\id EPH - Migabac; Bomes K, 1st draft 14-Aug-09 \h Efesas \toc1 Poldi Efesas Habu Yengele Hibi Kwelengkewec \toc2 Efesas \toc3 Efs \mt2 Poldi \mt1 Efesas \mt2 Habu Yengele Hibi Kwelengkewec \is1 Mimi-yegeng yowa \ip Pol ye Yesule siduc mac nga taon fagacsoc minogale mac lolickelu gawec. Efesas yogo taon sugucne monic Asia prowins iwa fagac. Ye alecine yaeckang Efesas iwa hikewec. Hikelu dameng bangkacnemac galu Yesule yowa weduyelewec (Salecebaicne 18:19-21). Iwacni Yerusalem hatac hikewec. Gacgu alecine habackang aime Efesas taonka hatac hikelu hifa habackang iwa galu weduyelewec (Salecebaicne 19-20). Galu iwacni hefaliyelu Yerusalem kwesiwec. Yerusalem game Roma ngic yengi muc-macka loibong. Dameng iwa Roma gamang yenge Roma taon nga Israel himong fagaingsoc damongebawec. Ye Roma bahikebong iwa muc-macka ngiyewec (Salecebaicne 21, 28). Muc-macka ngiyelu hibi yago kwelengkelu Tikikus lacnome bahikelu Yesule habu Efesas iwa gaibong yenge yelewec. \ip Pol ye Israel alingkacni. Israel ngic-ngigac yenge Abraham madecine Aisak, yele fikesaweckacni. Yenge Wapongte yefe-yowa balaibelu gaibong. Efesas ngic-ngigac homacne yenge Israel yengele alingkacni miyac. \is1 Yowa yago hibi nebocina fagac \io1 1:1–2 Mimi-madic yowa \io1 1:3—3:21 Wapongti wacnubame Kristo ngagesingkebeng habu moniyang kpaducnubame Yesule habu gbagbacne gagabeleng \io1 4:1–6:9 Gaga gbolicnele aibaba balaibelu ganoga \io1 6:10–20 Nongileng Kristole tapiliwa sowacne ewalidabelengte \io1 6:21–24 Poldi wenac-madic nga kwele-madic yowa kwelengkelu edocnubawec \c 1 \s1 Mimi-madic yowa \p \v 1 Na Pol, Wapongti bawosaecnume \w Kristo\w* \w Yesule|lemma="Yesu"\w* \w salecebaicne\w* aigabac. Ngic-ngigac Wapongte bingec Efesas taonka Kristo Yesu ngagesingkecaigaing, ngengele hibi yago longelegabac.\x - \xo 1:1 \xt Sale 18:19-21; 19:1\x* \v 2 Mamacnonggeng Wapong nga Sugucnenonggeng Yesu Kristo, yekele kwele-madic nga kwele-mogungtowadi ngengela fadaic. \s1 Kristole kwelele wiyac madicne sasawa nolewec \p \v 3 Wapong ye Sugucnenonggeng Yesu Kristo yele Mamac, ye mimitengineholec. Ye aling gbagbacne nongileng Kristoholec wetackelu ganangte ailu yedi kwele-ilucte mimi-madic sawawa fayackegac, yogo sasawa nolewec.\x - \xo 1:3 \xt Efs 2:6\x* \v 4 Mimi-madic yogo yanguc, ye hocne biyachacbenang molickelu himong nga sawa yeke mi fikeebocka, yele haicka gbagbacne nga sowacne mikac ganangte Kristole ailu bawosaecnubawec.\x - \xo 1:4 \xt Yoa 15:16\x* \v 5 Ailu yeicne adu-madecfocine bacnubanale ye angacine nga ngage-ngageine balaibelu Yesu Kristole ailu esecnehac ngage-motocnubawec.\x - \xo 1:5 \xt Yoa 1:12\x* \v 6 Ailu ye angac Madecine nga yeicne wac feicnele ailu kwele-madic ainolewec. Ilec nongileng ye mitengkegabeleng. \s1 Yesule sacti suwecnubawec \p \v 7 Wapongte kwele-madic yogo wakelu fagacte Kristole sacti fuli bacnubalu \w bikicte|lemma="Bikic"\w* muckacni lukecnubalu bikicnonggeng hegilewec.\x - \xo 1:7 \xt Efs 2:7; Kol 1:14\x* \v 8 Ilec ngage-ngage-motoc nga ngage-ngage noine sasawa yogo momochac homacnebenang bamadickenolewec. \v 9 Wapongte kwelewa ngage-ngage angacine sangke-sangke fagac, yogo Kristole ailu mipangkelu yanguc mime yegengkenolewec,\x - \xo 1:9 \xt Rom 16:25\x* \v 10 “Na Kristo salebe himongka walu wiyac sasawa himongka nga honocmengka fagaing, yogo kpatulecebalu yogo damongebadaicte. Ailu ngage-ngage bole balu alingkeiba ailu damengtowaine ngageiba, iwa noine fikedaicte.”\x - \xo 1:10 \xt Kol 1:16,20\x* \p \v 11 Wapong ye esecnehac ngage-ngageine alingkelu ngagesilu ngage-motowecte Kristole ailu ngage-wosaec ainolelu bacnubawec. Ye wiyac sasawa kweleina alingkelu ngageme fawec, yogo noine inguc fikenale aiwec.\x - \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29\x* \v 12 Ilec Israel ngic-ngigac nongilengti molickelu Kristo ngagesingkelu wangec gagabeleng. Aime Wapongte wac feicnedi hikelu game mitengkelu afeedabelengte. \v 13 Israel yengele alingkacni miyac, ngenge inguchac yowa noine ngagebong bikicte ameine bame wasecne ainingte Yesule \w Siduc Madicne\w* balu ngagesingkeibong. Ngagesingkebong ngenge yele ainingte ailu \w Tili Asu\w* ngelenale miwec, ye yogo kwelenginang lolu mipangkelu ngelewec. \v 14 Mole-damocnonggeng fagac, yogo nongileng noledaicte. Mole-damocte mimipangine yogo Tili Asu nolewec. Yogo balu gadabelengtewa, Wapongti bikicte muckacni lukecnubalu bacnubadaicte. Ilec Wapongte wac feicne mitengkegabeleng.\x - \xo 1:14 \xt 2Kor 1:22\x* \s1 Siduc Madicnedi sawelu fanoledaic \p \v 15 Aime ngenge Sugucne Yesu ngagesingkecaigaing. Ailu ngic-ngigac Wapongte bingec sasawa yenge kweledi angac ngageyelebong yowa-siduc yogo ngageiba. \v 16 Ilec ailu damengsoc ngengele ngagesilu Sugucne milockelu kwele-madic edocaigabac. \v 17 Milu yanguc milockecaigabac, Sugucnenonggeng Yesu Kristo yele Wapong, ye wac feicnetowaholecti Mamac gagac. Ailu ye ngage-ngage-motoc nga wiyac sangke-sangke fagac yogo bame fikelu yegengkenale Asu ngeleme, Wapong kweledi bucbuchac ngagedaingte.\x - \xo 1:17 \xt Kol 1:9\x* \v 18 Aime yedi kwelenginang angoleme wiyac honocmengka ngengele wangec fagac, yogo ngage-motodaingte. Wapongti ngenge yogo baningte wacngebawec. Wiyac yogo tapili nga wac feicneholecti wakeyackeicne fagac. Ye ngic-ngigacfocine Wapongte bingec mole-damocine yogo ngelenale lowec fagac. \v 19 Ailu ngage-ngagesingkolec, nongileng yele tapilitowa feicnedi bole balu gagac, yogolec fungine inguchac ngage-motodabelengte.\x - \xo 1:19 \xt Kol 1:11\x* \p \v 20 Aime yeicne tapiliine feicne, yogodi Kristola bole bame homackacni gboliye fangkelu sawawa feme foleinapec lowec ngiyegac.\x - \xo 1:20 \xt Mige 110:1; 2Kor 13:4; Kol 2:12; 1:16; 2:10\x* \v 21 Ailu sawa hewacka damong nga aling bole-yowa tapilinginengkolec ailu tapili haicine monic-monic nga sugucne-aling gocne gagaing, ailu wac sasawa wackecaigaing. Yogo yengele feicnetowangineng lowec ngiyegac, yogo dameng yagolec sugu miyac, yogo inguc fafeginowagac. \v 22 Inguc ailu Yesule habu baficebanale Wapongti wiyac sasawa yele bagewa kpaducebawec. Kpaducebame hodocngineng ailu wiyac sasawa yogolec sugucnengineng aiwec gagac.\x - \xo 1:22 \xt Mige 8:6\x* \v 23 Aime habu yenge Kristole noi-hewacine nga hige-moleine aibong, yedi habu nga wiyac sasawa bafuwayelelu bame wakeyelegac.\x - \xo 1:23 \xt Efs 4:10,15; Rom 12:5; Kol 1:18\x* \c 2 \s1 Esecne sowacneholec gaibeng \p \v 1 Ngenge esecne Wapongte yefe ewalilu \w bikickolec|lemma="Bikic"\w* galu homaicne ailu,\x - \xo 2:1 \xt Kol 1:21; 2:13\x* \v 2 himongte gagawa nga \w aleng\w* yengele ngictau tapiliineholec balaibeibong. Ailu yakumac yowa wewe ngic gagaing, yengele ngictau yogolec bole balu gagaing.\x - \xo 2:2 \xt Kol 3:7; Tit 3:3\x* \v 3 Ngenge nga nonge momochac nongileng esecne yengele alingka galu socnonggengte gagale angac nga ngage-ngage sasawa balaibelu gaibeng. Aime nongileng yenge ingucne Wapongte aalicti feinonggang fewec.\x - \xo 2:3 \xt Kol 3:6\x* \s1 Wapongti bagboliyecnubalu ngage-ngagesingka locnubawec \p \v 4-5 Nongileng Wapongte yefe ewalilu gabeng asunonggeng homaicne gaibeng. Aime Wapongti sifu kwele-sowac sugucnehac ainolelu kwele-angactowa ngagenolewecte nongileng momoc \w Kristoholec|lemma="Kristo"\w* bacnubalu bagboliyecnubawec. Aime Wapongti kwele-madic aingelewec, yogodi bikicte ameine bame wasecne aidaingte.\x - \xo 2:4-5 \xt Rom 6:13\x* \v 6-7 Ye Kristo \w Yesule|lemma="Yesu"\w* madicnele ailu kwele-madic ailu yeholec taocnubawec. Yogolec dameng lobewa fikeme baba-madictowaine mime yegengkenale Kristo Yesuholec bagboliyecnubalu honocmengka locnubawec.\x - \xo 2:6-7 \xt Kol 2:12\x* \v 8 I yangucte, ngenge Yesu ngagesingkeibongte yedi kwele-madic aingelewec, yogodi bikicte ameine bame wasecne aiibong. Aime Wapong ye ngageboc mi ailu ngage-ngagesingngineng yogo ngelewec, yogo ngengelacni miyac. \v 9 Wasecne aiibong, yogo ngengileng aibabale miyac. Ilec monicti yeicne ngageme wiyac feicne mi aidaic.\x - \xo 2:9 \xt 1Kor 1:29-31; 2Tim 1:9\x* \v 10 Nongileng Wapongte mole-hibi ailu Kristo Yesuholec wetackelu gabeng, Wapongti aibaba madicne esecnehac alingkelu milockenolewec. Ailu yedi aibaba yogo balaibelu ganangte bacnubawec.\x - \xo 2:10 \xt Tit 2:14\x* \s1 Yesule emewa wetackelu ganoga \p \v 11 Ilec ngenge wiyac yago ngagebong fadaic. Ngenge esecne \w Israel yengele alingkacni miyac\w* galu himong-socte alingka gaibong. Inguc gaebongka, Israel ngic yengi \w soc tofangineng helockeibongte|lemma="Soc tofaine helockegac"\w* ngengele yanguc miibong, “Ngenge soc tofangineng mi helockeicne ailu Wapongte alingkacni miyac.” Soc tofaine heloc-heloc yogo ngicti socka moc aiicne. \v 12 Dameng iwa ngenge Kristo mikac galu \w Israel\w* ngic yengele alingka taockenogale kpatalangelebong gaibong. Aime Wapongti mimipang sanangnele \w yowa hefelu|lemma="Dodofic"\w* Israel ngic-ngigac weduyelewec, yogolec lobeina gaibong. Ngenge himong yagowa Wapong mikac gaibong, aime gaga madicne monic fikengeledaicte, yogo mi ngagelu wangec gaibong.\x - \xo 2:12 \xt Kol 1:21; Rom 9:4\x* \v 13 Ngenge esecne inguc dalicka gaibong. Ailu yanguctihac Kristo Yesuholec kpatulelu gagabiyeng. Aime Kristole sacti sotiyeme Wapongte emewa kwesilu gagabiyeng.\x - \xo 2:13 \xt Kol 1:20\x* \s1 Yesudi ngaba baickeme aling moniyang sugu aiibeng \p \v 14 Kristo ye yeuctihac kwele-moniyang ainolewec. Nonge Israel ngic-ngigac nga ngenge Israel alingkacni miyac, hewacnonggang ngabadi aka fawec, yogo yedi heuckelu baickeme miyac aiwec. Ailu ye yeicneholec kpatulecnubame habu moniyang aiibeng.\x - \xo 2:14 \xt 1Kor 12:13\x* \v 15 Yesudi himong-socine homacka lowec, yogodi Wapongte \w yefe-yowale|lemma="Yefe-yowa"\w* kwelina ung-yowa fagac, yogo noine mikac aiwec. Inguc aime ngenge nga nonge momochac ngic gbolicne moniyang fikebeng kwele-moniyang fikewec.\x - \xo 2:15 \xt Kol 2:14\x* \v 16 Ye habu yaeckang ngabaholec siyeckelu gaebengka \w malicpongka|lemma="Malicpong"\w* homalu domawec, yogodi nongileng kpatulecnubame ngaba miyac aime soc moniyang aiibeng. Aibeng Wapongta kpatulecnubalu locnubame yeholec kwele-moniyang aiibeng.\x - \xo 2:16 \xt Sek 9:10; Kol 1:20,22\x* \v 17 Yedi kwesilu ngenge dalicka nga nonge bangkacka momochac emeina ganangte kwele-moniyangte yowa madicne mime yegengkenoleme ngageibeng.\x - \xo 2:17 \xt Yes 57:19\x* \v 18 \w Asu\w* moniyangti bacnubame ngenge nga nonge kpatulelu Mamacte emewa nalic hikelu domanoga. \s1 Wapongte mac \p \v 19 Ilec dameng yanguctihac Israel yengele alingkacni miyac, ngenge kwilic mi gagaing. Ngenge ngic-ngigac Wapongte bingec yengeholec kpatulelu mac fileine aiibong. Ailu yanguctihac Wapongte alingfocine gagaing.\x - \xo 2:19 \xt Efs 3:6\x* \v 20 Ngenge nongeholec Wapongte mac bacngebaicne. Kristo Yesu yeuctihac posa-bosing sanangne aigac. Aime \w salecebaicne\w* nga Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* yenge mac yogo bosing ingucne kwesingkelu Yesuholec domagaing.\x - \xo 2:20 \xt 1Kor 3:11\x* \v 21 Yele ailu nongileng sasawadi yele feiwa mac yogo taockeme taoc felu Sugucnele \w ibu-mac\w* gbagbacne fikelu sugulegabeleng.\x - \xo 2:21 \xt 1Kor 3:16\x* \v 22 Ngenge inguchac yela basugulecngebalu taocngebame ngenge Wapongte mac fikebong Asudi kwelenginang gagac.\x - \xo 2:22 \xt 1Pi 2:5\x* \c 3 \s1 Poldi yowa sangkeicne mime yegengkewec \p \v 1 Ilec ailu na Poldi hocne ngengele ailu \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, ngengela \w Kristo\w* \w Yesule|lemma="Yesu"\w* bole babe muc-macka locnubong ngiyegabac.\x - \xo 3:1 \xt Filp 1:7,13\x* \p \v 2 Ngenge nale fungine biyac ngagegaing. Wapongti kwele-madicine ngengela balu hikenogale bole-yowa milu nelewec.\x - \xo 3:2 \xt Kol 1:25\x* \v 3 Nelelu ngage-ngage sangkeicne dondonne edocnume yegengkewec, yowa yogo hocne bangkacne kwelengkegabac.\x - \xo 3:3 \xt Efs 1:9-10; Kol 1:26\x* \v 4 Kristole yowa sangkeicnele fungine biyac ngageiba, yogo wafelu ngage-motodaingte. \v 5 Yowa sangkeicne yogo \w Asudi|lemma="Asu"\w* \w salecebaicne\w* nga \w siduc-mimi ngicfocine|lemma="Siduc-mimi ngic"\w* Wapongte bingec gagaing, yengela mime yegengkewec. Esecne ngic gaofeibong, yengela ingucne monic mi miwec. \v 6 Yowa sangkeicne yogo yanguc, Israel ngic nongileng Kristo Yesuholec wetackelu gagabeleng. Ailu Wapongti biyachac nongilengte ailu yowa mipangkewec. Israel yengele alingkacni miyac nga nongileng mole-damoc yogo momochac banangte \w Siduc Madicne\w* yogodi milu edocebame soc moniyang aigabeleng. Yowa sangkeicne yogo mibe yegengkegac.\x - \xo 3:6 \xt Efs 2:13,16-19\x* \v 7 Na Siduc Madicne yogolec mole-bafic ngic ganogale Wapongti ngageboc mikac bole nga pasi damuineholec ailu kwele-madicine nelewec, yogo yeicne tapiliwa nelewec.\x - \xo 3:7 \xt Kol 1:25\x* \p \v 8 Wapongti kwele-madic aineleme Kristole wiyac madicnebenang fafa-sanang fagac, yogolec siducine Israel yengele alingkacni miyac, yengela mibe yegengkenale bole yogo naneicne milu nelewec. Na ngic-ngigac Wapongte bingec sasawa yengelacni waweweinemac, aime yedi sifu inguc ainelewec.\x - \xo 3:8 \xt 1Kor 15:9-10\x* \v 9 Aime yowa sangkeicne mibe yegengkenale yowa yanguc milu nelewec. Wapongti wiyac sasawa mime fikeibong, ye ngage-ngage sangkeicne yeicne kweleina esecnehac fungkelu ngagelu gawec. \v 10-11 Ye Wapongte ngage-ngagetowa yogolec fungine yogo esecnehac Kristo Yesu Sugucnenonggeng yela alingkewecte, yakumac yogo noine aigac. Yesule habu yengi Wapongte ngage-ngage-motoc mibong yegengkeme, bole-yowa tapiliholec haicine monic-monic nga sawawa Sugucnele aling gagaing, yenge yogo ngage-motodaingte. \v 12 Aime Kristodi yefe bafuwanoleme ye ngagesingkelu hangoc nga kwele-yaec mikac Wapongte emewa nalic fikelu gadabelengte.\x - \xo 3:12 \xt Yoa 14:6; Rom 5:2\x* \v 13 Ilec yanguc edocngebabe ngagening, na ngengele ailu doicka gagabac, ilec ngenge kwelengineng mi wadaic, miyac. Na inguc aibe ngenge wac feicne badaingte. \s1 Efesas ngic yengele milockewec \p \v 14 Ilec ailu Mamacnonggeng ketadi holecnolu milockegabac. \v 15 Yedi habufocine sasawa himongka nga honocmengka gagaing, nongileng momochac gaga noleme gagabeleng. Ngengele ngagelu yela yanguc milockegabac, \q1 \v 16 Wapong, ga tapili nga wacgone feicnedi Asugonele tapili yogodi baficebaengka kwele-ilucnginengti sanangkedaic. \v 17 Aime yenge Kristo ngagesingkebong Kristodi yengele kwelewa gadaic. Ailu kwele-angacka gaga-sanangne ganingte basanangebadamec.\x - \xo 3:17 \xt Yoa 14:23; Kol 1:23; 2:7\x* \v 18 Inguc aiyengka yenge ngic-ngigac sasawa gbagbacne gagaing, yengeholec Kristole kwele-angacine fungine yogo wileng fegac, nga ediwa hikeyackegac, ailu neboc nga nebocka hikeyackegac, ailu dumengka hauyackegac, yogolec efeckelu ngage-motodaing. \v 19 Ailu Kristo ye kweleinedi nongileng angackecaigac, yogo ngic ngage-ngage sasawa ewaliyackelu fagac, yogo inguchac ngageningte milocgugabac. Inguc aiyengka Wapong gala kwelele nosing wakeyackeicne, ingucnehac wakeyelena. \s1 Kwele-madic yowa \p \v 20 Wapong tapilitowainedi nongilang bole balu gagac, ye hocne bole haicine monic-monic feicnebenang banogale tapili facnogac. Ailu yele boledi mimilocnonggeng, nga ngage-ngagenonggeng homacnehac ewaliyackegac, ailu yogo moto-motoine mikac. \v 21 Kristo Yesu nga habufocine yengele hewacka Wapongte wac feicne moto-motoine mikac fafegidaic, yogo foinac. \c 4 \s1 Yesu noi-hewacine nongileng kwele-moniyang ganang \p \v 1 Ilec na Sugucnele ailu muc-mac ngicti yowa sanangne milu yanguc edocngebabe, ye gaga silicine monicka wacngebawec, yogolec silicka gadabiyeng.\x - \xo 4:1 \xt Kol 1:10\x* \v 2 Gaga yogolec silicine yanguc, ngenge bawacnagulu ulucne galu ngic-ngigac yengele mi takicngebadaic. Ailu kwele-madicka wangec galu kwele-angacka baficnagulu gadabiyeng.\x - \xo 4:2 \xt Kol 3:12-13\x* \v 3 Aime kwele-mogungti muc ingucne dodocngebame \w Asule|lemma="Asu"\w* kwele-moniyang aiibong. Aime ngenge yogo helockedaingkale, sanangke-benangkelu gadabiyeng.\x - \xo 4:3 \xt Kol 3:14-15\x* \v 4 Noi-hewacine\f + \fr 4:4 \ft Yesule habu yenge noi-hewacine ingucne aigaing. Efesas 1:23 iwa inguc miwec.\f* nongileng moniyang. Nga Asu ye moniyang. Ingucnehac Wapongti wacngebame wiyac madicne silicine moniyang fikengelenale wangec gagaing. \v 5 Sugucne ye moniyang. Nga ngage-ngagesing yogo moniyang. Ailu \w misa-lowac\w* yogo moniyang. \v 6 Wapong moniyang, ye Mamac walecnonggeng moniyang ailu feicnetowanonggeng. Ailu ye ngic-ngigac sasawa hewacnonggang nga kwelenonggang gagac.\x - \xo 4:6 \xt 1Kor 12:6\x* \p \v 7 Aime \w Kristo\w* yeuctihac baba-madictowaine, yogo heuckelu kwele-madicte wiyac filesoc filesoc nolewec, yogo balu gagabeleng.\x - \xo 4:7 \xt Rom 12:3,6\x* \v 8 Ilec ailu yowa monic yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ye wilinibenang felu bikicte mucti hefecebaicne yogo bacebame yeicne alingka hikeibong. Aime ye ngic-ngigac kwele-madicka wiyacine yelewec.” \rq (Mige 68:18) \rq* \m \v 9 Ye wilini fewec. Yogo moc mi miicne, ye molickelu himongka waweckacni fewec.\x - \xo 4:9 \xt Yoa 3:13\x* \v 10 Ngic wawec, ye mac sasawa yeuctihac sawelu ganogale hefaliyelu honocmengka fewec. \v 11 Ailu ye hocne bole yanguc nolewec. Gocne yenge \w salecebaicne\w* aidaingte. Nga gocne yenge Wapongte \w siduc-mimi ngic\w* aidaingte. Nga gocne yenge Siduc Madicne milu edocebadaingte.\f + \fr 4:11 \ft Salecebaicne yenge Kristole bole-yowa babong salecebame hikeibong. Wapong ye siduc-mimi ngic yengela yowa yeleme ngic-ngigac milu edocebaibong. Nga gocne yenge Siduc Madicne mibong yegengkeme ngic-ngigac kwelenginang holeme kwele-hefaliyec aiibong.\f* Nga gocne yenge Yesule habu yengele damong nga wewedu aidaingte, bole filesoc inguc nolewec.\x - \xo 4:11 \xt 1Kor 12:28\x* \v 12 Ngic-ngigac Wapongte bingec nongileng baficnagunogale bole balu Kristole hige-moleine nga noi-hewacine basugulebeng sanangkenale bole yogo nolewec. \v 13 Noleme \w Wapong madecinele|lemma="Wapongte Madec"\w* fungine ngagesingkenangte kwele-moniyang ailu gadabelengte. Ailu sugule-sanangkelu Kristo ingucne aidabelengte. \p \v 14 Ilec ailu nongileng kogoc gaga hatacmac mi gadabeleng, miyac. Kogoc yenge yanguc aicaigaing, kwesac-ngic yengi kwesac-yowawa yefe lilolu socka lolole-yowa haicine monic-monic weduyelebong lekwe wele-kwe aicaigaing.\x - \xo 4:14 \xt Kol 1:28\x* \v 15 Aime nongileng kwele-angacka damongnagulu yowa noine midabeleng. Inguc aibeng aibabanonggeng sasawa Kristo ingucne fikeme sugulebeng hodocnonggeng Kristoholec wetackelu noine badabelengte.\x - \xo 4:15 \xt Kol 1:18; 2:19\x* \v 16 Ye kwelenonggang filesoc filesoc babeng, hige-mole nga wiyac sasawa taockeme domalu noi-hewacine moniyang fikelu suguledabelengte. Yogo kweledi angac ngagenagubeng aibabanonggang fikedaicte. \s1 Kwele-iluc gbolicne \p \v 17 Na Sugucnele haicka sawang-yowa milu edocngebabe ngagening, ngenge, \w Israel yengele alingkacni miyac\w*, yenge ingucne hatacmac mi gadabiyeng. Yenge ngage-ngagengineng sifuweme gagaing.\x - \xo 4:17 \xt 1Pi 1:14; Rom 1:21\x* \v 18 Ailu yenge ngage-ngage-motocngineng mi fagacte kundung kwelina kwele-sanang sowacneholec gagaing. Galu Wapongte gaga mi gabong ngage-ngagenginengtihac aka ingucne domame gagaing. \v 19 Yenge aibaba madicne lobe holecnolu game mikac selo-boic aibaba nga gaga kosaine balaibelu kwelengineng wonongkolec taockeme taoc gacaigaing. \p \v 20 Aime ngenge gaga ingucne galu Kristole yefe monic mi ngagegaing, miyac. \v 21 \w Yesule|lemma="Yesu"\w* yowa noine ngagelu wedungeleibong, yogo ngagegaing. \v 22 Yanguc wedungeleibong, ngani-angacngineng sowacnedi soc-kwelengineng esecne basowalewec. Ngenge aibaba ingucne esecne balaibelu gaibong, yogo hegiledaing.\x - \xo 4:22 \xt Rom 8:13; Kol 3:9\x* \v 23 Wapongti kwele ngage-ngagengineng bagboliyengeledaic.\x - \xo 4:23 \xt Rom 12:2\x* \v 24 Ailu soc-kwelengineng gbolicne bafuwangeleme Wapong yeicne ingucne noine dondonne nga gbagbacnebenang gagaing, ngenge ngakpi ingucne yogo holebong haudaic.\x - \xo 4:24 \xt Fike 1:26; Kol 3:10\x* \s1 Aibaba madicne aidabeleng \p \v 25 Ilec ailu nongileng soc moniyangte donge-hedec nga hige-moleine galu baficebalu ganangte, ngenge sasawa aibaba kwesacine hegiledabiyeng. \q1 “Ailu yowa noine ngic-ngigac emewa gagaing, yengeholec mingagec ailu gadabiyeng.”\x - \xo 4:25 \xt Kol 3:8-9\x* \rq (Sek 8:16) \rq* \q1 \v 26 “Ngenge kwelenginang aalic ngagedaingte, dameng iwa \w bikic\w* mi bafuwadabiyeng.” \rq (Mige 4:4) \rq* \m Ailu ngenge aalic ngagelu gabong wenac-dongeine mi haudaic.\x - \xo 4:26 \xt Yak 1:19-20\x* \v 27 Ngenge Aleng Sugucnengineng mac mi locnodaing. \v 28 Hise-baba ngic ye hise hegilelu moleinedi bole balu boleinele nosing madicne bafuwalu ngic gocne soctepecka waweweine gagaing baficebadaic. \p \v 29 Ngenge micnginangkocni yowa sowacne monic mi ofedaic, miyac. Yowa madicne micnginangkocni ofeme ngic-ngigac yenge yowangineng ngagelu umacnginengsoc baficebame sugulelu sanangkeningte basanangebadabiyeng.\x - \xo 4:29 \xt Kol 4:6\x* \v 30 Wapongti bikicte muckacni lukecngebanale dameng lowec, iwa domaningte mimipangine \w Tili Asu\w* longelewec. Ilec ngenge Wapongte Tili Asu kwele-umac mi lacnodaing.\x - \xo 4:30 \xt Yes 63:10; 1Tim 5:19; Efs 1:13-14\x* \v 31 Hewacnginang kwele-hobec mi ngagedaing. Ailu ngenge aibaba dacineholec nga aalic hegiledaing. Ailu ngenge misulec-yowa nga lobe-yowa mi aidaing. Ngenge agofocngineng sipilicebanogale ngage-ngage ingucne sasawa hegileyackedaing.\x - \xo 4:31 \xt Kol 3:8\x* \v 32 Ngenge aibaba madicne ainagulu kwele-sowac ngagelu baficnagulu gadaing. Wapongti Kristole ailu bikicngineng hegilewec, ingucnehac ngenge ngengileng sowacnengineng hegiledabiyeng.\x - \xo 4:32 \xt Mat 6:14; 18:22-35; Kol 3:12-13\x* \c 5 \s1 Kwele-angacka gaga \p \v 1 Ilec ailu Wapongti adu-madecfocine ngengele ailu kweleinedi angac ngagegac. Ilec ngenge ye ingucnehac ailu yele aibaba balaibelu gadabiyeng.\x - \xo 5:1 \xt Mat 5:48\x* \v 2 \w Kristo\w* ye inguchac kweleinedi ngengele angac ngagelu ago aingelelu yeicne socine nongileng ailu mimoctolu \w depec\w* yogo Wapongta bahikelu homawec. Ibu yogodi depecte hoine madicne ailu Wapongta fewec. Aime ngenge ye aiwec ingucnehac balaibelu kweledi angac ngagenagulu baficnagudabiyeng.\x - \xo 5:2 \xt Hib 10:10; Wah 29:18\x* \p \v 3 Aime ngengileng hewacka selo-boic aibaba, ailu gaga kosaine wonongkolec silicine haicine monic-monic, ailu hane aibaba, ngenge aibaba yogo sasawa hegilelu mibenang aidaing, miyac. Ngic-ngigac ngenge Wapongte bingec gagaingte, aibaba ingucne ngengela aiaiine mi aigac. \v 4 Ngenge yowa sowacne gameineholec nga yowa kosaine ailu delec gameineholec, yowa ingucne micnginangkocni ofeme mi madickedaicte. Ngenge yogo hegilelu kwele-madic yowa mibong madickedaicte. \v 5 Aime selo-boic ngic-ngigac nga ngic-ngigac gaga kosaine wonongkolec gacaigaing. Nga ngic-ngigac hane ailu wiyac badaingte, aibaba yogo siduc-gbong ingucne alang badaingte. Ngic-ngigac yogo yenge Kristo nga Wapongte \w ngani-damongka|lemma="Ngani-damong"\w* nalic mi gadaingte. Ailu yekele wiyac monic nalic mi badaingte. Ngenge yogo ngage-moto-benangkedaing.\x - \xo 5:5 \xt 1Kor 6:9-10; Kol 3:5\x* \s1 Angocte aibaba \p \v 6 Monicti yowa kwesacine edocngebame ngenge yogo ngagebong noine mi aidaic. Yowa wewe ngic ingucne yengele bikicte ameine Wapongti aalicineholec baduyeledaicte.\x - \xo 5:6 \xt Kol 2:4,8; Rom 1:18\x* \v 7 Ilec ailu ngenge yengeholec mi wetackedaing. \v 8 Ngenge molickelu kundungte alingka gaibong. Nga yakumacbac Sugucneholec wetackelu angocinele alingka gagaing. Ilec angocte adu-madec ingucne gadaing.\x - \xo 5:8 \xt Efs 2:13; Kol 1:13; 1Pi 2:9; Yoa 12:36\x* \v 9 Aime angocte aibaba noine yanguc fagac, aibaba madicne nga gaga dondonne, ailu yowa noine inguc fagac. \v 10 Sugucnedi aibaba ngageme madickecaigac, yogo wosaelu aidabiyeng. \v 11 Ngic-ngigac aling gocne yenge kundungte aibaba aibong aibabangineng noine mikac aicaigac, ngenge yogo yengeholec mi wetackedaing, miyac. Ailu ngenge aibabangineng yegena nga angocina bayegengkebong funginengineng ngani-motodaing. \v 12 I yangucte, yenge sowacnenginengte aibaba sangke-sangke aicaigaing, yogo ngengi mibong gameineholec aidaicte. \v 13 Ailu aibaba ingucne sasawa yegena lobong angocti kweme yegengkedaicte.\x - \xo 5:13 \xt Yoa 3:20-21\x* \p \v 14 Yogolec silicine yanguc, wiyac sasawa angocti kweme yegengkedaicte. Ilec ailu yanguc miicne, \q1 “O, ngic gung falu gagic, ga gboliyelu homackacni fangkec. Inguc aiyengka Kristole angocti bacgume yegengkedamecte.”\x - \xo 5:14 \xt Yes 26:19; Rom 13:11\x* \s1 Gaga madicne gadabeleng \p \v 15 Ilec ngenge aibaba madicnele yefengineng ngani-motolu hikedaing. Ailu ngenge ngage-ngagengineng mikac ingucne mi gadabiyeng, miyac. Ngenge ngage-ngage-motockolec ailu gadabiyeng.\x - \xo 5:15 \xt Kol 4:5\x* \v 16 Yanguctihac aibaba sowacnedi sawelu fagacte, ngenge damengngineng nalic wickedaing. \v 17 Ngenge ngic-ngigac ngage-ngage mikac ingucne mi gadabiyeng, miyac. Ailu Sugucnedi ngageme wiyac madicne aigac, ngenge yogo ngage-motolu gadabiyeng. \v 18 Ngenge \w waing\w* misa homacne nolu kwele-sifuc mi aidabiyeng. Yogodi gagangineng basowaledaicte. \w Asudi|lemma="Asu"\w* kwelenginang wakedaic.\x - \xo 5:18 \xt Luk 21:34\x* \v 19 Wakeme miti geewa gee fagac nga malac fuluna gee ailu Tili Asudi gee bafuwangeledaicte, ngenge gee yogo hole-ngagec aidabiyeng. Ailu ngenge gee holelu kpeng nga yoming silicine haicine monic-monic welu fitolu Sugucne kweledi mitengkedabiyeng.\x - \xo 5:19 \xt Kol 3:16\x* \v 20 Ailu ngenge Sugucnenonggeng \w Yesu\w* Kristo, yele wacka damengsoc Wapong Mamac wiyac sasawale kwele-madic edodabiyeng.\x - \xo 5:20 \xt Kol 3:17\x* \s1 Ngawe-ngigacte yowa \p \v 21 Ngenge Kristo alang bacnolu yele ailu ngengileng bawacnagulu agofocngineng yengele yowa ngagelu gadabiyeng.\x - \xo 5:21 \xt 1Pi 5:5\x* \p \v 22 Ngigac ngawegoneholec, ga Sugucnela bawacnagulu yele yowa ngagelu gagic, inguchac ngawegonela bawacnagulu yele yowa ngagelu gadamec.\x - \xo 5:22 \xt Kol 3:18; 1Pi 3:1\x* \v 23 I yangucte, Kristodi habule hodocine aigac, ingucnehac ngawedi ngigacinele hodocine aigac. Kristodi habu nongileng hodoc aigac, aime nongilengti yele hige-moleine nga noi-hewacine aigabeleng. Ailu yedi \w Asa-baba ngicnonggeng|lemma="Asa-baba ngic"\w* aigacte ailu yedi bikicte ameine bagac.\x - \xo 5:23 \xt 1Kor 11:3; Efs 1:22\x* \v 24 Yesule habudi Kristola bawacnagulu yele yowa ngagelu gagaing, ingucnehac ngigac ga ngawegonela bawacnagulu gadamec. \p \v 25-27 Kristodi habufocine nongileng kwele-angacka ago ainolelu nongileng ailu yeicne gagaine hegilewec. Hegilelu nongileng Wapongte bingec ainangte ye yeicne yowale tapiliwa misadi lowacnubalu suwecnubawec. Suwecnubalu bacnubame nongileng Yesule haicka habufocine fikelu gadabelengte. Nongileng madicne nga \w gbagbacne\w* sowacnenonggeng mikac galu, tapili nga hibi-kwelengngineholec yele haicka fikenangte ngagewec. Kristodi kwele-angacka yeicne gagaine hegilewec, ingucnehac mamac, ga ngigacgone ye kwele-angacka ago aicnodamec.\x - \xo 5:25-27 \xt Kol 3:19; 1Pi 3:7; Tit 3:5; 2Kor 11:2; Kol 1:22\x* \v 28 Mamac, ga yefe yogo balaibelu ngigacgone yele kweledi angac ngagecnodamec. Gageicne socte aigelecaigac, silicine ingucnehac, ngigacgone yele angacgudaic. Ngic monic ye kweledi ngigacinele angac ngagecaigac, ye yeicne angac ngagenagugac ingucne aigac. \v 29 Aime monic yeuctihac socinele ngaba nalic mi aidaicte, yogo miyacbenang. Ye socine ngani-damong aicnolu noba-nosing madicne lacnolu gadaicte. Kristodi habufocine nongilang inguc hocne aicaigac. \v 30 Nongileng Kristole hige-mole nga donge-hedec moniyang ailu gagabeleng. \v 31 Yowa monic yanguc kwelengkeicne fagac, \q1 “Ilec ngic monic ye nenggac-mamackecine hegilecepalu ngigacineholec wetackeme, yeke soc nga kwele-moniyang ailu gadabiyecte.”\x - \xo 5:31 \xt Mat 19:5\x* \rq (Fike 2:24) \rq* \m \v 32 Aime ngage-ngage sangkeicne yogo gbolongne ailu suguledaicte. Yogo Kristo ye ngawe ingucne nga habufocine ngenge ngigac ingucne aigaingte yengele inguc ngagelu migabac.\x - \xo 5:32 \xt Miye 19:7\x* \v 33 Ilec ngic ngenge filesoc filesoc ngengileng kweledi angac ngagenagucaigaing, silicine ingucnehac ngigacfocngineng kweledi angac ngageyeledaing. Nga ngigac ngenge inguchac ngawefocngineng alang bayeledaing. \c 6 \s1 Nenggac-mamac nga adu-madec \p \v 1 Adu-madec, ngenge ngengileng Sugucnele ailu nenggac-mamacfocngineng yengele yowa balaibelu gadabiyeng, yefe yogodi dondonne aigac.\x - \xo 6:1 \xt Kol 3:20\x* \v 2-3 Ung-yowa yanguc kwelengkeicne, \q1 “Ga nenggac-mamackecgone alang bayetedamec. Ga inguc aiyengka wiyac sasawa nalic fikegeleme himongka dameng dalicne gahomadamecte.” \rq (Wah 20:12; Yef 5:16) \rq* \m Ung-yowa yogodi molic-molic mimipang yowa aigac. \p \v 4 Mamac, ngenge adu-madec yengele aalic mi bafuwayeledabiyeng, miyac. Ngenge Sugucnele yowa edocebalu bamadicebabong yenge sugulelu sanangkedabiyeng.\x - \xo 6:4 \xt Kol 3:21; Mige 78:4; Ynn 22:6\x* \s1 Kwelec kwekwe nga bolele damong \p \v 5 Kwelec kwekwe, ngenge \w Kristole|lemma="Kristo"\w* yowa balaibecaigaing, silicine ingucnehac himongka bolele damongfocngineng yengele yowa balaibelu ngageboc mikac domalu hangoc ailu dengdengngebame kwesac mi aidabiyeng.\x - \xo 6:5 \xt Kol 3:22-23; Tit 2:9-10; 1Pi 2:18\x* \v 6 Ngenge Kristole kwelec kwekwe ganogale Wapongte yowa kwele-madicka ngagelu damengsoc bolengineng madicne angacka badabiyeng. Inguc ailu bolele damongfocngineng yenge nganicngebagaing me mi nganicngebagaing, aime sifu ngenge bole madicne sugu badabiyeng. \v 7 Ngenge ngic yengele bole bacaigabiyeng, dameng iwa Sugucne ngagesilu yele bole ingucnehac yogo kwele-madicka badabiyeng, bole yogo ngicte bole miyac. \v 8 Aime yanguc ngagegaing, ngenge bolele damong me kwelec kwekwe gagaingka, ngenge bole madicne balu gabong Sugucnedi yogolec ameine sockahac badungeledaicte.\x - \xo 6:8 \xt 2Kor 5:10; Kol 3:24-25\x* \p \v 9 Bolele damong gagaing, ngenge ingucnehac kwelec kwekwefocngineng hangoc mi bafuwayeledaing, kwele-ulucka aiyeledaing. Ngenge yanguc ngagedaing, honocmengka yenge nga ngenge Sugucnengineng moniyang gagac. Yela feicne waicne monic mi gagaing.\x - \xo 6:9 \xt Kol 4:1; Rom 2:11\x* \s1 Lokwesacka sanangkelu domadaing \p \v 10 Yowa mimoctonogale mibe, ngenge Sugucnela hole-sanangkebong tapilitowainedi ngengela falockelu fame tapiliholec gadabiyeng. \v 11 Ngenge Aleng Sugucnenginengti kwesacka ngaba aingeleme ngenge sanangkelu domaningte hudule wiyac sasawa Wapongtacni holebong haudaic.\x - \xo 6:11 \xt Rom 13:12; 2Kor 10:4\x*\fig Roma yengele hudu-baba ngic yenge hudule wiyac ingucne holelu gaibong|alt="Roman soldiers wore fighting things like this" src="53_1Thes5.8_RomanOfficer.tif" size="col" loc="6:10-13" copy="Gordon Thompson © 2012 Wycliffe Bible Translators Inc." ref="6:11" \fig* \v 12 I yangucte, nongilengti ngic himong-sockolec yengeholec hudu mi wedabelengte, miyac. Nongileng aleng micne nga wiyac haicine monic-monic gocne tapilinginengkolec gagaing, yengeholec hudu welu gagabeleng. Aleng yogo yenge kundungte tapili sugucne nga feicne ailu damong galu himongka nga sawawa bolengineng bacaigaing.\x - \xo 6:12 \xt 1Pi 5:8-9\x* \v 13 Ilec Wapongtacni hudule wiyac sasawa holebong haume kindololo damengka ngaba yengi tapilingineng nalic mi bawadaingte. Aime ngenge sanangne domadaingte. \p \v 14 Ngenge ilec yanguc aidabiyeng, wiyac sasawa noinedi umbika ingucne aime ngenge yogo hewacnginang hefedabiyeng. Hefelu gaga dondonnedi maleku ingucne aime somecnagudaing.\x - \xo 6:14 \xt Yes 11:5; 59:17; 1Tim 5:8\x* \v 15 Kwelengineng baefeckebong aibaba yogo hige-ebec ingucne aime ngenge yogo holebong haume sanangke galu \w Siduc Madicne\w* ngagesingkelu kwele-mogung aidaing.\x - \xo 6:15 \xt Rom 10:15\x* \v 16 Ailu ngenge wiyac sasawa yogo balu gadaing. Ailu ngage-ngagesingnginengti sukuku ingucne hefedaing. Ngenge yogo damengsoc hefelu domabong \w Kindololo fileinedi|lemma="Kindololo fileine"\w* lebe-madecine dac-ubilangngineholec balockeme welelu sukukuwa kwelu mogungkedaic. \v 17 Ailu asa bacngebame wasecne aigaingte aen duu ingucne holebong haudaic. Aime \w Tili Asulacni|lemma="Tili Asu"\w* hudule fitec wacine Wapongte yowa. Ngenge yogo balu gadaing.\x - \xo 6:17 \xt Hib 4:12\x* \v 18 Asudi damengsoc baficngebame Wapong wacke-wasic aicnolu milockelu gadaing. Ngenge deboc-gboli galu ngic-ngigac Wapongte bingec sasawa yengele ngagesilu sanangnehac Wapong milockedaing.\x - \xo 6:18 \xt Luk 18:1; Kol 4:2; 1Tim 5:17\x* \p \v 19 Ailu micne efeckeme hangoc mikac galu Wapongti yowa neleme Siduc Madicnele ngage-ngage sangkeicne yogo milu edocebadacte. Ngenge nale yogolec Wapong milockedaing.\x - \xo 6:19 \xt Kol 4:3-4; 2Tim 3:1\x* \v 20 Ailu na yogolec siduc mibe muc-macka locnubong ngiyegabac. Ilec na hangoc mikac yowa madicne edocebadacte yogolec milockedaing.\x - \xo 6:20 \xt 2Kor 5:20; Film 9\x* \s1 Yowa moto-motoine \p \v 21 Tikikusdi fulu gaganele fungine nga bole bacaigabac, yogolec edocngebayackedaicte. Ngic yogo \w ngic hae-gbanonggeng|lemma="ngic hae-gba"\w*, ailu kwelenonggengti yele angac ngagegabeleng. Ye tatakic mikac Sugucnele mic-yowa balaibelu baficebacaigac.\x - \xo 6:21 \xt Sale 20:4; Kol 4:7-8; 2Tim 4:12\x* \v 22 Yedi nongele yowa-siduc edocngebame ngagebong ngengele kwele basanangkenogale salebe fudaicte. \p \v 23 Wapong Mamac nga Sugucnenonggeng \w Yesu\w* Kristo yeki ngic hae-gbafocne ngenge kwele-mogungkolec galu kweledi angac ngagenaguningte ngage-ngagesingngineng basanangkedabiyec. \v 24 Ngic-ngigac Sugucnenonggeng Yesu Kristo kwelenginengti yele angac ngagecaigaing, ngengela kwele-madic nga angactowa moto-motoine mikac yogodi fagidaic. \p Yogo foinac.