\id LUK Luk - Migabac NT; final check 29 Oct 09 \h Luka \toc1 Lukadi Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \toc2 Luka \toc3 Luk \mt1 Lukadi \mt2 Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Luka ye Grik ngic monic, ye Yesule mic-tengteng miyac. Ye dota bole balu gawec. Ye dongeinedi Yesu mi nganiwec. Ye ngic-ngigac Yesu ngani-ngagec aicnoibong, yenge uwayeleme Yesule siduc edolu weducnoibong. \ip Yesu homalu homackacni gboliyelu fangkeme hifa 30 ngama ingucne motome, Lukadi hibi yago kwelengkewec. Grik ngic-ngigac yenge gaga dondonne yogolec ngagebong wiyac feicne aiwec. Ilec ye Grik ngic-ngigac yengele ngagelu Yesule siduc alingkelu Yesu ye ngic dondonnebenang, siduc ingucne kwelengkeyelewec. Yogolec lobeina ye Salecebaicne Yengele Siduc momoc kwelengkeyelewec. \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1–4 Molic-molic yowa \io1 1:5—2:52 Yoane misa-lowac nga Yesu yeke fikeiboc \io1 3:1–20 Yoane misa-lowac ye bole bawec \io1 3:21—4:13 Yesu misa lowame Aleng Sugucnenginengti kwesacka lowec \io1 4:14—9:50 Yesudi Galili iwa lolickelu bole bawec \io1 9:51—19:27 Yesudi Yerusalem hikenale hikelu bole bawec \io1 19:28—23:56 Yesudi Yerusalem iwa bole balu weduyelewec \io1 22:47—24:53 Yesu balu webong homalu fangkewec \c 1 \s1 Lukadi Yesule siduc Tiofilusle kwelengkewec \p \v 1-3 Tiofilus sugucnene, hewacnonggang wiyac noine fikewec, yogo kwelengkegelegabac. Ngic-ngigac yenge funginacnihac ofelu dongenginang wiyac fikewec, yogo nganilu yenge Siduc Madicnele kwelec kwekwe aiibong. Yenge wiyac fikewec, yogolec siduc edocnubaibong. Aime homacnedi yogo nganilu molickelu kwelengkeibong. Na yogolec ailu siduc edocnubaibong, ailu kwelengkeibong, yogo wosaelu funginacnihac fike-ofewec yogo yegena alingkelu kwelengkegelebe nalic ainale ngagesiiba.\x - \xo 1:1-3 \xt Sale 1:1\x* \v 4 Ga yowa yago wafelu, yowa wedugeleibong, yogolec noine aigac, yogo nalic ngagedamecte. \s1 Angelo monicti Sekariya fikecnowec \p \v 5 Abiyale bole alingkacni \w depec-baba ngic\w* monic gawec, wacine Sekariya. Ye Yudeya himongte \w ngictau\w* monic \w Herode\w*, yele damengka gawec. Yele ngigacine, wacine Elisabet, ye \w Aronte|lemma="Aron"\w* fikesawec, iwacni. \v 6 Aime ngic-ngigac yogo yeke Wapongte haicka dondonnebenang gaiboc. Ailu Sugucnele ung-yowa nga yefe-yowa sasawa balaibelu sowacnenginec mikac gbagbacne gaiboc. \v 7 Ailu yeke hufing. Ilec Elisabet ye gboli mikac game yeke gacgu ngic-ngigac dandang aiiboc. \p \v 8 Aime dameng hewac iwa Sekariya ye Wapongte haicka bole alingfocine yengeholec bole baibong. \v 9 Dameng iwa yenge aibabangineng balaibelu madi hasoc hoine madicne yogo holenogale wacngineng kwelengke-lolu baibong. Balu nganibong, Sekariyale wac fikewec.\f + \fr 1:9 \ft Wahikeicne 30:1-8 hasoc hole-holele alatale yowa fagac. Yoc yogo goldi someckeicne. Adecneine yogo 50 cm ingucne, nga feina dalicneine yogo 90 cm ingucne. Depec-baba ngic monic ye ubiyacte nga awelemesoc hasoc hoine madicne lobeme Wapongta felu gawec, yogo ye sic me nosingti depec mi lobelu gawec.\f* Hasoc hoine madicne yogo holenogale damengngine kwesime, ye \w Ibu-mac\w* kwelina fewec. \v 10 Feme ngic-ngigac habutowadi Ibu-mac yogolec lobeina Wapong milockelu domaibong. \p \v 11 Inguc aibong Sugucnele \w angelo\w* monicti hasoc hole-holele \w alata\w* iwa, Sekariya fikecnolu alata foleinapec iwa domame, \v 12 ye yogo nganilu kwatackelu hangoc sugucne aiwec. \v 13 Inguc aime angelodi yanguc edowec, “Sekariya, ga mi hangocguna! Wapongti mimilocgone biyac ngagegeleyec. Ilec ailu ngigacgone Elisabet ye madec monic gobeelu bageledaicte. Aime gboligone ye wacine \w Yoane\w* wackedamec! \v 14 Madecgonedi gale kwele-madic nga belic-belic aidaicte. Aime ngic-ngigac homacnedi ye fikenale ailu inguchac beliyedaingte. \v 15 I yangucte, yedi Sugucnele haicka sugucne aidaicte. Ailu \w waing\w* nga misa sanangne monic mi nodaic. Ye nenggacte gobe kwelina ngiyeemewa, \w Tili Asudi|lemma="Tili Asu"\w* biyac kweleine wakeicnele ailu,\x - \xo 1:15 \xt Him 6:3\x* \v 16 \w Israel\w* ngic-ngigacfocine bocyac mengocebame yenge kwelengineng Sugucne Wapongngineng, yela hefaliyedaingte. \v 17 Ailu madec ye mamac mengocebame kwelengineng hefaliyeme adu-madecfocngineng yengele angac ngagedaingte. Ailu yowa kwekwe ngic yenge ngage-ngage dondonne bafuwayelenale bole badaicte. Ailu yedi Sugucnele haicka gacgu \w Elaiyale|lemma="Elaiya"\w* aibaba nga tapiliwa ingucne bagidaicte. Inguc bagacgu ngic-ngigac baefecebame yenge Sugucnele haicka efeckelu yele ngic-ngigacfocine ailu gadaingte.”\x - \xo 1:17 \xt Mal 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13\x* \p \v 18 Inguc mime Sekariyadi angelo yanguc edowec, “Naneicne ngic dandangngine. Nga ngigacne inguchac, ye hifaine bocyac biyac aiicne. Aime gale yowa wenucka ngagebec noine aidaicte?” \p \v 19 Mime angelodi yanguc miwec, “Na Gabrieldi, Wapongte haicka domacaigabac. Ailu ye yeuctihac ga yowa edocgubele salecnume welelu \w Siduc Madicne\w* yago milu edocgube yegengkegac.\x - \xo 1:19 \xt Dan 8:16; 9:21\x* \v 20 Ngagegic, yowa migabac, yogolec damengngine kwesime wiyac noine fikedaicte. Ga yowane mi ngagesingkegamecte, yowagone mikac aidamecte. Aime gacgu wiyac migabac yogo, damengngine kwesi fikeme, hadeng yogowabac ga yowagoneholec hatacmac aidamecte.” \p \v 21 Aime ngic-ngigac aling yenge Sekariyale wangec domabong ye Ibu-macka dameng dalicnebenang domame ngageboc aiibong. \v 22 Inguc aibong, ye lobina walu yowaine mikac aime, yowa edocebanale aibibiyeme yenge biyac ngage-motoibong, “O, ye Ibu-macka felu yowa gung-didicka ingucne nganigac.” Iwa domalu yowa monic mi milu moledi sugu sosoc aiwec. \p \v 23 Aime Sekariyale depec-babale bole-dameng motome, ye walu macina hefaliye hikewec. \v 24 Hikeme dameng mi daliweme, ngigacine Elisabet ye gobeholec ailu tamacne 5 sangke-sangke galu yanguc ngagewec, \v 25 “Yago Sugucnele aibaba monic, yedi nale ngagesilu dameng yagowahac gamene basawelenale, aibaba yago ainelegac. Ilec ngic-ngigac yenge na yowa kwekwe hatacmac mi aineledaingte.” \s1 Angelo monicti Maria fikecnowec \p \v 26 Aime Elisabet ye tamacneine 6 aime, Wapongti angelo monic wacine Gabriel, ye saleme taon monic wacine Nasaret, Galili prowins iwa hikewec. \v 27 Hikelu ngigac-neleweng monic ngickolec mi faicne, wacine \w Maria\w*, ye fikecnowec. Aime Maria ye ngic monic, wacine \w Yosefe\w*, yeholec bingecka gaiboc. Aime Yosefe ye \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* fikesaweckacni.\x - \xo 1:27 \xt Mat 1:16,18\x* \v 28 Aime angelodi Mariale yanguc miwec, “Asec, Sugucnedi gaholec gagac. Ailu kwele-madicinedi gala fagac!” \p \v 29 Inguc mime Maria ye yogo ngagelu ngageboc sugucne aiwec, “Angelodi omale inguc edocnugac,” yogo ngagelu dabiyelu ngage-ngage bole bocyac bawec. \p \v 30 Ngage-ngage bole badomame, angelodi yanguc edowec, “Maria, Wapongti gale ngageme madickecaigacte mi hangocguna. \v 31 Ailu ngagegic, ga gboli monic gobeelu badamecte. Ga madec yele wacine \w Yesu\w* wackedamec!\x - \xo 1:31 \xt Yes 7:14; Mat 1:21-23\x* \v 32 Madec yogo ye feicne aidaicte. Ye Wapong Feicnetowanonggeng yele madec, yele wacine inguc wackedaingte. Aime Wapong Sugucnedi ye ngamboine Ngictau Dawidile bole ingucnehac lacnome iwa damongkedaicte.\x - \xo 1:32 \xt 2Sm 7:12,13,16; Yes 9:7\x* \v 33 Damongkelu yedi \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* gbolifocine yengele ngictau ailu damengngine fafa-sanang fagidaicte. Ailu mac-himongine damongkelu, miyac-miyacine mikac gaginowagac.” \p \v 34 Mime Mariadi angelo yanguc edowec, “Ngickolec monic mi facaigabac. Aime yogo wenucka fikenelenale migic?” \p \v 35 Inguc uwacnome miwec, “Tili Asudi gala wame Wapong Feicnetowale tapilidi gale folalac ailu somecgudaicte. Ilec ailu gboligone gbagbacnebenang fikedaicte, yele wacine \w Wapongte Madec\w* wackedaingte. \v 36 Ngagegic, gale aling moniyang Elisabet, ye ngigac-dandangngine ailu sifu ye madec gobeewec. Ye hufing gacaigac mibong, ye gobeholec aime tamacneine 6 biyac aigac. \v 37 I yangucte, Wapongte aibaba yogo kpungke-kpungkeine mikac.”\x - \xo 1:37 \xt Fike 18:14\x* \p \v 38 Inguc mime Mariadi miwec, “Ngagegic, na Sugucnele kwelec-adu. Ilec yowa migic, yogo nalic fikeneledaic.” Mime, angelo ye hegilelu hefaliye hikewec. \s1 Mariadi Elisabet nganinogale hikewec \p \v 39 Dameng mi daliweme Maria ye efeckelu taon monic \w Yuda\w* yengele sifec himongka fawec, iwa biyac hikewec. \v 40 Hikegacgu Sekariyale macka fewec. Felu Elisabet wenac-madic micnowec. \v 41 Micnome Elisabet Mariale yowa ngageme, gboli gobeina ngiyewec, yogodi kwatackelu uc fific aiwec. Aime Tili Asudi Elisabetla wakeme, \v 42 ye sugucnehac aukwelu miwec, “Ngigac hewacnonggang gagic, ga mimi-madicgoneholec. Nga gboli gobegona ngiyegac, ye mimi-madicineholec. \v 43 Nale Sugucnele nenggacinedi nala kwesime aibaba yago fikenelegac, yogo wiyac sugucne. \v 44 Ngagegic, wenac-madic yowagone miyengka hedecnedi ngagebe, gboli gobena ngiyegac, ye beliyelu uc fific aigac. \v 45 Ngigac, ga, Sugucnedi yowa edocguwec, yogo noine fikedaicte, inguc ngagesingkeing, ngigac ingucne ga kwele-angackolec.” \s1 Maria ye Wapong mitengkewec \p \v 46-48 Mime Mariadi miwec, \q1 “Wapong, ga nganicnulu ngageng na kwelec-adugone wawainebenang ailu gaiba. \q1 Ilec ailu kwele-ilucnedi Sugucne asec-asec aigelebe,\x - \xo 1:46-48 \xt 1Sm 2:1-10\x* Asunedi Wapong, asa-babane gale ailu angackeme beliyegac. \q1 Ngic-ngigac fikesawec ainowagaing, yengi ngagenelelu, ‘ye kwele-angackolec’ inguc minowagaing. \q1 \v 49 Sugucne Tapilitowa Fileinedi aibaba sugucnebenang ainelewec. \q1 Aime yele wacine gbagbacnebenang. \q1 \v 50 Fikesaweckacni fikesawec, yele alang bacnocaigaing, yele kwele-sowacti yengele feiwa fagidaicte.\x - \xo 1:50 \xt Mige 103:13,17\x* \q1 \v 51 Aime yenge yengileng kwele ngage-ngagengineng yogo ngagebong feicne aigac, yengela pasi tapiliineholec balu moleine sungkelu bagi-locebame singsalolong kwecaigaing.\x - \xo 1:51 \xt 2Sm 22:28\x* \q1 \v 52 Ailu yedi damong ngic bolenginangkocni baicebawec. \q1 Nga ngic-ngigac wawaine gaibong, yenge bafangebawec.\x - \xo 1:52 \xt Yop 12:19; 5:11; Mige 147:6\x* \q1 \v 53 Aime ngic nosingte homalu gagaing, yenge yeicne wiyac madicne yelelu bawakeyelewec. \q1 Ailu mafatowanginengkolec, yengebac molenginang wiyac monic mi lolu moc salecebame hikeibong.\x - \xo 1:53 \xt Mige 34:10\x* \q1 \v 54-55 Wapong ye ngambononggeng \w Abrahamtacni|lemma="Abraham"\w* fikesawec aiofeibong. \q1 Nga aifenowagaingte yowaine edocebawec, yogo mi ngigeckewec. \q1 Ye bole-ngicfocine Israel yengele kwele-sowac ailu baficebawec.”\x - \xo 1:54-55 \xt Mige 98:3; Mika 7:20; Fike 17:7\x* \p \v 56 Milu Maria ye tamacne habackang inguc Elisabetkolec gacgu hatacmac macina hefaliye hikewec. \s1 Yoane fikewec \p \v 57 Hikeme Elisabet ye gboli fike-fike damengngine bangkaleme madec fikewec. \v 58 Fikeme macfocine nga yeicne alingfocine yengi Sugucnedi kwele-sowac aicnowec, yogo ngagelu yeholec momoc beliyeibong. \p \v 59 Aime hadeng 8 aiyemewa yenge madec yogo \w soc tofaine helockeningte|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* welelu yele wacine Sekariya, mamacinele wase baningte inguc miibong.\x - \xo 1:59 \xt Fike 17:12; Dep 12:3; Luk 2:21\x* \v 60 Inguc mibong nenggacine Elisabet yedi kpatalalu miwec, “Miyac, yele wacine Yoane wackenoga.” \p \v 61 Mime yengi yanguc miibong, “Gale alingfocgone yengelacni wac ingucne monic mi wackeibong fagac.” \v 62 Inguc milu moledi sosoc ailu mamacine uwacnoibong, madec wacine ma wackenoga. \p \v 63 Uwacnobong Sekariyadi hibi kweleng-kwelengte tafe, yogo moledi sosoc aiyeleme lacnobong yanguc kwelengkewec, “Madec yele wacine Yoane.” Inguc kwelengkeme yenge sasawadi ngageboc aiibong. \v 64 Aime dameng iwahac Sekariya beluine hefaliyeme ye hatacmac yowa mimi ailu Wapong mitengkelu gawec. \v 65 Game macfocine yenge sasawadi hangocebawec. Aime ngic-ngigac Yudeya sifec himongka gaibong, yenge aibaba fikewec, yogolec mingagec ailu gaibong. \v 66 Aime Sugucnele tapilidi gboliholec gawecte ailu ngic-ngigac yenge siduc yogo ngagelu, yenge yowa yogo ngage-ngagenginang lolu yanguc ngagelu uwayeleibong, “Gboli yogodi gacgu wenuc ainowagac?” \s1 Sekariyadi siduc-yowa miwec \p \v 67 Aime Tili Asudi gboli mamacine Sekariyale kwelewa wakeme, yedi siduc-yowa yanguc miwec, \q1 \v 68 “Sugucne Israel yengele Wapong yedi ngic-ngigacfocine nongileng wele fuli bacnubawec. \q1 Ilec ye mitengkenang.\x - \xo 1:68 \xt Mige 72:18\x* \q1 \v 69-70 Ailu ye esecnebenang Wapongte \w siduc-mimile|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* bingec yengele micka yowa lolu miwec, yogo balaibelu bole-ngicine Dawidi, yele fikesaweckacni Asa-baba ngic sanangne fikewec.\x - \xo 1:69-70 \xt Mige 18:2\x* \q1 \v 71 Fikeme yedi ngabafocnonggeng gagaing, nga kweledi wicnubacaigaing, yengele molewacni bamoctocnubadaicte.\x - \xo 1:71 \xt Mige 106:10\x* \q1 \v 72-73 Aime Wapongti ngambononggeng Abrahamta mimipang sanangne miwec, yogo ngagesilu \w dodoficnonggeng|lemma="Dodofic"\w* gbagbacne balaibelu ngambofocnonggengte kwele-sowac aiyelecaigac.\x - \xo 1:72-73 \xt Fike 17:7; 22:16-17; Mige 105:8-9\x* \q1 \v 74-75 Nonge ngabafocnonggeng yengele molewacni baicnubadaicte. \q1 Ailu gaga-damengnonggeng fagacsoc hangoc mikac yele haicka gbagbacne nga dondonne ailu afeelu kwelec kwekwe gadabelengte.\x - \xo 1:74-75 \xt Tit 2:12-14\x* \q1 \v 76 Aime nale gboli, gagi molickelu Sugucnele yefe bamadickelu yefe hole-wenengkecte yanguc wacgudaingte, ga Wapong Feicnetowanonggeng yele siduc-mimi ngic.\x - \xo 1:76 \xt Yes 40:3\x* \q1 \v 77 Ga ngage-ngage yanguc weduyeledamecte, yele ngic-ngigacfocine aibaba \w bikicnginengkolec|lemma="Bikic"\w* hegilelu, Asa bacebame wasecne aidaingte.\x - \xo 1:77 \xt Yer 31:34\x* \q1 \v 78 Aime Wapongnonggeng, angacine nga kwele-sowac feicnebenang ainolecaigac, inguc fikedaicte. \q1 Aime yele angactowainele tapilidi wenac ingucne nongilang wadaicte.\x - \xo 1:78 \xt Yes 60:1-2\x* \q1 \v 79 Walu kundung kwelina nga homacte folalacka gagaing, yenge bacebame angoledaingte. \q1 Ailu nongileng kwele-mogungte yefewa ganangte damongnubalu yefe yogo edalicnubadaicte.” \p \v 80 Aime madec ye socine suguleme, kwele ngage-ngageine sanangkewec. Ailu himong kisiwa misaine mikacka gacgu Israel ngic-ngigac yengele haicka fikelu yegengkenale damengnginele wangec gawec. \c 2 \s1 Yesu madec fikewec \r Mat 1:18-25 \p \v 1-2 Aime Roma himongte ngictau monic, wacine \w Sisa\w* Agustus, yedi himongne himongne wac-alingngineng kwelengkeningte yowa lome hikeyackewec.\f + \fr 2:1-2 \ft Dameng iwa Yoane ye kogochac gawec.\f* Dameng iwa ngic monic, wacine Kwirinius, yedi Siria himongte gawana galu molic-molic boleine wac-aling bawec. \v 3 Aime ngic-ngigac sasawadi wac-alingngineng kwelengkeningte macngineng fawecsoc hikeyackeibong. \p \v 4 Aime \w Yosefe\w* ye Nasaret taon Galili prowins iwa gawec. Ye \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* fikesaweckacni. Ilec ailu hegilelu Yudeya himong Dawidile taon kpisicne, wacine Betelehem, iwa hikewec. \v 5 Hikeme ngigac-bingecine \w Maria\w* ye gobeholec aiwec. Ailu yeke momoc wacnginec wac-alingka kwelengkeningte hikeiboc. \v 6 Yeke iwa hike sulumeboc kogoc fike-fike dameng kwesiwec. \v 7 Kwesime molic-molic madecnginec fikewec. Aime mac ngiye-ngiye sawaine monic mi fawecte, Mariadi kpolucti ebeckelu lama-bulumaka yengele duwacka iwa lome haulu fawec. \fig Mariadi kogoc duwacka logac|alt="Maria put the baby in the manger" src="SPP-216.TIF" size="col" loc="2:4-7" copy="Nan Pollard © 1998 Standard Publishing. Used with permission." ref="2:7" \fig* \s1 Angelodi lama-damong siduc edocebawec \p \v 8 Aime deboleme \w lama-damong|lemma="Lama"\w* gocne yenge Betelehem kpanggewa lamafocngineng damongebalu gaibong. \v 9 Inguc gacgubong Sugucnele \w angelo\w* monicti iwa fikeyelewec. Fikeme Sugucnele tapili nga hibi-angocti baangolecebame yenge hangoc sugucne aiibong. \v 10-11 Aime yedi yanguc edocebawec, “Ngenge hangoc mi aining! Ngagegaing, yakumacbenang ngengele ailu Dawidile taon kpisicna \w Mesia\w* Sugucne fikegac, ye bikicte ameinele \w Asa-baba ngic\w*. Ngic-ngigac sasawadi yele ailu beliye-benangkedaingte, na \w Siduc Madicne\w* yogo mibe yegengkengelegac. \v 12 Gboli yogo ngenge wenuc bafuwaningte maa yago ngelegabac, ngenge hikelu lama-bulumaka yengele duwacka kogoc monic kpolucti ebeckeicne fame bafuwadaingte.” \fig Angelodi lama-damong siduc edocebagac|alt="shepherds & angel" src="sil-g005.TIF" size="col" loc="2:12" copy="SIL" ref="2:12" \fig* \p \v 13 Ye inguc milu domaemewa iwahac honocmengte angelo habu sugucne, yenge fikelu yeholec domalu Wapong mitengkelu yanguc miibong, \q1 \v 14 “Wapong, wac feicne, wileng honocmengka fadaic. \q1 Aime himongka yengela kwele-mogung fadaic. \q1 Wapongti ngic kwele-efec aiyelegac.”\x - \xo 2:14 \xt Luk 19:38\x* \p \v 15 Aime angelo yenge honocmengka hefaliye febong, lama-damong yenge yengilangkac mingagec ailu miibong, “Betelehem taonka wiyac yogo fikeme Sugucnedi edocnubagac, ilec biyac hikelu yogo nganinang.” \p \v 16 Inguc milu yenge biyac hikelu Maria nga Yosefe ailu gbolinginec duwac kwelina fawec, yogo biyac bafuwacebalu nganicebaibong. \v 17 Nganicebalu angelodi gboli yele yowa miwec, yogo edocebabong ngageyackeibong. \v 18 Aime lama-damong yenge siduc miibong, yogo ngic-ngigac sasawadi ngagelu mimedec aiyackeibong. \v 19 Mariadibac aibaba fikecnolu gawec, yogo kweleina lolu ngagesilu gawec.\x - \xo 2:19 \xt Luk 2:51\x* \v 20 Aime angelodi lama-damong edocebawec, yogo sasawa noine nganilu ngageibongte ailu, yenge hefaliyelu Wapong wacine bafelu mitengkelu hikeibong. \s1 Yesu madec wac lacnoibong \p \v 21 Aime hadeng 8 motome yenge kogoc \w soc tofaine helockeningte|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* damengngine kwesime ye wacine \w Yesu\w* wackeibong. Wac yogo ye nenggacine mi gobeemewa angelodi biyachac wackewec.\x - \xo 2:21 \xt Luk 1:31\x* \s1 Simeon nga Anna yeke Yesu madec Ibu-macka nganiiboc \p \v 22 Gacgu Wapongte \w yefe-yowa\w* \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* kwelengkewec, yogo balaibelu suwe-suwe damengngineng yogo motome yenge kogockahac Sugucnele haicka fikenale Yerusalem bafeiboc. \v 23 Yogolec Sugucnele yefe-yowawa yanguc kwelengkeicne fagac, “Molic-molic madec fikedaingtesoc, yenge Sugucne yeicne sugu aidaingte.” \v 24 Aime yeke suwe-suwe dameng iwa \w depecte|lemma="Depec"\w* sic alingkacni tudiling nango yaeckang, me gomoc-gomoc madecine yaeckang locepanoga, yogo Sugucnele yefe-yowawa fagac, yeke yogo balaibelu bahikeiboc.\x - \xo 2:24 \xt Wah 13:1-2; Dep 12:1-8\x* \p \v 25 Hei, dameng iwa ngic monic Yerusalem gawec, wacine Simeon. Ye ngic dondonne, ailu ye Wapong alang bacnolu \w Tili Asuholec|lemma="Tili Asu"\w* gawec. Ye \w Israel\w* ngic-ngigac yengela mibasanang aiyelenale wangec gawec. \v 26 Ailu ye mi homame Sugucnele Mesia fikeme nganinogale Tili Asudi esecne biyachac mifikecnowec. \v 27 Aime Yesule nenggac-mamac yekele yefe-yowa fawec, yogo balaibelu gbolinginec \w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\w* bafeiboc. Bafeboc \w Asudi|lemma="Asu"\w* Simeon kweleina biyac wakeme Ibu-mac kwelina fewec. \v 28 Felu kogoc moleina hoba-domalu yedi Wapong mitengkelu yanguc miwec, \q1 \v 29-30 “Sugucnene, na kwelec kwekwegone, dongenedi Asa-baba ngicgone nganibele miing, yogo biyac nganigabac. \q1 Ilec ga ngageng nalic aime kwele-mogungkolec gagane hegilelu hikedacte.\x - \xo 2:29-30 \xt Yes 52:10; Luk 3:6; Tit 2:11\x* \q1 \v 31 Aime ngic-ngigac sasawadi ye nganiyebongka ga yefe yogo biyac bamadickeing. \q1 \v 32 Gboli yago yedi \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge bacebame yegengkebong yogodi angocngineng aidaicte. \q1 Ailu Israel ngic-ngigacfocgone yenge wac feicne yeledamecte.”\x - \xo 2:32 \xt Yes 42:6; 49:6; 52:10\x* \p \v 33 Mime gboli yogo nenggac-mamacine yeke yele yowa yogo ngagelu mimedec aiiboc. \v 34 Inguc aime Simeonti mimi-madic milu edocebawec. Ailu gboli yogo nenggacine Maria yowa yanguc edowec, “Ngagegic, Israel ngic-ngigac homacnedi madec yago yele ailu wawedaingte. Nga homacnedibac yele ailu fangkelu domadaingte, aibaba inguc fikenale Wapongti mimoctowec. Nga bocyac yengi maaine nganilu ngaba ailu yowa kwekwe aidaingte.\x - \xo 2:34 \xt Yes 8:14; Mat 21:42; 1Pi 2:8\x* \v 35 Inguc aime ngic-ngigac bocyac yengele ngage-ngage sangkelu fawec, yogo yegena fikedaicte. Aime Maria, ga doicti kwelegona hudule fitec ingucnedi helockedaingte.” \p \v 36 Aime Wapongte \w siduc-mimi ngigac|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* monic gawec, wacine Anna, ye inguchac Ibu-macka gawec. Ye Fanuel aduine. Ailu ye Asele fikesaweckacni. Ye ngic balu yeholec hifa 7 gacgume ngaweine homawec. \v 37 Homame ye hosec gacgume hifaine 84 aiwec. Ailu ye Ibu-mac mi hegilelu deboc hadeng \w nosing-sawe\w* galu milockelu Wapong afeelu kwelec kwekwe gawec. \v 38 Gacgu dameng yogowahac Annadi Maria ngama yengele emewa wele domalu Wapong mitengkewec. Yerusalem ngic-ngigac yenge fuli bacebanale wangec gaibong, gboli yogolec siduc yenge milu edocebame yegengkewec. \s1 Nasaret hefaliye hikeibong \p \v 39 Aime Yosefe nga Maria yeke Sugucnele yefe-yowadi migac, yogo sasawa balaibelu aiyackeboc motome, yenge Galili prowinswa hefaliyelu Nasaret taonnginang hikelu gaibong.\x - \xo 2:39 \xt Mat 2:23\x* \v 40 Gacgu madec yogo suguleme Wapongte kwele-madicti yela fame, ye tapili nga ngage-ngage-motoc wakeicne fikecnowec. \s1 Yesu ye madec hakicti Ibu-macka fewec \p \v 41 Aime Yesule nenggac-mamac yeke \w Ewalicebaicnele hombang\w* ngagesilu hifasoc Yerusalem iwa hikelu gaiboc.\x - \xo 2:41 \xt Wah 12:24-27; 23:14-17; Yef 16:1-8\x* \v 42 Ailu yenge hombangte aibaba balaibelu, Yesu ye hifaine 12 aiyemewa yenge momoc hombangte hikeibong. \v 43 Hikelu iwa gacgubong hombang dameng yogo motome yeke hefaliye weleebocka, Yesu ye Yerusalem iwa ngiyewec. Aimebac nenggac-mamacine yeke mi ngagelu welelu \v 44 yanguc ngageiboc, “Ye ngic-ngigac habu yengeholec yefewa gagac.” Inguc ngagelu yeke hadeng moniyang yefewa hikelu Yesu monic mi bafuwaiboc. Inguc aime yeki ye basackelu agofocngineng nga alingfocngineng yengela lolicke hikelu basackeiboc. \v 45 Basackelu monic mi bafuwaibocte, yeke hatacmac hefaliyelu Yerusalem taonka basackenicte hatac hikeiboc. \v 46 Hike basackeboc hadeng habackang motome, Ibu-mac kwelina felu Yesu bafuwaiboc. Bafuwaboc ye Ibu-mac kwelina wewedu yengele hewacka ngiye ngageyelelu mi-uwac aiyelewec. \v 47 Aime Yesudi ngage-ngageholec ngic-ngigac sasawa yowangineng ameine bafaliyewecte, yenge mimedec ailu yanguc ngageibong, yogo wiyac feicne aigac. \v 48 Aime nenggac-mamac yeke ye nganilu kwatackelu nenggacinedi yanguc edowec, “Madec, ga omale aibaba ingucne ainotegic? Aime mamacgoneholec noke gale ngageboc ailu ga basacgulu gagabelec.” \p \v 49 Inguc mime yedi yanguc edocepawec, \wj “Ngeke omale basacnugabiyec? Na mamacnele macka gagabac, yogo mi ngagegabiyec, me?”\wj* \v 50 Inguc mime yeke yowa yogolec dabiyeiboc. \p \v 51 Ailu ye nenggac-mamacine yekeholec hatac hefaliyelu Nasaret macka hikelu yowanginec balaibelu gawec. Game nenggacinedi aibaba sasawa fikewec, yogo ngage-ngageina lolu gawec.\x - \xo 2:51 \xt Luk 2:19\x* \v 52 Aime Yesule ngage-ngage-motoc nga socine sugule-sanangkeme, Wapong nga ngic-ngigac yenge momoc ngage-madickecnoibong.\x - \xo 2:52 \xt 1Sm 2:26; Ynn 3:4\x* \c 3 \s1 Yoanedi boleine fungkewec \r Mat 3:1-12; Mrk 1:2-8; Yoa 1:19-28 \p \v 1 Ngictau \w Sisa\w* Tiberias, ye hifa 15 dameng inguc biyac gawec. Dameng iwa ngic monic, wacine Pontius \w Pailat\w*, yedi Yudeya himongte gawana gawec. Gaemewa \w Herode\w* ye Galilile damong gawec. Nga gbaine, wacine Filip, yedi Ituraia nga Trakoniti himongte damong gawec. Nga Lisania ye Abilenele damong, inguc gaibong. \v 2 Inguc gaebongka Annas nga Kaifas yeke \w depec-baba ngic yengele damong sugucne\w* gaiboc. Dameng yogowahac Sekariyale madec \w Yoane\w*, ye himong kisiwa misaine mikacka gacgume Wapongte yowadi yela kwesiwec. \v 3 Kwesime Yoane ye Yodan misa neboc nga nebocka himong falegac, iwa lolickewec. Ailu \w kwelengineng hefaliyeme|lemma="Kwele-hefaliyec"\w* \w bikicngineng|lemma="Bikic"\w* miyac aime \w misa lowaningte|lemma="Misa-lowac"\w* edocebalu weduyelewec.\x - \xo 3:3 \xt Sale 13:24\x* \v 4 Yowa yogo Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* miwec, yele hibiwa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Himong kisiwa misaine mikacka wawac monic yanguc fikegac, ‘Sugucnele yefe wesackelu hole-wenengkening. \v 5 Lumo sasawa someckeyackening. Nga tiki nga kupic sasawa yogo hole-wenengkening. Ailu yefe adec adec bamadickebong dondonne aidaic. Nga yefe hauc-ofecineholec hemusungkening. \v 6 Aime Wapongti aibaba yogo balu bikicte amenonggeng baickedaicte, yogo ngic-ngigac sasawadi nganiyackedaingte.’ ” \rq (Yes 40:3-5) \rq* \p \v 7 Inguc aime ngic-ngigac homacnedi Yoanela hikelu \w misa lowayelenale|lemma="Misa-lowac"\w* edobong, Yoanedi yanguc miwec, “Hema gbolifocine, madi ung-yowa yanguc edocngebawec, ngenge Wapongti aalicine badungelenale aidaicte, yogolec hangoc hikedaingte?\x - \xo 3:7 \xt Mat 12:34; 23:33\x* \v 8 Ilec ngenge kwele-hefaliyecte silicka pasi noine bafuwadabiyeng. Ailu yanguctihac gageicnele yanguc mi ngagedamec, ‘\w Abraham\w* ye ngambone aigacte wasecne aidacte.’ Wapong ye posa yago nalic mime Abraham ngambofocine fikedaingte, yogo noine edocngebagabac.\f + \fr 3:8 \ft Bocyac yengi yanguc ngagelu gaibong, “Abraham ye ngambononggeng, ilec gaga-sanang badabelengte.” Aime Yesudi yanguc edocebawec, “Yogo nalic mi aigac.”\f*\x - \xo 3:8 \xt Yoa 8:33,39\x* \v 9 Aime naka yoc fungina biyac loicne fagac. Aime yoc gocne noine madicne mi aicaigaing, yogo sasawa weyackelu dacka wickedaingte.”\x - \xo 3:9 \xt Mat 7:19\x* \p \v 10 Inguc mime ngic-ngigac yengi uwacnoibong, “Inguc aime nonge wenuc aidabelengte?” \p \v 11 Mibong yowangineng bafaliyelu yanguc edocebawec, “Monicti ngakpiine yaeckang balu gagac, ye monicine hemoctolu monic ngakpiine mikac gagac, ye bafickedaic. Nga monic ye noba-nosingkolec gagac, ye aibaba yogohac aidaic.” \p \v 12 Mime \w takes-baba\w* gocne yengi inguchac welelu misa lowayelenale miibong, “Wewedu, nonge wenuc aidabelengte?”\x - \xo 3:12 \xt Luk 7:29\x* \p \v 13 Mibong yanguc edocebawec, “Ngenge moneng baningte edocngebaicne, moneng yogolec silicina badaing. Moneng ewalilu mi badaing.” \p \v 14 Mime hudu-baba ngic gocne yengi inguchac Yoane uwacnoibong, “Aime nonge wenuc aidabelengte?” \p Mibong yanguc miwec, “Ngenge ngaba aibaba me kwesacka ailu migbedicka monickacni moneng mi badaing. Ngenge bolenginengte fuli bacaigaing, yogo sugu ngagebong andoine aidaic.” \p \v 15 Aime ngic-ngigac yenge \w Mesiale|lemma="Mesia"\w* wangec gaibongte ailu “Yoane ye hocne Mesia mecne,” kwelenginang inguc ngageibong. \v 16 Inguc ngageibongte Yoanedi yowangineng yanguc bafaliyewec, “Na misa lowangelegabac. Ngic nale lobewa kwesidaicte, yedibac \w Tili Asu\w* nga dac lowangeledaicte. Ailu yele tapilidi nale tapili ewaligac, na waweweine ingucnedi yele hige-ebecte mucine lukebe nalic mi madickedaicte.\x - \xo 3:16 \xt Sale 13:25\x* \v 17 Ye moleina yafole fok balu welelu wit yafoineholec baic-baicte sobengka fame, yogo filalu yafoine baickedaicte. Baickelu noine bakpaduc ailu nosing-macina lolu, yafoine pelengkelu dac pisic-pisicine mikac, iwa wickeme lobedaicte.” \v 18 Yoane ye yowa silicine ingucne bocyac milu ngic-ngigac yowa sanangne milu Siduc Madicne edocebalu gawec. \s1 Herodedi Yoane muc-macka lowec \p \v 19 Aime ngictau Herodedi gbainele ngigac wacine Herodias, hise balu aibaba sowacne gocne bocyac aicnolu gawec. Aime Yoanedi aibaba sowacne yogolec Herode ngelengkelu edowec.\x - \xo 3:19 \xt Mat 14:3-4; Mrk 6:17-18\x* \v 20 Edome Herodedi aibaba sowacne hatacmac taockelu, Yoane ngaba aicnolu muc-macka lowec. \s1 Yoane ye muc-macka mi feluhac Yesu misa lowacnowec \r Mat 3:13-17; Mrk 1:9-11 \p \v 21 Aime ngic-ngigac sasawadi misa lowaebongka, \w Yesu\w* ye inguchac misa lowawec. Lowalu Wapong milockelu domaemewa, honocmeng angkeme \v 22 Tili Asudi tudiling nangole silic ingucne ailu Yesula wawec. Wame honocmengkacni mic-yowa monic yanguc fikeme ngagewec, “Ga nale madec, kwelenedi gale angac ngagegabac, na ga ngani-angac aigelegabac.”\x - \xo 3:22 \xt Yoa 1:32\x* \fig Yoanedi Yesu misa lowacnogac|alt="John baptized Jesus" src="GT00066.tif" size="col" loc="3:21-22" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="3:22" \fig* \s1 Yesu ngesa-ngambofocine yengele wac-aling \r Mat 1:1-17 \p \v 23 Yesu ye hifaine 30 aiyemewa boleine fungkewec. Aime ngic-ngigac yengi yanguc ngageibong, ye \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* madec. Nga \li1 Yosefe ye Helile madec\x - \xo 3:23 \xt Luk 4:22; Yoa 6:42\x* nga \li1 \v 24 Heli ye Matatle madec. \li1 Matat ye Liwaile madec nga \li1 \w Liwai\w* ye Melkile madec. \li1 Melki ye Yanaile madec nga \li1 Yanai ye \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* madec. \li1 \v 25 Yosefe ye Matatiale madec nga \li1 Matatia ye Amosle madec. \li1 Amos ye Nahumte madec nga \li1 Nahum ye Esilile madec. \li1 Esili ye Nagaile madec nga \li1 \v 26 Nagai ye Mahatale madec. \li1 Mahata ye Matatiale madec nga \li1 Matatia ye Semengte madec. \li1 Semeng ye Yosekle madec nga \li1 Yosek ye Yodale madec. \li1 \v 27 Yoda ye Yonangte madec nga \li1 Yonang ye Resale madec. \li1 Resa ye Serubabelle madec nga \li1 Serubabel ye Sialtielle madec. \li1 Sialtiel ye Nerile madec nga \li1 \v 28 Neri ye Melkile madec. \li1 Melki ye Adile madec nga \li1 Adi ye Kosamte madec. \li1 Kosam ye Elimadamte madec nga \li1 Elimadam ye Erile madec. \li1 \v 29 Eri ye Yosuwale madec nga \li1 Yosuwa ye Eliesale madec. \li1 Eliesa ye Yorimte madec nga \li1 Yorim ye Matatale madec. \li1 Matata ye \w Liwaile|lemma="Liwai"\w* madec nga \li1 \v 30 Liwai ye Simeonte madec. \li1 Simeon ye Yudale madec nga \li1 \w Yuda\w* ye Yosefele madec. \li1 Yosefe ye Yonamte madec nga \li1 Yonam ye Eliakimte madec. \li1 \v 31 Eliakim ye Meleale madec nga \li1 Melea ye Menale madec. \li1 Mena ye Matatale madec nga \li1 Matata ye Natante madec. \li1 Natan ye \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* madec nga \li1 \v 32 Dawidi ye \w Yesile|lemma="Yesi"\w* madec. \li1 Yesi ye Obedele madec nga \li1 Obede ye Boasle madec. \li1 Boas ye Salmonte madec nga \li1 Salmon ye Nasongte madec.\x - \xo 3:32 \xt Rut 4:17-22\x* \li1 \v 33 Nasong ye Aminadapte madec nga \li1 Aminadap ye Adaminte madec. \li1 Adamin ye Ramte madec nga \li1 Ram ye Hesorongte madec. \li1 Hesorong ye Peresle madec nga \li1 Peres ye \w Yudale|lemma="Yuda"\w* madec. \li1 \v 34 Yuda ye \w Yakobole|lemma="Yakobo"\w* madec nga \li1 Yakobo ye \w Aisakle|lemma="Aisak"\w* madec. \li1 Aisak ye Abrahamte madec nga \li1 Abraham ye Terale madec. \li1 Tera ye Nahorle madec nga \li1 \v 35 Nahor ye Serukle madec. \li1 Seruk ye Reule madec nga \li1 Reu ye Pelekle madec. \li1 Pelek ye Eberile madec nga \li1 Eberi ye Selale madec. \li1 \v 36 Sela ye Kainante madec nga \li1 Kainan ye Arpaksatle madec. \li1 Arpaksat ye Siemte madec nga \li1 Siem ye \w Noale|lemma="Noa"\w* madec. \li1 Noa ye Lamekte madec,\x - \xo 3:36 \xt Fike 11:10-26\x* nga \li1 \v 37 Lamek ye Metuselale madec. \li1 Metusela ye Enokte madec nga \li1 Enok ye Yaretle madec. \li1 Yaret ye Mahalalelle madec nga \li1 Mahalalel ye Kenante madec. \li1 \v 38 Kenan ye Enosile madec nga \li1 Enosi ye Setle madec. \li1 Setdi \w Adamte|lemma="Adam"\w* madec nga \li1 Adam yedi Wapongte madec.\x - \xo 3:38 \xt Fike 4:25-26\x* \c 4 \s1 Aleng Sugucnenginengti Yesu lokwesacka lowec \r Mat 4:1-11; Mrk 1:12-13 \p \v 1 Aime Tili Asudi \w Yesu\w* kweleine bawakeme Yodan misawacni hefaliye ofeemewa, yedi himong kisiwa misaine mikacka mengockeme hikeiboc. \v 2 Yesu ye iwa hikegacgume hadeng 40le kwelina, Aleng Sugucnenginengti iwa lokwesacka lowec. Dameng iwa Yesu ye nosing mikac game hadeng 40 motome ye nosingte homawec. \p \v 3 Nosingte homame Aleng Sugucnenginengti yanguc edowec, “Ga \w Wapongte Madec\w* noine gagicka posa yago miyengka bafaliyelu bret aina!” \p \v 4 Inguc mime Yesudi bafaliyecnolu yanguc miwec, \wj “Hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ngicti nosingka sugu mi gadaicte.’ ”\wj* \rq (Yef 8:3) \rq* \p \v 5 Mime yedi Yesu himong hewac monicka mengocke fewec. Felu himongtowa himong gamangnginengkolec edaliwec, yogo folo-folo bapilackeme nganiwec. \v 6 Nganime yanguc miwec, “Himong yagolec wac feicne nga bole-yowa tapiliineholec sasawa damongkenogale esecne neleibong. Aime na monic me monic yogo lacnobele bole-yowa tapiliineholec fanelegac. \v 7 Ilec na ketadi holenelelu afenuengka, yogo sasawa hegilebe gale aiyackenale angacnugac.” \p \v 8 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Sugucne Waponggone, ye moniyang sugu afeelu kwelec kwecnodamec!’ ”\wj* \rq (Yef 6:13) \rq* \p \v 9 Mime yedi hatacmac mengockeme Yerusalem hikelu \w Ibu-mac\w* feina wilinibenang, iwa lome domawec. Domame edolu yanguc micnowec, “Ga Wapongte Madec noine gagicka gageuctihac yagowacni wintackelu haunong! \v 10 Yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 ‘Ye gale ailu \w angelofocine|lemma="Angelo"\w* bole-yowa yeleme yengi ga damonggudaingte. \v 11 Ailu yengi molengineng feina sesegubong, posa monicti higegone nalic mi helockedaicte.’ ” \rq (Mige 91:11-12) \rq* \m \v 12 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, “Yowa yanguc miicne fagac, \q1 ‘Ga Sugucne Waponggone lokwesacka mi lonong!’ ”\f + \fr 4:12 \ft Entacka Yesudi Aleng Sugucnenginengte yowa balaibedec, Yesu ye Wapong lokwesacka lodec.\f*\x - \xo 4:12 \xt 1Kor 10:9\x* \rq (Yef 6:16) \rq* \m \v 13 Mime Aleng Sugucnenginengti lokwesac sasawa aibibiyeme motome, hegile hikelu dameng monicte wangec gawec.\x - \xo 4:13 \xt Hib 2:18; 4:15\x* \s1 Nasaret yenge Yesule takicebawec \r Mat 4:12-17; 13:53-58; Mrk 1:14-15; 6:1-6 \p \v 14 Aime Tili Asule tapilidi Yesula wakeicne fame, ye Galili prowinswa hatacmac hefaliye hikeme, mac-gogoc falegac sasawadi siducine ngageyackeibong. \v 15 Aime yedi \w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\w* felu weduyeleme ngic-ngigac sasawadi wacine bafeibong. \p \v 16 Aime Yesu ye nosugulec macine Nasaret, iwa hatac hikewec. Hikelu, kpakpaduc macka fecaigac, aibaba yogo balaibelu \w Sabat damengka|lemma="Sabat dameng"\w* iwa fewec. Felu Wapongte hibi wafenale domame, \v 17 yengi Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyale|lemma="Yesaiya"\w* \w hibi kpadidiweicne\w* yogo lacnoibong. Lacnobong bafilamelu hibiwa Mesiale yowa yanguc fawec, yogo bafuwawec. \q1 \v 18 \wj “Waweweine yenge \+w Siduc Madicne\+w* mibe yegengkeyelenale Sugucnedi bawosaecnume, yele Asudi naholec gagac.\wj* \q1 \wj Ailu mucka gagaing, yenge mucngineng mikac aidaingte. Nga donge-pisicti donge hilaningte edocebabele yedi salecnuwec.\wj* \q1 \wj Salecnume kwesi umackolec gagaing, yenge umacngineng ewalicebalu baickedacte.\wj* \q1 \v 19 \wj Ailu Sugucnelacni dameng madicne welengelegac, yogo inguchac edocebalu weduyeledacte.”\wj* \rq (Yes 61:1-2) \rq* \p \v 20 Yesu ye hibi yogo wafelu hatacmac kpadidiwelu hibi-damong lacnolu wangiyewec. Wangiyeme kpakpaduc macka ngic-ngigac ngiyeibong, yenge sasawadi dongengineng ye nganiibong. \v 21 Nganibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Wapongte hibiwa wafebe ngagegaing, yogolec noine yakumac fikengelegac.”\wj* \p \v 22 Aime yele mickacni yowa miwec, yogodi kwele-efec nga yowa tapiliineholec aiwecte ailu, ngic-ngigac sasawadi yele ngage-madickelu mimedec ailu yele uwanaguibong, “Ngic yago ye \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* madecti inguc migac!”\x - \xo 4:22 \xt Luk 3:23; Yoa 6:42\x* \p \v 23 Inguc mibong edocebalu miwec, \wj “Yowa monic yanguc micaigaing. Aime ngenge yogo biyac edocnunogale yanguc migaing, ‘Dota, gageuc bamadicnaguc!’ Ailu hatacmac yanguc edocnunogale aigaing, ‘Ga Kapeneam macka bole baengka siducgone ngagecaigabeleng, yogo himonggona yawa inguchac baengka nganinang!’ ”\wj*\f + \fr 4:23 \ft Yenge yanguc ngageibong, Yesu ye pasi mac monicka balu gawec, aime Yesaiyadi kwelengkewec, yogo nganidaingtewa, yenge yanguc ngagedaingte, Yesu ye Mesia.\f* \p \v 24 Milu hatacmac yanguc taockelu miwec, \wj “Foinac, Wapongte siduc-mimi ngic monic, ye yeicne himongka hikeme ngic-ngigac yengi ye nalic mi hefoledaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 4:24 \xt Yoa 4:44\x* \v 25 \wj Aime yowa noine yanguc edocngebabe, \+w Elaiya\+w* gawec, dameng iwa \+w Israel\+w* himongka ngigac-hosec homacnedi gaibong. Gacgubong Wapongti ngageme mac mi kwewec. Aime hifa habackang, nga tamacne 6 himong iwa loloc fikewec.\wj*\x - \xo 4:25 \xt 1Ngt 17:1,7\x* \v 26 \wj Fikeme Wapongti Elaiya saleme Israel ngigac yengela mi hikewec. Aime Sarepat macka Saidon himongka ngigac-hosec monic gawec, yelabac saleme hikewec.\wj*\x - \xo 4:26 \xt 1Ngt 17:8-16\x* \v 27 \wj Nga Wapongte siduc-mimi ngic Elisadi Israel himongka gawec, dameng iwa ngic-ngigac homacnedi \+w waic-sanangkolec|lemma="Waic-sanang"\+w* gaibong, yengelacni monicti mi madickewec. Aime Siriahocni ngic monic wacine Naman, yedi sugubac madickewec, yogo foinacbenang.”\wj*\f + \fr 4:27 \ft Elaiya nga Elisa yekele damengka Israel ngic-ngigac yenge yanguc ngagenaguibong, “Nonge Wapongte aling.” Ailu yenge sifu Wapongte yowa mi balaibeibong. Ilec ailu Wapong ye aling monic baficepawec.\f*\x - \xo 4:27 \xt 2Ngt 5:1-14\x* \p \v 28 Aime ngic-ngigac sasawa kpakpaduc macka ngiyeibong, yenge yogo ngagelu kwelengineng aalic \v 29 fikeme Yesu igockelu baickelu taon lobina hauibong. Haulu macngineng kupicka ngiyewecka dengge monic domawec, iwa hikelu wickebong haunale ngagelu mengocke hikeibong. \v 30 Hikebong, yebac ngic-ngigac hewacnginang kwegi-locebalu hikewec. \s1 Yesudi aleng wonongkolec yebiyewec \r Mrk 1:21-28 \p \v 31 Yesu ye Galili prowinsle taon monic, wacine Kapeneam, iwa haulu Sabat damengka ngic-ngigac Wapongte yowa weduyelewec. \v 32 Weduyelewec, yogo ngic bolele hibi bacaigaing, yengele silic ingucne bole-yowa tapiliineholec weduyelewec. Ilec ailu yenge yowa weduyeleme ngagelu kwatackeibong.\x - \xo 4:32 \xt Mat 7:28-29\x* \p \v 33 Aime kpakpaduc macka ngic monic gawec. Ye aleng wonongkolecti kweleina ngiyeme gawec, yedi yowa tapiliineholec aukwelu miwec, \v 34 “Aa, Yesu Nasaret-hocni, ga nongela wenuc ainogale ngagegic? Ga basowalecnubanogale kwesigic, me? Na ngagegabac, ga Wapongte bingec.” \p \v 35 Inguc mime Yesu ye aleng yowa sanangne aicnolu yanguc edowec, \wj “Ga waickelu ngickacni ofelu hikenong!”\wj* Inguc mime aleng ye ngic wepackeme hewacnginang waweme, yelacni ofelu hikewec. Ailu ye ngic yogo monic mi basowalewec. \p \v 36 Aime ngic-ngigac sasawadi yogo nganilu mimedec ailu, mingagec ailu yanguc miibong, “Ye oma yowa balu gagac? Ngic yago ye bole-yowa sasawa tapiliineholec nga wac sugucneholec gagac, yedi aleng wonongkolec mic-yowainedi yebicebame ofelu hikegaing.” \v 37 Inguc fikeme siducinedi himong iwa macsoc neboc nga nebocka hikelu saweyackewec. \s1 Yesudi ngic-ngigac bamadicebawec \r Mat 8:14-17; Mrk 1:29-34 \p \v 38 Aime Yesu ye kpakpaduc mackacni walu Saimonte macka hikewec. Aime Saimon sefengngine ye soc-dac sugucne aicnome fawec. Fame Yesudi ye bamadickenale micnoibong. \v 39 Micnobong Yesu ye domalu ngigac fame nganilu, soc-dac yowa sanangne edolu kpatalacnome, hucine miyac aiwec. Aime ye dameng yogowahac fangkelu nosingka baficebawec. \p \v 40 Aime wenac-dongeine haunale aiyemewa, ngic-ngigac sasawadi agofocngineng huc haicine monic-monicti bacebaicne, yenge bacebalu Yesula kwesiibong. Kwesibong, Yesudi moleine hucnginengkolec sasawa fenginang lolu bamadicebayackewec. \v 41 Bamadicebame aleng yenge ngic-ngigac bocyac yengelacni ofelu yanguc wackeibong, “Ga Wapongte Madec.” Aime ye \w Mesia\w*, yogo ngageibongte ailu yenge yowa yogo midaingkale, mimacebawec.\x - \xo 4:41 \xt Mat 8:29; Mrk 3:11-12\x* \p \v 42 Aime mac saeme, Yesu ye taon hegilelu mac monic ngic mikacka hikewec. Hikeme, ngic-ngigac yenge ye basackeibong. Basackelu bafuwabong, yengeholec game mac monicka mi hikenale kpatalacnoibong. \v 43 Inguc mibong yanguc edocebawec, \wj “Mac-himong gocne ngiye-hikegac, iwa inguchac hikelu Wapongte ngani-damongte Siduc Madicne mibe yegengkeyeledaicte. I yangucte, Wapongti yogolec hocne salecnuwec.”\wj* \v 44 Inguc milu Yudeya himongka kpakpaduc macngineng falewec, iwa hikelu Wapongte yowa edocebalu weduyelelu gawec.\x - \xo 4:44 \xt Mat 4:23\x* \c 5 \s1 Yesu ye molickelu mic-tengtengfocine bacebawec \r Mat 4:18-22; Mrk 1:16-20 \p \v 1 Dameng monicka Yesu ye lifuc, wacine Genesaret, mecina domaemewa ngic-ngigac yenge kwesilu Wapongte yowa ngagelu igocnagulu hewalingkebong, ye hewacnginang domawec.\x - \xo 5:1 \xt Mat 13:1-2; Mrk 3:9-10\x* \v 2 Domalu donge hilalu nganime gomba yaeckang lifuc mecina domaiboc. Aime misa-sic baba ngic yenge gombangineng lobong fame uficngineng suwelu gaibong. \v 3 Aime Yesu ye gomba monic, yogo Saimonte gomba, iwa fengiyelu Saimon micnome yedi gomba kpisicnemac igockeme lifucka feme, ngic-ngigac edocebalu weduyelewec. \p \v 4 Weduyeleme motome Saimon yanguc edowec, \wj “Misa-sic banogale lifucka misa gbolongne fagacka, iwa hikelu uficngineng wickelu misa-sic baning.”\wj* \p \v 5 Inguc mime Saimonti yowaine bafaliyecnolu yanguc miwec, “Sugucnene, nonge awecnac debocka doic-bole balu gabeng mac saeme sic monic mi bagabeleng. Aime gagi migicte sifu hikelu ufic wickedacte.”\x - \xo 5:5 \xt Yoa 21:3-8\x* \p \v 6 Mime yenge uficngineng iwahac wickelu sic homacnebenang baibong. Babong uficngineng wakelu lokenogale aiwec. \v 7 Inguc aime yenge agofocngineng gomba monicka ngiyeibong, yenge moleiyac holeyelebong welelu baficebaibong. Baficebalu sic gomba yaeckangka lobong wakelu gomba yeke misawa haunicte aiiboc. \p \v 8 Saimon Pita ye aibaba yogo nganilu \w Yesule|lemma="Yesu"\w* higewa ketadi holelu alang bacnolu yanguc miwec, “Sugucne, na \w bikickolec|lemma="Bikic"\w* aigabacte ga hegilecnulu hikec!” \v 9 Inguc mime Saimonkolec gaibong, yenge sic homacnebenang baibongte ailu mimedec aiibong, yogolec ailu inguc miwec. \v 10 Aime Sebedi madeckecine, Yakobos nga \w Yoane\w*, yeke Saimonkolec misawa sic baiboc, yogo nganilu mimedec aiiboc. \p Aime Yesudi Saimon edolu yanguc miwec, \wj “Ga mi hangocguna! Ga misawa sic babadi, yakumac ngic-baba bole badamecte.”\wj* \v 11 Aime yenge gombangineng balu mecina lolu wiyac sasawa hegilelu Yesu balaibeibong.\x - \xo 5:11 \xt Mat 19:27\x* \s1 Yesudi ngic monic waic-sanangkolec bamadickewec \r Mat 8:1-4; Mrk 1:40-45 \p \v 12 Aime Yesu ye taon monicka gacgume ngic monic waic-sanangti socine wakeme sowale-benangkeicne, ye iwa gawec. Galu Yesu nganilu ketadi holecnolu haicine himongka heluluckelu dogbac aicnolu miwec, “Sugucne, ga ngageng angacgugacka, na nalic bamadicnung gbagbackedacte.”\f + \fr 5:12 \ft Monic waic-sanangkolec, ye socine wonongkolec milu gaibong. Ngic homacnedi huc ingucne gacgu badaingkale, waic-sanangkolec yenge taon lobina gaibong. Yogo Wapongte yefe-yowawa kwelengkeicne fagac.\f* \p \v 13 Inguc mime Yesudi moleine sungkelu ngic bauwalu yanguc edowec,\f + \fr 5:13 \ft Ngic monic ye ngic waic-sanangkolec oiyalu ye wonongkolec aidaicte.\f* \wj “Madickecte angacnugac.”\wj* Inguc mime iwahac ngic yela \w waic-sanang\w* fawec, yogo miyac aiwec. \p \v 14 Miyac aime Yesudi mimackelu miwec, \wj “Ga socgona pasi fikegac, yogolec monic mi edodamec. Ga depec-baba ngic yela hikelu socgone \+w gbagbacne\+w* aigac, yogo edaliyengka, \+w Mosesdi|lemma="Moses"\+w* ibule miwec, yogolec silicina balaibelu lacnodamec! Ga inguc lacnoengka yenge ibugone nganilubac ngage-motodaingte.”\wj*\x - \xo 5:14 \xt Dep 14:1-32\x* \p \v 15 Aime Yesule siducti sugulelu sawelu hikeme, ngic-ngigac habutowa homacnedi yenge yele yowa ngageningte, ailu yedi ngic-ngigac huckolec bamadicebanale kwesiibong. \v 16 Inguc aibong Yesu ye dameng homacne hegilecebalu himong kisiwa misaine mikacka hikelu Wapong milockelu gawec. \s1 Yesudi ngic monic hige-moleine homaicne bamadickewec \r Mat 9:1-8; Mrk 2:1-12 \p \v 17 Gacgu dameng monicka Yesu ye Wapongte yowa edocebalu weduyelewec. Weduyeleme \w Farisaio\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* gocne Galili nga Yudeya mac-aling sasawa ailu Yerusalem taon, iwacni kwesilu ngiyeibong. Aime Sugucnele tapilidi Yesula fawecte huckolec bamadicebawec. \v 18 Inguc fawecte ngic gocne yengi ngic monic hige-moleine homaicne dembengka lolu tengkelu hikeibong. Hikelu mac kwelina Yesule haicka loningte ngageibong. \v 19 Ngagebong, ngic-ngigac bocyacti kwedickelu domaibong. Ilec ailu yenge ye Yesule haicka loningte yefe basackelu ngic yogo mac feina tengke feibong. Felu mac bubuine nebocina basulumelu, iwa yefe ngic hewacnginang Yesule emewa dembengkolec lobong hauwec.\f + \fr 5:19 \ft Dameng iwa mac feina ye wenengine. Aime liti mac feina domame fec-wac ailu gaibong.\f* \p \v 20 Haume Yesudi ngage-ngagesingngineng nganilu yanguc edowec, \wj “Ngic ga, \+w bikicgone|lemma="Bikic"\+w* biyac hegilegelegabac.”\wj*\x - \xo 5:20 \xt Luk 7:48; Yes 43:25\x* \p \v 21 Inguc mime \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* nga Farisaio yenge yengilangkac yanguc ngageibong, “Ngic yogo ma ngicti Wapong fecnogac? Wapong moniyangti sugu bikic nalic hegiledaicte.” \p \v 22 Yesu ye kwelenginang ngagesiibong, yogo nganilu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge omale ngage-ngage ingucne kwelenginang inguc ngagesigaing?\wj* \v 23 \wj Weni yogodi efecne aigac? Yele yanguc minoga, ‘Bikicgone biyac hegilegelegabac’, me yanguc minoga, ‘Ga fangkelu hikec.’\wj* \v 24 \wj Aime \+w Ngicte Madec\+w* ye himongka bikic hegilenale bole-yowa tapiliineholec facnogac, ngengi yogo ngageningte ailu yanguc mibe.”\wj* Ye inguc milu ngic-puling yanguc edowec, \wj “Na edocgugabac, ga fangkelu dembenggone balu macgona hikec.”\wj*\x - \xo 5:24 \xt Yoa 5:8\x* \p \v 25 Mime iwahac ngic ye ngic-ngigac sasawa yengele haicka fangkelu dembengine facaigac, yogo balu Wapong wacine bafelu macina hikewec. \v 26 Hikeme ngic-ngigac sasawadi yogo nganilu kwatackelu mimedec ailu Wapong wacine bafeibong. Ailu yanguc miibong, “Nonge aibaba ingucne mi ngani-nganiine yakumac dongenonggengti nganigabeleng.” \s1 Yesudi Liwai wackewec \r Mat 9:9-13; Mrk 2:13-17 \p \v 27 Inguc mibong Yesu ye iwacni walu hike \w takes-baba\w* ngic monic, wacine \w Liwai\w*, ye \w takes-baba\w* macka ngiyeme nganilu yanguc edowec, \wj “Ga wele na balaibecnuc!”\wj* \fig Yesudi takes-baba ngic wackegac|alt="Jesus called a tax collector" src="SILMat9-9.TIF" size="col" loc="5:27-28" copy="SIL" ref="5:27" \fig* \v 28 Inguc mime ye fangkelu wiyac sasawa hegilelu Yesu balaibelu hikewec. \p \v 29 Aime Liwai ye Yesule ailu macina nosing sugucne lobeme takes-baba ngic nga ngic-ngigac homacnedi yengeholec ngiyelu nosing noibong. \v 30 Inguc aibong Farisaio nga yengele Wapongte yefe-yowale wewedu ngic yenge ngagebong nalic mi aime, Yesu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengele yowa kwelu yanguc miibong, “Ngenge omale takes-baba nga bikic-baba yengeholec nosing misa nogaing?”\x - \xo 5:30 \xt Luk 15:1-2\x* \p \v 31 Mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac hucngineng mikac gagaing, yenge dotale mi aiyelecaigac. Nga hucnginengkolec, yengibac dotale aiyelecaigac.\wj* \v 32 \wj Aime na ngic-ngigac dondonne wacebabe nala weleningte mi waiba, miyac. Nabac bikic-baba ngic wacebabe \+w kwelengineng hefaliyenale|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w* waiba.”\wj* \s1 Yesudi nosing-sawe ganogale nangeng yowa miwec \r Mat 9:14-17; Mrk 2:18-22 \p \v 33 Aime ngic-ngigac gocne yengi Yesu yanguc uwacnoibong, “\w Yoane\w* mic-tengtengfocine nga Farisaio yengele mic-tengtengfocngineng yenge dameng homacne \w nosing-sawe\w* galu mimiloc bole bacaigaing. Nga gale mic-tengtengfocgone yengebac nosing misa nocaigaing.” \p \v 34 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Baba-tumangte ngicti agofocine yengeholec ngiyeme yenge nosing-sawe nalic gadaingte, me? Yogo miyac.\wj*\x - \xo 5:34 \xt Yoa 3:29\x* \v 35 \wj Aime Gacgu dameng monicka ngic yengi baba-tumangte ngic agofocine yengelacni baickedaingte, dameng yogowabac nosing-sawe gadaingte.”\wj* \p \v 36 Yesu ye taockelu nangeng yowa yanguc edocebawec, \wj “Monicti ngakpi gbolicnacni sindacine helocke balu esecna nalic mi lolu gbododaicte. Inguc aidaictewa, ngakpi gbolicne sowaledaicte. Aime gbolicne nga esecne wetulecepame nalic mi aidaicte.\wj* \v 37 \wj Me monicti waing gbolicne bokong sic socine esecnedi baicne, iwa nalic mi kweme haudaicte, miyac. Waing gbolicnedi siwinelu bokong esecne kwouckeme yeke momochac sowaledabiyecte.\wj*\f + \fr 5:37 \ft Bokong sic socine esecnedi baicne ye umec sucine ingucne nosing hatac lobebeng sulumedaicte.\f* \v 38 \wj Ilec ailu waing gbolicne yogodi bokong gbolicna socne kweme haudaicte.\wj* \v 39 \wj Aime monicti waing esecne biyachac nowec, yedi waing gbolicne nonale angac nalic mi ngagedaicte. Yanguc sugu midaicte, ‘Waing esecne, yogo madicnebenang.’ ”\wj* \c 6 \s1 Yesudi Sabatle yowa miwec \r Mat 12:1-8; Mrk 2:23-28 \p \v 1 Yesu ye Sabat dameng monicka wit bole hewacina yefe balaibelu leme, \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge wit noine bamoctolu socine litolu noibong.\x - \xo 6:1 \xt Yef 23:25\x* \v 2 Nobong \w Farisaio\w* gocne yengi nganicebalu yanguc uwayeleibong, “Ngenge omale Sabat damengka aibaba mi aiaiine yogo aigaing?”\x - \xo 6:2 \xt Yoa 5:10\x* \p \v 3 Uwayelebong \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc edocebawec, \wj “\+w Dawidi\+w* nga bole-ngicfocine yenge nosingte homalu aibaba aiibong, ngenge yogo wafe-ngagec mi aicaigaing, me?\wj*\x - \xo 6:3 \xt 1Sm 21:1-6\x* \v 4 \wj Ye Wapongte \+w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\+w* fewec. Felu bret Wapongte ibu loicne, yogo banolu bole-ngicfocine inguchac gumecebawec. Nga bret yogo \+w depec-baba ngic\+w* yengi sugu nalic nodaingte, ngicbenang yengibac miyac. Aimebac Wapongti yengele mi ngage-sowalewec.”\wj*\x - \xo 6:4 \xt Dep 24:5-9\x* \p \v 5 Milu yanguc edocebawec, \wj “\+w Ngicte Madec\+w* ye Sabatle Sugucne gagac hocne, ye aibaba madicne nga sowacnele nalic midaicte.”\wj* \s1 Yesu Sabat damengka ngic monic moleine homaicne bamadickewec \r Mat 12:9-14; Mrk 3:1-6 \p \v 6 Aime Sabat dameng monicka Yesu ye \w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\w* felu Wapongte yowa weduyelewec, iwa ngic monic mole-foleine homaicnedi yengeholec ngiyewec. \v 7 Aime \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* nga Farisaio, yenge Yesu yowawa lonogale ngagesiibong. Ailu ngic yogo Sabat damengka bamadickedaicte me miyac, yogolec nganibiyeibong. \v 8 Aime Yesudi ngage-ngagengineng nganilu ngic moleine homaicne yanguc edowec, \wj “Ga fangkelu nongele hewacka domac!”\wj* Inguc mime ngic ye fangkelu hewacnginang domaemewa, \v 9 Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Yowa monic uwangelebe, Sabat damengka aibaba weni yogo nalic ainoga, aibaba madicne me sowacne ainoga? Ailu homanogale aigaing, yengele agong holenoga me basowalecebanoga?”\wj* \p \v 10 Inguc milu dongedi lengani-welengani ailu ngic yanguc micnowec, \wj “Ga molegone sungkec!”\wj* Inguc mime ngic ye moleine sungkelu madickewec. \v 11 Madickeme yenge aalic sugucnebenang ngagelu yengungtihac Yesu wenuc aicnoningte mingagec aiibong. \s1 Yesudi mic-tengtengfocine 12 bawosaecebawec \r Mat 10:1-4; Mrk 3:13-19 \p \v 12 Yesu ye dameng iwa milockenale kupicka felu debocka yeicnac Wapong milockelu gawec. \v 13 Gacgu mac saeme mic-tengteng habutowa wacebame hikeibong. Hikebong yengele kwelinacni mic-tengtengfocine 12 bawosaecebalu wacngineng \w Salecebaicne\w* wacebawec. Aime Salecebaicne yengele wacngineng yanguc: \li1 \v 14 Saimon, wacine monic Pita wackewec. Nga \li1 \w ngic hae-gbaine|lemma="ngic hae-gba"\w* Endru. Ailu \li1 Yakobos nga \li1 \w Yoane\w*. Ailu \li1 Filip nga \li1 Batolomeu. Ailu \li1 \v 15 Mataio nga \li1 Tomas. Ailu \li1 Alfaiusle madec Yakobos. Nga \li1 Saimon, ye Selot wackeibong.\f + \fr 6:15 \ft Selot aling yenge Israel ngic-ngigac Roma yengele muckacni bamoctocebanoga.\f* \li1 \v 16 Ailu Yakobos madecine Yudas. Nga \li1 Yudas Iskariot, yedi gacgu Yesu mudockeme badaingte. \s1 Yesudi ngic-ngigac homacne bamadicebawec \r Mat 4:24-25; Mrk 3:7-12 \p \v 17 Aime Yesu ye kupicka mic-tengtengfocine 12 yengeholec walu himong wenengngine monicka mic-tengteng alingfocine homacne yengeholec domawec. Aime ngic-ngigac homacnedi Yudeya himong neboc nga nebockacni, nga Yerusalemkocni ailu Tair nga Saidon kiwecnginacpec mac-himong falegac, iwacni kwesiibong. \v 18 Kwesilu Yesule yowa ngageningte, nga yedi hucngineng bamadicebanale kwesiibong. Ailu \w aleng wonongkolec\w* ngic yenge inguchac momoc kwesilu madickeibong. \v 19 Aime yele tapilidi yengela falockeme ngic-ngigac sasawadi madickeibong. Yogolec ailu yenge sasawadi ye oiyaningte ngageibong. \s1 Yesudi ngic kwele-sowackolec yengele miwec \r Mat 5:1-12 \p \v 20 Inguc aibong Yesu ye dongeine mic-tengtengfocine yengela hilalu miwec, \q1 \wj “Waweweine gagaing, ngenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, Wapongte \+w ngani-damong\+w* yogo ngengele hocne.\wj* \q1 \v 21 \wj Nga yakumac nosingte homagaing, ngenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, ngenge gacgu nosing nolu gebecngebadaicte.\wj* \q1 \wj Ailu hii kwele-sowackolec yakumac gagaing, ngenge kwele-angackolec.\wj* \q1 \wj I yangucte, ngenge gacgu gouwedaingte.\wj*\x - \xo 6:21 \xt Miye 7:16-17; Mige 126:5-6; Yes 61:3\x* \q1 \v 22 \wj Nga Ngicte Madeckolec gagaingte ailu kweledi wicngebalu misofoc aingeledaingte.\wj* \q1 \wj Ailu lobina locngebalu wac sowacne wacngebadaingte, yogo ngenge kwele-angackolec.\wj*\x - \xo 6:22 \xt Yoa 15:19; 16:2; 1Pi 4:14\x* \p \v 23 \wj “Ngagegaing, fulingineng sugucne honocmengka lowec fagac. Ilec ngenge dameng iwa kwele-madic ngagelu wintacke fec-wac ailu beliyedaing. I yangucte, yengele ngambofocngineng yengi esecne Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* yengela aibaba yogohac aiyeleibong.”\wj* \s1 Yesudi moneng-mafaholec gagaing yengele miwec \q1 \v 24 \wj “Nga moneng-mafaholec gagabiyeng, mee, ngenge medecngebadaic.\wj* \q1 \wj I yangucte, ngenge wiyac angacineholec ngengilangkac biyac babong motowec.\wj* \q1 \v 25 \wj Nosing nogebec yakumac aicaigaing, mee, ngenge medecngebadaic.\wj* \q1 \wj I yangucte, ngenge gacgu nosingte homadaingte.\wj* \q1 \wj Nga yakumac gouwelu gagabiyeng, mee, ngenge medecngebadaic.\wj* \q1 \wj I yangucte, ngenge gacgu kwele-sowac ngagelu hiyadaingte.\wj* \q1 \v 26 \wj Ailu ngic-ngigac yengi ngengele madicne milu gagaing, mee, ngenge medecngebadaic.\wj* \q1 \wj I yangucte, yengele ngambofocngineng esecne \+w siduc-mimi ngic\+w* kwesacine inguchac yengele madicne milu gaibong.\wj* \s1 Ngabafocgone yengele angac ngagedamec \r Mat 5:38-48 \p \v 27 \wj “Ailu yowanele hedec kwecaigaing, ngengebac yanguc edocngebagabac, ngenge ngabafocngineng kweledi angac ngageyeledabiyeng. Ailu kweledi wicngebacaigaing, yenge aibaba madicne aiyelelu gadaing.\wj* \v 28 \wj Ailu sawec-yowa edocngebacaigaing, yenge mimi-madic milu edocebalu gadabiyeng. Ailu basowalecngebacaigaing, yengele ailu milockelu gadabiyeng.\wj* \v 29 \wj Aime monicti munggunggone neboc wedaictewa, ga nebocgone ingucnehac sungkecnodamec.\wj*\f + \fr 6:29 \ft Israel ngic-ngigac yenge munggungka webong gameebalu gawec.\f* \wj Nga monicti ngakpigone feina badaictewa, ga ngakpigone kwelina ingucnehac hegilecnodamec.\wj* \v 30 \wj Aime gala wiyac monicte uwagelebong, yenge wiyac yogo yeledamec. Ailu monicti geicne wiyac ewalicgulu badaictewa, hatacmac bafaliyegelenale mi micnodamec.\wj* \v 31 \wj Ngic-ngigac yengi oma aibaba aingelenogale ngagesicaigabiyeng, wiyac ngagesicaigabiyeng, yogo ngengi aiyeledabiyeng.\wj*\x - \xo 6:31 \xt Mat 7:12\x* \p \v 32 \wj “Ailu ngic-ngigac yengi ngenge kweledi angac ngagengelebong, ngengi yenge ingucnehac kweledi angac ngageyeledabiyengtewa, ngengele kwele-madic yowa homacne mi minoga. \+w Bikic-baba|lemma="Bikic"\+w* aling yenge kweledi angac ngagecaigaing, yenge inguchac kweledi angac ngageyeledaing.\wj* \v 33 \wj Nga aibaba madicne aingelecaigaing, yenge aibaba madicne aiyeledaingtewa, ngengele kwele-madic yowa mi minoga. Bikic-baba aling yenge inguchac yogo aicaigaing.\wj* \v 34 \wj Ailu yanguc ngagening, ngengelacni tofa aibong ameine badaingtewa, ngengele kwele-madic yowa mi minoga. Ngic bikicnginengkolec yenge inguchac bikickolec agofocngineng wiyacngineng ameineholec yelecaigaing. Ailu ngagebong amengineng yogo hatac bafaliyedaingte.\wj* \v 35 \wj Ailu ngenge ngabafocngineng yengele kweledi angac ngagelu aibaba madicne aiyeledaing. Ailu amengineng hegilebong, yengela fadaic, badungeleningte mi ngagesidaing. Inguc aidaingtewa, aibaba madicnele fulingineng sugucne fadaicte. Aime Mamacngineng Wapong Feicnetowanonggeng yele adu-madecfocine aidaingte. Ye ngic-ngigac kpaomaine nga wac sowacneholec ailu ngic kindololoholec aibaba madicne aiyelecaigac.\wj* \v 36 \wj Ngenge Mamacnginengti kwele-sowac aingelecaigac, silicine ingucnehac ngengi yenge kwele-sowac aiyelegadaing.\wj* \s1 Yesudi ngage-wosaecte yowa miwec \r Mat 7:1-5 \p \v 37 \wj “Ngenge ngic-ngigac yengele aibaba ngage-wosaec mi aiyeledaing. Inguc aidaingtewa, Wapongti inguchac ngage-wosaec mi aingeledaicte. Ailu ngenge ngic-ngigac ngage-wosaec aiyelelu umacngineng mi mimoctodaing. Inguc aidaingtewa, Wapongti ngenge inguchac wosaecngebalu umacngineng mi mimoctodaicte. Ngenge sowacnengineng hegiledaing, aime ye inguchac ngengele sowacne hegiledaicte.\wj*\x - \xo 6:37 \xt Mat 6:14\x* \v 38 \wj Ngenge wiyacngineng balu ngic-ngigac yeledaing. Inguc aidaingtewa, Sugucnedi wiyacngineng ameine kweme haume kpendaelu kpung kwedaicte. Ailu hatacmac kweme wakelu sotingkelu nebocine tabunginang wame badaingte. I yangucte, ngenge wiyac umacine wosaelu ngic-ngigac yelecaigaing, aime umacine silicine ingucnehac wosaelu ameine ngeledaicte.”\wj*\x - \xo 6:38 \xt Mrk 4:24\x* \p \v 39 Aime Yesudi hatacmac nangeng yowa yanguc edocebawec, \wj “Donge-pisic monicti donge-pisic agoine monic nalic mengockedaicte, me? I miyac, yogo yekilec momochac longka haudabiyecte.\wj*\x - \xo 6:39 \xt Mat 15:14\x* \v 40 \wj Nga hibi-mac madec monicti weweduinele feicne mi aidaicte. Wewedu ye madecfocine weduyeleyackeme motome yele silic ingucnehac aiyackedaingte.\wj*\x - \xo 6:40 \xt Mat 10:24-25\x* \p \v 41 \wj “Aime ga wenucte ngic hae-gbagonele dongewa gochakic fagac, yogo nganicaigic. Nga geicne dongewa yoc hewacine fagac, yogobac mi ngani-motogic, me? Aibaba ingucnedi mi madickegac.\wj* \v 42 \wj Gageicne dongewa yoc hewacine faemewa mi ngani-motolubac, ngic hae-gbagonele yanguc milu gagic, ‘Ngic hae-gba, ga nalic ngageengka dongegona gochakic ngiyegac, yogo baickebe.’ Kwesac-ngic, gageicne dongewa yoc hewacine fagac, yogo baickelubac ngic hae-gbagonele dongewa gochakic ngiyegac, yogo nalic ngani-motolu baickedamecte.\wj* \s1 Yesudi ngic nongileng fungine yocka soc holelu miwec \r Mat 7:16-20; 12:33-35 \p \v 43 \wj “Yoc monic madicnacni noine sowacne nalic mi fikedaicte, me yoc sowacnacni noine madicne nalic mi fikedaicte.\wj* \v 44 \wj Aime yoc haicine monic monic yenge noinenginengti funginengineng bayegengkecaigac. Ngenge muc somangineholec iwacni \+w fik|lemma="Fik yoc"\+w* noine nalic mi badaingte. Ailu \+w waing noine|lemma="waing"\+w* yogo tambong-tambongkacni nalic mi badaingte.\wj* \v 45 \wj Ngic madicne yele kwelewa wiyac madicne facnogac, iwacni wiyac madicne bame fikecaigac. Nga ngic kindololoholec, yele kwelewa wiyac sowacne facnogac, iwacni wiyac sowacne bame fikecaigac. I yangucte, wiyac kwele ngage-ngageina wakelu fagac, yogo hocne micti mime yegengkedaicte.\wj* \s1 Yesudi ngage-ngagesingte yowa miwec \r Mat 7:24-27 \p \v 46 \wj “Ngenge omale ‘Sugucnene, Sugucnene,’ wacnucaigaing, ailu sifu yowane hegilelu mi balaibecnucaigaing?\wj*\x - \xo 6:46 \xt Mat 7:21\x* \v 47 \wj Aime monicti welelu yowane ngagelu yogo balaibedaictewa, ye ngic weningucne, yogo edalicngebadacte.\wj* \v 48 \wj Aime ngic monic ye mac banale milu himong falime fapacladeng fikeme yogolec kwelina bosingngine wickeme hauwec, ngic yogo ye ingucne. Ye mac sanangne bawecte mac lumongtowa kwesilu mi basowalewec.\wj* \v 49 \wj Aime monic ye yowane ngagelu mi balaibedaictewa, ye ngic monic ye mac banale milu bosingngine himong pelecne iwa falime hauwec, ye ingucne. Aime mac kweme misa sugulelu lumongti kwesilu mac yogo kweme fuwangke walu kwososockewec.”\wj* \c 7 \s1 Yesudi hudu-baba ngic yengele damongte kwelec kwekwe bamadickewec \r Mat 8:5-13 \p \v 1 Aime Yesu ye yowa yogo ngic-ngigac edocebayackeme ngagebong motome, Kapeneam macka hikewec. \v 2 Iwa hikeme hudu-baba ngic yengele damong monicte kwelec kwekweinedi homanogale ailu fawec. Ye ngic madicne, sugucneine alang bacnocaigac.\f + \fr 7:2 \ft Hudu-baba ngic yengele damong yele bagewa hudu-baba ngic 100 ingucti gaibong. Hudu-baba ngic nga damongngineng yenge himong monickacni.\f* \p \v 3-4 Inguc aime hudu-baba ngic yengele damongti \w Yesule|lemma="Yesu"\w* siduc ngagewec. Ngagelu \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele damongfocngineng gocne Yesula salecebame hikelu yanguc edoibong, “Ga hudu-baba ngic yengele damongte kwelec kwekweine monic bamadickedamecte. Ilec biyac welec. Damong yogo ye ngic madicne, ga nalic welelu ye bafickenong! \v 5 Ye ngic-ngigac aling nongileng angac ngagecaigac. Ailu yedi molickeyeleme \w kpakpaduc macnonggeng|lemma="Kpakpaduc mac"\w* baibong.” \p \v 6-7 Edobong Yesu ye yengeholec hikelu mac bangkaleme, hudu-baba ngic yengele damongti agofocine gocne salecebame yanguc edoningte hikeibong, “Sugucnene, damenggone homacne mi hegilenong. Ailu na oma ngic madicnele macne kwelina fudamecte, na ingucnedi gala nalic mi fudacte. Ilec ga iwa domalu yowa sugu miyengka bole-madecne madickena. \v 8 I yangucte, na ngic tapilinginengkolec yengele bagewa gagabac. Aime nale bagewa hudu-baba ngicfocne gagabiyeng. Yengelacni monicte ‘hikec’ mibe ye hikedaicte. Nga yengelacni monicte ‘welec’ mibe ye weledaicte. Nga kwelec kwekwe ngic monicte ‘bole yogo banong’ mibe ye yogo badaicte. Na ngagegabac, ga tapiligoneholec gagic.” \p \v 9 Inguc mime Yesu ye yogo ngagelu kwatackewec. Ailu hefaliyelu habu ye balaibeibong, yenge yanguc edocebawec, \wj “Na yanguc edocngebabe, \+w Israel\+w* himongka ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng sanangne yangucne monic mi nganiibawa, ngic yago yela nganigabac.”\wj* \v 10 Aime ngic salecebawec, yenge damongte macka hefaliye hikelu nganibong kwelec kwekweine ye hucine miyac aiwec. \s1 Yesudi ngigac-hosec monicte madec homaicne bagboliyewec \p \v 11 Aime Yesu ye mac monic, wacine Nain, iwa hikeme \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* nga ngic-ngigac homacnedi ye balaibeibong. \v 12 Balaibe hikelu taonte odale nu sugucna domame, madec monic homawec, yele kponggbong tengkelu waibong. Madec yogo ye ngigac-hosec monicte madec moniyang sugu. Aime ngic-ngigac homacnedi ye balaibelu taonkacni waibong. \v 13 Inguc wabong Sugucne ye ngigac yogo nganilu kweleine sowaleme yanguc miwec, \wj “Ga mi hiyanong!”\wj* \p \v 14 Inguc milu lelu katapa yogo oiyame madec tengkeibong, yenge hegilelu domabong Yesudi miwec, \wj “Madec, edocgugabac, ga fangkec!”\wj* \v 15 Mime madec homaicnedi fangkelu yowa miwec. Aime Yesudi madec yogo hatacmac nenggacine lacnowec.\x - \xo 7:15 \xt 1Ngt 17:23; 2Ngt 4:36\x* \p \v 16 Lacnome ngic-ngigac yenge yogo nganilu kwatackelu homacne hangocebame, Wapong wacine bafelu yanguc miibong, “Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* sugucne monicti nongilang fikelu gagac.” Aime “Wapongti ngic-ngigacfocine nongileng yugucnubalu gagac.”\x - \xo 7:16 \xt Luk 1:68\x* \v 17 Aime siduc yogodi Yudeya himongka nga mac-gogoc emeina ngiyeibong, iwa hikeme sasawadi siduc yogo ngageyackeibong. \s1 Yoanedi mic-tengtengkecine yaeckang Yesula salecepawec \r Mat 11:2-19 \p \v 18-19 Aime \w Yoanele|lemma="Yoane"\w* mic-tengtengfocine yenge siduc yogo edobong, Yoanedi mic-tengtengkecine yaeckang wacepame weleiboc. Weleboc yeke Sugucnela hikelu yanguc milu uwacnonicte salecepawec,\f + \fr 7:18-19 \ft Dameng iwa Yoane ye muc-macka ngiyelu gawec.\f* “Ngic kwesinolenogale miicne, yogo ga, me nonge ngic monicte wangec gadabelengte?”\x - \xo 7:18-19 \xt Mige 40:7; Mal 3:1; Miye 1:8\x* \p \v 20 Inguc milu salecepame yeke Yesula hike sulumelu yanguc milu uwacnoiboc, “Ngic kwesinolenogale miicne, yogo ga, me nonge ngic monicte wangec gadabelengte? Yoane \w misa-lowacti|lemma="Misa-lowac"\w* yogo uwagelelu ngagenogale gala salecnupagac.” \p \v 21 Aime dameng iwahac Yesu ye ngic-ngigac hucnginengkolec nga tapili-wawa, ailu \w alengkolec|lemma="Aleng"\w* aling homacne bamadicebawec. Ailu donge-pisic homacne bamadicebame dongengineng hilaibong. \v 22 Ilec edocepalu yanguc miwec, \wj “Ngeke hikelu wiyac ngani-ngagec aigabiyec, yogolec siduc Yoane edodabiyec! Ngic-ngigac donge-pisic yenge dongengineng hilagaing. Nga hige-sowac yenge yefe hikegaing. Ailu ngic-ngigac \+w waic-sanangkolec|lemma="Waic-sanang"\+w* yenge socngineng madickeme gagaing. Hedec-fong yenge yowa ngagelu gagaing. Nga homaicne yenge gboliye fangkelu gagaing. Ailu ngic waweweine yenge \+w Siduc Madicne\+w* ngagebong yegengkeyeleme gagaing.\wj*\x - \xo 7:22 \xt Yes 35:5-6; 61:1; Luk 4:18\x* \v 23 \wj Aime monicti nale ngagelu kweleine mi wadaicte, ye kwele-angackolec.”\wj* \s1 Yesudi Yoanele fungine mime yegengkeyelewec \p \v 24 Aime Yoanele mic-tengtengkecine yeke hikeebocka, Yesudi Yoanele fungine milu habu sugucne yanguc edocebawec, \wj “Ngenge himong kisiwa misaine mikacka oma wiyac nganinogale hikeibong? Ngic monic komba ingucne gbelongti weme lec-welec aiwec, ngenge yogo nganinogale hikeibong, me? Yogo miyac.\wj* \v 25 \wj Aime ngenge oma wiyac nganinogale hikeibong? Ngic monic ngakpi-kpolucine hibiineholec, me? Yogo miyac. Ngagegaing, ngic ngakpi-kpolucngineng hibine madicne holecaigaing, nga himongte angacka gagaing, yenge ngictau yengele macka sugu gacaigaing.\wj* \v 26 \wj Ngenge Wapongte siduc-mimi ngic monic nganinogale hikeibong, me? Ye hocne Wapongte siduc-mimi ngic gocne sasawa ewalicebagac, inguc hocne edocngebagabac.\wj*\x - \xo 7:26 \xt Luk 1:76\x* \v 27 \wj Yele hocne hibiwa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Ngagegic, na mic-yowa mimine salebe yedi molickegelelu yefegone bamadickegeledaicte.’\wj* \rq (Mal 3:1) \rq* \m \v 28 \wj Na yanguc edocngebabe, ngic-ngigackacni fike-ofeibong, yengelacni monicti Yoane nalic mi ewalidaicte, miyac. Nga monicti Wapongte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* kwelina waweweine gagac, yedibac Yoanele feicne aigac.”\wj* \m \v 29 Aime ngic-ngigac sasawa yenge yogo ngagelu, \w takes-baba\w* yengeholec momoc, esecne Yoanela hikelu \w misa lowaibongte|lemma="Misa-lowac"\w* ailu yanguc miibong, “Wapong ye yowa noine nga dondonnele fileine,” inguc miibong.\x - \xo 7:29 \xt Luk 3:12\x* \v 30 Aime \w Farisaio\w* ailu Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic, yengibac Wapongti yefe esecne milu edocebawec, yogo lobe holecnolu Yoanela hikelu \w misa monic mi lowaibong|lemma="Misa-lowac"\w*.\x - \xo 7:30 \xt Mat 21:32\x* \p \v 31 Aime Yesudi miwec, \wj “Ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, yenge aibabangineng yanguc.\wj* \v 32 \wj Adu-madec yengi sobengka ngiyelu, yengungtihac yanguc milu wacnagucaigaing, ‘Nonge kpeng fitobeng ngenge gee mi weibong. Nga kwele-sowac gee holebeng, ngenge monic mi hiyaibong.’\wj* \v 33 \wj I yangucte, Yoane misa-lowacti kwesilu bret nga \+w waing\+w* misa monic mi nome ngenge yogo nganilu yanguc miibong, ‘Ye \+w alengkolec|lemma="Aleng"\+w*.’\wj* \v 34 \wj Nga \+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* kwesilu nosing nga waing misa nomebac ngenge ye nganilu yanguc micaigaing, ‘Nganigaing, ye nosing nga waing misa efec mi nocaigac. Ailu ye takes-baba ngic nga \+w bikic-baba|lemma="Bikic"\+w* ngic yengele agongineng.’\wj*\x - \xo 7:34 \xt Luk 15:2\x* \v 35 \wj Aime Wapongte ngage-ngage-motocine yogo noine aigac. Ilec adu-madecfocine yengele aibabadi Wapong yeicne bayegengkedaicte.”\wj* \s1 Bikic-baba ngigac monicti Yesule hige suwewec \p \v 36 Farisaio ngic monic, wacine Saimon, ye Yesuholec nosing nonale macina micnome yele macka feme ngiyeiboc. \v 37 Aime gocne yengi yanguc miibong, “Yesu ye Saimonte macka ngiyegac.” Inguc mibong bikic-baba ngigac monic ye taon iwa gawec, yedi ngagelu kilung monic, wacine alabastros posadi baicne, yogo sanda hoine madicneholec yogo bawelewec.\x - \xo 7:37 \xt Mat 26:7; Mrk 14:3; Yoa 12:3\x* \v 38 Bawelelu Yesu lobeinahaic, higeina domalu hiyame donge-misainedi walu Yesule higewa holeme, ye hodoc-dowecinele susucinedi suwecnolu higeine muduckewec. Ailu sanda hoine madicne yogodi higeine hosocnowec. \p \v 39 Inguc aime Farisaio ngic Yesu wackewec, yedi nganilu yeicnac yanguc ngagewec, “Ngigac welegac, ye bikickolec. Ilec ailu ngic yago ye Wapongte siduc-mimi ngic noine aigacka, ye bikic-baba ngigacti bauwalu aibaba aigac, yogo nalic ngagedecka.” \fig Ngigacti Yesule hige suwegac|alt="A woman washes Jesus's leg" src="UBSB-16a.TIF" size="col" loc="7:36-39" copy="UBS" ref="7:39" \fig* \p \v 40 Inguc ngageme Yesudi yanguc edowec, \wj “Saimon, yowa monic edocgunogale ngagegabac.”\wj* \p Inguc mime miwec, “Oc, wewedu, minong.” \p \v 41 Mime yanguc edowec, \wj “Ngic yaeckang yeke moneng-damong monic yelacni tofa aiiboc, monicti moneng 500 nga monicti moneng 50 inguc baiboc.\wj*\f + \fr 7:41 \ft Moneng yogo Grik yowawa wacine “denarius”. Ngic yenge hadeng moniyangte bole babong, denarius moneng moniyang yelelu gaibong.\f* \v 42 \wj Aime yeke ameine yogo baducnonicte aibibiyelu gaebocka, ye amenginec hegilewec. Hegileme yekelacni weni yogodi moneng-damongte angac homacnehac felu ngagedaicte?”\wj* \p \v 43 Uwacnome Saimonti ameine bafaliyelu yanguc edowec, “Moneng homacne hegilecnowec, yedi, inguc ngagegabac.” \p Mime Yesudi miwec, \wj “Ngage-wosaec ailu yowa noine migic.”\wj* \p \v 44 Aime ngigacta haic hefaliyelu Saimon yanguc edowec, \wj “Ga ngigac yago nganic! Na macgona ofebe higenele misa monic mi nelegic. Yedibac donge-misainedi higene suwelu yeicne hodoc-susucinedi higene bakelengkegac.\wj* \v 45 \wj Aime na macgona ofebe, wenac-madicte mi muducnugic. Nga yedibac ofegabac, iwacnihac higena muduckegac.\wj* \v 46 \wj Ailu hodocne helocti monic mi hosonelegic. Yedibac higene sanda hoineholecti kwenelegac.\wj*\f + \fr 7:46 \ft Israel ngic-ngigac yenge yanguc ngageibong, ngigac aibaba ingucne aiwec, yogo aibaba madicne.\f* \v 47 \wj Ilec edocgube ngagec. Ye angacine homacne edalicnugacte \+w bikicine|lemma="Bikic"\+w* homacnehac hegilecnobe miyac aiyackegac. Monic ye bikicine kpisicnemac hegilecnoicne, yedibac, angac kpisicnemac facnogac.”\wj* \p \v 48 Inguc milu ngigac yanguc edowec, \wj “Bikicgone yogo biyac hegilegelegac.”\wj* \v 49 Mime ngic-ngigac gocne yeholec ngiyeibong, yenge yengungtihac mingagec ailu yanguc miibong, “Yago ma ngic? Ye bikicngineng inguchac hegileyelegac.” \p \v 50 Aime Yesudi ngigac yanguc edowec, \wj “Ngage-ngagesinggonele ailu bikicgone baickebe wasecne aigamec. Kwele-mogungkolec hikec!”\wj*\x - \xo 7:50 \xt Luk 8:48; 18:42\x* \c 8 \s1 Ngigac homacnedi Yesu balaibeibong \p \v 1 Inguc aime Yesu ye taon nga mac-alingka lolicke hikelu, Wapongte \w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\w* \w Siduc Madicne\w* mime yegengkeyeleme gawec. Aime mic-tengtengfocine 12, \v 2-3 ailu ngigac gocne \w alengkolec|lemma="Aleng"\w* nga hucnginengkolec bamadicebawec, yenge yeholec momoc hikeibong. Aime ngigac yenge monengngineng Yesu nga mic-tengtengfocine baficebalu gaibong. Ngigac homacnedi inguc aiibong, yengelacni monic wacine \w Maria\w*, wacine monic Magadalen, yelacni aleng 7 yebiyewec. Nga monic Yoana, ngaweine Kusa, ye \w Herodele|lemma="Herode"\w* moneng-damong, ailu monic wacine Susana.\x - \xo 8:2-3 \xt Mat 27:55-56; Mrk 15:40-41; Luk 23:49\x* \s1 Wasec wicke-wickele nangeng yowa \r Mat 13:1-9; Mrk 4:1-9 \p \v 4 Aime ngic-ngigac yenge taon falewecsoc, iwacni Yesula welelu habu sugucne aibong, yedi nangeng yowa yanguc edocebawec, \v 5 \wj “Wasec wicke-wicke ngic monicti huc-wasec wickenale bolewa hikewec. Hikelu wasec wickeme wasec gocnedi walu yefewa holebong ngic yengi feina edeibong. Ailu nango yengi kwesilu nowackeibong.\wj* \v 6 \wj Nga gocnedi posa tolowa holeibong. Holelu wasec yogo kwac kwodubong himong misaine mikac aiwecte ululuwelu homaibong.\wj* \v 7 \wj Nga wasec gocnedi kpinding kwelina holeibong. Holelu kwac kwodubong kpindingti sugulelu hole-homacebawec.\wj* \v 8 \wj Nga wasec gocnedi himong guwecineholecka holelu kwacine kwodulu noine madicne aiibong. Monicte hucine yogo 100 aiibong.”\wj* \p Inguc milu sugucnehac yanguc wackelu edocebawec, \wj “Monic ye hedeckolecti yowa yago aneng ngagedaic.”\wj* \s1 Yesudi nangeng yowale fungine edocebawec \r Mat 13:10-23; Mrk 4:10-20 \p \v 9 Mime \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge nangeng yowale fungine yogolec uwacnobong \v 10 yanguc edocebawec, \wj “Wapongte ngani-damongte ngage-ngage sangkeicne, yogo ngengi sugu ngageningte biyac ngeleicne.\wj* \q1 \wj ‘Aimebac ngic-ngigac gocne yenge dongenginengti wiyac monic nganilu nalic mi ngani-motogaing.\wj* \q1 \wj Nga hedecnginengti yowa monic ngagelu, sifu nalic mi ngage-motogaing.’\wj* \rq (Yes 6:9) \rq* \m \wj Ilec ailu nangeng yowa edocebacaigabac.\wj* \p \v 11 \wj “Nangeng yowale fungine yogo yanguc, wasec yogo Wapongte yowa.\wj* \v 12 \wj Aime wasec yefewa holeibong, yogo gocne yenge yowaine ngagedaingte. Ngagebong Aleng Sugucnenginengti welelu yengi Sugucne ngagesingkelu wasecne mi ainingte yowa yogo kwelenginangkocni baickeyelecaigac.\wj* \v 13 \wj Wasec posa tolowa holeibong, yogo ngic gocnedi Wapongte yowa ngagelu kwelenginang biyac beliyelu sebilelu badaingte. Ailu kwelenginang godocine monic mi baicnele, dameng kpisicnemac ngagesingkebong lokwesac dameng kwesime yenge wawedaingte.\wj* \v 14 \wj Aime wasec kpindingka holeibong, yogo gocnedi Wapongte yowa ngagedaingte. Yenge socte gagale ngageboc, nga moneng-mafale lokwesacka galu himongte ngani-angac ailu gadaingte. Yogodi yowa hole-homacebame noinengineng madicne mi aidaingte.\wj* \v 15 \wj Aime wasec himong guwecineholecka holeibong, yogodibac ngic gocne yenge Wapongte yowa ngagelu kwelenginang lolu yefe dondonne nga madicne balu gadaingte. Inguc bagacgu tatakic mikac noine bafuwadaingte.\wj* \s1 Hifa kwendangkelu mi someckenoga \r Mrk 4:21-25 \p \v 16 \wj “Aime monicti hifa kwendangkelu hebecti hemackelu mi heluluckedaicte, me mac ngiye-ngiyeinele bagewa lome mi ngiyedaicte. Yogo miyac, ye ngiye-ngiyeina lome ngiyeme ngic-ngigac macka ofedaingte, yenge hifa angocine yogo nganiyackedaingte.\wj*\x - \xo 8:16 \xt Mat 5:15; Luk 11:33\x* \v 17 \wj Aime wiyac sasawa sangke-sangke fagac, yogo yegengkedaingte. Nga wiyac ebecineholec fagac, yogo gacgu ngageyackedaingte. Yogo sangkeicne mi fagidaicte.\wj*\x - \xo 8:17 \xt Mat 10:26; Luk 12:2\x* \v 18 \wj Aime monic ye ngage-ngage gocne facnogac, ye ngage-ngage hatacmac lacnodaicte. Nga monic ye ngage-ngage mi facnogac, yelacni ngage-ngage facnogac ingucne ngagesigac, yogo ewalidaicte. Ilec ailu ngenge yowa ngagegabiyeng, yogo ngagelu ngage-motolu gadabiyeng.”\wj*\x - \xo 8:18 \xt Yes 6:9; Mat 25:29; Luk 19:26\x* \s1 Yesule nenggac gbafocine \r Mat 12:46-50; Mrk 3:31-35 \p \v 19 Aime Yesule nenggac gbafocine yenge yela hikebong, ngic-ngigac homacnedi hedickeibongte ailu nalic mi nganiibong. \v 20 Inguc aibong gocne yengi Yesula yanguc mibong fewec, “Nenggac gbafocgone yenge kwesilu nganicguningte lobina domagaing.” \p \v 21 Mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Wapongte yowa ngagelu balaibecaigaing, yengi nenggac gbafocne aigaing.”\wj* \s1 Dibong gbelong yeki Yesule yowa ngageiboc \r Mat 8:23-27; Mrk 4:35-41 \p \v 22 Dameng monicka Yesu ye mic-tengtengfocine yengeholec gombawa felu yanguc edocebawec, \wj “Nongileng lifuc nebocina hikenang.”\wj* Inguc mime iwa hikeebongka, \v 23 Yesu ye gung fame gbelong sugucne welelu misa lifucka wewec. Aime dibongti gomba kwelina haulu bamungkenogale aime yenge haunogale aiibong. \v 24 Aime mic-tengtengfocine yenge Yesula lelu yeuckelu yanguc miibong, “Sugucne, Sugucne, nongileng misawa haulu homanogale aigabeleng!” \fig Yesudi gbelong nga misa yowa milu kpatalayetegac|alt="Jesus calmed the wind and sea" src="UBSCL-07C.tif" size="col" loc="8:22-25" copy="UBS" ref="8:24" \fig* \p Mibong Yesudi fangkelu gbelong nga dibong ngelengkelu kpatalayetelu edocepame, gbelong miyac aime lifuc ye kalong kwelu fawec. \v 25 Fame mic-tengtengfocine yengele miwec, \wj “Ngenge ngage-ngagesingngineng mikac mecne.”\wj* \p Aime mic-tengteng yenge hangocebame kwatackeibong. Ailu yengungtihac ngani-welec ailu miibong, “Ye oma ngic, aime ye gbelong nga dibong yowa edocepame yele yowa ngagegabiyec.” \s1 Yesudi ngic monictacni aleng yebicebawec \r Mat 8:28-34; Mrk 5:1-20 \p \v 26 Aime Yesu nga mic-tengtengfocine yenge lifuc falockelu Gerasa ngic-ngigac yengele himongka hikeibong.\f + \fr 8:26 \ft Gerasa yenge Israel ngic-ngigac miyac.\f* Himong yogo Galili lifuc nebocina. \v 27 Hike sulumebong, Yesu ye gombawacni walu taon yogowacni ngic monic alengfocineholec bafuwawec. Ngic yogo ye dameng dalicne biyachac senggang galu macka aneng mi ngiyelu dongesiwa ngiye-fac ailu gawec. \v 28-29 Game dameng dalicne aicnome ngic yengi balu senti hige-moleine hefelu damongkebong ngiyelu, ye sen welockeme \w aleng wonongkolecti|lemma="Aleng wonongkolec"\w* mengockelu himong kisiwa misaine mikacka hikelu gawec. Aime \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* ngic yelacni aleng yebiyeme ofelu hikenale sanangne edowec. Inguc edome ngic yedi Yesu nganilu dacineholec aukwelu Yesule emewa wafalu yanguc wackewec, “Yesu, Wapong Feicnetowale Madec, ga nala wenuc ainogale ngagegic? Na yowa milu wasicgugabac, ga doicka mi locnudamec!” \p \v 30 Aime Yesudi yanguc uwacnowec, \wj “Ga wacgone ma?”\wj* \p Uwacnome miwec, “Na wacne Habutowa.” Aleng homacnedi yele kwelewa haulu gaibongte ailu yedi wacine inguc miwec. \v 31 Aime yenge Yesu dogbac ailu yanguc micnoibong, “Ga long sugucnebenang iwa salecnubang mi haunang!” \p \v 32 Mime himong iwa bec-habu sugucnedi fegengka sulukwelu gaibong. Gaebongka aleng yenge yebicebame becka hauningte Yesu dogbac aicnobong, yedi inguc ainingte ngageyelewec. \v 33 Ailu yenge yebicebame baickelu bec-habu yengela haubong bec yenge fegengkacni gasackelu lifucka haulu misa nolu homayackeibong. \p \v 34 Homabong bec-damong yenge aibaba fikewec, yogo nganilu hangoc hikelu taonka nga mac-gogocka hikelu pasi fikewec, yogolec siduc milu edocebaibong. \v 35 Edocebabong ngic-ngigac yenge yogo ngagelu aibaba fikewec, yogo nganiningte Yesula kwesiibong. Kwesilu ngic alengkolec gawec, ye nganibong, yedi ngage-motolu ngakpi-kpoluc holelu Yesule higewa ngiyewec. Inguc ngiyeme yenge nganilu hangocebawec. \v 36 Ailu ngic dongenginengti pasi fikeme nganiibong, yengi ngic alengfocineholec gawecti wenucka madickewec, siduc yogo ngic-ngigac edocebaibong. \v 37 Edocebabong Gerasa ngic-ngigac yengele himong filefocine sasawadi homacnebenang hangocebawec. Ilec ailu Yesu ye himong yogo hegilenale edoibong. Edobong Yesudi hefaliyelu hikenale gombawa feme \v 38 ngic aleng yebiyecnowec, yedi Yesuholec hikenale dogbac aicnolu edowec. Edome Yesudi salelu yanguc edowec, \v 39 \wj “Ga macgona hefaliye hikelu Wapongti pasi sugucne aigelegac, yogo miyengka yegengkena.”\wj* Inguc mime ngic ye hikelu Yesudi yela pasi sasawa bawec, yogo taonka ngic-ngigac sasawa milu edocebayackewec. \s1 Yesudi ngigac yaeckang bamadicepawec \r Mat 9:18-26; Mrk 5:21-43 \p \v 40 Yesu ye lifuc nebocinacni kwesiyemewa, ngic-ngigac yenge yele wangec gaibongte ailu ye hefoleibong. \v 41-42 Aime \w kpakpaduc macte|lemma="Kpakpaduc mac"\w* damong monic, wacine Yairus, ye welewec. Ye aduine moniyang sugu, hifaine 12 aiyemewa homanogale aiwecte ailu ngic ye welelu Yesule higewa wafalu macina hikenogale dogbac aicnowec. Aicnome yenge hikeebongka, ngic-ngigac habu sugucnedi hewalingkelu feine feine hikeibong. \p \v 43 Aime ngigac monic ye sac-dale aicnome gaemewa hifa 12 biyachac aiwec. Inguc aimebac monicti ye bamadickenale yefe mi bafuwawec. \v 44 Ye habu yengele hewacka Yesule lobewa yefe lelu ngakpi daleinele muc susucine oiyawec. Oiyame iwahac sacine kelengkeme \v 45 Yesudi yanguc uwawec, \wj “Madi oiyacnugac?”\wj* \p Mime yenge “mi ngagegabeleng” mibong Pitadi yanguc edowec, “Sugucne, ngic-ngigac homacnedi wabunggulu hedicgugaing!” \p \v 46 Mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Monicti oiyacnume tapili monicta leme ngagegabac.”\wj* \p \v 47 Inguc mime ngigac ye biyac ngagewec, “Na bafuwacnugac hocne.” Inguc ngagelu sangke-sangke hikenogale aibibiyelu dengdengkeme welelu Yesule higewa wangiyewec. Ailu Yesu oiyawec, nga wenucka biyacbenang madickewec, yogo ngic-ngigac yengele haicka mime yegengkewec. \v 48 Miyackeme Yesudi yele yanguc miwec, \wj “Ngigac, ngage-ngagesinggonedi bamadicgugac. Ga kwele-mogungkolec hikenong!”\wj*\x - \xo 8:48 \xt Luk 7:50\x* \p \v 49 Aime Yesu ye yowa milu domaemewa \w kpakpaduc macte|lemma="Kpakpaduc mac"\w* damong, yele mackacni ngic monicti yowa yanguc bawelewec, “Adugone biyac homagac, ga wewedu hatacmac umac mi lacnoc!” \p \v 50 Mibong Yesudi yogo ngagelu Yairus edolu yanguc miwec, \wj “Ga kwele-umac mi ngagenong! Ga ngage-ngagesingka sugu domaengka ye gagaine hatacmac kwesidaicte.”\wj* \p \v 51 Inguc milu macka lekwesilu monicti macka mi feningte kpatalayelewec. Kpatalayelelu Pita nga \w Yoane\w* ailu Yakobos nga adu nenggac-mamackecine, yengi sugu feningte miwec. \v 52 Aime ngic-ngigac nebocine yenge adule hisonggong aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge hii hegilening. Adu ye mi homagac, ye gung fagac.”\wj* \p \v 53 Inguc mime yenge adu ye biyac homawec, inguc ngageibongte ailu gouwecnoibong. \v 54 Aime Yesudibac adule molewa balu wackelu miwec, \wj “Adu, ga fangkec!”\wj* \v 55 Inguc mime asuine hatacmac hefaliye weleme iwahac gboliyelu fangkelu ngiyeme, Yesudi nosing lacnoningte edocebawec. \v 56 Edocebame nenggac-mamackecine yeke kwatackelu ngani-angac aiiboc. Aime Yesudi ngic monic mi edonicte mimacepawec. \c 9 \s1 Yesudi mic-tengtengfocine 12 bole baningte salecebawec \r Mat 10:5-15; Mrk 6:7-13 \p \v 1 Aime Yesu ye mic-tengtengfocine 12 wacebame weleyackeibong. Welebong ngic-ngigac yengelacni \w aleng\w* sasawa yebicebaningte, nga huc haicine monic monicti bacebaicne yogo bamadicebaningte bole-yowa nga tapili sasawa yelewec. \v 2 Yelelu Wapongte \w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\w* yowa edocebaningte, nga huckolec bamadicebaningte \v 3 yanguc edocebalu salecebawec, \wj “Ngenge yefele wiyac monic mi balu hikedaing. I yangucte, hiye nga nosing ailu yasu me moneng monic mi badaing. Me ngakpi yaeckang mi balu hikedaing.\wj*\x - \xo 9:3 \xt Luk 10:4-11\x* \v 4 \wj Nga mac monicka hike sulumebong, yenge mac holengelebong ngenge mac yogowahac sugu ngiye-fangkec aidaing. Aibong motome taon monicka hikedaing.\wj* \v 5 \wj Nga taon monicte ngic-ngigac yenge mi hefolecngebabong, ngenge taon yogo hegilelu higenginangkocni lube webong wadaic. Aime ngic yenge yogo nganilu Wapongti amengineng baduyeledaicte, yogo ngage-motodaingte.”\wj* \v 6 Mime yenge mac-aling falegac, iwa lolicke hikelu \w Siduc Madicne\w* mibong yegengkeme galu huc-doickolec bamadicebalu gaibong. \s1 Herodedi Yesule fungine ngagenale aiwec \r Mat 14:1-2; Mrk 6:14-16 \p \v 7 Inguc aime ngictau \w Herode\w* yedi wiyac sasawa fikewec, yogolec Yesule siduc ngageme gocne yenge yanguc miibong, “\w Yoane\w* misa-lowacti homackacni gboliye fangkelu gagac.” Inguc miibongte ailu ngagelu medeckewec.\x - \xo 9:7 \xt Mat 16:14; Mrk 8:28; Luk 9:19\x* \v 8 Mibong gocnedi yanguc miibong, “\w Elaiyadi|lemma="Elaiya"\w* fikelu gagac.” Nga gocne yengi miibong, “Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* esecne gaibong, yengelacni monicti welegac.” \v 9 Aime Herodedi yanguc miwec, “Nani mibe Yoane ubeine welockeibong. Nga yagobac ma ngicte siduc ngagegabac.” Milu Yesu nganinale milu gawec.\x - \xo 9:9 \xt Luk 23:8\x* \s1 Yesudi ngic 5 taosen nosing gumecebawec \r Mat 14:13-21; Mrk 6:30-44; Yoa 6:1-13 \p \v 10 Aime \w salecebaicne\w* yenge hefaliye hikelu bole baibong, yogolec siduc Yesu edoyackeibong. Edobong motome, yedi mic-tengtengfocine 12 yenge sugu bacebalu mengocebame yengilangkac ngiyenogale taon monic, wacine Besaida, iwahaic hikeibong. \v 11 Hikebong habutowa yenge yogo ngagelu ye balaibeibong. Balaibebong, yedi mac holeyelelu Wapongte ngani-damongte mime yegengkeme huckolec yenge bamadicebawec. \p \v 12 Mac aweleme mic-tengtengfocine 12 yengi Yesula lelu yanguc miibong, “Himong yago ngicine mikacka gaebengka mac awelegac. Ilec ailu habu salecebang mac-gogoc nga mac-aling falegac, iwa hikelu nosing bafuwa nolu iwa fadaing.” \p \v 13 Mibong yanguc miwec, \wj “Ngengi nosing yelebong noning!”\wj* \fig Ngic 5 taosenti nosing noibong|alt="5 thousand men ate food" src="SIL-042.tif" size="col" loc="9:13-17" copy="SIL" ref="9:13" \fig* \p Mime yanguc miibong, “Nonge bret 5 nga misa-sic yaeckang sugu balu gagabeleng. Nga yenge habu sugucnehac, ilec nonge nosing fuli nalic mi badabelengte.” \v 14 Ngic yogo yengele dzalengineng 5 taosen ngama ingucti gaibong. Ilec ailu inguc miibong. \p Mibong Yesudi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* edocebalu yanguc miwec, \wj “Ngenge ngic-ngigac edocebabong, yenge habu 50 habu 50 inguc kpaduckelu ngiyening.”\wj* \v 15 Mime mic-tengteng yenge ngic-ngigac inguc ainingte edocebabong sasawadi wangiyeibong. \v 16 Wangiyebong Yesudi bret 5 nga misa-sic yaeckang, yogo balu dongeine hilame honocmengka feme Wapong kwele-madic micnolu bauckewec. Bauckelu ngic-ngigac botoc balu yeleningte, mic-tengtengfocine yelewec. \v 17 Yeleme yengi botoc balu ngic-ngigac yelebong sasawadi nogebec aiibong. Aibong nosing tofaine notiwa aibong ngiyewec, yogo kpaduckebong haulu damba 12 wakewec. \s1 Pitadi Yesule fungine mime yegengkeyelewec \r Mat 16:13-19; Mrk 8:27-29 \p \v 18 Yesu ye dameng monicka yeicnakac Wapong milockelu gaemewa mic-tengtengfocine yeholec gaibong. Gabong yenge uwayelewec, \wj “Ngic-ngigac yenge nale ma micaigaing?”\wj* \p \v 19 Mime miibong, “Gocne yengi Yoane \w misa-lowac\w* micaigaing. Nga gocne yengi Wapongte siduc-mimi ngic wacine Elaiya micaigaing. Aime gocne yengibac Wapongte siduc-mimi ngic monic esecne, yedi gboliyelu gagac micaigaing.”\x - \xo 9:19 \xt Luk 9:7-8\x* \p \v 20 Inguc mibong miwec, \wj “Aime ngenge ngengung nale ma micaigaing?”\wj* \p Uwayeleme Pitadi miwec, “Ga \w Mesia\w* Wapongtacni.”\x - \xo 9:20 \xt Yoa 6:68-69\x* \v 21 Mime, yenge yowa yogo ngic monic mi edocebaningte mimacebawec. \s1 Yesu homalu homackacni hatacmac gboliyelu fangkenale edocebawec \r Mat 16:20-28; Mrk 8:30-9:1 \p \v 22 I yangucte miwec, \wj “\+w Ngicte Madec\+w* ye doic homacne ngagedaicte. Aime Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng nga \+w depec-baba ngic micne|lemma="Depec-baba ngic yengele damong sugucne"\+w*, ailu \+w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\+w*, yenge ye kweledi wickelu webong homadaicte. Aime homame hadeng habackang aiyemewa hatacmac gboliyelu fangkedaicte.”\wj*\x - \xo 9:22 \xt Luk 9:44; 18:32-33\x* \s1 Yesudi yeicne balaibenogale yowa miwec \p \v 23 Ailu yenge sasawa yanguc edocebawec, \wj “Monic ye na balaibecnunogale ngagegacka, ye yeicne soc-kweleinele angac bawalu hadengsoc umacte \+w malicpongine|lemma="Malicpong"\+w* bafangke tengkelu balaibecnudaic.\wj*\x - \xo 9:23 \xt Mat 10:38; Luk 14:27\x* \v 24 \wj Monic ye yeicne gagaine sebilenale ngagelu boleine badaicte, ye gagaine yogo sangkecnodaicte. Nga monic ye nale ailu gagaine hegiledaicte, yebac gagaine fikecnodaicte.\wj*\x - \xo 9:24 \xt Mat 10:39; Luk 17:33; Yoa 12:25\x* \v 25 \wj Ilec monicti himongtowa yagolec wiyac sasawa bafuwanale ailu gagaine wickeme sangkedaicte, wiyac yogo yengi ngic yogo nalic bafickedaingte, me? Yogo miyac!\wj* \v 26 \wj Aime monicti nale ngageme gameineholec aidaicte, ailu nale yowale ngageme gameineholec aidaictewa, yela yanguc fikedaicte. Ngicte Madec ye yeicne tapili nga hibi-angocineholec, ailu Mamac nga yeicne \+w angelo\+w* yengele tapili nga hibi-angocnginengkolec kwesidaingte. Dameng iwa yedi ngic yogolec inguchac ngageme gameineholec aidaicte.\wj*\x - \xo 9:26 \xt Mat 10:33; Luk 12:9\x* \v 27 \wj Nga ngic-ngigac yago domagaing, ngengelacni gocne yenge mi homaebongkahac Wapongte ngani-damong weleme nganidaingte, yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj* \s1 Yesule soc hefaliyelu haic monic aiwec \r Mat 17:1-13; Mrk 9:2-13 \p \v 28 Aime yowa miwec, yogolec Sonda moniyang ingucne motoemewa, Yesudi Pita nga Yakobos ailu \w Yoane\w* mengocebame milockeningte tikiwa feibong. \v 29 Felu milockeemewa haic-mesuinedi hefaliyelu silicine monic aime ngakpiine angolelu pilatac ingucnebenang aiwec. \v 30 Hei, inguc aiyemewa iwahac ngic yaeckang, \w Moses\w* nga Elaiya, yeke fikelu yeholec mingagec aiiboc. \v 31 Yeke tapili nga hibi-angockolecti fikelu, Yesudi Yerusalem hikelu gagaine bamoctolu hegilecebalu fedaicte, yogolec mingagec aiibong.\x - \xo 9:31 \xt Luk 9:22\x* \v 32 Aime Pita nga agokecine, yenge gung-kwomoc faibong. Faibongkacni gboliye fangkelu Yesu tapili nga hibi-angocineholec ailu ngic yaeckang yeholec domaboc nganicebaibong.\x - \xo 9:32 \xt 2Pi 1:16-18\x* \v 33 Aime ngic yaeckang yeke \w Yesu\w* hegilelu hikeebocka Pitadi Yesu yanguc edowec, “Sugucnene, nongileng yagowa gabeng madickegacte fale habackang banang. Gale monic, Mosesle monic, nga Elaiyale monic.” Ye wiyac monic mi ngagelu moc miwec. \p \v 34 Yowa milu domaemewa kaguwa monicti fikelu walu somecebame hangocebame kaguwa kwelina domaibong. \v 35 Domaebongka kaguwa kwelinacni yowa-malac monic yanguc wackelu miwec, “Yogo nale Madec bawosaeicne. Ngenge yele yowa ngagedaing!”\x - \xo 9:35 \xt Luk 3:22\x* \v 36 Mime malac miyac aime yenge donge hilalu Yesu yeicnakac domame nganiibong. Nganilu mic-tengteng yenge yowa mikac ailu domaibong. Aime dameng iwa wiyac nganiibong, yogolec ngic monic mi edoibong. \s1 Yesudi madec monic alengkolec bamadickewec \r Mat 17:14-21; Mrk 9:14-29 \p \v 37 Mac saeme Yesudi mic-tengtengfocine habackang yengeholec tikiwacni hauebongka habu sugucnedi bafuwacebaibong. \v 38 Aime habu yengele hewackacni ngic monicti Yesu wackelu miwec, “Wewedu, ga welelu madecne nganic, na madecne moniyang sugu. \v 39 \w Aleng\w* monicti madecne bame ye aukweme alengti balu wepackelu socine bakuctungkelu bame micinacni sofololoc ofecaigac. Ailu aleng yogodi madec basowale-benangkelu dameng moniyang moniyang sugu hegilecaigac. \v 40 Aime mic-tengtengfocgone yengi aleng yebiyeningte edocebabe, yenge ngagebong kpungkeme hegilegabiyeng.” \p \v 41 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Dameng yagolec ngic-ngigac aling yago, ngenge ngage-ngagesingngineng mikacbenang, ailu ngenge aibabangineng kosa-balasaine. Na dameng dalicne ngage-ngagesing mikac ngic-ngigac ngengeholec hatacmac ganogale takicnugac. Ga madecgone bawelec!”\wj* \p \v 42 Mime madec yogo emeina balu leemewa, \w aleng wonongkolecti|lemma="Aleng wonongkolec"\w* madec wepackeme himongka wawelu socine teng-teng kweme, Yesudi aleng kpatalacnolu madec bamadickelu mamacine hatacmac lacnowec. \s1 Yesu weningte fungine yeuctihac miwec \r Mat 17:22-23; Mrk 9:30-32 \p \v 43 Lacnome ngic-ngigac yenge Wapong tapilitowaine ingucne nganilu ngani-welec ailu ngagebong wiyac feicne aiwec. Ailu yenge Yesule bole sasawa nganilu ngani-welec aiibong. Inguc aiyebongka ye mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \v 44 \wj “Ngenge hedec lolu yowa yago aneng ngagening! Monicti Ngicte Madec balu ngic yengele molewa lodaicte, yogolec dameng bangkalegac.”\wj*\x - \xo 9:44 \xt Luk 9:22\x* \v 45 Mime mic-tengtengfocine yenge yowa yogo mi ngage-motoningte kwele nga ngage-ngagengineng fongkewec. Fongkeme yenge Yesule yowa mi ngage-motolu yowa yogolec funginele hatacmac uwacnoningte hangocebawec.\x - \xo 9:45 \xt Luk 18:34\x* \s1 Feicne gagale yowa \p \v 46 Aime mic-tengteng yengelacni madi feicne aidaicte, yogolec yengungtihac yowangineng fec-wac aiwec.\x - \xo 9:46 \xt Luk 22:24\x* \v 47 Inguc aibong Yesudi kwele ngage-ngagenginang fawec, yogo biyac nganiwec. Inguc nganilu madec hakic monic balu yeicneholec lome domame\x - \xo 9:47 \xt Mat 10:40\x* \v 48 yanguc edocebawec, \wj “Monic ye madec yangucne nale wacka hefolegac, ye na inguchac hefolecnugac. Nga na hefolecnugac, ye Wapong na salecnuwec, ye inguchac hefolegac. Ilec ailu ngengele hewackacni monic ye bawacnagulu gadaicte, yedibac feicne aigac.”\wj* \p \v 49 Inguc mime Yoanedi yanguc miwec, “Sugucne, ngic monic ye gale wacka aleng yebicebame nganibeleng. Ailu ye nongilengkolec mi gagacte kpatalacnobeleng.” \p \v 50 Mime yedi yanguc miwec, \wj “Monic ye nongileng ngaba mi aigac, yedi agononggeng aigac. Ilec ailu mi kpatalacnodaing.”\wj*\x - \xo 9:50 \xt Mat 12:30; Luk 11:23\x* \s1 Yesu ye Yerusalem fenogale hikewec \p \v 51 Yesu ye honocmengka fenogale damengngine bangkale weleme, ye ngage-ngageine Yerusalem iwa lolu hikewec. \v 52 Hikeme ye ngic gocne salecebame yenge molickelu noba-nosing nga mac fale bamockeningte \w Samaria\w* yengele mac-aling monicka hikelu sulumeibong.\f + \fr 9:52 \ft Samaria ngic-ngigac yenge Gerasim kupicka Wapong mitengkelu gaibong. Nga Israel ngic-ngigac yenge Yerusalem iwa Wapong mitengkelu gaibong. Ilec ailu Samaria ngic-ngigac yenge Israel ngic-ngigac yengeholec ngiye-domac mi ailu gaibong.\f* \v 53 Hike sulumelu Yesu ye Yerusalem hikedaicte, inguc ngageibongte Yesu hekecnoibong. \v 54 Inguc aibong mic-tengtengkecine, Yakobos nga Yoane, yeke yogo nganilu yanguc miiboc, “Sugucne, nalic mibeng honocmengkacni dac walu ngic yago lobecebayackena, yogo nalic aidabelengte, me?”\x - \xo 9:54 \xt 2Ngt 1:9-16\x* \p \v 55 Miboc Yesudi hefaliyelu ngelengkeyetelu yanguc edocepawec, [\wj “Ngeke kwelenginac fikegac, yogolec fungine mi ngage-motogaic.\wj* \v 56 \wj Ngicte Madec ye ngic mi basowalecebanogale kwesiwec. Ye bacebame wasecne ainingte kwesiwec.”\wj*]\f + \fr 9:56 \ft Hibi esecne Lukadi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne hewacine 55-56 iwa nebocine mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Lukadi mi kwelengkewec mecne.\f* Inguc ailu mic-tengtengfocine yengeholec mac-aling monicka hikeibong. \s1 Yesu balaibe-balaibele yefe \r Mat 8:19-22 \p \v 57 Yefewa hikelu ngic monicti edolu yanguc miwec, “Ga iwa me iwa hikedamectesoc na balaibecgulu gaholec hikenogale ngagegabac.” \p \v 58 Mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Kate-hoda yenge himong kwelina mac fafanginengkolec. Nga sawawa nango yenge selengnginengkolec. Nga Ngicte Madec yebac mac fafaine mikac, inguc gacaigac.”\wj* \p \v 59 Milu ngic monic yanguc edowec, \wj “Ga welelu na balaibecnuc!”\wj* \p Mime ngic yedi miwec, “Sugucne, ngageneleengka hikelu mamacne homame longkelubac ga balaibecgudacte.” \p \v 60 Inguc mime bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga homaicne hegilecebaengka yenge yengungtihac longnaguning. Nga gabac hikelu Wapongte ngani-damongte yowa miyengka yegengkena.”\wj* \p \v 61 Mime monicti yanguc miwec, “Sugucne, balaibecgunogale ngagegabac. Aimebac na hikelu alingfocne edocebalubac weledacte, yogo nalic, me?”\x - \xo 9:61 \xt 1Ngt 19:20\x* \p \v 62 Mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Monic ye ngage-ngageine biyac salelubac hefaliye-nganic aidaicte, ngic ingucnedi Wapongte ngani-damongtesoc mi aigac.”\wj* \c 10 \s1 Yesudi ngic 72 salecebawec \p \v 1 Yogo motome Sugucne ye ngic 72\f + \fr 10:1 \ft Hibi esecne Lukadi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 70 inguc fagac, nga gocne 72 inguc fagac. 10:17 iwa dzale yaeckang ingucnedi fagaic.\f* bawosaecebalu yaeckang yaeckang heucebame, yengileng taon nga mac-kpisicna hikenogale ngagesiwec. Taon iwa yenge molic-molic salecebalu yanguc edocebame hikeibong,\x - \xo 10:1 \xt Mrk 6:7\x* \v 2 \wj “Ngic-ngigac yenge nosing noine ingucne homacnedi houwelu fagaing. Aime bole-ngicti sugu efecnemac gagaing. Ilec ailu ngenge Sugucne nosing fileine milockelu yanguc edodabiyeng, ‘Ga bole-ngic salecebang yengi hikelu nosing noine bakpaduc aidabiyeng.’\wj* \v 3 \wj Ngagegabiyeng, ngenge \+w lama madecinedi|lemma="Lama"\+w* kate-hoda yengele hewacka gacaigaing, na silicine yogolecsoc salecngebagabac. Ngenge yakumac iwa hikedaing!\wj*\x - \xo 10:3 \xt Mat 10:16\x* \v 4 \wj Ngenge moneng-ebec me hiye nga hige-ebec mi balu hikedaing. Ailu yefewa ngic monic bafuwalu wenac-madic yowa mi midaing.\wj*\x - \xo 10:4 \xt Mat 10:7-14; Mrk 6:8-11; Luk 9:3-5\x* \p \v 5 \wj “Nga mac iwa me iwa fenogale ngenge felu ‘Kwele-mogung ngengela fadaic!’ Inguc milu fedaing.\wj* \v 6 \wj Inguc mibong kwele-mogung ngic monic iwa ngiyedaictewa, ngengele kwele-mogungti yela fadaicte. Nga mi ngiyedaictewa, kwele-mogung yogo hatacmac ngengilang hefaliyengeledaicte.\wj* \v 7 \wj Bole-ngic yenge bolenginengte bole-fulingineng bafuwadaingte, yogodi madickedaicte. Ilec mac ngeledaicte, iwahac ngiyeebongka nosing nga misa ngeledaicte, yogo nodaing. Mac-boneng monic mi hikedaing.\wj*\x - \xo 10:7 \xt 1Kor 9:6-14; 1Tim 5:18\x* \p \v 8 \wj “Ailu taon monicka hikebong mac holengelelu, ngenge wiyac monic noningte ngelebong, yogo nodaing.\wj*\x - \xo 10:8 \xt 1Kor 10:27\x* \v 9 \wj Nga taon iwa hucnginengkolec yenge bamadicebalu ngic-ngigac yanguc edocebadaing, ‘Wapongte \+w ngani-damongti|lemma="Ngani-damong"\+w* ngengela biyac bangkalegac.’\wj* \v 10 \wj Aime taon monicka febong yenge mi hefolecngebabong, ngenge mac yefenginang lelu yanguc edocebadaing,\wj* \v 11 \wj ‘Ngengele macnginengte lubedi higenonggeng bakatackeme, nonge yogo inguchac webeng wagac. Inguc aime yogodi sowacnengineng edalicngebadaicte. Ailu ngenge sifu yanguc ngagedaing! Wapongte ngani-damongti yawa biyac bangkalegac.’\wj*\x - \xo 10:11 \xt Sale 13:51; 18:6\x* \v 12 \wj Aime yanguc edocngebabe, wowosae damengka taon yogolec ngic-ngigac yengele umacti \+w Sodom\+w* ngic-ngigac yengele umac ewalidaicte.\wj*\f + \fr 10:12 \ft Sodom taon siducine Fike-fike 19 iwa fagac. Monicti Wapongte yowa mi edocebawec. Ilec lobewa ameine efecnemac badaingte.\f*\x - \xo 10:12 \xt Fike 19:24-25; Mat 10:15; 11:24\x* \s1 Kwele mi hefaliyegaing, yengele yowa \r Mat 11:20-24 \p \v 13 \wj “Korasin nga Besaida ngic-ngigac, mee, ngenge medecngebadaic. Ngengela pasi damuineholec homacne biyac fikewec. Pasi ingucne Tair nga Saidon taonka fikedec midec,\wj*\f + \fr 10:13 \ft Tair nga Saidon taon yeke Israel alingkacni miyac. Basowalecepaicnele siducnginec Yesaiya 23 iwa fagac. Yenge aibaba sowacne bocyac ailu gaibong.\f* \wj ngic-ngigac yenge bikicnginengte ailu kwele-sowacte ngakpi wambac biyac holedabong. Ailu defe lowa ngiyelu \+w kwele-hefaliyec\+w* aidabong.\wj* \v 14 \wj Aime wowosae damengka ngengele umacti Tair nga Saidon ngic-ngigac yengele umac ewalidaicte.\wj* \v 15 \wj Ailu Kapeneam ngic-ngigac, ngenge honocmengka fedaingte, inguc ngagecaigabiyeng, yogo miyacbenang. Ngenge \+w Wangec-macka|lemma="Wangec-mac"\+w* balu wicngebame haudaingte.\wj* \p \v 16 \wj “Na salecngebabe, monicti hedecine ngengela logac, ye hedecine nala logac. Nga ngenge lobe holengelegac, ye na lobe holenelegac. Ailu Wapong na salecnuwec, ye inguchac lobe holecnogac.”\wj*\x - \xo 10:16 \xt Mat 10:40; Luk 9:48; Yoa 5:23\x* \s1 Ngic 72 salecebawec yenge hefaliye kwesiibong \p \v 17 Aime ngic 72 yenge belic-belicka hefaliyelu miibong, “Sugucne, nonge wacgone wackebeng \w aleng\w* yenge inguchac yowanonggeng ngagelu hikegabiyeng.” \p \v 18 Mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “\+w Satangti|lemma="Satang"\+w* pilatac ingucne honocmengkacni walu holeme nganiiba.\wj*\x - \xo 10:18 \xt Yoa 12:31; Miye 12:8-9\x* \v 19 \wj Aime ngenge hema nga wame-wame fenginang edesocebadaingte. Ailu ngabangineng nga yele alingfocine sasawa yenge ngengele bagewa gadaingte. Bole-yowa tapiliineholec yogo biyac ngeleiba, yogo balu gagaing, inguc ngagedaing. Aime wiyac monicti nalic mi basowalecngebadaicte.\wj*\x - \xo 10:19 \xt Mige 91:13; Mrk 16:18\x* \v 20 \wj Nga \+w alengti|lemma="Aleng"\+w* yowangineng ngagelu hikegabiyeng, yogolec bocyac mi beliyedaing. Wac-alingngineng honocmengka kwelengkeicne fagac, yogolecbac homacnebenang beliyedaing.”\wj*\x - \xo 10:20 \xt Filp 4:3; Miye 3:5\x* \s1 Yesudi Wapong mitengkewec \r Mat 11:25-27; 13:16-17 \p \v 21 Aime dameng iwahac \w Tili Asudi|lemma="Tili Asu"\w* Yesu aicnome belic-belicte angacti bawakeme yowa yanguc miwec, \wj “Mamac, ga honocmeng nga himong fileine. Ngic-ngigac aling ngage-ngage-motocnginengkolec gacaigaing, gagi yenge wiyacgone sasawa yago mi nganiningte balu sangkeing. Ailu adu-madec-gogoc kpisicne ingucne, yenge sugu wiyac yogo baengka yegengkeyelewec. Ilec mitenggugabac. Oc, Mamac, ga yogo ngagelu kwelegone madickegac.\wj* \p \v 22 \wj “Mamacnedi wiyac sasawa neleme na yogo damongkelu gagabac. Aime monicti Madecte fungine nalic mi ngagegac, Mamacti sugu ngagegac. Ingucnehac monicti Mamacte fungine nalic mi ngagegac, Madecti sugu ye ngagegac. Ailu Madecti ngic-ngigac bawosaecebalu edalicebagac, yengi sugu Mamac ngagegaing.”\wj*\x - \xo 10:22 \xt Yoa 3:35; 10:15\x* \p \v 23 Aime Yesu ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengela hefaliyelu yengele sugu yanguc milu edocebawec, \wj “Ngenge aibaba fike-ofegac dongenginengti nganigaing, ngenge kwele-angackolec.\wj* \v 24 \wj Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* nga \+w ngictau\+w* homacnedi esecne gaibong, ngengi yenge wiyac nganicaigaing, yogo nganinogale angac ngagelu sifu mi nganiibong. Ailu ngenge yowa hedecnginengti ngagecaigaing, yenge yogo hedecti ngageningte aiyelewec, yogo inguchac mi ngageibong. Yogo edocngebagabac.”\wj* \s1 Samaria ngicti ngic monic bafickewec \p \v 25 Hei, Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic monicti welelu Yesu lokwesacka lonale ngagelu yanguc uwacnowec, “Wewedu, na wenuc aibe Wapongti baficnume \w gaga-sanang\w* badacte?”\x - \xo 10:25 \xt Mat 22:35-40; Luk 18:18\x* \p \v 26 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “\+w Yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\+w* hibiwa kwelengkeicne fagac, ga hibi yogowa wenuc wafe-ngagec aicaigic?”\wj* \p \v 27 Mime ngic yedi bafaliyelu yanguc edowec, \q1 “ ‘Ga kwelegone, ilucgone nga tapiligone ailu ngage-ngagegone sasawa bucbuchac Sugucne Wapong ago aicnolu angac ngagecnolu gadamec!’ \rq (Yef 6:5) \rq* \m Ailu, \q1 ‘Gageicne aigelecaigac, silicine ingucnehac ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec!’ ” \rq (Dep 19:18)\rq*\x - \xo 10:27 \xt Yef 6:5; Dep 19:18\x* \p \v 28 Mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Yowa dondonne milu bafaliyenelegic. Ga inguc ailu, gaga badamecte.”\wj*\x - \xo 10:28 \xt Dep 18:5\x* \p \v 29 Aime \w Yesule|lemma="Yesu"\w* haicka ngic yeuctihac dondonne ainale uwacnolu miwec, “Aime monic nale emewa gagac, yogo mabenang?” \p \v 30 Uwacnome Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ngic monicti Yerusalemkocni Yeriko taonka haunale hauwec. Haume hise ngic yengi balu ngakpi-kpolucine hemoctoibong. Hemoctolu webong homanogale aime wickebong fame hikeibong.\wj* \p \v 31 \wj “Faemewa \+w depec-baba ngic\+w* monicti inguc yefe haulu ngic fawec, ye nganilu kwegegengkelu nebocina yefe hikewec.\wj* \v 32 \wj Hikeme \+w Liwai\+w* ngic monicti inguchac iwa hauwec. Haulu ngic yogo nganime fame ye inguchac kwegegengkelu nebocina yefe hikewec.\wj* \v 33 \wj Aime \+w Samaria\+w* ngic monicti yefe yogohac balaibelu haulu ngic fawec, ye nganilu yele kweleine sowaleme,\wj* \fig Ngic bafickegac|alt="He helps a man" src="UBSCL-09b.TIF" size="col" loc="10:31-35" copy="UBS" ref="10:33" \fig* \v 34 \wj yela lelu heloc nga \+w waing\+w* misaine kweme waic sackolecka haume ebeckewec. Ebeckelu yeicne donggi feina lolu yowa-macka bahikelu ngani-damong aicnowec.\wj* \p \v 35 \wj “Aime mac saeme siliwa moneng yaeckang yowa-mac damong lacnolu yanguc edowec, ‘Ga ngic yago ngani-damong aicnolu gadamec! Na hatacmac hefaliyelu moneng gocne wickedamecte, yogolec ameine geledacte.’ ”\wj* \p \v 36 Inguc milu Yesudi Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic yanguc uwacnowec, \wj “Ga wenuc ngagegic? Hise ngic yengele molewa sowalewec, ngic habackang yengelacni weni yogodi yele emewa galu aibaba madicne aicnowec?”\wj* \p \v 37 Inguc uwacnome yedi bafaliyelu miwec, “Yele kwele-sowac ngagelu bafickewec, yedi.”\f + \fr 10:37 \ft Israel ngic-ngigac yenge Samaria ngic-ngigac yengele takicebawec. Ilec wacngineng mi wackecaigaing.\f* \p Inguc mime, Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga hikelu ye aiwec, ingucnehac aidamec!”\wj* \s1 Yesudi Mata nga Maria yugucyepawec \p \v 38 Aime Yesu nga mic-tengtengfocine yenge hikegacgu mac-aling monicka sulumeibong. Aime ngigac monic wacine Mata, yedi Yesu macina fenale hefolewec. \v 39 Hefoleme Mata kwaine monic, wacine \w Maria\w*, yedi Sugucnele higewa wangiyelu yowaine ngagewec.\x - \xo 10:39 \xt Yoa 11:1; 12:2-3\x* \v 40 Ngageemewa Matadibac lec-welec ailu yekeholec mi ngiyewec. Ailu wele domalu Yesu yanguc edowec, “Sugucne, ga nale ngageboc mi aigic. Na neicnac ngani-damong bole banogale aigabac. Kwane hegilecnugac, ye edoengka baficnuna.” \p \v 41 Mime Sugucnedi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Mata, Mata, ga wiyac homacnele ngageboc ailu umac bagic.\wj* \v 42 \wj Ga wiyac moniyang sugu yogobac baengka madickedaicte. Maria ye wiyac madicne wosaelu balu gagac, yogo monicti yelacni nalic mi baickedaicte.”\wj*\x - \xo 10:42 \xt Mat 6:33\x* \c 11 \s1 Mimilocte yefe \r Mat 6:9-15; 7:7-11 \p \v 1 Yesu ye dameng monicka hikelu hewacine monicka milockewec. Milockeme motome \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengelacni monicti yanguc miwec, “Sugucne, \w Yoane\w* ye mic-tengtengfocine wenuc milockeningte weduyelewec. Ga inguchac wedunolenong!” \p \v 2 Mime Yesudi miwec, \wj “Ngenge yanguc milu milockedaing.\wj* \q1 \wj ‘Mamac, ga wacgone gbagbacne fadaic.\wj* \q1 \wj Aime \+w ngani-damonggone|lemma="Ngani-damong"\+w* welenoledaic.\wj* \q1 \v 3 \wj Ga hadengsoc nosing socnonggeng noledamec.\wj* \q1 \v 4 \wj Nonge ngic yengele \+w bikic\+w* hegilegabeleng.\wj* \q1 \wj Ilec gagi inguchac bikicnonggeng hegilenolenong.\wj* \q1 \wj Ga lokwesacka mi locnubadamec.’ ”\wj* \s1 Sanangke galu milockenoga \p \v 5 Milu yanguc edocebawec, \wj “Ngengelacni monicti deboc hewacina agoine monicte macka lelu yanguc midaicte, ‘Agone, ga bret ebec habackang baficnunong. Ameine lobewa geledacte.\wj* \v 6 \wj Na agone monicti debocka yefe dalickacni kwesilu macna welegac, aime nosingne mikac. Aime oma gumenogale kpungkegabac.’\wj* \p \v 7 \wj “Ye inguc mime agoine mac kwelina ngiyelu midaicte, ‘Ga umac mi nelenong! Adu-madecfocne yenge naholec gung fabong nunonggeng biyac holegabac. Ilec nalic mi fangkelu bageledacte.’\wj* \v 8 \wj Na yanguc edocngebabe, ye agoinele ailu bret mi lacnodaickale milu, ye dogbac ailu uwacnodaicte. Inguc aime ye fangkelu bret lacnodaicte.\wj* \p \v 9 \wj “Ilec ailu yanguc migabac, milockening, aime yedi wiyac ngeledaicte. Nga basackening, ailu bafuwadaingte. Nga nuwa holening, aime ye nu laliyedaicte.\wj* \v 10 \wj I yangucte, monic ye milockelu gagac, yedi wiyac badaicte. Nga monic ye basackelu gagac, yedi wiyac bafuwadaicte. Ailu nuwa holelu gagac, ye nu laliyecnodaicte.\wj* \p \v 11 \wj “Aime ngengele hewackacni mamac monicte madecinedi misa-sicte uwacnome, hema sowacne nalic mi lacnodaicte.\wj* \v 12 \wj Nga kokolec hucinele uwacnome, wame-wame nalic mi lacnodaicte.\wj* \fig Wame-wame|alt="Scorpion" src="SILB007.TIF" size="col" loc="11:11-13" copy="SIL" ref="11:12" \fig* \v 13 \wj Ngenge ngic aibabangineng sowacneholec gacaigaing. Ailu sifu adu-madecfocngineng kwele-madicte wiyac madicne yelenogale ngage-motogaing. Ilec ngenge yanguc ngagedaing, Honocmeng Mamacnginengte aibabadi ngengele aibaba madicne yogo ewaliyackegac. Ngenge yela \+w Tili Asule|lemma="Tili Asu"\+w* uwacnobong yedi taockelu Tili Asu ngeledaicte.”\wj* \s1 Yesu ye male tapiliwa aleng yebicebacaigac? \r Mat 12:22-30; Mrk 3:20-27 \p \v 14 Aime Yesu ye dameng monicka \w aleng\w* monic yowaine mikac, yogo ngickacni yebiyewec. Yebiyeme aleng ngickacni ofelu hikeme ngic yowaine mikac gawec, yedi yowa mime ngic-ngigac yenge ngagelu kwatackeibong. \v 15 Aime ngic-ngigac gocne yengibac yanguc miibong, “Ye aleng yengele micne \w Belsebul\w*, yele tapiliwa bole balu ngic-ngigac yengelacni aleng yebicebacaigac.”\x - \xo 11:15 \xt Mat 9:34; 10:25\x* \v 16 Aime gocne yengibac Yesu tapiliine lokwesacka loningte ngagelu pasile maa monic honocmengkacni banale edoibong.\x - \xo 11:16 \xt Mat 12:38\x* \p \v 17 Edobong Yesudi ngage-ngagenginang biyac ngagelu yanguc edocebawec, \wj “Himong monicte ngic-ngigac yenge ngaba ainagulu siyeckedaingtewa, himong yogo kisi kwedaicte. Ailu golowac monicti siyeckelu ngaba ainagudaingtewa, yenge wawebong miyac aidaicte.\wj* \v 18 \wj Nga \+w Satang\+w* yeuctihac siyeckedaictewa, ye habu yaeckang aime yele ngani-damong sanangne nalic mi fadaicte. Aime ngengibac sifu nale migaing, ‘Ye Belsebuldi aicnome yele tapiliwa aleng yebicebacaigac, yogodi nalic mi aigac.’\wj* \v 19 \wj Nani Belsebul yele tapiliwa aleng yebicebadaba midec, ngengileng madecfocngineng yenge inguchac yele tapiliwa aleng yebicebadabong. Inguc aime ngenge madecfocnginengtihac ngengele yowa wosaelu mimoctodaingte.\wj* \v 20 \wj Aime nani Wapongte tapiliholec aleng yebicebagabacka, ibac Wapongte ngani-damongti ngengela biyac weleyec fagac.\wj*\x - \xo 11:20 \xt Wah 8:16-19\x* \p \v 21 \wj “Ngic tapiliineholec monicti hudule woc-wiyacine balu macinele damong gaemewa woc-wiyacine madicne fadaicte.\wj* \v 22 \wj Aime ngic monic tapiliholecti hatacmac yela welelu yeholec wenagulu ewalidaictewa, yedi ngic yele hudule woc-wiyac ewaliyackedaicte. Ewalime mac fileinedi hudule wiyacte tapiliwa sanangne gawec, yogo miyac aime ngic tapiliine sugucnedi yele woc-wiyacine hise balu heuckelu ngic-ngigac gocne yeledaicte.\wj*\x - \xo 11:22 \xt Kol 2:15\x* \p \v 23 \wj “Inguc aime monic ye nale ago miyac ye na lobenugac. Nga monicti naholec bakpaduc bole mi bacaigac, yedi nale wiyac basowaleme singsalolong kwenale bole bacaigac.\wj*\x - \xo 11:23 \xt Luk 9:50\x* \s1 Aleng hatacmac hefaliyecaigac \r Mat 12:43-45 \p \v 24 \wj “\+w Aleng wonongkolec\+w* yedi ngickacni ofelu himong misaine mikac, iwa hikelu ye mac ngiye-ngiyeine basackelu lolickelu gacaigac. Gacgu mac ngiye-ngiyeine monic mi bafuwalu, yeuctihac yanguc migac, ‘Macne esecne ngiyelu hegileiba, iwa hatacmac hefaliyelu hikenogale ngagegabac.’\wj* \v 25 \wj Inguc milu hikelu mac yogo biyac pelengkelu bamadickeicne nganigac.\wj* \v 26 \wj Nganilu hatacmac hikelu \+w aleng\+w* 7 mengocebame kwesigaing. Aleng yogo yengi ye ewalilu sowacnebenang aigaing, yenge bacebame hikelu mac iwa gagaing. Inguc aibong ngic ye molic-molic sowacne gawec, ye yogo ewalilu sowacnebenang gagac.”\wj* \s1 Aling weni yenge kwele-angackolec aigaing \p \v 27 Yesu ye yowa inguc miyemewa ngigac monicti habu yengele hewackacni wackelu miwec, “Ngigac bacgulu kogocka damongguwec, ye kwele-angackolec.”\x - \xo 11:27 \xt Luk 1:28,42,48\x* \p \v 28 Inguc wackeme Yesudi yogolec ailu yanguc miwec, \wj “Wapongte yowa ngagelu balaibecaigaing, yengebac kwele-angackolec.”\wj* \s1 Pasile maaine monic fikeme nganidaingte \r Mat 12:38-42; Mrk 8:12 \p \v 29 Aime ngic-ngigac habu sugucne yenge homacnehac welelu fabong, Yesudi yowa taockelu yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge aling sowacnebenang. Ngenge pasile maa nganinogale uwalu gagaing. Aimebac ngenge pasile maa monic mi ngeleicne, miyac. \+w Yonala|lemma="Yona"\+w* pasile maa fikewec, ngenge yogo sugu nganidaingte.\wj*\x - \xo 11:29 \xt Mat 16:4\x* \v 30 \wj I yangucte, Yonala maa fikewec, yogo Niniwe taonte ngic-ngigac yengi nganiibong. Yonala fikewec, silicine ingucnehac \+w Ngicte Madecta|lemma="Ngicte Madec"\+w* fikeme nganidaingte.\wj* \v 31 \wj Aime Seba himongte ngigac-taudi \+w Solomonte|lemma="Solomon"\+w* ngage-ngage-motoc banogale himong mecine sautkacnipec kwesiwec. Aime ngagegaing, yakumac monicti Solomon ewaligac. Ilec ailu ngigac-taudi wowosae damengka ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngengeholec fangke domalu aibabangineng wosaelu ngengele sowacne mimoctodaicte.\wj*\x - \xo 11:31 \xt 1Ngt 10:1-13\x* \v 32 \wj Aime Niniwe taon sugucnele ngic yengi Yonale yowa ngagelu \+w kwele-hefaliyec\+w* aiibong. Aime ngagegaing, yakumac monicti Yona ewaligac. Ilec ailu ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge wowosae damengka Niniwe ngic-ngigac yengeholec fangkelu domaebongka aibabangineng wosaelu ngengele sowacne mimoctodaingte.\wj*\x - \xo 11:32 \xt Yoa 3:5-10\x* \s1 Socnginengte angoc \r Mat 5:15; 6:22-23 \p \v 33 \wj “Monicti hifa kwendangkelu sangke-sangke me pakec bageina nalic mi lodaicte. Ye hifa yogo mac ngiye-ngiyeina lome ngiyeme angocina ngic-ngigac yenge ofelu angocine nganidaingte.\wj*\x - \xo 11:33 \xt Mrk 4:21; Luk 8:16\x* \v 34 \wj Aime dongegonedi socgonele hifa aigac. Aime dongegonedi madicne fame socgone sasawa bame angoleyackegac. Nga ga donge-heloc me donge-sowac balu gadamecte, me dongegone sowaledaictewabac, soc-kwelegone kundung kweyackedaicte.\wj* \v 35 \wj Ilec ailu ga angocgone fagac, yogo kundung kwedaickale ailu, damongkelu balu gadamec!\wj* \v 36 \wj Aime soc-kwelegonedi kundung mikac angockolec sasawa fadaictewa, socgone angocti sawelu fadaicte. Yogo hifa monic angoctowaineholecti bacgume angolecaigac, yogo ingucne.”\wj* \s1 Yesu ye Farisaio nga yefe-yowale wewedu ngic yengele fungine miwec \r Mat 23:1-36; Mrk 12:38-40; Luk 20:45-47 \p \v 37 Aime Yesu ye yowa mime \w Farisaio\w* monicti yeholec nosing nonale micnome yele macka feme ngiyeiboc. \v 38 Ngiyelu ye moleine mi suwelu nosing moc nonogale aime, Farisaio yedi yogo nganilu kwatackemebac, \v 39 Sugucnedi yanguc edowec, \wj “Farisaio, ngenge pele nga kapngineng lobine sugu suwecaigaing. Ailu ngengebac kwelenginengti ngani-angac aibong aibaba sowacne ngengela wakeicne fagac.\wj* \v 40 \wj Ngenge kapaine! Lobine wiyac bawec, yedi kwelinele inguchac bawec.\wj* \v 41 \wj Ngenge ilec ailu waweweine kweledi doficebalu yeledaing! Ngagegaing, inguc aibong wiyacngineng sasawa \+w gbagbacne\+w* aidaicte.\wj* \p \v 42 \wj “Mee, Farisaio, ngenge medecngebadaic. Ngenge lomboc nga gime ailu mendangngineng sasawa yogowacni 10kacni moniyang botoc balu Wapong lacnocaigaing. Ailu aibaba dondonne nga Wapong ago balu angac ngagecnolu gaga, yogobac kpaoma ailu hegilecaigaing. Ngenge aibabangineng madicne yogo nalic balaibegabiyeng. Ailu tofaine migabac, yogo inguchac mi hegiledaing.\wj* \p \v 43 \wj “Mee, Farisaio, ngenge medecngebadaic. Ngenge \+w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* molic-molic ngiye-ngiyewa ngiyenogale aingelecaigac. Nga sobeng sugucna wenac-madic mingeleningte angac ngagecaigaing.\wj* \p \v 44 \wj “Mee, ngenge medecngebadaic. Dongesi maaine mikac ngic yenge mi ngagelu moc sugu feina lec-welec aicaigaing, ngenge dongesi yogo ingucne gagaing.”\wj* \p \v 45 Inguc mime Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic yengelacni monicti yanguc edowec, “Wewedu, ga inguc milu nonge inguchac misowalecnubagic.” \p \v 46 Mime Yesudi yowa ameine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic, mee, ngenge medecngebadaic! Ngenge ngic yengele lobenginang mafa ngicti babalesoc miyac, yogo locaigaing. Aime ngengileng umacngineng efecne aidaicte, wiyac monic baficebaningte mole monic mi yelecaigaing.\wj*\f + \fr 11:46 \ft Yefe-yowa gocne taockelu weduyeleibong, yogo mafa ingucnehac.\f* \p \v 47 \wj “Mee, ngenge medecngebadaic. Ngambofocngineng yenge Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* esecne wehomacebabong homaibong, yogo yengele dongesiwa simeng bayelecaigaing.\wj* \v 48 \wj Yengi Wapongte siduc-mimi ngic wehomacebaibong. Ailu ngengi dongesingineng bacaigaing, yogo ailu yanguc mibong yegengkegac, ‘Nonge aibabanonggang kwele-moniyang gagabeleng.’\wj* \v 49 \wj Ngengele ailu Wapong ngage-ngage-motocineholecti biyachac miwec, ‘Wapongte siduc-mimi ngic nga \+w salecebaicne\+w*, yengela salecebabe kwesidaingte. Aime yengi gocne wehomacebadaingte. Nga gocne welu yebicebadaingte.’\wj* \v 50 \wj Ilec ailu himong funginacnihac ofegacgu Wapongte siduc-mimi ngic wehomacebabong sacngineng wawec. Aime yogolec ameine ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngengelacnidi baduyeledaingte.\wj* \v 51 \wj Ameine yogo \+w Abel\+w* wehomabong yele sackacni molickelu ofegacgu Sekariyale sacka ofegac. Yengi \+w alata\+w* nga \+w Ibu-mac\+w* kweline hewacnginac Sekariya wehomaibong. Oc, ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge sac yogolec ameine yogo baduyackedaing, yogo edocngebagabac.\wj*\f + \fr 11:51 \ft Aling yago yenge Yesule damengka gaibong.\f* \p \v 52 \wj “Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic, mee, ngenge medecngebadaic. Ngenge Wapong ngagecnoningte ki, yogo baickeibong.\wj*\f + \fr 11:52 \ft Ki yogo Wapongte yefe-yowa. Yenge yefe-yowa gocne hedickeibong.\f* \wj Ailu ngenge ngengileng iwa mi feibong. Aime ngic-ngigac yenge fenogale aiyebongkabac, aka biyac locaigaing.”\wj* \p \v 53 Aime Yesu ye hegilelu lobina hauwec. Haume Wapongte yefe-yowale wewedu ngic nga Farisaio, yengi yele ngage-sowalelu uuwa haicine monic-monic uwacnoibong. \v 54 Aime yowaine gocne lilome banang milu yele damong balu gaibong. \c 12 \s1 Wiyac sangkeicne yegengkenale yowa \r Mat 10:26-27 \p \v 1 Aime ngic-ngigac homacnebenang, 10 taosen ngama ingucnedi kpaduckelu yengungtihac feine feine domaibong. Inguc aibong Yesudi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengele sugu ngagelu molickelu yanguc miwec, \wj “Ngenge \+w Farisaio\+w* yengele kwesac-aibabangineng yogolec ngani-motolu gadabiyeng, yogo \+w yisdi|lemma="Yis"\+w* bret bame sawecaigac ingucne.\wj* \v 2 \wj Aime wiyac monic ebecineholec fagac, yogo gacgu yegengkedaicte. Nga wiyac sangkelu fagac, yogo ngageyackedaingte.\wj*\x - \xo 12:2 \xt Luk 8:17\x* \v 3 \wj Ilec ailu ngenge kundungka yowa sasawa micaigaing, yogo angocina ngagedaingte. Nga mac kwelina hedecnginang sangicka migaing, yogo mac feina domalu edocebalu weduyeledaingte.\wj* \s1 Ngic yengele hangoc mi aidaing \r Mat 10:28-31 \p \v 4 \wj “Ailu agofocne, ngagegaing, gocne yengi socngineng wehomalu hatacmac basowalecngebaningte tapili basackecaigaing, ngenge yengele mi hangocngebadaic, yogo edocngebagabac!\wj* \v 5 \wj Ngenge monictebac hangocngebadaic! Wapongti wehomacngebalu dac-sanangka wicngebame hauningte bole-yowa tapiliineholec balu gagac, oc, yelebac hangocngebadaic, yogo edocngebagabac!\wj* \v 6 \wj Ailu nango hakic 5 maketka lobong peni sasacne yaeckangti fuli bacaigaing, Wapongti nango yogo yengelacni monic nalic mi ngigeckedaicte.\wj* \v 7 \wj Ailu ngengele hodoc-dowecngineng edomeng, yogo inguchac wafelu ngagegac. Ngengi Wapongte haicka nango gogoc homacne yengele feicne aigaing. Ilec ailu ngenge mi hangocngebadaic.\wj*\x - \xo 12:7 \xt Luk 12:24; Sale 27:34\x* \s1 Yesule mibong yegengkedaic \r Mat 10:32-33; 12:32; 10:19-20 \p \v 8 \wj “Monicti ngic-ngigac yengele haicka nale mime yegengkedaicte, ‘Na yele aling.’ Aime \+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* Wapongte \+w angelofocine|lemma="Angelo"\+w* yengele haicka yele inguchac yanguc mime yegengkedaicte, ‘ye nale ngic.’\wj* \v 9 \wj Nga monic ye ngic-ngigac yengele haicka nale wac bisockedaicte, nani Wapongte angelofocine yengele haicka ngic yele wac inguchac bisockedacte.\wj* \v 10 \wj Ailu monic ye Ngicte Madecte wac milu sulelu yowa midaicte, yele bikic nalic hegiledaicte. Nga monicti \+w Tili Asu\+w* misulec aicnodaictewa, yele bikic nalic mi hegiledaicte, miyac.\wj* \v 11 \wj Ailu ngic yengi bacngebalu \+w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* nga gamangte damong nga ngic sugucne gocne, yengele haicka locngebadaingte. Aime ngenge dameng iwahac, ‘Ameine wenuc bafaliyenoga?’ me ‘Oma yowa minoga?’ milu yogolec ngageboc mi aidabiyeng!\wj*\x - \xo 12:11 \xt Mrk 13:11; Luk 21:12-15\x* \v 12 \wj I yangucte, Tili Asudi dameng yogowahac yowa midaingte, yogo micnginang lodaicte.”\wj* \s1 Moneng-mafaholec ngic yengele yowa \p \v 13 Aime ngic-ngigac habu yengele hewackacni ngic monicti Yesu yanguc micnowec, “Wewedu, haene ye mamacte mole-damoc yeicnac balu gagac. Ilec micnoengka nebocine botoc balu nelena.” \p \v 14 Mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ngic, ngekele woc-wiyac botoc banogale damong, me ngage-wosaecte ngic monicti mi locnuwec.”\wj* \v 15 Inguc milu taockelu yengele yanguc miwec, \wj “Ngagelu gadaing! Ngenge hane aibaba haicine monic-monic mi ainingte gagangineng damongkedabiyeng. Moneng-mafatowa yogodi gagangineng mi basanangkedaic!”\wj*\x - \xo 12:15 \xt 1Tim 6:9-10\x* \p \v 16 Milu nangeng yowa monic yanguc edocebawec, \wj “Ngic monic moneng-mafatowaholecti boleina nosing noine homacne aiwec.\wj* \v 17 \wj Aime nosingngine mac wenuwa lonogale ngage-bibiyelu\wj* \v 18 \wj yanguc ainale ngagewec, ‘Nosing-macne kpisicne gocne domagac, yogo hembalackelu sugucnehac badacte. Balu nosing nga wiyacne madicne sasawa kpaduckelu iwahac kpatulecebadacte.’\wj* \v 19 \wj Kpatulebe motome neicne kwelena yanguc ngagedacte, ‘Hifa homacnelesoc wiyac madicne kpaduckegabac. Ilec gagane baefeckelu bagabac, ailu belic-belicka gadacte.’\wj* \p \v 20 \wj “Mime Wapongti yele yanguc miwec, ‘Ga ngic-kapa, deboc yagowahac ga ilucgone ewalicgube homadamecte. Aime wiyacgone bakpaduc ailu gagic, yogo gocne yengi badaingte.’ ”\wj* \p \v 21 Milu Yesudi hatacmac taockelu yanguc miwec, \wj “Monic ye yeicnele ailu himongte wiyac madicne bakpaduc aidaicte, ye Wapongte haickabac wiyac madicne mikac gagac, yele gaga yogolecsoc aidaicte.”\wj*\x - \xo 12:21 \xt Mat 6:19-20\x* \s1 Mimedec mi ainingte yowa \r Mat 6:25-34 \p \v 22 Ilec ailu Yesudi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Na yanguc edocngebabe, ngenge noba-nosingte milu gaganginengte mi medecngebadaic, ‘Nonge oma nosing nolu ganoga?’ Me socnginengte ngagelu, ‘Oma ngakpi-kpoluc holelu ganoga?’\wj* \v 23 \wj Ngagegaing, gagadi nosing ewaligac, ailu socti ngakpi-kpoluc ewaligac.\wj* \v 24 \wj Ngenge aoc-aoc nganicebaning! Yenge hole-duwenoc me luwang mi fayelegacte, Wapongti sifu nosing moc yelecaigac. Aime Wapongte haicka ngenge nango yengele feicne aigaing.\wj* \fig Nango nosing nogaing|alt="Birds eat food" src="ubsb-19a.TIF" size="col" loc="12:22-26" copy="UBS" ref="12:24" \fig* \v 25 \wj Aime ngengelacni monicti mimedec ailu game yogodi gaga-damengngine kpisicnemac hatacmac nalic mi bame daliwedaicte, miyac.\wj* \v 26 \wj Ngenge wiyac kpisicne ingucnele aibibiyelu tofaine gocnele inguchac ngageboc mi ailu gadaing!\wj* \p \v 27 \wj “Ngenge daling moc siyeckecaigaing nganicebaning! Yenge muc mi yumulu boletowa mi balu sifu sugulecaigaing. Aime ngictau \+w Solomon\+w* ye esecne ngakpiine hibine madicne holelu gawec, yele hibi-angoctowadi sifu daling yengele hibi keleng angacine mi ewaliwec, yogo edocngebagabac.\wj* \v 28 \wj Aime daling aliine kpanggewa moc siyeckecaigaing, yogo yakucte sugu fikegaing. Nga saemebac helockelu dacka wickedaingte. Aime Wapongti dalingbenang ingucne ngakpi holeyeledaictewa, ye ngic-ngigac ngage-ngagesingngineng kpisicnemac fagac, ngenge inguchac ngakpi-kpolucngineng taockelu ngeledaicte.\wj* \p \v 29 \wj “Ilec ngenge, ‘oma nosing nonoga nga misa wenuwacni fila nolu ganogale’ micaigaing, ngenge mimedec yogo hegiledaing!\wj* \v 30 \wj Ngic-ngigac aling Wapong mi ngagegaing, yenge socte wiyac sasawadi baningte ngage-ngagengineng iwa lobong fadaicte. Aime Mamacnginengti ngenge socte wiyac kpungkecaigaing, yogo biyac ngagedaicte.\wj* \v 31 \wj Ngenge Wapongte \+w ngani-damong\+w* bafuwanogale bole sugucnehac badabiyeng. Ngenge inguc aibong yedi socte wiyac yogo hocne ingucnehac taockelu ngeledaicte.\wj* \s1 Wiyac madicne honocmengka balu ganoga \r Mat 6:19-21 \p \v 32 \wj “Habu-hakic, Mamacngineng ye ngani-damongngine ngelenale ngageme madickecaigacte, ngenge mi hangocngebadaic!\wj* \v 33 \wj Ngenge mafangineng salebong ngic-ngigac yengi fuli bayackebong moneng yogo balu waweweine gagaing, kwele-madicka wiyac yeledaing. Ilec ailu ngenge moneng-ebec nalic mi lokenale bafuwadaing. Yogo wiyacngineng madicne tapiliine mi wanale honocmengka kpaduckedaing. Iwa hise ngicti mi weledaingte, nga unedi mi basowaledaingte.\wj*\x - \xo 12:33 \xt Luk 18:22\x* \v 34 \wj Ngenge wiyacngineng madicne bakpaduc aicaigaing, iwa kwele-angacngineng ingucnehac fadaicte.\wj* \s1 Ngicte Madec kwesidaicte \r Mat 24:42-44 \p \v 35 \wj “Ngenge kpolucngineng sanangne kwelu hifangineng kwendangkelu efeckelu gadaing.\wj*\x - \xo 12:35 \xt Mat 25:1-13\x* \v 36 \wj Ngic sugucne ye baba-tumang mackacni welelu nuwa holedaicte. Holeme kwelec kwekwefocine yengi yele wangec gacgu nu biyac laliyedaingte, ngenge efeckelu ingucnehac gadaing.\wj* \v 37 \wj Aime sugucnenginengti welelu kwelec kwekwefocine yenge deboc-gboli gabong bafuwacebadaicte, yenge kwele-angackolec. Foinac, ye yengele kwelec kwenale yeuctihac kpolucine bangkacne kwelu ‘ngiyeebongka’ mime ngiyebong nosing bawelelu yeleme nodaingte, yogo noine edocngebagabac.\wj* \v 38 \wj Ye deboc hewac-hewac me mac sae-saele deboc-gboli gabong welelu nganicebadaicte, kwelec kwekwe yogo yenge kwele-angackolec.\wj* \p \v 39 \wj “Aime hise-baba ngic ye mac heuckelu fecaigac. Aime mac fileine monic ye hise ngic ma damengka kwesidaicte, yogo ngagedaictewa, ye macine damongkelu hise ngic yogo aka holecnodaicte.\wj*\x - \xo 12:39 \xt Mat 24:43-44; 1Tim 5:2\x* \v 40 \wj Ilec ngenge inguchac efeckelu gadabiyeng. Ngicte Madecte dameng yogo ngenge mi ngageebongka kwesidaicte.”\wj* \s1 Bole-madec madicne ingucne gadabiyeng \r Mat 24:45-51 \p \v 41 Aime Pitadi miwec, “Sugucne, nangeng yowa migamec, yogo nongele me sasawa yengele migic?” \p \v 42 Inguc mime Sugucnedi yowaine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Mac-damong madicne monicti ngage-ngage-motockolec galu sugucneinele yowa balaibecaigac. Aime sugucneinedi ye kwelec kwekwe ngic agofocine yengele damong ailu nosing damengka botoc balu yelenale micnodaicte.\wj* \v 43 \wj Ye bole yogo bayackeme sugucneine kwesilu nganime nalic aidaictewa, sugucneine ye kweleine angackedaicte.\wj* \v 44 \wj Foinac, na yanguc edocngebabe, ye sugucneinedi wiyacine sasawa damongkenale micnodaicte. Ilec ailu ngenge silicine yogolecsoc gadabiyeng.\wj*\x - \xo 12:44 \xt Mat 25:21,23\x* \v 45 \wj Aime bole-ngic, yebac yeuctihac yanguc ngagesidaicte, ‘Na sugucnene dameng dalicne gacguhac kwesidaicte.’ Inguc milu bole-ngic ye agofocine wecebalu nosing nga misa sanangne nolu kwele-sifuc aidaicte.\wj* \v 46 \wj Inguc ailu kwelec kwekwe ngic ye sugucneinele hadeng yogo mi ngageemewa sugucneine kwesidaicte. Kwesilu kwelec kwekwe ngic yogo weloc-kwalockelu ngage-ngagesing mikac yengeholec lodaicte.\wj* \p \v 47 \wj “Aime kwelec kwekwe monic ye sugucneinele yowa ngagelu mi efeckelu gadaicte, ye hudu sugucnehac wedaicte.\wj*\x - \xo 12:47 \xt Yak 4:17\x* \v 48 \wj Nga kwelec kwekwe monic ye sugucneinele bole-yowa mi ngagelu hudu hii-hiile aibaba gocne aidaictewa, ye hudu efecnemac wedaicte. Ilec monic ye wiyac sugucne lacnome balu game fikedaicte, ye micnome sugucnehac lacnodaicte. Nga wiyac homacne damongkenale bole-yowa lacnome damongkedaicte, ye uwacnome wiyac sugucnehacbenang lacnome damongkedaicte.\wj* \s1 Kwele-moniyang mi fikedaicte \r Mat 10:34-36 \p \v 49 \wj “Na himongka dac habune habune fitobe lobenale waiba. Aime dac yogo biyac lobeme kwelene madickedaicte.\wj* \v 50 \wj Aime molickelu doicti somecnudaicte. Ailu yogo ngagebe kwelenedi umaleme gacgu bolene yogo motome kwelene madickedaicte.\wj*\x - \xo 12:50 \xt Mrk 10:38-39\x* \v 51 \wj Na himongka kwele-mogung bafuwanogale waiba, ngenge inguc ngagegaing, me? Yogo miyacbenang, na heucebanogale waiba, yogo edocngebagabac.\wj* \v 52 \wj I yangucte, yakumac nga galu fenoga, iwa mac kwelina ngic-ngigac 5 yenge siyeckelu gadaingte. Habackang yengi yaeckang yekeholec ngaba aidabiyengte. Nga yaeckang yeki habackang yengeholec ngaba-ngaba ainagudaingte.\wj* \v 53 \wj Aime mamacti siyeckelu madeckolec ngaba aidaicte. Nga madecti mamackolec ngaba aidaicte. Ailu nenggac ye aduineholec ngaba aidaicte. Nga adudi nenggacineholec ngaba ainagudabiyecte. Nga yengau ye yengauineholec siyeckelu ngaba ainagudabiyecte.”\wj*\x - \xo 12:53 \xt Mika 7:6\x* \s1 Dameng ngani-wosaecte miwec \r Mat 16:2-3 \p \v 54 Aime Yesudi inguchac habu sugucne yengele yanguc miwec, \wj “Ngenge wenac hau-hauina kaguwa monic nganilu yanguc biyac micaigaing, ‘Mac sugucne kwedaicte.’ Inguc mibong mac kwecaigac.\wj* \v 55 \wj Nga gbelong laiwapec weme nganilu yanguc micaigaing, ‘Himong dacine aidaicte.’ Mibong inguc aicaigac.\wj* \v 56 \wj Kwesac-ngic, ngenge himongka nga sawawa wiyac fikecaigac, yogo nganilu wosaecaigaing. Aime yakumac dameng gagabeleng, ngenge yogo nganilu sifu mi ngage-motocaigaing.\wj* \s1 Yowa wosaenoga \r Mat 5:25-26 \p \v 57 \wj “Ngenge omale aibaba weni yogodi dondonne aigac, yogo ngengung mi wosaecaigaing?\wj* \v 58 \wj Ngabagone monicti yowawa locgunale bacgume ngeke momoc yefewa hikelu, ga iwahac ngabagoneholec yowanginec miboc madickenale bole badamec! Inguc mi aidamectewa, ngabagonedi ngage-wosaec ngic yela locgume yedi lebe-ngic yengele molewa locgume muc-macka locgudaingte.\wj* \v 59 \wj Na yanguc edocgugabac, ga muc-macka ngiyecgu ngabagonele tofa sasawa bucbuchac baducnoyackelu wadamecte.”\wj* \c 13 \s1 Bikic hegilelu kwele-hefaliyec ainoga \p \v 1 Dameng iwahac ngic gocne yengi Yesu siduc yanguc edocnoibong, “Galili ngic gocne yengi \w depecnginengte|lemma="Depec"\w* sic lobelu Wapong hasoc holecnolu gaibong. Gabong \w Pailat\w* yedi mime ngicfocine yengi hikelu Galili ngic wehomacebalu sacngineng yogo depecnginengte sic sacineholec kpatulebong atang aiwec.” \p \v 2 Mibong Yesudi yanguc uwayelewec, \wj “Ngic homaibong, yengele \+w bikicti|lemma="Bikic"\+w* Galili ngic-ngigac sasawa, yengele bikic ewaligac inguc fikeyelegac, ngenge inguc ngagesigaing, me?\wj*\x - \xo 13:2 \xt Yoa 9:2\x* \v 3 \wj Yogo miyacbenang! Aime yanguc edocngebabe, ngengebac \+w kwelengineng mi hefaliyedaingte|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w*, ngenge sasawadi yenge homaibong, ingucnehac homayackedaingte.\wj* \v 4 \wj Nga Siloam mac-daledi heliyelu ngic-ngigac 18 feinginang walu wehomacebawec. Ilec ngenge wenuc ngagegaing, yengele \+w bikicte|lemma="Bikic"\+w* umacti Yerusalem ngic-ngigac sasawa gagaing, yengele ewaligac, me?\wj* \v 5 \wj Yogo miyacbenang! Aime yanguc edocngebabe, ngenge kwelengineng mi hefaliyedaingtewa, ngenge sasawadi yenge homaibong, ingucnehac homayackedaingte.”\wj* \s1 Fik yocti noine monic mi aiwec, yogolec nangeng yowa \p \v 6 Aime Yesudi nangeng yowa monic yanguc edocebawec, \wj “Ngic monic ye \+w fik yoc\+w* monic \+w waing bole|lemma="waing"\+w* kwelina duweme domawec. Aime ye hikecgu noine basackelu\wj* \v 7 \wj waing bolele damong edolu yanguc miwec, ‘Yoc yogolec noine basackelu gabe hifa habackang biyac aigac. Ailu ye omale moc domalu himong helocine nowackegac? Ilec ga yoc yogo welockelu wickedamec!’\wj*\x - \xo 13:7 \xt Luk 3:9\x* \p \v 8 \wj “Mime waing bolele damongti miwec, ‘Sugucnene, hegileng hifa yago inguchac domaemewa fungina heuckelu himong gocne helockolec lodacte.\wj*\x - \xo 13:8 \xt 2Pi 3:9,15\x* \v 9 \wj Inguc aibebac lobewa noine madicne aidaicte mecne. Nga noine mi aidaictewabac, ga nalic helockelu wickedamec!’ ”\wj* \s1 Sabat damengka Yesudi ngigac lobe-ngosoc bamadickewec \p \v 10 Aime Sabat dameng monicka Yesu ye \w kpakpaduc mac\w* monicka felu wewedu bole bawec. \v 11 Hei, ngigac monic iwahac ngiyewec, ye hucte \w aleng\w* monicti lobeina bakatackeme ye lobe-ngosoc gacgume hifaine 18 biyac aiwec. Aime lobeine nalic mi bame dondongkedaicte. \v 12 Aime \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* ye nganilu wackeme yela weleme yanguc miwec, \wj “Ngigac, ngagegic, hucgone baickebe miyac aigac.”\wj* \v 13 Milu moleine feina loemewa ngigac ye lobeine biyac dondongkeme fangke domalu Wapong wacine bafewec. \p \v 14 Aime \w kpakpaduc macte|lemma="Kpakpaduc mac"\w* damong yedibac Yesudi Sabat damengka huc bole bawecte aalic ngagelu ngic-ngigac edocebalu yanguc miwec, “Hadeng 6 fagac, iwa bole banoga. Ilec ngenge dameng iwa kwesibong bamadicngebadaic. Nga Sabat damengkabac miyac.”\x - \xo 13:14 \xt Wah 20:9-10; Yef 5:13-14\x* \p \v 15 Mime Sugucnedi yowaine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Kwesac-ngic, ngenge sasawa bulumaka nga donggifocngineng misa yelenogale Sabat damengka lukecebacaigaing. Lukecebalu macnginangkocni walu bacebalu hikecaigaing, yogo madicne.\wj*\x - \xo 13:15 \xt Luk 14:5\x* \fig Donggi witickeicne domagac|alt="The donkey stands tied" src="SIL-G113.TIF" size="col" loc="13:15-17" copy="SIL" ref="13:15" \fig* \v 16 \wj Aime ngigac yago \+w Abrahamte|lemma="Abraham"\+w* gboliwacni, ye \+w Satangti|lemma="Satang"\+w* hifa 18 biyachac hefeme gacgume Sabat damengka lukenogale aigabac, yogo ngagebong mi madickegac, me?”\wj* \p \v 17 Aime Yesudi ngabafocine ameine inguc bafaliyeyeleme yenge gameebawec. Aime ngic-ngigac nebocine yengebac pasi feicne sasawa bame nganiibong, yogolec beliyeibong. \s1 Mastet hucinele nangeng yowa miwec \r Mat 13:31-32; Mrk 4:30-32 \p \v 18 Aime Yesudi miwec, \wj “Na oma wiyacka nangeng yowa mibe ngenge Wapongte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* silicine nalic ngage-motodaingte?\wj* \v 19 \wj Yogo mastet hucine ingucne.\wj*\f + \fr 13:19 \ft Mastet hucine yogo kpisicnebenang.\f* \wj Ngic monicti mastet hucine balu boleina duweme, yogodi sugulelu yoc bangkacne aime sawawa nango yengi kwesilu mangngina yafo holelu ngiyeibong.”\wj* \s1 Yiswa nangeng yowa miwec \r Mat 13:33 \p \v 20 Inguc milu Yesudi hatacmac yanguc miwec, \wj “Wapongte ngani-damong, yogo oma wiyacka yefe soc holebe ngagening?\wj* \v 21 \wj Yogo \+w yis\+w* ingucne, aime ngigac monicti flawa umacine 20 kilo balu yisholec lalickelu bame atang aiboc sugulewec.”\wj* \s1 Nu kpisicnele yowa \r Mat 7:13-14,21-23 \p \v 22 Aime Yesu ye taonka nga mac-alingka lolickelu ngic-ngigac yengela wewedu bole balu Yerusalem hikenogale hikewec. \v 23 Hikeemewa ngic-ngigac gocne yengi uwacnolu yanguc miibong, “Sugucne, ngic-ngigac efecnemac yengi sugu wasecne aidaingte, me?” \p Mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \v 24 \wj “Ngic-ngigac homacne yenge Wapongte ngani-damongka fenogale aibibiyedaingte, yogo edocngebagabac. Ilec ailu ngenge nu kpisicna fenogale bole sanangne badabiyeng!\wj* \v 25 \wj Aime mac fileinedi fangkelu nu holeme ngenge lobina domalu nuwa holelu midaingte, ‘Sugucne, nu laliyenoleengka funang!’\wj* \p \wj “Mibong bafaliyengelelu yanguc midaicte, ‘Ngenge wenuwacni? Na mi ngagecngebagabac!’\wj*\x - \xo 13:25 \xt Mat 25:10-12\x* \p \v 26 \wj “Inguc mime ngengi midaingte, ‘Nonge gaholec nosing misa noibeng. Ailu gagi nongele yefewa domalu yowa edocnubalu wedunoleing.’\wj* \p \v 27 \wj “Mibong, yedi hatacmac edocngebadaicte, ‘Ngenge wenuwacni? Na mi ngagecngebagabac! Ngenge aibaba sowacne aicaigaing. Ilec ngenge nale haicka baickening!’\wj*\x - \xo 13:27 \xt Mige 6:8\x* \p \v 28 \wj “Aime Abraham, \+w Aisak\+w* nga \+w Yakobo\+w* ailu Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* sasawa Wapongte ngani-damongka ngiyebong nganicebadaingte. Dameng iwa ngengebac lobina wicngebabong haudaingte. Ngenge iwa hiyalu micngineng hisalangkelu gadaingte.\wj*\x - \xo 13:28 \xt Mat 8:11-12\x* \v 29 \wj Aime wenac ofe-ofeinacni nga hau-hauinacni, nga not ailu sautkacni ngic-ngigac yenge kwesilu Wapongte ngani-damongka ngiyelu noba-nosing nodaingte.\wj*\x - \xo 13:29 \xt Mige 107:3\x* \v 30 \wj Ngagegaing, gocne yakumac lobeine gacaigaing, yengi molic-molic aidaingte. Nga molic-molic gacaigaing, yengibac lobeine aidaingte.”\wj*\x - \xo 13:30 \xt Mat 19:30\x* \s1 Yesudi Yerusalemte kwele-sowac aiwec \r Mat 23:37-39 \p \v 31 Dameng iwahac \w Farisaio\w* gocne yengi welelu Yesu yanguc milu edoibong, “\w Herodedi|lemma="Herode"\w* ga wehomacgunogale migac. Ilec ga himong yago hegilelu hikenong!” \p \v 32 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge hikelu kate-hoda yogo yanguc edoning, ‘Ngagegic, yakumac nga saeme \+w aleng\+w* yebicebalu huckolec bamadicebadacte. Nga fangkelu bolene motodaicte.’\wj*\f + \fr 13:32 \ft Dameng gocna yowa yogo hadeng habackangte miyac. Yogo soc holelu hadeng gocnele miwec.\f* \v 33 \wj Aime Wapongte siduc-mimi ngic, yenge himong gocna nalic mi wehomacebadaingte, yenge Yerusalem iwa sugu wehomacebadaingte, inguc fagac. Ilec ailu yakumac nga saeme ailu fangkelu hikedacte.\wj* \p \v 34 \wj “O, Yerusalem, Yerusalem, ga siduc-mimi ngic wehomacebayackeing. Nga ngic gala salecebaicne, yenge posadi holecebaing. Kokolec nenggacinedi adu-madecfocine kwegecine bageina ekongebacaigac, na dameng homacne adu-madecfocgone ingucnehac kpaducebanogale ngageiba. Aime ngengibac yogolec takicngebawec.\wj*\f + \fr 13:34 \ft Adu-madec yogo yenge Yerusalem ngic-ngigac.\f* \v 35 \wj Ngagegaing, ngengileng mac fale yogo ngic mikac ailu mac kisi kwedaicte. Na yanguc edocngebabe ngagening, yanguctihac molickelu ngenge hatacmac mi nganicnudaingte. Aime gafecgu yanguc midaingte,\wj* \q1 \wj ‘Sugucnele wacka ngic welegac, ye mimi-madicineholec.’\wj* \rq (Mige 118:26) \rq* \m \wj Inguc midaingte, dameng iwa ngenge hatacmac nganicnudaingte.”\wj* \c 14 \s1 Sabat damengka Yesudi ngic soc bokungkolec bamadickewec \p \v 1 Yesu ye Sabat dameng monicka \w Farisaio\w* yengele micne monicte macka nosing nonale feme Farisaio yenge ye aibabaine ngani-ngagec ailu ngiyeibong. \v 2 Hei, iwahac ngic monic socine bokungkolec ailu siwineicne, ye welelu Yesule haicka domawec. \v 3 Aime \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* Wapongte yefe-yowale ngage-ngage ngic nga Farisaio yanguc uwayelewec, \wj “Sabat damengka ngic bamadicebanogale yefe monic fagac me miyac?”\wj*\x - \xo 14:3 \xt Luk 6:9\x* \v 4 Mime yenge ameine monic mi bafaliyeibong. Ilec ailu Yesudi ngic yogo moledi balu bamadickelu saleme hikeme \v 5 yanguc edocebawec, \wj “Ngengelacni monicte madec me bulumaka monic Sabat damengka misa long monicka edetantangkelu haume, ye sifu biyac hikelu fuluckeme ofedaicte.”\wj*\x - \xo 14:5 \xt Mat 12:11; Luk 13:15\x* \v 6 Inguc mime yenge yowa yogolec ameine bafaliyenogale aibibiyeibong. \s1 Ngic monic ye bawacnagudaic \p \v 7 Aime iwahac ngic gocne wacebame, yenge ngiye-ngiye molic-molicka wosaelu iwa ngiyeibong. Ngiyebong Yesudi nganicebalu yowa nangengngine yanguc milu edocebawec, \v 8 \wj “Hatacmac baba-tumangte nosingka wacgume, ga nosingte mac ngiye-ngiye molic-molicka iwa biyac mi ngiyedamec. Gacgu wacngebagac, ngengelacni ngic sugucne monic weledaicte.\wj*\x - \xo 14:8 \xt Ynn 25:6-7\x* \v 9 \wj Weleme ngic wacngepagac, yedi welelu yanguc edocgudaicte, ‘Ga baicke-waengka ngic yagodi ngiyena.’ Inguc mime gamegume ngiye-ngiye moto-motoinabenang hike ngiyedamecte.\wj* \v 10 \wj Wacgume ga hikelubac, ngiye-ngiye moto-motoina ngiyedamec. Aime ye wele nganicgulu yanguc midaicte, ‘Agone, ga ngiye-ngiye molic-molicka felu ngiyec!’ Inguc mime ngic-ngigac biyac ngiyegaing, yengele haicka yedi wac feicne geledaicte.\wj* \v 11 \wj I yangucte, monic ye yeicne ngageme feicne aicaigac, ye wacine bawadaicte. Nga monic ye yeicne ngageme wawaine aicaigac, ye wacine bafedaicte.”\wj*\x - \xo 14:11 \xt Mat 23:12; Luk 18:14\x* \p \v 12 Aime Yesu ye ngic wackewec, yele yowa monic inguchac yanguc miwec, \wj “Ga wenacka me aweleme nosing nonole aling gocne wacebanogale ngagegic. Dameng iwahac agofocgone, me \+w ngic hae-gba\+w*, me alingfocgone me moneng-mafanginengkolec gale emewa gagaing, yenge mi wacebadamec. I yangucte, yenge gacgu ameine hatacmac badugelebong, yogo mi madickedaicte.\wj* \v 13 \wj Ga wacebanogale noba-nosing bamockedamecte, dameng iwa ngic waweweine nga pulingngine ailu hige-sowac nga donge-pisic wacebadamec!\wj* \v 14 \wj Yenge ameine nalic mi badugeledaingte. Ilec ailu ga kwele-angacka gadamecte. Aime nosing yogolec ameine, ngic-ngigac dondonne homaibong, yenge gboliyelu fangkedaingte, dameng iwa hocne ameine badamecte.”\wj*\x - \xo 14:14 \xt Yoa 5:29\x* \s1 Yesudi nosingte tutumangka hike-hikele nangeng yowa miwec \r Mat 22:1-10 \p \v 15 Inguc mime yenge nosing nongiyelu yowaine ngagelu yengelacni monicti Yesu yanguc edowec, “Monic ye Wapongte \w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\w* felu nosing nolu ngiyedaicte, ye kwele-angackolec.”\x - \xo 14:15 \xt Luk 13:29\x* \fig Nosing nolu ngiyebong Yesudi yowa edocebagac|alt="They ate food and told Yesu talk" src="UbSCL-26a.tif" size="col" loc="14:15-17" copy="UBS" ref="14:15" \fig* \p \v 16 Inguc mime Yesudi ameine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ngic monicti noba-nosing sugucne bamockenale ngagelu ngic-ngigac homacne yengele yowa lolu wacebawec.\wj* \v 17 \wj Wacebame nosing nonole dameng weleme, ye kwelec kwekweine saleme yedi ngic-ngigac molic-molic biyachac wacebawec, yenge edocebanale hikelu miwec, ‘Ngenge kwesining, wiyac sasawa biyac bamockeicne ngiyegac.’\wj* \p \v 18 \wj “Inguc mime ngic-ngigac sasawadi migbedic ailu ngic molic-molic yedi yanguc miwec, ‘Na himong monic fuli babac, yogo hikelu nganinogale ngagegabac. Ilec ailu ngageng mi sowalena.’\wj* \p \v 19 \wj “Aime monicti miwec, ‘Na bafalo 10 bolele ailu fuli bacebabac, yogo hikelu bolewa esoicebanogale ngagegabac. Ilec ailu ngageng mi sowalena.’\wj* \p \v 20 \wj “Inguc mime monicti miwec, ‘Na ngigac babac. Ilec ailu nalic mi fudacte.’\wj*\x - \xo 14:20 \xt 1Kor 7:33\x* \p \v 21 \wj “Aime kwelec kwekwe ye hikelu yowa yogo sasawa sugucneine edowec. Edome sugucneinedi aalic ngagelu kwelec kwekwe yanguc edowec, ‘Ga taon yefeina nga yefe-gogocka biyac hikenong. Hikelu ngic-ngigac waweweine nga pulingngine ailu donge-pisic nga hige-sowac, yenge mengocebalu kwesinong.’\wj* \p \v 22 \wj “Inguc mime kwelec kwekwedi hikelu yowa miwec, ingucnehac ailu hefaliyelu yanguc edowec, ‘Sugucnene, ga migic, yogo biyac aiyackegabac. Aime mac kwelinabac sawaine fagachac.’\wj* \p \v 23 \wj “Inguc mime sugucneinedi miwec, ‘Ga yefe sugucna nga macte yefe gogoc fayackegac, iwa hikenong. Hikelu ngic-ngigac nganicebaengka kwesiningte sanangnehac milu mengocebang kwesilu, yengi macne kweline yago wakening.\wj* \v 24 \wj Ngic esecne wacebabe hegileibong, yengelacni monicti nosingne lobeicne yogo nalic mi nolu ngagedaicte, yogo edocngebagabac.’ ”\wj* \s1 Yesu balaibenogale yowa \r Mat 10:37-38 \p \v 25 Yesu hikeme ngic-ngigac habutowadi ye balaibelu hikeibong. Hikebong hefaliye nganicebalu yanguc miwec, \v 26 \wj “Monic ye wele balaibecnunogale ngagesigac, ye yeicne nenggac-mamac, nga ngigac adu-madecfocine, ailu ngic hae-gba nga sengfocine, ailu yeicne gagaine inguchac lobe mi holedaictewa, ye nale \+w mic-tengteng\+w* nalic mi aidaicte.\wj*\x - \xo 14:26 \xt Luk 9:23\x* \v 27 \wj Ailu monic ye \+w malicpongine|lemma="Malicpong"\+w* tengkelu na mi balaibecnudaicte, ye nale mic-tengteng nalic mi aidaicte.\wj* \p \v 28 \wj “Ngengelacni monicti donge hila-hilale mac-dale monic banogale ngagegac, ye mac nalic bayackedaicte me miyac. Ye waicke ngiyelu molickelu woc-wiyac fuline wafelu alingkedaictewa, madickedaicte.\wj* \v 29 \wj Aime ye molickelu inguc mi ailu moc fungine sugu fungkelu badaicte. Aime mac tofaine mi badickedaictewa, ngic-ngigac yenge yogo nganilu tapiliine bawadaingte.\wj* \v 30 \wj Ailu yanguc midaingte, ‘Ngic yogo ye mac banogale ailu tapiliine monic mi fawecte, mac bole mi bamoctowec.’\wj* \p \v 31 \wj “Me \+w ngictau\+w* monicti ngicfocine 10 taosen moc bacebame hikelu ngictau monic ye ngicfocine 20 taosen welebong, yengeholec wenagudaingte, yogo mi madickedaicte. Ye wangiyelu yanguc ngage-wosaec aidaicte, nale ngicfocne 10 taosen, yenge ngabafocne kwesidaingte nalic wecebadaingte me miyac.\wj* \v 32 \wj Yogo nalic mi aidaictewa, yenge dalickahac gaebongka yedi kwelec ngic gocne kwele-moniyang wenuc fikenale salecebame hikedaingte.\wj* \v 33 \wj Ilec ngengelacni monicti yeicne wiyac sasawa mi hegiledaictewa, ye nale mic-tengteng nalic mi aidaicte.\wj* \p \v 34 \wj “Kiwec yogo wiyac madicne. Aime yogodi angacine miyac aidaictewa, ngenge wenuc aibong hatacmac angacineholec nalic aidaicte?\wj* \v 35 \wj Kiwec ingucnedi nosing feina lobeng angacine mi aidaicte. Ailu himong helocine nosing-bolewa fadaicte, yogodi kpatuleebengka silicine ingucnehac mi aidaicte. Yogo moc wickecaigaing. Monic ye hedeckolecti yowa yago aneng ngagedaic.”\wj* \c 15 \s1 Lama sangkeicnele nangeng yowa \r Mat 18:12-14 \p \v 1 \w Takes-baba\w* ngic nga \w bikic-baba|lemma="Bikic"\w* sasawa yenge Yesule yowa ngagenogale yele emewa hikeyackeibong. \v 2 Ailu \w Farisaio\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yenge yowa kwelu damengsoc yanguc milu gaibong, “Ngic yago ye bikic-baba sebicebalu yengeholec nosing nocaigac.”\x - \xo 15:2 \xt Luk 5:30\x* \p \v 3 Inguc mibong Yesudi nangeng yowa monic holelu yanguc edocebawec, \v 4 \wj “Ngengelacni monic ye \+w lamafocine|lemma="Lama"\+w* 100 bacebalu game, iwacni monic sangkeme ye wenuc aidaicte? Ye lama 99 hegilecebame himong kisiwa misaine mikacka domabong, hikelu lama moniyang yogo basackegacgu bafuwadaicte.\wj*\x - \xo 15:4 \xt Esek 34:11,16; Luk 19:10\x* \fig Lama sangkeme bafuwagac|alt="He found the lost sheep" src="Ubsa-06b.tif" size="col" loc="15:3-7" copy="UBS" ref="15:4" \fig* \v 5 \wj Bafuwalu beliyelu aticina lolu atickelu hikedaicte.\wj* \v 6 \wj Hikelu macina sulumewec. Sulumelu ngic agofocine ailu soc tofafocine emeina gagaing, yenge wacebalu yanguc edocebadaicte, ‘Na lamane sangkewec, yogo bafuwagabacte, ngenge kwesibong naholec beliyenang.’\wj* \v 7 \wj Aime yanguc edocngebabe, pasi ingucne ngic bikickolec moniyangti sugu \+w kwele-hefaliyec\+w* aime, belic-belic silicine ingucnehac honocmengka fikedaicte. Nga ngic-ngigac 99 yenge dondonne biyachac galu kwele-hefaliyecte yefe mi ngagelu gagaing, yengele ailu belic-belic ingucne mi fikedaicte.\wj* \s1 Moneng sangkeicnele nangeng yowa \p \v 8 \wj “Me ngigac monic ye siliwa monengngine 10 bagacgume monicine sangkedaictewa, ye wenuc aidaicte? Ye hifaine kwendangkelu mac pelengkelu sanangnehac basackegacgu bafuwadaicte.\wj* \v 9 \wj Bafuwalu ngigac agofocine ailu soc tofafocine emeina gagaing, yenge wacebalu yanguc edocebadaicte, ‘Na monengne wickebe sangkewec, yogo bafuwagabac. Ilec ailu ngenge kwesibong naholec beliyenang.’\wj* \v 10 \wj Aime yanguc edocngebabe, ngic bikickolec monicti kweleine hefaliyeme, Wapongte \+w angelo\+w* yenge yengungtihac silicine ingucnehac beliyedaingte.”\wj* \s1 Madec sangkeicnele nangeng yowa \p \v 11 Yesudi yowa taockelu yanguc miwec, \wj “Ngic monic ye madeckecine yaeckang gaiboc.\wj* \v 12 \wj Aime madecine kpisicnedi mamacine yanguc edowec, ‘Mamac, ga moneng-mafa gocne heuckelu nale nebocine neleng naneuc balu gadacte.’ Inguc mime mamacnginecti woc-wiyacine heuckelu madeckecine yetewec.\wj* \p \v 13 \wj “Yeteme dameng mi daliweme madec dicine ye moneng-mafaine kpaduckeyackelu balu himong dalicka hikewec. Hikelu iwa himongte gagawa moneng-mafatowaine balu gawec, yogo wickeyackewec.\wj* \v 14 \wj Wickeyackeme miyac aime himong iwa loloc fikeme ye nosing nga wiyac sasawale kpungkewec.\wj* \v 15 \wj Kpungkelu himong yogolec fileine monic yela hikeme bole-madec bame yedi becine damongkenale bec-odawa saleme lewec.\wj*\f + \fr 15:15 \ft Israel aling yenge bec yogo ngagebong wonongkolec aicaigac. Ilec ailu bec mi damongkelu nocaigabiyeng.\f* \v 16 \wj Lelu bec yengi nosing socine noibong, yogo nonale aicnowec. Aime monicti nosing monic mi gumelu gaibong.\wj* \p \v 17 \wj “Inguc aime ye yeuctihac gagaine ngani-motolu miwec, ‘Mamacte bole-madecfocine yenge nosing nogebec aicaigaing. Aime nanibac yawa nosingte homalu homanogale aigabac.\wj* \v 18 \wj Ilec na fangkelu mamacnela hikelu yanguc edodacte, “Mamac, na honocmengte aling yenge ailu gale haicka momoc \+w bikic\+w* bafuwaiba.\wj*\x - \xo 15:18 \xt Mige 51:4\x* \v 19 \wj Ilec hatacmac madecgone wacnudaingte, yogodi mi madickedaicte. Ga sifu bacnung bole-madecfocgone yengelacni monic ingucne ailu gadac,” ’ inguc ngagelu hikewec.\wj* \p \v 20 \wj “Aime madec ye dalickahac leemewa mamacinedi biyac ngani-motolu yele kweleine sowalewec. Sowaleme yela gasacke hike hobalu mimuduc aicnowec.\wj* \v 21 \wj Aicnome madecinedi yanguc miwec, ‘Mamac, na honocmengte aling yenge ailu gale haicka momoc bikic bafuwaiba. Ilec madecgone hatacmac wacnudaingte, yogodi mi madickedaicte.’\wj* \p \v 22 \wj “Aimebac mamacti kwelec kwekwefocine yanguc biyac edocebawec, ‘Ngenge biyacbenang hikelu ngakpi dalicne madicnebenang balu kwesi holecnobong hauna. Ailu gbongte ling holecnolu hige-ebec higeina holecnobong hauna.\wj* \v 23 \wj Ngenge hikelu bulumaka madecine buweicnehac, yogo bawelebong welu nongileng momoc no-angac ainang.\wj* \v 24 \wj Madecne yago ye biyac homawec, inguc ngageibeng. Aimebac ye gagaine hatacmac bafuwagac. Ye sangkeweckacni hatacmac bafuwagabeleng.’ Inguc mime yenge no-angac aiibong.\wj*\x - \xo 15:24 \xt Efs 2:1,5\x* \p \v 25 \wj “Inguc aibong madecine sugucnedi nosing-bolewa gacgu, iwacni kwesilu mac bangkalewec. Ailu gee holelu webong fawecte ucine ngagelu\wj* \v 26 \wj bole-ngic monic wackeme weleme uwacnowec, ‘Yogo omale inguc fikegac?’\wj* \p \v 27 \wj “Inguc mime bole-ngicti ameine bafaliyelu yanguc edowec, ‘Gbagone wesipilic mikac gacgu macka hatacmac madicne hefaliyegacte ailu, mamacgonedi mime bulumaka madecine buweicnehac wegabeleng.’\wj* \p \v 28 \wj “Inguc mime haeine ye aalic ngagelu macka fenale mi aicnome lobina domawec. Domame mamacinedi walu macka fenale dogbac aicnome,\wj* \v 29 \wj haeinedi mamacine yanguc edowec, ‘Ngagegic, na hifa edomeng gale kwelec bole bagalu ung-yowagone monic mi hegileiba. Inguc balu gabe agofocne yengeholec noning madecine monic nonogale mi noleing, miyac.\wj* \v 30 \wj Aime madecgone yogo ye woc-wiyacgone yefe-ngigackolec galu wickeyackelu kwesime, gagibac yele ailu bulumaka madecine buweicne sugucnehac wegic.’\wj* \p \v 31 \wj “Inguc mime mamacinedi miwec, ‘Madecne, ga damengsoc naholec gacaigic. Nga nale wiyac sasawa yogo gale hocne.\wj* \v 32 \wj Aime nongileng yakumac beliyelu no-angac aidabeleng. Gbagone yogo ye biyac homawec, inguc ngageibeng. Aimebac ye hatacmac gagaine bafuwagac. Ye sangkeweckacni hatacmac bafuwagabelengte, inguc ainang.’ ”\wj* \c 16 \s1 Yesudi ame badu-badule yowa miwec \p \v 1 Yesudi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yowa yanguc edocebawec, \wj “Ngic monic moneng-mafaholec yedi moneng-damong ngic monic bawec. Bame ye yeholec galu yele moneng-mafa damongkelu gawec. Damongkelu game gocne yengi yele yanguc milu edoibong, ‘Moneng-damonggone yogo ye moneng-mafagone mi damongkelu kosa locaigac.’\wj* \p \v 2 \wj “Inguc aime yedi moneng-damongngine wackeme weleme yanguc edowec, ‘Ga aibabagone sowacne mibong ngagecaigabac. Ilec moneng-damong hatacmac nalic mi gadamecte. Ga ilec moneng-mafale nga bolegonele siduc sasawa kwelengkelu nelec.’\wj* \p \v 3 \wj “Inguc mime moneng-damong yeuctihac yanguc ngagewec, ‘Ngic sugucnedi moneng-damong bole nalacni baickedaicte. Aime na mac bole-babale lokawedacte. Ailu tapiline mi fagacte, milockenoc ngic ainogale gamenugac. Ilec wenuc aidacte?\wj* \v 4 \wj O, yakumac ngagegabac. Bolewacni baicnubong miyac aidacte. Ilec gocne yengi macnginang wacnuningte aibaba monic aidacte.’\wj* \p \v 5 \wj “Inguc ngagelu ngic sasawa sugucnele ame balu gaibong, yenge filesoc filesoc wacebawec. Wacebame ngic molic-molic fewec, ye uwacnowec, ‘Ga sugucnene yelacni tofa edomeng aiing?’\wj* \p \v 6 \wj “Inguc mime bafaliyelu yanguc edowec, ‘Oliwa helocine dram 100.’\wj*\f + \fr 16:6 \ft Dram monic ye 35 lita ngama ingucne.\f* \p \wj “Inguc mime yanguc edowec, ‘Ga tofale hibigone biyac balu wangiyelu dram 50 sugu kwelengkec.’\wj* \p \v 7 \wj “Milu ngic monic uwacnowec, ‘Nga ga tofa edomeng aiing?’\wj* \p \wj “Uwame bafaliyecnolu miwec, ‘Wit be 800, yogolecsoc.’\wj*\f + \fr 16:7 \ft Be yogo ye kofi be ingucne.\f* \p \wj “Inguc mime edolu miwec, ‘Ga tofale hibigone balu 640 sugu kwelengkec.’\wj* \p \v 8 \wj “Inguc aigacgu moneng-damong sowacne ye ngage-wosaec ailu aiwecte, moneng-mafa fileinedi mitengkewec. Ilec himongte aling yengi angocte aling ewalicebalu umacnehac baficnagucaigaing.\wj*\f + \fr 16:8 \ft Himongte aling yenge Wapongte yefe mi balaibecaigaing. Nga angocte aling yenge Wapongte ngani-damongka gacaigaing.\f* \s1 Yesudi moneng-mafale yowa miwec \p \v 9 \wj “Na yanguc edocngebagabac, moneng-mafa yogo dondonne miyac, ngenge wiyac yogo balu ngic baficebabong agofocngineng fikedaing. Inguc aibong moneng-mafale dameng miyac aidaicte, iwa fafa-sanang macka bacngebadaingte.\wj* \p \v 10 \wj “Monic ye wiyac kpisicnemac madicne damongkecaigac, ye wiyac sugucne inguchac nalic damongkelu gadaicte. Nga monic ye kwesac ailu wiyac kpisicnemac dondonne mi damongkecaigac, ye kwesac ailu wiyac sugucne inguchac dondonne nalic mi damongkedaicte.\wj*\x - \xo 16:10 \xt Luk 19:17-26\x* \v 11 \wj Aime ngenge yowa mi balaibelu himongte moneng-mafa sowale-sowaleine dondonne mi damongkedaingtewa, monicti wiyac noine dondonne damongkeningte molenginang nalic mi lodaicte.\wj* \v 12 \wj Ailu ngenge yowa mi balaibelu ngic monicte moneng-mafa madicne mi damongkedaingtewa, ye ngenge wiyac mimoctolu ngelenale ngage-lilickedaicte.\wj* \p \v 13 \wj “Kwelec kwekwe moniyangti ngic sugucne yaeckang yekele kwelec nalic mi kwelu gadaicte, miyac. Ye monicte angac ngagelu monic lobe holecnodaicte, me monicta wetackelu monic hegiledaicte. Ngenge Wapong nga moneng-mafa yekele kwelec momochac nalic mi kwedaingte.”\wj*\x - \xo 16:13 \xt Mat 6:24\x* \s1 Yesudi Farisaio ngic yengele miwec \p \v 14 Yesudi yowa yogo mime \w Farisaio\w* yenge hiye-monengte angac sugucne fayelewecte ailu, yogo ngagelu midelec aicnoibong. \v 15 Aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngic yengi dondonne wacngebaningte, ngenge yogo yengele haicka aibaba dondonne aicaigaing. Aime Wapongtibac wiyac kwelenginang fagac, yogo ngageyackegac. I yangucte, ngic yenge wiyac monicte ngagebong feicne aicaigac, yogo Wapongti nganime aibaba sowacnebenang memenguine aigac.\wj*\x - \xo 16:15 \xt Mat 23:28; Luk 18:9-14\x* \p \v 16 \wj “Wapongte \+w yefe-yowa\+w* Mosesdi kwelengkewec, ailu Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* yengele yowadi mibong yegengkeme ofecgu \+w Yoane\+w* fikewec, dameng iwa motogac. Aime iwacni ofecgu ngic-ngigac yenge Wapongte \+w ngani-damong\+w* mibong yegengkegac. Mibong yegengkeme ngic-ngigac yenge sanangkelu iwa fegaing.\wj*\x - \xo 16:16 \xt Mat 11:12-13\x* \v 17 \wj Himong nga sawa baickeboc miyac aidaicte, yogo doicineholec. Nga Wapongte yefe-yowa yogowacni sisine tofaine nalic mi miyac aidaicte, miyacbenang.\wj*\x - \xo 16:17 \xt Mat 5:18\x* \v 18 \wj Ngic monic ye ngigacine hegilelu ngigac monic badaicte, ye selo-boic aibaba aidaicte. Nga monic ye ngigac hegileicne badaicte, ye inguchac selo-boic aibaba aidaicte.”\wj* \s1 Lasaros nga mafa-ngic yekele nangeng yowa \p \v 19 Aime Yesudi hatacmac yanguc miwec,\wj “Moneng-mafaholec ngic monic gawec, ye gic-ngakpiine kpoluc madicnedi baicne. Ailu ngakpiine feina hibine mondo-sasac, madicne holewec. Holelu hadengsoc noba-nosingtowaholec nogebec ailu angac feina gawec.\wj* \fig Lasaros nga mafa ngic|alt="Lasaros and the rich man" src="ubsb-21a.TIF" size="col" loc="16:19-21" copy="UBS" ref="16:19" \fig* \v 20 \wj Aime yele mac-yefewa, oda lobina ngic monic waweweine gawec, wacine Lasaros. Ye socine waicti wakeyackeicne, aime ngic yengi iwahac lobong falu gawec.\wj* \v 21 \wj Fame ngic moneng-mafaholec yele tebowacni nosing kapucine walu gawec, ye yogo nonogale ailu gawec. Aime hoda yengi kwesilu waicine nobolickelu gaibong.\wj* \p \v 22 \wj “Gacgu ngic waweweine ye homame \+w angelo\+w* yengi ye bahikelu \+w Abrahamte|lemma="Abraham"\+w* emewa lobong gawec. Game ngic moneng-mafaholec ye inguchac homame longkeibong.\wj* \v 23 \wj Longkebong ye \+w Wangec-macka|lemma="Wangec-mac"\+w* galu iwa doic sugucne ngagewec. Inguc ngagecgu donge hilalu nganime Abraham dalickabenang ngiyewec. Ailu Lasaros nganime yele emewa ngiyewec.\wj* \v 24 \wj Inguc nganilu wackelu micnowec, ‘Abraham ngambone, na yawa dac kwelina doic sugucne ngagegabac. Ilec ailu ga nale kwelegone sowaleme, Lasaros saleengka hikelu mole-gbongngine susucinedi misawa kpomulucke welelu beluna lome mogungkena.’\wj* \p \v 25 \wj “Inguc mime Abrahamtibac yanguc miwec, ‘Ngambone, ga wiyac monic ngagesigamec. Ga himongka gaengka ngic-ngigac yengi woc-wiyac madicne madicne gelebong balu gaengka, Lasarosbac wiyac sowacne sugu lacnoibong. Yakumac Lasaros yagowa basanangkegaing. Aime gabac doic ngagegic.\wj* \v 26 \wj Ailu hatacmac taockelu migabac, hewacnonggang lumotowa loicne fagac. Inguc aime monicti yawacni falockelu gala fudaicte, me iwacni yawa wele-wele, yogo aibibiyenoga.’\wj* \p \v 27 \wj “Inguc mime moneng-mafaholecti yanguc milu edowec, ‘Mamac, inguc aime ga Lasaros mimiloc aicnolu saleengka mamacte macka hikena.\wj* \v 28 \wj \+w Na ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\+w* 5 iwahac gagaing, yenge doic yagowahac weledaingkale, ye hikelu sawang-yowa milu edocebadaic.’\wj* \p \v 29 \wj “Inguc mime Abrahamti yanguc miwec, ‘Yenge \+w Moses\+w* nga Wapongte siduc-mimi ngic yengele yowa ngagegacgu ngagesingkedaing.’\wj* \p \v 30 \wj “Inguc mime moneng-mafaholec gawecti miwec, ‘Abraham ngambone, yogo miyac. Monicti homackacni gboliyelu hike edocebamebac \+w kwele-hefaliyec\+w* aidaingte.’\wj* \p \v 31 \wj “Inguc mime Abrahamti yanguc miwec, ‘Yenge Moses nga Wapongte siduc-mimi ngic yengele yowa ngagelu takicebadaictewa, monicti homackacni gboliyelu mime yenge yogo inguchac nalic mi balaibedaingte.’ ”\wj* \c 17 \s1 Bikicte yowa \r Mat 18:6-7,21-22; Mrk 9:42 \p \v 1 Aime Yesudi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengele yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac okac ingucne kwopocebame bikicka wawecaigaing, yogodi himongka fikedaicte. Nga monicti ngic-ngigac agofocine lokwesac ingucne aiyeledaicte, mee, ye medeckedaic.\wj* \v 2 \wj Entacka gocne yengi ngic monic balu balinga sugucne ubeina ubeecnolu kiwecka wickebong haudaictewa, yele umacine efeckedaicte. Aime ngic yogodi adu-madec kpisicne monic aicnome \+w bikic\+w* bafuwadaictewa, Wapongti ye ameine baducnodaicte, yogo umactowaineholec.\wj* \v 3 \wj Ngenge ngengileng damongnagulu gadabiyeng. \+w Ngic hae-gbagone|lemma="ngic hae-gba"\+w* monicti \+w bikic\+w* bafuwadaickale, ga ngelengkelu micnodamec. Nga ye \+w kweleine hefaliyeme|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w*, bikicine hegiledamec.\wj*\x - \xo 17:3 \xt Mat 18:15\x* \v 4 \wj Aime ye hadeng moniyangte kwelina alecine 7 ngama ga basowalecgudaicte. Ailu dameng 7 inguchac gala hatacmac hefaliye welelu yanguc midaicte, ‘Bikic yogo aibacte kwelene hefaliyegac.’ Inguc midaictewa, bikicine hegiledamec.”\wj* \s1 Ngage-ngagesingte yowa \p \v 5 Aime \w Salecebaicne\w* yenge Sugucnele miibong, “Ga ngage-ngagesingnonggeng basugulenolec.” \p \v 6 Inguc mibong Sugucnedi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngage-ngagesingngineng kpisicne mastet hucine ingucne fangeledecka midec, ngenge yoc monic noineholec\wj*\f + \fr 17:6 \ft Yoc yogo wacine mulberi.\f* \wj yogo ye yeuctihac godocine fuluckelu kiwecka haulu domanale edodaingte. Aime ye yowangineng ngagelu nalic haulu domadaicte.\wj*\x - \xo 17:6 \xt Mat 17:20; 21:21\x* \p \v 7 \wj “Aime ngengelacni monicti kwelec kwekweine bame bolewa himong heuckelu gadaicte, me lama-bulumaka damongkedaicte, yedi bolewacni kwesilu macka ofedaicte. Ofeme sugucneinedi wangiyelu nosing nonale mi midaicte.\wj* \v 8 \wj Yebac yanguc sugu edodaicte, ‘Ga ngakpigone holelu nosingne bamockelu damongnulu wangec domac. Wangec domaengka na nobe motome ga nosing misa nalic nodamecte.’\wj* \v 9 \wj Sugucneinedi kwelec kwekwe bole-yowa inguc lacnome, ye yowaine ngagelu bole bayackedaicte, yogolec kwele-madic yowa mi edodaicte.\wj* \v 10 \wj Ngenge inguchac wiyac ainingte edocngebaicne, yogo bamoctoyackelu yanguc midaing, ‘Nonge kwelec kwekwe sugu ailu bolenonggeng moc bagabeleng.’ ”\wj* \s1 Ngic waic-sanangkolec 10 yenge madickeibong \p \v 11 Yesu inguc milu Yerusalem hikenogale yefe balaibelu \w Samaria\w* nga Galili hewacnginac hikewec. \v 12 Hikelu mac-aling monicka felu ngic 10 \w waic-sanangnginengkolec|lemma="Waic-sanang"\w* yefewa wabong bafuwacebawec. Aime yenge dadalisuc edi domalu \v 13 wackelu miibong, “\w Yesu\w*, Sugucne, ga nongele kwelegone sowalena.”\x - \xo 17:13 \xt Dep 13:45-46\x* \p \v 14 Inguc mibong Yesudi nganicebalu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge hikelu \+w depec-baba ngic\+w* fikeyelelu socngineng edalicebaning.”\wj* Mime yenge yefewa hikeebongka socngineng madickewec.\x - \xo 17:14 \xt Dep 14:1-32; Yoa 3:3; 18:36\x* \p \v 15 Aime madickeibong, yengelacni monicti socine madickeme nganilu hefaliye wele dacineholec aukwelu Wapong wacine bafewec. \v 16 Bafelu Yesule higewa haic-mesuinedi heluluckelu wawe falu yele kwele-madic yowa miwec. Nga ngic yogo ye \w Samaria\w* ngic. \p \v 17 Ye inguc aime Yesudi yanguc uwacnowec, \wj “Na ngagebe ngic 10 yenge madickegaing. Aime ngic 9 yenge weni?\wj* \v 18 \wj Ngic yago ye aling monickacni, yengele hewackacni yedi sugu Wapongte wac bafenale hefaliye kwesigac. Nga gocne yenge nalic inguchac aibong madickedec.”\wj* \v 19 Milu Yesudi yele yanguc miwec, \wj “Ga fangkelu hikenong, ngage-ngagesinggonedi bamadicgugac.”\wj* \s1 Farisaio yenge Wapongte ngani-damongte Yesu uwacnoibong \r Mat 24:23-28,37-41 \p \v 20 \w Farisaio\w* gocne yengi Wapongte \w ngani-damong\w* ma damengka kwesidaicte, yogolec Yesu uwacnobong bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Wapongte ngani-damong kwesime ngenge yogo dongedi nalic mi nganidaingte.\wj* \v 21 \wj Ailu yanguc nalic mi midaingte, ‘Ngenge nganining, ye ya, me ngenge nganining, ye edi.’ Ngagegaing, Wapongte ngani-damong yogo hewacnginang fagac.”\wj* \p \v 22 Inguc milu mic-tengtengfocine yengele yanguc miwec, \wj “Gacgu dameng monic kwesime ngenge \+w Ngicte Madecte|lemma="Ngicte Madec"\+w* hadeng moniyang sugu nganiningte aingeledaicte. Ailu nalic mi nganidaingte.\wj* \v 23 \wj Aime ngic-ngigac yengi ngengele yanguc midaingte, ‘Ngenge nganining, ye edi,’ me ‘Ngenge nganining, ye ya.’ Inguc mibong mi balaibecebadaing. Ailu iwa biyac mi hikedaing.\wj*\x - \xo 17:23 \xt Mrk 13:21; Luk 21:8\x* \v 24 \wj I yangucte, sawawa pilatac bame angocti nebockacni nebocka hikecaigac, Ngicte Madecte kwesi-kwesi damengka silicine ingucnehac fikelu yegengkedaicte.\wj* \v 25 \wj Molickelubac ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, yengi ye lobe holecnobong, doic homacne ngagedaicte.\wj* \p \v 26 \wj “\+w Noale|lemma="Noa"\+w* damengka aibaba fikewec, Ngicte Madecte kwesi-kwesi damengka aibaba silicine ingucnehac fikedaicte.\wj* \v 27 \wj Ngic-ngigac yenge nosing misa noibong. Ailu ngic yenge ngigac bacebaibong. Nga mamac yenge yanguc miibong, ‘Na adune ngic lacnodacte.’ Inguc ailu gaebongka, Noa wagewa feme misa sugulelu wiyac sasawa someckeyackeme sowalelu miyac aiyackewec.\wj* \v 28 \wj Aime\+w Lotile|lemma="Loti"\+w* damengka aibaba ingucnehac fikewec. Ngic-ngigac yenge nosing misa nolu woc-wiyac fuli balu salelu bole hole-duwec ailu mac balu gaibong.\wj*\x - \xo 17:28 \xt Fike 18:20; 19:25\x* \v 29 \wj Aime hadeng monicka inguc ailu gaebong Loti ye \+w Sodom\+w* taon hegilewec. Hegileme hadeng iwahac Wapongti ngageme honocmengkacni dac nga \+w salfa-posa\+w* yenge mac ingucnedi walu wiyac sasawa lobeyackeme miyac aiyackewec.\wj*\f + \fr 17:29 \ft Salfa-posa yogo posa monic dagec-dagec. Dacka lobeme dacine ucineholec aicaigac.\f* \v 30 \wj Aime Ngicte Madec fikelu yegengkenale damengngina aibaba ingucnehac aidaingte.\wj* \p \v 31 \wj “Dameng iwa monic ye mac feina ngiyedaictewa, ye haulu woc-wiyacine banogale mac kwelina mi fedaic. Ye hangoc hikedaic. Nga monic ye nosing-bolewa domadaictewa, ye wiyac monic banogale macka mi hefaliyelu hikedaic. Ye momoc hangoc hikedaic.\wj*\x - \xo 17:31 \xt Mat 24:17-18\x* \v 32 \wj Loti ngigacinela aibaba fikewec, ngenge yogo ngagesidaing.\wj*\x - \xo 17:32 \xt Fike 19:26\x* \v 33 \wj Monic ye gagaine sebilenale bole balu gadaicte, ye gagaine yogo sangkecnodaicte. Nga monic ye gagaine hegiledaicte, ye gagaine fikecnodaicte.\wj*\x - \xo 17:33 \xt Luk 9:24\x* \v 34 \wj Aime yanguc edocngebabe, deboc yogowahac ngic-ngigac yaeckang yeke mapic moniyang feina faebocka, yekelacni monic balu monicbac hegileme fadaicte.\wj* \v 35 \wj Nga ngigac yaeckang yeke momochac flawa masingka lalickelu gaebocka, yekelacni monic balu monic hegileme domadaicte.\wj* \v 36 \wj [Nga ngic yaeckang yeke nosing-bolewa hikeboc, yekelacni monic balu monicbac hegileme bolewa gadaicte.]”\wj*\f + \fr 17:36 \ft Hibi esecne Lukadi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne hewacine 36 yogowa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Lukadi mi kwelengkewec mecne.\f* \p \v 37 Inguc mime mic-tengtengfocine yengi yanguc uwacnoibong, “Sugucne, aibaba yogo wenuwa fikedaicte?” \p Uwacnobong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Aoc-aoc nango yenge sic kpeleckeicne fagaing, yenge iwa tumanecaigaing.”\wj*\f + \fr 17:37 \ft Nangeng yowa yogolec fungine yanguc, wiyac mi sangkedaicte, yogo fikelu yegengkedaicte.\f* \c 18 \s1 Ngigac monic ngage-wosaec ngicti bafickenogale miwec \p \v 1 Mic-tengteng yenge damengsoc tatakic mikac mimiloc bole balu ganingte Yesudi nangeng yowa monic yanguc holelu edocebawec,\x - \xo 18:1 \xt Kol 4:2; 1Tim 5:17\x* \v 2 \wj “Yowa ngage-wosaec ngic monic ye taon monicka gawec. Ye Wapongte hangoc mi ailu gawec. Nga ngic-ngigac yengele alang-baba monic mi ailu gawec.\wj* \v 3 \wj Aime taon yogowahac ngigac-hosec monic gawec, ye damengsoc yela kwesilu yanguc milu gawec, ‘Ngabafocne yengi basowalecnunogale ailu gagaingte, nale yowa dondonne milu baficnudamec.’\wj* \fig Ngigac ye ngic yedi ngage-wosaec aicnonale micnogac|alt="The woman asked the man to judge" src="43_Luke18.3_ImportunateWidow.tif" size="col" loc="18:1-5" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc. and licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Australia License." ref="18:3" \fig* \p \v 4 \wj “Ngigac ye inguc milu game ngage-wosaecti bafickenale yowaine mi ngagelu gawec. Aimebac lobeina ngigac yele takickeme ngage-wosaec ngic yeuctihac yanguc ngagewec, ‘Na Wapongte hangoc mi ailu gagabac. Nga ngic yengele alang-baba monic mi ngagegabac.\wj* \v 5 \wj Aime ngigac-hosec yago ye damengsoc nala kwesilu hataenelelu gagac. Ilec ailu yowaine bamadickebe. Inguc mi aidactewa, ye damengsoc kwesime takicnu-benangkedaicte.’ ”\wj* \p \v 6 Aime Sugucnedi yanguc miwec, \wj “Ngenge yowa ngage-wosaec ngic yedi aibaba dondonne mi balaibewec, yedi yowa miwec, yogo ngagesidaing.\wj* \v 7 \wj Wapongti ngic-ngigacfocine bawosaecngebawec, ngengele ailu ngage-yaec mi aigac. Ngenge deboc hadeng ye baficngebanale hinginengti yela hikeme ye ngengele ailu aibaba dondonna hocne baficngebadaicte.\wj* \v 8 \wj Ailu yanguc edocngebabe, dameng mi daliweme aibaba dondonne fikengelenale bole biyac badaicte. Aime \+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* kwesidaicte, iwa ngic-ngigac ye ngagesingkegaing, ngic-ngigac yogo bafuwacebadacte, yenge homacne gagaing me miyac.”\wj* \s1 Takes-baba nga Farisaio yekele siduc \p \v 9 Ngic gocne yenge yengileng dondonne ngagepangnagulu gocne lobe holeyelelu gagaing. Aime Yesudi yengele ngagelu nangeng yowa monic holelu yanguc miwec, \v 10 \wj “Ngic yaeckang, \+w Farisaio\+w* monic nga \+w takes-baba\+w* monic, yeke Wapong milockenogale \+w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\+w* feiboc.\wj* \v 11 \wj Felu Farisaiodi domalu yeicnele kweleina ngagelu yanguc milu milockewec, ‘Wapong, na ngic gocne, hise ngic nga aibaba sowacne me selo-boic aicaigaing, yenge ingucne miyac. Ailu takes-baba ngic edi, na ye ingucne miyac. Ilec kwele-madic edocgugabac.\wj* \v 12 \wj Ailu Sondasoc hadeng yaeckang \+w nosing-sawe\+w* gacaigabac. Ailu wiyac sasawa balu gagabac, yogo 10kacni botoc balu moniyang gelecaigabac.’\wj*\x - \xo 18:12 \xt Yes 58:2-3; Mat 23:23\x* \p \v 13 \wj “Aime takes-baba ngic yedi Farisaio nebocina dadalicne edi domawec. Domalu honocmengka hilame fenale aibibiyelubac, ngosockelu mondacina welu yanguc sugu milu milockewec,\wj*\f + \fr 18:13 \ft Ngic ye kwele-sowac ailu mondacina wewec.\f* \wj ‘Wapong, na \+w bikic-baba|lemma="Bikic"\+w*, ga nale kwelegone sowalena.’\wj*\x - \xo 18:13 \xt Mige 51:1\x* \p \v 14 \wj “Aime yanguc edocngebabe, takes-baba ngic yedi aibabaine inguc ailu miwecte Wapongte haicka ye ngic dondonne ailu macina hikewec. Nga Farisaio yebac miyac. Monic ye yeicnele ngageme feicne aicaigac, ye wacine bawadaicte. Nga monic ye yeicnele ngageme wawaine aicaigac, ye wacine bafedaicte.”\wj* \s1 Yesudi adu-madec yengele miwec \r Mat 19:13-15; Mrk 10:13-16 \p \v 15 Ngic-ngigac gocne yenge Yesudi sabacfocngineng moledi oiyacebanale yela bacebalu kwesiibong. Kwesibong \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengi nganicebalubac ngelengkelu edocebaibong. \v 16 Edocebabong \w Yesudibac|lemma="Yesu"\w* adu-madec wacebame welebong mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Adu-madec kpisicne yenge nala nalic kwesining, ngenge aka mi holeyelening. Wapongte \+w ngani-damong\+w* yogo adu-madec kpisicne yangucne yengele.\wj* \v 17 \wj Foinac, adu-madec kpisicne yenge Wapongte ngani-damong hefolecaigaing. Aime monic ye yenge ingucne mi aidaictewa, ye iwa nalic mi fedaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 18:17 \xt Mat 18:3\x* \s1 Ngic mafaholecti Yesuholec yowa miwec \r Mat 19:16-30; Mrk 10:17-31 \p \v 18 Ngic micne monicti Yesu uwacnowec, “Wewedu madicne, na wenuc aibe Wapongti baficnume \w gaga-sanang\w* badacte?”\x - \xo 18:18 \xt Luk 10:25\x* \p \v 19 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga omale madicne wacnugic? Wapong moniyangti sugu madicne gagac.\wj* \v 20 \wj Ga ung-yowa yago biyac ngageing,\wj* \q1 \wj ‘Ga selo-boic aibaba mi aidamec.\wj* \q1 \wj Ngic-ngigac mi wehomacebadamec.\wj* \q1 \wj Hise mi badamec.\wj* \q1 \wj Micka lolo mi aidamec.\wj* \q1 \wj Ailu nenggac-mamackecgone yeke alang bayetedamec.’ ”\wj* \rq (Wah 20:12-16; Yef 5:16-20) \rq* \p \v 21 Inguc mime ngic yedi bafaliyelu yanguc miwec, “Ga migic, na yogo sasawa soc-gbolihac galu balaibelu aiibadi aicaigabachac.” \p \v 22 Inguc mime Yesudi yogo ngagelu yanguc edowec, \wj “Ga wiyac moniyangte sugu aibibiyegic. Ga hikelu woc-wiyacgone sasawa fagac, yogo salelu moneng balu ngic-ngigac waweweine gagaing, yogo yeledamec. Inguc aiyengka wiyac madicne honocmengka fikegeledaicte. Aime welelu na balaibecnudamec.”\wj* \p \v 23 Inguc mime ngic ye moneng nga woc-wiyacine bocyac facnowecte, yowa yogo ngagelu kweleine umale-benangkeme hikewec. \p \v 24 Yesudi ngic ye nganime kwele-umac bame yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac moneng nga woc-wiyacnginengkolec yenge Wapongte ngani-damong kwelina fenogale aidaingte, yogo boleine sugucnehac.\wj* \v 25 \wj I yangucte, \+w Kameldi|lemma="Kamel"\+w* bungic yefina fedaicte, yogo boleine sugucne. Nga moneng nga woc-wiyackolec yedi Wapongte ngani-damongka fenogale aidaicte, yogodibac boletowaine sugucnehac.”\wj* \p \v 26 Inguc mime ngic-ngigac yenge yowa yogo ngagelu uwacnoibong, “Inguc aime madi nalic wasecne aidaicte?” \p \v 27 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngic-ngigac yengileng aibabanginengte ailu yogowa aibibiyelu hegilecaigaing, yogo Wapongtibac nalic aidaicte.”\wj* \p \v 28 Inguc mime Pitadi yanguc miwec, “Ngagegic, nonge woc-wiyacnonggeng sasawa hegilelu ga balaibecgulu gagabeleng.” \p \v 29-30 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Foinac, monic ye Wapongte ngani-damongte ailu macine me ngigacine me adu-madecfocine nga \+w ngic hae-gbafocine|lemma="ngic hae-gba"\+w* ailu nenggac-mamac hegilecebalu gagac, yela yanguc fikedaicte. Ye molic-molic mac, nga ngic hae-gbafocine yengeholec gawec, yogo ewalilu dameng yagowa hatacmac homacnehac badaicte. Aime motome himong silicine monicti kwesidaicte, iwa Sugucnedi gaga-sanang ingucnehac lacnodaicte, yogo noine edocngebagabac.”\wj* \s1 Yesu yeicne homalu fangkenale miwec \r Mat 20:17-19; Mrk 10:32-34 \p \v 31 Aime Yesudi mic-tengtengfocine 12 yenge sugu mengoceba lelu yanguc edocebawec, \wj “Ngagegaing, nongileng Yerusalem hikegabeleng. Hikelu fenoga iwa Wapongte \+w siduc-mimi ngic\+w* yengi molickelu Ngicte Madecte yowa, hibinginang kwelengkeibong, yogolec noine fikedaicte.\wj*\x - \xo 18:31 \xt Luk 24:44\x* \v 32 \wj Aime ngic yengi ye balu \+w Israel yengele alingkacni miyac\+w*, yengele molewa lobong yengi yowa kwekwe nga mife-miwa aicnolu sofockedaingte.\wj*\x - \xo 18:32 \xt Luk 9:22,44\x* \v 33 \wj Ailu yengi muc-hududi welu wehomadaingte. Aime hadeng habackang aiyemewa, hatacmac gboliyelu fangkedaicte.”\wj* \p \v 34 Inguc mime mic-tengteng yenge yowa yogo ngagelu monic mi ngage-motoibong. Yowa yogolec fungine yogo yengela sangke-sangke fame Yesudi yowa miwec, yogo monic mi ngage-motoibong.\x - \xo 18:34 \xt Mrk 9:32\x* \s1 Yesudi donge-kpisic ngic monic bamadickewec \r Mat 20:29-34; Mrk 10:46-52 \p \v 35 Yesu Yeriko taon bangkaleme, ngic donge-pisic monicti yefe mecina ngiyelu woc-wiyacte milocebalu gawec. \v 36 Ailu ngageme ngic-ngigac habutowadi ewalilu lec-welec aibong uwawec, “Yogo wenuc aigaing?” \p \v 37 Uwame yanguc edoibong, “Yesu Nasaret-hocni, yedi welelu hikegac.” \p \v 38 Inguc mibong yedi aukwelu wackelu yanguc miwec, “Yesu, Dawidile fikesaweckacni, ga nale kwelegone sowalena.” \p \v 39 Inguc wackeme ngic-ngigac haicina hikeibong, yengi ye waickelu ngiyenale kpatalacnoibong. Aime ye sanangnehac hatacmac wackewec, “Dawidile fikesaweckacni, ga nale kwelegone sowalena.” \p \v 40 Wackeme Yesudi domalu donge-pisic yela baleningte edocebame yenge emeina balebong Yesudi yanguc uwacnowec, \v 41 \wj “Na oma wiyac aigelebele ngagegic?”\wj* \p Mime bafaliyelu yanguc edowec, “Sugucne, dongene hilanogale ngagegabac.” \p \v 42 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ngage-ngagesinggonedi bamadicgugacte, ga yakumac dongegone hilanong.”\wj* \v 43 Inguc mime ngic ye yogowahac dongeine hilalu Yesu balaibelu Wapong wacine bafeme, ngic-ngigac sasawa yenge yogo nganilu Wapong mitengkeibong. \c 19 \s1 Sakiasdi Yesu nganinogale aiwec \p \v 1 Yesu Yeriko falockelu leemewa \v 2 \w takes-baba\w* ngic yengele micne monic moneng-mafatowaineholec, wacine Sakias, ye iwahac gawec. \fig Sakias yocka fegac|alt="Zachius went up the tree" src="UBSCl-17b.tif" size="col" loc="19:1-4" copy="UBS" ref="19:2" \fig* \v 3 Yedi \w Yesu\w* ye ngic weningucne milu nganinogale ngagewec. Ailu ye ngic bangkacnele ailu, ngic-ngigac homacne yengele hewacka domalu Yesu nalic mi nganiwec. \v 4 Inguc aime Yesudi yefe lenogale lewec, ye ngic-ngigac yengele hewackacni iwa molickelu gasacke lelu \w fik yoc\w* monic domawec, yogowa felu donge hilalu ngiyewec. \p \v 5 Ngiyeme Yesu ye yogowa lelu dongeine hilame feme yanguc edowec, \wj “Sakias, na yakumac macgona fulu ngiyenogale ngagegabac. Ga biyac wanong.”\wj* \v 6 Inguc mime Sakiasdi yockacni biyac walu Yesu belic-belicka hobalu mengockeme macina hikeiboc. \p \v 7 Hikeboc ngic-ngigac sasawa yenge yogo nganilu ngagebong nalic mi aime yanguc miibong, “Yesu ye \w bikic-baba|lemma="Bikic"\w* ngic yele macka omale hikegac?”\x - \xo 19:7 \xt Luk 15:2\x* \p \v 8 Inguc mibong Sakiasdi iwahac domalu Sugucnele miwec, “Sugucne, ngagenong. Mafane balu gagabac, yogowacni nebocine ngic-ngigac waweweine yeledacte. Nga gocne kwesac aiyelelu wiyac baiba, yengele ameine 4 hatacmac balu yeledacte.”\x - \xo 19:8 \xt Wah 22:1; Him 5:6-7\x* \p \v 9 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Wapongti yakumac mac kweline yagolec filefocine bikicte ameine bacebame wasecne aigaing. Ngic yago ye inguchac \+w Abrahamte|lemma="Abraham"\+w* fikesaweckacni.\wj*\x - \xo 19:9 \xt Sale 16:31; Luk 13:16\x* \v 10 \wj I yangucte, \+w Ngicte Madec\+w* ye ngic-ngigac sangkeicne basacebalu kpaducebanale ailu, bikicte ameine bame wasecne ainingte wawec.”\wj*\x - \xo 19:10 \xt Luk 15:4; Yoa 3:17; 1Tim 1:15\x* \s1 Kwelec kwekwe ngic 10 moneng baibong, yogolec nangeng yowa \r Mat 25:14-30 \p \v 11 Ye inguc milu hike Yerusalem taon bangkaleme, yenge yanguc ngageibong, “Wapongte \w ngani-damong\w* yogo dongenonggang biyac yegengkedaicte.” \p Inguc ngageibongte ailu Yesudi yowa nangengngine monic holelu taockelu yanguc edocebawec, \v 12 \wj “Ngic monicti ngic sugucnele alingkacni fikelu, yedi yanguc ngagewec, ‘Na himong dalicka hikebe, yengi ngictau wac nelebong hefaliyelu himong yagolec ngictau aidacte.’\wj* \v 13 \wj Aime ye hikenogale milu kwelec kwekwefocine 10 wacebawec. Wacebalu moneng 10 wacine mina botoc balu filesoc filesoc yelelu miwec, ‘Na hikeebewa ngenge moneng yagodi lanagulu moneng bole babong kwesilu noine nganidac.’\wj*\f + \fr 19:13 \ft Mina moniyang yogo hadeng 100 yogolec bole-fuli.\f* \p \v 14 \wj “Aime ngic yele mac moniyangfocine, yengibac ye kweledi wickeibong. Inguc ailu ngic gocne yanguc milu edocebalu salecebabong hikeibong, ‘Yedi nongele ngictau ganale angac mi ngagegabeleng.’\wj* \p \v 15 \wj “Aime ye iwa game yengi ngictau wac lacnobong gacgu hatacmac hefaliyelu himongngina kwesiwec. Kwesilu kwelec kwekwefocine moneng yelewec, yogo noine wenuc basuguleibong, yogo ngagenale wacebawec.\wj* \p \v 16 \wj “Wacebame kwelec kwekwe molic-molic yedi welelu miwec, ‘Sugucne, na moneng neleing, yogo basugulelu moneng 10 hatacmac bafuwaiba.’\wj* \p \v 17 \wj “Inguc mime ngictaudi yanguc miwec, ‘Ga kwelec kwekwe madicne ailu bole madicne baing. Ga yowa miiba, yogo balaibelu wiyac kpisicne madicne damongkeingte ailu, taon 10 damongebacte bole-yowa tapiliineholec gelegabac.’\wj*\x - \xo 19:17 \xt Luk 16:10\x* \p \v 18 \wj “Aime yogolec lobeina kwelec kwekwe monic yedi welelu miwec, ‘Sugucne, moneng neleing, yogowacni moneng 5lesoc hatacmac basuguleiba.’\wj* \p \v 19 \wj “Inguc mime ngictaudi miwec, ‘Ga taon 5 yogolec damong locgugabac.’\wj* \p \v 20 \wj “Aime kwelec kwekwe monicti welelu yanguc miwec, ‘Sugucne, monenggone yogo kpoluc kwelina sangkebe ngiyewec, yago nganic.\wj* \v 21 \wj Ga ngic dacine ailu gocne yengi kpakpaduc bolele moneng lobong sifu yengelacni bacaigic. Nga gocne bolewa hole-duwec aibong sifu yengelacni noine kpaduckecaigic. Ilec ailu gale hangocnume inguc aiiba.’\wj* \p \v 22 \wj “Inguc mime ngictaudi miwec, ‘Ga kwelec kwekwe sowacnebenang, yowagone bafaliyebe yogodi hicgudaicte. Na ngic dacine ailu kpakpaduc bolele moneng mi lolu sifu bacaigabac. Nga bolewa hole-duwec mi ailu sifu noine kpaduckecaigabac, yogo biyac ngagegic.\wj* \v 23 \wj Aime ga omale monengne yago moneng bengka mi loing? Inguc aidengkabac na hefaliyelu monengne yogo nebocineholec badaba.’\wj* \p \v 24 \wj “Inguc milu ngic-ngigac gocne iwahac domaibong, yengele yanguc miwec, ‘Ngenge yelacni moneng ewalilu kwelec kwekwe monengngine 10 facnogac, ye lacnoning.’\wj* \p \v 25 \wj “Inguc mime yengi yanguc miibong, ‘Sugucne, ye monengngine 10 biyac fagac.’\wj* \p \v 26 \wj “Inguc mibong bafaliyelu yanguc edocebawec, ‘Ngic monic wiyac gocne facnogac, ye wiyac hatacmac lacnodaicte. Nga monic ye wiyac monic mi facnogac, ye wiyac fagac, yogo ewalidaicte, yogo edocngebagabac.\wj*\x - \xo 19:26 \xt Mat 13:12; Luk 8:18\x* \v 27 \wj Aime ngabafocne yago yenge nani ngictaungineng galu damongebabele takicebawec, ngenge ngic yogo yawa baceba kwesilu nale haicka wehomacebaning.’ ”\wj* \s1 Yesudi ngictau ingucne ailu Yerusalem fewec \r Mat 21:1-11; Mrk 11:1-11; Yoa 12:12-19 \p \v 28 Yesu yowa inguc mime motome ye molickelu Yerusalem fewec. \v 29 Felu kupic wacine \w Oliwa\w*, yogolec emewa kwesilu Betfage nga Betani mac-himong bangkalewec. Bangkalelu \w mic-tengtengkecine|lemma="Mic-tengteng"\w* yaeckang yanguc milu salecepawec, \v 30 \wj “Ngeke dondonne hikelu mac-aling yefe molic-molicka ngiyegac, iwa felu donggi madecine monic ngicti feina mi ngiyeicne. Donggi yogo witickebong domagac, ngeke yogo bafuwalu mucine lukelu balu kwesinic.\wj* \v 31 \wj Aime entacka monicti yanguc uwangetedaicte, ‘Ngeke wenuc ainicte lukegaic?’ Inguc uwame yanguc edodabiyec, ‘Sugucne ye yagodi bole banogale migac.’ ”\wj* \p \v 32 Yesudi inguc milu ngic salecepame hikelu ye miwec, yogo sasawa bafuwaiboc. \v 33 Bafuwalu donggi madecine lukeboc filefocine yengi yanguc uwayeteibong, “Ngeke donggi madecine wenuc ainicte lukegaic?” \p \v 34 Inguc mibong yeki miiboc, “Sugucne ye yagodi bole banogale migac.” \p \v 35 Inguc milu yeke donggi madecine yogo Yesula balu hikeiboc. Ailu Yesudi felu ngiyenale yeke ngakpinginec dalicne hemoctolu donggi madecinele feiwa lumackelu Yesu fenale bafickeiboc. \v 36 Bafickeboc ye felu ngiyeme hikeemewa, iwa ngic-ngigac yenge ngakpingineng dalicne hemoctolu yefewa lumackeibong. \p \v 37 Aime Yerusalem emeina Oliwa kupicte yefe haugac, iwa yele mic-tengtengfocine habu sugucne yenge pasi damuineholec nganilu gaibong. Ilec ailu kwele-madic ngagelu beliyelu uc sugucneholec Wapong mitengkelu yanguc miibong, \q1 \v 38 “\w Ngictau\w* Sugucnele wacka welegac, ye mimi-madicineholec. \rq (Mige 118:26) \rq* \q1 Honocmengka kwele-mogung fame sawawa wilini wacine feicne fadaic.”\x - \xo 19:38 \xt Luk 2:14\x* \p \v 39 Wackelu mitengkebong \w Farisaio\w* gocne habu yengele hewacka domaibong, yengi Yesu yanguc uwacnoibong, “Wewedu, ga mic-tengtengfocgone ngelengkeyelelu miyengka waickening.” \p \v 40 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Na yanguc edocngebabe, yenge waickebong posa yengi aukwedaingte.”\wj* \p \v 41 Yesu Yerusalem bangkalelu taon yogo nganilu ngic-ngigac yengele hiyalu \v 42 yanguc miwec, \wj “Ngenge yanguctihac kwele-mogungkolec ganingte yefe ngani-motobong madickedecka. Aime yefe yogobac yakumac haicnginang mi yegengkelu sangke-sangke fagac.\wj* \v 43 \wj Ngengele dameng monic kwesidaicte, yogowa ngabafocngineng yenge neboc nga nebocka hewalingngebalu himong heuckelu habuwebong feme igocngebadaingte.\wj* \v 44 \wj Igocngebalu yengi basowalecngebadaingte. Ailu adu-madecfocngineng ngengele hewacka gagabiyeng, yenge wehomacebayackebong himongka fadaingte. Ailu ngengele kwelina mac nga odale posa monicti monicte feiwa mi hegilebong ngiyedaicte. I yangucte, Wapongti welegac, ngenge yogo mi ngani-motogaing.”\wj*\x - \xo 19:44 \xt Luk 21:6\x* \s1 Yesudi Ibu-macka wiyac salebong yebicebawec \r Mat 21:12-17; Mrk 11:15-19; Yoa 2:13-22 \p \v 45 Ailu Yesudi Wapongte \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* oda kwelina felu ngic yengi wiyac salelu gaibong, yenge yebicebalu \v 46 yanguc edocebawec, \wj “Yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Nale \+w Ibu-mac\+w* yagodi mimilocte mac, wacine inguc wackenoga.’\wj* \rq (Yes 56:7) \rq* \m \wj Aime ngengibac yogo bafaliyebong,\wj* \q1 \wj ‘Hise-baba yengele sangke-sangke mac aigac.’ ”\wj* \rq (Yer 7:11) \rq* \p \v 47 Aime Yesudi hadengsoc Ibu-macka wewedu bole balu gawec. Gaemewa \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w*, ailu habu yengele micnefocngineng yenge Yesu wehomanogale aibibiyelu gaibong.\x - \xo 19:47 \xt Luk 21:37\x* \v 48 Aime ngic-ngigac yenge yele yowa ngagepangkelu gaibong. Ailu yowaine monic hegileningte mi ngageibong. Ilec ailu ngaba yenge ye baickeningte yefe monic mi bafuwaibong. \c 20 \s1 Madi Yesu bole-yowa lacnowec \r Mat 21:23-27; Mrk 11:27-33 \p \v 1 Yesu ye dameng monicka \w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\w* \w Siduc Madicne\w* ngic-ngigac edocebalu weduyelelu mime yegengkewec. Mime \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w*, ailu Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng yengi Yesula kwesilu \v 2 uwacnolu yanguc miibong, “Edocnubac, ga oma bole-yowa tapiliineholec yogo bagamec? Ailu madi bole-yowa tapiliineholec yogo gelewec?” \p \v 3 Mibong bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Aime na inguchac uwangelebe edocnuning.\wj* \v 4 \wj \+w Yoanedi|lemma="Yoane"\+w* \+w misa-lowac\+w* bole balu gawec, bole-yowa tapiliineholec yogo honocmengkacni me ngickacni?”\wj* \p \v 5 Inguc mime yenge yengilangkac mingagec ailu yanguc miibong, “Nongileng wenuc midabelengte? ‘Yogo honocmengkacni’ inguc midabelengtewa, ye yanguc uwanoledaicte, ‘Inguc ngagelubac ngenge omale ye mi ngagesingkeibong?’ \v 6 Me ‘ngickacni’ inguc midabelengtewa, ngic-ngigac yenge posadi wickelu holecnubabong homadabelengte. I yangucte, Yoane ye Wapongte \w siduc-mimi ngic\w*, inguc kwelenginengti ngagepangkegaing.” \p \v 7 Ilec yengi bafaliyelu yanguc edoibong, “Nonge bole yogo wenuwacni welegac, yogo mi ngagegabeleng.” \p \v 8 Inguc mibong \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc edocebawec, \wj “Inguc migaingte, na inguchac male bole-yowa tapiliineholec balu gagabac, yogo nalic mi edocngebadacte.”\wj* \s1 Waing bolele damong sowacne \r Mat 21:33-46; Mrk 12:1-12 \p \v 9 Inguc milu Yesudi yowa nangengngine ngic-ngigac yanguc edocebawec, \wj “Ngic monicti \+w waing bole|lemma="waing"\+w* gbolicne duwewec. Duweme motome ye waing bole damongkeningte ngic gocne bafuwacebalu yengeholec yowa milu hefewec. Ailu yeicnebac dameng dalicne himong monicka ganale hikewec.\wj*\x - \xo 20:9 \xt Yes 5:1\x* \p \v 10 \wj “Hikelu gacgume waing noine babale dameng weleme, kwelec kwekwe ngic monic saleme bole-damong yengela waing noine nebocine ye lacnoningte hikewec. Hikeme bole-damong yengi kwelec kwekwe yogo dobo welu mocbenang salebong hikewec.\wj* \v 11 \wj Hikeme bole fileinedi inguc nganilu hatacmac kwelec kwekwe monic salewec. Saleme hikeme bole-damong yengi ye inguchac dobo welu misofoc aicnolu mocbenang salebong hikewec.\wj* \v 12 \wj Aime hatacmac kwelec kwekweine monic saleme hikeme alecine habackang aime, ye inguchac dobo webong sacine wame yebiyebong hikewec.\wj* \p \v 13 \wj “Inguc aime bole fileinedi miwec, ‘Na wenuc aidacte? O, madecnebenang kwelenedi angac ngagecnocaigabac, ye salebe hikeme ye alang bacnodaingte mecne.’\wj* \p \v 14 \wj “Milu saleme bole-damong yengi ye nganilu yengilangkac mingagec ailu yanguc miibong, ‘Yedi gacgu bole yago bame yeicne aidaicte. Nongileng ye wehomabeng yele himong nga mole-damoc yago nongileng aidaic.’\wj* \v 15 \wj Inguc milu bole fileinele madecbenang yogo balu fuluckelu wickebong waing bole lobina haume balu wehomaibong.”\wj* \p \wj “Aime bole fileine yedi bole-damong yenge wenuc aiyeledaicte?\wj* \v 16 \wj Ye kwesilu waing bolele damong wehomacebalu, waing bole yogo bole-damong aling gocne yengele molewa lodaicte.”\wj* \p Mime yenge yogo ngagelu yanguc miibong, “Ingucbenang mi fikedaic.” \p \v 17 Inguc mibong Yesudi nganicebalu yanguc miwec, \wj “Fungine omale yanguc kwelengkeicne fagac, yogo ngagedaing.\wj* \q1 \wj ‘Mac-baba ngic yenge posa yogo hegilelu wickeibong, posa yogodi mac unggulucinele posa-bosing sanangne aiwec domagac.’\wj* \rq (Mige 118:22) \rq* \m \v 18 \wj Ngic-ngigac sasawa yenge posa yogolec feiwa wawedaingte, yenge socngineng lokeyackedaicte. Nga posa yogodi yengele feiwa wawecebadaicte, yogo fasosocebame kapuc kwedaingte.”\wj*\x - \xo 20:18 \xt Yes 8:14-15\x* \p \v 19 Aime Wapongte yefe-yowale wewedu ngic, nga depec-baba ngic micne, yenge Yesudi yengele ngagelu nangeng yowa yogo holelu miwec, yenge yogo biyac ngage-motoibong. Aime yenge ye biyac banogale yefe basackeibong. Ailubac ngic-ngigac yengele hangocebame aibibiyelu hegileibong. \s1 Yesu takesle uwacnoibong \r Mat 22:15-22; Mrk 12:13-17 \p \v 20 Ilec yenge Yesu nganibiyelu ngicfocngineng salecebabong, yenge yowaine ngagegaing silic yela hikeibong. Hikelu oma yowa wenuc mime ngagelubac prowinsle gawana bole-yowa tapiliineholec yele molewa loningte ngageibong.\x - \xo 20:20 \xt Luk 11:54\x* \v 21 Ailu ngic yogo yenge Yesule miibong, “Wewedu, yowa migic nga wiyac wedunolegic, yogo sasawa dondonne. Ailu Wapongte yefe noine, yogo sugu ngic-ngigac edocebalu weduyelecaigic. Ailu feicne waicnele yowa mi micaigic, gale inguc ngagecaigabeleng. \v 22 Ilec edocnubac, nongileng ngictau \w Sisa\w* \w takes|lemma="Takes-baba"\w* lacnodabelengte, me mi lacnodabelengte, yogolec yefe dondonne wenuc fagac?” \p \v 23 Inguc mibong Yesudi kwesacngineng ngani-motolu yanguc edocebawec, \v 24 \wj “Ngenge moneng monic edalicnubong nganibe! Iluc nga hibi yago male?”\wj* \p Uwayeleme miibong, “Yogo Sisale.” \p \v 25 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ilec ngenge Sisale wiyac, yogo Sisa lacnodaing. Nga Wapongte wiyac, yogo Wapong lacnodaing!”\wj* \p \v 26 Inguc mime yenge kwatackelu ngic-ngigac yengele haicka micka lolo aicnolu ye banogale aibibiyebong yowangineng ameine inguc bafaliyewec. Ilec kwatackelu yowa monic mi miibong. \s1 Homackacni gboliyelu fangke-fangke yogolec uwacnoibong \r Mat 22:23-33; Mrk 12:18-27 \p \v 27 Aime \w Sadyusi\w* yenge homackacni gboliyelu fangke-fangke monic mi fagac, inguc micaigaing, yengelacni gocnedi Yesula wele uwacnolu miibong, \v 28 “Wewedu, \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* yowa yanguc kwelengkenolewec. \q1 ‘Ngic monic ye ngigac balu gboliine mikac gacgu homame, ngic yele gbainedi haeinele hosec balu gboliholec ailu haeinele wac bafangkelu gadaicte.’ \rq (Yef 25:5-10) \rq* \m \v 29 Dameng monicka hae-gba 7 gaibong. Aime haengineng molic-molicti ngigac balu gboli mikac moc gacgu homawec. \v 30 Homame gbainedi haeinele hosec balu \v 31 moc gacgu homawec. Aime gbanginecti hosec yogo balu inguchac gboli mikac gacgu homawec. Homame hae-gba 7 yenge ngigac yogohac balu gbolifocngineng mikac gacgu homayackeibong. \v 32 Homayackebong ngigac ye inguchac homawec. \v 33 Homame ngic 7 yenge ngigac yogohac baibongte ailu, gacgu homackacni gboliyelu fangkedaingte, dameng iwa ngigac yogo ye male ngigacbenang aidaicte?” \p \v 34 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Himong yagolec gaga damengka ngicti ngigac bagaing. Nga mamac yenge migaing ‘Na adune ngic lacnodacte.’\wj* \v 35 \wj Aime ngic-ngigac yenge homackacni gboliyelu fangke-fangke, nga gaga-sanang banogale aidaingte, dameng yogowa ngic-ngigac yenge mi banagudaingte. Aime mamac monicti ‘Na adune ngic lacnodacte,’ yogo nalic mi midaicte.\wj* \v 36 \wj Yenge homackacni gboliyelu fangke-fangke, yogolec fungine aigaing. Yenge Wapongte adu-madecfocine ailu angelo ingucne galu hatacmac nalic mi homadaingte.\wj* \v 37 \wj Aime homackacni gboliyelu fangke-fangke fagac, yogo Mosesdi inguchac kwelengkelu mime yegengkeyelewec. I yangucte, yoc kpisicna dac-ubilang fikeme nganilu yogowa lelu Sugucnele yanguc miwec,\wj* \q1 \wj ‘Ga \+w Abraham\+w* nga \+w Aisak\+w* ailu \+w Yakobo\+w* yengele Wapong gagichac.’\wj* \rq (Wah 3:6) \rq* \m \v 38 \wj Ailu ye ngic homaicne yengele Wapong miyac. Ye ngic gbolicne gagaing, yengele Wapong. Yele ngage-ngagewa sasawadi gaganginengkolec aigaing.”\wj* \p \v 39 Aime Wapongte yefe-yowale wewedu ngic gocne yengi yanguc miibong, “Wewedu, yowa madicnebenang migic.” \v 40 Aime yogolec lobeina hatacmac uwacnoningte hangocebame hegileibong. \s1 Yesu Dawidile gboli miibong \r Mat 22:41-46; Mrk 12:35-37 \p \v 41 Inguc aime Yesudi miwec, \wj “Ngenge yowa yanguc ngagesidaing, ailu yowa yanguc fagac, ‘\+w Mesia\+w* ye Dawidile fikesaweckacni.’\wj* \v 42 \wj Aime Dawidi ye yeuctihac Miti geewa yanguc miwec fagac,\wj* \q1 \wj ‘Sugucnedi nale Sugucne edowec,\wj*\f + \fr 20:42 \ft Miti Geewa Hibru yowawa Sugucnele wac yaeckangti fagaic. Molic-molic Hibru yowawa wacine yogo “Yawe” fagac. Nga yogolec lobeina, “Sugucne” inguc fagac. Luka iwa Grik yowawa Sugucnele wac moniyang sugu bafaliyeicne fagac. “Nale Sugucne” yogo Mesia.\f* \wj “Ga folenapec ngiyeengka\wj* \v 43 \wj gacgu ngabafocgone locebabe higegone bageina muki ingucne aidaingte.” ’\wj* \rq (Mige 110:1) \rq* \m \v 44 \wj Ilec Dawidi ye Mesia ‘Nale Sugucne’ wackewec. Aime Mesia ye wenucka Dawidile fikesaweckacni aigac? Ye Dawidile Sugucne.”\wj*\f + \fr 20:44 \ft Mesia ye Dawidile fikesaweckacni, ailu ye Sugucneine aigachac.\f* \s1 Yesudi Wapongte yefe-yowale wewedu ngic yengele sawang-yowa miwec \r Mat 23:1-36; Mrk 12:38-40; Luk 11:37-54 \p \v 45 Aime Yesu ye ngic-ngigac sasawa yengele haicka \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yanguc edocebawec, \v 46 \wj “Ngenge Wapongte yefe-yowale wewedu ngic yengele ngani-motolu gadabiyeng. Yenge angacnginengte ngakpi dalicne holelu gabong, ngic-ngigac yengi wenac-madic edocebaningte sobeng sugucna hike-kwesic aicaigaing. Ailu \+w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* nga noba-nosing nonole damengka molic-molic ngiye-ngiyewa ngiyenogale angacebacaigac.\wj* \v 47 \wj Ailu yenge ngigac-hosec yengele mac ewalicebacaigaing. Ailu ngage-madicebaningte mimiloc dalicnehac milockecaigaing. Yenge kwesac-aibaba ingucne aicaigabiyengte ameine sugucnehac badaingte.”\wj* \c 21 \s1 Ngigac-hosec monicti ibu lowec \r Mrk 12:41-44 \p \v 1 Aime Yesu ye donge hilalu nganime moneng-mafaholec yenge ibungineng Ibu-macte katapawa lobong hauwec. \fig Ibu logaing|alt="They gave an offering" src="SILG-036.tif" size="col" loc="21:1-4" copy="SIL" ref="21:1" \fig* \v 2 Haume ngigac-hosec waweweine monicti moneng hakic kpisicne sasacnehac yaeckang lome hauwec. Haume nganilu \v 3 yanguc miwec, \wj “Ngigac-hosec waweweine yagodi moneng logac, yogodi ngic-ngigac sasawa ibu logabiyeng, yenge ewalicebagac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj*\x - \xo 21:3 \xt 2Kor 8:12\x* \v 4 \wj I yangucte, ngic-ngigac sasawa yenge woc-wiyactowangineng wakelu fagac, yogowacni ibungineng logabiyeng. Nga ngigac yebac wiyac facnogac, yogo hocne sasawa loyackelu mocbenang gagac.”\wj* \s1 Ibu-mac sowaledaicte \r Mat 24:1-2; Mrk 13:1-2 \p \v 5 Aime gocne yenge Wapongte \w Ibu-mac\w* hibine madicnedi baicne, yogo nganilu siduc miibong. I yangucte, ibu nga wiyac haicine monic monicti Ibu-macka Wapong kwele-madicka lacnolu gaibong, yogodi Ibu-mac hibineholec ainale lesoine lolu gaibong. Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \v 6 \wj “Mac yogo ngani-angac homacne aigaing. Dameng monic kwesidaicte, yogowa sasawa hembalackebong hikeyackedaicte. Hikeyackeme posa monicti monicte feiwa mi hegilebong ngiyedaicte.”\wj*\x - \xo 21:6 \xt Luk 19:44\x* \s1 Yesu kwesinale yowa \r Mat 24:3-14; Mrk 13:3-13 \p \v 7 Inguc mime yengi uwacnoibong, “Wewedu, ga Ibu-macte yowa migic, yogo ma damengka fikedaicte? Ailu dameng iwa maaine wenuc fikemebac, yowa sasawa yogolec noine yegengkedaicte?” \p \v 8 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Monicti kwesacngebadaickale, ngenge ngani-motolu gadabiyeng. I yangucte, ngic bocyac yengi kwesilu nale wac wackelu midaingte, ‘Na Mesia,’ ailu ‘Dameng biyac bangkalegac.’ Inguc mibong mi balaibecebadaing!\wj* \v 9 \wj Aime hudu sugucne fikedaicte. Nga ngic-ngigac aalic ngagelu hudu wedaingte, yogolec siduc ngagelu medecngebame hangoc mi aidaing! I yangucte, wiyac ingucne molickelu fikedaicte. Nga dameng moto-motoinebac yogowahac biyac mi miyac aidaicte, miyac.”\wj* \p \v 10 Ailu hatacmac taockelu yanguc miwec, \wj “Himong gocne yengi himong monickacni gocne yengeholec hudu wenagulu gadaingte. Ailu ngictau monicte alingti ngictau monicte aling yengeholec ngaba ainagudaingte.\wj* \v 11 \wj Aime memeya sugucne yenge himongne himongne badaingte. Ailu nosingte loloc-dameng fikelu hikedaingte. Ailu huc sugucne himong monicka nga monicka inguchac fikelu hikedaingte. Nga sawawa maa silicine haicine monic monic, hangoc-hangocine fikebong nganidaingte.\wj* \p \v 12 \wj “Aibaba ingucne mi fikeemewahac yenge nale wacte ailu weyebic aingelelu bacngebalu \+w kpakpaduc macte|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* damong yengele molewa locngebadaingte. Aime yengi muc-macka locngebadaingte. Ailu \+w ngictau\+w* nga gawana yengela bacngebalu hikedaingte.\wj* \v 13 \wj Inguc aibong ngenge dameng yogowahac nale Siduc Madicne mibong yegengkelu hikedaicte.\wj* \v 14-15 \wj Yogowa nani ngage-ngage-motoc ngelelu yowa micnginang lodacte. Inguc aibe ngabafocngineng yengele hewackacni yowa ngeledacte, yogo monicti nalic mi bawadaicte, me wedaicte. Ilec ailu ngenge yengele haicka yowa minang milu ngageboc monic mi aidabiyeng.\wj*\x - \xo 21:14-15 \xt Luk 12:11-12; Sale 6:10\x* \v 16 \wj Aime nenggac-mamac nga \+w ngic hae-gbafocngineng|lemma="ngic hae-gba"\+w*, ailu sac-tofafocngineng nga agofocngineng yengi ngaba yengele molewa locngebadaingte. Ailu ngengelacni gocne wehomacebadaingte.\wj*\x - \xo 21:16 \xt Mat 10:21-22\x* \v 17 \wj Aime nale wacte ailu sasawadi kweledi wicngebabong\wj* \v 18 \wj ngengele hodoc-dowecngineng monictibac nalic mi sifuwedaicte.\wj*\f + \fr 21:18 \ft Hodoc-dowec yogo gagangineng ingucne, aime mi miyac aidaingte.\f* \v 19 \wj Ngenge sanangnehac domadaingtewa, ngengileng gaganginengte gaga-sanang badaingte.\wj* \s1 Yerusalem sowaledaicte \r Mat 24:15-21; Mrk 13:14-19 \p \v 20 \wj “Aime hudu-baba ngic-habu yenge Yerusalem hewalingkedaingte, dameng iwa yanguc biyac ngagedaingte, taon sowalenale dameng biyac welegac.\wj* \v 21-22 \wj Dameng yogo ame badu-badule dameng, aime yowa sasawa kwelengkeicne fagac, yogolec noine fikedaicte. Ilec ailu Yudeya himongka gagaing, yenge dameng yogowa hikelu tikiwa fedaing. Nga Yerusalem kwelina gagaing, yenge hikelu lobina haudaing. Nga lobina gagaing, yenge Yerusalem kwelina mi fedaing!\wj*\x - \xo 21:21-22 \xt Hos 9:7; Yer 5:29; 46:10\x* \v 23 \wj Himong yagowa umac sugucne fikeme ngic-ngigac ngaba aalicineholec aiyeledaingte. Ilec ailu dameng iwa ngigac gobeholec gagaing, nga nenggac kogoc amuc gumecebalu gagaing, mee, yenge medecebadaic.\wj* \v 24 \wj Aime ngaba yengi hudule fitecti ngic gocne wehomacebalu, gocne witicebalu himongne himongne ngic-ngigac sasawa yengela baceba hikelu locebadaingte. Aime Israel yengele alingkacni miyac yengi kwesilu Yerusalem higenginengti edesockelu gaebongka yengele dameng yogo motome hikedaingte.\wj*\x - \xo 21:24 \xt Mige 79:1; Miye 11:2\x* \s1 Ngicte Madec hatacmac kwesidaicte \r Mat 24:29-31; Mrk 13:24-27 \p \v 25 \wj “Dameng iwa wenac nga tamacne ailu asocmeng yengela maa fikedaicte. Aime himongne himongne yenge kwele-umac balu dingongka domalu kiwec dibongte uc ngagelu ngageboc ailu kauc badaingte.\wj*\x - \xo 21:25 \xt Yes 13:10; Esek 32:7; Yol 2:31; Miye 6:12-13\x* \v 26 \wj Aime sawawa wiyac sasawa yengele tapili yogo teng-teng kwedaingte. Ilec ngic-ngigac yenge umac yogodi himongka fikenale ngagelu ngageboc nga hangoc ailu homa-gbolic aidaingte.\wj* \v 27 \wj Aime ngagedaingte, dameng iwa yenge \+w Ngicte Madec\+w* ye tapili nga hibi-angocineholecti kaguwa kwelina kwesime nganidaingte.\wj*\x - \xo 21:27 \xt Dan 7:13; Mat 26:64; Miye 1:7\x* \v 28 \wj Aibaba yogo fikenale aiyemewa bikicte muckacni lukecngebabong feningte dameng bangkalegac. Ilec ailu fangkelu hodocngineng bafangkelu nganilu domadaing.”\wj* \s1 Yesudi damengte yocka nangeng yowa holelu miwec \r Mat 24:32-35; Mrk 13:28-31 \p \v 29 Aime Yesu ye nangeng yowa monic yanguc edocebawec, \wj “Ngenge \+w fik yoc\+w* nga yoc sasawa nganilu ngagedaing.\wj*\f + \fr 21:29 \ft Yoc yago ingucne aigaing, sabung, kpong, fudeng, nga yomingsac.\f* \v 30 \wj Yoc yenge hekengngineng fosedaingtewa, wenac dameng bangkalegac, inguc ngengung biyac ngagedaingte!\wj* \v 31 \wj Ngenge wiyac sasawa migabac, yogo fikeme nganilu inguchac yanguc ngagedaing, Wapongte ngani-damong biyac bangkalecnubagac.\wj* \p \v 32 \wj “Foinac, ngic-ngigac aling yanguctihac gagaing, ngenge mi homaebongkahac, wiyac sasawa yogo fikedaicte, yogo noine edocngebagabac.\wj* \v 33 \wj Aime himong nga sawa yeke gacgu miyac aidabiyecte. Nga nale yowabac mi miyac aidaicte.\wj* \p \v 34 \wj “Aime kwele-sifuc nga misa-nonole ailu himongte ngageboc yogodi bacngebame umaledaingkale, nga hadeng yogodi biyac fikengeledaickale, ngenge damong balu gadaing!\wj* \v 35 \wj I yangucte, subadi sic wecaigac, ingucnehac hadeng yogodi himongne himongne ngic-ngigac sasawa yengela fikedaicte.\wj* \v 36 \wj Ilec ngenge damengsoc deboc-gboli galu mimiloc bole balu gadaing. Bagacgu wiyac sasawa yogo fikenogale aigac, yogo ewalilu tapili balu Ngicte Madec, yele haicka sanangkelu domadaingte.”\wj* \p \v 37 Aime dameng yogowahac Yesu ye hadengsoc Ibu-macka wewedu bole balu gawec. Balu gacgume mac aweleme kupic monic wacine \w Oliwa\w*, iwa hikeme deboleme ngiyelu gawec. \v 38 Aime mac saeme ngic-ngigac sasawa yenge Ibu-macka yele yowa hatacmac ngageningte hikelu gaibong. \c 22 \s1 Yudasdi Yesu baningte mipangkewec \r Mat 26:1-5,14-16; Mrk 14:1-2,10-11; Yoa 11:45-53 \p \v 1 Hombang monic, bret \w yis mikac|lemma="Yis"\w* nocaigaing, wacine monic \w Ewalicebaicnele hombang\w* micaigaing, hombang yogo bangkalewec.\x - \xo 22:1 \xt Wah 12:1-27\x* \v 2 Aime \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w*, yenge Yesu homacka lonogale yefe monic bafuwanogale ngagesilu ngic-ngigac yengele hangocebame aibibiyeibong. \v 3 Mic-tengtengfocine 12 yengelacni monic Yudas, wacine monic Iskariot, ye \w Satangti|lemma="Satang"\w* yele kwele ngage-ngageina hauwec.\x - \xo 22:3 \xt Yoa 13:2,27\x* \v 4 Haume yedi hikelu depec-baba ngic micne nga Ibu-macte lebe-ngic yengele damong yengeholec ngiyewec. Ngiyelu Yesu yefe wenuc balu yengele molewa lonale yowa mingagec aiibong. \v 5 Aime yenge beliyelu moneng gocne lacnoningte milu yowa hefeibong. \v 6 Yudasdi yengeholec kwele-moniyang aiwec. Ailu yefe wenuc bafuwalu habu yenge yeholec mi gaebongka, ye sangke-sangke gawec. Galu Yesu yengele molewa lonale, yogolec donge hilalu wangec gawec. \s1 Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing lobelu bamockeiboc \r Mat 26:17-25; Mrk 14:12-21; Yoa 13:21-30 \p \v 7 Gaemewa bret yis mikacte hombang iwa Ewalicebaicnele hombangte lama madecine welu lobecaigaing, dameng yogo welewec. \v 8 Weleme Yesudi Pita nga \w Yoane\w* yanguc milu salecepawec, \wj “Ngeke hikelu Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing lobelu nonangte wiyac bamockenic!”\wj* \p \v 9 Inguc mime uwacnolu miiboc, “Wenuwa bamockenacte ngagesigic?” \p \v 10 Miboc bafaliyelu yanguc edocepawec, \wj “Ngagegaic, ngeke hikelu taonka fedabiyecte, yogowa ngic monic misa-hebecine tengkelu weledaicte. Weleme yeholec luwelu ye balaibedabiyec. Balaibe hikelu ye mac fedaicte, ngeke mac yogowa fedabiyec.\wj*\f + \fr 22:10 \ft Dameng iwa misa kukuwec aigaing, yogo ngigac yengele bole. Ilec ngic ye bole ingucne bame yeke nalic nganidabiyecte.\f* \fig Misa tengkegac|alt="He carried water" src="Ubscl-19a.tif" size="col" loc="22:10-12" copy="UBS" ref="22:10" \fig* \v 11 \wj Felu mac fileine yanguc edodabiyec, ‘Wewedudi yanguc uwagelegac, “Mac kweline monic wenuwa mimoctoengka na \+w mic-tengtengfocne|lemma="Mic-tengteng"\+w* yengeholec Ewalicebaicnele hombangte lama madecine nodabelengte?” ’\wj* \v 12 \wj Inguc miboc yedi mac sawawa kweline sugucne monic, iwa wiyac biyac bamockeicne fayackegac, yogo edalicngepame ngeke iwa wiyac sasawa yogo bamockedabiyec.”\wj* \p \v 13 Aime yeke hikelu Yesudi edocepawec, silic yogohac bafuwayackelu Ewalicebaicnele hombangte lama madecineholec nosing lobelu bamockeiboc. \s1 Ewalicebaicnele hombangte nosing noibong \r Mat 26:26-30; Mrk 14:22-26; 1Kor 11:23-25 \p \v 14 Aime nosing-nono dameng weleme Yesudi \w Salecebaicne\w* yengeholec nosing nonogale ngiyelu \v 15-16 yanguc edocebawec, \wj “Ewalicebaicnele hombangte nosing yago ngengeholec nonogale homacne ainelegac. Na nosing yago hatacmac mi nolu gaebewa Wapongte \+w ngani-damong\+w* kwelina hombangte fungine fikedaicte, yogo nolubac doicka fedacte. Yogo noine edocngebagabac.”\wj*\f + \fr 22:15-16 \ft Yesu ye Ewalicebaicnele hombangte fungine, ye lama madecine ingucne.\f* \p \v 17-18 Inguc milu kap monic balu Wapong kwele-madic micnolu miwec, \wj “Na yanguc edocngebagabac, na \+w waing noinele|lemma="waing"\+w* misaine hatacmac mi nolu gaebewa, Wapongte ngani-damong weledaicte. Ilec ngenge wiyac yago balu ngengung lanagulu noning.”\wj* \p \v 19 Inguc milu bret monic balu Wapong kwele-madic micnolu bret yogo bauckelu yanguc milu yelewec, \wj “Yago soc-biucne, yogo ngengele ailu loicne. Ngenge yogo nolu nale ngagesilu inguc nolu gadaing!”\wj* \p \v 20 Nosing nobong motome, silicine ingucnehac ye kap balu yanguc miwec, \wj “Kap yago sacnele \+w dodofic\+w* gbolicne, yogo ngengele ailu sotingkeicne.\wj* \p \v 21-22 \wj “Nga \+w Ngicte Madec\+w* ye Wapongti yefe micnowecka hikedaicte hocne. Ngagegaing, ngic mudockeme badaingte, ye nosing tebowa momoc ngiyegabeleng. Mee, ngic yogo yebac medeckedaic.”\wj*\x - \xo 22:21-22 \xt Mige 41:9; Yoa 13:21-22\x* \v 23 Inguc mime mic-tengtengfocine yengungtihac uwanaguibong, “Madibac nongileng hewackacni aibaba yogo aidaicte?” \s1 Madi feicne aigac \p \v 24 Aime mic-tengteng yenge yengileng hewackacni madi feicne gagac, yogolec yowangineng fec-wac aiwec.\x - \xo 22:24 \xt Luk 9:46\x* \v 25 Aime Yesudi edocebalu yanguc miwec, \wj “\+w Israel yengele alingkacni miyac\+w*, yengele \+w ngictaungineng|lemma="ngictau"\+w* yenge ngic-ngigac yengele ngagebong waicne aicaigac. Ailu yengileng ngagebong feicne aigac. Aime sugucnefocngineng yenge tapili fayelegacte ngic-ngigacfocngineng yenge yowangineng balaibebong micaigaing, ‘Nonge babaficngineng gagabeleng.’\wj*\x - \xo 22:25 \xt Mat 20:25-27; Mrk 10:42-45\x* \p \v 26 \wj “Ngengibac inguc mi aidaing! Monic ye feicne aigac, ye waicne aidaic. Nga micnengineng gagac, yedi mole-baficngineng ingucne aidaic.\wj*\x - \xo 22:26 \xt Mat 23:11; Mrk 9:35\x* \v 27 \wj Madi feicne aigac? Nosing moc ngiyelu nodaicte, me bole-madec nosing holelu gagac? Nosing moc ngiyelu nodaicte, yedi ingucne. Aime nanibac ngengele hewacka bole-madec ingucne gagabac.\wj*\x - \xo 22:27 \xt Yoa 13:12-15\x* \v 28 \wj Aime na lokwesac kwelina gaebewa ngenge na mi hegilecnulu gaibong.\wj* \v 29 \wj Mamacnedi ngani-damongte tapili molena lowec, ingucnehac nani ngani-damongte tapili molenginang lodacte.\wj* \v 30 \wj Lobewa ngenge naholec galu ngani-damongte nosing nga misa nolu ngiyedaingte. Ngenge inguchac ngictaule bole balu \+w Israel\+w* yengele ngambofocngineng 12 fagaing, yengele aibabangineng wosaelu mimoctodaingte.\wj*\x - \xo 22:30 \xt Mat 19:28\x* \s1 Yesu ye Pitadi bisockenale mime yegengkewec \r Mat 26:31-35; Mrk 14:27-31; Yoa 13:36-38 \p \v 31 \wj “Saimon, Saimon, ga ngagenong. Satang ye ngic yengi wit yafoine webong wanale kpendaecaigaing, silicine ingucnehac madicnacni bafaliyecngebame sowaleningte biyac alingkelu milockeneleyec.\wj* \v 32 \wj Aime Saimon, nani gale ailu biyac mimiloc bole yanguc babac. Ga ngage-ngagesinggone wickeengka mi wadaic. Ailu ga kwelegone hefaliyeme nala hatacmac welelu \+w ngic hae-gbafocgone|lemma="ngic hae-gba"\+w* basanangebadamec!”\wj*\x - \xo 22:32 \xt Yoa 17:15\x* \p \v 33 Aime Pitadi miwec, “Sugucne, gaholec muc-macka haunogale nga homanogale biyac efeckebac.” \p \v 34 Mime Yesudi edowec, \wj “Pita, na yowa edocgube ngagec. Yakumac deboc yagowahac kokolec ngicne mi hiyaemewa, ga bisocnung alecine habackang aidaicte.”\wj* \s1 Yesudi mic-tengtengfocine wiyac balu ganingte edocebawec \p \v 35 Aime Yesudi edocebalu yanguc miwec, \wj “Molic-molic salecngebabe hikeibong, dameng iwa moneng-ebec me hiye me hige-ebec mi balu gaibong. Ailu wiyac monicte waweibong me?”\wj* \p Mime yengi miibong, “Miyac.”\x - \xo 22:35 \xt Luk 9:3; 10:4\x* \p \v 36-37 Mibong Yesudi miwec, \wj “Hibiwa yanguc kwelengkeicne fagac, yogo nala noine fikedaicte, ilec edocngebagabac. I yangucte,\wj* \q1 \wj ‘Yengi ye \+w yefe-yowa\+w* wewele ngic micnoibong.’\wj* \rq (Yes 53:12) \rq* \m \wj Nale ngagelu yowa miibong fagac, yogo yakumac noine fikeyackegac. Ilec ailu yakumacbac yanguc migabac, monic ye moneng-ebeckolec me hiyeineholec gagac, ye yogo badaic. Ailu hudule fitec mikac gagac, ye ngakpiine sugucne salelu moneng balu yogodi hudule fitec fuli badaic.”\wj* \p \v 38 Mime mic-tengtengfocine yengi yanguc miibong, “Sugucne, nganic. Nonge hudule fitec yaeckang balu gagabeleng.” \p Mibong miwec, \wj “Yogo andoine.”\wj* \s1 Yesu ye Getsemane bolewa Wapong milockewec \r Mat 26:36-46; Mrk 14:32-42 \p \v 39 Milu Yesu ye inguc ailu gawec. Ailu mac hegilelu \w Oliwa\w* kupicka hikeme mic-tengtengfocine balaibelu hikeibong. \v 40 Hike sulumebong edocebalu miwec, \wj “Ngenge lokwesacka felu wawedaingkale, milockelu sanangkening!”\wj* \v 41 Inguc milu ye mic-tengtengfocine hegilecebalu sawaine kpisicnemac loceba lelu ketadi holelu yanguc milu Wapong milockewec, \v 42 \wj “Mamac, ga ngageng nalic aigacka, ga doicte kap yago baickenong. Ailu nale angacti mi sanangkedaic, miyac. Gale angac nga ngage-ngage yogodi sanangkedaic.”\wj*\f + \fr 22:42 \ft Kap yogo nangeng yowa. Yogo umac lobeina fikedaicte ingucne.\f* \v 43 [Inguc milockelu domame angelo monicti honocmengkacni walu basanangkewec. \v 44 Aime Yesu ye ngageme umale-benangkeme sanangnehac milockeme sengilangnginedi sac ingucne ailu himongka wawec.]\f + \fr 22:44 \ft Hibi esecne Lukadi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 43-44 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Lukadi mi kwelengkewec mecne.\f* \fig Yesu milockeme sengilang wagac|alt="Yesu prays & his sweat comes down" src="GT00085.tif" size="col" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="22:44" \fig* \p \v 45 Milockeme motome fangkelu hefaliyelu mic-tengtengfocine yengela welelu nganicebame yenge kwele-sowac ailu gung faibong. \v 46 Fabong yanguc edocebawec, \wj “Ngenge omale gung fagaing? Ngenge lokwesacka felu wawedaingkale, fangke milockelu sanangkening!”\wj* \s1 Ngaba yengi Yesu baibong \r Mat 26:47-56; Mrk 14:43-50; Yoa 18:3-11 \p \v 47 Aime \w Yesu\w* ye inguc milu domaemewahac, ngic-habu gocne yengi yela kwesiibong. Aime mic-tengtengfocine 12 yengelacni monic, wacine Yudas, yedi molickeyelelu Yesu emeina muduckenale yela leme \v 48 Yesudi micnowec, \wj “Yudas, ga Ngicte Madec muduckelu ngaba yengele molewa locnugic, me?”\wj*\f + \fr 22:48 \ft Israel yengele pasi ingucne, ngic agoine nganilu mikokoc ainagulu gaibong.\f* \p \v 49 Mime Yesu mic-tengtengfocine habu balu domaibong, yenge aibaba sowacne yogo fikenogale aime nganilu uwacnolu miibong, “Sugucne, nonge hudule fitecti wecebanang, me?” \p \v 50 Aime yengelacni monicti kwelec kwekwe ngic monic welu hedecine foleinapec wekwackeme wawec. Ngic yogo ye depec-baba ngic yengele damong sugucne, yele kwelec kwekwe ngic. \v 51 Wekwackemebac Yesudi miwec, \wj “Ngenge aibaba yogo hegilening!”\wj* Inguc milu kwelec kwekwe ngic hedecine bauwalu bamadickewec. \p \v 52-53 Aime Yesu banogale kwesiibong, yogo depec-baba ngic micne nga \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* lebe-ngic micne, ailu Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yengele yanguc miwec, \wj “Na hadengsoc Ibu-macka ngengeholec gaiba. Aime ngenge dameng yogowabac mi bacnuibong. Aime yakumacbac kindololo ngic bacebacaigaing, ngenge silicine ingucnehac hudu-babale fitec, nga gbaluc balu bacnuningte kwesigaing. Aime yakumacbac kundungte tapilidi ngengele dameng aigac.”\wj* \s1 Pitadi Yesu bisockewec \r Mat 26:57-58,69-75; Mrk 14:53-54,66-72; Yoa 18:12-18,25-27 \p \v 54 Inguc aime yenge Yesu balu depec-baba ngic yengele damong sugucnele macka mengockelu hikeibong. Aime Pita ye lobenginang dadalisuchac balaibecebalu hikewec.\x - \xo 22:54 \xt Mige 31:11\x* \v 55 Hikeme ngic gocne yenge macte oda kwelina sobeng hewacina dac fitobong lobeme folalu ngiyebong, Pita yengeholec ngiyewec. \v 56 Aime kwelec-adu monicti Pita dacka ngiyeme, dongeine yela hilalu nganilu yanguc miwec, “Ngic yago ye Yesuholec gawec.” \p \v 57 Inguc mime Pitadi bisockelu miwec, “Ngigac, ga ngic migic yogo, na ye mi ngagegabac.” \p \v 58 Inguc mime dameng mi daliweme ngic monicti Pita nganilu miwec, “Ga hocne yengelacni monic.” \p Inguc mime Pitadi miwec, “Ngic, ga ngagegic, na miyac.” \p \v 59 Aime 60 minit ngama ingucne domaemewa, ngic monicti hatacmac sanangkelu miwec, “Noinebenang, ngic yago ye Galili prowinswacni, ye hocne yele alingka gacaigac.” \p \v 60 Inguc mime Pitadi bafaliyelu yanguc edowec, “Ngic, ga migic, yogo na mi ngage-motogabac.” Inguc miyemewa kokolec ngicne hiyawec. \v 61 Hiyame Sugucne ye hefaliyelu Pita nganiwec. Nganime, Pita ye Sugucnedi yowa biyachac edowec, yogo ngagesiwec, \wj “Kokolec ngicne deboc yagowa mi hiyaemewa, gagi biyac na bisocnung alecine habackang aidaicte.”\wj* \v 62 Aime Pita ye yowa yogo ngagesilu oda lobina haulu kwele-sowac sugucne ngagelu hii sugucnehac hiyawec. \s1 Damong yengi Yesu migoi aicnolu weibong \r Mat 26:67-68; Mrk 14:65 \p \v 63 Ngic Yesule damong gaibong, yengi Yesu migoi aicnolu welu \v 64 dongeine kpolucti ebeckelu yanguc miibong, “Madi wecgugac, yogolec siduc-yowa minong!” \v 65 Milu yenge aibaba haicine monic-monic aicnolu misulec aicnoibong. \s1 Yesu ye Yuda ngic-ngigac yengele Tutumangtowawa domawec \r Mat 26:59-66; Mrk 14:55-64; Yoa 18:19-24 \p \v 66 Aime mac saeme Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yogo depec-baba ngic micne nga Wapongte yefe-yowale wewedu ngic, yenge momochac kpatuleibong. Aime Yuda ngic-ngigac yengele \w Tutumangtowawa|lemma="Tutumangtowa"\w* Yesu balelu \v 67 yanguc uwacnoibong, “Ga edocnubanong. Ga \w Mesia\w*, me?” \p Mibong bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Na edocngebabe nalic mi ngagesingkedaingte.\wj*\x - \xo 22:67 \xt Yoa 3:12\x* \v 68 \wj Nga uuwa uwangeledacte, ameine nalic mi bafaliyedaingte.\wj* \v 69 \wj Yakumac nga gafenowagabeleng, iwa Ngicte Madec ye Wapong Tapilitowa fileine yele mole-foleinapec ngiyedaicte.”\wj*\x - \xo 22:69 \xt Mige 110:1; Sale 7:56\x* \p \v 70 Mime yengi miibong, “Inguc aime ga \w Wapongte Madec\w*, me?” \p Mibong yedi miwec, \wj “Yowa migaing, yogo noine. Na gagabachac.”\wj*\f + \fr 22:70 \ft “Na gagabachac” yogo Wapongte wac monic, Wahikeicne 3:14 iwa Moses edowec.\f* \p \v 71 Inguc mime yengi yanguc miibong, “Yeuctihac mibasanang ainagugac. Ilec monicti sowacneine nganiwec, nongileng ngic ingucne hatac mi basackedabelengte. Yeicne micti biyac mime ngagegabeleng.” \c 23 \s1 Yesu Pailatla bahikeibong \r Mat 27:1-2,11-14; Mrk 15:1-5; Yoa 18:28-38 \p \v 1 Milu kpatulelu ngiyeibong, yenge sasawadi fangkelu Yesu balu \w Pailatla|lemma="Pailat"\w* bahikeibong. \v 2 Hikelu yowawa lobong domame kpolickelu yanguc miibong, “Ngic ya, ye ngic-ngigacfocnonggeng yengela yefengineng basifuwelu \w takes|lemma="Takes-baba"\w* \w Sisa\w* lacnoningte kpatalayelegac. Ailu yeicnele yanguc micaigac ‘Na \w Mesia\w*, \w ngictau\w* monic,’ inguc micaigac.” \p \v 3 Inguc mibong Pailatdi uwacnolu miwec, “Ga \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele ngictau, me?” \p Mime bafaliyelu miwec, \wj “Yogo hocne gageuc migic.”\wj* \p \v 4 Aime Pailatdi \w depec-baba ngic micne\w* nga habu yengele miwec, “Ngic yagodi mimipang yowa monic mi ewaliwec, sowacneine basackegabac.” \p \v 5 Mime yengebac sanangkelu miibong, “Ye ngic-ngigac weduyeleme kwelengineng fangkecaigac. Yogo Galilihocnihac fungkelu aiyeleme kwesicgu Yudeya himongka sawelu Yerusalem iwa motogac.” \s1 Yesu Herodela bahikeibong \p \v 6 Inguc mibong Pailat ye yogo ngagelu yanguc uwayelewec, “Ngic yago Galilihocni, me?” \v 7 Ailu ye Yesule mac \w Herodedi|lemma="Herode"\w* himong yogo damongkegac, ye iwacni, inguc ngagewec. Ngagelu Herode ye dameng iwahac Yerusalem gawecte Yesu saleme yela hikewec.\x - \xo 23:7 \xt Luk 3:1\x* \p \v 8 Aime Herode ye \w Yesule|lemma="Yesu"\w* siduc biyac ngagewecte Yesudi pasile maa gocne bame nganinogale wangec gawec. Inguc ngagelu dameng dalicne Yesu basackelu gawecte ailu, Yesu yela bahikebong beliyewec. \v 9 Beliyelu Yesu uuwa homacne uwacnowec. Aime yedibac uuwa ameine monic mi bafaliyecnowec. \v 10 Aime depec-baba ngic micne, nga \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w* yengi wele domalu yele fungine sanangnehacbenang miibong. \v 11 Herode nga hudu-baba ngicfocine yenge ye lobe holecnolu migoi aicnolu ngakpi monic hibineholec holecnobong haume, Pailatla hatacmac salecebame ye balu hikeibong. \v 12 Aime Herode nga Pailat yeke esecne ngaba-ngaba gaiboc, hadeng iwahac yeke ago-ago aiiboc. \s1 Pailatdi Yesu homanale mimoctowec \r Mat 27:15-26; Mrk 15:6-15; Yoa 18:38-19:16 \p \v 13 Aime Pailat ye depec-baba ngic micne nga damong gocne ailu ngic-ngigac wacebame weleyackeibong. \v 14 Welebong yanguc milu edocebawec, “Ngic yago ye ngic-ngigacfocnonggeng kwelengineng kwefangkecaigac, inguc milu bawelegabiyeng. Ngagegaing, wiyac nganilu yowawa logaing, yogo nani ngengele haicka uwacnobe miyac aigac. Aime sowacneine basackegabac. \v 15 Nga Herode ye inguchac ngagelu moc bafaliyeme balu welegaing. Inguc aime, ngic yagodi sowacne monic mi aiyecka nani homacka lololesoc mi aigac, yogo ngage-motodaing. \v 16 Inguc aime ye webating gocne aicnolu hegilebe hikenale ngagegabac.” \p \v 17 [Ailu Ewalicebaicnele hombang damengka gawanadi ngic moniyang muc-mackacni lukecnocaigac, aibaba yogo fawec.]\f + \fr 23:17 \ft Hibi esecne Lukadi kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 17 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Lukadi mi kwelengkewec mecne.\f* \v 18 Ilec ailu habutowa sasawadi aukwelu yanguc miibong, “Ye wehomalu Barabas lukenolec!” \v 19 Barabas ye molic-molic taonka ngic-ngigac yenge kwele fangke-fangke aibaba ailu ngic wehomawecte, muc-macka loibong. \p \v 20 Nga Pailat yedibac Yesu lukecnome hikenale ngagelu ngic-ngigac yengela hatacmac sanangkelu miwec. \v 21 Mime yenge aukwelu miibong, “\w Malicpongka weng|lemma="Malicpong"\w* homana! Malicpongka weng homana!” \p \v 22 Aukwebong dameng habackang aime, Pailatdi edocebalu miwec, “Ngic yago ye oma sowacne aiwec? Na sowacneine monic mi bafuwagabacte homacka lololesoc mi aigac. Inguc aime webating aicnolu hegilebe hikenale ngagegabac.” \p \v 23 Mime yengi malicpongka homanale sanangkelu dacineholec aukwelu Pailatle yowa ewalilu hendolong bafuwaibong. Inguc aibong \v 24 Pailat ye yengele yowa ngageyelelu Yesu mimoctowec. \v 25 Ailu ngic ye kwele fangke-fangke aibaba aigacgu ngic wehomame muc-macka lobong ngiyewec, ye lukecnoningte miibong. Inguc mibong ye lukecnolu Yesubac molenginang lome ngage-ngagengineng balaibeningte hegileyelewec. \s1 Yesu malicpongka weibong \r Mat 27:32-44; Mrk 15:21-32; Yoa 19:17-27 \p \v 26 Hegileme hudu-baba ngic yengi Yesu bahikelu nganibong ngic monic Sairini taonkacni, wacine Saimon, ye nosing-bolewacni yefewa welewec. Weleemewa bafuwalu yedi Yesule \w malicpong\w* tengkenale dogbac aicnobong tengkelu Yesu balaibewec.\f + \fr 23:26 \ft Ngic malicpongka wedaingte, ye malicpongine tengkelu wedaingte mac iwa hikedaicte. Yesu tapili mikac aime Saimonti bafickenale aicnobong tengkewec.\f* \v 27 Aime ngic-ngigac habu sugucnedi balaibeibong, yengele hewackacni ngigac homacne yenge yele mihiyac ailu kwele-sowac sugucne aiibong. \v 28-30 Inguc aibong Yesudi hefaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Dameng monic weleme, iwa ngic-ngigac yenge yanguc midaingte, ‘Ngigac hufing nga kogoc mi baibong, ailu amuc mi gumecebaibong, yenge kwele-angackolec.’\wj* \q1 \wj ‘Dameng iwa ngic-ngigac yenge tikile midaingte, “Feinonggang walu famacnubac!” Nga kupicte yanguc midaingte, “Siyeckelu somecnubac!” ’\wj*\x - \xo 23:28-30 \xt Luk 21:23; Miye 6:16\x* \rq (Hos 10:8) \rq* \m \wj Ilec ailu Yerusalemkocni ngigac-adu, ngenge nale mi hiyaning! Ngenge ngengileng nga adu-madecfocngineng, yengele ailubac hiyaning!\wj* \v 31 \wj Yoc sabaineholec domaemewa yela aibaba ingucne aigaing. Nga yoc ye biyac homaicne, ibac sowale-benangkedaingte.”\wj*\f + \fr 23:31 \ft Ngic gocne yanguc ngagegaing, yoc sabaineholec yogo Yesu ingucne. Nga yoc homaicne, yogo Israel ngic-ngigac ingucne. Lobeina yengele umacti Yesule umac ewalidaicte.\f* \p \v 32 Aime kindololo ngic yaeckang yeke Yesuholec momochac wecepaningte bacepalu hikeibong. \v 33 Hikelu himong monic wacine Hodoc-luwe, iwa Yesu malicpongka weibong. Aime yeholec kindololo ngic yaeckang, monic foleinapec nga monic kanainapec yeholec wecepabong domaiboc. \v 34 Wecebabong Yesudi yanguc miwec, \wj “Mamac, bole bagaing, yogo mi ngage-motolu aigaingte ailu, ga bikicngineng hegilenong!”\wj* Ailu yenge ngakpi-kpolucine loling monic ailu lanac-ganac aiibong.\x - \xo 23:34 \xt Yes 53:12; Mige 22:18\x* \p \v 35 Ngic-ngigac yenge wiyac fikewec, yogo ngani domaibong. Domaebongka Yuda ngic-ngigac yengele damongfocngineng, yenge inguchac misulec aicnolu yanguc miibong, “Ye Wapongte Mesia bawosaecine aigacka, ye ngic-ngigac gocne baficebawec, ingucnehac yeicne baficnaguna.”\x - \xo 23:35 \xt Mige 22:7-8\x* \p \v 36 Aime hudu-baba ngic yenge inguchac midelec aicnolu yele emewa welelu \w waing hobecineholec|lemma="Waing"\w* Yesule micka lobong feme\f + \fr 23:36 \ft Bole-madec nga hudu-baba ngic yengi waing hobecineholec yogo nocaigaing. Ngictau yenge waing ingucne mi nocaigaing.\f*\x - \xo 23:36 \xt Mige 69:21\x* \v 37 yanguc miibong, “Ga Yuda ngic-ngigac yengele ngictau gagickabac geicne baficnaguc!” \p \v 38 Aime yele hodoc feina yowa yanguc kwelengkeicne domawec, “Yago Yuda ngic-ngigac yengele ngictau.” \s1 Kindololo ngic yaeckang Yesuholec wecepaibong \p \v 39 Nga kindololo ngic yaeckang yekelacni monic domawec, yedi Yesu misulec aicnolu miwec, “Ga Mesia aigicka geicne baficnagulu noke inguchac baficnupac!” \p \v 40 Inguc mime agoinedi ngelengkelu yanguc miwec, “Ga ye ameine bagac ingucnehac bagamec, Wapongte mi hangocgugac, me? \v 41 Nokilec kindololo ngicte ameine aibaba dondonne inguc ainotegaing. Nga ngic yago yebac sowacne monic mi bafuwawec.” \v 42 Inguc milu Yesule miwec, “Yesu, ga \w ngani-damonggona|lemma="Ngani-damong"\w* hike sulumelu ngictaule bole balu na ngagesicnudamec!” \p \v 43 Mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Foinac, yakumac hocne naholec Wapongte mac madicnebenang iwa gadabelecte, yogo noine edocgugabac.”\wj* \s1 Yesu homawec \r Mat 27:45-56; Mrk 15:33-41; Yoa 19:28-30 \p \v 44 Aime wenac hewac-hewac 12 kilok aime iwahac mac kundung kweme kundungti himong someckelu falu game 3 kilok mac awelewec. \v 45 Aime wenac-dongeine kundung kwewec, dameng iwahac \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* kpoluc sugucne\f + \fr 23:45 \ft Kpoluc yogo Kweline Gbagbacne, nga Kweline Gbagbacnebenang, yekele hewacka loicne.\f* yogo fouckeme yaeckang aiiboc.\x - \xo 23:45 \xt Luk 8:2-3\x* \v 46 Aime Yesudi malac sugucnehac wackelu miwec, \q1 \wj “Mamac, asune molegona logabac!”\wj* \rq (Mige 31:5) \rq* \m Inguc mime asuine ofewec. \p \v 47 Aime hudu-baba ngic yengele damongti inguc nganilu Wapong wacine bafelu yanguc miwec, “Ngic yago ye dondonne, yogo noine.” \v 48 Aime ngic-ngigac sasawa yenge aibaba fikewec, yogo ngani-ngagec ainogale kwesiibong. Kwesibong yenge aibaba yogo fikeme nganilu mondacngineng welu hiyalu macnginang hikeibong.\f + \fr 23:48 \ft Israel ngic-ngigac yenge kwele-sowac ailu mondacka wecaigaing.\f* \v 49 Aime Yesu alingfocine sasawa nga ngigac gocne Yesu balaibelu Galilihocni kwesiibong, yengebac welelu dalicka domalu aibaba fikewec, yogo nganiibong. \s1 Yesu henebewa lobong fawec \r Mat 27:57-61; Mrk 15:42-47; Yoa 19:38-42 \p \v 50-51 Aime Yuda himongka taon monic Arimatea iwacni ngic monic, wacine \w Yosefe\w*. Ye Yuda ngic-ngigac yengele Tutumangtowa yogolec memba monic. Ye\f + \fr 23:50-51 \ft Tutumangtowa iwa yowa hefelu Yesu wehomaibong.\f* ngic ulucne nga aibabaine dondonne ailu Wapongte ngani-damongte wangec gawec. Aime ye agofocine yengi yowa miibong nga aibaba aiibong, yogolec ngageme mi madickewec. \v 52 Mi madickeme ye Pailatla hikelu Yesule kponggbong banale uwacnowec. \v 53 Uwacnome nalic mime ye Yesule kponggbong bamoctolu \w kpoluc madicnebenang\w* yogodi wabungkelu bahikelu dongesi monic gbolicne, iwa loibong. Dongesi yogo posa henebe gufuicna fawec. Ailu yogo gbolicne, ngic monic iwa mi longkeicne. \fig Yesule kponggbong posa yefina logaing|alt="They put Yesu's body in the cave" src="UBSCl-24a.tif" size="col" loc="23:50-54" copy="UBS" ref="23:53" \fig* \v 54 Aime hadeng yogo \w Sabatle|lemma="Sabat dameng"\w* efec-tafec dameng aime, \w Sabat dameng\w* fungkenogale aiwec. \p \v 55 Aime Galili prowinswacni ngigac gocne Yesu balaibelu gaibong, yenge Yosefe balaibelu dongesiwa hikelu Yesule kponggbong loibong, yogo ngani-ngagec aiibong. \v 56 Ailu hatacmac hefaliyelu macnginang hikelu kponggbong yogolec heloc hoine madicne bamockeibong. Ailu Sabatle ung-yowa fagac, yogo balaibelu bole mikac macka moc ngiyeibong.\x - \xo 23:56 \xt Wah 20:10; Yef 5:14\x* \c 24 \s1 Yesu homackacni gboliye fangkewec \r Mat 28:1-10; Mrk 16:1-8; Yoa 20:1-10 \p \v 1 Sonda ubiyacte mac sae-saele ngigac yenge heloc hoine madicne bamockeibong, yogo balu dongesiwa hikeibong. \v 2 Hikelu nganibong posatowa dongesi yefeine hedickeicne yogo biyac balu igockebong kpalundungkeicne. Aime dongesi nuine moc angkelu domame, \v 3 ngigac yenge dongesi kwelina felu Sugucne \w Yesule|lemma="Yesu"\w* kponggbong basackeibong. \v 4 Ailu yenge oma wiyac fikegac, yogolec ngagebong kpungkeme domaibong. Hei, iwahac ngic yaeckang ngakpinginec kwalacnebenang angocineholec, yeki welelu haicnginang fikelu domaiboc. \v 5 Domaboc ngigac yenge hangocebame ngosockelu haicngineng himongka heluluckelu ngiyeebongka, ngic yaeckang yeki yanguc edocebaiboc, “Ngenge ngic gagaineholec omale dongesiwa basackegaing? \v 6 Ye hocne biyac gboliyelu fangkegac, yawa mi fagac. Aime ye Galili hikeebongka yowa edocngebawec, yogo ngagesidaing.\x - \xo 24:6 \xt Luk 9:22\x* \v 7 \wj ‘\+w Ngicte Madec\+w* ye \+w bikic-baba|lemma="Bikic"\+w* yengele molewa lobong, yengi balu \+w malicpongka webong|lemma="Malicpong"\+w* homadaicte,’ yogo fikenale miwec. ‘Aime hadeng habackang aime, hatacmac gboliyelu fangkedacte.’ ”\wj* \v 8 Mime ngigac yenge yedi yowa yogo biyac miwec, yogo ngagesiibong. \p \v 9 Ngagesilu dongesiwacni hatacmac hefaliye hikeibong. Hikelu salecebaicne 11, nga agofocngineng aibaba sasawa fikewec, yogo edocebayackeibong. \v 10 Ngigac hikeibong, yenge wacngineng yanguc, \w Maria\w*, wacine monic Magadalen, nga Yoana. Ailu Maria Yakobos nenggacine, ailu ngigac gocne yenge momoc hikeibong, yenge siduc yogohac \w salecebaicne\w* edocebaibong. \v 11 Aime ngigac yenge yowa miibong, yogo yenge ngagebong sisifucine aime yowangineng mi ngagesingkeibong. \v 12 Inguc aime Pita ye sifu fangke gasackelu dongesiwa hikewec. Hikelu dongesiwa fakanelu nganime, \w kpoluc madicnebenang\w* wabungkeibong, yogodi sugu ngiyewec. Ye inguc nganilu ngage-ngage bole balu hatacmac hefaliye hikewec. \s1 Mic-tengteng yaeckang yeke Emeus yefewa Yesu nganiiboc \r Mrk 16:12-13 \p \v 13 Aime hadeng iwahac mic-tengteng yaeckang yeke mac-aling monic, wacine Emeus, iwa hikenogale hikeiboc. Mac-aling yogo Yerusalemkocni dalicneine 11 kilomita, ingucne ngiyewec. \v 14 Aime yeke aibaba sasawa fikewec, yogolec mingagec ailu hikeiboc. \v 15 Yeke yowa yogolec mingagec ailu ngage-ngage bole balu hikeebocka, Yesu yeicne hikelu yekela fikeyeteme yekeholec hikeibong. \fig Emeus yefewa hikegaing|alt="They went on the Emeus road" src="Ubsa-05c.tif" size="col" loc="24:13-16" copy="UBS" ref="24:15" \fig* \v 16 Ailu donge basifuc aiyeteme yeke ye nalic mi ngani-motoiboc. \p \v 17 Inguc aime Yesudi uwayetelu miwec, \wj “Ngeke yefewa oma wiyacte ngekilackac mingagec aigaic?”\wj* \p Mime yeke kwele-sowac silic ailu waickelu domaiboc. \v 18 Domalu monic wacine Kleopas, yedi uwacnolu yanguc miwec, “Ga kwilic-ngic moniyangti sugu Yerusalem gaebengka, Sonda yagolec kwelina wiyac fike ofeyec, yogo mi ngagegic, me?” \p \v 19 Mime yedi miwec, \wj “Oma wiyac fikeyec?”\wj* \p Inguc mime yeki edolu miiboc, “Yesu Nasaret-hocni yela wiyac fikeyec. Ye Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* monic. Ailu Wapong nga ngic-ngigac yengele haicka yowa miwec, nga wiyac sasawa aiwec, yogo tapiliineholecbenang aiwec. \v 20 Aime \w depec-baba ngic micne\w* nga micnefocnonggeng, yengi ye homanale milu gamang yengele molewa lobong, yengi malicpongka webong homawec. \v 21 Aime ye hocne \w Israel\w* ngic-ngigac nonge muckacni lukecnubanale wangec gaibeng. Aimebac wiyac fikewec, yogolec hadeng yakumac habackang aigac.\x - \xo 24:21 \xt Luk 19:11; Sale 1:6\x* \v 22-23 Aime ngigac gocne nongele alingkacni, yenge yakumac ubiyactebenang dongesiwa hikelu kponggbongine basackegaing. Basackelu hefaliye welelu yanguc edocnubagaing, ‘\w Angelo\w* yaeckang yeki fikenolelu yanguc migaic, “Yesu biyac gboliye fangkelu gagac!” ’ Inguc edocnubabong kwatackegabeleng. \v 24 Nongelacni ngic gocne yengi dongesiwa hikelu ngigac yenge migaing, ingucbenang bafuwagaing. Ailu yeicnebac mi nganigaing.”\x - \xo 24:24 \xt Yoa 20:3-10\x* \p \v 25 Miboc Yesudi yanguc edocepawec, \wj “Ngeke ngage-ngagenginec mikac, ailu kwelenginec mi fangkegac. Aime Wapongte siduc-mimi ngic yengi esecnehac yowa sasawa miibong, yogo biyac mi ngagesingkecaigaic.\wj* \v 26 \wj I yanguc fikenale miibong, ‘\+w Mesia\+w* ye doic ngageme motome wac-bingec feicne nalic badaicte.’ ”\wj*\x - \xo 24:26 \xt Luk 9:22\x* \v 27 Aime yeicne siduc Wapongte hibiwa kwelengkeicne fayackegac, yogolec fungine mime yegengkeyetewec. Siduc yogo \w Mosesle|lemma="Moses"\w* hibiwacni molickelu hikecgu Wapongte siduc-mimi ngic sasawa yengi yele siduc kwelengkeibong.\f + \fr 24:27 \ft Mosesle hibi yenge Wapongte hibi molic-molic yogo 5: Fike-fike, Wahikeicne, Depec-babale bole, Himong kisiwa, nga Yefe-yowa.\f*\x - \xo 24:27 \xt Mige 22:1-21; Yes 53\x* \p \v 28 Aime mac-aling hikenogale hikeiboc, yogo bangkalelu Yesu ye mochac hikenogale silic ingucne aime, \v 29 yeki kpatalacnolu miiboc, “Mac aweleme kundung kwenale aigac, ga nokeholec hikenang!” Inguc miboc yekeholec macka felu ngiyeibong. \p \v 30 Yesu ye yekeholec ngiyelu nosing nonogale bret balu Wapong kwele-madic micnolu bauckelu yetewec. \v 31 Yeteme dongenginec lokeme Yesu ngani-motoebocka, ye iwahac mime aockeme \v 32 yekilackac mingagec ailu miiboc, “Noinebenang, yefewa Wapongte hibile fungine edocnupalu wedunotelu mime yegengkeme kwelenonggecti fangke-benangkegac.” \p \v 33 Aime yeke fangkelu iwahac hefaliyelu hatacmac Yerusalem hikeiboc. Hikelu salecebaicne 11, agofocngineng yengeholec kpatulelu ngiyeebongka bafuwacebaiboc. \v 34 Bafuwacebaboc yengi edocepalu yanguc miibong, “Sugucne ye noine homackacni gboliyelu fangkegac, ye Saimon fikecnogachac!”\x - \xo 24:34 \xt 1Kor 15:4-5\x* \v 35 Mibong yeki yefewa yekela wiyac fikewec, ailu Yesudi bret bauckeme ngani-motoiboc, yogolec siduc edocebaiboc. \s1 Yesudi alingfocine fikeyelewec \r Mat 28:16-20; Mrk 16:14-18; Yoa 20:19-23 \p \v 36 Edocebaboc yenge yowa yogo ngagelu ngiyeebongka, Yesu yeicne hewacnginang domalu yanguc edocebawec, \wj “Kwele-mogung ngengela fana.”\wj* \p \v 37 Inguc mime yenge kwatackelu hangocebame yanguc ngageibong, “Ngic ilucine nganigabeleng.”\x - \xo 24:37 \xt Mat 14:26\x* \p \v 38 Inguc ngagebong miwec, \wj “Ngenge omale mimedec ailu ngageboc aigaing?\wj* \v 39 \wj Ibac naneuc gagabac, ngenge hige-molene nganining. Iluc yengebac luwe-biuc mikac. Ilec wele oiyacnulu ngagening, nabac luwe-biuckolec.”\wj* \p \v 40 Inguc milu hige-moleine edalicebame \v 41 yenge kwatackeibong. Ailu beliyelu sifu mi ngagesingkeibong. Aime yedi uwayelelu yanguc miwec, \wj “Ngenge nosing monic lobong ngiyegac, me?”\wj* \v 42 Mime yenge misa-sic lobeicnele nebocine lacnobong \v 43 balu dongenginang nowec. \p \v 44 Nolu yanguc edocebawec, \wj “Ngengeholec gaibawa yanguc biyac edocngebaiba. Wiyac sasawa nale ngagelu Wapongte \+w yefe-yowa\+w* Mosesdi kwelengkewec, nga Wapongte siduc-mimi ngic yengele hibiwa, ailu Miti geewa kwelengkeicne fagac, yogo sasawa noine fikedaic.”\wj*\x - \xo 24:44 \xt Luk 9:22\x* \p \v 45 Inguc milu yedi iwahac mime ngage-ngagengineng yegengkeme, Wapongte hibi ngage-motoibong. \v 46 Ailu yanguc taockelu miwec, \wj “Ilec ailu yanguc kwelengkeicne fagac. Mesia ye doicka webong homame hadeng habackangka hatacmac gboliyelu fangkedaicte.\wj* \v 47 \wj Aime yenge yele wacka \+w kwelengineng hefaliyebong|lemma="Kwele-hefaliyec"\+w*, \+w bikic\+w* hegileyelenale yefe yogo Yerusalem mackacni fungkelu ngic-ngigac himongne himongne sasawa yowa edocebalu weduyelebong hikedaicte.\wj* \v 48 \wj Aime ngengela aibaba yogo hocne dongenginang fikegac, yogo mibong yegengkedaic.\wj*\x - \xo 24:48 \xt Yoa 15:27; Sale 1:8\x* \v 49 \wj Ngagegaing, Mamacnedi mipangkelu miwec, nani yogo salengelebe badaing. Ailu ngenge taon yago mi hegileebongka wilengkacni tapili ngeledaicte, yogo noine.”\wj*\x - \xo 24:49 \xt Yoa 14:16; 15:26; Sale 1:4\x* \s1 Yesu honocmengka fewec \r Mrk 16:19-20; Sale 1:9-12 \p \v 50 Aime Yesu ye molickeyeleme taon hegilelu lobina Betani mac-kpisicna hikelu iwa moleine bafangkelu mimi-madic milu edocebawec. \v 51 Inguc milu gaemewa, Wapongti bame honocmengka fewec. \v 52 Feme yenge afeelu beliyebenangkelu Yerusalem hatacmac hefaliye hikelu, \v 53 damengsoc \w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\w* galu Wapong mitengkelu gaibong.