\id 1CO \h 1 Corintios \toc1 Carta ni chaa San Pablo nuu yɨvɨ ñuu Corinto \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co. \mt1 Carta ni chaa San Pablo \mt1 nuu yɨvɨ ñuu Corinto \c 1 \s1 Chaa Pablo tutu nuu yɨvɨ kandixia ini ñuu Corinto \p \v 1 Ruꞌu Pablo jiin ñani yo Sóstenes, ka kanxiaꞌu ri nuu taka roꞌo ja kanchuku ñuu Corinto. Ja ni nakaji Yandios ruꞌu ja kuu ri apóstol nuu Cristo Jesús, ya ndiso jniñu ñaꞌnu nuu Yandios, ti ni jaꞌa ya jniñu nuu ri ja na kuu ri apóstol nuu ya. \v 2 Ti chaa ri tutu jaꞌa nuu ra naa ra ja ka kuu ra yɨvɨ kandixia, ja ka ndututu nuu ñuu Corinto. Ka yɨꞌɨ ndaꞌa Cristo Jesús suni siaꞌan ja ka yɨꞌɨ taka ga yɨvɨ kandixia nuu taka ga ñuu. Ndɨnduu ra ka ndakuniꞌin ra sɨvɨ ya ja ka chiñuꞌun ra maa ya, chi maa ya kuu maa Jitoꞌyo. Ni nakaji Yandios maa ra naa ra ja ka yɨꞌɨ ra jiin Jitoꞌyo Jesús, ya kuu Cristo, chi ni nakana ya ja koo ndoo koo ii ra nuu ya naa ra. \v 3 Ti maa Tata yo Yandios jiin Jitoꞌyo Cristo Jesús, na kundaꞌu ini ya ti na chindee ya roꞌo naa ra, ja na kukuee kunchuku ra nava kuni maa ya. \p \v 4 Nɨnɨ nakuantaꞌu ri nuu Yandios ja ni kundaꞌu ini ya roꞌo sɨkɨ ja ni ka kandixia ndaa ra jnuꞌun Cristo Jesús na ni ka jinisoꞌo ra, chi maa ya ni chindee ja ni nakuaꞌa ya inijnuni ja na chaku vaꞌa ini ra jnuꞌun ya. Yukan kuu ja nakuantaꞌu ri nuu Yandios ja kuu maa ra naa ra ja vaꞌa ni ka jantaꞌu ra jnuꞌun ya. \v 5 Ti sɨkɨ ja ka yɨꞌɨ ra nuu ndaꞌa maa Cristo Jesús, ti niꞌin ra taka ja nandɨꞌɨ ra nuu Yandios nu na chuꞌun ini chuꞌun añu ra nuu ichi ya. Ja siaꞌan kuu ja vijna ti ja ka iyo tuꞌva inijnuni ra ja na kaꞌan ndaa kuɨtɨ ra jnuꞌun Cristo Jesús. \v 6 Ti jandaa ndixia kuu, chi siaꞌan ni ka jantaꞌu ra jnuꞌun ya na ni xndaku ri nuu ra naa ra. \v 7 Yukan ni jaꞌa ya inijnuni ra naa ra nasa kojnuni kuanukuachi ra nuu ya ja kuu nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti tu kumani nuu ra ni ɨɨn ja nandɨꞌɨ nu na kundatu kuee ra undi na jaa maa kɨvɨ kaꞌnu, ja ndenda maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. \v 8 Ti maa ya kuu ja chindee nava na kundee ra siuku ndaa ra naa ra undi na jaa kɨvɨ nakuaka ya roꞌo, ti nava siaꞌan tu koo kuachi sɨkɨ ra kɨvɨ na nchaa maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. \v 9 Ti jandaa ndixia kuu chi siuku ndaa Yandios taka ja ni chisojnuꞌun ya, chi maa ya ni nakaji roꞌo naa ra ja ɨɨn ni na kuu ra jiin seꞌe ya Cristo Jesús, ya kuu Jitoꞌyo. \s1 Xndaku Pablo ja tu kondoꞌo sɨɨn sɨɨn ini yɨvɨ \p \v 10 Ñani, vijna ti na kachi ri ɨɨn jnuꞌun nuu ra, sɨkɨ ja ɨɨn ni ka kuu yo, chi ka kandixia yo jnuꞌun Jitoꞌyo Cristo Jesús, ya ndiso jniñu ñaꞌnu. Kandaꞌu ri jiin ra naa ra ja ɨɨn nuu na koo ini ra jiin ɨɨn ni inijnuni. Koto kondoꞌo sɨɨn sɨɨn ini ra, ja sava ra kaꞌan ɨɨn jnuꞌun ti uu ga ra kaꞌan ɨnga jnuꞌun. \v 11 Siaꞌan xndaku ri, ñani naa ra, chi siaꞌan ni niꞌin ri jnuꞌun ja ni ka kachi yɨvɨ vekoꞌo veꞌe Cloé, ja ka yeyɨꞌɨ jnaꞌan ra nanu ina \v 12 sɨkɨ ja sɨɨn sɨɨn ka kaꞌan ra: “Ruꞌu chi jiin Pablo yɨꞌɨ ri.” “Ti ruꞌu yɨꞌɨ jiin Apolos.” Uu ga ka kaꞌan: “Ruꞌu yɨꞌɨ jiin Pedro.” “Ti ruꞌu yɨꞌɨ jiin Cristo.” \v 13 Ti ja siaꞌan ka kaꞌan ra ¿xi ka ndoꞌo ini ra ja ni taji Yandios tɨjnɨ yɨvɨ kii nama yoꞌo nu? ¿Xi ruꞌu Pablo, xi ni jiꞌi ri nuu ndaꞌa cruz ja kuu maa ra naa ra nu? ¿Xi Pablo, ni skuanducha roꞌo nu? \v 14 Ko na kutaꞌu ri nuu Yandios ja ansu tendɨꞌɨ ra ni skuanducha ri, chi nɨnɨ Crispo jiin Gayo, yukan ni. \p \v 15 Ti tu kachi ra naa ra ja tendɨꞌɨ ra ni ka janducha jiin sɨvɨ ri. \v 16 Chi ñuꞌun ini ri ja ni skuanducha ri Estéfanas jiin yɨvɨ kanchuku veꞌe da. Ti jini ri ja yukan ni kuu yɨvɨ ni skuanducha ri jani ini ri. \v 17 Siaꞌan ni kuu yɨvɨ ni skuanducha ri, chi tu ni nakaji Cristo ruꞌu ja kin saꞌa ri jniñu yukan. Suꞌva ni kana ya ruꞌu ja na kachi ndaa ri jnuꞌun ya nuu yɨvɨ naa i. Ko tu kaꞌan ri jnuꞌun ndichi ja xndaku ri nava tu chaku ini ra. Chi nu siaꞌan ti va tu kujnuni vaꞌa ini ra na ra jnuꞌun un ja ni jiꞌi Cristo nuu ndaꞌa cruz. \s1 Jiin Cristo ni xnaꞌan Yandios maa jniñu ñaꞌnu ya \p \v 18 Sɨkɨ jnuꞌun ja ni jiꞌi Cristo nuu ndaꞌa cruz ja ni nama ya yɨvɨ, ti jnuꞌun xndoñaꞌan kuu un ja kuu nuu taka yɨvɨ ka iyo kuachi, ja ni ka jnaꞌnu ndatu i. Ko ja kuu maa yo, chi suꞌva jnuꞌun Yandios kuu, chi ni kachi ya ja jnuꞌun un kundiso jniñu ñaꞌnu. \v 19 Chi siaꞌan yoso nuu tutu ii Yandios: \q1 Tu kuantaꞌu kuɨtɨ ri jnuꞌun ka kaꞌan chaa tuꞌva xaan un. \q1 Ni tu kuantaꞌu ri inijnuni chaa ndichi xini un. \q1 Chi suꞌva saꞌa ri ja na kɨꞌvɨ inijnuni da. \m Kachi nuu tutu un. \p \v 20 ¿Nusa ti nau kuu chaa tuꞌva xaan nu? ¿Ti nau kuu chaa ndichi xini un nu? ¿Xi nau kuu chaa nanduku vii ndaa vii nene taka jnuꞌun yɨvɨ tuꞌva nusa? Ti taka jnuꞌun chaa tuꞌva ka iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ni kachi Yandios ja tu niꞌin jniñu kuɨtɨ. \v 21 Chi jandaa ndixia kuu ja ndichi xaan ga maa jnuꞌun Yandios, ti ansu inijnuni taka yɨvɨ ndichi xini iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ja yukan ni kachi Yandios ja tu kuajniñu kuɨtɨ jnuꞌun un nasa nakuni ndaa i nau kuu maa ya jiin tendɨꞌɨ jniñu saꞌa ya. Chi suꞌva ni ndoꞌo ini ya ja taji ya chaa kikoyo ja na kaꞌan da jnuꞌun vaꞌa sɨkɨ Cristo Jesús. Ti taka yɨvɨ na kandixia jnuꞌun un ni kachi ya ja nama ya i nuu kuachi, vasu ka jani ini yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa ja mani jnuꞌun xndoñaꞌan kuu. \v 22 Ti siaꞌan kundixia chi yɨvɨ hebreo, mani ka kuni i ja na saꞌa Yandios kuaꞌa jniñu ñaꞌnu nava na kandixia i ja maa ya kuu Yandios kuñaꞌnu xaan. Ti yɨvɨ griego ka jitu ndiꞌi ini i nasa kundichi xaan ga xini i. \v 23 Ko ruꞌu Pablo, na kachi ndaa ri ja ni jiꞌi ndixia Cristo nuu ndaꞌa cruz ja ni nama ya yɨvɨ. Ko yɨvɨ hebreo tu kukanuu i ja skexiko jnuꞌun un. Ti suni yɨvɨ taka ga nación ka ndoꞌo ndevaꞌa ini i ja tu nijniñu kuɨtɨ jnuꞌun un. \v 24 Ko taka yɨvɨ ni nakaji ya ni ka kandixia ndaa i Cristo Jesús, vasu yɨvɨ hebreo xi yɨvɨ griego, ka nakuni ndaa i ja jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Yandios jiin Cristo. Ni xnaꞌan ya ja kuñaꞌnu xaan ya, ti iyo jnuꞌun ndichi xaan ga ini ya. \v 25 Vasu ka kaꞌan yɨvɨ ja tu ni jniñu kuɨtɨ jnuꞌun Yandios, ko tuꞌva ti ndichi xaan ga kuu jnuꞌun maa ya, ansu inijnuni taka yɨvɨ tuꞌva ja ka iyo nuu ñuyɨvɨ. Suni ka jani ini yɨvɨ ja kukuiꞌya ini Yandios ja ni jiꞌi seꞌe ya Jesús nuu ndaꞌa cruz. Vasu ansu siaꞌan kuu, chi jiin jniñu un ni stuu Yandios nuu yo ja kuñaꞌnu xaan ya, ansu ja ka ndoꞌo ini yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa ja ka kuñaꞌnu xaan i. \p \v 26 Ñani, kani ini naa ra sɨkɨ nasa ni kunchuku ra na ti kandixia ga ra Jesús, chi ka jini vaꞌa ra ja tu ni iyo kuaꞌa yɨvɨ tuꞌva jiin ra, ni tu ni iyo kuaꞌa yɨvɨ kuñaꞌnu ja taꞌu jniñu, ti ni tu ni iyo yɨvɨ ja ni kuu seꞌe yɨvɨ ka kuñaꞌnu ga. \v 27 Ko ja na kukanuu yɨvɨ tuꞌva un jiin yɨvɨ ka kuñaꞌnu, ni nakaji Yandios roꞌo ja ka ndoꞌo ini yɨvɨ un ja tu tuꞌva kuɨtɨ ra jiin ja tu kuajniñu kuɨtɨ roꞌo naa ra, chi ka ndoꞌo ini i ja kuiꞌya xaan kanda ra. \v 28 Ko suꞌva ni nakaji ya yɨvɨ kuiꞌya ja tu kuanjniñu kuɨtɨ, yɨvɨ ja ni ka skexiko chaa ka ndoꞌo vixi ini ja tuꞌva i xi ja kuñaꞌnu i nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ko ni nakaji Yandios roꞌo naa ra, ti ni stuu ya ja kuu saꞌa ra naa ra taka jniñu kuni ya, ti siaꞌan na kukanuu yɨvɨ ka ndoꞌo vixi ini ja ka kuñaꞌnu i. \v 29 Siaꞌan ni saꞌa Yandios nava ni ɨɨn yɨvɨ tu kondoꞌo vixi ini jiin inijnuni ja kuñaꞌnu i nuu Yandios. \p \v 30 Ja kuu maa ra naa ra ni saꞌa Yandios ja ɨɨn ni ga ni ka nduu ra jiin Cristo Jesús, chi ni ka kandixia ra ya. Ja yukan ni ka niꞌin ra inijnuni ndichi ga, chi ni ka jini ndaa ra ja ni jiꞌi ya jaꞌa yo. Ti siaꞌan na na niꞌin taꞌu yo nuu ya, ti tukaa jnaꞌnu ndatu yo jiin kuachi yo, chi ni saꞌa ya ja na ndundoo yo, ti na koo ii yo nuu ya. Chi ni chunaa ya kuachi yo ja ni jiꞌi Jesús ja kuu maa yo. \v 31 Ti siaꞌan na koo nava yoso nuu tutu ii: “Nu ɨɨn yɨvɨ kuni ndoꞌo vixi ini, ti vaꞌa ga na kondoꞌo vixi ini i jiin maa jnuꞌun ja ni saꞌa Jitoꞌyo jaꞌa yo”, kachi. \s1 Xndaku Pablo ja ni jiꞌi Cristo \c 2 \p \v 1 Ñani, ti ruꞌu, na ni jaa ri nuu kanchuku ra ñuu Corinto, kaji xaan ni xndaku ri jnuꞌun Yandios nuu ra sɨkɨ jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Cristo, ko tu ni kaꞌan ri mani jnuꞌun ndichi ja tu chaku ini ra. \v 2 Ti ɨɨn jinu ni ni chundee ini ri ja tu nau ɨnga jnuꞌun ndakuniꞌin ri ja xndaku ri nuu ra, chi ɨɨn jiña ni maa jnuꞌun Cristo Jesús ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz ja ni nama ya yoꞌo. \v 3 Ti na ni jaa ri nuu kanchuku ra, tu kuɨtɨ jnuꞌun ndee ini ri iyo ja kundee ri jiin jniñu ni jaꞌa ya, ti yuꞌu ri kejaꞌa ri jiin jniñu un ja nanu nɨꞌɨn ri. \v 4 Ti na ni kaꞌan ri jnuꞌun un nuu ra naa ra, ni tu ni ndoꞌo vixi ini ri ja kaꞌan ri mani jnuꞌun ndichi nava ka kaꞌan yɨvɨ naa i. Chi suꞌva jiin maa jniñu ñaꞌnu Espíritu Yandios ni xndaku ri nuu ra. \v 5 Siaꞌan ni xndaku ri nava na kandixia ra maa jniñu ñaꞌnu Yandios, ansu ja kandixia ra jnuꞌun ndichi ka kaꞌan yɨvɨ ja tu ka jantaꞌu i jnuꞌun Yandios. \s1 Ndaku niꞌin Pablo nasa kuu Espíritu Yandios \p \v 6 Ti ruꞌu Pablo, ja xndaku ri jnuꞌun sɨkɨ Cristo Jesús, jandaa ndixia kuu ja ndichi xaan jnuꞌun un. Ti yɨvɨ ni ka kandixia jnuꞌun un ka kuu ndichi ndixia i, ti ansu yɨvɨ ka kuñaꞌnu ja tu ka jantaꞌu jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo Jesús. Ti yɨvɨ un vaꞌa ga na naa i. \v 7 Ti jnuꞌun ja kaꞌan ri kuu maa jnuꞌun Yandios ja ndichi ga, ja undi na janaꞌan vijna tu jaꞌi ndenda nuu yɨvɨ ñuyɨvɨ, chi siaꞌan ni kachi Yandios ja na kasɨ inijnuni i nava tu chaku ini i. Chi undi na ti xnukoo ga ya ñuyɨvɨ, ni chuꞌun ini ya sɨkɨ yoꞌo nava na kandixia yo, ti na niꞌin yo jnuꞌun ndichi un nava na nduñaꞌnu yo ja ketaꞌu yo vijna, ti kuchaku yo ja kuu saa ni. Siaꞌan ni kachi Yandios ja kuu yoꞌo naa yo. \v 8 Ti jnuꞌun ndichi Yandios ja kaꞌan sɨkɨ Cristo, ni ɨɨn chaa ka kuñaꞌnu ja ka taꞌu jniñu nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, tu chaku kuɨtɨ ini da, chi nu ni chaku ini yɨvɨ un jnuꞌun ya, ti va tu kaꞌni kuɨtɨ da naa da maa Jitoꞌyo ja kuu ya nuu ndaꞌa cruz niku, ja kuñaꞌnu xaan ga ya. \v 9 Chi suꞌva ni siuku ya nava yoso nuu tutu ii Yandios: \q1 Taka ja ni satuꞌva ya ja kuu yɨvɨ mani jiin ya. \q1 Ɨɨn jnuꞌun ja jankɨvɨ ni jini kuɨtɨ i ja iyo. \q1 Ti ni tu ni ka jinisoꞌo i ja iyo, chi ni ɨɨn ja ni kii kani jnuꞌun nuu i. \m Kachi tutu. \p \v 10 Ti siaꞌan kuu ndixia chi ni xnaꞌan Yandios yoꞌo maa jnuꞌun ndichi ndixia ja kuu sɨkɨ Cristo. Ti jiin jniñu ñaꞌnu maa Espíritu Santo ya, ni xnaꞌan ya nuu yo, chi maa Espíritu Santo kuu ja jini vaꞌa ndɨꞌɨ kuɨtɨ, vasu undi inijnuni maa Yandios. \v 11 Ti siaꞌan kuu ndixia chi ni ɨɨn yɨvɨ tu jini nasa ndoꞌo ini ɨnga yɨvɨ, chi maa ɨɨn ni inijnuni i jini nasa ka ndoꞌo ini i. Ti suni siaꞌan kuu jiin Yandios, chi tu ni ɨɨn yɨvɨ ja jini nasa kuu ya, so nɨnɨ mani maa Espíritu kuu ja jini vaꞌa. \v 12 Ti yoꞌo ja ka kandixia Cristo, ni ka niꞌin yo Espíritu ja vaji nuu maa Yandios, ti jiin Espíritu Yandios ni niꞌin yo inijnuni maa Yandios, ti tu ndoꞌo ini yo nanu ka ndoꞌo inijnuni yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa. Vijna ti chaku vaꞌa ini yo taka taꞌu ni jaꞌa ya nuu yo, nava na kundee yo jiin jniñu ya. \v 13 Ti ruꞌu Pablo kaꞌan ri maa jnuꞌun ni xnaꞌan Espíritu Santo nuu ri, ansu xndaku ri jnuꞌun ja ni kutuꞌva ri nuu yɨvɨ ñuyɨvɨ, chi maa Espíritu Yandios ni xnaꞌan ruꞌu nasa kaꞌan ndaa ri maa jnuꞌun ya nuu yɨvɨ ni nakaji ya. \p \v 14 Ko yɨvɨ tu chaku ini nasa kuu maa Espíritu Yandios, tu jantaꞌu i maa jnuꞌun ya, chi ka kaꞌan i ja jnuꞌun ndevaꞌa kuu. Ja yukan tu chaku ini i, chi tu jaꞌa i jnuꞌun ja kuncha Espíritu Santo, jiin ja ni chaku vaꞌa ini i. \v 15 Ti yɨvɨ ja ni niꞌin Espíritu Santo, ti chaku ndaa ndixia ini jnuni i nau kuu ja iyo vaꞌa ti nau kuu ja tu iyo vaꞌa. Ko yɨvɨ tu kancha jiin Espíritu Santo tu iyo ndaa inijnuni i ja kaꞌan i nau ja iyo vaꞌa ti nau ja tu. \v 16 Chi siaꞌan kachi nuu tutu ii: “Yandios kuu Yandios, ti tundo jini kuɨtɨ nasa ndoꞌo ini maa Jitoꞌyo. Ni tu ni ɨɨn ja xndaku nuu ya. Yukan kuu ja tundo iyo kuɨtɨ.” Kachi tutu. Ti vasu siaꞌan kuu, ko yoꞌo naa yo ja ni ka niꞌin yo Espíritu Santo, chaku ini yo nasa ndoꞌo ini inijnuni Cristo. \s1 Xndaku Pablo ja ɨɨn nuu na kava ini yɨvɨ ka kandixia \c 3 \p \v 1 Ti na kachi ri nuu ra naa ra ñani ja undi nuu, tu ni xndaku ri nanu xndaku yo nuu yɨvɨ ja jika i jiin Espíritu Santo, chi ja ni ka jantaꞌu i ya. Chi suꞌva ni xndaku ri nava kaꞌan ri jiin yɨvɨ ja ka ñukuu ini nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti siaꞌan ni kunchuku ra nava suchi kuachi ja changa ga kunisoꞌo i jnuꞌun Cristo. \v 2 Na ni xndaku ri jnuꞌun Yandios nuu ra, tu ni nduku ri jnuꞌun yɨɨ ja tu chaku ini ra, chi ka kuu ra nava suchi lulu ja nɨ yaxin ga. Chi ka kuu ra nava suchi ti kuaꞌnu ga ja kuu kaji i staa. Ti nava suchi kuachi un ka kuu ra undi vijna. \v 3 Siaꞌan ka kuu ra chi changa ga kondoꞌo ndaa ini ra, chi tu ka iyo ɨɨn nuu ini ra. Suꞌva ka kuu kuasun ini jnaꞌan ra. Yukan saꞌa ja tukaa ga ka iyo mani ini ra. Ka kanaa ra ti ka sasɨɨn jnaꞌan ra. Ja siaꞌan ka saꞌa ra ti ka kuu ra nava yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa, chi kuaꞌan ra jiin nava ka ndoꞌo ini maa ra. \v 4 Ja ka kaꞌan ra: “Ruꞌu yɨꞌɨ jiin Pablo.” Ti uu ga ra kaꞌan: “Ruꞌu ka yɨꞌɨ jiin Apolos.” Nu siaꞌan ka ndoꞌo ini ra, ¿ansu ɨɨn ni ka kuu ra jiin yɨvɨ niꞌin ini un ja kiꞌin yɨ nava kuni maa i nu? \p \v 5 ¿Nusa ti nau ja kuu ruꞌu Pablo xi nau ja kuu Apolos? Ti ja ka jini ra ja suni chaa junukuachi nuu Yandios ka kuu ri. Ja yukan jajniñu ya ruꞌu ja na xndaku ri jnuꞌun ya sɨkɨ Cristo Jesús. Chi ɨɨn ɨɨn ri ka junukuachi savaꞌni ga jniñu ni tatu Jitoꞌyo nuu ri. \v 6 Nanu ja ruꞌu ni xndee ɨɨn ndɨkɨn lulu ja ni kaꞌan ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Jesús. Ti Apolos ni kuu chaa ja ni chiꞌi da nducha nuu ndɨkɨn lulu un, chi ja ni xndaku ndaa da maa jnuꞌun ya nuu ra naa ra. Ti nanu saꞌa Yandios ja jaꞌnu ndɨkɨn lulu un, suni siaꞌan ni saꞌa ya jiin ra naa ra ja ni ka kandixia ndaa ra jnuꞌun ya. Ti kuan kuixia inijnuni ra jiin jnuꞌun ya. \v 7 Nusa ti tundo kuu kuɨtɨ chaa ka saꞌa jniñu. Ni chaa xndee ndɨkɨn lulu un jiin chaa ni chiꞌi nducha un, chi maa ɨɨn ni Yandios kuu ja saꞌa taka jniñu un. Yukan kuu ja kuan kutuꞌva ri jiin jniñu ri, ti suni Apolos. \v 8 Chi jandaa na kachi ri ja ɨɨn ni ka kuu chaa ka saꞌa jniñu un vasu ɨɨn da ni xndee ti ɨnga ni chiꞌi nducha, ti maa Yandios chaꞌu ya nuu ɨɨn ɨɨn da nasa kuu maa jniñu ni ka saꞌa da. \v 9 Chi ruꞌu ka kuu ri chaa ka sajniñu ja kuu nuu maa Yandios. Ti roꞌo naa ra ka kuu ra nava un itu ja saꞌa ya ja jaꞌnu kuaꞌa. Ti suni ka kuu ra nanu ɨɨn veꞌe ja saꞌa Yandios. \p \v 10 Chi ni kundaꞌu ini Yandios nuu ri, ti ja yukan ni jaꞌa ya jniñu ñaꞌnu ja na saꞌa ri jniñu nuu ra, naa ra nanu ɨɨn albañil tuꞌva xaan ja vaꞌa jini da chikuaꞌa da nasa kuꞌva kani da nama ɨɨn veꞌe. Chi vaꞌa ni satuꞌva ri jniñu un, ti sɨkɨ nama yukan na saꞌa uu ga da jniñu. Ti taka chaa na saꞌa jniñu un, na koto vaꞌa xaan da ja tu yuji da kendo kuiꞌya jniñu saꞌa da. \v 11 Ti Cristo kuu nanu yuu kaꞌnu xaan ja ndiso nama jikɨ veꞌe un. Ja yukan kuu ja tu iyo ni ɨɨn chaa kin sama jniñu un. Ɨɨn ni kuu ja tu kuu kin sama yo jnuꞌun Cristo Jesús jiin ɨnga jnuꞌun. \v 12 Ti chaa kin saꞌa veꞌe sɨkɨ nama un, kuu nanu chaa kin xndaku jnuꞌun Yandios nuu ra naa ra. Yukan kuni ndaa yo nu kukutu jniñu saꞌa da nanu kukutu taka ndajniñu vaꞌa ja kuu oro, plata, xi yuu vii xaan. Xi kuu nanu yujnu, xi nanu icha, xi nanu ndayoꞌo. \v 13 Siaꞌan kuu ja kanuu ja na kunukuachi vaꞌa chaa xnaꞌan jnuꞌun Yandios, chi jaa ɨɨn kɨvɨ kaꞌnu ga, ti yukan kuni ndijin yo naa nuu jniñu ni saꞌa da. Chi xndichi Yandios da nasa kuu jniñu ni ka saꞌa da, chi jiin ñuꞌun kii kɨvɨ un. Yukan na ti naa taka ndajniñu ja kayu, chi jiin maa ñuꞌun un kujnuni ini yo nasa kanda maa jniñu ni ka saꞌa ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn da. \v 14 Ko nu tu ni kayu jniñu ni saꞌa da, yukan na ti niꞌin da ɨɨn taꞌu nuu Yandios. \v 15 Ko nu jniñu ni saꞌa da ni ndɨꞌɨ ni kayu, yukan na ti ni xnaa da taꞌu da nuu Yandios. Vasu na nama ya maa da ti tu kiꞌin da nuu ñuꞌun, ko nanu ja ni jaꞌan da nuu ñuꞌun kuu ja tu ni kee vaꞌa jniñu ni saꞌa da. \p \v 16 ¿Ko vijna na kachi ri, xi tu chaku ini ra naa ra ja ka kuu ra nanu veꞌe ii maa Yandios, ti kancha Espíritu ya jiin ra xi nu? \v 17 Ti nu nau ja kuni xnaa veꞌe ii Yandios jiin jnuꞌun xndoñaꞌan ja xndaku da nuu yɨvɨ, ti maa Yandios na xnaa ya chaa un. Chi ndoo xaan kuu veꞌe ii Yandios. Ti siaꞌan ka kuu yo nanu maa veꞌe ii ya. \p \v 18 Ti na kachi ri ja ni ɨɨn ra koto ma xndaꞌu ra maa ra ja kani vixi ini ra ja ndichi kaꞌan ra, chi yɨvɨ jani vixi ini jiin jnuꞌun maa da, ka kaꞌan da nanu ka kaꞌan yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa. Koto saꞌa ra siaꞌan, chi vaꞌa ga jiin maa jnuꞌun Yandios na ndundichi xini da, vasu na kachi yɨvɨ ja ni kuñaa xini ra. \v 19 Chi na kachi ndaa ndixia ri ja yɨvɨ jani vixi ini ja ndichi xaan xini da, ko so nɨnɨ mani maa jnuꞌun iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa kuu, chi jnuꞌun ñaa kuɨtɨ kuu ja kuu nuu maa Yandios. Chi suni kachi nuu tutu ii: “Yɨvɨ jani vixi ini jiin jnuꞌun ndichi un ti vasu tuꞌva xaan da, ko jasɨ Yandios inijnuni i nava tu kejiyo da jiin nava ka ndoꞌo ini da”, kachi tutu. \p \v 20 Ti suni kachi nuu tutu ii: “Jini vaꞌa maa Jitoꞌyo taka ja ka ndoꞌo ini chaa tuꞌva un, vasu tu nijniñu chi so ka ndoꞌo kaꞌa ini da”, kachi. \v 21 Ja yukan koto ndoꞌo vixi ini ra ja siuku ra nɨnɨ jnuꞌun ja xndaku ɨɨn ɨɨn ra. ¿Ti ndoo saꞌa ra siaꞌan? Ti ja ka jini ra ja maa Yandios kuu ya ni jaꞌa inijnuni taka ri ja na kuu chindee ri roꞌo naa ra jiin jnuꞌun maa ya, chi taka ja iyo ja ni jaꞌa ya nuu ra, \v 22 kuu Apolos, xi Pedro, xi ruꞌu Pablo ja ka xnaꞌan ri jnuꞌun ya, ti tendɨꞌɨ ja iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa xiin ra. Taka ja iyo vijna jiin taka ja koo ga, ti vasu ja ni jiꞌi ra xi nɨ chaku ga ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ko tendɨꞌɨ kuu ja kuu maa ra naa ra. \v 23 Chi jandaa ndixia kuu ja yɨꞌɨ ra jiin Cristo ja ka junukuachi ra nuu ya, ti Cristo kancha ya jiin maa Yandios, ja nuu maa ya junukuachi Cristo. \s1 Nava sajniñu chaa ka kuu apóstol \c 4 \p \v 1 Nusa ti roꞌo, yɨvɨ ñuu Corinto, kanuu ja na chuꞌun ini ra sɨkɨ jniñu ka saꞌa ri, ja suni muzu ka junukuachi nuu Cristo Jesús ja ni tatu Yandios ja saꞌa ri naa ri. Yukan kuu ja ka jachanuu ri jnuꞌun Cristo ja kuu kɨvɨ vijna ja undi kɨvɨ ja ni yaꞌa un, tu ni kenda ndijin jnuꞌun un. \v 2 Yukan kuu ja ruꞌu naa ri, ka junukuachi ndaa ri jniñu ni jaꞌa ya ja ka kaꞌan ri jnuꞌun Yandios. \v 3 Ti ruꞌu Pablo, tu jitu ini ri ja nasa ka ndoꞌo ini ra sɨkɨ ri. Ni tu saꞌa ri nava ka ndoꞌo ini yɨvɨ ka kuñaꞌnu nuu yɨvɨ jaꞌa, ni undi ruꞌu tu jini ri nu iyo ndaa jniñu saꞌa ri xi tuu. \v 4 Ti vasu jini inijnuni ri ja tu na kuachi yɨꞌɨ jiin jniñu saꞌa ri, ko ansu jiin yukan, ti ja iyo ndoo ri nuu Yandios, chi maa Jitoꞌyo kuu ya kin xndichi ruꞌu. \v 5 Yukan kuu ja tu ndeꞌe ra sɨkɨ ri ja nasa jika ri jiin jniñu Yandios, chi tu jaꞌi jaa kɨvɨ ja na kiꞌin ya jniñu yo. Chi undi na nchaa maa Jitoꞌyo, ti sa na keniꞌin ya nuu ndijin taka jniñu yɨsaꞌyɨ ndeo nu iyo vaꞌa xi tuu. Ti stuu kaji ya nasa ka ndoꞌo inijnuni taka yɨvɨ. Yukan na ti sa kuajnuꞌun ya ɨɨn ɨɨn yɨvɨ nasa kuu maa jniñu ni ka saꞌa i ja ni tatu ya. \p \v 6 Ñani, ja ka kandixia ra Cristo, na kachi ri ja taka jaꞌa ni kaꞌan ri nava na chaku ini ra naa ra, nasa kuu sɨkɨ jniñu ka saꞌa chaa ka xndaku nuu ra. Ni ndakuniꞌin ri sɨvɨ ri jiin sɨvɨ Apolos, nava na kujnuni ini ra nasa ka junukuachi ri nuu jniñu Yandios. Ti siaꞌan na chaku ini ra nava yoso nuu tutu ii, ti tu kondoꞌo ini ra ɨnga jnuꞌun ja tu yɨꞌɨ jiin jnuꞌun Yandios. Nu siaꞌan na saꞌa ra, yukan ti tukaa skexiko ra chaa ka kaꞌan jnuꞌun Yandios, ja ɨɨn da kuajnuꞌun ra ti ɨnga da tuu. \v 7 Ti ruꞌu Pablo na kachi, ¿Nau ni xndaku nuu ra naa ra ja ka ndoꞌo vixi ga ini ra sɨkɨ ɨɨn chaa ja ni xnaꞌan jnuꞌun ya nuu ra, ti ka skexiko ra nuu uu ga chaa ja ni xnaꞌan jnuꞌun ya nuu ra? ¿Nau ni xndaku siaꞌan? ¿Ti nau jnuꞌun iyo ja tu ni kutuꞌva ra nuu chaa ni xnaꞌan jnuꞌun ya nuu ra? Nu siaꞌan kuu, ¿ti ndoo ka ndoꞌo vixi ini ra ja mani maa ra ni kutuꞌva jnuꞌun vaꞌa un, ti tu ni niꞌin ra nuu Yandios nu? Chi mani maa ya ni taji chaa ja ni xnaꞌan jnuꞌun un. \v 8 Va ka jani ini ra ja ja ni kutuꞌva xaan inijnuni ra jiin jnuꞌun ndichi, ti va tukaa nandɨꞌɨ kuɨtɨ ra naa ra ɨnga jnuꞌun, chi va ka ndoꞌo ini ra ja, ja ni nduñaꞌnu ra naa ra nuu Yandios. Ti nu siaꞌan va ja ka ndiso ra ɨɨn jniñu ñaꞌnu ga nuu ya vijna, vasu ruꞌu naa ri ni ka xndaku ri nuu ra ja na niꞌin ra inijnuni tuꞌva un. Ko vijna ti nu ja ka kuñaꞌnu ndixia ra jiin jniñu ñaꞌnu ga un, nusa ti vaꞌa ga kuaja ri yukan nava na niꞌin ri ɨɨn jniñu ñaꞌnu suni nuu kanchuku ra ka taꞌu ra jniñu. \p \v 9 Xaan ga vaꞌa nu siaꞌan iyo jiin ra naa ra. Ko ruꞌu, chi ka kuu ri apóstol nuu ya, ti tu kuaꞌa ya jnuꞌun ja kunchuku ri nanu maa ra naa ra. Chi suꞌva ndoꞌo ini ri ja ni saꞌa ya ja na kondoꞌo ri nundoꞌo, ja ni xndoo kuiꞌya ga ya ruꞌu ja kuu taka ga yɨvɨ, nanu ɨɨn chaa ja ni jnaꞌnu ndatu ti kuū da. Nava ja ni chuꞌun ya ruꞌu nuu ñuyɨvɨ ja na kotonchaa yɨvɨ naa i ruꞌu jiin ángel iyo andɨvɨ. \v 10 Ko ja sɨkɨ jnuꞌun Cristo Jesús ka ndoꞌo ini yɨvɨ ja ni ka sanaa inijnuni ri. Ti maa ra va ka ndoꞌo ini ra ja ni ka ndundichi ga xini ra jiin jnuꞌun Cristo. Ka ndoꞌo ini yɨvɨ naa i ja tundo kuu kuɨtɨ ri, ti maa ra va ka ndoꞌo ini ra ja ka kuñaꞌnu ra. Chi ka niꞌin ra ja yɨñuꞌun nuu yɨvɨ, ko ruꞌu naa, ri chi suꞌva ka skexiko yɨvɨ ruꞌu naa i. \p \v 11 Siaꞌan ka ndoꞌo ini ra, ko ndeꞌe ra nuu ri nasa ka jika yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Chi undi vijna ka jnaꞌan ri nundoꞌo jiin jniñu ka ndiso ri. Iyo ka jiꞌi ri soko xi ka ichi ri nducha, ti suni kumani saꞌma kuꞌun ri. Ni tu ka ñavaꞌa ri veꞌe nuu kunchuku ri, ti ka saꞌa yɨvɨ nava kuu ini i jiin ri ja ka kuni kuaꞌa i tau ri. \v 12 Ka nduku ndee xaan ri ka saꞌa jniñu ri jiin ndaꞌa ri ja na niꞌin ri ja kuchaku ri. Ti ka kaꞌan ndevaꞌa yɨvɨ nuu ri, ko ka jantaꞌu ri ti vaꞌa kaꞌan ri jiin yɨvɨ un. Suni ka jito uꞌu yɨvɨ ruꞌu, ko ka jantaꞌu ri suni, chi tundo iyo ja kuɨtɨ ini ri. \v 13 Ka kaꞌan ndevaꞌa kuɨtɨ yɨvɨ jnuꞌun kueꞌe sɨkɨ ri, ko maa ri ka iyo mani ini ri jiin yɨvɨ un undi vijna. Ka skexiko i ruꞌu nava ɨɨn jayaka katuu ichi. \p \v 14 Ti jnuꞌun jaꞌa kaꞌan ri, ko ja na chunsoꞌo ra ti chuꞌun ini ra nasa kunchuku ra ansu ja na kukanuu ra, chi kundaꞌu ini ri roꞌo. Yukan kuu ja xndaku ri nanu nuu seꞌe ri. \v 15 Siaꞌan kaꞌan ri chi vasu na koo uxi mil chaa xndaku jnuꞌun vaꞌa Cristo nuu ra naa ra, ko ansu tendɨꞌɨ kundaꞌu ini nuu ra naa ra, chi nɨnɨ ruꞌu, ja kuu ri nanu tata ra, ja maa ɨɨn ni ri ni kaꞌan jnuꞌun Cristo Jesús nuu ra naa ra undi nuu. \v 16 Ja yukan kandaꞌu ri ja na ndeꞌe na kotonchaa ra nasa siuku ri jiin jnuꞌun ya. \v 17 Ti ja sɨkɨ yukan na jaa Timoteo, ɨɨn chaa ja kuu nanu seꞌe ri sɨkɨ ja ni kandixia da jnuꞌun Jitoꞌyo ja ni kaꞌan ri nuu da. Ti vaꞌa siuku da jnuꞌun un, ti maa da na kachi nuu ra naa ra sɨkɨ nasa siuku ri ichi Yandios ja kandixia ri Cristo Jesús. Ti jnuꞌun nava kandixia ri, yukan xndaku ri nuu yɨvɨ ka kandixia ja kanchuku i taka ñuu. \v 18 Ko sava ra ja ka kuu ichi ini sɨkɨ ri, ja ka ndoꞌo ini ja tukaa jaa kuɨtɨ ri nuu kanchuku ra ja xndaku niꞌin ri jnuꞌun un nuu ra. \v 19 Ti siaꞌan ka ndoꞌo ini ra ko ansu siaꞌan kuu, chi nu kuni maa Jitoꞌyo, ti yachi ni kuaja ri, ti na ndeꞌe yo nasa kanchuku ra. Ti taka chaa ka kuu ichi ini sɨkɨ ri, ti tu ndeꞌe ri nuu da jiin jnuꞌun kaꞌan da. Chi suꞌva kotojnuni ri da nu ndixia da ja ka saꞌa ndaa da jniñu ja kuni Yandios. \v 20 Siaꞌan kin saꞌa ri, chi nu taꞌu Yandios jniñu, tu kuu jiin mani maa jnuꞌun ja kuni ndijin yo. Chi suꞌva jiin maa jniñu saꞌa da, yukan kuu ja na ndeꞌe yo nu iyo ndaa ja nu ndixia da ja ndiso jniñu da nuu Yandios xi tuu. \v 21 Ko jikajnuꞌun ri roꞌo ja kanchuku ñuu Corinto, ¿Nau ja iyo vaꞌa? ¿Nu na jaa ri, vaꞌa ga nduxaan ri nuu ra sɨkɨ ja tu iyo vaꞌa jniñu saꞌa ra, xi vaꞌa ga ndajnuꞌun vii yo jiin jnuꞌun mani ini nu? \s1 Kaꞌan Pablo sɨkɨ jnuꞌun yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan \c 5 \p \v 1 Ni niꞌin ri jnuꞌun ja ɨɨn chaa kancha jiin ra un nchaka da nana uu da. Ti na kachi ri ja tu iyo vaꞌa kuɨtɨ un, chi ni yɨvɨ ja tu jaꞌi kuni kuɨtɨ i jnuꞌun Yandios tu ka saꞌa i siaꞌan. \v 2 Ti vasu siaꞌan iyo, ko ni tu ka ndeꞌe kuɨtɨ ra nuu jniñu saꞌa chaa un. ¿Ndoo tu kukuiꞌya ini ra naa ra ja siaꞌan kanchuku ra? Ja sa suꞌva ka ndoꞌo vixi ini ra jiin jniñu ka saꞌa ra. Suꞌva chajiyo ra chaa un na kiꞌin da niku, ansu ja ka jaꞌa ini ra ja najnaꞌan da jiin ra naa ra. \v 3 Ti ruꞌu, vasu tu kancha ri jiin ra naa ra, ko ja jini ini ri nasa koo chaa un. \v 4 Ti nu ni ka ndututu ra sɨkɨ ja chiñuꞌun ra Jitoꞌyo Jesús, ti saꞌa ri nanu ja kuncha ri yukan jiin maa jniñu ñaꞌnu ndiso ri nuu Jitoꞌyo Jesús, \v 5 ti jiin jniñu ya na chajiyo chaa un na kiꞌin da. Ti na nachiꞌi yo da nuu ndaꞌa jaꞌuꞌu un, nava tukaa ga kɨvɨ da jiin ra naa ra. Siaꞌan na kondoꞌo da jiin yɨkɨ kuñu da, ti na nakani ini da nava na niꞌin taꞌu añu da kɨvɨ na nchaa tuku Jitoꞌyo Jesús. \p \v 6 Koto kondoꞌo vixi ini ra naa ra ja iyo vaꞌa kuachi saꞌa chaa un. Xi tu jini ra ɨɨn jnuꞌun ja kaꞌan siaꞌan: “¿Vasu tɨꞌlɨ ni levadura ko keniꞌno nɨ tuꞌu chii yujña iya nu”? kachi. \v 7 Nusa ti tukaa kuaꞌa ra jnuꞌun ja kenda tuku ɨnga jniñu ndevaꞌa nanu ka saꞌa ra niku. Chi nu na kuaꞌa ini ra kunchuku ra siaꞌan, ti kuikun jnaꞌan jniñu kueꞌe un jiin ra naa ra, chi kuu nanu levadura ja keniꞌno nɨ tuꞌu chii yujña. Xnaa ini taka jniñu kueꞌe un na kuxio kiꞌin, ti kunchuku yɨñuꞌun naa ra nava na kuu ra nanu staa stila ja tu yɨꞌɨ levadura, nanu ɨɨn staa vaꞌa ja kaji yo taka viko pascua. Ka kuu ra nanu staa stila vaꞌa un, chi ja ni ka kandixia ndaa ra Cristo. Ja yukan, koto siin ga ra jiin jniñu ndevaꞌa un. Chi jandaa ndixia ja ni jiꞌi Cristo Jesús ja ni soko ya maa ya jaꞌa yo, nava tukaa ga siin yo jiin taka jniñu kueꞌe un. Ni jiꞌi ya nanu lelu ja ka soko yɨvɨ Israel taka viko pascua. \v 8 Nusa ti na koo sɨɨ ini yo ja nukuꞌun ini yo nava ni jiꞌi Cristo jaꞌa yo, ti tukaa kondoꞌo ini yo taka jniñu nava ni saꞌa yo na changa ga kandixia yo Cristo, chi undi nuu ni ka jika yo jiin jniñu yo ja kuu nanu ja yɨꞌɨ levadura. Ko vijna ka kuu yo nanu staa stila ja tu yɨꞌɨ levadura. Ja yukan na kundio ini yo ja siuku ndaa yo jiin jnuꞌun Cristo Jesús. \p \v 9 Nuu ɨnga tutu ja ni chaa ri nuu ra naa ra, ni kachi ri ja tu kejnaꞌan ra jiin yɨvɨ ka yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan siaꞌan. \v 10 Ko ansu jiin yukan kaꞌan ri ja na kuxio ra ɨɨn jinu ni jiin yɨvɨ un naa i, ja siaꞌan ka saꞌa i ja ka kuu i yɨvɨ sɨɨ ini, ni jiin jnaꞌan i ja ka ndoꞌo kueꞌe ini i sɨkɨ ɨɨn ndajniñu, ni jiin ja ka sakuiꞌna i, ti ni jiin yɨvɨ siin ka nchañuꞌun savaꞌni ga santu, ja tu kuu maa Yandios ja kancha andɨvɨ. Siaꞌan kaꞌan ri, ko ansu ja koto ma kejnaꞌan ga ra jiin yɨvɨ un ja chajiyo ra ɨɨn jinu ni, chi nu siaꞌan ti vaꞌa ga na kuxio ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 11 Ko nu iyo yɨvɨ ja kaꞌan ja kandixia i Cristo, chi nu kanda i nanu yɨvɨ ndevaꞌa un, ti tukaa kɨvɨ nduu kuɨtɨ ra jiin i naa i. Ti nu kuu i yɨvɨ sɨɨ ini ja jika jiin ñaꞌan, xi yɨvɨ ndoꞌo kueꞌe ini sɨkɨ savaꞌni ga ndajniñu ja kuni kuñavaꞌa i, xi yɨvɨ nchañuꞌun santu, xi yɨvɨ nduku ñaꞌan ja skuɨtɨ ini nuu yɨvɨ, xi yɨvɨ jiꞌi ndɨxɨ, xi yɨvɨ kuiꞌna i, ti yɨvɨ kanda siaꞌan, koto kɨvɨ nduu ga ra jiin i, ni tukaa kaji ra staa jiin yɨvɨ un. \p \v 12-13 Ko ansu jniñu ruꞌu kuu ja saꞌa ndaa ri sɨkɨ yɨvɨ ja tu yɨꞌɨ jiin yo nuu ichi Yandios, chi maa Yandios kuu ya kin saꞌa ndaa sɨkɨ yɨvɨ un. Ko yɨvɨ yɨꞌɨ jiin ra naa ra ja ka kandixia jnuꞌun Cristo Jesús, kanuu najista ra i ja na saꞌa ndaa ra jniñu saꞌa i. Ti chaa saꞌa siaꞌan jiin nana uu da un, ruꞌu Pablo, taꞌu ri jniñu ja nu ni ka ndututu ra, ti keniꞌin chaa un na kiꞌin da. \s1 Xndaku Pablo ja tu kankuachi sɨkɨ jnaꞌan i undi nuu sticia \c 6 \p \v 1 Nu ɨɨn ra kuni kankuachi sɨkɨ ɨɨn ñanijnaꞌan ra, ¿Ndoo tu ka ndututu ra naa ra ti saꞌa ndaa ra kuachi da nuu taka ñani jnaꞌan yo ja ka kandixia i Jesús ansu ja kankuachi ra undi veꞌe sticia nau kuachi iyo jiin ra naa ra? \v 2 ¿Va nu tu ka jini ra naa ra ja yɨvɨ ka kandixia Jesús, ti ɨɨn kɨvɨ na saꞌa ndaa i jniñu ka saꞌa yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa nu? Ti nu roꞌo naa ra na saꞌa ndaa jniñu yɨvɨ ñuyɨvɨ, ¿ndoo tu ka xndichi ra kuachi lulu ja ka saꞌa nuu jnaꞌan ra ja na ndundaa nu? \v 3 ¿Xi tu ka jini ra ja jaa ɨɨn kɨvɨ ti kin sandaa yo undi jniñu taka ángel andɨvɨ? Ti nu siaꞌan iyo ja kuu jiin ángel, nusa ti na saꞌa ndaa yo ɨɨn kuachi lulu ja jnaꞌan yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 4 Nusa ti nu tu kanchuku mani ra ja sɨkɨ ɨɨn kuachi lulu ja tu iyo jaꞌa ni tu iyo xini, ti nu tu kuu saꞌa ndaa maa ra naa ra, nusa ti nduku ɨɨn chaa ja tu ndiso ni ɨɨn jniñu ja kuu nuu ra naa ra, ti maa da na xndichi kuachi un, nu tu kuu saꞌa ndaa maa ra naa ra. \v 5 Siaꞌan na kachi ri nu tu kukanuu ra naa ra. ¿Va nu tu iyo chaa tuꞌva jiin ra naa ra ja na sandaa da sɨkɨ kuachi ñanijnaꞌan da nu? \v 6 Tu iyo vaꞌa kuɨtɨ ja siaꞌan ka saꞌa ra, chi ka kuu ra yɨvɨ ka kandixia, ti ka kankuachi sɨkɨ jnaꞌan ra vasu undi veꞌe sticia, ja chaa un tu ka kandixia da jnuꞌun kandixia yo. \p \v 7 Ti kuachi kuu ndixia un ja nuu nuu ka kanaa ra. Vaꞌa ga na sakaꞌnu ini nuu jnaꞌan ra ti na kukuee ni ansu ja ka jaꞌan ra undi veꞌe sticia, chi ɨɨn nuu kanda ra. \v 8 Tu ka jani ini ra nasa kunchuku ra ti sa suꞌva ka skexiko jnaꞌan ra, ti taka ra kanda siaꞌan. \p \v 9 ¿Xi tu ka jini ra ja yɨvɨ kancha ndevaꞌa, tu niꞌin taꞌu i ja na jaa i ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu? Ja tu kujnuni ini ra ja nuu taꞌu Yandios jniñu, tu kɨvɨkoyo yɨvɨ jika jiin jnuꞌun sɨɨ ini ja ndajnuꞌun da jiin ñasɨꞌɨ, xi ñaꞌan ndajnuꞌun jiin chaa, ni yɨvɨ ka kandixia xaan savaꞌni ga santu, ni yɨvɨ yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan ja yɨsɨkɨnchaa da ñasɨꞌɨ da, xi ñaꞌan yɨsɨkɨnchaa yɨɨ ña, ni chaa ja kixi jiin ɨnga chaa, \v 10 ni yɨvɨ kuiꞌna, ni yɨvɨ kuasun ini, ja ndio ini kenchaa i ndajniñu jnaꞌan i, ni yɨvɨ jiꞌi ndɨxɨ, ni yɨvɨ kaꞌan ndevaꞌa sɨkɨ jnaꞌan, ni yɨvɨ sakuiꞌna savaꞌni ga ndajniñu. Ti taka yɨvɨ kanda siaꞌan, tu nitaꞌu i ja kɨvɨ i ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu. \v 11 Ti siaꞌan ni ka jika sava ra naa ra niku, ko vijna tukaa ga. Chi ja ni saꞌa ndoo ya roꞌo jiin kuachi ra. Chi yɨvɨ ndevaꞌa xaan ni ka kuu ra, ko vijna tukaa ga, chi ja ni kenchaa ya kuachi un sɨkɨ ra, nava vijna ti kunukuachi ra nuu ya, vasu undi nuu ja ni ka jnaꞌnu ndatu ra jiin kuachi ra niku. Ko vijna tukaa ga, chi ni kachi Yandios ja tukaa jnaꞌnu ndatu ra sɨkɨ kuachi ra. Chi siaꞌan ni saꞌa Yandios ja jiin jniñu ni saꞌa Jitoꞌyo Cristo Jesús, jiin jniñu ñaꞌnu maa Espíritu Santo ni ketaꞌu ra nuu ya. \s1 Iyo ndoo ii yɨkɨ kuñu yɨvɨ kandixia \p \v 12 Iyo yɨvɨ ja kaꞌan: “Taka ni jniñu iyo vaꞌa ja saꞌa yo nu kuni yo”, kachi. Ti jandaa kuɨtɨ kuu jnuꞌun un, vasu ansu tendɨꞌɨ iyo vaꞌa, chi kuu saꞌa yo taka ni nuu jniñu ja kuni yo, ko ansu tendɨꞌɨ un kanuu ja saꞌa yo. Taka ni iyo vaꞌa, ti suni taka ni kueꞌe nu tu kani vaꞌa ini yo. \v 13 Iyo ɨnga jnuꞌun ja kaꞌan yɨvɨ: ¿Ndoo ñavaꞌa yo ndeyu nu tu kaji yo ti ndoo ñavaꞌa yo chii nu tu chuꞌun yo ini? Ti jandaa kuu un, ko jaa ɨɨn kɨvɨ ti nasama ndɨꞌɨ Yandios ndɨnduu jniñu jaꞌa. Ni tu kuañu niꞌno yo yɨkɨ kuñu yo ja kusɨkɨnchaa jnaꞌan yo, chi ansu ni jaꞌa Yandios yɨkɨ kuñu yo ja kusɨkɨnchaa yo. Suꞌva ni jaꞌa ya yɨkɨ kuñu yo ja na kunukuachi yo nuu maa Jitoꞌyo. Chi maa ya kuu ja ndito yɨkɨ kuñu yo. \v 14 Jaa ɨɨn kɨvɨ ti naxndoto Yandios yoꞌo jiin jniñu ñaꞌnu ya siaꞌan nanu ni naxndoto ya Jitoꞌyo. \v 15 ¿Xi tu ka jini ra ja taka yo naa yo kuu nanu yɨkɨ kuñu Cristo Jesús nu? ¿Xi kuu kenchaa yo yɨkɨ kuñu Cristo Jesús ti skejnaꞌan yo jiin yɨkɨ kuñu ɨɨn ñaꞌan sɨɨ xaan ini nu? ¡Jandaa kuɨtɨ ja tu kuu siaꞌan! \v 16 ¿Xi tu ka jini ra ja nu ɨɨn chaa na kejnaꞌan da jiin ɨɨn ñaꞌan sɨɨ xaan ini ti ɨɨn ni ga ni kuu yɨkɨ kuñu da jiin ñaꞌan un nu? Chi jini ra ja kachi nuu tutu ii Yandios: “Ndɨnduu da ni kuu ɨɨn ni ga yɨkɨ kuñu”, kachi. \v 17 Ti suni siaꞌan nu ɨɨn yɨvɨ na kejnaꞌan jiin maa Jitoꞌyo, ti ɨɨn ni ga ni nduu i jiin ya, chi ni kandixia ndaa i. \p \v 18 Nusa ti xndoo jnuꞌun yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan un, chi savaꞌni ga kuachi lulu na saꞌa ɨɨn yɨvɨ, tu yɨꞌɨ un jiin yɨkɨ kuñu i, ko yɨvɨ yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan, jañu niꞌno i maa yɨkɨ kuñu i ja saꞌa i siaꞌan, ti jiin yukan nchaa kuachi ga i. \v 19 ¿Xi tu jini ra naa ra ja yɨkɨ kuñu ra kuu ɨɨn veꞌe ii nuu kancha maa Espíritu Santo ja ni jaꞌa Yandios? Ja yukan kuu ja ansu maa ra xiin yɨkɨ kuñu ra, \v 20 chi yaꞌu xaan ni jaꞌa Yandios roꞌo naa ra. Ja yukan na kava yɨñuꞌun ra ja chiñuꞌun ra ya ja saꞌa ra mani jniñu vaꞌa undi jiin yɨkɨ kuñu ra, jiin nɨ ini nɨ añu ra, chi ja kuu maa ya kuu. \s1 Jnuꞌun xndaku Pablo nuu yɨvɨ ka nandaꞌa \c 7 \p \v 1 Vijna ti ruꞌu Pablo na kachi ri ja sɨkɨ taka jnuꞌun ni ka jikajnuꞌun ra ruꞌu nuu ɨɨn tutu ja ni ka taji ra nuu ri. Ti jandaa ndixia kuu ja kendo vaꞌa ɨɨn chaa nu tu koo ñasɨꞌɨ da. \v 2 Ko sɨkɨ jniñu yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan un, ti vaꞌa ga ja ɨɨn chaa un na koo ɨɨn ni ñasɨꞌɨ da, ti suni ɨɨn ñasɨꞌɨ na koo ɨɨn ni yɨɨ ña. \v 3 Ti yɨɨ ña un na kuaꞌa da maa da nuu ñasɨꞌɨ da ja kuu da yɨɨ ña. Suni ñasɨꞌɨ un, na kuaꞌa vaꞌa ña maa ña nuu yɨɨ ña ja kuu ña ñasɨꞌɨ da. \v 4 Chi ñasɨꞌɨ un tu kuu saꞌa ña ja kuni ña jiin yɨkɨ kuñu ña, chi yɨɨ ña xiin yɨkɨ kuñu ña. Ti suni chaa yɨɨ un tu kuu saꞌa da ja kuni da jiin yɨkɨ kuñu da, chi ñasɨꞌɨ da kuu ñaꞌan xiin. \v 5 Ja yukan kuu ja ni chaa ni ñasɨꞌɨ tu kuu sasɨɨn i maa i nuu ñanijnaꞌan i. Ko nu iyo ɨɨn jniñu kanuu ja kin kakantaꞌu i nuu Yandios ja kuu tɨꞌlɨ ni kɨvɨ, ti kuu ndajnuꞌun mani da ja tu kunchuchu nduu da, ti yachi na ndeokuñɨ da ja na najnaꞌan da naa da, nava tu skaꞌan jaꞌuꞌu un roꞌo naa ra, ti kɨvɨ nduu ra naa ra jiin ɨnga chaa xi jiin ɨnga ñasɨꞌɨ, ti tɨvɨ nuu jniñu kuu. \v 6 Taka jnuꞌun un kaꞌan ri nanu ɨɨn junꞌun xndaku ri, chi ansu taꞌu ri jniñu ja siaꞌan na koo. Yɨvɨ kundee kuncha maa siaꞌan ni, ti siaꞌan na kuncha i, ko yɨvɨ tu kuni kuncha maa ɨɨn, vaꞌa ga na nandaꞌa i. \v 7 Chi ndoꞌo ini ri ja iyo vaꞌa ja taka chaa na kunchuku maa ɨɨn da nanu ruꞌu, ko sɨkɨ ja sɨɨn sɨɨn taꞌu ni jaꞌa Yandios nuu ɨɨn ɨɨn yo, ti siukan na koo, chi sava yo ni niꞌin ɨɨn nuu taꞌu, ti uu ga yo nuu ɨnga taꞌu. \p \v 8 Ko ja kuu chaa kancha maa ɨɨn xi ñaꞌan kancha maa ɨɨn jiin taka ñaꞌan ni kendo maa ɨɨn, na kachi ri ja iyo vaꞌa nu tu nandaꞌa yɨvɨ un nanu ruꞌu. \v 9 Ko nu tu iyo taꞌu i ja kuncha maa ɨɨn i, ti vaꞌa ga na nandaꞌa, chi vaꞌa ja na nandaꞌa i, ti ansu kondoꞌo kueꞌe ini i sɨkɨ ichi nuu sɨɨ ini. \p \v 10 Ko yɨvɨ ni ka nandaꞌa, na taꞌu ri jniñu, ko ansu ja ndoꞌo ini maa ri, chi ja ni kachi maa Jitoꞌyo kuu ja ɨɨn ñasɨꞌɨ tu kuu xndoo ña yɨɨ ña. \v 11 Ko nu nau ñaa na xndoo yɨɨ, ti na kuncha ña siaꞌan ni, xi na ndeokuñɨ ña jiin yɨɨ ña, ko tu kuu ja nandaꞌa ña jiin ɨnga. Suni siaꞌan kuu jiin chaa, chi tu kuu ja xndoo da ñasɨꞌɨ da, ti kusɨɨn da kiꞌin da. \p \v 12 Ti ja kuu taka ga yɨvɨ na kachi ri ɨɨn jnuꞌun ja tu ni kaꞌan maa Jitoꞌyo, ja nu ñasɨꞌɨ ɨɨn ñanijnaꞌan yo tu kuu ña ñaa kandixia, ko nu kuu ini ña ja kuncha ña jiin da, ti maa da tu kuu xndoo da ña. \v 13 Suni siaꞌan nu ɨɨn ñaꞌan ni nandaꞌa jiin ɨɨn chaa tu kandixia, ko nu kuu ini da ja kuncha da jiin ña, ti tu kuu xndoo ña da. \v 14 Chi ɨɨn chaa ja tu kandixia yɨꞌɨ da suni ndaꞌa maa Yandios sɨkɨ ja ni najnaꞌan da jiin ɨɨn ñaꞌan kandixia. Xi ɨɨn ñaꞌan tu kandixia suni yɨꞌɨ ña ndaꞌa maa Yandios sɨkɨ ja ni najnaꞌan ña jiin ɨɨn chaa kandixia. Chi nu ansu siukan saꞌa ya, ti seꞌe chaa un naa da, tu kuantaꞌu ya i nanu ja ka kuu i seꞌe yɨvɨ tu kandixia. Ko ansu siaꞌan kuu, chi suꞌva nakinseꞌe Yandios suchi kuachi un seꞌe yɨvɨ ka kandixia. \p \v 15 Ko vijna ti nu yɨɨ ɨɨn ñasɨꞌɨ kandixia xi ñasɨꞌɨ ɨɨn chaa kandixia tu kuni kandixia, ti kuni xndoo jnaꞌan i ti vaꞌa ga na kusɨɨn, nava na kendo nuña yɨvɨ kandixia un, ti na kukuee kuncha i, chi Yandios tu kuni ya ja siin kanaa i nu tu kuu kunchuku mani i. \v 16 Chi roꞌo ja kuu ra ñasɨꞌɨ, tu jini ra ja sanaa ti kandixia yɨɨ ra saꞌa ra ti na nitaꞌu da. ¿Ti sa ni tu roꞌo ja kuu ra yɨɨ tu jini ra ja sanaa ti kandixia ñasɨꞌɨ ra saꞌa ra ti na nitaꞌu ña nu? \v 17 Ti vasu tu kejnaꞌan kunchuku ra, ko na ndajnuꞌun mani ra jiin yɨɨ ra xi jiin ñasɨꞌɨ ra ja tu kandixia, siaꞌan nava kuni maa Yandios. Ti siaꞌan na koo nava ni kuncha ra undi nuu na ti kandixia ga ra. Suni siaꞌan na koo vijna, ja ja ni kandixia ra nava kuni maa Yandios ja ni jaꞌa ya nuu ra. Ti jnuꞌun yukan xndaku niꞌin ri nuu taka yɨvɨ ka kandixia. \p \v 18 Nu ni kana ya ɨɨn chaa ja iyo ɨɨn seña nuu yɨkɨ kuñu da, ti siaꞌan na koo da. Ti nu ni kana ya ɨɨn chaa ja tu yɨꞌɨ seña yɨkɨ kuñu da, ti suni siukan na koo da. \v 19 Ti tundo saꞌa nu iyo seña yɨkɨ kuñu yo xi tu, ko kanuu xaan ga ja na siuku ndaa yo taka jniñu taꞌu Yandios. \v 20 Ti ɨɨn ɨɨn ra na kusɨɨ ini ja kendo ra nasa ni kana Yandios roꞌo ja ni kandixia ra. \v 21 Nu muzu ja ni jaan yɨvɨ kuu ra na ni nakana ya roꞌo, ti koto xndiꞌi ra ini ra, chi nu kuu ketaꞌu ra, ti iyo vaꞌa ja siukan na saꞌa ra. \v 22 Chi chaa ja kuu muzu ja ni jaan ɨɨn yɨvɨ, ti ni nakana Jitoꞌyo da ja na kandixia da, ti ja ni ketaꞌu da nuu kuachi da un, chi ni kendo nuña da ja kunukuachi da nuu maa Jitoꞌyo. Suni chaa ni iyo nuña da ja sajniñu da ja kuu maa da, na ni nakana Yandios ja na kandixia da, ni iyo nuñu da, da ko vijna ni nduu da muzu ja kunukuachi da nuu Cristo Jesús. \v 23 Chi yaꞌu xaan kuu ja ni nakuan Yandios taka roꞌo naa ra sɨkɨ ja ni ndoꞌo ni nene Cristo Jesús. Ja yukan ko nu sajniñu ra nuu jniñu ndevaꞌa ja saꞌa yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa, ti tu vaꞌa. \v 24 Ja yukan ñani naa ra, na kachi ri ja taka ɨɨn ɨɨn ra, siin jiin jniñu nava ni nakana Yandios roꞌo, chi maa Yandios ni jaꞌa jniñu un nuu ra. \p \v 25 Ti vijna na kachi ri ɨɨn jnuꞌun sɨkɨ ñaꞌan kuachi, ɨɨn jnuꞌun ja tu ni xndaku maa Jitoꞌyo, vanuxia ni kundaꞌu ini Jitoꞌyo nuu ri ja kaꞌan ri jnuꞌun jaꞌa. Ja yukan ni jiña ya inijnuni ri ja na nakani ndaa kuɨtɨ ri jnuꞌun jaꞌa. \v 26 Ja ni ini ri ja taka yɨvɨ, vaꞌa na kendo i kunchuku i siaꞌan ni, ja tu nandaꞌa i sɨkɨ ja iyo xaan nundoꞌo vijna. \v 27 Ko nu iyo ñasɨꞌɨ ra, ti koto xndoo ra ña. Ti nu tu iyo ñasɨꞌɨ ra, ti koto nduku ra ña. \v 28 Ko ja kuu roꞌo chaa kuachi, nu ka kuni nandaꞌa ra, ti ansu kuachi kuu un. Suni siaꞌan ñaꞌan kuachi, nu na nandaꞌa ra, suni ansu kuachi kuu un. Ko na kachi ri ja yɨvɨ ka nandaꞌa, kuaꞌa ga nundoꞌo vaji nuu i ja koo ndoꞌo koo nene i nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti ja tu kuni ri ja kondoꞌo ra naa ra, yukan kuu ja kaꞌan ri. \p \v 29 Ñani naa ra, na kachi ri sɨkɨ ja kuɨtɨ kɨvɨ chaku yo ja kunukuachi yo nuu ya. Yukan kuu ja chaa ka iyo ñasɨꞌɨ, na kukutu ga ini da sɨkɨ jniñu maa Yandios ansu kukutu ini da ja kuu ñasɨꞌɨ da. \v 30 Yɨvɨ kukuiꞌya ini, koto kendo i jiin jnuꞌun kuiꞌya ini un. Ti yɨvɨ kusɨɨ xaan ini, koto kusɨɨ ini i siaꞌan ni jiin jnuꞌun un. Ti yɨvɨ ka jaan ndajniñu, koto kuñukuu xaan ini i ndajniñu un, na saꞌa i ja tundo ñavaꞌa i. \v 31 Ti yɨvɨ jitu ndiꞌi ini ja niꞌin yɨ taka ja iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ti vaꞌa ga koto kundio ini i un, chi ñuyɨvɨ jaꞌa, ja yajni naa jiin taka ja iyo. \p \v 32 Ti ruꞌu Pablo, na kachi ri ja koto kundio xaan ini ra sɨkɨ taka ndajniñu iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, chi chaa kancha maa ɨɨn, ndoꞌo ini da nɨnɨ jniñu maa Jitoꞌyo, ja na kusɨɨ ini ya jiin da. \v 33 Ti chaa ja iyo ñasɨꞌɨ, ti jitu ndiꞌi ini da jiin savaꞌni ga jniñu ja iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa ja na kusɨɨ ini ñasɨꞌɨ da jiin da. \v 34 Suni siaꞌan sɨɨn sɨɨn jani ini ñaꞌan iyo yɨɨ jiin ñaꞌan kancha maa ɨɨn, chi ñaꞌan maa ɨɨn un jitu ndiꞌi ini ña jiin jniñu maa Jitoꞌyo, chi ndiyo ini ña ja kondoo ii añu ña jiin yɨkɨ kuñu ña ja kuu nuu maa Jitoꞌyo. Ko ñaꞌan iyo yɨɨ, chi ndɨꞌɨ xaan ini ña ja siuku ña taka jniñu iyo nuu ñuyɨvɨ ja na kusɨɨ ini yɨɨ ña jiin ña. \v 35 Siaꞌan kaꞌan ri ko ja na kukuee kunchuku ra, chi ansu jasɨ ri ja nandaꞌa ra naa ra. Chi suꞌva kaꞌan ri ja na kukutu ini ra, ti nɨnɨ na kaka yɨñuꞌun ra ja kuu nuu ichi Yandios. \p \v 36 Ti nu ɨɨn chaa iyo seꞌe sɨꞌɨ da, ti ja kuanyaꞌa kuiya i, ti nu jani ini da ja vaꞌa ga ja na nandaꞌa i, ti na saꞌa da nava ndoꞌo ini da. Na kuaꞌa da seꞌe sɨꞌɨ da ja nandaꞌa i, ti na koo yɨɨ i, chi ansu kuachi kuu un. \v 37 Ko nu ɨɨn chaa ni ndoꞌo ndaa ini da ja kuncha seꞌe sɨꞌɨ da siaꞌan ni, ja tu kuaꞌa da i nandaꞌa i vasu ka nduku yɨvɨ maa i, nusa ti na kuncha maa i siaꞌan ni nava kuni maa da, chi vaꞌa ndoꞌo ini da ja siaꞌan. \v 38 Nusa ti chaa xnandaꞌa seꞌe sɨꞌɨ, vaꞌa saꞌa da. Ti chaa tu xnandaꞌa seꞌe sɨꞌɨ, vaꞌa ga saꞌa da ja siaꞌan. \p \v 39 Ti ñaꞌan ja iyo yɨɨ, yɨndaꞌa yɨɨ ña maa ña ja kuu nɨ kuɨyi chaku da. Ko nu ni jiꞌi yɨɨ ña, yukan ti ni kendo nuñu ña ja nandaꞌa tuku ña jiin ɨnga chaa ja kuu ini ña, ko nɨnɨ jiin ɨɨn chaa kandixia nuu maa Jitoꞌyo. \v 40 Ko jani ini ri ja ndatu ga koo ña nu na kuncha maa ña siaꞌan ni. Ti siaꞌan kaꞌan ri, chi jani ini ri ja suni jiin maa Espíritu Yandios kuu ja xndaku ri jnuꞌun jaꞌa nuu ra naa ra. \s1 Sɨkɨ kuñu ja ka soko nuu santu \c 8 \p \v 1 Ti vijna na kachi tuku ri ɨnga jnuꞌun sɨkɨ kuñu ja ka soko yɨvɨ nuu santu i. Jandaa ndixia ja taka yo ka jini vaꞌa, ti chaku vaꞌa ini yo nasa kuu sɨkɨ jnuꞌun un. Ti taka jnuꞌun ja chaku vaꞌa ini yo un, saꞌa ndixia ja na nduvixi ini yo ja ndoꞌo ini yo ja kanuu ga. Ko ansu siaꞌan kuu, chi suꞌva nu iyo jnuꞌun ndaꞌu ini yo nuu ñani jnaꞌan yo ja kandixia, ti nu siaꞌan saꞌa yo, ti jaꞌa yo nundee ini nuu jnaꞌan yo. \v 2 Ko nu nau yɨvɨ ja jani vixi ini ja jini vaꞌa i sɨkɨ jnuꞌun un, ti changa ga chaku vaꞌa ini i nava iyo. \v 3 Ko nu nau yɨvɨ na kuu ga ini nuu Yandios ja kanuu xaan ga yukan, ti yɨvɨ un kuu ja jantaꞌu maa ya, chi kundaꞌu ini ya nuu i. \p \v 4 Nusa na kachi ri ɨɨn jnuꞌun sɨkɨ ja ka soko yɨvɨ nuu santu i. Ti jandaa ndixia ja taka santu iyo nuu ñuyɨvɨ, tundo kuu kuɨtɨ un, chi tu nau ɨnga yaa iyo, chi maa ɨɨn ni Yandios ja kancha andɨvɨ. \v 5 Ti vasu iyo yɨvɨ ka jani ini ja iyo tɨjnɨ Yandios nuu andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ, ti siaꞌan ka kaꞌan ndixia yɨvɨ ja iyo tɨjnɨ Yandios nuu i jiin kuaꞌa jitoꞌo i. \v 6 Ko ja kuu nuu maa yo, chi maa ɨɨn ni Yaa iyo ja kuu Tata yo Yandios. Ti maa ya ni saꞌa taka ja iyo ñuyɨvɨ jiin andɨvɨ, ti suni maa ya ni saꞌa taka yoꞌo naa yo. Ti suni maa ɨɨn ni Jitoꞌyo iyo, ya kuu Cristo Jesús. Ti maa ya xiin yoꞌo naa yo undi jiin taka ja iyo nuu andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ. \p \v 7 Ko sɨkɨ kuñu ja ni soko nuu santu un, chi ansu tendɨꞌɨ yɨvɨ chaku vaꞌa ini jnuꞌun xndaku ri sɨkɨ ja ni ka nchañuꞌun i santu un na changa ga kandixia i. Ti vijna ja ka kandixia i nu na kaji yɨ kuñu un, ti kukueꞌe xaan ini i kaji i kuñu un, chi jini i ja kuñu ni soko nuu santu un kuu. Ti vanuxia changa ga kujnuni vaꞌa ini i jiin jnuꞌun Yandios, ti ka ndoꞌo ini i ja ni saꞌa i ɨɨn jniñu kueꞌe ja ni yaji i kuñu ni soko un. \v 8 Ko na kachi ri ja sɨkɨ savaꞌni ga ndeyu kaji yo, ti jiin un jantaꞌu Yandios yoꞌo, ansu ja kaji yo savaꞌni ga ndeyu un ti kendo vaꞌa yo. Xi ja tu kaji yo ndeyu un, ti yukan kendo kuiꞌya yo nuu ya. \p \v 9 Ti vasu tundo iyo ja kasɨ ja kaji ra kuñu ni soko un, ko koto ra ñanijnaꞌan ra, ja changa ga chaku vaꞌa ini da jnuꞌun Yandios. Chi nu na kuni da ja yaji ra kuñu un, ti suni kaji da, vasu ndoꞌo ini da ja kuachi kuu. \v 10 Ko vaꞌa ga ja tu kaji kuɨtɨ ra kuñu un, chi sandau kuni ɨɨn ñani jnaꞌan ra ja changa ga kutuꞌva vaꞌa da jiin jnuꞌun Yandios, ja yaji ra ndeyu ni soko un ini ɨɨn veꞌe nuu kanchuku santu un, vanuxia jini vaꞌa ra ansu kuachi kuu yukan. Ko nu siukan na saꞌa ra, ti kuni ñani ra ja tu jaꞌi chaku vaꞌa ini da jiin jnuꞌun Yandios, ti suni kaji da kuñu un, vasu ndoꞌo ini da ja kuachi kuu. \v 11 Chi vanu ja tuꞌva ga ra jiin jnuꞌun ya ti saꞌa ra siaꞌan, ko suꞌva jiña ra ichi ja kuu ñani ra ja kondoꞌo xaan ini da ja kuachi ndixia kuu ja ni yaji da kuñu ni soko un, vasu so stuji ra añu ñani ra ja changa ga kuixia ini da jiin jnuꞌun ya. Ko tu vaꞌa ja xnaa ra ñani ra, chi suni ja kuu maa da ni jiꞌi Cristo Jesús. \v 12 Ti nu siaꞌan saꞌa ra taka jniñu un ja tu iyo vaꞌa, ti so stuji ra añu ñani ra ja saꞌa ra siaꞌan, chi kukuiꞌya ini da vanuxia changa ga kuixia inijnuni da jiin jnuꞌun Yandios. Ti ja saꞌa ra kuachi un nuu ñanijnaꞌan ra, ɨɨn ni kuu ja nuu maa Cristo Jesús ni saꞌa ra kuachi un, chi suni kandixia ñani ra nuu Cristo. \v 13 Ja yukan ti na koto vaꞌa yo naa ichi kiꞌin yo. Chi nu sɨkɨ ndeyu un ndoꞌo ini ñani yo ja kuachi ndixia kuu, nusa ti vaꞌa ga ja tu kaji kuɨtɨ yo ndeyu un, nava tu xnaa yo ñani yo ja kɨvɨ da nuu ichi kueꞌe, ti xnaa da maa da. \s1 Jniñu xiin ɨɨn apóstol \c 9 \p \v 1 Ti ruꞌu Pablo jikajnuꞌun ri, ¿iyo vaꞌa ja kaji ri kuñu un xi tuu nu? ¿Ti ansu iyo ichi ri sɨkɨ taka jnuꞌun un nu? Ko na kachi ri ja tu iyo ni ɨɨn ley ja chayɨka ruꞌu ja siuku ri jnuꞌun ichi un nu tu kuni ri. Ko vasu iyo, ko maa ri kuu apóstol nuu ya, chaa ni taji ya jiin jniñu ñaꞌnu jaꞌa. Ti maa ri ni jini ndixia ri nuu maa Jitoꞌyo Jesús. Ti sɨkɨ ja ni ka kandixia ra Jesús jiin jnuꞌun ni kaꞌan ri, yukan maa ra na kuaꞌa jandaa kuɨtɨ ja ndiso jniñu ri nuu Jitoꞌyo. \v 2 Ti vasu sava yɨvɨ tu ka jantaꞌu i ja maa ri kuu apóstol, ko ja kuu maa ra naa ra, chi apóstol kuu ndixia ri nuu ra naa ra sɨkɨ ja ni skandixia ri roꞌo ja ni ka xnaꞌan ra maa Jitoꞌyo. Ti jiin yukan kundaa ndixia ja maa ri kuu apóstol nuu Jitoꞌyo. \p \v 3 Siaꞌan na ndeokani ri jnuꞌun jaꞌa nuu taka yɨvɨ ka kaꞌan sɨkɨ ri. \v 4 Ko xnakan na kachi ri ja iyo ichi ri ja kaji koꞌo ri taka ja na kuaꞌa yɨvɨ nuu ri. \v 5 Ko suni iyo ichi ri ja nandaꞌa ri jiin ɨɨn ñaꞌan kandixia ja kuu ña ñasɨꞌɨ ri nu kuni ri, ja na kunduu ña jiin ri nuu ichi jikonuu ri, nanu ka iyo ñasɨꞌɨ taka ga apóstol, suni Pedro jiin chaa ka kuu ñani maa Jitoꞌyo. \v 6 Uu ga apóstol ka kiꞌin xuꞌun ja ka chindee yɨvɨ ka kandixia ja na kuchaku da. Nusa ti ruꞌu jiin Bernabé, suni iyo ichi ri ja kiꞌin ri xuꞌun nuu i ja na kuchaku ri. ¿Xi ka jani ini ra ja nɨnɨ maa ri naa ri kuu ja na saꞌa ɨnga jniñu ja na niꞌin ri ja kuchaku ri nu? \p \v 7 Ti jikajnuꞌun ri, ¿xi iyo soldado ja chaku da jiin xuꞌun veꞌe maa da nu? ¿Xi iyo chaa ja jitu tɨkaꞌya ti tu yaji da ndeꞌe tɨkaꞌya un nu? ¿Xi nau chaa ñavaꞌa kuaꞌa xndɨkɨ, ti tu koꞌo da lechu tɨ nu? Ti suni ruꞌu Pablo, ¿Iyo ichi ri ja kuchaku ri nuu jniñu saꞌa ri ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios, xi tuu nu? \v 8 Ko nu kuu siaꞌan ti koto kani ini ra naa ra ja taka jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa kuu mani jnuꞌun ja ka kaꞌan yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa. Chi undi maa ley ja ni jaꞌa ya nuu Moisés kaꞌan siaꞌan. \v 9 Chi kachi nuu tutu ley ni jaꞌa Yandios: “Tu chuꞌun ra ñunu yuꞌu xndɨkɨ ra nu saꞌa tɨ jniñu”, kachi. Ti ni kachi ndaa ya, chi ansu nɨnɨ sɨkɨ maa xndɨkɨ un kuu ja ni kaꞌan ya siaꞌan. \v 10 Chi suni ja kuu yoꞌo naa yo ni kaꞌan ya, chi ni jaꞌa ya ley yukan ja kuu maa yo. Chi chaa chiꞌi tata nuu ñuꞌun jiin chaa jaxin triu, ñukuu ini da ja na niꞌin da jniñu ni saꞌa da un kɨvɨ ndututu. \v 11 Ti suni siaꞌan ruꞌu, nanu chaa ni saka triu un kuu ja ni kaꞌan ri jnuꞌun nuu ra, taka ja iyo nuu Yandios jiin Espíritu ya. Ti nu siaꞌan kuu jniñu ni saꞌa ri, va tu kuaꞌa kuu ja nandɨꞌɨ ri ja kuchaku ri, nu na chindee ra naa ra ruꞌu. \v 12 Chi nu sava ga chaa ka xndaku nuu ra, iyo ichi da ja niꞌin da yaꞌu da nuu ra naa ra. Nusa ti viꞌi ga iyo ichi tu ruꞌu ja kakan ri yaꞌu ri nusa. Ko ruꞌu tu ni jikan ri ja chaꞌu ra ruꞌu, chi ni tava ini ri ja kuchaku ri ja jiñu maa ri, nava tu jakuɨñɨ ri jiin jniñu ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo Jesús. \v 13 Ti siukan kuu ko ka jini vaꞌa ra ja taka sutu nación Israel ja junukuachi ini veñuꞌun kaꞌnu un, chaku da jiin ndeyu ja ka soko yɨvɨ ini veñuꞌun un. Ti suni sutu junukuachi undi nuu altar yukan, chaku da jiin kuñu kuɨtɨ ja ka soko yɨvɨ naa i. \v 14 Ti suni siukan ni taꞌu Jitoꞌyo, jniñu ja chaa ka kaꞌan jnuꞌun Yandios nuu yɨvɨ ja na sa nanitaꞌu i, iyo ja na niꞌin da ja kuchaku da nuu maa jniñu un. \p \v 15 Ko ruꞌu Pablo, tu jikan kuɨtɨ ri yaꞌu ri nuu ra naa ra, ni ansu ja na chaꞌu ra ruꞌu kuu ja chaa ri tutu jaꞌa. Chi nu siaꞌan na kuu, ti vaꞌa ga ja na kuū ri, ti ansu ja kinyaꞌu ri nuu ra naa ra. Chi nu tuu, ti tu kusɨɨ ini ri ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios nuu yɨvɨ. \v 16 Ti tu nduvixi ri jiin jniñu ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo, chi ja ni nakaji ya ruꞌu ja saꞌa ri jniñu un. Ti kanuu jniñu un ja na siuku ri, chi na ndaꞌu maa ri nu tu kaꞌan ri jnuꞌun ya. \v 17 Ja yukan kuu ja nu na kaꞌan ri jnuꞌun ya ja kusɨɨ ini maa ri, ti kuu niꞌin ri yaꞌu ri. Ko nu chayɨka ri maa ri ja kaꞌan ri jnuꞌun ya, ti jiin yukan jandaa ja maa Yandios ni tatu jniñu jaꞌa nuu ri. \v 18 Ti ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios ja sɨkɨ Cristo Jesús nuu yɨvɨ naa i jiin ni ini ni añu ri, ti yukan ni kuu yaꞌu ri ja niꞌin ri, ti vasu iyo ichi ri ja kinyaꞌu ri nuu jniñu saꞌa ri, sɨkɨ ja kuu ri chaa kaꞌan jnuꞌun Yandios. \p \v 19 Chi iyo nuña nuu ri, ti tu iyo ni ɨɨn yɨvɨ kuñaꞌnu ja taꞌu jniñu nuu ri nasa kunukuachi ri. Ko nanu muzu ja sajniñu tatu, siaꞌan kuu ri nuu yɨvɨ naa i ja kaꞌan ri jnuꞌun ja na nuña ɨɨn ichi vaꞌa nuu kuaꞌa xaan i na kandixia Cristo Jesús. \v 20 Ti nu kancha ri jiin jnaꞌan ri, yɨvɨ ñuu Israel ja ka chiñuꞌun i ley ni jaꞌa Moisés, nduu ri ɨɨn ni ga jiin da ja ka jandatu ri ley un, vasu tu yɨꞌɨ ri jiin ley un. Ti siaꞌan saꞌa ri nava na kusɨɨ ini da jiin ri. Ti vii vii xndaku ri nuu da naa da. Yukan ti ii ni ja ka kandixia da jnuꞌun Cristo Jesús. \v 21 Ti suni siaꞌan saꞌa ri nuu kancha ri jiin yɨvɨ taka ga nación ja tu ka siuku i nuu ley ni jaꞌa Moisés, ti ɨɨn nuu kejnaꞌan ri jiin yɨvɨ un ja tu siuku ri nuu ley Moisés, vasu tu xndoo ri ley maa Yandios, ja siuku ri ley ni jaꞌa Cristo Jesús. Ti siukan ka kusɨɨ ini i jiin ri, ti ii ni ka kandixia i jnuꞌun Jesús. \p \v 22 Ko nu kancha ri jiin ñani yo ja changa ga kujnuni vaꞌa ini i jiin jnuꞌun ya, ti ja tu kasɨ ri inijnuni i, ti vii vii xndaku ri nuu i nava na nuña inijnuni i. Siaꞌan saꞌa ri jiin taka yɨvɨ un. Yukan ti tɨjnɨ i ka kandixia jnuꞌun Cristo Jesús ti ka ndɨvɨ i ichi Yandios. \v 23 Ti siaꞌan xndaku konuꞌun ri jnuꞌun Yandios nuu savaꞌni ga yɨvɨ ja na nuña inijnuni i nasa ketaꞌu i nuu ichi Yandios, nava suni maa ri na nitaꞌu ri nuu ya. \p \v 24 Saꞌa yo nava ɨɨn chaa jinu ja ka jinu da naa da. Ti vasu tendɨꞌɨ da ka jinu xaan, ko ɨɨn ni da kuu ja kundee ti niꞌin da ɨɨn taꞌu. Ti nanu ni kundee chaa ni jinu xaan ga un, suni siaꞌan na kukutu ini ra nuu ichi Yandios undi najaa kɨvɨ ja kuaꞌa ya taꞌu ra. \v 25 Ti taka chaa ka yɨsɨkɨ, konuꞌun xaan satuꞌva da maa da ja jitu ndiꞌi ini da nasa kundee da ja niꞌin da taꞌu, ɨɨn corona ita vii xaan, ja yukan tu kuñɨɨ ja kuu tɨjnɨ kɨvɨ. Ko ja kuu maa yo, nu na siuku ndaa yo jiin jnuꞌun ya, yukan na ti kuñukuu ini yo ja kuaꞌa ya ɨɨn taꞌu nuu yo ja tu naa kuɨtɨ. \v 26 Ti ruꞌu, ja junukuachi ri nuu Yandios, saꞌa ri jniñu un nanu saꞌa chaa jinu xaan da ansu ja kaꞌncha ini ri nanu ka saꞌa chaa tu ka kanda kunu. Chi nɨ ini nɨ añu ri saꞌa ri jniñu un ansu nanu saꞌa ɨɨn chaa ñaa ja kani iyu da ndaꞌa da nuu tachi. \v 27 Chi suꞌva chayɨka ri yɨkɨ kuñu ri ja kuandatu ri jiin jniñu ri vasu koo ndoꞌo koo nene ri, nava tu kendo kuiꞌya ri nuu Yandios ti xnaa ri taꞌu ri nuu ya. Ti vasu ni xndaku vaꞌa ri jnuꞌun ya undi nuu, ko iyo jniñu ja na siuku ndaa ri undi kɨvɨ kundee ri. \s1 Ja tu chiñuꞌun yo santu \c 10 \p \v 1 Ñani naa ra, ruꞌu Pablo, na ndakuniꞌin ri ɨɨn jnuꞌun nuu ra naa ra ja koto naa ini ra nasa ni ka yaꞌa tata yo na janaꞌan ɨɨn nuu nducha mar. Chi tendɨꞌɨ da ni ka jika nuu ndatɨ ɨɨn viko, ja ni jakava kani sɨkɨ da naa da ja kuu ɨɨn seña ichi kiꞌin da. Ti tendɨꞌɨ da naa da, ni ka yaꞌa nuu Mar Rojo ja ni ndututu nducha un, ti maꞌñu un ni nuña ɨɨn ichi ja ni ka yaꞌa da. \v 2 Yukan ni ka kikoyo da jiin tata yo janaꞌan ja ni kuu Moisés, ja ni ka jindandikun da ndatɨ viko un jiin ja ni ka yaꞌa da sava nducha mar. \v 3 Ti tendɨꞌɨ da ni ka yaji ɨɨn ni nuu ndeyu ja ni jaꞌa Yandios ja vaji nuu andɨvɨ. \v 4 Ti suni Yandios ja kancha andɨvɨ ni jaꞌa ya nducha ni ka jiꞌi da. Ti nducha un ni kaña nuu kava ja ni jaꞌa ya ja kancha jiin da. Ti jiin kava un ka jini yo ja maa Cristo ni kuncha ya jiin da savaꞌni ga nuu ka kendo da, chindee ya maa da. \v 5 Ti vasu siaꞌan ni ka yee ni ka jiꞌi da ja ni jaꞌa Yandios nuu da, ko yajni tendɨꞌɨ da ni ka nduniꞌin ini nuu jnuꞌun Yandios. Ja yukan tukaa ni kuu vaꞌa ini ya jiin da, ti ni ka jiꞌi da ja ni kundatu yɨkɨ kuñu da nɨ ñuꞌun teꞌe un. \p \v 6 Siaꞌan ni ka jnaꞌan tata yo na janaꞌan, ti yukan na ndeꞌe na kotonchaa yo naa yo vijna, nava tu kuñukuu ini yo taka jnuꞌun ndevaꞌa nanu ni ka saꞌa tata yo undi na janaꞌan. \v 7 Ja yukan koto chiñuꞌun ra savaꞌni ga santu nanu ni ka saꞌa chaa janaꞌan un naa da, chi siukan kaꞌan tutu ii Yandios: “Ni ka nukoo yɨvɨ, ti ni ka yaji ni ka jiꞌi yɨ nuu viko ja ka chiñuꞌun i santu i, ti yachi ni ka ndokuɨñɨ i ni ka jita jaꞌa i ni ka jita jaꞌa i nuu santu i”, kachi. \v 8 Koto kusɨkɨnchaa jnaꞌan ra nanu ni ka saꞌa chaa janaꞌan un, ja chaa un ni ka xndaꞌu da ñasɨꞌɨ, ti ñaꞌan un ni ka kɨvɨ nduu ña ichi kueꞌe jiin chaa un, chi ja siaꞌan ni ka saꞌa da, ti ɨɨn kɨvɨ ni jaꞌa ya nundoꞌo nuu da ja ni ka jiꞌi oko uni mil yɨvɨ naa i. \v 9 Suꞌva na kondoꞌo ndaa ini ra, ti koto ma nduku ra ja kuɨtɨ ini Jitoꞌyo nanu ni kuɨtɨ ini ya nuu yɨvɨ janaꞌan un, chi ni ka kenda koo ni tuu tɨ da naa da ti ni ka jiꞌi da. \v 10 Ni koto nduniꞌin ini ra ti kaꞌan ndevaꞌa ra sɨkɨ Yandios, nanu ni ka kaꞌan ndevaꞌa yɨvɨ janaꞌan un sɨkɨ Yandios, ti ni taji ya ángel ya ja ni kii kaꞌni yɨvɨ un naa i. \p \v 11 Siaꞌan ni ka jnaꞌan yɨvɨ janaꞌan un naa i, ti yukan na ndeꞌe na kotonchaa yo, ti koto ma saꞌa yo siaꞌan. Chi jnuꞌun un ni kendo yoso nuu tutu nava na kaꞌu yo, ti na chuꞌun ini yo naa yo ja tu kɨvɨ nduu yo jiin jniñu ndevaꞌa un, chi ja kuan kuyajni kɨvɨ ja ndɨꞌɨ ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 12 Ti sɨkɨ ja tu kojnuni nasa kinikava yo nuu kuachi ja kuu kɨvɨ vijna, ti vaꞌa ga na chuꞌun ini chuꞌun añu ra ja saꞌa ra mani jniñu vaꞌa, nava tu kinikava ra nuu kuachi un. Chi nu nau roꞌo ndoꞌo ini ja tukaa ka saꞌa ra ni ɨɨn kuachi, ti koto maa ra sandau kinikava ra nuu kuachi un. \v 13 Ti nu jnaꞌan ra ɨɨn nundoꞌo ja nduku skɨvɨ roꞌo naa ra nuu kuachi, ti koto kukuiꞌya ini ra, chi suni siaꞌan ka jito uu ga yɨvɨ naa i nundoꞌo un. Ko kaña ra nuu nundoꞌo un, chi Yandios tu sia ya roꞌo ja viꞌi ga na kiꞌin ra nuu nundoꞌo un, ti naa ra. Chi siuku ya ja ni chisojnuꞌun ya. Suꞌva nama ya roꞌo nuu nundoꞌo un, ja tu kinikava ra nuu kuachi. \p \v 14 Ja yukan ñani naa ra, koto maa chiñuꞌun kuɨtɨ ga ra nuu santu ra. \v 15 Siaꞌan kaꞌan ri, chi ka kuu ra yɨvɨ chaku ini, chi ndichi xini ra naa ra, ti maa ra na kachi nu iyo ndaa jnuꞌun kaꞌan ri xi tuu. \v 16 Chi ka jini vaꞌa ra nava ka chiñuꞌun yo Jitoꞌyo Cristo Jesús, ti na kuantaꞌu yo nuu ya ja kuu vino un ti ka jiꞌi yo tɨꞌlɨ tɨꞌlɨ. Jiin yukan kuu jandaa ja ɨɨn ni ka kuu inijnuni yo ja ka kandixia yo Jitoꞌyo Cristo Jesús, ja maa ya ni jiꞌi nuu ndaꞌa cruz, ti ni jatɨ ya nɨñɨ ya jaꞌa yo. Suni siaꞌan kuu nu ka jaꞌnu yo ɨɨn staa stila ti ka yaji yo tɨꞌlɨ tɨꞌlɨ. Suni yukan kundaa ja ɨɨn ni ga ka kuu yo ja ka kandixia yo ja ni nakuaꞌa ya maa ya ja kuu maa yo na ni jiꞌi ya nuu nda cruz. \v 17 Ti vasu kuaꞌa xaan yo ka iyo, ko ɨɨn ni ga ni ka nduu yo, chi ɨɨn ni kuu staa ka yaji yo. \p \v 18 Nukuꞌun ini naa ra nasa ni ka saꞌa yɨvɨ ñuu Israel, ja ni ka yaji da tɨꞌlɨ tɨꞌlɨ kuñu kuɨtɨ ni ka soko yɨvɨ nuu altar un, ti jandaa kuu ja jiin yukan ka stuu i maa i ja ɨɨn ni ka kuu i, chi ka kandixia ndaa i nuu ja iyo nuu altar un. \v 19 Ko na kachi ri nuu ra, roꞌo yɨvɨ ñuu Corinto, ja tundo kuu kuɨtɨ santu kancha nuu ɨɨn altar, ni tundo kuu kuɨtɨ kuñu ja ka soko ra nuu santu un. \v 20 Ti suꞌva na kachi ndaa ri ja yɨvɨ tu jini jnuꞌun Yandios ka nduku i nasa nakuni ndaa i nau kuu maa Yandios. Ja yukan ka soko i ja ka ñavaꞌa i nuu altar un, ko ansu nuu santu un ka soko i. Chi suꞌva nuu maa ndajaꞌa jaꞌuꞌu un ka soko i, ti ansu nuu maa Yandios. Ja yukan tu kuni ri ja kɨvɨ nduu ra naa ra jiin ndajaꞌa jaꞌuꞌu un. \v 21 Na kachi ri ja nu koꞌo ra tɨꞌlɨ tɨꞌlɨ vino, ti kaji ra tɨꞌlɨ tɨꞌlɨ staa stila nava ni kachi maa Jitoꞌyo, ja nukuꞌun ini ra nava ni nakuaꞌa ya maa ya ja ni jiꞌi ya, nusa ti koto ma kaji ra ti koꞌo ra jiin yɨvɨ ka ndututu ja ka chiñuꞌun i jaꞌuꞌu un. Chi tu kejnaꞌan kuɨtɨ ndɨnduu jniñu jaꞌa. \v 22 Chi tu kuu kuɨtɨ kɨvɨ nduu yo jiin ndajaꞌa chaa xaan un, chi kukuɨñɨ maa Jitoꞌyo jaꞌa yo. ¿Va nu ka kuñaꞌnu ga yo ja kuu maa ya xino? \s1 Ja na kunchuku yɨñuꞌun yo nava iyo ichi Yandios \p \v 23 Iyo yɨvɨ ka kaꞌan: “Iyo nuña yo ja saꞌa yo nasa kuu ini yo”, kachi. Ti jandaa kuu ndixia un, ko ansu taka nuu jniñu un iyo vaꞌa. Chi tendɨꞌɨ ni kuu saꞌa yo savaꞌni ga nasa kuni yo, ko ansu tendɨꞌɨ un chindee yoꞌo, ja chindee yo nuu ñani yo, chaa kandixia ja na kaka ndaa da nuu ichi Yandios. \v 24 Chi kanuu chindee ga yo ñanijnaꞌan yo, chaa ka kandixia, ti ansu nuu maa yo. \p \v 25 Suni na kachi ri ja nu kin kuan ra kuñu iyo nuu yaꞌu un, ti tu kani ini ra nu kuñu ni soko nuu santu kuu xi tuu. \v 26 Chi siaꞌan yoso nuu tutu ii ja kaꞌan: “Nanu maa Jitoꞌyo kuu nɨ tuꞌu ñuyɨvɨ jiin tendɨꞌɨ kuɨtɨ ja iyo nuu”, kachi. Ja yukan kuu kuajniñu yo taka ja iyo nuu. \p \v 27 Ti nu ɨɨn chaa tu kandixia, kana da roꞌo veꞌe da ja kaji ra staa jiin da, ti nu kuni ra kiꞌin ra, ti iyo vaꞌa. Ko kaji taka ja na kani da nuu ra, ti koto kajnuꞌun ra ni tu kani ini ra ja nu ja ni soko nuu santu kuu xi tuu. \v 28 Ko nu ɨnga chaa na kachi nuu ra: “Kuñu ni soko nuu santu kuu jaꞌa”, kachi da. Nusa ti koto kaji ra sɨkɨ ja ndoꞌo ini da ja kuachi kuu ja kaji da kuñu ni soko un. \v 29 Ti koto kaji ra un nava tu xndiꞌi ra ini da, vasu ja jini maa ra ja tundo kuu nu na kaji ra. Chi kuu kachi ɨnga ra ja kuu kaji yo savaꞌni ga nau ja kuni yo, ko tu vaꞌa ja kaꞌan yo siaꞌan, nava tu kukuiꞌya ini ɨnga yɨvɨ kandixia un. \v 30 Iyo ka jani ini yo ja tu iyo ichi ɨnga yɨvɨ kandixia ja kankuachi i sɨkɨ yo nu na kaji yo savaꞌni ga ndeyu, vasu ka nakuantaꞌu yo nuu Yandios ja kuu ndeyu un. \v 31 Ko tu vaꞌa ja ka jani ini yo siaꞌan. Chi suꞌva na koto vaꞌa yo nasa kunchuku yo naa yo undi ja kaji yo ja koꞌo yo jiin undi ja saꞌa yo savaꞌni ga jniñu. Vaꞌa na koto yo taka jniñu saꞌa yo, nava na kaꞌan vaꞌa yɨvɨ naa i jaꞌa yo ja ka junukuachi yo nuu Yandios, nava na kuni ndixia i naa i ja kuñaꞌnu xaan maa Yandios ja chiñuꞌun yo ya. \v 32 Ti vaꞌa na kunchuku ra nava yukan na ndeꞌe yɨvɨ naa i, ti na chuꞌun ini i, ti siaꞌan tu kɨvɨ i nuu kuachi, ja kuu nuu yɨvɨ nación Israel, ni jiin yɨvɨ ɨnga nación ja tu jini kuɨtɨ i jnuꞌun Yandios, ni nuu yɨvɨ ja ka kandixia Jitoꞌyo Cristo Jesús. Chi suꞌva na kusɨɨ ini i jiin ra naa ra ja vaꞌa kanchuku ra nuu ichi Yandios. \v 33 Suni siaꞌan ruꞌu, chi jitu ndiꞌi ini ri jiin taka jniñu vaꞌa ja kuu nuu yɨvɨ naa i, ko tu nduku ri ja kuu maa ri, chi suꞌva saꞌa ri taka jniñu vaꞌa un ja kuu nuu taka ni yɨvɨ nava na kuni ndaa i ɨɨn ichi vaꞌa ja na kandixia i nuu maa Jitoꞌyo Cristo Jesús ti nataꞌu i. \c 11 \p \v 1 Ndeꞌe ti kotonchaa jniñu saꞌa ri, ti na tejnaꞌan naa ra nanu ruꞌu ja na tejnaꞌan ri taka ja ni saꞌa Cristo Jesús. \s1 Ja na kundiꞌyu xini ñasɨꞌɨ naa ña \p \v 2 Jajnuꞌun ri roꞌo naa ra ñani, ja vaꞌa kanchuku ra, chi nɨnɨ ka nukuꞌun ini ra ruꞌu, ja ka jitu ini ra jiin taka jnuꞌun ndaa ni xnaꞌan ri. Chi siaꞌan ni niꞌin ri jnuꞌun ya, ti ni xndaku ri nuu ra naa ra. \p \v 3 Ko vijna ti kuni ri ja na chaku vaꞌa ini ra naa ra ja kuñaꞌnu ga Cristo nuu taka chaa, ti chaa un kuñaꞌnu ga da ja kuu ñasɨꞌɨ da, siaꞌan nanu kuñaꞌnu maa Yandios nuu Cristo Jesús. \v 4 Ti ja siaꞌan kuu, ti na kachi ri ja jnuꞌun kanuu kuu nu ɨɨn chaa na kasɨ da xini da hora jikantaꞌu da nuu Yandios, xi hora kaꞌan da jnuꞌun ya nuu yɨvɨ naa i. \v 5 Suni siaꞌan nu tu kasɨ ɨɨn ñasɨꞌɨ xini ña hora jikantaꞌu ña nuu Yandios, xi ja kaꞌan ña jnuꞌun ya, suni jnuꞌun kanuu kuu un ja kuu maa ña nu tu kasɨ ña xini ña, ti ɨɨn ni kuu nanu ja ja ni sete ña xini ña. \v 6 Chi nu tu kasɨ ña xini ña, ti vaꞌa ga na sete ndɨꞌɨ ña ixi ña. Ko nu jani ini ña ja jnuꞌun kanuu kuu ja kaꞌncha ña ixi ña, xi ja sete ndɨꞌɨ ña ixi ña, nusa ti vaꞌa ga na kasɨ ña xini ña. \v 7 Ko ja kuu chaa tu iyo jnuꞌun ja kasɨ da xini da, sɨkɨ ja ni saꞌa Yandios maa da ja na ndaku da nava kaa maa ya. Jiin yukan xnaꞌan da nasa kuñaꞌnu xaan maa Yandios. Suni siaꞌan, nu kasɨ ñasɨꞌɨ un xini ña naa ña, ti jiin yukan xnaꞌan ña suni ja kuñaꞌnu ga chaa ja kuu maa ña. \v 8 Siaꞌan iyo chi xnakan chaa ni saꞌa Yandios, ti sa ni saꞌa ya ñasɨꞌɨ. Ni saꞌa ya ñasɨꞌɨ un jiin yɨkɨ kuñu chaa, ansu yɨkɨ kuñu ñasɨꞌɨ un ni kuu chaa un, \v 9 chi ja kuu maa da ni saꞌa ya ñasɨꞌɨ un. Tu ni saꞌa ya ñasɨꞌɨ un ja koo ña siaꞌan ni, chi ja na kunduu ña jiin chaa ni kuu ña. \v 10 Yukan kuu ja kanuu kasɨ ña xini ña ja kuaꞌa ña ja yɨñuꞌun nuu chaa, chi undi ángel Yandios ka ndeꞌe jniñu saꞌa ña. \p \v 11 Ti vasu siaꞌan iyo, ko yoꞌo ja ka kandixia maa Jitoꞌyo Cristo Jesús, kuu ñaꞌan kuu chaa, ɨɨn ni ka kuu yo ja kuu nuu Jitoꞌyo. Ja yukan ni ɨɨn ni ɨɨn yo tu kuu kandu ja taꞌu jniñu. \v 12 Ti vasu ni saꞌa ya ñasɨꞌɨ jiin yɨkɨ kuñu chaa, ko suni nuu ndaꞌa nuu jaꞌa ñasɨꞌɨ kaku ɨɨn chaa. Ti siaꞌan kuu ndixia, chi ndɨnduu da ni saꞌa Yandios na ni saꞌa ya da jiin taka ja iyo. \p \v 13 Ko sɨkɨ ja nasa ka jakoyo ñasɨꞌɨ naa ña hora ka ndututu ra, ti na kachi ri ja vaꞌa ndeꞌe ra, ¿ndeo nu iyo vaꞌa ja tu kasɨ ña xini ña naa ña hora ka jikantaꞌu ña xi tuu? \v 14 ¿Va nu ansu jnuꞌun kanuu kuu ja ɨɨn chaa koo nani ixi da nanu ixi xini ñasɨꞌɨ nu? \v 15 Chi suꞌva ja yɨñuꞌun maa ñasɨꞌɨ kuu ja ni jaꞌa Yandios ixi nani un ja na kundiꞌyu xini ña, ti na tuu ña jiin ixi ña. \p \v 16 Ko nu iyo yɨvɨ tu jajnaꞌan ini jiin jnuꞌun xndaku ri jaꞌa, nusa ti vaꞌa na ndeꞌe da jnuꞌun kaꞌan da, chi ni maa ruꞌu Pablo ni ɨnga yɨvɨ ja ka kandixia jnuꞌun Cristo, ni tu ndenda ɨnga ichi ja siaꞌan saꞌa yo. \s1 Tu ni ka chiñuꞌun vaꞌa da nava ni kuxini maa Jitoꞌyo \p \v 17 Ti ɨnga jnuꞌun ja kaꞌan ri jaꞌa. Na kachi ri ja tu kuu kuajnuꞌun ri roꞌo naa ra sɨkɨ ɨɨn jnuꞌun ni niꞌin ri ja tu kanchuku mani ra hora ka ndututu ra, chi sa suꞌva ka saꞌa ra jniñu ja tu ni jniñu kuɨtɨ. \v 18 Siaꞌan kaꞌan ri, chi ni niꞌin ri jnuꞌun ja hora ka ndututu ra, ti sɨɨn sɨɨn ka ndoꞌo ini ra, ti va jandaa kuu un ndoꞌo ini ri. \v 19 Ti tu kachi ra ja tu, chi siaꞌan ni niꞌin ri jnuꞌun. ¿Xi vatuni ja ka sasɨɨn jnaꞌan ra nu ka ndututu ra xino? ¿Xi va nu kusɨɨ xaan ga ini Yandios jiin ra naa ra nu? \v 20 Siaꞌan ni taꞌu ndixia Jitoꞌyo jniñu ja na koꞌo yo vino ti na kaji yo staa ja nukuꞌun ini yo jniñu ñaꞌnu ni saꞌa ya jaꞌa yo. Ko roꞌo naa ra, tu ka saꞌa ra siaꞌan, chi suꞌva nu ni ka ndututu ra, ti tu ka iyo ɨɨn nuu ini ra. Chi sa sɨɨn sɨɨn ka saꞌa ra, ja undi ni ka sama ndɨꞌɨ kuɨtɨ ra nava ni kachi ya ja saꞌa yo. \v 21 Chi nu ni kuu hora ja kiꞌin ra ja kuxini nava ni kachi maa Jitoꞌyo, ti tu ka ndatu kuee ra tɨꞌlɨ, chi ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn ra, xnakan ga kandu, ti ka kiꞌin ra nasa kuu ini ra. Ti iyo sava ra ja ka najini vasu sava yɨvɨ ndaꞌu ka kendo i siaꞌan ni, ti ka jiꞌi yɨ soko, chi tu ka tejnaꞌan ɨɨn nuu ra naa ra. \v 22 ¿Va nu tu ka iyo veꞌe ra ja kaji koꞌo ra xino? Ti ja siaꞌan ka saꞌa ra naa ra, nusa ti tu ka jaꞌa kuɨtɨ ra ja yɨñuꞌun nuu sava ga ñanijnaꞌan ra, ja suni ɨɨn ni ka kuu i jiin ra, ti xndoo ra jnuꞌun kanuu nuu yɨvɨ tu iyo ndeyu kaji i. ¿Nusa ti nasa kachi ri jiin ra? ¿Va nu kuajnuꞌun ri roꞌo naa ra ja siaꞌan ka saꞌa ra nu? Ko va tu kuajnuꞌun kuɨtɨ ri roꞌo, chi tu iyo vaꞌa kuɨtɨ jniñu ka saꞌa ra naa ra un. \s1 Nasa kuu nava ni kuxini maa Jitoꞌyo \p \v 23 Ti vijna, ruꞌu Pablo, na kachi ri maa jnuꞌun ni niꞌin ri nuu maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. Ja ni xndaku ri nuu ra naa ra ja maa jakuaa, kɨvɨ ni nakuaꞌa da ya nuu yɨvɨ ndevaꞌa un, ni kuxini ya jiin ndajaꞌa ya. Ti ni kiꞌin ya ɨɨn staa stila, \v 24 ni nakuantaꞌu ya nuu Tata yo Yandios, ti ni kachi ya jiin da naa da: “Jaꞌa kuu nanu yɨkɨ kuñu ri ja na kuaꞌa ri ti kuu ri jaꞌa ra naa ra. Ti nɨnɨ siaꞌan kaji ra naa ra ja nukuꞌun ini ra, ruꞌu ja ni jiꞌi ri ja kuu maa ra naa ra”, ni kachi ya. \v 25 Ti suni siaꞌan ni saꞌa ya nu ni ndɨꞌɨ ni ka kuxini da jiin ya. Ni kiꞌin ya ɨɨn vasu un, ti ni kachi ya: “Ja ñuꞌun vasu jaꞌa kuu nanu nɨñɨ ri ja soko ri ja kuu maa ra naa ra. Ti nɨñɨ ri kuu ɨɨn tratu jaa ja kuaꞌa jandaa kuɨtɨ ja ni nama Yandios roꞌo. Ti taka jinu koꞌo ra siaꞌan, ti nukuꞌun ini ra ruꞌu”, ni kachi ya. \v 26 Chi taka jinu ja kaji ra staa ti koꞌo ra jiin vasu, ja nukuꞌun ini ra ja ni jiꞌi Jitoꞌyo ja kuu maa ra naa ra, ti siaꞌan na siin ra saꞌa ra naa ra undi kɨvɨ na nchaa ya tuku. \p \v 27 Ko na kachi ri ja ñaꞌnu kuu jniñu ni saꞌa Jitoꞌyo. Yukan ti nu nau yɨvɨ na kaji staa xi koꞌo i jiin vasu ja tu saꞌa i nanu ni kachi maa Jitoꞌyo Cristo Jesús, ti jiin yukan nchaa kuachi yɨvɨ un, chi yɨsɨkɨnchaa i maa Jitoꞌyo jiin nɨñɨ ya. \v 28 Ja yukan kanuu na kani vaꞌa ini ɨɨn ɨɨn ra naa ra xnakan, nu iyo ndoo ra naa ra, nu tu na kuachi ra iyo, yukan na ti kuu kaji ra staa ti koꞌo ra jiin vasu ya. \v 29 Ti vaꞌa ndeꞌe ra jniñu saꞌa ra naa ra, chi ii ga kaa. Nu nau yɨvɨ tu kuaꞌa ja yɨñuꞌun ja nukuꞌun ini i maa Jitoꞌyo, ti kaji i staa ti koꞌo i jiin vasu ya, ti nu siaꞌan ka saꞌa i, ti na kachi ri ja kuu nundoꞌo maa i ka nduku i. \v 30 Yukan kuu ja ka iyo kuaꞌa yɨvɨ kuꞌu jiin yɨvɨ ka kuita xaan. Ti sava i ja ni ka jiꞌi. \v 31 Ko xnakan kani ndaa kuɨtɨ ini yo nasa kuu ja kaji yo koꞌo yo, ja kuxini yo sɨkɨ ja chiñuꞌun yo maa Jitoꞌyo. Ti nu siuku vaꞌa yo siaꞌan, ti ni maa ya tu kuaꞌa ya kundoꞌo yo. \v 32 Ko nu maa ya na kachi ja kuaꞌa ya nundoꞌo kondoꞌo yo, ti na kuantaꞌu yo ja kundoꞌo yo nava na chaku ini yo nasa kiꞌin yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ti tu jnaꞌnu ndatu yo jiin yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa ja tu ka jandatu i nuu Yandios. \p \v 33 Siaꞌan iyo jnuꞌun jaꞌa roꞌo ñani naa ra ja kanchuku ñuu Corinto. Nu ka ndututu ra ja kaji ra koꞌo ra ja kuxini nava ni kachi maa Jitoꞌyo, nusa ti kundatu kuee ra tɨꞌlɨ naa ra nava ɨɨn nuu na ndekava tendɨꞌɨ ra naa ra. \v 34 Ti nu nau ɨɨn roꞌo naa ra ja jiꞌi soko, ti vaꞌa ga xnakan na kaji ra staa undi veꞌe ra, ansu ja chaa ra undi nuu ka ndututu ra ti kaji ra nava kuu ini ra. Chi nu siaꞌan na saꞌa ra, ti maa ra nduku ja kuaꞌa Yandios ja kundoꞌo ra sɨkɨ ja siaꞌan ni yɨvɨ kuu ra. \p Ti iyo uu ga jnuꞌun ja kuni kaꞌan ri, ko na kendo ti sa na kachi ri undi kɨvɨ na jaa ri nuu kanchuku ra. \s1 Sɨɨn sɨɨn taꞌu jaꞌa Espíritu Santo nuu yɨvɨ \c 12 \p \v 1 Vijna ti na kachi ri nuu ra naa ra ñani. Na xndaku ri sɨkɨ taka taꞌu ja jaꞌa Espíritu Yandios nuu yo. Ti jiin taꞌu un stuu ndijin yo maa jniñu saꞌa Espíritu Santo. Ti ɨɨn ɨɨn yo kunukuachi savaꞌni ga jniñu ja kuaꞌa Espíritu nuu yo. \v 2 Ko ja jini vaꞌa ra naa ra ja ni changa ga kandixia ra naa ra ni ka iyo ñaa kuɨtɨ nduchi ra, chi ni ka nchañuꞌun ra taka santu ja tu kuu kaꞌan chi ñɨꞌɨn. \v 3 Undi nuu tu ni ka jini ra nasa saꞌa jniñu Espíritu Santo, ko vijna na kachi ri ja ni ɨɨn yɨvɨ tu kaꞌan ndevaꞌa i sɨkɨ Jesús, nu ansu jnuꞌun ja jaꞌa Espíritu kuu ja kaꞌan i. Ti suni ni ɨɨn yɨvɨ, tu kaꞌan i ja Jesús kuu jitoꞌyo i nu tu kaꞌan i jiin maa jnuꞌun ja vaji nuu Espíritu Santo. \p \v 4 Ko na kachi ri ja sɨɨn sɨɨn taꞌu jaꞌa Espíritu Santo nuu ɨɨn ɨɨn yɨvɨ naa i ja ka kunukuachi i, ti taka taꞌu un vaji nuu maa ɨɨn ni Espíritu Santo. \v 5 Ti vasu sɨɨn sɨɨn jniñu ka junukuachi yo naa yo, ko maa ɨɨn ni Jitoꞌyo kuu ya ni tatu jniñu un nuu yo. \v 6 Ti vasu ndɨ sɨɨn ndɨ sɨɨn ka sajniñu yo, ko maa ɨɨn ni Yandios kuu ya chindee yoꞌo jiin jniñu ja kandio ini yo saꞌa yo. \p \v 7 Vijna ti yoꞌo ja ka kandixia, ja ni niꞌin yo taꞌu un nuu Espíritu Santo, ti taꞌu ni ka niꞌin yo un, tu kuajniñu yo ja kuu maa yo, chi ni niꞌin yo taꞌu un ja na chindee yo nuu taka ñanijnaꞌan yo ja na kaka ndaa i nuu ichi Yandios. \v 8 Nuu sava yo ni jaꞌa ya taꞌu ja ndichi xaan na xnaꞌan yo jnuꞌun Yandios. Ti nuu sava yo ni jaꞌa ya taꞌu ja na nuña inijnuni yo ti chaku vaꞌa ini yo nasa kuni kaꞌan taka jnuꞌun ndichi ja vaji nuu Yandios. Ko taka taꞌu un ni jaꞌa maa Espíritu Santo ja siaꞌan na koo jiin yo. \v 9 Nuu sava yo ni niꞌin ɨɨn jiña ni inijnuni ja kuu kuñukuu ndaa kuɨtɨ ini yo, ja kuu saꞌa yo tɨjnɨ nuu jniñu ñaꞌnu, ja ni tu kuu kuɨtɨ saꞌa ɨnga yɨvɨ. Ti sava yo kuu saꞌa tajna nuu yɨvɨ ka kuꞌu, ti nduvaꞌa ni i. Ko taka jniñu jaꞌa saꞌa maa Espíritu Santo. \v 10 Ti nuu sava ga yo ni jaꞌa ya ɨɨn taꞌu jiña ja kuu saꞌa yo jniñu ñaꞌnu, ja ni tu kuu kuɨtɨ saꞌa ɨnga yɨvɨ. Ti nuu sava ga yoꞌo ni jaꞌa ya ɨɨn inijnuni ja kuu nakachi yo jnuꞌun vaji nuu maa Yandios nuu yɨvɨ naa i. Ti uu ga yo ni jaꞌa ya inijnuni ja na chaku vaꞌa ini yo nau jnuꞌun vaji nuu Espíritu Santo, ti nau jnuꞌun vaji nuu espíritu chaa xaan. Nuu uu ga yo ni jaꞌa ya inijnuni ja kaꞌan yo tɨjnɨ yuꞌu yɨvɨ ja tu jini yo. Ti suni ni jaꞌa ya inijnuni sava ga yo ja kuu nakachi yo nasa kuni kaꞌan saꞌan ja kaꞌan jnaꞌan yo jiin ɨnga yuꞌu. \v 11 Ko taka nuu jniñu un saꞌa maa ɨɨn ni Espíritu Santo ja sɨɨn sɨɨn taꞌu ni jaꞌa ya nuu ɨɨn ɨɨn yɨvɨ ja na saꞌa i, nasa kuu ini maa ya. \s1 Ɨɨn ni ka kuu tendɨꞌɨ yo \p \v 12 Saꞌa yo nanu kuu ɨɨn yɨkɨ kuñu ja iyo kuaꞌa nuu, siaꞌan ka kuu yo jiin Cristo ja kuu yo nava yɨkɨ kuñu ya sɨkɨ ja ka kandixia yo maa ɨɨn ni ya. Ti vasu kuaꞌa xaan yo ka iyo, ko ɨɨn ni ka kuu yo. \v 13 Ja siaꞌan ja ɨɨn ni ka kuu tendɨꞌɨ kuɨtɨ yo naa yo, kuu yɨvɨ hebreo, xi yɨvɨ griego, xi vasu kuu yo muzu ja ni jaan yɨvɨ, xi chaa sajniñu ja kuu maa da. Ti vasu sɨɨn sɨɨn kanda yo, ko ɨɨn ni ka kuu yo jiin Cristo, nava ja ɨɨn ɨɨn nuu yɨkɨ kuñu ya ka kuu yo naa yo. Ti maa Espíritu Santo ni saꞌa ya ja ɨɨn ni ga yɨvɨ ni ka kuu yo. Chi hora ni ka janducha yo, ni jaꞌa yo jandaa ja yɨꞌɨ yo jiin Cristo Jesús. \p \v 14 Chi yɨkɨ kuñu ɨɨn yɨvɨ ansu ɨɨn ni yɨkɨ kuu, chi suꞌva kuaꞌa xaan yɨkɨ kuachi ka junukuachi jiin. \v 15 Chi nu jaꞌa yo na kachi: “Ansu ndaꞌa kuu ri. Ja yukan tu yɨꞌɨ ri jiin yɨkɨ kuñu”, kachi. Ko tuu, ¿chi va nu ja siaꞌan na kachi, ti ansu yɨkɨ kuñu yo kuu ndixia nu? \v 16 Ti nu soꞌo yo na kachi: “Vanuxia ansu nduchi kuu ri. Ja yukan tu yɨꞌɨ ri jiin yɨkɨ kuñu”, kachi. Ko tuu, chi va nu ja siaꞌan kaꞌan, ko suni yɨꞌɨ ndixia jiin yɨkɨ kuñu yo. \v 17 Ko nasa kuu nu siaꞌan na saꞌa yɨkɨ kuñu yo, ¿chi nasa koo yo nu ndɨꞌɨ yɨkɨ kuñu yo kuu nduchi, ti nasa kuni soꞌo yo nusa? ¿Xi nasa kuu ndɨꞌɨ yɨkɨ kuñu yo na kuu mani soꞌo, ti nasa niꞌin yo xiko jiin yuxijni yo nu? \v 18 Ti vasu sɨɨn sɨɨn ka junukuachi yɨkɨ kuñu yo, ko maa Yandios ni chijnɨɨ jnaꞌan ya ɨɨn ɨɨn yɨkɨ kuachi, nava kuu ini maa ya ja siaꞌan na koo, ti tendɨꞌɨ un ni kuu ɨɨn ni ga yɨkɨ kuñu. \v 19 Sa ti mani sɨꞌɨn na kuu yɨkɨ kuñu yo, ¿nasa kuu nusa? \v 20 Ko tuu, chi ansu ɨɨn ni sɨꞌɨn kuu yɨkɨ kuñu yo, chi iyo kuaꞌa xaan yɨkɨ kuachi ja jajniñu, ti tendɨꞌɨ un kuu ɨɨn ni ga. \p \v 21 Va nu kachi nduchi yo jiin ndaꞌa yo: “Tu nandɨꞌɨ ri roꞌo”, kachi. Ni xini yo tu kuu kachi jiin jaꞌa yo: “Tu nandɨꞌɨ kuɨtɨ ri roꞌo”, kachi. \v 22 Ko ansu siaꞌan kuu, chi suꞌva taka yɨkɨ kuñu yo ja jani ini yo ja tu kuajniñu, ko yukan kuu ja kanuu ga ja nandɨꞌɨ yo. \v 23 Ti taka yɨkɨ kuñu yo ja jani ini yo ja tu kanuu kasɨ yo sɨkɨ, ko sa yukan jitu ndiꞌi ini yo ja na kasɨ yo jiin saꞌma, taka ja yɨsaꞌu ja ndoꞌo ini yo ja tu ndijin nuu, sa yukan vaꞌa ga jasɨ yo. \v 24 Ko ɨɨn nuu vii ga kaa nuu yɨkɨ kuñu yo, sa yukan tu jasɨ yo. Ko siaꞌan ni saꞌa Yandios yoꞌo ja viꞌi ga na koto yo nuu yɨsaꞌu un ja tu vii kaa. \v 25 Ti siukan ni saꞌa Yandios nava tu kusɨɨn taka yɨkɨ kuñu yo, chi suꞌva taka na chindee jnaꞌan nava na kendo vaꞌa nɨ tuꞌu. \v 26 Ti nu ni tuji ɨɨn yɨkɨ kuñu, ti nɨ tuꞌu nɨ kaa jatu yeniꞌni. Ti suni siaꞌan nu chiñuꞌun ga yo ɨɨn nuu yɨkɨ kuñu yo, ti suni nɨ tuꞌu ni yɨkɨ kuñu niꞌin ja yɨñuꞌun. \p \v 27 Ti nu iyo kuaꞌa nuu yɨkɨ kuñu yo, ti siaꞌan ka kuu yo naa yo jiin Cristo ja ka kandixia yo maa ɨɨn ni ya, chi kuu yo nanu maa yɨkɨ kuñu ya, ti ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn yo naa yo kuu ɨɨn ɨɨn nuu yɨkɨ kuñu maa ya, chi tendɨꞌɨ yo ɨɨn ni ga ni ka kuu yo jiin maa Jitoꞌyo. \v 28 Ja yukan sɨɨn sɨɨn jniñu ni tatu ya nuu yo ja kunukuachi yo nava kuu taꞌu ni jaꞌa ya nuu yo. Xnakan ni jani ya apóstol ja ka ndiso da jniñu ñaꞌnu ga ja kuu nuu Yandios. Yukan na ti ni jani ya profeta ja kuu nakachi i jnuꞌun vaji nuu maa Yandios nuu yɨvɨ naa i. Ti sa ni jani ya chaa ka xnaꞌan jnuꞌun ya ja ka xndaku da nuu yɨvɨ. Yukan na ti ni jani ya uu ga yɨvɨ ja saꞌa i jniñu ñaꞌnu, ja ni tu kuu kuɨtɨ saꞌa ɨnga yɨvɨ. Suni yɨvɨ ja saꞌa tajna yɨvɨ kuꞌu ti nduvaꞌa ni i. Jiin yɨvɨ ndiyo ini ja chindee jnaꞌan i nuu savaꞌni ga jniñu. Suni chaa ka taꞌu jniñu nuu yaka yɨvɨ ka kandixia. Jiin yɨvɨ ni niꞌin inijnuni nuu ya ja kaꞌan tɨjnɨ yuꞌu yɨvɨ ja ni maa i tu chaku ini. \v 29 Nu siaꞌan iyo, ¿va nu tendɨꞌɨ yo ka kuu apóstol nu? ¿Xi tendɨꞌɨ yo kuu profeta nu? ¿Va nu tendɨꞌɨ yo ka xndaku? ¿Xi tendɨꞌɨ ka saꞌa jniñu ñaꞌnu nu? \v 30 ¿Va nu tendɨꞌɨ yo kuu saꞌa tajna nuu yɨvɨ kuꞌu nu? ¿Xi tendɨꞌɨ yo kaꞌan sɨɨn sɨɨn yuꞌu? ¿Xi va nu tendɨꞌɨ yo kujnuni ini nasa kaꞌan yo taka jnuꞌun ka kaꞌan yɨvɨ sɨɨn sɨɨn yuꞌu nu? \v 31 Nusa ti kundio ni ini ra ja na kuaꞌa Yandios ɨɨn taꞌu kanuu ga ja kuu ra naa ra, ja kunukuachi nuu jnaꞌan ra naa ra. \p Ti ruꞌu Pablo, na xnaꞌan ri nuu ra nau kuu ɨɨn ichi vaꞌa ga. \s1 Jnuꞌun kundaꞌu ini jnaꞌan \c 13 \p \v 1 Ti na kachi ri ja vasu kuu kaꞌan ri tɨjnɨ nuu yuꞌu yɨvɨ, xi jnuꞌun ja kaꞌan ángel Yandios ja tu chaku ini yo, ti nu tu ñundaꞌu ini ri jiin jnaꞌan ri, nusa ti va jnuꞌun kaꞌa ri kuunanu ɨɨn tambor ja so kuɨtɨnɨꞌɨn kunaꞌma, xi ɨɨn platillo ja so kuɨtɨnɨꞌɨn kaxin kaxin ni, ja nanu kuxi soꞌo yo saꞌa. \v 2 Ti vasu ni jaꞌa Yandios ɨɨn inijnuni ja kuu nakachi ri nuu yɨvɨ maa jnuꞌun ya, ti vasu vaꞌa na kujnuni ini ri taka jnuꞌun ya ja ni ɨɨn yɨvɨ tu jini, xi vasu kujnuni vaꞌa ini jiin jnuꞌun ndichi Yandios, ko nu tu ñundaꞌu ini ri, ti va tu kaxan jniñu saꞌa ri nusa. Xi vasu kandixia ndaa ri ya, ti ñukuu ni ini ri ja kuu chajiyo ri ɨɨn yuku, ko nu tu ñundaꞌu kuɨtɨ ini ri, ti va tundo kuu kuɨtɨ ri nusa. \v 3 Vasu na tejnaꞌan ndɨꞌɨ ri ja ñavaꞌa ri nuu taka yɨvɨ ndaꞌu, xi vasu na kaꞌma yɨvɨ ruꞌu nuu ñuꞌun ja sɨkɨ jnuꞌun ya, ko nu tu ñundaꞌu ndixia ini ri nuu ñanijnaꞌan ri, ti va tundo kuu kuɨtɨ jniñu saꞌa ri nusa. \p \v 4 Yɨvɨ ñundaꞌu ini, chi tu kuɨtɨ yachi ini i. Kaꞌnu xaan ini i, ti kuee ini i, ti vaꞌa ini i jiin jnaꞌan i. Tu kuasun ini i, ni tu kuu ichi ini i nuu ñanijnaꞌan i, ti ni tu vixi ini i. \v 5 Ni tu kaꞌan ndevaꞌa i sɨkɨ yɨvɨ, ni tu sa kuasun ini, ni tu kuɨtɨ kuɨtɨ ini, ni tu ñuꞌun tutu ini i ja kuꞌun koso ini i savaꞌni ga nau ja kuu. \v 6 Ni tu jajnaꞌan ini i jiin jniñu ndevaꞌa ja ka saꞌa ñani jnaꞌan i. Chi suꞌva ndiyo ndaa ini i jiin jniñu vaꞌa. \v 7 Ti yɨvɨ ñundaꞌu ini, taka ni ndoꞌo i, taka ni kundee ini i jiin taka ni ñukuu ini i, ti taka ni ndatu kuee i. \p \v 8 Jnuꞌun ñundaꞌu ini, chi tu naa kuɨtɨ, ko jaa ɨɨn kɨvɨ ja tukaa koo chaa ja kuu nakachi jnuꞌun vaji nuu maa Yandios nuu yɨvɨ naa i, ni tukaa ga koo yɨvɨ kaꞌan sɨɨn sɨɨn yuꞌu, ni tukaa koo chaa kaꞌan jnuꞌun ndichi ja vaji nuu Yandios. Taka jnuꞌun un chi ja kuan ndɨꞌɨ, ko jnuꞌun kundaꞌu ini jnaꞌan, ni tu ndɨꞌɨ kuɨtɨ. \v 9 Ti siaꞌan kuu ndixia yukan, chi vasu ñuꞌun kuaꞌa ini yo jnuꞌun ndichi Yandios, ti siaꞌan kuu ndixia, ko jaku ni kuu jnuꞌun un nuu yo ja kanchuku yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti vasu vii na kaꞌan yo jnuꞌun Yandios vijna, ko suni jaku ni kuu sɨkɨ ja tu jini vaꞌa yo jnuꞌun ya. \v 10 Ko nu na jaa kɨvɨ kaꞌnu ga un, ja kejaꞌa Yandios nasama ya taka ja iyo nuu ñuyɨvɨ, yukan na ti kuni ndaa yo ja ja ni ndɨꞌɨ ni kendo vaꞌa, ti ja tu ni iyo vaꞌa un, ndɨꞌɨ kuxio kiꞌin. \v 11 Chi na ni kuu yo ɨɨn suchi lulu, ni kaꞌan yo nanu suchi lulu, ni chaku ini yo, ti ni ndoꞌo ini yo nanu suchi lulu un. Ko nu ni ka kuñaꞌnu yo, ti ni xndoo yo taka ja kuu jnuꞌun suchi lulu un. \v 12 Ko vijna nɨnɨ iyo ñaa inijnuni yo nanu nu ndeꞌe yo nuu ɨɨn espejo ja tu ndijin vaꞌa. Ko na jaa kɨvɨ kaꞌnu un, yukan na ti kujnuni vaꞌa ini yo nasa sajniñu Yandios, siaꞌan nanu maa Yandios jini vaꞌa ya yoꞌo naa yo nasa yɨvɨ ka kuu yo. \p \v 13 Nusa ti iyo uni jnuꞌun kendo kutu ja kuu saa ni ja kuu saa ni: ja kandixia niꞌin yo jnuꞌun ya, ja na kundio ndaa ini yo siuku yo ja ni chisojnuꞌun ya, jiin ja na kundaꞌu ini jnaꞌan yo. Ko ɨɨn ja kanuu xaan ga un kuu ɨɨn jnuꞌun ja na kundaꞌu ini jnaꞌan yo. \s1 Ja kaꞌan yo sɨɨn sɨɨn yuꞌu \c 14 \p \v 1 Ja yukan na kachi ri ja jnuꞌun kanuu ga kuu ja na kukutu ini ra kundaꞌu ini jnaꞌan ra. Ti suni kukutu ini ra ja kuñukuu ini ra niꞌin ra taꞌu ja jaꞌa Espíritu Santo, ja na niꞌin ra ɨɨn taꞌu kanuu ga ja na kuu nakachi ra jnuꞌun vaji nuu maa Yandios. \v 2 Chi chaa ñavaꞌa taꞌu ja kaꞌan da sɨɨn yuꞌu ja ni maa da tu chaku ini. Ko jini vaꞌa maa Yandios naa jnuꞌun kaꞌan da, ti vasu ka ñusoꞌo yɨvɨ naa i, ko tu chaku ini i. Chi kaꞌan da jiin inijnuni maa da ja kaꞌan da sɨɨn yuꞌu un. \v 3 Ko chaa ja nakachi maa jnuꞌun vaji nuu Yandios, saꞌa ja nuña ga inijnuni yo jiin jnuꞌun ya, ti siaꞌan viꞌi ga ka ñukuu ini yo ichi Yandios. Ti suni jnuꞌun un jaꞌa jnuꞌun ndee ini nasa kaka yo nuu ichi ya ja kuu nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 4 Chaa kaꞌan ɨnga yuꞌu, chi nɨnɨ mani da yɨꞌɨ jiin jnuꞌun Yandios. Ko chaa nakachi jnuꞌun ya, chi suꞌva chindee da tendɨꞌɨ yɨvɨ ka kandixia ja na kɨvɨ kaji ga jnuꞌun Yandios nuu inijnuni i. Ti siaꞌan viꞌi ga kundio ndaa ini i ichi Yandios. \v 5 Ruꞌu Pablo, jajnaꞌan ini ri ja tendɨꞌɨ ra na kaꞌan sɨɨn sɨɨn yuꞌu, ko viꞌi ga kuni ri ja na kundiyo ini ra taꞌu ja nakachi ra jnuꞌun vaji nuu Yandios. Ko ñaꞌnu ga kuu jniñu saꞌa chaa nakachi jnuꞌun Yandios, ansu chaa ja kaꞌan ɨnga yuꞌu ja ni maa da tu chaku ini. Chi nu tu kuu nakachi da jnuꞌun kaꞌan da un, tu ni jniñu ja chindee da nuu yɨvɨ ka kandixia, ja na kaka ndaa i nuu ichi Yandios. \p \v 6 Ja yukan ñani naa ra, nu na jaa ri nuu kanchuku ra naa ra, ti kaꞌan ri jiin sɨɨn yuꞌu ja tu chaku kuɨtɨ ini ra, ¿nusa ti nasa kuajniñu jnuꞌun un nu? Ko nu kaꞌan ri jnuꞌun jaa ja vaji nuu maa Yandios, xi xnaꞌan ri nasa kuni kaꞌan jnuꞌun ndichi ya, xi ja nakachi ri savaꞌni ga jnuꞌun vaji nuu maa ya, xi ja xnaꞌan kaji ri jnuꞌun ya nuu ra naa ra, ti suu yukan kuu ja kuajniñu yo. \p \v 7 Saꞌa yo nuu ɨɨn yujnu yaa ja kuu xkili xi guitarra, vasu tu chaku, ko kuu jita sɨɨn sɨɨn ndusu. Nusa ti nu tu kuaꞌa sɨɨn sɨɨn ndusu, ¿nasa kuni yo naa yaa tɨvɨ xkili un, ti naa yaa chaa guitarra un? \v 8 Suni siaꞌan kuu ɨɨn ndɨkɨ, chi nu tu tɨvɨ kaji kuɨtɨ, ti ni ɨɨn soldado tu satuꞌva da maa da ja kiꞌin da nuu guerra. \v 9 Suni siaꞌan roꞌo naa ra, nu na kaꞌan ra sɨɨn yuꞌu ja tu chaku ini yɨvɨ, ¿ti nasa kujnuni ini i nuu jnuꞌun kaꞌan ra un? Ti nu so kuu tɨndɨꞌɨ kaꞌan kaꞌan ra, ti nuu tachi ni kuaꞌan un. \p \v 10 Ti siaꞌan iyo kuaꞌa yuꞌu ka kaꞌan yɨvɨ nuu nɨ tuꞌu ñuyɨvɨ, ti taka yɨvɨ ka kaꞌan sɨɨn sɨɨn yuꞌu un ka chaku vaꞌa ini i nasa kuu maa jnuꞌun ka kaꞌan i. \v 11 Ko nu tu chaku ini ri yuꞌu kaꞌan ɨɨn chaa, ti kuu ri nanu chaa ñuu jika nuu chaa un, ti suni nanu chaa ñuu jika kuu maa da nuu ri. \v 12 Ja yukan, roꞌo ja ka ndio ni ini ra niꞌin ra taꞌu ja jaꞌa Espíritu Santo, ko kanuu ga ja na kukutu ini ra chindee jnaꞌan ra, nava na kɨvɨ kaji ga inijnuni yɨvɨ maa jnuꞌun Yandios ja na kaka ndaa i nuu ichi ya. \p \v 13 Nusa ti yɨvɨ ja kaꞌan ɨnga yuꞌu ja ni maa i tu chaku ini, na kakantaꞌu i nuu Yandios ja na kuu nakachi i jnuꞌun kaꞌan i un. \v 14 Nu jikantaꞌu yo ti kaꞌan yo sɨɨn yuꞌu, ti añu yo kuu ja jini ndoo kaꞌan yo, vasu inijnuni yo tu jini ndoo kaꞌan yo. Nu siaꞌan ti ni tu kuu kuɨtɨ xndaku yo jnuꞌun ya nuu ñanijnaꞌan yo. \v 15 ¿Nasa saꞌa yo nusa? Vaꞌa ga na kakantaꞌu ni ini yo nɨ jiin inijnuni yo sɨkɨ ja kujnuni ini yo nasa kaꞌan yo. Ti suni kuu kata yo yaa nɨ ini añu yo, ko nɨ jiin inijnuni yo, ko sɨkɨ ja kujnuni ndaa ini yo ndoo jita yo. \v 16 Chi nu nakuatu ra mani jnuꞌun ja vaji nuu añu ra, ti tu kujnuni ini ra ndoo kaꞌan ra, ti yɨvɨ tu chaku ini, tu kuu nakuatu i jiin ra, chi tu chaku kuɨtɨ ini i na jnuꞌun kaꞌan ra. \v 17 Ti vasu nakuatu ndaa kuɨtɨ maa ra, ko yɨvɨ tu kɨvɨ inijnuni naa jnuꞌun kaꞌan ra, ¿nasa kujnuni ini i ja kaka ndaa i nuu ichi ya, ti nu tu chaku ini i jnuꞌun kaꞌan ra nu? \p \v 18 Ti ruꞌu Pablo, chi nakuantaꞌu ri nuu Yandios ja viꞌga na kaꞌan ri sɨɨn ga yuꞌu ja kuu taka roꞌo naa ra. \v 19 Ko ja kuu nuu yɨvɨ ka kandixia na xndaku ri vasu ti uꞌun ni jnuꞌun, ko jnuꞌun ja na chaku ini i, ansu ja kaꞌan ri uxi mil jnuꞌun ɨnga yuꞌu, ti tu chaku kuɨtɨ ini i. \p \v 20 Ñani ja yukan koto kani ga ini ra nanu suchi lulu, chi suꞌva na kani vaꞌa ini ra nanu yɨvɨ ñaꞌnu. Ti ja kuu sɨkɨ jniñu ndevaꞌa na koo ra nanu suchi lulu ja kuu ñaa xini i. \v 21 Siaꞌan yoso nuu tutu ley janaꞌan: “Kaꞌan ri jiin yɨvɨ jaꞌa sɨɨn yuꞌu, ti suni kaꞌan ri yuꞌu chaa ñuu jika jiin yɨ. Ko vasu siaꞌan ti ni tu chunsoꞌo kuɨtɨ”, kachi maa Jitoꞌyo. \p \v 22 Ja yukan nu ñavaꞌa yo taꞌu ja kaꞌan yo sɨɨn yuꞌu, ti ɨɨn jniñu ñaꞌnu saꞌa Yandios jiin yo ja kuu nuu yɨvɨ tu kandixia, ko ja nakachi yo jnuꞌun vaji nuu Yandios. Yukan kuu ɨɨn jniñu ñaꞌnu saꞌa Yandios jiin yo ja kuu nuu yɨvɨ ka kandixia, ti ansu nuu yɨvɨ tu kandixia. \v 23 Sa ti tendɨꞌɨ roꞌo ja ka kandixia ndututu ra, ti jakuncha ra kaꞌan ra sɨɨn sɨɨn yuꞌu, ti jaa ɨɨn yɨvɨ ja tu kɨvɨ ini nasa kaꞌan jnuꞌun un, xi jaa ɨɨn yɨvɨ tu kandixia, ti kachi i ja ni ka sana inijnuni ra naa ra. \v 24 Ko nu taka ra na nakachi jnuꞌun vaji nuu Yandios, ti kɨvɨ ɨɨn yɨvɨ tu kandixia, xi ɨɨn yɨvɨ ja tu chaku vaꞌa ini, ti yɨvɨ un na kuni ndaa ini i ja yɨvɨ yuji kuu i, chi kɨvɨ ini jnuni i jnuꞌun ka kaꞌan ra. \v 25 Yukan ti naꞌnu ini da yɨvɨ un jiin añu i ja nakuni ndaa i nuu kuachi i. Yukan na ti jakunjitɨ i ti na kanajaa i Yandios, chi nakuni ndaa kuɨtɨ i ja kancha ndixia ya jiin ra naa ra. \s1 Ja na kava yɨñuꞌun yo jiin ja yukun na kaꞌan yo \p \v 26 Nusa ti nu ka ndututu ra naa ra ñani, ti taka ra na kata ɨɨn yaa ii. Yukan ti sava ra kuu xndaku ɨɨn jnuꞌun, xi ja nakachi ra jnuꞌun vaji nuu Yandios, xi ja kaꞌan ra sɨɨn yuꞌu, xi ja nakani ra nasa kaꞌan jnuꞌun un. Ti iyo vaꞌa nusa, ko kanuu na chaku ini tendɨꞌɨ ra naa ra nava na niꞌin ga ra jnuꞌun ndee ini, ja kaka ndaa ra nuu ichi Yandios. \v 27 Ti nu iyo chaa kaꞌan ɨnga yuꞌu ja tu chaku ini yo, ti uu xi uni ni da na kaꞌan, ko ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn da na kaꞌan, ti na koo ɨɨn ja nakachi jnuꞌun ka kaꞌan da un. \v 28 Ti nu tu iyo chaa ja nakachi jnuꞌun un, vaꞌa ga ja tu kaꞌan da nu ni ka ndutu ra naa ra, ti na kaꞌan maa ni da jiin ini da jiin Yandios. \p \v 29 Suni siaꞌan na kuu jiin chaa nakachi jnuꞌun vaji nuu Yandios. Suni uu xi uni ni da na kaꞌan, ti sava ga roꞌo naa ra, nakani ndaa ini nu iyo ndaa jnuꞌun kaꞌan da un. \v 30 Ko nu nuu ɨnga chaa kancha un, na stuu Yandios ɨɨn jnuꞌun jaa nuu inijnuni da, ti jakuncha da kaꞌan da jnuꞌun un, ti vaꞌa ga na kasɨ yuꞌu chaa kaꞌan un, nava na siin ɨnga chaa un na kaꞌan da. \v 31 Yukan na ti kuu kaꞌan tendɨꞌɨ ra naa ra, ko ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn ra na kaꞌan ja nakachi ra jnuꞌun vaji nuu Yandios, nava tendɨꞌɨ ra na kutuꞌva, ti na siin nɨ ini ga ra naa ra jiin jnuꞌun ndee ini. \v 32 Ti vasu iyo inijnuni ra ja nakachi ra jnuꞌun vaji nuu Yandios, ko tu sia ya roꞌo ja ɨɨn jinu ni kaꞌan tendɨꞌɨ ra naa ra, chi suꞌva ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn ra na kaꞌan. \v 33 Siaꞌan na koo jiin ra naa ra, chi tu jajnaꞌan ini Yandios ja kuvaa ra naa ra. \p Ti nanu saꞌa taka yɨvɨ kandixia, \v 34 ti suni siaꞌan na koo jiin roꞌo ja kanchuku ñuu Corinto, nu ni ka ndututu ra naa ra, ti taka ñasɨꞌɨ naa ña, naꞌin na kunchuku ña, chi tu vaꞌa ja kaꞌan ña ni ɨɨn jnuꞌun. Na koo yɨñuꞌun ña, ti na kuandatu ña nuu yɨɨ ña siaꞌan nanu taꞌu ley Yandios jniñu. \v 35 Ti nu iyo ɨɨn jnuꞌun ja tu kujnuni ini ña, ti kuni kajnuꞌun ña nuu chitu un, vaꞌa ga na najaa ña undi veꞌe jiin yɨɨ ña, ti sa na kajnuꞌun ña, chi jnuꞌun kanuu kuu ja ndokuɨñɨ ɨɨn ñasɨꞌɨ ti kaꞌan ña maꞌñu yɨvɨ ka ndututu ja ka chiñuꞌun i Yandios. \v 36 Ti nu ansu jandaa kuu jnuꞌun kaꞌan ri ja xndaku ri, nusa ti na kachi ri: ¿Va nu xnakan nuu maa ra naa ra ni kenda jnuꞌun Yandios nu? ¿Xi nɨnɨ nuu mani ra naa ra ni jaa jnuꞌun ya nu? \v 37 Ti nu ɨɨn chaa yukan jani ini da ja kuu nakachi da jnuꞌun ja vaji nuu Yandios, xi ja jani ini da ja ñavaꞌa da taꞌu ni jaꞌa Espíritu Santo, nusa ti na chuꞌun vaꞌa ini da ja jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa kuu jniñu taꞌu maa Jitoꞌyo, chi ndiso jniñu ri nuu ya, ansu so kaꞌan maa ri siaꞌan ni. \v 38 Ko nu tu jantaꞌu da jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa, iyo vaꞌa, ko suni maa da tu kuantaꞌu yo. \p \v 39 Nusa ti, ñani, kundio ni ini ra taꞌu jaꞌa Espíritu Santo ja nakachi ra jnuꞌun vaji nuu Yandios. Ti koto kasɨ ra nuu chaa ja kaꞌan sɨɨn sɨɨn yuꞌu. \v 40 Yukan ja nu ni ka ndututu ra naa ra ti na kava yukun ini ra, ti yɨñuꞌun na saꞌa ra taka nuu jniñu un. \s1 Jnuꞌun ja ni nandoto Cristo Jesús \c 15 \p \v 1 Ñani naa ra, ruꞌu Pablo, kuni ri ja na nukuꞌun ini ra maa jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo Jesús ja ni kaꞌan ri nuu ra naa ra, ti jnuꞌun ni ka jantaꞌu ra un saꞌa ja siin ka jika ndaa ra nuu ichi ya. \v 2 Ti suni jiin jnuꞌun un ni ketaꞌu ra naa ra nu niꞌin ka siin ra ja ka kandixia ndaa ra Cristo Jesús. Ti nu tuu, va so ni ka kandixia kaꞌa ra nusa. \v 3 Chi ni saꞌa Yandios ja ni chaku ini ri taka jnuꞌun ya jiin taka jniñu ñaꞌnu saꞌa ya, ti yukan kuu jnuꞌun ja ni nakachi ri nuu ra naa ra undi nuu. Ti jnuꞌun un kuu ja ni jiꞌi Cristo Jesús ja sɨkɨ kuachi yo, siaꞌan nava kachi nuu tutu ii Yandios undi na janaꞌan, \v 4 ja ni ka chunduji da ya, ko nuu uni kɨvɨ ti ni nandoto ya, siaꞌan nava kachi nuu tutu ii Yandios. \v 5 Ja ni ndenda ndijin ya nuu Pedro, ti sa ni ndenda ndijin ya nuu taka ga apóstol ya. \v 6 Ti sa ni ndenda ndijin ya nuu viꞌi ga uꞌun ciento ñanijnaꞌan yo ni ka ndututu da un. Ti sava i ka chaku ga vijna, vasu sava ga i ja ni ka jiꞌi. \v 7 Ti sa kuee ga ni ndenda ndijin ya nuu Jacobo ja suni nani Santiago, ti kuee ga ni ndenda tuku ya nuu tendɨꞌɨ apóstol ya. \v 8 Ti undi sandɨꞌɨ ni ga ti ni ndenda ndijin ya nuu maa ri, ja kuu ri nanu suchi lulu ni kaku yucha. \v 9 Ti ni ansu chaa vaꞌa kuɨtɨ ni kuu ri ja konani ri apóstol nuu ya. Suꞌva ni jito uꞌu xaan ri tendɨꞌɨ yɨvɨ ka kandixia maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. \v 10 Ko maa Yandios ni kundaꞌu xaan ini ya ja ni nakaji ya ruꞌu, ja na kuu ri apóstol nuu ya jiin jniñu jaꞌa, ti ja siaꞌan ni saꞌa ya jiin ri. Ti tu ni nakaji kaꞌa ya ruꞌu ja saꞌa kaꞌa ri jniñu, chi sa suꞌva viꞌi ga ni jitu ndiꞌi ini ri jiin jniñu ja kuu taka ga apóstol ya, ti vasu iyo hora kuita ri jiin jniñu jaꞌa, ko kundee ri, chi maa ya kuu ja chindee chituu ruꞌu. \v 11 Ja yukan tu xndiꞌi ri ini ri jiin jniñu ni tatu ya, chi ɨɨn ni kuu jniñu ka saꞌa ri jiin uu ga apóstol ya ja ka kaꞌan ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo Jesús, ti yukan kuu maa jnuꞌun ja ka kandixia ra. \s1 Ja ka nandoto ndɨyɨ \p \v 12 Nu jandaa kuu jnuꞌun ni ka kaꞌan ri nuu ra, ja nandoto Cristo nuu ñujiꞌi, ¿ti ndo ka kaꞌan sava ra ja tu ni nandoto ya nusa? \v 13 Chi nu tu nandoto ni ɨɨn ndɨyɨ un, ti va suni tu nandoto Cristo nuu ñujiꞌi un nusa. \v 14 Ti nu tu ni nandoto Cristo nuu ñujiꞌi un, ¿va tu ni jniñu kuɨtɨ jnuꞌun ka kaꞌan ri nusa? ¿Ti va suni tu iyo ni ɨɨn jnuꞌun ndaa ini ra naa ra ja ka kandixia ra nusa? \v 15 Nu siaꞌan kuu, ¿ti va ka kuu ri chaa xndoñaꞌan ja kuu nuu Yandios nusa? Chi ni ka kachi ri ja ni naxndoto ya Cristo maꞌñu ndɨyɨ. Ko nu tu nandoto ndixia ndɨyɨ, ti va ndaa ja tu ni naxndoto kuɨtɨ ya Cristo nusa. \v 16 Chi nu jandaa kuu ja tu nandoto kuɨtɨ ndɨyɨ, ti va suni tu ni nandoto Cristo nusa. \v 17 Chi nu tu ni nandoto kuɨtɨ Cristo, ti va tundo kuu kuɨtɨ jnuꞌun ka kandixia ra nusa. Ko nu siaꞌan kuu, ti na kachi ri ja ka siin ga ra jiin kuachi ra. \v 18 Nu siaꞌan ti suni taka chaa ni ka kandixia Cristo ja ja ni ka jiꞌi da, va ni ka naa da ɨɨn jinu ni nusa. \v 19 Ja yukan yoꞌo ja ka kandixia Cristo, ja ka chaku ga yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ti kɨvɨ na kuū yo, va tukaa nandoto yo maꞌñu ndɨꞌɨ nusa, ti na xaan ga kuiꞌya kendo yo ja kuu taka ga yɨvɨ nu siaꞌan. Chi ni ka kandixia yo jnuꞌun ja nandoto yo nuu ñujiꞌi ko tu ni kuu, chi ni kuu yo yɨvɨ ni ka xndoñaꞌan. \p \v 20 Ko ansu siaꞌan kuu jnuꞌun un, chi jandaa ndixia ja ni naxndoto Yandios Cristo Jesús maꞌñu ndɨyɨ, ti maa ya kuu undi nuu kuɨtɨ ja ni nandoto ansu taka ga ndɨyɨ ja nandoto un. \v 21 Chi ja sɨkɨ maa ɨɨn ni chaa ni nani Adán, ti ni kɨvɨ kueꞌe ja kuū yo. Ti suni siaꞌan ja sɨkɨ maa ɨɨn ni chaa kuu Cristo Jesús, ti nandoto yo maꞌñu ndɨyɨ. \v 22 Chi nanu tendɨꞌɨ yo ni ka jiꞌi sɨkɨ ja ka kuu yo jnaꞌan Adán, ti suni siaꞌan tendɨꞌɨ yo nandoto sɨkɨ ja kandixia nɨ ini yo Cristo Jesús. \v 23 Ko ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn yo nani vekoyo yo. Xnakan Cristo ni nandoto nuu ñujiꞌi yukan na ti undi nchaa tuku ya, ti sa nandoto taka yɨvɨ ka yɨꞌɨ jiin ya. \v 24 Yukan ti na jaa maa kɨvɨ sandɨꞌɨ ni ga un ja xnaa Cristo taka jniñu jiin taka yɨvɨ ni ka nduñaꞌnu sɨkɨ ya, ti na kuaꞌa ya jniñu un nuu maa Tata ya Yandios, maa jniñu ñaꞌnu ja ni taꞌu ya nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 25 Ko tu jaꞌi jaa hora un, chi kanuu ja xnakan na taꞌu Cristo jniñu nuu taka ja iyo, undi tukaa ga koo kuɨtɨ ni ɨɨn ja jito uꞌu nuu ya, chi ndɨꞌɨ kuɨtɨ kundee ya jiin. \v 26 Ti ja jito uꞌu yoꞌo, yukan kuu maa kueꞌe ja kuū yo, ja kin xnaa ya undi sandɨꞌɨ ni ga. \v 27 Ti sɨkɨ yukan kaꞌan tutu ii Yandios ja ni saꞌa ya ja ni kundee ɨɨn jinu ni Cristo Jesús jiin taka ja jito uꞌu nuu ya. Ko ja kaꞌan siaꞌan, yukan chaku ini yo ja suni junukuachi maa Jitoꞌyo nuu Tata ya Yandios, chi maa Yandios kuu ya ni chiꞌi tendɨꞌɨ kuɨtɨ jniñu un nuu ndaꞌa Cristo Jesús. \v 28 Ko nu na ndɨꞌɨ yukan kɨvɨ nuu ndaꞌa Cristo, yukan na ti maa ya ja kuu ya Seꞌe Yandios, suni kɨvɨ ya nuu ndaꞌa maa Tata ya Yandios, Yaa xiin tendɨꞌɨ kuɨtɨ ja iyo. Yukan kuu ja kuñaꞌnu xaan ga maa Tata yo Yandios, chi yɨndaꞌa ya ndɨ vii kuɨtɨ ja iyo. \p \v 29 Ti sɨkɨ ja ka janducha yɨvɨ naa i ja nandoto ndɨyɨ, nusa ti ¿ndoo ka ndoꞌo ini i ja ka saꞌa i siaꞌan, ti nu tu ndaa ja nandoto ndɨyɨ un nu? Ti ndoꞌo ini ri ja nu tu nandoto ndɨyɨ un, ¿ndoo ka janducha i nusa? \p \v 30 Ko ja kuu ruꞌu naa ri, nu tu ndaa ja nandoto ndɨyɨ, va tu kondoꞌo ri taka kɨvɨ nava ka jnaꞌan ri vijna jiin jniñu ka saꞌa ri. \v 31 Ruꞌu Pablo, kaꞌan ndaa ri ñani naa ra, ja ndɨ kɨvɨ ni ka nduku yɨvɨ kaꞌni i ruꞌu ja sɨkɨ jniñu ya. Ti vasu jito ri nundoꞌo, ko kusɨɨ xaan ini ri ja suni ka kandixia ra maa Jitoꞌyo Cristo Jesús. \v 32 Ti sɨkɨ jniñu ndiso ri nuu Yandios, kuu nanu ja ni ka kanaa ri jiin kuɨtɨ xaan nuu ñuu Efeso jaꞌa. Ko nu tu ndaa ja nandoto ndɨyɨ, va tundo niꞌin kuɨtɨ ri yaꞌu ri nusa. Ti nu siaꞌan, ti vaꞌa ga na saꞌa ri nanu kachi ɨɨn jnuꞌun: “Na kusɨɨ ini yo ti na kaji na koꞌo yo, chi sandau ijña ti kuū yo ti ndɨꞌɨ kendo”, kachi. \v 33 Ko tu kuaꞌa ra jnuꞌun ja xndaꞌu yɨvɨ roꞌo jiin jnuꞌun un, siaꞌan nava kachi ɨnga jnuꞌun i: “Nu jika ra jiin yɨvɨ ndevaꞌa ti naa ini ra taka ja iyo vaꞌa ti tukaa jika ndaa ra”, kachi. \v 34 Nusa ti nachuꞌun ini naa ra ti koto kɨvɨ nduu kuɨtɨ ga ra jiin yɨvɨ kueꞌe un, nava tu kɨvɨ ra nuu kuachi, chi maꞌñu ra naa ra ka iyo yɨvɨ ja tu jini kuɨtɨ i nau kuu maa Yandios. Siaꞌan kaꞌan ri nava na kukanuu ra naa ra ja ka iyo yɨvɨ kueꞌe un jiin ra. \s1 Nasa nandoto ndɨyɨ \p \v 35 Ko nu ɨɨn ra na kachi: “¿Nasa nandoto ndɨyɨ nusa? ¿Ti nasa kaa yɨkɨ kuñu ndɨyɨ un nu na ndenda nu?” \v 36 ¡Aa! Ko ndoo ka ndoꞌo ini ra siaꞌan, va nu tu chaku ini ra ja nava nandoto ndɨyɨ un kuu nanu chiꞌi yo tata chii ñuꞌun, chi kaña yuku ko maa nuni un chi teꞌyu. \v 37 Ti tata ja kɨvɨ chii ñuꞌun un kuu nuni, xi triu xi ɨnga nuu, ko ansu mani yuku kuu ja ndeꞌe yo chi mani nuni kuu. \v 38 Ti kuee ga ti kaña yuku, ti kejaꞌa kuaꞌnu savaꞌa ni ga nasa kuni maa Yandios. \v 39 Ti suni siaꞌan kuu jiin taka yɨkɨ kuñu, chi ansu ɨɨn ni kanda. Sɨɨn kaa yɨkɨ kuñu yɨvɨ, ti sɨɨn kaa ɨɨn kuɨtɨ, suni sɨɨn kaa ɨɨn saa, ti sɨɨn kanda chāká un. \v 40 Suni siaꞌan kuu jiin taka ja iyo nuu andɨvɨ jiin taka ja iyo nuu ñuyɨvɨ. Chi sɨɨn ni saꞌa vii ya ja iyo andɨvɨ, ti suni sɨɨn ni saꞌa vii ya ja iyo ñuyɨvɨ. \v 41 Ti suni sɨɨn ndii ndikandii, ti sɨɨn ndii yoo. Ti sɨɨn ndinchaa chuxini un, chi sɨɨn sɨɨn ndii ɨɨn ɨɨn, savaꞌni ga nasa kanda maa. \p \v 42 Ti suni siaꞌan kuu nu na nandoto ndɨyɨ. Tukaa ga koo i nava ni iyo i undi nuu. Yɨkɨ kuñu ja ni chunduji yo chii ñuꞌun ndɨꞌɨ teꞌyu, ko kɨvɨ na nandoto ndɨyɨ un, tukaa ga kaa siaꞌan. \v 43 Ɨɨn yɨkɨ kuñu ja chunduji yo, tukaa ga vaꞌa kuɨtɨ kaa, ko kɨvɨ na naxndoto Yandios ndɨyɨ un ti tukaa ga koo nava ni kaa undi nuu, chi suꞌva sɨɨn nduvii yɨvɨ un. Ɨɨn ndɨyɨ ja chunduji yo chii ñuꞌun, tukaa ga ndoo kuu, ko kɨvɨ na nandoto, suꞌva ndu ndajnu ga yɨkɨ kuñu yɨvɨ un. \v 44 Ɨɨn ja chunduji yo chii ñuꞌun, ndeꞌe ndaa kuɨtɨ yo ja ɨɨn yɨvɨ siaꞌan ni kuu, ko kɨvɨ na nandoto, tukaa ga koo siaꞌan, chi ndɨꞌɨ nasama ya jiin ɨɨn yɨkɨ kuñu ja kuncha andɨvɨ. Chi iyo yɨkɨ kuñu yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa, ti suni iyo yɨkɨ kuñu yɨvɨ kunchuku nuu andɨvɨ. \p \v 45 Chi siaꞌan yoso nuu tutu ii Yandios: “Ja kuu yɨvɨ naa i, xnakan ni saꞌa Yandios ɨɨn chaa ja ni nani Adán, ti ni kuncha da nuu ñuyɨvɨ jaꞌa”, kachi tutu. Ti sandɨꞌɨ ni ga ti taji ya ɨnga chaa ja kuu nanu Adán. Ni kee da andɨvɨ, ko ndiso da jniñu ñaꞌnu ja naxndoto da yɨvɨ yɨꞌɨ jiin Yandios ja na kunchuku i nuu andɨvɨ. \v 46 Vijna chi kuu yo yɨvɨ kanchuku nuu ñuyɨvɨ jaꞌa jiin yɨkɨ kuñu yo, ko ijña xi isa, ti nduu yo yɨvɨ kunchuku nuu andɨvɨ, chi nasama yɨkɨ kuñu yo. \v 47 Ti Adán ni kuu da ɨɨn chaa yɨꞌɨ jiin ñuyɨvɨ jaꞌa, chi jiin tɨkacha ñuꞌun ni saꞌa Yandios maa da. Ko ɨnga chaa kuu uu chi undi nuu andɨvɨ ni kii da, ti yukan kuu maa Jitoꞌyo. \v 48 Yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa chi ka kuu i jnaꞌan Adán ja ni kuu da jiin tɨkacha ñuꞌun. Ko yɨvɨ yɨꞌɨ jiin Cristo, ja ni kii ya nuu andɨvɨ, nduu i nanu kuu maa ya. \v 49 Chi nanu ni ka ndaku yo nava kaa maa chaa ni kuu jiin tɨkacha ñuꞌun un, suni siaꞌan nduu yo nava kaa maa Cristo, ja ni kii undi nuu andɨvɨ. \p \v 50 Ñani naa ra, na kachi ri nuu ra, ja jiin yɨkɨ kuñu yo nava kanchuku yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, tu kuu kɨvɨ yo ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu, chi ja naa kuu. Ja yukan tu kuchaku ja kuu saa ni. \v 51 Vijna ti kunsoꞌo vaꞌa ɨɨn jnuꞌun na kaꞌan ri, ɨɨn jnuꞌun ja ni chisaꞌyɨ Yandios ja kuni stuu ya vijna, ti kachi: “Tendɨꞌɨ yo ja ka kandixia Cristo, ansu tendɨꞌɨ yo kuū, ko tendɨꞌɨ yo nasama Yandios yɨkɨ kuñu yo”, kachi. \v 52 Chi kɨvɨ sandɨꞌɨ ni ga na jaa kɨvɨ, ti tɨvɨ ndɨkɨ. Ti tu naꞌan kuɨtɨ kuu un, chi kuu nanu ja ɨɨn nakuani ni yo, ti ja ni nasama ni Yandios yoꞌo. Chi tɨvɨ ndɨkɨ, ti kɨvɨ un nandoto taka ndɨyɨ ja tukaa ga kuū i. Ti taka yoꞌo naa yo ja ka chaku, so nasama Yandios yɨkɨ kuñu yo. \v 53 Chi sɨkɨ ja teꞌyu yɨkɨ kuñu yo, yukan kuu ja kanuu nasama ya yoꞌo nava tukaa ga teꞌyu kuɨtɨ yo. Chi sɨkɨ ja ka jiꞌi yo jiin kueꞌe, ti kanuu ja na nasama ya yoꞌo nava tukaa ga kuū kuɨtɨ yo. \v 54 Ti ja ka jiꞌi yo ti teꞌyu yɨkɨ kuñu yo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ja sɨkɨ yukan kii kɨvɨ ja nasama ya yoꞌo naa yo nava tukaa ga kuū yo, ni tukaa ga teꞌyu yɨkɨ kuñu yo. Yukan na ti kundaa nava yoso jnuꞌun nuu tutu ii Yandios: “Ni kundee ndɨkuɨtɨ ya, ni xnaa ya kueꞌe ja jaꞌni yoꞌo. \v 55 Ti vasu jandaa kuū ja kuu yo, ko tu naa yo, chi nandoto yo. Tukaa kundee kuɨtɨ kueꞌe un jiin yo, chi ja ni kundee Yandios ja xnaa ya kueꞌe un”, kachi tutu. \v 56 Ti maa kuachi yo saꞌa ja kundee kueꞌe un jiin yo ti jiꞌi yo. Ko ley Yandios kachi nau kuu kuachi nusa. Ja yukan kankuachi ley un sɨkɨ yo. \v 57 Ko na kuantaꞌu yo nuu Yandios, chi ni taji ya Jitoꞌyo Cristo Jesús ja ni saꞌa ya jniñu ñaꞌnu jaꞌa yo ja ni nama ya yoꞌo, chi ni kundee ya sɨkɨ kuachi jiin sɨkɨ kueꞌe un. Ti tukaa ga naa yo, chi ni nandoto maa Jitoꞌyo nuu ñujiꞌi un. Ti jiin yukan suni ni ka kundee yo jiin kueꞌe un, chi suni nandoto yo. \p \v 58 Ja yukan ñani ri naa ra, sɨkɨ ja jandaa ndixia kuu ja nandoto yo, koto yuji ini ra jiin jniñu ka saꞌa ra ja ka junukuachi ra nuu maa Jitoꞌyo. Kukutu ini naa ra jiin jnuꞌun ya, ti nɨnɨ na saꞌa ra jniñu maa Jitoꞌyo jiin nɨ ini nɨ añu ra. Chi ja jini ra ja tu ka saꞌa kaꞌa ra jniñu un ja ka junukuachi ra nuu maa Jitoꞌyo. \s1 Ka kekoo da xuꞌun ja kuu yɨvɨ ndaꞌu \c 16 \p \v 1 Ti vijna, ruꞌu Pablo, na kachi ri ɨɨn jnuꞌun sɨkɨ nasa kekoo ra xuꞌun ja kuu nuu ñanijnaꞌan yo ja ka kandixia, ja ka kuu da chaa ndaꞌu. Ti na saꞌa ra nanu ni xndaku ri nuu taka yɨvɨ ka kandixia ndañuu Galacia. \v 2 Ti taka domingo na savaꞌa ndɨ ɨɨn ndɨ ɨɨn ra jaku xuꞌun, savaꞌa ni ga nasa ni ka niꞌin ra, nava nu na jaa ri ti ja ka iyo tuꞌva ra, ansu jaa ri ti ka jinu ra ka nduku ra xuꞌun. \v 3 Nu na jaa ri ti nakaji ra chaa, chaa kundaꞌa tutu ri, ti taji ri da kinkoyo da nuu ñani yo kanchuku ñuu Jerusalén. Ti na nakuaꞌa da xuꞌun ni ka kekoo ra naa ra un. \v 4 Ti nu kanuu ja kiꞌin ri jiin chaa kinkoyo un, ti kiꞌin ri jiin da. \s1 Kandaꞌu Pablo jiin yɨvɨ ñuu Corinto \p \v 5 Ti nu kuaja ri nuu kanchuku ra, xnakan yaꞌa ri ichi ndañuu Macedonia, ti sa kuaja ri ñuu Corinto. \v 6 Ti na ndeꞌe yo nu kuncha ri yukan jaku ni kɨvɨ, xi kuncha ri yukan nɨ viko ñuu jiin ra naa ra. Yukan ti kuu chindee ra ruꞌu ja chuꞌun ichi ra naa ra ruꞌu nuu ichi kiꞌin ri. \v 7 Ko tu jaa ri ja kuncha ri ɨɨn nundaa ni jiin ra naa ra, chi ndoꞌo ini ri ja kuncha ri yukan ɨɨn kani tɨꞌlɨ, nu siaꞌan kuni maa Jitoꞌyo. \v 8 Ko na kendo ri ñuu Efeso jaꞌa undi na jaa kɨvɨ Pentecostés, \v 9 chi iyo kuaꞌa yɨvɨ jaꞌa ja ka kuni kunsoꞌo i jnuꞌun Yandios, chi ka iyo kuaꞌa yɨvɨ ka jantaꞌu jnuꞌun Cristo Jesús. Vasu suni iyo kuaꞌa yɨvɨ ja kuni kasɨ ichi ri. \p \v 10 Ko nu ni jaa Timoteo, ti tendɨꞌɨ ra na kunchuku mani nava na kosɨɨ ini da nuu kancha da yukan jiin ra naa ra, chi suni junukuachi da nuu jniñu maa Jitoꞌyo nanu junukuachi maa ri suni. \v 11 Ti ni ɨɨn ra koto sajaꞌa ini nuu da. Suꞌva na chindee ra da ja na chuꞌun ichi ra da nu vendi da, nava na niꞌin da jnundee ini jiin ra naa ra ja nɨ ini ka kandixia ra. Ti na kukuee ndiji da nuu ichi, chi kundatu ri da jaꞌa jiin uu ga ñani yo ja ka kandixia. \p \v 12 Ti sɨkɨ ñani yo Apolos, xaan ga ndaꞌu ni kuu ri jiin da, chi tu ni kuu ja jaa da jiin uu ga ñani yo un, ja na jandeꞌe da roꞌo naa ra. Vaꞌa ni ndoꞌo ini da, ko tu ni kuu ja jaa da vijna. Ko nu na nuña da tɨꞌlɨ, ti kuaja da. \p \v 13 Ko na kachi ri nuu ra naa ra ja na kondito ra, ti koto yuji ra ja na kaka yata ra ichi Yandios. Na kuñukuu ni ini ra ja siin ra jiin jnuꞌun vaꞌa Jitoꞌyo Cristo Jesús. Na kukutu ini ra jiin jnuꞌun Yandios nava na kuixia inijnuni ra jiin jnuꞌun ya. \v 14 Ti taka ja saꞌa ra, na kuu mani jniñu vaꞌa. Na kuu jiin jnuꞌun kundaꞌu ini nuu ñanijnaꞌan yo, ti suni nuu taka ga yɨvɨ. \p \v 15 Ñani, ka jini vaꞌa ra ja xnakan yɨvɨ veꞌe Estéfanas ni ka kandixia i nuu ichi Yandios, ja kanchuku i ndañuu Acaya. Ti ni ka nakuaꞌa i maa i nuu jniñu ja ka chindee i taka ga yɨvɨ ka kandixia. \v 16 Ti kandaꞌu ri jiin ra ñani, ja na kuaꞌa ra ja yɨñuꞌun nuu yɨvɨ ka saꞌa siaꞌan, ja ka junukuachi i nuu yɨvɨ ka kandixia. Ti suni siaꞌan na saꞌa ra naa ra nanu vii ka chindee jnaꞌan yɨvɨ un. \p \v 17 Ti kusɨɨ ini ri ja ni chaa Estéfanas jiin Fortunato jiin Acaico, chi maa da ni ka jaꞌa jnundee ini nuu ri jiin jnuꞌun da sɨkɨ ja jika xaan kanchuku ra. \v 18 Ni ka jaꞌa da jnundee ini añu ri, siaꞌan nanu ni ka saꞌa da jiin maa ra naa ra. Ti yɨvɨ siaꞌan, kanuu ja na kuajnuꞌun ra da, chi iyo vaꞌa jniñu saꞌa da. \s1 Sandɨꞌɨ ni ga jnuꞌun sandee ini \p \v 19 Na sandee xaan ini ra naa ra, kachi taka ñanijnaꞌan yo ka kandixia ja kanchuku i ndañuu Asia. Aquila jiin Priscila jiin taka yɨvɨ ka ndututu ini veꞌe da, ka kanxiaꞌu i ja na sandee xaan ini tendɨꞌɨ ra jiin sɨvɨ maa Jitoꞌyo. \v 20 Suni siaꞌan kachi taka ñani yo ja na sandee ini ra, ti na nanuu jnaꞌan naa ra jiin jnuꞌun xiaꞌu ri. \p \v 21 Ti ruꞌu Pablo, chaa ri jnuꞌun jaꞌa jiin letra ndaꞌa ri ja na sandee ini ra naa ra. \p \v 22 Ti nu iyo yɨvɨ ja tu jantaꞌu maa Jitoꞌyo Cristo Jesús, na jnaꞌnu ndatu i ti na naa i nusa. Ti na kachi yo: ¡Jitoꞌyo, ñaꞌan ni vijna! \p \v 23 Ñukuu ini ri ja maa Jitoꞌyo Jesús, na kundaꞌu ini ya roꞌo naa ra, ti na chindee ya nuu ra nava siaꞌan na koo. \p \v 24 Sandɨꞌɨ ni ga jnuꞌun jaꞌa na kachi ri. Roꞌo ja ka kandixia Cristo Jesús ñuu Corinto, kundaꞌu ini ri nuu taka ra naa ra. Siaꞌan na koo.