\id MRK Martu Wangka Mini Bible 2010 reprint with revisions \h Maakmili \toc1 Maakju Wakarnu Ngaanya, Jiijajmili Wangka Kunyjunyu \toc2 Maakmili \mt1 Maakju Wakarnu Ngaanya, Jiijajmili Wangka Kunyjunyu \c 1 \s1 Jaanju-jananya parra wajalpayi \p \v 1 Ngaa-lampa wangka palya Jiijajpa Kurayijkurnu. Jiijajpa palunya kajapartarnu Mamakura, ngarnawarrapurlukaku. \v 2 Mamakurnu wangka jakurlpurlukalu Yayijayalu wakara junkupayi, jilanyangulyu, \mi “Mamalu ngarnawarrapurlukalu wajarnu, ‘Kurranyirnangku yiyalku ngayumili wangkapurluka yiwarralkatikungku marlakartilulun wanalku. Kurranyilun-jananya nintijulkatimalpa puntukajangka’ \mi \v 3 Pujimanpa pararrawana yukuriparniwana jilanyayuru-nyurranya nintijulku. ‘Maajakuranyurra palya nyinaranku wanalkuralunyurra jungalu. Yiwarrangkaluya wanalkura palyalu. Maajangampa-nyurrampa ngula warinykatiku nintijulkuraku-nyurranya.’” \p \v 4 Maakjurna-nyurrampa ngaanya wangka wajarninpa. Wangka palunya Yayijayakurnuyuru Jaanpa-nyurrampa kurranyu yanurni, nintijulkuranpa-nyurranya, kalyungka-nyurranya jarrpajunkuran. Jaanju-jananya pujimanwanalu-jananya parra nintijulkatipayi, wunalu yankunyjanju, jilanya, “Wiyanyurra nyinama puta!, Mamakuraya palya nyinama!. Palunyajanungkayilaparna-nyurranya kalyungka jarrpajunamalpa. Jampanyurra kalyungka pakanyjangka Mamalu-nyurranya puta manku wirrupungku, ngulyjulkuyila-nyurranya kanyilku.” \v 5 Ngurrangka Juutiyangka yankuraya wururripayi Jaankutu, kulilkurakuluya wangkaku, Jarujalumujanulurrjurniya pakalpayi. Kujungkarringuluya wangkapayiluya Jaanja kurilypungkula-jananya Mamalu, putalurrju-janampalura mankura wirrupungkura. Kujunnguru kujunnguruluraya yankupayiluya Jaankarti japilpayi, “Mama-lampajura japila!, puta-lampajukura mankura wirrupungkura, Mamakulajura junga nyinara.” Wangka palya nyinakijangka Jaanjunga-jananya kuliraka kalyungka jarrpajunkupayi, karru Juutanja. \p \v 6 Jaanpa kulujpa kujupawinti nyinapayi, kamalmili pankukajawinti. Nanpa kanyilpayi kamalmili likarrajanu. Palunyalu purntarlkakaja ngalkupayi ka jurtipirrikajalurrju. \v 7 Jaanju-jananya puntu nintijulpayi jilanya, “Warrkamupurlukarnara nyininpa, ngulampa-lampa pakalkurni maaja maju. Kurayijpa-lampa jii yankurni, maaja majuminyirri, karnara ngayu palumili warrkamupurluka.” \v 8 Jaanju-jananya wituka wajarnu, “Ngayulurna-nyurranya kalyungkawiyaju jarrpajunkupayi. Kayilaparni kujupa maaja maju yanku, Kurayijpa. Jiilu-nyurranya Mamamili Kuurti kurrujunmalpa, murlpirrpanyurra nyinaraku, junga.” \s1 Jaanju-jananya kalyungka jarrpajunama \p \v 9 Tawunpa Najarajangka Jiijajpa nyinangu warrinyjirringu jukujanu, parnangka Kaliliyangka. Karrungka-jananya Jaanju jarrpajulpayi martukaja. Jiijajpalu yanu warinykatingu. Kayilara wangkangu Jaanku, “Ngayulurrjurni kalyungka jarrpajula!” Palunyangkayila maa winirnuka jarrpajunu, karrungka Juutanja. \v 10 Palunyajanuyila Jiijajpa kalyujanu pakarnu yanu marlaku yikingu. Palujanu ngarnka wupunarringu. Jaanju nyangu Mamamili Kuurti turruyuru yankupayi, kayila Jiijajjalu nyinatingu. \v 11 Palunyajanu Mama wangkangu ngarnawarrajanu. Jilanya wajarnu, “Ngaanyajun ngayuku kaja, layikamurnangku nyininpa, pukurlparnangku.” \p \v 12 Palunyajanu Mamakurnulu Kurrurnju kurtingu pujimankarti. \v 13 Pujimanpa wiikiparaku nyinapayi, wirlarra kujungka. Jiingkangulyuyilapalu warinykatingu, malpuku maaja. Jiingkangulyuyilapalu muunpungu, “Mirtalun kulila nyuntukurnu Mamangka!, ngayungkarni kulila!, ngayulurnanta yungkujaku, nganampayilurrju.” Mamakurnu wikarrukajaluya ngarnawarrajanungaya kintilungulyuya kanyilpayi Jiijajpanga, jantukajangkamarra pikalyakajangkamarra, jiimartajiluya pajaljakungkamarraya. Malpulu purtu muunpungu, ka Jiijajpanga marlaku yanu, palumili walyjakarti. \s1 Jiijajju-jananya wajarnu, palumili wangka-nintikaja nyinakura \p \v 14 Palunyajanungayilaparaya yirrpirnkurlu pakarnu Jaanku. Winirnuya katingu lakamapurnu junu jiilja. Ngulamparrinyjanga Jiijajpa yanu parna Kaliliyakarti. Jiijajjunga-jananya wamparulu kujupa-jananya wangka nintijulpayi, Mamakurnu wangka, yintapartu yinta. \v 15 Wajanma-jananya jilanya!, “Kulilaya! Tayimu kintirringu, Mamalu-nyurranya kuwarri ngampurrju kanyilku, palumilingulyukaja. Nyukurni-nyurranya jamartajunkupayi wangkalu. Palunyangkaya nyinaraya kunyjunyu. Karniya ngayumilingka wangkangka kulilku kunyjunyungka.” \p \v 16 Jiijajpa yanu yirritiwana kalyungka Kaliliyangka. Nyangu-pulanya yirna kujarra, kalyungkapula wirrupungkupayi niitingpa kukaku, piijku. Palu kujarrangapula kurtararra yini Jayimunkamu Yanturu. Palu kujarrapula warrkamupurluka kalyungkapula piijpa mankupayi, puntu laltuku. \v 17 Jiijajpa-pulanya yanurni kujungkarringu. Wajarnu-pulanya jingulpa, “Jurrapula warrkamu!, karnipula yankura wulikaja! Julyjunyurra warrkamurrira piijkaja mankupayi, ka kuwarrirna-nyurranya nintilku Mamamili warrkamunyurra ngapilkura, wangka-jananyanyurra jakurljulkura ka nintijulkura Mamamili walyjarrikurakuya.” \v 18 Palunyalu kujarralupula junu yanu niitingpa, wulikajarringuya yanu Jiijajmapu, kalyungka yirritiwana. \p \v 19 Yanuya nyangu yupalpa nyinapayi puutka. Mamararranjuya niitingpa kunyjunyunkula nyinapayi puutkalu, warrkamupurlukalulurrju, laltuluya. Palunyangaya yini Jayimijpa, Jaanpa, jirlpi Jipiti mama-pulampa. \v 20 Jiingkaya Jiijajmapu yikipayi, ka Jiijajpa-pulampa mirrangu, “Yarrarnipula!” Palunyalupula warrkamupurlukakaja junu yanu, mamalurrju. Yanulupula Jiijajkarti kulirnu. Palujanu kujungkarriraya yanu. \s1 Yirna malpuwinti \p \v 21 Yanuya tawunkarti Kapaniyamukarti, Jiijajmapuya yanu jarrpangu jaajka, Juwumilingka, Jarritingka. Palujanu Jiijajkuraya japirnu nintilkuraku, Mamakurnu wangka. Palunyalu-jananya pakarnu nintijunkupayi. \v 22 Jiijajpa-jananya puntukajangka laltungka raka wangkangu. Wangka kuwarrijanu-jananya nintilpayi. Palunyangkaya kulirnu yakarringu. Karlkiya nyinapayi jiingka Muujajmili wangkapurlukakaja. Palunyakajaluya wulu nintijunkupayi jaajja, rakaparnilu. Jarritingka-jananya kujulu nintijunkupayi rakalu, Jiijajju. \p \v 23 Jiijajju-jananya nintijunkupayi, palunyangka yirna kuju jarrpangurni jaajka malpukurlu. Wiltulu Jiijajkalu wajarnu, \v 24 “Nyuntunga Jiijajpa Najarajapurluka kulila! Nganaku-lampajukun yankupayi? Kaji-lampajukun ngayurtinku malpukajaku yanurni pungku-lanyajun kurtingkura? Ngayurnangku ninti. Nyuntungaran Mamakurnu ngarnawarrapurlukakurnu.” \p \v 25 Jiijajju payirnu malpu jilanya, “Yakarriwa! Jiinya puntu kuju jurra yarra!” \p \v 26 Malpulu yurntura wirrupungu, kalu ngamu mirrangu malpu, ka pinirringu. \v 27 Puntuluya nyangu kaluraya yakarringu. Kayila-ngkuya japilpayi, “Ngaalu-lanya wangka kuwarrijanu nintirnin? Ngaanga wangkinpa maparnwinti. Kulirnuya jiilunga-jananya maparnju majulu-jananya ngumparnu wiyarnu. Malpukajaya kulira ngurlu jawarnu yanu, maparnkamarra, ngurlu, wulu.” \p \v 28 Jiijajju-jananya martukaja maparnmankula kunyjunyunkupayi, ka malpu-jananya ngumpara maa wiyalpayi. Puntuluya nyakupayiya maparnpa maju. Kaya yankula ngurra kujupa kujupangka wajalpayi, parna Kaliliyawana. \p Jiijajju-jananya wankarnu \p \v 29 Jaajjanuya pakarnu yanu Jiijajmapu ngurrakarti, Jayimunku Yanturuku mayakarti. Jarrpanguya lalturtuka mayangka, Jayimijpa, Jaanpalurrju. \v 30 Yumarira Jayimunkurnu ngarnta ngarripayi, parltiparlti. Wajarnuraya Jiijajku, “Jiinya kunyjunyula maparnkurlulu!, miturrijaku.” \v 31 Jiijajju yanu mara ngalurnu nyinajunu, kayila kunyjunyurringu. Ka pakarnuka mayi-jananya manu yungu. \p \v 32 Jiimartajiluya kulirnu Jiijajpa. Kaya mungarrmungarr winirnu katingurni ngarntakurlukamu malpukurlulurrju, Jiijajju-jananya wankalkura. \v 33 Palunyajanulurrjuya yanurniya mayakarti kujungkarringu, Jiijajpaya maparnkurlu wankaranyja nyakukijalu. \v 34 Yiltalu-jananya ngarntakurlu maparnmankula wankarnu. Ka malpu-jananya ngurlura wiyalpayi ka-jananya wankalpayi, Jiijajju. Jiijajju-jananya marrkulpayi malpu, “Yakarriya ka maa yarra!, jiiwananyurra mirta wangka!” Jiijajju kulirnu, “Ngulamparna-jananya wajalku ngayurna Mamamili, mirtarna-jananya kuwarri wajalku.” Jilanya kulirnuka marrkulpayi-jananya malpukaja, mirtaya wangkaraku Jiijajpa Mamamili. \s1 Jiijajju-jananya parra wajalpayi parna Kaliliyawana \p \v 35 Jiijajmalukajaya ngarripayi mungajarra. Yungunyungunpa Jiijajpa pakarnu yanu martuparningka. Kayilalu wangkangu Mamangka, ngarnawarrapurlukangka. \v 36 Kaya Jayimunmaluluya kanarringu pakarnu. Kaluya jina wanarnu. \v 37 Wanarnuluya kujungkarringu, kaluya wajarnu, “Martulu-ngkuya ngurrini!”, \p \v 38 Jiijajju-janampa wajarnu, “Paki, yaninpala kujupakarti, tawunpa laltukarti. Yankularna-jananya Mamamili wangka wajalkijalu, tawun kujupa kujupangka. Witurnurni wiyarnu Ngarnawarrapurlukalu, Mamalu, palumili wangkarna-jananya parra wajalkuraku.” \p \v 39 Palujanu Jiijajju-jananya yiltangulyu-jananya parra wajalpayi ngurra kujupa kujupangka, Mamakurnu wangka, jiiwana parna Kaliliyawana. Juwuku jaajka jarrpara-janampa wajalma. Ngurra kujupa kujupawanalurrju ngumpara malpu-janampalura wiyalma. \s1 Ngarnta lipurijikurlu kunyjunyurnu, Jiijajju \p \v 40 Yirna kujulu yanu ngarnta lipurijikurlulu pupatingu murti jurrpujurrpu, kara japirnu Jiijajpa, “Maaja! Nyuntungan maparnpa maju, kajirnin kunyjunyunku?” \p \v 41-42 Jiijajpara nyarrurringukara wajarnu, “Yuu! Kunyjunyurri!” Palunyangkayila kunyjunyurringu. \v 43-44 Jiijajjura marrkurnu, “Mirtan-jananya martukajangka yanku wajalku, yankulun yatilykarti, jaaji majukarti. Yatilyjalun nintijulku karan wajalku kunyjunyurringun. Karan mirtayirti manku yungku yatilyku, kayila martukajaluntaya nyakuka kulilku, ‘Ngaa martu kunyjunyurringu.’ Jilanya-lampa wajarnu Muujajju.” \p \v 45 Yirna palunya pukurlarrira yanu-jananya wajalkatipayi, ngurra kujupa ngurra kujupawana. Jilanya-jananya wajalpayi, “Ngayurna kunyjunyurringu. Nyawarniya!, Jiijajjurni wankarnu.” Palunya mirta yaka yankupayi. Martukajaluya ngaranguya kulirnu, “Jiijajju palunya kunyjunyurnu.” Palujanuya yankula wajalpayi, tawunkajawana laltuwana. Kayila Jiijajjunga-jananya nintijulkijalu tawunwana, palulu-jananya tiwajanu nyangu martukaja laltukuyarra, wururripayiraya paluku Jiijajku. Nyangu-jananya junuka-janampalura tawunu yitiwanarrikula yanu. Ngurra kujupawana-jananya nintijunkutipayi, tawunparniwana. Purtuya Jiijajmapulu kulilpayi manarrwintiya jaalpu nyinaraku. Palunyangkaya tawunparniwana yitiwana nyinapayi, mirta-jananya Jiijajju tawunja kutuwana nintijunkupayi, paki. \c 2 \s1 Martu parralayiji kunyjunyurnu \p \v 1 Karrpu yupalja parra-jananya nintijunu ngurra kujupawana. Palunyajanu Jiijajpa marlaku yanungkura tawun walyjakarti, Kapaniyamukarti. Maya walyjangka nyinama. \v 2 Palujanuluya karlkiluya jakurljunkutipayi martukajangka jilanya, “Jiijajpa maya jiingka kaninyjarra nyininpa.” Palujanuluya yankulaluya wururrima palukurnungka mayangka, jarrpajarrpapayiluya. Palujanuluya martukajalu tuwu ngka juturnu ngarapayi. Jiijajju-jananya kaninyjarralu nintijunkupayi, ngarnawarrapurlukakurnu Mamakurnu wangka. \v 3 Ka puu wulikajaluya martulu katingurni Jiijajkarti martu ngarnta, parralayijirringu wulu ngarripayi, paangkangka wartawanja. Katinguya mayakutu. \v 4 Purtuya jarrpajunu martuya laltu ngarapayi, yangajunuka. Palunyajanuya yanu yitiwana, kaya tatirnu ngarnawarra tatilpintingka. Katinguya mayangka ngarnawarra. Palujanuluya pungu tapurrpungu. Kaya wiyarnu ruupkurlulu kaninyjarra ngarnta palunya. \v 5 Jiijajju kulirnu, “Ngaalungarniya puu wulikajalunga kulini ngayurna maparnwinti. Mirtaya katingu marlaku, martu laltungkamarra, wululurniya katingu ngarrijunu ngayungka.” Jiijajjulu wajarnu ngarntapurlukangka, “Yangupala! Mankurnangkura wirrupungku, walykukaja.” \p \v 6 Muujajmili wangkapurlukakajaya jii ngarangu, karlkilu kulirnu, \v 7 “Nganaku jiilu Jiijajju pakiwana wajarnu? Mama ngarnawarrapurlukaluwiyaju walykukaja wirrupunginpa, mirta ngaalu, martulu.” \p \v 8 Jiijajju-jananya ngarala kulilpayi, ka-janampa wajarnu, “Nganakurninyurra jankanin? \v 9 Wangka ngaaya kulila! Ngayulurna wajarnu walykukajarnangkura wirrupungu. Palujanu mayitpinyurra kulirni, mayitpirnalura wirrupungu, mayitpi paki. Yiipirna wangka kujupa jilanya wajalku, ‘Pakala kunyjunyurrira yarra!’ Jampa mirta pakalku, palunyangkarninyurra kulilku, mayunyju. Wangka jiirnara wajalku ngayurna mayunyjuparni kulilkuranyurra. \v 10 Ngayurninyurra kulilkura, Mamamili maparnwintilurna walykukaja wirrupunginpa. Ngayurna martu yarnngakurna-janampa marlpa.” Kara ngarntapurlukaku wajarnu, Jiijajju, \v 11 “Pakala! Warntungku marraka yarra ngurrakarti!” \p \v 12 Palunyangka yiltangulyu wankarringkula pakarnu yanu. Martukajaluya nyangu ka yakarringu. Palunya Mama ngarnawarrapurlukaya marninypungkupayi. Pukurlarriraya wangkapayi jilanya, “Palunyanga maparnpa majukurlu nyinin. Kalaju kuwarriwiyaju jilanya nyangu, martu pakarnu parralayijijanu.” \s1 Jiijajjura Lipayiku wajanu, “Kujungkali yankura.” \p \v 13 Palunyangka Jiijajpa yanu kalyu Kaliliyakarti. Martu kujupaluya marlakarti wanarnuluya kujungkarringu. Palunyalu-jananya Jiijajju nintijunkupayi, martukaja-jananya. \v 14 Palujanu Jiijajpa yanu kalyungka yirritiwana, ka nyangu Lipayi, Yalpiyajkurnu kaja, yupujingka nyinapayi, ka-janampa mani kapamanku mankupayi. Kara Maajurruku wajarnu, “Pakala!, kujungkali yankura!” Warrkamu junu yanu, kalu pakarnu wanarnu. \p \v 15 Yanupula Lipayiku ngurrakarti, Jiijajku wangka-nintikajalurrjuya kujungkarriraya yanu. Mayangkaya kuka mirrkalurrju ngalkula nyinapayi. Kujupakajaya-jananya warinykatingu kujungkarringu nyinangu. Karlkiluya kapamanku mani mankupayi, karlki kujupaya Juwumili luwukuraya parlanypa nyinapayi. Jiikajaluya kujungka Jiijajja ngalkupayi. Jiikajaya mayakarti yanu Jiijajku wangka kulilkura. Jiikajaku-janampaya parlanypaya nyinapayi, jii Muujajmili wangkapurlukakaja. \v 16 Jiiya karlki Muujajmili wangkapurlukakaja, Parajikaja yankuraya kujungkarriraya nyinama, mayangka. Palukajaraya Jiijajku wirrilyirringu jumaji-jananya Jiijajpa nyinapayi, Mamaku ngurrpakajangka. Jiikajaluya-jananya Jiijajmili wangka-nintikaja japirnu, “Nganaku-jananya Jiijajju kujungkalu ngalkurninpa, putakajangka?” \v 17 Jiijajjunga-jananya kulirnu kujupawana wangkangu jilanya Muujajmili wangkapurlukakajaluya kulilkura, “Mirta maparnju martu ngarntaparni pampuni, paki, ngarntakurluwiyaju pampuni. Pakiwananyurra kulirninpa. Ngayurna jiiyuru maparnwinti yankupayi, martu putakaja nintijunkuraku, mirtarna-janampa ngayu yanurni martu kunyjunyukajawiyaju nintijulkuraku, paki. Yuu, yanurnirna Mamaku ngurrpakajarna-jananya nintijunkuraku.” \s1 Mayiparniluya nyinara marninypungu \p \v 18 Ngulampaya karrpu kujupangka Jaanku warrkamupurlukakajaya ngalkuparni nyinapayi, Mamaya marninypungkuraku. Parajikajalurrjuya mirrka ngalkuparni nyinapayi. Martu karlki kujupaluya jilanyaya kulilpayi, kaluya yanu Jiijajkarti, japirnuluya, “Nganakuya nyuntumili wangka-nintikajaluya ngalkurninpa mirrka? Nyinangaraya mirrkaparni kaya marninypungkungara, Mama ngarnawarrapurluka. Karlkilungaya Jaanku warrkamupurlukalu Mama marninypungkuraku mirta ngalkurnin, paki.” \p \v 19 Jiijajju-jananya wajarnu wangka yumuwanpa jilanya, kulilkurakuya, “Nyupararralupula marrirtikijalu kujungkarrinila mirrka ngalkuraku, ka turlku yinkaraku, pukurlju. Kunyjunyuya-pulampa jilanya pukurlju ngalku, kuwarripa marrirtirrikija yirna palu. \v 20 Ngulangaya yirna palunyanga ngaluraya katiku, palunyangkaya palumili walyjakaja nyinaku mirrkaparni, Mamaya japilkura.” Jiijajju-janampa jilanya yumulu wajarnu kurranyilu, “Yirna palunya marrirtingayuru, kayilarniya ngalulku katiku. Palunyangkajunyurra mirrkaparni nyinaku Mama ngarnawarrapurlukawiyaju japira nyinaku.” \p \v 21 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu wangka yumuwanpa, kulilkuraya, “Jaartakamu jawuja jampapula wuulpalarriku palunyangapula yaarryanku. Mirtanyurra kujupajanu nyuwanajanu yaarrpungku ka junku jaartangka wuulpalangka niitulkurlulu wakalkuraku, paki. Wulungulyungku jiinga jaarta wuulpala yaarryankumalpa niituljanuwana. Jiingkamarranyurra nyuwanpa mirta manku wuurlpalangka junku miintamulku, junkunyurra.” \v 22 (Juwukajaluya paatuljarramunungka karrkarta kanyilpayi nyurungka.) Wangka yumuwanpa kujupawana-jananya wajarnu, Jiijajju, “Kuripijjanungka nyupirala karrkarta yintini. Jiipukurnungkala nyurungka karrpira jatamapura, yintira kanyini, mirtala yintira wuulpalangka nyurungka kanyini, paki palunyanga taalpalku. Nyuru nyuwanangkawiyaju yintirala karrkarta kanyini, taalpalparni.” Wangka jiinya-jananya Jiijajju wajarnu, jilanyaya kulilkura, nyuru wuulpalayuru Muujajmili wangka nyinani, ka nyuru nyuwanyuru Jiijajmili wangka nyinani. \s1 Kalypartuluya mirrka ngalangu Jarritingka \p \v 23 Palujanu Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja yankupayiya wilykiwana, wilyki yini wiiti, mirrka ngalkupinti. Karrpungkaya yankupayi Jarritingka. Jiijajmili wangka-nintikaja yankupayiya kalyparturringu, kaya yinalpayi wilykikaja ngalkungunaraku. \v 24 Ka karlki martu jiingkaya yikipayi yini Parajikajaya. Nyangu-jananyaya Jiijajmilikajaluya wangka-nintikajalu ngalkupayi mirrka wilykikaja. Ka Parajikajalu wangkanguluya Jiijajja, wajarnuraya, “Nyaakuya ngalkuni kuwarringa Jarriti? Nyawa-jananya nyuntumili wangka-nintikajalu ngalkuni. Nyampanga-lampa luwu nyinani, mirtala warrkamurrini Jarritingka, paki. Nyuntumilikajalu wangka-nintilu warrkamurrini, yinaniya wilykikaja.” \p \v 25-26 Ka-janampa Jiijajju wajarnu, Parajikajaku, “Mamamili wangka jilanya nyinani, ngangkulngaranyurran. Julyju Tayipitmaluluya mirrkaya ngalkupayi Juwumilingka jaajingka. Jaaji palunga Mamamili. Mirrka jiinga kangkuraya junkupayi jaajingka Mamakura, ngarnawarrapurlukaku, martukajaluya, jaajipurlukalu yatilyjuwiyaju ngalkuraku. Jilanya-janampa luwu nyinapayi, jaajipurlukaluwiyajuya ngalkuraku. Mirrka palunya Tayipitmaluluya kalyparturringu, kaya ngalkupayi, mirtaya jaajipurluka nyinapayi. Jilanyaluya Tayipitmaluluya ngalkupayi, jampa Yapayaja yatily maju nyinapayi.” Palunyayuru-jananya Jiijajju maajalu wajarnu palumili wangka-nintikajaluya palya mirrka jiinya ngalkuraku, Jarritingka. \p \v 27 Wulu-jananya ngarala Jiijajju wajalpayi, “Jarritinga wulungulyu nyininpa, warrkamuparni. Pakinyurra kulirni. Mirta-janampanyurra parra yankula Jarritingka nyakura ka warrkamupurlukakaja payilkijalu, paki. \v 28 Ngayungarna martuku marlpa nyininpa, martu laltuku maajarna nyininpa. Ka ngayulurna wajani, palyangulyuya Jarritingka mirrka wilykinga maralu yungkara ngalkunmalpa.” \c 3 \s1 Martu mara walyku Jiijajju wankanu \p \v 1 Jiijajpa kurrungu jaajingka Juwukurnungka, ka nyangu martu mara walyku, ngarntajanu. \v 2 Karlkiya martu jiingka nyinapayi, Jiijajkuraya parlanypa nyinapayi. Ngangkulpayiya, “Mayiti ngaanya martu mara kunyjunyulku Jarritingka kuwarri. Ngayurtinku-lampa luwu mayiti warlangku.” \v 3 Jiijajjulu nyangu mara walykungka kara wajarnu “Yarrarni!” \v 4 Ka Jiijajju-jananya japirnu, martu Muujajmili wangkapurlukakajakamu kujupakaja, “Muujajkurnu luwuwanala nyininpa. Kaji wanyjalpanyurra kulini? Luwu paluwanala martu kujupa wankalku Jarritingka? Mayitila martu palu junkuka yanku wankalparnilu. Kaji wanyjalpanyurra kulirni?” \p Palunyaya kulirnu kaluraya yaka wangkaparni ngarapayi. \v 5 Jiijaj-janampa wirrilyirringu palungaya wulu kulilparni ngarapayi. Palujanu Jiijajpa-janampa nyarrurringu Mamakurnu wangkaku ngurrpaya nyinapayi. Ka Jiijajjura martuku jiiku wajarnu, “Marangku turitpalala!” Mara turitpalarringu kayilapa kunyjunyurringu. \v 6 Palujanu Parajikajaraya wirrilyirringu, jumaji Jiijajju Jarritingka martu mara wankarnu. Yumuyuruya yaka yanu Parajikaja, ka-jananyaya kujungkarringu Jaajimili maajakajangka. Wajarnu-ngkuya yakalu, “Jii Jiijajpala mitu pungku.” \s1 Kalyu Kaliliyangkaya kujungkarringu \p \v 7 Jiijajmaluya palukurnu wangka-nintikajaya yanu, kalyu Kaliliyakarti. Marlakarti-jananyaya martu laltulu wanalpayi, parna Kaliliyamartajilukamu parna Juutiyamartajilu, tawun kujupa kujupajanulurrju. \v 8 Jilanyajanuya yankupayi Jarujalumujanu, Taayajanu, Jayitanjanu, ngurra kujupakajajanulurrju, Yitumiyajanukamu, karru Juutanwanajanulurrju. Jiijajju-jananya jiijanu wankara palyamankupayi. Palujanuluya jakurlpa katingu wajarnu laltukuyarrangka, kayilaparniya yanurni. \v 9 Jiijajju-jananya nyangu martu laltukuyarra, palunyakurnu wangka-nintikajangka-jananya wajarnu, “Jiinya-lampa yarra puutpa marra! Katirni yikijula ngamu!, yurntuljaku-lanyangkuya kalyukarti.” Palunyangka kuju Jiijajpa tatirnu puutka nintijunkuwa-jananya wangka Mamakurnu. \v 10 Martu laltulu-ngkuya yurntulpayi Jiijajkarti yankurakuya, ngarntakurlulurrjuluya yurntulpayi Jiijajpaya japilkuraku jilanya, “Pampulkurarni!, kunyjunyunkuraku.” \v 11 Malpukurlulurrjurniya yanurni wartungaratingu Jiijajja. Kaluya wajalpayi wiltulu, “Yiltangulyun Mamakun ngarnawarrapurlukakurnun kaja ngarin!” \p \v 12 Jiijajju-jananya marrkulpayi malpukurluwinti, “Yakarriwaya!” Jilanya-jananya Jiijajju marrkurnu, yarraraya wajaljaku, Jiijajpanga Mamakurnu. Jiijajjunga kulirnu ngula-jananya wangka jiinya nintilkuraku. \s1 Jiijajkuraya tuwalpa wulikaja jakurlpurluka \p \v 13 Kalyu Kaliliyajanuya yanu yapukarti, Jiijajju-jananya kumu katingu wangka-nintikaja. Katingu-jananya yapu jayitingka junu. Kayila Jiijajpa tatirnu ka jaalpu-janampalura ngamungulyu nyinangu. \v 14 Ka-jananya kujunkujunja wajanu yankuraya nyinakura kujungka Jiijajwati. Palunyakungaraya tuwal wulikaja wangka-nintikaja. Jilanya-jananya wajanu, “Ngayumili marlpakajanyurra nyinaku, ngayumili jakurlpurkakaja. Ngularna-nyurranya kurtingku ngayumili wangkanyurra parra jakurljunkura.” \v 15 Ka yarrarnu-jananya wajanu, “Ngayulurna-nyurranya murlpirrmanku malpukaja-jananyanyurra wajara kurtingkuraku.” \p \v 16-18 Tuwalpa martuya yinikurluya nyinapayi jilanya, Jayimunpa, Jayimijpa Jaanpa, Yanturu, Pilapu, Pajalamu Maajurru, Tamajpa, Jayimijpa kujupa Yalpiyajkurnu kaja, Jatiyajpa, Jayimunpa kujupa, Kayinanmartaji, Juutajpa Yijikariyatmartaji. Jayimunpa palunga Jiijajju yinijunu yini kujupa, Piija. Jayimijkamu Jaannga palunyangapula kurtararra nyinapayi, Jipitikurnu kaja kujarra. Jiijajju-pulanya julyju yinijunu, “Jurtapayi kujarra”. Jayimun, jii julyju Ruumanpurlukaku parlanypa-janampa nyinapayi. \v 19 Juutajju-jananya ngula wajanu maajakajangka, yankuraya Jiijajpa ngalulkura ka katikura. \s1 Jiijajju-jananya wankalpayi Mamamili maparnwintilu, mirta malpumililu \p \v 20 Palujanuya Jiijajmapu yanu marlaku palumili ngurra walyjakarti. Ka jiimartajiluya kulinu Jiijajpa nyinapayi, kaluya laltu kujungkarringu Jiijajka, warnmarlakuyarra, kulilkuraya wangka. Nintijulpayi-jananya Jiijajju wululu. Kaya purtu kulilpayi yankuraya ngurra kujupangka ngalkukijalu, Jiijajmapuluya. \v 21 Palunyajanuluya karlkikajalu nyakulaya wajarnu, wangka pakiwana jilanya “Jiijajpanga kuranpa kawarnkawarnarringu.” Jiijajkura yipilu marlangupirtilurrjuluya kulirnu jakurlpa. Karaya pakarnu yanu, Jiijajpaya winira katikurarni. \p \v 22 Ka Jiijajju-jananya nintijulpayi, kaya karlki kujupalu ngaralaya wajarnu, Jarujalumumartajilu, Muujajmili wangkapurlukakajaluya. Pakiwanaya wajarnu, “Jiinga Jiijajpanga malpuwinti, puta nyininpa. Palunyalunga malpumili maajawintilu maparnwintilu malpukaja payira kurtingkuni.” \p \v 23 Jiijajpa-janampa mirrangu, “Yarrarniya wangkaku!” Wangkangu-janampa wangka yumuwanpa jilanya, kulilkurakuya, “Kulilaya! Malpumili maaja nyininpa-janampa warrkamupurluka yarnngaku, malpu yarnngaku. Mirta malpumili maajalu payira kurtingkuni, palumili warrkamupurluka malpu, paki, jumaji walyjalura. Malpu kujupakaja-jananya mirta payira kurtingkuni, paki.” \v 24 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Wangka kujupaya kulila! Yiipi martu walyjalu-ngkuya jurtalu mitu pungkumalpa, palunyajanuya mirta martukaja nyinaku, paki, miturrikuya. Jampa jurtaparniya nyinaku, wuluya wanka nyinaku.” \v 25 Jiiyuru Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Yiipi martu kurtararranju-ngkuya jurtalu mitu pungkumalpa, palunyajanuya mirta kurtararranpa nyinaku, paki, miturrikuya. Jampa jurtaparniya nyinaku, wuluya wanka nyinaku. \v 26 Wangka jii kujarrayuru jilanya. Yiipi malpu laltulu-ngkuya jurtalu mitu pungkumalpa, palunyajanuya mirta wanka nyinaku, paki, miturrikuya. Yiipi malpumili maajalu-jananya palumili warrkamupurlukakaja, kurtingku kayilapaya mirta palumili walyjakaja nyinaku, paki. Nganakujunyurra pakiwana wangkangu, ngayulurna malpu payira kurtingkuni, malpumili maparnwintilu. Yaalula malpumili maparnwintilu payira wiyarnin, malpu walyja? Ngayurna mirta malpukurnu maparnwinti nyinin, paki, Mama ngarnawarrapurlukamili maparnwintirna nyinani.” \p \v 27 Wangka kujupa-jananya Jiijajju wajarnu, “Yirna murlpirrpa nyinaku, jantulkurlu. Mirtarni kujupa yankurni ngulyuku, wartakaja mankuraku, jumaji murlpirrju pungkujaku. Yiipi yirna kujupalu maparnwintilu yanku yirna palunga kurranyilu karrpilku ruupwintilu, palujanu manku ngulyulu murlpirrmili wartakaja.” Yirna paluyuru murlpirryuru, malpumili maaja murlpirrpa nyinani. Ka Jiijajpa palu martuyuru maparnwintiyuru maparn maju nyinani. Ka palulu malpukaja payira kurtingkuni Mamamili maparnwintilu, palumili Kuurtiwintilu. \p \v 28 Wangka kujupa-jananya wajarnu, “Martulu walykukaja ngapilku, ka yiipira Mama japilku walykukaja warningkuraku, palujanura Mamalu warningku. \v 29 Ka yiipi martulu Mamamili Kuurti nyurnimanku, jilanyalunga walyku ngapini, ka japilku Mama walyku jiira warningkura, palujanura Mamalu mirta warningku, paki, jumaji palulu Mamamili Kuurti nyurnimanu. Martu jiilura purtu japinmalpa walyku jiikajara warningkuraku.” \v 30 Jiijajju-jananya wangka jii nintilpayi jilanyaya kulilkura, “Jiijajpanga mirta malpukurlu maparnwinti nyinin. Jiinga nyininpa Mamakurnu Kuurtiwinti, palumili maparnwinti.” \s1 Jiijajmili yakurtikamu marlajukaja \p \v 31 Mayangka kaninyjarra Jiijajju-jananya nintilpayi. Palunyangkaya Jiijajmili yakurtikamu marlangukaja yanurniya ngarangu yawujayiti. Kayilaya kuju wajarnu kurtingu, “Yarrara nyawa!, mayangka kaninyjarra, kan wajalku Jiijajku, yankurakurni!” \v 32 Yirna palunya yanu ka-jananya wajarnu, palujanu Jiikajaluraya Jiijajku wajarnu, “Nyuntumili yakurtikamu marlajukaja-ngkuya majani yawujayiti, wangkani-ngkuya yanku-jananyan ngangkulkuraku.” \p \v 33 Wangka palu kulinu ka Jiijajju-jananya wajarnu, “Ngayumili walyjakajaya yawujayiti yikini, ka ngayurna-janampa walyja. Karnara kujupakulurrju walyja nyinani, Mama ngarnawarrapurlukaku. \v 34 Palujanu yiipinyurra Mamamili walyjakaja nyinani, ngayukujuyan walyjakaja nyinani. Karlkinpanyurra yakurtiyurujunyurra nyinani. Kajunyurra karlki kujupa mamayuru nyininpa. Ka karlki kujupajunyurra marlangukajayuru nyininpa. \v 35 Yiipi martukajalunyurra Mamamili wangka kulilku, ka junga nyinaku, ngayumili walyjakajajunyurra nyinaku, karlkijunyurra marlangukaja nyinaku, ka karlki kujupajunyurra yakurtikaja nyinaku.” \c 4 \s1 Martulu wilykikaja liwarrpungkupayi \p \v 1 Palujanuya Jiijajmalu yanu kalyu Kaliliyakarti, yirrirringkaya nyinapayi. Yarnngaya martu kujungkarringu ruumuparniya nyinapayi. Jiijajpa takarnu puutja nyinapayi. Nintilpayi-jananya puutjalu. \v 2 Wangka yumuwanpa-jananya wajalpayi. Jilanya-jananya wangka kujupa yumuwanpa nintijulpayi, \p \v 3 “Ngangkulaya! Kaatanmayapurluka kaatanmayakarti yanku wilyki warningku, pakalkuraku mirrka. \v 4 Wilyki karlki yiwarrangka punkalku ka marlalu pilurnju yanku ka ngalku-jananya wiyalku. \v 5 Karlki wilyki punkalku yapulyukurrungka, parna julijulingka. Marla pakara tikirlarriku, parnaparningka, yapulyukurrungka. \v 6 Jirntulu wakara tikirlmanku. \v 7 Karlki wilyki punkalku jilkarnkurrungka. Purtu pakara ngaraku, julijuliwiyaju. Jilkarnju putamanku mirta pakalkuraku. \v 8 Karlki wilyki pakalku parna kunyjunyungka, mirrkawintirriku. Karlkiya pakalku mirrka majuwinti, karlkiya pakalku mirrka juliwinti, karlkiya pakalku mirrka yupalwinti.” \p \v 9 Jiijajju-jananya wajarnu, “Wangka palukajanyurra kuliraka junga nyinakura.” \s1 Wangka kujupakuya nintirriku \p \v 10 Puntu laltuya pakara yanu ngurrakutu. Palujanuluya marlakarti japirnu karlkilu, wangka-nintikajalurrjuluya. “Jiijajpa! Nintimala-lanyaju kaatanmayapurlukaku!, wangka paluku.” \v 11 Jiijajpa-jananya wangkangu, “Mamalu ngarnawarrapurlukalu kulirninpa nintinyurra palumili walyjakaja nyinakura, kaatanmayapurlukaku wangka paluku, kayilanyurra wangka kujupakajakulurrjunyurra ninti nyinakura. Karlkingaya ngurrpa nyinaku wangka palukajaku, purtuya kulilku. Wangka yumuwanpawiyajuya kulilku junku. \mi \v 12 ‘Jii karlkiluya wangka yumuwanpa kulilku junku, mirtaya ninti nyinaku. Ngayulurna-jananya wajalku wangka yumuwanpa, kaya kulilku junku. Yiipiraya Mamamili wangka kulilku, palulu-janampa walykukaja warningku.’” \s1 Jiijajju-jananya nintinu, martulu wilyki liwarrpungku \p \v 13 Jiijajju-jananya japirnu palumili wangka-nintikaja, “Purturanyurra ngangkuni?, wangka kaatanmayapurlukaku. Wangka jiinya julijulinyurra ngangkulngara. Ngularna-nyurrampa wajalku wangka wiltu, purturanyurra kulilku. \v 14 Ngangkulaya! Kaatanmayapurlukaku wangkaku jungalunyurra kulilkura. Kuwarrirna-nyurrampa wajalku. Wilyki palunyanga Mamamili wangka. Kaatanmayapurlukalu wilyki palunya warningku, nganayurulu?, Mamamili nintipurlukayuru. Palulu-jananya martukaja parra nintilku Mamamili wangka, palunga wilykiyuru. \v 15 Wilyki karlkinpa yiwarrangka punkanu, ka pilurnju yanu ngalangu wiyanu. Jampa Mamamili nintipurlukalu Mamamili wangka nintijulku palujanuyila martulu kulilku junku, jumaji malpumili maajalu muunpungku wangka jiikura ngakumparrikura. Malpu palunyanga pilurnyuru, jii pilurnju yanu ka ngalangu wilykikaja wiyanu, palunyayuru malpulu martu ngakumpani, kuliljaku Mamamili wangka. \v 16 Wilyki karlkinpa yapulyukurrungka punkanu. Wangka jiiyuruya wilykiwanyuru martu karlkilu Mamamili wangkaya kulilku, karaya pukurlarriku. \v 17 Ngulampa martulu-jananya yanku muunpungku Mamaya junkuraku. Palunyakajaluya Mama junku ka pakirriku, wilykiyuru yapulyukurrungka punkara ka, tikirlarringu pakirringu, palunyayuru. \v 18-19 Karlki wilyki punkanu jilkarnkurrungka, jilkarnju putamanu. Wangka jiiyuru jilkarnju putamanu, martu karlkiluya Mamamili wangkaraya kulilku. Kaya junga rawa nyinaku. Palunyajanuya wamakamu maniwiyaju kulinmalpa, palujanuyilaya Mama junku yanku. Ka wamalukamu manilu-jananya putamanku, jilkarnyurulu, jiilunga wilykikaja putamanu, pakaljakuya. \v 20 Karlki wilyki punkanu parna kunyjunyuwana, ka mirrkakajawinti pakanu. Karlkinpaya mirrka majuwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya wululu Mamamili warrkamu parra ngapinmalpa. Karlkinpaya mirrka juliwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya rawaparnilu Mamamili warrkamu parra ngapinmalpa, kaya warrkamu junku yanku. Karlkinpaya mirrka yupalwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya yupal tayimulu Mamamili warrkamu parra ngapilku, kaya warrkamu junku yanku.” \s1 Rantarni laampulu ngarnawarra \p \v 21 Yarrarnu Jiijajju-jananya wajarnu palumili wangka-nintikajangka, ka martu laltungka. “Laampunga warukurlu ngarnawarra nyinaku. Mirta martulu kanyirnin kaninyjarra paangkangka, turampungka, pulawamilingka, paki. Jiinga laampu nyinin ngarnawarra, rantalkuraku.” Wangka palunya-jananya yumuwanpa Jiijajju wajarnu, kulilkurakuya. \v 22 Wangka yumuwanpa kujupa yarrarnu wajarnu, “Wartakaja ngulampawiyaju yutirriku, kukujanu.” \v 23 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Wangka palukajanyurra kuliraka junga nyinakura.” \p \v 24 Jiijajju-jananya yarrarnu wajanu, “Jiingara Mamakurnu wangka kulilaya wanyulu! Wangka jiinyanyurra pukurlarrira kulilku, palujanu Mamalu-nyurranya wangka kujupa nintilku, kulilkunyurra. \v 25 Yiltangulyu Mamakurnu wangka kunyjunyunyurra kulini, palumili wangka kujupa-nyurranya nintilku Mamalu palunyalu. Martu kujupalu kulilparnilu wanyulu palunya wangkaku ngakumparriku nyinaku. Jiinga Mamalu ngakumpalku wulu.” \s1 Warta mirrkakurlu pakalku \p \v 26 Wajarnu-jananya Jiijajju, “Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku wulu, palumili walyjakaja. Jiingaya yupalyuruya nyininpa. Kaji yaalu palunyamili walyjakaja lalturriku? Wangka yumuwanpa ngaayuru. Katira wilyki yintilkatiku parnangka, martu kujulu. \v 27 Palunyajanulu marlaku yankula ngarrimalpa. Karrpu yupalka nyinaku. Kayila yanku nyaku wajalku, ‘Parrka jukujuku, pakarnu yikini.’ Kujulu martulu nyaku kayila purtu kulilku, ‘Yaalu pakarnu jiinya warta? Jiinga yiltangulyu pakarnu walyja, ngayungarnara ngurrpa jiiku.’ \v 28 Jiingaya pakalku warta japukaja, kuwarripa. Ngulampa mirrkakurlurriku, jampa warta jumarriku. \v 29 Palunyaluyila martu kujulu nayipukurlulu yirrkiliyurukurlulu mirrkanga katupungkula manku, mirrka jiinya. Wangka jiiyuruya martulu purtu kulini yaaluya ngayumili walyjakaja lalturriniya. Mamaluwiyaju kulini ka ngayumili walyjakaja laltumaninpa.” \s1 Walyji wilyki jarrpajunku parnangka \p \v 30 Jiijajju-jananya wajarnu, “Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku wulu palunyamili walyjakaja. Jiingaya yupalyuruya nyininpa. Kaji yaalu palunyaku walyjakaja lalturriku?, wangka yumuwanpa ngaayuru. \v 31 Martu kujulu wilyki japuwartaminyirri manku kangku parnangka jawalku tuunyjulku. \v 32 Ka warta pakalku japuwartajanu majuwarta, majuminyirri. Wartangka palungka majuwartangka pilurnkajaya yankura nyinamal, kunyjunyungkajaru.” Jii pilurnkajayurula Mamamili walyjakaja ngurra kunyjunyungka nyinaku. \p \v 33 Jiijajju-jananya martu laltungka wangka yumuwanpa, wajalpayi, Mamamili wangka nintilkijalu. Wangka jukujuku-jananya nintilpayi wangka majukungaraya Mamamiliku, purturaya kuliljaku. \v 34 Martukajaluya laltulu wulungulyu kujungkarriraya kulilpayi. Wangka yumuwanwiyaju wulurtuka-jananya wajalpayi. Ngaralaya kulira marlaku yankupayi ngurrakarti. Martukajaya karlki ngarapayi wulu kulilkuraya wangka maju. Jiijajju-jananya marlakarti wajalpayi wangka-jananya majuwarta karlkingka martukajangka, wangka-nintikajangkalurrju. Yiltangulyu Jiijajju yutimankupayi wangka yumuwanjanu, Mamaku wangka maju, kukujarrijanu. \s1 Jiijajju wangalkamu kalyu yatarnmanu \p \v 35 Jirntu rukangka-jananya Jiijajju puutja tatirnu wajarnu, wangka-nintikajangka. “Yankuwala kalyuwana puutja, parna kujupakarti.” \v 36 Jiijajpanga puutja wulu nyinapayi, katinguya kalyungka kutuwana, palumili nintikajalu. Puut kujupakajangaya ngarapayi, parnangka ngamu. Puutkurluya Jiijajmapu yankupayi kalyungka kutuwana. \v 37 Palunyangka-jananya wangaljukamu kalyulu pakarnu pungkupayi, puutpa jarrpajunkungara. \v 38 Katawatingku piila junu Jiijajju ka kunyala ngarripayi, puutja marlakarti. Ngurlurringuya yanu Jiijajpa kanarnu, karaya wajarnu, “Nintipuka! Pakala miturrijakula!, mirtan kunyala ngarrima!” \v 39 Palujanu Jiijajpa pakarnu ka marrkurnu, “Yakarripula, wangalpakamu kalyu!” Kayila yiltangulyu pakirringu, kalyukamu wangalpa. \v 40 Wajarnu-jananya, “Nganakunyurra ngurlurrinpa? Ngangkularniya!, ngayu Mamamili kaja, maparn yuwinwinti.” \v 41 Palunyaku wangka-nintikajaya yakarringu, jumajiya kalyu nyangu pakirringu. Ka-ngkuya wajarnu, “Ngana ngaa martu? Wangaljukamu kalyulu kulirninpa. Ngaanya maparn majuminyirri.” \c 5 \s1 Kuurti mitukurnu kanyilpayi, martulu \p \v 1 Jiijajmapuya kalyuwana yanu nyarrakartirringu parna Kirijinakutu. Ngurra palunyanga kalyu Kaliliyangka kakarrakarti nyininpa. \v 2-3 Puutja Jiijajpanga kurranyu tiputingu ngarangu. Jiimartaji martu kuju Kirijinamartaji, kawarnkawarn nyinapayi. Martukajangka mitungka-jananya nyinapayi, katu. Palunga martu kujunga purtuya karrpira nyinajunkupayi, julyju. \v 4 Laltungkaya mirna kujarra, jina kujarra karrpilpayi. Palunyalunga jiinkajanga warlangkupayi. Martu palunga wiltu, murlpirrpa nyinapayi. \v 5 Kawarnkawarn palunyanga wulu parra yankula mirrapayi, mitukajangka katu. Kuurti mitukurnu kanyilpayi. Wulurtuka mirrapayi mungangkalurrju. Yapungka ngarnawarralurrju tatira mirrapayi, karni marlaku yankupayi. Purlikurlulungku katupungkupayingku walyjalu ngakumpalu palunyalu. \p \v 6-8 Martu palunyalu nyangu Jiijajpanga. Kalu kawarnkawarnpangalu pinirringu murti jurrpujurrpulu nyinangu. Kuurti mitukurnu laltu kanyilpayi. Jiijajju kuurti laltukaja-jananya payirnu kurtingu, “Yarraluraya martungkamarra!” Martu palunya mirrangu punkarnu, kayila wiltulu wajarnu, “Nyuntungan yini Jiijajpa Mamakurnu kaja, maparnkurlun, majukurlun. Nganakurnin yanurni ngaakutu? Jurrarni nyarru mirtarnin putamala!” \p \v 9 Jiijajjura japirnu, “Nganan nyuntu yini?” “Ngayurna yini laltupurluka. Jilanyarnanta wajarni, ngayungarna ngunukurlu laltukurlu.” \v 10-12 Nguurrnguurrkajalungaya yapungka yirritiwanaluya ngalkula yankupayi. Ngunukurlulungara Jiijajpa japirnu, “Mirta-lanyajun ngunukaja ngumpala wiyala!, ngurra kujupakarti, tiwa!, ngaalaju nyinaku nguurrnguurrkajangka.” \v 13 Jiijajpa-janampa yuujunu. Palunyangkaya ngunuparaku pakaraya yanu jarrpangu, nguurrnguurrkuyarrangka. Nguurrnguurrpangaya kujarra jawujunpaya nyinapayi. Nguurrnguurrpangaya yiltangulyu ngunukurlu jawarnu yanuya yapungka yirritiwana kalyukarti. Pinirringuya jarrpangunirra kalyungka wulikaja miturringu. Ngunulurrjuya miturringu kalyungka. \p \v 14-16 Ngunu wiyarringulura martu palu kunyjunyurringu. Nguurrnguurrku maajakajaluya nyakula yanu, jakurlkurlu, ngurra kujupakarti. Maa-jananyaya jakurljunkutipayi ngurra kujupawana, ngurra kujupawana, tawunwanalurrju. Palunyaluya ngurra jiimartajilu kulilpayi. Kuliraya pakara yankupayi kujungkarripayi, nyakukijaluya Jiijajpakamu martu ngakumpajanu palyarrinyja. Nguurrnguurrku maajakajaluya-jananya wajarnu jilanya, “Nguurrnguurrlurrjuya kalyungka jarrpangu miturringu, kuurtikamulurrju.” Nyanguya martukajalu ngakumpa palu kunyjunyurringu. “Jawujakamu jaartakurlu palunyanga nyinin. Jiinga ngunukurlu kunyjunyurringu.” \p \v 17 Jiimartaji maajakamulurrju ngurlurringu, nyanguya maparnpa maju. Karaya wajarnu, “Jurra-lampaju ngurra!, ka yarra ngurra kujupakarti!” \v 18 Jiijajpa yanu jarrpangu puutka, yankukijalu. Martu palu ngunujanulura japirnu, “Yankuli kujungka?” \v 19 Jiijajjura wajarnu, “Yarra marlaku!, nyuntumili martu walyjakarti. Wajala-jananya jilanya!, ‘Ngayurni maaja jiilu maparn majulu wankarnu. Nyangu kaju nyarrurringu. Ngayungarna kuurtikurlu ngakumparna nyinapayi.’” \p \v 20 Palujanu martu palunyalu yiltangulyu-jananya parra yankula jakurljunkupayi, ngurrawana, mayawanalurrju. Palukajaluya palumili wangka kulirakaya kuru pakalpayi, jumaji Jiijajju maparn majulu kunyjunyunu. \s1 Maajaku yurntalpa ngarnta maju \p \v 21 Puutjaya tatirnu Jiijajkamu palunyamili wangka-nintikaja. Kalyuwanaya yanu ngurra kujupakarti. Wumurripayiya jiimartajinga warnmarlakuyarrarringu wangkaluya kulilkuraku, Jiijajja. \v 22 Murrarniya wumurrima Jarritingka. Jaajkungara Jarajpa maajanga nyinama. Kulirnuyilapa yanu nyangu Jiijajpa palunyangkayilalu pupatingu, ngaranyjanja. \v 23 Kayilapalu wajarnu, “Jijiju wanti ngarnta maju ngarrin. Yankurali, ngalurajun wankalkura.” \p \v 24 Kapula Jiijajpa kujungka yanu. \v 25 Martukajangka-jananya laltungka ngarapayi wanti ngarnta. Palunya nyinapayi ngarnta nyukurnijanu, purtu wankaraya junkupayi, maparnkajalu. \v 26 Manikajangangku wirrupungunirra maparnkajaku, wulu ngarnta nyinapayi, mirta kunyjunyurringu, paki. \v 27-28 Nyukurninga-jananya Jiijajju pampura palyamankupayi, palunyayila kulirnu wantilunga. Kulirnungku palunyalu, “Jiijajmilirnara kuurtu pampulku palyarrikuyilarna.” Palujanu marlawanajanulu yanurnika pampurnu. \p \v 29 Palunyangkayilapa ngarntanga wiyarringu. Jiingkangulyuyilapangku kulirnu, “Ngarntaparnirringurna palyarringu.” \v 30 Jiijajjungku ngungkujunu pampunyja. Palunyajanu pijurringu ka-jananya japirnu, “Nganaluparni ngalurnu?” \p \v 31 Palumili wangka-nintilu wajarnu, “Nganaku-jananyan japirninpa? Yarnngalu-lanyangkuya yangajuninpa.” \p \v 32 Jiijajjungara maa ngurrilpayi, nganaluminyirri ngalurnu. \v 33 Palunya pampunyjajanunga tujunga wangkaparnirtuka ngurlu tititipungkupayi. Ka yanu Jiijajkartilu ka pupatingu. \v 34 Jilanyalu wangkangu, “Ngayulurnanta ngalurnu.” Jiijajjura wajarnu, “Nyuntulurnin wantilu kulirninpa maparn majuwinti, nyinamalpayilapan ngarntaparni. Pukurlpan yanku nyinamalpa, palyarrinyja.” \p \v 35 Palujanuya Jarajmili warrkamupurlukakaja ngurrajanu yanurni, kaluya Jarajja wajanu, “Paki, Jiijajpa jurra yarra!, nyuntumilingku yurntalpanga pakirringu.” \p \v 36 Jiijajjulu wajarnu Jarajja, “Wanyuli yankura nyuntumili ngurrakarti. Mirtan wirla walykurri!, ngayurni kulinma!, maparn maju.” \v 37 Jiijajju-jananya marrkurnu karlki wangka-nintikaja, palunyakurnu, “Majalajuya ngaangka!, yupalpalajulu wanalkura ngurrakarti.” Ka karlki kujupa-jananya Jiijajju katingu jilanya Piija, Jayimijpa, Jaanpa. Jayimijpakamu Jaanpa kurtararrapula. \v 38 Kulilkatipayiya ngurrangkaya wiltu yulapayi. \v 39 Mayangkaya jarrpangu Jiijajmapu. Jiijajju-jananya marrkurnu, “Yakarriya! Yipilypanyurra yulinpa kunyala ngarrinpa. Jiijajju kulirnu mitu ngarrinyjanpa.” \p \v 40 Kulirnukaya yikarringu karlkinga. Ngaanga wulu mitu ngarripayi. Jiijajju-jananya mirrangu kujungkanu, paluku mamakamu yipi, palumili wangka-nintikajalurrju. Karlki kujupa-jananya witurnu yiyarnu, yankuraya wirrirli nyinaraku. \v 41 Palunyangkayilapa Jiijajju wanti palu mara winirnu, ka wajanu, “Talija kumi!” Wangka palu walyja wajarnu, jilanyala wajani, “Kuyurn, pakalarni!” \p \v 42 Wangkangka jiingkartuka paarlarnu, kayila pakarnuka parra yankupayi. Kurnurringuluya nyakula parra wanalpayi, jumaji mitujanu kanarnu Jiijajju. \v 43 Jiijajju-jananya marrkurnu, “Mirta-jananyanyurra yankura wajalkuran, ngaanyurra nyakunyjajanulu, paki, lalturniya wumurrijakunpa.” Palunyajanungkalu yakupartarnungka wajarnu, “Mirrkara yuwa!” \c 6 \s1 Jiijajju-jananya purtu wajarnu \p \v 1 Palunyajanuya Jiijajkamu wangka-nintikaja walyjakaja yanuya marlaku, ngurra walyjakarti, Jiijajmilikarti. \v 2 Ngurra palumartajiya kujungkarrira jarrpapayi Juwukurnungka jaajja, Jarritingka. Jiijajpa wangka-nintikajalurrjuya yanuya jarrpangu, jaajja. Wajarnuraya jiimartajilu Jiijajku, “Pakala-lanyaju nintijula!, Mamamili wangka.” Yiltangulyu Jiijajpa pakarnu wangka kunyjunyu-jananya wajalpayi. Palunyangka martukajaya yakarringu wanarnu. Palunyajanuluya wajalpayi-ngkuya, “Jiinga wangka majukurlu.” \v 3 Karlki kujupaluya marlalu wajarnu, “Ngaanga Miirimilikamu Juujapmili kaja. Palunga kapanta warrkamurripayi. Palukuraya marlajukaja ngaangka nyinani, ngapimapu?, Jayimijpa, Juujappa, Jayimunpa, Juutajpa. Palumiliraya marlajulurrju nyinani wantikaja. Ngaanga parnapurluka, mirta ngarnawarrapurluka.” Jankapayiluya jilanyalu, mirtaya ngangkulpayi, Mamakura kaja ngarnawarrapurlukaku. \p \v 4 Jiijajju-jananya wajanma, “Jampa Mamamili jakurlpurlukarna-jananya yankupayi ngurra kujupakarti martujuya pukurlarripayi. Ka ngayumili tawunja martujuya ngaamartaji mirta pukurlarrini, ngayumili walyjalurrjujuya mirta pukurlarrini.” \p \v 5 Palukajaluya nyurnimalpayi Jiijajpa maparn majukurlu. Yupalwiyaju-jananya maralu pampuraka wankalpayi. \v 6 Ka Jiijajjungku kulilpayi, “Nyaakurniya ngayu maparn majuwinti kulira junkuni?” Palujanu Jiijajpa tawun kujupa kujupakarti-jananya yanu, kayila-jananya nintijunkupayi, Mamakurnu wangka. \s1 Wangkanintikaja-jananya kurtingu \p \v 7 Jiijajpa-janampa mirrangu palumiliku wangka-nintikajaku, “Yarrarniya kulila! Kujarra kujarrangururna-nyurranya kurtingku ngayukurnu wangkanyurra nintijunkuraku. Mamamili maparnparnantaya yungku martukaja-jananyanyurra wankalkuraku, kamu malpu payira wiyalkura.” \v 8 Palunyangka-jananya Jiijajjunga yungu maparnpa. Wiyalkijalu-janampa wajarnu, “Yankukijalunyurra wartakajakamu mirrka mirta kati!, manilurrju. Wartanyurra kuju katiku, ngurra kujupakarti, jarntu pungkuraku. \v 9 Jinapuka walyjakamu, jaarta walyjakurlun yanku. Mirtan kujupa kati!, junkun ngurrangka, yanku.” \v 10 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Yankupulan tawunkarti ngurra kujungkapulan nyinaku. Palujanu pakarapulan yanku tawun jiiwana Mamamili wangka-jananyapulan nintijunku, martukajangka. Palujanupulan pakara yanku tawun kujupakarti. Wululupulan maa nintijunkumalpa tawun kujupa kujupakajangka, Mamamili wangka. \v 11 Tawun kujupanguruluntayapula jampa nyurnimanku, ka nyuntu kujarramili wangkantayapula kulilku junku. Palunyangkapulan jinapuka yarralku parna pungku, jii tawunpa junku yankukijalu. Palunyangkaya jiimartajilu kulilku, ‘Mamamili wangkangka, jiingapula yanurni. Jii kujarralaju-pulanya nyurnimanu, palunyajanupula pungu parna. Mayitpi-lanya yiltangulyu nyurnijanu pungku maparnju, Mama ngarnawarrapurlukalu.’” \p \v 12 Palunyangkaya wangka-nintikaja yankupayi tawun laltuwana. Kujarralupula Mamamili wangka wajalkatima, tawunwana. Kujarra kujupalupula maa wajalkatima tawun kujupawana. Kujarra kujupalupula maa wajalkatima tawun kujupawana. Jilanyaluya wululu Jiijajmililu tuwal wulikajalu parra wajalkatipayi. Nintijulpayi-jananyaya walykukajaya junkuraku, karaya Mamaku junga nyinakura. \v 13 Malpukaja-jananyaya payira kurtingkupayi, malpukajawintikajangka. Ka-jananyaya martu ngarntakaja jinyjilu yinyara wankalkatipayi. \s1 Punguya miturntanu kalyupurluka Jaanpa \p \v 14-19 Ngurra kujupajanulu-jananya martukaja Juwukaja kanyinma maajalu majulu Yirutju. Pilapu nyinapayi Yirutkura marlangu. Julyju Yirutju muntaralu kanyilpayi Pilapuku nyupa yini Yirutiyajpa. Jaanju Yirutpa marrkurnu, “Mirtaran kanyilkura nyuntuku marlanguku nyupa, jurra!” Jilanyalu marrkurnu Jaanju, kara wanti Yirutiyajpa wirrilyirringu ka kulirnu Jaanpa mitu pungkukijalu. Yirutju jakurlpa kulirnu, ka wajarnungku, “Jaanparna kanyilku jiilja, Yirutiyajmapuluya pungkujakungkamarra.” Yirutju-jananya witurnu wiyarnu palunyamili warrkamupurlukakaja, Jaanpaya tayimapura ka nyinajunkuraku, jiilja, jumaji Yirutiyajju julyju wajarnu Jaanpaya mitu pungkukijalu. Wanti jiilu purtu kulirnu pungkukijalu jumaji jiilja nyinapayi. \p \v 20 Yirutpara Jaanku ngurlu nyinangu ka kulilpayi, “Yilta, Jaanpa Mamaku junga nyininpa, ngarnawarrapurlukaku.” Wulu jiilkarti yankura ka marlakurripayi Jaanmili wangka palya kulilpayi. Nyinaraka purtu kulilpayi Mamakura junga nyinakura. \p \v 21 Yirutku paajayi nyinapayi. Warrkamupurlukakajaya wumurrira nyinapayi, murrarni. Kaya mirrka pukurlju ngalkula nyinapayi, wamalurrjuya jikilpayi. Wanti jiilu Yirutiyajju kulirnu, “Kuwarriya kujungkarriku, kayilaparnalu Yirutja wajalku kurungka yarnngangka, Jaanpaya mitu pungkuraku.” Yirutpa-janampa mirrangu wumurriraya yankurakurni, yarnngakuyarra. Palunyangkaya maaja majukajaya yanurni palunyamilikutu mayakutu, kapamanpurlukakajakamu, jantulwintiku maajaparakulurrju. Parna Kaliliyamartajilurrjuya, yarnngakuyarra yanurni. \v 22 Jiikajaya nyinapayi mayangka kaninyjarra. Pukurljuya ngalkula mirrkakamu kuka, wamalurrjuya jikilpayi. Wanti Yirutiyajkura yurntalpa yanurni-janampa nyarnpipungkupayi, nyakurakuya, yirnakajalu. Nyanguya jii yurrkanypa palulu nyarnpipungkupayi, kaya pukurlarringu. Palunyangka maajalu Yirutjura yurrkanypa palu japirnu, “Nganarnanta yungku? Wajalkurnin nganarnanta yungkuraku?” \v 23 Yirutjura jamartapungu jilanyalu, “Nyuntulurnin wajanyjangka, yiltalurnanta yungku, mayiti mayakaja, mayiti warntukaja, mayiti manikaja, mayiti murtitikirlkaja. Wajalarni!, ka katamatulkurnanta yungku.” \p \v 24 Yurrkanyjura jiilu yanu japirnu Yirutiyajpa palumili yipi, “Nganarnara wajalku?” Palumili yipilura wajarnu, “Yarralu wajala!, Jaanpaya mitu pungkura, kaya kata, wangkulyingka jurra, ka katirni nintijula! Jaanju palunyalu-jananya kalyungka yirrpilpayi.” \v 25 Marlaku wirrjarnu yurrkanyju kara japirnu, Yirutpa. \p \v 26 Yirutju kulirnu ka wirla walykurringura Jaanku. Purtu kulirnu yurrkanyjalu walyjangka pakijunkuraku, jumaji jamartapungulu julyju, maajaparakukajangka kurungka. \v 27-28 Palunyangka Yirutju jantulwintingka wajarnu yiyarnu Jaanpa kata katupungkura warlangkura. Yanu jiilkutu ka kata katupungu warlangu, ka manu katingu marlaku. Katingura wangkulyingka yungu yurrkanypa palu. Ka yurrkanyju palulu katingu palunyamilikarti yipikarti, Yirutiyajkarti, kara yungu. \v 29 Jaanmili wangka-nintikajaluya jakurlpa kulirnu kaya jiilkarti yanu. Mankuraya katingu tuunyjunkukijalu pirtingka. \p Martukajaluya nyakupayi Jiijajju-jananya wankalpayi maparn majulu. Kaya martukajaluya karlkilu Jiijajpa kulirnu, “Yilta ngaanga Jaanpa mitujanu pakarnu, maparnwinti.” Ka martu karlkinjuya kulilpayi jilanya, “Jiijajpanga yumuwanpa yini. Yiltangurninyjinga martu palu julyjujanu, Yilayija. Palunga wankarringu kuurtijanu. Jiilu-jananya wankani maparnju majulu.” Kaya martu karlkin kujupaluya Jiijajpa kulirnu, “Jiinga martu julyjujanu mitujanu wankarringu, ka-jananya wankarninpa, Mamamili wangka jakurlpurlukalu.” Palunyanga Jiijajpanga Yirutju kulilpayi, ka wajanu, “Yilta Jaanpa jiinga mitujanu pakarnu. Mamalu wankarnu nyinajunu. Jaanju-jananya wankarninpa, maparnju majulu.” \s1 Jiijajju-jananya piijkamu mirrka yungu \p \v 30 Jiijajmili wangka-nintikajalu-jananyaya wankalpayi yarnngangka tawunja. Nintijunkupayi-jananyaya Mamamili wangka, kaya palunyamili wangka-nintikaja marlakurringu. Jiikajangala-jananya wajani yini kujupa, Jiijajmili jakurlpurlukakaja. Jiikajaya yanurni kaluya Jiijajja jakurljunkupayi. \v 31 Palujanuyilaya yarnnga ngarala wanalpayi, Jiijajmili wangka kulilkuraku. Wuluya ngarala kulilpayi, kaya purtu kulilpayi mirrka ngalkuraku. Jiijajju-jananya wajarnu wangka-nintikajangka, “Kujungkala yanku ngurra kujupakarti jaalpula nyinakura.” Jiijajmaluya puutja tatirnu, kaya yanu kalyuwana. \v 32-33 Puutjaya kalyuwana yankupayi, ka martukajalu-jananyaya nyanguka wanalpayi, yirritiwanalu. Tawun kujupajanu, tawun kujupajanu-jananyaya kujungkarringu kaya yarnngakuyarrarringu. Kaya yanu Jiijajmapuku majalpayi. Kayilapaya Jiijajmapu puutja warinykatingu. \p \v 34 Jiijajpa tiputingu ka-jananya nyangu martu yarnnga, ka-janampa nyarrurringu, jumajiya maajaparni. Jiipuyuruya yarnngayuru ngarala wanalpayi, jiipupurlukaparniyuru. Martu yarnnga jiinya mirta-jananya maajalu ngampurrju kanyilpayi. Ka-jananya Jiijajju Mamamili wangka nintijunkupayi. \v 35-36 Wulu-jananya nintijunu uuu, nintijunu uuu rukarringu. Jiijajku wangka-nintiluraya Jiijajku wajarnu, “Nyawa!, yukarturrini. Wajala-janampa yankurakuya!, yanku-ngkuya mirrkakaja payamulkuraku, pakingka mirrkapunajangka warrarnwiyaju.” \v 37 Jiijajju-janampa wajarnu wangka-nintikajangka, “Paki, kaanpaya yanku, nyunturtinju-jananyaya yuwa mirrka!” Purtuya kulirnu japirnuluya, “Kajila yanku mirrka mankuraku?, tawunja kinti, mani majuwintilu?, tuu jawujunwintilu?” \v 38 Jiijajjulu wangka-nintingkalu japirnu, “Yawumini karlukarluya kanyirni? Yarra-jananya japila!” Wangkanintilu jiilu yanu-jananya japirnukalu yanulu jakurljunu Jiijajja, “Kanyinilaju karlukarlu payip wulikaja, ka kujarra piijpa.” \p \v 39 Jiijajju-jananya wajarnu martukajangka, walyjararranpa walyjararranpaya nyinaraku. \v 40 Kulirnuka jilanyayuruya nyinatingu walyjararranpa walyjararranpa. \v 41 Ka karlukarlukamu-pulanya piijpa manu marangka ngalurnu, ka ngarnawarra nyangu, kalu Mamangka wangkangu, “Mama nyuntulu-lanyajun mirrka yungkuni, kalajunta marninypungkuni.” Palujanu mirrkakamu piij manu ka warlangkupayi, yungkupayi-jananya wangka-nintikajangka. Ka-jananyaya wangka-nintikajalu yungkupayi martukaja, mirrkakamu piij ngalkurakuya. \v 42-44 Kaya ngalangu parljarringu yarnngalu. Karlkiluya ngalkula junkupayi parnangka. Wangkanintikajaluya turampungka parra mankupayi, martuluya mirrkakamu piijpa, ngalanguya junujajanu. Jii turampukaja tuwal wulikaja parraya kangkupayi wangka-nintikajalu. Turampukajangka mirrkakaja majurringu. Jilanyaya martuya yirnakajanga payip jawujunpa nyinapayi, wantikamu ngulyikajalurrju, yarnngaminyirri. \s1 Jiijajpa yanu kalyungka ngarnawarra \p \v 45 Palujanu Jiijajju-jananya tatijunu puutja palumili wangka-nintikaja, ka ngarapayi. Ka-janampa wajarnu, kurranyiya yankuraku, tawunkarti Pijajkarti. Ka-janampa puntu yarnngakuyarraku wajarnu, ngurrakutuya marlaku yankuraku. \v 46-47 Kayilapa purlingka tatirnu palunya, Mamangkalu wangkakija. Mungajarrarrinyjangka Jiijajpa ngarapayi purlingka ngarnawarra. Palunyangka Jiijajmili wangka-nintikajaya tiwa yankupayi kalyungka kutukutungka puutja. \v 48 Tiwajanulu-jananya nyangu rawaluya yungkalkatipayi wanakurlulu. Kaya jakajakarringu wangalju-jananya ngaparrju yungkalpayi. Kaya manarrarringu ngarapayi kalyungka kutukutungka. Yungunyungunpa Jiijajpa yankupayi kalyungka ngarnawarra, kutungka. Puutja wirrirliyuru wati yankupayi. \v 49 Palunyamililu wangka-nintikajaluya tiwa nyangu, kaya ngurlurringu, warnapa kararnuya. Kaya ngurluwinti mirrangu. \v 50 Ka Jiijajju-jananya wirrirlijanulu marrkurnu, “Ngurluparnirriwayawu! Ngayulurna-nyurranya nyanginpawu! Ngurluparniya nyinamawu!” \v 51 Palujanu puutkutu yanu ka tatirnu Jiijajpa kuju. Palunyangka wangalpa yatarnarringu. Wangkanintikajaya yakarringu kulira nyinapayi, jumaji wangalpa yatarnarringu, mirtaya kulilpayi maparnkurlu jumakurlu nyinanyjanpa. \v 52 Puntu yarnngakuyarraku-janampa mirrka palyarnu maparn jumalu. Jiiya kulilngara Jiijajpa Mamamili maparnkurlu. Mirtaya kulilpayi, yumuya yurtuyurtu nyinapayi. \p \v 53 Kalyuwanaya yankupayi wulu parnakutu Kinijarijakutu. Tiputinguya puutpa karrpirnu, wangalju mankura katijakungkamarra. \v 54-55 Palunyamartajiluya Jiijajpa yintarnuya ngalya. Ngarnta-jananyaya kangurni, Jiijajju wankalkuraku-jananya. Tawunpa kujupa kujupangka Jiijajju-jananya nintijunkupayi. Tawunpa palunyamartajiluya jakurlpa katipayi. “Jiijajpa yaninparni tawunu ngaakutu.” Palunyangka tawunpa jiimartajiluya ngarnta-jananyaya laltukuyarra katipayi. Yarnngaya-jananya paangkangka katipayi. \v 56 Tawunpa kujupa kujupawanalu Jiijajju ngarnta-jananya wankara junkutipayi. Mamamili wangka-jananya nintijunkupayi. Ngurrangka yumu nyinakija Jiijajpa mayangka jarrpapayi, palunyangkaya karlkinju ngarnta yarnnga mankura katira kanyilpayi yitingka, Jiijajju wankalkuraku. Jiiyuru-jananyaya ngarntakaja wululu katipayi tawun kujupa kujupangka. Tawunja kutungkaya parlkarrangka puntuya wumurripayi. Jiijajpa puntu jiikajawana-jananya yankupayi. Palunyangkaraya Jiijajpa japilpayi kuurtuya pampulkijalu ngarntakajalu. Ngarntakajaluya yarnngalu palumili kuurtu pampurnu kaya palunyangka wankarringu. \c 7 \s1 “Mitunyjanirrimiliku wangkakuranyurra nyurirrini.” \p \v 1 Palunyajanuluya Jiijajja kujungkarringu Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikaja, Jarujalumujanuya. \v 2 Jiikajalu-jananyaya nyangu Jiijajmili wangka-nintikaja, mirta-ngkuya mara waajamunu, mirrka ngalkukijalu. Ka jiikajaluya kulilpayi, “Jiijajmili wangka-nintikajalu-lampaya mirta ngayurtinmili luwu kulini, paki.” \p \v 3 Muujajmili wangkapurlukakajalukamu Parajikajalu murrarnilu-ngkuya mara waajamuni ngalkuraku, mitunyjanirrilu wajanyjangka. \v 4 Tawunja kutungka payamuniya katini, mirrkakamu kuka. Murrarnilu-ngkuya mirrkakamu kuka waajamurninpa. Murrarniluya tiijikamu puliti kartaku yarnnga kujupakirli waajamurninpa, mitunyjanirrilu wajanyjangka. \p \v 5 Muujajmili wangkapurlukakajalukamu Parajikajaluya jilanyaluya Jiijajja wajarnu, “Nyuntumili wangka-nintikajaluya mitunyjarrimili luwu ngangkuraya junkuni, mirta-ngkuya mara waajamuni mirrkaya ngalkuraku, paki.” \p \v 6 Jiijajju-jananya wirrilyilu wajarnu jilanya, “Mayunyjuyurunyurra nyininpa, mirta-jananyanyurra Mamamili wangka jungalu nintini. Julyju Mamamili wangka jakurlpurlukalu Yayijayalu wajarnu-nyurranya mayunyjunyurra nyinaku. Jilanya wajarnu, \mi ‘Mama ngarnawarrapurlukalurni wajarnu. Ngulaya martukaja mayunyju nyinaku. Jaaluwiyajurniya wajalku, mirtarniya yiltalu marninypungku. \v 7 Purturniya marninypungku mitunyjarrimili luwuwanaya nyinakijalu. Mirta-jananyaya ngayumili wangka nintijulku, pakiwanaya wulu nyinaku.’” \p \v 8 Wituka-jananya Jiijajju wajarnu Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikaja, “Mitunyjanirrilu wajanyjangkawiyaju kulirninpanyurra. Mamamili wangkanyurra kulira juninpa.” \v 9 Jiijajju-janampa japirnu, “Nyaakunyurran Mamamili wangka ngangkuraka junkuni?, nyurrartinmili mitunyjanirrimiliku wangkakuranyurra nyurirrini. \v 10 Julyju-lampa Muujajju wajanu jilanya, ‘Mamakamu yakurti-pulanyaya ngampurrju kanyila!, mirta nyurnimankuraku, kunyjunyulunyurran kanyilkuraku.’ Ka wangka kujupa ngaanya Mamalu wajanu, ‘Jampa-pulanya mamakamu yakurti nyurnimalku, martu palunyanyurran pungku miturntalku jumaji nyurnipayi.’ \v 11 Wangka paluyurukajanyurran ngangkuraka junkuni, ka-jananyanyurran pakiwana parra nintijuni jilanya, ‘Jampanyurran manikamu purnunpa manku, mirtanyurran yakurtikamu mamarti yungku, jurraya!’ Jilanyanyurra pakiwana nintijuni. Jilanya-jananyanyurra pakiwana wajani, ‘Mama ngarnawarrapurlukakurnara ngaanya manikamu purnunpa yungku.’ \v 12-13 Jilanyanyurra-jananyan nyunturtinju nintini, pakiwana yakurtikamu mamarti nyakura junkuraku, maningkunyurra walyja kanyilkuraku. Mamamili wangkanganyurran warlangkuni, Parajikajalu, nyunturtinmili mitunyjanirrimili kurannyurran nyurirrini. Jilanyayuru mitunyjanirrilu wajanyjawiyajunyurra kulirninpa, Mamakurnu wangka kulilparnilu.” \s1 Mamamili wangka junkuni, palujanunga Mamamili wangka warlangkuni \p \v 14-16 (Juwukajalu-ngkuya murrarnilu mara waajamunkupayi ngalkuraku, mitunyjanirrilu wajanyjangka. Tawunja payamunuraya katipayi, mirrkakamu kuka. Murrarnilu-ngkuya mara waajamulpayi mirrkakamu kuka ngalkuraku. Parajikajaluya kulilpayi jilanya. Jampa martulu mara waajamunkuparnilu ngalku, Mamamili luwu warlangku.) Jiijajju-jananya martukajaku mirrangu kujungkanu, ka-jananya wajarnu, “Wangka ngaanyaya ngangkula! Jampa martulu mara waajamulkuparnilu ngalku, mirta Mamamili luwu warlangku. Jampa martulu jaalu martu kujupa warrkilku, ka nyurnimalku palujanu Mamamili luwu warlangku.” \p \v 17 Jiijajju-jananya kurtingu, ka-jananya karlkinpa palumili wangka-nintikaja katingu jarrpajunu mayangka. Wangkanintilu karlkinjuraya japirnu, wangka palunyaku martulu Mamamili luwu warlangkuni, wangka jiikuraya nintirrikuraku. \v 18-19 Jiijajju-jananya ngaparrju japirnu, “Kajinyurra ngurrpa wulu nyininpa? Ngangkulaya! Martulu mirrka waajamuraka ngalkuni palujanu mirrka nyuruwana yankuni. Ka pakirrini jampa yankuni tuyilitkarti. Mirta Mamamili luwu warlangkuni, yiipi mirta mara waajamulkuraka ngalkuni. Kunyjunyulunyurra kukakamu mirrka ngalkuraku.” (Wangka jilanya Jiijajju wajarnu. Palunyangkala kulirninpa. Kukakamu mirrkala yarnnga ngalkuraku, karlkinpa junkuparnilu.) \p \v 20 Jiijajju-jananya wituka wajarnu, “Jampa martulu Mamamili wangka junkuni ka kujupawana wajani, palujanunga Mamamili wangka warlangkuni. \v 21 Yiipi martulu kulilku walyku ngapilkuraku, ka yanku walyku ngapilku, jiilunga Mamamili luwu warlangkuni. Yiipi martulu kulilku warta kujupamili ngulyulu mankuraku, ka palujanulu yankukalu ngulyulu manku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kulilku martu kujupa pungkukijalu, ka palujanu yankuka pungku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. \v 22 Yiipi martulu kulilku martu kujupamili wartakaja wululu kanyilkuraku, ka palujanu yanku mankuka wulu kanyilku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kulilku martu kujupangkalu kajalkuraku, ka palujanu yankulu palungka kajalku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulungku nyupa walyja junku yanku, ka yanku nyupa kujupangkalu ngarriku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu martu kujupa nyurnimanku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulungku walyjalu marninypungkumalpa, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu Mamamili wangka kulira junkumalpa, jilanyanga yiltalu walyku ngapini.” \v 23 Jiijajju-janampa yarrarnu wajanu, “Yiipi martulu kulilku jilanyayurukaja walykukaja ngapilkuraku, ka yanku walyku jiikaja ngapilku, jiilunga Mamamili luwu warlangkuni, yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kukakamu mirrka ngalkuni, mara waajamulparnilu, mirta Mamamili luwu warlangkuni, paki, ka mirta jilanyalu walyku ngapini.” \s1 “Yiltalun ngangkuni, ngayulurna-jananya maparnju kunyjunyuni.” \p \v 24 Palunyangka Jiijajjukamu wangka-nintikajalurrju junkulaya yanu ngurra kujupakarti, parna Taayakartikamu parna Jayitankarti. Ngurra palunyangkaya mayangka jarrpangu nyinapayi. Martungkamarra-janampaluraya jarrpangu yaka nyinapayi, mayangka. Kaya martukajalu kulinu Jiijajpa jiingka nyinapayi. \v 25 Ka wantilu jakurlpa kulirnu kayila yanu mayakarti jarrpangu nyangu Jiijajpa. Yiltangulyu wanti palunya pupatingu Jiijajjalu. Kayila japirnura wiltulu, “Yurntalpaju ngarntarringu ngarrin. Yarralu payila malpu wiyala!” \v 26 Wanti jiinga Juwuparni nyinapayi Panijiyamartaji. Parna Jiriyamartaji Juwukajaluya kulira wajalpayi, “Panijiyamartajiya jarntuyuru nyininpa, martu puta, mirtaya Mamamili wangka kulira nyinani.” Palunyakura yurntalpa ngarripayi ngarnta maju. \v 27 Jiijajjulu wajarnu wangka yumuwanpa wantingka, “Mirtalajura mankura mirrka yungkuni jarntu, jijimili.” \p \v 28 Wanti palunyalura wajarnu, “Yuwa, kulinirnanta. Ka wangka kujupa ngaa yilta nyinani. Jarntulu ngalkuni mirrka jijimili warningunyjangka, tiipulja kaninyjarra. Ngayulurnanta maparnwintingka jarntu jiiyurulu japirnin mirrkayuruku. Yurntalpaju wankala!, jii maparnwintilu.” (Juwukajaluya martu kujupa Juwuparni nyakuraka nyurnimankupayi jilanya, “Jiinya walyku, jarntuyuru.) \p \v 29 Jiijajjura wajarnu, “Wangka jiin wajarnu kuwarri junga. Palunyajanu yurntalpangku kuwarri kunyjunyurringu ka nyininpa. Ngayurnara mirta yanku wankalkuraku. Palujanu yarra marlaku!, nyuntumili ngurrakarti, kayilapan nyaku, nyuntumili yurntalpanga wankarringu.” \p \v 30 Palunyajanu yanu wanti ka nyangu kunyjunyurrinyja, mirta malpuwinti nyinapayi. \s1 Puntu wangkaparni nyinangu \p \v 31 Ngurra Taayajanu Jiijajmapuya marlaku yanu ngurraparaku ngurrawana, parna Jayitanwanakamu parna Tikapulijawana. Kalyu Kaliliyakutuya yanu parra nyinapayi. \v 32 Palunyajanuluya martu jiimartajilu Jiijajkutu katingu yirna ngakumpa ngakumpa, wangkaparni. Japirnuluya pampulkuraku. \v 33 Jiijajju winirnu katingu yirna jaalpu ngamungulyu. Ka wakarnu kuran kujarra mara kujarralu. Jiijajju marangkangku jangajunu, ka pampurnu nyanyjarla yirna palu, mara jangawintilu. \v 34 Pampunyjalu yirra nyangu ka ngaanymanu. Kalu martungka Jiijajpa wangkangu, “Yipapaja.” Wangka palunga jilanya, “Wangkawintirri!” \p \v 35 Palunyangka kulirnu ka wangkapayi. \v 36-37 Ka Jiijajju-jananya marrkunu mirtaya parra jakurljunkuraku, jumaji martu jiinya wankanu. Kaya kulinu junu kaya nyurilu parra jakurljunkupayi. Kaya kujupakajalu jakurlpa kulinu kayilapa-ngkuya pukurlpa wangkapayi jilanya, “Yiltalu pampura-jananya wankani, maparn majulu. Yalyjirrju pampurninpa-jananya.” \c 8 \s1 Jiijajju-jananya puu jawujun martukaja mirrka yungu \p \v 1 Palunyajanuya puntuya yarnngakuyarra Jiijajjaluya kujungkarringu kulilpayi. Rawaluya kulira nyinapayi mirrkaparnilu. Jiijajpa-janampa nyarrurringu, ka palunyakurnu wangka-nintikajaku-janampa wajarnu jilanya, \v 2 “Martukajaku ngaakajakurna-janampa nyarrurrini, jumajiya mirrkaparnirringu. Karrpuparakuya ngaangka warrarnja nyinapayi mirrkaparni, wirrirlijanu. \v 3 Mirtarna-jananya kurtingku ngurra walyjakarti, mayitiya kutungka yankura punkaljaku, karlkinpaya tiwajanu. Mirrkala-jananya ngaangka yungku.” \p \v 4 Kaluya japirnu, Jiijajpa, “Kaji wanyjangkala-janampa warrarnja manku mirrka maju ngaakajaku?” \v 5 Jiijajju-jananya japirnu, “Kajinyurra mirrka kanyini?, mayiti paki.” Kaluya wajarnu, “Yuu. Ngaalaju kanyini karlukarlu yupalpa, japan wulikaja.” \v 6 Jiijajju-janampa wajarnu martukajaku, “Nyinaya parnangka!” Palujanu Jiijajju manu karlukarlu, kalu Mamangka wangkangu, “Mama! Marninypungkunilajunta yungu-lanyajun ngaanya karlukarlu.” Palunyangka Jiijajju-jananya warlangkura yungkupayi, palumili wangka-nintikaja. Jiikajalu-jananyaya karlki martu kangkura yungkupayi. \v 7 Piijpa yupalpaya kanyilpayi. Jiijajju manu piijkaja, kalu Mamangka wangkangu, “Mama! Marninypungkunilajunta yungu-lanyajun ngaanya piijpa.” Palunyangka Jiijajju-jananya warlangkura yungkupayi, palumili wangka-nintikaja. Jiikajalu-jananyaya karlki martu kangkura yungkupayi. \v 8-9 Mirrkakamu piijpa Jiijajju-jananya yalyjirrju majurnu yungkura wanarnu. Martuluya yarnngalu ngalangu munkurringu, puu jawujun wulikajalu. Ngalanguya wulikajalu munkurringu, kaya mangarri karlkinpa parnangka warningkupayi. Kaya wangka-nintikajalu parra yankura mankupayi, kaya junkupayi turampukajangka, japan wulikajangka, kaya pilamapura wanarnu. \v 10 Palunyajanu Jiijajju-jananya wajarnu, martukaja yiyarnu. Kaya tatirnuka puutja yanu ngurra kujupakutu, parna Talamanujakutu, Jiijajmapu. \s1 Jiijajparaya japirnu yalyjirrpa ngapilkura \p \v 11 Kaya tirritingu puutja Jiijajmapu kaluya yanu Parajikaja Jiijajkutu. Jilanyaya kulilpayi, “Yiipi Jiijajju pakiwana wajalku ngulala kuutja wajalku.” Kaluya wajarnu, “Ngapila-lampaju maparnju yalyjirrju!, nyakuralajunta. Kalajunta kulilku yiltan ngarnawarrajanu.” \v 12 Jiijajju-jananya wajarnu, “Paki. Wulurninyurra japirnin ngurra parlparriwanalu, ngapilkurarna yalyjirrju. Jungalunyurra kulilngara kurranyilu, mirtarna-nyurrampa ngapilku yalyjirrju, paki.” \v 13 Jilanya-janampa wajarnu kaya puutja tatirnu yanu, ngurra kujupakarti, palumili wangka-nintikajalurrju. \s1 “Wurlkumartaya Parajikajangkamarra!” \p \v 14 Puutjaya yankunyjanju kulirnu mirrkaparniya, karlukarlu kujuwiyajuya katipayi, wangka-nintikajalu. Ka-janampa Jiijajju wajarnu kujupakarti, \v 15 “Wurlkumartaya Parajikajangkamarra!, maaja Yirutjamarralurrju. Palukajaya puta nyininpa, pikinpawutuyuru.” \v 16 Palunyakurnu wangka-nintikajaluya purtu kulirnu ka japirnu-ngkuya, “Ngana-lanya wajarnu?, mayitpi mirrkala mirta kangkura?” \p \v 17 Jiijajpa-jananya wangkangu, “Kulilngararninyurra ngayu Mamamili maparn majuwarta. Ngayulurna mirrkaparningka mirrka ngapilku. Wulunyurra nyininpa kulinyjaparni, kawarnkawarnyuru. \v 18 Kurulunyurra nyanginpa, ka pampuruyurunyurra nyininpa, nyakunyjaparni. Kulirninpanyurra wangka, ka kawarnkawarnyurunyurra nyininpa, kulilparni. Maparnjurna kunyjunyukaja ngapilpayi, kulilngararninyurra. \v 19 Kulilngararninyurra ngayulurna julyju mirrka ngapilpayi. Ngayulurna-jananya martukaja karlukarlu payip wulikaja warlangu yungu. Palujanuya martulu payip jawujunju mirrka ngalangu, munkurringu. Kayilapaya karlkinpa mirrkakaja warningkupayi. Turampukajanyurra pilamapunu, mirrkakaja. Kaji turampu yupalpa yikipayi?” Ka wajarnuluya wangka-nintikajalu, “Tuwal wulikaja jiinga turampukajanga yikipayi.” \v 20 Jiijajju-jananya wituka wajarnu, “Kulilngaranyurra. Ngayulurna-jananya martu kujupakaja karlukarlu japan wulikaja warlangu yungu. Martukajalu puu jawujunkajalu ngalangu munkurringu. Kayilapaya karlkinpa mirrkakaja warningkupayi. Turampukajanyurra pilamapunu, mirrkakaja. Kaji turampu yupalpa yikipayi?” Kaluya wajarnu, “Japan wulikaja jiinga turampukajanga yikipayi.” \v 21 Jiijajju-janampa wajarnu, “Ngayulurna mirrka ngapilpayi maparnju. Kanyirninyurra karlukarlu kuju, mirrka japuwarta. Kulilngaranyurra ngayulurna mirrka palu japuwartajanu mirrka yarnngamalku.” \s1 Kuru pampuru pampurnu \p \v 22 Kalyuwanaya puutja yankupayi Jiijajmapu, kaya parnangkarringu tirritingu yanu tawun Pijayitakarti. Tawunja palunyangkaya jarrpangu, kaya nyangu martu karlkinju Jiijajpa. Kaluya katingu yirna pampuru nyakunyjaparni. Karaya japirnu Jiijajpa, kuru kunyjunyumankura. \v 23 Palunyajanu Jiijajju winirnu katingu. Tawunja yitingka ngarajunu. Kalu jangajunu kurungka, ka pampurnu maralu. Kara japirnu, “Nyanginpan?” \v 24 “Punturna-jananya nyanginpa wartayuru paalypaalypa.” \v 25 Ka Jiijajju wituka yarrarnuka pampurnu, ka taarrkunu wirrirli kayilapa warrarnpa yutirrinyja nyangu. \v 26 Jiijajju marrkurnu palunya yirna, “Ngurrakutu marlaku yarra!, tawunja yitiwana. Mirtan-jananya yarra jakurljula!, jurra!” \s1 Piijalu wajarnu, Jiijajpa Mamamili kaja \p \v 27 Wuluya yankupayi ngurra kujupa ngurra kujupangka-jananyaya nintijunkupayi tawun Jijariyapilapangka yitingka, Jiijajjukamu wangka-nintikajalu. Jiijajju-jananya japirnu wangka-nintikaja, “Puntu laltulurniya kulirnin ngayu puntu julyju miturrinyjajanurna. Nganarniya yini wajarnin?” \v 28 Martukajaluya kulilpayi Jiijajpa julyju nyinapayi, ka miturringu, kayilapa wankarringu. Wajarnuraya, wangka-nintikajalu, “Karlkiluntaya wajani, nyuntun Jaanpa mitujanu wankarringu. Jaanju-jananya palulu julyju kalyungka jarrpajunkupayi. Ka karlki kujupaluntaya wajarni nyuntun Yilayija mitujanu wankarringu. Ka karlki kujupaluntaya wajarnin, nyuntun Mamamili jakurlpurluka kujupa mitujanu wankarringu.” \v 29 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu japirnu, “Wanyjalpanyurra kulini, nganarna ngayu?” Ka Piijalulu wajarnu, “Yuwa. Nyuntun Kurayijpa, Mamalu-jananya julyju jamartajunu nyuntunta kurtingkuraku.” \v 30 Palunyajanu-jananya Jiijajju marrkurnu, “Mirtanyurra kuwarri parra wajanma!, ngayurna Kurayijpa Mamamili kaja.” \s1 Jiijajju wajarnu, “Ngularniya ngayu pungku miturntalku.” \p \v 31 Palunyajanu palunyakurnu wangka-nintikajangka-jananya Jiijajju wajarnu, “Ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa. Ngularniya ngayu tawun Jarujalumungka pungku miturntalku. Tawunja jiingka-jananyaya maajakajalukamu yatilykajalukamu, Muujajmili wangkapurlukakajalu wajalku kujupakajangka ngayurniya yungkalkura miturntalkura. Jiikajalurniya miturntalku, ka karrpu kujarrangkarna mitu ngarriku, karna wankarriku pakalku yanku.” \v 32 Ka palunyajanu Piijalu winirnu kara wajarnu, “Paki, wankan wulu nyinaku.” \v 33 Palunyajanu-jananya Jiijajju pijurringu nyangu, wangka-nintikajangka karlkinja, kalu Piijangkawiyaju wajanu, “Paki, jurrarni ngayu! Mayitpi malpuku maajalunta wajarninpa. Mirtarna malpumili wangka kulini, paki. Ka Mamalu kulini ngayurniya martu walykukajalu pungkuraku miturntalku.” \p \v 34 Palunyajanu-janampa Jiijajpa mirrangu yarnnga kujupaku, martukajakukamu palunyamili wangka-nintikajaku, kujungkarriraya. Ka wajarnu-janampa, “Yiipinyurra martulu kulini ngayuku nyinakuraku, mirtanyurra kulilkuraku manikukamu wartaku, ngayukuwiyajunyurra nyinaku. Mayitpi Mamakuraya parlanypa, yiipi palukajaluntaya pungku, wulunyurra ngayuku nyinaku. \v 35 Yiipinyurra palukajangkamarra ngurlurriku, ka ngayurninyurra junku yanku, mirtanyurra Mamamili ngurrangka nyinaku. Yiipinyurra palukajangkamarra mirta ngurlurriku, ka ngayukujunyurra junga nyinaku, kanyurra ngayumili wangka parra wajalku, palujanu wulunyurra wanka nyinaku, Mamamili ngurrangka. \v 36-37 Ngangkulaya! Yiipirninyurra ngayu junku yanku, ka mankunyurra mani majukamu warta majukamu maya yarnnga, mirtanyurra wanka wulu pukurlpa nyinaku Mamamili ngurrangka. \v 38 Kuwarriya martukaja walyku nyininpa mirtaya kulirnin Mama ngarnawarrapurluka. Wuluraya parlanypa nyinani. Jiikajalu-jananyaya ngayumili walyjakaja muunpungkuninpa pakiwanaya nyinaraku. Yiipi ngayumili walyjalu-jananya kulilku, ka ngayurni junku yanku, pukurlparnilu, palujanu ngularna palu ngayulu pukurlparnilu kuutja junku yanku, mirta ngayumili ngurrangka wanka nyinaku, paki. Yiltarna ngayu marlakurriku ngayumili wikarrukajawinti, karna-nyurranya kuutja wajalku.” \c 9 \p \v 1 Jiijajju-jananya wajarnu palunyakurnungka wangka-nintikajangka, “Ngulampa Mamalu-jananya ngampurrju kanyinmal palunyakurnu puntu walyja. Wangka ngaanyaya kulila! Karlkinyurra wanka nyinaku ka-jananyanyurra nyaku kujupakaja Mamamili walyjakajaya, yarnnga nyinaku.” \s1 Jiijajpa martu kujupayururringu \p \v 2 Palujanu wiiki kujungka Jiijajju-jananya kangu Piija, Jayimijpa Jaanpa yapukarti. Kaya yapungka takarnu palukajawiyaju. Kaya palukajalu nyakupayi Jiijajpa yarnangu kujupayururringu, \v 3 ka palumili kuluju piirlpiirlarringu, mirta kalyujanuyuru, kuralypungkunyjajanuyuru, paki. \v 4 Kayilapapula Muujajkamu Yilayija yutirringulupula, kaya wangkapayi. \v 5 Palujanu Piijalulu wangkangu Jiijajja, “Nintipuka! Kunyjunyula ngaangka nyinani. Purikajalaju-nyurrampa ngapilku, puri kuju nyuntuku, ka puri kujura Muujajku, ka puri kujura Yilayijaku.” \v 6 Kuurti nyakunyjalu ngurlurringu, kayila palunya wangkangu. Kujarra kujupapula ngurlurringu wituka. \p \v 7 Palunyajanu yurnturrju-jananya purijunu ngarnawarralu. Yurnturrpa palu rantalpayi. Yurnturrjanu wangkangu jilanya, “Ngaanyaju ngayuku kaja. Pukurlparnara nyinani. Palumili wangkanyurra kulilkura.” \v 8 Palunyajanuya wangka-nintikajalu Jiijajwiyaju nyangu, ka-pulampaya purtu parra nyangu kujarra kujupaku. \p \v 9 Jampaya marlaku yankupayi yapujanunga Jiijajju-jananya kuranjunu jilanya, “Mirta-jananyanyurra kuwarri parra wajala martukajangka!, kuwarrinyurra nyangunyjangka. Ngulawiyajunyurra wajalku, jamparna ngayu mitujanu pakalku, martu yarnngaku marlpa.” \v 10 Palujanuya mirta parra jakurljunkupayi, paki. Ka kulilpayiya rawalu, “Wanyjalpa miturrikuka marlaku wankarriku?” Kulirnuya mirtaraya jungalu japirnu. \v 11 Karaya yumurringu. Palujanu Jiijajku wangka-nintikajaluraya japirnu, “Kaji Yilayijarni kurranyi yanku?, ka Kurayijpa marlarni yanku? Jilanyaya wajalpayi Muujajmili wangkapurlukakajalu.” \p \v 12-13 Jiijajju-janampa wajarnu, “Yuu, Yilajijayuru yilta pakarnu nyukurni, Jaanpa. Puntu-jananya parra nintirnu, jungaraya nyinaraku, Mamaku. Yiltarna-nyurrampa wajarni. Mirtaya martulu yikurntanu, palunyajanuya kulilparnilu pungu. Martulu julyju mirlimirlingka wakarnu, Mamamili wangka, Yilayija marlakurrinyja. Wangka jilanya yiltarringu. Jaanpaya jii pungu kulilparnilu. Palunyayururniya ngayu pungku, kulilparnilu. Mamakurnu wangka nyininpa ngayurniya pungku wituka. Wangkayila palunya yiltarriku.” \s1 Jiijajju pampurnu murtilya malpuwinti \p \v 14 Yapujanuya tipukanu Jiijajkamu wangka-ninti yupalpa. Yanu-jananyaya nyangu wangka-nintikaja kujupakajakamu martu yarnngakaja. Jii Jiijajmili wangka-nintikajalukamu Muujajmili wangkapurlukakajalu-ngkuya warrkilpayi. \v 15 Karlkiluya nyangu Jiijajpa. Kaluya yarnnga pukurlarrira pinirringurni japilkija. \v 16 Jiijajpa-jananya yanu palumili walyjakajaku wangka-nintikajaku, ngarangu ka-jananya japirnu, “Nyakungkunyurra warrkini?” \p \v 17 Yirna kujulura wajarnu Jiijajku, “Kulila! Kajarna katingurni nyuntukarti pampulkuran, maparnjun kunyjunyunkura. Kajaju malpukurlu nyinin, mirtaju wangkinpa. \v 18 Jampa malpulu pajarni palunyangka punkara tititipungkula ngarripayi. Palujanu yirra pakarni ka jangalurrju pakarni. Purturna-jananya japirnu nyuntuku wangka-nintikaja, ngumparaluraya wiyalkura, malpu. Purtuya yajirnu.” \p \v 19 Jiijajju-janampa wajarnu laltuku, “Kuwarrilunyurra ngayumili wangka kulira juninpa, laltulu ngurra kujupa kujupajanululurrju. Rawalurnantaya nintijunkupayi, ngurra kujupawanalurrju, palujanunyurra ninti nyinangara. Ngana tayimunyurra kulilku? Murtilyarni jiinya katirni!” \v 20 Murtilya palunya manu katingu ngarajunu ngamu, Jiijajjaluya. Malpulu nyangu Jiijajpa kayila murtilya pajarnu ka karurringu, kayilapa punkarnu kutikutiyanu. Palunyangkalu janga pakarnu yirrawana kayila ngarripayi. \v 21 Jiijajjulu japirnu murtilyamilingka mamangka, “Kaji kuwarriwiyaju karurringu? Kaji julyju karurrira punkalpayi?” Mamalulu wajarnu, “Jiinga ngarnta jiji japujanu karurrira ka punkalpayi. \v 22 Kalyukarti warukarti wululungulyu wirrupungkupayi malpulu, pungkula miturntankuraku. Kajiran ninti malpuluran ngumpara wiyalkura? Kaji nyarrurrikujun ngumparajun wiyalkura?” \p \v 23 Jiijajjulu wajarnu, “Ngayungarni kulila!, maparnpa majurna nyinin. Yiipirnin kulilku ngayu maparnkurlu, pukurlarrikun. Ngayulurnangku wankalku murtilya, karna ngumpalku wiyalku malpu.” \v 24 Palunyaku tati yulakijarringu wajarnulu Jiijajja, “Nyamurnanta kulirni, nyuntungan maparnpa maju. Wulurni nintijula!, wulurnanta kulilkura.” \v 25 Ngalyaya pinirringu ngamurringu laltu martu kujupakaja. Palunyangka Jiijajju walalu malpu ngumpalkuraku malpungkalu jilanya wajarnu, “Nyuntulun putamanu murtilya ngaa, mirta wangkinpa, ka mirta kulirnilurrju. Murtilya jii jurra ka yarra!, mirtan marlakurri!, wululura yarra!” \p \v 26 Murtilya pajarnu karurnu, kayila murtilya mirrangu ka punkarnu. Palunyangkalura malpu pinirringu, kayila mituyuru ngarripayi. Nyakulaya karlkilu wajarnu, “Jiinga murtilyanga miturringu.” \v 27 Jiijajju murtilya palunya winirnu ngarajunu kunyjunyu. \v 28 Jiijajmapuya wangka-nintilurrju yanuya mayakarti, jarrpangu nyinapayi. Wangkanintiluraya wajarnu, “Jiilajura malpu purtu payilpayi. Nganajanulaju?” \v 29 Jiijajju-jananya wajarnu, “Jiinga malpunyurra purtu payilpayi, mirtaranyurra Mamangkalunyurra wangkangu. Mamanyurra japira ka payira wiyalngara.” \p \v 30 Palunyajanu Jiijajmaluya yanuya ngurra kujupawana Kaliliyawana, tawunkajangka yitingka, martu yarnngangkamarra. Wangkanintikajawiyaju-jananya katingu, \v 31 nintijunkura-jananya wangka. Ka-janampa wajarnu, “Martu kujulurni wajalku yungku, ngayurniya pungkukija, mitu. Ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa. Miturrikurna karna palunyajanu marlaku wankarriku, munga kujarrangka.” \v 32 Palunyakurnu wangka-nintikajaluya purtu kulirnu. Mirtaluya Jiijajja japirnu, kurntarringuya junu. \s1 Jiji ngaayururna-jananya ngayulu ngampurrju kanyirni \p \v 33 Yanuya jarrpangu tawun Kapaniyamungka, Jiijajkamu palukurnu wangka-nintikajalurrju. Yanuya mayakutu kaya jarrpangu nyinapayi. Palunyajanu Jiijajju-jananya japirnu wangka-nintikaja, “Nganajanulungkunyurra wajalkatipayi marlakarti?” \v 34 Kaya kurntarrira kurnurringu wanarnu, wangka jilanyaya wajanyjajanu, “Ngana-lampa maaja kujupa nyinaku?, Jiijajkamupula nyinakura.” \v 35 Palunyangka-jananya Jiijajju nyinanyjanju palunyakurnu wangka-nintikaja mirrangu wajarnu, “Maajayurungulyu-nyurrampa jiinga nyinaku wangka-ninti. Mirta marninymarninypa nyinaku, warrkamurrimalpa-nyurrampa.” \v 36 Jiijajjura mirrangu jiji japuwartaku. Ka ngarajunu kutungka. Ka yampurnu ka-jananya wajarnu, \v 37 “Jiji ngaayururna-jananya ngayulu ngampurrju kanyirni, karna-janampa pukurlarrinpa. Yiipiranyurra jijikajaku pukurlarriku, kajunyurra ngayukulurrju pukurlarriku. Ka yiipijunyurra ngayuku pukurlarrinpa, ka Mamakulurrjuranyurra pukurlarrinpa. Mama jiilurni parnakarti kurtingu.” \p \v 38 Jaanjulu wajarnu Jiijajja wangka kujupa, “Nintipuka! Nyangulaju puntu kujupa kuwarri, malpu payirnu yiyarnu, nyuntukurnu yiningka. Kalaju marrkurnu, mirta payira yiyalkura. Mirta-lanya parra wanalpayi, ngayunja, paki.” \v 39 Jiijajjulu wajarnu Jaanja, “Mirtanyurra marrkula!, puntu palunya, jurraya! Ngayukurnu yiningka payirnu yiyarnu, ngayukuju mirta parlanypa nyininpa, kunyjunyu, mirtarni ngayungka jankaku. \v 40 Martu-lampa parlanyparni nyininpa, ka kunyjunyu nyininpa.” \v 41 Jiijajju-jananya yarranuka wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Martu kujulu-nyurranya yungku, kalyu jikilkuraku, ngayukurnu puntu walyja. Palunyangka ngayukurnu Mamalu rawalu kulinmal, kara wituka yungku, ngulampa.” \s1 “Mirta martu kujupalu muunpungkuraku ngayumili walyja.” \p \v 42 Jiijajju-jananya wajarnu, “Ngayumili walyjakajaluya walykukaja ngapini. Yiipiya jilanya ngapini, mirtajuya junga nyinani. Yiipi martu kujupalu muunpungku ngayumili walyjakaja walyku ngapilkuraku, kayilapa Mamalu warrkilku pungku. Martu palunya Mamalu warrkira pungkujakungkamarra, jumaji ngayumili walyja muunpungu, martu karlkinjuya palu manku ngalyingka tayimapulku yapu majuwintilu, kaya kalyungka warningku. Yilta martu palunyayuru muunpungkupayi, Mamalu pungku.” \v 43-44 Jiijajju-janampa yarrarnu wangka yumuwanpa wajarnu kulilkuraya nintirriraku, “Ngayumili walyjalu mara kujarrawintilu ngulyulu mankuraku kulilku. Palujanu palulungku mara kujukarti katupungku ngulyungkamarra, warukartilurrju kujarrawinti yankujakungkamarra. Kayilapa kunyjunyu nyinaku mara kujukarti. Waru jii wulu kampamalpa. \p \v 45-46 “Wangka palunyayuru jilanya. Yiipi ngayumili walyjalu kulilku jinawintilu yankura ngulyulu mankuraku. Palujanu palulungku jina kujukarti katupungku ngulyungkamarra, warukartilurrju kujarrawinti yankujakungkamarra. Kayilapa kunyjunyu nyinaku jina kujukarti. \v 47 Yiipi ngayumili walyjalu kuruwintilu nyaku nyupa kujupangka, ka kulilku ngulyulu mankuraku, ka palulungku kuru wakala walykula!, nyakujakungkamarra, warukartilurrju yankujakungkamarra, kuru kujarrawinti. Kayilapa kunyjunyu nyinaku kuru kujuwinti. \v 48 Waru nyarra wulu nyininpa wiyarriparni, wulu kampinpa. Jiingka warungka-jananyaya lunkiyurulu ngalkula wiyamamalpa. \v 49 Ngayumili puntu walyja martu putalu muunpungku, ka Mamalu ngulampa warrkilku yiyalku. Puntu palunyayuru mirta nyinaku ngayukurnuwana.” \p \v 50 Jiijajju-jananya wangka yumuwanpa wajarnu, “Juulujanu kuka kunyjunyurrinpa. Juulu palunya kunyjunyu. Juulu rawa ngarrinyjanpa yarlkawana putarriku. Juulu puta minyjilarriku. Juulu kunyjunyuyurunyurra nyininpa, ngayuku puntu walyja. Karlkinju-nyurranyaya kunyjunyu nyaku ka-nyurranyaya kujungkarriku nyuntunja, karninyurra Jiijajpa wanalku. Juulu kunyjunyuyurunyurra nyinaku, kujungkarrira wulu.” \c 10 \s1 Nyupa walyja mirta junku yanku \p \v 1 Palunyajanuya Jiijajkamu wangka-nintikaja kujungkaya yanu parna kujupakutu, Juutiyakutu. Yanurranpaya karru Juutunja. Ka-jananyaya martu yarnngakuyarra kujungkarringu ka wanarnu Jiijajmalungka. Ka-jananya puntu yarnnga nintijunkupayi. Jilanyangulyu-jananya nintijunkupayi, \p \v 2 Palujanu Parajikajaluraya yanu Jiijajpa japilkuraku. Jilanyaya kulilpayi, “Yiipi Jiijajju pakiwana wajalku ngulala kuutja wajalku.” Jiijajparaya jilanya japirnu, “Kaji, Muujajmili wangka jilanya nyininpa?, Yirnalungku wanti kanyilkuka parlanyarrikuka kurtingku?” \v 3 Jiijajju-jananya puntajilu japirnu, “Ngana-janampa julyju wajarnu Muujajju, nyupararrapula nyinara?” \v 4 Wajarnuluya, “Muujajju-janampa wajarnu palyaya yiyalkuraku nyupa walyja, mirlimirlingka wakanyjalunga. Kala palya mirlimirliwinti yiyalku.” \p \v 5 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Mitunyjarrikajaya purtu kulilpa nyinapayi. Palujanu Muujajju-janampa wangka palu wakarnu, nyupanyurra kurtingkuraku. Yiltanyurra palukajayuru purtu kulilpa nyininpa. \v 6 Julyju Mama ngarnawarrapurlukalu-pulanya nyupararra nyinajunu, palujanu mirtaya nyupakaja kurtingkupayi. Jilanya Mamamili wangka julyjujanu nyinani. \v 7-8 Palujanupula yirnakamu wanti nyupararra nyininpa jaalpu, mirtalupula mamingkakamu mamangka nyininpa, wulupula jaalpu nyinamalpa. Ngurra kujungkapula nyininpa, jungapula nyininpa. \v 9 Mamalu-pulanya jilanya nyinajunu, mirta-pulanya martu kujupalu wajalku jaalpupula nyinakura.” \p \v 10 Jiijajmaluya yanu jarrpangu mayangka nyinapayi. Palungkaluya japirnu palunyakurnu wangka-nintikajalu, palunya wangka. \v 11 Jiijajju-jananya wajarnu, “Nyupararrapula nyinanyjanju mirta nyupangku yiyala!, kujupa mankukijalu. Jampangku nyupa yiyalku, jilanyalunga Mamamili luwu warlangkuni. \v 12 Wantilu yirna junku yanku, ka manku yirna kujupa, jilanyalunga Mamamili luwu warlangkuni.” \s1 Jijikaja-jananya Jiijajju yampulpayi \p \v 13 Palujanuya martukajalu jijikaja katipayi Jiijajkarti, yampulkuraku. Kulilpayiya martukajalu “Jiijajju-jananya julyju yampulpayi, kalu Mamangka wangkapayi, jijikaja-jananya ngampurrju kanyilkura.” Kayilapa-jananyaya martukaja marrkulpayi, Jiijajmili wangka-nintikajalu, “Mirtaya-jananya jijikaja kangkurakurni!” \v 14 Ka-janampa Jiijajpa wirrilyirringu palumili wangka-nintikajaku, Ka-jananya marrkurnu, “Jurra-jananyaya!, kangkurakurniya jijikaja ngayukutu. Jiji ngaakajayuru Mamalu-jananya ngampurrju kanyini, palumili walyjakaja. \v 15 Wangka ngaanyaya kulila! Mamalu-jananya ngampurr kanyirni, palunyakurnu puntu walyja. Jijiluya wangka kujupamili kulini, mirta ngangkura junkuni, paki. Palujanunyurra martukajalu ngayumilikamu Mamamili wangka kulinmalpa jii jijiyurulu, mirtanyurra ngangkura junkumalpa, paki. Palujanunyurra Mamamili walyjakaja kujungka nyinaku.” \v 16 Palunyajanu-jananya Jiijajju yampurnu jijikaja, kalu wangkapayi Mamangka. \s1 Puntulura japirnu, wanka nyinakura \p \v 17 Jiijajkamu wangka-nintikajaya yankukija, ngurra kujupakutu. Ka puntu kujupalu pinirringu Jiijajkutu. Ka pupatingu kalu japirnu, “Nintipuka! Kunyjunyun nyuntu. Wanyjalarrikurna wankarna nyinakija, wulu?” \v 18 Jiijajjura japirnu, “Nganakurnin japirnu palunya wangka, kunyjunyurna ngayu?, Mama ngarnawarrapurlukawiyaju kunyjunyu nyininpa.” \v 19 Jiijajjulu wajarnu, “Nyuntun junga nyinaku wangka ngaakajaku. Martulun mirta pungku martu kujupa mitu. Martuluran mirta yirna kujupaku wanti kangku. Martu kujupakuran mirta manku ngulyulu. Martu kujupangkalun mirta paki kajalku. Mamakukamu yakurtikuran kunyjunyu nyinama!, mirta-pulanyan nganarnpuwa!” \v 20 Puntu palunyalu Jiijajja wajarnu, “Wangka palunyakajaku jungarna-janampa nyinapayi. Warrinyjirna junga nyinangu, kuwarrirna wulu junga nyinani.” \p \v 21 Jiijajjura nyarrurringura wajarnu, “Nyuntu jungaminyirri nyinaku ngaakajan jilanya ngapilku. Wartakajakamun maya jalamunku, kayilapan mani manku, ka-jananyan kangku yungku nyarrukaja. Nyuntun maniparni nyinaku, palujanu jungajun nyinaku. Palujanunta Mamalu ngula ngurrangka ngampurrju kanyilku, wanka wulu nyinakura.” \v 22 Ka puntu palulu purtu kulirnu, mirta jalamulkijalu wartakamu maya. Wirla walykurringu, ka yanu. \p \v 23 Jiijajju-janampa wajarnu, palumili wangka-nintikajaku, “Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku palumili walyjakaja. Kaya warta majukajawintilu purtuya kulilku wartakajaya junku yankuraku, kayilapaya Mamamili walyjakajangka nyinakuraku, palumili ngurrangka, mirtaya jiingka kurrungku wartakajawinti.” \v 24 Wangkanintikajaluya purtu kulirnu wangka jiiku, warta majukajaku. Wiyawanaluya kulilpayi, “Mamalura wartakaja maju yungu, jiijanura pukurlpara nyininpa. Yiltaya warta majuwintikajaya Mamamilingka puntu walyjangka nyinaku.” Jiijajju-jananya wajarnu, “Wangkanintikaja, kulilarniya! Mamamili puntu walyjakajaya nyinaku. Warta majukajawintiluya purtu kulilku, kujungkarrikuraya nyinaraku, jumajiya wartakajaku pukurlpa nyininpa. \v 25 Kamalpa purtu kurrungku niitulja tapurrja, paki. Paluyuru wartawintikajaya purtu kurrungku mamamili ngurrangka, jumajiya mikurrini wartakamu maniku.” \v 26 Wangkanintikajaluya jilanya pakiwana kulilpayi, “Mamalu-jananya wartakajakamu mani yungu wartakajawinti, palujanu Mamalu-jananya kangku ngampurrju kanyilku palumili ngurrangka.” Palujanu jilanya-ngkuya japirnu wangka-nintikajalu, “Ngana kujupa wanka wulu nyinaku Mamamili ngurrangka? Wajarnu-lanya wartakajawintiya mirta nyinaku.” \v 27 Jiijajju-jananya nyangu, ka wajarnu, “Martulu purtu kulilku Mamamili walyjakajangka-jananya nyinakura. Mamaluwiyaju kuliraka kangku nyinajunku palumili ngurrangka.” \p \v 28 Piijalu Jiijajja wajarnu, “Ngayurtinjulaju wartakamu mayalurrju, ka martu walyjakajalurrju junu yanu. Kalajunta nyuntungka kujungkarringu nyininpa.” \v 29-30 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu palumili wangka-nintikajaku, “Yiipinyurra junu yanu ngurrakajakamu martu walyjakaja, kayilapanyurra junga ngayuku nyinaku. Ngulanga Mamaluntaya puntajilu yungku. Puntu kujulu ngurra, puntu walyjakaja, mayalurrju junku, ka ngayukuju junga nyinaku, palunyangkara Mamalu yungku puntu walyjakaja kujupa, ngurra nyinaraku. Mayiti walyja jiiyuru junku, kurta, yakurti, mama, marlangu, jijilurrju. Jiikajayuru junku ka ngayuku warrkamu palyalku. Yiipi martu ngayuku junga nyinaku, palya, mayiti karlkiluya warrkira pungku, Mamaku parlanyparaya. Jiijanu ngula wanka wulu nyinaku, martu palunya. \v 31 Parnangkaya kuwarri maajakaja nyininpa, ngula ngurra palungkaya warrkamupurluka nyinaku. Ka kujupakajaya kuwarri warrkamupurlukakaja nyininpa, ngulaya ngurra palungka maajakaja nyinaku.” \s1 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Pungkurniya mitu.” \p \v 32 Palunyajanuya Jiijajmapuya tawunkarti Jarujalumukarti yanu. Palumili wangka-nintikajaya marlakarti yanu, ngurlurringkupayiya. Marlawanaya laltu kujupa yankupayi, ngurlurripayiya. Jiijajpa-janampa palumili wangka-nintikajaku mirrangu ka katingu-jananya martu laltungkamarra. Wangkangu-jananya jilanya, \v 33 Ka-jananya wajarnu, “Ngangkulaya! Wulikajala yaninpa Jarujalumkarti, ka ngurra palungkarniya manku, martu yarnngaku marlpa, karniya kangku Yatilyparakukartikamu Muujajmili wangkapurlukakajakarti. Jiikajalurniya kangku kuutja yikijunku, ka wajalkurniya miturntalkuraku. \v 34 Palujanurniya kangku Juwuparnikajakarti. Jiikajalurniya nyurnimanku, karniya wiipuwintilu pungku. Palujanurniya wiltijunku, karna miturriku. Palujanurna mitu ngarriku karrpu kujarrangka, karna wankarriku pakalku.” \s1 Jiijajjalupula japirnu, Jayimijjukamu Jaanju \p \v 35 Palunyangkapula Jayimijjukamu Jaanju yanu Jiijajkarti japirnu, kurtararralu, “Nintipuka! Kulirninpaliju japilkijalijunta. Yiipi ngayululijunta japilku, palyan jilanya palyalku?” \v 36 Jiijajju-pulanya puntajilu japirnu, “Nganapulan kulirni? Wanyjalmalkurnangkupula?” \v 37 Wajarnupula jilanya, “Nyuntun ngula maaja maju nyinaku. Kajila maaja maju yupalpa nyinaku? Kuwarri-linyajun jamartapungku, maajaliju nyinara.” \v 38 Jiijajju-pulanya wajarnu, “Kuwarrirniya warrkiraka pungku. Kujungka-lanyaya warrkiraka pungku? Jilanyapulan kulini?” \v 39 Kapula palu kujarralu wajarnu, “Yuwa, paluwanaliju kulini.” \p Jiijajju-pulanya wajarnu, “Yiltantapulaya kujupakajalu warrkiraka pungku. \v 40 Ka Mamaluwiyaju wajalku ngayungkarni maaja kujupa nyinakurakurni, mirtarna ngayulu wajalku.” \p \v 41 Ka Jiijajmili wangka-nintikajaluya kulirnu, kaya Jayimijkukamu Jaanku wirrilyirringu-pulampaya, jumajipula maaja nyinakijalu. \v 42 Palujanu Jiijajpa-janampa mirrangu ngamurriraya kulilkuraku. Ka-janampa wajarnu, “Ngangkulaya! Juwuparnikajaya yarnnga maaja-janampaya wiltu nyinani. Wirrilyilu-jananyaya kanyini. Jilanyakunyurra ninti nyinani. \v 43-44 Kayilapanyurra mirta maaja paluyuru nyinakura. Yiipin kujulu kulini maaja nyinakura, nyuntulu-janampan warrkamu ngapilkura jiikajaku. \v 45 Ngayurna martuku yarnngaku marlpa yanurni warrkamurna-ngkuya martu wulikajaku ngapilkura. Jilanyarnara warrkamu Mamaku ngapilku, karna miturriku martuya yarnnga wankarriraku. Mirtarna yanu ngaa parnakarti martukajalujuya warrkamu ngapilkura, maaja majuku, paki.” \s1 Yirna pampuru pampurnu \p \v 46 Yanuya tawunkutu Jirikukutu jarrpanguya nyinapayi, Jiijajmapu. Palujanuya ngurra kujupakartiya yankupayi martukajalurrju. Yanuya tawunja yawujayiti nyangu puntu pampuru ruutungka nyinapayi, yini Patamiyajpa, Timiyajaku kaja nyinapayi. Maniku-jananya japilpayi martukaja. \v 47 Jiijajpa Najarajamartaji wati yanu wangkayila kulirnu pampurulu. Ka wiltu mirrangu Jiijajku, “Jiijajpawu! Nyuntun Tayipitmili marlajanu! Yarrarni nyarrurriju!” \v 48 Kaya martukaja kurranyiya yankupayi, jiikajaluya marrkurnu, “Yaka nyina!” Palujanu wulura wiltu mirrapayi. “Nyuntun Tayipitmili marlajanu! Yarrarni nyarrurriju!” \p \v 49 Jiijajju kulirnu ka yikingu wajarnu, “Mirrara ngalyarnirni yankuraku!” Pampuruku palunyakuraya mirrangu. Wajarnuluya, “Pakala pukurlpa!, mirraninpangku.” \v 50 Palunyajanu kuurtungku tikamaturnu wirrupungu, ka wala yanu Jiijajkarti. \v 51 Jiijajjura japirnu, “Nyaakuran mirrangu? Nganarnangku ngapilku?” Wajarnulu, “Maaja, kururni pampula!” \v 52 Jiijajjura wajarnu, “Nyamu, yanama!, ngayurnin maparnpa kulirnu, maju. Palunyajanun kurun palyarringu.” Yilta, kuru palyarringu Jiijajja kujungkalu yanu, pukurlpa. \c 11 \s1 Jiijajpaya marninypungkupayi tangkingka \p \v 1-2 Jiijajjukamu wangka-nintikajaluya kulinu, tawun Jarujalumukarti yankukija. Yanuya tawun Piijpayijwanakamu Piijaniyawana. Kaya purlingka Jarujalumja ngamu nyinapayi. Purli palunga yini Yalipajpa. Ka-pulampa Jiijajju palumili wangka-ninti kujarraku wajarnu, kurtingkuraku-pulanya, “Yarrapula tawun jiikutu! Nyakuyilapulan tangki yangupala yikini, ruuppawinti yikini. Ngurrpara palunya puntuku. Mirta puntuku tatilkuraku, ngurrpara. Kurtiwapula jii!, kayilanpula marlakurni katiku, ngaakarti. \v 3 Mayitpintapula martulu kujupalu jiimartajilu japilku, ‘Nyaakupulan ruupu tikamaturni?’ Ka-jananyanpula jilanya wajalku, ‘Maajalu ngangkuni takalkurakulu, ka kangkuraku.’” \p \v 4 Palunyangkapula yanu nyangupula mayangka tuwu ngka kinti, ngarapayi tangki, ruupkurlu. Tangkingkalupula ruupu tikamatunu. \v 5 Tangkikuraya maajaparakulu japirnu-pulanyaya, “Nganakijalupulan tangki tikamatuni?” \v 6 Wajarnu-jananyapula Jiijajju wangka kurranyi wajanyjangka. Palunyangka-pulanyaya kurranyi wajarnu wiyarnu, puntu karlkinju. \v 7 Katingupula Jiijajkarti yungulupula tangki. Wangkaninti kujarralungkupula kuurtu tikamatunu, kalupula murrpungka purlpujunulupula. Ka Jiijajpa tatirnulu nyinatingu murrpungka. \v 8 Ka ruutungkaya martu yarnnga yankupayi kujungka. Karlkin kujupaluya kuurtukaja tikamatura junkupayi tangkilu jinalu kantulkuraku. Ka karlkin kujupaluya wartakaja parrkakaja warlangkupayi ka ruutungkaya junkupayi, tangkilu kantulkuraku. (Jilanyaluya Juwukajalu yarnngalu murrarni junkutinpa maajalu majulu tangki katiraku, Juwukajalu yarnngalu. Jilanyaya junkutinpa maaja majukuwiyaju.) \v 9 Martukajaluya Jiijajja kurranyilu mirrara marninypungkupayi, kaya karlkin kujupalu Jiijajja marlakarti marninypungkupayi. Jilanyaya wiltulu marninypungkupayi martukajalu jiikajalu, “Maaja majuwarta ngaanya. Marninypungkuwala ngaa Tayipitku marlajanu! Yilta ngaanya Mamamili. Mamala marninypungkura!” \v 10 Yarrarnuya wiltulu marninypungkupayi jilanya, “Ngaanya ngarnawarrajanu, Kurayijpa. Kuwarri-lanya ngampurrju kanyilku maajalu, maaja Tayipityurulu. Julyju-jananya palyalu ngampurrju kanyilpayi. Jiiyurulu-lanya kuwarri kanyilku palyalu. Palunyangka Mama ngarnawarrapurlukala marninypunginpala.” \p \v 11 Jiijajpa tangkikurlu yankupayi Jarujalumungka kutungka tiputingu, Juwukurnu jaajji majungka. Yanu jarrpangu, kaninykurtiwanalu nyakutipayi. Rukarrinyjangkaya marlaku yanu ngurrakarti, tawun Piijaniyakarti, wangka-nintikurlujarra. \s1 Jiijajjpa wartangkalu wangkangu \p \v 12 Mungajarrarrinyjangkaya ngarringu yungun pakarnu. Jiijajmapuya yanu wangka-nintiparakuya kaya yankupayi Jarujalumukarti, wanyu wulu. Jiijajpa yanu kalyparturringu. \v 13 Ruutungka yirrirri nyangu warta. Yanura mirrkaku purtu nyangu, parrkawiyaju ngarapayi. \v 14 Wartangkalu wajarnu, “Puntulunta mirta ngalku.” Jilanyalu warta jii putamanu palunyalu, ka wangka-nintiluya kulirnu. \s1 Jiijajpa jaaj majukarti yanu \p \v 15 Yanuya Jiijajmapu wangka-nintiparaku Jarujalumungkaya jarrpangu. Kayilapa Jiijajpa yanu Juwumilingka jaaji majungka kurrungu. Jiijajju-jananya nyangu turrukajaya maapu jalamunkupayi. Karlkin kujupaluya turrukaja payamunkupayi yatilykaja yungkuraku. Jiijajpa-janampa wirrilyirringu ka-jananya warrkinu kurtingu. Kayilapa-janampa tiipulkaja manu warningu, turrupurlukakajakukamu manipurlukakajaku. Nyinapintikajalurrju-janampa manu warningu. \v 16 Wartapurlukakaja ngumparnu-jananya wiyarnu, Jiijajju. \v 17 Jiijajju-jananya payirnu jilanya, “Mamamili jaaji ngaanya mirtanyurra jalamunma kuwiyikaja ngaangka! Mirtanyurra ngulyunyjumapu ngaangka kumpilkura, maajakajalunyurrunyaya mankujakungkamarra, paki. Mamamili wangka julyjujanu nyininpa jilanya, ‘Ngaanga ngayumili jaaji, ngayurninyurra marninypungkuraku, martu yarnngalu.’” \p \v 18 Jiijajju-janampa muntarnu wirrupungu, jakurlpaya kulirnukaya wirrilyirringu, Yatilyparaku, Muujajmili wangkapurlukakajalurrju. Kulirnuya junu ngulaya mituya pungkukijalu, Jiijajpa. Purtuya kulirnukaya marrkurnu-ngkuya palunyanju, “Junkurala, mirtala kuwarri pungkura, palunyalu-lanyaya pungkujaku, martulu yarnngalu. Kulirninpaya pakiwana jilanya, ‘Jiijajpa palya-lampa wangkinpa, Mamakurnu kaja.’” Ngurluya nyinapayi yarnngakuyarrangkamarra, pungkujaku-jananyaya. \v 19 Rukarrinyjangkaya Jarujalumu junu yanu Jiijajmapu, wangka-nintilurrjuya. Ruutuwanaya yanu ngarringu kutungka, mungajarrarrinyjangka. \s1 Warta palunyaya nyangu tikirlarringu \p \v 20 Ngarringuya yungun pakarnu ka marlakuya yanu. Kaya warta palunya nyangu tikirlarringu. Jiijajju warta jiinya putamanu, karrpu kujupangkalu. \v 21 Piijalu kulirnu wajarnulu, Jiijajja, “Nintipuka! Jii warta nyawa!, tikirlarrinyja. Nyuntulun putamanyjangka palunyangka warta tikirlarringu.” \v 22 Jiijajju-jananya wajarnu, “Mamanyurra kulilkura. \v 23 Wangka ngaanyaya kulila! Yiipinyurra purlingka jiingka wajalku, kalyukarti pakara yankuraku. Ka purlilu palunyalu puntuyurulu kulilkuka pakalku yanku parrayinku, ka kalyungka jarrpaku. \v 24 Palunyayuru Mamangkalunyurra japilkura. Yiipinyurra japilku Mamangka. Kulilkuranyurra japilkijalunga jilanya, ‘Mamalurni yilta yungku.’ Palunyayurulu puntulu japinyjangka Mamalu kulilkuka yungku.” \v 25-26 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, wangka kujupa, “Mamangkalu japilkijalu kulila ka majala! Mayitpi puntu kujupakuran wirrilyi nyinin, jumajinta julyju warrkirnu, mayitpinta pungu. Kara palunyaku pungkunyjajanuku wangkara kawalyarrira. Palunyajanulu Mamangka japila! Palunyangka Mamalungku putakaja wirrupungku, kawalyangku nyinaku. Yiltalunta yungku japinyjajanu.” \s1 “Maaja nganalunta wajarnu?, martukaja-jananyan nintilkuraku.” \p \v 27 Jarujalumungkaya yanu jarrpangu Jiijajmapu. Yanuya jarrpangu yankupayiya Juwukurnu jaajja majungka, kaninyjarrawana. Jiijajkamu wangka-nintikaja yanu-ngkuya kulurnu Yatilyparakukamu Muujajmili wangkapurlukakajakamu yirnaparaku. \v 28 Jiijajkuraya wirrilyirringu karaya japirnu kujungkarringuka, “Maaja nganalunta wajarnu?, martukaja-jananyan nintilkuraku, kamu wankalkuraku.” \v 29 Jiijajju-janampa wajarnu, “Kurlurnantaya japilkura. Ngayulurnantaya japilku, palujanu mirta-ngkuyan ‘ngurrpa’ wajala! Yiipirninyurra jungalu wajalku, ‘ngurrpa’ wajalparnilu, ngayulurna-nyurranya jungalu wajalku, maajalurni kurtingkura. \v 30 Ngangkulaya wangka ngaanya! Jaanju-jananya kalyungka jarrpajunkupayi. Maajalulu nganalu Jaanja wajarnu?, martukaja jarrpajunkuraku, mayitpi Mama ngarnawarrapurlukalu, mayitpi martulu, maajalu?” \p \v 31 Ngangkunukaya yaka wangkapayi-ngkuya jaalpu, jilanya, “Yiipilalu Jiijajja wajalku Mamalulu wajarnu Jaanja, palujanu-lanya Jiijajju wajaljaku, ‘Jaanmili wangkanyurra kulinngara, Mamamili.’ Mirtalalu jilanya wajalku Jiijajja, ‘Mamalulu wajarnu.’ \v 32 Yiipilalu Jiijajja wajalku, martulu maajalu Jaanja wajarnu, palujanu martukaja-lampaya wirrilyirriku. Kulirninpaya Jaanpa Mamamili wangka jakurlpurluka. Palujanulalu wajalku ‘ngurrpala’.” \v 33 Palujanuluya Jiijajja wajarnu, “Ngurrpalaju. Maajalu nganalulu wajarnu, Jaanja?” Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Ngayulurrjurna-nyurranya ngurrpa wajarni, mirtarna-nyurranya wajalku maajalurni wajarnu.” \c 12 \s1 Walykukajaluya kaatanmaya kanyilku \p \v 1 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, yumuwanpa wangka kulilkurakuya. “Martu maajalu junkura wananmalpa kuripijku wilykikaja. Piinyjikaja junku wanalku tinkijunku. Palujanu maya ngarnawarra ngapilku, nyakupinti, kuripijpaya ngulyulu mankujaku. Piinyjingka jayitingka tapurrpa jawalku junku ngulaku. Tapurrja palungka jinaluya kuripijkaja kantunmalpa, kayilapa karrkartakaja yintinmalpa tapurrkarti. Kayilapa maaja palulu mirraku-janampa martu karlkinku, warrkamurriraya kaya ngampurrju kanyilkura. Palujanu ngurra kujupakarti yanku warrkamurriraku. \p \v 2 “Palujanuya kuripijkaja yurnmirriku. Kayilapa maajalu warrkamupurluka kurtingku, yankura mankuraku kuripijkaja yaapu. Ka-janampa junku yaapu kuripijkaja kaatanmayapurlukakajaku. \v 3 Kaatanmaya palunyangkaya martulu yupalju jiimartajilu warrkamupurluka palunya pungku marlaku yiyalku. Kuripijpaya kanyinmalpa yungkuparnilu. \v 4 Maaja palunyalu purtu majalku warrkamupurluka kujupa yiyalku, kuripijpa marlaku mankura katiraku. Palunyajanu yanku jarrpaku, kaya kata pungku yintilku. Ka kata miji yintinmalpa. Payilkuya marlaku wiyalku, kuripijparni. \v 5 Maaja palunyalu warrkamupurluka kujupa wiyalku-jananya kuripijpa mankura marlaku katirarniku. Palunyangkaya mitu pungkuya. Palunyayuru kujunkujunnguru warrkamupurluka-jananya wajara wiyalku, yarnnga. Karlkinpa-jananya mitu pungku, karlkin kujupa-jananya pungkula yiyalku. \p \v 6 “Maajaku ngurrapurlukaya pakirriku, mirtaya nyinaku, palumili ngurrangka, paki. Palunyamili kajawiyaju ngurrangka nyinaku, ka maajalu kulilku jilanya, ‘Mayitiraya ngayumili kajaku nyarrurriku, ka kuripijku-jananya japilku, karaya yungku.’ \v 7 Kaya kaatanmayapurlukakajalu nyaku kaya wangkaku, ‘Jiirni yankuni palumili kaja. Jiilu kajalu kanyilku kaatanmayakamu maya ngaanya, yiipi miturriku palumili mama. Mitula pungkura!, kayilapala ngaanya kanyilku kaatanmayakamu maya.’ \v 8 Palujanu kaja palu kaatanmayangka kurrungku. Kayilapaya manku kangku yawujayiti warningku, palujanuya miturntanku. \v 9 Kaatanku maajalu yanku-jananya wanyjalmanku? Kaatanmartaji putaparaku-jananya mitu pungku. Karlkin kujupaku-janampa mirraku kaatanpa jungalu kanyilkuraku.” \p \v 10-11 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, maajakajaluya kulilkuraku. “Mamamili wangkanyurra kulilngara, jilanya nyininpa. \mi ‘Martukajaluya puri ngapilku, kaya warta kujarra narnnguwinti yikijunku. Kayilapaluya warta kujupa wiltu, warlpukurru ngarrijunku ngarnawarra. Kayilapaya nyakuka warta palu wiltu manku warningku, pinyi karalkuya. Mama ngarnawarrapurlukalu warta palu warningunyja mankuka ngapilku puri. Palujanula nyaku puri kunyjunyuminyirri, jiijanu wartajanu.’” \m Jiijajju-jananya wangka palu wajarnu, maajakajaluya kulilkuraku jilanya, “Jiijajparna nyinani paluyuru warta wiltuyuru. Juwukajalurniya manku kangku miturntanku pinyi karalkurniya.” \v 12 Wangka paluya kulirnu, kaya wirrilyirringu Juwumili maajakaja. Kulilpayiya jilanya, “Palulu-lanya wajarnu, ka nganarnpungkuni-lanya. Kuwarrila yanku manku kangku pungku.” Jilanyaya ngangkunuka junu, martukajangkamarra. Kulinuya jilanya, “Martukajalu-lanyaya pungkujaku, jurrala! Martukajaluya kulini, jumaji Jiijajpa Mamamili wangka jakurlpurluka.” \s1 “Ngayurtinju kapamanpa maaja maju mani yungkuraku?” \p \v 13 Palunyajanu-jananyaya Juwumili maajakajalu yiyarnu Jiijajkarti, Parajikajakamu, jaajimili maajakajalurrju. Yanuya jilanya kulilpayi, “Wangka palumilila kulilku ka wajalku kuutja, kuutpurlukangka, Jiijajpaya miturntalkuraku.” \v 14 Yanuluya Jiijajja wajarnu, “Nintipuka! Kulirninpalajunta nyuntulun jungalu wajani. Mama ngarnawarrapurlukalunta nintini, palujanu-lanyajun nyuntulu jungalu wajarninpa. Mirta-jananyan nyuntulu maajakajangka ngurlurrini, nyuntulu-jananyan wululu Mamamili wangka wajarninpa, yakaparnilu. Kuwarri-lanyaju jungalu wajala!, wanyjalpan nyuntulu kulini? Luwu wanyjalpa-lampa nyininpa? Kajila ngayurtinju kapamanpa maaja maju mani yungkuraku?, yini Tayipiriyajpa? Mayitpi mirtalara yungku kapamanpa.” \v 15 Jiijajju kulirnu, “Mayitpi ngaakajalurniya japini, ngularniya kuutja wajalkuraku.” Palujanu-janampa wajarnu, “Mayunyjulurninyurra japini?, pakilurrju. Jilanya japilparnilurniyan junkungara. \v 16 Mani jilpa kujula kapamanpa yungkuni. Mani palu jilparniya kawa nintijula!, nyakurakurna.” Jilparaya kangu yungu. Jiijajju-jananya japirnu, “Ngumpa nganamili ngaanya? Yini ngana ngaanya?” Kaluya wajarnu, “Kapamanpa maaja maju, Tayipiriyajpa.” \v 17 Ka-jananya Jiijajju wajarnu, “Warrkamupurlukaluntaya japilku maniku kapamanku, palujanu yungkuraku-jananyanyurra, kayilaparaya kangku yungku maaja Tayipiriyajpa. Paluyuru yiipi Mamamili warrkamupurlukaluntaya japilku maniku, palujanu-jananyanyurra yungku mani, kayilaparaya kangku junku Mamamili warrkamuku.” \p Palujanuya Jiijajmili wangka kulirnukaya yakarringu, kaya junu yanu Parajikajakamu, Yirutmili wangkapurlukakaja. \s1 “Mirtanyurra nyupawinti nyinaku Mamamili ngurrangka.” \p \v 18 Martu karlkinpaya nyinapayi Jaajmili maajakaja. Jilanyaya kulilpayi pakiwana, “Martuya mirta mitujanu ngula pakalku, paki, wuluya mitu ngarrimalpa.” Jiikajaluya yanu Jiijajpa japirnu, \v 19 “Nintipuka! Muujajju-lampa julyju jilanya luwu wakarnu. Yiipi kurtalu wanti manku, ka jijiparni nyinaku, palujanu miturriku. Kayilapa palumililu marlangulu manku wanti palunya. Yiipipula jiji manku, kaya martukajalu kulilku, ‘Kurtakura jiinya jiji.’” (Martukajalula mirta jii kulini, ka Juwukajaluya jilanya kulilpayi.) \p \v 20 Kaluya Jiijajja yarrarnu wajarnu, “Jiikajaya kurtararranpa nyinapayi japan wulikaja. Majujaralu manu nyupa kanyilpayi. Jijiparnipula nyinapayi, palujanu yirna palu miturringu. \v 21 Ka palumili marlangulu wanti jii manu. Nyinapayipula jijiparni kayilapa yirna palu miturringu. Wantiwiyaju wanka nyinapayi. Kayilapa kujupalu marlangulu wanti palu manu. Jijiparnipula nyinangu, kayilapa yirna palu miturringu. \v 22 Jilanyayuruya wanti palu kanyirnu marlangukajalu, kaya miturripayi jijiparni. Palujanu wanti palu wanka kuju nyinangu, ka jijiparni miturringu. Palujanu jii wanti miturringu.” \v 23 Ka Jiijajkuraya yarrarnu japirnu, “Ngulampanga mayitpi martukaja mitujanu wankarriku, kayila wanti palunya mitujanu wankarriku, ka palumili nyupakajalurrju. Palujanu nganakura wanti palu nyinaku? Julyju-jananya japan wulikaja kanyilpayi.” \p \v 24 Ka Jiijajju-jananya wajarnu, “Pakiwananyurra kulini. Mamamiliku wangkakunyurra ngurrpa, mirtanyurra kulini Mama ngarnawarrapurlukalu yalyjirrju ngapini, maparn majuwintilu. \v 25 Ngulaya martukaja mitujanu pakalku, mirtaya nyupawinti nyinaku, paki. Wikarrukajayuruya Mamamili ngurrangka nyinaku, nyupaparni. \v 26 Martu mitujanu yilta wankarriku nyinaku, Mamamili ngurrangka. Jilanya Mamalu wajarnu. Wangka jiiyuru riitamurrira kanyurra kulilngara. Yipurammapuya miturringu julyju, kayilapa Muujajju wangka palunya wakarnu, marlalu jilanya. Warta kampara yikini. Wangka palunyangka kinti nyinani wangka kujupa. Mamalu jilanya wajarnu, ‘Ngayurna Mama ngarnawarrapurlukarna-janampa maaja maju nyinani Yipuramku, Yajikkukamu Jayikapku.’ \v 27 Yiltaya palukaja wanka nyinani ngarnawarra Mamamili ngurrangka. Yilta-jananyaya Mamalu wankanu ka kanyini, palumili ngurrangka, paluyuru-lanya wankalku kanyilku palumili ngurrangka.” \s1 “Wanyjajara luwu maju nyinani?” \p \v 28 Jiijajju-jananya marlakulu wajalpayi, martu kujupalu kurnulu kulinu pukurlarringu, Muujajmili wangkapurlukalu. Jiijajpara japirnu, “Muujajju-lampa Mamamili luwu yarnnga wajarnu. Mayiti kuju luwu majuwarta nyinani, kaya luwu karlkinpa ngalyarlpa nyinani. Wanyjajara luwu maju nyinani?” \v 29 Jiijajjura wajarnu, “Luwu majuwartanga palunga jilanya nyinani, ‘Yijurilmili marlajanukajaluya kulila! Maaja-lampa Mama ngarnawarrapurluka, kuju nyinani. \v 30 Palukuwiyajunyurra layikamurrira nyinara. Paluwiyajunyurra kuliraka nyinara.’ \v 31 Palunyayuru luwu majuwarta kujupa nyinani. ‘Ngurra walyjakajakulara layikamurrira nyinani. Palunyayurula-janampa ngurra kujupakajaku layikamurrira nyinaku.’ Luwu palu kujarrapula maju nyinani, luwu karlkinpaya ngalyarlpa nyinani.” \p \v 32 Muujajmili wangkapurlukalu wangka kulirnu ka Jiijajpa marninypungu, “Nintipuka!, jungalun wajarnu. Yilta palunyanga maaja maju-lampa, palunya kuju nyinani, mirta maaja palunyayuru kujupa nyinani, paki. \v 33 Palunyangkalara layikamurrira nyinamalpa. Kuranjula kulira junga wulu nyinamalpa. Yuwa, nyuntulun junga wangka wajarnu. Ngurra kujungkajaru-langku layikamurrira nyinani. Palunyayurula-jananya nyinaku karlkingka. Juwukajalulara kuka mirtayirti pungkula kujani Mamaku, ngarnawarrapurlukaku. Palyalara pungkula kujarni. Kujanyjanjula wangka palu kujarraku junga nyinara. Mirtala walykulku, yintuljula katiku wangka palunya kujarra. Palunyajanulara palyalu kujalku katiku Mamaku.” \v 34 Muujajmili wangkapurlukalu palunyalu jungalu kulirnu. Jiijajpara pukurlarringukara wajarnu, “Mamalu-jananya ngampurrju kanyirninpa palumilikaja walyjakaja. Jungan kulirnin ngayumili wangka, jampangulyu-jananyan nyinaku Mamamili walyjakajangka.” Palunyangkaya martulu karlkilu mirta japirnu Jiijajpa, paki, purtuya kulirnu, jumaji palunyalu-janampa jungalu wajalpayi. \s1 “Kurayijpara nganaku marlajanu yankurni? Maaja nganamili?” \p \v 35 Jaajja majungka-jananya Jiijajju wulu nintijunkupayi martukajangka. Nintilkijalu-jananya Jiijajju jilanya japirnu, “Nyaakuya wajani Muujajmili wangkapurlukakajalu?, ‘Kurayijpa parnapurlukaku-janampa maaja kuju maju nyinaku, maaja Tayipityuru. Kurayijpa maaja Tayipitku marlajanu nyinaku.’ Nyaakuya jilanya wajarnin?” Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, \v 36 “Mamamili Kurrurnju Tayipit nintirnu. Palunyangka Tayipitju jilanya wajarnu, \mi ‘Mama ngarnawarrapurlukalura wajarnu Kurayijja, “Kujarrali nyinaku, maaja kujarra ngaangka. Ngayulu Mamalurna-jananya warrkilku kurtingku nyuntungkamarra Kurayijjamarra.” Tayipitju yarrarnu wajarnu, ‘Kurayijpa jiinya ngayumili maaja nyinani.’” \m \v 37 Ka Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Tayipitju Kurayijpa wajarnu, ‘Ngayukuju maaja.’ Yilta Kurayijpa jiinya Mamamili, mirta Tayipitmili marlajanuwiyaju.” \s1 Jiijajju-jananya kuranmanu \p \v 38 Jiijajju-jananya yarrarnu marrkurnu jilanya, “Ngampurrpaya nyinama!, Muujajmili wangkapurlukakajangkamarra! Palunyakajalu-ngkuya kuurtungka kurrungkuni, kaya tawunja kutuwana parra yankuni, martukajaluya-jananya nyakura marninypungkuraku. \v 39 Palunyakajaya jaajkarti yankura nyinani, maajamilingkawiyaju tiipulja, mirtaya martukajawana nyinani. Jampaya martukaja wumurriku ka kujungkarriku ngalkura pukurlarriraku. Muujajmili wangkapurlukakajaya palunyakaja yankura nyinani, maajamilingkawiyaju, tiipulja. \v 40 Wantikajaya karlkinpa nyininpa yirnaparnikaja, julyju-janampaya yirnakaja miturringu. Palunyakajaluya-janampa Muujajmili wangkapurlukakajalu wanti jiikajaku wartakaja ngulyulu-janampaya maninpa, ngapi wajaraka, ‘Ngampurrmankurnanta.’ Palunyakajaluya jaajja Mamangka rawa wangkani, nyakulaya marninypungkuraku, martu karlkilu. Mamalu-jananya yiltaminyirri rawalu warrkilku kurtingku wulu, ngurra kujupakarti, mirtaya Mamamilingka ngurrangka nyinaku, paki. Martu jiikaja putakaja-jananya pipurrulu warrkilku kurtingku.” \s1 Wantilu mani wulikaja yungu \p \v 41 Jiijajpa jaajja majungka nyinapayi. Nyakupayi-jananya maniraya kangkura junkupayi, wirningka, Mamaku. Mani majuwintiluya mani maju junkupayi. \v 42 Wantilu katingu junu jilpa kujarra japu kujarra, maniparnilujaru. Palunya wanti nyinapayi yirnaparni, julyjura miturringu. \v 43 Jiijajju jampa nyangu wanti palunya mani japu katingu junu, ka mirrangu-janampa wajarnu palumili wangka-nintikajaku. “Wangka ngaanyaya kulila! Wanti palulu mani majuyuru katingu junu. Kaya karlkilu mani juliyuru katingu junu. \v 44 Palunyakajaluya mani junu kaya mani maju kanyirni. Wanti palunyalu mani julijuli junu ka maniparnirringu nyinani. Mirta mani kanyirni mirrkaku, paki, yungu pakirnu. Mamara yiltaminyirri layikamurrini.” \c 13 \s1 Parlanykajaluya jaaji jii punkajulku \p \v 1 Juwuku jaajpa majujanuya Jiijajmalu pakarnu yanu. Palumililu, wangka-nintilu jaajpa maju nyangu pukurlarringu wajarnura, “Nintipuka! Nyawa ngaanya jaajpa maju!, kunyjunyu-lampa yikini.” \v 2 Jiijajju-janampa wajarnu, “Nyawaya jaaji jiinya! Ngula, Mamamili parlanykajaluya jaaji jii punkajulku, kayilapa yapukajawiyaju ngarrira wananmalpa.” \s1 “Ka warrarn kujupa kujupawana-ngkuya jurta pungkumalpa.” \p \v 3 Palujanuya Jiijajmalu yapu Yalipajkarti yanu ka nyinapayi. Martuparningkaya yanu nyinapayi. Wangkanintikajaluraya japirnu, Jiijajpa palunyamilikajalu, ngapimalu?, Piijalu, Jayimijju, Jaanju Yanturulu. Jiikajaluraya japirnu, \v 4 “Nyaarta jaaji palu majuwarta warlangku? Kulinilaju ngula parnakamu ngarnka pakirriku. Nganalaju nyaku nintirriku?, yiipi palu tayimu.” \p \v 5 Jiijajju-janampa kujupakarti wajarnu, “Wuulkumartaya nyinama!, pakiwana-nyurranyaya kajaljaku, \v 6 martukajaluntaya kujunkujunju, Kurayijyurulu yankura kajaljaku. Wangka jilanya-nyurranyaya kajalku, ‘Ngayurna-ngkuya maaja Kurayijpa marlakurringu. Mamalu julyju wajarnu ngayurna-nyurrampa marlakurriku.’ Jilanyaya martu yarnngalu yilta karanyja kulilku.” \v 7 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Martukajalu-ngkuya jurta pungkumalpa ngurra kujupangkakamu ngurra kujupangka. Kayilapa palu tayimu mirta parnakamu ngarnka pakirriku, ngula pakirriku. Yiipinyurra jakurlpa kulilku, jurta-ngkuya pungkuni jilanyaya kulila!, ‘Mirta parnakamu ngarnka pakirriku kuwarri, ngula pakirriku.’ \v 8 Ka warrarn kujupa kujupawana-ngkuya jurta pungkumalpa, kayilapa parnakamu warta mayalurrjuya yurriku, parna yaarrangkaku. Palunya tayimuraya martukajalu mirrkaku purtu kulilku, mirrka-janampa pakirriku. Jilanyaya martukaja ngula nyinaku, kanyurra kulilku, ‘Kuwarri-langkuya warrkilkuka pungku, Jiijajmili martu walyjakaja.’ Jampa-nyurranyaya jilanya warrkilkuka pungku, mirtanyurra pakiwana kulilku, jilanya, ‘Parnakamu ngarnka kuwarri pakirriku.’, paki. Jilanyanyurra kulilkura, ‘Jampangulyu parnakamu ngarnka pakirriku.’” \p \v 9 Jiijajju-jananya palunyamilikajangka wajarnu, “Wangka ngaanyaya pukunyju kulila! Karlkiluya-nyurranya martulu parlanykajalu manku katiku pungku, ka-nyurranyaya kangku kuutkarti. Juwumilingka-nyurranyaya jaajkajangka kangkura pungkumalpakamu yungkalmalpa, wartawintilu. Martuluya-nyurranya parlanykajalu mankura kangkura ngarajunkumalpa maajangka majuwartangka kapamanja. Jampa-nyurranyaya kangku yikijunku maajangka, wajalkunyurra-jananya wangka ngayumili. \v 10 Ngurra kujupa ngurra kujupanyurra ngayumili wangkanyurra wajalku. Palunya tayimu marla parnakamu ngarnka pakirriku. \v 11 Martu karlkilu-nyurranyaya manku kuutkarti katiku. Palunyangka kuutpurlukalu maajalu-nyurranya japilku ka rakanyurra nyinaku, mirtanyurra ngurlurriku. Mirtanyurra kurranyilu kulila!, ‘Nganarna wajalku kuutja?’, Mamalu-nyurranya nintijunku palumili Kurrurnju, palyanyurra wangkaraku. \v 12 Palunya tayimu nyuntunkurnu walyjaluntaya katiku kuutkarti yikijunku, jumaji ngayukujunyurra walyja martukaja nyinin. Kurtalu katiku marlangu yikijunku kuutja wajalku mituya pungkuraku, jumaji marlangu palunya walyjaju nyinani. Mamalu-pulanya katiku kajakamu yurntalpa yikijunku, kuutja wajalku mitu-pulanyaya pungkuraku, jumajipula ngayuku walyja nyinani. Kajalupula yurntalju katiku mamikamu mama yikijunku kuutja ka wajalku mitu-pulanyaya pungkuraku, ngayukupula walyja jumaji nyinani. \v 13 Karlkinpa-ngkuya martukaja yarnnga wirrilyi nyinaku, jumaji karlkinpangajuya ngayuku walyja nyinaku. Yiipijuya ngayuku junga wulu nyinaku, palunyangkaya wanka wulu nyinaku, Mamamili ngurrangka.” \s1 “Jurtawarta martuyuru ngula nyinaku.” \p \v 14 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Jurtawarta martuyuru ngula nyinaku, Mama ngarnawarrapurlukakura parlanypa. Martuya wulikaja ngurlujaka nyinaku parna Juutiyamartaji. Juwumilingka jaaji majungka palu jurtawarta nyinaku. Ka martukajaluya nintilu kulilku, ‘Mirta palu jurtawarta jaaji majungka nyinaku, paki.’ Yiipinyurra nyaku palu jurtawarta nyinani jaajingka, palujanunyurra ngurlu pinirriku, yapukarti, paluluntaya pungkujaku. Kuranjanyurra wangka palu kulilkuka kanyilku. \v 15 Palu tayimunga, yiipi martu kuju mayangka yawujayiti nyinaku, puringka, mirta palu kurrungku mayangka, palumili wartakaja mankuraku, junkuralura, yapukarti pinirrikura. \v 16 Ka martu kujupa warrkamurrimalpa kaatanmayangka. Palujanuyila mirta marlaku yankura purikarti, kuurtukura mankuraku, junkuraku, yapukarti pinirrikura. \v 17 Palu tayimu nyarruya nyinaku wantikaja manarrkajakamu jiji yampulpayikaja. Purtuya kulinmalpa wala yankuraku.” \p \v 18 Jiijajju-janampa wajarnu, “Mamaluwiyaju palu tayimukura ninti. Mamaraya japila!, mirtanyurra kalyu tayimu yarra yapukarti!, kalyulu-nyurranya pulakamuljaku. Palujanuraya Mama ngarnawarrapurluka japila!, mirtanyurra yapukarti yankuraku kalyu tayimu. \v 19 Palu tayimu jurtawarta palu nyinaku rawa walykuminyirri, ka-nyurranya rawalu pungamalpa, ngurlujakanyurra nyinamalpa. Palujanu ngula mayitpi jurtawarta kujupakaja nyinaku, kayilapa mirtaya martukaja ngurlujaka nyinaku. Julyju mirta jurtawarta jiiyuru walykuminyirri nyinapayi, paki, mirtaya martukaja ngurlujaka nyinapayi. \v 20 Palu tayimu mirta jurta rawa nyinaku, martukajaya pakirrijaku. Mamalu-jananya marrkulku, wirlarra yupaljawiyaju-ngkuya jurta pungku, jumaji palumili walyjakaja pakirrijaku.” \p \v 21 Jiijajju-janampa palumili wangka-nintikajaku yarrarnu wajarnu, “Yiipi martu kujupaluntaya yanku wajalku, ‘Nyawaya!, jiinya Kurayijpa, Mama ngarnawarrapurlukalu julyju wajarnu kurtingkuraku.’, kayilapanyurra ngangkulku junku. Yumuluntaya palunga kajalku. \v 22 Yarnnga-nyurranyaya yankurni kujunkujunpa, ka-nyurranyaya kajalku jilanya, ‘Ngayurna Kurayijpa yankupayi, Mama ngarnawarrapurlukalu julyju wajarnu ngayurni kurtingkuraku.’ Jilanyaya paki kajalku, kanyurra ngangkulku junku. Jiikajaya yankurni, ka maparnwintiluya yalyjirr kujupa kujupa ngapinmalpa, Mamamili maparnwintiluyuru, Mamamili walyjakajalu-jananyaya yilta kulilkuraku. \v 23 Palujanuya wurlku nyina!, jiikajaluntaya muunpungkujaku. Wangka jiirnantaya kurranyilu wajani, ngangkulkuranyurra ninti nyinaraku.” \s1 “Ngayu martu yarnngaku marlpa yurnturrjarna tiputimalpa.” \p \v 24-25 “Palu tayimu marla jurta majungka jirntukamupula wirlarra pakalku kujupawana, mirta rantalku, mungajarrarriku. Ka kurtalyakajaya punkalku. \v 26 Palunyangkarniya nyaku puntu yarnngaku marlpa yurnturrja tiputinpa. Maaja majurna-janampa tiputiku ka rantalku. \v 27 Tiputikurna Mamamili wikarrukajawinti. Karna-jananya wikarrukaja wajalku kurtingku, parna parlparriwanaya yankuraku. Yanku-jananyaya Mamamili walyjakaja martukaja manku, ka-jananyaya kangku kujungkalku.” \s1 “Wangalpaya ngangkula nintirriwa!” \p \v 28 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Wangalpaya ngangkula nintirriwa! Jampa wangalpa kakarrajanu wangkaku, ngangkulkunyurra jiinga wantajarrarriku. Wantajarraku-lanya wangalju nintijuninpa. \v 29 Palunyayuru jirntukamu wirlarralu-langku nintijunku, kanyurra ngangkulku, ‘Kuwarrirni maaja maju-lampa marlaku yankuni.’ \v 30 Wangka ngaanyaya kulila! Martukajanyurra kuwarri nyininpa, marlanyurra miturriku, wangka ngaanyarna-nyurranya wajani, yilta nyinaku. Jarujalumumartaji-nyurranyaya pungku, ka jaaji majuya pungku punkajunku. \v 31 Yilta parnakamu ngarnka pakirriku, ka ngayumili wangkaju yilta wulu nyinaku.” \s1 Kujuwiyajura Mama ninti nyinani, parnakamu ngarnka pakirrikura. \p \v 32 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Palu tayimula ngurrpa wulikaja nyinaku, ngayulurrju. Mamamili wikarrukajaya ngurrpa nyinaku, kujuwiyajura Mama ninti nyinani. \v 33 Ngampurrpaya nyinama!, palunya tayimukulara ngurrpa, junga wulujuya nyinama! \v 34-36 Wangka palunya yumuwanpa nyininpa jilanya. Maaja ngurra kujupakutu yanku. Wajalku-jananya palumili warrkamupurlukakajangka, mayakamu wartakaja ngampurrju kanyilkura. Warrkamupurluka kuju warrkamurriku tuwungka, wupuntamunkura-janampa, jarrpajunkuraku kaninyjarra. Maajalura wajalku, ‘Tuwungkalu ngarama!, ngayukuju nyakuma!, tuwuju wupuntamunkura, mirtan kunyalarrira.’” Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Mayiti maaja yankurni ruka, mayiti kutuwartirni, mayiti yungunyungunpa. Nyakularaya nyinama!, maaja walarni marlaku yankujakungkamarra, mayiti nyakujaku-nyurranya kunyala ngarrinpa.” \v 37 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Wangka jiiyuru, nyakulajuya nyinama!, marlakurna maaja yankurni.” \c 14 \s1 Kujungkarringuya wangkangu Jiijajpa pungkuraku \p \v 1-2 Juwukajaya kujungkarripayiya mirrkaku Mamayilaya marninypungkura. Palunya karrpuparaku-janampa yini Pajuwupa. Palunyangkaya mirrka pikinpawutuparni ngalkupayi. Nyukurniya kulirnu Jiijajpaya mitu pungkukijalu, Muujajmili wangkapurlukakajalu, yatilyparakululurrju. Pajuwupa palunyangkaya kurranyi karrpu kujarrangka jaalpuya kujungkarringu wangkangu Jiijajpaya mankura mitu pungkuraku. Jilanyaya wangkangu, “Mirtala manku laltungka, Pajuwupangkala kuwarri nyininpa, laltulu-lanyaya wirrilyiwintilu pungkujaku. Jiijajkuraya martukaja pukurlarrinpa.” \s1 Yurrkanyjulu Jiijajja jinyji yintirnu \p \v 3 Palunyangka Jiijajkamu palu wangka-nintikajalurrjuya tawunja Piijaningka nyinapayi, puntu Jayimunku ngurrangka. Jayimun julyju ngarnta lipurujiwinti nyinapayi. Jiijajju mangarri ngalkupayi, yanulu yurrkanyju katangka yintirnu jinyji, paatuljanu wupuntamunuka. Jinyji palunga mani jumawarta. Julyju payamunu kanyilpayi. \v 4 Karlkinparaya martukaja wirrilyirringu. Wajarnu-ngkuya, “Nyaaku palu yurrkanyju jinyji yintirnunirra? \v 5 Yungkungara-langku katirala jalamunkungara mani majuwartaku. Ka yungkungarala-jananya nyarrukaja wulpipulpa, ngarntawintikaja, mani.” Palunyajanu yurrkanykuraya wirrilyirringu. \p \v 6 Palunyangka Jiijajju-jananya wajarnu, “Jurraya!, yurrkanypa nyarru. Nyamurni yintirnu, palyaminyirri.” \v 7 Yarrarnu-jananya wajarnu, “Jiikajangaya nyarrukaja wulpipulkaja nyininpa, kunyjunyu-janampanyurra palukajaku ngapilkura. Ngayukulurrjukujunyurra kuwarri kunyjunyu ngapilkura, mirtarna-nyurranya rawa nyinaku. Wanti jiilurni kuwarri kunyjunyu ngapirnu. \v 8 Murrarnila jinyji mitungka yintirni. Palunyayururni yurrkanyju ngaalu yintirnu kurranyi, nintipukalu. Marlawanalurniya tuunyjunku.” \v 9 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Kulilarniya! Wangka ngaanyaya kulila! Wangka ngayukurnu wajalkunyurra yinta kujupangkakamu yinta kujupangka, yarnngalu, marlajanukajalulurrjuya. Wangka ngaa kujupalurrjuya parra wajalku, ngaalurni yurrkanyju yintirnu, katangka, jinyji. Yuwa, wangka jiikuraya martu yarnngalu kulilku karaya ninti nyinaku.” \s1 Parlanyarringura Juutajpa Jiijajku \p \v 10 Wangkanintikaja Jiijajkuraya nyinapayi tuwal wulikaja. Kuju yini Juutajpa, Yijikariyatmartaji. Palunyangka Juutajju yanu-jananya wajarnu, yatilyparaku jaajmapu, “Ngularna-nyurranya nintijulku, Jiijajpa mankurakunyurra.” \v 11 Kulirnuya wangka jaajmapulu kaya pukurlarringu. Wajarnuraya, “Manilajunta yungku ngula.” Palunyangka Juutajju manikijalu kulirnu ka jilanyalurrju kulilpayi, Jiijajpaya mankuraku, yatilyparakulu. Kulirnu Juutajju jilanya, “Yupalpaya nyinaku Jiijajmilikaja, karna ngayulu yanku wajalkurna-jananya Jiijajpaya mankuraku.” \s1 Ngalkukijaluya mirrka Jiijajmalulu \p \v 12 Juwukajaya Pajuwupakuraya kujungkarripayi, kukurnjarriya pungkupayi ngalkukijalu. Palunyangka Jiijajmili wangka-nintikajaluya japirnuraya Jiijajpa, “Ngurrangkala wanyjangka junku mirrkakamu kukurnjarri?, ngalkurala ngayunju.” \v 13 Wangkaninti kujarrangka-pulanya Jiijajju wajarnu, kurranyi yankupula junkuraku rayiti mirrkakaja. Jilanya-pulampa wajarnu, “Yankupulan tawunkarti. Jampapulan nyaku martu kuju kalyuwinti yankuni. Wanalkupulan mayakarti. \v 14 Kurrungkupulan mayangka ka japilkurapulan maaja jilanya, ‘Ngayu kujarraku maajalu-linyaju yiyarnu. Maya ngaangkalaju wanyjangka ngalku?, mirrkakamu kukurnjarri, Jiijajmili wangka-nintikajalu’ \v 15 Maajalu palunyaluntapula tatijunku ngarnawarra nintijunku tiipulwinti. Palunyangkapulan mirrkakamu kukurnjarri junku.” Jilanya Jiijajju-pulanya palu kujarra wajarnu ka yiyarnu. \p \v 16 Palunyangka yanupula nyangu kalyuwinti martu yankupayi. Wanarnulupula ka wajarnulupula Jiijajmili wangka. Kapula mirrkakaja kukurnjarri rayitipula junu yanu, ka marlakupula yanu Jiijajkarti. \v 17 Jampa mungarringu wangka-nintikajakamu Jiijajlurrjuya yanu mayakutu palukarti. \v 18 Nyinaraya tiipulja ngalkupayi. Ka Jiijajju-jananya wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Ngaangka martu nyinin kuju ngalkuraka. Palunyalu-jananya wajalku, ngayurniya mankuraku karniya kangku kanyilkura.” \v 19 Kulirnuya wirla walykurringu. Jiijajpaya japirnu kujunngurulu kujunngurulu, “Kajirnin ngayu wajarni? Ngayurna ngurrpa.” \v 20 Jiijajju-jananya wajarnu, “Ngayuku walyjajunyurra tuwal wulikaja. Kujulu-jananya yanku wajalku, ngayurniya mankuraku. Palunyangka jiilunga kujulu ngaangkaliju karrkartangka mirrka tupurljuninpa. \v 21 Ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa nyininpa. Yiltarniya kuwarri miturntanku. Jilanya Mamamili wangka jakurlpurlukalu julyju mirlimirlingka wakarnu. Martu palunyalu-jananya yanku wajalku ngayurniya mankuraku. Yilta-jananya ngayuku jakurljunku. Palunyangka wirla walyku nyinaku, mirta pukurlpa. Palunyangka Mamalu palu martu warrkilku yiyalku ngulampa, mirta Mamamilingka ngurrangka kurrungku.” Palujanu Jiijajju-janampa yarrarnu palumili wangka-nintikajaku wajarnu jilanya, “Palunga yilta walyku nyinaku. Palya nyinangara jii martu jakurljunkuparni. Juku miturringara palunyangka Mamalu katingara ngurrakarti, palumilikarti.” \s1 Jiijajmili mirrkaya ngalangu, kaya miji palumili jikirnu \p \v 22 Tiipuljaya ngalkupayi. Ka Jiijajju karlukarlu manu ka Mamangkalu marninypungu, “Mirrka-lanyajun ngaanya yungkuni.” Ka warlangu yunguyila-jananya. Wajarnu-jananya, “Nyii! Mirrka ngaa ngalaya! Ngayu kawurninyurra ngalkurni.” \v 23 Palunyangka wama manu kaapungka. Ka Mamangkalu marninypungu, “Wama-lanyajun ngaanya yungkuni.” Ka-jananya kaapu yungu, jikilkurakuya. Palujanu wulikajaluya jikinu. \v 24 Ka-janampa Jiijajju yarrarnu wajarnu, “Wama ngaa ngayurninyurra jikirnu mijiyuru. Julyjuya kuka mirtayirti pungkula miji yintilpayi, Mamalu-janampa walyku wirrupungkula kunyjunyulkura. Kuwarrirna-nyurrampa wartangka miji yintiku mirtayirtiyuru, puntukajakurna-nyurrampa, walyku wirrupungkula kunyjunyulku. Jamparna miturriku Mamaluntaya martukaja jamartapungku walykukaja wirrupungkuraku. \v 25 Mirtarna wituka jikilku ngaanya wama parnangka, paki, ngurra kujupangkarna jikilku ngula. Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku palunyamili puntu walyja. Kujungkarrikurna-jananya jikilku wama kujupa.” \v 26 Mamakuraya yinkarnu turlku, kaya pakarnu yanu yapukarti, yini Yalipajkarti. \s1 Jiijajju wajarnu, “Piija! Ngurrpajun wajalku.” \p \v 27 Jiijajju-jananya wajarnu wangka-nintikajangka, “Kuwarrirninyurra junku yanku. Palunyayuru Mamakurnu wangka nyinin jilanya, ‘Kukurnjarriku maajaya pungku. Palunyangkaya pinipinirriku, kukurnjarri kujunkujun.’” \v 28 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Mamalurni mitujanu wankalku, karna yanku marlaku parna Kaliliyakarti. Kurranyirna ngayu yanku, ka marlarniyan yanku.” \v 29 Piijalura wajarnu, “Karlkiluntaya junku yanku ngayulurnanta mirta junku yanku.” \v 30 Jiijajjura Piijaku wajarnu, “Wangka ngaanya kulila! Kuwarri mungajarra pawurla mirraku. Palunyangka kurranyi ngayukujun ngurrpajunku, yupal tayimu.” \v 31 Piijalura wiltulu wajarnu, “Mirtarnangku ngurrpa wajalku. Yiipi nyuntuntaya pungkukijalu, palunyangkali kujungka ngaraku, ngayu kujarra-linyaya pungkuraku.” Jiijajmili wangka-nintikajaluya wajarnu, “Yuu, palunyangkala kujungka ngaraku jijaku.” \s1 Ngurra Kajimaningka Jiijajjura Mama japilpayi. \p \v 32 Palunyajanuya Jiijajmapu purnukutu yanu, yini Kajimanikarti. Jiijajju-jananya marrkurnu, “Ngaangkajuya purnungka majala!, yankurarnalu Mamangka wangkakura.” \v 33 Karlki-jananya marrkurnu ka yupalpa-jananya katingu, Piija, Jayimijpa, Jaanpa. Wirla walykurringu Jiijajpa. \v 34 Ka wajarnu-janampa, “Wirlarna walykurrinpa, jampangulyurna miturriku. Ngaangkajuya majala!, nyakumarniya!, wiyanyurra kunyalarri!” \v 35 Jiijajpa maa yanu parnangka wartuyikingu. Ka Mamangkalu wangkangu jilanya, “Mama! Mayitin jilanya kulirni, ngayurniya pungkujakungkamarra, mitu. Palunyangka-jananya walykukaja marrkula!, ngayurniya junkuraku, jilanyakurnanta japirni. \v 36 Mama nyuntun maparn maju, palyalu-jananya marrkulku, ngayungkamarra! Mayitin nyuntulu kulirni pungkurakurniya. Waal palya ngayurniya pungku, jumajin nyuntulu kulirni, palya.” \p \v 37 Palunyajanu-jananya Jiijajju yanu nyangu kunyalaya ngarrinyjanpa. Piija kanarnu Jiijajju, kara wajarnu, “Jayimun Piija! Nyaajanun nyuntu kunyalarringu? Rawaparnirna yanu marlakurringu. Kanan nyinangara nyakungarajun.” Yarrarnu-jananya wajarnu, \v 38 “Kanaya nyinama!, nyakumajuya! Mamangkaluya wangka!, kujupalu-nyurranya muunpungkujaku, ngayurninyurra junkula yankujaku. Palyalunyurra kulirni, ngayukujunyurra junga nyinakuraku. Kujupalu-nyurranya mayitpi muunpungkujaku, ngayurninyurra junku yankuraku. Palunyangkamarranyurra Mama japinmalpa.” \p \v 39 Jiijajpa marlaku yanu yarrarnulu Mamangka wangkapayi, wangka palunyayuru. \v 40 Wangkanintikajaya nyinangu nyuurrarringu, ka kunyalarringu. Palunyajanu-jananya marlaku yanu nyangu kunyalaya ngarrinyjanpa, mirtaya kana nyinangu, paki. Jiijajju-jananya kanarnu, kaya kurntarrira yaka nyinapayi. \p \v 41 Jiijajpa wituka yanu marlaku Mamangkalu wangkapayi. Palunyajanu-jananya marlaku yanu wajarnu, “Nyaakunyurra kunyala ngarrinpa? Nyamu pakalaya! Kuwarrirniya manku katikurniya yungku walykukajangka, martu yarnngaku marlpa. \v 42 Pakalaya!, kujungkala yanku. Jii-jananyaya nyawa!, yaninparniya laltu. Kuju jiingkarni yaninpa palulunga-jananya jakurljunu, ngayurniya mankuraku.” \s1 Jiijajpaya manu. \p \v 43 Palunyangka Juutajpa yanurni palungara Juutajpanga wangka-ninti nyinapayi, Jiijajku. Juutajmapuya yankupayi, karlkinpangaya nayipu majuwinti yankupayi, ka karlkinpangaya wanawinti. Jaajmapulu-jananyaya wajarnu yiyarnu, yirnakajalukamu, yatilyparakulukamu, Muujajmili wangkapurlukakajalu. \v 44 Nayipuwintikamu wanawintilurrju-jananya kurranyilu Juutajju wajarnu, “Palunyarna-nyurranya Jiijajpa nintilku, yankurna nyunyjulku. Palunyangkanyurra manku wiltulu katiku, yankujakungkamarra.” \p \v 45 Juutajpalu yanu Jiijajja wangkangu, “Nintipuka!” Palunyajanu nyunyjurnu. Murrarniluya Juwukajalu julyju nyunyjunma-ngkuya kujungkarrira. \v 46 Palunyangkaya Jiijajpa manu nayipukajawintilu. \v 47 Jiijajmili wangka-nintilu nayipu majuwintilu yilarnuka katupungu kuran punkajunu, kuju yatilymili warrkamupurluka. \v 48 Jiijajju-jananya nayipuwintingka wajarnu, “Ngayurninyurra martu walykuyuru mankukija yanurni nayipuwintilukamu, wanawintilulurrju. \v 49 Jaajpa majungkarna-nyurranya nintilpayi karrpu kujupa karrpu. Jiingkarninyurra mankungara, mirtarninyurra jiingka manu, paki. Ngayulurna mirta walykukaja ngapilpayi, paki. Palujanurninyurra junkungara. Palyalurninyurra manku katiku, jumaji Mamamili wangka jilanya nyininpa. Wangka palunya kuwarri yiltarriku. Mamamili wangka jakurlpurlukakajaluya julyju wajarnu, ngayurninyurra mankura katiku.” \p \v 50 Jiijajpaya manu ka mawu katingu. Palunyangkaya Jiijajmilikaja wangka-nintikaja ngurlu pinipinirringu. \v 51-52 Ka kujulu yangupalalu marlawanalu wanalpayi. Mirta kulujukurlu yankupayi, pulanykartikurlu yankupayi. Yangupalaya nyangu nayipuwintikajalu kaya karlkilu muntarnuluya pulanykarti, ka ngurlu pinirringu kulujuparni. \s1 Jiijajpa kuutja yikingu \p \v 53 Jiijajpaya winirnu katingu maaja majukarti yatilykarti, palumili ngurrakarti. Maaja palu-janampa kurranyi mirrangu kujungkarriraku, yatilyparakukamu, Muujajmili wangkapurlukakajakamu yirnakaja. Kujungkarriraya majalpayi Jiijajku, maajamili ngurrangka. \v 54 Piijalu Jiijajja marlakarti wanalpayi wirrirlilu. Maajamilingka ngurrangka piinyjingka jarrpangu. Jiingkaya jantulwintikaja warungkaya nyinapayi. Ka yanu-jananya nyinatingu, waru nganyjilpayi. \v 55 Mayangka kaninyjarra maajakajalu-ngkuya japirnu, “Kuutja ngaangka nganalu-lampa wajalku?, jii Jiijajju ngana putamanu.” Palunyangkaya karlkin kujupalu pakarnu mayujunu. \v 56 Karlkinjuya pakiwana wajalpayi, mirtaya wangka kuju wananma. \p \v 57 Karlkin kujupaluya pakarnu mayujunu jilanya, \v 58 “Kulirnulaju jiilu Jiijajju wajarnu jilanya, ‘Jaajpa maju paluya martu laltulu palyara ngarajunu, karna ngayulu warlangku, palujanurna karrpu yupaljarna ngayulu palyalku ngarajunku, jaajpa kujupa, mirta martu laltulu, paki.’” \v 59 Jiiwanaya karlki kujupa pakiwana wangkangu, mirtaya wangka kuju wananma. Palunyangka maajakajaluya purtu kulirnu, jilanya wajalkuraku, Jiijajpaya karlki kujupakajalu miturntankuraku. Jumajiya mirta palukajalu wangka kuju wanalpayi, paki. \v 60 Palujanu Maaja majulu pakarnu Jiijajja japirnu, “Nyaaya palukajalu wajanu?, nyuntulun jaaji kujupa ngapilkuraku. Wajala-lanyaju!” \p \v 61 Jiijajpa yaka yikipayi, wiya wangkangu. Maaja majulu palunyalu yarrarnu japirnu, “Junga-lanyaju wajala! Kajin nyuntu Kurayijpa ngarinpa, Mamaku kaja?” \v 62 Jiijajjura wajarnu, “Yuwa. Ngulangarninyurra nyaku Mamangkarnalu kujungka nyinaku, ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa. Maaja maju kujarraliju jiingka nyinaku maparn majuwinti. Ngularninyurra nyaku yurnturrjarna tiputiku, ngarnkajanu.” \v 63-64 Maaja majura wirrilyirringu ka kulujpangku warlangu. Jiiyuruya Juwukajalu murrarnilu-ngkuya kulujpa warlangkuni, jampa kujupalu wajalku jilanya, “Mama ngarnawarrapurlukaliju maaja maju kujarra nyinani.” Jampangku warlangu kulujpa wajarnu-jananya, “Ngaalu pakiwana wajanu, mirta palu ngarnkapurluka, paki, ngaanya martu ngaamartaji, parnapurluka. Mirtala karlkikula-janampa mirraku wangkakura, nyamula kuwarri kulirnu, palulungku wajanu, Mama ngarnawarrapurlukakamupula palu kujungka nyinani. Yilta, luwu-lampa warlangu, ngananyurra wajalku? Yaalu mankula?” Yarnngaluya mitujunu. Wajarnuya, “Jantulwintikajaluya katira mitu puwa!” \p \v 65 Palunyangkaluya Jiijajja ngumpangka jangajunma. Jiijajpaya karrpirnu kuru, nyakujakungkamarra, kaya ngumpa pungama. Ngarlpungarlpuluya japinma, “Nganalunta pungama ngumpa? Wajala-lanyaju! Nyuntun Kurayijpa nyininpa maparn maju. Wajala-lanyaju!” Jantulwintikajaluya jiiyuru Jiijajpa wituka pungama. \p Piijalu ngurrpa wajarnu \p \v 66-67 Palunyangka Piija warungka nganyjira nyinapayi. Maaja jiiku warrkamupurlukalu yurrkanyju yintarnu ka japirnu, “Kajin Jiijajjalun nyuntu nyinapayi?, Najarajamartajingka?” \v 68 Piijalu kajarnu jilanya, “Ngurrparna! Purturnanta kulirnin. Nganan wajarni?” Piija pakarnu yanu kiitukutu ngarapayi. \p \v 69 Yurrkanyju palulu yarrarnu nyangu Piija, ka-jananya wajarnu, “Yilta, jiinyalu puntu Jiijajja yankupayi.” \v 70 Piijalu yarrarnu-jananya wajarnu, “Ngurrparna.” Kinti ngarapayiluya wajarnu Piijangka, “Yilta, nyuntulun Jiijajja yankupayi, nyuntun Kaliliyamartaji, palunyayuru.” \v 71 Piijalu-jananya yarrarnu ngurrpajunu jilanya, “Mama ngarnawarrapurlukangka kurungka jungalurna-nyurranya wajarnin, ngurrparnara. Yiipirna paki wajarni, Mamalurni ngarnawarrapurlukalu pungku. Yiltarna-nyurranya wajarnin, ngurrparnara.” \p \v 72 Palunyangka pawurla mirrangu. Mirranyjanpa Piijalu kulirnu. Palungka Jiijajmili wangkangka kulirnu, ka yulapayi. Jilanya Jiijajju kurranyilu wajarnu, “Pawurla mirraku. Palunyangka kurranyilujun ngurrpajunku yupal tayimu.” Piija yilta yulangu kurntawinti. \c 15 \s1 Maaja Payilatkutuya Jiijajpa katingu. \p \v 1 Jirntu pakarnu, palunyangkaya kujungkarringu, yatilyparakukamu, yirnaparakukamu, Muujajmili wangkapurlukakajakamu, yirna kujupakajalurrju. Kujungkarringuya miitingpa wangkangu. Wangkanguya wajarnu, Jiijajpa karrpira katira maaja majukarti, yini Payilatkarti, kapamankarti. Katinguya yikijunu. \v 2 Payilatjulu Jiijajja japirnu, “Juwuku-janampan maaja maju yikini?” Ka Jiijajjulu wajarnu, “Yuwa. Nyuntumili wangka palu yilta nyinani.” \p \v 3 Palunyangkaya yatilyparakulu Jiijajpa kuru wajalpayi, Payilatja mirangka. \v 4 Payilatjura Jiijajku yarrarnu japirnu, “Jilanyantaya jiikajalu yupal tayimu kuru wajarnu. Nganan wajalku?” \v 5 Jiijajpa wulu wangkaparni ngarama, mirta-jananya wangkangu. Ka Payilatju purtu kulirnu. \s1 Jiijajpaya mitujunu, miturntankura \p \v 6 Juwukajaluya kujungkarripayi mirrkaku Mamayilaya marninypungkura. Palunya karrpuparaku-janampa yini Pajuwupa. Pajuwupa palunyangka Payilatju-janampa murrarnilu purijina kuju walajula yiyala, jampa Juwukajaluya Payilatpa japila. \v 7 Palunyangka puntu kuju Parapajpa jiilja nyinama. Parapajmapuluya julyju kapamanmapumili martukaja pungama. Palu tayimu Parapajju kuju puntu pungu mitu. \v 8 Juwukajaluya martukajalu Payilatmili mayakutu yanu japirnu, purijina kuju walajunkura. \v 9 Payilatju-janampa puntajilu japirnu, “Purijina nganakuranyurra wangkani?, mayitpi maaja majuku paluku. Palunganyurra martukajalu wajani, Juwukajamili maaja maju.” \v 10 Wangka paluku-jananya japirnu Payilatju, Jiijajpa walajunkura yiyalkura. Kurranyilu kulirnu Payilatju, “Yatilyparakuraya Jiijajkuraya parlanypa nyininpa, jumajiraya martu yarnnga pukurlarrinpa. Palunyangkarniya katingu yikijunu.” \p \v 11 Payilatju-jananya wangka paluku, japirnu jilanya “Nganakuranyurra wangkani?” Palunyangka yatilyparakulu-jananyaya parra yanu martukajangka muunpungkupayi, “Parapajpaya wajala!, mirta Jiijajpa.” Jilanyalu-jananyaya muunpungkupayi martukaja. Palunyangka martukajaluraya japirnu Parapajku. \v 12 Payilatju-jananya yarrarnu japirnu, “Puntu kujupa wanyjalmalkurna? Kulirnurna Juwukajalunyurra wajalpayi maaja maju-nyurrampa jiinya.” \v 13 Ka wiltuluya wajarnu, “Wartangkaya martu jiinya wiltijula, miturntala!” \v 14 Payilatju-jananya yarrarnu japirnu, “Jiinya ngurrpa. Ngana putamanu? Nganajanula wiltijunku?” Wululuya wiltulu wajalpayi, “Wartangkaya wiltijula miturntala!” \p \v 15 Palunyangka Payilatju Parapajpa kurtingu martukaja-jananya yarnnga pukurlmanu. Ka wajarnu-jananya jantulwintikajangka Payilatju, Jiijajpa wiipwintiluya pungkuraku. Yungkalpayiya. Palunyangka-jananya wajarnu Payilatju kangkuraya jantulwintikajalu wartangka wiltijunkura. \s1 Ngarlpungarlpuluya Jiijajpa marninypungu \p \v 16 Jantulwintikajalu-ngkuya ngurrakarti katingu Jiijajpa. Ngurra palunyangka-janampaya jantulwintikajaku kujupakajaku mirrangu ka kujungkarnu. \v 17 Kujungkarringuya jantulwintikaja yarnnga. Ka Jiijajjaluya kuurtu tikamaturnu ka junuluya kujupa kuurtu marumaru, maaja majukurnu. Yakirriyuruluya palyarnuka junu jilkarnkajawinti, katangkaluya. \v 18 Ngarlpungarlpuluya pupangu ka nyurnilu wajanma jilanya, “Maaja maju, wulu nyinama! Juwuku-janampan maaja maju yilta.” \v 19 Palunyajanuluya wartawintilu manuka pungkupayi, katanyuku. Yumuluya pupatipayi, ka nyurniluya wajalpayi, ka Jiijajjaluya jangajunama. \v 20 Kuurtuya marumaru tikamaturnu ka junuluya kulujpa walyja, marlaku. Kaya manu katingu wartakarti wiltijunkurakuya. \s1 Jiijajpaya wartangka wiltijunu \p \v 21 Tawunpaya junu yanu, ka nyanguya Jayimunpa, Jarinimartaji. Martu palunga parna kujupajanu yankupayi, Jarujalumukarti. Jayimunpa palunga Yalikijantakukamu Ruupajaku-pulampa Mama nyinapayi. Wajarnuraya Jayimunku jantulwintikajalu, “Ngaanya warta Jiijajkura marra kati!, yapu jiikutu.” Ka Jayimunju manu katingu. \v 22 Yapu yini Kulkujakutuya Jiijajpa katingu. Kulkuja wangka kujupa-janampa. Jilanyaya wajalpayi, “Kata tarrka ngurra.” \v 23 Palunyajanuraya Jiijajjpa purtu yungu wama, mitijinwinti, jikilkura. Jiijajju purtu yajinuka junu. \v 24 Ngurra palunyangkaluya kulujpa tikamaturnuka wartangka nyiilamunu. Palunyajanuya warta Jiijajwinti yikijunu, wulu yikira miturrikura. Kaya jantulwintikaja parangkupayi kaartangkayuru Jiijajmili kulujkajawinti. \v 25 Karrpukarrpuya Jiijajpa wiltijunu. \v 26 Wartangkaya katu nyiilamunu pukujingka wangka jilanyawinti, “Ngaanya Juwuku-janampa maaja maju.” Kuutpurlukalu maajalu wajarnu, “Wangka jiinyaya nyiilamula jurra!” Murrarniluya wakara junkupayi, wangka martulu putamankunyjajanu. \v 27-28 Ngulyujanu-pulanyaya kujarra warta kujupa kujarrangka nyiilamunu yikijunu. Yupalpaya palungka ngarangu Jiijajpa kutungka. \p \v 29 Martukajaya yiwarrajunma ka Jiijajpa wulu wanka wiltiyikipayi. Kaluya nyurnilu nyakula kaluya wajanma jilanya, “Nyuntulu-lanyajun wajarnu Juwumili jaajpa maju warlangkukijalun. Ka karrpu jurripalangkan marlaku palyalkija maparnwintilu. \v 30 Wangka palunyan wajarnu. Palunyangka maparn majulungku tiputi ka wankala!” Jilanyaraya ngarlpulu wajarnu, mirta yiltalu. \v 31 Wangka palunyayuruya martukaja nyurniya wangkapayi, yatilyparakukamuya Muujajmili wangkapurlukakaja. Wangka kujupaya wajanma ngarlpungarlpulu, “Jiilu-jananya martu kujupakaja wankalpayi, mirtangku walyjalu wankarninpa. \v 32 Mayitpi ngaa Juwuku-lampa maaja maju yilta wiltiyikininpa. Yiipi tiputiku jaalpu, palunyangkala kulilku Mamamili maparn maju nyininpa, yilta Kurayijpa.” Palu ngulyupurluka kujarralupula wartangka wiltingarapayi. Jii kujarralupula Jiijajja wangka jilanyayuru kiin nyurnilu wangka wajalpayi. \s1 Jiijajpa miturringu \p \v 33 Jirntu karrpungka parna parlparringka mungarringu. Palunyajanu rukayila marlaku jirnturringu. \v 34 Jiijajju wartangkalu Mamangka wiltulu japirnu, “Yiluyi yiluyi lama japakajani?” Wangka walyjalu japirnu jilanya, “Mama ngarnawarrapurluka, nyaajanulurnin junu yanu?” \v 35 Ngamuya karlki ngarangu wangka paluya purtu kulirnu. Pakiwanaya wajarnu, “Kulilaya! Mitupurlukakura Yilayijaku mirraninpa, julyju palunga miturringu.” \v 36 Kujupalura pinirringu wartangka kulujpa karrpirnuka wama yurnangka tupurljunu. Kalu yitijunu yungu. Ka-ngkuya wajarnu, “Kurlu nyawaya! Mayitpi Yilayija wankarriku ka yankurni kurtingku parnakutu, palu Jiijajpa.” \p \v 37 Palunyajanu Jiijajpa wiltu mirrangu ka miturringu. \v 38 Palunyangka jaajja majungka Juwuku-janampa kaliki yaarrangkangu, kaliki jiinya wiltu yikipayi. \v 39 Jantulwintikajaku-janampa maaja ngarapayi. Ka nyangu Jiijajpa mirranyja ka wajarnu, “Yilta, puntu ngaa Mamaku kaja wiltiyikini, ngarnawarrapurlukaku.” \p \v 40 Jiijajpa kurranyikurlu wanka wiltiyikipayi, palunyangkaya wantikajalu wirrirlijanulu nyakuma. Wanti kujarrangapula jiikajangka kujungka yikipayi yinipula Miiri Makatalamartajikamu, Miiri kujupa yakurti-pulampa Jayimijkukamu Juujapku. Palukajangka-jananya wanti yikipayi yini Jalumpa. \v 41 Jampaya julyju Jiijajkamu wangka-nintikaja parna Kaliliyawana nyinapayi, wanti palunyakajalu-jananyaya kanyilpayi ngampurrju, mirrkaya-jananya kujara yungkupayi. Wantikaja karlki kujupa-jananyaya Jarujalumukarti yanurni Jiijajmapungka. Kujungkarringuya ngarala nyakupayi. \s1 Mituya ngarrijunu pirnkingka \p \v 42-43 Karrpu Purayitingka Jiijajpa miturringu. Rukarrinyjangka puntu Juujappa Yaramajiyamartaji yanurni. Yungunpa Jarriti-janampa ngarangu Juwukajaya warrkamuparni nyininpa, Jarritingka, mirtaya tuunyjunkuninpa Jarritingka. Juujappa-janampa Juwukajaku maaja maju nyinapayi. Wuluya jii maajakaja kujungkarripayi Jarujalumungka. Juujappangara Mamaku walyja nyinapayi, ngarnawarrapurlukaku. Juujappa palu yanu Payilatmili, mayakarti, ka ngurluparni jarrpangu Payilatpara japirnu, Jiijajpa mitu tipujunkula ka katira tuunyjunkura. \v 44 Palunyangka Payilatjura japirnu, “Yilta, Jiijajpa kuwarri mitu wiltiyikini?” Palunyajanu Payilatju mirrangura maajaku, jantulwintikajaku kara japirnu, “Jiijajpa kaji mitu?, mayiti wanka wiltiyikini.” \v 45 Mitu kulirnuka Payilatjulu wajarnu Juujapja, kangkura tuunyjunkura. \v 46 Juujapju julyju payamunu kanyilpayi, warntu mitupinti. Wartangkaya Juujapmapulu tipujunu kaya katingu warntungka tayimapurnu. Kaya katingu pirnkingka ngarrijunu, ka yapuluya marlaku juturnu, Juujapmapulu. Pirnki palunya jiikajaluya jawarnu pirnkirnu, julyju. \v 47 Wanti kujarralupula nyakupayi paluya Jiijajpa pirnkingka junu, yini Miiri Makatalamartajilukamu Miirilu, Juujamili yipilu. \c 16 \s1 Jiijajpa mitujanu wankarringu \p \v 1 Jarritingka mungangkaya payamunu kanyilpayi, jinyji nyirtilpinti, Miirilu Makatalamartajilu, Jalumju, ka Miiri kujupalu Jayimijku yipilu. Kulirnuya yungunpa Jiijajpaya yankula jinyjiluya yintilkijalu. \v 2 Jaantingkaya yungunpa yanuya jii pirnkikarti. \v 3 Yanamaya kutungka japirnu-ngkuya jilanya, “Nganalu-lampa pirnkijanu yapu palu ruulumunku ka wupuntamunku? Yapu jii purtulypa.” \v 4 Tiwajanuluya nyangu jii yapu wupunpa yikipayi. \v 5 Yanuya pirnkingka kurrungu. Kaya nyangu kuju warrinyji pirnkingka nyinapayi, wayitwankurlu kulujkurlu. Nyangukaya ngurlurringu yikipayi. \p \v 6 Palunyangka-jananya warrinyjilu wajarnu, “Mirtanyurra ngurlu yikima! Ngurrirninparanyurra Jiijajku Najarajamartajiku. Wartangka wiltiyikingu ka miturringu, kayilapa wankarringu yanu. Ngaawana ngarripayi, nyawaya!, pakirringulura.” \v 7 Warrinyjilu-jananya yarrarnu wajarnu, “Parna Kaliliyakutu pakarnuka maa yaninpa, kurranyi-nyurrampa. Ngurra palunyangkanyurra yanku nyaku, Jiijajju-nyurranya kurranyilu wajarnu jiingkanyurra nyakuraku. Wangka palunya-jananyanyurra wantikajalu yanku jakurljunku wangka-nintikajangka, Piijangkalurrju.” \p \v 8 Kaya ngurlurringuka purtu kulirnu. Pirnkijanuya pakarnu tititipungkupayi ngurluwinti, ka walaya pinirringu. Martukajangka-jananyaya kutungka mirta wajarnu. \s1 Jiijajpalu Miiringka yutirringu \p \v 9 Jiijajpa Jaantingka yungunpa mitujanu wankarringu. Ka Miiringka Makatalamartajingkalu yutirringu, kurranyi. Martu karlkingka-jananya marla yutirringu. Miiringkalu palungka julyju Jiijajju malpukaja japan wulikaja payirnu kurtingu. \v 10 Kayilapa Miiri palulu-jananya yanu nyangu, wangka-nintikajaraya yulapayi, Jiijajku mituku. \v 11 Wajarnu-jananya, “Nyangurna, wanka nyininpa.” Kulirnukaya paki kararnu. \p \v 12 Palunyajanu Jiijajpa-pulanya yutirringu palumili wangka-ninti kujarrangka, ruutuwanapula ngurra kujupakutu yankupayi. Jiijajpa ngumpa kujuparringu jampa yutirringu-pulanya. Marlapula nintirringu pukurlarringu. \v 13 Marlakupula Jarujalumukutu wala yanu. Ka wajarnupula-jananya, “Jiijajpaliju nyangu, wanka nyininpa.” Kulirnuya paki kararnuya wituka. \s1 Wangkanintikajangka-jananya yutirringu \p \v 14 Palunyajanu Jiijajpa-jananya palumilikajangka, lipin wulikajangka, wangka-nintikajangka yutirringu, jampaya ngalkupayi. Yutirringu-jananya ka wajarnu, jumajiya wantikajamili wangkakaja paki karalpayi, jumajiya Jiijajpa mirta ngangkulpayi, wankarriraku. \v 15 Wajarnu-jananya jilanya Jiijajju, “Yankunyurra parna kujupa kujupangka, ngurra parlparriwanangka ngayumili wangka-jananyanyurra wajala!, martungka yarnngangka. \v 16 Yiipi martuluya wangka palunya kulilku, palunyangka-jananyanyurra kalyungka jarrpajula! Palujanuya martu palukaja wankarriku, yiltaya wanka wulu nyinamalpa. Yiipiya martu kujupakajalu mirta kulilku, ngayumili wangka, mirtaya Mamakurnu ngurrangka nyinaku. Ngula Mamalu-jananya warrkilku yiyalku. \v 17 Martuluya yiipi kulilku ngayukurnu wangka. Palunyangka ngayumili maparnparna-jananya yungku, yalyjirrjuya palyalkura. Malpuya, palyalu payira yiyalku, ka wangka kujupaya wangkaku, ngayurniya marninypungkuraku. \v 18 Jilaya manku maralu kanyilku, mirta-jananya pajalku. Yiipi ngayuku walyjalu palya karalku payijinpa jikilku, mirta miturriku, wanka nyinaku. Ngarnta maju ngarrinyjanpa ngayuku walyjalu maralu pampulku, palunyangkayilapa wankarriku. Jilanyaya yalyjirrju ngapinmalpa. Martukajaluya nyaku ka kulilku, ‘Yiltaya Jiijajmili maparn majuwinti nyininpa.’” \s1 Jiijajpa takarnu ngarnawarra yanu \p \v 19 Palunyajanu maaja Jiijajpa-jananya yarrarnu wangkangu, ka ngarnawarra yanu, Mamangkalu kujungka nyinakuraku. \v 20 Palunyajanuya wangka-nintikajaya yanu ngurra parlparri, Jiijajmili wangkawinti. Nintilpayi-jananyaya palyalu, jumaji Jiijajju-jananya rakamanu, ngarnawarrajanulu. Palya-jananyaya ngarntapurlukakaja wankalpayi, ka malpu-jananyaya payira yiyalpayi. Martukajalu-jananyaya nyangu kulirnuya, “Yilta-lanyaya Mamakurnu wangka nintijuninpa.”