\id EPH \h Efesios \toc1 Carta ja ni chaa Pablo nuu yɨvɨ ñuu Efeso \toc2 Efesios \toc3 Ef. \mt1 Carta ja ni chaa Pablo \mt1 nuu yɨvɨ ñuu Efeso \c 1 \s1 Kanxiaꞌu Pablo jiin yɨvɨ ka kandixia ñuu Efeso \p \v 1 Ruꞌu Pablo, kanxiaꞌu ri jiin yɨvɨ Yandios ja ka kandixia Cristo kanchuku ñuu Efeso. Maa ri kuu apóstol nuu Jesús, ya kuu Cristo ja ndiso ya jniñu ñaꞌnu nuu Yandios, ti maa ya ni jaꞌa jniñu jaꞌa nuu ri ja na kuu ri apóstol nuu ya. Na chaa ri tutu jaꞌa nuu ra naa ra ja ni sasɨɨn ya roꞌo ja na kunukuachi ra nuu ya naa ra. \v 2 Jikantaꞌu ri ja maa Tata yo Yandios jiin Jitoꞌyo Cristo Jesús na kundaꞌu ini ya roꞌo naa ra, ti na chindee ya nava siaꞌan na kunchuku mani ra. \s1 Nu na kandixia yo Cristo ti nanitaꞌu yo nuu Yandios \p \v 3 Na nakanajaa yo Yandios, ya kuu Tata maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. Maa ɨɨn ni maa ya kuu ja kuñaꞌnu xaan. Maa ɨɨn ni maa ya kuu ja ni nakuaꞌa taka ja vaꞌa nuu yo ja ka yɨꞌɨ yo ndaꞌa Cristo. Undi andɨvɨ ni taji ya Espíritu ya kancha ya jiin yo. Siaꞌan ni jaꞌa ya jandaa ja na niꞌin yo taka ja ni chisojnuꞌun ya. \v 4 Chi undi na ti jakoo ga ñuyɨvɨ ni nakaji ya yoꞌo ja na kɨꞌɨ yo ndaꞌa Cristo, ja sasɨɨn yo ja kuu maa ya, ja koo ndoo koo ii undi ini añu yo. \v 5 Undi sa ni nakaji Yandios yoꞌo, chi ni kundaꞌu ini ya yoꞌo. Ti ni kuu ini ya ja nakinseꞌe ya yoꞌo naa yo nava na kuu yo seꞌe ya. Yukan ni saꞌa ya ja ni taji ya Jesús, ya kuu Cristo ja na kundiso jniñu ya ti nama ya yoꞌo. Taka un ni saꞌa Yandios, chi maa ɨɨn ni maa ya ni kundaꞌu ini ya yoꞌo. Ja yukan ni nakaji ya yoꞌo, ansu ja sɨkɨ jniñu vaꞌa ni saꞌa yo. \v 6 Ja yukan kuu ja na kachi yo ja Yandios kuu ja kuñaꞌnu, chi maa ɨɨn ni maa ya ni saꞌa ya ja na kɨꞌɨ yo ndaꞌa Cristo. Ti Cristo kuu maa Seꞌe Yandios ja ni kundaꞌu xaan ini ya. Ti nuu ndaꞌa maa Seꞌe ya Jesús ni skɨvɨ Yandios yoꞌo. \v 7 Maa Yandios ni saꞌa yukan ja ni taji ya Cristo ti ni jiꞌi ya ja sɨkɨ yoꞌo. Ni jatɨ ya nɨñɨ ya ja sɨkɨ yoꞌo naa yo, ti yukan kuu ja ni chunaa ya nuu yo nuu Yandios. Siaꞌan ni ndundaꞌu ini ya yoꞌo ti ni jankaꞌnu ini ya nuu kuachi yo. \v 8 Yukan ti ni jaꞌa ya ndɨꞌɨ inijnuni yo ja na kuu saꞌa yo ti kunukuachi yo nava kuni maa ya. \v 9 Taka un ni stuu ya, chi ni kundaꞌu ini ya yoꞌo ja ni taji ya Cristo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Undi najanaꞌan, tu ni ka jini yɨvɨ ndo ndoꞌo ini Yandios ja saꞌa ya, ko vijna ti ni ka jini yo, chi ni chaa Cristo ja ni taji maa ya. \v 10 Nu ni jaa kɨvɨ ja ni kachi maa Yandios, ni taji ya Cristo ja na kuu nava ni ndoꞌo ini maa ya. Ti maa Cristo na saꞌa ja taka ja iyo andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ na najnaꞌan ti na nduu ɨɨn ni ga, chi maa Yandios ni jaꞌa jniñu un nuu Cristo ja na kuñaꞌnu ya nuu taka ja iyo andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ, ti nava siaꞌan na koo jnuꞌun mani ini. \p \v 11 Maa Yandios ni kachi ja na kɨndaꞌa Cristo yoꞌo, chi xnakan ni nakaji ya yoꞌo ja na nanitaꞌu yo nuu ya sa ni saꞌa ya ñuyɨvɨ, ti nava siaꞌan na kuu yo seꞌe ya. Taka un ni saꞌa ya nava ni kuu ini maa ya, ti ni nakaji ya yoꞌo ja na kuu yo seꞌe ya. \v 12 Ja yukan kuu ja xnakan ruꞌu ni ka kandixia Cristo sa ni ka kandixia roꞌo naa ra. Ni ka kandixia ri ja maa Yandios ni taji ya Cristo ja na kuñaꞌnu ya. Ti suni maa ya ni kachi ja na kiꞌin ndaa ri jiin jniñu ya, ti na xnaꞌan ri nuu yɨvɨ ja maa Yandios kuu ja kuñaꞌnu. \v 13 Suni siaꞌan roꞌo ja kanchuku ñuu Efeso, ni chiꞌi Yandios roꞌo ndaꞌa Cristo naa ra. Ni ka chunsoꞌo ra jnuꞌun Cristo, chi maa ɨɨn ni jnuꞌun un kuu ja nama sɨkɨ yo. Ti ni ka kandixia ndaa ra jnuꞌun Cristo naa ra. Ja yukan kuu ja ni ka niꞌin ra Espíritu Santo nava ni chisojnuꞌun Yandios. Ni nchaa Espíritu ya ja na kuncha ya jiin ra, ti yukan kuu nanu ɨɨn sello ja xnaꞌan ja ka kuu ra seꞌe Yandios naa ra. \v 14 Chi nu kancha Espíritu Santo jiin yo, ti yukan kuu ja iyo ndaa ini yo ja kuu yo seꞌe Yandios. Kandixia ndaa ini yo ja ja ni chunaa Yandios yoꞌo, ti siaꞌan na nanitaꞌu yo nuu ya. Ti Espíritu Santo, kuncha ya jiin yo undi na jaa kɨvɨ nakinseꞌe ya yoꞌo. Ja yukan kuu ja na nakanajaa yo maa ya, chi maa ɨɨn ni maa ya kuu ja kuñaꞌnu. \p \v 15-16 Ruꞌu Pablo, tu jakuɨñɨ ri ja jikantaꞌu ri nuu Yandios ja kuu roꞌo naa ra. Nakuantaꞌu ri nuu ya chi ni jini ri ja ka kandixia ndaa ra Jitoꞌyo Cristo Jesús, ti ka kundaꞌu ini ra taka yɨvɨ ka kuu seꞌe ya. Nukuꞌun ini ri roꞌo naa ra, ti jikantaꞌu ri nuu Yandios \v 17 Ja maa Tata yo Yandios na kuaꞌa ya inijnuni ra. Na kuaꞌa ya Espíritu ya kuncha ya jiin ra nava viꞌi ga na kɨvɨ inijnuni ra ja kuñaꞌnu xaan maa Yandios, ja kuu ya Tata Jitoꞌyo Cristo Jesús. \v 18 Jikantaꞌu ri ja na kuaꞌa kaji Yandios inijnuni ra naa ra, nava na kuni ra ja ja ni nakaji ya yoꞌo, ja nanitaꞌu yo nuu ya. Nu ka ñukuu ini ra naa ra, ti yukan kuu ja ka ndiyo ini ra ja taka yo na ketaꞌu yo nuu ya jiin taka ga yɨvɨ ka kandixia Cristo. Chi yukan kuu ja vaꞌa ja kuu yo naa yo. \v 19 Ti kuni ri ja na kɨvɨ inijnuni ra naa ra ja maa Yandios ndiso ya jniñu ñaꞌnu xaan ga. Ja yukan ni saꞌa ya ja ka kandixia yo vijna, chi ni xnaꞌan kaji ya jniñu un nuu yo. \v 20 Nu ni naxndoto ya Cristo nuu ñujiꞌi, ti ni xnukoo ya Cristo ndaꞌa kuaꞌa ya nuu kancha maa ya andɨvɨ, ja ni nakuaꞌa ya ɨɨn jniñu ñaꞌnu nuu ya. \v 21 Taka ángel ka junukuachi nuu Yandios, jiin ja ka yɨjniñu, jiin taka ja ka kuñaꞌnu, suni ka ndiso jniñu. Ko jniñu ndiso Cristo kuu ja kuñaꞌnu nuu taka yɨvɨ ka iyo vijna jiin yɨvɨ kikoyo ɨnga kɨvɨ. \v 22 Ni kachi maa Yandios ja na taꞌu Cristo jniñu nuu tendɨꞌɨ yɨvɨ jiin ndajaꞌa ya (ja ka nani ángel), ti maa ya kuu ja koxnuu nuu taka yɨvɨ ka ñukuu ini ya. \v 23 Ti yɨvɨ ka kandixia un ka kuu i nanu ɨɨn yɨkɨ kuñu, ti maa ya kuu nanu xini. Ti taꞌu ya jniñu nuu yɨvɨ naa i, ti maa i ka saꞌa jniñu un. Ti jiin jniñu un ka stuu i ja Cristo kuu Jitoꞌo i, ti maa ya kuu ja kuñaꞌnu nuu i. Ti maa ya chindee yɨvɨ ja na kuu taka jniñu un, chi maa ɨɨn ni ya kuu ja taꞌu jniñu ja na ndɨꞌɨ kundaa nava kuni maa ya. \s1 Ja ni kundaꞌu ini Yandios kuu ja ni nama ya yoꞌo \c 2 \p \v 1 Roꞌo naa ra ja kanchuku ñuu Efeso, na ti kandixia ga ra Cristo naa ra, ni kunchuku ra nanu ɨɨn yɨvɨ ni jiꞌi ja tukaa chaku yɨkɨ kuñu i, chi tu ka nakuni ra Yandios. Ti ka saꞌa ndevaꞌa ra naa ra \v 2 nanu ni ka saꞌa yɨvɨ ni ka siuku i jnuꞌun iyo nuu ñuyɨvɨ ja ni ka jandatu i ti ka ni siuku i jnuꞌun un. Ni ka jandatu i nuu jaꞌuꞌu, ti jaꞌuꞌu un kuu ja yɨndaꞌa taka espíritu ndevaꞌa ja ka jika nuu tachi. Ti skaka maa i ja na nduniꞌin ini i, ti tu kuandatu i nuu Yandios. \v 3 Ti suni siaꞌan ni ka saꞌa yo undi nuu naa yo, chi ni ka saꞌa ndevaꞌa yo nasa ni ka kuu ini maa yo ja iyo ndee ini yɨkɨ kuñu yo, jiin nasa ni kachi inijnuni yo ja saꞌa yo taka ja kuu nuu ñuyɨvɨ. Ja yukan kuu ja suni ni ka kuu yo yɨvɨ ni ka ndoꞌo ndaꞌa Yandios nanu ka jnaꞌan sava yɨvɨ. \v 4 Ko tu ni saꞌa ya siaꞌan jiin yo naa yo. Ti kaꞌnu xaan ini Yandios chi ni kundaꞌu ini ya yoꞌo. \v 5 Ja ni saꞌa ya ja na kandixia yo Cristo, chi undi nuu kanchuku yo nanu yɨvɨ ja tukaa ka chaku, chi ni ka saꞌa yo taka jniñu kueꞌe ja tu vaꞌa. Ko tu ni jaꞌa ya jnuꞌun ja kendo yo siaꞌan, chi ni ndundaꞌu ini ya yoꞌo ja ni nama ya yoꞌo, nanu ni saꞌa ya ja ni naxndoto ya Cristo nuu ñujiꞌi. \v 6 Ni nandoto tuku Cristo Jesús. Ti ja yukan kuu ja ni nama ya yoꞌo nava tukaa naa yo. Ni skejnaꞌan Yandios yoꞌo jiin Cristo nanu ja ni nandoto yo jiin ya, ja tukaa kendo yo nanu ndɨyɨ. Siaꞌan ni saꞌa ya nava na noꞌon yo andɨvɨ nuu kuchaku yo jiin Cristo Jesús, taꞌu yo jniñu jiin ya. \v 7 Ni nama ya yoꞌo nava taka ga kɨvɨ vaji ti na xndaku yo nuu yɨvɨ ja kaꞌnu jniñu ni saꞌa Yandios ja kuu yoꞌo naa yo. Yukan ti stuu Yandios ja ni ka ndumani yo nuu ya. \v 8 Ti ja ni kundaꞌu ini Yandios roꞌo naa ra kuu ja ni saꞌa ya ja na kandixia ndaa ra taka jniñu ni saꞌa ya. Chi ansu ja ni ka ndoꞌo ini maa ra kuu ja ni ka kandixia ra, chi maa Yandios ni kachi ja siaꞌan ti sa nanitaꞌu ra naa ra. \v 9 Ansu ja ka saꞌa yo ja vaꞌa, chi maa ɨɨn ni ja ni kundaꞌu ini ya yoꞌo. Ja yukan kuu ja tu kani vixi ini yo ja mani maa yo ni ka nama yo maa yo. \v 10 Chi maa Yandios ni saꞌa ya yoꞌo, ti ni nachiꞌi ya yoꞌo ndaꞌa Cristo Jesús ja na kɨtu ya yoꞌo. Ni saꞌa ya yoꞌo nava na siuku yo jiin jniñu ni satuꞌva ya ja kuu yoꞌo. \s1 Ja Cristo kuu ja ni ka ndu ɨɨn nuu ini yɨvɨ \p \v 11 Koto naa ini ra nava ni kuu jiin ra na ti kandixia ga ra Cristo. Sɨkɨ ja ka kuu ra yɨvɨ ɨnga nación ja tu ka yɨꞌɨ jiin yɨvɨ ñuu Israel, ti yɨvɨ Israel ni ka kaꞌan ja tu ni ka jini jniñu kuɨtɨ ra, chi tu ni ka siuku ra jnuꞌun ja na koo ɨɨn jnuni nuu yɨkɨ kuñu ra. \v 12 Koto naa ini ra ja tu ni ka jini kuɨtɨ ra sɨkɨ Cristo. Ni tu ni ka kuu mani ra nuu yɨvɨ ñuu Israel. Tu ni ka jini kuɨtɨ ra ɨɨn tratu ni saꞌa vaꞌa Yandios, ja ni chisojnuꞌun ya undi nuu ja na ndumani ya jiin yɨvɨ. Ni kunchuku ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ko tu ni ndiyo ini ra ja na ndumani Yandios jiin ra. Tu ni ka jini kuɨtɨ ra jnuꞌun Yandios. \v 13 Undi nuu ni ka kuu ra nanu yɨvɨ ñuu jika. Ko vijna ka kuu ra nanu yɨvɨ ñuu, chi ni ka kɨvɨ i ndaꞌa Cristo. Siaꞌan kuu chi ni ka kandixia ra Cristo Jesús, ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz, ti ni jatɨ ya nɨñɨ ya ja sɨkɨ ra naa ra. \p \v 14 Siaꞌan ni saꞌa Cristo ja na ndumani jnaꞌan yo. Ni saꞌa ya ja yɨvɨ hebreo jiin yɨvɨ ɨnga nación, ɨɨn ni ga na nduu yo nuu ya. Ni ka jito uꞌu jnaꞌan yɨvɨ hebreo jiin yɨvɨ ɨnga nación, ti maa i ni ka jito uꞌu i yɨvɨ hebreo, ko ni saꞌa Cristo ja ni ka ndumani jnaꞌan i. \v 15 Ni soko ya maa ya, ni jiꞌi ya, ti siaꞌan ni xnaa ya ley najanaꞌan ja ni jaꞌa Yandios nuu Moisés ja ni taꞌu jniñu nuu yɨvɨ ñuu hebreo. Ley un ni sasɨɨn yɨvɨ hebreo jiin yɨvɨ taka ga nación ja tu ni ka jini i ley. Ti ni na chajnaꞌan ya ndɨꞌɨ yo ja na nduu yo ɨɨn ni ga yɨvɨ jaa, ti na kɨꞌɨ yo ndaꞌa Cristo. Yukan ni saꞌa ya ja ni ndumani jnaꞌan yo. \v 16 Ni jiꞌi Cristo nuu ndaꞌa cruz. Ti jiin yukan ni ka ndumani yɨvɨ ɨnga nación jiin yɨvɨ hebreo nuu Yandios. Maa Cristo ni xnaa ya jnuꞌun ja ni ka iyo sɨɨn ini yɨvɨ hebreo jiin yɨvɨ ɨnga nación. \v 17 Ni kii Cristo, ti ni kaꞌan ya ja iyo jnuꞌun mani ini nuu Yandios jiin tendɨꞌɨ yɨvɨ, ti ansu maa ɨɨn ni yɨvɨ hebreo, chi suni yɨvɨ taka ga nación. \p \v 18 Jandaa ndixia kuu yukan chi ni nuña Cristo ɨɨn ichi ja kɨvɨ tendɨꞌɨ ndɨnduu yo nuu kancha Tata yo Yandios, ti kuu kaꞌan yo jiin ya. Ti ni saꞌa ya ja ɨɨn ni Espíritu Yandios na kuncha jiin tendɨꞌɨ yo naa yo, ti chindee Espíritu un ja tendɨꞌɨ yo kakantaꞌu yo nuu ya. \v 19 Ja yukan kuu ja tukaa ga ka kuu ra yɨvɨ ñuu jika, chi ni ka ndumani ra nuu Yandios. Ti taka yɨvɨ Yandios ka kuu i jnaꞌan ra, chi ja ka yɨꞌɨ ra jiin maa Yandios. \v 20 Saꞌa yo nanu. Tendɨꞌɨ yo ja ka kandixia yo Cristo, ka kuu yo nanu ɨɨn veꞌe. Roꞌo naa ra ka kuu ra nanu maa veꞌe un, ti ruꞌu ja ka kuu ri apóstol nuu Jesús naa ri, jiin chaa ka kuu profeta ja ka kaꞌan jnuꞌun Yandios, ka kuu ri nanu nama jaꞌa veꞌe un, chi ruꞌu naa ri ni ka kaꞌan ri jnuꞌun Yandios nuu ra naa ra. Ti maa Cristo Jesús kuu ya yuu kanuu ga ja ndiso niꞌin yɨtuu jikɨ veꞌe un. \v 21 Ti ɨɨn ɨɨn yo ja ka kandixia, ka kuu yo nanu ɨɨn ɨɨn yujnu veꞌe un. Yukan kuu nanu veꞌe saꞌa Yandios ja kuu ɨɨn veꞌe ii, ti taka yɨvɨ ka kandixia ka kuu i ɨɨn ɨɨn yujnu veꞌe un, chi maa Yandios ni tatu ya jniñu un nuu ɨɨn ɨɨn yo ja ka ndiso jniñu yo nuu ya. Siaꞌan saꞌa ya veꞌe ii ga jiin yɨvɨ ja ni ka kɨvɨ i ndaꞌa Jitoꞌo Cristo Jesús. \v 22 Ti taka roꞌo ja ka kandixia kanchuku ñuu Efeso, suni ka kuu ra ɨɨn ɨɨn nuu veꞌe un, chi ni ka ndɨvɨ ra ndaꞌa Jitoꞌo Cristo Jesús. Ka kuu ra veꞌe ii ja siin Yandios saꞌa ya. Ti kancha ya ini veꞌe ii un, chi kancha ya jiin ra naa ra ja taji ya Espíritu Santo ya ja na kuncha jiin ra. \s1 Ndiso jniñu Pablo ja kaꞌan da jnuꞌun Cristo Jesús nuu yɨvɨ taka ga nación \c 3 \p \v 1 Ruꞌu Pablo, kande ri vekaa sɨkɨ ja ni kaꞌan ri jnuꞌun Cristo Jesús nuu ra naa ra, ja ka kuu ra yɨvɨ ɨnga nación ja tu ni ka jini kuɨtɨ ra jnuꞌun ya. \v 2 Ka jini ra ja ni taji Yandios ruꞌu, ti ni tatu ya jniñu un nuu ri ja na kaꞌan ri jnuꞌun ya nuu ra naa ra. \v 3 Ja ka jini ra ja ni yɨsaꞌyɨ jnuꞌun Yandios, chi undi nuu tu ni ka jini yo ja jaa ɨɨn kɨvɨ nu nakuni yɨvɨ ɨnga nación jnuꞌun Yandios. Ko ni jaa ɨɨn kɨvɨ nu ni xnaꞌan ya jnuꞌun un nuu ri. Ti nuu tutu jaꞌa ja ni chaa ri tɨꞌlɨ sɨkɨ yukan nuu ra naa ra, ja ka kuu ra yɨvɨ ɨnga nación. \v 4 Ti nu na kaꞌu ra un ti kuu chaku ini ra naa ra ja ni kɨvɨ vaꞌa jnuꞌun Yandios inijnuni ri sɨkɨ Cristo Jesús. \v 5 Na kɨvɨ janaꞌan ni yaꞌa tu ni stuu Yandios jnuꞌun un nuu ni ɨɨn yɨvɨ nanu ni xnaꞌan ya vijna. Vijna ti ni xnaꞌan kaji ya jnuꞌun Cristo nuu chaa ka kuu apóstol jiin chaa ka kuu profeta ja ka kaꞌan da jnuꞌun ya. Ni sasɨɨn ya maa ri naa ri ja na kendo ndoo ri nuu ya, ti ni kɨvɨ inijnuni ri nasa kuni kaꞌan jnuꞌun un, chi maa Espíritu Santo kuu ya kancha jiin ri naa ri. \v 6 Ti jnuꞌun Cristo ja ni yɨsaꞌyɨ undi nuu un, kuu ja yɨvɨ ɨnga nación na niꞌin kaꞌnu i taꞌu i jiin yɨvɨ hebreo. Suni kaꞌan ja ka kuu yo ɨɨn ni ga yɨvɨ. Ti saꞌa Yandios nuu i nanu ni kachi ya ja saꞌa ya nuu yɨvɨ hebreo nava ni saꞌa Cristo jniñu ñaꞌnu jaꞌa i. Ti maa i suni na kandixia ndaa i jnuꞌun Cristo. \p \v 7 Ti ruꞌu Pablo, ndisojniñu ri ja na kaꞌan ri jnuꞌun Cristo. Ni kuu ini Yandios ruꞌu ja ni jaꞌa ya ɨɨn jniñu un nuu ri. Ti maa ya kuu ja chindee ya ruꞌu ja na siuku ri jiin jniñu un. \v 8 Ti vasu ndoꞌo ini ri ja ñaꞌnu ga kuu taka ga yɨvɨ ka junukuachi nuu Yandios, ko ni kuu ini maa ya ja ni jaꞌa ya jniñu ñaꞌnu un nuu ri, ja na kaꞌan ri jnuꞌun ya nuu yɨvɨ taka ga nación. Ti so naa ini yo nu ka jinisoꞌo yo jnuꞌun un ja Cristo kuu ja kuñaꞌnu xaan ga. \v 9 Ti ni jani ya ruꞌu ja na xnaꞌan kaji ri nuu tendɨꞌɨ yɨvɨ nasa nama ya sɨkɨ i. Undi ni saꞌa ya ñuyɨvɨ undi nuu vijna, tu ni jaꞌa ya jnuꞌun un ja kuni yɨvɨ, ti maa ya kuu ja ni saꞌa ndɨꞌɨ ja ka iyo. \v 10 Vijna na ti ni stuu kaji ya taka ja ni ndoꞌo ini ya ja saꞌa ya, chi ja ni nakaji yukun ya taka yɨvɨ kuu seꞌe ya. Ti taka ga ndajaꞌa ya ja ka ndisojniñu ñaꞌnu nuu andɨvɨ, na kuni da nava nama ya sɨkɨ yɨvɨ, ja siaꞌan vii saꞌa Yandios jiin yɨvɨ ya. \v 11 Chi na ti saꞌa ga ya ñuyɨvɨ jaꞌa, ni ndoꞌo ini ya ja nama ya yɨvɨ. Vijna ti jiin Jitoꞌo Cristo Jesús ni kuu nava ni ndoꞌo ini Yandios undi nuu. \v 12 Ja ka yɨꞌɨ yo jiin Cristo ti ja kandixia ndaa yo maa ya, yukan kuu ja kuñukuu ni ini yo najaa yo ti kaꞌan yo jiin maa Yandios. \v 13 Ja siaꞌan kuu ja ruꞌu Pablo, kandaꞌu ri jiin ra, roꞌo ja ka kandixia kanchuku ra ñuu Efeso, ja koto kukuiꞌya ini ra sɨkɨ ja jito ri nundoꞌo ja sɨkɨ roꞌo naa ra. Chi taka un jnaꞌan ri, ko kuachi kuu ja ni kaꞌan ri jnuꞌun Cristo nuu ra naa ra. Ko yukan kuu ɨɨn ja vaꞌa ja kuu maa ra naa ra, chi siaꞌan sa nakinseꞌe Yandios roꞌo. \s1 Kundaꞌu ini Cristo yoꞌo \p \v 14 Ja sɨkɨ jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Yandios jaꞌa yo, kuu ja na jakunjitɨ ri nuu Tata Jitoꞌo Cristo Jesús. \v 15 Chi maa ya ni kachi ja na konani yo seꞌe ya, vasu nanu na kuncha yo andɨvɨ xi ñuyɨvɨ. \v 16 Ti ja kuñaꞌnu Yandios kuu ja saꞌa ya taka jniñu ñaꞌnu ja kuu ra naa ra. Ja yukan kuu ja ruꞌu Pablo, jikantaꞌu ri ja na kuaꞌa ya jnuꞌun ndee ini roꞌo naa ra. Ti nava na kundee ini ra naa ra, ti na chindee ya roꞌo jiin Espíritu maa ya ja kancha ya jiin ra naa ra. \v 17 Ti nava na chaku inijnuni ra ja kancha Cristo jiin ra, chi jandaa kuu ja ka kandixia ra ya. Na siuku ndaa ra jiin jnuꞌun ja ka kuu ini ra Yandios jiin jnuꞌun ya, jiin ja na kundaꞌu ini ra ñani jnaꞌan ra ja suni ka yɨꞌɨ jiin Cristo. \v 18 Jikantaꞌu ri nuu Yandios ja kuu roꞌo naa ra jiin taka ga yɨvɨ ka kandixia, ja na skɨvɨ ya undi inijnuni ra nasa kaꞌnu ni kundaꞌu ini ya roꞌo naa ra. Ti nava siaꞌan na chaku ndaa ini ra ja vii ni saꞌa Cristo ja ni kundaꞌu ini ya yɨvɨ naa i, vasu jankɨvɨ chaku ndɨꞌɨ ini yo nasa ni kuu ja ni kundaꞌu ini ya yoꞌo. \v 19 Ti jikantaꞌu xaan ri ja ɨɨn kɨvɨ ɨɨn kɨvɨ suꞌva na chaku ga ini ra naa ra, nasa ni kuu ja ni kundaꞌu ini Cristo yoꞌo naa yo, vasu tu jaa ra ja kuni ndaa ra taka jniñu ni saꞌa ya. Ti koto kaꞌncha ini ra. Siin naa ra nava na kuaꞌa ga Yandios inijnuni ra, ti nava na nduu ɨɨn nuu ini ra, ti kundaꞌu ini ra maa ɨɨn ni Yandios jiin nɨ ini nɨ añu ra naa ra. \p \v 20 Na nakuantaꞌu yo nuu Yandios ja kuñaꞌnu ya, chi iyo kɨvɨ tu ndoo ndoꞌo ini yo, ko maa ya skaya taka ja kuni yo, vasu tu jini yo nasa jaꞌa ya nuu yo. \v 21 Ti na nakuantaꞌu yo nuu ya nuu taka jniñu ni saꞌa ya ja kuu yɨvɨ ni nakaji ya. Ti na nakanajaa yo maa ya, chi suni ni saꞌa ya ɨɨn jniñu kaꞌnu ja ni taji ya Cristo Jesús ja na kundisojniñu ya nuu yo naa yo. Na nakanajaa yo maa ya chi ka kuu yo yɨvɨ ya. Na nakanajaa yo chi ka yɨꞌɨ yo jiin Cristo Jesús. Na nakanajaa yo maa ya vijna, ijña, jiin undi taka ga kɨvɨ vaji. Siaꞌan na koo. \s1 Ɨɨn ni ga ka nduu yo nuu Espíritu \c 4 \p \v 1 Ruꞌu Pablo kande ri vekaa ja sɨkɨ jnuꞌun Jitoꞌyo. Ti kandaꞌu ri jiin ra ja na kaka ndaa ra ichi Yandios naa ra, chi ja yukan kuu ja ni nakaji ya roꞌo ja na nduu ra yɨvɨ kunukuachi nuu ya. \v 2 Kava ndaꞌu ini ti koto ndaꞌu jnaꞌan ra. Kuankaꞌnu ini nuu jnaꞌan ra, ti ndajnuꞌun mani naa ra ja ka kuu ini nuu jnaꞌan ra. \v 3 Ti maa Espíritu Santo na kuncha ya jiin ra, ti nava siaꞌan na nduu ɨɨn nuu ini ra naa ra, ja na kunchuku vaꞌa kunchuku mani ra, ja ka yɨꞌɨ ra ndaꞌa Cristo. Ti siaꞌan siuku naa ra. \v 4 Ɨɨn ni yɨvɨ ka kuu yo nuu Yandios, chi ɨɨn ni Espíritu Santo kancha jiin taka yo. Ja yukan kuu ja ni nakaji Yandios yoꞌo, ti ni chisojnuꞌun ya ɨɨn taꞌu kanuu xaan nuu yo, ti na kundiyo ini yo ja na niꞌin yo taꞌu un. \v 5 Ti maa ɨɨn ni ya kuu Jitoꞌo ja taꞌu jniñu nuu yo vijna. Maa ɨɨn ni Cristo kuu ja ka kandixia yo, ti mani ja sɨkɨ maa ya kuu ja kuanducha yo. \v 6 Ti ɨɨn ni Yandios iyo, ya kuu Tata tendɨꞌɨ yɨvɨ. Maa ɨɨn ni ya kuñaꞌnu ti saꞌa ya jniñu ja kuu taka yɨvɨ, ti kancha maa ya jiin i. \p \v 7 Ɨɨn ni ga ka kuu yo chi ka kandixia yo Cristo. Ko suni nuu ɨɨn ɨɨn yo ni jaꞌa sɨɨn sɨɨn ya ɨɨn taꞌu, ti taꞌu un kuu jniñu ja kuajniñu yo ja na kunukuachi yo nuu ñani jnaꞌan yo ja suni ka kandixia i Cristo. \v 8 Ja yukan kuu ja kaꞌan nuu tutu ii Yandios sɨkɨ Cristo: \q1 Ja ni ndaa ya kuan noꞌon ya andɨvɨ, chi ni kundee ya jiin taka ja ni ka kinjnaꞌan jiin ya. \q1 Ti ni tejnaꞌan ya jniñu saꞌa ɨɨn ɨɨn yɨvɨ ya. \m Kachi tutu. \v 9 Tutu yukan kaꞌan ja ni ndaa ya undi nuu andɨvɨ chi xnakan ni kii ya nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 10 Ni chaa ya nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ti ni ndaa ya kuanoꞌon ya andɨvɨ nuu ni nduñaꞌnu xaan ya. Ti yukan taꞌu ya jniñu nuu tendɨꞌɨ ja iyo nuu andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ, nava na siuku ndaa taka ja iyo yukan. Ti jiin yukan ni stuu ya ja kuñaꞌnu ga ya. \v 11 Ti ni tejnaꞌan ya ɨɨn ɨɨn jniñu saꞌa ɨɨn ɨɨn yɨvɨ yɨndaꞌa ya. Ni jani ya apóstol ja ka ndiso da jniñu ñaꞌnu ga nuu Yandios. Suni ka iyo profeta ja na kaꞌan da jnuꞌun vaji nuu maa Yandios nuu yɨvɨ. Suni iyo yɨvɨ ka kaꞌan jnuꞌun Cristo nuu yɨvɨ ja maa ya nama maa i. Sava ga ka kuu pastor ja ka jito da yɨvɨ ka kandixia jiin ja ka xnaꞌan da jnuꞌun Yandios nuu i naa i. \v 12 Taka un ni jaꞌa Yandios nuu yɨvɨ naa i nava na kendo tuꞌva i ja kunukuachi i nuu ɨnga yɨvɨ kandixia. Ti siaꞌan kuan kuu ndee ga ini maa yɨvɨ ja ni ka ndɨvɨ i ndaꞌa Cristo. \v 13 Kuan kuu ndee ga ini yo undi na nduu ɨɨn nuu ini yo jiin jnuꞌun ka kandixia yo ja kuu yo Seꞌe Yandios. Ti siaꞌan na kɨvɨ vaꞌa inijnuni yo nasa vii ni kuñaꞌnu Cristo, ti na siuku ndaa yo maa jnuꞌun Tata yo Yandios nanu ni siuku Cristo. \p \v 14 Ti nu na chaku vaꞌa ini yo jniñu ni saꞌa Cristo, ti tukaa kuu yo nanu suchi kuachi ja ka ndoꞌo jaꞌa ja ka ndoꞌo yukan ini i. Ni tukaa kɨvɨ nduu yo jiin ɨnga jnuꞌun ja xnaꞌan chaa ka xndaꞌu, ja ka nduku da nasa na skɨvɨ da yoꞌo nuu jnuꞌun xndoñaꞌan un. \v 15 Chi suꞌva na kaꞌan ndaa na kaꞌan mani yo jiin ñani jnaꞌan yo ja suni kandixia i Cristo. Na kaꞌan yo siaꞌan nava jnaꞌan ja ka kundaꞌu ini jnaꞌan yo. Siaꞌan na ti tukaa ka kuu yo nanu suchi kuachi, chi kuan kuaꞌnu yo jiin taka jniñu kuni maa Cristo, chi maa ɨɨn ni ya kuu ja kuñaꞌnu nuu yɨvɨ ya, ti yɨvɨ un ka kuu i nanu yɨkɨ kuñu ya. Ti maa ya kuu xini yɨvɨ un naa i chi maa ya kuu ja yoxnuu. \v 16 Ti maa ya saꞌa ja na nduu ɨɨn nuu ini yɨvɨ ya, ti na chindee jnaꞌan i jiin taka jniñu, nanu ja ka iyo vaꞌa ndaꞌa yo, iyo vaꞌa jaꞌa yo iyo vaꞌa nɨ yɨkɨ kuñu yo. Siaꞌan kuu saꞌa jniñu nɨ tuꞌu yɨkɨ kuñu yo. Ti kuaꞌan saꞌa jniñu tatu yo ja na chindee yo ɨnga yɨvɨ. Ti siaꞌan na chindee jnaꞌan yo jiin ɨɨn ɨɨn jniñu ni ka niꞌin yo ja saꞌa yo. Ti siaꞌan nava na kuu ndee ini yo jiin jnuꞌun Yandios, ti na kundaꞌu ini jnaꞌan yo. \s1 Cristo saꞌa ja na ndujaa yo \p \v 17 Ruꞌu Pablo, jaꞌa kuu jnuꞌun kaꞌan ri jiin ra naa ra, ti ja ni kachi maa Jitoꞌo kuu ja kaꞌan ndaa ri jiin ra, ja tukaa saꞌa ra nanu ka saꞌa ɨnga yɨvɨ ja tu ka nakuni i Yandios, ti tu nijniñu nava ka ndoꞌo ini i. \v 18 Chi ni ka kuñaa inijnuni i. Tu kancha Yandios jiin i. Siaꞌan kanchuku i chi tu ka jini jnuꞌun ya. Ni ka nduniꞌin ini i nuu jnuꞌun Yandios. \v 19 Tukaa kukanuu i chi ni ka kɨvɨ i jiin taka jniñu kueꞌe. Ti ni ka kusɨɨ ga ini i jiin jniñu kueꞌe un. \v 20 Ko roꞌo naa ra, ansu ni ka kandixia ra Cristo ti kunchuku ra nanu kanchuku yɨvɨ un naa i. \v 21 Nu ni ka jinisoꞌo ra taka jniñu ni saꞌa Cristo, ti ni kendo xini ra naa ra. Ti maa ɨɨn ni yukan kuu jnuꞌun ndaa. \v 22 Ja yukan kuu ja na nduu ra nanu ɨɨn yɨvɨ jaa, chi na xndoo ra taka jniñu kueꞌe ni ka saꞌa ra undi nuu, chi vijna tukaa nijniñu yukan. \v 23 Ko vijna nasama ini, ti nakani jaa inijnuni ra. \v 24 Na nduu ra nanu ɨɨn yɨvɨ jaa nu tava i saꞌma tuꞌu ti na kuꞌun i saꞌma jaa un, chi vijna nakiꞌin jaa taka jniñu vaꞌa jiin nɨ ini nɨ añu ra. Ti vaꞌa kani ini añu ra jiin inijnuni ra nava na saꞌa ra nava kuni maa Yandios, ti na koo ndoo ra ti kaka ndaa ra ichi ya. \s1 Nasa kaka ndaa yɨvɨ ichi Yandios \p \v 25 Yukan kuu ja koto kaꞌan ga ra jnuꞌun xndoñaꞌan, ko na kaꞌan jnuꞌun ndaa nuu jnaꞌan naa ra, chi ɨɨn ni yɨvɨ ka kuu ra. \v 26 Nu ni ka kuɨtɨ ini nuu jnaꞌan ra, ti koto kanaa ra nava tu kuncha kuachi ra. Ti koto ma koto uꞌu jnaꞌan ra ja kuu nɨ nchaka, ti kasɨ ra jnuꞌun kuɨtɨ ini ti sa na kee ndikandii. \v 27 Ti koto kuaꞌa ra jnuꞌun ja kɨvɨ jaꞌuꞌu un ini ra ti chakuachi ra maa ra. \v 28 Ti yɨvɨ ni ka sakuiꞌna, koto sakuiꞌna ga i. Chi suꞌva na sajniñu i, ti na kukutu ini i jiin jniñu vaꞌa nava na niꞌin i ja kuaꞌa i nuu ɨnga yɨvɨ ka nandɨꞌɨ. \v 29 Koto kaꞌan ga ra jnuꞌun kueꞌe, chi suꞌva kaꞌan ra jnuꞌun vaꞌa nava na niꞌin jnaꞌan ra jnundee ini. Ti saꞌa ja na kendo vaꞌa yɨvɨ ka ñusoꞌo un. \v 30 Koto saꞌa ra ɨɨn kuachi nava tu kendo kuiꞌya ini Espíritu Santo Yandios. Chi maa Espíritu un kuu nanu ɨɨn sello ja ka yɨꞌɨ yo jiin Cristo, ti na koto ya roꞌo undi na jaa kɨvɨ nu ketaꞌu ra nuu ya. \v 31 Xndoo taka jnuꞌun ka ndoꞌo uꞌu ini nuu jnaꞌan, taka jnuꞌun ndiyo ini jiin jnuꞌun kuɨtɨ ini, jiin jnuꞌun kaꞌan ndevaꞌa, jiin taka jnuꞌun kueꞌe. \v 32 Kava vaꞌa ini ti koto ndaꞌu jnaꞌan naa ra, kuankaꞌnu ini nuu jnaꞌan naa ra nanu ni saꞌa Yandios jiin yoꞌo naa yo. Chi ni taji ya Cristo ni jiꞌi ya ja sɨkɨ kuachi yo. Ja yukan ni jankaꞌnu ini Yandios nuu kuachi yo. \c 5 \p \v 1 Ja siaꞌan kuu ja ndaku nanu kaa maa Yandios chi ka kuu ra seꞌe ya, ti jandaa kuu ja kundaꞌu ini ya roꞌo naa ra. \v 2 Ti nɨnɨ kundaꞌu ini jnaꞌan naa ra nanu ni kundaꞌu ini Cristo yoꞌo. Ni soko ya maa ya jaꞌa yo nanu ni ka saꞌa yɨvɨ undi nuu, na ni ka yɨndaꞌa yɨvɨ un ɨɨn ja kuu ɨɨn taꞌu nuu Yandios. Ti Cristo ni jaꞌa ya jnuꞌun ja ni jiꞌi ya jaꞌa yo, nanu ni iyo undi nuu ja ni ka jaꞌni yɨvɨ kuɨtɨ i ja ni ka soko i nuu Yandios ja na kencha kuachi i. Siaꞌan ni jiꞌi Cristo jaꞌa yo nava tukaa jnaꞌnu ndatu yo nuu Yandios. Ti ni kusɨɨ ini Yandios jiin jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Cristo. Siaꞌan nava ni kundaꞌu ini Cristo yoꞌo, ti suni siaꞌan na kundaꞌu ini jnaꞌan ra naa ra. \v 3 Ti vijna ja ka kuu ra seꞌe Yandios, koto saꞌa ra ni ɨɨn jniñu ndevaꞌa. Koto kuaꞌa ra ichi ka kaꞌan yɨvɨ ja yɨsɨkɨnchaa ra jnaꞌan ra. Koto kundiyo ini ra saꞌa ra jniñu kueꞌe, xi kundiyo ini ra niꞌin kuaꞌa ra ndajniñu. Koto saꞌa ra jniñu un vasu ni tɨꞌlɨ. Saꞌa taka ja vaꞌa nava jnaꞌan ja kuu ra yɨvɨ yɨꞌɨ ndaꞌa Yandios. \v 4 Koto kaꞌan ga ra jnuꞌun sɨkɨ. Koto kaꞌan ga ra jnuꞌun kueꞌe. Koto kuu ichi ini ra ti saꞌa ndevaꞌa ra. Chi taka un tu niꞌin jniñu. Ti suꞌva nakuantaꞌu nuu Yandios naa ra. \v 5 Ja ka jini ra ja nu ɨɨn yɨvɨ jika jiin jnuꞌun sɨɨ ini, sɨkɨ ichi ñasɨꞌɨ ja ka saꞌa jniñu kueꞌe. Xi ja ndiyo ini i ja niꞌin i kuaꞌa ndajniñu, yɨvɨ un tu nanitaꞌu i ja kɨvɨ i ñuu nuu taꞌu Cristo jniñu jiin Yandios. Chi taka ja ndiyo ini yɨvɨ un kuu nanu ɨɨn santu ja chiñuꞌun i. \v 6 Koto ma xndaꞌu ni ɨɨn yɨvɨ un roꞌo jiin jnuꞌun ja tu kaꞌan ndaa i, chi sɨkɨ jnuꞌun ndevaꞌa un kuu ja kii ɨɨn nundoꞌo kaꞌnu xaan ja kuaꞌa Yandios nuu yɨvɨ ka kuniꞌin ini nuu ya. \v 7 Ja siaꞌan kuu ja koto ma kɨvɨ nduu ra jiin yɨvɨ un naa ra. \p \v 8 Undi nuu ni ka jika ra nuu ñuñaa chi ni ka saꞌa ra kuachi. Ko vijna na ti kaka ra nuu ñundijin, chi ka kuu ra yɨvɨ Yandios. Ti Yandios kuu ñundijin, chi tu iyo ni ɨɨn kuachi nuu ya. \v 9 Nu kaka ndaa ra siaꞌan ti ka jini ndaa yɨvɨ ja ka jika ra ñundijin, ja ka saꞌa ra mani jniñu vaꞌa, ja koo ndoo koo ii ra nuu Yandios, jiin ja kaꞌan ra mani jnuꞌun ndaa. \v 10 Siaꞌan ti nduku ndee ra jniñu vaꞌa ja kuni maa Jitoꞌo, ti yukan saꞌa ra. \p \v 11 Koto kɨvɨ nduu ra jiin taka ja tu niꞌin jniñu ja ka saꞌa yɨvɨ ka saꞌa ndevaꞌa. Chi suꞌva kankuachi ra sɨkɨ jniñu kueꞌe un. \v 12 Kukanuu yo nu ndakuniꞌin yo jniñu kueꞌe ja saꞌa saꞌyɨ yɨvɨ. \v 13 Ko kuni yɨvɨ taka jniñu un, chi na kenda ndijin na sɨkɨ kuu. \v 14 Ja yukan kuu ja kaꞌan jnuꞌun jaꞌa: \q1 Roꞌo ja kixi kixi, ndoto ini. \q1 Ti kaꞌncha ini jiin jniñu kueꞌe saꞌa ra un, chi skɨvɨ Cristo roꞌo nuu ichi ñundijin. \m Kachi jnuꞌun un. \p \v 15 Yukan kuu ja koto vaꞌa maa ra nava kanchuku ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Tu saꞌa ra nanu ka saꞌa yɨvɨ tu ka jini kuɨtɨ i jnuꞌun Yandios. Chi suꞌva na kɨvɨ undi inijnuni ra maa jnuꞌun xndichi ja sɨkɨ nasa kunchuku ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 16 Koto xnaa ra kɨvɨ ja ni jaꞌa ya nuu ra ja na saꞌa ra jniñu vaꞌa, chi vijna ka iyo kuaꞌa yɨvɨ ka saꞌa mani jniñu kueꞌe un. \v 17 Ja siaꞌan kuu ja koto ma sana xini ra, chi suꞌva na kɨvɨ inijnuni ra taka jniñu kuni ya ja saꞌa ra. \v 18 Koto koꞌo ra ndɨxɨ chi xnaa ra maa ra. Ti suꞌva na kuncha Espíritu Santo jiin ra, ti na xnaꞌan ya nava saꞌa ra. \v 19 Ja yukan kuu ja kaꞌan, ti kuaꞌa jnundee ini jnaꞌan ra jiin salmo, jiin himno, jiin taka ga yaa ii ja kaꞌan jnuꞌun Yandios. Ti kata jiin nɨ ini nɨ añu ra naa ra ja chiñuꞌun ra maa Jitoꞌo. \v 20 Ti nɨnɨ nakuantaꞌu naa ra nuu Tata yo Yandios sɨkɨ taka ja ka jnaꞌan ra. Ti taka kɨvɨ saꞌa ra naa ra, ndakuniꞌin sɨvɨ maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. \s1 Nava kanchuku yɨvɨ ka kandixia Cristo \p \v 21 Koto kava vixi ini ra, chi suꞌva kuandatu nuu jnaꞌan naa ra ja ka chiñuꞌun ra Cristo, chi ɨɨn ni ka kuu tendɨꞌɨ roꞌo ja ka kandixia ra Cristo naa ra. \p \v 22 Roꞌo ja ka kuu ñasɨꞌɨ naa ra, kuandatu ra nuu yɨɨ ra nanu ka jandatu ra nuu maa Jitoꞌo. \v 23 Chi chaa un kuñaꞌnu da nuu ñasɨꞌɨ da nanu kuñaꞌnu Cristo nuu taka yoꞌo, ja ka kuu yo yɨvɨ ka kandixia. Ti maa ya kuu xini ja nama ya yoꞌo, ja ka kuu yo nanu yɨkɨ kuñu ya, chi ɨɨn ni ka kuu yo jiin ya. \v 24 Ti nanu ka jandatu yɨvɨ ka yɨꞌɨ ndaꞌa Cristo nuu maa ya, suni siaꞌan kanuu ja na kuandatu ñasɨꞌɨ un nuu jnuꞌun ka kaꞌan yɨɨ ña. \p \v 25 Roꞌo chaa ja ka kuu ra yɨɨ, kundaꞌu ini ñasɨꞌɨ ra nanu ni kundaꞌu ini Cristo yɨvɨ ya, ti ni soko ya maa ya jaꞌa i. \v 26 Siaꞌan ni saꞌa ya nava na koo ndoo koo ii yɨvɨ nuu ya. Ni saꞌa ya un sɨkɨ ja ni kandixia yo jnuꞌun ya ja kuu ya Cristo, ti ni ka janducha yo. \v 27 Ni soko Cristo maa ya jaꞌa yɨvɨ ya, nava nu na jaa kɨvɨ nu nastutu ya yɨvɨ ya nuu maa ya, ti yukan ka ndundoo yo. Ti tukaa na kuachi kuncha jiin yo. Ni ɨɨn jniñu kueꞌe tukaa kendo jiin yo, chi yukan koo ndoo koo ii yo nuu ya, ti tukaa na kuachi kuncha sɨkɨ yo nuu ya. \v 28 Ti nanu ni kundaꞌu ini Cristo yɨvɨ ya, suni siaꞌan kuni ja na kundaꞌu ini ɨɨn chaa nuu ñasɨꞌɨ da nanu kundaꞌu ini da nuu maa da. \v 29 Chi ni ɨɨn chaa tu jito uꞌu da yɨkɨ kuñu da. Chi suꞌva, skaji da maa da ti jito vaꞌa da maa da. Suni siaꞌan saꞌa Cristo jiin yoꞌo, yɨvɨ ka kandixia ya. \v 30 Siaꞌan saꞌa Cristo chi ka yɨꞌɨ yo ndaꞌa ya. Saꞌa yo nanu ja ka kuu yo nanu yɨkɨ kuñu ya, ti maa ya kuu xini, ti ɨɨn ɨɨn yo kuu nanu ɨɨn ɨɨn nuu yɨkɨ kuñu ya. Ja yukan kuu ja jito vaꞌa ya yoꞌo chi ka yɨꞌɨ yo jiin ya. \v 31 Kachi tutu ii Yandios: “Ja yukan kuu ja ɨɨn chaa xndoo da tata da jiin nana da, ti kuncha da jiin ñasɨꞌɨ da, ti ɨɨn ni ga ni ka kuu ndɨnduu da”, kachi tutu. \p \v 32 Ti nuu tutu ii Yandios un ka jini yo jnuꞌun kanuu ja undi nuu ni kuu jnuꞌun yɨsaꞌyɨ, ko tukaa vijna. Chi ruꞌu Pablo, kaꞌan ri ja yukan kuni kaꞌan ja kancha Cristo jiin yɨvɨ ya. \v 33 Ja yukan kuu ja kuu ini ti kundaꞌu ini ra nuu ñasɨꞌɨ ra naa ra nanu kundaꞌu ini ra maa ra. Ti ñasɨꞌɨ un na kava yɨñuꞌun ña jiin yɨɨ ña naa ña. \c 6 \p \v 1 Roꞌo suchi kuachi, kuandatu nuu tata ra nuu nana ra, chi yukan kuu ja vaꞌa ja saꞌa ra nava kuni maa Jitoꞌo. \v 2-3 Jaꞌa kuu ɨɨn jnuꞌun kanuu ga ja kuu suchi kuachi. Ti nu kuandatu i jniñu ja taꞌu Yandios, ti chisojnuꞌun ya ja kuaꞌa ya ɨɨn taꞌu nuu i. Jaꞌa kuu jnuꞌun: “Kava yɨñuꞌun nuu tata ra, nuu nana ra, nava siaꞌan na kundatu ra ti kuchaku naꞌan ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa”, kachi ya. \v 4 Ti roꞌo ja kuu tata naa ra, tu skuɨtɨ ra ini seꞌe ra, chi suꞌva skuaꞌnu ra i jiin jnuꞌun Yandios nava kuni maa Jitoꞌo ja xnaꞌan ra nuu i. Vii xndaku ra nuu i nava na kɨvɨ inijnuni i nasa kaka ndaa i nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti nu tu jandatu i, xndaku niꞌin nuu i nava na nakani ichi ra i. \p \v 5 Taka roꞌo naa ra ja ka kuu muzu, ja ni ka jaan yɨvɨ jiin xuꞌun, na kachi ri nuu ra naa ra, kuandatu nuu yɨvɨ ka xiin roꞌo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Kava yɨñuꞌun ti kukutu ini ti kuaꞌa ja yɨñuꞌun nuu maa da. Ti saꞌa nanu ja nuu Cristo junukuachi ra. \v 6 Koto kunchuku ra nanu kanchuku ɨnga yɨvɨ. Ka saꞌa vaꞌa da jniñu un nu kande yɨvɨ xiin maa da, chi kuni da ja na kusɨɨ ini da jiin da. Ko tukaa saꞌa teyɨɨ da jniñu nu tukaa kande jitoꞌo da. Koto saꞌa ra siaꞌan, chi suꞌva sajniñu ti saꞌa ra nanu ja nuu Cristo junukuachi ra. Saꞌa jiin nɨ ini nɨ añu ra, chi siaꞌan kuni Yandios. \v 7 Saꞌa jiin nɨ ini nɨ añu ra, chi saꞌa ra jniñu ja kuu Jitoꞌyo ansu saꞌa ra ja kuu yɨvɨ naa i. \v 8 Chi ja ka jini ra ja taka jniñu vaꞌa ka saꞌa ɨɨn ɨɨn ra, suni siaꞌan niꞌin ra yaꞌu ra nuu jniñu un nuu maa Jitoꞌyo, vasu ka kuu ra muzu xi saꞌa ra jniñu maa ra. \v 9 Ti roꞌo ja ka nchaka muzu, suni siaꞌan saꞌa ra ja koto vaꞌa ra muzu ra. Tukaa siuꞌu ra da ja kuu da muzu ra, chi ja jini ra ja Jitoꞌo ra kancha ya andɨvɨ. Ti suni maa ya kuu Jitoꞌo maa da, ti tu saꞌa ya nanu nasa kanda ɨɨn ɨɨn yɨvɨ, chi xndichi ɨɨn nuu ya tendɨꞌɨ yɨvɨ. \s1 Nasa nama yo maa yo \p \v 10 Ruꞌu Pablo, vijna ti iyo ɨnga jnuꞌun kanuu ga ja xndaku ri nuu ra naa ra, ja ɨɨn ni seꞌe ka kuu yo nuu Cristo. Koto xndiꞌi ra ini ra, chi suꞌva kukutu ini sɨkɨ ja ka yɨꞌɨ ra jiin Jitoꞌo, ti maa ya kuñaꞌnu xaan ga. Yukan kuu ja na kuaꞌa ya jnundee ini roꞌo naa ra. \v 11 Koto vaꞌa maa ra nanu jito vaꞌa ɨɨn soldado maa da, chi siaꞌan kuni Yandios chindee ya roꞌo naa ra, ti nava na jakuɨñɨ niꞌin ra ti nama ra maa ra nuu jaꞌuꞌu un nu kuni xndaꞌu roꞌo. \v 12 Siaꞌan kunchuku ra chi ka kinjnaꞌan yo jiin taka tachi uꞌu ka jika nuu sukun un. Ti ansu jiin yɨvɨ kanaa yo, chi kanaa yo jiin taka tachi xaan un. Kanaa yo jiin jaꞌuꞌu ja taꞌu jniñu nuu yɨvɨ jaꞌa nava na kaka i nuu ichi ñuñaa, ja ka saꞌa ndevaꞌa i nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti jiin yukan kuu ja kanaa yo. \v 13 Ja yukan kuu ja koto vaꞌa maa ra jiin taka ja ni jaꞌa Yandios nuu ra, nanu ɨɨn soldado nu jito vaꞌa da maa da. Ti nava siaꞌan na ti kuu kinjnaꞌan ra jiin jaꞌuꞌu un nu na jaa kɨvɨ kanaa ra jiin. Koto vaꞌa maa ra nava undi sandɨꞌɨ ni ga ti kundee ra jiin. \p \v 14 Na kachi ri ja kundichi teyɨɨ ra ti kandixia ndaa ra jnuꞌun Yandios. Ti na koo ndee añu ra nanu ɨɨn soldado ja juꞌni da ɨɨn cinturón ñɨɨ chii da nu ñuꞌun ndajniñu da, nu kuaꞌan da nuu guerra. Ti suni jasɨ da ɨɨn saꞌma kaa jika da ja na nama da maa da. Ti yukan kuu ja saꞌa ja na kundee ini da. Ti siaꞌan kundichi teyɨɨ ra nava ni kachi maa Yandios ja na koo ndaa ini ra nuu ya. \v 15 Ti ja iyo tuꞌva ra chi kandixia ndaa ra jnuꞌun Yandios nasa ni kii Cristo Jesús, ti ni ndumani ya jiin ra. Ja yukan kuu ja iyo tuꞌva ra ja kinjnaꞌan ra jiin ɨɨn ja saꞌa ndevaꞌa jiin ra, nanu nachiꞌi ɨɨn soldado ndijña da jaꞌa da ja satuꞌva da maa da ja kanaa da. \v 16 Ti kanuu ga ja na kandixia ndaa ra jnuꞌun Yandios nasa ni kii Cristo, chi nu na siuku ndaa ra jnuꞌun un ti kuu kundee ra jiin taka nundoꞌo kuaꞌa jaꞌuꞌu un. Ti jnuꞌun Yandios un kuu nanu ɨɨn escudo ja nama soldado un maa da nuu vaji flecha jika da. \v 17 Suni siaꞌan kaku ra nuu jaꞌuꞌu un chi nama ya roꞌo. Nanu kuꞌun ɨɨn soldado ɨɨn koko kaa xini da ja na nama da xini da. Ti nu na nakuni vaꞌa ra jnuꞌun Yandios nava yoso nuu tutu ii ya, ja ni jaꞌa Espíritu Santo nuu ra. Yukan kuu nanu ɨɨn espada jajniñu ɨɨn soldado ja kanaa da jiin, ti suni siaꞌan sa kundee ra jiin jnuꞌun ya. \v 18 Suni kanuu ga ja taka kɨvɨ kandaꞌu ra jiin Yandios ja na chindee ya roꞌo jiin taka un. Ti chindee maa Espíritu Santo roꞌo jiin jnuꞌun jikantaꞌu ra nuu Yandios. Suni kanuu ja na koto vaꞌa ra maa ra ja tu naa ini ra kandaꞌu ra jiin ya ja kuu ɨnga yɨvɨ kandixia, ja suni na kundee i kɨvɨ kinjnaꞌan i jiin ja xaan un. \p \v 19 Ti ja kuu ruꞌu Pablo, suni kandaꞌu naa ra jiin Yandios ja kuu ri nava na niꞌin ga ri jnuꞌun kaꞌan ri, ti na koo teyɨɨ ini ri ti kaꞌan kaji ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo. Najanaꞌan tu ni ka jini vaꞌa yɨvɨ yukan, ko vijna ti ja ka jini vaꞌa yo ja nama ya yɨvɨ. \v 20 Ti vasu ja kande ri vekaa vijna, ko ni tatu Yandios ruꞌu jniñu un ja na kaꞌan ri jnuꞌun ya. Kakantaꞌu jiin maa ya ja na koo teyɨɨ ini ri kaꞌan ri jnuꞌun ya, nava tu kukanuu ri kaꞌan ri. \s1 Jnuꞌun sandɨꞌɨ ni ga \p \v 21 Ti ñani yo Tíquico, kuu da ɨɨn chaa junukuachi vaꞌa nuu Yandios ja chindee da ruꞌu nuu jniñu maa Jitoꞌo. Ti maa da kachi ndɨꞌɨ nasa kuaꞌan ri jiin jniñu ri, ti suni ja nasa kuu ri. \v 22 Ja yukan kuu ja taji ri da na jaa da nuu kanchuku ra, nava na kachi da nasa kuu ri. Ti na kuaꞌa da jnundee ini nuu ra naa ra. \v 23 Ñukuu ini ri ja Tata yo Yandios jiin Jitoꞌo Cristo Jesús na kachi ya ja na koo ndee koo sɨɨ ini taka ra jiin taka ñani jnaꞌan yo. Ti na kundaꞌu ini ya roꞌo, ti na kandixia ndaa ra jnuꞌun ya. \v 24 Chi ñukuu ini ri ja viꞌi ga na kundaꞌu ini Yandios taka roꞌo ja ni ka ndumani ra jiin Jitoꞌo Cristo Jesús, ja kuu ini ndixia ra maa ya. Ti siaꞌan na koo. \p Ti siukan na koo.