\id MAT - Migabac NT; 1st draft 29 Oct 09 \h Mataio \toc1 Mataiodi Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \toc2 Mataio \toc3 Mat \mt1 Mataiodi \mt2 Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Mataio ye Yuda ngic monic, yele wac monic yogo Liwai. Ye Roma yengele gamangte bole balu takes-baba ngic aiwec. Dameng iwa Yuda ngic-ngigac yenge Roma yengi damongebaningte takicebame gaibong. Ilec ailu takes-baba ngic yengele momoc takicebawec. Mataio ye takes-baba bole bagacgume Yesudi wackeme yele mic-tengteng aiwec. \ip Yesu ye homame hifa 30 ngama ingucne motome, Mataiodi Yuda ngic-ngigac yengela hibi yago kwelengkeyelewec. Yesu ye Mesia, yogo mime yegengkenale Wapongte Hibi Esecna yowa fagac, yogo balu kwelengkewec. Ailu Yesu ye Yuda ngic-ngigac yengele ngictau, yogo yegengkenale kwelengkewec. \ip Dameng iwa ngic yeicne siduc kwelengkelu “na” mi lolu gawec. Ye yeicne siduc kwelengkelu “ye” lolu gawec. Mataio ye aibaba yogo bafaliyelu siducine kwelina kwelengkelu “ye” lowec fagac. \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1—2:23 Yesu fikewecte siduc \io1 3:1–12 Yoane misa-lowacti bole bawec \io1 3:13—4:11 Yesu misa lowame Aleng Sugucnenginengti lokwesacka lowec \io1 4:12—18:35 Yesudi Galili iwa lolickelu siduc mime yegengkewec \io1 19:1—20:34 Yesu ye Galili hegilelu Yerusalem hikenogale hikelu gawec \io1 21:1—27:66 Sonda monic moto-motoina Yesu homawec \io1 28:1–20 Yesu ye homackacni gboliye fangkelu ngic-ngigac yengela fikeme nganiibong \c 1 \s1 Yesule ngesa-ngambofocine \r Luk 3:23-38 \p \v 1 \w Yesu\w* \w Kristolacni|lemma="Kristo"\w* fikesawec ailu fike-ofeibong, yogolec yanguc kwelengkeibong. Yesu ye Dawidile fikesaweckacni, Dawidi ye \w Abrahamte|lemma="Abraham"\w* fikesaweckacni.\x - \xo 1:1 \xt 1Ngsi 17:11; Fike 22:18\x* \p \v 2 Abraham ye \w Aisakle|lemma="Aisak"\w* mamac, \li1 Aisak ye \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* mamac nga \li1 Yakobolacni \w Yuda\w* nga \w ngic hae-gbafocine|lemma="ngic hae-gba"\w*. \li1 \v 3 Yudale madeckecine Peres nga Sera fikeiboc, yekele nenggacnginec Tama. \li1 Aime Peres ye Hesorongte mamac nga \li1 Hesorong ye Ramte mamac.\x - \xo 1:3 \xt Fike 38:29-30; Rut 4:18-22\x* \li1 \v 4 Ramti Aminadapte mamac, \li1 Aminadapti Nasongte mamac nga \li1 Nasonti Salmonte mamac. \li1 \v 5 Salmon ye Boasle mamac nga nenggacine Rahap. \li1 Boas ye Obedele mamac nga nenggacine, yogo Ruti. \li1 Aime Obede ye \w Yesile|lemma="Yesi"\w* mamac.\x - \xo 1:5 \xt Rut 4:13-22\x* \li1 \v 6 Yesidi \w ngictau\w* Dawidile mamac. \p Dawidi ye esecne gacgu Uriale ngigac\f + \fr 1:6 \ft Uriale ngigac, yele wac Batseba.\f* bawec. Balu madecine \w Solomon\w* bafuwawec. \li1 \v 7 Solomon ye Rehoboamte mamac, \li1 Rehoboam ye Abiyale mamac nga \li1 Abiya ye Asale mamac. \li1 \v 8 Asa ye Yehosafatte mamac, \li1 Yehosafat ye Yehoramte mamac nga \li1 Yehoram ye Usiale mamac. \li1 \v 9 Usia ye Yotamte mamac, \li1 Yotam ye Ahasile mamac nga \li1 Ahasi ye Hesekiale mamac. \li1 \v 10 Hesekia ye Manasele mamac, \li1 Manase ye Amonte mamac nga \li1 Amon ye Yosiale mamac. \li1 \v 11 Yosia yelacni Yekonia nga gbafocine fikeibong. \w Babilon\w* yengi Israel ngic-ngigac witicebalu bacebalu Babilon taonka hikeibong, dameng iwa yenge fikeibong.\x - \xo 1:11 \xt 2Ngt 24:14-15; 2Ngsi 36:10; Yer 27:20\x* \p \v 12 Babilon hikebong lobeina \li1 Yekonia yelacni Sialtiel fikewec. \li1 Nga Sialtiel ye Serubabelle mamac. \li1 \v 13 Serubabel ye Abiutte mamac, \li1 Abiut ye Eliakimte mamac nga \li1 Eliakim ye Asorle mamac. \li1 \v 14 Asor ye Sadokte mamac, \li1 Sadok ye Akimte mamac nga \li1 Akim ye Eliutte mamac. \li1 \v 15 Eliut ye Eleasale mamac, \li1 Eleasa ye Matante mamac nga \li1 Matan ye \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* mamac. \li1 \v 16 Yakobo ye \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* mamac. Aime Yosefe ye \w Mariale|lemma="Maria"\w* ngawe aiwec. Nga Maria yelacni Yesu madec fikeme ye Mesia wackeibong. \p \v 17 Aime yengele fikesawecngineng Abrahamtacni fike-ofecgubong Dawidi fikeme alecine 14 aiwec. Nga Dawidilacni fikesawecngineng fike-ofecgubong alecine 14 aiyemewa Babilon bacebalu hikeibong. Aime iwacni gaofebong alecine 14 aiyemewa Mesia fikewec. \s1 Yesu fikewec \r Luk 2:1-7 \p \v 18 Yago Yesu Kristole fike-fikele siduc. Maria ye Yesule nenggac. Ye ngic monic, wacine Yosefe, yeholec bingecka gaiboc. Nga Maria ye Yosefeholec monic fa-fangkec mi aiyebocka \w Tili Asulacni|lemma="Tili Asu"\w* madec gobeewec.\x - \xo 1:18 \xt Luk 1:27,35\x* \v 19 Aime ngaweine Yosefedi inguc ngagelu ngic dondonne gawecte ngic-ngigac yengele haicka ngigac-bingecine yowa aicnome game-game aidaickale, ngageme nalic mi aime yeicnakac akikic lome hikenale ngagewec. \p \v 20 Ngagelu ye ilec ngage-ngage bole balu gawec. Hei, Sugucnele \w angelo\w* monicti gungka fikecnolu yanguc edowec, “Yosefe, Dawidile fikesaweckacni, ga ngigac-bingecgone Maria banogale mi hangocgudaic. Kogoc yele gobewa ngiyegac, yogo Tili Asulacni. \v 21 Mariadi madec yogo badaicte, yedi galu ngic-ngigacfocine \w bikickacni|lemma="Bikic"\w* bamoctocebame wasecne aidaingte. Ilec ailu yele wacine Yesu wackedamec.”\x - \xo 1:21 \xt Luk 1:31; 2:21\x* \p \v 22 Aime esecne Sugucnedi yowa yogo Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* yela lome miwec, yogo hocne fikenale inguc fikewec. \q1 \v 23 “Ngagegaing, ngigac-neleweng ngickolec mi faicnedi madec monic gobeelu bame yele wacine Emanuel midaingte.” \rq (Yes 7:14)\rq* \m Wac yogolec fungine yanguc: Wapongti nongilengkolec gagac. \p \v 24 Aime Yosefe ye gungkacni fangkelu Sugucnele angelodi yowa edowec, yogo balaibe hikelu Maria bame macina feiboc. \v 25 Felu ngigacineholec mi faebocka madec fikewec. Fikeme Yosefedi madec yogo wacine Yesu wackewec.\x - \xo 1:25 \xt Luk 2:21\x* \c 2 \s1 Yesu fikeme ngage-ngage ngic yengi ibu locnoibong \p \v 1 \w Yesu\w* ye Betelehem taonka fikewec, Yudeya himongka, dameng iwa \w Herodedi|lemma="Herode"\w* \w ngictau\w* gawec. Gacgume ngage-ngage ngic gocne himong wenac ofe-ofeinacni Yerusalem kwesiibong. \v 2 Kwesilu yanguc miibong, “\w Yuda ngic-ngigac\w* ngengele ngictau fikeyec, ye wenuwa fagac? Nonge wenac ofe-ofeina ngiyelu yele asocmeng ofeme nganilu ye ketadi holecnolu afeenangte kwesigabeleng.”\x - \xo 2:2 \xt Him 24:17\x* \p \v 3 Inguc mibong ngictau Herodedi yowa yogo ngagelu kwele-umac bawec. Aime ngic-ngigac Yerusalem gaibong, yenge inguchac aiibong. \v 4 Aime yedi Yuda ngic-ngigac yengele \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngicfocngineng|lemma="Wapongte yefe-yowale wewedu ngic"\w* sasawa kpaducebalu mi-uwac aiyelewec, “\w Mesia\w* wenuwa fikenale miicne?” \p \v 5 Uwayeleme miibong, “Yogo Betelehem Yudeya himongka. Ilec ailu Wapongte \w siduc-mimi ngicti|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* yanguc biyachac kwelengkewec fagac, \q1 \v 6 ‘\w Yuda\w* himongka Betelehem habu-macka micne monic fikelu \w Israel\w* ngic-ngigacfocine lama ingucne damongebadaicte. Ilec ailu mac yogo Yuda ngic-ngigac yengele taon gocne, yengele wamicne miyac, Betelehem ye wac-bingecineholec.’ ” \rq (Mika 5:2) \rq* \p \v 7 Inguc edobong Herodedi wenac ofe-ofeinacni ngage-ngage ngic yenge sangke-sangke hefolecebalu asocmeng ma damengka fikewec, yogolec dameng dondonne ngagenale mi-uwac aiyeleme edoibong. \v 8 Edobong yedi yanguc milu salecebawec, “Ngenge Betelehem taonka hikelu kogoc wenuwa fagac, yogo basackegacgu bafuwalu kwesi edocnubong nanidihac hikelu ketadi holecnolu afeedacte.” \p \v 9-10 Ngictau ye inguc mime yenge yogo ngagelu yefewa hikeibong. Hei, asocmeng wenac ofe-ofeina nganiibong, yogohac hatacmac fikeme nganilu beliyebenangkeibong. Aime asocmengti molickeyeleme hikegacgu kogoc fawec, mac yogolec feina holelu ngiyewec. \v 11 Ngiyeme yenge macka felu kogoc nga nenggacine \w Maria\w* nganicepaibong. Nganicepalu ketadi holecnolu ngosockelu afeeibong. Ailu hiyenginangkocni kwele-madicte wiyac, yogo gol nga hasoc hole-holele nepa hoine madicne ailu tokic hoine madicne wacine mira, yogo lacnoibong.\x - \xo 2:11 \xt Mige 72:10-15; Yes 60:6\x*\fig Ngage-ngage ngic yengi wiyac locnogaing|alt="Wise men gave him things" src="41_Mat2.11_Adoration.tif" size="col" loc="2:9-12" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="2:11" \fig* \v 12 Ailu Herodela yefe mi hefaliye hikeningte Wapongti gungka aka-yowa milu edocebawec. Edocebame yenge yefe monic balaibelu himongnginang hefaliye hikeibong. \s1 Herodele hangoc Yesu balu Isip hikeiboc \p \v 13 Hefaliyelu hikebong Sugucnele \w angelo\w* monicti \w Yosefe\w* gungka fikecnolu yanguc edowec, “Ga fangkelu kogoc nenggacineholec bacepang hangoc \w Isip\w* himongka hikelu gadaing. Herode ye kogoc yogo bafuwalu wehomanale migacte ngenge hike gaebongka nani gacgu edocngebabe hatacmac kwesidaing.” \v 14 Inguc mime Yosefe ye deboc iwahac fangkelu kogoc nenggacineholec bacepame Isip himongka hikeibong. \v 15 Hikelu iwa gacgubong Herode homawec. Aime esecne Sugucnedi yeicne siduc-mimi ngic yele micka lolu yanguc miwec, \q1 “Isip himongkacni madecne wackebe kwesiwec.” \rq (Hos 11:1) \rq* \m Dameng iwa yowa yogo noine fikewec. \s1 Madec wecebayackewec \p \v 16 Aime ngage-ngage ngic yenge Herode kwesackelu yele yowa hegileibong, ye inguc ngagelu aalic sugucne ngagewec. Ngagelu Betelehem nga mac-himong yogolec emewa faibong, iwa hudu-baba ngic salecebawec. Salecebame yengi hikelu ngic-ngigac mac iwacni yengele madecfocngineng hifangineng yaeckang ailu kogoc gbolicne fikeibong, yenge sasawa wecebabong homayackeibong. Yogo ngage-ngage ngic yengelacni dameng ngagewecte, yogo aiyelewec. \v 17 Inguc aime siduc-mimi ngic \w Yeremiyadi|lemma="Yeremiya"\w* yowa yanguc miwec, yogolec noine fikewec. \q1 \v 18 “Rama habu-macka hisonggong nga kwele-sowac sugucne fikegac. Yogo Resel\f + \fr 2:18 \ft Resel ye Yakobole ngigac. Ye Israel yengele ngambo. Dameng iwa Israel ngigac yenge Resel ingucne hiyaibong.\f* kogocfocine homagaing, yengele hiyagac. Ye kogocfocine monic mi gagaing. Ilec bakolockeningte mi aicnogac.” \rq (Yer 31:15) \rq* \s1 Israel himongka hefaliye hikeibong \p \v 19 Aime Yosefe ye Isip himongka ngiyeemewa Herode homawec. Hei, Sugucnele angelo monicti gungka fikecnolu yanguc edowec, \v 20 “Madec yogo wehomanogale miibong, ngic yogo yenge biyac homaibong. Ilec ga fangkelu madec nenggacineholec bacepaengka ngenge Israel himongka hatacmac hikening.” \p \v 21 Inguc mime Yosefe ye efeckelu fangke madec nenggacineholec bacepame Isip himong hegilelu Israel himongka hefaliye hikeibong. \v 22 Hikelu ngageme, “Akelaosdi mamacine Herodele mac balu Yudeya himong, yogolec ngictau aiwec.” Yosefe ye yowa-siduc yogo ngagelu iwa ganogale hangockewec. Ailu ye gungka sawang-yowa ngagewecte Galili prowins iwa hikeibong. \v 23 Hikelu taon monic wacine Nasaret, iwa gaibong. Aime esecne Wapongte siduc-mimi ngic yengi yowa yanguc miibong, “Ye Nasaret ngic, inguc midaingte.” Yogo noine fikenale inguc aiwec.\x - \xo 2:23 \xt Luk 2:39; Yes 11:1; 53:2; Yoa 1:45\x* \c 3 \s1 Yoane boleine fungkewec \r Mrk 1:2-8; Luk 3:1-18; Yoa 1:19-28 \p \v 1 Dameng iwa \w Yoane\w* \w misa-lowacti|lemma="Misa-lowac"\w* Yudeya himong kisiwa misaine mikacka hikelu ngic-ngigac Wapongte yowa edocebalu weduyelelu \v 2 miwec, “Honocmengte \w ngani-damongti|lemma="Ngani-damong"\w*\f + \fr 3:2 \ft Israel ngic-ngigac yenge Wapongte wac alang bacnolu mi wackeibong. Ilec ailu Mataiodi Wapongte ngagelu “Honocmeng” kwelengkewec. Ilec “Wapongte ngani-damong” nga “Honocmengte ngani-damong” yekele fungine yogo wiyac moniyang aigabiyec.\f* biyac bangkalegacte ngenge \w kwelengineng hefaliyena|lemma="Kwele-hefaliyec"\w*.”\x - \xo 3:2 \xt Mat 4:17; Mrk 1:15\x* \v 3 Aime Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* Yoanele yanguc kwelengkewec, \q1 “Himong kisiwa misaine mikacka wawac monic yanguc fikegac, ‘Ngenge Sugucnele yefe wesackelu hole-wenengkening.’ ” \rq (Yes 40:3) \rq* \p \v 4 Aime ye ngakpiine \w kamel\w* dowecinedi baicne, yogo holelu umbikaine monic sic socinedi baicne, yogodi hewacina hefelu gawec. Ailu ye ipowa nga hasengte begec misaine nolu gawec.\f + \fr 3:4 \ft Ngakpiine nga umbikaine yogo Elaiyale ngakpi nga umbika ingucne. Siducine 2 Ngictau 1:8 yogowa fagac.\f* \p \v 5 Aime Yerusalem ngic-ngigac nga Yudeya himongkacni ailu Yodan misa emeina himong falewecka, iwacni yenge sasawadi macnono yela hikeibong. \v 6 Hikelu \w bikicngineng|lemma="Bikic"\w* mifickebong yedi Yodan misawa domalu \w misa lowayelewec|lemma="Misa-lowac"\w*. \v 7 Aime \w Farisaio\w* nga \w Sadyusi\w* yenge homacnedi \w misa lowanogale|lemma="Misa-lowac"\w* hikebong Yoanedi nganicebalu yanguc edocebawec, “Hema gbolifocine, madi ung-yowa yanguc edocngebawec, ngenge Wapongti aalicine badungelenale aidaicte, yogolec hangoc hikedaingte?\x - \xo 3:7 \xt Mat 12:34; 23:33\x* \v 8 Ilec ngenge \w kwele-hefaliyecte|lemma="Kwele-hefaliyec"\w* silicka pasi noine bafuwadabiyeng. \v 9 Ailu gageicnele yanguc mi ngagedamec, ‘\w Abraham\w* ye ngambone aigacte wasecne aidacte.’\f + \fr 3:9 \ft Abraham ngambofocine sasawadi gaga-sanang badaingte inguc ngagesiibong.\f* Wapong ye posa yago nalic mime Abraham ngambofocine fikedaingte, yogo noine edocngebagabac.\x - \xo 3:9 \xt Yoa 8:33,39; Rom 4:12\x* \p \v 10 “Naka yoc fungina biyac loicne fagac. Aime yoc gocne noine madicne mi aicaigaing, yogo sasawa weyackelu dacka wickedaingte.\x - \xo 3:10 \xt Mat 7:19; Luk 13:6-9\x* \v 11 Na kwele-hefaliyecte misa lowangelegabac. Nga ngic nale lobewa kwesidaicte, yedibac \w Tili Asu\w* nga dac lowangeledaicte. Ailu yele tapilidi nale tapili ewaligac. Na waweweine ingucnedi yele hige-ebec hemoctocnobe nalic mi madickedaicte.\x - \xo 3:11 \xt Yoa 1:26-27,33; Sale 1:5\x* \v 12 Ye moleina yafole fok balu welelu wit yafoineholec baic-baicte sobengka fame yogo filalu yafoine baickedaicte. Baickelu noine bakpaduc ailu nosing-macina lolu, yafoine pelengkelu dac pisic-pisicine mikac, iwa wickeme lobedaicte.” \s1 Yoanedi Yesu misa lowacnowec \r Mrk 1:9-11; Luk 3:21-22 \p \v 13 Dameng iwa \w Yesu\w* ye Galili prowinswacni Yodan misawa hikelu Yoanedi misa lowacnonale edowec. \v 14 Edome Yoane ye yogo ngageme nalic mi aime yanguc miwec, “Gagi na nalic lowaneleengka madickedaicte. Aime ga nala kwesilu nani lowagelebele migic.” \p \v 15 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga yowa yogo hegileng, pasi dondonne sasawa noine fikenale yakumac edocgugabac, inguc aiyengka madickedaicte.”\wj* Inguc mime nalic milu yowaine balaibewec. \p \v 16 Aime Yesu ye misa lowalu misawacni ofeemewa honocmeng angkewec. Angkeme Wapongte \w Asudi|lemma="Asu"\w* tudiling nangole silic ingucne ailu yela wame nganiwec.\x - \xo 3:16 \xt Yoa 1:32\x* \v 17 Hei, honocmengkacni mic-yowa monic yanguc fikeme ngagewec, “Yogo nale madec, kwelenedi yele angac ngagegabac, na ye ngani-angac aicnogabac.”\x - \xo 3:17 \xt Mige 2:7; Yes 42:1; Mat 12:18; 17:5; Luk 9:35\x* \c 4 \s1 Yesu lokwesacka lowec \r Mrk 1:12-13; Luk 4:1-13 \p \v 1 Aime Aleng Sugucnenginengti \w Yesu\w* lokwesacka lonale \w Asudi|lemma="Asu"\w* mengockeme himong kisiwa misaine mikacka hikewec.\x - \xo 4:1 \xt Hib 2:18; 4:15\x* \v 2 Hikeme Yesu ye iwa deboc hadeng 40 \w nosing-sawe\w* galu nosingte homawec.\x - \xo 4:2 \xt Wah 34:28\x* \v 3 Inguc aime Lokwesac Ngicti yela kwesilu miwec, “Ga \w Wapongte Madec\w* noine gagicka posa yago miyengka bafaliyelu bret aina!” \p \v 4 Inguc mime Yesudi yowa ameine bafaliyecnolu yanguc edowec, \wj “Yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ngicti nosingka sugu mi ganoga, miyac. Ye Wapongte mickacni yowa ofecaigac, yogo sasawa balu ganoga.’ ”\wj* \rq (Yef 8:3) \rq* \p \v 5 Inguc mime Aleng Sugucnenginengti Yesu mengockeme taon gbagbacna\f + \fr 4:5 \ft Ibu-mac Yerusalem iwa domawecte taon gbagbacne wackeibong.\f* hikelu \w Ibu-mac\w* feina wilinibenang, iwa lome domawec. Domame edolu yanguc micnowec, \v 6 “Ga Wapongte Madec noine gagicka gageuctihac yawacni wintackelu haunong. Yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 ‘Ye gale ailu \w angelofocine|lemma="Angelo"\w* bole-yowa yeleme yengi molengineng feina sesegubong, posa monicti higegone nalic mi helockedaicte.’ ” \rq (Mige 91:11-12) \rq* \p \v 7 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ailu hatacmac yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ga Sugucne Waponggone lokwesacka mi lonong.’ ”\wj* \rq (Yef 6:16) \rq* \p \v 8 Inguc mime Aleng Sugucnenginengti Yesu hatacmac mengockeme tiki sugucne monicka fewec. Felu himongtowa himong gamangnginengkolec nga tapili nga hibi-angocine haicine monic-monic, yogo edalilu \v 9 miwec, “Ngagegic, ga ngosockelu ketadi holenelelu afenuengka, wiyac sasawa yago geledacte.” \p \v 10 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “\+w Satang\+w*, ga baickenong. Yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ga Sugucne Waponggone, ye moniyang sugu afeelu kwelec kwecnodamec.’ ”\wj* \rq (Yef 6:13) \rq* \p \v 11 Inguc mime Aleng Sugucnengineng ye hegilelu hikeme angelo yengi kwesilu Yesu bafickelu gaibong. \s1 Yesu boleine molickelu bawec \r Mrk 1:14-15; Luk 4:14-15 \p \v 12 Ngic yenge yowa yogo miibong, “Yengi \w Yoane\w* muc-macka lobong ngiyegac.” Yesu ye yogo ngagelu Galili prowinswa Nasaret taonka hefaliye hikewec.\x - \xo 4:12 \xt Mat 14:3; Mrk 6:17; Luk 3:19-20\x* \v 13 Hikelu Nasaret hegilelu Sebulun nga Nafatali yekele himong Galili lifuc mecina, Kapeneam taonka hikelu gawec. \v 14 Aime Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* yanguc miwec, yogolec noine fikewec, \q1 \v 15 “Yodan misa nebocina yefe lifucka hikegac, Sebulun nga Nafatali himong iwa \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yengi Galili prowinswa gagaing. \v 16 Ngic-ngigac yogo yenge kundungka gagaing, yenge angoc sugucne nganiibong. Aime ngic-ngigac himongka homacte bagewa gaibong, yengele hewacka angocine fikewec.” \rq (Yes 9:1-2) \rq* \m Yowa yogo noine ainale ye Kapeneam taonka ngiye-fangkec ailu gawec. \v 17 Dameng iwa Yesudi ngic-ngigac yowa yanguc edocebalu weduyelelu gawec, \wj “Honocmengte ngani-damongti biyac bangkalegacte ngenge \+w kwelengineng hefaliyena|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w*.”\wj*\x - \xo 4:17 \xt Mat 3:2; 10:7\x* \s1 Mic-tengteng wacebawec \r Mrk 1:16-20; Luk 5:1-11 \p \v 18 Hadeng monicka Yesu ye Galili lifuc mecina haulu dingong balaibelu hikecgu hae-gba yaeckang nganicepame uficnginec lifucka wickelu domaiboc. Yogo Saimon, wacine monic Pita wackelu gaibong nga gbaine Endru. Yeke misa-sic baba ngic gaiboc.\fig Gombawa sic bagaing|alt="fishing from the boats" src="UBSB-11b.TIF" size="col" loc="4:18-22" copy="UBS" ref="4:18" \fig* \v 19 Yeke nganicepalu yanguc edocepawec, \wj “Ngeke wele na balaibecnunic. Ngic yengi misa-sic bacaigaing, ngeke silicine yogo ingucnehac ngic-baba bole banicte wedungetedacte.”\wj* \v 20 Inguc mime yeke iwahac uficnginec hegilelu Yesu balaibeiboc. \p \v 21 Aime iwacni lelu hatacmac hae-gba yaeckang, Sebedi madeckecine, Yakobos nga gbaine \w Yoane\w* nganicepawec. Nganicepame yeke mamacnginec Sebediholec gombawa uficngineng bamadickelu gaebongka wacepawec. \v 22 Wacepame yeke dameng iwahac mamacnginec nga gomba hegilelu ye balaibeiboc. \s1 Siduc Madicne edocebawec \r Luk 6:17-19 \p \v 23 Yesu ye Galili iwa himongsoc lolickelu \w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\w* felu wewedu bole balu ngani-damongte \w Siduc Madicne\w* edocebalu weduyelelu gawec. Ailu ye ngic-ngigac huc haicine monic monicti bacebame tapilingineng waicne yenge sasawa bamadicebayackewec.\x - \xo 4:23 \xt Mat 9:35; Mrk 1:39; Sale 10:38\x* \v 24 Inguc aime yele siducti hikelu Siria prowins sasawa saweyackewec. Saweme ngic-ngigac madicne yenge huc haicine monic monicti ngic-ngigac basowalecebaicne nga doic ngagecaigaing. Ailu ngic alengkolec nga gocne homa-gbolic aicaigaing, ailu ngic-ngigac hige-molengineng homaicne, yenge sasawa Yesula bacebalu hikeyackebong yedi bamadicebawec.\x - \xo 4:24 \xt Mrk 6:55\x* \v 25 Aime Galili prowinswacni nga Dekapolis, iwacni ailu Yerusalem taonkacni nga Yudeya himong ailu Yodan nebocinacni ngic-ngigac habutowadi ye balaibeibong.\x - \xo 4:25 \xt Mrk 3:7-8\x* \c 5 \s1 Ngic-ngigac kwele-angackolec \r Luk 6:20-23 \p \v 1-2 Yesu ye ngic-ngigac habutowa nganicebalu kupicka felu ngiyewec. Ngiyeme \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge yela lebong yedi yowa yanguc milu weduyelewec, \q1 \v 3 \wj “Ngic-ngigac asule babaficte homalu gacaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, honocmengte \+w ngani-damong\+w* yogo yengele hocne.\wj*\x - \xo 5:3 \xt Yes 57:15\x* \q1 \v 4 \wj Ngic-ngigac kwele-umackolec gacaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, Wapongti yenge hocne basanangebanowagac.\wj*\x - \xo 5:4 \xt Yes 61:2-3; Miye 7:17\x* \q1 \v 5 \wj Nga ngic-ngigac bawacnagulu gacaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, himongtowadi\wj*\f + \fr 5:5 \ft Hibi Esecne iwa Wapongti Abraham himong mipangkelu lacnodaicte. Yesule damengka Israel ngic-ngigac yenge gaga madicne himongka damongkeningte wangec gaibong.\f* \wj yengele mole-damoc aidaicte.\wj*\x - \xo 5:5 \xt Mige 37:11\x* \q1 \v 6 \wj Ngic-ngigac nosing nga misale homacaigaing, silicine ingucnehac yefe dondonne gagale homacaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, Wapongti yenge yogo gumecebame gebecebadaicte.\wj*\x - \xo 5:6 \xt Yes 55:1-2\x* \q1 \v 7 \wj Ngic-ngigac agofocngineng yengele kwele-sowac ngagecaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, Wapongti ingucnehac yengele kwele-sowac ngagedaicte.\wj* \q1 \v 8 \wj Ngic-ngigac kwelengineng \+w gbagbacne\+w* gacaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, yenge Wapong nganidaingte.\wj* \q1 \v 9 \wj Ngic-ngigac hudu nga ngaba babong mogungkecaigac, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, Wapongti yeicne adu-madecfocine wacebadaicte.\wj* \q1 \v 10 \wj Ngic-ngigac aibaba dondonne aiyebongka weyebic aiyelecaigaing, yenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, honocmengte ngani-damong yogo yengele.\wj*\x - \xo 5:10 \xt 1Pi 3:14\x* \p \v 11 \wj “Nga ngenge nale alingka gagaingte ailu ngic-ngigac yengi misofoc nga weyebic aingelelu kwesac ailu ngengele ngagelu yowa sowacne haicine monic-monic aingeledaingte. Yenge inguc aingeledaingte, ngenge kwele-angackolec.\wj*\x - \xo 5:11 \xt 1Pi 4:14\x* \v 12 \wj Fulingineng sugucne honocmengka lowec fagac. Ngenge ilec kwele-madic ngagelu beliyedaing. I yangucte, ngic-ngigac yenge esecne Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* weyebic aiyeleibong, ngenge aibaba ingucnehac aingeledaingte.\wj*\x - \xo 5:12 \xt 2Ngsi 36:16; Sale 7:52\x* \s1 Kiwec nga hifa \r Mrk 9:50; Luk 14:34-35 \p \v 13 \wj “Ngenge kiwec nosingka haume angacineholec aicaigac, ngenge himongka ngic-ngigac kiwec ingucnehac aigaing. Aime kiwec yogodi angacine miyac aidaictewa, ngenge wenuc aibong hatacmac angacineholec nalic aidaicte? Kiwec ingucne, yogo boleine mikac aigac. Yogo moc himongka wickebeng ngic yengi higedi edesocebadaingte.\wj* \p \v 14 \wj “Aime ngenge himongtowa himong yagolec angoc. Taon monic ye kupicka ngiyegac, yogo nalic mi sangkedaicte.\wj*\x - \xo 5:14 \xt Yoa 8:12; 9:5\x* \v 15 \wj Nga monicti hifa kwendangkelu pakec bageina nalic mi lome ngiyedaicte. Ye hifa yogo mac ngiye-ngiyeina lome ngiyeme ngic-ngigac mac kwelina ngiyegaing, yenge bacebame angoleyackedaingte.\wj*\x - \xo 5:15 \xt Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33\x* \v 16 \wj Aime ngengele angocti silicine ingucnehac ailu ngic-ngigac bacebame angoledaingte. Angolelu ngengele aibaba madicne nganilu Mamacngineng honocmengka gagac, yele wac bafedaingte.\wj*\x - \xo 5:16 \xt Efs 5:8-9; 1Pi 2:12\x* \s1 Wapongte yefe-yowa Mosesdi kwelengkewec, nga Wapongte siduc-mimi ngic yengele yowa \p \v 17 \wj “Ngenge yanguc mi ngagedaing, na Wapongte \+w yefe-yowa\+w* Mosesdi kwelengkewec, nga Wapongte siduc-mimi ngic yengele yowa wenogale waiba. Ngagegaing, na yowa wenogale mi waiba, miyac. Mic-yowaine yogo noine fikenale waiba.\wj*\x - \xo 5:17 \xt Rom 3:31\x* \v 18 \wj Foinac, Wapongte yefe-yowale sisine me kapucine monicti nalic mi miyac aidaicte. Famehac yowa kwelengkeicne fagac, yogo sasawadi noineholec aiyackebong himong nga sawa motodabiyecte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 5:18 \xt Luk 16:17; 21:33\x* \v 19 \wj Ilec ailu yanguc aigac. Monic ye ung-yowa iwacni wiyac kpisicne monic baickedaicte, ailu agofocine ingucnehac ainingte weduyeledaicte, ye hocne honocmengte ngani-damongte aling yengelacni ngic waweweinebenang wackenoga. Nga monic ye ung-yowa balaibelu agofocine balaibeningte weduyeledaicte, ye honocmengte ngani-damongka ngic-ngigac yengele feicne wackenoga.\wj*\x - \xo 5:19 \xt Yak 2:10\x* \v 20 \wj Na yanguc edocngebabe ngagening, \+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w* nga \+w Farisaio\+w* yenge aibaba dondonne aicaigaing. Aime entacka ngengele aibaba dondonnedi yengele mi ewalidaictewa, ngenge honocmengte ngani-damongka nalic mi fedaingte.\wj* \s1 Ngaba nga ngic-wewe aibaba \r Luk 12:57-59 \p \v 21 \wj “Ngampafocnonggeng edocebame ngenge yanguc ngageibong,\wj* \q1 \wj ‘Ga ngic-ngigac mi wehomacebadamec.’\wj* \rq (Wah 20:13) \rq* \m \wj Aime ‘monic ye ngic wehomadaicte, ye yowawa domadaicte.’\wj*\x - \xo 5:21 \xt Yef 5:17\x* \v 22 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, monic ye \+w ngic hae-gbainele|lemma="ngic hae-gba"\+w* aalic ngagecaigac ye momoc yowawa domanowagac. Nga monic ye ngic hae-gbainele yanguc midaicte, ‘Ga ngic acfititicgone mikac,’ ye Yuda ngic-ngigac yengele \+w Tutumangtowawa|lemma="Tutumangtowa"\+w* yowawa lonowagaing. Nga monic ye ngic hae-gbainele yanguc midaicte, ‘Ga ngage-ngagegone mikac, ga kapainebenang,’ inguc midaicte ye dac-sanangka wickebong haunowagac\wj*.\x - \xo 5:22 \xt 1Yoa 3:15\x* \p \v 23-24 \wj “Ga ilec ailu kwele-madicte ibu Wapongte lonogale milu yanguc aidamec. \+w Alatawa|lemma="Alata"\+w* hikelu ngic hae-gbagone gale ngaba aicaigac, yogo ngagesilu ga depecgone alatawa hegileng ngiyedaic. Ailu hikelu agogoneholec yowa miboc madickedaic. Madickeme kwele-moniyang fikemebac kwesi kwele-madicte ibu lodamec.\wj*\x - \xo 5:23-24 \xt Mrk 11:25\x* \p \v 25 \wj “Aime ngabagonedi yowawa locgudaickale, ngeke momoc yefewa hikelu yeholec yowa mificnagulu ngaba hegiledabiyec. Ga inguc mi aidamectewa, ngabagonedi ngage-wosaec ngic yela locgume yedi lebe-ngic yengele molewa locgume muc-macka locgudaingte.\wj* \v 26 \wj Foinac, ga muc-macka ngiyecgu ngabagonele tofa sasawa bucbuchac baducnoyackelu wadamecte, yogo noine edocgugabac.\wj* \s1 Selo-boic yefe \r Mat 19:9; Mrk 10:11-12; Luk 16:18 \p \v 27 \wj “Aime yowa yanguc biyac edocebaicne ngageibong,\wj* \q1 \wj ‘Ga selo-boic aibaba mi aidamec.’\wj*\x - \xo 5:27 \xt Yef 5:18\x* \rq (Wah 20:14) \rq* \m \v 28 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, ngic monicti ngigac monic nganilu ngani-angac aidaicte, ye kweleinedi selo-boic aibaba yogo biyac aigac ingucne aidaicte.\wj* \v 29 \wj Ailu dongegone folewapecti aigeleme \+w bikic\+w* bafuwadamectewa, ga dongegone kwofutuckelu wickeengka hikedaic. Gacgu socgone bucbuchac dac-sanangka wickedaickale, socgone tofaine miyac aime gaengka yogodibac madickedaicte.\wj*\x - \xo 5:29 \xt Mat 18:9; Mrk 9:47\x* \v 30 \wj Nga mole-folegonedi aigeleme bikic bafuwadamectewa, ga yogo helockelu wickeengka hikedaic. Gacgu socgone bucbuchac dac-sanangka hikedameckale, socgone tofaine miyac aime gaengka yogodibac madickedaicte.\wj*\x - \xo 5:30 \xt Mat 18:8; Mrk 9:43\x* \p \v 31 \wj “Esecne yanguc milu gaibong,\wj* \q1 \wj ‘Ngic monicti ngigacine hegilenale ngagelu, ye hibi kwelengkelu lacnodaic.’\wj*\x - \xo 5:31 \xt Mrk 10:4\x* \rq (Yef 24:1-4) \rq* \m \v 32 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, ngic monic ye ngigacine selo-boic aibaba mi aiyemewa ye moc hegiledaicte, ye selo-boic ngigac ainogale aidaicte.\wj*\f + \fr 5:32 \ft Wapongte haicka ngigac ye ngaweineholec gagachac. Ilec ailu ngic monicti yele ngigac badaictewa ye selo-boic aibaba aidaicte.\f* \wj Nga ngicti inguc aime ngigacine ngawe-ngigacte yefe ewalilu gadaicte. Ailu ngic ye ngic monicte ngigac hegileicne badaicte, ye ngawe-ngigacte yefe ewalilu selo-boic aibaba aidaicte.\wj* \s1 Mimi sanangne minoga \p \v 33 \wj “Aime ngampafocnonggeng inguchac edocebame ngenge yanguc ngageibong, ‘Ga dodofic yowa hefeicne yogo mi baickedamec. Ailu yowagone Sugucnele haicka miyengka sanangkewec, yogo balaibedamec.’\wj*\x - \xo 5:33 \xt Wah 20:7; Dep 19:12; Him 30:2; Yef 23:21\x* \v 34 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, ngenge yowangineng sanangkenale wiyac monic wackelu mi mibong sanangkedaic. Honocmeng yogo Wapongte mac ngiye-ngiye. Ilec ailu ngenge honocmeng wackelu yowangineng mi mibong sanangkedaic.\wj*\x - \xo 5:34 \xt Yes 66:1; Yak 5:12; Mat 23:22\x* \v 35 \wj Nga himong, yogo yele hige ede-ede. Ilec ngenge yowangineng mibong sanangkenale himong mi wackedabiyeng. Ailu ngenge Yerusalem wacka inguchac yowangineng mibong sanangkenale mi wackedabiyeng, yogo \+w Ngictautowa|lemma="ngictau"\+w*, yele taon.\wj*\x - \xo 5:35 \xt Mige 48:2; Yes 66:1\x* \v 36 \wj Aime ga hodoc-dowecgone kwalac-kwalac moniyang hakic me saec-saec banogalesoc mi aidamecte. Hodocgone wackelu mimipang sanangne mimi, yogo inguchac hegiledamec.\wj* \v 37 \wj Ngenge yowangineng sasawa yanguc sugu midaing, ‘Foinac’ yogo foinac. Nga ‘miyac’ yogo miyac. Yowangineng yago ewalilu taockelu midaingte, yogo \+w Kindololo fileine\+w* yelacni weledaicte.\wj* \s1 Kwele-angacka damongngebanogale aibaba \r Luk 6:29-30 \p \v 38 \wj “Ngenge yowa monic yanguc biyac ngageibong,\wj* \q1 \wj ‘Monicti monicte donge hucine basowaleme, yele donge ingucnehac basowalenoga. Nga monicti monicte sofi hedume, yele sofi ingucnehac hedunoga.’\wj* \rq (Wah 21:24; Dep 24:20; Yef 19:21) \rq* \m \v 39 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, ngic-ngigac sowacne aingelebong ngenge ameine monic mi baduyeledaing. Monicti munggunggone folewapec wedaictewa, ga munggunggone kanawapec ingucnehac sungkecnodamec.\wj* \v 40 \wj Nga monicti ngakpigone kwelina banogale yowa lodaictewa, ga ngakpigone feina ingucnehac hegilecnodamec.\wj* \v 41 \wj Nga monicti yoinggulu aigeleme mafaine tengkeengka yefe kilomitaine moniyangtesoc yeholec hikenogale edocgudaictewa, ga kilomitaine yaeckangtesoc yeholec hikedamec.\wj* \v 42 \wj Ailu monicti wiyac monic lacnocte uwageleme, ga yogo lacnodamec. Nga monicti galacni wiyac monic tofa ainogale milu uwageleme, ga wiyacgone yogo mi sebiledamec.\wj* \s1 Ngabafocgone kwele-angac ngageyeledamec \r Luk 6:27-28; 6:32-36 \p \v 43 \wj “Yowa monic yanguc fagac, ngenge yogo esecne biyachac ngageibong,\wj* \q1 \wj ‘Ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec.’\wj* \rq (Dep 19:18) \rq* \m \wj Ailu ‘ga ngabagone kweledi wickedamec.’ Ngage-ngage ingucne mi ngagedaing.\wj* \v 44 \wj Na yanguc sugu edocngebabe, ngenge ngabafocngineng kweledi angac ngageyeledabiyeng. Ailu ngic-ngigac weyebic aingelecaigaing, yengele milockedaing.\wj*\x - \xo 5:44 \xt Wah 23:4-5; Luk 23:34; Sale 7:60; Rom 12:14,20\x* \v 45 \wj Ngenge inguc ailu Mamacngineng honocmengka gagac, yele adu-madecfocine aidaingte. Ye wenacine bole-yowa lacnome yogodi ngic madicne nga sowacne yengele ailu ofecaigac. Ailu ye ngic dondonne nga ngic aibaba dondonne mi aicaigaing, yenge momochac mac yelecaigac.\wj* \v 46 \wj Ailu ngic-ngigac yengi ngenge kweledi angac ngagengelebong, ngengi yenge ingucnehac kweledi angac ngageyeledabiyengtewa, aibaba yogolec fuline nalic mi badaingte. \+w Takes-baba\+w* ngic\wj*\f + \fr 5:46 \ft Takes yogo gamang yengi fuli gocne taockebong bacaigaing. Dameng iwa Roma yengi Israel damongebalu takes balu gaibong. Takes-baba ngic yenge Roma gamangte takes-bole babong Israel ngic-ngigac yenge takicebawec.\f* \wj yenge yogo ingucnehac aicaigaing.\wj* \v 47 \wj Ngenge ngic hae-gbafocngineng yenge aneng-baneng aiyeledaingte, yogodi aibaba feicne miyac. Ngic-ngigac aling Wapong mi ngagegaing, yenge inguchac yogo aicaigaing.\wj* \v 48 \wj Ilec ailu ngenge ngabafocngineng kweledi angac ngageyeledaing. Honocmeng Mamacngineng ye dondonne gagacte ailu ngenge yele silic ingucnehac dondonne gadabiyeng.”\wj*\x - \xo 5:48 \xt Dep 19:2; Yef 18:13\x* \c 6 \s1 Mole-bafic ainagunoga \p \v 1 \wj “Ngenge ngic-ngigac yengi nganicngebalu mitengngebaningte yengele haicka aibaba dondonne mi ailu gadaing, miyac. Ngenge inguc ailubac honocmeng Mamacngineng yelacni aibaba dondonnele fuline monic mi badaingte. Inguc fikedaickale, ngani-motolu gadabiyeng.\wj*\x - \xo 6:1 \xt Mat 23:5\x* \v 2 \wj Ngic kwesacine gocne yenge ngic-ngigac waweweine kwele-madicte wiyac yelenogale \+w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* me yefe sugucna kpeng uctowaineholecti fitobong ngic-ngigac yengi wacngineng bafedaingte. Foinac, ngic ingucne yenge fulingineng bucbuchac biyac baibong, yogo noine edocngebagabac. Ngenge inguc mi aidaing.\wj* \v 3 \wj Ga ngic-ngigac waweweine kwele-madicte wiyac monic yelenogale ngagegic, yogo monicti mi ngagegeledaic.\wj* \v 4 \wj Ilec ailu ga kwele-madicte wiyac yeledamecte, yogo sangke-sangke faemewa Mamacgone wiyac sangke-sangke nganicaigac, yedi hocne fuline geledaicte.\wj* \s1 Mimilocte yowa \r Luk 11:2-4 \p \v 5 \wj “Aime ngic kwesacine yengi milockenogale milu aicaigaing, yenge kpakpaduc macka nga yefe kweyasicina milockelu domabong ngic yengi nganicebalu mitengebaningte aiyelecaigac. Foinac, yenge fulingineng bucbuchac biyac baibong, yogo noine edocngebagabac. Ngenge yenge ingucne mi aidaing.\wj*\x - \xo 6:5 \xt Mat 23:5; Luk 18:10-14\x* \v 6 \wj Ga milockenogale milu, ibac macgone kweline kpisicna felu nugone holelu Mamacgone mi nganiyengka gagac, ye milockedamec. Inguc aiyengka Mamacgone aibaba sangke-sangke ngani-ngagec aicaigac, yedi fuline geledaicte.\wj* \p \v 7 \wj “Ailu ngenge milockenogale milu, ngic-ngigac aling Wapong mi ngagegaing, yengi milockecaigaing, ngenge yenge ingucne mi milockedaing, miyac. Yenge mimiloc dalicne ngage-wosaec mikac moc milockecaigaing. Ailu yowangineng homacne wafecaigaingte ailu ngagebong mimilocngineng noineholec aicaigac.\wj*\x - \xo 6:7 \xt 1Ngt 18:26-29\x* \v 8 \wj Ilec ngenge yenge ingucne mi aidaing. Ngenge mi milockeebongka Mamacngineng ye ngenge oma wiyacte kpungkecaigaing, yogo ye biyac ngagecaigac.\wj*\x - \xo 6:8 \xt Mat 6:32\x* \p \v 9 \wj “Inguc aime ngenge yanguc milu milockedaing.\wj* \q1 \wj ‘Honocmeng Mamacnonggeng, ga wacgone gbagbacne fadaic.\wj* \q1 \v 10 \wj Aime \+w ngani-damonggone|lemma="Ngani-damong"\+w* welenoledaic.\wj* \q1 \wj Honocmengka gale angac nga ngage-ngage balaibebong fagac, silicine ingucnehac himongka nongela fikedaic.\wj*\x - \xo 6:10 \xt Luk 22:42\x* \q1 \v 11 \wj Ga yakumac nosing socnonggeng noledamec.\wj* \q1 \v 12 \wj Aime nonge ngic yengele \+w bikic\+w* hegilegabeleng, silicine ingucnehac ga nongele bikicte ameine hegilenolenong.\wj*\x - \xo 6:12 \xt Mat 18:21-35\x* \q1 \v 13 \wj Ga lokwesacka mi locnubadamec.\wj* \q1 \wj Ailu \+w Kindololo fileine\+w* yelacni baicnubadamec.’\wj*\f + \fr 6:13 \ft Hibi esecne Mataiodi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne yowa yanguc fagac, “Ailu ngani-damonggone, nga tapiligone, ailu wac feicne gala fafeginowagac. Yogo foinac.”\f*\x - \xo 6:13 \xt Luk 22:40; Yak 1:13; Yoa 17:15; 2Tes 3:3; 2Tim 4:18\x* \p \v 14 \wj “Ngenge ngic-ngigac kindololo aingelebong, ngenge yengele \+w bikic\+w* hegiledaingtewa, honocmeng Mamacnginengti ngengele bikic inguchac hegiledaicte.\wj*\x - \xo 6:14 \xt Mrk 11:25-26\x* \v 15 \wj Nga ngenge ngic yengele bikic mi hegiledaingtewa, ibac honocmeng Mamacnginengti ngengele bikic inguchac mi hegiledaicte.\wj* \s1 Nosing-sawe gaga \p \v 16 \wj “Aime kwesac-ngic yengi \+w nosing-sawe\+w* gacaigaing, dameng iwa ngicti nganicebaningte haic-mesungineng sowalecaigac. Foinac, ngic ingucne yenge fulingineng bucbuchac biyac baibong, yogo noine edocngebagabac. Ngenge yenge ingucne mi aidaing.\wj*\x - \xo 6:16 \xt Yes 58:5-9\x* \v 17 \wj Ga nosing-sawe galu hodocgona heloc hosolu haic-mesugone suweyackedamec.\wj* \v 18 \wj Inguc aiyengka ngic yenge ga nosing-sawe gagic, yogo mi ngage-motobong Mamacgone mi nganiyengka gagac, yedi sugu ngagedaicte. Ailu Mamac aibabagone sangke-sangke nganicaigac, yedi sugu fuline geledaicte.\wj* \s1 Honocmengte wiyac madicne \r Luk 12:33-34 \p \v 19 \wj “Himongka une-kwadacdangti wiyacngineng madicne hilockecaigac. Nga hufengti wiyacngineng bacaigac. Ailu hise ngic yengi mac heuckelu wiyacngineng bacaigaing. Ilec ngenge himongka wiyacngineng madicne bakpaduc mi aidaing.\wj*\x - \xo 6:19 \xt Yak 5:1-3\x* \v 20 \wj Ngenge wiyacngineng madicne honocmengka bakpaduc aidaing. Yogowa une-kwadacdangti wiyacngineng mi hilockedaingte. Nga wiyacngineng hufengti mi badaicte. Ailu hise ngic yengi iwa nalic mi heuckelu wiyac badaingte.\wj*\x - \xo 6:20 \xt Mat 19:21; Luk 18:22\x* \v 21 \wj Ga wiyacgone madicne bakpaduc aicaigic, iwa kwele-angacgone ingucnehac fadaicte.\wj* \s1 Socnonggengte angoc \r Luk 11:34-36 \p \v 22 \wj “Donge yogo socte hifa aigac. Aime dongegonedi madicne fadaictewa, socgone sasawa bame angoleyackedaicte.\wj* \v 23 \wj Aime ga donge-heloc me donge-sowac me dongegonedi sowaledaictewa, socgone sasawa kundung kwedaicte. Ailu angoc gala fagac, yogodi kundung kweme kundung sugucnebenang fikegeledaicte.\wj* \s1 Wapong me moneng-mafa \r Luk 16:13 \p \v 24 \wj “Monicti ngic sugucne yaeckang yekele kwelec nalic mi kwelu gadaicte, miyac. Ye monicte angac ngagelu monic lobe holecnodaicte, me monicta wetackelu monic hegiledaicte. Ngenge Wapong nga moneng-mafa yekele kwelec momochac nalic mi kwedaingte.\wj* \s1 Ngageboc nga mimedec \r Luk 12:22-31 \p \v 25 \wj “Ilec ailu yanguc edocngebabe, ngenge noba-nosingte milu gaganginengte mi medecngebadaic, ‘Nonge oma nosing misa nolu ganoga?’ Me socnginengte ngagelu, ‘Oma ngakpi-kpoluc holelu ganoga?’ Ngagegaing, gagadi nosing ewaligac, ailu socti ngakpi-kpoluc ewaligac.\wj*\x - \xo 6:25 \xt Filp 4:6; 1Tim 6:6-8; 1Pi 5:7\x* \v 26 \wj Ngenge sawawa nango nganicebaning. Yenge hole-duwenoc me luwangka nosing monic mi locaigaingte Mamacngineng honocmengka gagac, yedi nosing moc yelecaigac. Ailu ngenge wosaelu ngagedaing, ngengi Wapongte haicka nango yengele feicne aigaing.\wj*\x - \xo 6:26 \xt Mat 10:29-31; Luk 12:6-7\x*\fig Nango yenge nosing nogaing|alt="birds & wheat" src="41_Mat6.26_Birds.tif" size="col" loc="6:25-27" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="6:26" \fig* \v 27 \wj Aime ngengelacni monicti mimedec ailu game yogodi gaga-damengngine kpisicnemac hatacmac nalic mi bame daliwedaicte, miyac.\wj* \p \v 28 \wj “Aime ngenge omale medecngebame yanguc micaigaing, ‘Nongileng ngakpi-kpoluc wenuwacni balu ganoga?’ Ngenge daling mac-sobengka moc siyeckecaigaing nganicebaning. Yenge muc mi yumulu boletowa mi balu sifu sugulecaigaing.\wj* \v 29 \wj Aime ngictau \+w Solomon\+w* ye esecne ngakpiine hibine madicne madicne holelu gawec, yele hibi-angoctowadi daling yengele hibi keleng angacine mi ewaliwec, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 6:29 \xt 1Ngt 10:4-7; 2Ngsi 9:3-6\x* \v 30 \wj Aime daling aliine kpanggewa moc siyeckecaigaing, yogo yakucte sugu fikegaing. Nga saemebac helockelu dacka wickedaingte. Aime Wapongti dalingbenang ingucne ngakpi holeyeledaictewa, ye ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng kpisicnemac fagac, ngenge inguchac ngakpi-kpolucngineng taockelu ngeledaicte.\wj* \p \v 31 \wj “Ilec ailu ngenge yogo milu mi medecngebadaic, ‘Nongileng nosing misa wenuwacni nodabelengte me ngakpi-kpoluc wenuwacni holenoga?’\wj* \v 32 \wj Ngic-ngigac aling Wapong mi ngagegaing, yenge socte wiyac sasawadi baningte ngage-ngagengineng iwa lobong fadaicte. Aime Honocmeng Mamacnginengti ngenge socte wiyac kpungkecaigaing, yogo biyac ngagedaicte.\wj*\x - \xo 6:32 \xt Mat 6:8\x* \v 33 \wj Ilec ngenge molic-molicbenang Wapongte ngani-damong nga yele pasi dondonne bafuwanogale bole sugucnehac badabiyeng. Ngenge inguc aibong yedi socte wiyac yogo hocne ingucnehac taockelu ngeledaicte.\wj*\x - \xo 6:33 \xt 1Ngt 3:13-14; Mige 37:4,25; Rom 14:17\x* \v 34 \wj Inguc ailu ngenge saemele milu mi medecngebadaic. Saeme yogo yeuctihac damongkedaicte. Deboc hadengsoc ye yeuctihac umacinele silicina umacine badaicte, yogodibac andoine aidaicte.”\wj* \c 7 \s1 Ngenge ngage-wosaec mi aiyeledaing \r Luk 6:37-38; 6:41-42 \p \v 1 \wj “Ngenge ngic-ngigac yengele aibaba ngage-wosaec mi aiyeledaing. Inguc aidaingtewa, Wapongti inguchac ngengele aibaba ngage-wosaec mi aingeledaicte.\wj*\x - \xo 7:1 \xt Rom 2:1; 1Kor 4:5; Yak 4:11-12\x* \v 2 \wj I yangucte, ngenge ngic-ngigac ngage-wosaec aiyeledaingte, silicine ingucnehac Wapongti ngenge ngage-wosaec aidaicte. Ailu ngenge wiyac umacine wosaelu ngic-ngigac yelecaigaing, aime umacine silicine ingucnehac wosaelu ameine ngeledaicte.\wj*\x - \xo 7:2 \xt Mrk 4:24\x* \p \v 3 \wj “Ga wenucte \+w ngic hae-gbagonele|lemma="ngic hae-gba"\+w* dongewa gochakic fagac, yogo nganicaigic. Nga geicne dongewa yoc hewacine fagac, yogobac mi ngani-motogic, me? Aibaba ingucnedi mi madickegac.\wj* \v 4 \wj Ngagegic, gageicne dongewa yoc hewacine faemewa ngic hae-gbagonele yanguc milu gagic, ‘Ga nalic ngageengka dongegona gochakic ngiyegac, yogo baickebe.’\wj* \v 5 \wj Kwesac-ngic, gageicne dongewa yoc hewacine fagac, yogo baickelubac ngic hae-gbagonele dongewa gochakic ngiyegac, yogo nalic ngani-motolu baickedamecte.\wj* \p \v 6 \wj “Ngenge Wapongte wiyac monic gbagbacne yogo ngic-ngigac wonongkolec aibabangineng hoda ingucne mi yeledaing. Inguc yelebong yenge hefaliyelu hicngebadaingte. Ailu kwanangngineng yogo bec yengela mi wickedaing. Inguc aibong yenge inguchac gacgu yogo higenginengti edesockedaingte.\wj* \s1 Ngenge milockelu gadabiyeng \r Luk 11:9-13 \p \v 7 \wj “Ngenge milockening, aime yedi wiyac ngeledaicte. Nga basackening, ailu bafuwadaingte. Nga nuwa holening, aime ye nu laliyedaicte.\wj*\x - \xo 7:7 \xt Mrk 11:24; Yoa 14:13; 15:7; 16:23-24\x* \v 8 \wj I yangucte, monic ye milockelu gagac, yedi wiyac badaicte. Nga monic ye basackelu gagac, yedi wiyac bafuwadaicte. Ailu nuwa holelu gagac, ye nu laliyecnodaicte.\wj*\x - \xo 7:8 \xt 1Yoa 3:22; 5:14-15\x* \p \v 9 \wj “Ngengelacni ngic monicte madecti nosingte mamacine uwacnome ye posa nalic mi lacnodaicte.\wj* \v 10 \wj Me misa-sicte uwacnome hema sowacne nalic mi lacnodaicte.\wj* \v 11 \wj Ngenge ngic aibabangineng sowacneholec gacaigaing. Ailu sifu adu-madecfocngineng kwele-madicte wiyac madicne yelenogale ngage-motogaing. Ilec ngenge yanguc ngagedaing, Honocmeng Mamacnginengte aibabadi ngengele aibaba madicne yogo ewaliyackegac. Ngenge yela wiyac monicte uwacnobong yedi taockelu wiyac madicne ngeledaicte.\wj*\x - \xo 7:11 \xt Yak 1:17\x* \p \v 12 \wj “Ngic-ngigac yengi oma aibaba aingelenogale ngagesicaigabiyeng, wiyac ngagesicaigabiyeng, yogo ngengi aiyeledabiyeng. Yogodi hocne Wapongte \+w yefe-yowa\+w* Mosesdi kwelengkewec, nga Wapongte \+w siduc-mimi ngicte|lemma="Siduc-mimi ngic"\+w* yowa fungine aigac.\wj*\x - \xo 7:12 \xt Mat 22:39-40; Luk 6:31; Rom 13:8-10\x* \s1 Yefe yaeckang \r Luk 13:24 \p \v 13 \wj “Ngenge nu kpisicna felu hikedaing. I yangucte, sowacnele yefe yogo nuine sugucne, ailu yefe yogo sugucne. Aime ngic-ngigac homacnedi yefe yogo balaibe hikecgu kpasoliyelu sowaledaingte.\wj* \v 14 \wj Nga gagale yefe yogolec nuine kpisicne ailu yefe yogo doicineholec. Aime ngic-ngigac efecnemacti iwa hikecgu gaga noine bafuwadaingte.\wj* \s1 Siduc-mimi ngic kwesacine \r Luk 6:43-44; 13:25-27 \p \v 15 \wj “\+w Siduc-mimi ngic\+w* kwesacine yengi basowalecngebadaingkale, ngenge yengele ngani-motolu gadabiyeng. Yenge socnginengti \+w lama\+w* soc nga kwelenginengtibac kate-hoda, ailu yenge kindololo aingelelu basowalecngebaningte kwesidaingte.\wj*\x - \xo 7:15 \xt Mat 24:24; Sale 20:29; 2Pi 2:1\x* \v 16 \wj Aime noine fikeme, ngenge yogo nganilu ngagecebadaingte. Ngic-ngigac yogo yenge muc somangineholec iwacni \+w waing noine|lemma="waing"\+w* nalic mi badaingte. Ailu tambong-tambongkacni \+w fik|lemma="Fik yoc"\+w* noine nalic mi badaingte, yogo ngagedaing.\wj*\x - \xo 7:16 \xt Gal 5:19-22; Yak 3:12\x* \v 17 \wj Aime yoc madicne sasawa, yengelacni noine madicne fikedaicte. Nga yoc sowacne iwacni noine sowacne fikedaicte.\wj* \v 18 \wj Aime yoc madicnacni noine sowacne nalic mi fikedaicte. Nga yoc sowacnacni noine madicne nalic mi fikedaicte.\wj* \v 19 \wj Yoc monic noine madicne mi fikedaictewa, yogo welockelu dacka wickedaingte.\wj*\x - \xo 7:19 \xt Mat 3:10; Luk 3:9; Yoa 15:6\x* \v 20 \wj Inguc ailu ngenge siduc-mimi ngic kwesacine yengele aibaba nalic nganilu ngage-motocebadaingte.\wj*\x - \xo 7:20 \xt Mat 12:33\x* \p \v 21 \wj “Ngic-ngigac yenge ‘Sugucnene, Sugucnene,’ inguc micaigaing, yengelacni gocnedi honocmengte \+w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\+w* nalic mi fedaingte. Mamacne honocmengka gagac, ngic-ngigac yele angac nga ngage-ngage balaibelu gacaigaing, yengi sugu iwa fedaingte.\wj*\x - \xo 7:21 \xt Luk 6:46; Yak 1:22-25\x* \v 22 \wj Aime dameng iwa ngic-ngigac homacnedi yanguc edocnudaingte, ‘Sugucne, Sugucne, nonge gale wacka siduc-yowa miibeng, ailu \+w aleng\+w* yebicebaibeng, ailu pasi damuineholec homacne baibeng. Ilec ga ngagenolec.’\wj* \v 23 \wj Inguc mibong yangucbenang mibe yegengkeme edocebadacte, ‘Na ngenge mi ngagecngebagabac. \+w Yefe-yowa\+w* wewe ngic, ngenge nale haicka baickening.’\wj*\x - \xo 7:23 \xt Mige 6:8; 2Tim 2:19\x* \s1 Mac-baba ngic \r Luk 6:47-49 \p \v 24 \wj “Monic ye yowane yago ngagelu balaibecaigac, ye ngic fiticne, ye ngic macine fapacladeng feina bawec, ye ingucne.\wj* \v 25 \wj Ye macinele fungine fapacladeng feina sanangne domame mac-gbelongkolec kweme lumongti kwesilu mac yogo mi kwelu wembalackewec.\wj* \v 26 \wj Aime monic ye yowane yago ngagelu mi balaibedaicte, ye ngic ngage-ngageine mikac ailu ngic macine dingong feina bawec, ye ingucne.\wj* \v 27 \wj Mac kweme lumong nga gbelong sugucnedi kwesilu mac yogo wembalackeme fuwangkelu wawewec.”\wj* \p \v 28-29 \w Yesu\w* ye yowa yogo mime motowec. Aime yedi yowa weduyelewec, yogo ngic bolele hibi bacaigaing, yengele silic ingucne bole-yowa tapiliineholec weduyelewec. Ailu \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yengi hibiwacni nganilu micaigaing, yenge ingucne mi miwec. Ilec ailu ngic-ngigac habutowa yenge yowa weduyeleme ngagelu kwatackeibong.\x - \xo 7:28-29 \xt Mrk 1:22; Luk 4:32\x* \c 8 \s1 Ngic waic-sanangkolec \r Mrk 1:40-44; Luk 5:12-14 \p \v 1 Yesu kupic hegilelu wame ngic-ngigac habutowa sugucnebenangti ye balaibeibong. \v 2 Balaibelu wabong ngic monic \w waic-sanangkolecti|lemma="Waic-sanang"\w* kwesilu ketadi holecnolu afeelu miwec, “Sugucne, ga ngageng angacgugacka, na nalic bamadicnung gbagbackedacte.” \p \v 3 Inguc mime Yesudi moleine sungkelu ngic bauwalu yanguc edowec, \wj “Madickecte angacnugac.”\wj* Inguc mime iwahac socine madickeme hucine miyac aiwec. \v 4 Aime \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc edolu mimackewec, \wj “Ngagegic, socgona pasi fikegac, yogolec monic mi edodamec. Ga \+w depec-baba ngic\+w* yela hikelu socgone gbagbacne aigac, yogo edaliyengka, \+w Mosesdi|lemma="Moses"\+w* ibule miwec, yogolec silicina balaibelu lacnodamec! Ga inguc lacnoengka yenge ibugone nganilubac ngage-motodaingte.”\wj*\x - \xo 8:4 \xt Dep 14:1-32; Mat 9:30; Luk 17:14\x* \s1 Hudu-baba ngic micne \r Luk 7:1-10 \p \v 5 Aime Yesu Kapeneam taonka feme Roma yengele hudu-baba ngic yengele damong monicti kwesilu Yesudi bafickenale dogbac aicnolu yanguc miwec,\f + \fr 8:5 \ft Hudu-baba ngic micne yogo, yele bagewa hudu-baba ngic 100 ingucne gaibong. Yenge Roma himongkacni kwesiibong.\f* \v 6 “Sugucnene, bole-madecne ye hige-moleine homaicne ailu ye macka doic ngagelu falu gagac.” \p \v 7 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Na nalic fulu bamadickedacte.”\wj* \p \v 8 Inguc mime hudu-baba ngic yengele damongti yowaine bafaliyelu yanguc micnowec, “Sugucnene, na oma ngic madicnele macne kwelina fudamecte. Ga yowadi sugu miyengka bole-madecne madickena. \v 9 I yangucte, na ngic tapilinginengkolec yengele bagewa gagabac. Aime nale bagewa hudu-baba ngicfocne gagabiyeng. Yengelacni monicte ‘hikec’ mibe ye hikedaicte. Nga yengelacni monicte ‘welec’ mibe ye weledaicte. Nga kwelec kwekwe ngic monicte ‘bole yogo banong’ mibe ye yogo badaicte. Na ngagegabac, ga tapiligoneholec gagic.” \p \v 10 Inguc mime Yesu ye yogo ngagelu kwatackewec. Ailu ngic-ngigac balaibeibong, yenge yanguc edocebawec, \wj “Foinac, \+w Israel\+w* himongka ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng sanangne yangucne monic mi nganiibawa, ngic yago yela nganigabac, yogo noine edocngebagabac.\wj* \v 11 \wj Ilec yanguc edocngebabe, wenac ofe-ofeinacni nga hau-hauinacni ngic-ngigac homacnedi kwesilu \+w Abraham\+w* nga \+w Aisak\+w* ailu \+w Yakobo\+w* yengeholec honocmengte \+w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\+w* yenge momoc ngiyelu noba-nosing nodaingte.\wj*\x - \xo 8:11 \xt Luk 13:29\x* \v 12 \wj Aime Wapongti molic-molic yeicne ngani-damongte aling yogo Israel ngic-ngigac yengele miwec, yengebac lobewa kundungte dacka wicebabong haudaingte. Haulu iwa hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.”\wj*\x - \xo 8:12 \xt Mat 22:13; 25:30; Luk 13:28\x* \p \v 13 Inguc milu hudu-baba ngic yengele damong yanguc edowec, \wj “Ga hikenong, ngagesingkegic, yogo noine fikegeledaicte.”\wj* Aime hadeng dameng iwahac bole-madecine yogo hige-moleine homaicne madickewec. \s1 Pita sefengngine \r Mrk 1:29-31; Luk 4:38-39 \p \v 14 Aime Yesu ye Pitale macka felu Pita sefengngine ye soc-dac aicnome fame nganiwec. \v 15 Nganilu moleina balu oiyame sefengngine hucine miyac aime fangkelu nosingka baficebawec. \s1 Ngic-ngigac homacne bamadicebawec \r Mrk 1:32-34; Luk 4:40-41 \p \v 16 Aweleme iwahac ngic-ngigac \w alengkolec|lemma="Aleng"\w* homacne bacebalu Yesula kwesiibong. Kwesibong, yedi yowa milu aleng yebicebalu huckolec sasawa bamadicebawec. \v 17 \w Siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* esecne yanguc miwec, \q1 “Yedi nongileng huc sasawa baickeme madickeibeng.” \rq (Yes 53:4) \rq* \m Yogowa noine fikewec. \s1 Yesu balaibenoga \r Luk 9:57-60 \p \v 18 Ngic-ngigac habutowadi Yesu hewalingkelu domabong ye yogo nganicebalu mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, “Nongileng lifuc nebocina hikenang.” \v 19 Inguc miyemewa \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* monicti kwesilu yanguc edowec, “Wewedu, ga iwa me iwa hikedamectesoc na balaibecgulu gaholec hikenogale ngagegabac.” \p \v 20 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Kate-hoda yenge himong kwelina mac fafanginengkolec. Nga sawawa nango yenge selengnginengkolec. Nga \+w Ngicte Madec\+w* yebac mac fafaine mikac, inguc gacaigac.”\wj*\x - \xo 8:20 \xt 2Kor 8:9\x* \p \v 21 Mime \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengelacni monicti yanguc miwec, “Sugucne, ngageneleengka hikelu mamacne homame longkelubac ga balaibecgudacte.”\x - \xo 8:21 \xt 1Ngt 19:20\x* \p \v 22 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga homaicne hegilecebaengka yenge yengungtihac longnaguning. Nga ga wele na balaibecnuc.”\wj* \s1 Gbelongti yowa ngagewec \r Mrk 4:36-41; Luk 8:22-25 \p \v 23 Yesu gombawa feme mic-tengtengfocine yenge momoc gombawa felu hikeibong. \v 24 Hei, gbelong tapiliineholec weme dibongti gomba kwelina haunogale aiwec. Aime dameng iwa Yesu ye gung fawec.\x - \xo 8:24 \xt Mige 4:8\x* \v 25 Fame mic-tengtengfocine yenge Yesula lelu yeuckelu yanguc miibong, “Sugucne, nonge haulu homadabelengkale ailu, baficnubac!” \p \v 26 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge ngage-ngagesingngineng kpisicnemac fagac, ngenge hangoc mi aining.”\wj* Inguc milu gbelong nga lifuc ngelengkelu kpatalayetelu edocepame, gbelong miyac aime lifuc ye kalong kwelu moc fawec.\x - \xo 8:26 \xt Mat 14:31; Mige 89:9\x* \p \v 27 Fame ngic yenge kwatackelu uwanaguibong, “Ye oma ngic, aime gbelong nga misa lifuc yeke yele yowa ngagegabiyec?” \s1 Ngic yaeckang yekele aleng \r Mrk 5:1-17; Luk 8:26-37 \p \v 28 Aime yenge lifuc nebocina Gadara ngic-ngigac yengele himongka hike sulumebong ngic yaeckang alengngineckolec dongesiwacni kwesiiboc. Yeke odolecaigaic. Ilec ailu ngic-ngigac yenge inguc yefe mi hikelu gaibong. \v 29 Hei, yeke iwa domalu aukwelu yanguc miiboc, “\w Wapongte Madec\w*, nokela wenuc ainogale ngagegic? Damengnonggeng mi weleemewa ga doicka mi locnupadamec.”\x - \xo 8:29 \xt Mrk 1:24; Luk 4:41\x* \p \v 30 Aime ediyec neboc bec-habu sugucne monic yenge sulukwelu gaibong. Gaebongka \v 31 \w aleng\w* yengi yanguc milu Yesu dogbac aicnolu miibong, “Ga yebicnubanogale milu, bec-habu yengela salecnubang hikedabeleng.” \p \v 32 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge baickelu iwa hikening.”\wj* Hei, yenge baickelu bec-habu yengela hauibong. Haubong bec yenge sasawadi fegengkacni gasackelu lifucka haulu misa nolu homayackeibong. \v 33 Homabong bec-damong yenge yogo nganilu hangoc hike taonka galu pasi fikewec, yogolec siduc sasawa milu edocebaibong. Ailu ngic alengkolec yekela pasi fikewec, yogolec siduc momochac edocebaibong. \v 34 Edocebabong taon yogolec ngic-ngigac sasawadi Yesu nganinogale hike nganilu, ye yengele mac-himongngineng yogo hegilelu hikenale dogbac aicnolu edoibong. \c 9 \s1 Ngic hige-moleine homaicne \r Mrk 2:1-12; Luk 5:17-26 \p \v 1 Yesu ye gombawa felu lifuc falockelu yeicnac taonka hikewec.\x - \xo 9:1 \xt Mat 4:13\x* \v 2 Hikeme yenge ngic monic hige-moleine homaicne dembengka lolu tengkelu kwesiibong. Kwesibong \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* ngage-ngagesingngineng nganilu ngic-puling yanguc edowec, \wj “Madecne, ga kwelegone madickena, \+w bikicgone|lemma="Bikic"\+w* yogo biyac hegilegelegabac.”\wj* \p \v 3 Inguc mime \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* gocne yengungtihac yanguc ngagesiibong, “Ngic yago ye Wapong fecnogac!” \p \v 4 Inguc ngagebong Yesudi ngage-ngagengineng nganilu yanguc miwec, \wj “Ngenge omale kwelenginang ngage-ngage sowacne ngagesigaing?\wj*\x - \xo 9:4 \xt Mat 12:25; Luk 9:47; Yoa 2:25\x* \v 5 \wj Weni yogodi efecne aigac? Yele yanguc minoga, ‘Bikicgone biyac hegilegelegabac’ me yanguc minoga, ‘Ga fangkelu hikec.’\wj* \v 6 \wj \+w Ngicte Madec\+w* ye himongka bikic hegilenale bole-yowa tapiliineholec facnogac, ngengi yogo ngageningte ailu yanguc mibe.”\wj* Ye inguc milu ngic-puling yanguc edowec,\wj “Na edocgugabac, ga fangkelu dembenggone balu macgona hikec.”\wj*\x - \xo 9:6 \xt Yoa 17:2\x* \v 7 Inguc mime ngic ye fangkelu macina hikewec. \v 8 Hikeme ngic-ngigac habutowa domaibong, yenge yogo nganilu kwatackelu milu medecebawec. Wapongti bikic hegile-hegilele bole-yowa tapiliineholec ingucne ngic-ngigac yeleme, yenge yogo nganilu Wapong wacine bafeibong. \s1 Yesudi Mataio wackewec \r Mrk 2:13-17; Luk 5:27-32 \p \v 9 Yesu ye iwacni falocke hikelu takes-baba ngic\f + \fr 9:9 \ft Takesle funginele siduc Mataio 5:46 iwa fagac.\f* monic, wacine Mataio, ye \w takes-baba\w* macka ngiyeme nganilu yanguc edowec, \wj “Ga wele na balaibecnuc!”\wj* Inguc mime ye fangkelu balaibelu hikewec. \p \v 10 Aime Yesu ye Mataiole macka felu nosing nolu ngiyeemewa \w takes-baba\w* ngic nga \w bikic-baba|lemma="Bikic"\w* ngic bocyacti kwesilu Yesu nga \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengeholec ngiyelu nosing momoc noibong. \v 11 Nolu ngiyebong \w Farisaio\w* yenge yogo nganilu Yesu mic-tengtengfocine yanguc uwayeleibong, “Wewedungineng ye omale takes-baba nga bikic-baba yengeholec nosing nogac?”\x - \xo 9:11 \xt Luk 15:2\x* \p \v 12 Inguc mibong Yesudi ngagelu yanguc edocebawec, \wj “Ngic-ngigac hucngineng mikac gagaing, yenge dotale mi aiyelecaigac. Nga hucnginengkolec, yengibac dotale aiyelecaigac.\wj* \v 13 \wj Ngenge hikelu yowa yanguc fagac, yogolec ngage-ngage baning,\wj* \q1 \wj ‘Na \+w depec\+w* bacaigaing, yogolec mi ainelegac. Ngic-ngigac kwele-sowac aiyelecaigaing, yogolec ainelegac.’\wj* \rq (Hos 6:6) \rq* \m \wj I yangucte, na ngic-ngigac dondonne wacebabe nala weleningte mi waiba, miyac. Nabac bikic-baba ngic wacebabe nala weleningte waiba.”\wj*\x - \xo 9:13 \xt Mat 12:7\x* \s1 Nosing-sawe gaga \r Mrk 2:18-22; Luk 5:33-39 \p \v 14 Dameng iwa \w Yoanele|lemma="Yoane"\w* mic-tengtengfocine yengi kwesilu uwacnoibong, “Nonge nga Farisaio, dameng homacne \w nosing-sawe\w* gacaigabeleng. Nga gale mic-tengtengfocgone yenge omale nosing-sawe mi gacaigaing?”\x - \xo 9:14 \xt Luk 18:12\x* \p \v 15 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Baba-tumangte ngicti agofocine yengeholec ngiyeme yenge kwele-sowackolec nalic gadaingte, me? Yogo miyac. Gacgu dameng monicka ngic yengi baba-tumangte ngic agofocine yengelacni baickedaingte, dameng yogowabac nosing-sawe gadaingte.\wj* \p \v 16 \wj “Monicti ngakpi esecna kpoluc sindacine gbolicne monic lolu mi gbododaicte, miyac. Ye gbolicne inguc lodaictewa, gbolicnedi esecne fuluckeme sulackelu yefine suguledaicte.\wj* \v 17 \wj Ailu monicti waing gbolicne bokong sic socine esecnedi baicne, iwa nalic mi kweme haudaicte, miyac. Waing gbolicnedi siwinelu bokong esecne kwouckeme yeke momochac sowaledabiyecte. Ilec ailu waing gbolicne yogodi bokong gbolicna socne kweme haudaicte.\wj*\f + \fr 9:17 \ft Bokong sic socinedi baicne esecne, ye umec sucine ingucne nosing hatac lobebeng sulumedaicte. Yowa yanguc yegengkegac, Ngic-ngigac yenge Yesule yowa gbolicne balaibenogale yefe-yowa esecneholec hatac atang mi bacepadabiyeng.\f* \wj Ilec waing gbolicne kwebong bokong gbolicne monicka sic socinedi baicne iwa haume yeke momoc nalic ngiyedabiyecte.”\wj* \fig Ngic ye bokong sic socinedi baicne eleegac|alt="man carries wineskin" src="41_Mat9.17_Wineskin.tif" size="col" loc="9:16-17" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="9:17" \fig* \s1 Adu monic bagboliyewec ailu ngigac monic bamadickewec \r Mrk 5:22-43; Luk 8:41-56 \p \v 18 Yesu ye yowa yogo edocebalu ngiyeme damong monicti yela kwesilu ketadi holecnolu afeelu miwec, “Na adune yakumac homagac. Gagi welelu molegone feina loengka gboliyena.” \v 19 Inguc mime Yesu ye fangkelu yeholec hikeme mic-tengtengfocine inguchac fangkelu ye balaibelu hikeibong. \p \v 20-21 Hikeebongka ngigac monic lobenginang balaibecebalu hikewec. Hei, ye sac-dale aicnome gaemewa hifa 12 biyachac aiwec. Inguc aiwecte ailu kwesilu yanguc ngagewec, “Na Yesule ngakpi sugu oiyalu madickedacte.” Inguc ngagelu ngakpi daleinele muc susucine oiyawec.\x - \xo 9:20-21 \xt Mat 14:36\x* \p \v 22 Oiyame Yesu ye hefaliye nganilu yanguc edowec, \wj “Ngigac, ga kwelegone madickena. Ngage-ngagesinggonedi bamadicgugac.”\wj* Inguc miyemewa ngigac ye iwahac madickewec. \p \v 23 Aime Yesu ye gacgu ngic micne yele macka hike feme hisonggong gee holebong ngic-ngigac habutowa hendolongngineng ngagelu \v 24 yanguc edocebawec, \wj “Ngenge yagowacni baickening. Adu ye mi homagac, ye gung fagac.”\wj* Inguc mime yenge gouwecnoibong. \v 25 Gouwecnolu baickelu wabong, Yesu ye adu fawec, iwa felu adu moleina bame gboliyelu fangkewec. \v 26 Aime siduc yogodi himong yogo saweyackewec. \s1 Ngic yaeckang dongenginec pisickeicne \p \v 27 Yesu ye mac yogo hegilelu hikeemewabac ngic donge-pisic yaeckangti Yesu balaibelu aukwelu wackelu yanguc miiboc, “Dawidile fikesaweckacni, ga nokele kwelegone sowalena!”\f + \fr 9:27 \ft 2 Samuel 7:12-16 Wapongti Dawidiholec yowa yanguc milu hefewec. Ngic monic gale alingkacnidi dameng moto-motoine mikac gale mac ngiye-ngiyewa ngiyedaicte. Yogolec yenge Yesu Dawidile ngambo miibong.\f*\x - \xo 9:27 \xt Mat 20:29-34\x* \p \v 28 Ye macka feme donge-pisic yaeckang yeke yela leboc yedi yanguc uwayetewec, \wj “Na bamadicngepanogale aigabac, ngeke yogo ngagesingnugabiyec, me?”\wj* \p Inguc mime yeki miiboc, “Oc, Sugucne, noke ngagesinggugabelec.” \p \v 29 Inguc miboc dongenginec bauwalu yanguc miwec, \wj “Ngage-ngagesingnginecte noine fikengetena.”\wj* \v 30 Inguc mime dongenginec hilaiboc. Aime wiyac fikeyetewec, yogo ngic monic mi edonicte mimacepawec.\x - \xo 9:30 \xt Mat 8:4\x* \v 31 Aime yeke hikelu siducine yogo miboc suguleme macsoc ngageyackeibong. \s1 Ngic yowaine mikac \p \v 32 Aime yeke hikeebocka ngic-ngigac yenge ngic monic yowaine mikac ailu alengkolec Yesula balu kwesiibong. \v 33 Kwesibong Yesudi \w aleng\w* yebiyeme ngic yowaine mikac gawec, ye yowa miwec. Mime ngic-ngigac habutowadi yogo ngagelu kwatackelu yanguc miibong, “\w Israel\w* himongka pasi ingucne esecne monic mi fikeme nganiibeng.”\x - \xo 9:33 \xt Mrk 2:12\x* \p \v 34 Inguc mibong Farisaio yengi miibong, “Ye aleng yengele micnele tapiliwa bole balu ngic-ngigac yengelacni aleng yebicebacaigac.”\x - \xo 9:34 \xt Mat 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15\x* \s1 Lama-damongngine mikac \p \v 35 Yesu ye taon nga mac-aling sasawa lolickelu \w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\w* felu wewedu bole balu \w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\w* \w Siduc Madicne\w* edocebalu weduyelelu gawec. Ailu ye ngic-ngigac huc haicine monic monicti bacebame tapilingineng waicne yenge sasawa bamadicebayackewec.\x - \xo 9:35 \xt Mat 4:23; Mrk 1:39\x* \v 36 Aime ngic-ngigac habutowa yenge mimedec nga tapili-wawa ailu \w lama\w* yengi damong mikac gacaigaing, yogo ingucne gaibong. Ilec ailu Yesudi nganicebalu kweleine sowaleme\x - \xo 9:36 \xt Mat 14:14; Him 27:17; 1Ngt 22:17; Sek 10:2; Mrk 6:34\x* \v 37 mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Ngic-ngigac yenge nosing noine ingucne homacnedi houwelu fagaing. Aime bole-ngicti sugu efecnemac gagaing.\wj*\x - \xo 9:37 \xt Luk 10:2\x* \v 38 \wj Ilec ailu ngenge Sugucne nosing fileine milockelu yanguc edodabiyeng, ‘Ga bole-ngic salecebang yengi hikelu nosing noine bakpaduc aidabiyeng.’ ”\wj* \c 10 \s1 Yesu mic-tengtengfocine \r Mrk 3:13-19; Luk 6:12-16 \p \v 1 Yesudi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* 12 wacebame weleyackeibong. Welebong ngic-ngigac yengelacni \w aleng wonongkolec\w* yebicebaningte bole-yowa tapiliineholec yelewec. Ailu huc haicine monic-monic ailu ngic-ngigac tapilingineng waicne sasawa bamadicebaningte bole-yowa tapiliineholec yelewec.\x - \xo 10:1 \xt Mrk 6:7; Luk 9:1\x* \v 2 Ngic 12 yogo yenge \w Salecebaicne\w*, yengele wacngineng yanguc: \li1 Molic-molic Saimon, ailu wacine monic Pita. Nga \li1 \w ngic hae-gbaine|lemma="ngic hae-gba"\w* Endru. Ailu \li1 Yakobos, ye Sebedi madecine, nga \li1 gbaine \w Yoane\w*. Ailu \li1 \v 3 Filip nga \li1 Batolomeu. Ailu \li1 Tomas nga \li1 Mataio, ye \w takes-baba\w* ngic. Ailu \li1 Yakobos, ye Alfaius madecine. Nga \li1 Tadeus ailu \li1 \v 4 Saimon, ye ngic-habu gocne wacngineng Selot wackeibong.\f + \fr 10:4 \ft Dameng iwa Roma ngic-ngigac yengi Israel ngic-ngigac damongebaibong. Israel ngic-ngigac yengele habu nebocine wacine Selot yengungtihac damongnaguningte ailu gaibong.\f* Ailu \li1 Yudas Iskariot, yedi gacgu Yesu mudockeme badaingte. \s1 Bole-yowa milu yelewec \r Mrk 6:7-13; Luk 9:1-5 \p \v 5 \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* mic-tengtengfocine 12 yogo hocne salecebalu yowa yanguc milu sanangne edocebawec, \wj “Ngenge hikelu \+w Israel yengele alingkacni miyac\+w*, yengele himongka ailu \+w Samaria\+w* ngic-ngigac yengele taonka mi hikedaing, miyac.\wj* \v 6 \wj \+w Israel\+w* habu yengela ngic-ngigac \+w lama\+w* sangkeicne, ingucne gagaing, ngenge yengela hikedaing.\wj*\x - \xo 10:6 \xt Yer 50:6\x* \v 7 \wj Ngenge hikelu yanguc edocebalu weduyeledaing, ‘Honocmengte \+w ngani-damong\+w* yogo biyac bangkalecnubagac.’\wj*\x - \xo 10:7 \xt Mat 3:2; 4:17; Luk 10:9,11\x* \v 8 \wj Ailu huckolec ngic-ngigac bamadicebadaing. Ailu ngic-ngigac homaicne bagboliyecebadaing. Ailu ngic-ngigac \+w waic-sanangti|lemma="Waic-sanang"\+w* bacebaicne yenge bamadicebadaing. Ailu \+w aleng\+w* yebicebadaing. Wiyac ameine mikac baibong yogo ameine mikachac yeledaing.\wj* \p \v 9 \wj “Ngenge gol moneng nga siliwa ailu moneng sasacnedi baicne, yogo anggbangka mi umengkedaing.\wj* \v 10 \wj Ngenge bole balu gabong bole yogolec ailu nosing nga wiyacngineng ngic-ngigac yengi bafuwadaingte, aibaba yogodi madickedaicte. Ilec ngenge yefe hikenogale, hiye me ngakpi yaeckang me hige-ebec me yasu monic mi balu hikedaing.\wj*\x - \xo 10:10 \xt Luk 10:4,7; 1Kor 9:14\x* \p \v 11 \wj “Ailu ngenge taon me mac-aling monicka hikedaingte, iwa ngic madicne monic bafuwabong yeholec ngiyeningte silic ingucne mime ngenge yeholec ngiye-fangkec aidaing. Aibong motome taon hegilelu hikedaing.\wj* \v 12 \wj Ngenge mac yogolec kwelina felu wenac-madic yowa kwele-mogungkolec midaing.\wj*\x - \xo 10:12 \xt Luk 10:5-6\x* \v 13 \wj Inguc mibong golowacfocngineng yenge kwele-mogung ngagelu mengocngebadaingtewa, kwele-mogungti golowacfocngineng yengela fadaicte. Nga golowacfocngineng yenge kwele-mogung mi ngagedaingtewa, kwele-mogung yogo ngengilang hatacmac hefaliyengeledaicte.\wj* \v 14 \wj Nga monicti mi hefolecngebalu yowangineng mi ngagedaictewa, ngenge mac me taon yogo hegilelu higenginangkocni lube webong wame hikedaing. Taonte ngic-ngigac yenge inguc nganilu wowosaele sawang-yowa ngagedaingte.\wj*\x - \xo 10:14 \xt Luk 10:10-12; Sale 13:51\x* \v 15 \wj Foinac, gacgu wowosae damengka taon yogolec ngic-ngigac yengele umacti \+w Sodom\+w* nga Gomora taon, yekele ngic-ngigac yengele umac ewalidaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 10:15 \xt Mat 11:24; Yud 7\x* \s1 Umac kwesidaicte \r Mrk 13:9-13; Luk 21:12-17; 12:2-9 \p \v 16 \wj “Ngagegabiyeng, ngenge lamadi kate-hoda yengele hewacka gacaigaing, na silicine yogolecsoc salecngebagabac. Ilec hema yenge ngage-ngage-motocnginengkolec ngabale hangoc hikecaigaing, ngenge yenge ingucnehac gadabiyeng. Ailu tudiling nango yenge sowacnengineng mikac, ngenge yenge ingucnehac gadabiyeng.\wj*\x - \xo 10:16 \xt Luk 10:3; Rom 16:19\x* \v 17 \wj Ngenge ngic yengele ngani-motolu gadabiyeng. Yenge yowawa locngebadaingte. Ailu \+w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* muc-hududi wecngebadaingte.\wj*\x - \xo 10:17 \xt Mrk 13:9-11; Luk 21:12-15\x* \v 18 \wj Ailu ngic-ngigac yengi nale ailu bacngeba hikelu gawana nga \+w ngictau\+w* yengele haicka locngebadaingte. Inguc aibong ngengi yenge nga Israel yengele alingkacni miyac, ngic yogo yenge momoc nale Siduc Madicne mibong yegengkelu hikedaicte.\wj* \v 19 \wj Ailu ngic-ngigac yengele haicka locngebabong yowawa domadaingte, iwa ngenge ‘Oma yowa minoga?’ me ‘Wenuc minoga?’ milu, ngageboc monic mi aidabiyeng. Tili Asudi dameng yogowahac yowa micnginang lodaicte, yogo midaing.\wj* \v 20 \wj Ngenge dameng iwa ngengung-yowa mi midaingte, miyac. Mamacnginengte \+w Asudi|lemma="Asu"\+w* yowa micnginang lome yowa yogo midaingte.\wj*\x - \xo 10:20 \xt Luk 12:11-12\x* \p \v 21 \wj “Dameng iwa haedi gbaine ngic micne yengele molewa lome yengi homacka lodaingte. Aime mamac monicti madecinele ingucnehac aidaicte. Aime adu-madec yengi nenggac-mamacfocngineng yowa kwekwe aiyelelu ngic gocne yengele molewa locebabong homacka locebadaingte.\wj*\x - \xo 10:21 \xt Mika 7:6; Mat 10:35; Mrk 13:12; Luk 21:16\x* \v 22 \wj Aime ngic-ngigac sasawa yenge nale wacte ailu ngenge kweledi wicngebadaingte. Aime monic ye sanangnehac gacgume damengine motodaicte, ye wasecne aidaicte.\wj* \v 23 \wj Ngenge taon monicka gaebongka ngic-ngigac yengi weyebic aingelebong, ngenge taon yogo hegilelu monicka hikedaing. Foinac, ngenge Israel himongka taon sasawa falegac, iwa bolene mi bayackeebongka \+w Ngicte Madec\+w* kwesidaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj* \s1 Ngage-wosaec ainoga \p \v 24 \wj “Hibi-mac madec monicti weweduinele feicne mi aidaicte. Nga kwelec kwekwe ngic monic ye sugucneinele feicne mi aidaicte, miyac.\wj*\x - \xo 10:24 \xt Luk 6:40; Yoa 13:16; 15:20\x* \v 25 \wj Hibi-mac madec ye weweduinele silic ingucnehac aidaic. Nga kwelec kwekwe ngic ye sugucneinele silic ingucnehac aidaic, yogodi nalic aidaicte. Aime mac fileine nale wac \+w Belsebul\+w* wackeibong. Ilec ailu golowacfocne ngengela wac sowacne ingucne homacnehac wacngebadaingte.\wj*\x - \xo 10:25 \xt Mat 9:34; 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15\x* \p \v 26 \wj “Wiyac monic ebecineholec fagac, yogo gacgu yegengkedaicte. Nga wiyac sangke-sangke fagac, yogo ngageyackedaingte. Ilec ngenge yengele mi hangocngebadaic.\wj*\x - \xo 10:26 \xt Mrk 4:22; Luk 8:17\x* \v 27 \wj Na kundungka yowa edocngebagabac, ngengi yowa yogo angocina domalu midaing. Ailu yowa sangicka hedecnginang mimiine yogo, ngengi mac feina domalu yogo sugucnehac edocebabong ngageyackedaing.\wj* \v 28 \wj Gocne yengi socngineng wehomalu ilucngineng nalic mi wehomadaingte, ngenge yengele mi hangocngebadaic. Wapongti soc nga iluc yeke momochac dac-sanangka wicepadaicte, ngenge yele sugu hangocngebadaic.\wj*\x - \xo 10:28 \xt Yak 4:12\x* \v 29 \wj Ngic-ngigac yengi nango hakic yaeckang lobong peni sasacne moniyangti fuli bacaigaing. Aime nango yengelacni monicti himongka waweme ngengele Mamacti yogo biyac ngagedaicte.\wj* \v 30 \wj Nga ngengele hodoc-dowecngineng edomeng, yogo inguchac wafelu ngagegac.\wj* \v 31 \wj Ngengi Wapongte haicka nango gogoc homacne yengele feicne aigaing. Ilec ailu ngenge mi hangocngebadaic.\wj*\x - \xo 10:31 \xt Mat 6:26\x* \p \v 32 \wj “Monic ye ngic-ngigac yengele haicka nale mime yegengkedaicte, ‘Na yele aling.’ Aime nani yele inguchac Mamacne honocmengka gagac, yele haicka yanguc mibe yegengkedaicte, ‘Ye nale ngic.’\wj* \v 33 \wj Nga monic ye ngic-ngigac yengele haicka nale wac bisockedaicte, nani Mamacne honocmengka gagac, yele haicka ngic yele wac inguchac bisockedacte.\wj*\x - \xo 10:33 \xt Mrk 8:38; Luk 9:26; 2Tim 2:12\x* \s1 Kwele-mogung bafuwanale mi wawec \r Luk 12:51-53; 14:26-27; Mrk 9:41 \p \v 34 \wj “ ‘Na himongka kwele-mogung bafuwanogale waiba,’ Ngenge nale inguc mi ngagedaing, miyac. Na kwele-mogung bafuwanogale mi waiba, na hudule waiba.\wj* \q1 \v 35 \wj ‘Madec ye mamackolec ngaba ainagudabiyecte. Nga adu ye nenggacineholec ngaba ainagudabiyecte. Nga ngigac ye yengauineholec ngaba ainagudabiyecte, inguc fikenale waiba.\wj* \v 36 \wj Monic ye macinabenang ngic-ngigac alingfocine gagaing, yengi hocne ngaba aicnodaingte.’\wj* \rq (Mika 7:6) \rq* \p \v 37 \wj “Monic ye nenggac-mamackecine kweledi angac ngageyetelu nale angac efecnemac ngagecaigac, ye nale alingka gagalesoc mi aidaicte. Nga monic ye madecine me aduine kweledi angac ngageyetelu nale angac efecnemac ngagecaigac, ye nale alingka gagalesoc mi aidaicte.\wj* \v 38 \wj Monic ye \+w malicpongine|lemma="Malicpong"\+w*\wj*\f + \fr 10:38 \ft Roma gamang yenge kindololo ngic mimoctocebabong yengileng malicpong tengkelu hikebong malicpongka wehomacebacaigaing. Ilec ailu “malicpong tengkenogale” yowa yogo bole doicineholec inguc ngagelu micaigaing.\f* \wj tengkelu na mi balaibecnudaicte, ye nale alingka gagalesoc mi aidaicte.\wj*\x - \xo 10:38 \xt Mat 16:24-25; Mrk 8:34-35; Luk 9:23-24; 17:33; Yoa 12:25\x* \v 39 \wj Monic ye yeuctihac gagaine bafuwalu sebiledaicte, ye gagaine sangkecnodaicte. Nga monic ye nale ailu gagaine hegiledaicte, yebac gagaine bafuwadaicte.\wj* \p \v 40 \wj “Monicti hefolecngebagac, ye na inguchac hefolecnugac. Ailu na hefolecnugac, ye Wapong na salecnuwec, ye inguchac hefolegac.\wj*\x - \xo 10:40 \xt Mrk 9:37; Luk 10:16; Yoa 13:20\x* \v 41 \wj Nga monic ye Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* monic nganilu ngic yogo ye Wapongte siduc-mimi ngic gagac, inguc ngagelu ye sebiledaicte, ye Wapongte siduc-mimi ngicte fuli ingucnehac badaicte. Ailu monicti ngic ye dondonne gagacte ailu ngic yogo sebiledaicte, ye ngic-ngigac dondonne yengele fuli ingucnehac badaicte.\wj* \v 42 \wj Foinac, monicti madec kpisicne monic nganilu nale mic-tengteng aigac inguc ngagelu misa mogung lacnome nodaictewa, ye gacgu wiyac yogolec fuline badaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \c 11 \p \v 1 \w Yesu\w* ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* 12 yowa inguc weduyeleme motome mac-aling yogo hegile hikewec. Hikelu mac-himong yogo yengele taonnginangsoc Siduc Madicne edocebalu weduyelenale hikelu gawec. \s1 Yoane misa-lowacte mic-tengtengfocine \r Luk 7:18-35 \p \v 2 Aime \w Yoane\w* ye muc-macka ngiyelu \w Kristodi|lemma="Kristo"\w* bole bawec, yogolec siduc ngagewec. Inguc ngagelu mic-tengtengfocine Yesula salecebame hikelu \v 3 uwacnoibong, “Ngic kwesinolenogale miicne, yogo ga, me nonge ngic monicte wangec gadabelengte?” \p \v 4 Inguc mibong yedi yanguc miwec, \wj “Ngenge hikelu wiyac ngani-ngagec aigaing, yogolec siduc Yoane edocnodabiyeng!\wj* \v 5 \wj Ngic-ngigac donge-pisic yenge dongengineng hilagaing. Nga hige-sowac yenge yefe hikegaing. Ailu ngic-ngigac \+w waic-sanangkolec|lemma="Waic-sanang"\+w* yenge socngineng madickeme gagaing. Hedec-fong yenge yowa ngagelu gagaing. Nga homaicne yenge gboliye fangkelu gagaing. Ailu ngic waweweine yenge \+w Siduc Madicne\+w* ngagebong yegengkeyeleme gagaing.\wj*\x - \xo 11:5 \xt Yes 35:5-6; 61:1\x* \v 6 \wj Aime monicti nale ngagelu kweleine mi wadaicte, ye kwele-angackolec.”\wj* \s1 Yoane misa-lowacte fungine \p \v 7 Aime Yoanele mic-tengtengfocine yenge hikeebongka Yesudi Yoanele fungine milu habu sugucne yanguc edocebawec, \wj “Ngenge himong kisiwa misaine mikacka oma wiyac nganinogale hikeibong? Ngic monic komba ingucne gbelongti weme lec-welec aiwec, ngenge yogo nganinogale hikeibong, me?\wj*\x - \xo 11:7 \xt Yak 1:6\x* \wj Yogo miyac.\wj* \v 8 \wj Aime ngenge oma wiyac nganinogale hikeibong? Ngic monic ngakpi-kpolucine hibiineholec, me? Yogo miyac. Ngagegaing, ngic ngakpi-kpolucngineng hibine madicne holecaigaing, yenge \+w ngictau\+w* yengele macka sugu gacaigaing.\wj* \v 9 \wj Ngenge Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* monic nganinogale hikeibong, me? Ye hocne Wapongte siduc-mimi ngic gocne sasawa ewalicebagac, inguc hocne edocngebagabac.\wj* \v 10 \wj Yoanele hocne yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ngagegic, na mic-yowa mimine salebe yedi molickegelelu yefegone bamadickegeledaicte.’\wj* \rq (Mal 3:1)\rq*\x - \xo 11:10 \xt Luk 1:76\x* \m \v 11 \wj Foinac, ngic-ngigackacni fike-ofeibong, yengelacni monicti Yoane \+w misa-lowac\+w* nalic mi ewalidaicte, miyac, yogo noine edocngebagabac. Nga monicti honocmengte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* kwelina waweweine gagac, yedibac Yoanele feicne aigac.\wj* \v 12 \wj Aime Yoane misa-lowacte bole molickeweckacni ofegacgu yakumac aigac, ngic-ngigac yenge honocmengte ngani-damong banogale bole sanangne bacaigaing.\wj*\x - \xo 11:12 \xt Luk 16:16\x* \v 13 \wj Wapongte siduc-mimi ngic sasawa nga Wapongte \+w yefe-yowa\+w* Mosesdi kwelengkewec, yogo yenge siduc-yowa milu ofecgubong Yoanela kwesiwec.\wj* \v 14 \wj Aime ngenge yowa yago balu sebilenogale ngagegaingka yanguc migabac, \+w Elaiya\+w* kwesinale miibong, yogo ye hocne.\wj*\x - \xo 11:14 \xt Mal 4:5; Mat 17:10-13; Mrk 9:11-13\x* \v 15 \wj Monic ye hedeckolecti yowa yago aneng ngagedaic.\wj* \p \v 16 \wj “Aime ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, yenge aibabangineng yanguc. Adu-madec yengi sobengka ngiyelu agofocngineng yanguc wacebacaigaing,\wj* \v 17 \wj ‘Nonge kpeng fitobeng ngenge gee mi weibong. Nga kwele-sowac gee holebeng, ngenge monic mi hiyaibong.’\wj* \v 18 \wj I yangucte, Yoanedi kwesilu nosing nga waing misa mi nome yenge yogo nganilu yanguc miibong, ‘Ye \+w alengkolec|lemma="Aleng"\+w*.’\wj* \v 19 \wj Nga \+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* kwesilu nosing nga waing misa nomebac yenge ye nganilu yanguc micaigaing, ‘Nganigaing, ye nosing nga waing misa efec mi nocaigac. Ailu ye \+w takes-baba\+w* ngic nga \+w bikic-baba|lemma="Bikic"\+w* ngic yengele agongineng.’ Aime yele boledibac Wapongte ngage-ngage-motoc yogo dondonne fikegac aidaicte.”\wj*\x - \xo 11:19 \xt Mat 9:14\x* \s1 Kwele mi hefaliyegaingte yowa \r Luk 10:13-15 \p \v 20 Yesudi mac-aling gocna pasi damuineholec homacne bame ngic-ngigac homacnedi nganilu \w kwele-hefaliyec\w* mi aidaingkale, ye misofoc aiyelelu yanguc edocebawec, \v 21 \wj “Korasin nga Besaida ngic-ngigac, mee, ngenge medecngebadaic. Ngengela pasi damuineholec homacne biyac fikewec. Pasi ingucne Tair nga Saidon taonka fikedec midec, ngic-ngigac yenge bikicnginengte ailu kwele-sowacte ngakpi wambac biyac holedabong. Ailu defe lowalu kwele-hefaliyec aidabong.\wj*\x - \xo 11:21 \xt Yes 23; Esek 26:1-28:26; Yol 3:4-8; Amo 1:9-10; Sek 9:2-4\x* \v 22 \wj Na yanguc edocngebabe, wowosae damengka ngengele umacti Tair nga Saidon yekele ngic-ngigac yengele umac ewalidaicte.\wj* \v 23 \wj Nga Kapeneam ngic-ngigac, ngenge honocmengka fedaingte, inguc ngagecaigabiyeng, yogo miyacbenang. Ngenge \+w Wangec-macka|lemma="Wangec-mac"\+w* balu wicngebame haudaingte. Pasi damuineholec ngengela fikewec, yogodi \+w Sodom\+w* taonka fikedec midec, Sodom ye dameng yanguctihac fadechac.\wj*\x - \xo 11:23 \xt Yes 14:13-15; Fike 19:24-28\x* \v 24 \wj Na yanguc edocngebabe, wowosae damengka ngengele umacti Sodom ngic-ngigac yengele umac ewalidaicte.”\wj*\f + \fr 11:24 \ft Korasin nga Besaida ailu Kapeneam taon, yenge Israel ngic-ngigac yengele mac. Tair nga Saidon ailu Sodom taon, yenge Israel yengele alingkacni miyac.\f*\x - \xo 11:24 \xt Mat 10:15; Luk 10:12\x* \s1 Mamac nga Madec ngagecepanoga \r Luk 10:21-22 \p \v 25 Dameng iwa Yesudi yanguc miwec, \wj “Mamac, ga honocmeng nga himong fileine. Ngic-ngigac aling ngage-ngage-motocnginengkolec gacaigaing, gagi yenge wiyacgone sasawa yago mi nganiningte balu sangkeing. Ailu adu-madec-gogoc kpisicne ingucne, yenge sugu wiyac yogo baengka yegengkeyelewec. Ilec mitenggugabac.\wj*\x - \xo 11:25 \xt 1Kor 1:26-29\x* \v 26 \wj Oc, Mamac, ga yogo ngagelu kwelegone madickegac.\wj* \v 27 \wj Mamacnedi wiyac sasawa neleme na yogo damongkelu gagabac. Aime monicti Madec nalic mi ngagegac, Mamacti sugu ngagegac. Ingucnehac monicti Mamac nalic mi ngagegac, Madecti sugu ye ngagegac. Ailu Madecti ngic-ngigac bawosaecebalu edalicebagac, yengi sugu Mamac ngagegaing.\wj*\x - \xo 11:27 \xt Mat 28:18; Yoa 3:35; 17:2; Filp 2:9; Yoa 1:18; 10:15\x* \s1 Ngiye-ngagec banoga \p \v 28 \wj “Ngic-ngigac boletowa balu tapilingineng waicne gacaigaing. Nga umac homacne balu gacaigaing, ngenge nala weleyackebong nani ngiye-ngagec ngeledacte.\wj*\x - \xo 11:28 \xt Yer 31:25\x* \v 29 \wj Ngenge kwesilu nale bole yogo teng ingucne bafangke tengkelu ngage-ngage nalacni baning. Na kwele-mogung ailu bawacnagulu gagabac. Inguc ailu kwele-ilucnginengti ngiye-ngagec bafuwadaicte.\wj* \v 30 \wj Nale teng yogo nalic tengkenoga, aime teng bageina wiyac hefeicne yogo efecne.”\wj*\x - \xo 11:30 \xt 1Yoa 5:3\x* \c 12 \s1 Sabatle Sugucne \r Mrk 2:23-28; Luk 6:1-5 \p \v 1 Dameng iwa \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* Sabat damengka wit bole hewacina yefe balaibelu leme, \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge nosingte homalu wit noine moniyang moniyang banoc aiibong.\x - \xo 12:1 \xt Yef 23:25\x* \v 2 Inguc aibong \w Farisaio\w* yenge yogo nganilu yanguc edoibong, “Nganinong, mic-tengtengfocgone yenge Sabat damengka aibaba mi aiaiine, yogo aigaing.”\x - \xo 12:2 \xt Wah 20:10\x* \p \v 3 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “\+w Dawidi\+w* nga bole-ngicfocine yenge nosingte homalu aibaba aiibong, ngenge yogo wafe-ngagec mi aicaigaing, me?\wj* \v 4 \wj Ye Wapongte \+w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\+w* felu bret Wapongte ibu loicne, yogo balu bole-ngicfocine yengeholec noibong. Nga bret yogo \+w depec-baba ngic\+w* yengi sugu nalic nodaingte, ngicbenang yengibac miyac. Aimebac Wapongti yengele mi ngage-sowalewec.\wj*\x - \xo 12:4 \xt 1Sm 21:1-6; Dep 24:5-9\x* \v 5 \wj Depec-baba ngic yenge inguchac Sabat damengka \+w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\+w* bole balu Sabatka ngiye-ngagecte aibaba yogo hegilelu bikic mi bafuwadaingte. Wapongte \+w yefe-yowawa|lemma="Yefe-yowa"\+w* fagac, ngenge yogo wafelu ngagecaigaing.\wj*\x - \xo 12:5 \xt Him 28:9-10\x* \v 6 \wj Na yowa yanguc edocngebabe, wiyac yagodi\wj*\f + \fr 12:6 \ft Yesu ye yeicnele ngagelu “wiyac yagodi” miwec.\f* \wj Wapongte Ibu-mac ewaligac.\wj*\x - \xo 12:6 \xt Mat 12:41-42\x* \v 7 \wj Aime yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Na \+w depec\+w* bacaigaing, yogolec mi ainelegac. Ngic-ngigac kwele-sowac aiyelecaigaing, yogolec ainelegac.’\wj* \rq (Hos 6:6) \rq* \m \wj Ngenge yowa yogo ngage-motodabongka midec, ngenge ngic bikicngineng mikac, ngage-wosaec aiyelelu mi mimoctocebadabong.\wj*\x - \xo 12:7 \xt Mat 9:13\x* \v 8 \wj \+w Ngicte Madec\+w* ye Sabatle Sugucne gagac hocne, ye aibaba madicne nga sowacnele nalic midaicte.”\wj* \s1 Ngic mole-sowac bamadickewec \r Mrk 3:1-6; Luk 6:6-11 \p \v 9 Aime ye hegilelu iwacni hikelu \w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\w* fewec. \v 10 Hei, ngic monic moleine neboc homaicne, ye iwa ngiyewec. Ngiyeme ngic yenge Yesudi wenuc mime ngagelu yowawa lonogale uwacnoibong, “Sabat damengka ngic nalic bamadicebanoga, me miyac?”\x - \xo 12:10 \xt Luk 14:3\x* \p \v 11 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngengelacni monicti \+w lamaine|lemma="Lama"\+w* monic Sabat damengka long monicka haudaicte ingucne, ye biyac hikelu lamaine fuluckeme ofedaicte.\wj*\x - \xo 12:11 \xt Luk 14:5\x* \v 12 \wj Aime ngic ngengibac wiyac feicne ailu lama ewalicebayackegaing. Ilec Sabat damengka aibaba madicne yogolec aka monic mi fagac.”\wj* \p \v 13 Inguc milu ngic yogolec yanguc micnowec, \wj “Ga molegone sungkec.”\wj* Inguc micnome ye moleine sungkelu madickeme moleine nebocine ingucne aiwec. \v 14 Aime Farisaio yenge wahikelu yengilangkac kpaducke ngiyelu Yesu wehomanogale yowa milu hefeibong.\x - \xo 12:14 \xt Yoa 5:16,18\x* \s1 Wapongte angac madecine \p \v 15 Inguc aibong Yesu ye kwelengineng ngageyelelu iwahac mac yogo hegilelu hikewec. Hikeme ngic-ngigac homacnedi balaibelu hikebong, yedi ngic-ngigac hucnginengkolec sasawa bamadicebawec. \v 16 Bamadicebalu ngic-ngigac yengi yeicne fungine mibong yegengkedaickale ailu, aka-yowa edocebalu mimacebawec.\x - \xo 12:16 \xt Mat 8:4; Mrk 3:12\x* \v 17 \w Siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* yowa biyachac miwec, yogo noine aidaicte, \q1 \v 18 “Ngagegaing, na bole-madecne bawosaeiba. Ailu kwelena yele angac ngagelu kwele-ilucnedi yele beliyegac. Aime \w Asune|lemma="Asu"\w* yele feiwa lobe yedi nale mimocto-mimoctole pasi dondonne himongne himongne ngic-ngigac sasawa, yengela mime yegengkeyeledaicte.\x - \xo 12:18 \xt Yes 42:1-4; Mat 3:17\x* \v 19 Ailu ye ngaba mi aidaicte. Nga ye tapiliineholec mi aukwedaicte. Ngic-ngigac yenge mac-sobengka domalu yele yowa-malacte ucine nalic mi ngagedaingte. \v 20 Ailu ye komba pelecne monic biyac sowaleicne, yogo mi baduyackedaicte. Ailu hifa monic ucine hasockolec hobanogale aigac, yogo mi bahobadaicte. Inguc ailu gacgu ye mimocto-mimoctole pasi dondonne damongkelu game pasi yogodi aibaba sowacne ewalidaicte. \v 21 Aime himongne himongne ngic-ngigac sasawa, yenge ngage-ngagengineng yele wacka lolu wangec gadaingte.” \rq (Yes 42:1-4) \rq* \s1 Alengkolec bole bacaigac, me? \r Mrk 3:20-30; Luk 11:14-23; 12:10 \p \v 22 Yenge ngic monic alengkolec ailu dongeine pisickeicne ailu yowaine mikac, ye Yesula balu hikeibong. Hikebong yedi ngic yogo bamadickeme yowa miwec, ailu dongeine hilawec. \v 23 Inguc aime habu domaibong, yenge yogo nganilu kwatackelu yanguc miibong, “Ngic yogo ye Mesia mecne \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* fikesaweckacni.” \p \v 24 Inguc mibong Farisaio yenge yogo ngagelu yanguc miibong, “\w Aleng\w* yebicebacaigac, yogo aleng yengele micne \w Belsebul\w*, yele tapiliwa bole balu ngic-ngigac yengelacni aleng yebicebacaigac.”\x - \xo 12:24 \xt Mat 9:34; 10:25\x* \p \v 25 Inguc mibong Yesudi ngage-ngagenginang biyac ngagelu yanguc miwec, \wj “Himong monicte ngic-ngigac yenge ngaba ainagulu siyeckedaingtewa, himong yogo kisi kwedaicte. Nga taon me golowac monicti siyeckelu ngaba ainagudaingtewa, taon me golowac yogo gilodaingte.\wj* \v 26 \wj Aime \+w Satang\+w* yeuctihac yebicnagudaictewa, ye siyeckelu habu yaeckang aime yele ngani-damong sanangne nalic mi fadaicte. Ilec na yele tapiliwa aleng mi yebicebagabac.\wj* \v 27 \wj Nani Belsebul yele tapiliwa aleng yebicebadaba midec, ngengileng madecfocngineng yenge inguchac yele tapiliwa aleng yebicebadabong. Inguc aime ngenge madecfocnginengtihac ngengele yowa wosaelu mimoctodaingte.\wj* \v 28 \wj Aime nani Wapongte Asuholec aleng yebicebagabacka, ibac Wapongte ngani-damongti ngengela biyac weleyec fagac.\wj*\x - \xo 12:28 \xt Sale 10:38; 1Yoa 3:8\x* \p \v 29 \wj “Ngic monicti ngic tapiliineholec, yele macka felu woc-wiyacine nalic mi ewalilu badaicte, miyac. Ye ngic tapiliineholec yogo mucti dodockelubac macine kwelina felu woc-wiyacine fagac, yogo nalic bayackedaicte.”\wj*\f + \fr 12:29 \ft Ngic monic yogo Yesu yeicnele miwec. Nga Aleng Sugucnengineng ye ngic tapiliineholec ingucne.\f* \p \v 30 \wj “Inguc aime yanguc edocngebabe ngagening, monic ye nale ago miyac ye na lobenugac. Nga monicti naholec bakpaduc bole mi bacaigac, yedi nale wiyac basowaleme singsalolong kwenale bole bacaigac.\wj*\x - \xo 12:30 \xt Mrk 9:40; Luk 9:50\x* \v 31 \wj Ilec yanguc edocngebabe, ngic monic ye \+w bikic\+w* haicine monic-monic aicaigac, ailu misulec aiyelecaigac, yele sowacne yogo nalic hegiledaicte. Nga monicti Asu misulec aicnodaicte,\wj*\f + \fr 12:31 \ft Asule wac milu sulegac, yogo yanguc, ngicti Asule aibaba yogo mime Aleng Sugucnenginengte aibaba ingucne aigac. Farisaio yengi inguc miibong.\f* \wj yele sowacne nalic mi hegiledaicte, miyac.\wj*\x - \xo 12:31 \xt Hib 6:4-6\x* \v 32 \wj Aime monic ye Ngicte Madecte wac milu sulelu yowa midaicte, yele sowacne nalic hegiledaicte. Nga monic ye \+w Tili Asule|lemma="Tili Asu"\+w* wac milu sulelu yowa midaictewa, yele sowacne nalic mi hegiledaicte, miyac. Yogo dameng yanguctihac gagabeleng me dameng lobewa kwesidaicte, iwa inguc fafeginowagac.”\wj* \s1 Yoc madicne \r Luk 6:43-45 \p \v 33 \wj “Yoc monic madicne mibong, iwacni noine madicne fikedaicte. Nga yoc sowacne mibong, iwacni noine sowacne fikedaicte. Foinac, yoc haicine monic monic yenge noinenginengti funginengineng bayegengkecaigac.\wj*\x - \xo 12:33 \xt Mat 7:16-20\x* \v 34 \wj Ngenge hema gbolifocine. Aime wiyac kwelenginang wakelu fagac, yogo hocne micnginengti mibong yegengkedaicte. Ngic kindololoholec yedi yowa madicne mimilesoc mi aigac.\wj*\x - \xo 12:34 \xt Mat 3:7; 15:18; Luk 3:7; 6:45\x* \v 35 \wj Ngic madicne ye ngage-ngage madicne facnogac, iwacni wiyac madicne bame fikecaigac. Nga ngic kindololoholec, yedi ngage-ngage sowacne iwacni wiyac sowacne bame fikecaigac.\wj* \v 36 \wj Na yanguc edocngebabe, ngenge yowangineng sasawa kosa-balasa micaigaing, yowangineng yogodihac wowosae damengka wosaecngebame yowa noine midaingte.\wj* \v 37 \wj Yowagonele silicka wosaelu dondonne wacgudaicte. Ailu yowagonele silicka wosaelu umac geledaicte.”\wj* \s1 Pasile maainele Yesu uwacnoibong \r Mrk 8:11-12; Luk 11:29-32 \p \v 38 Inguc mime \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* nga Farisaio gocne yengi yanguc miibong, “Wewedu, ga pasile maa monic edalicnubacte ainolegac.”\x - \xo 12:38 \xt Mat 16:1; Luk 11:16; Yoa 6:30\x* \p \v 39 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge sowacne nga selo-boic aling ingucne ailu, pasile maa monic nganinogale uwalu gagaing. Aimebac ngenge pasile maa monic mi ngeleicne, miyac. Siduc-mimi ngic \+w Yona\+w*, yela pasile maa fikewec, ngenge yogo sugu nganidaingte.\wj*\x - \xo 12:39 \xt Mat 16:4; Mrk 8:12\x* \v 40 \wj Yona ye deboc hadeng habackang kiwec-sic sugucnele gobe kwelina fawec, ingucnehac Ngicte Madecti himong kwelina deboc hadeng habackang fadaicte, ngenge yogo sugu nganidaingte.\wj*\x - \xo 12:40 \xt Yoa 1:17\x* \v 41 \wj Aime Niniwe taon sugucnele ngic yengi Yonale yowa ngagelu \+w kwele-hefaliyec\+w* aiibong. Aime ngagegaing, yakumac monicti\wj*\f + \fr 12:41 \ft Yesu ye yeicnele ngagelu “Yakumac monicti Yona ewaligac,” miwec.\f* \wj Yona ewaligac. Ilec ailu ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge wowosae damengka Niniwe ngic-ngigac yengeholec fangkelu domaebongka aibabangineng wosaelu ngengele sowacne mimoctodaingte.\wj*\x - \xo 12:41 \xt Yoa 3:5\x* \v 42 \wj Aime Seba himongte ngigac-taudi \+w Solomonte|lemma="Solomon"\+w* ngage-ngage-motoc banogale himong mecine sautkacnipec kwesiwec. Aime ngagegaing, yakumac monicti\wj*\f + \fr 12:42 \ft Yesu ye yeicnele ngagelu “Yakumac monicti Solomon ewaligac,” miwec.\f* \wj Solomon ewaligac. Ilec ailu ngigac-taudi wowosae damengka ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngengeholec fangke domalu aibabangineng wosaelu ngengele sowacne mimoctodaicte.\wj*\x - \xo 12:42 \xt 1Ngt 10:1-13\x* \s1 Aleng wonongkolec hefaliyedaicte \r Luk 11:24-26 \p \v 43 \wj “\+w Aleng wonongkolec\+w* yedi ngickacni ofelu himong misaine mikac, iwa hikelu ye mac ngiye-ngiyeine basackelu lolickelu gacaigac. Gacgu mac ngiye-ngiyeine monic mi bafuwalu,\wj* \v 44 \wj yeuctihac yanguc migac, ‘Macne esecne ngiyelu hegileiba, iwa hatacmac hefaliyelu hikenogale ngagegabac.’ Inguc milu hikelu mac yogo nganigac. Aime mac yogo biyac pelengkelu bamadickeicne. Ailu fileine mikac moc domagac. Domame aleng wonongkolec ye yogo nganilu\wj* \v 45 \wj hatacmac hikelu \+w aleng\+w* 7 mengocebame kwesigaing. Aleng yogo yengi ye ewalilu sowacnebenang aigaing, yenge bacebame hikelu mac iwa gagaing. Inguc aibong ngic ye molic-molic sowacne gawec, ye yogo ewalilu sowacnebenang gagac. Aime ngic-ngigac yanguctihac galu sowacne aigaing, ngengela aibaba ingucnehac fikedaicte.”\wj*\x - \xo 12:45 \xt 2Pi 2:20\x* \s1 Yesu nenggac gbafocine \r Mrk 3:31-35; Luk 8:19-21 \p \v 46 Yesu ye ngic-ngigac yowa edocebalu domaemewa nenggac gbafocine yenge kwesilu mac lobina domalu yeholec yowa mingagec ainingte mibong fewec. \v 47 Yowa lobong feme monicti ngagelu edowec, “Ngagegic, nenggac gbafocgone yenge gaholec yowa mingagec ainingte lobina domagaing.” \p \v 48 Inguc mime Yesudi ye edolu miwec, \wj “Weni yogo yengi nale nenggac gbafocne?”\wj* \v 49 Inguc milu mic-tengtengfocine domaibong, yengela moleine sungkelu yanguc miwec, \wj “Ngagegaing, ngic-ngigac yago yengi nale nenggac gbafocne aigaing.\wj* \v 50 \wj I yangucte, ngic-ngigac Mamacne honocmengka gagac, yele angac nga ngage-ngage balaibecaigaing, yengi hocne nale nenggac-sengfocne nga ngic hae-gbafocne aigaing.”\wj*\x - \xo 12:50 \xt Rom 8:29\x* \c 13 \s1 Wasec wicke-wickele nangeng yowa \r Mrk 4:1-9; Luk 8:4-8 \p \v 1 Hadeng iwahac \w Yesu\w* ye mackacni walu lifuc mecina hikelu ngiyewec. \v 2 Ngiyeme habutowa sugucnebenangti yela hikebong, ye gombawa felu ngiyeme ngic-ngigac habutowadi lifuc mecina domaibong.\x - \xo 13:2 \xt Luk 5:1-3\x* \v 3 Domabong yedi nangeng yowa homacne edocebalu yanguc miwec, \wj “Ngagegaing, wasec wicke-wicke ngic monicti huc-wasec wickenale bolewa hikewec.\wj* \fig Ngic ye wasec wicebagac|alt="man sows seed" src="42_Mark4.3-8_Sower.tif" size="col" loc="13:1-8" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="13:3" \fig* \v 4 \wj Hikelu wasec wickeme, wasec gocne yengi walu yefewa holeibong, yogo nango yengi kwesilu nowackeibong.\wj* \v 5 \wj Nga gocnedi posa tolowa holeibong, iwa himong efecnemac fawecte, wasec yogo kwac biyac kwodulu ofeibong.\wj* \v 6 \wj Ofebong godocngineng mi hauibongte ailu, wenacti ofelu kweme ululuwelu homaibong.\wj* \v 7 \wj Nga wasec gocnedi kpinding kwelina holeibong. Holelu kwac kwodubong kpindingti sugulelu hole-homacebawec.\wj* \v 8 \wj Nga wasec gocnedi himong guwecineholecka holelu noine madicne aiibong. Monicte hucine yogo 100, nga monicte 60, nga monicte 30, inguc aiibong.\wj* \v 9 \wj Monic ye hedeckolecti yowa yago aneng ngagedaic.”\wj* \s1 Nangeng yowa hole-holele fungine \r Mrk 4:10-12; Luk 8:9-10 \p \v 10 Aime \w mic-tengteng\w* yengi yela hikelu uwacnoibong, “Ga wenucte yowa nangengngine milu edocebacaigic?” \p \v 11 Inguc uwacnobong Yesudi yowangineng bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Honocmengte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* ngage-ngage sangkeicne, yogo ngengi sugu ngageningte biyac ngeleicne. Nga yenge monic mi yelewec.\wj* \v 12 \wj Ngic monic ngage-ngage gocne facnogac, ye ngage-ngage homacne hatacmac lacnome balu gadaicte. Aime monic ye ngage-ngage mikac, yelacni ngage-ngage kpisicne balu gagac, yogo ewalidaicte.\wj*\x - \xo 13:12 \xt Mat 25:29; Mrk 4:25; Luk 8:18; 19:26\x* \q1 \v 13 \wj Yenge dongenginengti wiyac monic nganilu nalic mi ngani-motogaing.\wj* \q1 \wj Nga hedecnginengti yowa monic ngagelu, sifu nalic mi ngage-motogaing.\wj* \m \wj Ilec ailu nangeng yowa edocebacaigabac.\wj* \v 14 \wj Aime siduc-mimi ngic \+w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\+w* yowa miwec, yogo yengela noine fikegac,\wj* \q1 \wj ‘Ngic-ngigac hedecti ngagecaigaing, yenge yogo ngagelu nalic mi ngage-motodaingte.\wj* \q1 \wj Ailu dongedi nganicaigaing, yenge yogo nganilu nalic mi ngani-motodaingte.\wj*\x - \xo 13:14 \xt Yoa 12:40; Sale 28:26-27\x* \q1 \v 15 \wj Ngic-ngigac aling yago yenge kwelengineng fongkecaigac. Nga hedecnginengti yowa ngageningte hedecngineng fongkecaigac. Ailu dongenginengti wiyac nganinogale kundung kwecaigac.\wj* \q1 \wj Yenge dongenginengti wiyac monic nganidaingkale, nga hedecnginengti ngagedaingkale ailu, ngage-ngagenginengti wiyac monic ngage-motodaingkale.\wj* \q1 \wj Ilec yogo yenge kwelengineng wenucka hefaliyeme bamadicebadaba.’\wj* \rq (Yes 6:9-10) \rq* \m \v 16 \wj Aime dongedi ngani-motolu hedecti ngage-motocaigaing, ngenge kwele-angackolec.\wj*\x - \xo 13:16 \xt Luk 10:23-24\x* \v 17 \wj Foinac, Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* nga ngic aibabangineng dondonne homacnedi esecne gaibong, ngengi yenge wiyac nganicaigaing, yogo nganinogale angac ngagelu sifu mi nganiibong. Ailu ngenge yowa hedecnginengti ngagecaigaing, yenge yogo hedecti ngageningte aiyelewec, yogo inguchac mi ngageibong, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \s1 Wasec wicke-wickele fungine \r Mrk 4:13-20; Luk 8:11-15 \p \v 18 \wj “Aime ngic wasec wickewec, yogolec nangeng yowale fungine mibe ngenge ngagening.\wj* \v 19 \wj Wasec yefewa holeibong, yogo monicti ngani-damongte yowa hedecinedi ngagelu mi ngage-motodaicte. Ailu \+w Kindololo fileinedi|lemma="Kindololo fileine"\+w* kwesilu yowa yogo wasec ingucne kweleina duweicne, yogo biyac baickeyelecaigac. Yogo wit wasecne yefewa holeibong, silic ingucne aigac.\wj* \v 20 \wj Nga wasec posa tolowa holeibong, yogo monicti ngani-damongte yowa ngagelu kweleina biyac beliyelu sebilelu badaicte, ye ingucne.\wj* \v 21 \wj Sebileme yogodi kweleina godoc mi baicnele dameng kpisicnemac fame, Wapongte yowale ailu umac me weyebic aicnobong ye wawedaicte.\wj* \v 22 \wj Nga wasec kpindingka holeibong, yogo monic ye ngani-damongte yowa ngagelu gadaicte, ye ingucne. Ye yowa ngagelu socte gagale ngageboc nga moneng-mafale lokwesac yogodi sugulelu yowa yogo hole-homame noine monic mi fikedaicte.\wj*\x - \xo 13:22 \xt Luk 12:16-21; 1Tim 6:9-10,17\x* \v 23 \wj Nga wasec himong guwecineholecka holeibong, yogo monic ye ngani-damongte yowa ngagelu ngage-motodaicte, ye ingucne. Ngic ingucne yelacni gocnedi noine 100 nga gocnedi 60 nga gocnedi 30, inguc bafuwadaicte.”\wj* \s1 Ngaba-ngicti wiyac monic wickedaicte \p \v 24 Yesudi nangeng yowa monic holelu yanguc edocebawec, \wj “Honocmengte ngani-damong yogo silicine yanguc, monicti boleina hikelu wit hucine madicne wickewec.\wj* \v 25 \wj Ngic ye wickeme fame macka hikeme ngic-ngigac sasawa yenge debocka gung fayackeebongka ngic yele ngabadi kwesilu kpinding sowacne inguchac wit bole hewacina wickelu hikewec.\wj* \v 26 \wj Aime wit yogo kwodu ofelu noine fikeemewa kpinding sowacne inguchac kwodulu ofewec.\wj* \p \v 27 \wj “Inguc aime kwelec kwekwe yengi kwesilu bole fileine yanguc edoibong, ‘Sugucnenonggeng, ga bolewa wasec madicne wickeing. Aime kpinding sowacne yogo wenuwacni ofegac?’\wj* \p \v 28 \wj “Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, ‘Ngaba ngic monicti yogo aigac.’\wj* \p \wj “Inguc mime miibong, ‘Nonge hikelu kpinding sowacne yogo fuluckelu wickedabelengte, nonge inguc ainangte ngagegic, me?’\wj* \p \v 29 \wj “Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, ‘Miyac, ngenge kpinding fuluckegabeleng milu wit momochac fuluckedaingkale ailu, hegilening.\wj* \v 30 \wj Wit nga kpinding yekilec momochac suguleboc noine babale dameng kwesime noine welu babale ngicti yanguc edocebadacte, “Ngenge molickelu kpinding sowacne fuluckelu dodocebalu dacka wickebong lobedaic. Aime wit sugu bakpaduc ailu nosing-macna lobong ngiyedaic.” ’ ”\wj* \s1 Mastet hucinele nangeng yowa \r Mrk 4:30-32; Luk 13:18-19 \p \v 31 Yesudi nangeng yowa monic holelu yanguc edocebawec, \wj “Honocmengte ngani-damong yogo mastet hucine ingucne. Ngic monicti hikelu boleina yogo duwewec.\wj* \v 32 \wj Mastet hucine, yogo wasec sasawa yengele kpisicnengineng. Ailu ye sugulelu nosing-bolewa mendang ewalicebalu yoc bangkacne ingucne ailu domame sawawa nango yengi kwesilu mangngina yafo holelu ngiyecaigaing.”\wj* \s1 Nangeng yowa yiswa holelu miwec \r Luk 13:20-21; Mrk 4:33-34 \p \v 33 Aime Yesudi nangeng yowa monic holelu yanguc edocebawec, \wj “Honocmengte ngani-damong yogo \+w yis\+w* ingucne. Ngigac monicti flawa umacine 20 kilo balu yisholec lalickelu bame atang aiboc sugulewec.”\wj* \p \v 34 Yesu ye yowa miwec, yogo nangeng yowawa sugu holelu ngic-ngigac habutowa edocebalu gawec, ye moc monic mi edocebalu gawec. \v 35 Wapongte siduc-mimi ngic monicti yowa yanguc miwec, \q1 “Na nangeng yowa migabac, yogo micnacni wanale aigac. Aime himong fikeemewa wiyac sangke-sangke fawec, yogolec yowa midacte.” \rq (Mige 78:2) \rq* \m Yowa yogo noine fikenale Yesudi nangeng yowawa sugu holelu yowa edocebalu gawec. \s1 Kpindingte nangeng yowale fungine \p \v 36 Aime ye ngic-ngigac habutowa locebalu macka feme mic-tengtengfocine yenge yela felu miibong, “Ga nangeng yowawa kpinding sowacne bolewa ofewec migic, yogolec fungine miyengka yegengkeme ngagenang.” \p \v 37 Inguc mibong yedi ameine bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “\+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* wasec madicne wickelu gagac.\wj* \v 38 \wj Aime nosing-bole yogo himongtowa himong falegac. Nga hucine madicne yogo Wapongte ngani-damongte adu-madecfocine. Nga kpinding sowacne yogo Kindololo fileinele adu-madecfocine.\wj* \v 39 \wj Aime ngaba-ngicti wasec bolewa wickewec, yogo Aleng Sugucnengineng. Nga noine babale dameng, yogo dameng moto-motoine, yogolec dameng. Bole-ngic yogo \+w angelo\+w*.\wj* \v 40 \wj Yengi kpinding sowacne fuluckelu dacka wickebong lobedaicte, dameng moto-motoina ingucne fikedaicte.\wj*\x - \xo 13:40 \xt Yoa 15:6\x* \v 41 \wj Dameng iwa Ngicte Madecti angelofocine salecebame yengi yele ngani-damongkacni okac ingucne kwopocebadaingte. I yangucte, bikicka wawecaigaing, ailu \+w yefe-yowa\+w* wewe ngic, yogo sasawa kpaducebayackelu\wj*\x - \xo 13:41 \xt Mat 24:31; Mrk 13:27\x* \v 42 \wj dac sugucna wicebabong haudaingte. Iwa haulu ngic-ngigac yenge hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.\wj*\x - \xo 13:42 \xt Mat 8:12\x* \v 43 \wj Aime ngic-ngigac dondonne yenge Mamacnginengte ngani-damongka wenac-dongeine ingucne angolelu gadaingte. Monic ye hedeckolecti yowa yago aneng ngagedaic.”\wj*\x - \xo 13:43 \xt Dan 12:3\x* \s1 Moneng nga kwanang yekele nangeng yowa \p \v 44 Yesudi hatacmac taockelu yanguc miwec, \wj “Honocmengte ngani-damong yogo moneng-mafa ingucne. Ngic yengi moneng-mafa bolewa sangkeibong. Sangkebong ngic monicti iwa hikelu yogo bafuwalu hatacmac balu iwahac sangkewec. Sangkelu belic-belicka hikelu wiyacine sasawa salelu moneng balu hikelu bole yogo fuli bawec.\wj* \p \v 45 \wj “Ailu hatacmac yanguc, honocmengte ngani-damong yogo kwanang madicne ingucne. Monicti kwanang basackelu gawec.\wj* \v 46 \wj Basackegacgu kwanang monic fuline sugucnebenang nganiwec. Nganilu hike woc-wiyacine sasawa salelu moneng bawec. Balu kwesi yogodi kwanang yogo fuli bawec.\wj* \s1 Nangeng yowa uficka holelu miwec \p \v 47 \wj “Na hatacmac mibe ngagening. Honocmengte ngani-damong yogo ufic ingucne. Ngic yenge ufic lifucka wickebong haulu kiwec-sic silicine haicine monic-monic bacebawec.\wj* \v 48 \wj Wickebong lifucte sicti ufic wakelu ofowalu mecina fame fuluckebong ofewec. Ofeme ngic yenge sic nonoine yogo wosaelu duwacka loibong. Nga mi nonoine, yogo wickeibong.\wj* \v 49 \wj Dameng moto-motoine iwa pasi ingucnehac fikedaicte. Angelo yengi gacgu ngic-ngigac aling bikickolec gagaing, yenge inguchac ngic-ngigac dondonne yengele hewackacni baicebalu\wj* \v 50 \wj dac sugucna wicebabong haudaingte. Haulu yenge iwa hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.”\wj*\x - \xo 13:50 \xt Mat 13:42; Luk 13:28\x* \p \v 51 Yesudi inguc milu uwayelewec, \wj “Ngenge yowa yogo sasawa ngage-motogaing, me?”\wj* \p Inguc mime miibong, “Oc, ngaegabeleng.” \p \v 52 Inguc mibong yanguc edocebawec, \wj “Ilec \+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w* monic ye honocmengte ngani-damongte \+w mic-tengteng aigac|lemma="Mic-tengteng"\+w*, ye hocne mac monicte fileine aigac. Yedi luwangkacni woc-wiyac madicne esecne nga gbolicne balu wacaigac.”\wj* \s1 Yesu lobe-yowa aicnoibong \r Mrk 6:1-6; Luk 4:16-30 \p \v 53 Yesu ye nangeng yowa yogo milu mac-himong yogo hegilelu \v 54 yeicne mac-himongngina hikewec. Hikelu \w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\w* felu yowa edocebalu weduyeleme ngic-ngigac ngiyeibong, yenge mimedec ailu yanguc miibong, “Ngic yago ye ngage-ngage-motoc nga pasi damuineholec yogo wenuwacni baweckacni balu gagac?\x - \xo 13:54 \xt Yoa 7:15\x* \v 55 Ye mac-baba ngic yele madec hocne. Nga nenggacine wacine \w Maria\w* ailu ye Yakobos nga \w Yosefe\w* nga Saimon ailu Yude yengele haengineng.\x - \xo 13:55 \xt Yoa 6:42\x* \v 56 Ailu sengfocine sasawa yenge nongilengkolec gagaing. Aime ye ngage-ngage yogo wenuwacni bawec?” \v 57 Yenge inguc milu lobe-yowa aicnolu ye hegileibong. \p Inguc aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngic-ngigac yenge Wapongte siduc-mimi ngic yele alang bacaigaing. Aime macfocine nga golowacfocine, yengi sugu yele alang mi bacaigaing.”\wj*\x - \xo 13:57 \xt Yoa 4:44\x* \v 58 Aime ngic-ngigac yenge mi ngagesingkeibongte ailu, yedi iwa pasi damuineholec homacne mi bawec. \c 14 \s1 Yoane misa-lowac weibong \r Mrk 6:14-29; Luk 3:19-20; 9:7-9 \p \v 1 Dameng iwa \w Yesule|lemma="Yesu"\w* siducti ngictau \w Herode\w*, yele hedecka haume \v 2 ye ngagelu bole-ngicfocine edocebawec, “\w Yoane\w* \w misa-lowacti|lemma="Misa-lowac"\w* homackacni gboliye fangkelu gagac, ye Yesu. Ilec ailu tapili facnogacte pasi damuineholec balu gagac.” \p \v 3-4 I yangucte, Herodedi Yesule siduc mi ngagelu esecne gbaine Filipte ngigac Herodias ye hise balu gawec. Aibaba yogolec ailu Yoanedi Herode yanguc edowec, “Ga ngigac yogo balu yeholec gagic, yogo yefe monic mi fagac.” Inguc mime Herodedi Yoane balu hefelu muc-macka lolu\x - \xo 14:3-4 \xt Dep 18:16; 20:21; Luk 13:19-20\x* \v 5 wehomanogale ngagesiwec. Aime ngic-ngigac yenge ye Wapongte \w siduc-mimi ngic\w*, inguc ngageibongte ailu hangocebawec.\x - \xo 14:5 \xt Mat 21:26\x* \p \v 6 Aime Herodele fike-fike dameng kwesime, ngic-ngigac yenge yela habu balu ngiyeebongka Herodias aduinedi yengele hewacka fangkelu gee wewec. Weme Herodedi ngani-angac aicnolu \v 7 Wapongte wacka yowa sanangkenale yanguc mipangkewec, aduine ye wiyac monicte aicnome yogo nalic lacnodaicte. \v 8 Mipangkeme adu ye nenggacinedi ngage-ngage lacnome Herode yanguc edowec, “Ga Yoane misa-lowacte hodoc welockebong pelewa lolu bawelelu neledamec.”\f + \fr 14:8 \ft Herodias ye Yoane homanale ngagewecte ailu hodocine nganilu ngagewec, Yoane ye homawec.\f* \v 9 Inguc mime \w ngictaudi|lemma="ngictau"\w* ngagelu kwele-umac ngagewec. Ailu ngic ngiyeibong, yengele haicka yowa biyac mime sanangkewec. Ilec ailu aduinele yowa ngagewec, Yoanele hodoc yogo lacnonale mipangkelu \v 10 hudu-baba ngic monic saleme lelu Yoane muc-macka ngiyewec, ye ubeine welockewec. \v 11 Welockelu hodocine pelewa lolu bawelelu aduine lacnome adudi nenggacinela balewec. \v 12 Aime Yoane \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge hikelu kponggbongine bahikelu longkeibong. Longkebong motome hikelu Yesu siduc yogo edoibong. \s1 Nosing gumecebawec \r Mrk 6:31-44; Luk 9:10-17; Yoa 6:1-13 \p \v 13 Edobong Yesu ye siduc yogo ngagelu mac-himong yogo hegilelu gombawa felu mic-tengtengfocine yengeholec mac-himong monic ngic mikacka, iwa yeicnac ganale hikewec. Aime ngic-ngigac habutowadi yenge yogo biyac ngagelu taonngineng hegilelu hige-yefe balaibelu hikeibong. \v 14 Hikebong Yesu ye gombawacni walu ngic-ngigac habutowa inguc nganicebalu kweleine sowaleme ngic-ngigac hucnginengkolec bamadicebawec. \p \v 15 Bamadicebalu gacgume mac aweleme mic-tengtengfocine yengi yela lelu yanguc miibong, “Himong yago ngic mikac, aime wenac haume mac biyac awelegac. Ilec ailu ga ngic-ngigac habutowa yago salecebang mac-aling gocna hikening. Yenge hikelu yengung nosing fuli banoc aining.” \p \v 16 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Yenge hike-hikelesoc mi aigaing, ngenge ngengung nosing yelebong noning.”\wj* \p \v 17 Inguc mime yengi miibong, “Nonge bret 5 nga misa-sic yaeckang sugu balu gagabeleng.” \p \v 18 Inguc mibong yedi yanguc miwec, \wj “Ngenge nosing yogo nala bawelening.”\wj* \v 19 Yesu ye inguc milu ngic-ngigac habutowa kpindingka wangiyeningte edocebawec. Edocebalu bret 5 ailu misa-sic yaeckang, yogo balu dongeine hilame honocmengka feme Wapong kwele-madic micnowec. Micnolu bret yogo bauckelu mic-tengtengfocine yeleme yengi balu ngic-ngigac habutowa yelebong noibong.\x - \xo 14:19 \xt Mat 15:35-39; Mrk 8:6-10\x* \v 20 Aime yenge sasawadi nogebec ailu nosing tofaine notiwa aibong ngiyewec, yogo kpaduckebong haulu damba 12 wakewec. \v 21 Ngic-ngigac nosing noibong, yogo yengelacni ngic yengele dzalengineng yogo 5 taosen ngama ingucne. Nga ngigac adu-madec noibong, yengele dzalengineng yogo monic mi wafeibong. \s1 Lifuc feina hikewec \r Mrk 6:45-52; Yoa 6:16-21 \p \v 22 Damba wakeme Yesu ye mic-tengtengfocine salecebame yenge gombawa felu misa lifuc nebocina molickelu hikeibong. Hikebong ye yeicnac galu ngic-ngigac habutowa locebame hikeyackeibong. \v 23 Hikeebongka ye milockenale kupicka feme mac deboleme yeicnac ngiyewec.\x - \xo 14:23 \xt Luk 6:12; 9:28\x* \v 24 Ngiyeme yenge gombawa biyac lifuc hewacina hikeebongka gbelong sugucnedi yenge hikedaingtewa, yefe kwesilu dibongti gomba welu bafangkeme fec-wac aiwec. \p \v 25 Inguc aime mac biyac saenogale aiyemewa Yesu ye lifuc feina edela edela mic-tengtengfocine yengela hikewec. \v 26 Ye lifuc feina edela edela hikeme mic-tengtengfocine yenge nganilu yanguc miibong, “Ilucti welegac.” Inguc milu hangocebame aukweibong.\x - \xo 14:26 \xt Luk 24:37\x* \p \v 27 Aukwebong Yesudi ngagelu iwahac yanguc edocebawec, \wj “Nani welegabac.\wj*\f + \fr 14:27 \ft Grik yowawa yogolec fungine “Na gagabachac.” Yogo Wapongte wac monic, Wapongte angelodi Moses edowec.\f* \wj Ngenge ngageboc mikac sanangne domadaing. Ngenge mi hangocngebana.”\wj* \s1 Pita misa feina hikewec \p \v 28 Inguc mime Pitadi hefaliyelu miwec, “Sugucne, gageicne welegic ingucnehac, na misa feina edela edela gala fubele minelec.” \p \v 29 Inguc mime Yesudi miwec, \wj “Ga welec.”\wj* \p Inguc mime Pita ye gombawacni walu misa feina edela edela Yesula lewec. \v 30 Leemewa dibong gbelong sugucne weme nganilu hangockewec. Inguc aime misawa haunogale ailu hangockeme aukwelu miwec, “Sugucne, ga baficnunong.” \p \v 31 Inguc mime Yesu ye moleine biyac sungkelu Pitale mole balu bafangkelu yanguc edowec, \wj “Ga ngage-ngagesinggone kpisicnemac, ga omale ngageboc aigic?”\wj* Inguc micnowec.\x - \xo 14:31 \xt Mat 8:26; Mrk 4:39\x* \p \v 32 Micnome yeke gombawa feebocka iwahac gbelong miyac aiwec. \v 33 Aime gombawa ngiyeibong, yenge Yesu afeelu yanguc miibong, “Foinac, ga \w Wapongte Madec\w*.” \s1 Ngic-ngigac hucnginengkolec \r Mrk 6:53-56 \p \v 34 Aime yenge lifuc falockelu Genesaret himongka hike sulumeibong. \v 35 Iwa hikebong himong yogolec ngic yengi Yesu biyac ngani-motolu yowa lobong hikeyackeme yenge ngic-ngigac hucnginengkolec yela bacebalu kwesiibong. \v 36 Kwesilu hucnginengkolec yenge ngakpi daleinele muc susucine sugu oiyaningte dogbac ailu micnoibong. Aime oiyaibong, yenge sasawadi madickeibong.\x - \xo 14:36 \xt Mat 9:20-21\x* \c 15 \s1 Oma yowa balaibenoga? \r Mrk 7:1-23 \p \v 1 Aime \w Farisaio\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yenge Yerusalemkocni \w Yesula|lemma="Yesu"\w* kwesilu miibong, \v 2 “\w Mic-tengtengfocgone|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge molengineng mi suwelu nosing moc banoc aicaigaing. Aime yenge omale ngesa-ngambofocnonggeng yengele yefe-yowa yogo hegilecaigaing?” \p \v 3 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge omale ngengileng yefe-yowangineng balaibelu Wapongte ung-yowa hegilecaigaing?\wj* \v 4 \wj Wapongti yanguc migac,\wj* \q1 \wj ‘Ga nenggac-mamackecgone alang bayetedamec.’\wj* \rq (Wah 20:12; Yef 5:16) \rq* \q1 \wj Aime ‘Monic ye nenggacine me mamacinele sawec-yowa midaictewa, ye webong homadaic.’\wj* \rq (Wah 21:17; Dep 20:9) \rq* \m \v 5 \wj Ngengebac yanguc micaigaing, ‘Monicti nenggacine me mamacine edolu yanguc midaicte, “Na wiyac gocne gelenogale ngagelu migabac, yogo biyac Wapongte ibu lacnobele miiba.” ’\wj* \v 6 \wj Ye inguc milu nenggac-mamackecine alang mi bayetedaicte. Inguc ailu ngenge yefe-yowangineng balaibebong Wapongte yowa yogo someckeyackegac.\wj* \v 7 \wj Kwesac-ngic, ngengele hocne Asudi siduc-mimi ngic \+w Yesaiya\+w* edome siduc-yowa noinebenang yanguc kwelengkewec,\wj* \q1 \v 8 \wj ‘Ngic-ngigac habu yago yenge micnginengti sugu alang bacnucaigaing. Nga kwelenginengtibac na hegilecnucaigaing.\wj* \v 9 \wj Aime yenge ngic-ngigac weduyelecaigaing, yogo ngicte yefe-yowa sugu edocebalu weduyelecaigaing. Ailu moc afenubong nganibe noine mikac aicaigac.’ ”\wj* \rq (Yes 29:13) \rq* \p \v 10 Aime Yesudi ngic-ngigac habu wacebame kwesibong yanguc edocebawec, \wj “Ngenge hedec kwelu ngage-motoning.\wj* \v 11 \wj Nosing nga wiyac ingucne yogodi ngic kweleina haume wonongkolec nalic mi aidaicte, miyac. Nga wiyac kwelenonggangkocni micka yefe ofecaigac, yogodi hocne ngic kweleine bame wonongkolec aidaicte.”\wj*\x - \xo 15:11 \xt Mat 12:34\x* \p \v 12 Aime mic-tengtengfocine yengi yela kwesilu edolu miibong, “Farisaio yenge yowa yogo ngagelu yowa heesicne migaing, ga yogo ngagegic, me?” \p \v 13 Inguc edobong yedi Farisaio yengele yanguc miwec, \wj “Honocmeng Mamacnedi woc-wiyac monic mi duwewec, yogo godocine fuluckedaicte.\wj* \v 14 \wj Ilec ngenge hegilecebadaing. Yenge yengung donge-pisic ailu donge-pisic yengele feicne gagaing. Aime donge-pisic monicti donge-pisic agoine mengockeme yekilec momochac longka haudabiyecte.”\wj*\x - \xo 15:14 \xt Luk 6:39; Rom 2:19\x* \p \v 15 Mime Pitadi yanguc uwacnowec, “Yowa nangengngine holelu migic ilec fungine miyengka ngagenang.” \p \v 16 Inguc mime Yesudi yanguc milu edowec, \wj “Ngenge ngage-ngage-motocngineng mikac ingucne gagaing, me?\wj* \v 17 \wj Nosing me wiyac monic lobinacni gobe kwelina haulu hamacka haucaigac. Ngenge yogo mi ngage-motogaing, me?\wj* \v 18 \wj Nga ngic kwelewacni ofecaigac, yogodibac ngic bame wonongkolec aicaigac.\wj* \v 19 \wj Kwelewacni ngage-ngage yangucti ofecaigac. Ngage-ngage sowacne, nga ngic-wewe, ailu ngawe-ngigac bahegilec, nga selo-boic aibaba. Ailu hise aibaba, nga kwesac-yowawa loceba-loceba, ailu misulec aibaba.\wj* \v 20 \wj Aibaba yogodi ngic-ngigac basowaleme wonongkolec aicaigaing. Aime ngenge molengineng mi suwelu nosing moc nocaigaing, aibaba yogodi ngic kwelewa wonongkolec nalic mi aidaicte.”\wj* \s1 Kenan ngigac monic \r Mrk 7:24-30 \p \v 21 Yesu ye Genesaret himong hegilelu Tair nga Saidon himong, iwa hikewec. \v 22 Hikeemewa iwacni Kenan yengele alingkacni\f + \fr 15:22 \ft Kenan aling yenge Israel yengele alingkacni miyac.\f* ngigac monicti kwesilu Yesu wacke-wasic aicnolu micnowec, “Sugucne, Dawidile fikesaweckacni, ga nale kwelegone sowalena, alengti adune basowalecaigac.” \p \v 23 Mime Yesudi yele yowa ameine monic mi bafaliyecnome mic-tengtengfocine yengi kwesilu kpafengkelu yanguc miibong, “Ngigac ye lobenonggang homacnehac wackegacte saleengka hikena.” \p \v 24 Inguc micnobong yedi yowa yanguc bafaliyewec, \wj “Na \+w Israel\+w* ngic-ngigac yengelacni \+w lama\+w* sangkeicne gagaing, yengele ailu salecnume waiba.”\wj*\x - \xo 15:24 \xt Mat 10:6\x* \p \v 25 Aime ngigac yogo kwesilu Yesu ketadi holecnolu afeelu miwec, “Sugucne, ga baficnunong.” \p \v 26 Inguc mime yanguc edowec, \wj “Adu-madec yengele nosing ewalicebalu hoda yengela wickedabelengte,\wj*\f + \fr 15:26 \ft Adu-madec yenge Israel ngic-ngigac ingucne, nga Israel ngic-ngigac yenge Israel alingkacni miyac yengele hoda ingucne wacebaibong.\f* \wj yogo mi madickedaicte.”\wj* \p \v 27 Inguc mime ngigac yedi sanangnehac miwec, “Sugucnene, yogo nalic migic. Aime hoda yengebac filefocngineng yengi nosing nobong kapucine tebo bageina wacaigac, yogo nocaigaing.” \fig Hoda yeke tebo bageina nosing nogaic|alt="dogs eat under table" src="42_Mark7.28_DogsTable.tif" size="col" loc="15:26-28" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="15:27" \fig* \p \v 28 Inguc mime Yesudi bafaliyelu ngigac yogo yanguc edowec, \wj “Ngigac, ngage-ngagesinggone yogo feicnebenang. Ngage-ngagegona ngagesigic, yogo hocne fikegelena.”\wj* Inguc mime dameng iwahac aduine madickewec. \s1 Ngic-ngigac homacne bamadicebawec \p \v 29 Aime Yesu ye mac-himong yogo hegilelu, Galili lifuc mecina hikelu kupicka felu iwa ngiyewec. \v 30 Ngiyeme ngic-ngigac habutowa sugucnebenangti kwesiibong. Kwesilu huckolec ngic-ngigac, yenge hige-sowac nga pulingine, ailu donge-pisic nga yowangineng mikac, ailu ngic-ngigac homacne yela ingucnehac bacebalu kwesiibong. Kwesilu Yesule emewa locebabong yedi bamadicebawec. \v 31 Bamadicebame ngic-ngigac yowangineng mikac, yenge yowa miibong. Nga pulingine yenge madickeibong. Ailu hige-sowac yenge lec-welec aiibong. Nga donge-pisic yenge donge hilaibong. Inguc aibong ngic-ngigac yenge yogo nganilu kwatackelu Israel yengele Wapong wacine bafeibong.\x - \xo 15:31 \xt Mrk 7:37\x* \s1 Ngic 4 taosen nosing gumecebaibong \r Mrk 8:1-10 \p \v 32 Aime Yesudi mic-tengtengfocine wacebame welebong yanguc edocebawec, \wj “Ngic-ngigac habutowa yago yenge nosingngineng mikac hadeng habackang biyac naholec gaebongka yengele kwelene sowalegac. Yenge yefe hikegacgu nosingte homalu donge lolic aiyeledaickale, nalic mi salecebadacte.”\wj*\x - \xo 15:32 \xt Mat 14:14\x* \p \v 33 Inguc mime mic-tengtengfocine yengi bafaliyelu yanguc edoibong, “Nongileng mac yago himong kisiwa misaine mikacka gagabeleng. Ilec nosing wenuwacni baebengka ngic-ngigac habutowa sugucne yago yelebeng nobong gebecebadaicte?” \p \v 34 Inguc mibong Yesudi yanguc uwayelewec, \wj “Ngenge bret edomeng balu gagaing?”\wj* \p Uwayeleme miibong, “Bret 7 nga misa-sic gogoc kpisicne gocne.” \p \v 35 Mibong Yesudi ngic-ngigac habu himongka walu ngiyeningte edocebawec. \v 36 Edocebame walu ngiyebong ye bret nga misa-sic balu Wapong kwele-madic micnolu bauckewec. Ailu mic-tengtengfocine yeleme yengi botoc balu ngic-ngigac habu yelebong noibong. \v 37 Yenge yogo nobong gebecebame, nosing tofaine ngiyewec, yogo balu kpaduckebong damba 7 aiwec. \v 38 Aime nosing noibong, ngic yogo yengele dzalengineng 4 taosen. Nga ngigac adu-madec noibong yengele dzalengineng yogo mi wafeibong. \v 39 Aime Yesu ye ngic-ngigac habutowa salecebame hikebong ye gombawa felu Magadan himongka hikewec. \c 16 \s1 Pasile Yesu uwacnoibong \r Mrk 8:11-13; Luk 12:54-56 \p \v 1 \w Farisaio\w* nga \w Sadyusi\w* yenge Yesula hikelu yeicne tapiliine lokwesacka loningte ngageibong. Inguc ngagelu yedi pasile maa monic honocmengkacni bame fikeme edalicebanale uwacnoibong. \p \v 2 Uwacnobong Yesudi yowangineng bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Mac aweleme ngenge yanguc micaigaing, ‘Mac-himong sasacne aigacte saeme dameng madicne aidaicte.’\wj* \v 3 \wj Aime ubiyacte fangkelu micaigaing, ‘Mac-himong sasacne ailu kundung kwegacte mac-gbelong kwesidaicte.’ Ngenge sawawa maaine fikecaigac, yogo madicne hocne wosaecaigaing. Aime dameng yagolecte maa fikecaigac ngenge yogo nganilu sifu mi ngage-motocaigaing.\wj* \v 4 \wj Ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge sowacne nga selo-boic aling ingucne ailu, ngenge pasile maa monic nganinogale uwalu gagaing. Aimebac ngenge pasile maa monic mi ngeleicne, miyac. \+w Yonala|lemma="Yona"\+w* pasile maa fikewec, ngenge yogo sugu nganidaingte.”\wj* Inguc milu hegilecebalu hikewec.\x - \xo 16:4 \xt Mat 12:39; Luk 11:29\x* \s1 Farisaio yengele yis \r Mrk 8:14-21 \p \v 5 Yesu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengeholec lifuc nebocina hikeibong. Hikenogale bret ngigecebame moc hikeibong. \v 6 Hike sulumelu \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc edocebawec, \wj “Ngenge Farisaio nga Sadyusi yengele \+w yisle|lemma="Yis"\+w* ngani-motolu gadabiyeng.”\wj*\x - \xo 16:6 \xt Luk 12:1\x* \p \v 7 Mime mic-tengtengfocine yenge yengungtihac mingagec ailu yanguc miibong, “Nongileng bret mi balu kwesigabeleng. Ilec ailu inguc migac.” \p \v 8 Inguc mibong ye kwelenginang biyac ngage-motolu yanguc miwec, \wj “Ngic ngenge ngage-ngagesingngineng kpisicnemac, ngenge omale ngengileng bret mi balu kwesigaingte mingagec aigaing?\wj* \v 9 \wj Ngenge ngage-ngage-motocngineng mikac. Bret 5 sugudi ngic 5 taosen andoebame damba edomeng umengkebong wakewec, ngenge yogo ngigecngebagac, me?\wj*\x - \xo 16:9 \xt Mat 14:17-21\x* \v 10 \wj Ailu bret 7 sugudi ngic 4 taosen andoebame damba edomeng umengkebong wakewec, pasi yogo ingucne ngagesidaing.\wj*\x - \xo 16:10 \xt Mat 15:34-38\x* \v 11 \wj Omale ngenge mi ngage-motogaing? Na bretbenangte mi migabac. Ngenge Farisaio nga Sadyusi yengele yis, yogolec ngani-motolu ganingte migabac.”\wj* \v 12 Inguc edocebame yenge bretle yis ilec mi miwec, yogo biyac ngage-motoibong. Yenge Farisaio nga Sadyusi yengele wewedu-yowa, yogolec ngani-motolu ganingte miwec. \s1 Yesule fungine mime yegengkewec \r Mrk 8:27-30; Luk 9:18-21 \p \v 13 Yesu ye Filipai himongka Sesarea taon bangkalelu mic-tengtengfocine yanguc uwayelewec, \wj “Ngic-ngigac yenge \+w Ngicte Madec\+w* yele ma micaigaing?”\wj* \p \v 14 Inguc mime yengi miibong, “Gocne yengi \w Yoane\w* \w misa-lowac\w* micaigaing. Nga gocne yengi Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* wacine \w Elaiya\w* micaigaing. Nga gocne yengibac \w Yeremiya\w* me Wapongte siduc-mimi ngic monic esecne wackelu micaigaing.”\x - \xo 16:14 \xt Mat 14:1-2; Mrk 6:14-15; Luk 9:7-8\x* \p \v 15 Inguc mibong yanguc miwec, \wj “Aime ngenge ngengung nale ma micaigaing?”\wj* \p \v 16 Uwayeleme Saimon Pitadi miwec, “Ga \w Mesia\w*, Wapong gagaineholec yele Madec.”\x - \xo 16:16 \xt Yoa 6:69\x* \p \v 17 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Saimon, Yonale madec, yowa yogo ngic mimiwacni mi migic. Ilec ga kwele-angackolec gadamec. Mamacne honocmengka gagac, yedi hocne yogo bayegengkelu edocguwecte migic.\wj*\x - \xo 16:17 \xt Gal 1:15-16\x* \v 18 \wj Aime na inguchac edocgube ngagenong, ga Pita. Aime posa yagolec feiwa\wj*\f + \fr 16:18 \ft Pita wac yogo Grik yowawa fungine yogo posa kpisicne monic. Yesu ye yeicnele ngagelu “posa yagolec” inguc miwec. “Posa yagolec” yogo Grik yowawa fungine yogo posa lapane sugucne.\f* \wj na habune locebabe basuguledaicte. Aime yogo sanangnehac domame \+w Wangec-mac|lemma="Wangec-mac"\+w* yogolec tapiliinedi nalic mi bawadaicte.\wj*\x - \xo 16:18 \xt Yoa 1:42; Efs 2:20\x* \p \v 19 \wj “Na honocmengte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* tapili yogo ki ingucne gelebe gagi himongka wiyac sasawa hefedamecte, yogo honocmengka inguchac hefeicne fadaicte. Nga ga wiyac himongka lukedamecte, yogo honocmengka inguchac lukedaicte.”\wj*\x - \xo 16:19 \xt Mat 18:18; Yoa 20:23\x* \v 20 Inguc milu mic-tengtengfocine yenge Yesu ye yeicne Mesia, yogolec ngic monic mi edocebaningte mimacebawec. \s1 Homackacni gboliyelu fangkedaicte \r Mrk 8:31-9:1; Luk 9:22-27 \p \v 21 Dameng iwa molickelu Yesudi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec,\wj “Na Yerusalem hikebe Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng nga \+w depec-baba ngic micne\+w* ailu \+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w* yengi doicka locnulu wehomacnudaingte. Aime hadeng habackang aiyemewa hatacmac gboliyelu fangkedacte.”\wj* Aibaba inguc fikenale miwec. \p \v 22 Inguc edocebame Pitadi Yesu mecina mengocke lelu yekilackac domalu mikpatalac aicnolu miwec, “Sugucne, miyac! Wapongti baficgume wiyac yogo gala nalic mi fikedaicte.” \p \v 23 Inguc mime Yesudi hefaliyelu Pita yanguc edowec, \wj “\+w Satang\+w*, ga lobena wele-hikec. Ga okac ingucne kwopocnuengka wawecnunale ngagelu migic. Ga wiyac ngagesigic, yogo Wapongtacni miyac, yogo ngic ngage-ngage aigac.”\wj* \s1 Yesu balaibenogale yefe \p \v 24 Inguc milu mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Monic ye na balaibecnunogale ngagegacka, ye yeicne soc-kweleinele angac bawalu umacte \+w malicpongine|lemma="Malicpong"\+w* bafangke tengkelu balaibecnudaic.\wj*\x - \xo 16:24 \xt Mat 10:38; Luk 14:27\x* \v 25 \wj Monic ye yeicne gagaine sebilenale ngagelu boleine badaicte, ye gagaine yogo sangkecnodaicte. Nga monic ye nale ailu gagaine hegiledaicte, yebac gagaine bafuwadaicte.\wj*\x - \xo 16:25 \xt Mat 10:39; Luk 17:33; Yoa 12:25\x* \v 26 \wj Ilec monicti himongtowa yagolec wiyac sasawa bafuwanale ailu gagaine wickeme sangkedaicte, wiyac yogo yengi ngic yogo nalic bafickedaingte, me? Yogo miyac! Me monicti gagaine hatacmac bafuwanale wenuc lacnome bafuwacnodaicte? Yefe monic mi fagac.\wj*\x - \xo 16:26 \xt Mat 4:8-9\x* \v 27 \wj Aime Ngicte Madecti Mamactacni tapili nga hibi-angocineholecti \+w angelofocine|lemma="Angelo"\+w* yengeholec kwesilu ngic-ngigac sasawa aibabangineng aicaigaing, yogolec silicina ameine baduyeledaicte.\wj*\x - \xo 16:27 \xt Mat 25:31; Mige 62:12; Ynn 24:12; Rom 2:6; Miye 22:12\x* \v 28 \wj Foinac, ngic-ngigac yago domagaing, ngengelacni gocne mi homaebongkahac, Ngicte Madec ye ngani-damongineholec kwesime dongenginengti nganidaingte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \c 17 \s1 Ngicte Madecte ngani-damong \r Mrk 9:2-13; Luk 9:28-36 \p \v 1 Hadeng 6 motome \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* Pita nga Yakobos ailu gbaine \w Yoane\w* mengocebame tiki dalicne monicka felu yengilangkac gaibong. \v 2 Iwa galu dongenginengti nganiyebongka Yesule socti hefaliyelu angocinebenang aiwec. Aime haic-mesuine yogo wenac-dongeine ingucne aiwec. Nga ngakpi-kpolucine yogo kwalacne ailu angoc fikecaigac, ingucnehac aiwec.\x - \xo 17:2 \xt 2Pi 1:16-18\x* \v 3 Hei, inguc aime iwahac \w Moses\w* nga \w Elaiya\w* yeke fikelu yeholec mingagec aiboc nganicepaibong. \p \v 4 Aime Pitadi Yesu yanguc edowec, “Sugucne, nongileng yagowa gabeng madickegacte ga ngageengka nalic aime fale habackang banang. Gale monic nga Mosesle monic ailu Elaiyale monic.” \p \v 5 Hei, Pitadi inguc edome iwahac kaguwa monic angocineholecti walu somecebawec. Somecebame kaguwa kwelinacni yowa-malac monic yanguc wackelu miwec, “Yogo nale Madec, kwelenedi yele angac ngagegabac. Na ye ngani-angac aicnogabac. Ngenge yele yowa ngagedaing!”\x - \xo 17:5 \xt Mige 2:7; Yes 42:1; Mat 3:17; Mrk 1:11; Luk 3:22; Yef 18:15\x* \p \v 6 Aime \w mic-tengteng\w* yenge yogo ngagelu hangocebame himongka wafalu haic-mesungineng sangkeibong. \v 7 Inguc aibong Yesudi yengela lelu yucebalu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge fangkening, hangoc mi aining.”\wj* \v 8 Inguc mime yenge dongengineng hilalu ngic monic mi nganiibong, yenge Yesu yeicnac domame nganiibong. \p \v 9 Aime tikiwacni waluhac Yesudi mimacebalu yanguc miwec, \wj “Ngenge wiyac nganigaing, yogolec siduc ngic-ngigac monic mi edocebadaing. Gacgu \+w Ngicte Madec\+w* homackacni gboliyelu fangkedaicte, dameng yogowabac midaing.”\wj* \p \v 10 Inguc mime mic-tengtengfocine yengi yanguc uwacnoibong, “\w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yenge wenucte Elaiyadi molickelu kwesime Mesia lobeina kwesinale micaigaing?”\x - \xo 17:10 \xt Mal 4:5\x* \p \v 11 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Elaiyadi molicke kwesilu wiyac sasawa bame madickedaicte hocne.\wj* \v 12 \wj Na yanguc edocngebabe ngagening, Elaiya ye biyachac kwesime yenge mi ngani-motolu yengileng angac balaibelu aibaba sowacne haicine monic-monic aicnolu gaibong. Ailu yenge Ngicte Madec inguchac doicka lobong doic ngagedaicte.”\wj*\x - \xo 17:12 \xt Mat 11:14\x* \v 13 Inguc mime mic-tengteng yenge biyac ngage-motoibong, Yogo \w Yoane\w* \w misa-lowacte|lemma="Misa-lowac"\w* miwec.\x - \xo 17:13 \xt Luk 1:17\x* \s1 Madec alengkolec bamadickewec \r Mrk 9:14-29; Luk 9:37-42 \p \v 14 Aime yenge tikiwacni walu habu sugucne yengela hike sulumebong ngic monicti Yesula kwesilu ketadi holecnolu yanguc miwec, \v 15 “Sugucne, ga madecnele kwelegone sowalena. Ye kwele-sifuc damengngine kwesime doic sugucne ngagelu dameng homacne dacka nga misawa haucaigac. \v 16 Aime madecne mic-tengtengfocgone yengela bahikebe yengi ye bamadickenogale ngagebong kpungkeme hegilegabiyeng.” \p \v 17 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Dameng yagolec ngic-ngigac aling yago, ngenge ngage-ngagesingngineng mikacbenang, ailu ngenge aibabangineng kosa-balasaine. Na dameng dalicne ngage-ngagesing mikac ngic-ngigac ngengeholec hatacmac ganogale takicnugac. Ngenge madec yogo bawelening.”\wj* \v 18 Inguc mime bawelebong Yesudi \w aleng\w* kpatalacnome ye madec yogo hegilelu hikewec. Hikeme dameng iwahac madec yogo madickewec. \p \v 19 Inguc aime mic-tengtengfocine yenge Yesula kwesilu yengilangkac ngiyelu yanguc uwacnoibong, “Nonge wenucte aleng yogo yebiyenangte aibibiyegabeleng?”\x - \xo 17:19 \xt Mat 10:1\x* \p \v 20 Uwacnobong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Foinac, ngenge ngage-ngagesingngineng kpisicnemac fagacte kpungkelu hegilegabiyeng. Ngenge ngage-ngagesingngineng kpisicne mastet hucine\wj*\f + \fr 17:20 \ft Mastet hucine yogo homong hucine ingucne kpisicnebenang.\f* \wj ingucne fangeledecka midec, ngenge kupic yago nalic micnodaingte, ‘Kupic, ga yagowacni fangkelu edi hikec.’ Inguc mibong ye hikedaicte. Ailu ngenge wiyac monicte nalic mi kauc badaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 17:20 \xt Mat 21:21; Mrk 11:23; Luk 17:6; 1Kor 13:2\x* \v 21 \wj [Aleng ingucne yebicebanogale nosing-sawe galu mimilocti sugu yebiyedaingte.]”\wj*\f + \fr 17:21 \ft Hibi esecne Mataio kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 17:21 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Mataiodi mi kwelengkewec mecne.\f* \s1 Yesudi yeicne homanale hatacmac miwec \r Mrk 9:30-32; Luk 9:43-45 \p \v 22 Yesu nga mic-tengtengfocine yenge yengilangkac Galili prowinswa kpaduckelu gaebongka yedi yanguc edocebawec, \wj “Monicti Ngicte Madec balu ngic yengele molewa lodaicte, yogolec dameng bangkalegac.\wj*\x - \xo 17:22 \xt Mat 16:21\x* \v 23 \wj Lome yengi ye balu wehomadaingte. Wehomabong hadeng habackang aiyemewa homackacni hatacmac gboliyelu fangkedaicte.”\wj* Inguc mime yenge yogolec kwele-umac sugucne ngageibong. \s1 Ibu-macte takes \p \v 24 Aime Yesu nga mic-tengtengfocine yenge Kapeneam taonka hike sulumebong, Wapongte Ibu-mac yogolec takes-baba ngic yengi kwesilu Pita uwacnoibong, “Ngengele wewedu ye Ibu-macte takes locaigac, me?”\x - \xo 17:24 \xt Wah 30:13; 38:26\x* \p \v 25 Inguc mibong Pitadi miwec, “Oc, locaigac.” \p Inguc milu macka felu yowa mi mime Yesudi yanguc uwacnowec, \wj “Saimon, ga wenuc ngagegic, himongne himongne \+w ngictaufocngineng|lemma="ngictau"\+w*, yenge \+w takes|lemma="Takes-baba"\+w* malacni bacaigaing? Yenge yengileng ngic-ngigacfocngineng, yengelacni bacaigaing, me ngic-ngigac gocne himong monic damongkelu gagaing, yengelacni bacaigaing?”\wj* \p \v 26 Uwacnome miwec, “Yenge ngic-ngigac gocne himong monic baibong, yengelacni bacaigaing.” \p Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ilec ailu yengileng ngic-ngigacfocngineng yenge takes mi lolu moc gadaingte.\wj* \v 27 \wj Aime Ibu-mac yogo nale. Ilec ailu Ibu-macte takes mi lonogale ngagegabac. Aime yenge ngage-sowac mi ainingte ngagegabac. Ilec ga lifuc mecina hikelu misa-sic babale hawic monic wickedamec. Wickelu misa-sic molickelu fuluckedamecte, yogolec mic bauckelu moneng monic bafuwadamecte. Bafuwalu moneng yogo balu nokilec wacka takes-baba ngic yeledamec.”\wj* \c 18 \s1 Madi sugucne aigac? \r Mrk 9:33-37; Luk 9:46-48 \p \v 1 Dameng iwa \w mic-tengteng\w* yenge \w Yesula|lemma="Yesu"\w* kwesilu uwacnoibong, “Honocmengte \w ngani-damong\w*, yogolec alingka madi feicne gagac?”\x - \xo 18:1 \xt Luk 22:24\x* \p \v 2 Inguc uwacnobong Yesudi madec hakic monic wackewec. Wackeme weleme ye hewacnginang lome domame \v 3 yanguc miwec, \wj “Foinac, ngenge kwelengineng mi bafaliyedaingte ailu adu-madec yago yenge ingucne mi aidaingtewa, honocmengte ngani-damongka nalic mi fedaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 18:3 \xt Mat 19:14; Mrk 10:15; Luk 18:17\x* \v 4 \wj Ilec ailu monic ye bawacnagulu madec yangucne yele silic gadaicte, ye honocmengte ngani-damongka sugucne gadaicte.\wj* \v 5 \wj Nga monic ye madec yangucne nale wacka hefolegac, ye na hefolecnugac.”\wj*\x - \xo 18:5 \xt Mat 10:40; Luk 10:16; Yoa 13:20\x* \s1 Lokwesacti ngage-ngage basowalecaigac \r Mrk 9:33-37; Luk 9:46-48 \p \v 6 \wj “Entacka gocne yengi ngic monic balu balinga sugucne ubeina ubeecnolu kiwec gbolongna wickebong haudaictewa, yele umacine efeckedaicte. Aime adu-madec kpisicne monicti na ngagesingnulu game, ngic yogodi adu-madec ingucne aicnome \+w bikic\+w* bafuwadaictewa, Wapongti ye ameine baducnodaicte, yogo umactowaineholec.\wj* \v 7 \wj Mee, ngenge medecngebadaic. Himongtowa himong yagolec ngic-ngigac, okac ingucne kwopocngebame bikicka wawecaigaing. Ngic monic ye agoine aicnome ngage-ngagesingine wagac, mee ye medeckedaic.\wj* \v 8 \wj Ga higegone me molegone monicti aigeleme bikic bafuwadamectewa, ga yogo helockelu wickeengka hikedaic. Ga hige-molegone sasawa bucbuchac gacgu dac-sanang moto-motoine mikac, iwa wicgubong haudameckale, hige-sowac me hige-mole-sofong galu gaga-sanangka feengka madickedaicte.\wj*\x - \xo 18:8 \xt Mat 5:29-30\x* \v 9 \wj Me ga dongegone monicti sowacne aigeleme bikic bafuwadamectewa, ga dongegone baickelu wickeengka hikedaic. Ga dongegone yaeckanghac ngiyeboc dac-sanangka wicgubong haudameckale, dongegone nebocinedi sugu ngiyeme galu gaga-sanangka feengka madickedaicte.\wj* \p \v 10 \wj “Ngenge adu-madec kpisicne, yengelacni monic kweledi mi wickedaing. Na yanguc edocngebabe ngagening, \+w angelo\+w* yenge honocmengka galu adu-madec nganicebacaigaing, yenge damengsoc Mamacne honocmengka gagac, yele haicka gacaigaing.\wj*\x - \xo 18:10 \xt Hib 1:14\x* \v 11 \wj [Aime Ngicte Madec ye ngic-ngigac sangkeicne, yenge bikickacni kpaducebalu bacebanale wawec.]”\wj*\f + \fr 18:11 \ft Hibi esecne Mataio kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 18:11 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi yogo kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Mataiodi mi kwelengkewec mecne.\f*\x - \xo 18:11 \xt Luk 19:10\x* \s1 Lama sangkeicnele nangeng yowa \r Luk 15:3-7 \p \v 12 \wj “Ngic monic ye \+w lamafocine|lemma="Lama"\+w* 100 bacebalu game, iwacni monic sangkeme ye wenuc aidaicte? Ye lamafocine 99 kupicka hegilecebame domabong hikelu sangkeicne, yogo hocne basackedaicte.\wj* \v 13 \wj Basackegacgu bafuwalu beliyedaicte. Foinac, 99 sasawadi mi sangkeibong, yengele efecnemac beliyedaicte. Nga monic sangkeicne, yelebac beliyebenangkedaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj* \v 14 \wj Aime Mamacngineng honocmengka gagac, ye ingucnehac adu-madec kpisicne ingucne, yengelacni monicti mi sangkenale ngagelu gagac.”\wj* \s1 Sowacne bamadickenoga \p \v 15 \wj “\+w Ngic hae-gbagone|lemma="ngic hae-gba"\+w* monicti gala \+w bikic\+w* bafuwadaictewa, ga hikelu yeholec ngekilackac ngiyelu sowacne hewacnginac fagac, yogo mifuwacnodamec. Aime ye yowagone ngagedaictewa, hatacmac gale ago aidaicte.\wj*\x - \xo 18:15 \xt Luk 17:3; Gal 6:1\x* \v 16 \wj Nga ye yowagone mi ngagedaictewa, ga ngic moniyang me yaeckang bacepaengka hatac kwesilu ngengilangkac umac yogo mibong madickenale mingagec aidabiyeng. Inguc ailu ngic yaeckang me habackangti yowa sasawa mibong sanangkedaicte.\wj*\x - \xo 18:16 \xt Yef 19:15; Yoa 8:17\x* \p \v 17 \wj “Aime ye yowangineng mi ngagedaictewa, ngenge hikelu Yesule habu edocebadaing. Edocebabong ye habu yengele yowa inguchac hegiledaictewa, ibac ngagedaing, ngic yogo ye Wapong mi ngagegac ailu \+w takes-baba\+w* ngic, yenge ingucne aidaic.\wj* \p \v 18 \wj “Foinac, ngenge himongka wiyac sasawa hefedaingte, yogo honocmengka inguchac hefeicne fadaicte. Nga ngenge himongka wiyac lukeyackedaingte, yogo honocmengka inguchac lukedaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 18:18 \xt Mat 16:19; Yoa 20:23\x* \v 19-20 \wj I yangucte, himong yagowa ngic-ngigac yaeckang me habackangti nale wacka kpaduckelu ngiyedaingtewa, na hewacnginang gadacte. Ilec ngengelacni yaeckangti kwele-moniyang ailu wiyac monicte me monicte uwadabiyectewa, Mamacne honocmengka gagac, ye ngageyetelu wiyac yogo yetedaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 18:19-20 \xt Mrk 11:24; Yoa 15:7\x* \s1 Sowacne hegilenoga \p \v 21 Aime Pitadi Yesula welelu yanguc uwacnowec, “Sugucne, ngic hae-gbanedi nala bikic bafuwadaictewa, dameng edomeng sowacneine hegilecnobele ngagegic? Alecine 7 andoine aigac, me?” \p \v 22 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Alecine 7 miyac, alecine 70 domalu fegac, yogolec migabac.\wj*\x - \xo 18:22 \xt Luk 17:4\x* \p \v 23 \wj “Aime honocmengte ngani-damong yogo \+w ngictau\+w* monic ngic homacne yengele sugucnengineng, ye ingucne gawec. Aime yedi kwelec kwekwe ngic yengi yela monengngineng ameine baduningte damengngineng lowec.\wj* \v 24 \wj Lome kwesibong amengineng wowosae bole bawec. Molickelu ngic monic ye talant moneng sugucne ameine 10 taosen, yogolecsoc facnowec, ngic yogo yela baweleibong.\wj*\f + \fr 18:24 \ft Grik yowawa moneng yogo wacine talant. Talant moneng moniyang yogo hifa 15te bole-fuli.\f* \v 25 \wj Aime ye ameine yogo badunale ngageme kpungkeme, sugucnedi mime ngic yeicne nga ngigac adu-madecfocine yenge ngic monicta salecebame ngic yedi fuli bacebadaicte. Ailu wiyacine sasawa momoc saleyackelu, yogodi moneng balu ameine yogo badume miyac ainale miwec.\wj* \p \v 26 \wj “Inguc mime kwelec kwekwe ngic ye yogo ngagelu sugucneinele haicka ketadi holecnolu miwec, ‘Sugucnene, ga nale kwelegone sowaleme wangecne gaengka amegone badugeledacte.’\wj* \v 27 \wj Inguc mime sugucnedi yele kweleine sowaleme ameine hegilewec. Ye umacine baickelu saleme hikewec.\wj* \p \v 28 \wj “Aime kwelec kwekwe ngic ye lobina hauwec. Haulubac kwelec kwekwe ngic agoine monic yela tofa moneng\wj*\f + \fr 18:28 \ft Denarius yogo Roma yengele moneng monicte wacine. Yesule damengka denarius moniyang yogo hadeng moniyangte fuli ailu gawec.\f* \wj 100 facnowec, ye bafuwawec. Bafuwalu ye hobalu ubeine bauckenale balu miwec, ‘Nale tofa gala fagac, yogo ameine biyac badunelec.’\wj* \p \v 29 \wj “Inguc mime kwelec kwekwe ngic agoinedi yogo ngagelu yele haicka ketadi holecnolu dogbac aicnolu yanguc miwec, ‘Folo mi ainelec. Ga nale kwelegone sowaleme wangec gaengka tofagone yogo ameine lobewa badugeledacte.’\wj* \p \v 30 \wj “Inguc mime agoinedi yele yowale takickeme tofainele ameine yogo baduyackelubac wanale balu muc-macka lome ngiyewec.\wj* \v 31 \wj Ngiyeme kwelec kwekwe ngic agofocngineng gocne yenge aibaba yogo nganilu kwelengineng homacne sowaleme ngagebong nalic mi aiwec. Aime yenge hikelu aibaba fikewec, yogo sasawa sugucnengineng edoibong.\wj* \p \v 32 \wj “Edobong sugucnenginengti kwelec kwekwe ngic yogo micnome weleme edolu miwec, ‘Ga kwelec kwekwe ngic sowacnebenang. Ga nani dogbac aigelebe ketadi holeneleengka tofagone sasawa hegileiba.\wj* \v 33 \wj Ailu na gale kwelene sowaleme tofagone hegileiba, ga ingucnehac kwelec kwekwe ngic agogonele kwelegone inguchac sowaleme tofagonele ameine hegiledengtesoc.’\wj* \v 34 \wj Inguc milu sugucneinedi aalic ngagelu ngaba aicnolu muc-mac damong yengele molewa lowec. Lome kwelec kwekwe ngic yogo ye tofaine yogo sasawa ameine baduyackelubac wanale micnowec.\wj*\x - \xo 18:34 \xt Mat 5:25-26\x* \p \v 35 \wj “Aime ngenge sasawadi ngic hae-gbafocngineng yengele sowacne kwelenginengtibenang mi hegiledaingtewa, Mamacne honocmengka gagac, yedi silicine ingucnehac ngenge aingeledaicte.”\wj*\x - \xo 18:35 \xt Mat 6:15; Mrk 11:25; Efs 4:32; Kol 3:13\x* \c 19 \s1 Ngawe-ngigac gocnedi hegilecnagucaigaing \r Mrk 10:1-12; Luk 16:18 \p \v 1 \w Yesu\w* ye yowa yogo miyackeme motome Galili prowins hegilelu Yudeya himongka Yodan misa nebocina hikewec. \v 2 Hikeme ngic-ngigac habu sugucnebenangti ye balaibebong yedi ngic-ngigac hucnginengkolec iwa bamadicebawec. \p \v 3 Aime \w Farisaio\w* yenge yela kwesilu kwesackeningte yanguc uwacnoibong, “Ngic monic ye ngigacine wiyac kpisicnele hegilenale, yogolec yefe fagac, me?”\f + \fr 19:3 \ft Yuda ngic-ngigac gocne yenge ngagebong ngigac ye selo-boic aibaba aiwec, yogo sugu ye nalic ngigac hegiledaicte. Nga Yuda ngic-ngigac gocne yenge ngagebong ngigac ye wiyac kpisicnele aiwec, yogo nalic ngigac hegiledaicte. Ilec ailu Farisaio yenge uuwa yogo lokwesacka loibong.\f* \p \v 4 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Mime Fike-fike fileinedi molickelu mime\wj* \q1 \wj ‘Ngic nga ngigac fikeiboc, inguc bafuwacepawec.’\wj* \rq (Fike 1:27; 5:2) \rq* \m \wj Ngenge yogo wafe-ngagec aicaigaing.\wj* \v 5 \wj Ye bafuwacepalu yanguc miwec,\wj* \q1 \wj ‘Ilec ailu ngic ye nenggac-mamackecine hegilecepalu ngigacineholec wetackelu yeholec soc moniyang aidabiyecte.’\wj*\x - \xo 19:5 \xt Efs 5:31\x* \rq (Fike 2:24) \rq* \m \v 6 \wj Inguc aidabiyectewa, yeke hatacmac yaeckang mi aigaic, yeke soc moniyang aigaic. Ilec ailu Wapongti wetacepawec, yogo ngicti mi welockedaic.”\wj* \p \v 7 Inguc mime yanguc miibong, “Aime wenucte \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* ung-yowa yanguc nolewec? Ngic monicti ngigac hegilenogale hibi kwelengkelu ngigac lacnome ngigac ye ngic yogo hegilelu hikedaic.”\x - \xo 19:7 \xt Yef 24:1-4; Mat 5:31\x* \p \v 8 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge ngic kwelengineng fongkeicne. Ilec ailu Mosesdi ngigacfocngineng hegilecebaningte aka mi lowec. Aime molickelu ofeicne iwa yefe ingucne monic mi fawec.\wj* \v 9 \wj Na yanguc edocngebabe, ngic monicti ngigacine selo-boic aibaba mi aiyemewa ye moc hegilelu ngigac monic badaicte, ngic yogo ye selo-boic aibaba aidaicte.”\wj*\x - \xo 19:9 \xt Mat 5:32; 1Kor 7:10-11\x* \p \v 10 Inguc mime ngagelu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengi yanguc miibong, “Ilec ailu ngawe-ngigac mi ailu adu-madechac domalu momoc mi ganoga, yogodibac madickedaicte.” \p \v 11 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngengele yowa ngic gocne mi balaibedaingte. Wapongti ngic inguc baficebame yengi sugu ngawe-ngigac mi aidaingte.\wj* \v 12 \wj Ngic gocne yenge nenggac kwelewacni hufing fikeibong. Nga gocne yenge ngicti aibaba aiyelebong hufing aiibong. Nga ngic gocne yenge honocmengte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* ailu hufing ingucne gacaigaing. Ngic monic ye yowa yogo ngagelu banogale nalic ye yowa yogo badaic.”\wj* \s1 Adu-madec mimi-madic milu edocebawec \r Mrk 10:13-16; Luk 18:15-17 \p \v 13 Aime ngic-ngigac yenge adu-madecfocngineng kpisicne Yesula bacebalu hikebong, yedi moledi adu-madec feinginang lolu milockenale ngageibong. Inguc aibong mic-tengtengfocine yengi ngelengkelu edocebaibong. \p \v 14 Aime Yesudi yanguc miwec, \wj “Adu-madec kpisicne yenge nala nalic kwesining. Ngenge aka mi holeyelening. Honocmengte ngani-damong yogo adu-madec kpisicne yangucne yengele.”\wj*\x - \xo 19:14 \xt Mat 18:2-3\x* \v 15 Inguc milu moleine feinginang lolu mimi-madic milu edocebame motome ye mac-himong yogo hegilelu monicka hikewec. \s1 Ngic moneng-mafatowaineholec \r Mrk 10:17-31; Luk 18:18-30 \p \v 16 Aime ngic monicti Yesula kwesilu miwec, “Wewedu, na aibaba madicne wenuc ailu \w gaga-sanang\w* badacte?” \p \v 17 Inguc mime yedi yanguc miwec, \wj “Ga omale aibaba madicnele uwanelegic? Wapong moniyangti sugu madicne gagac. Aime ga gaga-sanangka fenogale milu Wapongte ung-yowa balaibedamec.”\wj*\x - \xo 19:17 \xt Dep 18:5; Luk 10:28\x* \p \v 18 Inguc mime yanguc miwec, “Ung-yowa weni yogo balaibenogale migic?” \p Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \q1 \wj “ ‘Ga ngic-ngigac mi wehomacebadamec. Ailu selo-boic aibaba mi aidamec. Nga hise mi badamec. Ailu micka lolo mi aidamec.\wj* \v 19 \wj Ga nenggac-mamackecgone alang bayetedamec.’\wj* \rq (Wah 20:12-16; Yef 5:16-20) \rq* \q1 \wj ‘Ailu gageicne aigelecaigac, silicine ingucnehac ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec.’ ”\wj* \rq (Dep 19:18) \rq* \p \v 20 Inguc mime soc-gboli madec yedi miwec, “Na yogo sasawa balaibecaigabac. Aime oma wiyacka kpungkegabac?” \p \v 21 Mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga ngic dondonnebenang ganogale ngagegicka ingucne, yanguc ainong, ga hikelu wiyacgone sasawa saleyackelu moneng balu ngic-ngigac waweweine gagaing, yogo yeledamec. Inguc aiyengka wiyac madicne honocmengka fikegeledaicte. Aime welelu na balaibecnudamec.”\wj* \p \v 22 Inguc mime soc-gboli madec yogo ye moneng nga woc-wiyacine bocyac facnowecte, yowa yogo ngagelu kweleine umaleme hikewec. \s1 Honocmengte ngani-damong nga himongte moneng-mafa \p \v 23 Hikeme Yesudi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Foinac, monic moneng nga woc-wiyacineholec ye honocmengte ngani-damong kwelina fenogale aidaicte, yogo boleine sugucnehac, yogo noine edocngebagabac.\wj* \v 24 \wj Ailu hatacmac edocngebabe, \+w kameldi|lemma="Kamel"\+w* bungic yefina fedaicte, yogo boleine sugucne. Nga moneng nga woc-wiyackolec yedi Wapongte ngani-damongka fenogale aidaicte, yogodibac boletowaine sugucnehac.”\wj* \p \v 25 Inguc mime mic-tengteng yenge yowa yogo ngagelu kwatackelu medecebame yanguc miibong, “Inguc aime madi nalic wasecne aidaicte?” \p \v 26 Inguc mibong Yesudi dongeine yengela hilalu yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac yengileng aibabanginengte ailu yogowa aibibiyelu hegiledaingte. Nga Wapongtibac wiyac sasawa yogo nalic aidaicte.”\wj*\x - \xo 19:26 \xt Yop 42:2\x* \p \v 27 Inguc mime Pitadi yanguc miwec, “Ngagegic, nonge woc-wiyacnonggeng sasawa hegilelu ga balaibecgulu gagabeleng. Ilec nonge oma wiyac badabelengte?” \p \v 28 Inguc mime Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Foinac, gacgu wiyac sasawa gbolicne fikedaicte, dameng iwa \+w Ngicte Madec\+w* ye honocmengte tapili nga hibi-angocineholecti ngictaule ngiye-ngiyewa ngiyedaicte. Aime ngic balaibecnucaigaing, ngenge inguchac ngictaule ngiye-ngiye 12 iwa ngiyelu \+w Israel\+w* yengele ngambofocngineng 12 fagaing, yengele aibabangineng wosaelu mimoctodaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 19:28 \xt Mat 25:31; Luk 22:30; Miye 3:21\x* \v 29 \wj Aime ngic-ngigac nale wacte ailu macfocngineng me \+w ngic hae-gbafocngineng|lemma="ngic hae-gba"\+w* me sengfocngineng me nenggac-mamacfocngineng me adu-madecfocngineng me himongngineng hegileibong. Wiyac yogolec ameine ngenge sasawadi 100 hatacmac badaingte. Ailu Sugucnedi gaga-sanang yeledaicte.\wj* \v 30 \wj Ngic molic-molic gacaigaing, yengelacni homacnedi lobeine aidaingte. Nga lobeine gacaigaing, yengelacni homacnedi molic-molic aidaingte.”\wj*\x - \xo 19:30 \xt Mat 20:16; Luk 13:30\x* \c 20 \s1 Waing bole-babale ngic \p \v 1 \wj “Honocmengte \+w ngani-damong\+w* yogo ngic monic mac-himongngineholec, silicine yogolecsoc. Ye 6 kilok ubiyacte hikelu \+w waing bolewa|lemma="waing"\+w* bole baningte ngic bacebawec.\wj* \v 2 \wj Bacebame bole-ngic yenge hadeng moniyangte moneng moniyang baningte mingagec ailu kwele-moniyang aiibong. Aime salecebame bolewa hikeibong.\wj* \p \v 3 \wj “Aime 9 kilok aiyemewa waing bolele fileinedi ngic gocne maket sobengka moc domabong nganicebalu\wj* \v 4 \wj yanguc edocebawec, ‘Ngenge inguchac nale waing bolewa hikelu bole babong, bolele moneng yogolec silicina ngeledacte.’\wj* \v 5 \wj Inguc mime yenge waing bolewa hikeibong.\wj* \p \wj “Aime ye 12 kilok nga 3 kilok aiyemewa aibaba ihac aiwec.\wj* \v 6 \wj Aime 5 kilok aime ye hatacmac hikelu ngic gocne inguchac moc domabong bafuwacebalu yanguc edocebawec, ‘Ngenge omale moc domabong mac awelenogale aigac?’\wj* \p \v 7 \wj “Inguc mime yanguc miibong, ‘Monicti bole-yowa monic mi nolegac.’\wj* \p \wj “Inguc mibong yanguc edocebawec, ‘Ngenge inguchac hikelu nale waing bolewa bole badaing.’\wj* \p \v 8 \wj “Mac aweleme bole fileinedi bole-damong yanguc edowec, ‘Ga bole-madec wacebaengka welebong bolele fuli yelenong. Ailu ngic lobe kwesigaing, yenge molickelu yeledamec, hikegacgu molic-molic kwesigaing yengela motodaicte.’\wj*\x - \xo 20:8 \xt Dep 19:13; Yef 24:15\x* \p \v 9 \wj “Inguc mime bole-damongti ngic 5 kilok aiyemewa kwesiibong, yenge molickelu hadeng moniyangte moneng moniyang, inguc yelewec.\wj* \v 10 \wj Yeleme ngic molickelu kwesiibong yengi yanguc ngageibong, ‘Ye moneng sugucnehac felu noledaicte,’ inguc ngageibong. Aime bole-damongti molic-molic ngic moneng yelewec, silicine ingucnehac ngic lobe kwesiibong, yogo yelewec.\wj* \v 11 \wj Yeleme yenge moneng yogo silicine nganilu ngagebong nalic mi aime, waing bole fileine\wj* \v 12 \wj yanguc edoibong, ‘Ngic yago yenge lobebenang kwesilu mac aweleme bole bagaing. Nga nongibac ubiyactebenang kwesilu doic-bole umacineholec wenacka domalu balu gabeng mac awelegac. Aime ga yengeholec momochac moneng silicine moniyang nolegic.’\wj* \p \v 13 \wj “Inguc mibong yedi yengelacni monic yanguc edowec, ‘Agone, na sowacne monic mi bafuwagabac. Ngagegic, nokilec molickelu moneng moniyang yogolecsoc mipangkelu kwele-moniyang aigabelec.\wj* \v 14 \wj Ga ilec monenggone balu hikenong. Aime na angacnedi bole-madec lobe kwesigaing, yenge fuli sockahac yelenogale ngagegabac.\wj* \v 15 \wj Aime na aibaba madicne aibe, yogolec hasowac aigic, me? Naneicne monengti inguc me inguc ainogale ngagelu, yogo nalic aidacte.’\wj* \p \v 16 \wj “Silicine ingucnehac lobe yengi molic-molic aidaingte. Nga molic-molic yengi lobeine aidaingte.”\wj*\x - \xo 20:16 \xt Mat 19:30; Mrk 10:31; Luk 13:30\x* \s1 Yesudi homanogale edocebame alecine habackang aiwec \r Mrk 10:32-34; Luk 18:31-33 \p \v 17 \w Yesu\w* nga \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* 12 yenge Yerusalem fenogale hikelu yefewa yengilangkac mengoceba-lelu yanguc edocebawec, \v 18 \wj “Ngagegaing, nongileng Yerusalem hikegabeleng. Hikelu fenoga iwa ngic yengi \+w Ngicte Madec\+w* balu \+w depec-baba ngic micne|lemma="Depec-baba ngic yengele damong sugucne"\+w* nga \+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w*, yengele molewa lodaingte. Lobong yengi ye homanale mimoctodaingte.\wj*\x - \xo 20:18 \xt Mat 16:21; 17:22-23\x* \v 19 \wj Mimoctobong ye \+w Israel yengele alingkacni miyac\+w*, yengele molewa lodaingte. Lobong yengi ye yowa kwekwe aicnolu muc-hududi welu \+w malicpongka webong|lemma="Malicpong"\+w* homadaicte. Aime hadeng habackang aiyemewa homackacni hatacmac gboliyelu fangkedaicte.”\wj* \s1 Honocmengte ngiye-ngiye \r Mrk 10:35-45 \p \v 20 Aime Sebedi madeckecine yeke nenggacnginecti bacepame Yesula kwesiibong. Kwesilu nenggacnginecti Yesu ketadi holecnolu miwec, “Na wiyac monicte nalic uwageledacte, me?” \p \v 21 Inguc mime, Yesudi miwec, \wj “Ga oma wiyacte aigelegac?”\wj* \p Mime yanguc miwec, “Madeckecne yago yeke ngani-damonggona monicti folegona nga monicti kanagona ngiyedabiyecte. Yogolec milocgugabacte aihomayetedamec.”\x - \xo 20:21 \xt Mat 19:28; Luk 22:30\x* \p \v 22 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge wiyac uwagaing, yogolec fungine mi ngage-motogaing. Aime na doicte kwenoc kap iwa nonogale aigabac, ngeke yogo momoc nonicte migabiyec, me?”\wj* \p Mime yeki miiboc, “Oc, nalic nodabelecte.”\x - \xo 20:22 \xt Mat 26:39; Yoa 18:11\x* \p \v 23 Yeke inguc miboc Yesudi yanguc edocepawec, \wj “Na doicte kwenoc kap iwa nodacte, ngeke ihac nodabiyecte. Aimebac madi folena me kanana ngiyedaicte, yogolec noinebac nani nalic mi mimoctodacte. Mamacnedi mac ngiye-ngiye yogo ngic weni yogo yekele biyachac bamockewec, yeki sugu iwa ngiyedabiyecte.”\wj* \s1 Micnedi kwelec ganoga \p \v 24 Aime mic-tengtengfocine 10 yenge yowa yogo ngagelu, \w ngic hae-gba\w* yekele kwele-dac ngageyeteibong. \v 25 Ngagebong Yesudi mic-tengtengfocine 12 wacebame lebong yanguc edocebawec, \wj “Israel yengele alingkacni miyac, yengele micnefocngineng yenge ngic-ngigac yengele ngagebong wawaine aicaigac. Ailu yengileng ngagebong feicne aigac. Aime sugucnefocngineng yenge tapili fayelegacte ngic-ngigacfocngineng yenge yowangineng balaibecaigaing, ngenge yogo ngagegaing.\wj*\x - \xo 20:25 \xt Luk 22:25-26\x* \v 26-28 \wj Aime aibaba ingucne ngengele hewacka monic mi fikedaic, miyac. Ngic-ngigac yengi Ngicte Madec bafickeningte mi wawec, miyac. Yebac yenge baficebalu ngic-ngigac homacne yengele ailu gagaine hegilelu fuli bacebanale wawec. Ingucnehac ngengelacni monicti feicne ganogale ngagelu, ye ngengele hewacka mole-baficngineng gadaic. Aime ngengele hewackacni monicti molic-molic ainogale aicnome, ye sasawa ngengele kwelec kwekwe gadaic.”\wj*\x - \xo 20:26-28 \xt Mat 23:11; Mrk 9:35; Luk 22:27; Filp 2:7\x* \s1 Donge-pisic bamadicepawec \r Mrk 10:46-52; Luk 18:35-43 \p \v 29 Yesu nga mic-tengtengfocine yenge Yeriko taon hegilelu hikebong, ngic-ngigac habu sugucnebenangti balaibecebaibong. \v 30 Hei, yefe mecina ngic donge-pisic yaeckangti ngiyeiboc. Ngiyeboc ngic-ngigac yengi miibong, “Yesu kwesilu hikegac.” \fig Ngic donge-pisic yeke ngiyegaic|alt="blind men sit" src="41_Mat20.30_BlindMen.tif" size="col" loc="20:29-31" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="20:30" \fig* \p Inguc mibong yeke yogo ngagelu aukwelu yanguc miiboc, “Sugucne, Dawidile fikesaweckacni, ga nokele kwelegone sowalena.” \p \v 31 Inguc wackeboc ngic-ngigac habutowa yengi yeke waickelu ngiyenicte kpatalayeteibong. Aime yeke hatacmac sanangnehac wackeiboc, “Sugucne, Dawidile fikesaweckacni, ga nokele kwelegone sowalena.” \p \v 32 Wackeboc Yesudi domalu wacepalu yanguc miwec, \wj “Ngeke nani oma wiyac aingetebele ngagegabiyec?”\wj* \p \v 33 Mime yeki yanguc miiboc, “Sugucne, noke dongenonggec hilanacte ngagegabelec.” \p \v 34 Inguc miboc Yesu ye kweleine sowaleme moledi dongenginec bauwame yeke iwahac dongenginec hilalu ye balaibeiboc. \c 21 \s1 Donggi feina ngiyewec \r Mrk 11:1-11; Luk 19:28-40; Yoa 12:12-19 \p \v 1 \w Yesu\w* nga \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge hikecgu Yerusalem bangkalelu Betfage mac-himongka \w Oliwa\w* kupic ngiyewec, iwa hike sulumeibong. Ailu Yesudi mic-tengtengkecine yaeckang yanguc milu salecepawec, \v 2 \wj “Ngeke dondonne hikelu mac-aling yefe molic-molicka ngiyegac, iwa donggi monic biyachac witickeicne nganidabiyecte. Ye madecineholec witickeicne domagac. Ngeke hikelu donggi yogo bafuwalu mucine lukelu nala balu kwesinic.\wj* \v 3 \wj Aime ngeke inguc aiyebocka monicti nganicngepalu uwangetedaictewa, ngeke yanguc edodabiyec, ‘Sugucnedi donggi yekeholec bole banogale migac.’ Inguc miboc ye donggi nenggac-madec hegilecepame ngekeholec kwesidabiyecte.”\wj* \p \v 4 \w Siduc-mimi ngicti|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* yowa monic yanguc miwec, yogo noine ainale inguc fikewec, yedi yowa yanguc miwec, \q1 \v 5 “Ga \w Sion\w* adu-madecfocine yanguc edocebac, ‘Nganining, \w ngictaungineng|lemma="ngictau"\w* welegac. Ye donggiwa welegac, ye donggi madecinele feiwa ngiyegac ailu ye wacine mikac ingucne welegac.’ ” \rq (Sek 9:9) \rq* \p \v 6 Aime mic-tengteng yeke hikelu Yesudi edocepawec, yogo hocne aiiboc. \v 7 Inguc ailu donggi madecineholec bacepalu kwesi ngakpinginec dalicne hemoctolu donggi nenggac-madec yekele feinginac lumackeiboc. Lumackeboc Yesu ye yogolec feiwa ngiyewec. \v 8 Ngiyeme ngic-ngigac habutowa domaibong, yenge ngakpingineng dalicne hemoctolu yefewa lumackeibong. Nga gocne yenge yoc mangngine hekengngineholec welockelu yefewa lumackeibong. \v 9 Aime ngic-ngigac habutowadi molickelu hikeibong nga lobeina balaibeibong, yengi aukwelu yanguc miibong, \q1 “ ‘Asec, Dawidile fikesaweckacni, Ngic Sugucnele wacka welegac, ye mimi-madicineholec.’ \rq (Mige 118:26) \rq* \q1 Sawawa wilini wacine feicne mitengkegaing, asec.” \p \v 10 Yesu ye Yerusalem feme taonka ngic-ngigac sasawa yenge kwatackelu lec-welec ailu yanguc miibong, “Yogo madi?” \p \v 11 Inguc mibong ngic-ngigac habutowa yengi edocebalu yanguc miibong, “Yogo Yesu, siduc-mimi ngic hocne ye Galili prowins iwa Nasaret taon fagac iwacni.” \s1 Lanac-ganac ailu gabong yebicebawec \r Mrk 11:15-19; Luk 19:45-48; Yoa 2:13-22 \p \v 12 Aime Yesu ye Wapongte \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* oda kwelina fewec. Felu ngic wiyac salelu gaibong, yenge yogowacni yebicebawec. Ye ngic monengngineng lanac-ganac aiibong, yengele tebo bafaliyewec. Ailu tudiling nango saleibong, yengele mac ngiye-ngiye bafaliyelu \v 13 yanguc edocebawec, \wj “Yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Nale \+w Ibu-mac\+w* yagodi mimilocte mac, wacine inguc wackenoga.’\wj* \rq (Yes 56:7) \rq* \m \wj Aime ngengibac yogo bafaliyebong,\wj* \q1 \wj ‘Hise-baba ngic yengele sangke-sangke mac aigac.’ ”\wj* \rq (Yer 7:11)\rq* \p \v 14 Aime Ibu-macte oda sugucne kwelina ngic donge-pisic ailu hige-sowac yenge yela kwesibong yedi bamadicebawec. \v 15 Ye pasi tapiliineholec inguc bawec aime adu-madec yenge Ibu-mac kwelina wackelu yanguc miibong, “Asec, Dawidile fikesaweckacni.” \p Inguc wackebong \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yenge yogo nganilu aalic ngagelu \v 16 Yesula lelu yanguc miibong, “Yenge yowa migaing, yogo ngagegic, me?” \p Inguc mibong yedi yanguc miwec, \wj “Ngagegabac, ailu ngenge yowa yogo hocne wafe-ngagec mi aicaigaing, me? Yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ga adu-madec kpisicne nga kogoc amuckacni gagaing bole-yowa yeleng yengi gale wac sugucne mitengkedaingte.’ ”\wj* \rq (Mige 8:2) \rq* \p \v 17 Inguc milu yenge hegilecebalu taon hegilelu Betani himongka hikelu debocka iwa gawec. \s1 Fik yoc yowa edowec \r Mrk 11:12-14; 11:20-24 \p \v 18 Aime Yesu ye ubiyacte Yerusalem taonka hikenale hefaliye hikelu nosingte homalu \v 19 yefe mecina donge hilalu \w fik yoc\w* monic nganiwec. Nganilu ngageme noineholec ingucne aime fungina lelu nganime hekengngine sugu aime, yoc yogo yanguc edowec, \wj “Yoc, ga noine hatacmac mi aidamec.”\wj* Inguc mime fik yoc iwahac homanale ululuwewec. \p \v 20 Ululuweme mic-tengtengfocine yengi yogo nganilu kwatackelu uwacnoibong, “Fik yoc yogo wenuc ailu biyacbenang ululuwegac?” \p \v 21 Inguc milu uwacnobong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Foinac, ngenge ngage-ngagesingnginengkolec galu ngageboc mi aidaingtewa, yocka pasi bagabac, pasi yogo nalic badaingte, yogo noine edocngebagabac. Ailu yogo sugu miyac, ngenge kupic yagolec inguchac yanguc nalic midaingte, ‘Kupic, ga baickelu geuctihac kiwecka haunong.’ Ngenge inguc edobong, kupic ye inguc hocne aidaicte.\wj*\x - \xo 21:21 \xt Mat 17:20; Luk 17:6; 1Kor 13:2; Yoa 14:12\x* \v 22 \wj Ailu ngenge wiyac monicte ngagesingkelu mimilocnginang lolu uwadaingte, ngenge yogo sasawa badaingte.”\wj*\x - \xo 21:22 \xt Mat 7:7-11; 18:19\x* \s1 Yesule bole-hibi \r Mrk 11:27-33; Luk 20:1-8 \p \v 23 Yesu ye inguc milu taonka hikelu Ibu-macka felu wewedu bole bawec. Bame depec-baba ngic micnefocngineng nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yengi yela kwesilu yanguc uwacnoibong, “Ga oma tapiliwa bole yogo bagamec? Ailu madi bole-yowa tapiliineholec yogo gelewec?” \p \v 24 Inguc uwacnobong yedi yowangineng bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Na yowa monic uwangelebe ameine edocnudaingtewa, na bole-yowa tapiliineholecte fungine ingucnehac edocngebadacte.\wj* \v 25 \wj \+w Yoanedi|lemma="Yoane"\+w* \+w misa-lowac\+w* bole balu gawec, bole-yowa tapiliineholec yogo wenuwacni, yogo honocmengkacni me ngickacni?”\wj* \p Inguc mime yenge yengilangkac mingagec ailu yanguc miibong, “Nongileng wenuc midabelengte? ‘Yogo honocmengkacni’ inguc midabelengtewa, ye yanguc uwanoledaicte, ‘Inguc ngagelubac ngenge omale ye mi ngagesingkeibong?’ \v 26 Me ‘ngickacni,’ inguc midabelengtewa, ngic-ngigac sasawa yenge Yoane ye Wapongte siduc-mimi ngic noine, inguc ngagegaing, yogo minogale yengele hangocnubadaic.”\x - \xo 21:26 \xt Mat 14:5\x* \p \v 27 Ilec yengi bafaliyelu Yesu yanguc edoibong, “Yogo mi ngagegabeleng.” \p Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Inguc migaingte, na inguchac male bole-yowa tapiliineholec bole balu gagabac, yogo nalic mi edocngebadacte.”\wj* \s1 Madec yaeckangte nangeng yowa \p \v 28 Milu taockelu depec-baba ngic micnefocngineng nga Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yowa yanguc milu edocebawec, \wj “Ngagegaing, ngic monic ye madeckecine yekeholec gaibong. Aime ye molic-molic madecinela hikelu yanguc edowec, ‘Madecne, ga yakumac \+w waing bolewa|lemma="waing"\+w* hikelu bole badamec.’\wj* \p \v 29 \wj “Inguc edome madecinedi bafaliyelu yanguc miwec, ‘Na takicnugac,’ inguc miwec. Ailu hatacmac \+w kweleine hefaliyeme|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w* bolewa hikewec.\wj* \p \v 30 \wj “Aime mamac ye hikelu madecine kpisicne ye inguchac edome madecine kpisicnedi miwec, ‘Mamac, na nalic hikedacte.’ Inguc milu gacgu kpaoma ailu bolewa monic mi hikewec.\wj* \p \v 31 \wj “Ilec ngenge wenuc ngagegaing, madec yekelacni madi mamacinele angac balaibelu boleine bawec?”\wj* \p Micnenginengti inguc uwayeleme miibong, “Molic-molic madecine yedi.” \p Mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Foinac, \+w takes-baba\+w* ngic nga yefe-ngigac yengi molickengelelu Wapongte \+w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\+w* fedaingte.\wj* \v 32 \wj Yoane ye yefe dondonne balaibelu ngengela kwesime ngengi ye mi ngagesingkeibong. Aime takes-baba ngic nga yefe-ngigac yengi ye ngagesingkeibong. Ngengebac yogo nganiibong. Ailu sifu kwelengineng mi hefaliyeibong, ailu mi ngagesingkeibong.”\wj*\x - \xo 21:32 \xt Luk 3:12; 7:29-30\x* \s1 Waing bolele damong sowacne \r Mrk 12:1-12; Luk 20:9-19 \p \v 33 \wj “Na nangeng yowa monic holelu mibe ngagening. Ngic monic mac-himongngineholec ye waing bole gbolicne monic duwelu oda hefewec. Hefelu \+w waing hesoc-hesocte|lemma="Waing"\+w* long faliwec. Falilu damong yengele donge hila-hilale mac-dale monic bawec. Inguc bame motome waing bole damongkeningte ngic gocne bafuwacebalu yengeholec yowa milu hefewec. Ailu yeicnebac himong dalicka hikewec.\wj*\x - \xo 21:33 \xt Yes 5:1-2\x* \v 34 \wj Hikelu gacgume waing noine babale dameng weleme, ye kwelec kwekwefocine salecebame bole-damong yengelacni yeicne noine banogale hikeibong.\wj* \p \v 35 \wj “Hikebong bole-damong yengi waing fileinele kwelec kwekwefocine bacebalu monic dobo welu monic wehomaibong. Nga monic posadi holeibong.\wj* \v 36 \wj Inguc aibong bole fileinedi kwelec kwekwe gocne homacne hatacmac salecebame hikebong, bole-damong yengi aibaba ingucnehac aiyeleibong.\wj* \v 37 \wj Aime yogolec lobeinabac, bole fileinedi yanguc ngagelu yeicne madecine salewec, ‘Yenge madecnebenangbac alang bacnodaingte.’\wj* \p \v 38 \wj “Inguc milu saleme hikeme bole-damong yengi madecine nganilu mingagec ailu yanguc miibong, ‘Yedi gacgu bole yago bame yeicne aidaicte. Ilec ngenge kwesibong wehomalu yele himong nga mole-damoc sasawa baebengka nongileng aidaic.’\wj*\x - \xo 21:38 \xt Mat 27:18\x* \v 39 \wj Inguc milu bole fileinele madecbenang yogo fuluckelu wickebong waing bole lobina haume balu wehomaibong.\wj*\x - \xo 21:39 \xt Hib 13:12\x* \p \v 40 \wj “Aime bole fileine ye hatacmac kwesilu bole-damong yengele wenuc aiyeledaicte?”\wj* \p \v 41 Inguc mime depec-baba ngic micnefocngineng nga Yuda ngic-ngigac micnefocngineng, yengi miibong, “Bole fileine ye kwesilu damong sowacne basowalecebalu wehomacebadaicte. Ailu waing bole yogo bole-damong gocne yengele molewa lodaicte. Lome yengi bole yogo damongkelu noine baba damengka fileine nebocine lacnodaingte.” \p \v 42 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Mac-baba ngic yenge posa monic sowacne milu wickeibong. Aime posa yogodi macte posa-bosing sanangne ailu domadaicte. Sugucne yeuctihac pasi yogo bame ngicti ngani-angac aidabelengte.’\wj* \rq (Mige 118:22-23) \rq* \m \wj Ngenge hibi yogo wafe-ngagec mi aicaigaing, me?\wj*\x - \xo 21:42 \xt Rom 9:33; 1Pi 2:6-8\x* \p \v 43 \wj “Ilec ailu yanguc edocngebabe, Wapongti ngani-damong ngengelacni baickelu aling monic yeledaicte. Aime yenge ngani-damongte bole balu noine bafuwadaingte.\wj* \v 44 \wj Aime monic ye posa yogolec feiwa wawedaicte, ye socine lokeyackedaicte. Nga posa yogodi monicte feiwa wawedaicte, yogo fasosockeme kapuc kwedaicte.”\wj* \p \v 45 Aime Yesu ye nangeng yowa miwec, yogo depec-baba ngic micne nga \w Farisaio\w* yengele miwec, yogo biyac ngage-motoibong. \v 46 Ailu yenge ye banogale yefe basackeibong. Aime ngic-ngigac yengi ye Wapongte siduc-mimi ngic miibongte hangocebame aibibiyelu hegileibong. \c 22 \s1 Ngictau madecinele baba-tumang \r Luk 14:16-24 \p \v 1 \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* nangeng yowa monic taockelu holelu yanguc edocebawec, \v 2 \wj “Honocmengte \+w ngani-damong\+w* yogo \+w ngictau\+w* monic ingucne, ye madecinele baba-tumang damengka noba-nosing sugucne bamockewec.\wj* \v 3 \wj Ailu ngictau ye kwelec kwekwefocine salecebame yenge ngic-ngigac baba-tumangte ailu molic-molic biyachac wacebawec, yogo yengi kwesiningte kwelec salecebame hikeibong. Hikebong ngic-ngigac yenge takicebame hegileibong.\wj* \p \v 4 \wj “Hegilebong ngictau ye kwelec kwekwefocine gocne hatacmac yanguc milu salecebawec, ‘Ngenge biyac hikelu ngic nganicebalu edocebaning, “Ngagegaing, bulumakane ngicne ailu sic helocineholec yogo biyac welobec ailu nosing sugucne bamockegabac. Na wiyac sasawane biyac bamockegabac. Ilec ailu ngenge biyac kwesining.” ’\wj* \p \v 5 \wj “Inguc mime hikelu edocebabong, yenge yowa yogo hatacmac hikeme ngagelu takicebame hegilelu lec-welec aiibong. Monic ye boleina hikewec. Nga monic ye moneng-mafa boleina hikewec.\wj* \v 6 \wj Nga ngic-ngigac nebocine yenge ngictaule kwelec kwekwefocine ngaba aiyelelu wehomacebaibong.\wj*\x - \xo 22:6 \xt Mat 21:35\x* \v 7 \wj Inguc aibong ngictau ye yogo ngagelu aalickeme hudu-baba ngicfocine salecebame hikelu ngic yogo wehomacebalu taonngineng hifaebong lobewec.\wj* \p \v 8 \wj “Ailu kwelec kwekwefocine yanguc edocebawec, ‘Baba-tumangte nosing yogo biyac bamockeicne. Nga ngic wacebaicne yenge aling sowacne ingucnedi nala kwesidaingtesoc mi aigac.\wj* \v 9 \wj Ilec ngenge yefe sosocka hike domalu ngic-ngigac nganicebalu yenge edocebabong baba-tumangte macka kwesidaing.’\wj* \v 10 \wj Inguc mime kwelec kwekwe ngic yenge yefewa hikelu ngic-ngigac madicne nga sowacne nganicebalu yenge momoc mengocebalu kwesibong baba-tumangte nosing-mac yogo wakeibong.\wj* \p \v 11 \wj “Aime ngic-ngigac yenge kwesilu ngiyebong ngictaudi nganicebanale welelu ngic monic nganime baba-tumangte ngakpi mi holelu ngiyewec.\wj* \v 12 \wj Ngiyeme ye nganilu yanguc edowec, ‘Agone, ga wenuc baba-tumangte ngakpi mi holelu ofe-ngiyegic?’\wj* \p \wj “Inguc mime ngic ye yowaine mikac waickelu ngiyeme\wj* \v 13 \wj ngictaudi bole-ngicfocine yengele yanguc miwec, ‘Ngenge hige-moleine dodockelu lobina kundungka wickebong hauna. Iwa haulu hiyalu micine hisalangkelu gadaicte.’\wj*\x - \xo 22:13 \xt Mat 8:12; 25:30; Luk 13:28\x* \p \v 14 \wj “Ngic-ngigac wacebaicne, yenge homacne. Nga bawosaecebaicne, yengibac efecnemac.”\wj* \s1 Takesle uwacnoibong \r Mrk 12:13-17; Luk 20:20-26 \p \v 15 Aime \w Farisaio\w* yenge hikelu yowa wenuc milu Yesu kwesackebeng yowa gocne lilome banang milu ilec mingagec aiibong.\x - \xo 22:15 \xt Mrk 3:6\x* \v 16 Inguc ailu \w mic-tengtengfocngineng|lemma="Mic-tengteng"\w* nga \w Herodele aling|lemma="Herode"\w* yenge Yesula salecebabong hikelu yanguc miibong, “Wewedu, ga yowa noine milu gagic, yogo ngagegabeleng. Ailu Wapongte yefe noina ngic-ngigac edocebalu weduyelelu gagic. Ailu ngic feicne me waicne yengele mi ngagesicaigic. Ga ngic-ngigac aling wiyac sockahac aiyelecaigic. \v 17 Ilec wenuc ngagegic, ngage-ngage weni yogodi nalic aigac, nongileng ngictau \w Sisa\w* \w takes|lemma="Takes-baba"\w* lacnodabelengte, me mi lacnodabelengte, yogolec yefe dondonne wenuc fagac?” \p \v 18 Inguc mibong, Yesu ye ngabawa-silic miibong, yogo biyac ngagelu yanguc edocebawec, \wj “Kwesac-ngic, ngenge omale lokwesacka locnugabiyeng?\wj* \v 19 \wj Ngenge takes locaigaing, iwacni moneng monic bafuwalu edalicnubong nganibe.”\wj* Inguc mime yenge moneng monic balelu edaliibong. \v 20 Edalibong ye yogo nganilu yanguc uwayelewec, \wj “Iluc nga hibi yago male?”\wj* \p \v 21 Uwayeleme miibong, “Yogo Sisale.” \p Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ilec ngenge Sisale wiyac, yogo Sisa lacnodaing. Nga Wapongte wiyac, yogo Wapong lacnodaing!”\wj*\x - \xo 22:21 \xt Rom 13:7\x* \p \v 22 Inguc edocebame yenge kwatackelu hegilelu hikeibong. \s1 Homackacni gboliyelu fangke-fangke \r Mrk 12:18-27; Luk 20:27-40 \p \v 23 \w Sadyusi\w* aling yenge homackacni gboliyelu fangke-fangkele yefe yogo monic mi fagac, inguc micaigaing. Yengelacni ngic gocnedi hadeng iwahac Yesula kwesilu yanguc uwacnoibong,\x - \xo 22:23 \xt Sale 23:8\x* \v 24 “Wewedu, \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* yanguc miwec, \q1 ‘Ngic monicti ngigac badaicte ailu ye gboliine mikac gacgu homame gbainedi haeinele hosec badaicte. Inguc balu gboli kwefickeme haele wac-bingec bafangkelu gadaicte.’ \rq (Yef 25:5-6) \rq* \m \v 25 Dameng monicka hae-gba 7 yenge nongeholec gaibong. Aime haengineng molic-molicti ngigac monic balu gboli mikac moc gacgu homame, gbainedi yele hosec hatac bawec. \v 26 Balu ye ingucnehac homame, gbaine yogo nga yele bagewa gbafocine 5 gaibong, yengela aibaba ingucnehac fikeme yenge sasawadi homayackeibong. \v 27 Homayackebong ngigac ye inguchac gacgu homawec. \v 28 Homame ngic 7 yenge ngigac yogohac baibongte ailu, gacgu homackacni gboliyelu fangkedaingte, dameng iwa ngigac yogo ye male ngigacbenang aidaicte?” \p \v 29 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge yowa Wapongte hibiwa fagac, nga Wapongte tapili, yogo mi ngage-motogaing. Ilec ailu yowa mibong lilogac.\wj* \v 30 \wj Homackacni gboliyelu fangke-fangke damengka ngic-ngigac yenge mi banagudaingte. Aime mamac monicti ‘Na adune ngic lacnodacte,’ yogo nalic mi midaicte. Honocmengte \+w angelo\+w* yenge ngawe-ngigac mi banagucaigaing, yenge ingucnehac ngawe-ngigac mi banagudaingte.\wj* \v 31 \wj Aime homackacni gboliyelu fangke-fangkele milu Wapongti yanguc biyachac Wapongte yefe-yowawa edowec,\wj* \q1 \v 32 \wj ‘Na \+w Abraham\+w* nga \+w Aisak\+w* ailu \+w Yakobo\+w*, yengele Wapong gagabachac.’\wj* \rq (Wah 3:6) \rq* \m \wj Ngenge yowa yogo wafe-ngagec mi aicaigaing, me? Ailu ye ngic homaicne yengele Wapong miyac. Ye ngic gbolicne gagaing, yengele Wapong.”\wj*\x - \xo 22:32 \xt Mat 8:11\x* \p \v 33 Aime ngic-ngigac habutowa yenge yowa weduyelewec, yogolec kwatackeibong. \s1 Wapongte ung-yowa \r Mrk 12:28-31; Luk 10:25-28 \p \v 34 Aime Farisaio yenge yowa yanguc ngageibong, “Yesudi Sadyusi yengele yowa bafaliyeme yowangineng mikac aime moc domaibong.” \p Yenge yowa yogo ngagelu kpaduckelu domaibong. \v 35 Domabong yengele hewackacni Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic monicti Yesu lokwesacka lolu yanguc uwacnowec, \v 36 “Wewedu, \w yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\w* kwelina ung-yowa weni yogodi noinebenang aigac?” \p \v 37 Inguc uwacnome yanguc edowec, \q1 \wj “ ‘Ga kwelegone nga ilucgone ailu ngage-ngagegone bucbuchac Sugucne Waponggonele angac ngagelu gadamec.’\wj* \rq (Yef 6:4-5) \rq* \m \v 38 \wj Yogodi ung-yowale molic-molic yowa nga yowa sugucne aigac.\wj* \v 39 \wj Aime monic yanguc fagac,\wj* \q1 \wj ‘Gageicne aigelecaigac, silicine ingucnehac ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec.’\wj*\x - \xo 22:39 \xt Mat 7:12\x* \rq (Dep 19:18)\rq* \m \v 40 \wj Yefe-yowale hibi nga \+w siduc-mimi ngicte|lemma="Siduc-mimi ngic"\+w* hibi sasawa yengele fungine, ung-yowa yaeckang yago yeki aigaic.”\wj*\x - \xo 22:40 \xt Rom 13:10; Gal 5:14\x* \s1 Yesudi Mesiale uwayelewec \r Mrk 12:35-37; Luk 20:41-44 \p \v 41 Aime Farisaio yenge kpaduckelu ngiyeebongka Yesudi yanguc uwayelewec, \v 42 \wj “Ngenge \+w Mesiale|lemma="Mesia"\+w* fungine wenuc ngagegaing, ye male fikesaweckacni?”\wj* \p Uwayeleme bafaliyelu yanguc edoibong, “Ye Dawidile fikesaweckacni.”\x - \xo 22:42 \xt Yoa 7:42\x* \p \v 43 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Inguc aime Tili \+w Asudi|lemma="Asu"\+w* wenucte Dawidile micka yowa lome Mesiale miwec, ‘Nale Sugucne,’ milu yanguc miwec,\wj* \q1 \v 44 \wj ‘Sugucnedi nale Sugucne\wj*\f + \fr 22:44 \ft Miti Geewa Hibru yowawa Sugucnele wac yaeckangti fagaic. Molic-molic Hibru yowawa wacine yogo “Yawe” fagac. Nga yogolec lobeina, “Sugucne” inguc fagac. Mataio iwa Grik yowawa Sugucnele wac moniyang sugu bafaliyeicne fagac. “Nale Sugucne” yogo Mesia.\f* \wj edowec, “Ga folenapec ngiyeengka ngabafocgone higegonele bagewa locebabe gadaingte.” ’\wj* \rq (Mige 110:1) \rq* \m \wj Inguc miwec.\wj*\x - \xo 22:44 \xt Mat 26:64\x* \v 45 \wj Ailu Dawidi yeuctihac Mesia ‘Nale Sugucne’ wackewec. Aime Mesia ye wenucka Dawidile fikesaweckacni aigac? Ye Dawidile Sugucne.”\wj* \v 46 Inguc mime yenge Yesule yowa ameine bafaliyenogale aibibiyeibong. Aime gaibong, dameng iwa hatacmac uwacnoningte hangocebame hegileibong. \c 23 \s1 Farisaio nga Sadyusi \r Mrk 12:38-39; Luk 11:43; 11:46; 20:45-46 \p \v 1 \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* ngic-ngigac habutowa nga \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yanguc edocebawec, \v 2 \wj “\+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w* nga \+w Farisaio\+w* yenge \+w Mosesle|lemma="Moses"\+w* mac balu ngiyecaigaing.\wj* \v 3 \wj Ilec yengi yowa edocngebagaing, ngenge yogo sasawa ngagelu balaibedaing. Aime yenge aibaba aicaigaing yogo, ngenge silic ingucnehac mi aidaing. Yenge yowa edocngebacaigaing, yogo yengileng mi balaibecaigaing.\wj*\x - \xo 23:3 \xt Mal 2:7-8\x* \v 4 \wj Yenge yefe-yowale mimi umacnebenang yogo dodockelu ngic ngengele elecka lobong umaledaicte. Aime yengilengbac mimi yogo baefewelu baficngebanogale molenginengti bafangkeningte mi aiyelecaigac.\wj* \p \v 5 \wj “Yenge ngicti aibabangineng sasawa nganicebaningte Wapongte yowa gocne kwelengkelu katapa gogocnginang lobong haume meinginang me molenginang bayegengkelu hefecaigaing. Ailu ngakpingineng dalicne dalimungineholec, aibaba yogo sugucnebenang ailu gaibong.\wj*\f + \fr 23:5 \ft Yuda ngic-ngigac yenge katapa gogoc kpisicne sic socinedi baicne iwa Wapongte hibiwacni alingngine kwelengkeicne iwa emungkelu mesunginang me meinginang bakatackelu gaibong. Aibaba yogolec fungine Yefe-yowa 6:1-10 iwa kwelengkeicne fagac. Aime dalimunginele aibaba yogolec fungine Himong kisiwa 15:38-41, iwa kwelengkeicne fagac.\f*\x - \xo 23:5 \xt Mat 6:1; Wah 13:9\x*\fig Farisaio ye meiina katapa hefegac|alt="Pharisee ties on a phylactery" src="41_Mat23.5_PhylacteryLarge_2.tif" size="col" loc="23:5-7" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="23:5" \fig* \v 6 \wj Yenge noba-nosing nonole damengka nga \+w kpakpaduc mac\+w* iwa molic-molic ngiye-ngiyewa ngiyenogale aiyelecaigac.\wj* \v 7 \wj Ailu sobeng sugucna ngic-ngigac yengi ‘O Sugucne, wenac-madic,’ nga ‘Wewedu,’ inguc milu wacebaningte homacnebenang aiyelecaigac.\wj* \p \v 8 \wj “Aime ngenge wewedungineng moniyangti sugu gagac. Ailu ngenge sasawa \+w ngic hae-gba\+w* aigaing. Ilec ngengele ngagelu monicti ‘Wewedu,’ inguc mi wacngebadaic.\wj* \v 9 \wj Mamacngineng moniyangti sugu honocmengka gagacte ailu, ngenge himongka ngic monicte ‘Mamacnonggeng,’ inguc mi midaing.\wj* \v 10 \wj Aime sugucnenonggeng \+w Mesia\+w* moniyangti sugu gagacte ailu monicti ‘Sugucnene,’ inguc mi wacngebadaic.\wj* \v 11 \wj Aime sugucnenonggeng gagac, ye ngengele mole-bafic gadaicte.\wj*\x - \xo 23:11 \xt Mat 20:26; Mrk 9:35; Luk 22:26\x* \v 12 \wj Monic ye yeicne ngageme feicne aicaigac, ye wacine bawadaicte. Nga monic ye yeicne ngageme wawaine aicaigac, ye wacine bafedaicte.\wj*\x - \xo 23:12 \xt Yop 22:29; Ynn 29:23; Luk 14:11; 18:14\x* \s1 Aibaba sowacnele edocebawec \r Mrk 12:40; Luk 11:39-52; 20:47 \p \v 13 \wj “Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge honocmengte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* nu yogo habu yengele haicka holecaigaing. Ngenge iwa fenogale lilocaigaing. Aime habu yengi fenogale aiyebongkabac, aka inguchac holeyelecaigaing. Ngenge kwesac-aibabangineng ingucne bagagaing.\wj* \v 14 \wj [Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge ngigac-hosec yengele macngineng ewalicebabong moc gagaing. Ailu ngic-ngigac yengi ngage-madickengeleningte ngenge mimiloc dalicnehac milockecaigaing. Ngenge kwesac-aibaba ingucne aicaigabiyengte ameine sugucnehac ngeledaicte.]\wj*\f + \fr 23:14 \ft Hibi esecne Mataio kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 23:14 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Mataiodi mi kwelengkewec mecne.\f* \p \v 15 \wj “Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge ngic moniyang sugu mic-heloc yowa aicnoningte himongne himongne nga kiwec falockelu hikecaigaing. Aime ye ngengela wele \+w taockeme|lemma="Yuda ngic-ngigac"\+w* baefewebong, ye ngengileng ingucne dac-sanangte adu-madec ailu ngenge ewalicngebalu haudaicte. Ngenge kwesac-aibabangineng ingucne bagagaing.\wj* \p \v 16 \wj “Yefe baba ngic yenge donge-pisic aigaing, ngenge yenge ingucne. Mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge yowangineng mibong sanangkenale yanguc micaigaing, ‘Monicti Wapongte \+w Ibu-mac\+w* wackecaigac, yogo yowa kpisicne micaigaing. Nga monicti Ibu-mac kwelina wiyac goldi baicne ngiyegac, yogo wackecaigac. Ilec ye yowaine nalic mi hegiledaicte.’\wj*\x - \xo 23:16 \xt Mat 15:14\x* \v 17 \wj Ibu-macka wiyac goldi baicne ngiyegacte gbagbacne aidaicte, yogo wiyac feicne. Nga wiyac goldi baicne yeicnac yogo wiyac omane. Ngenge donge-pisic aime ngage-ngagengineng mi ileckeicne.\wj* \v 18 \wj Ailu ngenge yowangineng mibong sanangkenale yanguc micaigaing, ‘Monic ye \+w alata\+w* wackecaigac, yogo yowa kpisicne. Nga monicti ibu alata feina biyac loicne, yogo wackecaigac, ibac yowaine yogo nalic mi hegiledaicte.’\wj* \v 19 \wj Alatawa ibu ngiyegacte gbagbacne aidaicte hocne, yogodi wiyac feicne nga ibu yeicnac yogo wiyac omane. Ngenge donge-pisic aling.\wj* \p \v 20 \wj “Monic ye alata wackelu yowaine mime sanangkedaicte, ye alata nga ibu alata feina fayackegac, yogo momochac wackeme yowainedi bayackedaicte.\wj* \v 21 \wj Nga monic ye Ibu-mac wackelu yowaine mime sanangkedaicte, ibac Ibu-mac yeicne ailu Wapong iwa gagac, ye momochac wackeme yowainedi bayackedaicte.\wj* \v 22 \wj Aime monic ye honocmeng wackelu yowaine mime sanangkedaicte, ye Wapongte mac ngiye-ngiye nga Wapong yeicne iwa ngiyegac, ye momochac wackeme yowainedi bayackedaicte.\wj*\x - \xo 23:22 \xt Yes 66:1; Mat 5:34\x* \p \v 23 \wj “\+w Wapongte yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\+w* wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge kwesac-aibabangineng ingucne aicaigaing. Ngenge yefe-yowa feicne hegilelu yefe-yowa kpisicne sugu balaibecaigaing. Ngenge lomboc nga gime ailu mendangngineng sasawa yogowacni 10kacni moniyang botoc balu Wapong lacnocaigaing, yogo yefe-yowa kpisicne aicaigaing. Ailu aibaba dondonne nga kwele-sowac ailu ngage-ngagesingngineng bucbuchac balu gaga, yogobac kpaoma ailu hegilegaing. Ngenge aibabangineng madicne yogo nalic balaibegabiyeng. Ailu tofaine migabac, yogo inguchac mi hegiledaing.\wj*\x - \xo 23:23 \xt Dep 27:30; Mika 6:8\x* \v 24 \wj Ngenge ngic-ngigac yefe edalicebaningte bole yogo bacaigaing, ngenge donge-pisic ingucne aicaigaing. Aime hulungnginang gisic hakic kpisicne, yogobac nganilu baickecaigaing. Nga \+w kamelbac|lemma="Kamel"\+w* hulungka fame mi nganilu gbokecaigaing.\wj*\x - \xo 23:24 \xt Dep 11:1-2,4,20\x* \p \v 25 \wj “Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge kwesac-aibabangineng yangucne balu gagaing. Ngenge pele nga kapngineng lobine sugu suwecaigaing. Ailu ngengileng kwelengineng kwelina ngani-angac nga bonec nono homacne fagac, yogo ngengung mi damongkecaigaing.\wj*\x - \xo 23:25 \xt Mrk 7:4\x* \v 26 \wj Ga pele nga kap kweline suweengkabac lobeine ingucnehac kwalackedaicte. Farisaio, ngenge donge-pisic.\wj* \p \v 27 \wj “Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, ngenge kwesac-ngic! Mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge yanguc ngagegaing, dongesi yogo homaicne wonongkolec aime luwedi wakeicne fagac, yogo hibineholec ainale ngenge dongesi penti lowacnocaigaing. Aime ngenge kwelenginang nga socnginang silicngineng ingucne ailu gagaing.\wj*\x - \xo 23:27 \xt Sale 23:3\x* \v 28 \wj Ngenge socnginengti ngic-ngigac haicka dondonne ingucne aigac. Nga kwelenginang, ibac kwesacti wakeyackeicne ailu kwesac-aibabangineng ingucne balu gagaingte ngenge \+w yefe-yowa\+w* wecaigaing.\wj*\x - \xo 23:28 \xt Luk 16:15\x* \s1 Ameine banoga \p \v 29 \wj “Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge soc-baba ailu kwesac-aibabangineng bagagaing. Ngenge Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* yengele dongesiwa simeng bayelelu ngic dondonne yengele simeng hibineholec ainale hatacmac hole-gboliyelu bamadickecaigaing.\wj* \v 30 \wj Bamadickelu yanguc micaigaing, ‘Nonge ngambofocnonggeng yengele damengka gadabeng midec, Wapongte siduc-mimi ngic nalic mi wehomacebadabeng. Ailu sacngineng wanale aibaba ingucne yengeholec mi aidabeng.’\wj* \v 31 \wj Ngenge ingucne bagalu funginengineng mibong yegengkegac, ‘Ngic Wapongte siduc-mimi ngic wehomacebaibong, nongileng ngic yogo yengele madecfocngineng.’\wj*\x - \xo 23:31 \xt Sale 7:52\x* \v 32 \wj Ngenge inguc milu ngambofocngineng yengele bikic basugulelu gagaing.\wj* \p \v 33 \wj “Ngenge ngengung hema ailu hemale gbolifocine, ngenge yowawa ameine mimoctolu dac-sanangka haudaingkale, wenuc aidaingte?\wj*\x - \xo 23:33 \xt Mat 3:7; 12:34; Luk 3:7\x* \v 34 \wj Ngagegaing, nani Wapongte siduc-mimi ngic nga ngage-ngage ngic ailu Wapongte yefe-yowale wewedu ngic salecebabe kwesidaingte. Aime ngenge galu yengelacni gocne wehomacebadaingte. Nga gocne \+w malicpongka wecebadaingte|lemma="Malicpong"\+w*. Ailu gocne kpakpaduc macnginang muc-hududi wecebalu ngaba aiyelelu taon monickacni welu yebicebabong monicka hikedaingte.\wj* \v 35 \wj Ngenge inguc bagacgu ngic dondonne wecebayackebong sacngineng himongka wayackewec, yogolec ameine bucbuchac ngengela fadaicte. Yogo \+w Abel\+w* wehomaibong, yele sackacni molickelu ofegacgu Berekiale madec Sekariya, yele sacka ofegac. Ngenge ye Wapongte Ibu-mac nga alata hewacnginac wehomaibong.\wj*\f + \fr 23:35 \ft Kein ye molickelu gbaine Abel wehomawec, siducine Fike-fike 4:1-10 iwa fagac. Ngictau Yowasi, yedi siduc-mimi ngic Sekariya wehomawec, siducine 2 Ngictaule siduc 24:17-27 iwa fagac. Yuda yengele Wapongte hibi moto-motoina 2 Ngictaule siduc fagac. Yogolec Yesudi yanguc miwec, “Abel yele sackacni molickelu ofegacgu Berekiale madec Sekariya, yele sacka ofegac.”\f* \v 36 \wj Foinac, aibaba sasawa ilec ameine, yogo ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngengela fikedaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj* \s1 Yerusalemte yowa \r Luk 13:34-35; 19:41-44 \p \v 37 \wj “O, Yerusalem, Yerusalem, ga siduc-mimi ngic wehomacebayackeing. Nga ngic gala salecebaicne, yenge posadi holecebaing. Kokolec nenggacinedi adu-madecfocine kwegecine bageina ekongebacaigac, na dameng homacne adu-madecfocgone ingucnehac kpaducebanogale ngageiba. Aime ngengibac yogolec takicngebawec.\wj* \v 38 \wj Ngagegaing, ngengileng mac fale yogo ngic mikac ailu mac kisi kwedaicte.\wj*\x - \xo 23:38 \xt 1Ngt 9:7-8; Yer 22:5\x* \v 39 \wj Na yanguc edocngebabe ngagening, yanguctihac molickelu ngenge hatacmac mi nganicnudaingte. Aime gafecgu yanguc midaingte,\wj* \q1 \wj ‘Sugucnele wacka ngic welegac, ye mimi-madicineholec.’\wj* \rq (Mige 118:26) \rq* \m \wj Inguc midaingte, dameng iwa ngenge hatacmac nganicnudaingte.”\wj* \c 24 \s1 Dameng moto-motoine \r Mrk 13:1-13; Luk 21:5-19 \p \v 1 \w Yesu\w* ye Wapongte \w Ibu-mackacni|lemma="Ibu-mac"\w* lobina wame \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge yela weleibong. Welelu Ibu-macte kwelina mac fawec, yogo edalibong \v 2 yedi yanguc edocebawec, \wj “Wiyac yogo yakumac nganiyackegaing, yogo lobewa yanguc fikedaicte. Aling monic yengi kwesilu yogo sasawa hembalackebong hikeyackedaicte. Foinac, hikeyackeme posa monicti monicte feiwa mi hegilebong ngiyedaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \p \v 3 Inguc milu\x - \xo 24:3 \xt Luk 19:44\x* Yesu ye \w Oliwa\w* kupicka hikelu ngiyeme mic-tengtengfocine yengilangkac yela hikelu yanguc uwacnoibong, “Ga Ibu-macte yowa migic, yogo ma damengka fikedaicte? Ailu dameng moto-motoina geicne kwesi-kwesile damengka maagone wenuc fikedaicte? Ilec edocnubanong.” \p \v 4 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc miwec, \wj “Monicti kwesacngebadaickale, ngenge ngani-motolu gadabiyeng.\wj* \v 5 \wj I yangucte, ngic bocyac yengi kwesilu nale wac wackelu midaingte, ‘Na \+w Mesia\+w*.’ Inguc milu ngic-ngigac bocyac kwele basifuc aiyeledaingte.\wj*\x - \xo 24:5 \xt Mat 24:23-24; 1Yoa 2:18\x* \v 6 \wj Ailu hudu sugucnele siducti himong bangkacka, nga himong dalickacni kwesime ngenge yogo ngagelu mi kwatackedaing. Foinac, aibaba ingucne fikedaicte. Aime dameng moto-motoinebac yogowahac biyac mi kwesidaicte.\wj* \v 7 \wj \+w Himong|lemma="Israel yengele alingkacni miyac"\+w* gocne yengi himong monickacni gocne yengeholec hudu wenagulu gadaingte. Ailu ngictau monicte alingti ngictau monicte aling yengeholec ngaba ainagudaingte. Aime nosingte loloc-dameng fikelu hikedaingte. Ailu memeya yenge himongne himongne badaingte.\wj* \v 8 \wj Aime aibaba ingucne, yogo wiyac gbolicne fikenogale aiyemewa, ngigac molickelu gado hicaigac, ingucnehac aidaicte.\wj* \p \v 9 \wj “Inguc fikeme ngic-ngigac yengi ngenge ngabafocngineng yengele molewa locngebadaingte. Locngebabong ngaba yengi weyebic aingelelu wehomacngebadaingte. Aime himongne himongne ngic-ngigac sasawa yengi nale wacte ailu kweledi wicngebadaingte.\wj*\x - \xo 24:9 \xt Mat 10:22\x* \v 10 \wj Nga ngic-ngigac homacne yenge ngage-sowac ailu hegilecnulu yengungtihac agofocngineng ngaba yengele molewa locebadaingte. Ailu kweledi wicebadaingte.\wj* \v 11 \wj Nga \+w siduc-mimi ngic\+w* kwesacine homacnedi fikelu ngic-ngigac homacne kwesacebadaingte.\wj*\x - \xo 24:11 \xt Mat 24:5,24; 1Yoa 4:1\x* \v 12 \wj \+w Yefe-yowa\+w* wewele aibaba yogo suguledaicte. Aime ngic-ngigac homacne yenge kwele-angacka agofocngineng yengele angac ngagelu gagale aibaba yogo miyac aidaicte.\wj* \v 13 \wj Nga monic ye sanangnehac gacgume damengine motodaicte, ye wasecne aidaicte.\wj*\x - \xo 24:13 \xt Mat 10:22\x* \v 14 \wj Aime ngic-ngigac yenge ngani-damongte \+w Siduc Madicne\+w* yogo himong sasawa iwa hikelu edocebalu weduyelebong, yowa yogodi saweme ngic-ngigac yenge yogo ngageyackebong, dameng motodaicte.\wj*\x - \xo 24:14 \xt Mat 28:19\x* \s1 Wiyac sowacnebenang fikedaicte \r Mrk 13:14-23; Luk 21:20-24 \p \v 15 \wj “\+w Siduc-mimi ngic\+w* Danieldi yowa monic esecnebenang miwec, yogo wiyac monic sowacnebenang memenguine aigac, yogodi ngiyelu wiyac gbagbacne basowaleme wonongkolec ailu mac-bala ingucne aidaicte. Wiyac sowacne yogodi Ibu-mac kweline gbagbacne iwa domalu Ibu-mac basowaleme ngenge nganidaingte.”\wj* Monic ye yowa yago wafedaicte, ye yogo ngage-motodaic.\x - \xo 24:15 \xt Dan 9:27; 11:31; 12:11-13\x* \v 16 \wj “Aibaba yogo fikeme ngic-ngigac Yudeya himongka gagaing, ngenge hangoc hikelu tikiwa fedaing.\wj* \v 17 \wj Ailu monic ye mac feina ngiyedaictewa, ye haulu wiyac monic banogale mac kwelina mi fedaic. Ye momoc hangoc hikedaic.\wj*\x - \xo 24:17 \xt Luk 17:31\x* \v 18 \wj Nga monic ye nosing-bolewa domadaictewa, ye ngakpi dalicne banogale macka mi hefaliyelu hikedaic. Ye momoc hangoc hikedaic.\wj* \v 19 \wj Dameng iwa ngigac gobeholec gagaing nga nenggac kogoc amuc gumecebalu gagaing, mee, yenge medecebadaic.\wj* \v 20 \wj Aime ngenge hikenogale dameng yogo tilo damengka me Sabat damengka mi fikenale milockedaing.\wj* \v 21 \wj Dameng iwa doic sugucnehac silicine monicbenang fikedaicte. Doic ingucne himong molickelu fikeweckacni ofegacgu yanguctihac monic mi fikewec. Ailu lobewa inguchac hatacmac nalic mi fikedaicte.\wj*\x - \xo 24:21 \xt Dan 12:1\x* \v 22 \wj Aime entacka hadeng yogodi mi babangkaledaictewa, monicti wasecne nalic mi aidec. Ngic-ngigac bawosaecebaicne, ngengele ailu dameng yogo bame bangkaledaicte.\wj* \s1 Mesia kwesacine \p \v 23 \wj “Dameng iwa yowa yanguc fikedaicte, ‘Nganining, Mesia yawa fikegac,’ me ‘Ye ediwa fikegac.’ Ngic-ngigac inguc mibong ngenge mi ngagesingkedaing.\wj*\x - \xo 24:23 \xt Mat 24:5\x* \v 24 \wj I yangucte, ngic fikelu kwesac ailu midaingte, ‘Na \+w Mesia\+w*.’ Yenge nga siduc-mimi ngic kwesacine yenge fikelu ngic-ngigac kwele basifuc aiyeledaingte. Ailu ngic-ngigac kwesacebalu pasile maa sugucne nga pasi mi ngani-nganiine badaingte. Ailu yenge yefe monic bafuwadaingtewa, ngic-ngigac bawosaecebaicne inguchac kwesacka bacebadaingte, aime yefe ingucne monic mi fagac.\wj*\x - \xo 24:24 \xt Yef 13:1-3; 2Tim 2:8-9; Miye 13:13-14\x* \v 25 \wj Ngagegaing, na aibaba yogo mi fikeemewa yogo biyac edocngebagabac.\wj* \p \v 26 \wj “Ngic-ngigac gocne yengi yanguc midaingte, ‘Nganining, ye himong kisiwa misaine mikacka gagac.’ Inguc mibong ngenge iwa mi hikedaing. Me yanguc midaingte, ‘Ye mac kweline kpisicne yawa ngiyegac.’ Inguc mibong ngenge yogo mi ngagesingkedaing.\wj*\x - \xo 24:26 \xt Luk 17:23-24\x* \v 27 \wj Pilatacti wenac ofe-ofeinacni bame wenac hau-hauina angolecaigac. Aime \+w Ngicte Madec\+w* ye kwesidaicte, dameng iwa silicine ingucnehac fikedaicte.\wj*\x - \xo 24:27 \xt Mat 24:37-39\x* \v 28 \wj Aoc-aoc nango yenge sic kpeleckeicne fagaing, yenge iwa tumanecaigaing. Ngicte Madec kwesinogale aidaicte, dameng iwa wiyac ingucne hocne nganidaingte.\wj*\x - \xo 24:28 \xt Luk 17:37\x* \s1 Ngicte Madec hatacmac kwesidaicte \r Mrk 13:24-27; Luk 21:25-28 \p \v 29 \wj “Aime doic dameng motome,\wj* \q1 \wj ‘Wenac-dongeine kundung kweme tamacne angocine mi angoledaicte. Aime asocmeng yenge sawawacni motolu wabong sawawa wiyac sasawa yengele tapili yogo teng-teng kwedaingte.’\wj* \rq (Yes 13:10; 34:4)\rq*\x - \xo 24:29 \xt Esek 32:7; Yol 2:10,31; 2Pi 3:10; Miye 6:12-13\x* \p \v 30 \wj “Dameng iwa Ngicte Madecte kwesi-kwesi damengte maa sawa hewacka fikeme himong fengnginang fengnginangsoc ngic-ngigac sasawa yenge yogo nganilu hisonggong aidaingte. Inguc aibong Ngicte Madec ye honocmengte kaguwa kwelina tapili nga hibi-angoctowaineholecti kwesime nganidaingte.\wj*\x - \xo 24:30 \xt Sek 12:10; Miye 1:7; Dan 7:13\x* \v 31 \wj Aime kpeng ucine sugucne hiyaemewa, ye \+w angelofocine|lemma="Angelo"\+w* salecebame yengi hikedaingte. Hikelu honocmeng nga himong mecine neboc nga neboc motogac, iwa hikelu yeuctihac ngic-ngigac bawosaecebawec, yenge kpaducebadaingte.\wj*\x - \xo 24:31 \xt 1Kor 15:52; 1Tim 4:16\x* \s1 Fik yoc nganilu ngage-ngage banoga \r Mrk 13:28-31; Luk 21:29-33 \p \v 32 \wj “\+w Fik yocte|lemma="fik yoc"\+w* fungine nganilu ngenge yogo ngage-motodaing. Mangngina gidecine ofeme hekengngine foseme ngic ngenge yanguc ngagecaigaing, wenac dameng aigac.\wj* \v 33 \wj Aime ngenge wiyac sasawa migabac, yogo fikeme nganilu inguchac yanguc ngagedaing, Ngicte Madec damengngine biyac bangkale kwesilu nu lobina domagac.\wj* \p \v 34 \wj “Foinac, ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge mi homaebongkahac, wiyac sasawa yogo fikedaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 24:34 \xt Mat 16:28\x* \v 35 \wj Fikeme himong nga sawa yeke gacgu miyac aidabiyecte. Nga nale yowabac mi miyac aidaicte.\wj*\x - \xo 24:35 \xt Mat 5:18\x* \s1 Damengne mi ngagegaing \r Mrk 13:32-37; Luk 17:26-30,34-36 \p \v 36 \wj “Aibaba yogo ma damengka ailu hadeng edomengka fikedaicte, yogo monicti nalic mi ngagedaicte. Honocmengte angelo yenge yogo mi ngagedaingte. Ailu Madec ye inguchac mi ngagedaicte. Mamacti sugu dameng yogo ngagegac.\wj*\x - \xo 24:36 \xt Sale 1:7; 1Tim 5:1-2\x* \p \v 37 \wj “\+w Noale|lemma="Noa"\+w* damengka aibaba fikewec, Ngicte Madec ye kwesime aibaba silicine ingucnehac fikedaicte.\wj*\x - \xo 24:37 \xt Fike 6:5-8\x* \v 38 \wj Mac tunggbaung mi weleemewa ngic-ngigac yenge nosing misa noibong. Ailu ngic yenge ngigac bacebaibong. Nga mamac yenge yanguc miibong, ‘Na adune ngic lacnodacte.’ Inguc ailu gaebongka Noa ye wagewa fewec.\wj* \v 39 \wj Feme yenge mi ngagelu gaebongka mac kweme tunggbaungti kwesilu bacebayackewec. Ngicte Madecte kwesi-kwesi damengka aibaba ingucnehac aidaingte.\wj*\x - \xo 24:39 \xt Fike 7:21-23\x* \v 40 \wj Dameng iwa ngic yaeckang yeke nosing-bolewa gaebocka, yekelacni monic balu monic hegileme bolewa gadaicte.\wj* \v 41 \wj Nga ngigac yaeckang yeke flawa masingka lalickelu gaebocka, yekelacni monic balu monic hegileme domadaicte.\wj* \fig Ngigac yeke flawa lalickegaic|alt="Women mix flour" src="41_Mat24.41_GrindingGrain.tif" size="col" loc="24:37-41" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="24:41" \fig* \s1 Deboc-gboli ganoga \p \v 42 \wj “Sugucnengineng ma hadengka kwesidaicte, ngenge yogo mi ngagegaing. Ilec ailu ngenge deboc-gboli gadabiyeng.\wj*\x - \xo 24:42 \xt Mat 25:13\x* \v 43 \wj Hise-baba ngic ye mac heuckelu fecaigac. Aime mac fileine monic ye hise ngic ma damengka kwesidaicte, yogo ngagedaictewa, ye deboc-gboli nalic galu macine damongkelu hise ngic yogo aka holecnodaicte.\wj*\x - \xo 24:43 \xt Luk 12:39-40; Miye 16:15\x* \v 44 \wj Ilec ngenge inguchac efeckelu gadabiyeng. Ngicte Madecte dameng yogo ngenge mi ngageebongka kwesidaicte.\wj* \s1 Kwelec kwekwe madicne \r Luk 12:42-46 \p \v 45 \wj “Kwelec kwekwe monicti ngage-ngage-motockolec galu sugucneinele yowa balaibecaigac. Aime sugucneinedi ye kwelec kwekwe ngic agofocine yengele damong ailu nosing damengka botoc balu yelenale micnodaicte.\wj* \v 46 \wj Ye bole yogo bayackeme sugucneine kwesilu nganime nalic aidaictewa, sugucneine ye kweleine angackedaicte.\wj* \v 47 \wj Foinac, na yanguc edocngebabe, ye sugucneinedi wiyacine sasawa damongkenale micnodaicte. Ilec ailu ngenge silicine yogolecsoc gadabiyeng.\wj*\x - \xo 24:47 \xt Mat 25:21,23\x* \p \v 48 \wj “Nga kwelec kwekwe ngic sowacne, yebac yeuctihac yanguc ngagesidaicte, ‘Na sugucnene dameng dalicne gacguhac kwesidaicte.’\wj* \v 49 \wj Inguc milu kwelec kwekwe ngic ye agofocine wecebalu ngic gocne yengeholec nosing nga misa sanangne nodaicte.\wj* \v 50 \wj Inguc ailu kwelec kwekwe ngic ye sugucneinele hadeng yogo mi ngageemewa sugucneine kwesidaicte.\wj* \v 51 \wj Kwesilu kwelec kwekwe ngic yogo weloc-kwalockelu ngic kwesacine yengeholec lodaicte. Aime yenge iwa hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.”\wj* \c 25 \s1 Ngigac-neleweng 10 \p \v 1 \wj “Honocmengte \+w ngani-damong\+w* yogo ngigac-neleweng 10 ingucne. Yenge hifangineng balu baba-tumangte ngic yeholec yefewa bafuwacnagunogale hikeibong.\wj*\x - \xo 25:1 \xt Miye 19:7; Luk 12:35\x* \v 2 \wj Yengelacni ngigac-neleweng 5 yenge ngage-ngagengineng mikac, nga 5 yenge ngage-ngagenginengkolec.\wj* \v 3 \wj Ngigac-neleweng ngage-ngagengineng mikac yenge hifangineng balu hifale misa monic mi baibong.\wj* \v 4 \wj Nga ngage-ngagenginengkolec, yenge hifangineng balu hifale misangineng kilungka kwebong haume baibong.\wj* \v 5 \wj Aime baba-tumangte ngic yedi biyac mi kwesime, ngigac-neleweng yenge sasawadi dongengineng gungte aime gung faibong.\wj* \p \v 6 \wj “Faebongka deboc hewacina wawac monic yanguc fikewec, ‘Ngagegaing, baba-tumangte ngic yogo welegac, ngenge hikelu ye bafuwalu mengockelu kwesining.’\wj* \p \v 7 \wj “Inguc fikeme ngigac-neleweng 10 yenge gungkacni gboliye fangkelu hifangineng bamadickeibong.\wj* \v 8 \wj Ailu ngigac-neleweng ngage-ngagengineng mikac yengi ngage-ngageholec yengele miibong, ‘Hifanonggeng pisickenogale aigacte ngengi misa monic kwenolebong hauna.’\wj* \p \v 9 \wj “Inguc mibong ngigac-neleweng ngage-ngageholec, yengi bafaliyeyelelu yanguc edocebaibong, ‘Misa yagodi nongilengsoc mi aidaicte. Ilec ngenge misa salecaigaing, yengela hikelu fuli baning.’\wj* \p \v 10 \wj “Inguc mibong, yenge misa fuli banogale hikeebongka baba-tumangte ngic yogo kwesiwec. Kwesime ngigac-neleweng biyac efeckeicne, yengi yeholec baba-tumangte macka feibong. Felu nu wickebong holeme iwa noba-nosing no-angac ailu ngiyeibong.\wj* \p \v 11 \wj “Ngiyeebongka lobeina ngigac-neleweng agofocngineng nebocine yenge kwesilu yanguc miibong, ‘Sugucne, Sugucne, nu laliyenoleengka funang.’\wj*\x - \xo 25:11 \xt Luk 13:25-27\x* \p \v 12 \wj “Inguc mibong, yedi yanguc edocebawec, ‘Foinac, na mi ngagecngebagabac.’\wj*\x - \xo 25:12 \xt Mat 7:23\x* \p \v 13 \wj “Ngenge nale kwesi-kwesi dameng nga hadeng mi ngagegaing. Ilec ailu ngenge deboc-gboli gadabiyeng.\wj*\x - \xo 25:13 \xt Mat 24:42\x* \s1 Moneng-damong habackang \r Luk 19:11-27 \p \v 14 \wj “Aime Honocmengte ngani-damong yogo ngic monicti himong monicka hikewec, yogo ingucne. Ye hikenale kwelec kwekwefocine wacebalu moneng-mafaine yengele molewa lome damongkebong hikenale ngagewec.\wj* \v 15 \wj Ye moneng damongkedaingte, yogolec tapili nga aibabanginengte silicka yanguc heuckelu yelewec. Ngic monic ye talant moneng 5 nga monic ye talant yaeckang, nga monic ye talant moniyang,\wj*\f + \fr 25:15 \ft Grik yowawa moneng yogo wacine talant. Moneng moniyang yogo hifa 15te bole-fuli.\f* \wj moneng inguc yelelu hikewec.\wj*\x - \xo 25:15 \xt Rom 12:6\x* \v 16 \wj Hikeme ngic talant 5 bawec, ye iwahac galu moneng bole balu talant 5 hatacmac taockelu bafuwawec.\wj* \v 17 \wj Aime ngic talant yaeckang bawec, ye inguchac galu talant bole balu yaeckang hatacmac taockelu bafuwawec.\wj* \v 18 \wj Nga ngic talant moniyang bawec, yedibac gacgu sugucneine moneng lacnowec, yogo balu himong falilu longka longkelu sangkewec.\wj* \p \v 19 \wj “Aime sugucnengineng dameng dalicne gacgu hatacmac hefaliye kwesilu moneng yelewec, yogolec ameine banogale wacebawec.\wj* \v 20 \wj Wacebame ngic talant 5 bawec, ye talant 5 monic momoc taockelu bahikelu miwec, ‘Sugucnene, ga talant 5 neleng damongkeiba. Aime na moneng bole balu 5 hatacmac taockelu bafuwaiba.’\wj* \p \wj “Inguc mime\wj* \v 21 \wj sugucnedi yanguc edowec, ‘Kwelec kwekwe ngic madicnebenang, ga aibabagone dondonne ailu yowa balaibeing. Aime ga yowa balaibelu wiyac kpisicnemac yogo madicne damongkeingte ailu, wiyac homacnebenang damongebacte locgudacte. Weleengka naholec belic-belicka gadabelecte.’\wj*\x - \xo 25:21 \xt Mat 24:45-47; Luk 16:10\x* \p \v 22 \wj “Aime ngic talant yaeckang bawec, ye inguchac welelu miwec, ‘Sugucnene, ga talant yaeckang neleing. Aime na moneng bole balu talant yaeckang hatacmac taockelu bafuwaiba.’\wj* \p \wj “Inguc mime\wj* \v 23 \wj sugucneinedi yanguc edowec, ‘Kwelec kwekwe ngic madicnebenang. Ga aibabagone dondonne ailu yowa ngage-ngagegone madicne. Aime ga yowa balaibelu wiyac kpisicnemac yogo madicne damongkeingte ailu, wiyac homacnebenang damongkecte locgudacte. Weleengka naholec belic-belicka gadabelecte.’\wj* \p \v 24 \wj “Aime ngic talant moniyang bawec, ye inguchac welelu miwec, ‘Sugucnene, ga ngic dacine, inguc ngagegabac. Ailu bolewa ngic gocne wiyac hole-duwec aibong ga noine kpaduckecaigic. Ailu gocne wasecne wickebong ga sifu noine bacaigic.\wj* \v 25 \wj Ilec ailu gale hangocnume hikelu talantgone himongka longkebe fawec, yogo hatacmac bafaliyegabac.’\wj* \p \v 26 \wj “Inguc mime sugucneinedi yowaine ameine yanguc bafaliyecnowec, ‘Ga kwelec kwekwe ngic sowacne ailu oyongngine. Na bolewa hole-duwec mi ailu noine kpaduckecaigabac. Ailu wasecne mi wickelu sifu noine bacaigabac, ga yogo biyac ngagegic.\wj* \v 27 \wj Ga inguc ngagelu talantne bengka loengka ngiyedec. Ngiyeme na hefaliyelu talantne yogo nebocineholec badaba.\wj* \p \v 28 \wj “ ‘Ilec ngenge yelacni talant ewalilu ngic talant 10 balu gagac, ye lacnoning.\wj* \v 29 \wj Monic ye wiyac gocne balu gagac, ye hatacmac lacnobong homacne aidaicte. Nga monic ye wiyac mi balu gagac, yelacni wiyac kpisicne balu gagac, yogo ewalidaicte.\wj*\x - \xo 25:29 \xt Mat 13:12; Mrk 4:25; Luk 8:18\x* \v 30 \wj Kwelec kwekwe ngic boleine sowacne yogo, ngenge ye balu lobina kundungka wickebong haudaicte. Ye iwa haulu yengeholec iwa galu hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.’\wj*\x - \xo 25:30 \xt Mat 8:12; Luk 13:28\x* \s1 Wowosae dameng \p \v 31 \wj “Gacgu \+w Ngicte Madec\+w* ye tapili nga hibi-angocineholecti \+w angelo\+w* sasawa yengeholec kwesidaingte, dameng iwa ye ngictaule ngiye-ngiyewa wacine feicneholecti iwa felu ngiyedaicte.\wj*\x - \xo 25:31 \xt Mat 16:27; 19:28\x* \v 32 \wj Ailu ye himongne himongne ngic-ngigac sasawa mime kwesilu yele haicka kpaduckedaingte. Kpaduckebong damongti \+w lama\+w* nga noning baucebacaigac, ye dameng iwa ingucnehac baucebadaicte.\wj*\x - \xo 25:32 \xt Esek 34:17; Miye 20:11-13\x* \v 33 \wj Lama yenge folewapec locebadaicte, nga noningtibac kanawapec locebadaicte.\wj* \p \v 34 \wj “Inguc ailu \+w ngictaudi|lemma="ngictau"\+w* ngic-ngigac folewapec yanguc edocebadaicte, ‘Ngic-ngigac Mamacnele mimi-madicineholec, ngenge yawa welening. Ngenge yele mole-damoc nga mac-himongngineng baning, yogo biyachac himong molickelu fikeweckacni ofegac, iwa ngengele ngagelu loicne.\wj* \v 35 \wj Na nosingte homabe ngenge nosing neleibong. Nga misale aineleme misa nelebong noiba. Ailu kwilic kwesilu gabe, ngengi ngani-damong aineleibong.\wj*\x - \xo 25:35 \xt Yes 58:7\x* \v 36 \wj Na ngakpi-kpolucte basackelu kpungkelu gabe, ngengi ngakpi-kpoluc neleibong. Ailu huc fabe ngengi kwesilu damongnuibong. Ailu muc-macka ngiyebe ngengi yugucnulu nganicnuibong.’\wj* \p \v 37 \wj “Inguc mime ngic-ngigac dondonne yengi yowa bafaliyelu yanguc edodaingte, ‘Sugucne, ga ma damengka nosingte homalu gaengka nganicgulu gumecguibeng, me ma damengka misale aigeleme gumecguibeng?\wj* \v 38 \wj Me ma damengka kwilic kwesilu gaengka ngani-damong aigeleibeng, me ngakpi-kpolucte basackelu kpungkeengka geleibeng?\wj* \v 39 \wj Me ma damengka hucka me muc-macka ngiyeengka yugucgulu nganicguibeng?’\wj* \p \v 40 \wj “Inguc mibong ngictaudi yanguc edocebadaicte, ‘Foinac, ngenge gbafocne kpisicne yengelacni moniyang sugu kwele-madicka aicnoibong, yogo na hocne aineleibong, yogo noine edocngebagabac.’\wj*\x - \xo 25:40 \xt Ynn 19:17; Mat 10:42; Mrk 9:41\x* \p \v 41 \wj “Inguc milu kanawapec domadaingte, yenge yowa yanguc edocebadaicte, ‘Ngic-ngigac ngenge Wapongte aalicte bagewa gagaing, ngenge hegilecnulu dac-sanang moto-motoine mikac, iwa hikelu gadabiyeng. Yogo Aleng Sugucnengineng ye nga angelofocine, yengele ailu dac-sanang lowec yogo lobelu fagac.\wj*\x - \xo 25:41 \xt Mat 7:23\x* \v 42 \wj Na nosingte homabe ngenge nosing monic mi neleibong. Nga misale aineleme ngenge misa monic mi nelebong noiba.\wj* \v 43 \wj Ailu na kwilic kwesilu gabe ngenge ngani-damong monic mi aineleibong. Ailu ngakpi-kpoluc mikac gabe monic mi neleibong. Na huc aineleme nga muc-macka ngiyebe ngenge mi yugucnulu nganicnuibong.’\wj* \p \v 44 \wj “Inguc edocebame yengi yanguc midaingte, ‘Sugucne, ga ma damengka nosing misagone mikac me ngakpi-kpoluc mikac me kwilic kwesilu gaengka nonge nganicgulu kpaoma aiibeng? Me mac wenuwa huc-macka me muc-macka ngiyeengka nganicgulu kpaoma aigeleibeng?’\wj* \p \v 45 \wj “Inguc mibong yedi yanguc edocebadaicte, ‘Foinac, ngenge gbafocne kpisicne yengelacni moniyang sugu kwele-madicka mi aicnoibong, yogo na aineleibong ingucne aigac, yogo noine edocngebagabac.’\wj* \p \v 46 \wj “Aime yenge bikicte ameine baningte doic dameng moto-motoine mikac iwa hikedaingte. Aime aling dondonne yenge gaga-sanangka fedaingte.”\wj*\x - \xo 25:46 \xt Dan 12:2; Yoa 5:29\x* \c 26 \s1 Yesu wenogale mingagec aiibong \r Mrk 14:1-2; Luk 22:1-2; Yoa 11:45-53 \p \v 1 \w Yesu\w* ye yowa yogo sasawa miyackeme motome \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yanguc edocebawec, \v 2 \wj “Hadeng yaeckang faemewa \+w Ewalicebaicnele hombang\+w* aime, iwahac ngic yenge \+w Ngicte Madec\+w* \+w malicpongka wehomanogale|lemma="Malicpong"\+w* mipangkelu saledaingte.”\wj*\x - \xo 26:2 \xt Wah 12:1-27; Mat 20:18\x* \p \v 3 Aime \w depec-baba ngic micne\w* nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yengi Ibu-macte damong sugucne wacine Kaifas, yele macka feibong. \v 4 Felu Yesu sangke-sangke balu webong homanale yowa milu hefelu \v 5 yanguc miibong, “Ngic-ngigac yengele hewacka ngaba nga hendolong sugucne fikedaickale ailu, ye hombang damengka mi badabeleng.” \s1 Yesu sandadi lowacnowec \r Mrk 14:3-9; Yoa 12:1-8 \p \v 6 Aime Yesu ye Betani macka gawec, iwa ngic monic esecne \w waic-sanangkolec|lemma="Waic-sanang"\w*, wacine Saimon, yele macka nosing nolu ngiyewec. \v 7 Nolu ngiyeme ngigac monicti Yesula hikelu, kilung monic alabastros posadi baicne, yogolec kwelina sanda hoine madicne yogo fuline feicnebenang. Yogodi hodocina sotiyewec.\x - \xo 26:7 \xt Luk 7:37-38\x* \p \v 8 Sotiyeme mic-tengteng yenge yogo nganilu sanda fuline sugucnedi baicnele ailu, yowa heesicne milu yanguc miibong, “Ye omale wiyac fuline feicne inguc kwondongkegac? \v 9 Yogo salelu moneng sugucne balu ngic-ngigac waweweine yelebeng madickedec.” \p \v 10 Inguc mibong Yesudi yogo ngagelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge omale ngigac yele inguc milu kwele-umac bafuwagaing? Ye aibaba madicnebenang ainelegac.\wj* \v 11 \wj Ngic waweweine yenge damengsoc ngengeholec gadaingte. Nga nani sugu ngengeholec damengsoc mi gadacte\wj*.\x - \xo 26:11 \xt Yef 15:11\x* \v 12 \wj Na homabe longnudaingte. Ilec ailu ye nalic nale soc biyac baefecnulu sotingkenelegac.\wj* \v 13 \wj Foinac, ngic-ngigac yenge \+w Siduc Madicne\+w* himongsoc ngic-ngigac edocebalu weduyeledaingte, dameng iwa ngigac yagodi aibaba aigac, yogolec siduc inguchac milu ngagebong fadaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \s1 Yudasdi Yesu banogale mipangkewec \r Mrk 14:10-11; Luk 22:3-6 \p \v 14 Aime mic-tengtengfocine 12 yengelacni monic wacine Yudas Iskariot, yedi depec-baba ngic micne yengela hikelu \v 15 yanguc uwayelewec, “Na Yesu molenginang lobe ngenge moneng edomeng nelenogale ngagegaing?” Inguc uwayeleme yengi siliwa moneng 30 wafelu lacnoibong.\x - \xo 26:15 \xt Sek 11:12; Yoa 11:57\x* \v 16 Lacnobong, Yudas ye hikelu Yesu dameng monicka mudockelu balu yengele molewa lonale, yogolec donge hilalu wangec gawec. \s1 Wahikeicnele nosing \r Mrk 14:12-21; Luk 22:7-14; 22:21-23; Yoa 13:21-30 \p \v 17 Gacgu bret \w yis mikacte|lemma="Yis"\w* hombang iwa molickelu ngiyenogale mic-tengteng yenge Yesula hikelu yanguc uwacnoibong, “Nonge mac wenuwa hikelu Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing bamockelu lobelu nonangte ngagegic?”\x - \xo 26:17 \xt Wah 12; Yef 16:1-8\x*\f + \fr 26:17 \ft Dameng iwa yis mi fawec. Yenge flawa esecne misaineholecti hoineholec biyac aiicne, yogo flawa gbolicneholec lalickebong flawa sugulecaigac. Yogodi yis ingucne ailu gawec.\f* \p \v 18 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge taonka hikelu ngic monic biyac bawosaebac, ye nganilu yanguc edodabiyeng. ‘Wewedunonggengti gale yanguc migac, “Damengne bangkalegacte na nga mic-tengtengfocne nonge gaholec Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing nonogale ngagegabac.” ’ ”\wj* \v 19 Aime Yesu ye mic-tengtengfocine yowa edocebawec, yogo balaibelu Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing lobelu bamockeibong. \p \v 20 Aime mac deboleme, Yesu ye mic-tengtengfocine 12 yengeholec nosing nolu ngiyelu \v 21 yanguc edocebawec, \wj “Foinac, ngengelacni monicti ngaba yengele molewa locnudaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \p \v 22 Inguc mime mic-tengteng yenge kwelengineng homacne sowaleme yengelacni moniyang moniyangti yanguc uwacnoibong, “Sugucne, ga yogo nale migic, me?” \p \v 23 Uwacnobong yedi yanguc miwec, \wj “Ngic naholec pelewa bret kpomuluckelu ngiyegac, yedi hocne mudocnume bacnudaingte.\wj*\x - \xo 26:23 \xt Mige 41:9\x* \v 24 \wj Ngicte Madec ye hegilecngebalu hikedaicte, yogo nale ngagelu biyachac kwelengkeicne fagac. Ngic ye Ngicte Madec mudockeme badaingte, ye ameine baducnodaicte. Mee, ye medeckedaic. Ye nenggacinele gobe kwelinacni mi fikedec, yogodibac madicne aidec.”\wj* \p \v 25 Inguc mime Yudas ye Yesu mudockenale ngagewec, yedi inguchac yanguc uwacnowec, “Wewedu, ga yogo nale migic, me?” \p Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Gageuc hocne mificnagugic.”\wj* \s1 Debocka tiwa noibong \r Mrk 14:22-26; Luk 22:15-20; 1Kor 11:23-25 \p \v 26 Aime yenge nolu ngiyeebongka, Yesudi bret monic balu Wapong kwele-madic micnolu bret yogo bauckelu mic-tengtengfocine yanguc milu yelewec, \wj “Ngenge yago balu noning, yogo soc-biucne.”\wj* \p \v 27 Inguc milu kap monic balu Wapong kwele-madic micnolu milockelu yanguc milu yelewec, \wj “Yago sacne, ngenge sasawadi balu noning.\wj* \v 28 \wj Nale sac yogodi \+w dodofic\+w* gbolicne, yogo ngic-ngigac bocyac yengele \+w bikic\+w* miyac aime madickeningte ailu sotingkeicne.\wj*\x - \xo 26:28 \xt Wah 24:8; Yer 31:31-34; Sek 9:11; 1Kor 10:16\x* \v 29 \wj Na edocngebabe ngagening, \+w waing noinele|lemma="waing"\+w* misaine hatacmac mi nolu gaebewa, Mamacnele \+w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\+w* nongileng momoc yefe gbolicnele alingka felu nodabelengte.”\wj* \p \v 30 Aime yenge Wapongte gee holeibong. Holelu taon hegilelu \w Oliwa\w* kupicka feibong.\x - \xo 26:30 \xt Luk 22:39; Yoa 18:1\x* \s1 Umacte yowa edocebawec \r Mrk 14:27-31; Luk 22:31-34; Yoa 13:36-38 \p \v 31 Yefewa hikelu Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Deboc yagowa ngenge sasawadi na hegilecnudaingte. Aibaba yogolec yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Na damongngineng webe \+w lama\+w* habu yenge singsalolong kwedaingte.’\wj* \rq (Sek 13:7)\rq*\x - \xo 26:31 \xt Yoa 16:32\x* \m \v 32 \wj Aime na homackacni gboliye fangkelubac molickengelelu Galili prowinswa hikedacte.”\wj*\x - \xo 26:32 \xt Mat 28:7,16\x* \p \v 33 Inguc mime Pitadi yanguc edowec, “Gocne yenge sasawadi gale inguc milu hegilecgudaingte. Nga nani sugubac nalic mi hegilecgudacte.” \p \v 34 Inguc mime yanguc edowec, \wj “Foinac, deboc yagowa kokolec ngicne mi hiyaemewa, gagi bisocnung alecine habackang aidaicte, yogo noine edocgugabac.”\wj*\x - \xo 26:34 \xt Mat 26:69-75\x* \p \v 35 Inguc mime yedi miwec, “Na gaholec homadactewa, ga nalic mi bisocgudacte.” Inguc mime mic-tengtengfocine yenge sasawadi inguchac miibong. \s1 Getsemane bolewa \r Mrk 14:32-42; Luk 22:39-46 \p \v 36 Aime Yesu ye mic-tengtengfocine yengeholec hikecgu bole himong monic wacine Getsemane, iwa hikeibong. Hike sulumelu yedi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Ngenge yawa ngiyeebongka na edi lelu milockedacte.”\wj* \v 37 Inguc milu Pita nga Sebedi madeckecine yaeckang bacebame leibong. Lelu Yesu ye kweleine umalebenangkeme kwele-sowac ngagelu \v 38 yanguc edocebawec, \wj “Kwele-ilucnedi umale-benangkeme homanogale ainelegac. Ilec ailu ngenge naholec yagowa deboc-gboli galu nganidaing.”\wj*\x - \xo 26:38 \xt Yoa 12:27\x* \p \v 39 Inguc milu lelu himongka wafalu haic-mesuine helulucke ngiyelu yanguc milockewec, \wj “Mamacne, ga ngageng nalic aigacka, ga doicte kap yago baickenong. Ailu nale angacti mi sanangkedaic, miyac. Gale angac nga ngage-ngage yogodi sanangkedaic.”\wj* \p \v 40 Ye inguc milockeme motome hefaliyelu mic-tengtengfocine yengela welelu nganicebame yenge gung faibong. Fabong Pita yeuckelu yanguc edowec, \wj “Ngenge nalic naholec deboc-gboli kpisicnemac ngiyedabongka, me?\wj* \v 41 \wj Ngenge lokwesacka felu wawedaingkale, deboc-gboli galu milockening! Asunginengti efeckegac. Nga socnginengtibac umalegac.”\wj* \p \v 42 Ailu ye hatacmac lelu yanguc milockewec, \wj “Mamacne, yefe monic mi fagacte kap yago nobele miingte, nalic yogo nobe gale ngage-ngage sanangkedaic.”\wj* \p \v 43 Inguc milockelu wele nganicebame yenge hatacmac gung faibong. I yangucte, yenge dongenginengti gungte aime gung faibong. Faebongka nganicebalu \v 44 hatacmac hegilecebalu lelu milockeme alecine habackang aime yowa molickelu miwec, ingucnehac milu milockewec. \p \v 45 Milockelu mic-tengteng yengela hefaliye welelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge gung falu gagainghac, me? Ngagegaing, dameng bangkalegac, ngic yenge Ngicte Madec mudockelu \+w bikic-baba|lemma="Bikic"\+w* yengele molewa lodaingte.\wj* \v 46 \wj Ngagegaing, mudoc ngic welegacte ailu ngenge fangkebong yengela hikenang.”\wj*\x - \xo 26:46 \xt Yoa 14:31\x* \s1 Yesu baibong \r Mrk 14:43-50; Luk 22:47-53; Yoa 18:3-12 \p \v 47-48 Yudas, ye mudoc ngic, yedi molickelu aibaba ainogale depec-baba ngic micne nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yengeholec yowa hefelu miwec. Milu maaine yanguc biyac edocebawec, “Na ngic muduckedacte, ngenge ye hocne hobalu badabiyeng.” Aime yengi ngic-habu yogo salecebabong hudu-babale fitec nga gbalucnginengkolec hikeibong. \p Yesu ye inguc milu domaemewa, mic-tengtengfocine 12 yengelacni monic wacine Yudas, ye kwesime ngic-habutowa sugucne mengocebalu molickeyeleme kwesiibong. \v 49 Kwesilu ye iwahac Yesula lewec. Lelu “Ohec, wewedu” milu muduckewec.\f + \fr 26:49 \ft Yuda ngic-ngigac yenge yefewa agongineng bafuwalu munggungka muducnagucaigaing, yogo Yuda ngic-ngigac yengele aibaba.\f* \p \v 50 Inguc aicnome Yesudi yanguc edowec, \wj “Agone, ga kwesilu bole banogale ngagegic, yogo banong.”\wj* \p Mime yenge welelu Yesu moleine neboc nga neboc sanangnehac baibong. \v 51 Hei, ngic Yesuholec gaibong, yengelacni monicti hudu-babale fitec balu fuluckelu kwelec kwekwe ngic monic hedecine neboc wekwackeme wawec. Ngic yogo ye depec-baba ngic yengele damong sugucne, yele kwelec kwekwe ngic.\x - \xo 26:51 \xt Yoa 18:26\x* \p \v 52 Wekwackeme wame Yesudi yanguc edowec, \wj “Monic ye fitecti hudu badaicte, ye ameine homalu badaicte, gacgu yogo fikedaickale, hudu-babale fitecgone macina hatacmac loengka hauna.\wj*\x - \xo 26:52 \xt Fike 9:6; Miye 13:10\x* \v 53 \wj Nale babaficte yefe monic mi fagac, yogo ngagelu inguc aidabong. Aime na Mamacne yakumachac sanangne edodaba, ye \+w angelo\+w* habutowa, 72 taosen inguc, nalic salecebame walu baficnudabong.\wj* \v 54 \wj Aime baficnudaingtewa ingucne, Wapongte hibiwa aibaba yago fikenale kwelengkeicne fagac, yogo noine mi fikedaicte.”\wj* \p \v 55 Inguc milu ngic-habu yanguc edocebawec, \wj “Na hadengsoc ngengeholec galu \+w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\+w* yowa edocngebalu wedungeleiba. Aime ngenge dameng yogowabac mi bacnuibong. Aime yakumacbac kindololo ngic bacebacaigaing, ngenge silicine ingucnehac hudu-babale fitec, nga gbaluc balu bacnuningte kwesigaing.\wj*\x - \xo 26:55 \xt Luk 19:47; 21:37\x* \v 56 \wj Aimebac \+w siduc-mimi ngic\+w* yengi Wapongte hibiwa yowa kwelengkeibong fagac, yogo sasawa noine fikeyackedaic. I yangucte, ngenge kindololo ngic ingucne bacnugaing.”\wj* \p Inguc mime mic-tengtengfocine sasawadi Yesu hegilelu hangoc hikeibong. \s1 Yesu tutumangka bahikeibong \r Mrk 14:53-65; Luk 22:54-55,63-71; Yoa 18:13-14,19-24 \p \v 57 Aime \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yenge depec-baba ngic yengele damong sugucne Kaifas, yele macka biyac kpaduckelu ngiyeibong. Ngiyebong iwa Yesu mengockelu hikeibong. \v 58 Aime Pita ye lobenginang dadalisuchac Yesu balaibelu hikewec. Hike sulumelu, Yesule yowa mimoctodaingte, yogo ngagenale depec-baba ngic yengele damong sugucne yele macte oda kwelina felu mac-damong yengeholec ngiyewec. \p \v 59 Aime depec-baba ngic micne, nga Yuda ngic-ngigac yengele \w Tutumangtowale|lemma="Tutumangtowa"\w* memba sasawa yenge yowa mingagec ailu hefeibong. Ailu Yesudi pasi sowacne wenuc aiwec, yogolec yowa milu hefeibong. Ailu yowa noine mikac aime wehomanogale ngagebong kpungkewec. \v 60 Inguc aibong ngic homacnedi kwesilu kwesackelu kpokpolic yowa gocne mibong, yogodi Yesu homacka lololesoc mi aime basackelu gaibong. Gacgu ngic yaeckang yeki fikelu kpolickelu yanguc miiboc, \v 61 “Yesudi yanguc miwec, ‘Na Wapongte \w Ibu-mac\w* hembalackelu hadeng habackang aiyemewa hatacmac badacte, na tapiline yogolecsoc fagac.’ ”\x - \xo 26:61 \xt Yoa 2:19-21\x* \p \v 62 Inguc miboc depec-baba ngic yengele damong sugucnedi fangkelu Yesu yanguc uwacnowec, “Ga yowa migaic, yogolec nebocine monic mi bafaliyedamecte, me?” \v 63 Inguc mime Yesu ye waickelu domawec. \p Domame depec-baba ngic yengele damong sugucnedi hatac edowec, “Wapong gaga fileine, yele haicka uwagelebe ga yowa noine minong. Ga \w Mesia\w*, \w Wapongte madec\w* me miyac, yogo edocnubac.”\x - \xo 26:63 \xt Yes 53:7; Mat 27:12\x* \p \v 64 Inguc mime yedi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “I hocne gageuc migic. Aime yanguc edocngebabe, yakumac nga galu fenowagaing iwa,\wj* \q1 \wj Ngenge Ngicte Madec ye Tapilitowa fileine, yele foleinapec ngiyelu honocmengte kaguwa kwelina kwesime nganidaingte.”\wj*\x - \xo 26:64 \xt Mat 24:30\x* \rq (Mige 110:1; Dan 7:13-14) \rq* \p \v 65 Inguc mime depec-baba ngic yengele damong sugucne ye ngageme Wapong fecnowecte aalickeme ngakpi daleine basulackelu yanguc miwec, “Ngenge yowaine sowacne ngagegaing. Ye Wapong fecnogacte, monicti sowacneine nganiwec, nongileng ngic ingucne hatac mi basackedabelengte.\x - \xo 26:65 \xt Mat 9:3; Yoa 10:33\x* \v 66 Ngenge yowa yogo ngagelu wenuc migaing?” \p Mime yengi bafaliyelu yanguc miibong, “Ye homadaicte hocne.”\x - \xo 26:66 \xt Dep 24:16; Yoa 19:7\x* \p \v 67 Inguc milu yenge Yesu haic-mesuina sofockelu moledi wepatangkeibong. Aime gocne yengi moledi kingkpung holelu\x - \xo 26:67 \xt Yes 50:6; 53:5\x* \v 68 yanguc miibong, “Ga Mesia aigicka, madi wecgugac, yogolec siduc-yowa minong!” \s1 Yesu bisockewec \r Mrk 14:66-72; Luk 22:56-62; Yoa 18:15-18,25-27 \p \v 69 Inguc ailu gabong Pita ye oda kwelina mac-sobengka ngiyewec. Ngiyeme kwelec-adu monicti yela lelu miwec, “Ga Galili ngic hocne Yesuholec gaing.” \p \v 70 Mime ye ngic-ngigac sasawa ngiyeibong, yengele haicka bisockelu miwec, “Ga yowa migic, yogo mi ngage-motogabac.” \p \v 71 Inguc milu odale nuwa leemewa kwelec-adu monicti nganilu ngic-ngigac iwa domaibong, yenge yanguc edocebawec, “Ngic yogo ye Yesu Nasaret-hocni, yeholec hocne gaing.” \p \v 72 Edocebame Pita ye Wapongte wacka hatacmac bisockelu yanguc miwec, “Na ngic yogo mi ngagegabac.” \p \v 73 Inguc milu domaemewa ngic yenge Pitala lelu miibong, “Nonge malacgone ngagegabeleng, ga foinac yengele alingkacni.” \p \v 74 Edobong ye yeuctihac sanangkelu yowa yanguc miwec, “Na ngic yogo mi ngagegabac. Na yowa kwesacngebagabacka Wapongte aalicte bagewa gadac.” \p Inguc mime iwahac kokolec ngicne hiyawec. \v 75 Aime Yesudi yowa biyachac edowec, yogo ngagesiwec, \wj “Kokolec ngicne mi hiyaemewa, gagi biyac na bisocnung alecine habackang aidaicte.”\wj* Pita ye yowa yogo ngagesilu oda lobina haulu kwele-sowac sugucne ngagelu hii sugucnehac hiyawec.\x - \xo 26:75 \xt Mat 26:34\x* \c 27 \s1 Yesu Pailatla bahikeibong \r Mrk 15:1; Luk 23:1-2; Yoa 18:28-32 \p \v 1 Mac saeme \w depec-baba ngic micne\w* nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yenge kwele-moniyang ailu \w Yesu\w* homanale mipangkeibong. \v 2 Mipangkelu Yesu moleine dodockelu Yudeya himongte gawana \w Pailat\w*, yela bahikelu yele molewa loibong. \s1 Yudas mucnaguwec \r Sale 1:18-19 \p \v 3 Aime Yesu homanale mimoctobong, Yudas mudoc ngic ye yogo nganilu miwec, “Na omale aibaba inguc aibac?” Inguc milu \w kweleine hefaliyeme|lemma="Kwele-hefaliyec"\w* siliwa moneng 30 lacnoibong, yogo depec-baba ngic micne nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yenge hatacmac yelenale bahikewec. \v 4 Bahikelu yanguc edocebawec, “Ngagegaing, nani \w bikic\w* balu kwesac aibe ngic sowacneine mikac, yogo webong homadaicte.”\f + \fr 27:4 \ft Yefe-yowa 27:25 iwa yanguc migac, ngic monicti moneng bame, monic webong homame sacine hetingkedaicte, ye Wapongte aalicte bagewa gadaicte.\f* \p Inguc mime yengi yanguc miibong, “Yogo nongele umac miyac, yogo gale umac.” \p \v 5 Yenge inguc milu moneng yogo hegilebong, ye bahikelu \w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\w* wickeme feme hegile hikelu mucnagulu homawec.\x - \xo 27:5 \xt Sale 1:18-19; Mat 26:14-15\x* \p \v 6 Aime depec-baba ngic micne yengi siliwa moneng yogo kpaduckelu miibong, “Moneng yagodi sac fuli bawec. Ilec ailu moneng yago Ibu-macte katapawa mi lonoga, yogolec yefe monic mi fagac.” \v 7 Inguc milu yenge yowa hefelu moneng yogodi kwilic-ngic yengele dongesi fikenale hebec kudi-baba ngic, yengele bole himong monic fuli baibong. \v 8 Aime himong yogolec wacine Sac-himong molickelu wackeibong. Aime yogo yakumac fagachac. \v 9-10 \w Siduc-mimi ngic\w* \w Yeremiyadi|lemma="Yeremiya"\w* yowa yanguc miwec, yogo noineholec aiwec, “Aibaba yanguc fikenale Sugucnedi edocnuwec, ‘\w Israel\w* madecfocine yenge ngic yele fuli loibong, “Yogo siliwa moneng 30 yogolecsoc,” inguc miibong. Aime yenge moneng yogo balu yogodi hebec kudi-baba ngic yengele bole himong monic fuli baibong.’ ”\f + \fr 27:9-10 \ft Mataiodi Yeremiya 32:6-9 nga Sekariya 11:12-13 kpatulecepalu migac.\f*\x - \xo 27:9-10 \xt Sek 11:12-13\x* \s1 Yesu homanale mipangkewec \r Mrk 15:2-15; Luk 23:3-5,13-25; Yoa 18:33; 19:16 \p \v 11 Aime yenge Yesu bahikelu gawanale haicka lobong domame yedi yanguc uwacnowec, “Ga \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele \w ngictau\w*, me?” \p Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Yogo hocne gageuc migic.”\wj* \p \v 12 Aime depec-baba ngic micne nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yengi domalu yele sowacne miibong, yowa yogolec ameine monic mi bafaliyewec.\x - \xo 27:12 \xt Yes 53:7\x* \v 13 Inguc aime Pailatdi yanguc uwacnowec, “Yenge yowawa locgulu yowa homacnebenang migaing, ga yogo mi ngagegic, me?” \v 14 Mime ye yowa monic mi bafaliyeme gawana ye kwatacke-benangkewec. \p \v 15 Aime gawana ye Ewalicebaicnele hombangte damengsoc yanguc ailu gawec. Ngic monic muc-macka ngiyeme, Yuda ngic-habu yengi yele wac wackebong, ye ngic yogo lukecnolu muc-mackacni hegileme wahikecaigac, inguc ailu gawec. \v 16 Dameng iwa kindololo ngic monic muc-macka ngiyewec, wacine Barabas, yenge aibabaine ngagecnogaing. \v 17 Aime ngic-ngigac kpaduckeyackelu domaebongka Pailatdi yanguc uwayelewec, “Ma ngic lukengelebele ngagegaing, Barabas, me Yesu, wacine monic \w Mesia\w* wackecaigaing?” \v 18 Aime Yuda ngic micne yenge Yesu moc hasowac aicnolu yele molewa lonogale bahikeibong, yogo ngageyelelu inguc miwec.\x - \xo 27:18 \xt Yoa 11:47-48; 12:19\x* \p \v 19 Aime Pailat ye mimocto-mimoctole damengka mac ngiye-ngiyeina ngiyeemewa ngigacinedi yela yowa yanguc lome hikewec, “Ga ngic dondonne yele yowa monic mi midamec, ga hegiledamec. Na debocka falu gungka nganilu yele ailu kwele-umac sugucne bagabac.” \p \v 20 Aime depec-baba ngic micne nga Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yenge ngic-ngigac habu kpafengebabong yenge Barabas lukeyelenale miibong. Nga Yesubac wehomanogale miibong. \p \v 21 Aime gawanadi yanguc uwayelewec, “Ngic yaeckang domagabiyec, yekelacni ma ngic lukecnobele ngagegaing?” \p Inguc mime yenge yogo ngagelu yanguc miibong, “Barabas!” \p \v 22 Inguc mibong yanguc uwayelewec, “Inguc aime Yesu, wacine monic Mesia wackecaigaing, yele wenuc aidacte?” \p Inguc uwayeleme yenge sasawadi yanguc miibong, “Ga ye \w malicpongka weng|lemma="Malicpong"\w* homana!” \p \v 23 Inguc mibong Pailatdi hatacmac uwayelewec, “Aime ye oma sowacne aiwec?” \p Inguc mime yengi hatacmac dacineholec aukwelu wackelu miibong, “Ye malicpongka weng homana!” \p \v 24 Inguc milu domabong Pailat ye nganilu yowa dondonne minogale kpungkewec. Aime yenge sanangnehac wackelu domabong hendolong sugucne fikewec. Fikeme ye misa balu ngic-ngigac habutowa yengele haicka domalu moleine suwelu yanguc miwec, “Ngic yagolec sacte bikic, yogo nala mi fadaicte, yogo ngengela fadaic.”\x - \xo 27:24 \xt Yef 21:6-9\x* \p \v 25 Inguc mime ngic-ngigac yenge sasawadi yowaine bafaliyelu yanguc miibong, “Yele sacte bikic yogo nonge nga adu-madecfocnonggeng nongela fadaicte.”\x - \xo 27:25 \xt Sale 5:28\x* \p \v 26 Aime Pailat ye Barabas lukecnome yengela hauwec. Aime yengi Yesu socine muc-hududi welubac, malicpongka weningte hudu-baba ngic yengele molewa lolu hegileyelewec. \s1 Aibaba sowacne aicnoibong \r Mrk 15:16-20; Yoa 19:2-3 \p \v 27 Aime gawanale hudu-baba ngicfocine yengi Yesu gawana nga hudu-baba ngic yengele macte oda kwelina baleibong. Lebong hudu-baba ngic sasawadi kpaduckeibong. \v 28 Kpaduckeyackelu Yesu yeicne ngakpiine hemoctocnolu ngictaule ngakpi dalicne ingucne monic sasacne holecnobong hauwec.\x - \xo 27:28 \xt Luk 23:11\x* \v 29 Haume ngictaule \w duu\w* ingucne muc-somang monic patiyelu hingoc ingucne hodocina holecnobong hauwec. Haume ngictaule yasu ingucne monic lacnobong mole-foleinedi balu domawec. Inguc ailu haicina ketadi holecnolu midelec aicnolu yanguc miibong, “Ohec, Yuda ngic-ngigac yengele ngictau.” \v 30 Ailu yenge sofockelu yasu ewalilu yasu yogodihac hodocina weibong.\x - \xo 27:30 \xt Yes 50:6\x* \v 31 Welu misulec aicnobong motome, yengileng ngakpi dalicne hemoctocnolu yeicne ngakpiine hatacmac holecnobong haume malicpongka wenogale mengockelu hikeibong. \s1 Yesu malicpongka weibong \r Mrk 15:21-32; Luk 23:26-43; Yoa 19:17-27 \p \v 32 Bahikelu yefewa ngic monic bafuwaibong, wacine Saimon, ye Sairini taonkacni, yedi Yesule \w malicpong\w* tengkenale dogbac aicnobong tengkeme hikeibong. \v 33 Hikegacgu himong bulilicine monic, wacine Goligata wackelu gaibong, yogolec fungine Hodoc-luwe, iwa hike sulumeibong. \v 34 Hike sulumelu \w waing\w* misa wiyac monic hobecineholecti lalickeicne, yogo doic tapiliine bawanale gumebong, ye wiyac yogo nongagec ailu hegilewec.\x - \xo 27:34 \xt Mige 69:21\x* \v 35 Aime yenge ye malicpongka webong domame ngakpi-kpolucine loling monic ailu lanac-ganac aiibong.\x - \xo 27:35 \xt Mige 22:18\x* \m \v 36 Inguc ailu damong ngiyeibong. \v 37 Aime ye domame yowawa loibong, yogolec fungine tafe kpisicna malicpong hodocina loibong, yogo yanguc kwelengkelu loibong, “Yago Yesu, Yuda ngic-ngigac yengele ngictau.” \fig Yesu ye malicpongka domagac|alt="Jesus stands on the cross" src="41_Mat27.35_ChristOnCross.tif" size="col" loc="27:32-37" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="27:37" \fig* \p \v 38 Ailu yenge kindololo ngic yaeckang, monic foleinapec nga monic kanainapec yeholec malicpongka momoc wecepaibong.\x - \xo 27:38 \xt Yes 53:12\x* \v 39 Aime ngic-ngigac iwa lec-welec aiibong, yenge Yesu misulec aicnolu hodocngineng dudalingkelu\x - \xo 27:39 \xt Mige 22:7; 109:25\x* \v 40 yanguc miibong, “Kwele-sowac aigelegabeleng, gageicne Ibu-mac hembalackelu hadeng habackangte kwelina hatacmac banogale miing. Ailu \w Wapongte madec\w* gagickabac gageuctihac baficnagulu malicpongkacni fotockelu wanong!”\x - \xo 27:40 \xt Mat 26:61; Yoa 2:19\x* \p \v 41 Aime depec-baba ngic micnefocngineng, nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* ailu Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yengi inguchac misulec aicnoibong. \v 42 Ailu yanguc micnoibong, “Ye ngic-ngigac gocne baficebacaigac. Nga yeicnebac nalic mi baficnagudaicte. Ye Israel nongileng ngictau gadecka, yakumac malicpongkacni wana. Inguc aime ngagesingkedabelengte! \v 43 Ye yanguc milu Wapong ngagepangkecaigac, ‘Na Wapongte madec,’ inguc micaigac. Ilec Wapongti yele angackecaigackabac yakuc malicpongkacni bamoctona.”\x - \xo 27:43 \xt Mige 22:8\x* \v 44 Aime kindololo ngic yeholec momoc wecepaibong, yeki yowa silicine ingucnehac yowa kwekwe aicnoiboc. \s1 Yesu homawec \r Mrk 15:33-41; Luk 23:44-49; Yoa 19:28-30 \p \v 45 Aime wenac hewac-hewac 12 kilok aiyemewa, mac kundung kweme kundungti himong someckelu falu game 3 kilok mac awelewec. \v 46 Aime 3 kilok aiyemewa Yesudi malac sugucnehac aukwelu yanguc miwec, \q1 \wj “Eli, Eli lema sabaktani.”\wj* Ilec fungine yanguc, \wj Wapongne Wapongne, ga omale hegilecnugic?\wj* \rq (Mige 22:1) \rq* \p \v 47 Aime ngic-ngigac domaibong, yengelacni gocnedi yowa yogo ngagelu yanguc miibong, “Ye Wapongte siduc-mimi ngic wacine \w Elaiya\w* wacke-wasic aicnogac.” \p \v 48 Inguc wackeme monicti ngagelu dacineholec gasacke hikelu spans\f + \fr 27:48 \ft Spans yogo materes ingucne misawa kpomuluckecaigaing.\f* monic balu \w waing hobecineholecka|lemma="Waing"\w* kpomuluckelu kpingka lolu Yesule micka lome fewec.\x - \xo 27:48 \xt Mige 69:21\x* \v 49 Aime gocnedibac misulec ailu yanguc miibong, “Ngenge yogo hegilebong, Elaiya foinac kwesilu bafickeme nganinang.” \p \v 50 Aime Yesu ye hatacmac malac sugucnehac wackeme asuine ofeme homawec. \p \v 51 Hei, iwahac Ibu-macte kpoluc sugucne\f + \fr 27:51 \ft Kpoluc yogo mac gbagbacne, nga mac gbagbacnebenang, yekele hewacka loicne.\f* yogo hewacka yefe wilengkacni fouckelu wame yaeckang aiiboc. Ailu memeya sugucne bame fegengka posa sugucne sugucne siyeckeibong.\x - \xo 27:51 \xt Wah 26:31-33; Hib 10:19-20\x* \v 52 Aime dongesi fayackewec, yogo angkeme ngic-ngigac gbagbacne esecne homaibong, yengelacni homacnedi sockolec gboliyelu fangkeibong. \v 53 (Fangkelu wangec ailu gabong, Yesu ye dongesiwacni gboliyelu fangkeme, yenge yele lobewa dongesi hegilelu taon gbagbacne, iwa hikelu ngic-ngigac homacne fikeyeleibong.) \p \v 54 Aime hudu-baba ngic yengele damong nga hudu-baba ngicfocine Yesule damong domaibong, yenge memeya nga wiyac fikewec, yogo nganilu damuebawec. Damuebame weleckelu yanguc miibong, “Foinac, ngic yago ye Wapongte madec hocne.” \p \v 55 Aime ngigac homacnedi Galili prowinswacni Yesu kwelec kwecnoningte balaibelu kwesiibong. Ailu Yesu weibong, yenge iwa kwesi dadalisuc domalu wiyac ngani-ngagec aiibong.\x - \xo 27:55 \xt Luk 8:2-3\x* \v 56 Yengelacni ngigac gocne wacngineng yanguc, \w Maria\w* wacine monic Magadalen. Ailu Maria monic, ye Yakobos nga \w Yosefe\w* yekele nenggacnginec. Ailu Sebedi madeckecine yekele nenggacnginec, yenge ngigac habu yengeholec domaibong. \s1 Yesu longkeibong \r Mrk 15:42-47; Luk 23:50-55; Yoa 19:38-42 \p \v 57 Aime Arimatea taonkacni ngic monic monengtowaineholec gawec, wacine \w Yosefe\w*, ye Yesule \w mic-tengteng gawec|lemma="Mic-tengteng"\w*. Ye mac aweleme \v 58 Pailatla hikelu Yesule kponggbong banogale uwacnowec. Uwacnome Pailatdi kponggbong lacnonale micnowec.\x - \xo 27:58 \xt Yef 21:22-23\x* \v 59 Lome Yosefe ye Yesule kponggbong yogo balu \w kpoluc|lemma="Kpoluc madicnebenang"\w* gbagbacne monic madicnebenang, yogodi wabungkelu bahikewec. \v 60 Bahikelu yeicne dongesi gbolicne monic posa henebe gufuicna fawec, iwa Yesule kponggbong lolu posatowa monic kpalundungkeme dongesi yefine yogodi hedickeme domame hikewec.\x - \xo 27:60 \xt Yes 53:9\x* \v 61 Aime Maria Magadalen nga Maria agoine, yeki dongesi yefine yegena iwahaic nganilu ngiyeiboc. \s1 Dongesi damongkeibong \p \v 62 Saeme Sabat aime depec-baba ngic micne nga \w Farisaio\w* yenge kpaduckelu Pailatla hikelu \v 63 yanguc miibong, “Sugucnenonggeng, kwesac-ngic yogodi gbolicne gawecka, yowa monic miwec, nonge yogo ngagesigabeleng. Yogo edocgubeng ngagenong, ‘Na homalu fabe hadeng habackang aiyemewa, Wapongti homackacni hatacmac bagboliyecnume fangkedacte.’\x - \xo 27:63 \xt Mat 12:40; 16:21; Mrk 9:31; 10:33-34; Luk 9:22; 18:31-33; Yoa 2:19-21\x* \v 64 Gacgu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengi kwesilu kponggbongine hise bahikelu, yanguc midaingkale, ‘Ye homackacni gboliyelu fangkeyec.’ Ilec ga dongesi damongkeningte edocebaengka yenge hikelu hadeng habackang damongkedabiyeng. Esecne kwesac monic aiwec, yogo faemewa lobeina kwesac hatacmac aime suguledaickale, yogolec edocgugabeleng.” \p \v 65 Inguc mibong Pailatdi yanguc edocebawec, “Nalic, na hudu-baba ngic milu edocebabe ngenge momoc hikedaing. Yenge dongesi damongkeningte tapili balu gagaing, yogolec silicina damongkedabiyengte.” \v 66 Inguc mime yenge hikelu dongesi nuine posadi baicne yogo mi baickeningte feina aka lobong fawec. Ailu hudu-baba ngic yengi damong domaningte edocebaibong. \c 28 \s1 Yesu ye dongesiwacni fangkewec \r Mrk 16:1-10; Luk 24:1-10; Yoa 20:1-18 \p \v 1 Sabat dameng motome Sonda ubiyacte mac sae-saele \w Maria\w* Magadalen ailu Maria agoine, yeke dongesi nganinogale hikeiboc. \p \v 2 Hei, Sugucnele \w angelo\w* monicti honocmengkacni wame memeya sugucne tapiliineholec bawec. Bame yedi dongesile posa-nu yogo igockelu kpalundungkeme hikeme feina felu ngiyewec. \v 3 Ailu ye haicine ngani-nganiine latac-latac, nga ngakpiine kwalacne kaguwa ingucne. \v 4 Aime dongesi damong yenge ye nganilu hangocebame dengdeng kwelu homanogale ailu faibong. \p \v 5 Aime ngigac yeke hikeboc angelodi yanguc edocepawec, “Ngeke mi hangocngepana, ngeke \w Yesu\w* \w malicpongka weibong|lemma="Malicpong"\w*, ye nganinogale kwesigabiyec, yogo na ngagegabac. \v 6 Aime yebac yawa mi fagac. Ye yowa edocngebawec, yogo hocne balaibelu gboliyelu fangkegac. Ngeke ya welelu mapicine nganinic.\x - \xo 28:6 \xt Mat 12:40; 16:21\x* \v 7 Ngagegaic, ngeke yogo nganilu biyac hikelu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yanguc edocebanic, ‘Yesu ye homackacni biyac gboliyelu fangkegac. Ye molickengelelu Galili prowinswa hikegac, ngenge iwa hikelu bafuwadaingte.’ Yowa yogo yakumac hocne edocngepabe ngagegabiyec.” \p \v 8 Inguc aime yeke hangocepame dongesi hegilelu belic-belicka mic-tengtengfocine siduc edocebanogale biyac gasackelu hikeiboc. \v 9 Gasacke hikelu yefewa Yesu bafuwaboc yedi yanguc miwec, \wj “Wenac-madic.”\wj* Inguc mime yeke emeina lelu ngosockelu higeina balu afeeiboc. \v 10 Aime Yesudi yanguc edocepawec, \wj “Ngeke mi hangocngepana. Ngeke hikelu \+w ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\+w*\wj*\f + \fr 28:10 \ft Ngic yogo yenge Yesule mic-tengteng. Yesudi ngic hae-gba wacebawecte golowacfocine aigaing.\f* \wj Galili prowinswa hikeningte edocebaboc, yenge iwa hikelu nganicnudaingte.”\wj*\x - \xo 28:10 \xt Mat 26:32\x* \s1 Hudu-baba ngic yengele siduc \p \v 11 Aime ngigac yeke hikeebocka hudu-baba ngic gocne yenge dongesi damongkeibong, yengelacni gocnedi taonka felu wiyac fikewec, yogolec siduc \w depec-baba ngic micne\w* edocebayackeibong. \v 12 Edocebabong yenge Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yengeholec mingagec ailu yowa hefeibong. Ailu yowa mipangkelu hudu-baba ngic dongesi damongkeibong, yengi yowa miningte moneng yogolecsoc yelelu \v 13 yanguc miibong, “Ngenge yowa yanguc milu edocebadaing. ‘Nonge debocka gung faebengka yeicne mic-tengtengfocine yengi kwesilu kponggbongine hise balu hikegaing,’ ngenge inguc midaing. \v 14 Aime gawana ye yowa yogo ngagelu wiyac monic mi aingeledaicte. Ilec ngenge mi hangocngebadaic. Nongi yeholec yowa nalic mingagec aidabelengte.” \v 15 Inguc milu edocebabong hudu-baba ngic yenge moneng yogo balu yowa edocebaibong, yogo mibong sugulewec. Aime kwesac-yowangineng yogodi \w Yuda ngic-ngigac\w* yengela sawelu fawecti yakumac fagachac. \s1 Mic-tengteng bole badaing \r Mrk 16:14-18; Luk 24:36-49; Yoa 20:19-23 \p \v 16 Aime Yesu ye biyachac gbolicne gawecka mic-tengteng 11 yenge Galili prowinswa kupic monic iwa hikeningte edocebawec, iwa feibong.\x - \xo 28:16 \xt Mat 26:32\x* \v 17 Felu yeicne nganilu mitengkelu afeeibong. Aime ngic moniyang moniyangti sugu kwelenginengti mi ngagepangkeibong. \v 18 Aime Yesudi haicnginang welelu yanguc edocebawec, \wj “Ngagegaing, himong nga honocmengte bole-yowa tapiliineholec sasawa na biyachac neleyackewec.\wj*\x - \xo 28:18 \xt Yoa 13:3; Efs 1:20-22\x* \v 19 \wj Ilec ngenge hikelu ngic-ngigac himongne himongne sasawa bacebabong nale \+w mic-tengtengfocne|lemma="Mic-tengteng"\+w* aidaing. Ailu ngenge Mamac nga Madec ailu \+w Tili Asule|lemma="Tili Asu"\+w* wacka misa lowayeledabiyeng.\wj*\x - \xo 28:19 \xt Mrk 16:15-16; Sale 1:8\x* \v 20 \wj Aime nani ung-yowa sasawa edocngebalu gaiba, ngenge yowa yogo sasawa balaibeyackeningte edocebalu weduyeledabiyeng. Ailu ngagegaing, na hadengsoc hadengsoc ngengeholec gabe himongte dameng motodaicte.”\wj*