\id GAL - Migabac NT; Final check 29 Oct 09 \h Galata \toc1 Poldi Galata Habu Yengele Hibi Kwelengkeyelewec \toc2 Galata \toc3 Gal \mt2 Poldi \mt1 Galata \mt2 Habu Yengele Hibi Kwelengkeyelewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Galata yogo prowins monic. Poldi lolickelu taon bocyac iwa Yesule siduc edocebame ngagesingkebong Yesule habu gocne fikeibong. Pol lolickelu hikeme lobeina wewedu gocne lolickelu yowa yanguc taockelu edocebaibong, “Wapongte gaga banogale Yesu sugu ngagesingkebong andoine mi aigac. Ngage-ngagesing yogo yanguc taockedaing, Yuda ngic-ngigac yengele yefe-yowa nga aibaba momoc balaibedaing.” Poldi kwesac-yowa ingucne fikewecte ngagelu ung-yowa yago kwelengkeyelewec. Yesu homalu homackacni gboliyelu fangkeme hifa 16 ngama ingucne motome, Poldi hibi yago kwelengkewec. \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1–5 Wenac-madic yowa \io1 1:6—2:21 Ngenge wewedu kwesacine yengele yowa mi ngagedaing \io1 3:1—4:31 Ngage-ngagesingte yefewa sugu Wapongte gaga badaingte, aibabale yefewa miyac \io1 5:1—6:10 Kristodi baficngebame Tili Asule yowa ngagelu gaga gbolicne gadaingte \io1 6:11–18 Yowa moto-motoine \c 1 \s1 Kwele-madic yowa \p \v 1 Na \w Salecebaicne\w* Pol. Ngic yengi bole-yowa yago mi neleibong. Me ngic monicti bole yagolec yefe mi bafuwanelewec, miyac. Yogo Wapong Mamacti, \w Kristo\w* homackacni bagboliyewec, ye nga \w Yesu\w* Kristo yeki yefe yago bafuwaneleibocte bole yago balu gagabac. \v 2 Na nga \w ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w* momoc gagabeleng, nongi Yesule habu Galata prowinswa gagaing, ngengele hibi yago longelegabeleng. \p \v 3 Mamacnonggeng Wapong nga Sugucnenonggeng Yesu Kristo, yekele kwele-madic nga kwele-mogungtowadi ngengela fadaic. \v 4 Ye Mamacnonggeng Wapongte ngage-ngage nga angacine balaibelu nongileng \w bikicte|lemma="Bikic"\w* ailu yeicne gagaine hegilewec. Inguc ailu kindololo dameng yanguctihac gagabeleng, yogowacni baicnubanale gagaine hegilewec.\x - \xo 1:4 \xt Gal 2:20\x* \v 5 Ilec ailu yela wac feicne moto-motoine mikac fafegidaic, yogo foinac. \s1 Kristole Siduc Madicne sugu fagac \p \v 6 Kristodi kwele-madic aingeleme ngenge balaibeningte Wapongti wacngebawec. Aimebac ngenge ye biyacbenang hegilelu hikegacgu \w Siduc Madicne\w* yogo silicine monicte hedec lolu balaibecaigaing, yogo nganibe wiyac sowacnebenang aime kwatackegabac. \v 7 Ilec ailu siduc yogo Siduc Madicne miyac. Ngenge Kristole Siduc Madicnele yefe balaibeningte aingeleme, ngic gocnedibac ngenge kwele basifuc aingelelu Kristole siduc taockelu basowalecaigaing.\x - \xo 1:7 \xt Sale 15:1,24\x* \v 8 Ailu \w Siduc Madicne\w* nonge biyachac edocngebalu wedungeleibeng, yogobac nonge me honocmengkacni \w angelo\w* monicti, yogo basifuwelu silicine monic mime yegengkengeledaictewa, ye Wapongte aalicte bagewa gadaic.\x - \xo 1:8 \xt 1Kor 16:22\x* \v 9 Aime yowa biyachac miibeng, ailu yogohac hatacmac migabac. Ngenge Siduc Madicne biyachac ngagelu angacngebawecka, monicti yogo basifuwelu silicine monic mime yegengkengeledaictewa, ye Wapongte aalicte bagewa gadaic. \p \v 10 Aime na yakumac yowa migabac, yogo ngic-ngigac yengi na ngage-madickeneleningte mi migabac. Yogo Wapongti ngage madickenale ailu migabac. Na ngic-ngigac yengi nale ngagebong madickenale bole badaba midec, Kristole kwelec kwekwe nalic mi gadaba.\x - \xo 1:10 \xt 1Tim 2:4\x* \s1 Polle bolele fungine \p \v 11 Ngic hae-gbafocne, Siduc Madicne mibe yegengkecaigac, ngage-ngage yogo ngic mimiwacni miyac, yogo edocngebabe ngagegaing.\x - \xo 1:11 \xt Mat 16:17\x* \v 12 Ngic monicti mi mime ngageiba, me monicti mi wedunelewec, yogo miyacbenang. Yesu Kristo yeuctihac hocne yogo bayegengkelu wedunelewec. \v 13 Na esecne Yuda ngic-ngigac yengele ngage-ngagewa galu aibaba aiiba, ngenge yogobac ngagegaing. Na Wapongte habu homacnehac weyebic aiyelelu basowalecebaiba.\x - \xo 1:13 \xt Sale 8:3\x* \v 14 Ailu Yuda ngic-ngigac nongele \w yefe-yowa\w* nga aibabawa ngage-ngagenedi sugulegacgu Yuda ngic-ngigac agofocne yenge homacne ewalicebaiba. Ailu ngesa-ngambofocne yengele yefe balaibelu mamang hidulu gaiba.\x - \xo 1:14 \xt Sale 22:3\x* \p \v 15 Nenggacte gobe kwelina ngiyeebewa Wapong yeuctihac kwele-madic moc ainelelu bawosaecnulu ngageboc mikac wacnuwec.\x - \xo 1:15 \xt Yes 49:1; Gal 2:7\x* \v 16 Ailu yeicne angacine balaibelu yeuctihac madecine edalicnume nganilu Madecinele siduc yogo \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yengela mibe yegengkenale inguc ainelewec. Aime na dameng yogowahac gacgu wenuc ainogale ngic gocne mi-uwac monic mi aiyeleiba. \v 17 Ailu ngic molickelu salecebaicne aiibong, yenge nganicebanogale Yerusalem iwa mi hikeiba, miyac. Nabac Arebia himongka sugu hike galu hatacmac Damasko hefaliye kwesiiba. \p \v 18 Iwa gabe hifa habackang motome, Pita\f + \fr 1:18 \ft Grik yowawa Pita wacine monic Kefas fagac.\f* nganinogale Yerusalem hikelu hadeng 15 yeholec gaiba.\x - \xo 1:18 \xt Sale 9:26\x* \v 19 Aime iwa gacgu salecebaicne monic mi nganicebaiba. Na Sugucne Yesule gbaine Yakobos sugu nganiiba. \v 20 Ngagegaing, yowa kwelengkegabac, yogo kwesac miyac, yogo Wapongte haicka foinac migabac. \p \v 21 Aime yogolec lobeina Siria nga Silisia prowins iwa hikelu lolickeiba.\x - \xo 1:21 \xt Sale 9:30\x* \v 22 Aime Yudeya himongka Kristole habu gaibong, yengi na monic mi nganicnuibong. \v 23 Yenge nale yowa-siduc yanguc sugu ngagelu gaibong, “Ngic yedi esecne weyebic ainolewec, ye ngage-ngagesingte Siduc Madicne basowalewec, yogo yakumac ngic-ngigac milu edocebame yegengkecaigac.” \v 24 Yenge inguc ngagelu nale ailu Wapong wacine bafeibong. \c 2 \s1 Kwele-moniyang aiibong \p \v 1-2 Aime hifa 14 motome Wapongti mime yegengkeme salecnume na hatacmac Yerusalem iwa hikeiba. Dameng iwa Banabasholec noke Titus mengockebec nonge momoc hikeibeng.\x - \xo 2:1-2 \xt Sale 15:2\x* Iwa hikebeng ngic micne gaibong, yenge \w Siduc Madicne\w* \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge edocebalu weduyelelu gaiba, yogolec siduc yenge filesoc filesoc mibe yegengkeyelewec. Na esecne miiba, nga yakumac milu gagabac, bolene yogodi sifuwelu noine mikac aidaickale, yowa yogo mibe yegengkeyelewec.\f + \fr 2:1-2 \ft Grik yowawa, Poldi gasac-gasacte nangeng yowa miwec.\f* \v 3 Aime kwele-moniyang aibong Titus ye \w Grik\w* ngicti naholec kwesiwec, ye soc tofaine helockeningte Yesule habu yengele micnefocngineng yengi monic mi miibong. \v 4 Ngic gocne yenge nongileng agofocnonggeng ingucne kwesac ailu gaibong, yengi sugu Titusle soc tofaine helockeningte inguc miibong. Kwesac-ngic yogo yengi akikic kwesilu hewacnonggang galu Kristo \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* yefe-yowale muckacni bacnubawec, yogolec nganibiyecnubaibong. Inguc ailu Yuda ngic-ngigac yengele yefe-yowadi hefecnubanogale aiibong.\x - \xo 2:4 \xt Gal 1:7; 5:1,13\x* \v 5 Yogolec Siduc Madicnele yowa noine ngengela sanangne fanale nonge damengmac bangkacne kwesac-ngic ingucne yengele yowale bagewa monic mi gaibeng, miyac. \p \v 6 Ailu bole balu ganogale milu ngic micne yengi iwa wiyac monic taockelu ainogale mi edocnuibong, miyac. Ailu yenge esecne wenuc gaibong, yogo nalic mi ngagesidacte. Wapong ye ngic socine nganilu ngic-ngigac mi bawosaecebadaicte. \v 7 Yengebac yanguc nganiibong, Wapongti Pita ngic \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* yengela Siduc Madicne mime yegengkenale bole-yowa lacnome damongkewec. Ingucnehac na ngic \w soc tofangineng mi helockeicne\w*, yengela Siduc Madicne mibe yegengkenale bole-yowa neleme damongkegabac.\x - \xo 2:7 \xt Sale 22:21\x* \v 8 Wapongti Pita bole tapiliineholec banale ailu saleme ye ngic soc tofangineng helockeicne, yengele hewacka \w salecebaicne bole|lemma="Salecebaicne"\w* bawec. Nga na ingucnehac bole tapiliineholec banogale salecnume Israel yengele alingkacni miyac, yengele hewacka salecebaicne bole balu gagabac. \p \v 9 Aime Yesule habu yengi ngic sugucnefocngineng ngani-motocebaibong, yogo Yakobos nga Pita\f + \fr 2:9 \ft Grik yowawa Pita wacine monic Kefas fagac.\f* ailu \w Yoane\w*. Yenge Wapongte kwele-madicti nala fawecte, yogo ngani-motolu yenge na nga Banabas nokeholec kwele-moniyang ailu molenonggac baibong. Balu yanguc miibong, “Ngeke Israel yengele alingkacni miyac, yengela Siduc Madicne miboc yegengkeyeledaic. Nga nongibac ngic soc tofangineng helockeicne, yengela Siduc Madicne mibeng yegengkedaicte.” \v 10 Inguc milu yowa moniyang sugu yanguc taockelu miibong, “Ngeke ngic-ngigac waweweine, yengele umac nganilu baficebadabiyec.” Inguc miibongte na yogo hocne ngagelu mamang hidulu bole sanangne balu gaiba.\x - \xo 2:10 \xt Sale 11:29-30\x* \s1 Pitale yowa \p \v 11 Aime Pita ye Antiok iwa kwesilu sowacne ailu yefe lilowec. Ilec ailu nani domalu sowacne aiwec, yogo mifickelu edoiba. \v 12 Yakobosle aling yenge mi kwesiyebongka ye Israel yengele alingkacni miyac yengeholec nosing nolu gawec. Aime Yakobosle alingkacni ngic soc tofangineng helockeicne gocnedi kwesiibong. Dameng yogowabac Pitadi yengele hangockeme Israel yengele alingkacni miyac yengeholec hatacmac mi ngiyelu gawec.\x - \xo 2:12 \xt Sale 11:3\x* \v 13 Sowacne inguc aiwecte \w Yuda ngic-ngigac\w* nebocine yenge inguchac yeholec kwesac-aibaba aiibong. Aime Banabas ye inguchac kwesac-aibabangineng yogo balaibelu yefe lilowec. \v 14 Aime nganicebabe, yenge Siduc Madicnele yowa noine yogolec aibaba mi balaibeibong. Inguc ailu na ngic-ngigac sasawa yengele haicka Pita yanguc edoiba, “Ga Yuda ngic hocne. Ailu Israel yengele alingkacni miyac, yengele aibaba balaibecaigic. Aime Israel yengele alingkacni miyac yenge omale aiyeleengka \w Yuda ngic-ngigac\w* aibabanonggeng balaibeningte aigaing? Inguc aiyengka mi madickegac.”\f + \fr 2:14 \ft Poldi Pitale yowa mime motowec, yogo ngic gocne yenge kwele-yaec ailu yanguc ngagecaigaing. Aling 14 me 17 me 21 yogowa Pitale yowa motowec.\f* \s1 Yesu ngagesingkelu wasecne ainoga \p \v 15 Nonge Yuda ngic, nonge Yuda ngic-ngigackacni fikeibeng. Nonge Israel yengele alingkacni miyac, \w bikic-baba|lemma="Bikic"\w* aling yengelacni mi fikeibeng. \v 16 Ngic monic ye \w Kristo\w* Yesu ngagesingkeme Wapongti ye ngic dondonne wackedaicte, yogo ngagegabeleng. Nga monic ye \w yefe-yowa\w* balaibelu gagacka, Wapongti ye ngic dondonne mi wackedaicte, miyac. Aime Wapongti ngage-ngagesingnonggengte ailu ngic dondonne wacnubanale nongileng yefe-yowa hegilelu Yesu ngagesingkelu gagabeleng. I yangucte, ngic-ngigac yefe-yowa balaibecaigaing, Wapongti yenge ngic-ngigac dondonne nalic mi wacebadaicte, miyac. Ye ngic-ngigac Yesu ngagesingkelu gagabiyeng, yenge sugu dondonne wacebadaicte.\x - \xo 2:16 \xt Sale 15:10-11; Rom 3:20-28; Gal 3:11\x* \p \v 17 Gocne yengi nongileng yanguc micaigaing, “Yenge Kristole ngage-ngage dondonne bafuwanogale ailu \w bikickolec|lemma="Bikic"\w* aigaing.” Inguc fadecka midec, Kristodi bikicte yefe bafickedec ingucne aidecka, yogo miyacbenang! \v 18 Na yefe-yowa yogo biyachac hegilelu baickeiba, yogo hatacmac aidacte, ibac bikic bafuwadacte. Ilec ailu na hatacmac aibaba esecne mi aidacte, miyac. \v 19 Aime yefe-yowadi bikicne edalicnume Wapongkolec ganogale ailu homalu yefe-yowa yogo hegileiba. Na Kristoholec malicpongka momoc wecnupabong domaibec. \p \v 20 Ilec ailu naneuctihac hatacmac gaga yago mi gagabac. Kristodi nale kwele kwelina gagac. Ilec yanguctihac sockolec galu \w Wapongte Madec\w* ngagesingkebe yedi gagana aibaba madicne bame wakeneledaicte. Yedi hocne kwele-angacka ago ainelelu nale ailu yeicne gagaine hegilewec.\x - \xo 2:20 \xt Gal 1:4\x* \v 21 Wapongte kwele-madic kwelena mi hegiledacte. Monic ye yefe-yowa balaibecaigac, Wapongti ye ngic dondonne yogo nalic mi wackedaicte, miyac. Yogolec ailu Kristo ye malicpongka homawec. Aime yefe-yowadi tapiliineholec fadecka Kristole homac yogo wiyac omane aidec. \c 3 \s1 Ngagesingkelu noine bafuwanoga \p \v 1 Galata ngic-ngigac, ngenge ngage-ngage-motocngineng mikacbenang. \w Yesu\w* \w Kristo\w* \w malicpongka webong|lemma="Malicpong"\w* domawec, ngenge yogo ngage-motoningte haicnginang yowa andoine wedungeleibeng. Aime ma ngicti kwesacngebalu ngage-ngagengineng basifuweme ngenge inguchac gagaing? \v 2 Wiyac moniyang sugu uwangelebe bafaliyening, ngenge oma yefewa \w Asu\w* baibong? \w Yefe-yowa\w* balaibeibongka, me Siduc Madicne ngagelu ngagesingkeibongte ailu Asu baibong? Ngagegaing, ngenge ngage-ngagesingka Asu baibong. \v 3 Ngenge Asuholec gaganginengti molickeweckacni yakumacbac socnginengte gagawa hatacmac gagaing, me? Ngenge aibaba kapainebenang ailu gagainghac, me? \v 4 Ngenge esecne Yesule ailu doic moc ngageibong, me? Aime yakumacbac yogolec noine akikic hegilegaing. \v 5 Wapongti Asuine ngelelu pasi damuineholec hewacnginang balu gagac. Aime yefe-yowa balu gabong, me Siduc Madicne ngagelu ngagesingkebong pasi yogo fikegac? Ngagegaing, ngenge ngagesingkegaingte ailu pasile maaine balu gagac. \s1 Ngage-ngagesingte yowa \p \v 6 Yogo yanguc fikewec, \q1 “\w Abraham\w* ye Wapong ngagesingkewecte ailu, ye ngic dondonne wackewec.”\x - \xo 3:6 \xt Fike 12:3; Rom 4:3,16\x* \rq (Fike 15:6)\rq* \m \v 7 Ilec ailu ngic-ngigac Wapong ngagesingkelu gagabeleng, nongileng Abraham gbolifocine aigabeleng, ngenge yogo ngage-motodaing. \v 8 Ailu Wapongti \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge ngage-ngagesingte ailu ngic-ngigac dondonne wacebadaicte. Ye \w Siduc Madicne\w* yogo lobewa fikenale esecnehac Abraham edowec. Aime yogo Wapongte hibiwa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Himongka ngic-ngigac habutowa gagaing, yenge sasawa gale madicte aimadickeyeledacte.” \rq (Fike 12:3; 18:18; 22:18) \rq* \m \v 9 Abraham ye Wapongte yowa ngagesingkewec, ingucnehac ngic-ngigac yenge Wapongte yowa ngagesingkedaingte, yenge Abrahamkolec momoc mimi-madic milu edocebadaicte. \p \v 10 Ngic-ngigac yenge Wapongte yefe-yowa balaibecaigaing, yenge sasawadi Wapongte aalicte bagewa gagaing. Wapongte hibiwa yogolec yowa monic yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngic-ngigac yenge Wapongte yefe-yowawa yowa kwelengkeicne fagac, yogo sasawa balaibelu yogowacni monic hegiledaingte, yenge Wapongte aalicte bagewa gagaing.” \rq (Yef 27:26) \rq* \m \v 11 Wapongte hibidi inguchac yanguc migac, \q1 “Monic ye ngage-ngagesingkolec, Wapongti dondonne wackeme gaga-sanang gadaicte.” \rq (Hab 2:4) \rq* \m Aime wackedaicte, iwacni monic ye Wapongte yefe-yowa balaibecaigac, Wapongti yele dondonne mi wackedaicte, miyac.\x - \xo 3:11 \xt Gal 2:16\x* \v 12 Wapongte yefe-yowadi ngage-ngagesingte yowa mi bayegengkedaicte. Aime yowa monic yanguc sugu mimiine fagac, \q1 “Monic ye yefe-yowa sasawa balaibedaicte, ye yefe iwa gagaineholec ailu gadaicte.” \rq (Dep 18:5) \rq* \p \v 13 Nonge yefe-yowa sasawa mi balaibelu Wapongte aalicte bagewa gabeng Yesudi amenonggeng balu fuli bacnubawec. Ailu yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngic-ngigac sasawa yocka gbedicebabong domacaigaing, yenge Wapongte aalicte bagewa gagaing.” \rq (Yef 21:23) \rq* \m Kristodi \w malicpongka|lemma="Malicpong"\w* Wapongte aalicte bagewa gawecte yefe-yowale umackacni bacnubawec.\x - \xo 3:13 \xt Rom 8:3\x* \v 14 Wapongti Abraham mimi-madic milu lacnowec, yogodi Yesule ailu Israel yengele alingkacni miyac, yengela hikeyackenale Kristo Yesudi fuli bacnubawec. Inguc aime Wapongti yowa mipangkewec, yogo balaibelu nongileng Yesu ngagesingkebeng Asu nolewec. \s1 Wiyac moc noledaicte \p \v 15 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, na ngic aibabanonggeng fagac, yogolec silicina edocngebabe ngagegaing. Monicti \w dodoficte|lemma="Dodofic"\w* yowa mime monicti yogo nalic mi hegiledaicte, me yowa monic yogolec feina mi taockedaicte. \v 16 Wapongti Abraham nga ngamboine yeke wiyac gocne yetenale yowa mipangkewec, yogo ye ngambofocine homacne yengele mi miwec. Ye ngic moniyangte sugu yanguc miwec, “Ngambogone.” Ngic ye hocne Kristo.\x - \xo 3:16 \xt Fike 12:7,9; 13:15; 24:7\x* \p \v 17 Na ilec ailu yanguc migabac, Wapongti Abrahamkolec dodofic balu mipangkewec, yogo gacgu hifa 430 motome, hatacmac Mosesholec yefe-yowa miwec, yogodi mimipang esecne nalic mi ewalidaicte me baickedaicte.\x - \xo 3:17 \xt Wah 12:40\x* \v 18 Aime yefe-yowa balaibegacte Wapongti gagale wiyac nalic mi lacnodaicte, Wapongte mimipangka sugu gagale wiyac nalic badaicte. Aime Wapongti Abraham moc bamadickelu mipangkelu gagale wiyac lacnowec, yogodi mimipang mipangkeicnele gagale wiyac bawec aigac. Ye yefe-yowawa nalic mi badaicte.\x - \xo 3:18 \xt Rom 4:14\x* \p \v 19 Inguc fikedecka midec, omalebac yefe-yowa loicne fagac? Yogo aibaba sowacne aibong yefe-yowadi edalicebadaicte. Wapongte yefe-yowa famehac gacgu Abrahamte gbolile mipangkewec, ye fikewec. \p Aime kwele-moniyang fikenale \w angelo\w* yengi yefe-yowa balu ngic hewacngineng Moses lacnoibong.\x - \xo 3:19 \xt Rom 5:20; Sale 7:38\x* \v 20 Ngic hewacine yedi aling moniyangte yowa mi midaicte. Aime Wapong ye moniyang ailu yeicne mimipang yowa sugu midaicte.\f + \fr 3:20 \ft Ilec ailu Wapongti Abrahamta mipangkewec, yogodi Mosesle yowa ewaligac.\f* \p \v 21 Wapongti Abrahamta yowa mipangkewec, yogo yefe-yowadi welockegac, me? Yogo miyacbenang. Wapongti yefe-yowa nolewec, yogodi gaga-sanang nalic mi noledaicte, miyac. Ilec ailu ye yefe-yowale ailu ngic-ngigac dondonne nalic mi wacnubadaicte, miyac.\x - \xo 3:21 \xt Rom 8:2-4\x* \v 22 Ngic-ngigac Yesu Kristo ngagesingkebong Abrahamte yowa mipangkewec, yogo yeledaicte. Inguc fikenale Wapongte yefe-yowale hibidi yanguc edalicnubawec, ngic-ngigac sasawa nongileng \w bikicti|lemma="Bikic"\w* witicnubame bageina gaibeng. \p \v 23 Ngage-ngagesing mi fikeemewa nongileng muc-macka ngiyebeng yefe-yowadi damongnubawec. Aime ngage-ngagesing fikeme umac yogo miyac aiwec.\x - \xo 3:23 \xt Gal 4:3\x* \v 24 Aime yefe-yowadi damongnubalu wedunoleme gacgu Wapongti ngage-ngagesingte ailu dondonne wacnubanale Kristo lome fikewec.\x - \xo 3:24 \xt Rom 10:4\x* \v 25 Aime dameng yagowa ngage-ngagesingte yefe dondonna gaga yogo biyac fikewec. Ilec ailu yefe-yowale bagewa hatacmac mi wedunoleme gagabeleng. \p \v 26 Ngenge sasawadi ngage-ngagesingka Kristo Yesuholec wetackelu Wapongte adu-madecfocine aigaing.\x - \xo 3:26 \xt Yoa 1:12\x* \v 27 Nga ngic-ngigac Kristoholec \w misa-lowac\w* aiibong, ngenge sasawa silicngineng yanguc, Kristodi ngakpi-kpolucngineng ingucne aime ngenge ye socnginang holebong hauwec.\x - \xo 3:27 \xt Rom 6:3\x* \v 28 Yogo \w Yuda ngic-ngigac\w* me \w Grik\w* ngic-ngigac, me kwelec kwekwe me damongngine, me ngic me ngigac, ngenge aling monic-monic mi aigaing. Ngenge sasawadi Kristo Yesuholec wetackelu aling moniyang aigaing.\x - \xo 3:28 \xt Rom 10:12\x* \v 29 Aime Kristoholec wetackegaing, ngenge Abraham ngambofocine galu Wapongte mimipang bagaing.\x - \xo 3:29 \xt Rom 4:13\x* \c 4 \s1 Wapong adu-madecfocine \p \v 1 Na yanguc ngagelu migabac, madec monicti mamacine homawecte mole-damocine yeicne ainale ngagedaicte. Ailu ye madec hakicte ailu yogolec wangec gagac, ye wacine mikac galu kwelec kwekwe ingucne gadaicte. \v 2 Ye yeicne hole-gumec mamacine nga ngic mole-damoc moc damongkegac, yekele bagewa gaemewa mamacinedi dameng miwec, dameng yogo kwesime mafaine bame yeicne aidaicte. \v 3 Nongileng ingucbac inguc gaibeng. Adu-madec gaebengka himongte aleng yengi kwelec kwekwe bacnubabong yengele bagewa gaibeng.\x - \xo 4:3 \xt Kol 2:20\x* \v 4 Gaebengka dameng miicne, yogo kwesime Wapongti yeicne Madecine saleme wawec. Ye \w yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\w* bagewa ngigacta fikewec.\x - \xo 4:4 \xt Yoa 1:14; Rom 1:3\x* \v 5 Fikelu ngic-ngigac yefe-yowale bagewa gagabeleng, nongileng iwacni fuli bacnuba ofelu yeicne madecine ingucne hole-gumec ainolenale lowec. \p \v 6 Ngenge adu-madecfocine aigaing, yogolec ailu Wapongti Madecinele \w Asu\w* saleme kwelenonggang galu nongeholec yanguc aukwelu hiyalu gagac, “O Mamacne.”\x - \xo 4:6 \xt Rom 8:15-17\x* \v 7 Ilec ailu, ga hatacmac kwelec kwekwe mi aidamecte. Ga Wapongte madecte mac ngiye-ngiye baengka yedi mimipangine miwec, yogo geledaicte. \s1 Poldi Galata yengele ngageboc aiwec \p \v 8 Aime ngenge esecne Wapong mi ngageebongka siduc-gbong nga aleng yengi kwelec kwekwe bacngebaibong. Aime yogo yenge Wapongte silic ingucne miyac. \v 9-10 Ngenge yanguctihac ngage-motolu Wapong ngagegaing, me yanguc nalic mibe, Wapongti ngenge biyachac ngagecngebawec gagaing. Ailu ngenge hadeng gocna nga tamacne gocna ailu gungka dameng nganicaigaing. Nganilu hifale dameng silicine haicine monic monicte ngagebong noine aime yogo balaibelu gacaigaing.\x - \xo 4:9-10 \xt Rom 14:5; Kol 2:16\x* Inguc ailu ngenge omale hatacmac hefaliyelu himongte aleng waweweine nga tapilingineng mikac, yengela hatacmac hikelu yengele kwelec kwekwe aling ainingte ngagegaing? Aibabangineng yogodi kpungke-kpungkeine aigac. \v 11 Na boletowa ngengela baiba, yogo noine mikac aidaickale ailu, ngageboc aigabac. \s1 Wiyac fikeyeledaicte \p \v 12 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, na ngenge ingucne gaiba. Ilec ngenge na ingucnehac ainingte dogbac ailu edocngebagabac.\f + \fr 4:12 \ft Galata ngic-ngigac yenge Israel yengele alingkacni miyac. Ilec ailu esecne Yuda yengele yefe-yowa mi balaibeibong. Pol ye inguchac Yuda yengele yefe-yowa mi balaibewec.\f* Na ngengi monic mi basowalecnuibong. \v 13 Socnedi huckolec aiwecte dameng iwa molickelu \w Siduc Madicne\w* mibe yegengkengelewec, yogobac ngagegaing. \v 14 Ailu socne huckolecte ailu ngenge umac ngeleiba. Aime ngenge mi ngage-sowalenelelu hegilecnuibong, miyac. Ngenge Wapongte \w angelo\w* monic, me \w Kristo\w* \w Yesudi|lemma="Yesu"\w* kwesime damongkedabongtesoc na ekongnulu damongnuibong. \v 15 Aime yakumacbac kwele-angacngineng yogo wenuwa fagac? Ngenge molickelu angac homacne ngagelu donge-hucngineng bamoctolu nelenogale silic aiibong, ngengele aibaba madicne yogo mibasanang ailu mibe yegengkegac. \v 16 Na ung-yowa noine edocngebagabacte ngenge ngaba aigaing, me? Na yogolec ngagebe kpungke-kpungkeine aigac. \p \v 17 Ngic yenge mudocngebanogale aicaigaing, ngenge yengeholec taockelu domaningte dacineholecbenang micaigaing. Ailu yenge ngengele madicne monic mi ngagesicaigaing, miyac. Ngengi yengele yowale angac ngagelu hegilecnubalu yengela taockeningte, yenge yogolec sugu aiyelegac. \v 18 Ngenge aibaba madicne balaibeningte bole bagaing, yogo madicne. Aime nani ngengeholec gagabac, yogowa sugu miyac. Aibaba madicne balaibeningte, bole yogo damengsoc sanangkelu balu gadaing. \v 19 Adu-madecfocne, na ngengele ailu hatacmac doic gado ingucne hicnulu gagac, inguc ailu gabe Kristole aibabadi ngengele kwelewa fike-benangkedaic. \v 20 Na ngengele ngagelu wenuc aidacte, yogo kpungke-benangkelu ngage-ngage bole balu gagabac. Ailu ngengeholec yanguctihac gadaba midec, sawang-yowane sanangne nalic hegilelu yowa ulucne mibe ngenge yogo balaibedabong. \s1 Dodofic yaeckang \p \v 21 Aime yefe-yowale bagewa ganogale angacngebacaigacte, ailu ngenge hedec lolu yefe-yowa ngagecaigaing, me? \v 22 \w Abraham\w* ye madeckecine yaeckang, yowa inguc yefe-yowawa kwelengkeicne fagac. Aime madec monicti ngigacinebenang, yelacni nga monicbac kwelec kwekwe ngigac yelacni.\x - \xo 4:22 \xt Fike 16:15; 21:2\x* \v 23 Aime kwelec kwekwe ngigac yelacni madecine ye socte gagale alingkacni fikewec. Nga ngigacbenangngine yelacni fikewec, ye Wapongti Abraham nga Sara mipangkeyetewec, yogowacni fikewec.\x - \xo 4:23 \xt Rom 9:7-9\x* \p \v 24 Na nangeng yowa monic yanguc holelu migabac. Ngigac yaeckang yeke \w dodofic\w* yaeckangte sosocine aigaic. Dodofic monic yogo Arebia himong iwa \w Sinai\w* tikiwa yefe-yowa milu hefeicne yogolec adu-madecfocine yenge kwelec kwekwe gagale bagewa fikelu gacaigaing, yogo Hagadi aigac. \v 25 Ailu Haga ye Sinai tiki ingucne aigac. Nga Yerusalem yakumac fagac, yogo Hagale sosoc aigac. Yerusalem ye yakumac yeicne nga adu-madecfocine yengeholec kwelec kwekwe mucineholec ailu gagabiyeng. \v 26 Aime Yerusalem monic honocmengka wilini mucine mikac, Sara yogo nongileng nenggacnonggengbenang. Ailu Sara nongilengkolec mucine mikac.\x - \xo 4:26 \xt Hib 12:22; Miye 21:2,10\x* \v 27 Aime yele yowa yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ngigac hufing kogocgone mikac, ga belic-belicka ganong. Nga ngigac gado monic mi hicguwec, ga tapiliholec beliyelu aukwenong. Ngigac hufing gale adu-madecfocgone yenge homacnehac sawedaingte. Ailu ngigac ngaweineholec yele adu-madecfocine ewalicebagaing.” \rq (Yes 54:1) \rq* \p \v 28 Ngic hae-gbafocne, Wapongti Abrahamkolec yowa mipangkeme \w Aisak\w* fikewec, ingucnehac Wapongti Yesule ailu yowa mipangkeme yeicne adu-madecfocine fikeibeng.\x - \xo 4:28 \xt Rom 9:7\x* \v 29 Madec socte aibabale alingkacni fikewec, yedi dameng iwa madec Asule aibabale alingkacni fikewec, ye weyebic aicnowec, silic ingucnedi yakumac fagac.\x - \xo 4:29 \xt Yoa 8:35\x*\f + \fr 4:29 \ft Dameng iwa Yuda ngic yenge yefe-yowa balaibelu gaibong, yenge yanguc miibong, “Ngic-ngigac Yesu ngagesingkegaing, yenge yefe-yowa inguchac balaibedabiyeng.”\f* \v 30 Aime Wapongte hibidi yogolec ngagesilu yanguc migac, \q1 “Ga kwelec kwekwe ngigac madecineholec welu yebicepaengka hikedabiyec. I yangucte, kwelec kwekwe ngigac yele madecti ngigacbenangngine yele madeckolec mole-damoc nalic mi badabiyecte, miyac.” \rq (Fike 21:10) \rq* \p \v 31 Ngic hae-gbafocne, ilec nongileng kwelec kwekwe ngigac yelacni miyac, nongileng ngigacbenangngine yelacni. \c 5 \s1 Kristodi lukecnubawec \p \v 1 Nongileng muc mikac ganangte \w Kristodi|lemma="Kristo"\w* yefe-yowale muckacni lukecnubawec. Ilec ngenge sanangkelu domadabiyeng. Ngenge hatacmac yefe-yowale kwelec kwekwe locngebabong gadaingkale, ngani-motolu gadabiyeng. \p \v 2 Ngagegaing, ngenge soc tofangineng helockedaingte, ibac Kristolacni babafic monic mi badaingte, na Poldi inguc edocngebagabac. \v 3 Ngic soc tofangineng helockedaingte, yenge Wapongte \w yefe-yowa\w* sasawa ngagelu balaibeyackedaing, yogo sanangnehac hatacmac edocngebagabac. \v 4 Nga ngic Wapongte haicka dondonne domalu yefe-yowa balaibeningte ngagegaing, ngenge Kristolacni hatacmac baicngebabong Wapongte kwele-madic hegilelu lobina gagaing. \v 5 Aime \w Asudi|lemma="Asu"\w* bacnubame nongileng ngage-ngagesingka gabeng Wapongti dondonne wacnubadaicte, yogolec wangec gagabeleng. \v 6 Nongileng Kristo \w Yesuholec|lemma="Yesu"\w* wetackelu gadabelengte, ibac \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* me mi helockeicne, yogolec ngagebeng wiyac feicne mi aidaicte. Ngage-ngagesingnonggeng balaibelu kwele-angacka ago aiyelelu balu gadabelengte, yogodi sugu feicne aigac.\x - \xo 5:6 \xt 1Kor 7:19; Gal 6:15\x* \s1 Sawang-yowa \p \v 7 Ailu ngenge Yesule ngage-ngagesingte yefewa gasackebong ma ngicti yefengineng hedickeme yowa noine hegilelu gagaing? \v 8 Ngic yogo yengele yowadi Wapong wacngebawec, yelacni mi welegac. \v 9 \w Yis\w* kapucine kpisicnemacti sawecaigac, ingucnehac ngic yengele kwesacti sawecaigac.\x - \xo 5:9 \xt 1Kor 5:6\x* \v 10 Na Sugucneholec wetackelu ngengele ngagesilu yanguc ngagelu gagabac, ngenge nale ngage-ngage yogo balaibe galu ngage-ngage gocne hegiledaingte. Aime monic ye ngageboc bafuwangelelu gagac, ye bikicte ameine badaicte.\x - \xo 5:10 \xt Gal 1:7; 2Kor 11:15\x* \v 11 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, soc tofangineng helockeicnele yefe yogo mi edocebalu weduyelegabac, yefe yogo biyachac hegileiba. \w Malicpongte|lemma="Malicpong"\w* yowa mibe ngic yengi weyebic ainelelu gagaing. Ngic yogo yenge soc tofangineng helockeningte weduyeledaba midec, ngic-ngigac yenge malicpongte yowale ngaba mi aidabong. \v 12 Aime ngic gocnedi yowanonggeng kwelu ngengele ngage-ngage basifuwelu gagaing, na yengele kwele-dac ngagegabac. Ailu ngagebe ngic yogo yenge socngineng bucbuchac helockelu baickebong madickedaicte. \s1 Asu nga socte gaga \p \v 13 Ngic hae-gbafocne, ngenge yefe-yowale mucngineng mikac ganingte Wapongti wacngebawec. Ngenge muc mikac gaga yogo gagaingte migbedic yowa milu socnginengte gaga balaibebong mi madickedaicte. Yogo mi fikenale ngenge angacka kweledi doficnagulu kwelec kwekwe ngic ingucne kwelec kwedabiyeng.\x - \xo 5:13 \xt 1Pi 2:16\x* \v 14 I yangucte, yefe-yowadi yogolec momoc kpatuleicne yanguc fagac, \q1 “Gageicne aigelecaigac, silicine ingucnehac ngic-ngigac gale emewa gagaing, yengele kwelegonedi ago aiyelelu angac ngageyelelu gadamec.”\x - \xo 5:14 \xt Rom 13:9\x* \rq (Dep 19:18)\rq* \m \v 15 Aime ngenge ngengileng, gocnedi micti minagulu ngaba ainagulu basowalecnagudaingkale, damongngineng balu gadaing. \p \v 16 Na yanguc migabac, ngenge Tili Asudi molickeme hikedaing. Inguc ailubac ngenge socnginengte gagale angac yogo hegiledaingte, ailu mi balaibedaingte. \v 17 Socnginengte gagadi Asule gaga wecaigac. Nga Asudi socnginengte gaga wecaigac. Yeke ngaba ainagucaigabiyec. Ilec ngenge wiyac madicne ainogale ngagecaigaing, yogo hegilecaigaing.\x - \xo 5:17 \xt Rom 7:15-23\x* \v 18 Nga Asudi molickeme hikedaingtewa, yefe-yowale bagewa mi gadaingte. \p \v 19 Aime socnginengte gagale aibaba yogo yanguc yegengkedaicte, selo-boic aibaba nga aibaba wonongkolec ailu kosa gagadi wakeicne.\x - \xo 5:19 \xt 1Kor 6:9-10\x* \v 20 Siduc-gbong alang bacnolu gaga nga hefec-dinac aibaba. Ailu ngabaholec gaga nga ngenge yowanginengti ngaba silic aicaigaing. Nga hasowac ailu aalicka wiyac ainoga. Nga bonec nono aibaba, gulu-kwouc ailu habu kwesacine haicine monic-monic fagac. \v 21 Ailu hasowac nga misa sanangne nobong kwele basifuc aiyelecaigac, ailu aibaba gocne ingucne. Esecne edocngebaiba, ailu yakumac hatacmac ung-yowa milu edocngebagabac. Ngic-ngigac aibaba ingucne balaibecaigaing, yenge Wapongte \w ngani-damongte|lemma="Ngani-damong"\w* gaga nalic mi badaingte. \p \v 22 Asule gaga noine yanguc ainoga. Kwele-angacka dodofic ailu ganoga, nga belic-belic, ailu kwele-mogungkolec. Nga aibaba ulucne, nga babafic ainagulu, nga aibaba madicne. Ailu ngage-ngagesingkolec, \v 23 nga uluwelu gaga, ailu aibaba damongkenoga. Yefe-yowadi aibaba ingucne sasawale aka monic mi holegac. \v 24 Aime Kristo Yesule ngic-ngigac yenge socnginengte gaga yogolec kwele fangke-fangke nga angac-heloc, yogo biyachac \w malicpongka webong|lemma="Malicpong"\w* homawec.\x - \xo 5:24 \xt Rom 6:6; Kol 3:5\x* \p \v 25 Asudi gaganonggeng bafuwanolelu, damongkenoleme nongileng ye balaibedabeleng. \v 26 Balaibelu soc bafefe me kwele kwefang ainagulu me hasowac ainagulu mi aidabeleng.\x - \xo 5:26 \xt Filp 2:3\x* \c 6 \s1 Sanangne domalu baficebanoga \p \v 1 \w Ngic hae-gbafocne|lemma="ngic hae-gba"\w*, ngengelacni monicti \w bikic\w* bafuwame ngic Asuholec gagaing, ngengi ngic yogo ingucne kwele-ulucka bafickelu edo-bamadic aicnodaing. Ailu ngengileng ingucnehac lokwesacka wawedaingkale, damongnagulu gadabiyeng.\x - \xo 6:1 \xt Mat 18:15\x* \v 2 Ngenge hewacnginang ngic-ngigac umacnginengkolec ngani-bafic aiyelelu gadabiyeng. Inguc ailu \w Kristole|lemma="Kristo"\w* \w yefe-yowa\w* balaibedaingte.\x - \xo 6:2 \xt Rom 15:1\x* \v 3 Monic ye feicne mi ailu yeicnele ngageme feicne aidaicte, yebac yeuctihac kwesac ainagudaicte. \v 4 Ngenge filesoc filesoc aibabangineng ngani-wosaec aidaing. Aime monic ye nganime yeicne aibabaine nalic aime, yogolec kwele-madic yeicna fadaic. Inguc facnodaictewa, gocne yengele aibaba yogo nganilu mi wosaedaicte. \v 5 Ngic yenge bolengineng filesoc filesoc badaingte.\x - \xo 6:5 \xt Rom 14:12\x* \p \v 6 Wewedufocngineng Wapongte yowa wedungelecaigaing, ngenge yengele ngagesilu wiyacngineng madicne heuckelu wewedufocngineng nebocine yeledaing.\x - \xo 6:6 \xt 1Kor 9:11,14\x* \p \v 7 Aime gageuctihac kwesacnagulu yanguc mi ngagedamec, “Na Wapong kwesackegabac.” Ga Wapong nalic mi kwesackedamecte. Yogolec ngic monic ye nosing monic duwedaicte, ye nosing noine silicine ingucnehac fuluckedaicte.\x - \xo 6:7 \xt Rom 8:13\x* \v 8 Monic ye socte gagawa wiyac duwecaigac, ye socte gagawacni noine fuluckeme sowaledaicte. Nga monic ye \w Asule|lemma="Asu"\w* gagawa wiyac duwecaigac, ye yogolec noine, \w gaga-sanang\w* badaicte. \v 9 Ilec ailu aibaba madicnele tapili-wawa mi aidabeleng. Nongileng tatakic mikac galu aibaba madicne ailu gaebengka damengtowa kwesime nosing noine madicne badabelengte. \v 10 Nongileng damengnonggeng fagachac, iwa ngic-ngigac sasawa aibaba madicne aiyeledabeleng. Ailu agofocngineng yenge Sugucnenonggeng ngagesingkelu gagabiyeng, yenge madicne homacnehac aiyeledabeleng. \s1 Kwele-efec nga mimi-madic yowa \p \v 11 Nganining, naneuc molenedi kweleng sugucnebenang kwelengkegabac.\f + \fr 6:11 \ft Poldi hibi kwelengkenogale mime ngic monicti yele yowa ngagelu kwelengkelu gawec. Ilec ailu Galata hibi yago 1:1-6:10 Poldi mime ngic monicti ngagelu kwelengkeme motowec. Motome 6:11-18 ibac Pol yeuctihac kwelengkewec. Ilec ailu Galata ngic-ngigac nganilu yanguc ngageibong, ngic monicti hibi yogo mi saleme baibong. Poldi sugu kwelengkelu saleme baibong.\f* \v 12 Ngic sasawa yengi soc tofangineng helockeningte kpafengngebalu micaigaing, yenge socnginengte gagale silicka feicne ainingte ailu inguc micaigaing. Ailu yenge Kristole \w malicpongte|lemma="Malicpong"\w* ailu weyebic aiyeledaingkale, inguc aingelecaigaing. \v 13 Ngic soc tofangineng biyac helockeibong, yenge yengileng yefe-yowa mi balaibecaigaing. Nga yengebac ngengele ngagelu yengileng wac bafeningte ailu ngengele soc tofangineng helockeningte homacnehac aiyeledaicte. \v 14 Aime nani wiyac monicte ngagelu wacne mi bafedacte, miyacbenang. Sugucnenonggeng \w Yesu\w* Kristole malicpongte wac sugu bafedacte. Yogolec ailu himongte gaga yogo webong nala homame naneicne himongte gagawa wecnubong homaiba, ingucne ngagegabac. \p \v 15 Ngic \w soc tofangineng helockeicne|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* me mi helockeicne, yogodi wiyac feicne mi aigac. Wapongti mime ngic-ngigac gbolicne fikeibong, yogodi sugu feicne aigac.\x - \xo 6:15 \xt Gal 5:6; 2Kor 5:17\x* \v 16 Aime ngic-ngigac yefe yogo gaganginang balaibecaigaing, yenge Wapongti yengela kwele-mogung nga kwele-sowac lodaicte, yogo yengi Wapongte aling gbolicne aigaing. \p \v 17 Ailu yanguc mimoctogabac, Yesule bole babe wecnubong yele lofoc socna balu gagabacte, monicti na kwele-umac hatacmac mi neledaic.\x - \xo 6:17 \xt 2Kor 4:10\x* \p \v 18 Ngic hae-gbafocne, Sugucnenonggeng Yesu Kristole kwele-madicti asunginang fadaic. Yogo foinac.