tili Asule|lemma="Tili Asu"\w* tapilidi basanangngebame gaga-sanangte mimipangti kwele ngage-ngagenginang saweyackeme wangec gadaing. \s1 Boleinele fungine \p \v 14 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, ngenge ngengungtihac aibaba madicne nga ngage-ngage sasawa yogodi wakengeleme ngengileng sawang-yowa nalic ngic-ngigac weduyelegaing. Aibabangineng ingucne fagac, yogo ngagepangke-benangkegabac. \v 15 Na inguc ngagelu hangoc mikac galu kwelenginang kwefangkebe yowa biyachac ngageibong, yogo gocne kwelengkegabac, yogo Wapongti kwele-madic nelewecte kwelengkegabac. \v 16 Inguc ailu Kristo Yesule bole-ngic gagac. Galu Israel yengele alingkacni miyac yengele hewacka Wapong yeicne bole balu yele \w Siduc Madicne\w* mibe yegengkegac. Ilec ailu Tili Asudi Israel yengele alingkacni miyac yenge Wapongte bingec aibong depec ingucne fikeme yengele ngageme madickegac.\x - \xo 15:16 \xt Rom 1:5; 11:13\x* \p \v 17 Na Wapongte haicka Kristo Yesuholec wetackelu bole balu gagabac, yogo ngagebe feicnebenang aime migabac. \v 18 Kristodi bole neleme nani Israel yengele alingkacni miyac, yengela hikelu yele yowa milu boleine babe yowaine balaibeibong, yogo sugu mibe yegengkeyelegac. \v 19 Yogo Wapongte \w Asu\w* yele tapiliwa fikewec, yele tapiliwa pasile maaine nga pasi mi ngani-nganiine nganilu yowaine balaibeibong. Na pasi ingucne Yerusalem nga Ilirikum prowins hewacnginac Kristole Siduc Madicne bahikelu lolickelu mibe yegengkelu saweyackewec. \p \v 20 Monicti bosing biyachac wickewec, yogolec feina bole banogale mi ainelegac. Ilec ailu mac-himong gocna Kristole siduc mi ngageibong, yengela \w Siduc Madicne\w* mime yegengkeme gaiba, yogolec ngagebe madickegac.\x - \xo 15:20 \xt 2Kor 10:15-16\x* \v 21 Ilec yowa biyachac yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Yele siduc monic mi mibong yegengkewec, aling yogo yenge ngani-motodaingte. Ailu ngic-ngigac hedecnginengti yele siduc mi ngageibong, yenge ngage-motodaingte.” \rq (Yes 52:15) \rq* \s1 Roma ngic nganicebadaicte \p \v 22 Ilec ailu dameng bocyac bole yogodi yefena aka holeme ngengela mi fuiba.\x - \xo 15:22 \xt Rom 1:13\x* \v 23 Aime yakumacbac mac-himong neboc nga neboc iwa bolene biyachac bamoctobe motowec. Ailu hifa bocyac ngengela funogale biyachac angacnuwec. \v 24 Ilec Sepein himongka hikenogale fudacte, dameng iwa nganicngebanogale ngagesilu gagabac. Ailu ngenge nganicngebalu ngengeholec iwa angacka gadabelengte. Motome iwacni Sepein himongka hikenogale mibe, ngengi na baficnuningte ngagelu gagabac. \p \v 25 Aime dameng yakumacbac Yerusalem hikelu Wapongte bingec iwa gagaing, yenge baficebalu wiyac yelenogale aigabac.\x - \xo 15:25 \xt 1Kor 16:1-4\x* \v 26 Wapongte bingec Yerusalem iwa gagaing, yengelacni gocne waweweine gagaing. Aime Masedonia nga Akaia habu yengi yengele kwele-sowac ngagelu kwele-moniyangte wiyac gocne baficebanogale kpaduckelu lonogale miibong.\x - \xo 15:26 \xt 1Kor 16:1; 2Kor 8:1; 9:2,12; Sale 24:17\x* \v 27 Yenge inguc ainingte aiyelewec. Yerusalem habu yenge Asule wiyac madicne Israel yengele alingkacni miyac, yengela botoc balu yeleibong. Aime yengele ame yogo fagachac. Ilec ailu yenge yengileng socte babafic, yogo baficebadaingte.\x - \xo 15:27 \xt 1Kor 9:11\x* \v 28 Inguc aime kwele-madicnginengte moneng yogo Yerusalem iwa bahikelu yelelu yefe yogo basanangkedacte. Yogo motome ngengela yefe fulu Sepein himongka hikedacte. \v 29 Aime ngengela fudacte, dameng iwa Kristole mimi-madic bucbuchac nala fame, yogoholec ngengela fudacte, yogo ngagepangkegabac.\x - \xo 15:29 \xt Rom 1:11\x* \s1 Yele milockeningte edocebawec \p \v 30 Ngic hae-gbafocne, nonge Sugucnenonggeng Yesu Kristoholec wetackebeng Asudi kwele-angacka gaga bafuwanolecaigac. Ilec ailu yanguc sanangne edocngebagabac, ngenge sanangnehac baficnulu Wapong yanguc milockedaing.\x - \xo 15:30 \xt 2Kor 1:11; Kol 4:3; 2Tim 3:1\x* \v 31 Yudeya himongka aling gocne Yesu mi ngagesingkecaigaing, yengele molewacni yedi na olocnunale milockedaing. Ailu na yenge baficebanogale wiyac gocne balu hikebe, Wapongte bingec Yerusalem iwa gagaing, yenge yogo nganilu kwelengineng madickedaicte, yogolec momochac milockedaing. \v 32 Inguc aibong Wapongti ngageme madickeme ngengela kwesi sulumelu belic-belicka ngiye-ngagelu nongileng momochac basanang-nagudabelengte. \p \v 33 Wapong kwele-mogung fileinedi sasawa ngengeholec gadaic, yogo foinac. \c 16 \s1 Fobe \p \v 1 Yeme-kwanonggeng Fobe, ye ngigac madicne yele yowa gocne migabac. Ye Yesule habu Kenkeria taonka gagaing, yengele mole-bafic aigac. \v 2 Ngenge Wapongte bingec aibabanonggeng balaibelu Sugucneholec wetackeningte ye hefolelu mac holecnodaing. Ailu yedi wiyac monicte kpungkeme, ngenge yogo bafuwalu lacnodaing. Ye ngic-ngigac bocyac baficebalu na inguchac baficnuwec. \s1 Wenac-madic yowa \li1 \v 3 Prisila nga Akwila yeke naholec nonge Kristo \w Yesule|lemma="Yesu"\w* bole momochac bacaigabeleng. Nale wenac-madic yogo yekela lobe fume edocepadabiyeng.\x - \xo 16:3 \xt Sale 18:2\x* \v 4 Gocne yengi na wehomacnudaingkale aibong, yeke na baficnulu gaganginecte ngageboc mi aiiboc. Na kwele-madicne yekela logabac, yogo nani sugu miyac. Yesule habu sasawa \w Israel yengele alingkacni miyac\w* gagaing, yenge inguchac kwele-madicngineng logaing. \li1 \v 5 Aime Yesule habu yekele macka kpaduckecaigaing, yengela inguchac nale wenac-madic yogo lobe fume edocebadabiyeng. \li1 Aime kwelenedi Epenetus yele angac ngagegabac, ye inguchac nale wenac-madic lobe fume edodabiyeng. Yedi Asia prowinswa molickelu \w Kristoholec|lemma="Kristo"\w* wetackewec. \li1 \v 6 Ailu nale wenac-madic \w Mariala|lemma="Maria"\w* lobe fume edodabiyeng. Ye ngengele ailu bole sugucnehac balu gawec. \li1 \v 7 Aime ngic-ngigac yaeckang, Andronikus nga Yunias, yeke nonge himongnonggeng moniyang, yekela nale wenac-madic lobe fume edocepadabiyeng. Yeke na ingucnehac muc-macka locepaibong. Aime \w salecebaicne\w* hewacnginang gaboc yenge ngagebong yeke wacnginec feicne aime gagaing. Aime na Kristoholec mi wetackeiba, dameng iwa yeki yeholec biyachac wetackeiboc. \li1 \v 8 Aime Ampliatus kwelenedi yele angac ngagegabac, ye Sugucneholec wetackegac, yela nale wenac-madic lobe fume edodabiyeng. \li1 \v 9 Ailu Ubanus ye nongeholec Kristole bole bawec. Ailu Satakus kwelenedi yele angac ngagegabac, yekela nale wenac-madic lobe fume edocepadabiyeng. \li1 \v 10 Aime Apeles ye Kristole ngic noine inguc yegengkewec, yela nale wenac-madic lobe fume edodabiyeng. \li1 Ailu Aristobulus golowacfocine yengela nale wenac-madic lobe fume edocebadabiyeng. \li1 \v 11 Ailu Herodion ye noke himongnonggec moniyang. \li1 Ailu Nakisus golowacfocine Sugucneholec wetackelu gagaing, yengela nale wenac-madic lobe fume edocebadabiyeng. \li1 \v 12 Ailu Trifaena nga Trifosa, ngigac yeke Sugucnele bole balu gagabiyec, yekela nale wenac-madic lobe fume edocepadabiyeng. \li1 Ailu Pesis kwelenedi yele angac ngagegabac, ngigac ye Sugucnele bole homacne bacaigac. Nale wenac-madic yela lobe fume edodabiyeng. \li1 \v 13 Ailu Rufus ye Sugucnedi ngic yogo bawosaewec, ailu ye nenggacine momochac, yekela nale wenac-madic lobe fume edocepadabiyeng. Ailu yele nenggacti na nenggac ingucne ainelewec.\x - \xo 16:13 \xt Mrk 15:21\x* \li1 \v 14 Ailu Asingkitus nga Felegon ailu Heremes nga Patobas, nga Heremas ailu \w ngic hae-gbafocnonggeng|lemma="ngic hae-gba"\w* gocne yengeholec kpaducebalu gacaigaing, yengela nale wenac-madic lobe fume edocebadabiyeng. \li1 \v 15 Ailu Filologus nga Yulia ailu Nereus nga sengngine ngigac, ailu Olimpas nga Wapongte bingec sasawa yengeholec kpaducebalu gacaigaing, yengela nale wenac-madic lobe fume edocebadabiyeng. \li1 \v 16 Ngenge sasawadi gbagbacne gagawa muducnagulu wenac-madic minagudaing. \li1 Kristole habu sasawa, yenge wenac-madicngineng lobong ngengela fugac.\x - \xo 16:16 \xt 1Kor 16:20; 1Pi 5:14\x* \s1 Sawang-yowa \p \v 17 Ngic hae-gbafocne, ngic gocne yenge gulu-bauc ailu okac ingucne locaigaing, ngenge ingucne yengele damong balu gadaing. Ailu ngenge wewedu-yowa biyachac baibong, yogo yengi gacgu basowaledaingkale, yengeholec mi gadabiyeng. Yogo sanangnehac milu edocngebagabac.\x - \xo 16:17 \xt Mat 7:15; Tit 3:10\x* \v 18 Aling ingucne yenge Sugucnenonggeng Kristole kwelec monic mi kwecaigaing. Yenge socte angac nga ngage-angacngineng fikenale ngic-ngigac gocne ngage-wosaec mikac kwesacebagaing. I yangucte, yenge kwelengineng basifuwelu yowa madicne milu mic-heloc aiyelegaing.\x - \xo 16:18 \xt Filp 3:19; 2Pi 2:3\x* \v 19 Aime ngenge yowa balaibelu gagaing, ngic-ngigac sasawa yengi yogo biyachac ngagengeleibongte beliyegabac. Aime ngenge aibabangineng madicne ngage-motoningte ailu, aibaba sowacne mikac gbagbacne ganingte ainelecaigac.\x - \xo 16:19 \xt Rom 1:8; 1Kor 14:20\x* \v 20 Wapong, ye kwele-mogung fileine, yedi dameng mi daliweme, \w Satang\w* bawalu higengineng bageina lome edesockedaingte. Sugucnenonggeng Yesule kwele-madicti ngengeholec fadaic.\x - \xo 16:20 \xt Fike 3:15\x* \s1 Wenac-madic yowa \p \v 21 Timoti, nale bole moniyangti wenac-madicine ngengela lome fugac. Aime Lukius nga Yasong ailu Sosipate yenge himong moniyangfocne, yengi inguchac wenac-madicngineng ngengela lobong fugac.\x - \xo 16:21 \xt Sale 16:1-2; 19:22; 20:4\x* \p \v 22 Na Tetius, nani hibi yagowa Polle yowa kwelengkegabac. Na Sugucneholec wetacke gacaigabacti ngengela wenac-madicne lobe fugac. \p \v 23 Gaiusdi Yesule habu sasawa nga na Pol, nonge momochac macina locnubacaigac, yedi ngengele wenac-madic inguchac lome fugac. Ailu taonte moneng-damong Erastus, nga ngic hae-gbanonggeng Kwatus, yeke inguchac kwele-madicnginec loboc fugac.\x - \xo 16:23 \xt Sale 19:9; 1Kor 1:14\x* \p \v 24 [Sugucnenonggeng Yesu Kristole kwele-madicti sasawa ngengeholec fadaic. Yogo foinac.]\f + \fr 16:24 \ft Hibi esecne Poldi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 16:24 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Poldi mi kwelengkewec mecne.\f* \s1 Ngage-ngage-motoc fileine \p \v 25 Nongileng sasawadi Wapong wac feicne lacnodabelengte. Wapongti iwa hocne basanangngebame sanangne domaningte yela tapili ingucne facnogac. Na Yesu Kristole \w Siduc Madicne\w* mibe yegengkeme edocebalu gagabac. Aime Siduc yogo molickelu esecnehac sangke-sangke falu gawec.\x - \xo 16:25 \xt Efs 1:9; 3:5,9; Kol 1:26; Rom 1:5\x* \v 26 Falu game, himongne himongne ngic-ngigac sasawa, yenge ye ngagesingkelu yowaine balaibening. Ilec ailu Wapong \w gaga-sanang\w* fileinedi yeicne Siduc yogo milu \w siduc-mimi|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* ngicfocine yeleme Wapongte hibiwa kwelengkeibong, Siduc yogo mibong yegengkewec. Yegengkeme yenge sasawa yowaine nalic ngage-motodaingte. \v 27 Wapong moniyangti ngage-ngage-motoc fileine. Aime nongileng Yesu Kristoholec wetackelu mimiteng nga wac feicne Wapongta lobeng fagidaic, yogo foinac.