\id JHN - Migabac NT; 09-Sep-11 1st draft \h Yoane \toc1 Yoanedi Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \toc2 Yoane \toc3 Yoa \mt1 Yoanedi \mt2 Yesule Siduc Madicne Kwelengkewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Yesu homalu homackacni gboliyelu fangkeme hifa 50 ngama ingucne motome, Yoanedi hibi yago kwelengkewec. Yoane yogo ye Yesule mic-tengteng monic, ye Yoane misa-lowac miyac. Dameng iwa ngic ye kwelengkelu yeicnele “na” me “nonge” mi milu kwelengkewec. Ye ngic monic ingucne “ye” me “yenge” milu kwelengkewec. Yoane ye aibaba yogo balaibewec. Aime dameng gocna yeicne ngagelu “Yesudi mic-tengteng angac ngagecnocaigac” inguc kwelengkewec. \ip Mataio, Mareko, nga Luka, yenge molickelu Yesule siduc kwelengkeibong. Aime lobeina Yoanedi Yesule siduc kwelengkewec, yowa gocne mi kwelengkeibong, yogo kwelengkewec. Yesule fungine yegengkenale hibi yago kwelengkewec. Ailu 20:31 iwa hibi fungine yanguc kwelengkewec, “Yesu ye Mesia, ailu ye Wapongte Madec, ngenge yogo ngagesingkelu yele wacka gaga baningte hibi yago kwelengkeicne fagac.” \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1–18 Molic-molic yowa: Yesu fungineinele siduc \io1 1:19—10:42 Yesu yowaine nga aibabainedi yeicne fungine bayegengkewec \io1 11:1—12:50 Homac nga gagale siduc, ailu Yesu ye ngictau nga kwelec kwekwe doicineholec yogo bayegengkewec \io1 13:1—20:31 Yesu yeicne malicpongka homalu gboliyelu fangkewec, yogolec fungine bayegengkewec \io1 21:1–25 Yesudi mic-tengtengfocine hatac fikeyeleme Yoanedi yowa moto-motoine kwelengkewec \c 1 \s1 Wapongte Yowadi ngic fikewec \p \v 1 Esecne fungina molickelu, monic wacine Yowadi gawec. Nga Yowa ye Wapongkolec gawec. Ailu Yowa yeuctihac Wapong.\x - \xo 1:1 \xt Yoa 17:5; 1Yoa 1:1-2; Miye 19:13\x* \v 2 Ailu ye hocne esecne fungina molickelu Wapongkolec gawec. \v 3 Aime Wapongti mime Yowadi wiyac sasawa kwefickeyackewec. Wiyac sasawa fikelu fayackegac, yogo yengungtihac monic mi fikeibong.\x - \xo 1:3 \xt 1Kor 8:6; Kol 1:16-17; Hib 1:2\x* \v 4 Yowa yela hocne gaga fawec. Aime gaga yogodi ngic-ngigac yengele Angoc ailu Wapongte yefe noine edalicebawec.\x - \xo 1:4 \xt Yoa 5:26\x* \v 5 Aime Angocti kundung kweme angoleme, kundungti Angoc yogo someckenale aibibiyelu hegilewec.\x - \xo 1:5 \xt Yoa 3:19\x* \s1 Yesu ye Gaga nga Angocte fungine \p \v 6 Wapongti ngic monic saleme kwesiwec, yele wacine \w Yoane\w*.\x - \xo 1:6 \xt Mat 3:1; Luk 1:13-17,76\x* \v 7 Yedi Angoc yogolec mime yegengkeme, Angoc yogodi ngic-ngigac bacebame angoleningte kwesiwec. Ye kwesilu ngic-ngigac sasawadi Angoc yogo ngagesingkeningte miwec. \v 8 Ye yeicnebac Angoc yogo miyac. Yebac Angoc yogo mime yegengkenale kwesiwec. \p \v 9 Aime Angoc yogo noinebenang, ye himongka kwesilu ngic-ngigac sasawa bacebame angolecaigaing.\x - \xo 1:9 \xt Yoa 8:12\x* \v 10 Wapong ye Angocti himong nga wiyac sasawa bayackeme, Angoc yogodi himongka game ngic-ngigac yenge ye mi ngani-motoibong. \v 11 Ye yeicne alingfocine yengela kwesime yengi mac mi holecnoibong. \v 12 Aimebac ngic-ngigac mac holecnolu wacine ngagesingkeibong, yenge nalic Wapong adu-madecfocine ainingte miwec. \v 13 Yele adu-madec yogo yenge ngic sackacni, me socte angackacni me ngic monicte angackacni monic mi fikeibong, miyac. Yenge Wapong yeuctihac mime fikeibong.\x - \xo 1:13 \xt Yoa 3:3-6; Filp 2:7; Yoa 2:11; 1Pi 1:23\x* \p \v 14 Aime Yowadi ngic soc-biuckolec ailu hewacnonggang gawec. Madec moniyang yedi hocne galu Mamactacni wac feicne balu gawec, wac feicne yogo hocne nganiibeng. Yogo kwele-madicte wiyac nga yowa noine wakeyackeicne fagac. \s1 Yoane ye Yesule yefe baba \p \v 15 Yoanedi yele fungine mime yegengkeme wackelu yanguc miwec, “Na yele hocne yanguc edocngebaiba, ‘Ngic lobena kwesilu gagac, ye na mi fikeebewa yedi biyachac gawecte na ewalicnugac.’ ” \v 16-17 \w Yefe-yowadi|lemma="Yefe-yowa"\w* \w Mosesla|lemma="Moses"\w* kwesime baibeng. Nga kwele-madic ailu yowa noine yogobac \w Yesu\w* \w Kristoholec|lemma="Kristo"\w* kwesiwec. Ailu ye kwele-madic bucbuchac facnogac, yogodi nongilang moto-motoine mikac kwesinolecaigac.\x - \xo 1:16-17 \xt Wah 34:28; Rom 6:14\x* \v 18 Monicti Wapong monic mi nganiwec, miyac. Madecine moniyang sugudi Mamacine emeina wetackelu gacaigac, ye Wapong. Yedi Mamacte fungine mime yegengkenolewec.\x - \xo 1:18 \xt Wah 33:20; Yoa 6:46; 1Tim 6:16\x* \s1 Yoane boleinele fungine \r Mat 3:1-12; Mrk 1:7-8; Luk 3:15-17 \p \v 19 \w Yuda ngic|lemma="Yuda ngic-ngigac"\w* Yerusalem taonka gaibong, yengi \w depec-baba ngic\w* nga \w Liwai\w* aling gocne salecebabong Yoanela hikelu yanguc uwacnoibong, “Ga ma ngic?” \p \v 20 Uwacnobong, ye yeicne fungineine mi hesongkeyelewec. Ye edocebalu yanguc mime yegengkewec, “Na Mesia miyac.” Yoane ye inguc mime yegengkewec. \p \v 21 Inguc mime yengi hatacmac uwacnoibong, “Aime \w Elaiya\w* hatac kwesidaicte, ga ye, me?” \p Uwacnobong yedi miwec, “Na ye miyac.” \p Mime miibong, “Aime Wapongte \w siduc-mimi ngicbenang|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* kwesinale miicne, ga ye, me?” \p Mibong “miyac” miwec.\x - \xo 1:21 \xt Yef 18:15,18; Mat 11:14\x* \p \v 22 Inguc mime yanguc miibong, “Aime ga maa? Nonge ngic salecnubagaing, yengela yowa ameine wenuc bahikelu edocebadabelengte? Gageicnele wenuc migic?” \p \v 23 Inguc mibong Yoanedi yanguc edocebawec, \q1 “Himong kisiwa misaine mikacka yowa-malac monic fikegac, yogo nani hocne yanguc wackegabac, ‘Ngenge Sugucnele yefe hole-wenengkening.’ \rq (Yes 40:3) \rq* \m Siduc-mimi ngic \w Yesaiyadi|lemma="Yesaiya"\w* nale inguc miwec.” \p \v 24 Aime ngic hikeibong yengele alingkacni \w Farisaio\w* gocne yengi \v 25 Yoane yanguc uwacnoibong, “Ga Mesia miyac, nga Elaiya miyac, ailu Wapongte siduc-mimi ngic miyac. Aime ga omale ngic-ngigac misa lowayelecaigic?” \p \v 26 Inguc mibong Yoanedi bafaliyelu yanguc edocebawec, “Na misa lowangelecaigabac. Aimebac Yuda ngic-ngigac ngengele hewacka ngic monic gagac, ngenge ye mi ngagegaing. \v 27 Ye nale lobewa kwesilu gagac, ye feicne aigacte na waweweine ingucnedi yele hige-ebecte mucine lukebe nalic mi madickedaicte.”\x - \xo 1:27 \xt Yoa 1:15\x* \fig Hige-ebec mucineholec holegac|alt="They wore leg-coverings with ropes" src="44_John1.27_Sandals.tif" size="col" loc="1:26-28" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="1:27" \fig* \v 28 Yoane ye Betani macka Yodan misa nebocina misa lowayelelu gawec, iwa wiyac yogo fikewec.\f + \fr 1:28 \ft Betani yogo mac yaeckang yekele wac. Monic Yerusalem emeina, nga monic Yodan emeina inguc faiboc.\f* \s1 Yesule fungine \p \v 29 Mac saeme Yoane ye domame Yesudi yela weleme nganilu ngic-ngigac yanguc edocebawec, “Nganining, yogo Wapongte \w lama madecine|lemma="Lama"\w*\f + \fr 1:29 \ft Israel ngic-ngigac yenge bikicngineng miyac ainale lama madecine depec lobelu gaibong.\f*, ye himongtowa yagolec ngic-ngigac sasawa yengele \w bikic\w* baickedaicte.\x - \xo 1:29 \xt Yes 53:6-7; 1Pi 1:18-19\x* \v 30 Yele hocne ngagelu yanguc miiba, ‘Ngic monic lobena kwesilu gagac, ye na mi fikeebewa yedi biyachac gawecte na ewalicnugac.\x - \xo 1:30 \xt Yoa 1:15\x* \v 31 Na ye mi ngage-motoiba. Aime \w Israel\w* ngic-ngigac ngenge yedi yegengkenale na kwesilu misa lowangeleiba.’ ” \p \v 32 Yoanedi yanguc mime yegengkewec, “Na \w Tili Asu\w* nganibe, ye tudiling nangole silic ingucne honocmengkacni walu yele feiwa ngiyewec, yogo nganiiba.\x - \xo 1:32 \xt Mat 3:16\x* \v 33 Aime na ye mi ngage-motoebewa Wapongti salecnuwec, ye misa lowangelebele, ailu yanguc edocnuwec, ‘Asudi walu ngic yela ngiyeme nganidamecte, yedibac \w Tili Asudi|lemma="Tili Asu"\w* lowangeledaicte.’ \v 34 Na yogo hocne nganilu yanguc biyachac mibe yegengkewec, ngic yedi \w Wapongte Madec\w*.”\x - \xo 1:34 \xt Mat 3:17\x* \s1 Yesu mic-tengtengfocine \p \v 35 Aime mac saeme, Yoane ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengelacni mic-tengteng yaeckang yekeholec mac iwa hatacmac domaibong. \v 36 Domaebongka Yesu hikeme nganilu mic-tengtengkecine yanguc edocepawec, “Nganinic, yogo Wapongte lama madecine.”\x - \xo 1:36 \xt Yoa 1:29\x* \p \v 37 Inguc mime ngagelu mic-tengtengkecine yeke Yesu balaibelu hikeiboc. \v 38 Hikeboc Yesudi hefaliye nganicepalu yanguc uwayetewec, \wj “Ngeke oma wiyacte aingetegac?”\wj* \p Inguc uwayeteme miiboc, “Rabai,” (yogolec fungine wewedu bafaliyeicne) “ga mac wenuwa gagic?” \p \v 39 Inguc miboc yanguc edocepawec, \wj “Ngeke welelu nganinic.”\wj* Inguc mime yenge momoc hikelu mac gawec yogo nganiiboc. Aime hadeng iwa dameng 4 kilok biyac aiwecte ailu yeholec ngiyeiboc. \p \v 40 Aime Yoanele yowa ngagelu Yesu balaibeiboc, yekelacni monic Endru, ye Saimon Pita gbaine.\x - \xo 1:40 \xt Mat 4:18-20\x* \v 41 Yedi Yesu nganilu hatacmac molickelu hefaliye hikelu haeine Saimon bafuwalu yanguc edowec, “Noke \w Mesia\w* bafuwagabelec.” (Mesia yogolec fungine Kristo bafaliyeicne.) \p \v 42 Inguc milu Saimon mengockeme Yesula hikeboc, Yesudi ye nganilu yanguc miwec, \wj “Ga Saimon \+w Yoane\+w* monicte madec, yogo noine. Aimebac gale wacgone gbolicne Kefas minoga.”\wj* (Yogolec fungine posa, nga Grik yowawa Pita.)\x - \xo 1:42 \xt Mat 16:18\x* \p \v 43 Mac saeme Yesu ye Galili prowinswa hikenogale ngagelu hikelu, ngic monic wacine Filip, ye bafuwalu yanguc edowec, \wj “Ga wele na balaibecnuc.”\wj* \v 44 Filip nga Endru ailu Pita yenge Besaida taonkacni. \p \v 45 Aime Filip ye ngic monic wacine Natanael, ye bafuwalu yanguc edowec, “Mosesdi yefe-yowale hibiwa kwelengkewec, nga siduc-mimi ngic yengi inguchac kwelengkeibong, nonge ngic yogo bafuwagabeleng. Yogo Yesu hocne, \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* madec, Nasaret taonkacni.”\x - \xo 1:45 \xt Yef 18:18; Yes 7:14; 9:6; Yer 23:5; Esek 34:23\x* \p \v 46 Inguc mime Natanaeldi yanguc miwec, “Nasaret mac yogo mac omane. Aime mac iwa wiyac madicne monic nalic fikedaicte, me?” \p Inguc mime Filipdi miwec, “Ga welelu nganic.” Mime hikeiboc. \p \v 47 Hikeboc Yesudi Natanael nganime yela leme yanguc miwec, \wj “Nganining, ngic yago \+w Israel ngic|lemma="Israel"\+w* noine, yela lokwesac nga kwesac-aibaba monic mi fagac.”\wj* \p \v 48 Inguc mime Natanaeldi yanguc uwacnowec, “Ga yefe wenucka ngagecnugic?” \p Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Filip ye ga mi wacgume welegabiyec, dameng iwa \+w fik yoc\+w* fungina ga geicnac ngiyeengka biyac nganicgugabac.”\wj* \p \v 49 Inguc mime Natanaeldi yanguc edowec, “Wewedu, ga Wapongte Madec, Israel nongele \w Ngictau\w*.”\x - \xo 1:49 \xt Mat 14:33; 16:16; Mrk 3:11\x* \p \v 50 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga fik yoc fungina ngiyeengka nganicgubac inguc edocgugabacte ngagesingnugic, me? Gacgu pasi yangucne hatacmac ewalilu sugucnehac fikeme nganidamecte.\wj* \v 51 \wj Foinac, honocmeng angkeme \+w Ngicte Madec\+w* ye honocmengte liti ingucne aime, Wapongte \+w angelofocine|lemma="Angelo"\+w* yela edelu fec-wac aibong nganicebadaingte, yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 1:51 \xt Fike 28:12\x* \c 2 \s1 Misadi waing aiwec \p \v 1 Hadeng yaeckang motome, Galili prowinswa Kana taonka baba-tumang fikewec. Aime \w Yesu\w* nenggacine iwa hikeme, \v 2 Yesu nga \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge iwa momoc hikeningte wacebaibong. \v 3 Aime yenge \w waing\w* misangineng miyac aime, nenggacinedi Yesu yanguc edowec, “Waing misangineng miyac aigac.” \p \v 4 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ngigac, ga wiyac migic, yogo nale miyac, nale dameng yakuhuc mi aigachac.”\wj*\x - \xo 2:4 \xt Yoa 7:30; 8:20\x* \p \v 5 Inguc mime nenggacinedi bole-ngic yanguc edocebawec, “Ye wiyac monic ainingte edocngebame ngenge yowaine sasawa balaibedabiyeng.” \p \v 6 Aime \w Yuda ngic-ngigac\w* yenge suwe-suwe aibabangineng balaibelu hebec misaineholec lobong ngiyecaigac. Ilec ailu hebec posadi baicne 6 inguc iwa biyac ngiyeicne. Hebec moniyang moniyang yogo yenge 100 lita, ingucti ngiyeibong. \p \v 7 Aime Yesudi bole-ngic yanguc edocebawec, \wj “Ngenge misa filalu hebecka kwebong haulu wakeyackena.”\wj* Inguc mime yenge misa filalu kwebong haulu wakeyackewec. \p \v 8 Kwebong haulu wakeme, yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge yakumac misa yogo filalu nosing-damongta balening.”\wj* \p Inguc mime yenge filalu balu leibong. \v 9 Balu lebong misadi hefaliyelu waing misa aime, nosing-damongti waing misa nganilu wenuwacni bagaingte ngageme kpungkewec. Aime bole-ngic misa filalu baleibong, yengi sugu ngageibong. Inguc nganilu nosing-damongti molewa babacte ngic ye micnome welewec. \v 10 Weleme edolu yanguc miwec, “Aibabanonggeng yanguc fagac, molickelu waing misa madicne ngic-ngigac gumecebabeng nocaigaing. Ailu kwelengineng sifuweme waing misa angacine kpisicnemac gumecebacaigabeleng. Aime gagibac waing misa madicne sangkeng fayec. Aime yakumacbac bafuwagic.” \p \v 11 Yesu ye Galili prowinswa Kana taon iwa galu ngagesingkeningte pasile maaine yogo molickelu bawec. Balu yeicne wacine feicne inguc bayegengkeme mic-tengtengfocine yenge yogo nganilu ye ngagesingkeibong. \s1 Woc-wiyac salebong Yesudi yebicebawec \r Mat 21:12-13; Mrk 11:15-17; Luk 19:45-46 \p \v 12 Gaebongka motome Yesu nga nenggac gbafocine ailu mic-tengtengfocine yenge momoc Kapeneam taonka haulu iwa hadeng gocne gaibong.\x - \xo 2:12 \xt Mat 4:13\x* \v 13 Gaebongka Yuda ngic-ngigac yengele \w Ewalicebaicnele hombangte|lemma="Ewalicebaicnele hombang"\w* dameng bangkale weleme, Yesu ye Yerusalem taonka fewec. \v 14 Felu nganime ngic yenge Wapongte \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* oda kwelina depecte \w lama-bulumaka|lemma="Lama"\w* nga tudiling nango lolu saleibong. Nga gocne yenge ngiyelu himong monickacni yengele moneng yogo bafaliyelu yengileng ibule moneng yelelu gabong nganicebawec. \v 15 Nganicebalu indulu monic mideckeicne balu yogodi ngic sasawa lama-bulumakafocnginengkolec Ibu-mackacni weyebic aiyeleme hauibong. Hauyackebong ngic moneng lanac-ganac gaibong, yengele moneng sotiyewec, ailu tebongineng bafaliyewec. \v 16 Bafaliyelu ngic tudiling nango saleibong, yenge yanguc edocebawec, \wj “Ngenge wiyacngineng yogo baickening! Ngenge \+w Mamacnele mac|lemma="Ibu-mac"\+w* yago aibong woc-wiyac sale-salele mac mi aidaic.”\wj* \fig Yesudi Ibu-mackacni yebicebagac|alt="Jesus removes them from the temple" src="GT00091.tif" size="col" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="2:16" \fig* \p \v 17 Aibaba yogo fikeme mic-tengtengfocine yenge yowa monic Wapongte hibiwa yanguc kwelengkeicne fawec, yogo ngagesiibong, \q1 “Gale macte ailu sanangnehac dogbac ailu gadacte.” \rq (Mige 69:9) \rq* \p \v 18 Yesudi inguc aime Yuda ngic yengi bafaliyelu yanguc edoibong, “Ga aibaba yogo aigamecte, pasile maaine weningucne baengka nganilu tapiligone fagac, inguc ngagedabelengte?” \p \v 19 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge \+w ibu-mac\+w* yago hembalackebong, na hadeng habackangte kwelina yogo bafangkedacte.”\wj*\x - \xo 2:19 \xt Mat 26:61; 27:40\x* \p \v 20 Inguc mime Yuda ngic yengi yanguc miibong, “Ngic yenge Ibu-mac yago hifa 46 inguc bagacgu badickeibong. Aime gagibac hadeng habackangte kwelina nalic bafangkedamecte migic, me?” \v 21 Yesubac yeicne socte ibu-macka nangeng yowa holelu miwec.\x - \xo 2:21 \xt 1Kor 6:19\x* \v 22 Gacgu Wapongti homackacni bagboliyeme fangkeme, mic-tengtengfocine yenge Yesudi yowa inguc miwec, yogo ngagesiibong. Ngagesilu Wapongte hibiwa yowa kwelengkeicne fagac nga Yesule yowa momoc ngagesingkeibong.\x - \xo 2:22 \xt Luk 24:6-8; Yoa 12:16\x* \p \v 23 Aime Yesu ye Yerusalem iwa Ewalicebaicnele hombangte damengka iwa galu pasile maaine bame, ngic-ngigac bocyacti nganilu wacine ngagesingkeibong.\x - \xo 2:23 \xt Yoa 7:31\x* \v 24 Aime Yesu yeuctihac ngic-ngigac ngage-ngagengineng ngani-motoyackewec. Ilec ailu yengele angac mi balaibewec. \v 25 I yangucte, ye yeuctihac ngic-ngigac yengele kwelewa wiyac sasawa fawec, yogo biyac ngagewecte ailu, ngic monicte fungine uwalu ngagenogale mi aiwec. \c 3 \s1 Nikodemus \p \v 1 \w Farisaio\w* ngic monic wacine Nikodemus, ye \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele ngic micne monic gawec.\x - \xo 3:1 \xt Yoa 7:50; 19:39\x* \v 2 Aime ye debocka Yesula kwesilu yanguc miwec, “Wewedu, ga Wapongti salecgume wewedu bole balu gagic, yogo ngagegabeleng. Ga pasile maaine bacaigic, bole ingucne monicti Wapong mikac galu nalic mi badaicte.” \p \v 3 Inguc mime \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Foinac, monic ye hatacmac gbolicne mi fikedaictewa, ye Wapongte \+w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\+w* kwelina nalic mi gadaicte, yogo noinebenang edocgugabac.”\wj*\x - \xo 3:3 \xt Mat 18:3; 1Pi 1:23\x* \p \v 4 Inguc mime Nikodemusdi miwec, “Ngic biyac suguleicnedi wenucka hatacmac fikedaicte? Ye nenggacinele gobe kwelina nalic mi fedaicte. Ailu hatacmac nalic mi fikedaicte.” \p \v 5 Aime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Foinac, monic ye misa \+w Asuholecka|lemma="Asu"\+w* gbolicne mi fikedaicte, ye Wapongte ngani-damongka nalic mi fedaicte, yogo noinebenang edocgugabac.\wj* \v 6 \wj Aime ngic soc-biuckoleckacni fikedaicte, ye ngic soc-biuckolec silichac. Nga Asuwacni fikedaicte, ye Asu silichac.\wj*\x - \xo 3:6 \xt Yoa 1:13\x* \v 7 \wj Ga hatac gbolicne fikecte edocgube mi kwatackenong.\wj* \v 8 \wj Gbelong ye yeicne angac balaibelu weme ucine ngagecaigic. Aime ye wenuwacni welecaigac ailu wenuwa hikecaigac, yogo mi ngagegic. Ngic-ngigac Asuwa fikedaingte, yenge sasawadi silicngineng ingucnehac.”\wj* \p \v 9 Inguc mime Nikodemusdi yanguc edowec, “Yowa sasawa migic, yogo yefe wenucka fikedaicte?” \p \v 10 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga \+w Israel\+w* ngic-ngigac yengele wewedudi wiyac yogo wenucka mi ngage-motogic, me?\wj* \v 11 \wj Foinac, nonge ngagecaigabeleng, yogo micaigabeleng. Nga nganicaigabeleng, yogo mibeng yegengkecaigac, yogo noinebenang edocgugabac. Aime ngenge yowa yogo mi ngagepangkecaigaing.\wj* \v 12 \wj Na himongte wiyacka gbolicne fikeningte yowa milu edocngebabe ngenge mi ngagesingkeibong. Aime honocmengte wiyacte edocngebadactewa, ngenge yogo wenucka ngagesingkedaingte?\wj* \v 13 \wj Monicti honocmengka mi fewec. \+w Ngicte Madec\+w* honocmengkacni wawec, ye moniyangti sugu honocmengte wiyacte edocngebadaicte.\wj* \p \v 14 \wj “\+w Mosesdi|lemma="Moses"\+w* himong kisiwa misaine mikacka hema moledi baicne bafangkelu kpembengkeme domawec,\wj*\f + \fr 3:14 \ft Hemale siduc yogo Himong Kisiwa 21:6-9 iwa kwelengkeicne fagac. Hema hicebame ilucine kpembengkeicne yogo nganilu mi homalu gaibong.\f* \wj ngic yenge aibaba silicine ingucnehac Ngicte Madec bafangkebong domadaicte.\wj*\x - \xo 3:14 \xt Him 21:9; Yoa 8:28; 12:32\x* \v 15 \wj Ilec ailu ngic-ngigac ye ngagesingkegaing, yenge sasawadi \+w gaga-sanang\+w* badaingte.”\wj*\x - \xo 3:15 \xt Yoa 20:31\x* \p \v 16 I yangucte, Wapongti himongtowale ngic-ngigac yengele kwele-angac sugucnehac ngagewecte ailu, Madecine moniyang sugu lome himongka wawec. Ilec monicti ye ngagesingkegac, ye mi homadaicte, ye gaga-sanang bagac.\x - \xo 3:16 \xt Yoa 3:36; 10:28; Rom 5:8; 8:32; 1Yoa 4:9-10\x* \v 17 Wapongti Madecine himongtowale ngic-ngigac bikicngineng wosaelu mimoctonale mi saleme wawec, miyac. Ye himong ngic-ngigac yengele bikicte ameine bame wasecne ainingte himongka saleme wawec.\x - \xo 3:17 \xt Luk 19:10\x* \v 18 Aime monicti Madecine ngagesingkeme, ye yowawa mi logac. Nga monic ye \w Wapong Madecine|lemma="Wapongte Madec"\w* moniyangte wac mi ngagesingkegacka, yebac yowawa biyachac mimoctowec.\x - \xo 3:18 \xt Yoa 5:24\x* \p \v 19 Yowa mimoctowecte fungine yogo yanguc, Angocti himongka kwesime, ngic-ngigac aibabangineng sowacnele ailu kundungte angac ngagelu Angoc hegileibong.\x - \xo 3:19 \xt Yoa 1:5,9; 8:12\x* \v 20 Ngic-ngigac aibaba sowacne aicaigaing, yenge aibabangineng sowacne yegena mi fikenale ailu, sasawadi Angoc lobe holecnolu Angocka mi kwesigaing. \v 21 Aime monic ye aibaba noine aicaigac, ye Wapongte tapiliwa boleine bacaigac, yogo yegengkenale Angocka kwesigac. \s1 Yoanedi Yesule mime yegengkewec \p \v 22 Gacgu Yesu ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengeholec Yudeya himongka hikelu iwa galu ngic-ngigac misa lowayelewec.\x - \xo 3:22 \xt Yoa 4:1-2\x* \v 23 Dameng iwa Salim mac emeina mac monic wacine Ainon, iwa misa bocyac fawec. Ilec \w Yoane\w* ye inguchac iwa game ngic-ngigac yenge yela hikebong, yedi inguchac misa lowayelelu gawec. \v 24 Aibaba yogo Yoane muc-macka mi loebongka fikewec. \p \v 25 Aime Yoane mic-tengtengfocine nga Yuda ngic monic, yenge Yuda yengele suwe-suwe aibabanginengte ailu yowanginengti fec-wac aiwec. \v 26 Aime mic-tengteng yenge Yoanela lelu yanguc edoibong, “Wewedu, ngic gaholec Yodan nebocina game gagi yele fungine miyengka yegengkeme edocnubaing, ye hocne ngic-ngigac misa lowayeleme sasawadi yela hikeyackegaing.” \p \v 27 Inguc mibong Yoanedi yanguc edocebawec, “Wapong honocmengka gagac, yedi ngic monic wiyac mi lacnodaictewa, ye yogo nalic mi badaicte. \v 28 Na \w Mesia\w* miyac. Nabac ye yefe molickecnobele Wapongti bole-yowa yogo neleme kwesiiba. Yogolec hocne biyachac edocngebaiba. Aime ngenge ngageibong, yogo hocne mibong yegengkegac.\x - \xo 3:28 \xt Yoa 1:20; Mat 11:10\x* \v 29 ‘Ngic ye ngigac bingecineholec ye ngigac badaicte. Aime ngic agoinedi yele siduc ngagelu beliyedaicte.’ Aime na ingucnehac yakumac belic-belicti kwelene wakegac. \v 30 Yele siducti suguleme naledi wadaic.” \p \v 31 Wilengkacni wawec, ye wiyac sasawale feicnetowangineng aigac. Aime ngic himongkacni fikeicnebac, ye himongkacni. Ilec ailu himongte yowa micaigac. Nga honocmengkacni wawecti wiyac sasawale feicne aiwec gagac.\x - \xo 3:31 \xt Yoa 8:23\x* \v 32 Ailu ye wiyac wilini fagac, yogo ngani-ngagec ailu gawec, yogolec mime yegengkeme, monicti yele yowa mi sebilelu gagac.\x - \xo 3:32 \xt Yoa 3:11\x* \v 33 Aime monic ye yowa yogo balu sebilegac, ye Wapongti yowa noine micaigac, yogo mime sanangkegac. \p \v 34 Wapongti ngic salewec, ye Wapongte yowa migac. I yangucte, Wapongti Tili Asu heuckelu nebocine sugu mi yelegac, miyac. \v 35 Mamac ye kweledi Madecinele angac ngagelu wiyac sasawa moleina lowec.\x - \xo 3:35 \xt Mat 11:27; Yoa 5:20\x* \v 36 Ilec monic ye Wapongte Madec ngagesingkegac, ye gaga-sanangkolec gagac. Nga monicti Madecine lobe holecnogac, ye Wapongte aalicti yele feiwa feme gagac.\x - \xo 3:36 \xt Yoa 3:16-18; 1Yoa 5:12\x* \c 4 \s1 Samaria ngigac \p \v 1 \w Farisaio\w* yenge \w Yesule|lemma="Yesu"\w* siduc yanguc ngageibong, “Yedi \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* bacebalu misa lowayelegac. Aime yele mic-tengtengfocine yengi \w Yoanele|lemma="Yoane"\w* mic-tengtengfocine yengele dzale ewaligac.”\x - \xo 4:1 \xt Yoa 3:22\x* \v 2-3 Yesu ye yowa inguc ngagelu Yudeya himong hegilelu Galili prowinswa hatacmac hefaliye hikewec. Yudeya himong iwa Yesu yeuctihac ngic-ngigac misa mi lowayelewec, mic-tengtengfocine yengi sugu ngic-ngigac misa lowayeleibong. \p \v 4 Iwa hikelu \w Samaria\w* himong falockenogale ailu, \v 5 Samaria yengele mac monic wacine Sika, iwa hikewec. Sika mac yogo \w Yakobodi|lemma="Yakobo"\w* madecine \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* himong mimoctocnowec, yogolec emeina ngiyewec.\x - \xo 4:5 \xt Fike 33:19; Yos 24:32\x* \v 6 Aime Yesu ye Yakobole misa long monic faliicne ngiyewec, iwa yefe hikecgu tapiliine mikac aime misa long yogolec emeina walu ngiyewec. Dameng iwa 12 kilok ingucne aime ngiyewec. \p \v 7-8 Ngiyeme mic-tengtengfocine yenge nosing fuli banogale macka hikeibong. Hikebong Samaria ngigac monic ye misa filanogale kwesime, Yesudi yanguc micnowec, \wj “Misa baweleng nobe.”\wj* \fig Samaria ngigac ye misa filanogale longka kwesigac|alt="woman at the well" src="44_John4.11_Samaritan@WellW.tif" size="col" loc="4:7-10" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="4:7-8" \fig* \p \v 9 Inguc mime ngigac yedi miwec, “Ga Yuda ngicti wenucka \w Samaria\w* ngigac nala misale migic?” \w Yuda ngic-ngigac\w* yenge \w Samaria\w* ngic-ngigac yengeholec nogumecngineng mi fawecte ngigac yedi inguc miwec.\x - \xo 4:9 \xt Esr 4:1-5\x* \p \v 10 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga Wapongti wiyac gelenogale aigac, nga madi misale uwagelegac, ga yele fungine ngage-motolu uwacnodengka, ibac yedi misa gagaineholec geledec.”\wj*\x - \xo 4:10 \xt Yoa 7:37-38; Miye 21:6\x* \p \v 11 Inguc mime ngigac yedi miwec, “Sugucne, ga pakec mikac. Nga misa long yogo dalicne. Aime misa gagaineholec yogo wenuwacni filadamecte? \v 12 Ngambononggeng Yakobodi\f + \fr 4:12 \ft Yakobo ye Samaria ngic-ngigac nga Yuda ngic-ngigac, yengele ngambo aiwec.\f* misa long yago nolewec. Ga ye ewaligic, me? Ye yeicne nga madecfocine ailu lama-bulumakafocine, yenge misa yagowacni nolu gaibong.”\x - \xo 4:12 \xt Yoa 8:53\x* \p \v 13 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ngic-ngigac misa yago nocaigaing, yenge sasawadi misale hatacmac aiyeledaicte.\wj* \v 14 \wj Aime monic ye nani misa lacnobe nodaicte, ye misale hatacmac mi aicnodaicte. Aime misa lacnodacte, yogodi yela misa dongeine ingucne fikelu \+w gaga-sanang\+w* bafuwacnodaicte.”\wj*\x - \xo 4:14 \xt Yoa 6:35\x* \p \v 15 Inguc mime ngigac yedi miwec, “Sugucne, na misale hatacmac mi aineleme misa filanogale yagowa hatacmac mi kwesidac. Ilec ga misa yogo neleng nobe.” \p \v 16 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga hikelu ngawegone micnoengka kwesinic.”\wj* \p \v 17 Inguc mime ngigac yedi miwec, “Na ngawene mikac.” \p Mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Na ngawene mikac migic, ga yowa yogo noine migic.\wj* \v 18 \wj Ga ngic 5 biyachac bacebaing. Aime ngic yanguctihac baengka ngeke momoc gagabiyec, ye gale ngawe miyac. Yogo foinac migic.”\wj* \p \v 19 Inguc mime ngigac yedi miwec, “Sugucne, ga \w siduc-mimi ngic\w*, yogo yakumac ngage-motogabac. \v 20 Ngambofocnonggeng yenge kupic yagowa Wapong afeelu gaibong. Aime Yuda ngengibac yanguc micaigaing, ‘Ngic-ngigac sasawadi Yerusalem iwa sugu Wapong afeedaing.’ ”\x - \xo 4:20 \xt Yef 12:5-14; Mige 122:1-5\x* \p \v 21 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ngigac, ga yowane ngagesingkec, dameng monic kwesidaicte, iwa ngic-ngigac ngenge kupic yagowa me Yerusalem iwa sugu Wapong hatacmac mi afeedaingte.\wj* \v 22 \wj Ngenge yele fungine mi ngage-motolu moc afeecaigaing. Bikicte ame baba nga wasecne ainogale tapili, yogo Yuda ngic-ngigac nongelacni fikewec. Aime Wapong ngage-motolu afeelu gagabeleng.\wj*\x - \xo 4:22 \xt 2Ngt 17:29-41; Yes 2:3; Rom 9:4-5\x* \p \v 23 \wj “Dameng yogo kwesilu gagac, yogo biyac kwesigac. Yogowabac ngic-ngigac noine afecaigaing, yenge asuwa nga pasi noina Mamac afeedaingte. Mamacti ngic-ngigac aling ingucne yengele ngageme madickedaicte.\wj* \v 24 \wj Wapong ye Asu. Ilec ailu ngic-ngigac afeenogale milu, asuwa nga pasi noina afeedabiyeng.”\wj*\x - \xo 4:24 \xt 2Kor 3:17; Rom 12:1; Filp 3:3\x* \p \v 25 Inguc mime ngigac yedi miwec, “\w Mesia\w*, wacine monic \w Kristo\w* micaigaing, ye fikenale miicne yogo ngagegabac. Yedi kwesilu wiyac sasawa mime yegengkenoledaicte.” \p \v 26 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Yogo na hocne yowa edocgugabac.”\wj*\x - \xo 4:26 \xt Mrk 14:61-62\x* \s1 Yesule nosing \p \v 27 Inguc milu domame, mic-tengtengfocine yenge mackacni hefaliye kwesiibong. Kwesilu nganibong, Yesu ye ngigac yeholec yowa mingagec aiboc nganilu kwatackeibong. Aimebac monicti yanguc mi uwacnowec, “Ngigac, ga oma wiyacte uwacnogic?” Me monicti Yesu yanguc mi uwacnowec “Ga ngigac yeholec oma wiyacte migabiyec?” \p \v 28 Aime ngigac ye Yesule yowa ngagelu hebecine hegilelu macka hefaliye hikelu macfocine edocebalu yanguc miwec, \v 29 “Ngenge welelu nganining. Ngic monic nale aibaba esecne gaiba yogo ninic mifickenelegac. Ye Mesia mecne?” \v 30 Inguc mime yenge taon hegilelu Yesula kwesiningte kwesiibong. \p \v 31 Kwesiyebongkahac mic-tengtengfocine yengi nosing nonale yanguc micnoibong, “Wewedu, ga nosing noc.” \p \v 32 Inguc micnobong yedi yanguc edocebawec, \wj “Nale nosing fagac, yogo ngenge mi ngagegaing.”\wj* \p \v 33 Inguc mime mic-tengtengfocine yengungtihac mingagec ailu yanguc miibong, “Monicti nosing bawelelu lacnome nogac mecne.” \p \v 34 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Salecnuwec, yele yowa balaibelu boleine bagacgu bamoctodacte, yogodi nale nosing aigac.\wj*\x - \xo 4:34 \xt Yoa 6:38\x* \v 35 \wj Ngenge yanguc micaigaing, ‘Nosing duwebeng tamacne 4 motome nosing noine aidaicte.’ Na yowa monic edocngebabe ngagening, ngenge dongengineng hilalu bolewa nganining, nosing biyac noine ailu houwelu fagac.\wj*\x - \xo 4:35 \xt Luk 10:2\x* \v 36 \wj Inguc aime nosing noine duwe-duwe ngic, nga noine baba ngic yeke momochac beliyedabiyecte. I yangucte, noine baba ngicti boleinele fuli balu gaga-sanangte noine inguchac balu kpaduckedaicte.\wj* \p \v 37 \wj “Aime, ‘Monicti nosing duweme, monicti noine balu kpaduckedaicte.’ Yowa inguc micaigaing, yogolec noine fikegac.\wj* \v 38 \wj Ngic gocne yengi bole biyachac duweibong. Aime bole yogolec noine fikewec. Nga bole yogo ngengi mi duweibong. Aime nani bole iwa salecngebabe hikelu noine balu kpaduckeibong. Ngenge yengele bole taockelu balu gagaing.”\wj* \s1 Samaria ngic-ngigac yengi Yesu ngagesingkeibong \p \v 39 Samaria ngigac yedi Yesule yanguc milu edocebawec, “Ye nale aibaba esecne gaiba, yogo ninic mifickenelegac.” Inguc miwecte ailu mac yogowacni Samaria ngic-ngigac bocyacti Yesu ngagesingkeibong. \v 40 Ilec ailu Samaria ngic-ngigac yenge Yesula kwesilu yedi yengeholec hikelu ganale micnoibong. Aime ye hikelu hadeng yaeckang yengeholec gawec. \p \v 41 Yesu ye iwa game ngic-ngigac bocyacbenangti ye yowainele ailu ngagesingkelu \v 42 ngigac yanguc edoibong, “Nonge molickelu gale siducte ailu ngagesingkeibeng. Nga yakumacbac nongungtihac yele mickacni yowaine ngagelu ngagesingkegabeleng. Aime yedi hocne himongtowale ngic-ngigac sasawa nongileng \w Asa-baba ngic\w*. Ye bikicte amenonggeng badaicte, yogo foinac ngagegabeleng.”\x - \xo 4:42 \xt 1Yoa 4:14\x* \s1 Kiyale madec bamadickewec \p \v 43 Aime hadeng yaeckang motome, Yesu ye Samaria himong hegilelu Galili prowinswa hikewec. \v 44 Aime yeicnele biyac ngagelu yanguc miwec, \wj “Wapongte siduc-mimi ngic monic ye yeicne himongka game, ngic-ngigac yenge ye alang mi bacnodaingte.”\wj*\x - \xo 4:44 \xt Mat 13:57\x* \v 45 Aime Galili ngic-ngigac yenge Ewalicebaicnele hombangte damengka Yerusalem taonka hikebong, Yesudi pasi sasawa bame nganiibongte ailu ye Galili prowinswa hikeme, macfocine yenge ye hefoleibong.\x - \xo 4:45 \xt Yoa 2:23\x* \p \v 46 Aime Yesu ye Galili prowinswa Kana taonka misa bafaliyeme \w waing\w* misa aiwec, iwa hatacmac hefaliye hikewec. Hikeme iwa ngictaule kiya monic kwesiwec, yele madec Kapeneam taonka huc bame fawec.\x - \xo 4:46 \xt Yoa 2:1-11\x* \v 47 Aime kiya ye Yesu Yudeya himongkacni hefaliyelu Galili prowinswa kwesilu gagac, inguc ngagelu yela hikelu madecine bame madickenale micnowec. Aime madec yogo ye biyac homanogale aiwec.\x - \xo 4:47 \xt Mat 8:5-6\x* \p \v 48 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ngenge pasile maaine nga pasi mi ngani-nganiine mi nganidabongka, nalic mi ngagesingkedabong.”\wj*\x - \xo 4:48 \xt Yoa 2:18; 1Kor 1:22\x* \p \v 49 Inguc mime kiyadi miwec, “Sugucne, madecne homadaickale ga biyac wanong.” \p \v 50 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga hikenong. Madecgone biyac madickelu gagac.”\wj* \p Inguc mime ngic ye Yesule yowa ngagesingkelu hefaliye hikewec.\x - \xo 4:50 \xt Mat 8:13\x* \v 51 Hefaliye hikeemewa, kwelec kwekwefocine yengi kwesilu yefewa bafuwalu yanguc edoibong, “Madecgone biyac madickelu gagac.” \v 52 Inguc edobong, ye madickeyec, yogolec damengte uwayeleme yengi yanguc edoibong, “Awecnahac 1 kilok awelilicte, iwa socine mogungkeyec.” \p \v 53 Inguc edobong mamacine ye ngagewec, “Yesu ye dameng yogowahacbenang salecnulu miyec, ‘Madecgone ye biyac madickelu gagac.’ ” Inguc ngagelu siduc edocebame ye nga golowacfocine yenge Yesu ngagesingkeibong. \v 54 Yesu ye Yudeya himongkacni hefaliyelu Galili prowinswa kwesilu, ngagesingkeningte pasile maaine iwa bame alecine yaeckang aiwec.\x - \xo 4:54 \xt Yoa 2:11\x* \c 5 \s1 Betesda lifucka \p \v 1 Yogolec lobeina \w Yuda ngic-ngigac\w* yengileng hombang monic kwesime \w Yesu\w* ye Yerusalem fewec. \v 2 Felu Yerusalem taonka nu sugucne monic wacine Lamale nu, yogolec nebocine lifuc monic fawec. Yogo \w Hibru\w* yowawa Betesda wackecaigaing, yogolec mecina dakec 5 faibong. \v 3 Aime dakec yogolec kwelina ngic-ngigac hucnginengkolec, yogo donge-pisic nga hige-sowac, ailu puling ingucne bocyacti falu gaibong. [Yenge misa yogodi uc fific ainale wangec facaigaing. \v 4 I yangucte, dameng gocna Sugucnele angelo monicti misa iwa kwesicaigac. Kwesime misa yogo uc fific aime, monic ye molickelu misawa haudaicte, ye hucine sasawa miyac aiyackedaicte.]\f + \fr 5:4 \ft Hibi esecne Yoane kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 5:3b-4 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Yoanedi mi kwelengkewec mecne.\f* \p \v 5 Aime ngic-ngigac falu gaibong, yengele hewackacni ngic monic puling game hifaine 38 biyachac aiwec, ye iwa falu gawec. \v 6 Aime dameng dalicne iwa gawecte ailu Yesudi ye biyac nganilu ngagewecte ailu yanguc uwacnowec, \wj “Ga madickenogale aigelegac, me?”\wj* \p \v 7 Inguc mime puling yedi bafaliyelu yanguc edowec, “Sugucnene, misa uc fific aimebac na ma ngicti baficnulu lifucka locnudaicte? Na haunogale aibe gocne yengi hepacnulu haucaigaing.” \p \v 8 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga fangkelu dembenggone balu hikenong!”\wj*\x - \xo 5:8 \xt Mat 9:6\x* \v 9 Inguc miyemewa ngic ye dameng yogowahac socine madickeme fangkelu dembengine balu hikewec. \p Aime wiyac yogo Sabat damengka aiwec. \v 10 Aime Yuda ngic yenge ngic madickewec ye nganilu yanguc edoibong, “Yakumacbac dembenggone balu hikegic, bole yogo Sabat damengka baengka mi madickegac.”\x - \xo 5:10 \xt Neh 13:19; Yer 17:21\x* \p \v 11 Inguc mibong bafaliyelu yanguc edocebawec, “Ngic bamadicnugac yedi salecnulu migac, ‘Ga dembenggone balu hikenong.’ ” \p \v 12 Inguc mime uwacnoibong, “Ma ngicti ‘dembenggone balu hikenong’ migac?” \v 13 Aime ngic madickewec ye ma ngicti bamadickewec, yogo mi ngagewec. I yangucte, ngic-habutowadi domaibongte ailu Yesu ye kwelinginang hike sangkewec. \p \v 14 Aime yogolec lobeina Yesudi ngic yogo \w Ibu-mac\w* kwelina bafuwalu yanguc edowec, \wj “Ga socgone biyac madickegac. Aime umac monic sugucnehac fikegeledaickale ailu, \+w bikic\+w* hatacmac mi bafuwadamec.”\wj* \p \v 15 Inguc mime ngic ye hikelu Yuda ngic edocebalu yanguc miwec, “Yesudi hocne na bamadicnugac.” \s1 Yesulacni gaga \p \v 16 Yesu ye Sabat damengka bole ingucne balu gawecte ailu Yuda ngic yengi ngaba sanangnehac aicnolu gaibong. \v 17 Aime Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Mamacne ye babaficte boleine bacaigac, ailu yanguctihac balu gagachac. Ilec na inguchac bole balu gagabachac.”\wj* \v 18 Inguc ailu Yesu ye Sabatle yefe-yowa fagac yogo mi balaibewec. Ailu yogo sugu miyac, ye taockelu Wapongte Mamacne milu ye Wapong ingucnehac aiwec. Ilec ailu Yuda ngic yenge kwelenginang aalic fikeme, Yesu wehomanogale aiibong.\x - \xo 5:18 \xt Mat 26:4; Yoa 7:1; 10:30\x* \p \v 19 Inguc aibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Foinac, Mamacti bole monic bame, Madec ye yogo nganilu yeuctihac bole yogo bagac. Ye yeicne ngage-ngagewa bole mi badaicte, yogo noinebenang edocngebagabac. Mamac ye bole balu gagac, Madec ye bole silicine yogohac balu gagac.\wj*\x - \xo 5:19 \xt Yoa 5:30\x* \v 20 \wj I yangucte, Mamac ye Madecinele kwele-angac ngagecnolu bole balu gagac, yogo sasawa edalilu balu gagac. Aime bole sasawa bame nganicaigaing, yogolec feicne gocne sugucnehac edalime ye bole yogo bame, ngenge yogo nganilu medecngebadaicte.\wj* \v 21 \wj Mamacti ngic-ngigac homackacni bagboliyecebame fangkebong gaga yelecaigac, ingucnehac Madecti bawosaecebanogale yeicne angacine balaibelu gaga yeledaicte.\wj* \v 22-23 \wj Mamacti ngic-ngigac aibabangineng wosaelu mi mimoctodaicte, miyac. Ngic-ngigac sasawadi Mamac alang bacnocaigaing, ingucnehac Madec alang bacnoningte yedi mimocto-mimoctole bole yogo Madecinele molewa loyackewec. Aime monic ye Madecine alang mi bacnolu gagac, ye Mamacti Madecine salewec, ye inguchac alang mi bacnolu gagac.\wj*\x - \xo 5:22-23 \xt Yoa 5:27; Sale 10:42; Filp 2:10-11; 1Yoa 2:23\x* \p \v 24 \wj “Foinac, monic ye nale yowa ngagelu Mamac salecnuwec, ye ngagesingkegac, ye \+w gaga-sanang\+w* bagac. Ailu mimocto-mimoctole damengka yowawa mi fedaicte, yogo noinebenang edocngebagabac. Ye homac hegilelu gagawa biyachac fewec.\wj*\x - \xo 5:24 \xt Yoa 3:15-18\x* \v 25 \wj Foinac, ngic-ngigac kwelengineng homaicne, yenge \+w Wapongte Madecte|lemma="Wapongte Madec"\+w* yowa-malac ngagelu gaga badaingte. Dameng yogo kwesidaicte. Nga yakumac biyac kwesiyec, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 26 \wj Mamac yeicna gaga fagac, silicine ingucnehac yedi Madec gaga lacnome, Madecta gaga ingucnehac fagac.\wj* \v 27 \wj Aime Madecine ye \+w Ngicte Madec\+w*. Ilec ailu Mamacti ngic-ngigac wosaecebalu mimoctocebanale bole-yowa tapiliineholec lacnowec.\wj* \p \v 28-29 \wj “Ngenge yowa yogolec mi medecngebadaic. I yangucte, ngic-ngigac dongesiwa fagaing, yenge sasawadi dameng monic kwesime yowa-malacine ngagelu dongesiwacni gboliyelu fangkedaingte. Aibaba madicne aigacgu homaibong, yenge gaga banogale gboliyelu fangkedaingte. Nga aibaba sowacne aigacgu homaibong, yenge wosaecebalu mimoctocebanale fangkedaingte.\wj*\x - \xo 5:28-29 \xt Dan 12:2; Mat 16:27; Sale 24:15\x* \v 30 \wj Na wiyac monic neicne kwelele nalic mi badacte, miyac. Na wiyac hedecnedi ngagelu ngagecaigabac, yogolec silicina aibabangineng wosaelu mimoctodacte. Naneicne angac mi balaibecaigabac, miyac. Salecnuwec yele angac balaibecaigabac. Ilec ailu nale mimocto-mimoctole bole yogo dondonne aigac.\wj*\x - \xo 5:30 \xt Yoa 5:19; 6:38\x* \s1 Yesule fungine mibong yegengkeyelewec \p \v 31 \wj “Naneuctihac funginene mibe yegengkedaictewa, yowane hatac mibe mi ngagedaingte, miyac.\wj* \v 32 \wj Monicti nale fungine mime yegengkecaigac. Aime ngagebe yele yowa yogodi noinebenang aigac.\wj* \p \v 33 \wj “Aime ngenge ngic gocne salecebabong \+w Yoanela|lemma="Yoane"\+w* hikebong, yedi yowa noine yogo mime yegengkewec.\wj* \v 34 \wj Monicti nale siduc mime yegengkeme yowaine nalic mi ngagesidacte, miyac. Ngenge bikicte ameine babe wasecne ainingte Yoanele yowa edocngebagabac.\wj* \v 35 \wj Yoane ye silicine yangucne, hifa monicti lobeme angolecaigaing, ye silicine ingucnehac aiwec. Angoleme ngenge dameng bangkacnemac angoc yogolec beliyelu yele angocka gaibong.\wj* \p \v 36 \wj “Wiyac nale fungine edalicngebagac, yogodi Yoanele yowa yogo ewaligac. Aime Mamacti boleine balu bamoctobele nelewec. Aime bole balu gagabac, yogodi Mamacti salecnuwec yogo mime yegengkedaicte.\wj*\x - \xo 5:36 \xt Yoa 3:2; 14:11\x* \v 37-38 \wj Ailu Mamac salecnuwec, yedi hocne funginene biyachac mime yegengkewec. Ye ngic saleme ngenge ye mi ngagesingkecaigaing. Ailu Mamacte yowa-malac mi ngagelu yeicne weningucne yogo mi nganiibong. Aime yowainedi kwelenginang mi fagac.\wj*\x - \xo 5:37-38 \xt Mat 3:17; Yoa 5:32; 8:18\x* \v 39 \wj Wapongte hibidi gaga-sanang bafuwangeledaicte, ngenge inguc ngagesingkelu hibi yogo wafe-ngagec ailu gacaigaing. Hibi yogodi hocne nale fungine mime yegengkecaigac.\wj*\x - \xo 5:39 \xt Luk 24:27\x* \v 40 \wj Aime ngengibac nala kwesilu gaga baningte mi aingelegac.\wj* \p \v 41 \wj “Na ngic-ngigac yenge nale wac feicne wacnugaing, yogo banogale mi ainelegac.\wj* \v 42 \wj Aime ngenge Wapongte angac yogo kwelenginang mi fagac, yogo ngagegabac.\wj* \v 43 \wj Aime na Mamacnele wacka kwesibe, ngenge na mi bacnulu sebicnugaing. Nga monicti yeicne wacka kwesidaictewa, ngenge ye biyac balu sebiledaingte.\wj* \p \v 44 \wj “Ngenge ngengungtihac wac feicneholec ainogale aibong, Wapong moniyang yelacni wac feicne kwesicaigac, yogolec mi aingelegacka, ngenge na wenucka ngagesingnugaing?\wj* \v 45 \wj Nani gacgu ngenge Mamacte haicka yowawa locngebadacte, ngenge inguc mi ngagedaing. Ngenge \+w Mosesdi|lemma="Moses"\+w* baficngebanale wangec gabong, aime sifu yedi yowawa locngebagac.\wj* \v 46 \wj Mosesdi nale ngagelu yowa kwelengkewec. Ilec ailu ngenge yogo ngagesingkedabongka, na inguchac ngagesingnudabong.\wj*\x - \xo 5:46 \xt Sale 3:22\x* \v 47 \wj Ngenge Mosesle hibi mi ngagesingkegaingka, nani yowa migabac, yogo wenucka ngagesingkedaingte? Yogo nalic mi ngagesingkedaingte.”\wj* \c 6 \s1 Nosing gumecebawec \r Mat 14:13-21; Mrk 6:30-44; Luk 9:10-17 \p \v 1 Yogolec lobeina \w Yesu\w* ye Galili lifuc, yogolec wacine monic Tiberias, yogo falockelu nebocina edi fewec. \v 2 Ailu ye huckolec yengela pasile maaine bame, ngic-ngigac yenge yogo nganiibongte ailu ngic-ngigac habutowadi ye balaibeibong. \v 3 Aime Yesu ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengeholec kupicka felu ngiyeibong. \v 4 Aime \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele \w Ewalicebaicnele hombangte|lemma="Ewalicebaicnele hombang"\w* dameng bangkalewec. \p \v 5 Aime Yesu ye donge hilalu nganime ngic-ngigac habutowadi yela kwesiibong, nganicebalu Filip yanguc uwacnowec, \wj “Nongileng nosing wenuwacni fuli balu ngic-ngigac habutowa yago yelebeng nodaingte?”\wj* \v 6 Ye pasi banale ngagelu Filip lokwesac aicnolu uwacnowec. \p \v 7 Uwacnome Filipdi bafaliyecnolu yanguc miwec, “Entacka moneng 200\f + \fr 6:7 \ft Moneng wacine denarius. Aime denarius 200 yogo bulumaka 6 yengele fulingineng yogolecsoc aigac.\f* yogolecsocti nosing fuli balu kpisic-kpisic heuckelu filesoc yelebeng yengelesoc mi aidaicte!” \p \v 8 Inguc mime mic-tengtengfocine yengele hewackacni Saimon Pita gbaine Endrudi miwec, \v 9 “Madec hakic monic yago domagac, ye bret 5 bali hucinedi flawa baicne,\f + \fr 6:9 \ft Bali flawa yogo wit flawa ingucne. Bali fuliine waicne, nga wit fuliine feicne.\f* ailu misa-sic yaeckang balu gagac. Aime yogodi habutowa yago wenucka yelebeng andoebadaicte?” \fig Misa-sic yaeckang nga bret 5|alt="2 fish and 5 bread" src="44_John6.9-13_BarleyLoaves&Fish.tif" size="col" loc="6:8-11" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="6:9" \fig* \p \v 10 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge ngic-ngigac edocebabong wangiyening.”\wj* Inguc mime edocebabong kpinding fawec, iwa wangiyeibong. Ngic ngiyeibong, yengele dzalengineng yogo 5 taosen ngama ingucne. \v 11 Ngiyebong Yesudi bret yogo balu Wapong kwele-madic micnolu, botoc balu ngic-ngigac iwa ngiyeibong, yenge yelewec. Yeleme motome misa-sic inguchac balu botoc balu yeleme angacnginengte balu noibong. \p \v 12 Nobong gebecebame Yesudi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Nosing tofaine notiwa aibong ngiyelu sowaledaickale, ngenge yogo kpaduckeyackebong dambawa hauyackena.”\wj* \v 13 Inguc mime yenge bret 5 nobong gebecebawec, yogolec tofaine kpaduckeyackebong haulu damba 12 wakewec. \p \v 14 Wakeme, ngic-ngigac yenge yedi pasile maaine bawec, yogo nganilu yanguc miibong, “Foinac, ngic yago hocne \w siduc-mimi ngic\w* himongka kwesinale miicne.” \v 15 Aime ngic-ngigac yenge kwesilu Yesu balu \w ngictaungineng|lemma="ngictau"\w* lonogale mibong, Yesu ye biyac ngageyelelu yeicnac baickelu hatacmac kupicka fewec.\x - \xo 6:15 \xt Yoa 18:36\x* \s1 Lifuc feina edela edela hikewec \r Mat 14:22-33; Mrk 6:45-52 \p \v 16 Feme mac kundung kweme mic-tengtengfocine yenge misa lifuc mecina hauibong. \v 17 Haubong mac kundung kwewec, dameng iwa Yesu ye yengeholec mi hikewec, yengilangkac gombawa felu misa lifuc falockelu Kapeneam hikenogale hikeibong. \v 18 Hikeebongka gbelong sugucnedi weme lifucka dibong sugucnehac fangkewec. \v 19 Aime yenge 5 me 6 kilomita yogolecsoc puli welu misa lifuc hewacina hikeibong. Hikeebongka Yesu ye lifuc feina edela edela hikelu gomba emeina leme, yenge ye nganilu hangocebawec. \v 20 Inguc aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Nani welegabac. Ngenge mi hangocngebana.”\wj* \v 21 Inguc mime ngagelu yenge Yesu gombawa fenale ngageebongkabac, gombadi himong hikenogale ngageibong, iwa biyacbenang hike sulumeibong. \p \v 22 Mac saeme ngic-ngigac habutowa yenge lifuc nebocina edi domalu yanguc miibong, “Awecnac gomba moniyangti sugu yago fame nganibeleng. Aime Yesu ye mic-tengtengfocine yengeholec gomba iwa mi feyec, mic-tengtengfocine yenge yengilangkac felu hikebiyeng.” \v 23 Inguc milu domaebongka, gomba gocne Tiberias taonkacni hikelu, Sugucnedi Wapong kwele-madic micnolu ngic-ngigac bret gumecebawec, mac iwa bangkalelu kwesiibong. \v 24 Kwesibong yenge Yesu nga mic-tengtengfocine iwa mi nganicebaibongte ailu habutowadi Yesu basackelu gombawa felu Kapeneam taonka hikeibong. \s1 Honocmengte nosing \p \v 25 Basackelu lifuc nebocina hikelu bafuwalu yanguc uwacnoibong, “Wewedu, ga ma damengka yawa kwesimec?” \p \v 26 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Foinac, nani pasile maaine babe nganibiyeng, yogolec ailu mi basacnugaing. Ngenge nosing nogebec aibiyengte ailu basacnugaing, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 27 \wj Nosing peleckelu miyac aidaicte, ngenge yogolec boletowa mi badabiyeng. \+w Ngicte Madecti|lemma="Ngicte Madec"\+w* \+w gaga-sanangte|lemma="Gaga-sanang"\+w* nosing ngeledaicte, yogolec boletowa badabiyeng. I yangucte, yele feiwa Wapong Mamacti yeicne tapili yela lowec.”\wj*\x - \xo 6:27 \xt Yoa 6:48-58\x* \p \v 28 Inguc mime yengi yanguc uwacnoibong, “Wapongte bole banangte milu oma bole babeng madickedaicte?” \p \v 29 Inguc mibong ameine bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Wapongte bole yanguc fagac, Wapongti ngic saleme kwesiwec, ngenge ye hocne ngagesingkening.”\wj*\x - \xo 6:29 \xt 1Yoa 3:23\x* \p \v 30 Inguc mime yengi yanguc miibong, “Nonge ga nganicgulu ngagesinggunangte gagi oma pasile maaine monic badamecte? Ailu oma bole nalic badamecte?\x - \xo 6:30 \xt Mat 16:1; Yoa 2:18\x* \v 31 Ngambofocnonggeng yenge himong kisiwa misaine mikacka \w mana nosing|lemma="mana"\w* nolu gaibong, yogolec yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 ‘Ye honocmengkacni nosing yeleme noibong.’ ” \rq (Wah 16:4; Neh 9:15; Mige 78:24) \rq*\x - \xo 6:31 \xt Him 11:7-9\x* \p \v 32 Inguc mibong yanguc edocebawec, \wj “Foinac, \+w Moses\+w* ye yeuctihac honocmengte nosing mi balu ngelewec. Mamacnedi honocmengte nosing noine ngelecaigac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 33 \wj Wapongte nosing, yogo ngic ye hocne honocmengkacni walu himongtowale ngic-ngigac yengele gaga bafuwayelewec.”\wj* \p \v 34 Ye inguc mime yanguc miibong, “Sugucne, ga nosing yogo damengsoc nolelu gadamec.” \p \v 35 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Naneuctihac nosing gagaineholec. Ilec monic ye nala weledaicte, ye nosingte mi homadaicte. Nga monic ye na ngagesingnudaicte, ye misale hatacmac mi aicnodaicte.\wj*\x - \xo 6:35 \xt Yoa 4:14\x* \v 36 \wj Na yanguc biyachac edocngebaiba, ngenge na biyachac nganicnuibong, ailu sifu mi ngagesingnucaigaing.\wj* \v 37 \wj Mamacnedi ngic-ngigac nale molewa locebawec, yenge sasawadi nala kwesibong na mi yebicebadacte, yogo miyac.\wj* \v 38 \wj Naneicne angacnele honocmengkacni mi waiba. Salecnuwec yele angac balaibenogale waiba.\wj* \v 39 \wj Aime salecnuwec, yele angac nga ngage-ngage yogo yanguc, ye yeuctihac ngic-ngigac nale molewa locebawec, yengelacni monic mi hegiledacte. Aime gacgu dameng moto-motoina yenge yeucebabe fangkeyackedaingte.\wj*\x - \xo 6:39 \xt Yoa 10:28-29; 17:12\x* \v 40 \wj Mamacnele ngage-ngage yogo yanguc, ngic-ngigac yenge Madecine nganilu ngagesingkedaingte, yenge sasawadi gaga-sanang badaingte. Aime dameng moto-motoina nani yeucebabe fangkeyackedaingte.”\wj* \p \v 41 Aime yedi yanguc biyachac miwec, \wj “Naneuctihac nosing noine ailu honocmengkacni waiba.”\wj* \p Ilec ailu Yuda ngic-ngigac yenge yowa kwekwe aicnolu \v 42 yanguc miibong, “Ngic yago Yesu, Ye \w Yosefele|lemma="Yosefe"\w* madec. Aime nongileng nenggac-mamackecine ngagecepagabeleng. Aime ye wenucka yanguc migac, ‘Na honocmengkacni waiba.’ ”\x - \xo 6:42 \xt Mat 13:55\x* \p \v 43 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge yowa kwelu mi minaguning.\wj* \v 44 \wj Mamacnedi ngic monic mi wackelu fuluckedaictewa, ye nala nalic mi weledaicte. Mamac salecnuwec, yedi ngic-ngigac wacebalu fulucebawec, yogo yenge nani dameng moto-motoina yeucebabe fangkedaingte.\wj*\x - \xo 6:44 \xt Yoa 6:65\x* \p \v 45 \wj “Siduc-mimi ngic yengele hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac,\wj* \q1 \wj ‘Wapongti ngic-ngigac sasawa weduyeledaicte.’\wj* \rq (Yes 54:13) \rq* \m \wj Ilec ailu ngic-ngigac yenge Mamacte yowale hedec lolu yelacni ngage-ngage baibong, yenge sasawa nala weleyackegaing.\wj* \v 46 \wj Monicti Mamac mi nganiwec, miyac. Ngic moniyangti Wapongkolec gawec, yedi sugu Mamac nganiwec.\wj*\x - \xo 6:46 \xt Yoa 1:18\x* \v 47 \wj Foinac, monicti ye ngagesingkegac, ye gaga-sanangkolec aigac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj*\x - \xo 6:47 \xt Yoa 3:15-16\x* \p \v 48 \wj “Naneuctihac gagale nosing.\wj*\x - \xo 6:48 \xt Yoa 6:32,58\x* \v 49 \wj Ngambofocnonggeng yenge himong kisiwa misaine mikacka mana nosing noibong, yenge homayackeibong.\wj* \v 50 \wj Nosing yago hocne honocmengkacni wawec, monic yogo nolu mi homadaicte.\wj* \v 51 \wj Naneuc nosing gagaineholec ailu honocmengkacni waiba. Monic ye nosing yogo nogacka ye \+w gaga-sanang\+w* bafuwalu gaginowagac. Nosing yogo soc-biucne. Himongtowale ngic-ngigac yengi gaga bafuwaningte yeledacte.”\wj* \p \v 52 Inguc mime Yuda ngic-ngigac yenge yowangineng fec-wac aime yanguc miibong, “Ngic yago ye wenucka soc-biucine noleme nonangte migac?” \p \v 53 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Foinac, ngenge Ngicte Madecte sac nga soc-biuc mi nogaingka, gaga ngengela mi fagac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 54-55 \wj I yangucte, nale soc-biuc, yogo nosing noine nga nale sac, yogo misa noine. Ilec ailu monic ye sacne nga soc-biucne nogacka, ye gaga-sanangkolec aigac. Aime nani dameng moto-motoina ye bagboliyebe fangkedaicte.\wj* \v 56 \wj Aime monic ye nale sac nga soc-biuc nogac, ye nale kwele kwelina gagac. Aime nani yele kwele kwelina gagabac.\wj* \v 57 \wj Mamac salecnuwec, yedi gaga fileine. Aime na yele ailu gaga balu gagabac. Aime monic ye soc-biucne nogac, ye nale ailu inguchac gaga balu gadaicte.\wj*\x - \xo 6:57 \xt 1Yoa 3:24\x* \v 58 \wj Nosing yagodi honocmengkacni wawec gagac, yogo ngambofocnonggeng nosing nolu homaibong, ingucnehac miyac. Monicti nosing yago nogac, ye galu gaga-sanang badaicte.”\wj* \v 59 Yesu ye yowa yogo Kapeneam iwa \w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\w* ngic-ngigac edocebalu weduyelewec. \s1 Yesu hegilelu hikeibong \p \v 60 Inguc mime ngagelu mic-tengtengfocine yengelacni bocyacti yanguc miibong, “Yowa edocnubalu wedunolegac, yogo umacnebenang, monicti yogo ngagelu nalic mi balaibedaicte.” \p \v 61 Inguc mibong Yesudi edocebalu weduyeleme, mic-tengteng yenge yowa kwekwe aiibongte ailu, yeuctihac kweleina ngageyelelu yanguc edocebawec, \wj “Yowa yogodi heesicne aingelegac, me?\wj* \v 62 \wj Aime Ngicte Madec ye esecne gawecka hatacmac hefaliye feme, ngenge yogo nganilu wenuc aidaingte?\wj* \v 63 \wj Asudi gaga bafuwacaigac. Nga soc-biuc yogo babaficine mikac. Na yowa edocngebagabac, yogo asu nga gaga.\wj* \v 64 \wj Aime ngengele hewackacni gocne yengibac yowane mi ngagesingkegaing.”\wj* I yangucte, ngic-ngigac weni yenge ye mi ngagesingkegaing. Aime ma ngicti Yesu mudockelu balu ngaba yengele molewa lodaicte, Yesu ye yogo biyachac ngagewec.\x - \xo 6:64 \xt Yoa 13:11\x* \v 65 Inguc ailu yanguc taockelu miwec, \wj “Ngic-ngigac gocne ngenge mi ngagesingkegaing. Ilec ailu molickelu yanguc biyachac edocngebaiba, Mamacti monic mi bawosaedaictewa, ye nala nalic mi weledaicte.”\wj*\x - \xo 6:65 \xt Yoa 6:44\x* \p \v 66 Inguc mime mic-tengtengfocine bocyacti Yesu hegilelu macnginang hikeibong, ailu yeholec hatacmac mi lolickeibong. \p \v 67 Hikebong Yesudi mic-tengtengfocine 12 yanguc uwayelewec, \wj “Ngenge inguchac na hegilecnulu hikenogale aingelegac, me?”\wj* \p \v 68 Inguc mime Saimon Pitadi bafaliyelu yanguc edowec, “Sugucne, ma ngicta hikedabelengte? Gaga-sanangte yowa noine yogo gala fagac.\x - \xo 6:68 \xt Mat 16:16\x* \v 69 Nonge biyac ngage-motolu ngagesinggugabeleng, ga hocne Wapongte bingec ngic.” \p \v 70 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Na mic-tengtengfocne 12 bawosaecngebaiba. Aime ngengelacni monictibac aleng aigac.”\wj* \v 71 Ngic yogo mic-tengtengfocine 12 yengelacni. Aime yedi gacgu Yesu mudockeme badaingte, yele ngagelu miwec. Yele wacine Yudas, ye Saimon Iskariot madecine. \c 7 \s1 Falewa Ngiye-ngiyele Hombangte hikewec \p \v 1 Yogolec lobeina \w Yuda ngic-ngigac\w* Yudeya himongka gaibong, yengele micnefocngineng yengi \w Yesu\w* wehomanogale ngageibong. Ilec ailu ye iwa mi hikelu lolickelu gawec, ye Galili prowinswa sugu lolickelu gawec.\x - \xo 7:1 \xt Yoa 5:18\x* \v 2 Aime Yuda ngic-ngigac yengele Falewa Ngiye-ngiyele Hombang yogo bangkale kwesiwec.\f + \fr 7:2 \ft Mosesle damengka Wapongti himong kisiwa misaine mikacka hifa 40 damongebame kpoluc-falengineng balu gaibong. Ilec yenge hombang yogo ngagesilu kpoluc-fale hatac balu hadeng 7ka kpoluc-falewa ngiyecaigaing.\f*\x - \xo 7:2 \xt Dep 23:34\x* \v 3 Aime Yesu gbafocine yengi yanguc edoibong, “Ga himong yago hegilelu Yudeya himongka hikelu, pasigone yogo iwa baengka \w mic-tengtengfocgone|lemma="Mic-tengteng"\w* yenge nganidaingte. \v 4 Monic ye habu yengele haicka fikelu yegengkenogale ngagelu, ye sangke-sangke galu bole mi badaic. Ga pasigone yogo baengka himongtowale ngic-ngigac yenge pasigone ngani-motoningte, yegena galu badamec.” \v 5 Aime gbafocine yenge inguchac ye mi ngagesingkeibong.\x - \xo 7:5 \xt Sale 1:14\x* \p \v 6 Inguc aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Nale dameng mi kwesigachac. Nga ngengele dameng, yogo damengsoc fadaicte.\wj* \v 7 \wj Himongtowale ngic-ngigac yenge kweledi nalic mi wicngebadaingte. Nga nanibac aibabangineng sowacne mifickeyelebe yegengkecaigacte kweledi wicnucaigaing.\wj* \v 8 \wj Ngenge hombangte hikedaing. Nga nabac biyac mi hikedacte. I yangucte, nale damengbenang mi aigac.”\wj* \v 9 Ye inguc milu hegilelu Galili prowinswa ngiyewec. \p \v 10 Ngiyeme gbafocine yenge hombangte hikeibong. Aime ye yengele lobewa inguchac hikelu sangke-sangke gawec. \v 11 Inguc aime Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yenge hombangka Yesu basackelu uwanaguibong, “Ngic yogo wenuwa?” \p \v 12 Uwanagubong ngic-ngigac habutowa bocyacti yele mingagec ailu gocnedi yanguc miibong, “Ye ngic madicne.” \p Inguc mibong, gocne yengi yanguc miibong, “Miyac, ngic yogodi ngic-ngigac habutowa kwesac aiyelecaigac.” \v 13 Aime Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yengele hangocebame, monicti Yesule yowa yegena mi miwec. \s1 Hombangka yowa edocebalu weduyelewec \p \v 14 Aime hombang yogo biyac hewacina aime, Yesu ye \w Ibu-macka|lemma="Ibu-mac"\w* felu ngic-ngigac yowa edocebalu weduyelewec. \v 15 Weduyeleme ngagelu, Yuda ngic-ngigac yenge kwatackelu yanguc miibong, “Ngic yogo ye hibi-mac monicka ngage-ngage monic mi bawecti, wenucka Wapongte hibiwa yowa kwelengkeicne fagac, yogo ngage-motogac?”\x - \xo 7:15 \xt Mat 13:54; Luk 2:47\x* \p \v 16 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Na yowa wedungelegabac, yogo neicne yowa miyac. Yogo salecnuwec, yele yowa.\wj*\x - \xo 7:16 \xt Yoa 12:49; 14:10\x* \v 17 \wj Na yowa wedungelegabac, yogo Wapongtacni me na neicnacni migabac, yogo monicti Wapongte yowa balaibenogale ngagegac, yedi sugu ngage-motodaicte.\wj* \v 18 \wj Monic ye yeicne yowa micaigac, ye yeicne wac feicne bafenogale ngagesilu yogo midaicte. Nga monic ye ngic salewec, yele wac feicne bafenogale bole bacaigac, ye ngic noine, yela pasi dondonne fagac. Yela sowacne monic mi fagac.\wj*\x - \xo 7:18 \xt Yoa 8:50\x* \p \v 19 \wj “\+w Mosesdi|lemma="Moses"\+w* \+w yefe-yowa\+w* ngelewec, foinac. Aime ngengelacni monictibac yogo mi balaibecaigac. Ailu ngenge omale wehomacnunogale ngagegaing?”\wj*\x - \xo 7:19 \xt Sale 7:53; Rom 2:21-24\x* \p \v 20 Inguc mime habutowa yengi bafaliyelu yanguc miibong, “Madi wehomacgunogale migac? \w Alengti|lemma="Aleng"\w* ngage-ngage yogo gelegac hocne.”\x - \xo 7:20 \xt Yoa 8:48; 10:20\x* \p \v 21 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Na pasi monic babe ngenge yogo nganiibongte, sasawadi medecngebagac.\wj* \v 22 \wj Ngagegaing, Mosesdi ngenge soc tofangineng, yogo helockeningte bole-yowa ngelewec. Moses ye yeuctihac bole yogo mi bafuwawec, yele ngambofocine yengi bafuwaibong. Ilec ailu ngenge pasi yogo balaibelu Sabat damengka bole yogo bacaigaing.\wj*\x - \xo 7:22 \xt Dep 12:3; Fike 17:9-13\x* \v 23 \wj Ailu ngenge Wapongte yefe-yowa Mosesdi kwelengkewec, yogo balaibenogale Sabat damengka ngic yengele \+w soc tofangineng helockecaigaing|lemma="Soc tofaine helockegac"\+w*. Ngenge aibaba ingucne balu gacaigaing. Aime nani Sabat damengka ngic monic socine bucbuchac bamadickebe, ngenge omale ngaba ainelegaing?\wj*\x - \xo 7:23 \xt Yoa 5:8-10,16\x* \v 24 \wj Ngenge dongenginengti socka nganilu mi wosaelu midaing. Ngenge yowa dondonne ngage-wosaec ailu midaing.”\wj* \s1 Yesu ye Mesia, me? \p \v 25 Inguc mime Yerusalem taonkacni ngic-ngigac gocne yenge uwanagulu yanguc miibong, “Ngic yogo wehomanogale mibiyeng, me? \v 26 Aimebac ngic ye yengele haicka yowa mime, omale yowa ameine monic mi bafaliyegaing? Ngic micne ye \w Mesia\w*, yogo hocne biyac ngage-motogaing mecne. \v 27 Aime Mesia kwesidaictewa, ye wenuwacni kwesidaicte, yogo ngic monicti mi ngagedaicte. Aime ngic yagobac ye macine, yogo ngageyackegabeleng.”\x - \xo 7:27 \xt Yoa 7:41; 9:29\x* \p \v 28 Inguc mibong Yesu ye Ibu-mac kwelina weduyelelu yogo ngagelu wackelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge na wenuwacni kwesiiba, yogo ngagegaing. Naneicne ngage-ngagewa mi kwesiiba. Salecnuwec ye noine, aime ngenge ye mi ngagegaing.\wj*\x - \xo 7:28 \xt Mat 11:27; Yoa 8:55\x* \v 29 \wj Aime na salecnuwec, ye ngagegabac. I yangucte, na yelacni hocne kwesiiba.”\wj* \p \v 30 Inguc mime yenge balu muc-macka lonogale ngageibong. Aime damengngine mi kwesiwecte ailu monicti ye mi bawec.\x - \xo 7:30 \xt Yoa 7:44\x* \v 31 Aime habutowa yengelacni ngic-ngigac bocyacti ye ngagesingkelu yanguc miibong, “Ngic yagodi pasile maaine bocyac bacaigac. Aime Mesiadi kwesilu pasile maaine badaicte, yogo yele pasi ewalilu badaicte, me? Yogo miyac.” \p \v 32 Habutowa yenge inguc milu sangicka yowa mingagec aiibong. Aime \w Farisaio\w* yenge yogo ngagelu \w depec-baba ngic micnefocngineng|lemma="Depec-baba ngic micne"\w* yengeholec kpaduckelu Yesu balu muc-macka lonogale lebe-ngic salecebabong leibong. \p \v 33 Inguc aibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Na dameng bangkacnemac ngengeholec gadacte. Gacgu salecnuwec, yela hatacmac hefaliyelu fedacte.\wj* \v 34 \wj Ngenge na basacnulu nalic mi bafuwacnudaingte. Ailu na hikedacte, iwa ngenge nalic mi fudaingte.”\wj*\x - \xo 7:34 \xt Yoa 8:21; 13:36\x* \p \v 35 Inguc mime Yuda ngic yengungtihac mingagec ailu yanguc miibong, “Ngic yago ye wenuwa hikeme basackelu mi nganinangte migac? Ye alingfocnonggeng \w Grik\w* himongka singsalolong kwelu gagaing, iwa hikelu Grik ngic-ngigac yowa edocebalu weduyeledaicte mecne. \v 36 ‘Ngenge na basacnulu nalic mi bafuwacnudaingte. Ailu na hikedacte, iwa ngenge nalic mi fudaingte.’ Yowa yogolec fungine mi ngage-motogabeleng.” \p \v 37 Falewa Ngiye-ngiyele Hombang moto-motoine yogolec hadeng sugucna, Yesudi domalu wackelu yanguc miwec, \wj “Monic ye misale homalu, ye nala kwesilu nodaic.\wj*\x - \xo 7:37 \xt Dep 23:36; Yes 55:1; Yoa 4:14\x* \v 38 \wj Aime monicti na ngagesingnudaicte, yele hocne Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac, ‘Yele kwelewacni gagale misa dongeine ofelu hikedaicte.’ ”\wj*\x - \xo 7:38 \xt Yes 58:11\x* \v 39 Ngic-ngigac ye ngagesingkelu gagaing, yenge \w Tili Asu\w* lobewa badaingte, yogolec misa ingucne miwec. Yesu ye dameng iwa honocmengka mi felu wac feicne mi bawecte ailu, Asu yogo mi kwesiwec.\x - \xo 7:39 \xt Yoa 16:7; 20:22; Sale 2:4\x* \p \v 40 Aime ngic-ngigac habutowa yenge yele yowa yogo ngagelu gocnedi yanguc miibong, “Ngic yago ye hocne \w siduc-mimi ngicbenang|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* kwesinale miicne.”\x - \xo 7:40 \xt Yoa 6:14\x* \p \v 41 Aime gocne yengi miibong, “Ngic yogo ye Mesia.” \p Nga gocne yengi miibong, “Miyac, Yesu ye Galili prowinswacni kwesiwec. Aime Mesia ye Galili prowinswacni mi kwesidaicte.\x - \xo 7:41 \xt Yoa 1:46\x* \v 42 Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac, ‘Mesia ye ngictau \w Dawidile|lemma="Dawidi"\w* fikesaweckacni ailu Betelehem mac-alingka fikedaicte, yogo Dawidile macbenang.’ ”\x - \xo 7:42 \xt Mige 89:3-4; Mika 5:2\x* \v 43 Ngic yenge inguc milu Yesule ailu siyeckeibong. \v 44 Siyeckelu gocne yengi ye balu muc-macka lonogale miibong. Aime monicti yele socka moledi mi bawec. \s1 Yesu mi ngagesingkeibong \p \v 45 Aime lebe-ngic yenge depec-baba ngic micne nga Farisaio yengela moc hefaliye hikebong yengi yanguc uwayeleibong, “Ngenge omale Yesu mi balu kwesigaing?” \p \v 46 Uwayelebong lebe-ngic yengi yanguc miibong, “Monicti esecne yowa ingucne monic mi mime ngageibeng.”\x - \xo 7:46 \xt Mrk 1:22\x* \p \v 47 Inguc mibong Farisaio yengi bafaliyelu yanguc miibong, “Ngenge inguchac yele kwesacka wawegaing, me? \v 48 Ngic micne nga Farisaio nongele hewackacni monicti ye mi ngagesingkeibong, miyacbenang.\x - \xo 7:48 \xt Yoa 12:42\x* \v 49 Aime habu yogo Yesu balaibegaing, yenge yefe-yowa mi ngage-motogaing, yenge Wapongti biyachac mimoctocebawec.” \p \v 50 Inguc mibong, Farisaio yengelacni monic wacine Nikodemus, ye esecne Yesula hikewec, yedi yanguc miwec, \v 51 “Yefe-yowanonggengti yanguc migac, ‘Ngic monicte yowa nga aibabaine ngani-ngagec aibong motome wosaelu mimoctonoga.’ Aime ye biyac mimoctogabiyeng.”\x - \xo 7:51 \xt Yoa 3:1-2\x* \p \v 52 Inguc mime ameine bafaliyelu yanguc edoibong, “Ga inguchac Galili prowinswacni, me? Wapongte hibiwa yanguc wafelu nganic, siduc-mimi ngic monicti Galili prowinswacni nalic mi fikedaicte.”\x - \xo 7:52 \xt Yoa 7:41-42\x* \p \v 53 [Inguc milu fangkelu macnginangsoc hikeyackeibong. \c 8 \s1 Selo-boic ngigac \p \v 1 \w Yesu\w* ye \w Oliwa\w* kupicka felu ngiyewec. \v 2 Ngiyeme mac saenogale aime, iwacni walu hatacmac Wapongte \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* sobengka fewec. Feme ngic-ngigac yenge yela kwesiibong. Aime iwa ngiyelu Wapongte yowa weduyelewec. \v 3 Weduyeleme \w Wapongte yefe-yowale wewedu ngic\w*, nga \w Farisaio\w* yenge ngigac monic selo-boic aibaba aime nganilu Yesula bakwesilu haicnginang lobong domawec. \p \v 4 Domame Yesu yanguc uwacnoibong, “Wewedu, ngigac yago ye selo-boic aibaba aime nganilu balu kwesigabeleng. \v 5 Aime \w yefe-yowawa|lemma="Yefe-yowa"\w* \w Mosesdi|lemma="Moses"\w* ngigac ingucne posadi wickelu holebeng homanale ung-yowa yogo edocnubawec. Ga yakumac wenuc migic?”\x - \xo 8:5 \xt Dep 20:10; Yef 22:22-24\x* \v 6 Yenge Yesudi yowa monic wenuc mime ngagelu yowawa lonogale milu lokwesacka loibong.\f + \fr 8:6 \ft Dameng iwa Roma yenge Israel ngic-ngigac damongebaibong. Aime Roma yengi sugu ngic sowacne nalic mimoctolu wehomadaingte. Ilec Yesudi mime posadi wickelu holedabongka, Roma yenge ngaba aidabong. Aime Yesu ye mime hegiledabongka, Mosesle yefe-yowa mi sanangkeme Yuda ngic micne yenge ngaba aidabong.\f* \p Inguc aibong Yesu ye ngosockelu gbongnginedi himongka kwelengkewec. \fig Selo-boic ngigac domame yowawa logaing|alt="The adultery woman stands & they charger her" src="sil-g064.TIF" size="col" copy="SIL" ref="8:6" \fig* \v 7 Kwelengkelu domame yenge uwacnoluhac domabong, yanguc edocebawec, \wj “Ngengelacni ngic monic bikicine mikac gagac, yedi molickelu posa wickeme wickedaing.”\wj*\x - \xo 8:7 \xt Yef 17:7\x* \v 8 Inguc milu hatacmac ngosockelu himongka kwelengkewec. \v 9 Aime yenge Yesule yowa yogo ngagelu hifanginengte silicka sugucnedi molickelu Yesu hegilelu hikeyackebong, gocne yenge lobe hikeibong. Aime ngigac ye yeicnac domawec. \p \v 10 Domame Yesudi fangke nganilu yanguc uwacnowec, \wj “Ngigac, ngic yago yenge wenuwa hikegaing? Ga sowacneholec milu yowawa locgunogale monic mi domagaing, me?”\wj* \p \v 11 Uwacnome miwec, “Sugucnene, miyac.” \p Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Na inguchac ga sowacne baba milu mi mimoctocgudacte. Ga hikelu \+w bikic\+w* hatacmac mi bafuwadamec.”]\wj*\f + \fr 8:11 \ft Hibi esecne Yoane kwelengkewec, yogo nganilu iwacni kwelengkebong kwelengkebong ofewec, yengelacni gocne 7:53-8:11 iwa mi fagac. Ngic-ngigac yenge hibi kwelengkeicne yogo wosaelu nganibong Yoanedi mi kwelengkewec mecne.\f*\x - \xo 8:11 \xt Yoa 5:14\x* \s1 Yesu yeuctihac fungineine mime yegengkewec \p \v 12 Aime yogolec lobeina Yesu ye hatacmac yowa taockelu ngic-ngigac yanguc edocebawec, \wj “Na himongtowale ngic-ngigac ngengele angoc. Monic ye na balaibecnudaicte, ye kundungte yefe monic mi balaibedaicte. Ye gagale angoc badaicte.”\wj*\x - \xo 8:12 \xt Yes 49:6; Yoa 1:4-9; 9:5; 12:46\x* \p \v 13 Inguc mime Farisaio yengi yanguc edoibong, “Gageuctihac funginegone miyengka yegengkegac, yogo yefe mi fagac. Yowagone yogo nalic mi ngagedabelengte.” \p \v 14 Aime Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Naneuctihac funginene mibe yegengkegacka, yogo noine aigac. Na wenuwacni kwesiiba, ailu wenuwa hikedacte, yogo naneuc ngagegabac. Ngenge na wenuwacni kwesiiba nga wenuwa hikedacte, yogo mi ngagegaing.\wj*\x - \xo 8:14 \xt Yoa 5:31-32; 7:28\x* \v 15 \wj Ngenge himong-ngic silicnginang ngic-ngigac aibabangineng wosaelu funginengineng micaigaing. Nga nabac ngic monic wosaelu fungineine mimile bole mi bagabac.\wj*\x - \xo 8:15 \xt Yoa 12:47\x* \v 16 \wj Na neicnac bole yogo mi balu gagabac. Mamac salecnuwec, yeholec bole balu gagabelec. Ilec nani mimocto-mimoctole bole bagabacka, yogo noine aigac.\wj*\x - \xo 8:16 \xt Yoa 5:30; 8:29\x* \v 17 \wj Yefe-yowanginang yowa yanguc kwelengkeicne fagac, ‘Ngic yaeckangti yowa miminginec moniyanghac aime yowanginec noine aigac.’\wj*\x - \xo 8:17 \xt Yef 19:15\x* \v 18 \wj Naneuctihac miyegengnagube, Mamacne salecnuwec, yedi inguchac baficnulu miyegengnugac. Ilec ailu nale yowa noine aigac.”\wj*\x - \xo 8:18 \xt 1Yoa 5:9\x* \p \v 19 Inguc mime Farisaio yengi yanguc uwacnoibong, “Gale mamac ye wenuwa gagac?” \p Mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge na mi ngagecnugaing, ailu Mamacne inguchac mi ngagegaing. Ngenge na ngagecnudabongka midec, ibac Mamacne inguchac ngagedabong.”\wj* \v 20 Yowa yogo, Ibu-macte kweline monicka ibu katapa ngiyelu gawec, iwa ngic-ngigac edocebalu weduyelewec. Aime ngic monicti balu muc-macka mi lowec. I yangucte, ye inguc aicnoningte dameng fawechac.\x - \xo 8:20 \xt Yoa 7:30\x* \p \v 21 Aime Yesudi hatacmac yanguc edocebawec, \wj “Na hikebe ngenge basacnulu \+w bikicnginengkolec|lemma="Bikic"\+w* galu homadaingte. Nga na hikedacte, iwa ngenge nalic mi fudaingte.”\wj*\x - \xo 8:21 \xt Yoa 7:34; 13:33\x* \p \v 22 Inguc mime \w Yuda ngic-ngigac\w* yengi yanguc miibong, “ ‘Na hikedacte, iwa ngenge nalic mi fudaingte.’ Ye omale inguc migac? Yeuctihac wehomanagunale migac, me?” \p \v 23 Inguc mibong yanguc edocebawec, \wj “Ngenge dumeng himongkacni, nga nabac himongkacni miyac, na wilengkacni.\wj*\x - \xo 8:23 \xt Yoa 3:31\x* \v 24 \wj Ilec ailu biyac edocngebagabac, ngenge bikicnginengkolec galu homadaingte. Ngenge na gagabachac, \wj*\f + \fr 8:24 \ft Wahikeicne 3:14 iwa Wapongti Mosesholec mingagec ailu yeicne wacine wackelu “na gagabachac” miwec.\f*\wj yogo mi ngagesingkedaingtewa, bikicngineng falu gamehac homadaingte.”\wj* \p \v 25 Inguc mime yanguc uwacnoibong, “Aime ga maa?” \p Mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Na funginene biyachac edocngebaiba.\wj* \v 26 \wj Na ngengele aibabangineng bocyac ngani-ngagec ailu wosaelu nalic mimoctodacte. Aime salecnuwec, ye yowa noinele fileine, ailu yelacni wiyac ngagegabac, yogo sugu himongtowale ngic-ngigac yengela mibe yegengkedaicte.”\wj* \p \v 27 Yesu ye Mamacinele ngagelu inguc edocebame yenge kauc baibong. \v 28 Kauc babong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge \+w Ngicte Madec\+w* bafangkebong domadaicte, dameng iwa ngenge ‘na gagabachac,’ yogo ngage-motodaingte. Naneuctihac wiyac monic mi balu gacaigabac, Mamacnedi wedunelewec, yogo migabac.\wj*\x - \xo 8:28 \xt Yoa 3:14\x* \v 29 \wj Salecnuwec, yedi naholec gagac. Na yele angac balaibelu bole balu gagabac. Ilec ailu ye hegilecnume neicnac mi gadacte.”\wj* \v 30 Yesu ye yowa inguc milu domaemewa ngic-ngigac bocyacti ye ngagesingkeibong. \s1 Abrahamtacni fikesawec \p \v 31 Yuda ngic-ngigac yenge Yesu ngagesingkeibong, yenge yanguc edocebawec, \wj “Ngenge nale yowa balaibelu gagaingka, nale \+w mic-tengtengfocne|lemma="Mic-tengteng"\+w* noine aigaing.\wj* \v 32 \wj Inguc ailu yowa noine ngage-motodaingte aime yowa noinedi muckacni lukecngebadaicte.”\wj* \p \v 33 Inguc mime yowaine bafaliyecnolu yanguc edoibong, “Nonge \w Abrahamte|lemma="Abraham"\w* fikesaweckacni, monicti kwelec kwekwe mi bacnubawec. Aime madi kwelec kwekwe bacnubawecte, gagibac lukecnubanogale migic?”\x - \xo 8:33 \xt Mat 3:9\x* \p \v 34 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Foinac, monic bikic bacaigac, ye bikic yogolec kwelec kwelu gagac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj*\x - \xo 8:34 \xt Rom 6:16,20\x* \v 35 \wj Aime kwelec kwekweine bame gacaigac, ye mac yogolec kwelina mac-fung nalic mi gadaicte. Madectibac mac yogolec kwelina mac-fung gaginowagac.\wj* \v 36 \wj Ilec Madecti lukecngebadaictewa, ngenge mucngineng mikac gadaingte, yogo foinac.\wj* \v 37 \wj Ngenge Abraham gbolifocine, yogo ngagegabac. Aimebac nale yowa ngengele kwelewa mi fagacte, wehomacnunogale aigaing.\wj* \v 38 \wj Na Mamacnele emewa galu wiyac ngani-ngagec aiiba, yogo hocne edocngebagabac. Aime ngengebac mamacnginengtacni aibaba nga wiyac ngagecaigaing, yogo hocne ailu gagaing.”\wj* \p \v 39 Inguc mime yanguc miibong, “Nonge mamacnonggeng Abraham.” \p Mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge Abraham adu-madecfocine aidabongka midec, yele gaga nga aibaba balaibedabong.\wj*\x - \xo 8:39 \xt Mat 3:9\x* \v 40 \wj Na ngic monicti Wapongtacni yowa noine ngagelu edocngebabe ngenge omale wehomacnunogale aigaing? Abraham ye aibaba ingucne monic mi ailu gawec.\wj* \v 41 \wj Ngenge mamacnginengte gaga nga aibaba balaibecaigaing.”\wj* \p Inguc mime yengi yanguc miibong, “Nonge selo-boic aibaba iwacni monic mi fikeibeng, miyacbenang. Nonge Mamacnonggeng moniyang, yogo Wapong.”\x - \xo 8:41 \xt Yes 63:16\x* \s1 Aleng Sugucnenginengte fikesawec \p \v 42 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Na Wapongtacni kwesiiba, ailu neicne angacnele mi kwesiiba. Yedi hocne salecnuwec. Ilec ngenge Wapong mamacngineng aidecka midec, kweledi nale angac ngagedabong.\wj* \v 43 \wj Aime ngenge omale nale yowa mi ngage-motogaing? Ngenge nale yowa hedec kwelu nalic mi ngagedaingte.\wj* \v 44 \wj Aime Aleng Sugucnengineng, yedi hocne ngengele mamacngineng aime yele angacka aibaba fagac, ngenge yogo ainogale aingelecaigac. Ye esecnehac ngic-wewe gacaigac. I yangucte, yele ngage-ngagewa aibaba noine mi fagac, ye kwesac-ngic ailu ye kwesacka wawelu gagac. Ilec ailu ye kwesacte mamac ailu yowa kwesacine milu gacaigac.\wj*\x - \xo 8:44 \xt 1Yoa 3:8\x* \v 45 \wj Aime na yowa noine edocngebagabacte, ngenge nale yowa mi ngagesingkegaing.\wj* \v 46 \wj Ngengelacni madi nale bikicte umac monic ngagewecka mifickena? Ailu na yowa noine migabac, aime ngenge omale mi ngagesingnugaing?\wj*\x - \xo 8:46 \xt 2Kor 5:21; 1Pi 2:22\x* \v 47 \wj Wapongte alingfocine yenge yowaine ngagecaigaing. Nga ngengebac Wapongte alingfocine miyac. Ilec ailu yele yowa mi ngagecaigaing.”\wj*\x - \xo 8:47 \xt 1Yoa 4:6\x* \s1 Abrahamte molic-molic \p \v 48 Aime Yuda ngic-ngigac yengi bafaliyelu yanguc edoibong, “Ga \w Samaria\w* ngic hocne, ailu ga \w alengkolec|lemma="Aleng"\w* gagic. Yowa yogo noine migabeleng, me?”\x - \xo 8:48 \xt Mrk 3:21-22\x* \p \v 49 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Na aleng mikac. Na Mamacne alang bacnocaigabac. Nga ngengibac na alang monic mi banelecaigaing.\wj* \v 50 \wj Naneicne wac feicne banogale bole mi bacaigabac. Aime monictibac wosaelu gagac, ye nale wac feicne bafenale bole bacaigac.\wj* \v 51 \wj Foinac, monic ye nale yowa balaibelu gagacka, ye mi homadaicte, yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 8:51 \xt Yoa 5:24\x* \p \v 52 Inguc mime Yuda ngic-ngigac yengi yanguc miibong, “Ga alengkolec gagic, nonge yakumac ngagecgugabeleng. Abraham ye homawec, aime \w siduc-mimi ngic\w* yenge inguchac homaibong. Aime gagibac migic, ‘Monic ye nale yowa balaibelu gadaictewa, ye mi homadaicte.’ \v 53 Aime ga ngambononggeng Abrahamte feicne aigic, me? Ye homawec, aime siduc-mimi ngic yenge inguchac homaibong. Aime gageicnele ngageng feicne aigac, yogodi nalic aigac, me? Yogo miyac.” \p \v 54 Inguc mibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Naneuctihac wacne bafedacte, yogodi wiyac omane aidaicte. Aime Mamacne ngengele Wapongngineng gagac, ngengi yele inguc micaigaing, yedibac wacne bafegac.\wj* \v 55 \wj Aime ngenge ye mi ngagegaing, naneuc ye ngagegabac. Na ye mi ngagegabac, yogo midacte, ibac ngic kwesacine ailu ngenge ingucne aidaba. Na ngagegabacte ailu yowaine balaibelu gagabac.\wj* \v 56 \wj Ngambongineng Abraham ye nale dameng yogo fikeme nganinogale beliyewec. Fikeme nganilu angac ngagewec.”\wj* \p \v 57 Inguc mime Yuda ngic-ngigac yengi yanguc miibong, “Ga hifagone 50 mi aiwecti Abraham nganiing, me? Yogo nalic mi aigac.” \p \v 58 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Foinac, Abraham mi fikeemewa ‘naneuctihac inguc gagabachac,’ yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 8:58 \xt Yoa 1:1\x* \v 59 Inguc mime yenge posa balu holenogale aibong, ye sangkelu Ibu-mac lobina hauwec. \c 9 \s1 Ngic donge-pisic bamadickewec \p \v 1 Yesu ye yefewa hikelu ngic monic donge-pisic fikeicne nganiwec. \v 2 Aime \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengi uwacnoibong, “Wewedu, ngic yogo male \w bikicte|lemma="Bikic"\w* ailu donge-pisic fikewec? Yeicne me nenggac-mamackecine yekele bikicte?”\x - \xo 9:2 \xt Esek 18:20; Luk 13:2,4\x* \p \v 3 Inguc mibong \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc edocebawec, \wj “Ngic yeicne me nenggac-mamackecine yeki bikic mi bafuwaiboc, miyac. Yogo Wapongte bole yela fikeme nganiningte ingucne fikewec.\wj*\x - \xo 9:3 \xt Yoa 11:4\x* \v 4-5 \wj Nongileng na salecnuwec, yele bole wenacka balu gadabeleng. Na himongka gagabac, dameng iwa himongtowale angoc aigabac. Aime mac debolelu kundung kweme monicti bole nalic mi badaicte.”\wj*\x - \xo 9:4-5 \xt Mat 5:14; Yoa 8:12\x* \p \v 6 Inguc milu himongka sofockelu himong yogo balu lalickeme nolac fikeme, ngic donge-pisic yele dongewa hosowec.\x - \xo 9:6 \xt Mrk 8:23\x* \v 7 Hosolu yanguc edowec, \wj “Ga Siloam misa lifucka hikelu dongegone suwenong.”\wj* (Siloamte fungine yogo “Salebong hikewec.”) Inguc mime hikelu dongeine suwelu hilalu hefaliye kwesiwec. \p \v 8 Inguc ailu hefaliye kwesime, macfocine nga ngic-ngigac gocne esecne woc-wiyacte milocebalu game nganiibong, yengi yanguc miibong, “Ngic yagodi ngiyelu woc-wiyacte milocnubalu gawec, me?” \p \v 9 Inguc mibong gocne yengi miibong, “Yogo ye hocne.” \p Aime gocne yengibac miibong, “Yogo ye miyac, yogo ye ingucne ngic monicti.” \p Aime yeuctihac yowa milu edocebalu gawec, “Ngic yago na hocne.” \p \v 10 Inguc mime uwacnoibong, “Ga wenuc ailu dongegone hilagic?” \p \v 11 Inguc mibong yedi yanguc miwec, “Ngic monic wacine Yesu, yedi nolac lalickelu dongena hosolu salecnulu migac, ‘Ga hikelu Siloam lifucka dongegone suwenong.’ Inguc mime na hikelu lifucka dongene suwelu hilagabac.” \p \v 12 Inguc mime yanguc uwacnoibong, “Aime ngic yogo weni?” \p Inguc mibong yedi miwec, “Na mi ngagegabac.” \s1 Dongeine madickewec, yogolec uwaibong \p \v 13 Inguc mime yenge ngic esecne donge-pisic gawec, yogo \w Farisaio\w* yengela mengockelu hikeibong. \v 14 Aime Yesu ye nolac lalickelu ngic dongeina hosolu bame dongeine hilawec, yogo Sabat damengka inguc aicnowec. \v 15 Aime Farisaio yengi inguchac ngic yogo nganilu uwacnoibong, “Ga wenuc ailu dongegone hilagamec?” \p Mibong miwec, “Ye nolacti dongena hosome dongene suwelu hilagabac.” \p \v 16 Inguc mime Farisaio gocne yengi yanguc miibong, “Ngic yogo ye Sabat ngiyecaigabeleng, yogolec yefe mi balaibegac. Ilec ye Wapongtacni miyac.” \p Inguc mibong gocnedi miibong, “Ngic \w bikickolecti|lemma="Bikic"\w* wenucka pasile maaine ingucne badaicte?” \p Inguc milu yengungtihac siyeckeibong. \v 17 Siyeckelu donge-pisicti dongeine hilawec, ye hatacmac uwacnoibong, “Ga ngic dongegone bame hilagamec, yele wenuc migic?” \p Inguc mibong yedi miwec, “Ye \w siduc-mimi ngic\w* monic.”\x - \xo 9:17 \xt Yoa 4:19\x* \p \v 18 Inguc mime \w Yuda ngic|lemma="Yuda ngic-ngigac"\w* yengi ngic yogo donge-pisic gaweckacni dongeine madickeme hilawec, yogo mi ngagesingkeibong. Mi ngagesingkelu nenggac-mamackecine wacepalu \v 19 yanguc uwayeteibong, “Ngic yago ye ngekele madec, me? Ye dongeine pisickeicne fikewec, inguc migabiyec, me? Aime ye wenucka yakumac dongeine hilagac?” \p \v 20 Inguc mibong nenggac-mamackecine yeki yanguc miiboc, “Ngic yago nokele madec. Ye dongeine pisickeicne fikewec, yogo ngagegabelec. \v 21 Aime wenucka yakumac dongeine hilagac, ailu madi dongeine bamadickegac, yogo noke mi ngagegabelec. Ye biyac suguleicne. Ilec yeicne uwacnobong, yeuctihac fungineine edocngebana.” \v 22 Yeke Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yengele hangocepame inguc miiboc. Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yenge yowa monic biyachac yanguc milu hefeibong, “Monicti ‘Yesu ye \w Mesia\w* hocne’, inguc mime yegengkedaictewa, ye \w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\w* nalic mi fedaicte.” \v 23 Ilec ailu nenggac-mamackecine yeki yanguc miiboc, “Ye biyac suguleicne. Ilec yeicne uwacnoning.” \p \v 24 Inguc miboc yenge ngic donge-pisic gawec, ye alecine yaeckang hatacmac wackelu edoibong, “Ga Wapongte haicka yowa noine minong. Ngic yogo, ye bikickolec, inguc ngagegabeleng.” \p \v 25 Inguc mibong, yedi bafaliyelu yanguc edocebawec, “Ngic yogo bikickolec me miyac, yogo na mi ngagegabac. Aime na wiyac moniyang sugu ngagegabac, na esecne donge-pisic gaibadi, yakumac dongene hilagabac.” \p \v 26 Inguc mime hatacmac yanguc uwacnoibong, “Ye oma wiyac aigelegac? Ailu ye silicine wenucka dongegone bamadickegac?” \p \v 27 Inguc mibong yedi bafaliyelu yanguc edocebawec, “Na yogo biyac edocngebayackegabac. Aime ngenge nale yowale hedec mi logabiyeng. Ngenge omale hatacmac ngagenogale aigaing? Ngenge inguchac yele mic-tengtengfocine ainogale ngagesigaing, me?” \p \v 28 Inguc mime yenge misulec aicnolu yanguc miibong, “Ga hocne ngic yogolec mic-tengteng, nga nongebac \w Mosesle|lemma="Moses"\w* mic-tengtengfocinedi gagabeleng. \v 29 Wapongti Moses edome yowaine miwec, yogo ngagegabeleng. Aime ngic yago ye wenuwacni, yogo nonge mi ngagegabeleng.” \p \v 30 Inguc mibong bafaliyelu yanguc edocebawec, “Ngic yogo dongene bamadickegac. Aime ye wenuwacni kwesiwec, yogo ngenge mi ngagegaing. Na ilec welecngebagabac. \v 31 Nongileng yanguc ngagegabeleng, Wapongti bikic-baba yengele yowa nalic mi ngageyeledaicte. Aime ngic monicti ye alang bacnolu yowaine balaibecaigac, Wapongti ye sugu ngagegac.\x - \xo 9:31 \xt Mige 34:15\x* \v 32 Biyachac esecnebenang molickelu gaibengka, ‘Monic donge-pisic fikelu game ngic monicti dongeine bame madickewec,’ siduc monic ingucne mi ngageibeng. \v 33 Ngic yogo Wapongtacni mi kwesidecka, ye bole monic ingucne nalic mi badec.” \p \v 34 Inguc mime bafaliyelu yanguc edoibong, “Ga \w bikickacni|lemma="Bikic"\w* fikelu gaingti yowa wedunolegic, me?” Inguc milu yebiyebong wawec.\x - \xo 9:34 \xt Mige 51:5\x* \s1 Ngage-ngagengineng mikac, yenge donge-pisic ingucne \p \v 35 Aime Yesudi ngic yebiyebong wawec, yele siduc yogo ngagelu basackelu bafuwalu yanguc edowec, \wj “Ga \+w Ngicte Madec\+w* ngagesingkegic, me?”\wj* \p \v 36 Inguc mime ngic yogodi miwec, “Sugucnene, ye maa? Edalicnung nganilu ye ngagesingkebe.” \p \v 37 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga biyac nganigic. Ngic yogodi hocne gaholec yowa migac.”\wj* \p \v 38 Inguc mime miwec, “Sugucne, na ngagesinggugabac.” Inguc milu ye ketadi holecnolu afeewec. \p \v 39 Aime Yesudi yanguc miwec, \wj “Na aibabangineng wosaenogale himongka waiba. Aime ngic donge-pisicti dongengineng hiladaingte. Nga dongengineng hilalu gagaing, yenge donge-pisic aidaingte.”\wj* \p \v 40 Yesu ye yowa inguc mime Farisaio gocne yeholec domaibong, yenge yowa yogo ngagelu yanguc miibong, “Nonge inguchac donge-pisic, me?”\x - \xo 9:40 \xt Mat 15:14\x* \p \v 41 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge donge-pisic midaingka, ibac bikicnginengte umac mikac aidec. Aime ngenge yakumac migaing, ‘Nonge donge hilalu gagabeleng.’ Ilec ailu ngenge bikicnginengte umac fagachac.”\wj* \c 10 \s1 Lama-damong madicne \p \v 1 \wj “Foinac, ngic monicti \+w lama\+w* yengele oda kwelina fenogale milu, oda nuine hegilelu monicka yefe fedaicte, ye hise ngic ailu kindololo ngic aidaicte, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 2 \wj Ngic nuwa yefe fecaigac, ye lama yengele damong.\wj* \v 3 \wj Aime nule damongti yele ailu oda nuine nalic laliyedaicte. Laliyeme lama yenge yowa-malacine ngagebong, yeuctihac lama wacnginang wacebame kwesibong molickeyeleme yenge momoc lobeina haudaingte.\wj* \p \v 4 \wj “Ye lamafocine mengocebame lobeina hauyackebong, molickeyeleme lamafocine yenge yele yowa-malacine ngagegaingte ailu ye balaibedaingte.\wj* \v 5 \wj Aime yenge ngic fulune nalic mi balaibedaingte. Yenge yele yowa-malac mi ngagegaingte hangoc hikeyackedaingte.”\wj* \v 6 \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* nangeng yowa yogo holelu mime yenge yowa yogolec dabiyeibong. \p \v 7 Dabiyebong, Yesudi hatacmac yanguc edocebawec, \wj “Foinac, nani lama yengele nu aigabac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj* \v 8 \wj Ngic gocne yenge na mi fikeebewa kwesiibong, yenge hise ngic ailu kindololo ngic. Aime lama yengi yengele yowale hedec mi loibong.\wj*\x - \xo 10:8 \xt Yer 23:1-2; Esek 34:2-3\x* \v 9 \wj Naneuctihac odale nu aigabac. Monic ye nala yefe felu oda kwelina fedaictewa, Wapongti ye bikicte ameine bame wasecne aidaicte. Ailu ye nuwa yefe fec-wac ailu noba-nosing bafuwadaicte.\wj* \v 10 \wj Hise-baba ngic ye wiyac hise balu wehomacebalu basowalecebanale kwesicaigac. Aime nani hatacmac gaga babong wakengeleme ganingte kwesiiba.\wj* \p \v 11 \wj “Naneicne lama-damong madicne. Damong madicnedi lama yengele ailu gagaine hegiledaicte.\wj*\x - \xo 10:11 \xt Mige 23:1; Miye 7:17\x* \fig Lama damong ye lamaine bafuwagac|alt="Shepherd finds his sheep" src="41_Mat18.12-13_LostSheep.tif" size="col" loc="10:11-15" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="10:11" \fig* \v 12 \wj Aime monic ye monengte ailu bole bagalu ngic monicte lama-damong gagac, ye lama yengele filengineng mi ailu gadaicte. Inguc ailu kate-hoda kwesime nganilu hegilecebalu hikedaicte. Hikeme kate-hodadi lama hilu nocebalu yebicebadaicte.\wj*\x - \xo 10:12 \xt Sale 20:29\x* \v 13 \wj Ngic yogo ye bolele fuli banogale ailu lama yengele ngageboc mi aidaicte.\wj* \v 14-15 \wj Naneuc lama-damong madicne. Mamacne ye na ngagecnugac. Aime nani inguchac Mamac ngagegabac, ingucnehac neuctihac lamafocne ngagecebagabac. Aime lamafocne yenge na ngagecnugaing. Na lama yengele ailu gagane hegiledacte.\wj*\x - \xo 10:14-15 \xt Mat 11:27; 1Yoa 3:16\x* \p \v 16 \wj “Ailu lamafocne gocne gagaing, yenge oda yagowacni miyac. Aime nani yenge mengocebabe yowa-malacne ngagedaingte. Aime nale \+w lama\+w* habu biyac migabac, yengeholec taocebabe lama habu moniyang aibong yengele damong moniyang sugu nani aidacte.\wj*\x - \xo 10:16 \xt Yes 56:8; Esek 34:23\x* \v 17 \wj Na gagane hatacmac banogale ailu hegilegabac. Ilec ailu Mamacti nale angac ngagedaicte.\wj*\x - \xo 10:17 \xt Filp 2:8-9\x* \v 18 \wj Monicti nale gaga nalic mi baickedaicte, naneuctihac gagane hegiledacte. Aime gagane hegilelu hatacmac badacte, yogolec bole-yowa tapiliineholec na neicna fagac. Yogo Mamacnedi inguc aibele ung-yowa edocnuwec.”\wj* \p \v 19 Yowa yogolec ailu \w Yuda ngic-ngigac\w* yenge hatacmac siyeckeibong. \v 20 Siyeckelu ngic-ngigac bocyac yengi yanguc miibong, “Ye \w alengkolec|lemma="Aleng"\w* gagacte kweleine sifuwegac. Ngenge omale yele yowale hedec logaing?” \p \v 21 Aime ngic-ngigac gocne yengi yanguc miibong, “Yowa ingucne ngic alengkolec yengele yowa miyac. Ngic alengkolecti ngic donge-pisic dongengineng nalic bame madickedaingte, me? Yogo miyac.” \s1 Yesu mi ngagesingkeibong \p \v 22 Yerusalem iwa tilo dameng aime, Ibu-mac hatacmac mimoctoibong, yogolec hombangte dameng ngagesiibong.\f + \fr 10:22 \ft Dameng monicka Grik ngictau ye Wapongte Ibu-mac basowaleme wonongkolec aiwec. Hifa habackang motome Wapongte haicka gbagbacne ainale boleine baibong. Babong motome gbagbacne aiwec. Yogolec hombang ngagesiibong. Gbagbacne aiwec, dameng iwa hifa 134 motome Yesu fikewec.\f* \v 23 Dameng iwa Yesu ye \w Ibu-macte|lemma="Ibu-mac"\w* sobeng mecina dakec monic fawec, wacine \w Solomonte|lemma="Solomon"\w* Dakec, iwa lec-welec aiwec. \v 24 Inguc aime Yuda ngic-ngigac yengi hewalingkelu yanguc edoibong, “Ga ma damengka funginegone miyengka yegengkeme ngagelu hatacmac kauc mi badabelengte? Ga \w Mesia\w* gagamecka yogo miyengka yegengkeme ngagenang.” \p \v 25 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Yogo biyachac edocngebaiba. Aime ngengebac mi ngagesingnugaing. Na Mamacnele wacka bole balu gagabac, yogodi naneicne fungine bame yegengkecaigac.\wj* \v 26 \wj Aime ngenge nale lama habufocne, yengelacni miyac. Ilec ailu na mi ngagesingnugaing.\wj* \v 27 \wj Lamafocne yenge nale yowa ngagecaigaing. Aime na ngageyelebe yenge balaibecnulu gagaing.\wj* \v 28 \wj Balaibecnubong nani \+w gaga-sanang\+w* yelebe yengelacni monicti nalic mi homadaicte. Ailu monicti nale molewacni nalic mi bamoctocebadaicte.\wj*\x - \xo 10:28 \xt Yoa 3:16; 6:39\x* \v 29 \wj Mamacnedi yenge nale molewa locebawec, ye wiyac sasawa yengele feicne. Ilec Mamacnele molewacni monicti yenge nalic mi bamoctocebadaicte.\wj* \v 30 \wj Na nga Mamac noke moniyang.”\wj* \p \v 31 Inguc mime Yuda ngic-ngigac yengi posadi holeningte ailu posa hatacmac baibong. \v 32 Inguc aibong Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Mamactacni bole madicne bocyac edalicngebaiba. Aime fungine weni yogolec ngenge ngaba ailu posadi holecnunogale aigaing?”\wj* \p \v 33 Inguc mime Yuda ngic-ngigac yengi yanguc edoibong, “Bole madicnele ailu posadi holecgunogale mi aigabeleng. Ga himong ngicti geicnele Wapong milu Wapong fecnogic. Yogolec ailubac posadi holecgunogale aigabeleng.”\x - \xo 10:33 \xt Dep 24:16\x* \p \v 34 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “\+w Yefe-yowanginang|lemma="Yefe-yowa"\+w* yowa yanguc kwelengkeicne fagac, yogo mi ngagegaing, me? Wapong yeuctihac ngic micne bawosaecebawec, yengele yanguc miwec,\wj* \q1 \wj ‘Na yanguc migabac, ngenge sasawadi wapong.’\wj* \rq (Mige 82:6) \rq* \m \v 35-36 \wj Wapongte yowa yeicne hibiwa kwelengkeicne fagac, yogo hefaliyelu silicine monic mi aigac. Aime nani yanguc migabac, ‘Na \+w Wapongte Madec\+w*.’ Aime ngic Wapongte yowa biyachac ngagelu gaibong, yengele Wapongti miwec, ‘Ngenge wapong gagaing.’ Ilec ngenge omale yanguc migaing, ‘Ga Wapong fecnogic’? Wapongti ngic yeicne bingec bawosaelu saleme himongka wawec, yogo na hocne.\wj* \p \v 37 \wj “Bole balu gagabac, yogo Mamacnelacni mi aigacka, ngenge mi ngagesingnudabiyeng.\wj* \v 38 \wj Aime Mamacnele bole balu gabe, ngenge mi ngagesingnugaing. Ailu sifu bole tapiliineholec balu gagabac, bole yogo ngagesingkedaing. Inguc ailu Mamacnedi nala gagac nga nani yela gagabac, yogo ngagelu ngage-motodaingte.”\wj*\x - \xo 10:38 \xt Yoa 14:10-11\x* \v 39 Inguc mime yenge hatacmac banogale aibong, ye yengele molewacni fotockelu hikewec. \p \v 40 Aime Yesu ye Yodan misa falockelu nebocina \w Yoane\w* misa-lowacti molickelu bole balu misa lowayelewec, mac iwa hikelu gawec.\x - \xo 10:40 \xt Yoa 1:28\x* \v 41 Iwa gaemewa ngic-ngigac bocyacti yela hikelu yanguc miibong, “Yoane ngagesingkenangte pasile maaine monic mi balu gawec. Aime ye ngic yagolec fungine miwec, yogobac noine aiyackegac.” \v 42 Inguc mibong himong iwa ngic-ngigac bocyacti Yesu ngagesingkeibong. \c 11 \s1 Lasaros homawec \p \v 1 Ngic monic wacine Lasaros, ye Betani mac-alingka hucti bame fawec. Aime \w Maria\w* nga yemeine Mata yeke mac iwa gaiboc.\x - \xo 11:1 \xt Luk 10:38-39\x* \v 2 Aime Maria yedi hocne Sugucnele higewa heloc hoine madicnedi sotiyelu hosocnolu yeicne hodoc-dowecinele susucinedi keleng bacnowec. Aime Maria yele sengngine Lasaros ye hocne hucti bawec.\x - \xo 11:2 \xt Yoa 12:3\x* \p \v 3 Huc bame sengkecine yeki Yesula yowa loboc hikeme yanguc miiboc, “Sugucne ngagegic, ngic kwelegonedi angac ngagecnocaigic, ye hucti bame fagac.” \p \v 4 Inguc milu yowa loboc hikeme \w Yesu\w* ye yowa yogo ngagelu yanguc miwec, \wj “Ye homanale huc mi bagac. Huc yogo Wapongte wac feicne yegengkenale fikegac. Fikeme \+w Wapong Madecinele|lemma="Wapongte Madec"\+w* wac feicne inguchac fikelu yegengkedaicte.”\wj*\x - \xo 11:4 \xt Yoa 9:3\x* \v 5 Aime Yesu ye Mata kwaineholec, ailu Lasaros yengele kweleinedi angackelu gawec. \p \v 6 Aime ye siduc yogo ngagelu hadeng yaeckang himong iwa hatacmac taockelu gawec. \v 7 Iwa galu \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yanguc edocebawec, \wj “Nongileng Yudeya himongka hatacmac hefaliyelu hikenang.”\wj* \p \v 8 Inguc mime mic-tengtengfocine yengi yanguc miibong, “Wewedu, \w Yuda ngic|lemma="Yuda ngic-ngigac"\w* yogowa gagaing, yenge posadi holecgulu wehomacgunogale aiibong. Aime dameng mi daliweme ga hatacmac iwa hikenogale aigic, me?” \p \v 9 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Hadeng moniyangte kwelina dameng 12 fagac. Aime ngic monic ye wenacka yefe hikecaigac, ye nalic mi kwopockeme wawedaicte. I yangucte, ye himongtowale angoc nganidaicte.\wj* \v 10 \wj Aimebac monic ye kundungka hikecaigac, ye kwopockeme wawedaicte. I yangucte, yela angoc monic mi fagac.”\wj* \p \v 11 Inguc milu yowa hatacmac yanguc taockelu edocebawec, \wj “Nongileng agononggeng Lasaros ye gung fagac, nani yeuckebe fangkenale ailu iwa hikedacte.”\wj* \p \v 12-13 Yesu ye Lasaros homawecte mime, mic-tengtengfocine yengibac ngagebong ye gungbenang fawec. Yenge inguc ngagelu yanguc miibong, “Sugucne, ye gung fagacka madickelu fangkedaicte.” \p \v 14 Ilec ye yegena mifickelu yanguc edocebawec, \wj “Lasaros ye biyac homagac.\wj* \v 15 \wj Aime ngengi ngagesingkeningte ailu na yeholec iwa mi gaibale kwele-madic ngagegabac. Aime yakumac ngenge welebong yela hikenang.”\wj* \p \v 16 Inguc mime Tomas wacine monic Didimus\f + \fr 11:16 \ft Didimus wac yogolec fungine yanguc, ye agoineholec fucsengeng fikeiboc.\f* yedi mic-tengteng agofocine yanguc edocebawec, “Ye wehomanogale aigaingte nongileng inguchac Yesu bafickelu yeholec homanogale hikenang.”\x - \xo 11:16 \xt Mrk 14:31\x* \s1 Homackacni gboliyelu fangke-fangke \p \v 17 Yesu ye Betani macka hikelu ngageme yanguc miibong, “Lasaros dongesiwa lobong biyac hadeng 4 inguc aigac.” \v 18 Yerusalem nga Betani hewacnginac 3 kilomita yogolecsoc, eme-eme ngiyeiboc. \v 19 Ilec Yerusalemkocni Yuda ngic-ngigac bocyacti yekele sengnginecte ailu kwele-mogung bafuwayetenogale milu, Mata nga Maria yekela kwesilu ngiyeibong. \v 20 Ngiyeebongka Yesu kwesigac, inguc mibong Mata ye yogo ngagelu yefewa bafuwanale hikeme, Maria ye macka ngiyewec. \p \v 21 Ngiyeme Mata ye hikelu Yesu yanguc edowec, “Sugucne, ga nongeholec yagowa gadengka, ibac sengne mi homadec. \v 22 Aime yakumac ga wiyac monicte Wapong uwacnoengka ye nalic geledaicte, inguc ngagegabac.” \p \v 23 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Senggone ye homackacni gboliyelu fangkedaicte.”\wj* \p \v 24 Inguc mime Matadi yanguc miwec, “Ye dameng moto-motoina homackacni gboliyelu fangkedaicte, yogobac ngagegabac.”\x - \xo 11:24 \xt Yoa 6:40\x* \p \v 25 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Homackacni gboliyelu fangke-fangke nga gaga, yogo na hocne. Monic ye na ngagesingnudaicte, ye socinedi homadaicte, ailu ye sifu gaga badaicte.\wj* \v 26 \wj Aime monic ye galu ngagesingnugac, ye mi homabenangkedaicte, miyac. Yogo ngagesingkegic me miyac?”\wj* \p \v 27 Inguc mime yedi yanguc miwec, “Oc, Sugucne, ga \w Mesia\w*, Wapongte Madec himongka kwesinale miicne, yogo biyac ngagesinggugabac, yogo ga hocne.”\x - \xo 11:27 \xt Yoa 6:69\x* \p \v 28 Inguc milu hefaliye hikelu kwaine Maria wackeme leme sangicka edolu miwec, “Wewedudi kwesi ngiyelu gale uwagac.” \v 29-30 Aime Yesu ye mac-alingka mi kwesilu sulumewec, ye Matadi molickelu hike bafuwalu hegile kwesiwec, mac yogowahac domaemewa Maria ye Matale yowa yogo ngagelu biyac fangkelu hikewec. \v 31 Aime Yuda ngic-ngigac yenge yele macka ngiyelu kwele-mogung aiyeteibong, yenge Mariadi dacineholec fangkelu hikeme nganilu ye dongesiwa hiyanale hikegac, inguc milu ye balaibeibong. \p \v 32 Aime Maria ye Yesu domawec, iwa hikelu Yesule higewa wafalu yanguc edowec, “Sugucne, ga yawa gadeng, ibac sengne nalic mi homadec.” \p \v 33 Inguc milu hii-songgong ailu hiyame Yuda ngic-ngigac yeholec kwesiibong, yenge momochac hiyaibong. Hiyabong Yesudi yenge nganicebalu kwele-sowackolecti ngage-sowalelu asuine baumaleme ngage-hobelelu \v 34 miwec, \wj “Wenuwa haic loibong?”\wj* \p Inguc mime miibong, “Sugucne, wele nganic.” \p \v 35 Aime Yesu ye donge misaine wawec. \p \v 36 Wame Yuda ngic-ngigac yengi nganilu miibong, “Nganining, ye Lasarosle kweleinedi angac sugucnehac ngagecaigac.” \p \v 37 Aime yengelacni gocnedi yanguc miibong, “Ye molickelu donge-pisic dongenginang bame hilaibong. Aime Yesu ye ngic yago madicne damongkedecka midec, ye mi homadec.”\x - \xo 11:37 \xt Yoa 9:6\x* \s1 Lasaros homackacni bagboliyeme fangkewec \p \v 38 Yesu ye hatacmac ngage-sowalelu dongesiwa hike sulumewec. Dongesi yogo posa henebewa posa monicti yefeine hedickeicne. \v 39 Fame hike sulumelu yanguc edocebawec, \wj “Ngenge posa yogo baickening.”\wj* \p Inguc mime ngic homawec, yele sengngine Matadi miwec, “Sugucne, ye homame lobeng yakumac hadeng 4 aime biyac hoineholec aigac.” \p \v 40 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga ngagesingkedamectewa, Wapongte wac feicne nganidamecte, yogo biyac edocgugabac.”\wj* \p \v 41 Inguc mime yenge posa yogo baickebong, Yesu ye donge hilame feme nganilu, yanguc miwec, \wj “Mamac, ga yowane biyac ngagegic. Ilec gale kwele-madic migabac.\wj* \v 42 \wj Ga damengsoc mimilocne ngagecaigic, yogo biyac ngagegabac. Aime ga na salecnuing, yogo ngic-habu yago domagaing, yengi ngagesingkeningte inguc edocgugabac.”\wj* \p \v 43 Inguc milu Yesudi sanangnehac wackelu miwec, \wj “Lasaros, ga fangkelu lobina wanong.”\wj* \v 44 Inguc mime ngic homaicne hige-moleine nga haic-mesuine kpolucti someckelu wabungkeicnedi fangkelu wawec. \p Wame Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge kpoluc lukecnolu hegilebong hikena.”\wj* \fig Lasaros kpoluc lukecnogac|alt="She unties Lasaros cloth" src="GT00097.tif" size="col" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="11:44" \fig* \s1 Yesu webong homanale yowa hefeibong \r Mat 26:1-5; Mrk 14:1-2; Luk 22:1-2 \p \v 45 Yuda ngic-ngigac Maria nganinogale kwesiibong, yenge Yesudi bole bawec, yogo nganilu bocyacti ye ngagesingkeibong.\x - \xo 11:45 \xt Yoa 7:31\x* \v 46 Mariala kwesiibong, yengelacni gocnedibac \w Farisaio\w* yengela hikelu Yesudi pasi bawec, yogolec siduc edocebaibong.\x - \xo 11:46 \xt Luk 16:31\x* \p \v 47 Edocebabong \w depec-baba ngic micnefocngineng|lemma="Depec-baba ngic micne"\w* ailu Farisaio, yenge \w Tutumangtowale|lemma="Tutumangtowa"\w* memba wacebabong kwesi kpaduckeibong. Kpaduckelu yanguc miibong, “Ngic yogo, ngic-ngigac yengi ye ngagesingkeningte pasile maaine bocyac bagac. Ilec nongileng wenuc ainang? \v 48 Ye hegilebeng galu pasi ingucne taockelu badaictewa, ngic-ngigac sasawadi ye ngagesingkedaingte. Inguc aime \w Roma\w* yengele hudu-baba ngic yengi kwesilu Ibu-macnonggeng nga ngic-ngigacfocnonggeng basowalecebadaingte.” \p \v 49 Inguc mibong yengelacni ngic monic wacine Kaifas, ye hifa iwa depec-baba ngic yengele damong sugucne gawec, yedi yanguc edocebawec, “Ngenge wiyac monic mi ngage-motogaing. \v 50 Ngic-ngigac aling sasawa mi miyac ainingte, ngic moniyangti sugu yengele ailu homamebac yenge gadaingte, yogodi madickedaicte, ngenge yogo mi ngage-motogaing, me?” \p \v 51 Yowa yogo yeicne kweleinele ngagelu mi miwec. Yedi hifa iwa depec-baba ngic yengele damong sugucne gawec. Yogolec ailu siduc-mimi ngic ingucne yowa miwec. Yesudi Yuda ngic-ngigac yengele ailu homanale inguc miwec. \v 52 Ye yengele sugu homanale mi wawec. Ye Wapongte adu-madecfocine singsalolong kweibong gagaing, yenge kpaducebame aling moniyang ainingte Kaifasdi inguc miwec.\x - \xo 11:52 \xt Yoa 10:16\x* \v 53 Inguc mime hadeng yogowahac Yesu webong homanale molickelu yowa hefeibong.\x - \xo 11:53 \xt Yoa 5:18\x* \p \v 54 Inguc hefebong Yesu ye yogo ngagelu Yuda ngic-ngigac yengele hewacka hatacmac yegena mi lolickelu gawec. Aime himong kisiwa misaine mikac, yogolec emeina taon monic wacine Efaraim iwa fawec. Ye iwa hikelu mic-tengtengfocine yengeholec gawec. \p \v 55 Yuda ngic-ngigac yengele \w Ewalicebaicnele hombang\w* dameng bangkaleme, ngic-ngigac bocyacti Wapongte haicka suwenagulu \w gbagbacne\w* ainingte macngineng hegilelu Yerusalem hikeibong. \v 56 Hikelu \w Ibu-mac\w* kwelina domalu Yesu basackelu yengungtihac yanguc uwanaguibong, “Ye hombangnonggang kwesidaicte, me wenuc?” \p \v 57 Aime depec-baba ngic micnefocngineng nga Farisaio yengi ngic-ngigac yanguc sanangnehac edocebaibong, “Yesu wenuwa gagac, yogo monicti bafuwalu ngama edocnubabong, hikelu badabeleng.” \c 12 \s1 Yesu heloc hoineholec hosocnowec \r Mat 26:6-13; Mrk 14:3-9 \p \v 1 \w Ewalicebaicnele hombang\w* yogolec hadeng 6 faemewa, \w Yesu\w* ye Lasarosle mac Betani, iwa hikewec. Yesudi ngic ye hocne homackacni bagboliyeme fangkewec.\x - \xo 12:1 \xt Yoa 11:1,43\x* \v 2 Yenge mac iwa Yesule ailu nosing madicne lobeibong. Aime Matadi nosing yogo lome noibong. Aime ngic Yesuholec ngiyelu nosing noibong, Lasaros yengeholec momoc ngiyelu nowec.\x - \xo 12:2 \xt Luk 10:40\x* \v 3 Ngiyeebongka, yogowahac \w Mariadi|lemma="Maria"\w* socte sanda 1 kilo nebocine efecnemac, umacine yogolecsoc balu Yesule higewa kweme wame hosocnowec. Sanda yogo daling wacine narda, yogolec misainedi baicne ailu yogolec fuline feicnebenang. Hosocnolu hodoc-dowecinele susucinedi higeine keleng bacnowec. Inguc aime heloc yogolec hoinedi fitolu mac yogolec kwelina sawelu fawec.\x - \xo 12:3 \xt Luk 7:37-38\x* \p \v 4 Aime \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengele hewackacni mic-tengteng monic wacine Yudas Iskariot, yedi hocne lobewa gacgu Yesu mudockeme badaingte, yedi yanguc miwec, \v 5 “Nongileng omale sanda yogo hifa moniyangte bolele fuli\f + \fr 12:5 \ft Ye denarius 300 miwec.\f* mi salegabeleng? Salelu moneng yogo balu ngic-ngigac waweweine yelebeng madickedec.” \v 6 Yudas ye ngic-ngigac waweweine yogo yengele ngagesilu mi miwec, miyac. Ye hise-baba ngicte ailu hiye-monengngineng damongkelu moneng hise balu nolu gawec. Ilec ailu inguc miwec. \p \v 7 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga ngigac ye hegilenong. Ye sanda yogo moc lome faemewa gacgu homadacte, dameng iwa moc longnudaingkale ailu, hosonelegac.\wj* \v 8 \wj Ngic-ngigac waweweine yenge damengsoc ngengeholec gagidaingte. Nga nanibac ngengeholec damengsoc mi gadacte. Ilec ngigac ye aibaba madicne aigac.”\wj*\x - \xo 12:8 \xt Yef 15:11\x* \p \v 9 Aime \w Yuda ngic-ngigac\w* bocyacti Yesu ye Betani macka gagac, inguc ngagelu Yesu nganinogale sugu mi hikeibong. Yenge Yesudi Lasaros homackacni bagboliyeme fangkewec, ye momoc nganinogale hikeibong. \v 10-11 Inguc fikeme Yuda ngic-ngigac bocyacti Lasarosle ailu micne yengele yowa hegilelu Yesu ngagesingkeibong. Ilec \w depec-baba ngic micne\w* yenge Lasaros inguchac webong homanale yowa-bole baibong.\x - \xo 12:10-11 \xt Yoa 11:45\x* \s1 Yesudi donggi feina Yerusalem hikewec \r Mat 21:1-11; Mrk 11:1-11; Luk 19:28-40 \p \v 12 Mac saeme ngic-ngigac habutowadi hombangte ailu Yerusalem hikeibong. Hikelu ngagebong, Yesu ye biyac Yerusalem bangkalegac, inguc ngagelu ngic-ngigac yenge \v 13 yoc monic homu hengngine ingucnedi leso badulu yefewa Yesu fuluckeningte hikeibong. Hikelu yanguc wackeibong, \q1 “Asec, ngic Sugucnele wacka welegac, ye mimi-madicineholec. \rq (Mige 118:26) \rq* \q1 Yedi \w Israel\w* nongileng \w Ngictau\w*.”\x - \xo 12:13 \xt Yoa 1:49\x* \m \v 14 Inguc wackebong Yesu ye donggi madecine monic bafuwalu feina felu ngiyewec.\fig Yesu donggiwa Yerusalem fegac|alt="Jesus went to Yerusalem on a donkey" src="Ubscl-18d.tif" size="col" loc="12:14-16" copy="UBS" ref="12:14" \fig* Yogolec ailu yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 \v 15 “\w Sion\w* aduine,\f + \fr 12:15 \ft Sion aduine yogo Yerusalem ngic-ngigac yengele nangeng yowa.\f* ga mi hangocguna. Nganic, ngictaugone donggi madecinele feina ngiyeme welegac.” \rq (Sek 9:9) \rq* \p \v 16 Pasi fikewec dameng iwa mic-tengtengfocine yenge yogolec fungine mi ngage-motoibong. Gacgu Yesu ye wac feicneholec aiwec\f + \fr 12:16 \ft Yesu yeicne homalu homackacni gboliyelu fangkewec, dameng iwa ye wac feicneholec aime ngage-motoibong.\f*, dameng yogowabac aibaba aicnoibong. Nga yowa yele ngagelu kwelengkeicne fagac, yogo ngage-motoibong.\x - \xo 12:16 \xt Yoa 2:22\x* \p \v 17 Aime ngic-ngigac habu yenge Yesuholec hikelu Lasaros dongesiwa homackacni wackelu bagboliyeme fangkeme nganiibong, yengi siduc yogo mibong sawewec. \v 18 Ye pasile maaine yogo bawecte ailu habutowadi ye nganinogale hikeibong. \v 19 Inguc aibong \w Farisaio\w* yenge yengilangkac mingagec ailu yanguc miibong, “Ngagegaing, nongilengti wiyac monic ainogale silic mi aigac. Himongtowa yagolec ngic-ngigac sasawadi ye balaibelu hikeyackegaing.” \s1 Yesu nganinogale kwesiibong \p \v 20 Aime ngic-ngigac hombangte Wapong afeenogale Yerusalem hikeibong, yengele hewacka \w Grik\w* ngic-ngigac gocne momoc Wapong afeenogale hikeibong. \v 21 Galu Filipta kwesilu miibong, “Ngic sugucne, nonge Yesu nganinogale ngagegabeleng.” Aime Filip ye Galili prowinswa taon monic wacine Besaida, iwacni. \v 22 Inguc mibong Filip ye kwesilu Endru edome, yeke momochac hikelu Yesu edoiboc. \p \v 23 Edoboc Yesudi bafaliyelu yanguc edocepawec, \wj “\+w Ngicte Madec\+w* ye wac feicneholec ainale damengngine welegac.\wj*\x - \xo 12:23 \xt Yoa 13:31-32; 17:1\x* \v 24 \wj Foinac, wit hucine monic homalu himongka mi haudaictewa, yogo yeicnakac sugu gadaicte, yogo foinacbenang edocngebagabac. Nga homalu himongka haudaictewa, yogobac noine bocyac bafuwadaicte.\wj*\x - \xo 12:24 \xt 1Kor 15:36\x* \v 25 \wj Monic ye socte gagale angac ngagecaigac, ye gagaine sangkecnodaicte. Nga himong yagowa socte gagale kweleinedi lobe holecnolu gacaigac, ye gagaine bagacgu \+w gaga-sanang\+w* bafuwadaicte.\wj*\x - \xo 12:25 \xt Mat 16:25\x* \v 26 \wj Aime monic ye mole-baficne ainogale ngagegacka, ye na balaibecnudaic. Aime na gadacte, iwa ye inguchac naholec gadaicte. Nga monic ye nale mole-bafic aidaictewa, Mamacnedi ye mitengkedaicte.\wj* \p \v 27 \wj “Yakumacbac kwelene umale-benangkeme wenuc midacte? Mamac, ga dameng yagowacni baicnunong, inguc midacte, me? Yogodi nalic mi aigac, na dameng yagolec hocne ailu kwesiiba.\wj*\x - \xo 12:27 \xt Mige 6:3; 42:5; Mat 26:38\x* \v 28 \wj Mamac, ga wacgone feicne basugulenong.”\wj* \p Inguc milu domame, honocmengkacni yowa-malac monic yanguc fikewec, “Na wacne feicne biyachac basuguleiba, ailu hatacmac basuguledacte.” \p \v 29 Yowa inguc fikeme ngic-ngigac habutowadi yele emewa domaibong, yenge yowa-malac yogo ngagelu yanguc miibong, “Gbululungti holegac.” \p Aime gocnedi yanguc miibong, “\w Angelo\w* monicti yeholec yowa migac.” \p \v 30 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Yowa-malac yogo nale ailu mi fikegac, miyac. Yogo ngenge baficngebanale ailu fikegac.\wj* \v 31 \wj Yakumacbac Wapongti himongtowa yagolec ngic-ngigac mimoctocebadaicte. Ailu himongtowa yagolec ngictau baickedaicte.\wj* \v 32 \wj Aime ngic yengi himongkacni bafangnudaingte, dameng iwa, na ngic-ngigac sasawa kpaducebabe nala kwesiyackedaingte.”\wj*\x - \xo 12:32 \xt Yoa 3:14\x* \v 33 Yeicne silicine wenucka homadaicte, yogolec mime yegengkenale inguc miwec.\x - \xo 12:33 \xt Yoa 19:6\x* \p \v 34 Inguc mime ngic-ngigac habutowadi yele yowa bafaliyelu yanguc miibong, “\w Yefe-yowawa|lemma="Yefe-yowa"\w* yanguc mibong ngagecaigabeleng, ‘\w Mesia\w* fikelu damengngine moto-motoine mikac gaginowagac.’ Aime ga wenucte migic, \wj ‘Ngic yenge Ngicte Madec bafangkedaingte.’\wj* Aime Ngicte Madec yogo maa?”\x - \xo 12:34 \xt Mige 110:4; Yes 9:7; Dan 7:14\x* \p \v 35 Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Angoc ye dameng bangkacnemac ngengeholec gadaicte. Aime kundungte tapilidi somecngebadaickale, ngenge angoc fangeleme angockolec gadabiyeng. Monic ye kundungka hikedaicte, ye yefe wenuwa hikegac, yogo nalic mi ngage-motodaicte.\wj*\x - \xo 12:35 \xt Yoa 8:12\x* \v 36 \wj Ilec ailu ngenge angocti ngengeholec fame angoc yogo ngagesingkedaing. Inguc aigacgu angocte adu-madecfocine aidaingte.”\wj* Yesu ye inguc milu yenge hegilecebalu baickelu sangkewec.\x - \xo 12:36 \xt Efs 5:8\x* \s1 Yesu mi ngagesingkeibong \p \v 37 Yesu ye pasile maaine bocyac yengele haicka bame, yengibac ye mi ngagesingkeibong. \v 38 Aime \w siduc-mimi ngic\w* \w Yesaiyale|lemma="Yesaiya"\w* yowa yogo noine fikewec, \q1 “Sugucne, nonge siduc mibeng yegengkewec, ngic weni yengi ngagesingkeibong? Ailu Sugucnele bole sanangne yogo mala fikewec?” \rq (Yes 53:1) \rq* \p \v 39 Yogolec ailu yenge nalic mi ngagesingkeibong. Ailu Yesaiyadi yowa monic yanguc taockelu miwec, \q1 \v 40 “Yenge dongenginengti nganidaingkale ailu, dongengineng bame kundung kwewec. Ailu kwelenginengti ngage-motolu hefaliyeme bamadicebadaickale ailu, kwelengineng basifuwewec.” \rq (Yes 6:10) \rq* \m \v 41 Yesaiya ye Yesule wac feicne nganiwecte yele ngagelu yowa yago miwec.\x - \xo 12:41 \xt Yes 6:1\x* \p \v 42 Aime ngic micne yengele hewackacni bocyacti Yesu ngagesingkeibong. Aimebac Farisaio yengi gacgu ngic micne \w kpakpaduc macka|lemma="Kpakpaduc mac"\w* mi fedaingkale milu, yenge ngage-ngagesing yogo mi mibong yegengkewec.\x - \xo 12:42 \xt Yoa 9:22\x* \v 43 Ngic micne yenge ngic-ngigac yengi wacngineng bafeningte angac sugucnehac fayelewec, yenge Wapongti wacngineng bafenale mi ngagelu gaibong.\x - \xo 12:43 \xt Yoa 5:44\x* \p \v 44 Aime Yesudi dacineholec wackelu yanguc miwec, \wj “Monic na ngagesingnugac, ye na sugu mi ngagesingnugac, miyac. Ye na salecnuwec, ye momochac ngagesingkegac.\wj* \v 45 \wj Ailu monic ye na nganicnugac, ye na salecnuwec ye momochac nganigac.\wj*\x - \xo 12:45 \xt Yoa 14:9\x* \v 46 \wj Aime ngic-ngigac ngagesingnugaing, yenge sasawadi kundungka hatacmac mi ganingte, himongka nani angoc waiba.\wj* \p \v 47 \wj “Monic ye yowane ngagelu mi balaibedaictewa, nani ye aibabaine mi wosaelu mimoctodacte, miyac. Na himongte ngic-ngigac aibabangineng wosaelu mimoctonogale mi waiba. Nabac ngic-ngigac yengele bikicte ameine babe wasecne ainingte waiba.\wj*\x - \xo 12:47 \xt Yoa 3:17\x* \v 48 \wj Aime monic ye na lobe holecnulu yowane mi balaibedaictewa, wiyac monicti yele aibabaine wosaelu mimoctodaicte. Yowa migabac, yogodi hocne dameng moto-motoina aibabaine wosaelu mimoctodaicte.\wj* \v 49 \wj Naneicne kwelenele yowa mi micaigabac, miyac. Mamac salecnuwec, ye yeuctihac ung-yowaine minogale salecnuwec.\wj* \v 50 \wj Yele ung-yowa yogo gaga-sanangineholec, na yogo ngagegabac. Ilec ailu Mamac yowaine edocnuwec, yogohac micaigabac.”\wj* \c 13 \s1 Mic-tengtengfocine higengineng suwewec \p \v 1 \w Ewalicebaicnele hombang\w* bangkaleme deboc moniyang sugu fawec. Fame \w Yesu\w* ye himongtowa yago hegilelu Mamacta hefaliye fenale damengngine bangkalewec, yogo biyac ngagenaguwec. Inguc ngagelu yele ngic-ngigacfocine himongtowa yagowa gagaing, yengele kweleinedi angac ngagelu gawec. Gacgu gagainele dameng motonogale aime kweleinedi angac ngagelu aiyelewec. \v 2 Yenge awelilicte nosing nolu ngiyeibong. Aime Aleng Sugucnenginengti ngage-ngageine Yudas Iskariot, ye Saimon madecine, yele kwelewa yanguc biyac lowec, yedi gacgu Yesu mudockeme ngaba yengi badaing.\x - \xo 13:2 \xt Luk 22:3; Yoa 13:27\x* \p \v 3 Aime Mamacti wiyac sasawa Yesule molewa biyachac lowec. Nga ye Wapongtacni walu hatacmac hefaliye fedaicte, ye yogo biyachac ngagewec.\x - \xo 13:3 \xt Yoa 3:35; 16:28\x* \v 4 Ngagelu mac ngiye-ngiyeine hegile fangkelu ngakpi dalicne hemoctolu keleng-baba monic balu hewacina hefewec. \v 5 Hefelu duwacka misa sotingkeme haume, \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengele hige suweyelelu keleng-baba hewacina hefewec, yogodi higengineng bakelengkeyelewec. \fig Ye higeine suwegac|alt="He washes his foot" src="CO000125.tif" size="col" copy="SIL (How the Jews Lived)" ref="13:5" \fig* \p \v 6 Inguc ailu Saimon Pitala leme, Pitadi yanguc uwacnowec, “Sugucnene, ga wenucte higene suwedamecte?” \p \v 7 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Na pasi aigabac, yogo ga yakumac yogolec fungine mi ngage-motogic. Nga lobewabac yogolec fungine ngage-motodamecte.”\wj* \p \v 8 Inguc mime Pitadi miwec, “Miyacbenang, ga nale hige mi suwedamecte.” \p Mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Na higegone mi suwedactewa, ga naholec mi taockelu gadamecte.”\wj* \p \v 9 Inguc mime Saimon Pitadi miwec, “Sugucne, ga higene sugu mi suwedamecte, hodocne nga molene momoc suwenelec.” \p \v 10 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Monic ye misa biyachac lowalu socine bucbuchac gbagbackewecka, hatacmac mi lowadaic, higeine sugu suwedaic. Ngenge \+w gbagbacne\+w* biyachac aiibong, aime yogo sasawa ngengele mi migabac.”\wj*\x - \xo 13:10 \xt Yoa 15:3; 6:64,70\x* \v 11 I yangucte, ma ngicti ye mudockeme badaingte, yogo biyac ngagewec. Ilec ailu yanguc miwec, \wj “Na sasawa ngengele mi migabac.”\wj* \p \v 12 Yesu ye higengineng suweyackeme motome, ngakpi daleine holelu hatacmac wangiyelu yanguc uwayelewec, \wj “Na ngengela pasi bagabac, yogolec fungine ngage-motogaing, me?\wj* \v 13 \wj Ngenge na Wewedu nga Sugucne wacnucaigaing, yogo nalic micaigaing, na yogo hocne.\wj* \v 14 \wj Na Sugucne nga Wewedunginengti kwelec kwekwe ingucne ailu higengineng suwegabacte, ngenge ngengungtihac inguchac higengineng suwenagudaing.\wj*\x - \xo 13:14 \xt Mat 20:28; Luk 22:27\x* \v 15 \wj Na pasi madicne edalicngebalu aingelegabac, silicine ingucnehac balaibelu ngengungtihac badabiyeng.\wj*\x - \xo 13:15 \xt Filp 2:5; Kol 3:13; 1Pi 2:21\x* \v 16 \wj Foinac, kwelec kwekwe ngic monicti sugucneinele feicne mi aidaicte. Nga ngic yowa bahikegac, yedi ngic ngiyelu saleme hikegac, yele feicne mi aidaictehac, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj*\x - \xo 13:16 \xt Mat 10:24\x* \v 17 \wj Ngenge yogo ngagelu balaibedaingtewa, ngenge kwele-angackolec gadaingte.\wj* \s1 Yudasdi Yesu baningte mime yegengkewec \r Mat 26:20-25; Mrk 14:17-21; Luk 22:21-23 \p \v 18 \wj “Na sasawa ngengele mi migabac. Bawosaecngebaiba, ngenge ngagecngebagabac. Ailu yowa Wapongte hibiwa kwelengkeicne fagac, yogo noine fikenale yowa yago kwelengkeicne,\wj* \q1 \wj ‘Ngic naholec nosing nogac, ye biyac ngaba ainelenale aigac.’\wj* \rq (Mige 41:9) \rq* \m \v 19 \wj Aibaba yogo fikedaicte. Aime ngenge ‘Na gagabachac,’ yogo ngagesingkeningte ailu, yakumac aibaba yogo mi fikeemewa yogolec silicine edocngebagabac.\wj*\x - \xo 13:19 \xt Yoa 14:29; 16:4\x* \v 20 \wj Foinac, nani ngic me ngigac monic salebe kwesime monicti hefolegac, ye na hefolecnugac. Nga monic ye na hefolecnugac, ye Wapong na salecnuwec, ye momochac hefolegac, yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj*\x - \xo 13:20 \xt Mat 10:40\x* \p \v 21 Yesu ye yowa yogo mime, kweleine umaleme yowa yanguc milu edocebawec, \wj “Foinac, ngengelacni monicti na ngaba yengele molewa locnudaicte, yogo noinebenang edocngebagabac.”\wj* \p \v 22 Inguc mime mic-tengtengfocine yenge yengungtihac dongedi nganinagulu miibong, “Yogo male migac?” Inguc milu ngagebong kpungkewec. \v 23 Aime mic-tengtengfocine yengele hewackacni Yesudi mic-tengteng monicte kweleinedi angackelu gawec, yedi Yesule emewa ngiyewec. \p \v 24 Inguc ngiyeme Saimon Pitadi ye hodocti sosoc aicnolu miwec, “Ga uwacnoc, yogo male migac?” \p \v 25 Inguc mime mic-tengteng yogo Yesule mondacka holelu yanguc uwacnowec, “Sugucne, ga yogo male migic?” \p \v 26 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Na bret nebocine yago hulungka kpomuluckelu ngic monic lacnodacte, ngic yogo hocne.”\wj* Inguc milu bret balu hulungka kpomuluckelu Yudas Iskariot, Saimon madecine lacnowec. \p \v 27 Bret lacnome bame \w Satang\w*, yedi kweleina hauwec. Haume Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga bole banogale ngagegic, yogo hikelu biyac badamec.”\wj*\x - \xo 13:27 \xt Yoa 13:2\x* \v 28 Inguc mime mic-tengtengfocine ngiyeibong, yenge ye oma wiyacte migac, yogo mi ngage-motoibong. \v 29 I yangucte, Yudas ye moneng balu gawecte ailu, hombangte wiyac monic fuli banale micnogac, me ngic-ngigac waweweine wiyac monic yelenale micnogac, inguc ngageibong. \v 30 Aime Yudas ye bret nebocine balu iwahac fangkelu hauwec. Dameng iwa mac debolewec. \s1 Pitadi Yesu bisockedaicte \r Mat 26:31-35; Mrk 14:27-31; Luk 22:31-34 \p \v 31 Yudas haulu hikeme Yesudi yanguc miwec, \wj “Yakumacbac \+w Ngicte Madec\+w* ye wac feicneholec yegengkedaicte. Yegengkeme ngic-ngigac yenge Ngicte Madecte boleinele ailu Wapongte wac feicne ngagedaingte.\wj*\x - \xo 13:31 \xt Yoa 12:23\x* \v 32 \wj Ngic-ngigac yenge Madec nganilu Wapongte wac feicne ngagedaingtewa, Mamacti yeicnele ailu Madecinele wac feicne yogo ngic-ngigac yengela bayegengkedaicte, yogolec dameng bangkalegac.\wj*\x - \xo 13:32 \xt Yoa 17:5\x* \v 33 \wj Adu-madecfocne, na dameng bangkacnemac ngengeholec galubac hikebe ngenge na basacnudaingte. Aime \+w Yuda ngic-ngigac\+w* edocebaiba, yogohac yakumac ngenge edocngebagabac. Na hikedacte, iwa ngenge nalic mi fudaingte, miyac.\wj*\x - \xo 13:33 \xt Yoa 7:33-34\x* \v 34 \wj Ung-yowa gbolicne monic yanguc ngelegabac, ngenge ago ainagulu kwele-angacka gadabiyeng. Na ngenge ago aingelelu kwele-angacka gacaigabac, silicine ingucnehac ngengi kwele-angacka ainagulu gadabiyeng.\wj*\x - \xo 13:34 \xt Yoa 15:12,17; 1Yoa 3:23; 2Yoa 5\x* \v 35 \wj Ngenge filesoc filesoc ago ainagulu kwele-angacka gadaingtewa, ngic-ngigac sasawadi nganilu ngenge nale mic-tengtengfocne gagaing, yogo ngagedaingte.”\wj* \p \v 36 Inguc mime Saimon Pitadi yanguc uwacnowec, “Sugucne, ga wenuwa hikedamecte?” \p Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga yakumac na hikedacte, iwa nalic mi balaibecnulu hikedamecte, gacgu lobewabac balaibecnulu fudamecte.”\wj* \p \v 37 Inguc mime Pitadi hatacmac uwacnowec, “Sugucne, na omale yakumac nalic mi balaibecgudacte? Na ga baficgunogale nalic gagane hegiledacte.” \p \v 38 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga nalic nale ailu gagagone hegiledamecte, inguc migic, me? Foinac, kokolec ngicne mi hiyaemewa, gagi na bisocnung alecine habackang aidaicte, yogo noinebenang edocgugabac.”\wj* \c 14 \s1 Mic-tengtengfocine basanangebawec \p \v 1 \wj “Ngenge kwelengineng mi umaledaic. Ngenge Wapong ngagesingkelu, na inguchac ngagesingnudabiyeng.\wj* \v 2 \wj Nale Mamacte macka mac kweline bocyac fagac. Yogo mi fadecka midec, na yanguc mi edocngebadaba, ‘Na ngengele mac kweline bamockenogale hikedacte.’\wj* \v 3 \wj Ailu ngengele mac kweline bamockenogale hikedactewa, hatacmac hefaliye kwesilu mengocngebadacte. Na gadacte, iwahac nongileng momochac ganangte ngagegabac.\wj*\x - \xo 14:3 \xt Yoa 12:26\x* \v 4 \wj Ailu yefe wenuwa hikedacte, ngenge yogo biyac ngagegaing.”\wj* \s1 Honocmengte yefe \p \v 5 Aime Tomasdi yanguc uwacnowec, “Sugucne, ga wenuwa hikedamecte, yogo mi ngagegabeleng. Yefe yogo wenuc ngage-motodabelengte?” \p \v 6 Uwacnome \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yanguc miwec, \wj “Na hocne yefe nga yowa noine ailu gaga. Monicti na mikacka Mamacta hikedaicte yogolec yefe monic mi fagac.\wj*\x - \xo 14:6 \xt Yoa 11:25; Rom 5:1-2\x* \v 7 \wj Ngenge na ngagecnudaingtewa, Mamacne inguchac ngagedaingte. Ailu ngenge yakumac ye nganilu ngagegaing.”\wj*\x - \xo 14:7 \xt Yoa 8:19\x* \p \v 8 Inguc mime Filipdi yanguc miwec, “Sugucne, ga Mamac edalicnubaengka nganilu ngagebeng andoine aime gadabelengte.” \p \v 9 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Filip, na dameng dalicne ngengele hewacka gabe ga mi ngagecnugic, me? Monic ye na nganicnugac, ye Mamacne momoc nganigac. Aime ga wenucte Mamac edalicngebabe nganiningte migic?\wj*\x - \xo 14:9 \xt Yoa 12:45; Kol 1:15; Hib 1:3\x* \v 10 \wj Na Mamacte kwelewa gagabac nga Mamacti nale kwelewa gagac. Ga yogo mi ngagesingkegic, me? Yowa edocngebacaigabac, yogo neicne kwelele mi micaigabac, miyac. Mamacti nale kwelewa galu bole yogo balu gagac.\wj*\x - \xo 14:10 \xt Yoa 12:49\x* \v 11 \wj Ngenge yowane yago ngagesingkening, na Mamacte kwelewa gagabac nga Mamacti nale kwelewa gagac. Inguc mibe ngagebong kpungkeme, bolene bacaigabac, yogo ngagesingkening.\wj*\x - \xo 14:11 \xt Yoa 10:38\x* \p \v 12 \wj “Foinac, monic ye na ngagesingnudaicte, ye na bole bacaigabac, ingucnehac badaicte, yogo noinebenang edocngebagabac. Ailu na Mamacta hikenogale bole balu gaiba, ye yogo ewalilu hatacmac sugucnehac badaicte.\wj*\x - \xo 14:12 \xt Mrk 16:19-20\x* \v 13 \wj Madecti Mamacte wac feicne bafuwacnonale ailu ngenge wiyac sasawa nale wacka uwacnobong, yogo aidacte.\wj*\x - \xo 14:13 \xt Mat 7:7; Yoa 15:16\x* \v 14 \wj Ailu wiyac monicte nale wacka uwaneledaingtewa, na yogo aidacte.\wj* \s1 Tili Asu saledaicte \p \v 15 \wj “Ngenge kwelenginengti nale angac ngagelu gadaingtewa, ung-yowane balaibedaingte.\wj*\x - \xo 14:15 \xt Yoa 15:10; 1Yoa 5:3\x* \v 16 \wj Aime nani Mamac uwacnobe yedi na ingucnehac ngic-hewac monic baficngebanale ngeleme yedi ngengeholec damengsoc gagidaicte.\wj*\x - \xo 14:16 \xt Yoa 14:26; 15:26; 16:7\x* \v 17 \wj Ailu ye yowa noinele \+w Asu\+w*. Aime himongtowale ngic-ngigac yenge ye mi nganicaigaing. Ailu ye mi ngagegaingte nalic mi badaingte. Nga ngengibac ye ngagegaing, ye ngengele hewacka gacaigac, ailu kwelenginang hocne gadaicte.\wj*\x - \xo 14:17 \xt Yoa 16:13\x* \v 18 \wj Aime na hegilecngebabe ngenge buwenac ingucne mi gadaingte, miyac. Na ngengela kwesidacte.\wj* \v 19 \wj Dameng bangkacnemac motome himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge na hatacmac mi nganicnudaingte. Nga ngengibac nganicnudaingte. I yangucte, na gagabacte ailu ngenge gadaingte.\wj* \v 20 \wj Na Mamacnele kwelewa gagabac. Aime ngenge nale kwelewa gagaing. Nga nani ngengele kwelewa gagabac, ngenge dameng iwa yogo ngage-motodaingte.\wj*\x - \xo 14:20 \xt Yoa 17:21-23\x* \p \v 21 \wj “Monic ye nale ung-yowa ngagepangkelu balaibecaigac, ye kweleinedi nale angac ngagedaicte. Aime monic ye kweleinedi nale angac ngagedaictewa, Mamacnedi inguchac yele angac ngagecnodaicte. Aime nani yele angac ngagelu edalibe yegengkedaicte.”\wj* \p \v 22 Inguc mime Yudas Iskariot waseinedi Yesu yanguc uwacnowec, “Sugucne, ga nonge sugu fikenolenogale ngagesigic. Nga himongtowa yagolec ngic-ngigac yengelabac mi fikedamecte, yogo wenucte?” \p \v 23 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Monic ye kweleinedi nale angac ngagedaictewa, ye mic-yowane balaibedaicte. Balaibeme Mamacti yele angac ngagecnome, noke yela kwesilu yeholec gadabelecte.\wj* \v 24 \wj Nga monic ye kweleinedi nale angac mi ngagecaigac, ye mic-yowane mi balaibedaicte. Aime na yowa mibe ngagecaigaing, yogo nale yowa miyac, yogo Mamac salecnuwec yele yowa hocne.\wj*\x - \xo 14:24 \xt Yoa 7:16\x* \p \v 25 \wj “Na ngengeholec galu yowa yogo edocngebagabac.\wj* \v 26 \wj Aime Mamacti ngic-hewacngineng yogo \+w Tili Asu\+w* nale wacka saleme wadaicte. Walu yedi wiyac sasawa wedungelelu yowa edocngebaiba, yogo kwelenginang kwefangkeme ngagesidaingte.\wj* \v 27 \wj Na kwele-mogungka locngebalu hikedacte. Aime kwele-mogungne logabac, yogodi ngengela fagidaicte. Himongtowa yagolec ngic-ngigac yengi kwele-mogung yelecaigaing, kwele-mogungne yogo ingucne miyac. Ilec ngenge kwele-umac mi badaing. Ailu hangoc mi aidaing.\wj* \p \v 28 \wj “Na Mamacta hikelu hatacmac ngengela hefaliye kwesidacte, inguc mibe ngagegaing. Ailu ngenge kweledi nale angac ngagegaingka, ibac beliyedaingte. I yangucte, Mamac ye hocne nale feicne.\wj*\x - \xo 14:28 \xt Yoa 20:17\x* \v 29 \wj Aime hikedacte yogolec noine lobewa fikedaicte, wiyac yogo noine mi fikeemewa, ngengi ngagesingkeningte ailu siducine yakumac edocngebagabac.\wj*\x - \xo 14:29 \xt Yoa 13:19\x* \p \v 30 \wj “Himongtowa yagolec ngictau kwesigacte na ngengeholec yowa dameng dalicne hatacmac mi midacte. Ngictau yogo yele tapili monic nale kwelewa mi fagac.\wj* \v 31 \wj Aimebac na Mamacte angac ngagecaigabac. Ailu yedi bole-yowa banogale milu edocnuwec, yogolec silicina bole bacaigabac. Himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge yogo ngage-motoning.\wj* \p \wj “Fangkebong hikenang.”\wj* \c 15 \s1 Yesu ye waing muc \p \v 1 \wj “Na \+w waing muc|lemma="waing"\+w* noine. Nga Mamacti waing bolele fileine.\wj* \v 2 \wj Muc mangngine gocne nala falu noine mi aibong, ye yogo sasawa welockelu wicebacaigac. Nga mangngine gocne noine aicaigaing, yogo sasawa noine bocyac ainingte, ye yogo bamadicebame madickedaingte.\wj*\x - \xo 15:2 \xt Mat 3:10\x* \v 3 \wj Na mic-yowa edocngebacaigabacte ngenge biyac \+w gbagbacne\+w* aiibong gagabiyeng.\wj* \v 4 \wj Ailu ngenge naholec wetackelu gadabiyeng. Inguc aibong nani ngengeholec wetackelu gadacte. Waing muc mangnginedi mucina mi bakatackedaictewa, ye noine nalic mi aidaicte. Ingucnehac ngenge naholec mi wetackelu gadaingtewa, noine monic mi aidaingte.\wj* \p \v 5 \wj “Naneuc waing mucine, aime ngengibac mangngine. Monic ye naholec wetackelu game, nani yeholec inguchac wetackelu gabe, ye noine bocyac aidaicte. Ngenge na mikac bole monic nalic mi badaingte.\wj* \v 6 \wj Monic ye naholec mi wetackelu gadaictewa, ye ngicti mangngine helockelu wickebong homacaigac, yogo ingucnehac ye helockelu wickedaingte. Aime mangngine ingucne kpaduckelu dacka wickebong lobedaicte.\wj*\x - \xo 15:6 \xt Mat 7:19; 13:42\x* \v 7 \wj Ngenge naholec wetackelu gadaingte. Aime nale yowa ngengela wetackelu fadaictewa, wiyac monicte aingeleme uwabong, yogo fikengeledaicte.\wj* \v 8 \wj Ailu ngenge noine bocyac bafuwalu \+w mic-tengtengfocne|lemma="Mic-tengteng"\+w* yegengkegaingte Mamacti aibaba yogolec wac feicnehac bagac.\wj*\x - \xo 15:8 \xt Mat 5:16\x* \p \v 9 \wj “Mamacti kweleinedi nale angackeme aicaigac, silicine ingucnehac nani kwelenedi ngengele angacnume aicaigabac. Ngenge nale kwele-angac kwelina wetackelu gadabiyeng.\wj* \v 10 \wj Na Mamacnele ung-yowa balaibelu yele kwele-angac kwelina wetackelu gacaigabac. Yogo ingucnehac ngengi nale ung-yowa balaibedaingtewa, nale kwele-angacte kwelina wetackelu gadaingte.\wj*\x - \xo 15:10 \xt Yoa 14:15; 1Yoa 2:5\x* \v 11 \wj Nale belic-belicti ngengela fagac. Aime kwelengineng sasawa belic-belicti fangelenale yowa yago edocngebagabac.\wj* \p \v 12 \wj “Nale ung-yowa yanguc, na ngenge ago aingelelu kwele-angacka gacaigabac, silicine ingucnehac ngenge ago ainagulu kwele-angacka gadabiyeng.\wj*\x - \xo 15:12 \xt Yoa 13:34\x* \v 13 \wj Monic ye agofocine yengele ailu gagaine hegiledaicte, yele kwele-angac yogo feicnebenang.\wj*\x - \xo 15:13 \xt Yoa 10:11; 1Yoa 3:16\x* \v 14 \wj Aime na ung-yowa ngelecaigabac, yogo balaibegaingka ngenge nale agofocne aigaing.\wj*\x - \xo 15:14 \xt Mat 12:50\x* \p \v 15 \wj “Kwelec kwekwe ye sugucneinedi wiyac aicaigac, yogo mi ngagedaicte. Ilec ailu na ngengele kwelec kwekwe madec hatacmac mi midacte, miyac. Na ngengele agofocne migabac. I yangucte, na Mamacnelacni yowa ngageiba, yogo sasawa biyachac edocngebayackeiba.\wj* \v 16 \wj Ngengi na mi bawosaecnuibong, miyac. Ngenge noine bafuwaningte ailu nani bawosaecngebalu bolewa locngebaiba. Noine bafuwabong yogodi fafa-sanang faginowagac. Ilec ailu ngenge wiyac monicte nale wacka Mamac milockebong, yedi wiyac yogo ngeledaicte.\wj* \v 17 \wj Aime na ung-yowa yanguc ngelegabac, ngenge ngengileng ago ainagulu kwele-angacka gadabiyeng.\wj*\x - \xo 15:17 \xt Yoa 13:34\x* \s1 Mic-tengtengfocine kweledi wicebaibong \p \v 18 \wj “Himongtowa yagolec ngic-ngigac yengi kweledi wicngebagaingka, ngenge yanguc ngagedaing, molickelu na inguchac kweledi wicnuibong.\wj* \v 19 \wj Ngenge himongtowa yagolec ngic-ngigac gadabongka, yenge yengileng aiyelecaigac, silicine ingucnehac ngengele angac ngagedabongka. Nga ngengebac himongtowa yagowacni miyac, nani ngenge biyachac bawosaecngebalu himongtowa yagolec ngic-ngigac yengelacni baicngebaiba. Ilec ailu yengi ngenge kweledi wicngebadaingte.\wj*\x - \xo 15:19 \xt Yoa 17:14\x* \v 20 \wj Na yowa molickelu edocngebaiba, yogo mi ngigecngebadaic, kwelec kwekwe ngic monicti sugucneinele feicne mi aidaicte. Ilec ailu ngic-ngigac yengi weyebic aineleibongka, yenge silicine ingucnehac ngenge weyebic aingeledaingte. Aime nale yowa balaibeibongka, ngengele yowa ingucnehac balaibedaingte.\wj*\x - \xo 15:20 \xt Yoa 13:16\x* \v 21 \wj Yenge salecnuwec, ye mi ngagegaing. Ilec yenge nale wacte ailu ngenge inguc aingeledaingte.\wj* \p \v 22 \wj “Na walu yengela yowane mi midackabac, yenge \+w bikicnginengte|lemma="Bikic"\+w* umac mikac gadabong. Aime yakumacbac walu mibe bikicnginengte ailu migbedic ainogale yefe monic mi fagac.\wj* \v 23 \wj Monic ye na kweleinedi wicnugac, ibac ye Mamacne inguchac kweleinedi wickegac.\wj*\x - \xo 15:23 \xt Luk 10:16\x* \v 24 \wj Na bole balu gagabac yogo monicti pasi tapiliineholec ingucne biyachac esecne monic mi bawec, pasi ingucne yogo yengele hewacka mi badacka, ibac yenge bikicnginengte umac mikac gadabong. Aime yenge pasine yogo yakumac nganilubac Mamacneholec noke kwelenginengti wicnupagaing.\wj* \v 25 \wj Aime yowa yanguc fagac,\wj* \q1 \wj ‘Yenge fungine mikacka kwelenginengti mocbenang wicnuibong.’\wj* \rq (Mige 35:19; 69:4) \rq* \m \wj Yogo \+w yefe-yowanginang|lemma="Yefe-yowa"\+w* kwelengkeicne fagac. Aime yogo sasawa noine fikenale inguc aiibong.\wj* \p \v 26 \wj “Ngic-hewacngineng kwesidaicte, ye Mamactacni salengelebe kwesidaicte. Ailu yedi hocne yowa noinele \+w Asu\+w*. Aime yedi kwesilu nale mime yegengkedaicte.\wj*\x - \xo 15:26 \xt Yoa 14:26\x* \v 27 \wj Aime ngenge molickelu naholec gaibong. Ilec ngengi inguchac nale mibong yegengkedaic.”\wj* \c 16 \p \v 1 \wj “Ngenge ngage-ngagesing yogo mi hegileningte yowa yago biyachac edocngebaiba.\wj* \v 2 \wj Ngic yengi \+w kpakpaduc macte|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* aka holengelelu lobina locngebadaingte. Aime dameng monic kwesidaicte, iwa yenge wehomacngebadaingte. Dameng iwa ngagebong aibaba yogolec Wapong afeelu kwelec kwecnodaingte.\wj*\x - \xo 16:2 \xt Mat 24:9; Luk 6:22; Yoa 9:22\x* \v 3 \wj Yenge Mamac nga na mi ngagecnupagaingte inguc aidaingte.\wj*\x - \xo 16:3 \xt Yoa 15:21\x* \v 4 \wj Na molickelu dameng iwa ngengeholec gaibale ailu yowa yogo mi edocngebaiba. Aime yengele dameng kwesime basowalecngebadaingte, iwa na yengele yowa edocngebaiba, nale yowa yogo mi ngigecngebadaicte.\wj* \s1 Tili Asule bole \p \v 5 \wj “Na salecnuwec, yela hatacmac hefaliye hikedacte, yogolec dameng bangkale welegac. Aime ngengelacni monicti yanguc mi uwanelegac, ‘Ga wenuwa hikedamecte?’\wj* \v 6 \wj Na yowa yago edocngebabe ngenge kwelengineng umalegac.\wj* \v 7 \wj Na yowa noine yanguc edocngebabe, na hikedacte, ibac ngengela madickedaicte. Entacka na mi hikedacte, ibac ngic-hewacngineng nalic mi kwesidaicte. Na hikedactewa, ye salebe ngengela kwesidaicte.\wj*\x - \xo 16:7 \xt Yoa 14:16\x* \v 8 \wj Yedi kwesilu himongtowa yagolec ngic-ngigac yengele \+w bikicnginengte|lemma="Bikic"\+w* umac, nga aibaba dondonne ailu mimocto-mimoctole bole, yogo bayegengkeme ngagebong noine aidaicte.\wj* \v 9 \wj Bikicte fungine yogo yanguc, yenge na mi ngagesingnugaing.\wj* \v 10 \wj Nga aibaba dondonnele fungine yogo yanguc, na Mamacta hikebe ngenge mi nganicnudaingte.\wj* \v 11 \wj Nga mimocto-mimoctole fungine yogo yanguc, himongtowa yagolec ngictau ye yowawa biyachac wawewec.\wj*\x - \xo 16:11 \xt Yoa 12:31\x* \p \v 12 \wj “Aime na ngenge yowa bocyac edocngebanogale aigabac. Aime ngenge yakumachac yowa yogo ngagelu balaibelu gagalesoc mi aigac.\wj*\x - \xo 16:12 \xt 1Kor 3:1-2\x* \v 13 \wj Yowa noinele \+w Asu\+w* wadaicte, yedibac bacngebalu yowa noina mengocngebame hikedaingte. Ailu ye yeicne kweleinele yowa mi midaicte. Ye Wapongtacni yowa ngagecaigac, yogo midaicte ailu pasi lobewa fikedaicte, yogolec momoc edocngebadaicte.\wj* \v 14 \wj Yedi nale fungine mime yegengkedaicte, ailu wac feicne neledaicte. I yangucte, ye neicne kwelewa yowa fagac, yogo balu mime yegengkedaicte.\wj* \v 15 \wj Mamacta wiyac sasawa fagac, yogolec fileine na. Ilec ailu yanguc migabac, wiyac sasawa Asudi balu mime yegengkengeledaicte, yogo nalacni.\wj* \v 16 \wj Dameng bangkacnemac fagac, iwa mi nganicnudaingte. Ailu dameng bangkacnemac fagac, yogowabac hatacmac nganicnudaingte.”\wj*\x - \xo 16:16 \xt Yoa 14:19\x* \s1 Belic-belic \p \v 17 Inguc mime \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* gocne yengungtihac yanguc uwanaguibong, “Ye omale yanguc migac? \wj ‘Dameng bangkacnemac fagac, iwa mi nganicnudaingte. Ailu dameng bangkacnemac fagac, yogowabac hatacmac nganicnudaingte.’\wj* Ailu hatacmac yanguc migac, \wj ‘Na Mamacta hikedacte.’ ”\wj* \v 18 Aime yenge ngagebong kpungkeme yanguc mingagec aiibong, “Dameng bangkacnemac fagac, yogolec fungine wenuc? Nongileng yowa yogolec fungine mi ngagegabeleng.” \p \v 19 Mic-tengtengfocine yengi uwacnoningte aibong, \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yengele kwelewa biyac ngageyelelu yanguc edocebawec, \wj “Dameng bangkacnemac fagac, iwa mi nganicnudaingte. Ailu dameng bangkacnemac fagac, yogowabac hatacmac nganicnudaingte. Ngenge yowa yogolec ngengungtihac uwanagugaing, me?\wj* \v 20 \wj Foinac, ngenge hii-songgong nga kwele-sowac sugucne aiyebongka himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge beliyedaingte, yogo noinebenang edocngebagabac. Aime ngenge kwele-sowac aibong kwele-sowacngineng yogodi bafaliyeme ngenge belic-belic hatacmac bafuwadaingte.\wj* \v 21 \wj Ngigac monic ye madec-baba damengngine bangkale weleme, doic sugucnehac ngageme kogoc fikedaicte. Ye kogoc himongka biyac fikegac. Yogolec ailu beliyegacte ailu doic yogo ngigeckegac.\wj* \v 22 \wj Silicine ingucnehac ngenge yakumac kwele-sowackolec gagaing. Aime hatacmac nganicngebadacte, dameng iwa ngenge naholec kwelenginengti beliyedaingte. Aime monicti aingeleme kwele-sowac nalic mi aidaingte, ngenge belic-belickolec gadaingtehac.\wj* \p \v 23 \wj “Aime dameng iwa ngenge wiyac monicte mi uwaneledaingte, miyac. Foinac, ngenge wiyac monicte nale wacka Mamac milockebong, yedi wiyac yogo ngeledaicte, yogo noinebenang edocngebagabac.\wj*\x - \xo 16:23 \xt Mat 7:7\x* \v 24 \wj Ngenge esecne nale wacka wiyac monicte mi milockelu gaibong. Aime ngenge kwelenginang belic-belicti wakenale, wiyacte milockelu badabiyeng.\wj* \p \v 25 \wj “Na nangeng yowawa yowa edocngebalu gaiba. Gabe damengngine kwesime na nangeng yowa ngengela hatacmac mi midacte, miyac. Na Mamacte yegenabenang milu edocngebabe yegengkedaicte.\wj* \v 26 \wj Dameng iwa ngenge nale wacka milockedaingte. Aime na yanguc mi migabac, nani ngengele ailu Mamac milockedacte.\wj* \v 27 \wj Ngenge kwelenginengti nale angac ngagelu gagaing. Ailu na Mamactacni kwesiiba, yogo ngagesingkelu gagaing. Ilec Mamac yeuctihac kweleinedi ngengele angac ngagegac. Ilec ailu na inguc mi migabac.\wj*\x - \xo 16:27 \xt Yoa 14:21,23\x* \v 28 \wj Na Mamactacni himongtowa yagowa kwesiiba. Ailu hatacmac himongtowa yago hegilelu Mamacta hefaliye hikedacte.”\wj* \p \v 29 Inguc mime mic-tengtengfocine yengi yanguc miibong, “Ngagegic, ga yakumac nangeng yowa mi holelu migic, ga yegena migic. \v 30 Ailu wiyac sasawa ngageyackegic, yogo yakumac ngagegabeleng. Ailu ngic-ngigac yenge ngagelu uwageleningte aibong, ga yengele kwelewa biyac ngagegic. Ilec ailu ga Wapongtacni kwesiing, yogo ngagesingkegabeleng.” \p \v 31 Inguc mibong Yesudi mic-tengtengfocine yanguc edocebawec, \wj “Ngenge yakumac ngagesingkegaing, me?\wj* \v 32 \wj Ngagegaing, dameng monic kwesigac ailu biyac bangkale welegac, iwa ngenge na hegilecnulu siyeckelu singsalolong kwelu macnginangsoc hikedaingte. Aime na neicnac mi gadacte, Mamacti naholec gadaicte.\wj*\x - \xo 16:32 \xt Mat 26:31,56\x* \v 33 \wj Ngenge nala kwele-mogungkolec ganingte yowa yago edocngebagabac. Aime ngenge himongtowa yagowa doic sugucnehac ngagelu gadaingte. Aime nabac himongtowa yagolec tapili biyachac ewaliiba. Ilec ngenge kwelenginengte tapili mi wadaic.”\wj*\x - \xo 16:33 \xt Yoa 14:27; Rom 5:1; 1Yoa 5:4\x* \c 17 \s1 Yesudi yeicnele milockewec \p \v 1 \w Yesu\w* ye yowa yogo milu dongeine hilame honocmengka feme yanguc milockewec, \wj “Mamac, dameng biyac welegac. Madecti gale wac feicne yogo bame yegengkenale ga Madecgonele wac feicne yogo baengka yegengkena.\wj* \v 2 \wj Ailu yele ngic-ngigac aling milu lacnoing yogo yenge yedi \+w gaga-sanang\+w* yelenale ngic-ngigac sasawa yenge yele bagewa ganingte bole-yowa tapiliineholec ye lacnoing.\wj* \v 3 \wj Aime ga Wapong moniyangti noine gagic. Ailu saleng wawec, yogo Yesu \+w Kristo\+w*, yenge inguc nalic ngagecnupagaing, yogo gaga-sanangte fungine.\wj*\x - \xo 17:3 \xt 1Yoa 5:20\x* \v 4 \wj Na bole babele neleing, yogo bamoctoiba. Aime gale wac feicnedi himongka bole yogo bame angoleibong.\wj*\x - \xo 17:4 \xt Yoa 4:34\x* \v 5 \wj Mamac, himong nga sawa yeke mi fikeebocka na wac feicneholecti gaholec gaiba, ga wacne feicne gaholec fawec, yogo nelenong.\wj*\x - \xo 17:5 \xt Yoa 1:1\x* \s1 Mic-tengtengfocine yengele milockewec \p \v 6 \wj “Mamac, gageuc himongtowa yagowacni ngicfocgone bawosaecebaing. Yenge gale ngic gabong, gagi yenge nale molewa locebang wacgone bayegengkeyelebe yowagone balaibelu gaibong.\wj* \v 7-8 \wj Ailu mic-yowa neleing, yogo biyac yelebe baibong. Ilec wiyac sasawa gagi neleing, yogo galacni, yakumac yenge inguc ngagegaing. Aime galacni kwesiiba, yogo noinebenang ngage-motogaing. Ailu gagi noinebenang salecnung kwesiiba, yogo inguchac ngagesingkegaing.\wj* \p \v 9 \wj “Ilec yengele ailu milocgugabac. Himongtowa yagolec ngic-ngigac yengele mi milocgugabac, miyac. Na gagi ngic nale molewa locebaing, yengele ailu milocgugabac, yenge hocne gale aling,\wj* \v 10 \wj aime nale wiyac sasawa yogo gale, nga gale yogo nale. Aime na yengele gagawa wac feicne balu gagabac.\wj* \v 11 \wj Himongtowa yagowa gaga damengne motonogale aigac. Aime yenge himongtowa yagowa gaebongka na gala fudacte. Mamac ga gbagbacne, nokilec moniyang, yogo ingucnehac yenge moniyang ainingte gagi wacgone neleing, yogo alingka ngani-damong aidamec.\wj* \v 12 \wj Na yengeholec gaiba, dameng iwa wacgone neleing, wac yogowa damongebalu gabe monicti mi sangkewec, sasawadi wasecne aiibong. Yengelacni moniyang sugudi, dac-sanangte madec ailu sowalewec. Wapongte hibiwa yowa kwelengkeicne fagac, yowa yogo sasawa noine ainale inguc fikewec.\wj*\x - \xo 17:12 \xt Yoa 6:39; 13:18\x* \p \v 13 \wj “Aime nale belic-belicti yengela sawenale ailu yowa sasawa yago himongtowa yagowahac mibe yegengkeme, yakumac gala fudacte.\wj* \v 14 \wj Na mic-yowagone yeleiba. Ailu kwilic kwesilu yagowa gagabacte ailu, himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge kweledi wicnuibong. Aime silicine ingucnehac yenge kwilic kwesilu gagaingte ailu himongtowa yagolec ngic-ngigac yengi yenge kweledi wicebaibong.\wj* \v 15 \wj Ga himongkacni baicebacte mi milocgugabac, miyac. \+w Kindololo fileinedi|lemma="Kindololo fileine"\+w* basowalecebadaickale ailu, gagi asa bacebadamec. Yogolec ailu milocgugabac.\wj*\x - \xo 17:15 \xt Mat 6:13; 2Tim 3:3\x* \v 16 \wj Na himongtowa yagowacni miyac. Aime yenge ingucnehac himongtowa yagowacni miyac.\wj* \v 17 \wj Gale yowa yogo noine, aime yowa yogodi bacebame gale bingec aidaing.\wj* \v 18 \wj Aime gagi na himongtowa yagowa salecnuing, ingucnehac nani yenge himongtowa yagowa salecebaiba.\wj*\x - \xo 17:18 \xt Yoa 20:21\x* \v 19 \wj Yenge yowa noine iwa galu gale bingec ainingte naneuctihac yengele ailu gale bingec aigabac.\wj* \s1 Ngage-ngagesingkolec yengele milockewec \p \v 20 \wj “Ailu na yengele sugu mi milocgugabac. Yengi mic-yowagone mibong ngic-ngigac yenge yowa yogo ngagelu ngagesingnudaingte, ngic-ngigac yogo yengele momoc milocgugabac.\wj* \v 21 \wj Mamac, ga nale kwelewa gagic. Aime nani gale kwelewa gagabac, silicine ingucnehac yenge sasawa moniyang ainingte ailu nokilec kwelewa ganingte yengele milocgugabac. Ilec ailu gagi salecnuing, yogo ngic-ngigac himongtowa yagowacni yengi ngagesingkeningte ailu milocgugabac.\wj* \v 22 \wj Nokilec moniyang gagabelec, silicine ingucnehac yenge moniyang ganingte ailu gagi wac feicne neleing, yogo biyachac yeleiba.\wj*\x - \xo 17:22 \xt Sale 4:32\x* \v 23 \wj Yenge moniyangbenang ganingte nani yengele kwelewa gabe, gagi nale kwelewa gadamecte. Inguc fikeme himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge gagi na salecnung waiba, yogo ngage-motodaingte. Aime ga kwelegonedi nale angac ngagelu ainelegic, silicine ingucnehac kwelegonedi yengele angac ngagelu aiyelegic, yogo ngage-motodaingte.\wj* \p \v 24 \wj “Mamac, himong nga sawa mi fikeebocka, ga nale biyachac angacguwec, aime wac feicne neleing. Aime ngic-ngigacfocne nale molewa locebaing, yenge nale wac feicne yogo nganiningte na gadacte, iwahac nonge momoc ganangte ainelegac.\wj* \v 25 \wj Aibaba dondonnele Mamac, himongtowa yagolec ngic-ngigac yenge ga mi ngagecgubong, nani ga biyachac ngagecguiba. Aime gagi na salecnung waiba, nale ngic-ngigacfocne yenge yogo ngagegaing.\wj* \v 26 \wj Gagi kwelegonedi nale angac ngagelu aineleing. Kwele-angac yogodi yengele kwelewa fanale ailu na yengele kwelewa ganogale, nani gale wac biyachac mibe yegengkeme ngageibong. Ailu mibe yegengkeme ngagedaingte.”\wj* \c 18 \s1 Yesu baibong \r Mat 26:47-56; Mrk 14:43-50; Luk 22:47-53 \p \v 1 Milockeme motome, \w Yesu\w* ye \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* yengeholec hikelu Kidrong misa falockelu nebocina edi-haic yufu-bole monic fawec, iwa feibong. \p \v 2 Aime Yesu ye mic-tengtengfocine yengeholec dameng bocyac yufu-bole iwa kpatulelu gaibong. Ilec Yudas, Yesu mudockeme badaingte, ye inguchac yufu-bole yogo ngagegac. \v 3 Ye inguc ngagelu \w depec-baba ngic micne\w* nga \w Farisaio\w* yengele lebe-ngic, ailu Roma yengele hudu-baba ngic bacebame kwesiibong. Yenge hifa nga angoc ailu hudule wiyac gocne momoc balu kwesiibong. \p \v 4 Aime Yesu ye pasi fikecnodaicte, yogo biyac ngageyackewecte ailu, yengele emewa lelu yanguc uwayelewec, \wj “Ngenge ma basackegaing?”\wj* \p \v 5 Uwayeleme yengi yanguc miibong, “Yesu Nasaret-hocni, ye basackegabeleng.” \p Inguc mibong Yesudi yanguc miwec, \wj “Yogo na hocne, na gagabachac.”\wj*\f + \fr 18:5 \ft Wahikeicne 3:14 iwa Wapongti Mosesholec mingagec ailu yeicne wacine wackelu “na gagabachac” miwec.\f* Aime Yudas ye Yesu mudockenale, yengele hewacka domawec. \v 6 Aime Yesudi miwec, \wj “Yogo na hocne, na gagabachac,”\wj* dameng iwahac yenge lobe-lobe lelu himongka waweibong. \p \v 7 Welu fabong hatacmac uwayelewec, \wj “Ngenge ma basackegaing?”\wj* \p Mime miibong, “Yesu Nasaret-hocni.” \p \v 8 Inguc mibong Yesudi bafaliyelu yanguc edocebawec, \wj “Na biyac edocngebagabac, yogo na hocne, na gagabachac. Ngenge na basacnugaingka, mic-tengteng yago yenge nalic hegilecebabong hikedaing.”\wj* \v 9 Aime Yesudi yowa monic biyachac yanguc miwec, \q1 \wj “Ga ngic nale molewa locebaing, yengelacni monic mi hegilebe sangkewec.”\wj* \rq (Yoa 6:39) \rq*\x - \xo 18:9 \xt Yoa 17:12\x* \m Yogo sasawa noine ainale inguc miwec. \p \v 10 Aime Saimon Pita ye hudule fitec monic macineholec balu gawec, yogo fuluckelu fitec yogodi kwelec kwekwe ngic monic welu hedecine foleinapec wekwackeme wawec. Ngic yogo ye depec-baba ngic yengele damong sugucne, yele kwelec kwekwe ngic, wacine Malakus. \p \v 11 Wekwackeme Yesudi Pita yanguc edowec, \wj “Ga hudu-babale fitecgone macina loengka hauna. Mamacti doicte aibaba nale milu alingkewec, yogo nelewec, yogo ngageng nalic hegiledacte, me? Miyac, yogo balaibedacte.”\wj*\x - \xo 18:11 \xt Mat 26:39\x* \s1 Yesu Annasla bahikeibong \p \v 12 Aime Roma yengele hudu-baba ngic nga yengele damong sugucne, ailu \w Yuda ngic|lemma="Yuda ngic-ngigac"\w* micne yengele lebe-ngic yenge Yesu balu moleine hefeibong. \v 13 Hefelu molickelu Annasla balu hikeibong. Aime Annas ye Kaifas kwegaine ye hifa-dameng iwa depec-baba ngic yengele damong sugucne gawec. \v 14 Aime “ngic moniyangti ngic-ngigac yengele ailu homamebac yenge gadaingte, yogodi madickedaicte,” yogo Kaifasdi Yuda ngic biyachac milu edocebame ngagebong fawec.\x - \xo 18:14 \xt Yoa 11:49-51\x* \s1 Yesu bisockewec \r Mat 26:69-70; Mrk 14:66-68; Luk 22:55-57 \p \v 15 Yenge Yesu balu hikebong, Saimon Pita nga mic-tengteng agoine monic, yeke Yesu balaibelu hikeiboc. Hikelu depec-baba ngic yengele damong sugucne, yele macka sulumeiboc. Aime mic-tengteng agoine nga depec-baba ngic yengele damong sugucne yeke ngagenagugaicte, ye Yesu balaibelu oda kwelina fewec. \v 16 Feme Pita ye oda nuinele lobina domawec. Domame mic-tengteng agoine nga depec-baba ngic yengele damong sugucne yeke ngagenagugaicte ailu, yedi walu ngigac nule damong domawec, ye edolu Pita mengockeme oda kwelina feiboc. \p \v 17 Feboc kwelec kwekwe ngigac nu damong domawec, yedi Pita nganilu yanguc uwacnowec, “Ga inguchac ngic bawelegabiyeng, yele mic-tengteng, me?” \p Mime Pitadi miwec, “Na miyac.” \p \v 18 Aime mac tiloine aiwecte kwelec kwekwe ngic nga lebe-ngic yenge kwesilu dac kpaduckelu fitobong ubilangkewec. Ubilangkeme socngineng babong dacine aime domaibong. Domaebongka Pita ye inguchac socine bame dacine ainale welelu hewacnginang domawec. \s1 Yesu yeicne funginele uwacnowec \r Mat 26:59-66; Mrk 14:55-64; Luk 22:66-71 \p \v 19 Aime depec-baba ngic yengele damong sugucnedi Yesu mic-tengtengfocine yengele nga yeicne wewedu boleinele mi-uwac aicnowec. \p \v 20 Inguc uwacnome Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Na damengsoc himongtowa yagolec ngic-ngigac yowane edocebalu gacaigabac. Galu \+w kpakpaduc macnginang|lemma="Kpakpaduc mac"\+w* nga \+w Ibu-macnginang|lemma="Ibu-mac"\+w* milu gaiba. Aime Yuda ngic-ngigac sasawa kpaduckecaigaing, mac iwa yowa sangke-sangke monic mi milu gaiba.\wj* \v 21 \wj Aime ga omale na uwanelegic? Ngic-ngigac yowa mibe ngageibong, yenge uwayelenong. Na yowa miiba, yogo yengi ngagegaing.”\wj* \p \v 22 Inguc mime lebe-ngic yengelacni monicti yele emewa domawec, yedi Yesu wepatangkelu yanguc edowec, “Ga omale depec-baba ngic yengele damong sugucnele yowa ameine alang mi bacnolu inguc bafaliyecnogic?” \p \v 23 Inguc mime Yesudi bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Na yowa sowacne monic migabacka, yogo mifickeengka yegengkena, me noine migabacka omale wecnugic?”\wj* \v 24 Inguc mime Annasdi\f + \fr 18:24 \ft Depec-baba ngic yengele damong sugucne moniyang sugu gacaigac. Molickelu Annas ye depec-baba ngic yengele damong sugucne gawec. Galu ye bole yogo hegilewec. Hegileme Kaifas yedi bole yogo bawec. Aime sifu dameng gocna yenge Annas damong sugucne wackelu gaibong. Ilec 15 yogowacni 23 iwa Annas ye depec-baba ngic yengele damong sugucne wackelu gaibong.\f* Yesu mucti hefeicne mucineholec saleme depec-baba ngic yengele damong sugucne Kaifas, yela balu hikeibong. \s1 Yesu hatacmac bisockewec \r Mat 26:71-75; Mrk 14:69-72; Luk 22:58-62 \p \v 25 Aime Saimon Pita ye dacka socine bame dadaweme domaemewa, yengi nganilu uwacnoibong, “Ga mic-tengtengfocine yengele alingkacni monic ga, me?” \p Inguc mibong, yedi bisockelu yanguc miwec, “Na miyac.” \p \v 26 Inguc mime depec-baba ngic yengele damong sugucnele kwelec kwekwe ngic monic, ye Pitadi hedecine wekwackewec, yele alingkacni ngic monic yedi miwec, “Ga yufu-bolewa yeholec gaengka na nganicgugabac, me?” \p \v 27 Inguc mime Pita ye hatacmac bisockeme, iwahac kokolec ngicne hiyawec.\x - \xo 18:27 \xt Yoa 13:38\x* \s1 Pailatle haicka domawec \r Mat 27:1-2,11-31; Mrk 15:1-20; Luk 23:1-5,13-25 \p \v 28 Mac saeme ubiyacte, yenge Yesu Kaifasle mackacni bahikelu gawana nga hudu-baba ngic yengele macte oda kwelina gacaigaing, iwa bahikeibong. Aime depec-baba ngic yenge Wapongte haicka wonongnginengkolec ailu \w Ewalicebaicnele hombangte|lemma="Ewalicebaicnele hombang"\w* lama madecine mi nodaingkale, milubac yenge oda kwelina mi feibong. \v 29 Inguc aibong gawana \w Pailat\w* ye oda lobina walu yanguc uwayelewec, “Ngenge ngic yago fungine omale yowawa logaing?” \p \v 30 Inguc mime yengi ameine bafaliyelu yanguc edoibong, “Ye aibaba sowacne mi aidecka midec, nonge ye gala nalic mi balu kwesidabeng.” \p \v 31 Inguc mibong Pailatdi yanguc edocebawec, “Inguc aime ngenge bahikelu ngengileng \w yefe-yowangineng|lemma="Yefe-yowa"\w* balaibelu aibabaine wosaelu mimoctoning.” \p Inguc mime Yuda ngic yengi yanguc miibong, “Nonge ngic monic webeng homadaicte yogolec Roma gamangti kpatalanoleme gagabeleng.”\x - \xo 18:31 \xt Yoa 19:6-7\x* \v 32 Yesu ye esecne yeicne yefe wenuc ailu homanale miwec, yogo sasawa noine ainale aibaba yogo fikewec.\f + \fr 18:32 \ft Yuda ngic yenge ngic sowacne wehomanogale posadi holecebabong homalu gaibong. Aime Roma ngic yenge ngic sowacne wehomanogale malicpongka wecebabong homalu gaibong.\f*\x - \xo 18:32 \xt Yoa 3:14; 12:33\x* \p \v 33 Aime Pailat ye oda kwelina hatacmac felu Yesu wackelu yanguc uwacnowec, “Ga Yuda ngic-ngigac yengele \w ngictau\w*, me?” \p \v 34 Inguc mime Yesudi ameine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga yowa yogo gageuc migic, me gocne yengi nale fungine edocgubiyengte migic?”\wj* \p \v 35 Inguc mime Pailatdi ameine yanguc edowec, “Na Yuda ngic, me? Yogo miyac. Gageicne ngic-ngigacfocgone ailu depec-baba ngic micne yengi ga nale molewa locgugabiyeng. Aime ga oma wiyac aimec?”\x - \xo 18:35 \xt Yoa 1:11\x* \p \v 36 Inguc mime Yesudi ameine bafaliyelu yanguc miwec, \wj “Nale \+w ngani-damong\+w* yogo himongtowa yagowacni miyac. Yogo yagowacni aidecka midec, na Yuda ngic yengele molewa nalic mi locnudabong. Aime mic-tengteng yengi nale ailu yengeholec wenagudabong. Ilec nale ngani-damong yogo himongtowa yagowacni miyac.”\wj* \p \v 37 Inguc mime Pailatdi miwec, “Foinac, ga ngictau monic, me?” \p Inguc mime Yesudi ameine bafaliyelu yanguc miwec, \wj “Gagi nale ngictau monic migic. Oc, na fikelu yowa noinele bole balu yogolec mibasanang aiyelelu mibe yegengkenale himongtowa yagowa waiba. Aime ngic-ngigac monic ye yowa noine balaibelu gagac, yedi nale yowa ngagedaicte.”\wj* \p \v 38 Inguc mime Pailatdi miwec, “Aime yowa noine weni yogodi aigac?” Inguc milu hatacmac Yuda ngic yengela hefaliye haulu yanguc edocebawec, “Na yele sowacne monic mi bafuwagabac. \v 39 Na ngic moniyang Ewalicebaicnele hombangte muc-mackacni baickebe wacaigac, ngengele aibaba yogo fagacte ngic yago Yuda ngic-ngigac ngengele ngictau lukengelebele ngagegaing, me?” \p \v 40 Inguc mime yengi hatacmac dacineholec aukwelu yanguc miibong, “Ngic ye miyac, Barabasbac loengka wana.” Nga Barabas yebac kindololo ngic. \c 19 \s1 Yesu malicpongka weningte mimoctowec \p \v 1 Aime \w Pailatdi|lemma="Pailat"\w* mime hudu-baba ngic yengi muc-hududi \w Yesu\w* welu socine weloc-kwaloc weibong. \v 2 Welu ngictaule \w duu\w* ingucne muc-somang monic patiyelu hingoc ingucne hodocina holecnobong hauwec. Ailu yenge ngictaule ngakpi dalicne ingucne mondo-sasac holecnobong hauwec.\x - \xo 19:2 \xt Luk 23:11\x* \v 3 Inguc ngagelu emeina welelu midelec aicnolu yanguc milu gaibong, “Ohec, \w Yuda ngic-ngigac\w* yengele \w ngictau\w*.” Inguc milu wepatangkelu gaibong. \p \v 4 Aime Pailat ye hatacmac lobina walu yanguc miwec, “Ngagegaing, na ngic yele sowacne monic mi bafuwagabacte ailu, mengockelu wagabac.” \v 5 Inguc mime Yesu ye ngakpiine mondo-sasac ailu duuine somangineholec yogo socina holelu walu domame, Pailatdi yanguc miwec, “Ngenge ngic yago nganining.” \p \v 6 Inguc mime \w depec-baba ngic micne\w* nga lebe-ngic yengi ye nganilu yanguc wackeibong, “\w Malicpongka weng|lemma="Malicpong"\w* homana! Malicpongka weng homana!” \p Inguc mibong Pailatdi yanguc miwec, “Na yele sowacne monic mi bafuwagabacte ailu, ngengung mengocke hikelu malicpongka webong homana.” \p \v 7 Inguc mime Yuda ngic yengi ameine bafaliyelu yanguc miibong, “Ye yeicne socine bafelu na \w Wapongte Madec\w* miwec. Ilec ailu nonge \w yefe-yowanonggeng|lemma="Yefe-yowa"\w* fagac, yogo balaibelu ye homanale migabeleng.” \p \v 8 Inguc mibong Pailat ye yowa yogo ngagelu esecne hangockewec, yogo ewalilu hangockebenangkewec. \v 9 Hangockeme ye oda kwelina hatacmac felu Yesu uwacnowec, “Ga wenuwacnibenang?” Inguc mime Yesu ye ameine monic mi bafaliyelu edowec.\x - \xo 19:9 \xt Mat 27:12\x* \v 10 Inguc aime Pailatdi hatacmac uwacnowec, “Ga omale nale yowa ameine mi bafaliyegic? Na nalic mimoctobe hikedamecte. Ailu nalic malicpongka wecgudacte, yogolec bole-yowa nga tapili nala fagac. Ga yogo mi ngagegic, me?” \p \v 11 Inguc mime Yesudi ameine bafaliyelu yanguc edowec, \wj “Ga tapili yogo wilengkacni mi geledecka, ga nale tapili nalic mi bawadeng. Ilec yanguc aigac, na gale molewa locnugac,\wj*\f + \fr 19:11 \ft Gocne yenge yanguc ngagegaing, yogo Kaifasle migac. Nga gocne yengi yanguc ngagegaing, yogo Yuda ngic-ngigac yengele migac.\f* \wj yele \+w bikicte|lemma="Bikic"\+w* amedi gale bikicte ame ewaligac.”\wj*\x - \xo 19:11 \xt Yoa 10:18; Sale 2:23; Rom 13:1\x* \p \v 12 Inguc mime Pailat ye iwahac Yesu wenuc lome hikenale ngagesime Yuda ngic yengi wackeibong, “Ga ngic yogo hegileng hikedaictewa, \w Sisale|lemma="Sisa"\w* ago mi gadamecte. Monic ye yeicne wac bafelu yanguc midaicte, ‘Na ngictau,’ ye Sisale ngaba.”\x - \xo 19:12 \xt Luk 23:2; Sale 17:7\x* \p \v 13 Inguc mibong Pailat ye yowa yogo ngagelu Yesu wenuc hegileme hikenale yefe basackewec. Basackelu Yesu mengockeme mac lobina walu mac monic wacine Posa-dakec, iwa mimocto-mimoctole mac ngiye-ngiye yogo Posa-dakec feina fawec, iwa felu ngiyewec. Mac yogo, \w Hibru yowawa|lemma="Hibru"\w* wacine Gabata. \p \v 14 Aime \w Ewalicebaicnele hombang\w* damengte efec-tafec ailu nosing kpakpaducte dameng aiwec. Aime 12 kilok bangkaleme, Pailatdi Yuda ngic-ngigac yanguc edocebawec, “Ngenge ngictaungineng nganining.” \p \v 15 Inguc mime yengi aukwelu yanguc wackeibong, “Baickenong, baickelu malicpongka weng homana!” \p Inguc wackebong yanguc edocebawec, “Na ngictaungineng malicpongka webe homanale ngagegaing, me?” \p Inguc mime depec-baba ngic micne yengi bafaliyelu yanguc miibong, “Nongele ngictau monic mi gagac, Sisadi sugu gagac.” \s1 Yesu malicpongka weibong \r Mat 27:32-44; Mrk 15:21-32; Luk 23:26-43 \p \v 16 Inguc mibong Pailatdi malicpongka weningte yengele molewa lolu hegileyeleme, Roma yengele hudu-baba ngic yengi baibong. \v 17 Babong Yesu yeuctihac \w malicpongngine|lemma="Malicpong"\w* tengkeme himong bulilicine monic, wacine Hodoc-luwe wackeicne, nga Hibru yowawa Goligata, iwa balu hikeibong. \v 18 Yogowa hikelu Yesu malicpongka weibong. Aime yeholec ngic yaeckang neboc nga neboc wecepabong domaiboc. Aime Yesudi hewacnginac domawec, inguc wecebaibong. \p \v 19 Aime Pailat ye sowacneine yanguc kwelengkelu malicpongka lome domawec, “Yesu Nasaret-hocni, ye Yuda ngic-ngigac yengele ngictau.” \v 20 Aime Yesu malicpongka weibong, himong-hakic yogo taon emeina fawecte ailu, Yuda ngic-ngigac bocyacti kweleng yogo wafeibong. Kweleng yogo Hibru yowawa nga Latin yowawa, ailu \w Grik yowawa|lemma="Grik"\w* kwelengkeicne domawec. \v 21 Inguc kwelengkeicne domame Yuda ngic-ngigac yengele depec-baba ngic micnefocngineng yengi Pailat yanguc edoibong, “ ‘Ye Yuda ngic-ngigac yengele ngictau’, inguc mi kwelengkec. ‘Ngic yago yeuctihac miwec, na Yuda ngic-ngigac yengele ngictau,’ ga inguc kwelengkenong.” \p \v 22 Inguc mibong Pailatdi yanguc miwec, “Yowa biyac kwelengkegabac, yogo andoine.” \p \v 23 Aime hudu-baba ngic yengi Yesu malicpongka webong domame, ngakpi-kpolucine botoc babong habu 4 aime, sasawadi baibong. Aime ngakpi daleine monic yogo susucine mi gbodoicne, \v 24 yenge yogo nganilu mingagec ailu yanguc miibong, “Nongileng yago mi basulackenang. Ngakpi yago madi badaicte, yogolec loling monic ainang.” \p Wapongte hibiwa yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Yenge ngakpi-kpoluc botoc balu ngakpi dalene banogale loling monic aiibong.” \rq (Mige 22:18) \rq* \m Yogo sasawa noine fikenale hudu-baba ngic yenge inguc aiibong. \p \v 25 Aimebac Yesu nenggackecine, nga Kolopas ngigacine \w Maria\w*, wacine monic Magadalen, yenge Yesule malicpong emeina lelu domaibong.\x - \xo 19:25 \xt Mat 27:55-56\x* \v 26 Domaebongka Yesudi \w mic-tengteng\w* angac ngagecnolu gawec, ye nganime nenggacineholec domame, nenggacine yanguc edowec, \wj “Ngigac, yogo gale madec aidaic.”\wj*\x - \xo 19:26 \xt Yoa 13:23\x* \v 27 Inguc milu mic-tengteng yogo inguchac yanguc milu edowec, \wj “Nganic, yogo gale nenggac aidaic.”\wj* Inguc mime dameng iwahac mic-tengteng ye Yesu nenggacine damongkelu macina gawec. \s1 Yesu homawec \r Mat 27:45-56; Mrk 15:33-41; Luk 23:44-49 \p \v 28 Inguc milu Yesu ye ngagelu boleine bamoctowec. Inguc ngageme yowa Wapongte hibiwa kwelengkeicne fagac, yogo sasawa noine fikenale yanguc miwec, \wj “Na misale ainelegac.”\wj*\x - \xo 19:28 \xt Mige 22:15\x* \v 29 Inguc mime misa bokong monic \w waing hobecineholecti|lemma="Waing"\w* wakeicne domawec, yenge yogo balu spans monic balu waingka kpomuluckelu hisop yoc mangngina hefelu lobong Yesule micka fewec.\fig Spans yogo materes ingucne misa kpomuluckecaigaing|alt="Sponge is like a mattress that they habitually fill water." src="44_John19.29_DH-Sponge.tif" size="col" loc="19:28-30" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="19:29" \fig*\x - \xo 19:29 \xt Mige 69:21\x* \v 30 Feme Yesu ye waing yogo nolu yanguc miwec, \wj “Na bolene biyac bamoctogabac.”\wj* Inguc milu ubeine patickeme asuine hegileme ofelu hikeme homawec. \p \v 31 Hadeng yogowa Ewalicebaicnele hombangte efec-tafec dameng aiwec. Aime Yuda ngic-ngigac yenge ngic malicpongka wecebaibong, yengele kponggbong yogo Sabat damengka malicpongka mi domaningte ngageibong. (Sabat dameng yogo hombang sugucnebenang.) Ilec ailu hudu-baba ngic yenge malicpongka ngic higengineng welockelu bamoctocebanogale Pailat uwacnoibong.\x - \xo 19:31 \xt Yef 21:22-23\x* \v 32 Uwacnobong hudu-baba ngic yengi kwesilu ngic Yesuholec malicpongka wecepaibong, molickelu monicte hige weduibong, ailu monicte inguchac weduibong. \v 33 Weducepalubac Yesula lelu nganibong, ye biyac homawec, inguc aime higeine mi weduibong. \v 34 Aime hudu-baba ngic monictibac sangaladi Yesule magocka kweme sac nga misadi inguc yefe waiboc. \v 35 Ngenge inguchac aibaba fikewec, yogo ngagesingkeningte ailu na dongenedi nganiiba ailu yogo milu kwelengkebe yegengkegac. Ailu na wiyac mibe yegengkegac, yogodi noine aigac, yogo ngagegabac.\x - \xo 19:35 \xt Yoa 21:24\x* \q1 \v 36 “Yenge luweine monic mi wedudaingte.” \rq (Wah 12:46; Him 9:12; Mige 34:20) \rq* \m Yowa yogodi Wapongte hibiwa yowa kwelengkeicne fagac, yogo sasawa noine ainale inguc fikewec. \p \v 37 Wapongte hibiwa yowa monic yanguc fagac, \q1 “Ngic kwembalackeibong, yengi dongenginengti nganidaingte.” \rq (Sek 12:10) \rq*\x - \xo 19:37 \xt Miye 1:7\x* \s1 Yesu longkeibong \r Mat 27:57-61; Mrk 15:42-47; Luk 23:50-56 \p \v 38 Yogo motome ngic monic wacine \w Yosefe\w*, Arimateahocni, yedi Pailatla hikelu Yesule kponggbong malicpongkacni bamoctonogale uwacnowec. Uwacnome Pailatdi mimoctome, Yosefe ye hikelu Yesule kponggbong bamoctowec. Ye Yesule mic-tengteng gawec. Ailu ye Yuda ngic-ngigac micnefocngineng yengele hangockeme yegena mi fikelu gawec. \v 39 Nga Nikodemus, ye esecne debocka Yesuholec mingagec aiiboc, yedi tokic hoine madicne wacine mira nga heloc gocne wacngineng aloi, yogodi lalickeicne, yengele umacine 30 kilo-lesoc, yogo balu kwesiwec.\x - \xo 19:39 \xt Yoa 3:1-2\x* \v 40 Yeke yogo bakwesilu Yuda ngic-ngigac yengele kponggbong longke-longke aibaba yogo balaibelu Yesule kponggbong balu \w kpoluc madicnebenangti|lemma="Kpoluc madicnebenang"\w* heloc hoine madicne yogoholec wabungkeiboc. \v 41 Aime yeke Yesu malicpongka weibong, mac yogolec emeina bole monic fawec, bole yogolec kwelina henebe monic gbolicne ngicti baicne domawec. Aime esecne ngic monic iwa mi loicne, iwa loiboc. \v 42 Yuda ngic-ngigac yenge dameng iwa hombangte efec-tafec aiibong. Aime dongesi yogo eme-eme fawecte, yeke Yesule kponggbong iwa loiboc. \c 20 \s1 Yesu homackacni gboliyelu fangkewec \r Mat 28:1-8; Mrk 16:1-8; Luk 24:1-12 \p \v 1 Sonda ubiyactebenang kundung-kundung fame \w Maria\w*, wacine monic Magadalen, yedi dongesiwa hikelu nganime dongesi nuinele posatowa, yogo baickeicne domawec. \v 2 Inguc nganilu hatacmac hefaliye hikewec. Hikelu Saimon Pita nga \w mic-tengteng\w* monic, \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yele kweleinedi angackelu gawec, yeke yanguc edocepawec, “Yenge Sugucne dongesiwacni baickelu wenuwa logabiyeng, yogo mi ngagegabeleng.” \p \v 3 Inguc mime Pita nga mic-tengteng agoine yeke momochac dongesiwa hikenogale gasacke hikelu, \v 4 yefewa mic-tengteng agoinedi dacineholec gasackelu Pita ewalilu yedi dongesiwa biyac hike sulumewec. \v 5 Hikelu fakanelu nganime, \w kpoluc madicnebenang\w* wabungkeibong, yogodi sugu ngiyewec. Ailubac ye kwelina mi fewec. \v 6 Saimon Pita ye lobe hikelu dongesi kwelina felu nganime, kpoluc yogo ngiyewec. \v 7 Kpoluc susucine hodocina nga haic-mesuina wabungkeibong, yogo yeicnac ngiyewec. Nga kpoluc tofaine wedulu loicne yogoholec mi ngiyeme nganiwec. \v 8 Inguc nganilu domame mic-tengteng agoine molickelu dongesiwa hikewec, ye inguchac dongesi kwelina felu nganime Yesu homackacni gboliyelu fangkeme ngagesingkewec. \v 9 Aime Yesu homackacni gboliyelu fangkedaic, yogolec Wapongte hibiwa kwelengkeicne fagac, yeke yogo molickelu mi ngage-motoiboc,\x - \xo 20:9 \xt Sale 2:24-32; 1Kor 15:4\x* \v 10 ailu hefaliyelu macnginac hikeiboc. \s1 Maria Magadala iwacni yedi Yesu nganiwec \r Mat 28:9-10; Mrk 16:9-11 \p \v 11 Aime Maria ye dongesi lobina domalu hiyawec. Hiyalu fakanelu dongesi kwelina donge hilame feme nganiwec. \v 12 Nganime \w angelo\w* yaeckang yeke ngakpinginec dalicnedi kwalac-kwalac nganicepawec. Nganicepame Yesule kponggbong fawecka, monicti hodocinapec, nga monicti higeinapec, inguc ngiyeiboc. \p \v 13 Ngiyelu yanguc uwacnoiboc, “Ngigac, ga omale hiyagic?” \p Inguc uwacnoboc Mariadi ameine bafaliyelu yanguc miwec, “Yenge nale Sugucnele kponggbong baickelu wenuwa lobiyengte basackelu hiyagabac.” \v 14 Inguc milu hefaliye nganime Yesu ye lobeina domawec. Domame Yesudi domagac, yogo mi ngage-motowec.\x - \xo 20:14 \xt Luk 24:16; Yoa 21:4\x* \p \v 15 Aime Yesudi yanguc uwacnowec, \wj “Ngigac, ga ma basackelu hiyagic?”\wj* \p Mime ye yanguc ngagewec, “Bole fileinedi uwanelegac.” Inguc ngagelu yanguc miwec, “Sugucnene, gagi Yesule kponggbong baickelu monicka lomeckabac, edocnung hikelu babe.” \p \v 16 Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Maria.”\wj* \p Inguc mime hefaliyelu “Rabonai” milu bawec. (\w Hibru yowawa|lemma="Hibru"\w* Rabonai, yogolec fungine wewedu.) \p \v 17 Aime Yesudi yanguc edowec, \wj “Mamacnela biyac mi fegabacka, ga mi bacnunong. Ga hikelu gbafocne yanguc edocebanong, ‘Nale Mamac nga ngengele Mamac, ye nale Wapong nga ngengele Wapong, yela hocne fedacte.’ ”\wj*\x - \xo 20:17 \xt Rom 8:29; Hib 2:11-12\x* \p \v 18 Inguc mime Maria, wacine monic Magadalen, ye mic-tengteng yengela hikelu yanguc miwec, “Na Sugucne nganigabac!” Inguc milu Yesudi yowa edome ngagewec, yogo edocebawec. \s1 Mic-tengtengfocine fikeyelewec \r Mat 28:16-20; Mrk 16:14-18; Luk 24:36-49 \p \v 19 Hadeng yogo Sonda, aime hadeng yogowa mac biyac debolewec. Deboleme Yesu mic-tengtengfocine yenge \w Yuda ngic-ngigac\w* micnefocngineng yengele hangocebame macngineng nu sanangne holelu ngiyeibong. Ngiyeebongka Yesu ye kwesilu hewacnginang domalu yanguc edocebawec, \wj “Kwele-mogung ngengela fana.”\wj* \v 20 Ye inguc milu moleine nga magocine edalicebawec. Edalicebame mic-tengtengfocine yenge Sugucne nganilu beliyeibong.\x - \xo 20:20 \xt Yoa 16:22; 1Yoa 1:1\x* \v 21 Aime Yesudi hatacmac yanguc edocebawec, \wj “Kwele-mogung ngengela fana. Mamacnedi salecnume kwesilu gagabac. Aime nani ingucnehac ngenge salecngebagabac.”\wj* \v 22 Ye inguc milu mic asuine fitoyelelu yanguc miwec, \wj “Ngenge \+w Tili Asu\+w* kweledi baning.\wj* \v 23 \wj Ngenge ngic yengele \+w bikic\+w* hegilebong yengele bikic miyac aidaicte. Nga ngenge bikicngineng mi hegiledaingtewa, yengele bikic fadaictehac.”\wj*\x - \xo 20:23 \xt Mat 16:19\x* \s1 Kwele-yaec mi ainoga \p \v 24 Mic-tengtengfocine 12 yengele hewackacni monic wacine Tomas, wacine monic Didimus wackeibong, ye Yesudi mic-tengtengfocine fikeyelewec, dameng iwa ye mi ngiyewec. \v 25 Ilec mic-tengteng agofocine yengi yanguc edoibong, “Nonge Sugucne nganigabeleng.” \p Mibong Tomasdi yanguc miwec, “Na dongenedi biling maaine weibong, yogo mi nganibac. Ailu gbongnedi biling yefine yele molewa ngiyegac, iwa mi lobac. Ailu magocina molenedi mi lobe feyec. Na inguc mi aigabacka, yogo mi ngagesingkedacte.” \p \v 26 Inguc mime hadeng 8 motome, Yesu mic-tengtengfocine nga agongineng Tomas yenge momoc hatacmac felu ngiyeibong. Yenge nungineng sanangne holelu ngiyeebongka, Yesu ye hatacmac fikelu hewacnginang domalu yanguc miwec, \wj “Kwele-mogung ngengela fana.”\wj* \v 27 Inguc milu Tomasle yanguc miwec, \wj “Tomas, gbonggone sungkeng molene yefina fena, aime dongegonedi nganic. Ailu molegone sungkeng magocna fena, kwele-yaec hegilelu ngagesingkenong.”\wj* \p \v 28 Inguc mime Tomasdi miwec, “Ga Sugucnene ailu Wapongne.” \p \v 29 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga dongedi nganicnulu ngagesingkegic. Aime monic ye dongedi mi nganilu ngagesingkedaicte, ye kwele-angackolec.”\wj*\x - \xo 20:29 \xt 1Pi 1:8\x* \p \v 30 Yesudi mic-tengtengfocine yengele haicka pasile maaine bocyac bawec, aime yogo sasawa hibi yagowa mi kwelengkegabac. \v 31 Aime Yesu ye \w Mesia\w*, ailu ye \w Wapongte Madec\w*, ngenge yogo ngagesingkelu yele wacka gaga baningte hibi yago kwelengkeicne fagac.\x - \xo 20:31 \xt Yoa 3:15; Rom 1:17; 1Yoa 5:13\x* \c 21 \s1 Misa-sic bocyac \p \v 1 Yogolec lobeina \w Yesu\w* ye Galili lifucka\f + \fr 21:1 \ft Grik yowawa Galili lifuc, yogolec wacine monic Tiberias kwelengkewec.\f* \w mic-tengtengfocine|lemma="Mic-tengteng"\w* hatacmac fikeyeledaicte. Yogowa yanguc fikewec, \v 2 Saimon Pita ailu Tomas, wacine monic Didimus wackelu gaibong. Ailu Natanael, ye Kana taonkacni, taon yogo Galili prowinswa fawec. Ailu Sebedi madeckecine, ailu Yesule mic-tengtengfocine 12 yengelacni ngic yaeckang, yenge momoc ngiyeibong. \v 3 Ngiyelu Saimon Pitadi agofocine yanguc edocebawec, “Na misawa sicte hikenogale ngagegabac.” \p Inguc edocebame yengi yanguc miibong, “Nonge gaholec momoc hikedabelengte.” Inguc milu yenge momoc gombawa felu hikelu gaibong. Ailu deboc iwa sic monic mi baibong.\x - \xo 21:3 \xt Luk 5:4-7\x* \p \v 4 Moc gabong mac saewec, aime Yesu ye lifuc mecina domawec. Domame yenge Yesudi domawec, yogo mi ngani-motoibong. \p \v 5 Aime Yesudi yanguc uwayelewec, \wj “Agofocne, ngenge sic monic bagabiyeng, me miyac?”\wj* \p Mime yengi “miyac” miibong. \p \v 6 Inguc mibong yedi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge uficngineng gomba folewapec wickebong haume sic gocne badaingte.”\wj* Inguc mime yenge ye miwec, yogo balaibelu uficngineng wickebong haume misa-sic bocyacbenangti uficka haubong, fuluckenogale aibibiyelu ufickolec hegileibong. \p \v 7 Aime mic-tengteng Yesudi yele kweleinedi angackelu gawec, yedi Pita yanguc edowec, “Yogo Sugucnedi hocne.” \p Inguc mime Saimon Pita ye yogo ngagelu soc sugu domawecte ngakpiine holelu gombawacni wintackelu lifucka haulu molickelu dingongka fewec.\x - \xo 21:7 \xt Yoa 13:23; Mat 14:29\x* \v 8 Feme mic-tengtengfocine gocne yenge lifucka dingong bangkacne, dalicne miyac, 100 mitalesoc gaibongte, yenge gombawa domalu uficngineng misa-sickolec fuluckela fuluckela dingongka feibong. \p \v 9 Mecina felu nganibong bret gocne ailu misa-sic dacka faibong. \v 10 Aime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ngenge misa-sic gocne yakumac bagabiyeng, yogo bawelening.”\wj* \p \v 11 Aime Saimon Pita ye yeicnac gombawa felu ufic fuluckeme mecina fewec. Uficka misa-sic sugucne sugucnedi wakelu faibong, dzalengineng 153 yogolecsoc aiwec. Ailu sifu ufic mi lokewec.\x - \xo 21:11 \xt Luk 5:6\x* \v 12 Aime Yesudi yanguc edocebawec, \wj “Ngenge welelu banoning.”\wj* Inguc mime mic-tengtengfocine yenge hangocebame yengelacni monicti “Ga ma” milu mi uwacnoibong. Yogo Sugucnedi hocne, yenge inguc biyac ngageibong. \v 13 Aime Yesu ye dac emeina welelu bret balu yelewec. Ailu misa-sic inguchac balu yelewec.\fig Yesudi bret nga misa-sic yelegac|alt="Jesus gave them bread and fish" src="GT00104.tif" size="col" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="21:13" \fig* \v 14 Yesu ye homackacni gboliyelu fangkewec, dameng iwa mic-tengtengfocine fikeyeleme, alecine habackang aiwec.\x - \xo 21:14 \xt Yoa 20:19,26\x* \s1 Yesudi Pita basanangkewec \p \v 15 Aime nosing nobong motome, Yesudi Saimon Pita yanguc uwacnowec, \wj “Saimon \+w Yoane\+w* madecine, ga nale kwelegonedi angac ngagegic, yogo alingfocgone yago yengele angac ewaligac, me?”\wj* \p Inguc mime Pitadi miwec, “Oc, Sugucne, na kwelenedi gale angac ngagegabac, yogo biyac ngagegic.” \p Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga nale \+w lama madecne|lemma="Lama"\+w* nosing gumecebadamec.”\wj* \p \v 16 Milu Yesu ye hatacmac mime alecine yaeckang aiwec, \wj “Saimon, Yoane madecine, ga kwelegonedi nale angac ngagegic, me?”\wj* \p Mime Pitadi miwec, “Oc, Sugucne, na kwelenedi gale angac ngagegabac, yogo biyac ngagegic.” \p Inguc mime Yesudi yanguc miwec, \wj “Ga \+w lamafocne|lemma="Lama"\+w* yengele damong gadamec.”\wj*\x - \xo 21:16 \xt Sale 20:28\x* \p \v 17 Milu Yesudi hatacmac uwacnome alecine habackang aiwec, \wj “Saimon, Yoane madecine, ga kwelegonedi nale angac ngagegic, me?”\wj* \p Yesudi uwacnome alecine habackang aime, Pita ye ngageme umalemebac Yesu yanguc edowec, “Sugucne, ga wiyac sasawa ngageyackegic. Na kwelenedi gale angac ngagegabac, yogo biyac ngagegic.” \p Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Ga lamafocne bacebalu nosing gumecebadamec.\wj* \v 18 \wj Foinac, ga soc-gboli galu geuctihac besac hefelu angacgone balaibelu hike-kwesic aicaigic. Aime ga hikecgu ngic sugucnebenang aidamecte, dameng iwa molegone bafangkeng, monicti hefegelelu mac mi hikenogale ngagegic, iwa bacgulu hike locgudaicte, yogo noinebenang edocgugabac.”\wj* \v 19 Pita ye homacina silic wenuc homalu Wapong wacine bafedaicte, Yesudi yogolec ngagelu miwec. Ailu edolu miwec, \wj “Ga wele na balaibecnuc.”\wj*\x - \xo 21:19 \xt Mat 16:24-25; 2Pi 1:14\x* \p \v 20 Yesudi inguc mime, Pita ye hefaliyelu nganime, Yesudi mic-tengteng monicte kweleinedi angackelu gawec, yedi yeke balaibecepawec. Ngic balaibecepawec, yedi hocne molickelu nosing noibong, dameng iwa Yesule mondacka holelu madi mudockeme badaingte yogolec uwacnowec.\x - \xo 21:20 \xt Yoa 13:23-25\x* \v 21 Aime Pitadi mic-tengteng yogo nganilu Yesu yanguc uwacnowec, “Sugucne, yela wenuc fikedaicte?” \p \v 22 Inguc mime Yesudi yanguc edowec, \wj “Na angacnume ngama ye gaemewa hatacmac hefaliye kwesidacte, yogo gale wiyac miyac. Ga moc welelu balaibecnuc.”\wj* \v 23 Inguc mime \w ngic hae-gbafocine|lemma="ngic hae-gba"\w* yengi ngagelu yanguc miibong, “Mic-tengteng yogo ye mi homadaicte.” Aime Yesu ye mi homanale ngagelu mi miwec, miyac. Ye yanguc sugu miwec, \wj “Na angacnume ngama ye gaemewa, hatacmac hefaliye kwesidacte, yogo gale wiyac miyac.”\wj* \s1 Yowa moto-motoine \p \v 24 Yesudi mic-tengtenginele kweleinedi angackelu gawec, yogo na hocne. Na siduc yagolec mibasanang ailu mibe yegengkeme kwelengkeiba. Aime yowane yogo noine, yogo ngagegabeleng.\x - \xo 21:24 \xt Yoa 19:35\x* \v 25 Yesu ye aibaba gocne bocyac aiwec. Aime ngagebe aibaba yogolec yowa sasawa hibiwa kwelengkedabongka, ibac himongtowa yagowa hibi yogo lolole sawaine monic mi fadec.\x - \xo 21:25 \xt Yoa 20:30\x*