\id MAT Martu Wangka Mini Bible 2010 reprint with revisions \h Maajurrumili1 \toc1 Maajurrulu Wakarnu Ngaanya, Jiijajmili Wangka Kunyjunyu \toc2 Maajurrumili1 \mt1 Maajurrulu Wakarnu Ngaanya, Jiijajmili Wangka Kunyjunyu \c 1 \p \v 1 Yini ngaakajaya mitunyjanirriya julyju nyinapayi, Jiijaj Kurayijmili walyjakaja. Yipurampa Jiijajmili walyja julyju nyinapayi. Yipuramja marlakarti nyinapayi Tayipitpa, Jiijajmili walyja. \v 2 Yipuramkura kaja Yajikpa nyinapayi. Yajikkura kaja nyinangu Jayikappa. Jayikapkura kaja Juuta nyinangu. Jayikapkura kajakaja yarnnga nyinapayi. \v 3 Juutakura kaja kujarrapula nyinangu, Piirijkamu Jiiraku. Jiiraku yipira nyinangu, Tama. Piirijkura kaja Yijaranpa nyinangu. Yijarankura kaja Raampa nyinangu. \v 4 Raamkura kaja Yaminatappa nyinangu. Yaminatapkura kaja Najanpa nyinapayi. Najankura kaja Jaalmanpa nyinapayi. \v 5 Jaalmankura kaja Puuyajpa nyinangu. Puuyajju Ruujjupula manu kaja Yupitpa. Yupitkura kaja Jiijiyi nyinangu. \v 6 Jiijiyikura kaja Tayipitpa nyinangu. Tayipit-janampa maaja maju nyinangu. Tayipitkura kaja Jalamunpa nyinangu. Martu Yurayamili nyupalu manu Jalamunpa, Tayipitju ngulyulu manuka marlalu kanyilpayi. \v 7 Jalamunkura kaja Riyapumpa nyinangu. Riyapumkura kaya nyinangu Yapayija. Yapayijakura kaja nyinangu Yayija. \v 8 Yayijakura kaja nyinangu Jiyujapatpa. Jiyujapatkura kaja nyinangu Juurampa. Juuramkura kaja nyinangu Yaajaya. \v 9 Yaajayakura kaja nyinangu Juujampa. Juujamkura kaja nyinangu Yiijajpa. Yiijajkura kaja nyinangu Yijikaya. \v 10 Yijikayakura kaja nyinangu Manaja. Manajakura kaja nyinangu Yiimujpa. Yiimujkura kaja nyinangu Juujaya. \v 11 Juujayakura kaja nyinangu Jikanaya. Jikanayamili marlajukaja nyinangu. Palu tayimu-jananya maaja majulu-jananya kangu ngurra Papilunkarti, Yijurilmili marlajanukaja. \v 12 Jikanayakura kaja nyinangu Jiyiltilpa. Jiyiltilkura kaja nyinangu Jarapapulpa. \v 13 Jarapapulkura kaja nyinangu Yapiyutpa. Yapiyutkura kaja nyinangu Yilayikimpa. Yilayikimkura kaja nyinangu Yayijuru. \v 14 Yayijurukura kaja nyinangu Jaatakpa. Jaatakkura kaja nyinangu Yikimpa. Yikimkura kaja nyinangu Yiliyutpa. \v 15 Yiliyutkura kaja nyinangu Yilija. Yilijakura kaja nyinangu Majanpa. Majankura kaja Jayikappa nyinangu. \v 16 Jayikapkura kaja nyinangu Juujappa. Juujappa jii Miirimili nyupa nyinangu. Miirilupula Juujapju manu Jiijajpa. Martukajaluya yini kujupa jiinya wajalpayi, ‘Kurayijpa’ \p \v 17 Yipuramungka marlajanuya puutin wulikaja nyinangu, ka-janampa maaja Tayipitpa nyinangu. Palujanu puutin wulikaja kujupaya nyinangu, Tayipitja marlakarti. Palujanu maaja majulu-jananya kangu ngurra Papilunkarti. Palunyajanu puutin wulikaja kujupaya marlajanu nyinangu, kayila Jiijaj Kurayijpa puunarringu. \s1 Jiijajpanga japukurlu yutirringu. \p \v 18 Jiijaj Kurayijpa pakarnu miralarringu japukurlu. Yiltangulyu jingularringu. Palunyara yakurtinga yini Miiri. Pilyurrpara Miiriku Juujappa. Yunguraya ngaanya wanti Miiri Juujapku, Miirilu yanku Juujapkarti ngulampa. Mirtapula ngurra ngarringu, paki, ngurrpara kirtaku Miiri. Palunyangkayilapa Miiri jijiwintirringu. \p Palunyangkara Juujappa nintirringu jijiku Miirimiliku, ngurinyjirringura. Ngangkulpayi, “Nganakurnu jiinya jiji? Nganara mamapartarnu?” Yiltangulyu Juujappa ngurrpa nyinapayi. \p Mirta kirtakurnu jijinga Miirimilinga, paki, kurtingulu Mamalu palumili Kurrurnpa Miirikarti. Wajarnila jilanya. Jiinya Kurrurnpa Mamamili, Kurrurnpa kunyjunyu Mamajanu, yuu. Kurrurnpa kunyjunyu Mamajanulu kurrungu Miiringka, kayila jijiwintirringu Miiri. Mamapartarnura jijiku Miirimiliku Kurrurnpa kunyjunyu Mamajanu. Ngurrpangulyu Juujappa nyinapayi. \p \v 19 Pilyurrpara Miiriku yirna kunyjunyu nyinapayi, Juujappa yiltapayi. Ngangkulpayi, “Ngunjurlparnara. Yaalumankurna? Parlanyparnara ngukarrilkuraku Miiri wumungka wangkakarrangka, Miiri kurntarrijaku. Kurntarrijakungkamarra, kanyilkurnaju wangka.” Kangku wajarnu, “Wajalkurna kurtingku Miiri kumpilu, yuu, junkurna yanku kumpilu.” \p \v 20 Palunyangka parra kulilpayi Juujapju. Mamaluyilalu kurtingu wikarru palumili Juujapkarti. Palunyangka Juujapju nyangu wikarru kapukurrilu. Wikarrulura wajarnu, “Juujappa!, nyinaniran mitunyjarripurlukaku Tayipitku marlajanu. Mirtan ngurlurri!, mirtaran ngunjularri Miiriku!, paki, marrangku Miiringa, nyupangku. Kangkungkun ngurrakarti nyuntumilikarti. Yiltangulyu jijiwintirringu Miiringa. Mirta kirtakurnu jiji jiinya, paki, Mamapartarnura jijiku Miirimiliku Kurrurnpa kunyjunyu Mamajanu. \p \v 21 “Yuu, Miirilu kanyilku murtilya japuwarta, kajara, kan yinijunku yini Jiijajpa. Jiijajju-jananya wankalku yarnnga martukaja. Jiilungurninyjinga-jananya wankalku palumilikaja walyjamarrikaja. Ka-janampa wajalku Jiijajju, ‘Walykunyurra nyinapayi, kayilarna-nyurranya wankalku. Palunyangkanyurra wiyurrpa kunyjunyu nyinaku.’ Jilanya-janampa wajalku Jiijajju ngulampa.” Yuu, jilanyara wajarnu wikarrulu Mamamililu Juujapku. \p \v 22 Julyju Mama wangkangu, palunyangka yiltarringu, yuu. Mamalura yungu wangka martu julyjujanu, yininga martu Yayijaya. Palunyara martu nyinapayi Mamamili wangka jakurlpurluka. Palunyangka-janampa martulu jakurlpurukalu Yayijayalu wajarnu wangka Mamamili. Kayila wakarnu mirlimirlingka wajarnuka. \p \v 23 Jilanya wakarnu wangka, “Kulilaya! Wantinga yurrkanypanga jijiwintirriku, ngurrpara kirtangka ngarriraku. Palulu wantilu jiji kanyilku, yutirrikura kaja. Kayilaya yinijunku yini Yimanyuwilpa.” Wangka-janampa “Yimanyuwilpa”. Wajarnila ngayunju, “Mama-lanya nyinani ngayurtinja.” Yiltangulyu ngaanya wangka julyjujanu, palunyangka yiltarringu. \p \v 24 Palunyangka Juujappa kanarringu kunyalajanu. Wurrkulilpayi, “Wikarruluju wajarnu, mankurakurna Miiri.” Kalu yanu. Palunyajanu Juujapju manu jiinya wanti, nyupararrarringupula. Kapula yanu ngurrakarti Juujapmilikarti. \v 25 Mirtangkupula ngamulkirra ngarringu, paki, ngulawiyajupula ngarripayi, jampa Jiijajpa yutirringu. \p Palunyangka kanyirnu kaja Miirilu. Kayila yinijunu yini Jiijajpa Juujapju. \c 2 \s1 Martu yupalpaya kakarrajanu yankupayi \p \v 1 Ngurra Juutiyangka tawun Pijiliyamja Jiijajpa jiji japuwarta puunarringu, maaja maju Yirutpa palunya tayimu nyinapayi. Palujanuya martu karlkinpa kakarrajanu Jarujalumkarti yankupayi. Kurtalyakajaya nintilu nyakura ka kulilpayi. \v 2 Jarujalummartajiya-jananya yankura japilpayi, jilanya, “Juwuku-janampa maaja maju wanyjangka nyininpa? Kuwarri puunarringu. Kurtalyalaju kakarrara nyangu, ka nintilulaju kulirnu, ‘Maaja maju palunga puunarringu.’ Kurtalyalu-lanyaju nintirnu maaja maju kujupa, puunarringu. Maajalaju palunya marninypungkura palukulaju yankupayi.” \v 3 Wangka palunya kulirnu maaja Yirutju ka ngurlurringu. Kulirnu, “Maaja palu majurriku karni palulu pungkujaku, kayilapa maaja nyinakuraku.” Jarujalummartajilurrjuya ngurlurringu Yirutjamarra, jumajiya kulilpayi Yirutju maaja maju kujupa kuliraka wirrilyirrijaku, ka pungkujaku-jananya, Jarujalummartaji. \v 4 Palujanu Yirutpa-janampa mirrangu, maaja karlkinku, yatilypa majukajaku, Muujajmili wangkapurlukakajakulurrju. Kujungkanu-jananya ka japirnu jilanya, Yirutju, “Juwukajamili maaja maju Kurayijpa wanyjangka puunarriku? Mamalu julyju jamartapungu, kurtingkuraku.” \v 5 Wajarnuraya, “Ngurra Juutiyangka tawunja Pijiliyamja, palungka. Mamamili wangka jakurlpurlukalu julyju wakarnu jilanya, \mi \v 6 ‘Tawun Pijiliyammartajiluya kulila! Nyunturtinku-ngkuya ngurra miinwanpa, mirta walyku. Ngurra Juutiyawanaya ngurra karlkinpa walyku nyininpa, nyunturtinmili-ngkuya miinwanpa nyininpa. Nyunturtinmili ngurrangka maaja maju puunarriku. Palulu-jananya maaja majulu Yijurilmili marlajanukaja ngula ngampurrju kanyilku.’” \m \v 7 Palujanu Yirutju kuju wangkawinti kurtingu yankuraku-jananya wajalkura, yirnakajangka kakarrajanu, jilanya “Yankurakurniya wangkaraku.” Mirta-jananya Yirutju palumili warrkamupurlukakajangka wajarnu, jumajiya martukaja karlkinpa nintirrijaku wangkaku. Palujanurniya kakarrajanu jiikaja yanurni, ka Yirutju-jananya japirnu jilanya, “Nyaartanyurra nyangu kurtalya jii yutirringu?” \v 8 Wajarnuraya, “Yuwa, nyangulaju julyju kurtalya yutirringu.” Ka wajarnu-janampa Yirutju, “Yarraya tawun Pijiliyamkarti!, nyakurakuyan jiji palunyaku. Ka marlakurrikurniyan ngayungka wajalku. Palunyajanurna ngayulu yanku palunya marninypungku.” \p \v 9-10 Wangkaya palunya kulirnuka yanu. Mayajanuya pakarnu ka kurtalya palunyaya nyangu pukurlarringu, kaya yarrarnu wanarnu. Kurtalya-janampa palunya kurranyirringu ka yanu Pijiliyamja yikipayi, ngurra kujungka. Palungka Jiijajpa japuwarta ngarripayi. \v 11 Mayangka palungkaya kurrunguka nyangu yipirarrapula, Miirikamu jiji japuwarta. Nyangukaya murtingka nyinatingu, kaya pupatingu. Maaja majuya kulirnu kaya marninypungkupayi. Palujanu wartakaja-ngkuya mankupayi yungkurakuraya, jiji palunya. Kuulukajaraya yungkupayi kamu jinyjiyuru kunyjunyu parntiwinti, wamayurulurrju wartajanu. \v 12 Palunyajanuya jukurrju nyangu, Mama ngarnawarrapurlukalu-jananya marrkurnu, mirtaya marlaku Yirutkarti yankuraku. Palujanuya ngurra walyjakarti kujupawana marlaku yanu yaka, Yirutjamarra. \s1 Jiijajpapula kangu ngurra Yijipikarti \p \v 13 Jampaya marlaku yanu, palujanu Juujapju jukurrju nyangu Mamamili wikarrululu wajarnu jilanya, “Pipurrulu-pulanya marra kati ngurra Yijipikarti!, Yirutjamarra. Yirutju kulini ngurrilkura ka mitu pungkukijalu, jiji japuwarta, palunya. Ngurra Yijipingkapula wululyu nyinama!, ngularnanta wajanyjangka kayilapanyurra yanku.” \v 14 Jampa mungajarrarringu kangu-pulanya ngurra Yijipikarti. \v 15 Yijipingkaya kurrungu, kaya rawa nyinangu, kayila maaja Yirutpa miturringu. Palu wangka Mamamili yiltarringu. Mamamili wangka jakurlpurlukalu julyju wakarnu jilanya, “Ngurra Yijipijanurna wajarnu kurtingu ngayuku kaja.” \s1 Murtilyakaja-jananya japukaja pungkupayi \p \v 16 Palujanu wirrilyirringu-janampa maaja Yirutpa yirnakajaku kakarramaluku, jampa-jananya ngangkurnu, yanuya yaka kujupawana. Palumili jantulwintikaja-jananya wajarnu kurtingu, murtilyakajaya-jananya pungkura miturntalkuraku, ngurra Pijiliyamja, kamu ngurra ngamukaja palungka. Wajarnu-jananya, “Murtilyakaja-jananyaya pungkura, ngarrilarakajakamu nyinalurrukaja, kamu parra yankunyjalurrju kamu kujarra yiiyakaja.” Yirutju julyju kulirnu, “Wajarnurniya kakarrapurlukalu yiiya kujarrangkaya nyangu jii kurtalya yikipayi. Palujanu maaja jiinya kujarra yiiyangka puunarringu.” Palunyangka Yirutju-jananya wajarnu pungkuraku-jananyaya murtilyakaja kujarra yiiyakaja, Jiijajpa japuwarta pungkuraku. \v 17 Palujanuya jantulwintikaja yanuya-jananya pungkupayi murtilyakaja japuwartakaja. Palujanuyila Mamamili wangka kujupa yiltarringu. Mamamili wangka jakurlpurlukalu Jirimayalu julyju wajarnu jilanya, \mi \v 18 “Tawun Ramangkaya Yijurilmili marlajanukaja ngurrangka yulaninpa, jijiya-janampa japuwartakaja jumaji pungkuninpa. Jijikajaya japukaja miturringu, palunyangkaya-jananya purtu jiimartaji karlki kujupalu marrkurni. Wuluya yulaninpa.” \s1 Yijipijanupula katingu Jiijajpa \p \v 19 Palujanu ngula maaja Yirutpa miturringu. Ka Juujappa ngurra Yijipingka kunyala ngarripayi, ka jukurrju nyangu, \v 20 Mamamili wikarrulu wangkangu, “Marra-pulanya kawa ngurra walyjakarti! Yirutju kulilpayi nyuntumili kaja pungkuraku. Kuwarri Yirutpa palu miturringu.” \v 21 Palujanu Juujapju-pulanya yipirarra kangu, \v 22 kayilapa kutungka jakurlpa kulirnu Yirutmili kaja Yakiyalajpa maaja nyinapayi, Juutiyamartajiku martukajaku. Ka Juujapju kulirnu ngurlurringu. Ka palulu yarrarnu jukurrju nyangu, Mamamililu wikarrulu marrkurnu mirta yankura, ngurra Juutiyakarti. \v 23 Palujanu Juujapju-pulanya katingu ngurra Kaliliyakarti, tawun Najarijkarti. Tawun jiingkaya nyinapayi. Palujanu Mamamili wangka kujupa yiltarringu. Mamamili jakurlpurlukakajaluya julyju wajarnu jilanya, “Martukajaluya wajalku, palunga Najarijmartaji.” \c 3 \s1 Jaanju-jananya parra wajalpayi \p \v 1 Palujanu ngurra Juutiyangka-jananya pujimanwana Jaanju parra wajalpayi, ka kalyungka-jananya jarrpajunma. \v 2 Jilanyalu-jananya martukajangka wajalpayi, “Walykuwintinyurra nyinani, jurraya junga nyinama Mamaku!, jumaji tayimu ngamurringu. Mamalu-jananya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku.” \v 3 Jaanpa julyju wajarnu Yayijayalu, Mamamili jakurlpurlukalu jilanya, \mi “Martu kujulu-jananya pujimanwana yukuriparniwana parra wajalku, jilanya, ‘Maajakuranyurra palya nyinaranku wanalkuralunyurra jungalu. Yiwarrangkaluya wanalkura palyalu. Maajangampa-nyurrampa ngula warinykatiku nintijulkuraku-nyurranya.’” \m \v 4 Jaanpa kulujpa kujupawinti nyinapayi, kamalmili pankukajawinti. Nanpa kanyilpayi kamalmili likarrajanu. Palunyalu purntarlkakaja ngalkupayi ka jurtipirrikajalurrju. \v 5 Palujanuya martukaja yanu Jaanpaya kulilkuraku, Juutiyamartajilu, Jarujalummartajilukamu karru Juutanmartajilulurrju. \v 6 Wajalpayiluya Jaanja walykukajaya ngapilpayi, palujanu-jananya Jaanju kalyungka jarrpajunkupayi, karrungka Juutanja. \p \v 7-8 Parajikajakamu maaja kujupakajaya yanurni, Jaanju-jananya kalyungka jarrpajunkuraku. Nyangu-jananya Jaanju ka warrkirnu-jananya jilanyalu, “Jilayurunyurra nyinani, warungkamarrayan ngurlu pinirrinpa. Pinirringurninyurra ngayukarti, kalyungkarna-nyurranya jarrpajulkuraku, Mama ngarnawarraluntaya mitu pungkujakungkamarra, walykuwintikaja. Mirtanyurra kalyungkawiyaju jarrpara ka pakalkura, walykukajaya jurra!, karaya Mamaku junga nyinama! \v 9 Mirtanyurra jilanya kulila! ‘Mitunyjarripurlukakulara Yipuramku marlajanukaja nyininpa. Mirta-lanya pungku Mamalu miturntanku, jumajila Yipurammili walyja, marlajanukaja.’ Kulilaya jilanya!, Mamalu-nyurranya walykukajawinti pungkunirra miturntalku. Kayilapa Mamalu-jananya kujupakaja martukaja yalyjirrju ngapilku yapujanu. Palujanu-jananya Mamalu wajalku, ‘Nyunturtinpayan Yipurammili marlajanukaja nyinani.’” \p \v 10 “Kuwarriya walykukaja jurra!, Mamalu-nyurranya wirrilyirrira mitu pungkujaku. Martu yikini yilipiwinti wartakaja walykukaja putalkuraku, warungka warningkuraku. Wartakaja walykukajayuruya martukaja nyininpa. Mama ngarnawarrapurlukanga martuyuru paluyuru, yilipiwinti yikini, martu walykukaja-jananya pungkula miturntalkuraku, warukutu-jananya warningkuraku.” \v 11 Jaanju-jananya yarrarnu wajarnu, “Ngayulurna-nyurranya kalyungka jarrpajunkuni, martu yarnngaluya nyakura ka jilanya kulilkuya, ‘Yilta ngaakajaya Mamaku nyininpa, walykukajaya junu yanu.’ Kayilaparni kujupa maaja maju yanku Kurayijpa, ngayungka munkarra maaja majujura. Jiilu-nyurranya karlkinpa Mamamili Kuurti kurrujunmalpa, murlpirrpanyurra nyinaraku, junga. Ka karlki kujupa-jananya payilku kurtingku warukarti. Kurayijpa-lampa jii yankurni, maaja majuminyirri, karnara ngayu palumili warrkamupurluka. \v 12 Wantilu tiijingka wilykikaja yungkalku, walykukaja punkalkuraku. Ka walykukaja kangku warningku warungka. Wangka jilanyayuru nyininpa Mamalu palumili walyjakaja kangku kanyilku palumili ngurrangka, kayila wilyki walykukajayuru karlki kujupa martukaja kangku warningku warungka.” \s1 Jaanju Jiijajpa kalyungka jarrpajunu \p \v 13 Palujanu ngurra Kaliliyajanu Jiijajpa yanu karru Juutankarti Jaankartilu, kalyungka jarrpajunkuraku. \v 14 Jaanjura Jiijajpa japirnu jilanya, “Nganakurnin japini nyuntulu? Mirtarnanta nyuntu jarrpajunkura, nyuntulurnin jarrpajunkungara.” \v 15 Palujanu Jiijajjura wajarnu, “Kunyjunyungulyurnin kuwarri jarrpajunku, Mama jilanyaku pukurlarrinpa.” Palujanu Jaanju kulirnu ka pukurlarringu. \v 16 Jaanjuyila kalyungka Jiijajpa jarrpajunu. Palunyajanuyila Jiijajpa kalyujanu pakarnu yanu marlaku yikingu. Palujanu ngarnka wupunarringu. Jaanju nyangu Mamamili Kuurti turruyuru yankupayi, kayila Jiijajjalu nyinatingu. \v 17 Palujanu Mamalu ngarnawarrajanu wangkangu Jiijajja jilanya, “Ngaanyaju ngayuku kaja, layikamurnara nyininpa pukurlparnara.” \c 4 \s1 Malpumili maajalu Jiijajpa yajirnu \p \v 1 Mamamili Kuurtilu Jiijajpa katingu pujimankarti, malpulu muunpungkuraku. \v 2 Pujimanja palungka rawa nyinapayi, jikij wiikingka. Mirta ngalkunma rawalu, Mamawiyaju marninypungkupayi. Nyinangu kalyparturringu. \v 3 Palujanu malpulu Jiijajpa parra yajiyajilpayira wangkangu jilanya, “Yiipin nyuntu Mamamili kaja nyininpa, Mamara japila!, yapukaja ngaakaja mirrkamankura.” \v 4 Jiijajjura wajarnu, “Wangka Mamamili jilanya nyininpa, ‘Martulu mirrka ngalkuraka wanka nyininpa. Palunyayuru yiipi martulu Mamamili wangka kulinmalpa, palujanuyila wanka nyinaku. Martulu mirrka ngalkuraka ngula miturriku, ka yiipi Mamamili wangka kulinmalpa palujanu wanka nyinamalpa.’” Malpulura purtu kulirnu, wangkaku ngaaku ka yakarringu. \p \v 5 Jilanya purtu muunpungu malpulu kayila tawun Jarujalumkarti kangu Jiijajpa. Juwumili jaaji majungka kangu ngarnawarra nyinajunu. Ka wajarnulu, \v 6 “Yiipin nyuntu Mamamili kaja, ngarnawarrajanu wuulangka!” Kara malpulu yarrarnu wajarnu, “Mamamili ngarnawarrapurlukamili wangka kujupa jilanya nyinani, \mi ‘Mamamili wikarrukaja-jananya Mamalu wajalku, ngampurrjuntaya kanyilkura, parnangkan punkaljaku.’” \m \v 7 Jiijajjura wajarnu, “Mamamili wangka jilanya nyininpa, ‘Mirta walyjalula kuliraka ngapilkura, Mamamili wangkawiyajula kulira ka ngapilkura.’” \p \v 8 Jilanya purtu muunpungu malpulu. Kayilapa katingu Jiijajpa yapu majuwartakarti, ka yapungka ngarnawarra junu. Jiingkalu kangu nintijunu parna parlparriwana, mayakaja nyinapayi, wartakajalurrju, parlkarra maju, martukajalurrjukamu manikajalurrju. \v 9 Nintijunu kalu wajarnu, “Ngaaku warrarnkajaku, wartakajakulurrju martukajakulurrjurnanta ngayulu maaja maju junku, yiipirnin ngayu pupatiku parnangka marninypungku.” \v 10 Palujanura Jiijajju wajarnu, “Yarra malpu! Mamamili wangka jilanya nyinani, ‘Mama ngarnawarrapurlukawiyajula marninypungkuraku, palukulara maaja majuku junga nyinakura.’” \v 11 Malpulu palulu purtu muunpungu ka junu. Palujanuya Mamamili wikarrukaja yanurni, kaya ngampurrju kanyilpayi. \s1 Ngurra Kaliliyawana-jananya Jiijajju wajalpayi \p \v 12 Palujanu Jiijajju wangka kulirnu, Jaanpaya jantulwintikajalu manu jiilja kurrujunu. Palujanu ngurra Juutiya junu yanu, ka kayili yanu ngurra Kaliliyakarti. \v 13 Tawun Najarijwana yanu tawun Kapaniyamukarti, wulu nyinakuraku. Tawunpa palunga kalyu Kaliliyangka kinti yikipayi. Mitu kujarraku Jipiyulankamu Naputaliku marlajanukajaya jiingka parra nyinapayi. \v 14 Ngurra palungka Jiijajpa nyinapayi. Jiingka Kurayijpa nyinakuraku, Mamamili jakurlpurlukalu Yayijayalu julyju wajarnu. Wangka palunga yiltarringu. Jilanya Yayijayalu wajarnu, \mi \v 15 “Jipiyulankamu Naputaliku marlajanukajaku ngurra karru Juutanja yapurra yikipayi, kalyungka majungka yini Kaliliyangka. \v 16 Ngurra palunya Juwuparnikajaku-janampa ngurra. Jiimartajiya martukaja ngurrpa Mamaku nyininpa, mungajarrayuruya nyininpa. Ngularaya Kurayijku ninti nyinaku, layitingkayuruya nyinaku.” \m \v 17 Palujanu-jananya Jiijajju martukaja parra nintijulpayi jilanya, “Walykuwintinyurra nyinani. Jurraya junga nyinama Mamaku!, jumaji tayimu ngamurringu, Mamalu-jananya kanyilkura. Mamalu-jananya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku.” \s1 Jiijajju-jananya wajarnu, palumili wangka-nintikaja nyinakura \p \v 18 Jiijajpa yanu yirritiwana kalyungka Kaliliyangka. Nyangu-pulanya yirna kujarra, kalyungkapula wirrupungkupayi niitingpa kukaku, piijku. Palu kujarrangapula kurtararra yini Jayimunkamu Yanturu. Jayimunpa palunga yini kujupa Piija. Palu kujarrapula warrkamupurluka kalyungkapula piijpa mankupayi, puntu laltuku. \v 19 Jiijajpa-pulanya yanurni kujungkarringu. Wajarnu-pulanya jingulpa, “Jurrapula warrkamu!, karnipula yankura wulikaja! Julyjunyurra warrkamurrira piijkaja mankupayi, ka kuwarrirna-nyurranya nintilku Mamamili warrkamunyurra ngapilkura, wangka-jananyanyurra jakurljulkura ka nintijulkura Mamamili walyjarrikurakuya.” \v 20 Palunyalu kujarralupula junu yanu niitingpa, wulikajarringuya yanu Jiijajmapu, kalyungka yirritiwana. \p \v 21 Yanuya nyangu yupalpaya nyinapayi puutka. Mamararranjuya niitingpa kunyjunyunkula nyinapayi puutkalu, warrkamupurlukalulurrju, laltuluya. Palunyangaya yini Jayimijpa, Jaanpa, jirlpi Jipiti mama-pulampa. \v 22 Jiingkaya Jiijajmapu yikipayi, ka Jiijajpa-pulampa mirrangu, “Yarrarnipula!” Palunyalupula warrkamupurlukakaja junu yanu, mamalurrju. Yanulupula Jiijajkarti kulirnu. Palujanu kujungkarriraya yanu. \s1 Jiijajju-jananya nintiraka kunyjunyulpayi \p \v 23 Ngurra Kaliliyawana Jiijajju-jananya parra nintijulpayi. Juwumili jaajikajangka-jananya parra wajalpayi. Ngarntakaja-jananya ngurra parlparriwana kunyjunyulpayi. Wangka kunyjunyu-jananya wajalpayi jilanya, “Mamalu-jananya palumili walyjakaja ngampurrju kanyini.” \v 24 Jilanyalu-jananya kunyjunyulpayi, kamu wangka-jananya parra wajalpayi martukajangka, kayilaya jakurlpa kangu ngurra Jiriyawana. Kulirnuya jiimartajilu kayila-jananyaya martukaja yarnnga ngarntawinti katingu, Jiijajkarti, malpuwintikaja, parralayijikajakamu, ngakumpakajalurrju. Jiijajju-jananya yarnnga kunyjunyunu. \v 25 Martu yarnngaluya Jiijajpa wanarnu kulilpayi, Kaliliyamartajilukamu Tikapulijamartajilukamu Jarujalummartajilukamu ngurra Juutiyamartajilu, karru Juutanja kakarraramartajilulurrju. \c 5 \s1 Yapungka-jananya nintilpayi, pukurlpaya nyinara \p \v 1 Martukaja yarnngaya kujungkarringu Jiijajpa kulilkijalu. Ka Jiijajpa yapungka takarnu japuwartangka nyinangu, ka nintilpayi-jananya. Palujanu palumili wangka-nintikajaluya kujungkarringu. \v 2 Jilanya-jananya nintilpayi, \p \v 3 “Karlkikajanyurra nyarru nyininpa! Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyinmalpa. \p \v 4 “Karlkikajanyurra nyininpa wirla walyku. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya pukurlmanku. \p \v 5 “Karlkikajanyurra nyininpa, mirtangkunyurra walyjalu marninypungkuninpa. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyinmalpa. \p \v 6 “Karlkikajanyurra nyininpa Mamamili wangka kuliraka jungalu ngapilkura. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya yilta nintilku, junganyurra nyinakura. \p \v 7 “Karlkikajanyurra nyininpa, karlki kujupakunyurra nyarrurrira nyininpa. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya puntaji nyarrurriku kanyilku. \p \v 8 “Karlkikajanyurra nyininpa Mama ngarnawarrapurlukakuwiyajunyurra junga nyininpa. Pukurlpaya nyinama!, ngulanyurra yilta Mama nyakuka kujungkanyurra nyinaku. \p \v 9 “Karlkikajanyurra nyininpa. Jurtapayimapukajanyurra marrkurni, kunyjunyuya nyinakuraku. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. \p \v 10 “Karlkikajanyurra nyininpa, Jiijajmilinyurra walyja. Karlkinju-nyurranyaya warrkiraka pungkuni, jumajinyurra Jiijajmili walyjakaja. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya kulini, yiltanyurra wulu junga nyininpa. Mamalu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. \p \v 11-12 “Karlki kujupakajanyurra nyininpa Jiijajmili. Karlkinju-nyurranyaya warrkiraka pungku. Jiikajalu-nyurranyaya jankamalpa, jumajinyurra Jiijajmili walyjakaja. Pukurlpaya nyinama!, Mamalu-nyurranya ngampurrju kanyilku. Martu karlkinyurunyurra nyininpa, Mamamili jakurlpurlukakajaya-jananya julyju warrkiraka pungkupayi.” \s1 Juulu kunyjunyuyurunyurra nyininpa \p \v 13 Jiijajju-jananya wangka juku wajarnu, “Juulujanu kuka kunyjunyurrinpa. Juulu palunya kunyjunyu. Juulu rawa ngarrinyjanpa yarlkawana putarriku. Juulu puta minyjilarriku. Juulu kunyjunyuyurunyurra nyininpa, ngayuku puntu walyja. Karlkinju-nyurranyaya kunyjunyu nyaku, ka-nyurranyaya kujungkarriku nyuntunja, karninyurra Jiijajpa wanalku. Juulu kunyjunyuyurunyurra nyinaku. \p \v 14 “Mayakajaya yapungka ngarnawarra yikiku, layitiwinti. Martukajaluya layiti nyakuraka kujungkarriku mungajarra. Palunyayuruyan layitiyuku ngayuku walyjakaja nyinin. Martukajaya ngayuku ngurrpakaja nyakura-nyurranyaya kujungkarriku layitiyurungka, ngayuku wangkaya kulilkuraku. \v 15 Laampula tilini, mirtala turampungka kukujarri junku, yutila junku martukajaluya nyakura nyinakuraku. \v 16 Wangka palunyayuru nyininpa. Yiipinyurra ngayuku junga nyinaku, ka kunyjunyukaja ngapinmalpa, layitiyurunyurra nyinaku. Palujanu martukajalu-nyurranyaya nyaku ka kujungkarriku, ngayumili wangkaya kulilku, kaya Mama marninypungkumalpa. \s1 Muujajmili wangka ngarrinpa \p \v 17 “Mayitpinyurra jilanya pakiwana kulini, ‘Jiijajparna yanurni Muujajmili wangka katamatulkuraku, wangka kujupakajalurrju, Mamamili jakurlpurlukaluya julyju wajalpayi.’ Mirtarna yanurni wangka palurna katamatulkuraku. Wangka palunya yiltarringu, jamparna ngayu parnatu yanurni. Jiikajalurniya Muujajmapjukamu Mamamili jakurlpurlukakajalu ngayu wajalpayi. \v 18 Wangka ngaanyaya kulila! Wangka palunga Muujajmilikamu Mamamili jakurlpurlukakajalu wakarnu, palunyanga wulu nyinaku. Mirta kutungka pakirriku, ngulanga ngarnkakamu parna pakirriku, palujanuyila wangka ngaanya pakirriku. \v 19 Wangka ngaanga maju nyininpa. Martuluya kuliraka junga nyinakuraku. Yilta ngaanga wangka maju nyininpa. Yiipi martulu kulilku junku, palujanu martu kujupakaja-jananya nintijulku, wangka jiinyaya junkuraku, kayilapa mirta Mamamili walyjakajangka kujungka nyinaku. Yiipi martulu ngaanya wangka kulilku, ka jungalu-jananya nintijunku, palujanu Mamamili walyjakajangka kujungka nyinaku. \v 20 Martukajaluya wajarni, ‘Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikajaya junga nyininpa, Muujajmili luwuku.’ Ngayulurna-nyurranya wajani. Palukajangka munkarranyurra jungaminyirri nyinaku luwuku paluku. Palujanunyurra Mamamili walyjakajangka kujungka nyinaku.” \s1 Martu kujupakuranyurra mirta wirrilyi nyinama \p \v 21 Jiijajju-jananya yarrarnu nintilpayi, “Juwukajaya julyju nyinapayi, ka Muujajju-jananya Mamamili luwu wajalpayi. Jilanyakunyurra ninti nyininpa. Muujajjuntaya jilanya wajalpayi, ‘Martu kujupanyurra mirta mitu pungkuraku, paki! Yiipinyurra martu kuju mitu pungku, ka kujupakajalu-nyurranyaya kuutkarti kangku, kaya wajalku, mitu pungkuraku.’” \v 22 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Martu kujupanyurra mirta mitu puwa! Jilanya Muujajju-nyurranya wajarnu. Ka ngayulurna-nyurranya wajani wangka kujupa. Martu kujupakunyurra mirta wirrilyi nyinama! Yiipinyurra wirrilyi nyinaku, Mamalu-nyurranya wajalku kurtingku. Yiipi martu kujupalu jilanya wajalku, ‘Nyuntun puta rapiji nyininpa.’ Palujanuyilaya kuutja yikijunku. Yiipi martu kujupalu jilanya wajalku, ‘Nyuntun puta mayunyju.’ Kayilapa Mamalu ngula warukarti wajalku kurtingku. \p \v 23 “Jilanyangkamarraya walyja kujupakajaku yiwilyi nyinama! Yiipin jaaji majungka nyinaku Mamamili mirtayirti yungkukijalu. Mayitpin kuranarriku kulilku, ‘Ngaaju ngayuku walyja, wirrilyi nyininpa, yiwilyiparni.’ \v 24 Palujanun mirtayirti junkuka yanku wajalku yiwilyilu. Yiwilyirrikupulan wangkaku kayilapan marlaku yanku, Mamamili mirtayirti yungkuraku. \p \v 25 “Wangka kujupaya kulila! Mayitpi nyunturan yirna kujupaku walyku ngapilku. Palujanunta pulijimanungka juntumanku. Mayitpi pulijimanulunta kuutkarti katijaku, palunyangkamarralu martu palunyangka yarra wangka!, yiwilyirri!, kuutku maajangkanta yikijuljaku, ka payiranta kurtingkujaku jiilkarti. \v 26 Palujanun jiilja wulu nyinamalpa. Ngulan pakalku jampangkun mani payamunku, payinku. \s1 Mirta wanti kujupakunyurra kanyila \p \v 27 “Muujajju-janampa julyju Mamamili luwu wajarnu jilanya, ‘Mirtanyurra martu kujupaku nyupa ngulyulu kanyila!’ Wangka jiikulara ninti nyininpa. \v 28 Ka wangka kujuparna-nyurranya wajani. Mirtanyurra wanti nyaku ka kulilku ngarriraku. Yiipi nyuntulu kulini wantingka ngarriraku, palujanun nyuntulu walyku ngapirni, jumajin yiltayurulu kanyirninpa.” \p \v 29 Jiijajju-janampa wangka kujupa wajarnu jilanya, “Yiipin kurulu nyaku walyku ngapilkijalu kulini. Jilanya kuliraka ngapilkijalu kurungku jawala warniwa! Jilanyayuru kuliraka ngapila! Kunyjunyun nyuntu nyinaku kuru kujukarti walyku ngapilparni, warukartinta kurtingkujaku, yiipin walyku ngapiljaku. \v 30 Yiipin kulini maralu walyku ngapilkijalu. Jilanyalun kulini walyku ngapilkijalu, palujanu marangku putala wirrupuwa! Jilanyayuru kulilaka ngapila! Palunyangkan mara kujukarti kunyjunyu nyinaku, walyku ngapilparni, warukartinta kurtingkujaku, yiipin walyku ngapiljaku.” \p \v 31 “Muujajju-janampa julyju Mamamili luwu wajarnu jilanya, ‘Yiipi martulu kulirni palumili wanti junku yankuraku, mirlimirlira wakalku yungku, mirlimirliwinti yankuraku.’ \v 32 Ka wangka kujuparna-nyurranya wajarni. Yiipi nyupararrapula nyinani, mirtangku yirnalu nyupa kurtingkuraku, kujupa mankuraku! Jampangku nyupa kurtingku, palunyajanu walyku ngapini. Yiipi wantilu yirna junku yanku ka manku yirna kujupa, palujanunga walyku ngapini. Palujanuyila yirna ngaalu walyku ngapini, jumaji wanti ngaanya manu, yirna kujupangkalu. Yiipi wanti yirna kujupakutulu yanku, palujanun kunyjunyulu kurtingku. \s1 Jilanyawiyajuya wajala!, ‘Yuwa, yiltalurna ngapilku.’ \p \v 33-36 Jiijajju-janampa wangka kujupa wajarnu, “Muujajju-janampa julyju Mamamili luwu wajarnu jilanya, ‘Yiipin nyuntulu wajalku martungka jilanya, “Mamangka mirangkarnanta wajarni jungalurnangku ngapilku, yiipi pakingkanga Mamalurni pungkujaku.” Palujanu jilanya ngapila jungalu!, mirtan nyuntulu pakiwana wajala!, ngapilkuraku ka yumurrikuka junku.’ Karna-nyurrampa Jiijajju wangka kujupa wajarni. Mirtanyurra wangka palukaja wajalkura, paki. \v 37 Jilanyawiyajuya wajala!, ‘Yuwa ngapilkurna.’ Mayitpi kujupakartilkunyurra wangka!, ‘Mirtarna ngapilku.’ Jungaluwiyajuya wajala ngapilkijalu!, mirtanyurra jilanya wajala!, ‘Mamangka mirangkarna jungalu wajarni.’ Jilanyanga mayunyjulu wajani, mirtanyurra jilanya wajala!” \s1 “Yiipi martu kujupalunta putamanku, mirtan marlaku putamala!” \p \v 38 Jiijajju-janampa wangka kujupa wajarnu, “Muujajju-janampa julyju Mamamili luwu wajarnu jilanya, \mi ‘Yiipi yirna kujulunta kuru pungku pampurunku marawintilu, palujanun puntajilu kuru pungku pampurunku marawintilu. Yiipi kujupalunta yirra pungku ka warlangku marawintilu, palujanun puntajilu yirra pungku warlangku marawintilu.’ \v 39 Ka ngayulurna-nyurranya wajarni wangka kujupa. Yiipi martu kujupalunta putamanku, mirtan marlaku putamala! Yiipi martu kujupalunta ngumpanyu pungku kujukarti, kanta nyurnimanku, palujanu yungkuran kujupakartinta ngumpa pungkuraka nyurnimankurakunta. \v 40 Yiipinta martu kujupalu purtu maniku japilku, puntajiluran payamulkuraku, nyuntuluran kuluju marlaku yungku. Palujanu maniparningkanga, yiipinta japilku jaartaku, kayilaparan yungku, jaartakamu kuurtulurrju. \v 41 Yiipinta jantulwintilu wajalku, wartakajaran kangkura ngamu junkura, palujanuran kangku wartakaja wirrirli, palumili ngurrakarti. \v 42 Yiipi martu kujupalunta japilku, manikukamu wartaku, palujanu yuwara! Yiipi martu kujupalunta japilku wartakaja yumulu kanyilkura, palujanu yuwara!, mikuparnilu. \s1 Parlanykajakuya layikamurrira nyinama \p \v 43 “Julyjuya martukajalu wajalpayi jilanya, ‘Walyjakajaku-janampaya layikamurrira nyinama!, ka karlki kujupaku-janampaya parlanypa nyinama!’ \v 44 Karna-nyurrampa Jiijajju wajarni wangka kujupa jilanya. Yiipi martukaja-ngkuya nyuntuku parlanypa nyininpa, palukajaku-janampa layikamu nyinama! Yiipi karlki kujupaluntaya warrkira ka pungku, palujanunyurra Mama ngarnawarrapurluka japilku kunyjunyu-janampa ngapilkura. Mirta-janampayan parlanypa nyinaku, kunyjunyu-janampayan nyinaku! \v 45 Jilanyayurunyurra kunyjunyu martukajaku nyinakura, Mama ngarnawarrapurlukayuru. Mama-lampa wulikajaku layikamurrira nyininpa, walykukajaya ngapini, palukajakulurrju. Wulikajaku-lampa jirntu Mamalu ngapirnu, jirntulu-lanya wakalkuraku. Ka wulikajaku-lampa Mamalu kalyu kurtingkuni, yukurikaja pakalkuraku.” \p \v 46 Jiijajju-janampa wajalpayi, “Kulinirna jilanya. Walyjakaja-nyurrampaya layikamurrira nyininpa, palujanu-janampanyurra puntaji layikamurrira nyininpa, walyjakajakuwiyaju. Mirta jilanyaku Mama pukurlarrini, martu wulikajakunyurra pukurlarrira nyinara. Martu walykukajakunyurra parlanypa nyininpa. Jiikajalurrjuya pukurlarrini, palumili walyjakajakuwiyaju, nyunturtinyuru. \v 47 Yiipinyurra walyjakajangkawiyaju marlpakajangka wangkamalpa, palunga pakiwananyurra nyininpa. Karlkinparaya Mamaku ngurrpa nyininpa, nyunturtinyuru walyjakajangkawiyajuya wangkaninpa. \v 48 Nyunturtinmili Mama ngarnawarrapurluka junga nyininpa, palujanuya nyunturtinpa junga nyinama!” \c 6 \s1 Martukajangka-jananya kurungka mirta kunyjunyu ngapila \p \v 1 Jiijajju-jananya yarrarnu nintijunu jilanya, “Mirtanyurra jilanya kulila!, ‘Martu yarnngangka kurungkarna jungalu ngapilku, Mama ngarnawarrapurlukaku, martukajalurniya ngayuwiyaju nyakuraka marninypungkuraku.’ Yiipin jilanya kulilku nyinaku, martukajaluntaya nyuntuwiyaju marninypungkuraku, Mama ngarnawarrapurlukangku mirta pukurlarriku, mirtan palumili walyjakaja nyinaku. Mama ngarnawarrapurlukawiyajuya marninypungkuraku. \v 2 “Yiipilunyurra nyarrungka mani yungkuraku, mirtan martukajangka yarnngangka kurungka yuwa!, jiikajaluntaya nyakuraka marninypungkujaku, Mamawiyajuya marninypungkuraku. Palujanura mani kukulu yuwa!, martuluntaya yarnngalu nyakujaku. Karlkin kujupaya pakikajalpa nyinani, mirtaraya Mama ngarnawarrapurlukaku junga nyinani. Palukajaluya martu nyarru ruutungka nyakuni, karaya mani yungkuni martu yarnngangka kurungka. Juwumili jaajingkalurrjuya yungkuni, martu yarnngaluya nyakuni, marninypungkurakuya-jananya. Kuwarri-jananya yilta martukajalu nyakuraka marninypungkuni, ka ngula Mamalu-jananya nyaku junku, mirtaya palumili ngurrangka nyinaku. \v 3 Yiipin nyuntulu mani nyarrungka yungku, yuwara kukujarrilu!, martu yarnngaluya nyakujaku, nyuntumili marlpalulurrju nyakujaku. \v 4 Yiipiran kukujarrilu nyuntulu yungku, palujanuyila Mamalu nyaku, kayilapa pukurlarriku, ngulanta yilta nyuntu marninypungku, palumili ngurrangka. \s1 Jilanyaluya Mama ngarnawarrapurluka japila \p \v 5 “Mirtanyurra Mamangka japila!, pakikajalyurulu. Palukajaluraya Mamangka japini, kujupaluya-jananya nyakura ka marninypungkuraku. Juwumili jaajikajangkaya yikiraka Mama japirni, ruutungkalurrjuya yikiraka Mama japirni, kujupaluya-jananya nyakuraka marninypungkuraku. Kuwarri-jananyaya martukajalu marninypungkuni, ka ngula-jananya kuutja Mamalu mirta marninypungku. \v 6 Yiipinyurra Mama ngarnawarrapurluka japilkuraku ngurrangka, kurruwa!, yinjayiti tuwu jatamapula!, kara japila!, martu kujupalunta nyakujaku. Mirtala nyakuninpa Mama, palunyaluwiyajunta nyuntu nyakuraka kulilku, ka kunyjunyungku ngapilku.” \p \v 7 Jiijajju-jananya yarrarnu nintilpayi, “Yiipinyurra Mamangka japilku, mirtarayan wangka kuju wululu wajanmalpa, ngakumpayurulu. Juwuparnikajaluya Mamaku ngurrpakajaluya jilanyalu wululu japini, ngakumpayurulu. Jiikajaluya Mamayuru kujupa marninypungkuni. Kuliniya jilanya, ‘Mamalu-lanya kulilku, yiipila rawalu japilku.’ \v 8 Mirtayan jilanya kulila!, Mamaku ngurrpakajayurulu. Mamalu kulini, nyuntuluran kuranju kulini palu japilkuraku. Palujanu palupalajira ninti nyininpa, nyuntulun marlalu japirni. \v 9 Palujanuraya jilanyalu Mama ngarnawarrapurluka japila! \mi ‘Mama! Nyuntungan ngurra ngarnawarrapurluka, yilta Mama-lampajun nyininpa. Nintijula-lanyaju!, nyuntulajunta marninypungkuraku. \v 10 Ngampurrju-lanyaju kanyinma!, nyuntumili walyjakaja. Maaja majulu-lanyaju nyuntulu nintijula!, junga-lajungku nyinaraku. Mamamili wikarrukajaya junga nyininpa nyuntuku, palunyayuru-lajungku junga nyinaraku. \v 11 Yuwa-lanyaju mirrka!, ngalkuralaju karrpuparaku karrpungka. \v 12 Jamparni martu kujupalu putamalku, mirtarna puntajilu putamalku, yankurnalu wangkaku kawalyaliju nyinakuraku. Jilanyarnalu wangkaku, ka palujanu ngayulurnanta japini, walykukajaju warniwa! \v 13 Jampa-lanyaju muunpungku malpulu, mirtalaju kulilkuka ngapilku, paki. Ngampurrju-lanyaju kanyinma!, malpulu-lanyaju kujupawana kangkujaku. Yiltan nyuntu maaja majuwarta-lampajun, wulikajaku. Nyuntun kunyjunyu, maparn majuwinti nyininpa. Wulun jilanya nyuntu nyinamalpa. Amin.’ \p \v 14 “Yiipi martu kujupalunta putamanku, mirtan puntajilu putamala!, kawalyaran nyinaku, palujanu Mama ngarnawarrapurlukalungku walykukaja warningku. \v 15 Yiipi martu kujupalunta putamanku, ka nyuntulun puntajilu putamalku, yiipiran mirta kawalya nyinaku, palujanunta Mama ngarnawarrapurlukalu mirta walykukaja warningku, nyuntumili, paki. \s1 Pukurlju nyinara Mama japila \p \v 16 “Yiipin nyuntulun kulirnin mayi junkuka Mamaran japilku, pukurlju nyinara Mamara japila!, mirtan kujilpa nyinama!, karlki kujupayuru. Jiikajaya parra yaninpa kujilpa, mirta-ngkuya kata kuumurninpa, ngumpalurrju mirta waajamuninpa. Kulirninpaya jilanya, ‘Martukajalurniya kujilpa nyakuka marninypungku, “Jii Mamamili walyja kunyjunyu parra yaninpa, mayiparnilu Mamawiyaju japirninpa.” ’ Mirta jilanyayurunyurra kulira nyina! Jiikaja-jananyaya martukajaluwiyaju marninypunginpa, mirta Mamalu-jananya ngula marninypungku. \v 17 Yiipin nyuntulun kulirnin mayi junkuka Mamaran japilku, jilanya pukurlpa nyina! Kata kuumulangku ngumpalurrju waajamula!, ka pukurlpa parra yarra!, \v 18 martukajaluntaya nyakuka kulilku, mirtan nyuntulu Mama marninypunginpa, mayiparnilu. Jilanyalun nyuntulu Mama marninypungku mayiparnilu, Mamaluwiyajungku nintilu kulilku. Ngulanta puntajilu Mamalu marninypungku.” \s1 Mirta manikamu wartakaja wurrkulinma \p \v 19 Jiijajju-jananya yarrarnu nintijunkupayi, “Mirtanyurra kulinma!, warta maju mankuraku, mirtanyurra jilanyalu maju mankura kanyilku. Yiipi jilanyanyurra kanyilku, ngulyuya-nyurrampa mankumalpa, ka pingakajaluya ngalkunirra. \v 20-21 Jilanyaya kulinma!, Mamamili warrkamuwiyaju! Mamakuranyurra junga nyinaku, kanyurra Mamakuwiyaju warrkamu ngapilmalpa, palujanu-nyurranya wartakajayuru kunyjunyuminyirri yungku, ka-nyurranya wanka kanyilku, palumili ngurrangka. Mirta-nyurrampaya ngulyulu ngurra jiingka manku, paki, ka pingakajaluya mirta palukaja ngalkunirra, paki. \v 22 Yiipiranyurra kulilku junga nyinakura Mamaku, palunyajanunyurra pukurlpa nyinamalpa. \v 23 Yiipinyurra kulilku walykukaja ngapilkura, walykunyurra nyinaku, Mamakuranyurra ngurrpa. \s1 Mamawiyajuya kulira nyinama! \p \v 24 “Warrkamupurluka maaja kujukuwiyaju nyinaku, mirta kujarraku. Maaja kujarralurapula wajalku kujuku warrkamupurlukaku ‘Ngaa ngapila!’, kayilapara maaja kujupalu wajalku, ‘Nyarra ngapila!’ Jii kujulu warrkamupurlukalura purtu kulilku. Warrkamupurluka jii kunyjunyura maaja kujuku nyinaku junga, kara parlanypa kujupaku nyinaku. Jilanyayurunyurra nyinaku, mirta Mamakukamu wartakajaku, manikulurrju, kujuwiyajunyurra Mama wanalkuka jungaranyurra nyinaku. \p \v 25 “Jilanyalunyurra mirta wartakamu mani wurrkulinma! Mirtaranyurra mirrkakukamu kalyuku wurrkulinma!, kulujkulurrju. Mamalu-nyurranya ngampurrju kanyirnin, wankanyurra nyininpa, pukurlpaya nyinama!, mirtanyurra wurrkulinma!, manikamu mirrkalurrju. \v 26 Kulilaya-jananya turrukaja!, pukurlpaya parra yaninpa, mirtaya kulirnin wilykikajaya parnangka tuunyjunkura yukuri pakalkuraku. Mirtaya mirrka wumura katira juninpa mayangka ngulampaku-ngkuya. Mamalu-jananya ngampurrju yunginpa, ngalkurninpaya. Palunyayuru Mamalu-nyurranya kulirnin mirrkakamu kalyu kulujulurrju manilurrju ngampurrju yunginpa. \v 27 Martu kujulu yatunalu wululu purtu kulini, palu warlpukurru nyinaraku, palujanu mirta warlpukurru nyinaku. Mamaluwiyaju-langku junkuni, warlpukurrukamu yatunala nyinakura. \p \v 28 “Purtipulawukajaya kulila! Mirtaya martuyurulu kulujkaja ngapirninpa, kunyjunyuya ngarinpa kuluj nyuwankurluyuru. Mirtaranyurra kulujku kulinma! \v 29 Julyju maaja maju Jalamunpa mani majuwintikamu kuluj majuwinti nyinapayi. Kuluj nyuwankajawinti wulu nyinapayi. Purtipulawukajaya Jalamanja munkarra ngarin, kuluj nyuwanwintiyuru. \v 30-31 Purtipulawukamupula yukuri rawaparni yikira tikirlarrinpa, jii-pulanya Mamalu ngampurrju kanyirninpa. Palunyayuru-nyurranya kulira ngampurrju kanyirni. Mirtanyurra ngunjularriraka nyina, kulujukajakukamu mirrkaku, paki, Mama ngarnawarrapurlukawiyajuya kulinma!, paluluntaya ngampurrju kanyini. \p \v 32 “Mamaku ngurrpakajaya jilanyanga ngunjularrinpa. Mamalu-nyurranya kuliraka yunginpa. \v 33 Kujupawanaya kulira nyinama!, Mamakuranyurra junga nyinaraku. Jilanyaya kulinma!, ‘Mamalu-langku walyjakaja ngampurrju kanyirnin.’ Yiipi jilanyaranyurra junga nyinaku, Mamalu-nyurranya kulilkuka yungku. \v 34 Karlkinjuya jilanya kulirninpa, ‘Jampa yungun pakalku, mayitiju mirrka ngarriku, mayiti paki. Mayiti mirrkaparnirna nyinaku, mayitirna ngarntarriku.’ Kuwarrila mirta jilanya kulinma!, pukurlpawiyajula nyinaku. Mamalu-lampa kulirninpa yungunpa wanyjalmankura. \c 7 \s1 Mirta martu kujupa minyjiljunama \p \v 1-2 Jiijajju-janampa wituka nintijunkupayi, “Mirta martu kujupanyurra minyjiljunama!, kintilulunyurra kulinmalpa, Mamalu-nyurranya ngulampa warrkira kurtingkujaku. Yiipilunyurra martu kujupangka kintilu kulilku, minyjiljunkuparnilu, Mamalu-nyurranya ngula kintilu kulilku warrkira kurtingkuparnilu. \v 3-5 Karlkilunyurra walyjalu walyku ngapirnuka jilanya wajalku, ‘Martu jiilu walyku ngapirnu, puta nyininpa.’ Mirtanyurra jilanya mayunyjuyurulu pinyijunkura. Nyuntulungkura japila Mama!, walykungkura wirrupungkura, mirtan kujupa kulilkuka pinyijunku. Mamaluwiyajura kulilku. \v 6 Mamamili parlanykajangka-jananyanyurra mirta Mamamili wangka jakurljula!, mayiti-nyurranyaya wirrilyirriraka pungkujaku.” \s1 Mamaranyurra wululu japinma \p \v 7 Jiijajju-jananya wituka nintijunkupayi, “Mamaranyurra wululu japinma!, yungkuyila-nyurranya. \v 8 Mama yiniwanaluranyurra japilmalpa, Mamalu-nyurranya kunyjunyulu yungku. \v 9 Kajalura japirninpa mama walyja mayiku, palunyangkara mama walyjalunga yunginpa. Mayi kanyiraka mirtara yapu mankula yunginpa, mayiwiyajura yunginpa. \v 10 Mamalu kuka piij kanyinyjanju, jampara palumili kajalu japilku kuka piijku, mirtara manku jila wanka yungku, piijpara yungku. \v 11 Karlkinyurra walyku nyininpa, kuliraka-jananyanyurra nyuntumili jijikajanga jungalu mankula yunginpa. Ka Mama ngarnawarrapurluka ngaa kunyjunyu nyinani, paluluntaya jijikajayuru jungaminyirrilu yunginpa, jamparanyurra japirnin. \p \v 12 “Mayitinyurra karlkilu kulirninpa, ‘Martu jiiluju putamanu, jungaluju ngapilngara.’ Yiipin kulini kujupalunta jungalu ngapilkura, ka martu karlkinku-janampan jungalu ngapilku. Jilanya nyininpa Muujajmili luwukamu Mamamili jakurlpurlukakajaku-janampa. \s1 Kiitu wujungkanyurra jarrpaku \p \v 13 Jiijajju-jananya wituka nintijunkupayi, “Ruutu jukujukuwanaya yarra!, kiitu wujuwananyurra jarrpaku, wankanyurra wulu nyinaraku. Mirtanyurra yarra ruutu majuwana kiitu majukarti!, maanyurra warungka jarrpajaku. Ruutu jiiwana majuwananga kunyjunyu, mirta purliwana ngarrinpa, martu yarnngaya jiiwananga yaninpa. \v 14 Kiitu wujuminyirri jiinga, ruutu jukujuku maa ngarrinpa purliwana, kiitu wujukarti. Martu kujunkujunpaya jiiwananga yaninpa, wanka wulu nyinaraku. \s1 Wartayuruya kulila! \p \v 15 “Mamamili jakurlpurlukayuru-nyurranyaya karlki kujupa yankurni, mayunyjukaja. Jiikaja-nyurranyaya yankurni jiipu kuwayitpalayuru. Mirtaya yilta jiipu kuwayitpalayuru, paki, jarntu jikipalayuru-nyurranyaya yankuni, mayunyjukaja. \v 16 Jiikaja-jananyanyurra nyaku yiltaluya walykukaja ngapinmalpa, ka palujanu kulilkunyurra, ‘Yiltaya mayunyjukaja.’ Warta karlkinpa mayikurluyuru ngarinpa, yumu mayiparni, jilanyayuruya mayunyjukaja nyinaku. Warta karlkinpa mayikurluya kunyjunyu ngarinpa, mirta mayunyjukajayuruya jiikaja nyinaku. \v 17-18 Warta karlkinpaya wiltu ngarinpa, mayi majuwinti, kaya warta karlkinpa tikirlpa ngarin, mayi putakurlu. Warta tikirlyuruya mayunyjukaja nyinaku. Warta tikirlkajangka mirta mayi kunyjunyu pakalku. \v 19 Kaatanmayapurlukalu warta tikirlkajanga putalku warungka wirrupungku. \v 20 Jiikaja-jananyanyurra nyaku yiltaluya walykukaja ngapinmalpa, ka palujanu kulilkunyurra, ‘Yiltaya mayunyjukaja.’” \s1 Jiijajju-lampa ngurrpajunkujaku. \p \v 21 Jiijajju-jananya yarrarnu nintijulpayi, “Martu karlkinjurniya marninypunginpa jilanyarniya wajarnin, ‘Maaja-lampajun nyininpa.’ Palujanuluya yankula walyku ngapirninpa. Mirta-jananya walyjakaja Mamalu ngampurrju kanyinmalpa. Karlki kujupawiyaju-jananya ngampurrju kanyilku, Mamamili wangkaya kulilkukaraya junga nyinaku, kaya-janampa karlki kujupaku kunyjunyu ngapilku. \v 22 Ngularniya kuutja karlkilu wajalku, ‘Maaja! Nyuntumili wangka-lajungku parra wajalpayi. Malpukajalaju-jananya wajara kurtingkupayi nyuntumili maparnwintilu. Yalyjirrjulaju-jananya kujupa kujupa ngapilpayi.’ \v 23 Karna-janampa wajalku, ‘Ngurrparna-nyurrampa mirtajunyurra ngayumili walyjakaja. Walykukajaya maa yarra!’ \s1 Warrkamu nintilu maya ngarajunku \p \v 24 “Jampa ngayumili wangka kulilkuka yirninyju nyinaku, martu jii Jiijajmili, martu kujupayuru warrkamupurluka ngaayuru nintiyuru nyinaku. Warrkamu jiilu nintilu maya junga ngarajunku yapu majungka pulatwanja. \v 25 Palujanu kalyu maju punkalku, ka kalyu karrujanu ngarnawarrarriku mayakarti. Ka wangalju purtu maya yurripilyalku, wulu wiltu ngaramalpa, jumaji yapu majungka ngarinpa. \v 26 Warrkamupurluka kujupalu ngurrpalu maya ngarajunku parnangka karrungka yitingka. \v 27 Palujanu kalyu maju punkalku, ka kalyu karrujanu ngarnawarrarriku mayakarti. Ka wangalju jii mayanga yungkalku punkajingalku. Punkalku wiyarriku. Warrkamukura ngurrpa jiinga nyinaku. Warrkamu jiiyuru, ngurrpayuru kujupa nyininpa ngayumili wangka kulilkuka junku yanku, ngurrpaju nyinaku.” \s1 Jiijajju-janampa murlpirrju wajalpayi \p \v 28 Jiijajju-jananya wangka palukaja wajarnu, kaya martukaja kulirnuka kuru pakarnu, “Yiltalu-langku junga wajarnin, murlpirrju.” \v 29 Jiijajju-jananya yiltalu murlpirrju wajalpayi, mirta kujupakajayuru. Jiikajaluya-jananya Muujajmili wangkapurlukakajalu murlpirrparnilu nintilpayi. \c 8 \s1 Ngarnta lipurijikurlu kunyjunyurnu, Jiijajju \p \v 1 Jiijajpa tiputingu yapujanu, ka yanu, martu yarnngaluluya wanalpayi. \v 2 Jiingkalu yirna yanu kujungkarringu ngarnta lipurijikurlu. Kalu pupatingu murti jurrpujurrpu, kara japirnu Jiijajpa, “Maaja! Nyuntungan maparn maju, kajirnin kunyjunyunku?” \v 3 Ka maralu pampurnu kara wajarnu, “Yuu! Kunyjunyurri!” Palunyangkayila kunyjunyurringu. \v 4 Jiijajjura marrkurnu, “Mirtan-jananya martukajangka yanku wajalku, yankulun yatilykarti, jaaji majukarti. Yatilyjalun nintijulku karan wajalku kunyjunyurringun. Karan mirtayirti manku yungku yatilyku, kayila martukajaluntaya nyakuka kulilku, ‘Ngaa martu kunyjunyurringu.’ Jilanya-lampa wajarnu Muujajju.” \s1 Jantulwinti maajakura warrkamupurluka kunyjunyurnu \p \v 5 Ka palujanu Jiijajpanga yanu tawun Kapaniyamukarti. Kara Jiijajpa japirnu jantulwintikajaku maajalu, Juwuparnilu, \v 6 “Ngayumili warrkamupurluka ngarnta maju ngarrinpa mayangka, parralayijirringu.” \v 7-8 Kara Jiijajju wajarnu, “Nyuntumili ngurrakartirna yanku, ka kunyjunyunku.” Kara marrkurnu, “Paki! Nyuntun maaja maju, ngaanguruwiyajura wajala!, kayila ngayumili warrkamupurluka kunyjunyurriku. \v 9 Ngayumili maaja majukajalurniya wajarni, palunyangkarna ngapirni. Ngayululurrjurna-jananya maajalu wajarni ngayumilikaja, palunyangkayilaya ngapirni. Kujukurnara wajalku, ‘Maa yarra jiikarti!’, palunyangka maa yanku. Jamparnara kujupaku wajalku, ‘Yarrarni!’, palunyangkarni yankurni. Kujupakurnara warrkamupurlukaku wajalku, ‘Jilanya ngapila!’, palunyangka ngapilku.” \p \v 10 Wangka jilanya Jiijajju kulirnuka kuru pakarnu, ka-janampa wajarnu, palumilikajaku, “Yilta ngaalurni kulirninpa maparn maju. Yijurilmili marlajanukajangka mirtarna ngaayuru nyanguka kulirnu. \v 11 Mamalu-jananya ngampurrju kanyilmalpa palumili walyjakaja yarnnga, Yipuramkamu Yajikpa, Jayikaplurrju. Mamalu-jananya kujungka ngampurrju kanyilku, Juwuparnikaja yarnnga ngurra kakarrajanu, ngurra yapurrajanu. \v 12 Ka-jananya Juwukaja Mamalu ngumpalku wiyalku, kujungkaya-jananya nyinajaku, warungkaya nyinamalpa, wilyjiwilyjirriraya wulu yulamalpa. Jiikaja-jananya Mamalu julyju kulilpayi ngampurrju-jananya kanyilkura, palunyangkamarraya junu yanu.” \v 13 Jiijajjura maaja palukura wajarnu, “Ngurrakarti yarra! Nyuntulurnin kulirni, kayila kunyjunyurriku.” Palunya tayimu maajakura warrkamupurluka yilta kunyjunyurringu. \s1 Jiijajju-jananya yarnnga kunyjunyulkupayi \p \v 14 Palujanu Jiijajpa yanu Piijamili ngurrakarti, kayila nyangu Piijakura yumari, ngarnta ngarripayi, parltiparlti, piitingka. \v 15 Maralu pampurnu, kayila kunyjunyurringu. Ka pakarnuka mayira manu yungu. \v 16 Jampa jirntu jarrpakijalu martukajaluya-jananya katingurni malpuwintikajakamu ngarntakaja, Jiijajkutu. Jiijajju-janampalura malpukaja ngumpara kurtingkupayi, ka-jananya ngarntawintikaja kunyjunyunkupayi. \v 17 Jilanyalu Mamamili wangka yiltarringu. Julyju Mamamili jakurlpurlukalu wakarnu Yayijayalu, “Martu jiilu-jananya kunyjunyunkuka malpu-janampalura payilku kurtingku.” \s1 Purtuya kulirnu Jiijajmili walyjaraya nyinakuraku \p \v 18 Kangku Jiijajju kulirnu, “Marturniya yarnngarringuka ngarinpa.” Ka-janampa palumili wangka-nintikajaku wajarnu, “Puutungkala tatilku yanku, parna kujupakarti.” \v 19 Muujajmili wangkapurluka yanura japirnu, “Ngayulurnanta kulirninpa marlpayirrali kujungka yankura, wulu.” \v 20 Jiijajjura wajarnu, “Walytakikajaya pirti walyjangka nyinin. Turrukajaya warta walyjangka nyinin. Ngayurna martu yarnngakurna-janampa marlpa, mirtarna ngurra walyja kanyirnin, paki.” \v 21 Kara martu kujupalu wajarnu, Jiijajmili walyjalu, “Maaja! Ngayurna ngurra walyjakarti yanku, karna ngayumili mama kanyilku tuunyjunku, karnanta marlakurriku.” \v 22 Jiijajjura wajarnu, “Kuwarrirnin kujungkarriku yanku. Ngula nyuntumili mama miturrinyjangka, kujupakajaluya tuunyjunku.” \s1 Jiijajju wangalkamu kalyu yatarnmanu \p \v 23 Jiijajkamu palumili wangka-nintikajaya puutungka tatirnu yanu. \v 24 Palunyangka-jananya wangaljukamu kalyulu pakarnu pungkupayi, puutpa jarrpajunkungara, jampa Jiijajpa puutungka kunyalarripayi. \v 25 Ngurlurringukaya yanu Jiijajpa kanarnu, karaya wajarnu, “Maaja pakala! Wankala-lanyaju, miturrijakula!” \v 26 Jiijajju-janampa wajarnu, “Mirtanyurra ngurlurriwa!, ngangkularniya ngayurna maparn maju!” Ka pakarnu ngaranguka marrkurnu, kayila wangalpanga yatarnarringu, kayila kalyunga marlaku jarrpangu. \v 27 Ka-ngkuya wajalpayi, “Ngana ngaa martu? Wangaljukamu kalyulu kulirninpa. Ngaanya maparn majuminyirri.” \s1 Malpuwinti kujarra-pulanya kunyjunyurnu \p \v 28 Yanuya parnangka warinykatingu ngurra Katarangka, puutjanuya tiputingu. Palunyangkapula pirnkijanu martu kujarra-jananyapula yanu kujungkarringu. Palunya kujarrangapula mitumili pirnkingka nyinama, ngunu mitukurnupula kanyilpayi, jikipala kujarra, martu pungkupayi. Mirtaya martukaja yankupayi jiiwana ruutuwana, jumaji palu kujarrangkamarra. \v 29 Kujungkarringu-jananyapula kayilapula wiltu mirrangu, “Mamamili kaja! Nganakun yanurni? Kulirninpaliju ngulampa-linyaju Mama ngarnawarrapurlukalu payilku kurtingku. Mayitpi-limpajun kuwarri yanurni ngumpara-linyaju kurtingkuraku.” \v 30 Nguurrnguurrkajaluya jiiwananga ngalkula parra ngarapayi. Kaya ngunukaja-pulanyaya nyinapayi, martu jii kujarrangka. \v 31 Karaya ngunukajalu Jiijajkuraya wajarnu, “Nyuntulun kulirninpa ngayunpa-lanyaju ngumpara yiyalkuraku. Yiyala-lanyaju nguurrnguurrkajakarti!, jiikajangkalaju-jananya nyinaraku.” \v 32 Jiijajju-janampa wajarnu, “Pakalaya-jananya yarra!, nguurrnguurrkajakarti.” Kaya-jananya yanu nguurrnguurrkajangka jarrpangu nyinapayi. Palunyangkaya nguurrnguurrkajaya yapu yirrirriwana yanuka kalyungka jarrpangu miturringu, wulikaja. Palunyangkapula ngunuwinti kujarranga pipurru kunyjunyurringu. \p \v 33 Martulu-jananyaya ngampurrju nguurrnguurrkaja kanyilpayi, nyangu-jananyaya kalyungka jarrpanguya miturringu. Palunyangka-jananyaya yanu tawunwana parra jakurljunkupayi, “Nguurrnguurrkaja-lampajuya miturringu, kapula martu kujarra ngunuwinti kujarranga kunyjunyurringu.” \v 34 Palunyangkaya martukaja tawunjanu yanurni Jiijajpaya nyakuraku. Maparn majuwintiya kulirnukaluraya ngurlurringu, karaya wajarnu, “Yarra-lampajura ngurra kujupakarti!” \c 9 \s1 Martu parralayiji kunyjunyurnu \p \v 1 Jiijajmapuya tatirnu puutungka, kaya marlaku yanu kalyuwana, Jiijajmili tawunkarti. \v 2 Puutjanuya tiputingu parnangka ngarapayi. Kaya martukajalu katinguluya ngarnta parralayiji Jiijajkarti, piitingka. Jiijajju-jananya kulirnu, “Yilta martu ngaakajalurniya kulirnin, ngayurna maparn majuwinti.” Kara Jiijajju wajarnu ngarntapurlukaku, “Pukurlarri! Ngayulurnangkura walykukaja wirrupungin.” \v 3 Jiingkaya ngarapayi Muujajmili wangkapurlukakaja, ka-ngkuya wajarnu, “Mama ngarnawarrapurlukaluwiyaju walykukaja wirrupunginpa, mirta ngaalu, martulu.” \v 4 Jiijajju-jananya ngarala kulilpayi, ka-janampa wajarnu, “Nganakurninyurra jankanin? \v 5 Wangka ngaaya kulila! Ngayulurna wajarnu walykukajarnangkura wirrupungu. Palujanu mayitpinyurra kulirni, mayitpirnalura wirrupungu, mayitpi paki. Yiipirna wangka kujupa jilanya wajalku, ‘Pakala kunyjunyurrira yarra!’ Jampa mirta pakalku, palunyangkarninyurra kulilku, mayunyju. Wangka jiirnara wajalku ngayurna mayunyjuparni kulilkuranyurra. \v 6 Ngayurninyurra kulilkura, Mamamili maparnwintilurna walykukaja wirrupunginpa. Ngayurna martu yarnngakurna-janampa marlpa.” Kara ngarntapurlukaku wajarnu, Jiijajju, “Pakala! Piitingku marraka yarra ngurrakarti!” \v 7 Ka yiltangulyu pakarnuka piitingku rulumapirnuka pakarnu yanu ngurrakarti. \v 8 Martukajaluya nyanguka ngurlurringu, kuwarriwiyajuya nyangu maparn majuwintilu ngapini, palujanuya Mama ngarnawarrapurluka marninypungkupayi, “Yilta ngaanya nyuntumili maparnwinti nyininpa, walykukaja wirrupunginpa.” \s1 Jiijajjura Maajurruku wajarnu, “Kujungkali yankura.” \p \v 9 Palujanu Jiijajju ngurra jii junu yanu, ka nyangu martu kujupa yini Maajurru, yupujingka nyinapayi, mani kapamanku-janampa mankupayi. Kara Maajurruku wajarnu, “Pakala!, kujungkali yankura!” Warrkamu junu yanu, kalu pakarnu wanarnu. \v 10 Palujanuya Jiijajmapuya yanu Maajurrumili mayakarti, kaya ngalkupayi. Kujupakajaya-jananya warinykatingu kujungkarringu nyinangu. Karlkiluya kapamanku mani mankupayi, karlki kujupaya Juwumili luwukuraya parlanypa nyinapayi. Jiikajaluya kujungka Jiijajja ngalkupayi. \v 11 Maya jiingkaya Parajikaja nyinapayi. Palukajaraya Jiijajku wirrilyirringu, jumaji-jananya Jiijajpa nyinapayi, Mamaku ngurrpakajangka. Jiikajaluya-jananya Jiijajmili wangka-nintikaja japirnu, “Nganaku-jananya Jiijajju nintipurlukalu kujungkalu ngalkurninpa, putakajangka?” \p \v 12-13 Jiijajjunga-jananya kulirnu kujupawana wangkangu jilanya Muujajmili wangkapurlukakajaluya kulilkura, “Mirta maparnju martu ngarntaparni pampuni, paki, ngarntakurluwiyaju pampuni. Pakiwananyurra kulirninpa. Ngayurna jiiyuru maparnwinti yankupayi, martu putakaja nintijunkuraku, mirtarna-janampa ngayu yanurni martu kunyjunyukajawiyaju nintijulkuraku, paki. Yuu, yanurnirna Mamaku ngurrpakajarna-jananya nintijunkuraku.” Jiijajju-janampa yarrarnu wajanu, “Martukajalunyurra kintilu kulila!, ngaa Mamamili wangka, julyju jilanya wakarnu, ‘Mamarnara layikamurrinpa, martu karlkiku-janampanyurra junga nyinara. Layikamurrira-ngkuya nyina!, mirtarninyurra mirtayirtiwiyaju kangku yungkura, ka pakiwana nyinara, paki.’ Kujupakajaku-janampanyurra layikamurrira nyina!” \s1 Mamaya japilpayi mirrka ngalkuparnilu \p \v 14 Palujanuya yanu Jiijajkarti japilkuraku, Jaanmili wangkapurlukakaja. Jaanju-jananya jiilu julyju martukaja kalyungka jarrpajunkupayi. Palumilikajaluraya Jiijajpa japirnu, “Nganakuya nyuntumili wangka-nintikajaluya ngalkurninpa mirrka? Nyinangaraluraya kaya marninypungkungaraya, Mama ngarnawarrapurlukawiyaju, ngalkuparnilu. Parajikajalukamu ngayunjula Jaanmili wangkapurlukalu Mamawiyaju marninypunginpa, mirtala ngalkurnin, paki.” \p \v 15 Jiijajju-janampa wajarnu wangka yumuwanpa kulilkurakuya, “Nyupararralupula marrirtikijalu kujungkarrinila mirrka ngalkuraku, ka turlku yinkaraku, pukurlju. Kunyjunyuya-pulampa jilanya pukurlju ngalku, kuwarripa marrirtirrikija yirna palu. Ngulangaya yirna palunyanga ngaluraya katiku, palunyangkaya palumili walyjakaja nyinaku mirrkaparni, Mamaya japilkura.” Jiijajju-janampa jilanya yumulu wajarnu kurranyilu. “Yirna palunya marrirtingayuru, kayilarniya ngalulku katiku. Palunyangkajunyurra mirrkaparni nyinaku Mama ngarnawarrapurlukawiyaju japira nyinaku.” \p \v 16 Jiijajju-janampa wangka yumuwanpa wajarnu, “Jaartakamu jawuja jampapula wuurlpalarriku palunyangapula yaarryanku. Mirtanyurra kujupajanu nyuwanjanu yaarrpungkula junku wuurlpalangka niitulkurlulu wakalku, paki, yitiwana, wulungulyungku jiinga yaarryankumalpa niituljanuwana. Jiingkamarranyurra kujupajanu mirta manku wuurlpalangka junku miintamulku, paki, junkunyurra.” \v 17 (Juwukajaluya paatuljarramunungka karrkarta kanyilpayi nyurungka.) Wangka yumuwanpa kujupawana-jananya wajarnu, Jiijajju, “Kuripijjanungka nyupirala karrkarta yintini. Jiipukurnungkala nyurungka karrpira jatamapura, yintira kanyini. Mirtala yintira wuulpalangka nyurungka kanyini, paki, palunyanga taalpalku. Nyuru nyuwanangkawiyaju yintirala karrkarta kanyini, taalpalparningka. Palya palunga karrkartanga. Nyuru nyuwanpanga palya nyinaku.” Wangka jiinya-jananya Jiijajju wajarnu, jilanyaya kulilkura, nyuru wuulpalayuru Muujajmili wangka nyinani, ka nyuru nyuwanyuru Jiijajmili wangka nyinani. \s1 Maajamili yurntalpa kanarnu mitujanu \p \v 18 Wangka palu-janampa wajalpayi, ka Juwumili maajalu yanurni japilkura. Parnangkalu pupatingu murti jurrpujurrpu, kara Jiijajpa japirnu, “Pinyirringurna kuwarri yurntalja. Kujungkali yarra!, ngayumili ngurrakarti, pampulkun wankamanku.” \v 19 Jiijajpa pakarnu kapula kujungka yanu, palumili wangka-nintikajalurrju, martu kujupakajalurrju. \v 20-21 Martu jiikajangka-jananya yankupayi wanti ngarnta. Palunga ngarnta nyukurnijanu nyinapayi purtuya wankara junkupayi, maparnkajalu. Julyju-janampa luwu jilanya nyinapayi, wanti jiiyuruluya rawa wulu ngarnta nyinapayi, paluyuruluya mirta martu kujupa pampulkura kulujukurlu, paki. Kulirnungku wanti palunyalu, “Yiipi Jiijajmilirnara kuurtu pampulku palyarrikuyilarna.” Marlawanajanulu yanurnika pampurnu. \v 22 Jiijajju pijurringuka nyanguka wajarnu, “Wanti, murlpirrarri! Nyuntulurnin maparn maju kulirninpa, palunyangkan kunyjunyurringu.” Palunyangkayila yilta kunyjunyurringu. \p \v 23 Palunyangkaya yanu maaja palumilingka Jiijajpa kurrungu. Jarrpanguya-jananya nyangu, martu yarnnga yulapayi, karlki kujupaluya nyuwijiki ngarlpuyungkupayi, kujilju. \v 24 Jiijajju-janampa wiltulu wajarnu, “Yarraya yawujayiti! Ngaa kuyurnpa kunyala ngarrin.” Nyurniraya yikarrirringu. \v 25 Yanuya yawujayiti ngarapayi, kalu Jiijajpa yanu wantikarti ka mara ngalurnu, kayila kanarringuka walyja pakarnu. \v 26 Martukajaluya nyangu kunyjunyurringu, kayilaya yanu tawun kujupawana tawun kujupawana parra wajalpayi. \s1 Pampuru kujarra-pulanya kunyjunyurnu \p \v 27 Tawunpa jiinya Jiijajpa junu yanu. Pampuru kujarralupula Jiijajpa kulirnukalupula wanalpayi. Jiijajkurapula wiltulu wajarnu jilanya, “Nyarrurri-limpaju!, nyuntu Tayipitmili walyja marlajanu.” \v 28 Jiijajpa yanu maya kujupangka kurrungu. Wanarnulupula jiingka mayangka jarrpangu. Jiijajju-pulanya japirnu, “Kulirninpanpula?, ngayulurnantapula maparn majulu kunyjunyunku?” Wajarnurapula, “Yuu! Maaja!” \v 29 Ka Jiijajju-pulanya kuru pampurnuka wajarnu-pulampa, “Ngayurninpula yiltalu kulirni, palunyangkarnangkupula ngayulu wajarnin, ‘Kunyjunyurripula!’” \v 30 Palunyangkapula pipurru kuru kunyjunyurringu. Ka-pulanya Jiijajju marrkurnu, “Mirtan-jananyapula jakurljunama!, yakapula nyinama!” \v 31 Kulirnupula junu Jiijajmili wangka yanu-jananyapula parra jakurljunkupayi, tawun kujupawana tawun kujupawana. \s1 Martu wangkaparni kunyjunyurnu \p \v 32 Palujanu karlki kujupaluya martu wangkaparni katingu Jiijajkarti, martu jiinga malpuwinti nyinapayi. \v 33 Jiijajjulura malpunga wajarnu kurtingu, kayila kunyjunyurringuka wangkapayi. Martukajaluya nyanguka kuru pakarnu. Ka-ngkuya wajalpayi, “Kuwarriwiyajulaju nyangu maparn majulu kunyjunyunkunyja, Yijurilmili marlajanukajalu.” \v 34 Karlkilu-ngkuya Parajikajalu pakiwana wajarnu, “Malpuku maajamili maparnwintilu-jananya malpukaja payira kurtingkuni.” \s1 Jiijajpa-janampa martukajaku nyarru nyinapayi \p \v 35 Jiijajpa parra yankupayi tawun kujupawana tawun kujupawana, parra-jananya martukaja nintilpayi, tawunja yitiwanalurrju. Juwumili jaajikajangka-jananya tawun parlparriwana parra nintilpayi. Martukajaku-janampa jilanya wajalpayi, “Wangka kunyjunyuya kulila! Mamalu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku.” Ngarntakaja-jananya kujupa kujupa kunyjunyunkupayi. \v 36 Jiijajju-jananya martu laltu nyakupayi, ka-janampa nyarrurripayi, jilanya kulilpayi, “Nyarruya nyininpa, mirta maajalu-jananya ngampurrju kanyirninpa, jiipukajayuruya maajaparni.” \v 37-38 Jilanya kulirnuka-janampa wajarnu palumili wangka-nintikajaku, “Martuya laltu nyininpa, Mamamili wangkaya kulilkuraku, kaya nintipurluka kujunkujunwiyajuya nyininpa. Mamaya japila!, nintipurluka laltu kujupa-jananya nintijulkuraku, jiikajaluya-jananya yankula parra wajalkuraku. Martu laltu jiikaja nyinara warningkuni wiiti laltuyuru, warrkamupurlukalu kujunkujunjuraya purtu kulirninpa yankuraya wiitikaja parlparri ngaranyjanpa katupungkura mankuran. Wiitiku maajaya japilku jiilu-janampa wajalku laltu kujupaku, yankuraya wiitikaja katupungkura mankura.” \c 10 \s1 Jiijajkuraya tuwalpa wulikaja jakurlpurluka \p \v 1 Jiijajju-jananya palumili wangka-nintikaja mirrangu kujungkarnu, ka-janampa jilanya wajarnu, “Kuwarrirna-nyurranya Mamamili maparnpa yungku ngarntakaja-jananyanyurra kunyjunyunkuranku, ka malpu-janampaluranyurra payira kurtingkuran.” \v 2-4 Jilanyaya nyinapayi palumili wangka-nintikaja, palumili jakurlpurlukakaja. Jii tuwal wulikajaya yinikurluya nyinapayi jilanya, Jayimunpa palunga yini kujupa Piija, palumili marlaju Yanturu, Jayimijpa, Jaanpa, Pilapu, Pajalamu, Tamajpa, Maajurru Jayimijpa kujupa Yalpiyajkurnu kaja, Jatiyajpa, Jayimunpa kujupa, Juutajpa Yijikariyatmartaji. Jayimijkamu Jaannga palunyangapula kurtararra nyinapayi, Jipitikurnu kaja kujarra. Maajurru palunga kapamanmapuku-janampa mani mankupayi. Jayimun, jii julyju Ruumanpurlukaku parlanypa-janampa nyinapayi. Juutajju-jananya ngula wajanu maajakajangka, yankuraya Jiijajpa ngalulkura ka katikura. \s1 Jiijajju-jananya kurtingu jakurlpurlukakaja \p \v 5 Tuwal wulikaja-jananya Jiijajju wajarnu kurtingu, palumili wangkaya parra wajalkuran. Jilanya-janampa wajarnu, “Mirta-jananyanyurra parra yanku Juwuparnimili ngurrawana, ngurra Jamiriya jiiwana tawunkajawananyurra mirta parra yanama! \v 6 Yijurilmili marlajanukajangka-jananyanyurra parra yankula jakurljunama!, jiipukajayuruya parra yaninpa maajaparni. \v 7 Jilanyaya-jananya nintijula!, ‘Mamalu-jananya palumili walyjakaja kuwarri ngampurrju kanyilku.’ \v 8 Ngarntakajaya-jananya wankanma!, mitukajalurrju-jananyanyurra wankanma! Ngarnta lipurijiwintikaja-jananyanyurra kunyjunyunkunma!, malpuwintiku-janampanyurra malpukaja payira kurtingkuma! Ngayulurna-nyurranya Mamamili maparnpa yumulu yunginpa, palunyangka-jananyanyurra martu ngarntawintikaja yumulu kunyjunyunkunmalpa, maniku japilparnilu. \v 9 Mirtanyurra manikamu kuulu pakitingka jarrpajula parra katima! \v 10 Mirtanyurra payiki mirrkakurlu parra katima! Mirtanyurra Jaartakamu jinapuka kujupawinti parra yanama! Mirta kujarra wartawintinyurra parra yanama!, kujuwintiwiyaju. Warrkamuku-nyurranyaya martukajalu mirrkakamu mani yungamalpa, ngayumili warrkamupurlukakajanyurra parra yaninpa. \p \v 11 “Jampa tawun kujupakartinyurra yanku ka warinykatiku jii tawunja, karanyurra martu kunyjunyuku parra ngurrilku. Jampa-nyurrampa jii martu pukurlarriku, kalunyurra wulu nyinama!, palumili ngurrangka, mirtanyurra maya kujupangka maya kujupangka nyinama! \v 12 Jampanyurra jii martumilingka mayangka jarrpaku, jampa palumili walyjakaja-nyurrampaya pukurlarriku, jilanya-janampaya wajala!, ‘Kunyjunyunyurra nyinama!, murlpirrpa.’ \v 13 Ka-janampanyurra kunyjunyu wulu nyinaku, kunyjunyu-janampanyurra nyinaku. Jampa parlanyarriku-nyurrampaya jilanya-jananyanyurra wajalku, ‘Pakiwanalulaju-nyurranya julyju wajarnu, “Kunyjunyuya nyinama!, murlpirrpa.” Wajalparnilulaju-nyurranya junkungara.’ \v 14 Jampa maya kujungka-nyurrampaya parlanyarriku, palunyangka-jananyanyurra junku yanku. Jampa tawun jiimartaji-nyurrampaya parlanyarriku, ka Mamamili wangkaraya junku yanku, palunyangka-jananyanyurra junku yanku. Yankurakunyurra jinapuka yarralku ka parna pungku. Jiimartajilu-nyurranyaya nyaku kulilku, ‘Ngaakajaluya Mamamili wangka kangurni, kala-jananya nyurnimanin, palunyangkaya parna pungu. Mayitpi-lanya yilta pungku Mama ngarnawarrapurlukalu, jumajila-jananya nyurnimanu.’” \p \v 15 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, palumili wangka-nintikajangka, “Ngulampa Mama ngarnawarrapurlukaluntaya wajalku kuutja martungka yarnngangka, Julyjuya martu nyinapayi ngurra Jutumjakamu ngurra Kamurangka, walykuya nyinapayi. Jiikaja-jananya Mamalu wajalku kurtingku, waruwakiya yankuraku. Ngaakaja-jananya nyurnipayikaja Mama ngarnawarrapurlukalu rawalu warrkilku, ka-jananya kurtingku yankurakuya waruwaki, jumaji-nyurranyaya nyurnimani. \s1 Walykulu-nyurranyaya warrkilkuka pungku \p \v 16 “Ngangkulaya! Ngayulurnantaya kurtingkuni yankunyurran parra wajalku ngayumili wangka, martukajangka. Karlkilu-nyurranyaya parlanykajalu warrkilkuka pungku, mirta-janampayan parlanyarriku, kunyjunyu-janampaya nyina! \v 17 Wurlkumartanyurran yanku, karlkiya martukaja ngayukujuya parlanypa. Jampa-nyurranyaya nyaku, mankuntaya kangku kuutkarti, Juwumili jaajkarti, jiingkantaya wiipamulku wiipwintilu, ka-nyurranyaya junku yanku. \v 18 Palujanu kujupakajalu-nyurranyaya manku kujupakarti kuutkarti kangku. Palunyangkanyurran yikiku maaja majuwartakajangka, Juwuparnikajangka kuutja, jumajinyurra ngayumili walyjakaja nyinani. Jampanyurran jiingka kuutja yikijulku jakurljulku-jananyanyurran ngayumili wangka kunyjunyu. \v 19-20 Mirtanyurran karratarri!, murlpirrpanyurran yikiku. Mamamililu Kuurtilu-nyurranya nintijulku, kuranarrikunyurran wajalkuraku. Mirtanyurran ngurinyjirriku yaalunyurran wangkaraku, paki, jiilu Kuurtiluntaya wangka nintijulku. Jilanya wangka mirta nyuntumili, Mamamili wangka. \p \v 21 “Palungka tayimungka nyuntumililu walyjakajalu kangku-nyurranyaya kuutja yikijunku, jumajijunyurran ngayumili walyjakaja, martukaja nyinani. Kurtaluyingku marlaju walyja kangku yikijulku kuutja, miturriraku, jumajiju palunya marlajupartarnu ngayumili Jiijajmili walyja. Mamapartarnulu-pulanya kangku yikijulku kuutja yurntalkamu kaja, miturrirakupula, jumajijupula ngayumili Jiijajmili walyja kujarra. Kajalukamu yurntaljupula kangku mamakamu yakurti yikijulku kuutja, miturrirakupula, jumajijupula walyja kujarra ngayumili, Jiijajmili. \v 22 Martukaja-nyurrampaya parlanypa nyinaku, jumajijuyan ngayuku walyjakaja. Jamparnin wululu wanalku, martu karlkiluntaya nyaku warrkilmalpantaya pungkumalpantaya, nyuntulurnin nyurilu wanalku, Mamaluyilapanta manku kangku wulu kanyilku ngarnawarra, ngurra kunyjunyungka. \v 23 Jampa-nyurrampaya tawunja kujungka parlanyarriku, jumajinyurran ngayumili wangka nintirnu, ka-nyurranyaya warrkilku ka pungku, yankunyurran tawun kujupakarti. Jampa-nyurranyaya jiingka tawunja warrkilku ka pungku, yankunyurran tawun kujupakarti. Yarralkunyurran yanku tawun kujupakarti, tawun yupalkarti, kayilaparna ngayu marlakurriku, martuku yarnngaku marlpa. Mirtanyurran ngayumili warrkamu pakilku, mirtanyurra-jananyan parra wajalku tawunja yarnngangka ngayumili wangka, paki. Ngayulurna jampakarta pakalku. \p \v 24-25 “Walykukajajuya mirta ngayuku ngurlurripayi, maajaku, paki, warrkilpayirniya pungkupayirniya. Palurtinju mirta-nyurranyaya nyaku junku ngurlulu, ngayumili warrkamupurlukakaja, paki, warrkilku-nyurranyaya pungku-nyurranyaya ngayuyuru. Pukurlpanyurran nyinaku jilanyanyurran ngangkulku, ‘Jiijajpaya warrkilpayi kaya pungkupayi, paluyurula nyinaku.’ Walykukajalurniya ngayu warrkilpayi, ‘Nyuntungan walykun, malpuyuru!’ Jilanyayuru-nyurranyaya warrkilku, ngayumili walyjakaja. Wajarinaku-nyurranyaya nyaa nyirrinyirri. \s1 Mamalu-lanya parlanykajangkamarra ngampurrju kanyini. \p \v 26-27 “Mirtanyurran ngurlurri!, kurrurn wiltulunyurra-jananyan ngayumili wangka wajalku. Ngayurna-nyurranya wangka karlkinpa wajalpayi kujunkujunja, mirta yarnngangka. Nyurrartinju-jananyanyurran yanku wangka palu wajalku yarnngangka. \v 28 Yarnngangkanyurra-jananyan wangka ngayumili wajalku, mirtanyurran junku wangka palu, jumajiya karlki martu parlanypaya nyinani, nyurinyurran wangkaku. Jiilu karlki martulu-nyurranyaya mayitpi pungku miturntalku, Mamaluyilapantaya manku kangku palumili ngurrakarti. Mirta-janampanyurran ngurlurri!, Mama majuku maajakuwiyajunyurran ngurlurriku. Martu jiinya walyku Mamalu warrkilku kurtingku waruwaki. \v 29 Mamaluntaya ngangkura mukumukulu kanyini. Pilurnkajalurrju Mamalu ngangkura kanyini. Pilurnpa julijuli miturriku, Mamalu ngangkuni pilurn palunya. \v 30 Mamalu-lanya ngangkuni katangkala purrunypa kanyini, palunyanga kawuntamuni, ngangkuni nampakaja, nintilu. \v 31 Jampantaya walykukajalu pungku miturntalku, palunyanga Mamalu ngangkuni, pilurnyuru, mirtanta junku yanku, paki, kangkunta Mamalu ngurrakarti. \s1 “Ngurrparna-ngkuya” \p \v 32 “Martulu-jananyanyurran yankura wangka jilanya parra jakurljunkuraku martungka yarnngangka, ‘Ngayurna walyja Jiijajmili.’ Karnalu Mamangka wajalku kurlunga kuutja, ‘Yilta ngaanga ngayurni wanani, walyjaju.’ \v 33 Jampa martulu-jananya yanku jakurljulku jilanya, ‘Mirtarna ngayulu wanani Jiijajpa, paki, ngurrparnara.’ Karnalu Mamangka wajalku kurlunga kuutja, ‘Ngurrparnara ngaaku martuku, mirtarnara ninti, paki.’ \s1 Karlkiluya ngangkulku ka parlanyarriku \p \v 34-35 “Ngayurna parnakarti yanurni, wajalkurakurnantaya Mamamili wangka. Karlkiluya ngangkulku pukurlpaya nyinaku Mamakuraya, karlkiluya ngangkura Mamaku parlanyarrimalpa. Jiikaja-janampaya Mamamili walyjakajaku parlanyarrimalpa. Kajara parlanyarriku mamapartarnukura, jumaji mamapartarnura Jiijajkura walyja. Jilanya-janampaya kaja parlanyarriku mamapartarnukajaku. Yurntalpara parlanyarriku yakurtipartarnuku, jumaji yakurtipartarnura Jiijajkura walyja. Jilanya-janampaya yurntalpa parlanyarriku yakurtipartarnukajaku. Ngunyarrirangkupula parlanymarriti nyinaku, jumajira kujunga Jiijajmili walyja. Jilanyaya ngunyarrimarriti nyinaku. \v 36 Martu kujura Jiijajku walyjara nyinaku, palukuraya karlki martumili jiimili walyjakaja parlanypaminyirri nyinaku, jiikuraya martuku, jumajira Jiijajkura walyja. Martu karlkiraya parlanypa nyinaku martu jiiku Jiijajkura walyja, mirtaya parlanyminyirri nyinaku, martumili jiimili walyjakajayuru. \p \v 37 “Jampa martu kujulu ngayumili wangkakura ninti nyinani, yirnkulurni kuwarri wanalkuraku, mirta Jiijajku parlanykaja ngangkuraka wanalkuraku. Mirta martulu ngangkulku jilanya, ‘Mamakamupula yakurti mirtarapula Jiijajku pukurlpa, paki, parlanyparapula. Palunyangkarna ngayulu kuwarri Jiijajpa junku yanku, mirtarna wanalku kuwarri, mayiti kurlungarna wanalku.’ Jampa-pulanya jiilu martulu jilanyalu ngangkulku, mirtaju ngayuku walyja nyinaku, paki, jumajirni junkura yankuni. Mirta martulu ngangkulku jilanya, ‘Kajakamupula yurntalpa mirtarapula Jiijajku pukurlpa, paki, parlanyparapula. Palunyangkarna ngayulu kuwarri Jiijajpa junku yanku, mirtarna wanalku kuwarri, mayiti kurlungarna wanalku.’ Jampa-pulanya martulu jiilu jilanyalu ngangkulku, mirtaju ngayuku walyja nyinaku, paki, jumajirni junkura yankuni. \p \v 38 “Martu walykukajalurniya warrkira pungkupayi, kuwarrirniya wiltijulku wartangka karna miturriku. Ngulampa-nyurranyaya martu walykukajalu warrkiraka pungku ngayuyuru. Mirta-janampanyurran ngurlurri!, karninyurran junku yanku, paki, nyurilurniya wanala! Karlkiya-nyurranya pungkura ngurlulmalpa, karninyurra ngayu junku yanku, mirtajunyurran walyja nyinaku, paki. \v 39 Jampa martu jiinya ngurlurriku, karni junku yanku, kayila miturriku, mirtalu yanku Mamakarti wanka nyinaraku, paki. Jampa martulurni nyurilu wanalku, mirtarni junku yanku, palu miturriku yanku Mamakartilu, ka wanka nyinaku, pukurlpa.” \s1 Ngayumili walyjakajakunyurra pukurlarrira \p \v 40 Palumili wangka-nintikajaku-janampa Jiijajju yarrarnu wajarnu, “Jampa martungku pukurlarriku, ngayukulurrjuju pukurlarriku. Jampaju ngayuku martu pukurlarriku, Mamakulurrjura pukurlarriku. Mama jiilurni kurtingu parnakarti. \v 41 Jampara martu Mamamili wangka jakurlpurlukakura pukurlarriku, jakurlpurlukakamu-pulanya martu palunya marninypungku kuutja, ngulampa. Jampara martu Mamamili walyjaku pukurlarriku, Mamamili walyjakamu-pulanya martu palunya marninypungku kuutja ngulampa. \v 42 Jampangku Jiijajmili walyja kuwarrijanungku martu pukurlarriku, kanta yungku kalyu yalta jikilkurakun, ngangkulku, ‘Kalyurnara yungkura Jiijajkura walyja.’ Yilta martu palu kurlunga marninypungku kuutja, Mamalu.” \c 11 \s1 Jaanmili wangka-nintikajaluya Jiijajja wangkapayi \p \v 1 Jilanya-jananya wajarnu palumili wangka-nintikajangka. Palujanu Jiijajpa palumili wangka-nintikaja yanuya tawun kujupakarti, nintilkuraku-jananyaya. Parraya yanu tawunja. Yarrarnuya yanu tawun kujupakarti, ka tawun kujupakarti. Tawunpa yarnngangka-jananya nintilpayi. \p \v 2 Palunya tayimunga Jaanpa jiinya kalyupurluka, jiilta nyinapayi. Jaanju-jananya ngangkurnu jakurlpa, jakurljunuluya, Jiijajju-jananya nintilpayi Mamamili wangka, ka-jananya maparnjulpayi ngarntakaja. Jaanju-jananya palumili wangka-nintikaja kurtingu, yankuraya japilkuraku Jiijajpa. \v 3 Yanuraya Jiijajpa japirnu, “Kajin yilta nyuntunga Kurayijpa?, mayitpin kujupa. Mayitpi majalkulara Kurayijparni ngula yankura?” \v 4 Jiijajju-jananya wajarnu, Jaanmili wangka-nintikajangka, “Yarraluya marlaku wajala Jaanja!, nyurrartinjunyurran nyakuni, ngaarna-jananya ngayulu ngarnta wankani. \v 5 Pampurukajaluya nyakuni, mukuntukajaya parra yankuni. Ngarntaya rawalu kanyilpayi palukajaya kunyjunyurringu. Ngakumpaya nyinapayi palukajaluya ngangkuni. Mitujanuya kanarrini. Nyarrukajangkalaju-jananya Mamamili wangka kunyjunyu wajani. \v 6 Jilanyalunyurran yanku Jaanja wajalku. Wajalaluya jilanya!, ‘Ngayurna yilta Kurayijpa Mamalurni kurtingu, mirtan paki karala!, wululurni ngangkula!’” \p \v 7 Jampaya Jaanmili wangka-nintikaja marlaku yanu, Jiijajpa-jananya martukajangka wangkapayi, “Julyjunyurran warrarnpa pujimankarti yankupayi, ngangkulkurakunyurran Jaanpa wangkapayi. Yanulunyurran ngangkulkurakunyurran Jaanpa wangkapayi, mirta kurntarripayi, kurrurnpa wiltuntaya wangkapayi. Jiinyurran ngangkunu ka pukurlarringu. \v 8 Nyurrartinjunyurran ngangkunu yankunyurran nyakuraku Jaanpa pujimanpa. Mirta jawuja kunyjunyuwinti, paki, mirta jaarta kunyjunyuwinti, paki, yumu walykuwalykuwinti nyinapayi. Yiltamartangampaya mayangka nyinani, jawujakamu jaarta nyuwanwintinga. \v 9 Julyjunyurran ngangkunu yankunyurran palunga Jaanpa nyakuraku, Mamamili jakurlpurluka. Mamamili jakurlpurlukakajaya julyju nyinapayi, Jiinga Jaanpanga palukajangkamarra munkarra-janampalura nyinapayi. \v 10 Julyju Mamamili mirlimirlingka kujupalu wangka wakanu jilanya, ‘Mamalu julyju wajarnu, “Ngayulurna kurranyulu kurtingku wangkapurluka yanku-jananya jakurljulkuraku, martukajangka. Ka Kurayijparna marlakarti kurtingku.” ’” \v 11 Jiijajpa-jananya yarrarnu wangkapayi, “Jiinya Jaanpa martungkamarra-janampalura yarnngangkamarra munkarra nyinani. Kaya ngayumili walyjakaja Jaanyuru martukajangka munkarra nyinani, jumajiya ngayumili walyjakaja. \v 12 Jiilu-jananya Jaanju parra wajalpayi martukajangka Mamamili wangka, ka kuwarringa ngayulurnantaya yarrarnuka parra wajani, wangka jilanya, ‘Mamaluntaya walyjakaja ngampurrju kanyilku.’ Palunyangkarniya walykukajalu warrkiraka pungkukijalu. \v 13-15 Julyju Muujajju-jananya wangka wakarnu yungu Mamamili, ka-jananya wajalpayi. Palujanu kujupakajalu-jananyaya Mamamili jakurlpurlukakajalu parra wajalpayi. Jiikajaluya julyju wajarnu Jaanpa nyinakuraku kalyupurluka. Kaya wajarnu, Jaanpanga nyinaku Yilayijayuru. Wangka palukajanyurran ngangkuraka junga nyinakura. \p \v 16 “Martukajangaya kuwarri jilanyayuru nyinani, japukajayuru. Karlkiluya yinkalku turlku, kaya karlkilu ngangkura junkumal. \v 17 Karlkiluya wajalku, ‘Yinkarnulaju-nyurrampa, mirtanyurran nampingu. Pinyikulajura wururringu, ka yulapayi, mirta-lanyajuyan kujungkarringuka kulurnu.’ \v 18 Japukajaluyintaya nyurnimani, palunyayurunyurran Jaanpanyurra nyurnimalpayi, ‘Malpuwinti nyinani, walyku. Mirta wama jikilpa, mirta mirrka ngalku, paki. Jiilu mirrka junkuni, Mama marninypungkuraku, mirtalaju jilanya nyinani.’ \v 19 Ngayurnantaya julyju nyinapayi, martukajaku yarnngaku marlpa, karna nyurrartinyurulu ngalkupayi, jikilpayi, karninyurran nyurilu nyurnimalpayi. Wajarnujunyurran pakiwana jilanya, ‘Ngaanya walyku!, mirrka maju ngalkuni, wama maju jikini, martungka-jananya walykungka, yankura nyinani. Jiikajaluraya karlkilu Muujajmili wangka mirtaraya wanani, paki, ka karlkiluya martulu kapamanku-janampaya mani mankuni. Paluyurungka-jananya yankura nyinani, martungka walykungka.’ Yiltarniya jilanyalu karlkilu nyurnimanu. Ngulampa-linyajuyan karlkilu nintipukalu ngangkulku, ‘Yiltapula ngaanya yirnkurapula nyinapayi Mamaku, wanalpayilupula yirnkulu, Jaanjukamu Jiijajju.’” \s1 Martukajaraya parlanypa Jiijajmili wangkaku \p \v 20 Tawun kujupa kujupangka-jananya Jiijajju parra wajalpayi Mamamili wangka, ngarntakaja-jananya wankalpayi. Ka tawun jiikajangka martukajaluya ngangkuraka junkupayi, mirtaya wanalpayi. Palujanu-jananya tawun jiimartajikaja martukaja-jananya Jiijajju nyurnimanu. \v 21 “Mamalu-jananya warrkilku kurtingku ngulampa Kurajinmartajikamu Pijajmartaji, jumajiya mirta Mamamili wangka ngangkurni, paki. Taayamartajikamu Jayitanmartaji-jananyaya wajani putaya nyinani, Mamakuraya ngurrpa nyinani. Mirta-jananyaya karlkilu Mamamili wangka parra wajalpayi, paki. Ngayulurna-jananya Jiijajju mirta yanurna-jananya wajalpayi, paki, jumajiya Juwuparni nyinani. Ngangkulaya wangka jilanya! Jamparniya Taayamartajilukamu Jayitanmartajilu ngangkulngara ngayumili wangka, jiilungarniya wanalngara. Jamparna-janampa ngarntakaja wankalngara, ngangkurakarniya wanalngara. Julyjurniya ngayumili wangka ngangkulngara, karniya wanalngara. Jurnpayintaya nyutilngara ngumpangka, mara kujarrangka juntawana, kulujungkaluya walykuwalykungka kurrungkungara karniya wanalngara. Martu karlkilu-jananyaya nyakuraka wajalngara, ‘Walykukajaya junukaya Mama wanani.’ \v 22 Ngangkukurakuya!, Kurajinmartajilukamu Pijajmartajilu, wangka ngaanya. Ngulampa-jananya kuutja Mamalu warrkilku kurtingku, jumajirniya ngangkura junkupayi, ka-janampa Mama ngarnawarrapurluka Taayamartajikukamu Jayitanmartajiku nyarrurriku-janampa, jumajiraya ngayumiliku wangkaku ngurrpa. \p \v 23 “Ngangkulkuraya Kapaniyamumartajilu! Ngangkuniya jilanya, ‘Tawunpa-lampa majuwarta yikini, tawunpa kujupakajangkamarra munkarra.’ Nyaakuya pakiwana ngangkuni? Mamalu-janampa tawunpa Kapaniyamu warlangku pakilku. Ngayulurna-jananya maparnju wankalpayi, karlkirna-jananya yalyjirrju nintilpayi, maparnju, karniya nyakuraka ngangkuraka junkupayi. Jampaluya julyju maparn palukajalu ngapilngara tawunpa Jutumja, jiingaluya Mamangka wanalngara, tawunpa jiinya kuwarringa yikingara. Julyju-jananya kamparnu pakirnunirra jumajiya walykuya nyinapayi. \v 24 Ngulampa-jananya Kapaniyamumartaji kuutja Mamalu warrkilku kurtingku, jumajirniya ngangkura junkupayi, ka-janampa Jutummartajiku nyarrurriku-janampa, ngayumilikuraya wangkaku ngurrpa, mirtarna-jananya yanu parra wajalpayi, jumajiya julyju pakirringu.” \s1 Yirnkulu wanalkuraku Jiijajja \p \v 25 Palunyangka-jananya wangka-nintikajangka nyinapayi, ka palunyangka Jiijajpalu Mamangka wangkangu, “Mama! Nyuntungan maaja majuwarta nyinani, parnapurlukaku-janampan kamu ngarnkapurlukaku. Martukajalu-jananyaya ngayumili wangka-nintikaja nyurnimani, mirtaya yankupayi kuulkarti, paki. Karnanta marninypungkuni nyuntulu-jananya nintinu nyuntumili wangka ngaakajangka, ngayumili wangka-nintikajangka. Karlkingka-jananyan junu kuulku nintipukangka mirtaya kuranarrini. \v 26 Jilanya-jananya nyuntulu nintijunu, ngayumili wangka-nintikajangka, nintiya nyinaraku nyuntumili wangkaku.” \p \v 27 Ka-jananya jilanya Jiijajju wajarnu, palumili wangka-nintikajangka, karlkingka martungka yarnngangka, “Mamalurni ngayu junu maaja majuwarta. Mamawiyajuju ngayuku ninti nyinani, karnara ngayuwiyaju Mamaku ninti nyinani. Karlkiranyurran Mamaku ninti nyinani, ngayulurnantaya Mama nintijunu, karlkingkalurrjurna-jananya nintijuni. \p \v 28-30 “Karlkilunyurran jiinya purtu ngangkuni Mamangkaluyan yirnkulu wanalkuraku. Parajikajalu-nyurranyaya pakiwana nintijulpayi luwu kujupa kujupawananyurra nyinakura. Ngangkularniya! Ngayulurnantaya jungalu nintijulku yaalujunyurran yirnku nyinaraku ngayuku, pukurlpajunyurran nyinaraku. Mirtarna-nyurranya warrkilku, paki, pukurljurnantaya kanyilku, karrartanyju majulu. Jamparninyurran Mamamili ngayu ngangkulku, palunyangkanyurran wanka nyinaku.” \c 12 \s1 Kalypartuluya mirrka ngalangu Jarritingka \p \v 1 Palujanu Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja yankupayiya wilykiwana, wilyki yini wiiti, mirrka ngalkupinti. Karrpungkaya yankupayi Jarritingka. Jiijajmili wangka-nintikaja yankupayiya kalyparturringu, kaya yinalpayi wilykikaja ngalkungunaraku. \v 2 Ka karlki martu jiingkaya yikipayi yini Parajikajaya. Nyangu-jananyaya Jiijajmilikajaluya wangka-nintikajalu ngalkupayi mirrka wilykikaja. Ka Parajikajalu wangkanguluya Jiijajja, wajarnuraya, “Nyaakuya ngalkuni kuwarringa Jarriti? Nyawa-jananya nyuntumili wangka-nintikajalu ngalkuni. Nyampanga-lampa luwu nyinani, mirtala warrkamurrini Jarritingka, paki. Nyuntumilikajalu wangka-nintilu warrkamurrini, yinaniya wilykikaja.” \p \v 3-4 Ka-janampa Jiijajju wajarnu, Parajikajaku, “Mamamili wangka jilanya nyinani, ngangkulngaranyurran. Julyju Tayipitmaluluya mirrkaya ngalkupayi Juwumilingka jaajingka. Jaaji palunga Mamamili. Mirrka jiinga kangkuraya junkupayi jaajingka Mamakura, ngarnawarrapurlukaku, martukajaluya, jaajipurlukalu yatilyjuwiyaju ngalkuraku. Jilanya-janampa luwu nyinapayi, jaajipurlukaluwiyajuya ngalkuraku. Mirrka palunya Tayipitmaluluya kalyparturringu, kaya ngalkupayi, mirtaya jaajipurluka nyinapayi.” Palunyayuru-jananya Jiijajju maajalu wajarnu palumili wangka-nintikajaluya palya mirrka jiinya ngalkuraku, Jarritingka. \p \v 5 Jiijajju-janampa yarrarnu wajanu, “Kuwiyiya kangkuni jaaji majuwartakarti martukajalu, jaajipurlukaluya yatilyju pungkura kujalkuraku. Jilanya-janampa warrkamu, Jarritingkanga, ka-janampa Mamanga pukurlarrini. Jilanyaya kuwiyi pungkuraka kujani, Muujajmilinga luwu. Luwu jiinyanyurran Parajikajalu riitamuraka ngangkulngara. \v 6-7 Ngangkuninyurran jilanya, ‘Jiinga jaaji majuwartakungalara pukurlarrini, jumani Mamalu-lanya ngarnawarrapurlukalu yungu.’ Mirtaranyurran jaaji palunyakuwiyaju pukurlarrira, Mamamiliraya wangka ngaa ngangkulaka yirnku nyina!, ‘Mamalurna-nyurranya wajanu, jaajikartinyurran majuwartakarti kuwiyi kangkura junkuraku, ngayurninyurran yungkuraku, Mamakarti. Wangka jilanyanyurran ngangkuraka jilanya kangkupayi kuwiyi, ka martu kujupakajaku-janampanyurran parlanypa nyinani. Mirta-janampanyurran parlanyarri!, kunyjunyuyingkuya nyina!’ Jiinyanyurran Mamamili wangka ngangkura junkuni, mirta-janampanyurran kunyjunyu nyinapayi, ngayumili wangka-nintikajaku, paki, junkungara-jananyanyurran, kunyjunyuluya ngalkungara. Ngangkulngaranyurran yirnkulu, ngayurninyurran mirta marrkulngara, jilanya, ‘Mirtaya nyuntumili wangka-nintikajalu ngalkura Jarritingka.’, junkungararninyurran marrkulparnilu, yirnkulurninyurran ngangkulngara. \v 8 Ngayurna maaja maju nyinani, martuku yarnngaku marlpa. Ngayulurna kunyjunyuni martukaja Jarritingka. Ngayurna-jananya wajani mirrkaya ngalkuraku Jarritingka.” \s1 Martu mara walyku Jiijajju wankanu \p \v 9 Palujanu Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja yanuya Juwumilikarti jaajikarti. \v 10 Jiijajpa kurrungu jaajingka, ka nyangu martu mara walyku, ngarntajanu. Karlkiya martu jiingka nyinapayi, Jiijajkuraya parlanypa nyinapayi. Ngangkulpayiya, “Mayiti ngaanya martu mara kunyjunyulku Jarritingka kuwarri. Ngayurtinku-lampa luwu mayiti warlangku.”, jilanyaya ngangkulpayi. Karaya Jiijajparaya japirnu, “Kajin yaalu ngangkuni? Luwu-lampa jilanya nyinani?, kuwarri ngarnta maparnwintilu wankalku, Jarritingka?, mayitpi paki?” \p \v 11 Ka-jananya Jiijajju wajarnu, “Martu kujulu-jananya jiipukaja kanyilmalpa, kuju yanku luujarriku, ka punkalku pirtingka, karrpungka Jarritingka.” Jiijajju-jananya japirnu, “Yaalulku jiinya jiipupurlukalu? Yanku nyaku junku, jumaji Jarriti, mayiti manku. Jiinya jiipu manku pirtijanu ngarrira miturrijaku, jilanya wankalku kalu marlaku kangku. \v 12 Jiinya wangka jilanyayuru martukamula-jananya Jarritingka wankalkuraku, luwu-lampa jilanya nyinani. Mamalu ngangkuni jiipungala munkarra nyinani, martukaja. Jarritingkala-jananya martukamu wankalkura.” \v 13 Ka Jiijajjura martuku jiiku wajarnu, “Marangku turitpalala!” Mara turitpalarringu kayilapa kunyjunyurringu. \v 14 Palujanu Parajikajaraya wirrilyirringu, jumaji Jiijajju Jarritingka martu mara wankarnu. Yumuyuruya yaka yanu Parajikaja, kaya wangkapayi Jiijajpaya pungkura miturntalkuraku. \s1 Mamaluyingku kaja kurtingu, Kurayijpa \p \v 15 Palujanulu yanu jakurljunu kujupalu martulu Jiijajja, “Parajiluntaya jumani pungkuntaya miturntalkuraku.” Palujanu Jiijajju ngangkunu ka ngurra jii junu yanu. Karlkiluya martulu yarnngalu wanarnu Jiijajpa pukurlparaya nyinaraku. Jii-jananya Jiijajju ngarntawintikaja kunyjunyulpayi. \v 16 Ka-jananya Jiijajju marrkulpayi, mirta yankuraka jakurljulkuraku. \v 17 Julyjukurlu Mamamili wangkawinti Yayijaya nyinapayi, Mamakura jakurlpurluka. Jilanya wajarnu Kurayijkura wangka ngaanya yiltarringu. \mi \v 18 “Julyju ngayulurna Mamalu ngarnawarrapurlukalu warrkamupurluka yintarnu junu, Kurayijpa. Ngayurnara mukumuku, pukurlpa nyinani. Ngayukuju Kurrurnjarra palu nyinaku, palulu-jananya martu yarnngangka parra wajalku. Wajalku-jananya, ‘Jampaya walyku wulungulyu nyinaku, ngayulurna-jananya kurlunga kuutja warrkilku kurtingku.’ \v 19 Palulu-jananya parnangka ngaangka Kurayijju mirta wirrilyirriku-jananya warrkilku, paki. Wajalku Kurayijju, ‘Ngayungarnara warrkamupurluka Mamaku, mirtarnaju walyjalu marninypungkuni.’ \v 20 Kurayijpa jiinya martukajaku-janampa nyinaku karrartanyju. Jilanya-jananya nintijulku rawalu, Mamakuraya ninti nyinaraku, palumili wangkaraya wanalkuraku. \v 21 Ngurra kujupa kujupajanu martulurniya yarnngalu Mamamili kaja ngangkulkukaluya pukurlarriku nyinaku.” \s1 Jiijajju-jananya wankalpayi Mamamili maparnwintilu, mirta malpumililu \p \v 22 Palunyajanu martu karlkiluya kangkupayirniluya pampuru wangkapunaja. Mirta wangkapayi, paki, malpulu nyinapayi. Jampa Jiijajju wankarnu ka martu palunyalu nyangu ka wangkangu. \v 23 Kaya martukaja kuru pakarnu kaya wajarnu, “Mayitira ngaanya Kurayijpa nyinani, mitunyjarripurlukakura Tayipitku marlajanu.” \p \v 24 Jampaya ngangkurnu Parajikajalu Jiijajku parlanykajalu, kaya wajarnu, “Mirta jiinya Kurayijpa, paki. Martukajaraya pukurlarrini, jumajiya ngangkuni, maparnwinti. Jiinga malpu maajamili jiinya maparnpa kanyirni, malpu-jananya wuramara kurtingkuni, maparn palunyawintilu.” Parajikajaluya jilanya pakiwana ngangkurnu. \p \v 25 Jiijajju-jananya nintilujaru ngangkunu, ka-janampa wajarnu, “Jampayintaya kujupajanulu ngurrajanulu pungkuyintaya rawalu miturntalku, pakirrikunirraya. Jampayintaya tawunpa kujujanulu rawalu pungku, miturntalku, kaya pakirrikunirra. Jampayintaya walyjamarrilu kujujanulu rawalu pungku, miturntalku, kaya pakirrikunirra. \v 26-27 Ngaanya jilanya wangka. Jampayintaya malpukajalu pungku rawalu, miturntalku, pakirrikunirraya. Nyurrartinjunyurran ngangkuni pakiwana, ngayulurna-jananya malpumiliwintilu maparnju wuramara kurtingkuni, malpukaja. Jiinga paki mirta yilta. Yiipirna-jananya malpumiliwintilu maparnju wuramaraka kurtingkungara, kayilapaya pakirrira wanalngara, malpukaja yarnngalyu.” Parajikajangka-jananya yarrarnu wajarnu Jiijajju, “Nyurrartinmiliya walyjakajalu maparnwintilu wuramara kurtingkuni malpukaja. Kajiya nganamili maparnwintilu wuramara kurtingkuni, malpukaja?, malpumiliwintilu maparnju?, paki, Mamamili maparnwintiluya wuramara kurtingkuni. \v 28 Ngayungarna palurtinyuru Mamamiliwintilurna maparnju wuramara kurtingkuni malpukaja, mirta malpumiliwintilu, paki. Mamamili maparnwintilurna-jananya wuramara kurtingkuni, malpukaja, nyakurakarninyurran ngangkulngara, ‘Kuwarri-jananya Mamalu palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku.’” \p \v 29 Wangka kujupa-jananya Jiijajju wajarnu, “Yirna murlpirrpa nyinaku, jantulkurlu. Mirtarni kujupa yankurni ngulyuku, wartakaja mankuraku, jumaji murlpirrju pungkujaku. Yiipi yirna kujupalu maparnwintilu yanku yirna palunga kurranyilu karrpilku ruupwintilu, palujanu manku ngulyulu murlpirrmili wartakaja.” Yirna paluyuru murlpirryuru, malpumili maaja murlpirrpa nyinani. Ka Jiijajpa palu martuyuru maparnwintiyuru, maparn maju nyinani. Ka palulu malpukaja payira kurtingkuni Mamamili maparnwintilu, palumili Kuurtiwintilu. \p \v 30 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Jampa martulu ngayumili wangka ngangkulkuka junku, mirtaju ngayuku walyjarriku, palunyajura parlanypa nyinaku. Jampaju mirta martu ngayuku walyjarriku, mirtaju ngayumili warrkamu ngapilku. \v 31 Ka yiipi martulu Mamamili Kuurti nyurnimanku, jilanyalunga walyku ngapini, ka japilku Mama walyku jiira warningkura, palujanura Mamalu mirta warningku, paki, jumaji palulu Mamamili Kuurti nyurnimanu. Martu jiilura purtu japinmalpa walyku jiikajara warningkuraku. \v 32 Jampa martulu ngayumili Jiijajmili wangka ngangkulkukara parlanyarriku. Kalu marlaku yanku japilku Mamangka yirnkulu wanalkuraku, Mamara nyarrurriku ka manku marlakulu. Yiipi martulu Mamamili Kurrurnjalu jankangkuka junku yanku. Palunyaku martuku mirtara nyarrurriku, jiinga pinyijulku wulu, mirtara walyja nyinaku, jumaji Kurrurnjalu jankangu. \s1 Warta walykuyurunyurra nyinani. \p \v 33 “Jampa warta yukuri yikiku, mirrkalu kunyjunyu nyinaku, martulura nyakuka pukurlarriku. Jampa warta kujupa tikirlpa yikiku mirrkalu walyku nyinaku, martulu nyaku ka mirtara pukurlarriku. Warta jiinya mirrka walykuwintiyurunga, nyunturtinpayuru martu walykukaja nyinani.” \v 34-35 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Karlkinyurran walyku nyinani, rawalunyurran ngangkuni walykukajanyurran ngapiyinaraku, pakiwananyurran parra wajani. Martu karlkiya kunyjunyu nyinani, rawaluya ngangkuni kunyjunyukajaya parra ngapilkuraku, kaya walykukajalu rawalu ngangkuni walykukajaya ngapiyinaraku. \p \v 36 “Ngangkulaya! Kurlunga martunyurran yarnnga yikiku kuutja, ka Mamaluntaya japilku, ngananyurra parnangkalu pakiwana kulilpayi, jampanyurran parnawana nyinapayi. \v 37 Kantaya Mamalu ngangkulku, ka martu kunyjunyukajayingku kanyilku, ka martu walykukaja warrkilku kurtingku.” \s1 “Nintila-lanyaju maparnpa!” \p \v 38 Jiinyaya nyinapayi, Muujajmili wangkapurlukakaja, ka Parajikaja. Palunyaluraya Jiijajku wajarnu, “Nintipuka! Nyuntun maparnkamu yalyjirrpa, nintila-lanyaju kujupa kujupakaja!” \v 39 Jiijajju-janampa wajarnu martukajaku, “Jiinyanyurran walykukaja Mamaku ngurrpakaja nyinani. Japilpayirninyurran rawalu yalyjirrjurna-ngkuya maparnju kujupa kujupa ngapilkuraku. Paki, mirtarna-nyurrampa kujupa kujupakaja ngapilku. Kurlungarninyurran ngangkulku, ngayurni Mamalu kurtingu. Julyjukurlu Juuna Mamamili jakurlpurluka nyinapayi. \v 40 Jiimarta piijju nyuulkurnu, piijjalu wirlangka nyinapayi. Rawalu nyinangu karrpu kujarrarringu. Paluyururna ngayu Jiijajpa mitu ngarriku karrpu kujarrarriku, pirnkingka. Palunganyurran ngangkulku ngayurni Mamalu kurtingu. \v 41 Piijju jii Juuna kanyirnuka kurlpajunu junu parnangka. Palujanu Juunalu-jananya yanu martukajangka tawun Ninapumartajingka parra-jananya wajalpayi, Mamamili wangka. Palujanu Juunaya ngangkunu, karaya yirnku nyinapayi Mamaku. Kurlunga Ninapumartajilu-nyurranyaya kuutja warrkilku, jumajinyurran jankani Mamamili wangkangka. Jiinya Juunangkamarrarnalura ngayu Jiijajpanga munkarra nyinani, maaja majuwarta. Jampajunyurran ngayumili wangka ngangkulngara, yirnkulurninyurran wanaraka nyinangara. \v 42 Julyju nyinapayi wanti, maaja maju-janampa Jiipamartajikajaku. Palunya wanti wirrirli yanu, ngangkulkuraku Jalamanmili wangka. Jalamanjulu nintipukalu wanti palungka jakurljunu Mamamili wangka. Kurlunga wanti jiilu-nyurranya kuutja warrkilku, jumajinyurran jankani Mamamili wangkangka. Jiinya Jalamanjamarrarnalura ngayunga munkarra nyinani, maaja majuwarta, jampajunyurran ngayumili wangka ngangkulngara, yirnkulurninyurran wanaraka nyinangara.” \s1 Malpukajarniya yarnnga marlakurriku martungkaluya nyinaraku \p \v 43 Jiijajju-janampa ngaanya wangka wajara wanalpayi, ka-janampa yarrarnu wajarnu, “Jampa martululura martu kujupangkamarra wuramalku kurtingku malpu, malpu palunya parra yanku pararrawana parra ngurrilku pirnkingka nyinaraku. Purtura pirnkiku ngurrilkuka, \v 44 malpu palulu ngangkulku, kalu marlaku yanku martu walyjakarti. Jampa nyaku kunyjunyu nyinani. \v 45 Malpu palulu-jananya yanku malpu kujupakaja manku, malpukaja jiikajaya walykuminyirri. Kangku-jananya martu walyjakarti, kaluya kurrungku. Jampaluya martu palungka kurrungku malpu palukaja, martu palu walykurrikuminyirri, jumajiya yarnnga nyinaku malpukaja. Jampa martu kujupalu Mamamili wangkangka jankangku, martu jiiyuru nyinaku walykuminyirri.” \s1 Jiijajmili yakurtikamu marlajukaja \p \v 46 Jiijajju-jananya wangka ngaakaja wajalpayi mayangka yinjayiti. Palunyangka Jiijajmili yakurtikamu marlajuraya yanu yikingu, yawujayiti. Martu kujuya wajarnu kurtingu, yankulu wajalkuraku Jiijajja palumili yakurtikamu marlajuraya yawujayiti yikipayi. \v 47 Martu palunyalulu yanu Jiijajja wajarnu, “Nyuntumili Yakurtikamu marlajukaja-ngkuya majani yawujayiti, wangkani-ngkuya yanku-jananyan ngangkulkuraku.” \p \v 48-49 Ka-jananya Jiijajju wajarnu, “Ngayumili walyjakajaya yawujayiti yikini, ka ngayurna-janampa walyja. Karnara kujupakulurrju walyja nyinani, Mama ngarnawarrapurlukaku.” Maralu-jananya yilijunuka wajarnu, “Palujanu yiipinyurra Mamamili walyjakaja nyinani, ngayukujuyan walyjakaja nyinani. Karlkinpanyurra yakurtiyurujunyurra nyinani. Kajunyurra karlki kujupa mamayuru nyininpa. Ka karlki kujupajunyurra marlangukajayuru nyininpa. \v 50 Yiipi martukajalunyurra Mamamili wangka kulilku, ka junga nyinaku, ngayumili walyjakajajunyurra nyinaku, karlkijunyurra marlangukaja nyinaku, ka karlki kujupajunyurra yakurtikaja nyinaku.” \c 13 \s1 Martulu wilykikaja liwarrpungkupayi \p \v 1-2 Palujanu mayangka-jananya wangkayungu junu yanu. Ka yanu kalyu yini Kaliliyakarti. Yarnngaya martu kujungkarringu ruumuparniya nyinapayi. Jiijajpa takarnu puutja nyinapayi. Nintilpayi-jananya puutjalu. \v 3 Wangka yumuwanpa-jananya wajalpayi. Jilanya-jananya wangka kujupa yumuwanpa nintijulpayi, \p “Ngangkulaya! Kaatanmayapurluka kaatanmayakarti yanku wilyki warningku, pakalkuraku mirrka. \v 4 Wilyki karlki yiwarrangka punkalku ka marlalu pilurnju yanku ka ngalku-jananya wiyalku. \v 5 Karlki wilyki punkalku yapulyukurrungka, parna julijulingka. Marla pakara tikirlarriku, parnaparningka, yapulyukurrungka. \v 6 Jirntulu wakara tikirlmanku. \v 7 Karlki wilyki punkalku jilkarnkurrungka. Purtu pakara ngaraku, julijuliwiyaju. Jilkarnju putamanku mirta pakalkuraku. \v 8 Karlki wilyki pakalku parna kunyjunyungka, mirrkawintirriku. Karlkiya pakalku mirrka majuwinti, karlkiya pakalku mirrka juliwinti, karlkiya pakalku mirrka yupalwinti.” \p \v 9 Jiijajju-jananya wajarnu, “Wangka palukajanyurra kuliraka junga nyinakura.” \s1 “Nyaaku-jananyan wangka paluyuru yumuwanpa nintini?” \p \v 10 Palujanu wangka-nintikajaluraya japinu Jiijajpa, “Nyaaku-jananyan wangka paluyuru yumuwanpa nintini?, purtuya ngangkuni, mirtaya kuranarrini.” \v 11 Ka-jananya Jiijajju wajarnu palumili wangka-nintikajangka, “Ngayulurnantaya nyurrartinja ngayumilikajangka rawalu wangka nintilpayi turitpala, mirtarna-nyurranya yumuwanpa nintilpayi. Nintilpayirnantaya yaaluntaya Mamalu palumili walyjakaja kunyjunyulu kanyilku. Karna-jananya martungka yarnngangka mirta jilanya nintilpayi. \v 12 Martu karlkilunyurran ngayumili wangka ngangkuraka nintirringu, kanyurran ngangkulkuka yarralku nintirriku, palujanunyurran ninti yiltaminyirri nyinaku. Ka martu karlki jiikajaluya ngayumili wangka ngangkuraya, mirta nintirrini. Jiikajaya martukaja ngurrpayuruya nyinani, mirtajuya ninti. \v 13 Martukaja jiiyuru ngurrpajuraya ngayuku nyinani, palujanurna-jananya wangka yumuwanwiyajurna-jananya nintilpayi. Ngayumili wangkakuraya mirta nintirrini, ngangkurakaya ngurrpayuru nyinani. \v 14 Julyjuminyirri Mamamili jakurlpurlukalu Yayijayalu jilanya wakarnu, \mi ‘Mamalu wajarnu. Martukajaluya ngayumili wangka ngangkuraka ngurrpayuru nyinaku. \v 15 Palukajalurniya purtu ngangkulku, jumajiya jankanyjankany. Jampaya jankapunajalu kunyjunyulu ngangkulngara, kajuya nintirringara, palujanuyilaparna-jananya wankalngara.’” \p \v 16 Yarrarnu Jiijajju wajarnu, palumili walyjakajaku, “Yiltamartanyurran nyurrartinpa mirtanyurran jankanyjankanypa, ngangkuninyurran Mamamili wangka. \v 17 Wangka ngaanyaya kulila! Julyjuminyirri Mamamili jakurlpurlukakajakamu martu kujupakaja Mamamili walyjakaja julyjuya nyinapayi. Ngayurna Kurayijpa marla yanurni parnakarti. Palurtinjuya julyju wajarnu, ‘Mayitpila kuwarri nyaku Kurayijpa, Mamalu kurtingku ngarnawarrapurlukalu. Ka-lanyangku mayiti jakurljulku Kurayijju, Mamalu kurtingunyjajanu.’ Pakilyu mirtarniya nyangu, Kurayijpa.” \s1 Jiijajju-jananya nintinu, martulu wilyki liwarrpungku \p \v 18 Yarrarnu-jananya Jiijajju wajarnu palumili wangka-nintikajangka, “Ngangkulaya!, ngaarnantaya nintilku wangka jiinyarna-jananya martukajangka purtu nintirnu, martu kujulu wilyki liwarrpungkupayi. Martu kuju jii wilykipurlukayuru Mamamili wangka nintipurluka nyinani, palulu-jananya parra wajalpayi Mamamili wangka jilanya, ‘Mamalu-nyurranya ngampurrju kanyilku palumili walyjakaja.’ \v 19 Wilyki karlkinpa yiwarrangka punkanu, ka pilurnju yanu ngalangu wiyanu. Jampa Mamamili nintipurlukalu Mamamili wangka nintijulku palujanuyila martulu kulilku junku, jumaji malpumili maajalu muunpungku wangka jiikura ngakumparrikura. Malpu palunyanga pilurnyuru, jii pilurnju yanu ka ngalangu wilykikaja wiyanu, palunyayuru malpulu martu ngakumpani, kuliljaku Mamamili wangka. \v 20 Wilyki karlkinpa yapulyukurrungka punkanu. Wangka jiiyuruya wilykiwanyuru martu karlkilu Mamamili wangkaya kulilku, karaya pukurlarriku. \v 21 Ngulampa martulu-jananya yanku muunpungku Mamaya junkuraku. Palunyakajaluya Mama junku ka pakirriku, wilykiyuru yapulyukurrungka punkara ka, tikirlarringu pakirringu, palunyayuru. \v 22 Karlki wilyki punkanu jilkarnkurrungka, jilkarnju putamanu. Wangka jiiyuru jilkarnju putamanu, martu karlkiluya Mamamili wangkaraya kulilku. Kaya junga rawa nyinaku. Palunyajanuya wamakamu maniwiyaju kulinmalpa, palujanuyilaya Mama junku yanku. Ka wamalukamu manilu-jananya putamanku, jilkarnyurulu, jiilunga wilykikaja putamanu, pakaljakuya. \v 23 Karlki wilyki punkanu parna kunyjunyuwana, ka mirrkakajawinti pakanu. Karlkinpaya mirrka majuwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya wululu Mamamili warrkamu parra ngapinmalpa. Karlkinpaya mirrka juliwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya rawaparnilu Mamamili warrkamu parra ngapinmalpa, kaya warrkamu junku yanku. Karlkinpaya mirrka yupalwinti nyinangu. Wangka jiiyuru martuluya karlkilu kulilku Mamamili wangka, kayilaya junga nyinaku wulungulyu, kayilaya yupal tayimulu Mamamili warrkamu parra ngapilku, kaya warrkamu junku yanku.” \s1 Wilyki mirrkawintikamu wilyki mirrkapunaja \p \v 24 Palujanu-jananya kujupa Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku, jilanyayuru-jananya kanyilkuraku. Martulu kaatanmayapurlukalu karrpungkalu yanku-jananya wilykikaja parra liwarrpungku, kaatanmayangka. \v 25 Palujanu jampa mungajarrarriku yanku marlaku martu palumili mayakarti ka kunyalarriku. Ka martu kujupa mungangka yankulura marlapungkuka wilykikaja walykukaja liwarrpungku, jiingkamarra martu kunyala ngarrini, palumili kaatanmayangka. \v 26 Ka-jananya kaatanmayapurlukalu kurlunga wajalku kurtingku martu kujupakajangka yankuraya nyakuraku mirrkawintirringuya, karaya yiltalu yanku nyaku. Nyaku-jananyaya kunyjunyukajangka walykukajaluya pakarnu mirrkapunajakaja. \v 27 Kaluya marlaku yanku wajalku maajangka, ‘Nyuntulun julyju parra liwarrpungkupayi wilykikaja, palunyangkaluya kunyjunyukajangka pakarnu, wilyki walykukaja, mirrkapunajakaja. Kajiya wanyjajanu mirrkapunajakaja walykukaja yikini?’ \v 28 Ka-janampa maajalu wajalku, ‘Jiingampa ngayuku parlanyju yanu liwarrpungkupayi, walykukaja mirrkapunajakaja.’ Kaluya maajangka japirnu, ‘Kajilaju marlaku yanku walykukaja wulykulkunirra?’ \v 29 Ka-janampa maajalu wajalku, ‘Paki, jurra-jananya!, mayiti-jananyanyurran mirrka kunyjunyuwintilurrju yilalkurtanirra. \v 30 Jampa mirrkakaja munyjulyarriku martu karlkiluya warrkamupurlukakajalu kurlunga yanku nayipuwintilu katupungkunirra mirrkawinti kunyjunyuwintikaja. Wajalkurna-jananya “Mirrkapunajakajanyurra-jananyan wulykulkunirra ka kujungkalku, karrpilku, ka kangku warungka warningkunirra. Ka-jananyanyurran mirrkawintikaja manku ka kujungkalku ka kangku junku mirrkapintingka, ngayumili mayangka.” ’” \s1 Walyji wilyki jarrpajunku parnangka \p \v 31 Palujanu-jananya Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku. Jilanyayuru palunya tayimu nyinaku. Martulu mankula katiku wilyki jukujuku parnangka jarrpajunku. \v 32 Kayila kalyu punkalkulu palungka. Kujarra wiikingka, warta palunya pakalku yiltangulyu ngaraku parrkakurlurriku. Palunyajanu walyjiyila puri majurriku, ka wilykikurlurriku. Yiltangulyuya pilurnkaja yankurniya jiikarti walyjikarti purikarti, mirrkaku. Kaya wulu nyinaku warta palunyangka. Kayilaya niijpaya palyamanku wartangka, kaya jiingka nyinaku. Yilta palunya wilyki jukujukujanu wartarriku ka majurriku yikiku.” \s1 Pikinpawutulu pulawa majuwartanu \p \v 33 Palujanu-jananya kujupa Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku. Jilanyayuru palunya tayimunga nyinaku. Jampa wanti kujulu pikinpawutu pulawangka kujungkalku, kalu kalyu yintilku, ka murlimurlilku, palujanu warungka junku. Kayila pakalku majuwarta, jumaji pikinpawutujanu.” Jii pikinpawutu julijuliyuruya Jiijajmili walyjakaja yupalpa nyinani. Palujanuya palukaja maapurriku, yarnngaminyirriya nyinaku. \s1 “Martukajangkarna-jananya parra wajalku, wangka yumuwan” \p \v 34-35 Jiijajju-jananya martukajangka wangka yumuwanpa wajalpayi, martu karlkiluya kulilkuraka nintirrira, ka karlkinjuya mirta kulira nintirrira. Ngaanya jilanya Mamamili wangka jakurljunu-jananya julyju, Mamamili jakurlpurlukalu jilanya wajarnu. Wangka ngaanya yiltarringu. \mi “Martukajangkarna-jananya parra wajalku, wangka yumuwan. Wangkarna-janampa julyjujanu miralmalku. Ngaanya wangka mirtaya ngangkulpayi julyjukurlu, kuwarriwiyajurna-jananya miralmalku, ngurrparaya.” \s1 Jiijajju-jananya nintinu, wilyki mirrkawintikamu wilyki mirrkapunaja \p \v 36 Jampa-jananya Jiijajju martukaja junu yanu, ka yanu kurrungu mayangka, nyinapayiyilapa mayangka kaninyjarra. Jiijajmili wangka-nintikajaluya yanu Jiijajjaluya wajarnu, “Nintila-lanyaju!, wangka-jananyan yumuwanpa martukajangka wajalpayi mirrka kunyjunyukamu walykuwanpa, palunya.” \p \v 37-38 Jiijajju-jananya wajarnu, “Kaatanmayapurlukanga ngayuyuru nyinani, martukurna-janampa yarnngaku marlpa, paluyuru. Kaatanmayapurlukalu martulu parra liwarrpungkupayi, wilykikaja kunyjunyukaja. Paluyururna ngayulu parra wajalpayi Mamamili wangkarna-jananya martukajangka yarnngangka. Karlkiluya martulu ngayumili wangka ngangkuraka kunyjunyuya nyinani, wilyki kunyjunyuyuru. Yiltalu-jananya Mamalu ngampurrju kanyini. Ka wilyki walyku mirrkapunajayuruya karlki martukaja walyku nyinani, malpu-janampa maaja nyinani. \v 39 Martu kujupa mungangka yanulura marlapunguka wilykikaja walykukaja liwarrpungu. Martu jiiyuru malpunga nyinani. Malpulu-jananya martukaja muunpungkuni, walykuya nyinaraku, wilyki walykuyurukaja. Jampa mirrkakaja munyjulyarriku martu karlkiluya warrkamupurlukakajalu kurlunga yanku nayipuwintilu katupungkunirra mirrkawinti kunyjunyuwintikaja. Martu jiinya warrkamupurlukayuru Mamamili wikarrukaja paluyuruya nyinaku. Kurlunga-jananyaya kuutja martukaja kujungkalku, yikikuraya, Mamamili wikarrukajalu. \v 40-42 Ngayulurna-jananya Mamamili wikarrukajangka wajalku kurlunga, yanku-jananyaya mankuraku martukaja walykukaja, kangkura-jananyaya yikijulmalpa kujungka. Walykukajalu jiikajalu-jananyaya martu karlki kunyjunyukaja walykulpayi. Jiikaja-jananyaya martu walykukaja kangkura warningkumalpa warungka, Mamamili wikarrukajalu. Warungkayilapaya wulu kampamalpa, purtuya yulamalpa. Palunyayuruya Mamamili wikarrukajayuru warrkamupurlukakajalu mirrkapunajakaja wulykulkunirra ka kujungkalku, karrpilku, ka kangku warungka warningkunirra. \v 43 Palungka tayimungkanga Mamamili wikarrukajalu-jananyaya martukaja Mamamilikaja walyjakaja, yanku manku, kangku Mamamilingka ngurrangka, kunyjunyu junku, Mamalu-jananya kanyilkuraku pukurlpa. Jiingkaya kujupayururrikuya, nyinamalpaya jinajina wayitwanwintiyuru. Wangka palukajanyurran ngangkuraka junga nyinakura.” \s1 Martulu nyaku kuulu tuunyikini \p \v 44 Palujanu-jananya kujupa Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku, Jilanyayuru palunya tayimu nyinaku. Martu kujupalu parra yanku parna kujupangka ka parra ngurrilku kuulukura, nyakuyilapa, parnalu jutulku, martu kujupalu nyakujaku. Palujanu pukurlarriku marlaku yanku ngurra walyjakarti, ka jalamulkuyingku maya walyja, parna walyja, ka mani manku. Yanku marlaku maniwinti ngurra palukarti kuuluwintikarti. Yankulu payamulku maajangka, ngurra kuuluwinti wululu kanyilkuraku. Mirtalu maaja jiingka wajalku, kuulu ngarrinyjajanu, paki, kukujunkulura. Martu jiilu kuuluku layikamurrira kanyilku. Martu jiiyuru Mamalu palumili walyjaku layikamurrira kanyilku.” \s1 Martulu nyaku martu kujupa kanyini tayimunpa \p \v 45 Palujanu-jananya kujupa Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku. Jilanyayuru palunya tayimu nyinaku. Martu kujupa yapupurluka warrkamurriku yapukaja parra mankuraku. \v 46 Palulu martulu yapupurlukalu yanku nyaku martu kujulu yapu kanyini tayimunpa yapu puukuwana. Ngangkulku jilanya yapupurlukalu, ‘Yapu jiinya juriminyirri kanyini.’ Yapupurluka jiinya marlaku yanku ngurra walyjakarti ka jalamulkuyingku maya walyja, parna walyja, purnunkajalurrju, kayila mani manku. Ka yanku marlakulu ngurra palukarti, ka nyaku jiinya martu yapu kanyini tayimunpa puukuwana. Yankulu payamulku, martungka palungka.” Martu jiilu tayimunku layikamurrira kanyilku, martu jiiyurulu Mamalu palumili walyjaku layikamurrira kanyilku. \s1 Martuluya piijpa mankuni niitingwintilu \p \v 47 Palujanu-jananya kujupa Jiijajju wajarnu, wangka ngaanya yumuwanpa, “Mamalu-jananya palumilikaja ngampurrju kanyilku, jilanyayuru-jananya kanyilkuraku. Karlkiya yanku warrkamupurluka piijpaya mankuraku. Jinanguluya parra warningkumalpa niitingpa, kaya piijkaja yarnnga yilalmalpa, kujupa kujupa piijkaja. \v 48 Yilaraya kangkura parnangkaya junku niitingpa piijwinti. Kaya wirningkaya mankuraka piijkaja kunyjunyu yintara junkunaku wirningka, ka piijpa walykukajanga marlaku warningkumal kalyungka. \v 49-50 Jiikajaya warrkamupurlukakaja Mamamili wikarruyurukaja. Kurlungaya Mamamili wikarrukajalu-jananyaya parra yanku martukaja walykukaja manku piijyuru walykuyuru jilanya. Ka-jananyaya walykukaja kangku warningku warungka. Warungkayilapaya wulu kampamalpa, purtuya yulamalpa.” \s1 Muujajmili wangkapurlukakaja \p \v 51 Ka-jananya wajanu Jiijajju palumili wangka-nintikajangka, “Wangka palukajarnantaya nintilpayi, kajinyurran ngangkura nintirrini?” Karaya yuujunu palumili wangka-nintikajalu. \p \v 52 Jiijajju-jananya wajarnu, “Ngangkulaya! Muujajmili wangkapurlukakaja, karlkijuya ngangkuraka ngayuku walyjarringu. Mamalu-jananya yilta ngampurrju kanyilku. Jiikajaya martu Muujajku luwuku ninti nyinani, karaya ngayumili wangkakulurrjuya ninti nyinani. Ka-jananyaya jiikajalu nintiminyirrilu ngayumili walyjakaja nintijulku.” \s1 Jiijajju-jananya purtu wajarnu \p \v 53 Jilanya-jananya Jiijajju yumuwanpa wangkakaja wajalpayi, \v 54 kayilapa yanu marlaku tawun walyjakarti. Palumili wangka-nintikajalurrjuya kujungka yanu, kangu-jananya Jiijajju. Jiingka tawunja yanu kurrungu Juwumilingka jaajingka. Jiingka jaajingka Jiijajmili wangkaya ngangkunuka kuruya pakarnu. Kayilaya karlkinga ngunjul ngunjularringu, kaya wajarnu, “Yiltaminyirri ngaanya nintipuka. Wanyjangkara nintirringu? Palulu-janampa yalyjirrjujaru kujupa kujupa ngapini. \v 55 Ngaanga Miirimilikamu Juujapmili kaja. Juujappa jiinya kapantamarta warrkamurrini. Palukuraya marlajukaja ngaangka nyinani, ngapimapu?, Jayimijpa, Juujappa, Jayimunpa, Juutajpa. \v 56 Palumiliraya marlajulurrju nyinani wantikaja. Ngaanga parnapurluka, mirta ngarnawarrapurluka.” \v 57 Jankapayiluya jilanyalu, mirtaya ngangkulpayi, Mamakura kaja ngarnawarrapurlukaku. \p Jiijajju-janampa wajarnu, “Jampa Mamamili jakurlpurlukarna-jananya yankupayi ngurra kujupakarti martujuya pukurlarripayi. Ka ngayumili tawunja martujuya ngaamartaji mirta pukurlarrini, ngayumili walyjalurrjujuya mirta pukurlarrini.” \v 58 Palungka tawunja mirta-jananya Jiijajju wankalpayi ngarntakaja, mirta-janampa maparnpa nintilpayi, jumajiya mirta ngangkunu Jiijajpa Mamamili maparnwinti nyinapayi. \c 14 \s1 Punguya miturntanu kalyupurluka Jaanpa \p \v 1-4 Yirutkura marlaju nyinapayi Pilapu. Pilapu nyinapayi wantiwinti, wanti palunya yini Yirutiyajpa. Yirutjulu nyangu palu wantingka, kalu mamarnulu palumili marlajungka Pilapungka, rawaluyila kanyilpayi, Yirutju. Jaanju kalyupurlukalu julyju nyangu kalu wajarnu, “Jurra!, nyuntumili marlajukura wanti!” Rawalura wajalpayi Jaanju, junkuraku. Jampa Jaanju marrkurnu junkurakura wanti, Yirutiyajju Yirutja muunpungu, ka-janampa wajarnu, palumili warrkamupurlukakajaku, mankuya Jaanpa kurrujulkuraku jiilja. Kaya manu jiilta kurrujunu. Rawa nyinapayi jiilja. Jiinwintiluya karrpirnu jina pakara yankujaku, jiiljanu. \v 5 Yirutju ngangkulpayi pungkuraku Jaanpa. Yarrara ngangkulpayi, “Martuluya yarnngalu ngangkuni Jaanpara Mamamili jakurlpurluka. Jiikajalurniya wirrilyirrira pungkujaku, mirtarna kuwarri pungku, paki, kurlungarna pungku.” \p \v 6 Yirutkura paajayi nyinapayi. Warrkamupurlukakajaya wumurripayi, mirrkaraya ngalkuraku paajayi. Palunyangka wanti Yirutiyajku yurntalpa yanurni-janampa nyarnpipungkuraku, nyakurakuya, martukajalu. Nyanguya wanti kuju nyarnpingu pakirringu, karaya pukurlarringu. \v 7 Palunyangkara maaja Yirutpa pukurlarringu wantiku, kalu japirnu wantingka, “Jamparnin japilku, yungkurnanta nyaa nyirrinyirri. Japilarni!, nganakuran?, karnanta yiltalu yungku.” \p \v 8 Palunyangka wanti palulu yanura japirnu Yirutiyajpa, palumili yakurti, “Nganarnara wajalku?” Yirutiyajjura wajarnu, “Yarralu wajala pungkuraku Jaanpa!, ka pulayitingka kata junkuraku, kanta kangku yungku.” Jaanpa palu kalyupurluka nyinapayi. Marlakulu yanu wanti palu wajarnu, Yirutja, “Jaanparni yuwa pulayitingka kata!” \p \v 9 Jampa Yirutju ngangkurnu kayilapa ngurlurringu, ka kulinu, “Yiipirna-jananya wajalku Jaanpaya mitu pungkuraku, kayilaparniya martukajalu pungkujaku, jumajiraya Jaanku pukurlarrini.” Jilanyalurrju Yirutju ngangkurnu, “Kaanparnalu wantingka paki kajalku, yiltarnara wajarnu, yungkuraku nyaa nyirrinyirri wanti palungka, martu yarnngangkarnara wajarnu, kurungka.” Yumurringu kurtingu-jananya palumili warrkamupurlukakaja, Jaanpaya pungkuraku. \v 10 Yanuya jiilkarti, punguya Jaanpa, kataya putarnu tawunpungu, kaya pulayitingka junu. \v 11 Kanguraya wanti yungu Jaanpa kata pulayitingka. Wantilu manu kangura yungu palumili yakurti, Yirutiyajpa. \v 12 Jaanmili wangka-nintikajaluya ngangkurnu Jaanpa miturringu. Kaya yanu jiilkarti, manuya Jaanpa kanguya jampajunu. Kaluya yanu Jiijajja jakurljunu. Yirutpa maaja maju nyinapayi Kaliliyangka martuku-janampa, Kaliliyapurlukaku. Yirutju ngangkurnu Jiijajju-jananya wankalpayi, martukaja, ka ngangkurnu Yirutju, “Pakimpa, Jaanpa pakarnu mitujanu, ka-jananya parra wankani.” Palujanu warrkamupurlukakajaku-janampa wajarnu Yirutju, “Jiinyaya martukajalu wajani Jiijajpa. Ngayulurna ngangkuni Jaanpa, marlaku wankarringu mitujanu, ka palulu-jananya wankarni, maparnju.” \s1 Jiijajju-jananya piijkamu mirrka yungu \p \v 13 Jiijajju ngangkurnu jakurlpa, Yirutmapuluya Jaanpa pungu miturntarnu. Palujanuya puutja tatirnu yanu kalyu majuwana yini Kaliliyawana, Jiijajmili wangka-nintikajalurrju. Ngangkurnuya, “Yankula warrarn kujupakarti martupunajawanala nyinaku.” Jiijajpa puutja tatirnu martukajaluya nyangu, kaya jayitiwana yanu kalyungka yini Kaliliyangka. Jampa-jananyaya tawunpa kujupajanulu nyangu kujungkarringuluya wanarnu. Yanuya kurranyurringuraya majalpayiya. \v 14 Jiijajmapuya kuwarrara yankupayirni kalyungka kutuwana puutja. Kaya yanu parnangkarringu. Jampa Jiijajpa tipukarnu puutjanu nyangu-jananya yarnngaya martukaja parra yikipayi. Jampa-jananya nyangu nyarrurringu-janampa, ka-jananya wankalpayi karlki martukaja, ngarntawintikaja. \p \v 15 Jampa yukarturringu palumili wangka-nintikajaluya wajarnu, “Nyawa!, yukarturrini. Wajala-janampa yankurakuya!, yanku-ngkuya mirrkakaja payamulkuraku, pakingka mirrkapunajangka warrarnwiyaju.” \v 16 Jiijajju-janampa wajarnu, “Paki, kaanpaya yanku, nyunturtinju-jananyaya yuwa mirrka!” \v 17 Jiijajparaya wajarnu, palumili wangka-nintikajalu, “Ngaangalaju kanyini payip wulikaja karlukarlu japuwartakaja, ka kujarra piijpa.” \p \v 18 Jiijajju-janampa wajarnu, “Kawarniya mirrka palunya, piijpalurrju!” Karaya manu yungu, wangka-nintikajalu. \v 19 Palujanu-janampa wajarnu Jiijajju martukajaku nyinarakuya parnawana yukuringka. Ka karlukarlukamu-pulanya piijpa manu marangka ngalurnu, ka ngarnawarra nyangu, kalu Mamangka wangkangu, “Mama nyuntulu-lanyajun mirrkakamu piijpa yungkuni, kalajunta marninypungkuni.” Palujanu mirrkakamu piij manu ka warlangkupayi, yungkupayi-jananya wangka-nintikajangka. Ka-jananyaya wangka-nintikajalu yungkupayi martukaja, mirrkakamu piij ngalkurakuya. \v 20 Kaya ngalangu parljarringu yarnngalu. Karlkiluya ngalkula junkupayi parnangka. Wangkanintikajaluya turampungka parra mankupayi, martuluya mirrkakamu piijpa, ngalanguya junujajanu. Jii turampukaja tuwal wulikaja parraya kangkupayi wangka-nintikajalu. Turampukajangka mirrkakaja majurringu. \v 21 Jilanyaya martuya yirnakajanga payip jawujunpa nyinapayi, wantikamu ngulyikajalurrju, yarnngaminyirri. \s1 Jiijajpa yanu kalyungka ngarnawarra \p \v 22 Jiijajju-jananya wajarnu wangka-nintikajaku, puutjaya tatira yankuraku kurranyu ngurra kujupakarti. Palu nyinangu wajalkuraku-jananya martukajangka marlakuya yankuraku ngurra walyjakutu. \v 23 Palujanu Jiijajpa kujurringu yanu yapukarti, yanulu Mamangka wangkangu. Wangkangulu mungajarrarringu. \v 24 Puutpaya Jiijajmili wangka-nintikajalu yurntulpayi wartawintilu, kalyungka kutungka, wangalju-jananya marlaku yurntulpayi, ka-janampa puutpa kalyulu murlimurlilpayi. \p \v 25 Jirntu raakangkupayi Jiijajpa-jananya yankupayirni kalyungka ngarnawarra, \v 26 jampaya nyangu ngurlurripayiya. Kaya wajarnu, “Kuurtirni yankuni!”, kaya ngurluwinti mirrangu. \v 27 Jiijajpa-janampa wangkangu, “Mirtanyurra ngurlurri!, ngayurna-nyurranya yankuni.” \p \v 28 Kara Piijalu wajarnu, “Maaja! Kajin yilta nyuntu? Wajalarni yankurakurnanta kalyungka ngarnawarra!” \v 29 Kara Jiijajju wajarnu, “Yarrarni!” Kalu Piija tipukanu puutjanu yankupayilu kalyungka ngarnawarra. \v 30 Wangalpa ngangkurnu yankupayirni, ka Piija ngurlurringu, ka kalyungka mawu kurrungu. Ka Piijalu wajarnu, “Maaja! Ngalularni!, kalyungkarna kurrungkurta.” \v 31 Ka Jiijajju wirrurrulu ngalurnu, “Nyaajanun nyuntu ngurlunyngurlunypa? Mirtarnin ngangkurnu, ngayulurnanta kalyungka ngarnawarra kunyjunyulu kanyilpayi maparnju.” \v 32 Palujanu jampapula kujarrangulyu maa yanu puutja tatirnu, wangalpa pakirringu. \v 33 Palunyangkaya Jiijajmili wangka-nintikajalu marninypungu, “Yilta ngaanga Mamamili kaja.” \s1 Jiijajju-jananya ngarntakaja wankanu \p \v 34 Ka palujanu yanuya kartanypunguya kalyu Kaliliyangka. Yanuya pakarnu parna ngapi?, yini Kinijaritpa. \v 35 Jiingkaya karlkilu martulu nyanguya nintiraya Jiijajpa palu yikurntanuya. Karaya karlkilu martulu kurtingu ngarntakajaku. Ngurra yarnngajanu-jananyaya ngarntakaja kangkupayirni Jiijajju-jananya wankalkuraku. \v 36 Jiijajpa-jananya yanu karlkiluraya japirnu pampulkuraya, kuurtu ngarntakajalu. Jiijajpa-jananya kutungka yankupayi, kaya pampura kunyjunyurripayi ngarntakajalu. \c 15 \s1 “Mitunyjanirrimiliku wangkakuranyurra nyurirrini” \p \v 1 Palujanu Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikaja tawunpa Jarujalumjanuya yankupayi. Yanuluya Jiijajkarti, \v 2 kaluya Jiijajja jilanya wajarnu, “Nyuntumili wangka-nintikajaluya mitunyjarrimili luwu ngangkuraya junkuni. Mirta-ngkuya mara waajamuni mirrkaya ngalkuraku, paki.” \v 3 Jiijajju-janampa japirnu, “Nyaakunyurran Mamamili wangka ngangkuraka junkuni, nyurrartinmili mitunyjanirrimiliku wangkakuranyurra nyurirrini? \v 4 Julyju-lampa Mama ngarnawarrapurlukalu wajanu jilanya, ‘Mamakamu yakurti-pulanyaya ngampurrju kanyila!, mirta nyurnimankuraku, kunyjunyulunyurran kanyilkuraku.’ Ka wangka kujupa ngaanya Mamalu wajanu, ‘Jampa-pulanya mamakamu yakurti nyurnimalku, martu palunyanyurran pungku miturntalku jumaji nyurnipayi.’ \v 5 Wangka paluyurukajanyurran ngangkuraka junkuni, ka-jananyanyurran pakiwana parra nintijuni jilanya, ‘Jampanyurran manikamu purnunpa manku, mirtanyurran yakurtikamu mamarti yungku, jurraya!’ Jilanyanyurra pakiwana nintijuni. Jilanya-jananyanyurra pakiwana wajani, ‘Mama ngarnawarrapurlukakurnara ngaanya manikamu purnunpa yungku.’ \v 6 Jilanyanyurra-jananyan nyunturtinju nintini, pakiwana yakurtikamu mamarti nyakura junkuraku, maningkunyurra walyja kanyilkuraku. Mamamili wangkanganyurran warlangkuni, Parajikajalu, nyunturtinmili mitunyjanirrimili kurannyurran nyurirrini. \v 7-8 Mayunyjuyurunyurra nyininpa, mirta-jananyanyurra Mamamili wangka jungalu nintini. Julyju Mamamili wangka jakurlpurlukalu Yayijayalu wajarnu-nyurranya mayunyjunyurra nyinaku. Jilanya wajarnu, \mi ‘Mama ngarnawarrapurlukalurni wajarnu. Ngulaya martukaja mayunyju nyinaku. Jaaluwiyajurniya wajalku, mirtarniya yiltalu marninypungku. \v 9 Purturniya marninypungku mitunyjarrimili luwuwanaya nyinakijalu. Mirta-jananyaya ngayumili wangka nintijulku, pakiwanaya wulu nyinaku.’” \s1 Mamamili wangka junkuni, palujanunga Mamamili wangka warlangkuni \p \v 10-11 (Juwukajalu-ngkuya murrarnilu mara waajamunkupayi ngalkuraku, mitunyjanirrilu wajanyjangka. Tawunja payamunuraya katipayi, mirrkakamu kuka. Murrarnilu-ngkuya mara waajamulpayi mirrkakamu kuka ngalkuraku. Parajikajaluya kulilpayi jilanya. Jampa martulu mara waajamunkuparnilu ngalku, Mamamili luwu warlangku.) Jiijajju-jananya martukajaku mirrangu kujungkanu, ka-jananya wajarnu, “Wangka ngaanyaya ngangkula! Jampa martulu mara waajamulkuparnilu ngalku, mirta Mamamili luwu warlangku. Jampa martulu jaalu martu kujupa warrkilku, ka nyurnimalku palujanu Mamamili luwu warlangku.” \v 12 Jiijajmili wangka-nintikajaluya yanu Jiijajja wajarnu, “Wangkan jiinya nyuntulu kuwarri wajarnu, Parajikajaluya kulirnu kaya wirrilyirringu.” \v 13-14 Ka Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Yarra-janampaluraya Parajikajangkamarra!, jumajiya mayunyjuyuru nyininpa. Mamamili wangkaya mirta jungalu nintini, pampuruyuruya nyininpa. Martu pampurulu kujupa martu winira kangku, kapula punkalku pirtingka. Palunyayuruya pampuruyuru Parajikaja nyininpa, mirtaya jungalu martukaja nintini, paki. Parajikajaya nyininpa wartayuru mirrkaparni. Kaatanmayapurlukalu-jananya ngula yukulku warningku warukarti.” \p \v 15 Piija wangkangura Jiijajku jilanya, “Wangka jiinya-lanyaju nintijula! Jampa martulu mirrka waajamulkuparnilu ngalku, mirta Mamamili luwu warlangku. Jilanya-lanyaju nintijula!” \v 16 Ka Jiijajju-jananya wajarnu, “Kaji ngurrpanyurra? Mirtanyurra ngayumili wangka kulini? \v 17 Ngangkulaya! Martulu mirrka waajamuraka ngalkuni palujanu mirrka nyuruwana yankuni. Ka pakirrini jampa yankuni tuyilitkarti. Mirta Mamamili luwu warlangkuni, yiipi mirta mara waajamulkuraka ngalkuni. Kunyjunyulunyurra kukakamu mirrka ngalkuraku. \v 18 Yiipi martulu kulilku walyku ngapilkuraku, ka yanku walyku ngapilku, jiilunga Mamamili luwu warlangkuni. \v 19 Yiipi martulu kulilku martu kujupa pungkukijalu, ka palujanu yankuka pungku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kulilku martu kujupamili wartakaja wululu kanyilkuraku, ka palujanu yanku mankuka wulu kanyilku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kulilku martu kujupangkalu kajalkuraku, ka palujanu yankulu palungka kajalku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulungku nyupa walyja junku yanku, ka yanku nyupa kujupangkalu ngarriku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu martu kujupa nyurnimanku, jilanyanga yiltalu walyku ngapini. \v 20 Yiipi martulu kulilku jilanyayurukaja walykukaja ngapilkuraku, ka yanku walyku jiikaja ngapilku, jiilunga Mamamili luwu warlangkuni, yiltalu walyku ngapini. Yiipi martulu kukakamu mirrka ngalkuni, mara waajamulparnilu, mirta Mamamili luwu warlangkuni, paki, ka mirta jilanyalu walyku ngapini. Jilanya Parajikajaluya pakiwana nintilpayi.” \s1 “Yiltalun ngangkuni, ngayulurna-jananya maparnju kunyjunyuni.” \p \v 21 Ngurra jiinya Jiijajju junu yanu, kayiliya yanu ngurra kujupakarti, palumili wangka-nintikajalurrju, tawun Taayangkakamu tawun Jayitanja ngaparti. \v 22 Wantilu jiimartajilu Juwuparnilu nyangu Jiijajpa, ka wajarnura, “Nyarrurriwaju!, yurntalpaju yarra kunyjunyula! Mitunyjarripurluka Tayipitku nyuntun nyinani marlajanu, Kurayijpa. Ngayumili yurntalpa ngarnta maju nyinani malpuwinti.” \v 23 Jiijajju ngangkunu yakayila yankupayi. Palumili wangka-nintikajaluluya yanu wajarnu Jiijajja, “Wantilu jiilu-langku marlakartilu wanani, nyurilu-langku wanani wiltu wangkani, ‘Yurntalpaju kunyjunyula!’” Wajarnuluya Jiijajja, “Jii wanti wajalalu yankura!” \v 24 Jiijajju-janampa wajarnu, “Mamalu ngarnawarrapurlukalurni kurtingu Juwukajawiyajurna-jananya nintilkura, ka kunyjunyulkura, Yijurilmili marlajanukaja, mirtarna Juwuparni kunyjunyulkura. Ngayumili walyjakaja Juwukaja jiipuyuruya nyinani, maajaparni.” \p \v 25 Ka wanti jiinya yanulu Jiijajkutu, kayila nyinangu murtingka ka pupangu. Wajarnulu, “Maaja! Kunyjunyulaju yurntalpa!” \v 26 Wajarnura wantiku Jiijajju, “Mirtalajura mankura mirrka yungkuni jarntu, jijimili.” \v 27 Wantilura wajarnu, “Yilta wangka jiinyan wajarnu. Wangka ngaanya ngangkula! Jarntulu ngalkuni mirrka jijimili warningunyjangka, tiipulja kaninyjarra.” Wantilu jilanya wajarnu, Jiijajja, “Ngayulurnanta maparnwintingka jarntu jiiyurulu japirnin mirrkayuruku. Yurntalpaju wankala!, jii maparnwintilu.” (Juwukajaluya martu kujupa Juwuparni nyakuraka nyurnimankupayi jilanya, “Jiinya walyku, jarntuyuru.”) \v 28 Jiijajjura wajarnu, “Wanti! Ngangkunirnanta, yiltalun ngangkuni, ngayulurna-jananya maparnju kunyjunyuni. Japilpayirnin nyuntumili yurntalparna kunyjunyulkura, kuwarri kunyjunyurriku.” Palujanuyila yurntalpara kunyjunyurringu. \s1 Martukaja-jananya yarnnga pampurnu \p \v 29 Palujanuya Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja yankupayiya kalyungka yirrirringka, yini Kaliliyangka. Palujanu Jiijajpa yanu takarnu yapungka nyinapayi. \v 30 Ngurra kujupajanuya martukaja yarnnga yanu kujungkarringuluya Jiijajja, ngarntakajawinti. Ngarnta jilanyaya, pampurukaja, mukuntukaja wangkapunaja, ngarnta kujupakajalurrju. Yanuluya Jiijajkutu, nyinanguluya jiikaja ngarntawinti. Ka-jananya kunyjunyunu, Jiijajju. \v 31 Martu kujupaluya nyangu Jiijajju-jananya kunyjunyulpayi, nyangukaya kuru pakarnu. Jiikajalu-jananyaya nyangu pampurujanukajaya parra nyakupayi, mukuntujanukajaya parra yankupayi, wangkapunajajanuya wangkapayi. Palujanuya marninypungu Mama ngarnawarrapurluka. \s1 Jiijajju-jananya puu jawujun martukaja mirrka yungu \p \v 32 Palujanu Jiijajpa-janampa mirrangu palumili wangka-nintikajaku. Wumunu-jananya, ka-janampa wajarnu, “Martukajaku ngaakajakurna-janampa nyarrurrini, jumajiya mirrkaparnirringu. Karrpuparakuya ngaangka warrarnja nyinapayi mirrkaparni, wirrirlijanu. Mirtarna-jananya kurtingku ngurra walyjakarti, mayitiya kutungka yankura punkaljaku. Mirrkala-jananya ngaangka yungku.” \v 33 Kaluya japirnu, Jiijajpa, “Kaji wanyjangkala-janampa warrarnja manku mirrka maju ngaakajaku?” \v 34 Jiijajju-jananya japirnu, “Kajinyurra mirrkakamu kuwiyi kanyini?, mayiti paki.” Kaluya wajarnu, “Yuu. Ngaalaju kanyini piij japuwartakajakamu karlukarlu yupalpa, japan wulikaja.” \v 35 Jiijajju-janampa wajarnu martukajaku, “Nyinaya parnangka!” \p \v 36 Palujanu Jiijajju manu piijkamu-pulanya karlukarlu, kalu Mamangka wangkangu, “Mama! Marninypungkunilajunta yungu-lanyajun ngaanya karlukarlukamu piij.” Palunyangka Jiijajju-jananya warlangkura yungkupayi, palumili wangka-nintikaja. Jiikajalu-jananyaya karlki martu kangkura yungkupayi. \p \v 37-38 Mirrkakamu piijpa Jiijajju-jananya yalyjirrju majurnu yungkura wanarnu. Palujanuya yarnngaluya ngalangu parljarringu. Yirnakajaluya puu jawujun wulikajaluya, ngalangu ngilypikajalukamu jijikajalurrjuluya. Mirrka majuya purtu ngalangu, kaya karlki warningkupayi. Palujanuya wangka-nintikajalu mirrkakaja mankupayi, kaya pilamapulpayi japan wulikajangka turampukajangka. \v 39 Palujanu-jananya Jiijajju martukaja kurtingu, kayilapaya Jiijajmapuya puutungka tatirnuka yanu parna Makatankarti. \c 16 \s1 Jiijajparaya japirnu yalyjirrju ngapilkuraku \p \v 1 Palujanuya Jaajmili maajakajakamu Parajikaja yankupayiluya Jiijajkarti. Wajarnuluya, “Nyuntulu yalyjirrju ngapila!, ka kulilkulajunta nyuntun yilta Mamamili.” Jilanyaya kulilpayi, “Yiipi Jiijajju pakiwana wajalku ngulala kuutja wajalku.” \v 2 Jiijajju-jananya wajarnu jilanya, “Rukangka yiipi martulu nyaku yurnturrparni kulilku, ‘Yungunpa kalyu mirta punkalku’ \v 3 Palujanu yungunpa martulu pakalku nyaku yurnturrpa nyininpa kulilku, ‘Kalyulu-lanya kuwarri pungkukija.’ Yurnturrpanyurra nyakuraka kulirnin, kanyurra ninti nyininpa, karanyurra ngurrpa nyininpa Mama ngarnawarrapurlukalu yalyjirrju kuwarri ngapilku. \v 4 Mamamili wangkanyurra putalu kulira junkuni, kayilaparniyan japini yalyjirrjurna ngapilkura. Mirtarna-nyurrampa kuwarri yalyjirrju ngapilkura, paki. Jilanyawiyajurna-nyurranya wajalku. Julyju Juuna mituyuru piijingka nyurungka ngarripayi karrpu kujarrangka, ka wankarringu. Palunyayuru ngulanga nyinaku.” Palujanu-jananya Jiijajju junu yanu. \s1 “Wurlkumartaya Parajikajangkamarra!” \p \v 5 Palujanuya Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja puutungka tatirnu yanu. Yanuya parnakuturringu kayilapaya kulirnu jilanya, “Karlukarluparnirringula, mankurala kangkungararni.” \v 6 Palujanu Jiijajju-janampa wajarnu jilanya, “Wurlkumartaya Parajikajangkamarra!, maaja jaajimili maajakajangkamarralurrju. Palukajaya puta nyininpa, pikinpawutuyuru.” \v 7 Palunyangkaya purtuya kulirnu, ka-ngkuya japirnu, “Ngana-lanya wajarnu?, mayitpi mirrkala mirta kangkura.” \v 8 Jiijajju-jananya nintilu kulirnu, ka wajarnu-jananya, “Kulilngararninyurra ngayu Mamamili maparn majuwarta. Ngayulurna mirrkaparningka mirrka ngapilku. \v 9 Kulilngararninyurra ngayulurna julyju mirrka ngapilpayi. Ngayulurna-jananya martukaja karlukarlu payip wulikaja warlangu yungu. Palujanuya martulu payip jawujunju mirrka ngalangu, munkurringu. Kayilapaya karlkinpa mirrkakaja warningkupayi. Turampukajanyurra pilamapunu, mirrkakaja. Kaji turampu yupalpa yikipayi? \v 10 Kulilngaranyurra. Ngayulurna-jananya martu kujupakaja karlukarlu japan wulikaja warlangu yungu. Martukajalu puu jawujunkajalu ngalangu munkurringu. Kayilapaya karlkinpa mirrkakaja warningkupayi. Turampukajanyurra pilamapunu, mirrkakaja. Kaji turampu yupalpa yikipayi? \v 11 Mirtarna-nyurranya wajarnu karlukarluparni kangkuraku. Yarralkurna-nyurranya wajalku, ‘Wurlkumartaya Parajikajangkamarra!, maaja Jaajmili maajakajangkamarralurrju. Palukajaya puta nyininpa, pikinpawutuyuru.’” \v 12 Palujanuya wangka-nintikajalu kulirnu. Jilanya Jiijajju-lanya nintirnu, mirtala-jananya Parajikaja palukaja wangka kulilkura. \s1 Piijalu wajarnu, Jiijajpa Mamamili kaja \p \v 13 Jiijajkamu palumili wangka-nintikajaya yankupayi tawunu Jijariyapilapakarti, kaya kintirringu. Ka Jiijajju-jananya japirnu, “Puntu laltulurniya kulirnin ngayu puntu julyju miturrinyjajanurna. Ngayurna puntu yarnngaku marlpa. Nganarniya yini wajarnin?” \v 14 Martukajaluya kulilpayi Jiijajpa julyju nyinapayi, ka miturringu, kayilapa wankarringu. Wajarnuraya, wangka-nintikajalu “Karlkiluntaya wajani, nyuntun Jaanpa mitujanu wankarringu. Jaanju-jananya palulu julyju kalyungka jarrpajunkupayi. Ka karlki kujupaluntaya wajarni nyuntun Yilayija mitujanu wankarringu. Ka karlki kujupaluntaya wajarnin, nyuntun Jirimaya mitujanu wankarringu. Ka karlki kujupaluntaya wajarnin, nyuntun Mamamili jakurlpurluka kujupa mitujanu wankarringu.” \p \v 15 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu japirnu, “Wanyjalpanyurra kulini?, nganarna ngayu?” Ka \v 16 Piijalulu wajarnu, “Yuwa. Nyuntun Kurayijpa, Mama ngarnawarrapurlukaku kaja. Mamalu-jananya julyju jamartajunu nyuntunta kurtingkuraku.” \v 17 Kara Jiijajju wajarnu Piijaku, “Jayimunpa, nyuntulun jungalun kulini, Jaanku kajalu. Mirta nyuntulun walyjalu kulirnin, Mama ngarnawarrapurlukalunta wajani, ka jungalun kulirnin, ngayu Mamamili kaja nyinani.” \v 18 Jiijajjulu Piijangka yarrarnu wajarnu, “Ngayulurnanta kuwarri yini kujupa yungkuni, ‘Piija’. Yini palungalaju wajani ‘Yapu’. Nyuntu yapuyuru wiltu yikini. Nyuntulu-jananyan murlpirrju ngayumili wangka parra wajanmalpa. Mirta-jananya malpuku maajalu ngayumili walyjakaja pungkumalpa, kamu wajara kurtingkumalpa. \v 19 Ngayulurnanta junku maaja ngayumili walyjakajaku. Nyuntulu-jananyan martukajangka parra wajalku, Mamamili ngurrangkaya nyinakura, palumili walyjakaja. Palujanu Mamalu-jananya ngula kangku nyinajunku palumili ngurrangka. Nyuntulu-jananya jakurljunku, yiipiya mirta kulilku, junku-jananyan, mirtaya Mamamili ngurrakarti yanku.” \v 20 Jiijajju-jananya wajarnu palumili wangka-nintikajangka, “Mirtanyurra kuwarri parra wajanma!, ngayurna Kurayijpa Mamamili kaja.” \s1 Jiijajju wajarnu, “Ngularniya ngayu pungku miturntalku.” \p \v 21 Palujanu Jiijajju-jananya wajalpayi palumili wangka-nintikajangka, “Ngularniya ngayu tawun Jarujalumungka pungku miturntalku. Tawunja jiingka-jananyaya maajakajalukamu yatilykajalu, Muujajmili wangkapurlukakajalu wajalku kujupakajangka ngayurniya yungkalkura miturntalkura. Jiikajalurniya miturntalku, ka karrpu kujarrangkarna mitu ngarriku, karna wankarriku pakalku yanku.” \v 22 Palujanu Piijalu manu Jiijajpa kangu jaalpupula wangkapayi. Ka Piijalura wajarnu, “Mirtan jilanya nyuntu wangka! Mirtantaya pungku miturntanku, Mama ngarnawarrapurlukalunta ngampurrju kanyini.” \v 23 Palujanu Jiijajjulu nyangu Piijangka kurungka, kalu wajarnu, “Paki, jurrarni ngayu! Mayitpi malpuku maajalunta wajarninpa. Mirtarna malpumili wangka kulini, paki. Ka Mamalu kulini ngayurniya martu walykukajalu pungkuraku miturntalku.” \p \v 24 Palujanu Jiijajju-janampa wajarnu, palumili wangka-nintikajaku, “Yiipinyurra martulu kulini ngayuku nyinakuraku, mirtanyurra kulilkuraku manikukamu wartaku, ngayukuwiyajunyurra nyinaku. Mayitpi Mamakuraya parlanypa, yiipi palukajaluntaya pungku, wulunyurra ngayuku nyinaku. \v 25 Yiipinyurra palukajangkamarra ngurlurriku, ka ngayurninyurra junku yanku, mirtanyurra Mamamili ngurrangka nyinaku. Yiipinyurra palukajangkamarra mirta ngurlurriku, ka ngayukujunyurra junga nyinaku, palujanu wulunyurra wanka nyinaku, Mamamili ngurrangka. \v 26 Ngangkulaya! Yiipirninyurra ngayu junku yanku, ka mankunyurra mani majukamu warta majukamu maya yarnnga, mirtanyurra wanka wulu pukurlpa nyinaku Mamamili ngurrangka.” \v 27 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Ngulalaju parnakutu yankurni wikarrukajalurrju. Mamaku maparn majuwintirna puntuku yarnngaku marlpa yankurni. Kuutjarna-jananya martukaja wajalku walykukajangka yankurakuya, ka walyjakajajuya nyinakura, wanka wulu. \v 28 Wajanirna-nyurranya yilta. Kurlungarna-nyurrampa maaja maju nyinaku, ngayumili walyjakajaku. Mirta ngula kuwarriparninyurra ngaakajalu nyaku maaja maju, puntu yarnngaku marlpa.” \c 17 \s1 Jiijajpa martu kujupayururringu \p \v 1 Palujanu wiiki kujungka Jiijajju-jananya kangu Piija, Jayimijpa Jaanpa yapukarti. Jayimijpapula Jaanpa kurtararra nyinapayi. Kaya yapungka takarnu palukajawiyaju. \v 2 Kaya palukajalu nyakupayi Jiijajpa yarnangu kujupayururringu. Ngumpa palumili rantarnu jirntuyuru, ka palumili kuluju piirlpiirlarringu. \v 3 Kayilapapula Muujajkamu Yilayija yutirringulupula, kaya wangkapayi. \v 4 Palujanu Piijalulu wangkangu Jiijajja, “Maaja, kunyjunyula ngaangka nyinani. Purikajarna-nyurrampa ngapilku, puri kuju nyuntuku, ka puri kujura Muujajku, ka puri kujura Yilayijaku.” \p \v 5 Jampa Piija wangkapayi yurnturrju-jananya purijunu ngarnawarralu. Yurnturrpa palu rantalpayi. Yurnturrjanu wangkangu jilanya, “Ngaanyaju ngayuku kaja. Pukurlparnara nyinani. Palumili wangkanyurra kulilkura!” \v 6 Jiijajmili wangka-nintikajaluya kulirnu palu wangka, kaya ngurlurringu, kaya wartuyikingu. \v 7 Palujanu Jiijajju-jananya yanu pampurnu wajarnu-janampa, “Mirtanyurra ngurlurri, pakalaya!” \v 8 Jampaya wartuyikipayi kaya nyangu Jiijajpawiyaju, kuju yikipayi. \v 9 Jampaya marlaku yankupayi yapujanunga Jiijajju-jananya kuranjunu jilanya, “Mirta-jananyanyurra kuwarri parra wajala martukajangka!, kuwarrinyurra nyangunyjangka. Ngulawiyajunyurra wajalku, jamparna ngayu mitujanu pakalku, martu yarnngaku marlpa.” \p \v 10 Palujanu Jiijajku walyjakajaluraya japirnu, “Kaji Yilayijarni kurranyi yanku?, ka Kurayijpa marlarni yanku? Jilanyaya wajalpayi Muujajmili wangkapurlukakajalu.” \v 11 Jiijajju-janampa wajarnu, “Yilta, Yilayijarni kurranyi yanku, martukaja-jananya nintilkura Kurayijku. \v 12-13 Yilayijalu-jananya julyju Mamamili wangka jakurljulpayi. Yiltangulyu kuwarrirni yanu Jaanpa, Yilayijayuru Mamamili wangka-jananya jakurljulpayi, kalyungka-jananya jarrpajunkupayi. Mamamili wangka jakurlpurlukaluya julyju wajalpayi Yilayijayururni yanku. Martukajaluya Jaan palu kulira junkupayi, kaya miturntanu. Paluyuru ngayurniya martu yarnngaku marlpa kulira junkupayi, karniya miturntalku.” Wangkanintikajaluya kulirnu Jaanpa Yilayijayuru nyinapayi. Jaanju-jananya kurranyilu martukaja nintijunkupayi Kurayijku. \s1 Jiijajju pampurnu murtilya malpuwinti \p \v 14 Palujanu Jiijajmapuya yanu marlaku martukajakarti. Kayilapalu yirnalu yanu Jiijajkarti, ka pupatingu, \v 15 ka japirnura, “Maaja, ngayumili kajakuju nyarrurriwa kunyjunyula! Kajaju ngayumili ngarntarrini malpuwinti, ka punkani kalyungka, warungkalurrju. \v 16 Kangurna-jananya ngayumili kaja wangka-nintikajakarti, kayilapaya purtu wankalpayi.” \v 17 Jiijajju-janampa wajarnu martukajaku, “Purturna-nyurranya wajarni, mirtanyurra wangka kulini. Ngakumpanyurra nyinani. Ngayumili wangkajunyurra purtu kulilpayi. Kawarni murtilya ngaakutu!” \v 18 Palujanu Jiijajju warrkirnulu kurtingu malpu. Kayilapa malpu yanu, ka kunyjunyuyila nyinapayi. \p \v 19 Martukaja yankunyjangka kayilapaya wangka-nintikaja yanu Jiijajpa japirnu, “Nganajanulaju mirta malpu warrkirnu kurtingu?” \v 20-21 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Kulilngaranyurra ngayulurna-nyurranya julyju wajarnu, ngayumili maparnwintiluyan warrkilku malpu kurtingku. Jilanyanyurra kulilngara ngayumili wangka. Ngangkulaya ngaa wangka! Yiipinyurra ngayumili wangka kulilku ka yapukuranyurra wajalku yankuraku kujupakarti. Palujanuyila yilta yapu yanku. Yiipinyurra ngayumili wangka kulilku kujupa kujupanyurra yalyjirrju ngapilku.” \p \v 22-23 Palujanuya Jiijajmapu yankupayi ngurra kujupa ngurra parraya-jananya wajalpayi, parna Kaliliyawana. Palunya tayimu Jiijajju-jananya wajarnu jilanya, “Yirna kujulu-jananya yanku jakurljunku maaja majukajangka, ngayurniya kangkura miturntalkura. Karrpu kujarrangkarna mitu ngarriku, ka Mama ngarnawarrapurlukalurni wankalku.” Wangka ngaaya kulirnu Jiijajmili wangka-nintikajalu, kaya wirla walykurringu. \s1 Japirnuraya, “Nyuntuku maajalu jaajiku mani yungkupayi?” \p \v 24 Palujanuya Jiijajkamu palumili wangka-nintikaja yanu tawun Kapaniyamukarti. Jiingkaya yikipayi yirnakaja yupalkaja jaajipurlukakaja. Jiikajaluya martukaja japilpayi maniku, jaajiya ngampurrju kanyilkuraku. Jiikajaluraya Piija japirnu, “Jiijajju jaajiku mani yunginpa?” \v 25 Ka Piijalura wajarnu, “Yuwa, yungkupayi.” Palujanuya Jiijajmapu yanu ngurratu. Jiingkara Jiijajju Piija japirnu, “Wanyjalpa nyuntulu kulini? Yiipi kapamanku mani pakirriku, wanyjangkaya manku manikaja?, mayitpiya ngurra kujupangka manku?, mayitpiya ngurra walyjangka manku?” \v 26 Ka Piijalura wajarnu, “Ngurra kujupangka.” Ka Jiijajjura wajarnu, “Yuwa, ngurra walyjangkaya martulu mirta mani yungkuni. Ngayulurna-jananya mirta mani yungkungara, jaajpurlukakaja, jumaji ngayurna Mama ngarnawarrapurlukaku kaja nyinani. \v 27 Yiipirna-jananya mirta yungku, wirrilyirrikujuya. Palujanurna-jananya yungku, wirrilyirrijakujuya. Mirtarna mani kanyini, palujanu Piija, nyuntu yarra kalyukarti!, kan wirrupungku layinpa kalyungka, piijpan mankuraku. Yiipi piijilu pajalku nyuntulun yilalku. Nyuntulun nyaku jaangka kanyini mani. Manin palun manku ngayu kujarramili, ka kangku-jananyan yungku jaajiku.” Kayilapalu Piijalu kulinu Jiijajja kayilapa yanu manu piijpa, jaangka kanyilpayi mani. \c 18 \s1 Jiji ngaayururna-jananya ngayulu ngampurrju kanyirni \p \v 1 Palujanu palumili wangka-nintikajaluya Jiijajja yanu japirnu jilanya, “Mamalu-lanya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Nyuntu-lampajukun maaja maju nyinaku, ngana-lampa kujupa maaja maju nyinaku? Mayitpi ngaangka palu yikininpa.” \v 2 Palujanuya jijikaja jayitingka yikipayi. Kayilapa Jiijajju yanu kuju manu, kayilapa kangu kutungka yikijunu, kayilapalu yikipayi ngamu jijingka. \v 3 Palujanuyila-janampa palumili wangka-nintikajaku wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Jijikajaluya yiltalu kulini, yiipi martulu wajanyjangka. Nyunturtinjuyan yiltalu Mamamili wangka kulilku, jiji ngaayurulu. Pakingkanga mirtanyurra Mamamili walyja nyinaku. \v 4 Yiltalunyurra kulilku jiji ngaayurulu, kanyurra Mamamili walyja nyinaku, maaja majukaja. \v 5 Jiji ngaayururna-jananya ngayulu ngampurrju kanyirni, karna-janampa pukurlarrinpa. Yiipiranyurra jijikajaku pukurlarriku, kajunyurra ngayukulurrju pukurlarriku.” \s1 “Mirta martu kujupalu muunpungkuraku ngayumili walyja.” \p \v 6-7 “Ngayumili walyjakajaluya walykukaja ngapini. Yiipiya jilanya ngapini, mirtajuya junga nyinani. Yiipi martu kujupalu muunpungku ngayumili walyjakaja walyku ngapilkuraku, kayilapa Mamalu warrkilku pungku. Martu palunya Mamalu warrkira pungkujakungkamarra, jumaji ngayumili walyja muunpungu, martu karlkinjuya palu manku ngalyingka tayimapulku yapu majuwintilu, kaya kalyungka warningku. Yilta martu palunyayuru muunpungkupayi, Mamalu pungku.” \p \v 8 Jiijajju-janampa yarrarnu wangka yumuwanpa wajarnu kulilkuraya nintirriraku, “Ngayumili walyjalu mara kujarrawintilu ngulyulu mankukuraku kulilku. Palujanu palulungku mara kujukarti katupungku ngulyungkamarra, warukartilurrju kujarrawinti yankujakungkamarra. Kayilapa kunyjunyu nyinaku mara kujukarti. Wangka palunyayuru jilanya. Yiipi ngayumili walyjalu kulilku jinawintilu yankura ngulyulu mankuraku. Palujanu palulungku jina kujukarti katupungku ngulyungkamarra, warukartilurrju kujarrawinti yankujakungkamarra. Kayilapa kunyjunyu nyinaku jina kujukarti. \v 9 Yiipi ngayumili walyjalu kuruwintilu nyaku nyupa kujupangka, ka kulilku ngulyulu mankuraku, ka palulungku kuru wakala walykula!, nyakujakungkamarra, warukartilurrju yankujakungkamarra, kuru kujarrawinti. Kayilapa kunyjunyu nyinaku kuru kujuwinti.” \s1 Jiipu luujarringu \p \v 10-11 Jiijajju-jananya wajarnu, “Jiji ngaayuruya mirta walyku nyinani, ngayuku walyjajuya nyinani. Mirta-jananyanyurra nganarnpuwa!, wikarrukajalu-jananya wululu jijikaja ngampurrju kanyini. Yiltarna-nyurranya wajarnin. Yiipi martulu-jananya nganarnpungku, palujanu wikarrukajalu-jananya Mamangka jakurljunku.” \v 12 Wangka kujupa-jananya Jiijajju wajarnu, “Wanyjalpanyurra kulini? Mayitpi kujulun ngula jiipupurlukalu kanyilku jiipukaja yantarta wulikaja. Yiipi kuju jiipu yanku luujarriku. Wanyjalarrikun? Nyuntun jilanyarriku. Junku-jananyan yanku karlkinpa jiipukaja, karan yanku ngurrilku kujuku, jiipuku luujarrinyja. Yuwa, jiipupurlukara kujuku kulini ngampurrju kanyilkuraku. \v 13 Yiipi jiipupurlukara yanku ngurrilku manku, kayilapa pukurlarrikuminyirri. \v 14 Jiiyuru jiipupurlukayuru Mamalu kulini, palumili walyjaku kujuku ngampurrju kanyilkuraku. \s1 Kawalyalunyurra wajalkura \p \v 15 “Yiipi martulungku nyuntuku putamanku, palujanuran yanku kawalyalu wajalku kujungka palungka. Yiipinta kulilku, ka kunyjunyu nyinaku, jilanyanga kunyjunyu. \v 16 Yiipinta mirta kulilku, junkukan yanku-jananyan kujarra kujupa manku, kayilapalunyurra yanku kawalya palungka wangkaku. Palu kujarralupula wangka kulinmalpa, nyuntumili kujarraku wangkaku. Jilanya Mamamili wangka nyininpa, kujarra kujupalupula wangka kulinmalpa. \v 17 Yiipi-nyurranya mirta kulilku, junkukanyurra yanku-jananyanyurra jaajingka manku. Kanyurra kangku palu martu, kayilapanyurra wangkaku kujungka. Yiipi palu martulu-nyurranya mirta kulilku, jilanyaranyurra wajalku, ‘Mirtarnin nyuntu yarra!, ngaakarti, jaajikarti, paki.’” \p \v 18 Jiijajju-jananya yarrarnu wajanu, “Ngangkulaya! Ngayulurna-nyurranya junku maajakaja, ngayumili walyjakajaku. Nyunturtinju-jananyanyurra martukajangka parra wajalku, Mamamili ngurrangkaya nyinakura, palumili walyjakaja. Palujanu Mamalu-jananya ngula kangku nyinajunku palumili ngurrangka. Nyunturtinju-jananyanyurra jakurljunku, yiipiya mirta kulilku junku-jananyanyurra, mirtaya Mamamili ngurrakarti yanku. \p \v 19 “Wangkaya ngaanya ngangkula! Yiipi yupaljunyurra Mama kujungkalu japilku, palujanu-nyurranya kulilku, ka yirnilu ngapilku. Ka yiipi kujarralupulan Mama kujungkalu japilku, kayilapantapula Mamalu kulilku, ka yirnilu ngapilku. \v 20 Yiipi yupalpanyurra kujungkarriku Mama japilkuraku, ka marninypungkuraku, palujanurna ngayu Jiijajpalurrju kujungkarriku. Yiipi kujarrapulan kujungkarriku Mama japilkuraku, ka marninypungkuraku, palujanurna ngayu Jiijajpalurrju kujungkarriku.” \s1 “Martu kujupakunyurra nyarrurriku ka kawalya wangkaku.” \p \v 21 Palujanu Piijalu yanu Jiijajpa wajarnu, “Yiipi nyuntuku walyjalurni walykumanku, ngayurnara nyarrurriku yanku kawalya wangkaku. Mayitirni japan tayimu walykumanku, palujanurnara ngayulu nyarrurriku, ka yanku kawalya japan tayimu wangkaku.” Piijalura yarrarnu japirnu, “Yiipirni yarralku walykumanku, palujanurna junku yanku?, mirtarnara nyarrurriku kawalya wangkaku?” \v 22 Kayilapa Jiijajjura wajarnu, “Mirta japan tayimuwiyaju, japanti japan tayimulun nyuntu nyarrurriku, ka kawalya wangkaku. \v 23 Wangka ngaa ngangkula! Ngayulurna-nyurranya nintilku Mamalu-nyurranya ngula walyjakaja ngampurrju kanyilkuraku. Maajalu-jananya palumili warrkamupurlukakaja mani yungku, kayilapaya warrkamurriku maniya muu ngapilkuraku. Kaya palukaja warrkamurrimalpa. Palujanu ngula maajalu-jananya mirraku kujungkalku, ka japilku-jananya yaaluya mani ngapirnu. \v 24-25 Ka karlkinpa-jananya kunyjunyu japilku. Kayilapara kujupa japilku. Ka martu palulura mirta katingu mani yungu, jumaji pakirringu. Palulura yungkungara pipiti jawujun tala. Palujanura maajalu paluku wajalku, ‘Nyuntuku mayakamu nyupa jijikajalurrju, kamu parnakamu wartalurrju wajalkurna-jananya warrkamupurlukakajangka jalamunkurakuya, kaya mani mankuraka kangkurakurniya yungkuraku.’ \v 26 Kara warrkamupurlukalu pupatiku maajangka, kayilapalu wajalku, ‘Nyarrurriwaju! Ngayulurnanta ngula wulikaja mani manku, ka yungku.’ \v 27 Kara maaja paluku nyarrurriku, kayilapara wajalku, ‘Pakala yarra!, mirtarnin marlaku ngaparrju yuwa!’ \p \v 28 “Palujanu jii warrkamupurluka ngurrakarti yankukija, nyakuyila kujupa martu, palulura mirta yungu jilpakaja. Purtura japilkuka ngalyinyuku ngalulku, kara wajalku, ‘Manirni yuwa!, kuwarringulyu!’ \v 29 Palujanu martu palunya pupatiku, kara wajalku, jii warrkamupurlukaku, ‘Nyarrurriwaju! Ngayulurnanta ngula wulikaja mani manku, ka yungku.’ \v 30 Kayilapara jii warrkamupurluka mirta nyarrurriku, kara wajalku, ‘Paki! Wajalkurna-jananya nyuntuntaya kangkura jiilkarti.’ Kaya kujupakajalu kangku jiilja kurrujunku nyinaraku. Ngulayila pakalku, yiipi mani palunya wulikaja payamunku. \p \v 31 “Kaya warrkamupurluka kujupakajalu kulilku, karaya nyarrurriku martu paluku jiilja kurrungunyja. Palujanuya yanku jakurljunku maajangka. \v 32 Julyju warrkamupurluka jiikura maaja nyarrurringu ka kurtingu. Palukura mirraku, kalu maajalu wajalku, ‘Nyuntun warrkamupurluka puta! Nyuntulurnin julyju wajarnu nyarrurringkurakurnangku, karnangku ngayu yiltangulyu nyarrurringu, mirtarna mani paluku wajarnu, junurnanta. \v 33 Palujanuran martu jiiku nyarrurringara, jiilkartin mirta wajara kurtingkungara.’ \v 34 Maajara wirrilyirriku ka wajalku-jananya palumili warrkamupurlukakajangka, ‘Ngaaya kawa jiilkarti!, nyinara ka ngula pakalku, jamparni mani wulikaja payamunku.’” \v 35 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Wangka paluyuru nyininpa. Martu kujupakunyurra nyarrurriku ka kawalya wangkaku. Pakingkanga Mamalu-nyurranya ngarnawarrapurlukalu maaja palunyayurulu ngula kuutja wajalku kurtingku.” \c 19 \s1 Nyupa walyja mirta junku yanku. \p \v 1 Wangka palu-jananya wangkangu martukajangka, palujanuyilaya yanu Jiijajmapu, parna Kaliliyajanu, ngurra Juutiyakarti. Yanuya Juutiyangka karru Juutanja kakarrakarti nyinapayi. \v 2 Kayilapa-jananyaya martukaja kujungkarringu, ka wanarnu-jananyaya Jiijajmapu. Kayilapa Jiijajju-jananya martukaja maapu pampurnu. \v 3 Palujanu Parajikajaluraya yanu Jiijajpa japilkuraku. Jilanyaya kulilpayi, “Yiipi Jiijajju pakiwana wajalku ngulala kuutja wajalku.” Jiijajparaya jilanya japirnu, “Kaji, Muujajmili wangka jilanya nyininpa?, Yirnalungku wanti kanyilkuka parlanyarrikuka kurtingku?” \v 4 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Kulilngaranyurra! Mamamili wangka jilanya nyininpa julyjujanu. Julyju Mamalu-jananya nyinajunu yirnakaja jaalpu, ka wantikaja jaalpu. \v 5 Palujanupula yirnakamu wanti nyupararra nyininpa jaalpu, mirtalupula mamingkakamu mamangka nyininpa, wulupula jaalpu nyinamalpa. \v 6 Ngurra kujungkapula nyininpa, jungapula nyininpa. Mamalu-pulanya jilanya nyinajunu, mirta-pulanya martu kujupalu wajalku jaalpupula nyinakura.” \v 7 Wajarnuraya Jiijajku, “Muujajju wajarnu kunyjunyula nyupa walyjaku parlanyarriku ka kurtingku, mirlimirliwinti yankuraku. Jilanya mirlimirlilu wajarni, ‘Nyupa walyjakurna parlanyarringu karna kurtingu, kujupalu mankuraku.’ Jiijajpa wanyjalpan nyuntulu kulini?” \v 8 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Mitunyjarrikajaya purtu kulilpa nyinapayi. Palujanu Muujajju-janampa wangka palu wakarnu, nyupanyurra kurtingkuraku. Yiltanyurra palukajayuru purtu kulilpa nyininpa. Julyju Mama ngarnawarrapurlukalu-pulanya nyupararra nyinajunu, palujanu mirtaya nyupakaja kurtingkupayi.” \v 9 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Nyupararranpayan nyininpa, mirta-ngkuyan nyupakaja kurtiwa!, kujupalu mankuraku. Yiipinyurra nyupakaja kurtingku Mamaku wangkanyurra warlangkuni. Yiipi wanti yirna kujupakutu yanku, palujanun kunyjunyulu kurtingku.” \p \v 10 Jiijajmili wangka-nintikajaluya kulirnu, kaluya Jiijajja wajarnu, “Nyuntulu-lanyajun nintirnu. Yiipi yirnara nyupaku parlanyarriku, mirta kurtingkuraku. Palujanu wanyjalarrikula yiipila nyupaku parlanyarriku? Mayitpila nyinangara kunyjunyu, nyupaparni.” \v 11 Jiijajju-janampa wajarnu, “Paki, nyupararranyurra nyinakura. Yupalwiyajuya kunyjunyu nyinaku nyupaparni, Mamalu-jananya murlpirrmaninpa, kunyjunyuya nyupaparni nyinakura. \v 12 Karlkinjuya purtu kulini nyupa mankuraku, jumajiya-jananya kurlurrpa mankura warningkupayi. Karlkin kujupaluya purtu kulini nyupa mankuraku, jumajiya kurlurrpa walykurringu. Karlkin kujupaya nyupaparni nyininpa Mamamili wangkaya parra wajalkura, martu yarnngaluya kulilkuraku, kaya Jiijajmili walyjarriraku. Yiipi martulu kulini Mamamili warrkamu ngapilkuraku kunyjunyu nyupaparni nyinaraku.” \s1 Jijikaja-jananya Jiijajju yampulpayi \p \v 13 Palujanuya martukajalu jijikaja katipayi Jiijajkarti, yampulkuraku. Kulilpayiya martukajalu “Jiijajju-jananya julyju yampulpayi, kalu Mamangka wangkapayi, jijikaja-jananya ngampurrju kanyilkura.” Kayilapa-jananyaya martukaja marrkulpayi, Jiijajmili wangka-nintikajalu, “Mirtaya-jananya jijikaja kangkurakurni!” \v 14 Ka-jananya Jiijajju marrkurnu, “Jurra-jananyaya!, kangkurakurniya jijikaja ngayukutu. Jiji ngaakajayuru Mamalu-jananya ngampurrju kanyini, palumili walyjakaja.” \v 15 Palujanu Jiijajju-jananya yampurnu jijikaja. Kayilapa-jananya Jiijajju martukaja junu yanu, ka palumili wangka-nintikajawinti yanu ngurra kujupakarti. \s1 Warrinyjilura japirnu, wanka nyinakura \p \v 16 Palujanulu warrinyjilu yanurni Jiijajkarti, kara japirnu jilanya, “Nintipuka! Yaalurrikurna wankarna wulu nyinakuraku? Nganarna kunyjunyu ngapilku?” \v 17 Ka Jiijajjura wajarnu, “Nganakurnin japini kunyjunyun ngapilkura? Mama ngarnawarrapurlukawiyaju kunyjunyu nyinani. Palumili wangkakuran nyuntulu jungalu kulilkura, palujanun wanka wulu nyinaku.” \v 18 Kara palulu warrinyjilu japirnu, “Mamamili wangka yarnnga nyininpa. Nganakurnara junga nyinaku?” \p Kara Jiijajju wajarnu, “Nyuntun junga nyinaku wangka ngaakajaku. Martulun mirta pungku martu kujupa mitu. Martuluran mirta yirna kujupaku wanti kangku. Martu kujupakuran mirta manku ngulyulu. Martu kujupangkalun mirta paki kajalku. \v 19 Mamakukamu yakurtikuran kunyjunyu nyinama!, mirta-pulanyan nganarnpuwa! Martu walyjakulara pukurlpa nyinani, paluyurula martu kujupakajaku pukurlpa nyinakura.” \p \v 20 Warrinyji palulura Jiijajku wajarnu, “Wangka jiikajakurna junga nyinapayi. Jijirna junga nyinapayi, kuwarrirna wulu junga nyinani. Nyaakajarna ngapilku jungarna nyinaraku?” \v 21 Jiijajjura wajarnu, “Nyuntu jungaminyirri nyinaku ngaakajan jilanya ngapilku. Wartakajakamun maya jalamunku, kayilapan mani manku, ka-jananyan kangku yungku nyarrukaja. Nyuntun maniparni nyinaku, palujanu jungajun nyinaku. Palujanunta Mamalu ngula ngurrangka ngampurrju kanyilku, wanka wulu nyinakura.” \v 22 Ka warrinyji palulu purtu kulirnu, mirta jalamulkijalu wartakamu maya. Wirla walykurringu, ka yanu. \p \v 23 Jiijajju-janampa wajarnu, palumili wangka-nintikajaku, “Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku palumili walyjakaja. Kaya warta majukajawintilu purtuya kulilku wartakajaya junku yankuraku, kayilapaya Mamamili walyjakajangka nyinakuraku, palumili ngurrangka. Mirtaya jiingka kurrungku wartakajawinti. \v 24 Kamalpa purtu kurrungku niitulja tapurrja, paki. Paluyuru wartawintikajaya purtu kurrungku mamamili ngurrangka, jumajiya mikurrini wartakamu maniku.” \p \v 25 Wangkanintikajaluya jilanya pakiwana kulilpayi, “Mamalu-jananya wartakajakamu mani yungu wartakajawinti, palujanu Mamalu-jananya kangku ngampurrju kanyilku palumili ngurrangka.” Palujanu jilanya-ngkuya japirnu wangka-nintikajalu, “Ngana kujupa wanka wulu nyinaku Mamamili ngurrangka? Wajarnu-lanya wartakajawintiya mirta nyinaku.” \v 26 Jiijajju-jananya nyangu, ka wajarnu, “Martulu purtu kulilku Mamamili walyjakajangka-jananya nyinakura. Mamaluwiyaju kuliraka kangku nyinajunku palumili ngurrangka.” \v 27 Ka Piijalura wajarnu, “Ngayurtinjulaju wartakamu mayalurrju, ka martu walyjakajalurrju junu yanu. Kalajunta nyuntungka kujungkarringu nyininpa. Yaalurrikulaju?” \p \v 28 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Ngularna ngayu maaja maju nyinaku, martu yarnngaku marlpa. Palujanula maaja maju wulikaja nyinaku, Yijurilmili marlajanukajaku. Yijurilmili kaja kurranyijanu Ruupinpa nyinapayi. Paluku marlajanukaja nyininpa yarnnga. Ruupinku marlangu yini Juuta nyinapayi. Paluku marlajanukaja nyininpa yarnnga. Juutaku marlangu yini Pinjaminpa nyinapayi. Palukura marlajanukaja nyininpa yarnnga. Jilanyaya kurtararranpa tuwal wulikaja nyinapayi Yijurilmili kaja. Palukajaya marlajanukaja nyininpa kuwarri, yarnngaminyirri. Palukajaku-janampayan maaja maju nyunturtinpa tuwal wulikaja nyinaku.” \v 29 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu palumili wangka-nintikajaku, “Yiipinyurra junu yanu ngurrakajakamu martu walyjakaja, kayilapanyurra junga ngayuku nyinaku. Ngulanga Mamaluntaya puntajilu yungku, ngurra kujupakamu walyjakajalurrju. Palujanuntaya kangku nyinajunku wanka wulunyurra nyinaku. \v 30 Parnangkaya kuwarri maajakaja nyininpa, ngula ngurra palungkaya warrkamupurluka nyinaku. Ka kujupakajaya kuwarri warrkamupurlukakaja nyininpa, ngulaya ngurra palungka maajakaja nyinaku.” \c 20 \s1 Yirnilu-jananya maajalu yungku pipiti tala martu wulikaja \p \v 1 Jiijajju-janampa wajarnu, “Mamalu-jananya palumili walyjakaja kanyilku ngampurrju. Palu tayimu jilanya nyinaku. Maajalu kanyilku kaatanmaya, kuripijkaja kuruwumunmalpa. Yaarlipala kurnpungka yanku tawunkarti mankuraku-jananya warrkamupurlukakaja. \v 2 Ka wajalku-jananya, ‘Manirna-nyurranya ruka yungku pipiti tala karrpuku kujuku.’ Ka kulilkuya pukurlarriku. Palujanu-jananya katiku warrkamukarti, palumili kaatanmayakarti. \v 3 Ka yaarlipala maaja palu yarralku yanku tawunkarti. Kayilapa-jananya nyaku, martu kujupakaja warrkamuparniya yikini, tawunja kaninypa. Jiingkaya majani martukaja warrkamuku. \v 4 Ka wajalku-jananya, ‘Nyunturtinpaya yarra!, kaatanmayakarti warrkamurriraku. Ka rukarna-nyurranya manikaja yungku.’ Pukurlarrikuya, ka-jananya kangku warrkamukarti. \v 5 Ka maaja palunya karrpungka yarralku yanku tawunkarti. Ka kujupakaja-jananya nyaku, ka kangku warrkamukarti. Ka ruka yarralku palu yanku tawunkarti, ka nyaku-jananya kujupakaja yikini. Ka-jananya kangku warrkamukarti. \p \v 6 “Palujanu rukaruka, kayila yarralku yanku tawunkarti kujupakajaku. Ka nyaku-jananya wajalku, ‘Nyaakunyurra wulu ngaangka yikini warrkamuparni?’ \v 7 Karaya wajalku, ‘Mirta-lanyajuya maajakajalu mirrangu kangu warrkamukarti.’ Ka wajalku-janampa, ‘Nyunturtinpalurrjurniya yarra kaatanmayakarti!, warrkamukarti.’ Yankukaya rawaparni warrkamurriku. \p \v 8 “Jirntu kurrungkunyjangka maajalulu wajalku palumili warrkamupurlukangka, jiimartajingka, ‘Mawu-jananya yarra marra warrkamupurlukakaja!, mani-jananyan yungkuraku, ngaanya. Jiikajarna-jananya kangkupayi rukaruka, palukajapalaji-jananya yuwa! Palujanu rukarna-jananya kangkupayi, palukaja-jananyan yungku. Ka palujanu karrpungkarna-jananya kangkupayi, palukaja-jananyan yungku. Palujanu yaarlipalarna-jananya manu palukaja-jananyan yungku. Ka yaarlipala kurnpungkarna-jananya manu, palukaja-jananyan marla yungku.’ \p \v 9 “Palujanu rukaruka maajalu-jananya kangkupayi, jiikaja warrkamupurlukakaja, kayilapa-jananya palumililu warrkamupurlukalu yungkumalpa pipiti tala wulikajaku, kujunkujunku. Palujanu ruka maajalu-jananya kangkupayi, jiikaja warrkamupurlukakaja, kayilapa-jananya palumililu warrkamupurlukalu yungkumalpa pipiti tala wulikajaku, kujunkujunku. Jilanyalu-jananya pipiti talakaja wulikaja yungkumalpa. \v 10 Karlkinpaya warrkamupurlukakaja kurnpungkaya yaarlipala warrkamurripayi, palukajaluya nyaku, pipiti tala-jananya wulikaja yungkupayi, kaya kulilku, ‘Mayitpila muu mani manku, pipiti talangka munkarra.’ Palujanu warrkamupurluka palulu-jananya yungku pipiti tala, kujunkujunku. \v 11-12 Palujanuraya maajaku paluku wirrilyirrikuraya, karaya wajalku, ‘Kaatanmayangka rukarukaya jiikaja warrkamurripayi rawaparni, kaya pipiti tala manu. Ka ngayurtinpalaju rawa warrkamurripayi, jirntungka yaatpalangka, ka-lanyaju yungu pipiti talawiyaju.’ \v 13 Ka maajalu-janampa wajalku, ‘Ngayumili miirtikaja! Mirtarna-nyurranya ngayulu raapamunu. Kurnpungkanyurra pukurlarringu, ngayulurna-nyurranya yungkuraku pipiti tala. \v 14-15 Nyamungulyu, yarraya ngurrakarti!, mani palunyawinti. Ngayulurna kunyjunyulu kulinu mani pipiti talarna-jananya yungu, marlajanukaja. Mirtarninyurra wajala!, ngayulurna mani walyja yungkuraku. Mayitpijunyurra wirrilyirrini, jumajirna-jananya ngayulu yirnilu yungu.’” \v 16 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Parnangkaya kuwarri maajakaja nyininpa, ngula ngurra Mamamilingkaya warrkamupurluka nyinaku. Ka kujupakajaya kuwarri warrkamupurlukakaja nyininpa, ngulaya ngurra palungka maajakaja nyinaku.” \s1 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Pungkurniya mitu.” \p \v 17 Palujanuya Jiijajmapukamu martu kujupakaja kujungka yankupayi tawunu Jarujalumkarti. Ka Jiijajpa-janampa mirrangu palumili wangka-nintikajaku, ka-jananya jaalpu yikijunu. \v 18 Ka-jananya wajarnu, “Ngangkulaya! Wulikajala yaninpa Jarujalumkarti, ka ngurra palungkarniya manku, martu yarnngaku marlpa, karniya kangku Yatilykajakartikamu Muujajmili wangkapurlukakajakarti. Jiikajalurniya kangku kuutja yikijunku, ka wajalkurniya miturntalkuraku. \v 19 Palujanurniya kangku Juwuparnikajakarti. Jiikajalurniya nyurnimanku, karniya wiipuwintilu pungku. Palujanurniya wiltijunku, karna miturriku. Palujanurna mitu ngarriku karrpu kujarrangka, karna wankarriku pakalku.” \s1 Yakurtilu japirnu, kaja kujarrapula maaja nyinakura. \p \v 20 Yirna Jipitimili nyupakamu palumili kaja kujarra, palurtinpaya yankupayi Jiijajkarti. Ka wantilu palulu pupatingu kalu Jiijajja japirnu, “Kajijun nyuntulu kunyjunyu ngapilku?” \v 21 Ka Jiijajjura wajarnu, “Nganarnangku ngapilku?” Kara wantilu wajarnu Jiijajku, “Nyuntun ngula maaja maju nyinaku, kayilapantapula ngaa kujarra, kaja kujarra maaja maju kiin nyinaku. Kajirnin jilanya wajalku?” \v 22 Jiijajjura wajarnu, “Pakiwanan nyuntu wangkani. Ngurrpalun nyuntulu wajani.” Ka-pulampa wajarnu kaja kujarraku, “Kuwarrirniya warrkiraka pungku. Kujungkalanyaya warrkiraka pungku? Jilanyapulan kulini?” Kapula palu kujarralu wajarnu, “Yuwa, paluwanaliju kulini.” \v 23 Ka Jiijajju-pulampa wajarnu, “Yiltantapulaya kujupakajalu warrkiraka pungku. Ka Mamaluwiyaju wajalku ngayungkarni maaja kujupa nyinakurakurni, mirtarna ngayulu wajalku.” \v 24 Ka Jiijajmili wangka-nintikajaluya kulirnu, kaya wirrilyirringu-pulampaya, jumajipula maaja nyinakijalu. \p \v 25 Palujanu Jiijajpa-janampa mirrangu ngamurriraya kulilkuraku. Ka-janampa wajarnu, “Ngangkulaya! Juwuparnikajaya yarnnga maaja-janampaya wiltu nyinani. Wirrilyilu-jananyaya kanyini. Jilanyakunyurra ninti nyinani. \v 26-27 Kayilapanyurra mirta maaja paluyuru nyinakura. Yiipin kujulu kulini maaja nyinakura, nyuntulu-janampan warrkamu ngapilkura jiikajaku, \v 28 ngayulurna-nyurrampa warrkamu ngapini, jiiyuru. Ngayurna martuku yarnngaku marlpa yanurni warrkamurna-ngkuya martu wulikajaku ngapilkura. Jilanyarnara warrkamu Mamaku ngapilku, karna miturriku martuya yarnnga wankarriraku. Mirtarna yanu ngaa parnakarti martukajalujuya warrkamu ngapilkura, maaja majuku, paki.” \s1 Pampuru kujarra Jiijajju kunyjunyunu \p \v 29 Tawun Jirikuya junu yanu, kaya yankupayi Jiijajmapu, ka-jananyaya wanarnu martukajalu. \v 30 Ka ruutungka ngamupula yirna kujarra, pampuru kujarra nyinapayi. Jiijajpa ruutungka yankupayi, kapula pampuru kujarralu kulirnu, wati yankupayi. Kapula wiltu mirrangu, “Nyuntun Tayipitmili marlajanu! Yarrarni nyarrurri-limpajuku!” \v 31 Kaya martukaja kurranyiya yankupayi, jiikajaluya marrkurnu-pulanyaya, “Yakapula nyina!” Palujanu wulurapula wiltu mirrapayi. “Maaja! Nyuntun Tayipitmili marlajanu! Yarrarni nyarrurriwa-limpajuku!” \v 32 Ka Jiijajju ngangkurnu ka mirrangu-pulampa, yankurakurnipula. Japirnu-pulanya, “Nyaakupulan mirrangu? Nganarnangkupula ngapilku?” \v 33 Kapula wajarnu, “Kuru-linyaju kunyjunyula!” \v 34 Ka nyarrurringu-pulampa Jiijajpa, ka-pulanya kuru pampurnu. Kapula kuru kunyjunyurringu, kalupula kujungka Jiijajja yankupayi. \c 21 \s1 Jiijajpaya marninypungkupayi tangkingka \p \v 1-2 Palujanuya Jiijajkamu wangka-nintikaja yankupayi tawun Jarujalumkarti. Yanuya tawun Piijpayijja ngamurringu, yapu majuwartangka yini Yalipajja nyinangu. Ka-pulampa Jiijajju palumili wangka-ninti kujarraku wajarnu, kurtingkuraku-pulanya, “Yarrapula tawun jiikutu! Nyakuyilapulan tangki yangupalawinti yikini, ruuppawintipula yikini. Kurtiwa-pulanyapula jii kujarra!, kayila-pulanyanpula marlakurni katiku, ngaakarti. \v 3 Mayitpintapula martulu kujupalu jiimartajilu japilku, ‘Nyaakupulan ruupu tikamaturni?’ Ka-jananyanpula jilanya wajalku, ‘Maajalu ngangkuni takalkurakulu, ka kangkuraku.’ Palujanuntapula jiimartajilu wajalku, ‘Yuwa kawapula!’” \v 4-7 Palujanupula jii kujarra yanu, Jiijajju-pulanya wajanyjangka, jilanyapula ngapirnu. Tangkikamu kujarrapula kangu yikijunu. Kayilapapula kuurtungkupula tikamaturnu, kapula junu tangki kujarrangka. Kayilapa Jiijajpa takarnu yangupalajarangka. \p Jilanya mamamili wangka jakurlpurlukalu julyju wajarnu, \mi “Wajala-jananya Jarujalumumartajingka!, ‘Nyakurakuya nyurrartinmili maaja majurni yaninpa. Mirtangku walyjalu marninypungkuni, warrkamupurlukayuru yaninpa tangki yangupalangka.’” \m Wangka ngaanya Mamamili yiltarringu. \v 8 Ka ruutungkaya martu yarnnga yankupayi kujungka. Karlkin kujupaluya kuurtukaja tikamatura junkupayi tangkilu jinalu kantulkuraku. Ka karlkin kujupaluya wartakaja parrkakaja warlangkupayi ka ruutungkaya junkupayi, tangkilu kantulkuraku. (Jilanyaluya Juwukajalu yarnngalu murrarni junkutinpa maajalu majulu tangki katiraku. Jilanyaya junkutinpa maaja majukuwiyaju.) \v 9 Martukajaluya Jiijajja kurranyilu mirrara marninypungkupayi, kaya karlkin kujupalu Jiijajja marlakarti marninypungkupayi. Jilanyaya wiltulu marninypungkupayi martukajalu jiikajalu, “Maaja majuwarta ngaanya. Marninypungkuwala ngaa Tayipitku marlajanu! Yilta ngaanya Mamamili. Mamala marninypungkura!” \v 10 Jilanyaya wululyu yanu Jarujalumungka pakarnu. Kaya jiimartaji martukaja kujungkarringu maapurringuya. Ka japirnu-ngkuya, “Ngana ngaanyarni yankuni?” \v 11 Ka karlki kujupaluya wajarnu, “Ngaanga yilta Mamamili jakurlpurluka, Jiijajpa. Palunga parna Kaliliyamartaji, tawun Najarijja.” \s1 Jiijajpa jaaji majukarti yanu \p \v 12 Kayilapa Jiijajpa yanu Juwumilingka jaaji majungka kurrungu. Jiijajju-jananya nyangu turrukajaya maapu jalamunkupayi. Karlkin kujupaluya turrukaja payamunkupayi yatilykaja yungkuraku. Jiijajpa-janampa wirrilyirringu ka-jananya warrkinu kurtingu. Kayilapa-janampa tiipulkaja manu warningu, turrupurlukakajakukamu manipurlukakajaku. Nyinapintikajalurrju-janampa manu warningu. \v 13 Jiijajju-jananya payirnu jilanya, “Mamamili jaaji ngaanya mirtanyurra jalamunma kuwiyikaja ngaangka! Mirtanyurra ngulyunyjumapu ngaangka kumpilkura, maajakajalu-nyurranyaya mankujakungkamarra, paki. Mamamili wangka julyjujanu nyininpa jilanya, ‘Ngaanga ngayumili jaaji, ngayurninyurra marninypungkuraku.’” \p \v 14 Palujanu Jiijajju-jananya martukaja pampulpayi, pampurukajakamu mukuntukaja, kaya kunyjunyurringu. \v 15 Yatily majukajaluya nyangu Jiijajju-jananya pampura kunyjunyunkupayi, kayilapaya wirrilyirringu. Jaajingkaya jiingka jijikajalu Jiijajpa wiltulu marninypungkupayi, “Maaja majuwarta ngaanya, marninypungkuwala!, Tayipitmili marlajanu.” Kayilapa yatily majukajaluya kulirnu, kayilaparaya Jiijajku wirrilyirringu. \v 16 Palujanuraya japirnu Jiijajpa, “Jijikaja-jananyan kulini?” Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Yuu. Kulinirna-jananya, kunyjunyuya wangkani. Kulinngaranyurra Mamamili wangka palu, julyjujanu. Jilanya nyininpa, ‘Mama! Nyuntulu-jananyan nintirnu jiji majukajakamu japukaja, nyuntuntaya marninypungkuraku.’” \v 17 Wangka palu-jananya Jiijajju wajarnu, kayilapa-jananya junu yanu. Tawun Piijanikarti yanu ngarringu. \s1 Jiijajpa wartangkalu wangkangu \p \v 18 Palujanu yaarlipala Jiijajkamu palumili wangka-nintikajaya marlaku ruutuwana yankupayi Jarujalumukarti. Jiijajpa yanu, ka kalyparturringu. \v 19 Ruutungka jayitingka nyangu warta yukuri yikipayi, ka kulirnu, “Mayitpi mirrkawinti yikini.” Kayilapa jiikutu yanu pakira nyangu. Kayilapara wajarnu wartaku, “Mirtan nyuntu mirrkawinti yikiku, paki.” Kayilapa warta tikirlarringu. \p \v 20 Palujanuya palumili wangka-nintikajalu nyangu ka kuru pakarnu, kayilapaya wajarnu, “Yaaluku ngaanya wirrurru tikirlarringu?” \v 21 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Yiipinyurra kulilku maparnparna-nyurranya yungku ngapilkuraku, kanyurra wajalku wartangka, palujanuyila tikirlarriku, jiiyuru. Kujupa kujupayurunyurra ngapilku jilanya, ngayumili maparnwintilu. Yiipinyurra wajalku yapu jiiku jilanya, ‘Mawu yarra kalyungka kurruwa!’ Palujanu yilta mawu yanku kurrungku. \v 22 Yiipirninyurra ngayu maparnwinti kulilku, ka Mama japilku, palulu-ngkuya kunyjunyu ngapilku.” \s1 “Maaja nganalunta wajarnu martukaja-jananyan nintilkuraku?” \p \v 23 Palujanu Jiijajpa Jarujalumungka kurrungu, ka yanu jaaji majukarti, ka martukaja-jananya palungka nintilpayi. Kayilaparaya yatily majukajalukamu maajakajalu, yirnakajalu yanurni Jiijajpa japirnu, “Maaja nganalunta wajarnu martukaja-jananyan nintilkuraku?, kamu wankalkuraku?” \v 24 Jiijajju-janampa wajarnu, “Kurlurnantaya japilkura. Ngayulurnantaya japilku, palujanu mirta-ngkuyan ‘Ngurrpa’ wajala! Yiipirninyurra jungalu wajalku, ‘Ngurrpa’ wajalparnilu, ngayulurna-nyurranya jungalu wajalku, maajalurni kurtingkura. Ngangkulaya wangka ngaanya! \v 25 Jaanju-jananya kalyungka jarrpajunkupayi. Maajalulu nganalu Jaanja wajarnu?, martukaja jarrpajunkuraku, mayitpi Mama ngarnawarrapurlukalu, mayitpi martulu, maajalu.?” \p Ngangkunukaya yaka wangkapayi-ngkuya jaalpu, jilanya, “Yiipilalu Jiijajja wajalku Mamalulu wajarnu Jaanja, palujanu-lanya Jiijajju wajaljaku, ‘Jaanmili wangkanyurra kulinngara, Mamamili.’ Mirtalalu jilanya wajalku Jiijajja, ‘Mamalulu wajarnu.’ \v 26 Yiipilalu Jiijajja wajalku, martulu maajalu Jaanja wajarnu, palujanu martukaja-lampaya wirrilyirriku. Kulirninpaya Jaanpa Mamamili wangka jakurlpurluka. Palujanulalu wajalku ‘Ngurrpala’” \v 27 Palujanuluya Jiijajja wajarnu, “Ngurrpalaju. Maajalu nganalulu wajarnu, Jaanja?” Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Ngayulurrjurna-nyurranya ngurrpa wajarni. Mirtarna-nyurranya wajalku maajalurni wajarnu.” \s1 Yirnalu kaja kujarrangka wajalku warrkamurriraku \p \v 28 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, yumuwanpa wangka kulilkurakuya. “Yirna nyinamalpa kaja kujarrawinti. Kaja kurranyijarangkalu wajalku, ‘Kaja! Yarra warrkamurri kaatanmayangka kuripijja!’ \v 29 Kajalura wajalku, ‘Paki, mirtarna yanku, nyinamalparna.’ Palujanu kajalu palulu nyinaku rawaparni, ka walyjalu kulilku yanku warrkamurriku kaatanmayangka. \v 30 Mamara ngurrpa nyinapayi, palu warrkamukutu yanu. Palujanu yirna palululu yanku wajalku kaja kujupangka, ‘Kaja! Yarra warrkamurri kaatanmayangka!’ Kayilapa kaja jiilu wajalku, ‘Yuu, yankurna warrkamukarti.’ Palujanuyila nyinaku, mirta yanku warrkamukarti.” \v 31 Ka Jiijajju-janampa japirnu jilanya, “Kulilaya! Wanyjajarulu kajalu kulirnuka ngapirnu?” Karaya maajakajalu Jiijajku wajarnu, “Kaja kurranyijaralu.” \p Ka Jiijajju-janampa maajakajaku yarrarnu wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Mamalu-jananya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Karlki kujupaya walykukaja kapamanku maniya mankuni, ka wanti karlkinpaya walyku nyinani, kurlanyjukaja. Palurtinpaya nyunturtinjamarra kurranyi nyinaku, mamamili walyjakajangka. Yiltanyurra purtu kulilpa nyininpa. \v 32 Julyju Jaanju-nyurranya nintilpayi junga nyinakura. Palulu-jananya martukaja kalyungka jarrpajunkupayi. Jaanpa palunyurra mirta ngangkulpayi, ka karlki kujupaluya ngangkulpayi, jiiluya kapamanku maniya mankuni, kamu wanti kurlanyjukajalu. Yilta jiikajaluya Jaanmili wangka ngangkulpayi. Nyangu-jananyanyurra, ka mirtanyurra jungalu kulilpayi, Jaanmili wangka. Purtu kulilpanyurra wulu nyininpa.” \s1 Walykukajaluya kaatanmaya kanyilku \p \v 33 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, yumuwanpa wangka kulilkurakuya. “Martu maajalu junkura wananmalpa kuripijku wilykikaja. Piinyjikaja junku wanalku tinkijunku. Palujanu maya ngarnawarra ngapilku, nyakupinti, kuripijpaya ngulyulu mankujaku. Piinyjingka jayitingka tapurrpa jawalku junku ngulaku. Tapurrja palungka jinaluya kuripijkaja kantunmalpa, kayilapa karrkartakaja yintinmalpa tapurrkarti. Kayilapa maaja palulu mirraku-janampa martu karlkinku, warrkamurriraya kaya ngampurrju kanyilkura. Palujanu ngurra kujupakarti yanku warrkamurriraku. \p \v 34 “Palujanuya kuripijkaja yurnmirriku. Kayilapa maajalu-jananya warrkamupurlukakaja yupalpa kurtingku, yankuraya mankuraku kuripijkaja yaapu. Kaya junku yaapu kuripijkaja kaatanmayapurlukakajaku. \v 35 Kaya kaatanmayapurlukakajalu nyaku-jananyaya kayilapa-jananyaya pungku. Kujuya mitu pungku, ka kujupaya ngurlulku wanalku yapuwintilu. \v 36 Palujanu yarralku-jananya maajalu kurtingku kujupakaja yarnnga warrkamupurlukakaja. Kayilapa-jananyaya nyaku kaatanmayapurlukakajalu, kayilapa-jananyaya pungku kurtingku. \v 37 Palujanuyila-jananya maajalu kurtingku palumili kaja. Kulilku, ‘Mayitiraya ngayumili kajaku nyarrurriku, ka kuripijku-jananya japilku, karaya yungku.’ \v 38 Kaya kaatanmayapurlukakajalu nyaku kaya wangkaku, ‘Jiirni yankuni palumili kaja. Jiilu kajalu kanyilku kaatanmayakamu maya ngaanya, yiipi miturriku palumili mama. Mitula pungkura!, kayilapala ngaanya kanyilku kaatanmayakamu maya.’ \v 39 Palujanu kaja palu kaatanmayangka kurrungku. Kayilapaya mitu pungku, kaya katikuya wirrupungku yawujayiti.” \p \v 40 Parajikajaya kamu yatily majukaja jiingkaya yikipayi, martukajangka. Ka Jiijajju-jananya japirnu, “Ka maajalu-jananya yanku, kaatanmayapurlukakaja wajalmanku?” \v 41 Karaya martukajalu wajarnu, “Maajalu-jananya yanku wulikaja pungku miturntanku, kaatanmayapurlukakaja. Ka-janampa kujupakajaku mirraku, warrkamurrirakuya yungkurakuraya yiltamarta yaapu, kaatanmayajanu.” Wangka palunya-jananya Jiijajju wajarnu maajakajangka, jilanyaya kulilkuraku, “Maajakura kaja palu Jiijajyuru Mamamili kaja.” \p \v 42 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, maajakajaluya kulilkuraku. “Mamamili wangkanyurra kulilngara, jilanya nyininpa. \mi ‘Martukajaluya puri ngapilku, kaya warta kujarra narnnguwinti yikijunku. Kayilapaluya warta kujupa wiltu, warlpukurru ngarrijunku ngarnawarra. Kayilapaya nyakuka warta palu wiltu manku warningku, pinyi karalkuya. Mama ngarnawarrapurlukalu warta palu warningunyja mankuka ngapilku puri. Palujanula nyaku puri kunyjunyuminyirri, jiijanu wartajanu.’” Jiijajju-jananya wangka palu wajarnu, maajakajaluya kulilkuraku jilanya, “Jiijajparna nyinani paluyuru warta wiltuyuru. Juwukajalurniya manku kangku miturntanku pinyi karalkurniya.” \p \v 43-44 Jiijajju-jananya maajakajangka yarrarnu wajarnu, “Wajarnirna-nyurranya Mamalu yilta palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Mirta-jananyanyurra jiikajangka nyinaku. Mamalu-nyurranya junku, ka kujupakaja nintilku palumili walyjakajangka junga nyinakuraku.” \v 45-46 Wangka paluya kulirnu, kaya wirrilyirringu Parajikajakamu yatily majukaja. Kulilpayiya jilanya, “Palulu-lanya wajarnu, ka nganarnpungkuni-lanya. Kuwarrila yanku manku kangku pungku.” Jilanyaya ngangkunuka junu, martukajangkamarra. Kulinuya jilanya, “Martukajalu-lanyaya pungkujaku, jurrala! Martukajaluya kulini, jumaji Jiijajpa Mamamili wangka jakurlpurluka.” \c 22 \s1 Maaja-janampa mirraku kujungkarriraya \p \v 1 Jiijajju-janampa wangka yumuwanpa wajarnu, kulilkurakuya. \v 2 “Mamalu-jananya palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Palunya tayimuya jilanya nyinaku. Maaja maju nyinaku, warrkamupurluka yarnnga kanyilku. Maaja paluku kaja marrirtikijalu, maaja jii-janampa warrkamupurlukakajaku mirraku. \v 3 Ka-jananya wajalku, ‘Palukajangka-jananyaya yarra wajala!, ngularniya mirrkaku yankurakurni.’ Ka yanku-jananyaya wajalku, kayilapaya kulilku junku. \v 4 Palujanu yarralku-jananya warrkamupurlukakaja kujupakaja kurtingku, jilanya-jananyaya wajalkura, ‘Mirrkakamu kilakaja ngarrinpa, yarrarniya! Kilakajaya katupunguka junu.’ \v 5 Ka martu palukajaluya kulilku junku wuluya warrkamurriku. Kuju kaatanmayakarti yanku ka warrkamurriku. Ka kujupa tuumayakarti yanku warrkamukarti. \v 6 Ka karlki kujupaluya maaja majumili warrkamupurlukakaja pungku miturntanku. \v 7 Kayilapa maaja majulu palulu kulilku ka-janampa wirrilyirriku. Palujanu jantulwintikaja-jananya kurtingku jiiku martukajaku, pungkuraku-jananyaya miturntalkuraku. Yiltangulyuya miturriku, kayilapa tawunpa-janampaya kampaku wiyalku. \p \v 8 “Palujanu maaja majulu-jananya palumili warrkamupurlukakajangka wajalku, ‘Ngayukuju kaja marrirtirrikijalu, palujanu mirrkakamu kilakaja ngarrinpa. Martu palukajarna-jananya junkungara, mirtarna-jananya wajalngara mirrkakurniya yankuraku. Palukajaya purtu wajalpa. \v 9 Nyunturtinpaya yarra ruutuwana!, martukaja-jananyanyurra nyakuka japilku, yankurakurniya mirrkaku.’ \v 10 Palujanuya yanku ruutuwana kujungkalku-jananyaya martukaja, kunyjunyukajakamu walykukaja. Palujanu manku-jananyaya kangku maaja majumili mayakarti. Ka-jananyaya warrkamupurlukalu kuurtu kunyjunyukaja yungku, kurrungkuraluya, kuurtu kunyjunyuwintiluya ngalkura ka pukurlarriraku. Mayangka palungkaya kujungkarriku yarnngaminyirri. \p \v 11 “Maaja majulu palulu yanku mayangka kurrungku, ka nyaku kuju martu, kuurtu kunyjunyuparniwinti yikini. \v 12 Ka yankulu wajalku, ‘Nyaajanun nyuntu kuurtu kunyjunyuparni yikini?’ Kulilkuka yaka yikiku. \v 13 Ka maaja majulu palulu-jananya wajalku, palumili warrkamupurlukakajangka, ‘Yarraya tayimapula ruupuwintilu!, marakamu jina kujarra, kanyurra kangku warningku yawujayiti, mungangka yikiraku. Jiingkayilapa yulamalpa wilyjiwilyji majuwinti.’” \p \v 14 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Martu karlkinjuya Mamamili wangka kulilku, kaya walyjarriku. Ka yarnnga kujupaluya kulilku junku, mirtaya Mamamili walyjarriku.” \s1 “Ngayurtinju kapamanpa maaja maju mani yungkuraku?” \p \v 15-16 Palujanu Parajikajaya kujungkarringu, ka-ngkuya wangkangu, “Yupalpala-jananya kurtingku Jiijajkarti japilkuraku. Palumili wangkaya kulilkuka-lanyaya katiku wajalku. Wangka palumilila wajalku kuutja, kuutpurlukangka, Jiijajpaya miturntalkuraku.” Palujanu jiikajalu Parajikajalu-jananyaya kurtingu Parajikaja yupalpakamu Yirutmili wangkapurlukakajalurrju Jiijajkarti. Ka Jiijajparaya japirnu jilanya, “Nintipuka! Kulirninpalajunta nyuntulun jungalu wajani. Mama ngarnawarrapurlukalunta nintini, palujanu-lanyajun nyuntulu jungalu wajarninpa. Mirta-jananyan nyuntulu maajakajangka ngurlurrini, nyuntulu-jananyan wululu Mamamili wangka wajarninpa, yakaparnilu. \v 17 Kuwarri-lanyaju jungalu wajala!, wanyjalpan nyuntulu kulini? Luwu wanyjalpa-lampa nyininpa? Kajila ngayurtinju kapamanpa maaja maju mani yungkuraku?, yini Tayipiriyajpa, mayitpi mirtalara yungku kapamanpa.” \v 18 Jiijajju kulirnu, “Mayitpi ngaakajalurniya japini, ngularniya kuutja wajalkuraku.” Palujanu-janampa wajarnu, “Mayunyjulurninyurra japini, pakilurrju. Jilanya japilparnilurniyan junkungara. \v 19 Mani jilpa kujula kapamanpa yungkuni. Mani palu jilparniya kawa nintijula!, nyakurakurna.” Jilparaya kangu yungu. \v 20 Jiijajju-jananya japirnu, “Ngumpa nganamili ngaanya? Yini ngana ngaanya?” \v 21 Kaluya wajarnu, “Kapamanpa maaja maju, Tayipiriyajpa.” Ka-jananya Jiijajju wajarnu, “Warrkamupurlukaluntaya japilku maniku kapamanku, palujanu yungkuraku-jananyanyurra, kayilaparaya kangku yungku maaja Tayipiriyajpa. Paluyuru yiipi Mamamili warrkamupurlukaluntaya japilku maniku, palujanu-jananyanyurra yungku mani, kayilaparaya kangku junku Mamamili warrkamuku.” \p \v 22 Jilanya-jananya Jiijajju yalyjirrju wajanu, palujanuya purtu kulinu kuutja ngula wangkakuraku. Palujanuya Parajikajakamu, Yirutmili wangkapurlukakaja yaka yikipayi kayilaya junu yanu \s1 “Mirtanyurra nyupawinti nyinaku Mamamili ngurrangka.” \p \v 23 Martu karlkinpaya nyinapayi Jaajmili maajakaja. Jilanyaya kulilpayi pakiwana, “Martuya mirta mitujanu ngula pakalku, paki, wuluya mitu ngarrimalpa.” \v 24 Jiikajaluya yanu Jiijajpa japirnu, “Nintipuka! Muujajju-lampa julyju jilanya luwu wakarnu. Yiipi kurtalu wanti manku, ka jijiparni nyinaku, palujanu miturriku. Kayilapa palumililu marlangulu manku wanti palunya. Yiipipula jiji manku, kaya martukajalu kulilku, ‘Kurtakura jiinya jiji.’” (Martukajalula mirta jii kulini, ka Juwukajaluya jilanya kulilpayi.) \p \v 25 Kaluya Jiijajja yarrarnu wajarnu, “Jiikajaya kurtararranpa nyinapayi japan wulikaja. Majujaralu manu nyupa kanyilpayi. Jijiparnipula nyinapayi, palujanu yirna palu miturringu. Ka palumili marlangulu wanti jii manu. \v 26 Nyinapayipula jijiparni kayilapa yirna palu miturringu. Wantiwiyaju wanka nyinapayi. Kayilapa kujupalu marlangulu wanti palu manu. Jijiparnipula nyinangu, kayilapa yirna palu miturringu. Jilanyayuruya wanti palu kanyirnu marlangukajalu, kaya miturripayi jijiparni. \v 27 Palujanu wanti palu wanka kuju nyinangu, ka jijiparni miturringu.” \v 28 Ka Jiijajkuraya yarrarnu japirnu, “Ngulampanga mayitpi martukaja mitujanu wankarriku, kayila wanti palunya mitujanu wankarriku, ka palumili nyupakajalurrju. Palujanu nganakura wanti palu nyinaku? Julyju-jananya japan wulikaja kanyilpayi.” \p \v 29 Ka Jiijajju-jananya wajarnu, “Pakiwananyurra kulini. Mamamiliku wangkakunyurra ngurrpa. Mirtanyurra kulini Mama ngarnawarrapurlukalu yalyjirrju ngapini, maparn majuwintilu. \v 30 Ngulaya martukaja mitujanu pakalku, mirtaya nyupawinti nyinaku, paki. Wikarrukajayuruya Mamamili ngurrangka nyinaku, nyupaparni. \v 31 Martu mitujanu yilta wankarriku nyinaku, Mamamili ngurrangka. Jilanya Mamalu wajarnu. Wangka jiiyuru riitamurrira kanyurra kulilngara. Yipurammapuya miturringu julyju, kayilapa Muujajju wangka palunya wakarnu, marlalu jilanya, \v 32 ‘Ngayurna Mama ngarnawarrapurlukarna-janampa maaja maju nyinani Yipuramku, Yajikkukamu Jayikapku.’ Yiltaya palukaja wanka nyinani ngarnawarra Mamamili ngurrangka.” \p \v 33 Kaya martukajalu kulirnu, kayilapaya kuru pakarnu, “Yilta yalyjirrju-lanya nintini.” Kaya Jaajmili maajakajalu purtu kulirnu, ka yakarringu. Purtuya kulilpayi ngaparrpa wangkakuraku. \s1 “Wanyjajara luwu maju nyinani?” \p \v 34 Palujanuya Parajikajalu maajakajalu yanurni kaya kulirnu, “Jaajmili maajakajaluya purtu kulirnu, kaya yakarringu Jiijajku.” \v 35-36 Palujanulu kujulu Muujajmili wangkapurlukalu jiilu jilanya kulilpayi, “Yiipi Jiijajju pakiwana wajalku ngularna kuutja wajalku.” Ka yanu japirnu Jiijajpa, “Nintipuka! Muujajju-lampa Mamamili luwu yarnnga wajarnu. Mayiti kuju luwu majuwarta nyinani, kaya luwu karlkinpa ngalyarlpa nyinani. Wanyjajara luwu maju nyinani?” \v 37 Ka Jiijajjura wajarnu, “Luwu majuwartanga palunga jilanya nyinani, ‘Mama ngarnawarrapurluka-lampa kuju maaja nyininpa. Palukuwiyajunyurra layikamurrira nyinara. Paluwiyajunyurra kuliraka nyinara.’ \v 38 Yilta wangka palu majuwarta nyinani. \v 39 Ka kujupa paluyuru majuwarta nyinani jilanya, ‘Ngurra walyjakajakulara layikamurrira nyinani. Palunyayurula-janampa ngurra kujupakajaku layikamurrira nyinaku.’ \v 40 Luwu palu kujarrapula maju nyinani, luwu karlkinpaya ngalyarlpa nyinani. Luwu palunya kujarra-pulanyaya julyju Mamamili jakurlpurlukalu kulira wajalpayi.” \s1 “Kurayijpara nganaku marlajanu yankurni? Maaja nganamili?” \p \v 41 Parajikajaya wulu yikipayi. Ka Jiijajju-jananya yumulu japirnu, \v 42 “Mamamili wangka jakurlpurlukaluya wajalpayi, ‘Kurayijparni ngula yanku.’ Wanyjalpanyurra kulini? Kurayijpara nganaku marlajanu yankurni? Maaja nganamili?” Ka wajarnuraya, “Maaja Tayipitmili marlajanu nyinaku.” \v 43 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Julyju Mamamili Kuurtilu Tayipitpa nintirnu, palujanu Tayipitju jilanya wajarnu, \mi \v 44 ‘Mama ngarnawarrapurlukalura wajarnu Kurayijja “Kujarrali nyinaku, maaja kujarra ngaangka. Ngayulu Mamalurna-jananya warrkilku kurtingku nyuntungkamarra Kurayijjamarra.” ’ Tayipitju yarrarnu wajarnu, ‘Kurayijpa jiinya ngayumili maaja nyinani.’” \m \v 45 Ka Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Tayipitju Kurayijpa wajarnu, ‘Ngayukuju maaja.’ Yilta Kurayijpa jiinya Mamamili, mirta Tayipitmili marlajanuwiyaju.” \p \v 46 Kaya purtu kulirnu Parajikajalu maajakajalu Jiijajpaya japilkuraku. Kaya kurntarringu jumaji Jiijajju-jananya wajarnu jungalu. Mirtaraya ngula yarrarnu japirnu, junuya. \c 23 \s1 “Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikajayurunyurra mirta nyinakuraku.” \p \v 1 Martukajaya yarnnga yikipayi, Jiijajmili wangka-nintikajalurrju. Ka Jiijajju-janampa wajarnu, \v 2 “Muujajmili wangkapurlukakajakamu Parajikajaya ninti nyinani Muujajmili luwuku. \v 3 Jiikajalu-nyurranyaya nintilku, kulilkunyurra junga Muujajmili luwuwana nyinakura. Jiikajaya pakiwana nyinani kuwarri, ka mirtanyurra jiikajayuru pakiwana nyinakura. Jiikajaluya Parajikajalukamu Muujajmili wangkapurlukakajalu wangka nintini, kayilapa mirtaya paluwana wangkawana junga nyinani. \v 4 Muujajmili luwuwanaya nintini, martukajaraya luwu paluku junga nyinakura, palujanu-jananyaya wangka kujupa kujupalurrju mawu nintini, martukaja luwu palukajakulurrjuya junga nyinaraku. Wangka jiikunyurra purtu kulini, junga nyinaraku, ka mirtaya luwu paluwana junga nyinani, paki. \v 5 Jungayuruya nyinani, martulu-jananyaya nyakura marninypungkura. Pawuji japuwartaya ngalyangkakamu marawana tayimapura, kaya kangkuni. Mamamili wangkaya mirlimirlingka wakara junkuni, kaya pawuji jiingkaya junkuni. Puulyuruya karrpira kuluju junkupayi, kaya kuurtungka wiltiyikipayi, martukajaluya nyakuraku. Jilanyaya pawujikamu puulkaja kangkuni, martukajaluya nyakuraka marninypungkuraku jilanya, ‘Yilta jiinga Mamamili walyja, pawujiwintikamu puulkajawinti parra yankuni.’ \v 6 Palukajaya yankura Juwuku jaajingka maajamilingkawiyaju nyinapintingka nyinani, mirtaya martukajangka kujungka nyinani, paki. Yiipiya martukajalu mirrka pukurlju kujungka ngalkuni, palukajaluya yulupirtilu yankuraka maajamilingka nyinapintingka nyinani, mirtaya martukajangka nyinani, paki. \v 7-8 Martukajaya tawunwana kutungka kujungkarrini mirrkaya payamulkuraku. Jiikajaya Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja kutuwanaya maajayuru parra yankuni, nyakuraku-jananyaya. Yiipi martu kujupalu wajani, ‘Nintipuka! Nyuntu-lampajukun maaja.’ Palujanuya Parajikajakamu pukurlarrini.” \p Jiijajju-janampa yarrarnu wajanu, “Mirta martu kujupaluntaya wajalkura, ‘Nyuntu-lampajukun maaja’, paki. Wulikajanyurra kurtararranpayuru nyinani, maajaparni. Maaja kuju-lampa nyinani, Mama ngarnawarrapurluka.” \v 9 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Mirtanyurra martu kujupa marninypuwa!, ‘Maaja! Mamayuru-lampajun nyininpa’, paki. Mamawiyaju-lampa kuju nyininpa, ngarnawarrapurluka. \v 10 Mirta kujupanyurra, ‘Maaja!’ marninypungkura, maaja kuju-lampa nyininpa, Kurayijpa. \v 11-12 Yiipi martulu kulilku maajayuru nyinakura, palujanu warrkamupurlukayuru nyinaku. Yiipi martu kujulu kulilku, ka maajayuru nyinamalpa, palujanu Mama ngarnawarrapurlukalu kurntangkalku, ka warrkamupurlukayuru nyinamalpa. Yiipi martu kujulu kulilku ka warrkamupurlukayuru nyinaku, palujanuyila Mama ngarnawarrapurlukalu maaja maju junku.” \s1 Jiijajju-janampa wajarnu, mirta mayunyjuyuru nyinakuraku. \p \v 13-14 Palujanu Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Mirta-jananyanyurra Mamamili wangka jakurljuni jungalu, martukajaluya kulira nyinakura wanka, paki. Jungalu-jananyanyurra nintiljunngara, ka Mamamili walyjaya nyinangara, palulu-jananya ngampurrju kanyinngara. Nyunturtinpalurrjunyurra mirta Mamamili walyja nyinaku.” \p \v 15 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Wirrirlinyurra yankuni puutja tatiraka martukaja nintilkuraku. Nyuntumili wangka-jananyanyurra nintini, palujanuya pakiwana nyinani, nyunturtinyuru. Mamalu-nyurranya wulikaja warukutu kurtingku. \v 16-22 Martu pampurulu mirta nyakuni, ngurrpara wartakukamu mayaku. Jiikajayurunyurra nyininpa ngurrpa, Mamamili wangkaku, mirtanyurra nintipuka nyininpa.” \p Jiijajju-janampa yarrarnu wajanu, “Martukajaluya wajarni, ‘Mama ngarnawarrapurlukangkarnanta kurungka, wajarni, jungalu ngapilkuraku.’ Jilanyaluya karlkilu martukajalu jungalu wajani, ka jungalu ngapini. Ka Parajikajalukamu Muujajmili wangkapurlukakajalu-jananyanyurra pakiwanalu nintijunkupayi, jungalu-jananyanyurra nintijunkura, martukajaluya kajalparnilu wajalkura jilanya, ‘Mama ngarnawarrapurlukangkarnanta kurungka, wajarni, jungalu ngapilkuraku.’” \p \v 23 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Wilykikajanyurra tuunyjuni pakalkuraku kaatanmayangka. Palujanu yiipi yurnmirrini, mankurakanyurra katamatuni japuwarta, kanyurra jungalu kangkura yungkuni jaajingka. Kanyurra mirta junga nyinani, mirtanyurra Muujajmili wangka kulini. Mirtanyurra martukajaku junga ngapini, ka-janampanyurra mirta nyarrurrini. \p “Mamamili wangkakuranyurra junga nyinakura. Kunyjunyulunyurra wilykikaja kangkura yungkuni jaajingka, kanyurra junga nyinangara nyarrurringara-janampanyurra martukajaku. \v 24 Yiltalunyurra Muujajmili luwu kuliraka junkuni, mayunyjukajalu. Jiikajaku-janampanyurra karlkiku luwu japuwartakajaku junga nyinani, ka palumili luwunyurra majukaja kulira junkuni.” \p \v 25-26 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Malyanyurra nyininpa manikukamu wartaku, jurtawartakaja. Mamamili warrkamupurlukayurunyurra parra yaninpa, mayunyjukaja. Mirtanyurra jilanyayuru nyinaku, junganyurra nyinaku Mama ngarnawarrapurlukaku.” \p \v 27-28 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Kulininyurra pakiwana, jilanya, ‘Martukajalu-lanyaya marninypungkura, jumajila Mamaku junga nyinani.’ Yiltangulyunyurra pakiwana nyinani, mirtaranyurra Mamaku junga nyinani, paki.” \s1 “Ngula Mamalu-nyurranya Juwukaja warrkilkuka pungku.” \p \v 29 Palujanu Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja nyarrukajanyurra nyinani, Mamalu-nyurranya warrkilku ka pungku, jumajinyurra mayunyjukaja nyininpa. Julyju-jananyaya Mamamili jakurlpurlukakajalu jakurljulpayi mitunyjarringka Mamamili wangka. Kaya kulira junkupayi wirrilyirripayiya, palujanu-jananyaya pungkura mitu junkupayi, Mamamili jakurlpurlukakaja. Jiikajaya Mamamili jakurlpurlukakaja ngaangka parnangka mitu ngarrini. Kuwarri-jananyanyurra purtipulawukaja kangkura junkuni, kulilkuraku-jananyanyurra, mitunyjarrikajangka. \v 30 Jilanyanyurra Parajikajalu pakiwana wajani, ‘Yiipi ngayurtinpalaju julyju nyinangara, palujanulaju-jananya mirta wirrilyirrira pungkungara mitu, Mamamili jakurlpurlukakaja.’” \p \v 31 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Yilta mitunyjarrikajalu-jananyaya pungu Mamamili jakurlpurlukakaja. Jiiku mitunyjarrikajakunyurra marlajanu nyininpa, Parajikajakamu Muujajmili wangkapurlukakaja. \v 32 Mitunyjarrikajayurunyurra nyininpa pakiwana, purtu kulilpa. \v 33 Yiltanyurra mayunyjukaja nyininpa purtu kulilpanyurra. Mamalu-nyurranya ngula warukutu kurtingku. \v 34 Yiltarna-nyurranya wajani. Ngayulukamu Mamaluliju kurtingku Mamamili jakurlpurlukakaja kujupakaja, karlki kujupaliju kurtingku Mamamili nintipukakaja. Ka karlki-jananyanyurra mitu pungku, ka karlki-jananyanyurra wartangka wiltijunku, ka miturntanku. Karlki kujupa-jananyanyurra wiipulu pungku Juwumili jaajingka, ka ngurlulku kurtingku tawun kujupakarti. Ngulanyurra yanku tawun jiikarti, ka-jananyanyurra ngurlulku kurtingku tawun kujupakarti. \v 35 Ngula, Mamalu-nyurranya Juwukaja warrkilkuka pungku, jumajinyurra wululu martukaja mitu pungkupayi, nyunturtinmili mitunyjarrikajalulurrju. Julyju Yayipulpa nyinapayi, walyku mirta ngapirnu, kayilapa kujupajaralu palu mitu pungu. Palujanuya kujupakajalu Jakaraya mitu pungu, Pirajamili kaja, jaaji majungka, tiipulja jayitingka. Tiipulja palungkaya kujalpayi mirtayirtikaja Mama ngarnawarrapurlukaku. \v 36 Wangka ngaanyaya kulila! Ngula Mamalu-nyurranya Juwukaja warrkilkuka pungku, jumajinyurra wululu martukaja mitu pungkuni, jumajiya nyunturtinmililu mitunyjarrikajalu mitu pungkupayi.” \s1 Jiijajpa-janampa nyarrurringu, Jarujalummartajiku \p \v 37-38 Jiijajju-janampa martukajaku yarrarnu wajarnu, “Nyarrurrinparna-ngkuya Jarujalumumartajiku, jumaji nyunturtinmililu mitunyjarrikajalu-jananyaya Mamamili jakurlpurlukakaja mitu pungkupayi. Jiikajaluya-jananya yapuwintilu yungkara miturntalpayi. Pawurlalu-jananya palumili jijikaja manku, ka-jananya yampulku jarrpajunku ngampurrju kanyilkuraku. Mamamili wangkarna-nyurranya nintilpayi ngampurrjurna-nyurranya kanyilkuraku pawurla palunyayurulu jijikaja ngampurrju yampura kanyini. Kajunyurra ngayumili wangka kulira junkupayi. Palujanu Mamalu-nyurranya warrkilku kurtingku, mirtanyurra tawunja ngaangka Jarujalumungka nyinaku. Jaaji majuwiyaju-nyurrampa yikiku, martuparni. \v 39 Mirtarninyurra parna ngaangka yarralku nyaku, ngulawiyajurninyurra nyaku, marlakurrinyja, parna ngaakutu. Palu tayimurninyurra martukajalu nyaku wajalku, ‘Maaja maju-lampa yanurni Mamamili maparnwinti. Mamala marninypungkuraku.’” \c 24 \s1 Parlanykajaluya jaaji jii punkajulku \p \v 1 Jiijajpa ngurra kujupakarti yankupayi, ka jaaji maju junu yanu. Karaya palumili wangka nintikajalu wajarnu, “Jiinya jaaji maju yikini, nyawara! Yilta kunyjunyu yikini.” \v 2 Ka Jiijajju-janampa wajarnu, “Ngula, Mamamili parlanykajaluya jaaji jii punkajulku, kayilapa yapukajawiyaju ngarrira wananmalpa.” \s1 “Ka warrarn kujupa kujupawana-ngkuya jurta pungkumalpa.” \p \v 3 Palujanuya Jiijajmapu yanu yapukarti yini Yalipajkarti, kaya martuparningka nyinapayi. Karaya Jiijajmili wangka-nintikajalu japirnu, “Nyaarta jaaji palu majuwarta warlangku? Kulinilaju ngula nyuntun parna ngaakarti yarralku yankuni, kayilapa parnakamu ngarnka pakirriku. Nganalaju nyaku nintirriku?, yiipi palu tayimu ngamurriku.” \v 4 Jiijajju-janampa kujupakarti wajarnu, “Wuulkumartaya nyinama!, pakiwana-nyurranyaya kajaljaku, \v 5 martukajaluntaya kujunkujunju, Kurayijyurulu yankura kajaljaku. Wangka jilanya-nyurranyaya kajalku, ‘Ngayurna-ngkuya maaja Kurayijpa marlakurringu. Mamalu julyju wajarnu ngayurna-nyurrampa marlakurriku.’ Jilanyaya martu yarnngalu yilta karanyja kulilku.” \p \v 6 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Martukajalu-ngkuya jurta pungkumalpa ngurra kujupangkakamu ngurra kujupangka. Kayilapa palu tayimu mirta parnakamu ngarnka pakirriku, ngula pakirriku. Yiipinyurra jakurlpa kulilku, jurta-ngkuya pungkuni jilanyaya kulila!, ‘Mirta parnakamu ngarnka pakirriku kuwarri, ngula pakirriku.’ \v 7 Ka warrarn kujupa kujupawana-ngkuya jurta pungkumalpa, kayilapa parnakamu warta mayalurrjuya yurriku, parna yaarrangkaku. Palunya tayimuraya martukajalu mirrkaku purtu kulilku, mirrka-janampa pakirriku. \v 8 Jilanyaya martukaja ngula nyinaku, kanyurra kulilku, ‘Kuwarri-langkuya warrkilkuka pungku, Jiijajmili martu walyjakaja.’ Jampa-nyurranyaya jilanya warrkilkuka pungku, mirtanyurra pakiwana kulilku, jilanya, ‘Parnakamu ngarnka kuwarri pakirriku’, paki. Jilanyanyurra kulilkura, ‘Jampangulyu parnakamu ngarnka pakirriku.’” \p \v 9 Ka Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Karlkilu-nyurranyaya parlanykajalu mankuka katiku mitu pungku, jumajinyurra ngayumili walyjakaja. Martu yarnnga-nyurrampaya parlanypa nyinaku ngayumili walyjakajaku. \v 10 Jiikaja parlanykajangkamarra pungkujakungkamarra, ngayurniya karlkinju junku yanku. Ka jiikajaya parlanypa nyinaku, Jiijajmili walyjakajaku. Ka-jananyaya maajakajangka yanku jakurljulku Jiijajmili-jananyaya mitu pungkuraku. \v 11 Palu tayimu martukajaya yankurni kujunkujunpa. Wangka jilanya-nyurranyaya kajalku, ‘Ngayurna-ngkuya maaja Kurayijpa marlakurringu. Mamalu julyju wajarnu ngayurna-nyurrampa marlakurriku.’ Jilanyaya martu yarnngalu yilta karanyja kulilku.” \p \v 12 “Palu tayimuya martukaja walyku nyinaku, ka ngayumili walyjakaja-janampaya ngurlurriku, ka karlkilurniya junku yanku. \v 13 Yiipi karlkinyurra ngayuku junga nyinaku, palujanu Mamalu-nyurranya wanka wulu kangku kanyilku. Yilta Mamalu palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. \v 14 Wangka jilanyanyurra parra wajalku martukajangka warrarn kujupangkakamu warrarn kujupangka. Palunyayuruya karlkin kujupalu-jananyaya parra wajalku martu kujupangka, warrarn kujupangkakamu warrarn kujupangka. Martu karlkiluya kulilku, karlkin kujupaluya mirta kulilku. Palujanu parnakamu ngarnka pakirriku.” \s1 “Jurtawarta martuyuru ngula nyinaku.” \p \v 15 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Jurtawarta martuyuru ngula nyinaku, Mama ngarnawarrapurlukakura parlanypa. Jilanya julyju Mamamililu jakurlpurlukalu, Taniyalju wajarnu. Martuya wulikaja ngurlujaka nyinaku parna Juutiyamartaji. Juwumilingka jaaji majungka palu jurtawarta nyinaku. Ka martukajaluya nintilu kulilku, ‘Mirta palu jurtawarta jaaji majungka nyinaku, paki.’ \v 16 Yiipinyurra nyaku palu jurtawarta nyinani jaajingka, palujanunyurra ngurlu pinirriku, yapukarti, paluluntaya pungkujaku. Kuranjanyurra wangka palu kulilkuka kanyilku. \v 17 Palu tayimunga, yiipi martu kuju mayangka yawujayiti nyinaku, puringka, mirta palu kurrungku mayangka, palumili wartakaja mankuraku, junkuralura, yapukarti pinirrikura. \v 18 Ka martu kujupa warrkamurrimalpa kaatanmayangka. Palujanuyila mirta marlaku yankura purikarti, kuurtukura mankuraku, junkuraku, yapukarti pinirrikura. \v 19 Palu tayimu nyarruya nyinaku wantikaja manarrkajakamu jiji yampulpayikaja. Purtuya kulinmalpa wala yankuraku.” \p \v 20 Jiijajju-janampa wajarnu, “Mamaluwiyaju palu tayimukura ninti. Mamaraya japila!, mirtanyurra kalyu tayimu yarra yapukarti!, kalyulu-nyurranya pulakamuljaku. Luwu-nyurrampa nyininpa, mirta Jarritingkanyurra parra yankura wirrirli. Palujanuraya Mama ngarnawarrapurluka japila!, mirtanyurra yapukarti yankuraku Jarritingka. \p \v 21 “Palu tayimu jurtawarta palu nyinaku rawa walykuminyirri, ka-nyurranya rawalu pungamalpa, ngurlujakanyurra nyinamalpa. Palujanu ngula mayitpi jurtawarta kujupakaja nyinaku, kayilapa mirtaya martukaja ngurlujaka nyinaku. Julyju mirta jurtawarta jiiyuru walykuminyirri nyinapayi, paki. Mirtaya martukaja ngurlujaka nyinapayi. \v 22 Palu tayimu mirta jurta rawa nyinaku, martukajaya pakirrijaku. Mamalu-jananya marrkulku, wirlarra yupaljawiyaju-ngkuya jurta pungku, jumaji palumili walyjakaja pakirrijaku.” \p \v 23 Jiijajju-janampa palumili wangka-nintikajaku yarrarnu wajarnu, “Yiipi martu kujupaluntaya yanku wajalku, ‘Nyawaya!, jiinya Kurayijpa, Mama ngarnawarrapurlukalu julyju wajarnu kurtingkuraku.’, kayilapanyurra ngangkulku junku. Yumuluntaya palunga kajalku. \v 24 Yarnnga-nyurranyaya yankurni kujunkujunpa, ka-nyurranyaya kajalku jilanya, ‘Ngayurna Kurayijpa yankupayi, Mama ngarnawarrapurlukalu julyju wajarnu ngayurni kurtingkuraku.’ Jilanyaya paki kajalku, kanyurra ngangkulku junku. Jiikajaya yankurni, ka maparnwintiluya yalyjirr kujupa kujupa ngapinmalpa, Mamamili maparnwintiluyuru, Mamamili walyjakajalu-jananyaya yilta kulilkuraku. \v 25 Palujanuya wurlku nyina!, jiikajaluntaya muunpungkujaku. Wangka jiirnantaya kurranyilu wajani, ngangkulkuranyurra ninti nyinaraku. \p \v 26 “Yiipi martu kujupaluntaya yanku jakurljunku jilanya, ‘Ngurra kujupangka pujimanja Kurayijpa nyininpa. Yankurala nyakura.’ Wangka palu kulilkukanyurra junku. Mayitintaya kujupalu jilanya jakurljunku, ‘Mayangka jiingka Kurayijpa kukurrini. Yankurala nyakura.’ Wangka palu kulilkukanyurra junku. \v 27 Martuluya yarnngalu nyakuninpa layitningpa. Paluyuru martu yarnngalurniya nyaku, mirtarna kukujarri yankurni. Martu yarnngalurniya nyaku martu yarnngaku marlpa, jamparna parnakarti yankurni. \v 28 Mayitpi kuka mitu ngarrini, kayilapaya turrukaja kujungkarrini ngalkurakuya. Paluyuru ngayurna yankurni parnakarti, ka martukajarniya kujungkarriku. \s1 “Ngayu martu yarnngaku marlpa yurnturrjarna tiputimalpa.” \p \v 29 “Palu tayimu marla jurta majungka jirntukamupula wirlarra pakalku kujupawana, mirta rantalku, mungajarrarriku. Ka kurtalyakajaya punkalku. \v 30 Palujanurniya nyaku martu yarnngaku marlpa yurnturrjarna tiputimalpa, maaja maju. Wikarrukajalurrjurniya tiputiku. Kaya walykukajalu kulilku, ‘Mama ngarnawarrapurlukalu-lanya kuwarri pungku’, ka palujanuya yulamalpa. \v 31 Palujanu ngarnawarra puulpintiyuru wiltu mirraku, karna-jananya wikarrukaja wajalku kurtingku, parna parlparriwanaya yankuraku. Yanku-jananyaya Mamamili walyjakaja martukaja manku, ka-jananyaya kangku kujungkalku.” \s1 “Wangalpaya ngangkula nintirriwa!” \p \v 32 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Wangalpaya ngangkula nintirriwa! Jampa wangalpa kakarrajanu wangkaku, ngangkulkunyurra jiinga wantajarrarriku. Wantajarraku-lanya wangalju nintijuninpa. \v 33 Palunyayuru jirntukamu wirlarralu-langku nintijunku, kanyurra ngangkulku, ‘Kuwarrirni maaja maju-lampa marlaku yankuni.’ \v 34 Wangka ngaanyaya kulila! Martukajanyurra kuwarri nyininpa, marlanyurra miturriku, wangka ngaanyarna-nyurranya wajani, yilta nyinaku. Jarujalumumartaji-nyurranyaya pungku, ka jaaji majuya pungku punkajunku. \v 35 Yilta parnakamu ngarnka pakirriku, ka ngayumili wangkaju yilta wulu nyinaku.” \s1 Kujuwiyajura Mama ninti nyinani, parnakamu ngarnka pakirrikura. \p \v 36 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Palu tayimula ngurrpa wulikaja nyinaku, ngayulurrju. Mamamili wikarrukajaya ngurrpa nyinaku, kujuwiyajura Mama ninti nyinani. \v 37-39 Julyju mitunyjarripurluka yini Nuuwa nyinapayi. Palu tayimuya martukaja nyinapayi, Mamakuraya parlanypa nyinapayi. Yurtuyurtuluya mirrka ngalkura nyinapayi, kamu nyupawintiya yurtuyurtu nyinapayi. Jilanyaya yurtuyurtu nyinapayi, ka kalyu majulu-jananya miturntanu. Kalyu maju punkalkija, kaya Nuuwamapu kurrungu puutja majungka nyinapayi, kaya wankarringu kalyu majungkamarra. Jilanyayuruya martukaja yarnnga yurtuyurtu nyinaku, jamparna ngayu martu yarnngaku marlpa marlakurriku. \p \v 40 “Ka palunya tayimu yirna kujarrapula kaatanmayangka warrkamurrimalpa. Ka yirna kujuya wikarrukajalu manku katiku, ka yirna kujupaya junku yanku. \v 41 Kayilapa wanti kujarralupula wilyki yungkanmalpa. Ka kuju wantiya wikarrukajalu manku katiku, ka wanti kujupaya junku yanku. \p \v 42 “Wurlkumarta, jungajuya wulu nyinama!, maaja Jiijajparna-nyurrampa marlaku yankuninpa. Tayimuku palukunyurra ngurrpa, ngayurna marlaku yankunyjangka. \v 43 Wangka yumuwanpa ngaaya kulila! Maajalu maya kanyilku wartakajawinti, ka yurtuyurtu yanku. Kayilapa martu kujupalu yanku kurrungku, ka ngulyulu manku wartakaja. Yiipi maajalu nintilu kulinngara, ‘Martu jiinya ngulyukurni yankuni’, kayilapa maaja palu ninti nyinangara, mirta yurtuyurtu yankungara. \v 44 Wangka yumuwanpa maaja jiiyurunyurra mirta yurtuyurtu yankura, kayilapanyurra Mamaku junga nyinakura, yurtuyurtuparni, jamparna ngayu marlaku yankurni, martu yarnngaku marlpa.” \s1 Warrkamupurluka nintipurlukayuruya nyinama! \p \v 45-51 Jiijajju-janampa yarrarnu yumuwanpa wangka wajarnu, “Maajalu kanyilku maya, kayilapara mirraku palumili warrkamupurlukaku nintipurlukaku. Wajalkulu jilanya, ‘Maajarnanta junkuninpa karlki warrkamupurlukakajaku. Nyuntulu-jananyan yungkumalpa mirrkakamu kukalurrju, warrkamurriraya maya kanyilkuraku.’ Palujanuyila maaja palu yanku. Yiipi warrkamupurluka nintipurlukalu palulu jilanya kulilku, ‘Maaja wirrirli yanu, ngulawiyaju yankurni.’ Palujanu-jananya karlki warrkamupurlukakaja pungkumalpa, mirta-jananya mirrka yungkumalpa. Ka yanku-jananya wamapurlukakajangka jikinmalpa, kujungkalu. Palujanuyila ngula maaja palu marlaku yankurni, kayilapa warrkamupurluka nintipurluka yurtuyurtu nyinamalpa, kayilapa julurrangkaku. Maajalu jakurlpa kulilku, kayilapa nayipuwintilu katupungku yarnngalku miturriraku. Jampa palu maaja ngurra kujupangka nyinamalpa, ka yiipi warrkamupurlukalu nintipurlukalu kulilku, ka kunyjunyulu ngapilku. Kayilapa ngula maaja palurni marlaku yanku, ka nyaku warrkamupurluka nintipurluka kunyjunyulu maya kanyilpayi. Kara pukurlarriku wajalkulu, ‘Nyuntun warrkamupurluka kunyjunyu nyinapayi, ka ngayulurnanta junku maaja maju, mayakukamu jiipukajakamu pulukuku, ngurra parlparrikulurrju.’” Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Palu warrkamupurluka nintipurluka pakiwana nyinapayi. Ka paluyurukaja Mamalu wajalku kurtingku warukarti, jiingkaya yulamalpa wilyjiwilyjiwinti.” \c 25 \s1 Yurrkanykajaya tin wulikaja nyinaku \p \v 1 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Mamalu palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Palu tayimu jilanya nyinaku. Yirnalu marrirtikijalu wantingka, wajalku-jananya kujungkarrirakuya pukurlju ngalkuraku, maya majungka, wantimili walyjakajamilingka. Kaya yurrkanykaja tin wulikaja maya majukutu jiikutu yanku, kujunkujunwintiya laampuwinti. Majalkuya yawujayiti jiiku yirnaku, ngulaya kurrungkuraku, mayangka jiingka majuwartangka. \v 2-4 Ka yurrkany payip wulikajaluya kurranyilu nintilu kulilku, ka-ngkuya laampukaja pilamapulku karrijinwintilu. Kaya paatul kujupangka-ngkuya kujunkujunja pilamapulku karrijinpa, kayilapaya katiku maya majukarti, karaya majalku, jii yirnaku. Karlkin kujupaluya payip wulikajalu ngakumparriku, ka-ngkuya laampungkawiyaju pilamapulku karrijinpa, kaya yanku maya majukarti, majalkuraku. Mirta-ngkuya paatul kujunkujunja pilamapulku, paki. \v 5 Yirna palu marrirtikijalu marlarriku, kayilapa mungajarrarriku. Palujanuya yurrkanykaja tin wulikaja purtu majalku, kaya kunyalarriku, laampukajawiyaju-janampa kampamalpa. \p \v 6 “Kayilapa martu kujupalu-jananya yanku kanalku, ‘Pakalaya! Kuwarrirni palu yirna yankurni.’ \v 7 Palujanu yurrkany nintikajaluya pakalku, ka-ngkuya laampukajangka yintilku pakilku karrijinkaja paatuljanu, kaya tililku. \v 8 Kaya yurrkany ngakumpakajalu purtu japilku-jananyaya jilanya, ‘Karrijinpa-lanyajuya yuwa!, laampu-lajungku pilamapulkuraku, laampu-lampajuku juturrijaku.’ \v 9 Ka yurrkany nintikajalu-janampaya wajalku, ‘Paki! Yiipilajuntaya yaapu yungku laampu-lampajuku jampalyu juturriku, ka nyunturtinmililurrju laampukaja jampalyu juturriku. Yarraya karrijin kujupa payamula!’ \v 10 Palujanuya yurrkany ngakumpakaja yanku karrijinpa payamulkuraku, kayilapa marla yirna palu yankurni wantikura. Palujanu yirna palurni yanku, kaya kujungkarriku yurrkany nintikajalurrju. Kayilapaya yanku maya majungka kurrungku, kayilapa warrkamupurlukalu tuwukaja jatamapulku. Palujanuya mayangka ngalku pukurlarriku. \p \v 11 “Palujanuya yurrkany ngakumpakajalu-ngkuya karrijinpakaja payamunku, laampungka-ngkuya yintilkuraku, kayilaparniya marlaku maya majukarti yankurni, yawujayiti yikiku. Kayilaparaya yirna paluku mirraku jilanya, ‘Maaja! Kurrujula-lanyaju!, mayangka.’ \v 12 Ka yirna palulu-janampa wajalku, ‘Paki! Ngurrparna-nyurrampa.’” \v 13 Jiijajju-janampa wajarnu, “Yirna palu-jananya yanurni jampaya yurtuyurtu nyinapayi, mirtaya yurrkany ngakumpakaja wurarti nyinapayi. Palujanunyurra paluyurungkamarra jungajunyurra wurarti majanmalpa, jamparna ngayu marlakurriku.” \s1 Maajalu-jananya mani yungku, warrkamurriraya muu mani ngapilkura \p \v 14 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Mamalu palumili walyjakaja ngampurrju kanyilku. Palu tayimu jilanya nyinaku. Yirna maaja ngurra kujupakarti wirrirli yankukijalu, palumili warrkamupurluka yupal wulikajaku mirraku-janampa. Ka-janampa wajalku palumili mayakamu wartakaja, parnalurrjuya ngampurrju kanyilkura. \v 15 Kara kuju warrkamupurluka, mani maju yungku payip jawujun tala, palunga warrkamuku nintipukaminyirri. Ka kujupara yungku mani tuu jawujun tala, palunga warrkamuku ninti. Ka kujupara mani yungku wan jawujun tala, palunga mirta warrkamuku ninti. Ka wajalku-jananya kintiluya wartakaja payamulkura jiipwanpa, palujanu ngula jiikajaya jalamunkura mani majuku. Palujanu maaja palu ngurra kujupakarti wirrirli yanku. \p \v 16 “Palulu warrkamupurlukalu nintipukaminyirrilu yanku payamunku wartakaja jiipwankaja, payip jawujun talawintilu. Kayilapa kanyilku ngulayila kangku-jananya jalamunku, kayilapa mani maju manku, tin jawujun tala wulikaja. \v 17 Kayilapa warrkamupurluka nintilu palulu yanku payamunku wartakaja jiipwankaja, tuu jawujun talawintilu. Kayilapa kanyilku ngulayila kangku-jananya jalamunku, kayilapa mani maju manku, puu jawujun tala wulikaja. \v 18 Palujanu kujupalu mirta warrkamukura ninti, palulu yanku wan jawujun tala jawalku jampajunku, kujupaluya ngulyulu mankujakungkamarra. \p \v 19 “Palujanuyila ngula maaja palurni marlaku yanku, kayilapalu wajalku warrkamupurlukangka, ‘Mirra-janampa jii warrkamupurlukakajaku!, palukajalurniya wajalkura, yaaluya manikaja ngapirnu.’ \v 20 Kayilapalu warrkamuku nintiminyirrilu yanku ka manilu yungku maajangka, kalu wajalku, ‘Maaja! Nyuntulurnin yungu payip jawujun tala, karna jiiwintilu muu ngapirnu. Ka yungkunirnanta, tin jawujun tala.’ \v 21 Ka maajalura wajalku, ‘Warrkamupurluka kunyjunyun nyuntulu ngapirnu, jungalu. Kuwarri maaja majurnanta junku martu yarnngakukamu wartakaja majukulurrju. Maaja maju kujarrali kujungka nyinaku.’ \p \v 22 “Kayilapalu warrkamuku nintilu yanku, ka manilu yungku maajangka, kalu wajalku, ‘Maaja! Nyuntulurnin yungu tuu jawujun tala, karna jiiwintilu muu ngapirnu. Ka yungkunirnanta, puu jawujun tala.’ \v 23 Ka maajalura wajalku, ‘Warrkamupurluka kunyjunyun nyuntulu ngapirnu, jungalu. Kuwarri maaja majurnanta junku martu yarnngakukamu wartakaja majukulurrju. Maaja maju kujarrali kujungka nyinaku.’ \p \v 24 “Warrkamupurluka kujupa mirta warrkamuku ninti, jiilu kangku wan jawujun tala maajakarti, kalu wajalku, ‘Maaja! Nintirnangku nyuntun maaja wiltu nyininpa. Nyuntulu-jananyan wajarni warrkamupurlukakajangka warrkamurriraku, maniya ngapilkuraku, ka mirta-jananyan maju yungkuni mani warrkamujanu, julijuliwiyaju-jananyan mani yungkuni. \v 25 Palujanurna ngayurnangku ngurlurringu, kayilaparna palu mani, wan jawujun tala kangu jawarnu jampajunu, kujupaluya mankujaku ngulyulu. Ngaarnanta yungkuni wan jawujun tala.’ \p \v 26 “Kalu maajalu palungka payilku wajalku, ‘Nyuntun warrkamupurluka walyku, liijipaka. Nyuntulun nintilu kulini, ngayulurna-jananya warrkamupurlukakajangka wajarni, warrkamurriraya mani ngapilkuraku. \v 27 Ngayumili manijun kangkungara payingkingka junkungara. Kayilapanta ngula payingkipurlukalu muu mani yungkungara, kayilaparna ngayulu muu mani mankungara.’ \v 28-30 Kara maaja palulu wajalku warrkamupurluka kujupangka, ‘Mani palu wan jawujun talalu marra!, kayilaparan kangku yungku warrkamupurluka nintiminyirri, palulu kanyilkuraku. Kayilapan warrkamupurluka walyku ngaanya kangkun yawujayiti kurtingku warukarti yankura, wulu mungajarrangka nyinakura, wilyjiwilyjiwinti.’” \p Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Yiipira martulu Mama ngarnawarrapurlukaku jungalu ngapilku, warrkamupurluka nintiminyirriyurulu, palujanura Mamalu puntajilu kunyjunyulu ngapilku. Ka yiipi mirta martulu jungalura Mamaku ngapilku, jiiyuru warrkamukura ngurrpa, palujanura mirta Mama ngarnawarrapurlukalu puntajilu kunyjunyulu ngapilku.” \s1 Jiipukajayurukamu nanikurtkajayuruya nyinaku \p \v 31 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Ngayurna martu yarnngaku marlpa marlaku yankurni, maaja maju, kayilarna-nyurranya kuutja yikijunku wajalku martu wulikaja. Kujungkalaju yankurni wikarrukajalurrju. \v 32-33 Martu wulikajaya kuutja jiingka yikiku, warrarn kujupajanukamu parna kujupajanukamu martu kujupa kujupayuru. Kayilaparna-jananya katamatulku jiipuku maajayurulu. Martu ngayumili walyjakajaya jiipuyuru jaalpu kujungka yikiku, kaya martu walykukaja nanikurtyuru jaalpu kujungka yikiku. \v 34 Palujanurna-jananya wajalku jiipukajayurungka, ‘Ngayumili Mama ngarnawarrapurluka-ngkuya pukurlarrini. Yarrarniya!, kangkurakurna-nyurranya Mamamili ngurrangkanyurra nyinakura. Julyju Mamalu-nyurranya kulirnu, jampa parnakamu ngarnka ngapilkijalu, palumili ngurrangkantaya kanyilkuraku. \p \v 35 ‘Julyjunyurra parnangka nyinapayi, kayilaparninyurra mirrka yungu, jamparna ngayu kalypartu nyinapayi. Kalyuparnirna marrku nyinapayi, kayilarninyurra kalyu yungu. Wamparlarna yankupayi, kajunyurra mirrangu mayakarti mirrkakamu kuka, pulanykartilurrju yungu, ngarriraku. \v 36 Kayilapa kulujuparnirna nyinapayi, kayilarniyan manu kuluju yungu. Ngarntarna nyinapayi, kayilaparniyan yanu ngampurrju kanyilpayi. Jiiljarna nyinapayi, palujanurniyan yankura kanyilpayi.’ \p \v 37 “Palujanurniya jiikajalu purtu kulilku, karniya japilku, ‘Maaja, nyaartalajunta nyangu kalypartun nyinapayi?, kalajunta mirrka yungu, munkurrirakun? Ngurra wanyjangkalajunta nyangu marrkun nyinapayi?, kalajunta kalyu yungu, jikilkurakun? Purtulaju kulini.’ \v 38 Ka yarralkurniya japilku, ‘Nyaartalajunta wamparla nyangu?, ka mirrkakamu kuka pulanykartilurrju yungu? Ngurra wanyjangkalajunta kulujuparni nyangu?, ka kulujukaja yungu? Purtulaju kulini. \v 39 Ngurra wanyjangkalajunta ngarntapurluka ngampurrju kanyilpayi? Nyaartalajunta jiilja nyangu kuju nyinapayi?, kalajunta yanu kanyirnu. Purtulaju kulini.’ \p \v 40 “Palujanurna-janampa wajalku, ‘Wangka ngaanyaya kulila! Ngayumili walyja kalypartu nyinapayi, kayilaparanyurra mirrkakamu kuka yungu, munkunu. Jilanyaluranyurra ngayuku walyja yungu, palujanurna ngayu pukurlarringu, jumaji palu ngayumili pamuli. Yiipirna ngayu jiingka kalypartu nyinangara ngayukulurrjunyurra nyarrurringara, karninyurra yungkungara.’” \p \v 41 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Karna-jananya kujupakajangka wajalku, nanikurtyurukajangka, ‘Mawu yarraya warukarti! Mamalu julyju wajalpayi walykukajanyurra warukarti yankuraku. Julyju wajalpayi malpumili maajakamu malpukajaya warukarti yankuraku. \v 42 Julyjunyurra parnangka nyinapayi, kayilaparninyurra mirrka mirta yungu, jamparna ngayu kalypartu nyinapayi. Kalyuparnirna marrku nyinapayi, kayilarninyurra mirta kalyu yungu. \v 43 Wamparlarna yankupayi, kajunyurra mirta mirrangu mayakarti mirrkakamu kuka, pulanykartilurrju yungu, ngarriraku, paki. Kayilapa kulujuparnirna nyinapayi, kayilarniyan mirta manu kuluju yungu. Ngarntarna nyinapayi, kayilaparniyan mirta yanu ngampurrju kanyilpayi. Jiiljarna nyinapayi, palujanurniyan mirta yankura kanyilpayi.’ \v 44 Palujanurniya jiikajalu purtu kulilku, karniya japilku, ‘Maaja, nyaartalajunta nyangu kalypartun nyinapayi?, kalajunta mirrka mirta yungu, munkurrirakun? Ngurra wanyjangkalajunta nyangu marrkun nyinapayi?, kalajunta mirta kalyu yungu, jikilkurakun? Purtulaju kulini.’ Ka yarralkurniya japilku, ‘Nyaartalajunta wamparla nyangu?, ka mirrkakamu kuka pulanykartilurrju mirta yungu? Ngurra wanyjangkalajunta kulujuparni nyangu?, ka kulujukaja mirta yungu? Purtulaju kulini. Ngurra wanyjangkalajunta ngarntapurluka mirta ngampurrju kanyilpayi? Nyaartalajunta jiilja nyangu kuju nyinapayi?, kalajunta mirta yanu kanyirnu. Purtulaju kulini.’ \p \v 45 “Palujanurna-janampa wajalku, ‘Wangka ngaanyaya kulila! Ngayumili walyja kalypartu nyinapayi, kayilaparanyurra mirta mirrkakamu kuka yungu, munkunu. Ngayuku walyjaranyurra mirta yungu, palujanurna-ngkuya ngayu mirta pukurlarringu, jumaji palu ngayumili pamuli. Yiipirna ngayu jiingka kalypartu nyinangara ngayukulurrjunyurra mirta nyarrurringara, karninyurra mirta yungkungara.’” \v 46 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Yilta waru majukartiya yanku wulu nyinamalpa, kaya ngayumili walyjakaja wanka wulu nyinamalpa, Mamamili ngurrangka.” \c 26 \s1 Kujungkarringuya wangkangu Jiijajpa pungkuraku \p \v 1 Jiijajju-jananya wangkapayi martukajangka wangka-nintikajangka palumilingka. Nintilpayi-jananya, kayila-janampa wajarnu, \v 2 “Juwukajala kujungkarripayi mirrkaku Mamayilala marninypungkura. Palunya karrpuparaku-lampa yini Pajuwupa. Karrpu kujarrangkala palunya ngalulku martukajalu. Jiingkarniya karrpungka ngalulku, martu yarnngaku marlpa. Karlkilurniya yurntulku yungku, karniya karlki kujupalu wiltijunku wartangka, karna miturriku.” \p \v 3-4 Palunyajanuya jiingka karrpungka martukaja Juwukaja kujungkarringu. Pakarnuya yatilyparaku majuparaku, yirnakajalurrju. Wumurringuya, nyinapayiya wangkakarra. Nyinapayiya mayangka Kayapajmilingka. Mayangkaya majuwartangka nyinapayi. Kayapajpanga-janampa Yatilypa majuminyirri martukajaku Juwukajaku. Wangkapungkupayiya, ngalulkijaluya wuralu Jiijajpa, kaya pungkukijalu mitu. \v 5 Maajakajalu-ngkuya wajarnu, “Jampaya martukaja kujungkarriku nyinaku turlku yini Pajuwupaku, mirtala ngalulku, paki. Junkula kurlunga!, wuralula ngalulku. Pakingkangaya martukaja wirrilyirrijaku, jurtarrijaku-lampaya.” \s1 Yurrkanyjulu Jiijajja jinyji yintirnu \p \v 6 Palunyangka Jiijajkamu palu wangka-nintikajalurrjuya tawunja Piijaningka nyinapayi, puntu Jayimunku ngurrangka. Jayimun julyju ngarnta lipurujiwinti nyinapayi. \v 7 Jiijajju mangarri ngalkupayi, yanulu yurrkanyju katangka yintirnu jinyji, paatuljanu wupuntamunuka. Jinyji palunga mani jumawarta. Julyju payamunu kanyilpayi. \v 8-9 Karlkinparaya palumili wangka-nintikaja wirrilyirringu. Wajarnu-ngkuya, “Nyaaku palu yurrkanyju jinyji yintirnunirra. Yungkungara-langku katirala jalamunkungara mani majuwartaku. Ka yungkungarala-jananya nyarrukaja wulpipulpa, ngarntawintikaja, mani.” Palunyajanu yurrkanykuraya wirrilyirringu. \p \v 10 Palunyangka Jiijajju-jananya wajarnu, “Jurraya!, yurrkanypa nyarru. Nyamurni yintirnu, palyaminyirri.” \v 11 Jiijajju-janampa yarrarnu wajarnu, “Jiikajangaya nyarrukaja wulpipulkaja nyininpa kunyjunyu-janampanyurra palukajaku ngapilkura. Ngayukulurrjukujunyurra kuwarri kunyjunyu ngapilkura, mirtarna-nyurranya rawa nyinaku. \v 12 Wanti jiilurni kuwarri kunyjunyu ngapirnu. Murrarnila jinyji mitungka yintirni. Palunyayururni yurrkanyju ngaalu yintirnu kurranyi, nintipukalu. Marlawanalurniya tuunyjunku.” \v 13 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Wangka ngayukurnu wajalkunyurra yinta kujupangkakamu yinta kujupangka, yarnngalu, marlajanukajalulurrjuya. Wangka ngaa kujupalurrjuya parra wajalku, ngaalurni yurrkanyju yintirnu, katangka, jinyji. Yuwa, wangka jiikuraya martu yarnngalu kulilku karaya ninti nyinaku.” \s1 Parlanyarringura Juutajpa Jiijajku \p \v 14 Julyju-jananya wumurnu Jiijajju martukaja, walyjamarrikajaya. Tuwalpaya nyinapayi, palumili wangka-nintikaja. Jiingka yarnngangka nyinapayi Juutajpa, Yijikariyatmartajinga. Palunyajanu-jananya Juutajpa yanu yatilyparakukarti majuparakukarti Juwuparakukarti. \v 15 Ka-jananya japirnu, “Jamparna-nyurranya yungku Jiijajpa, nganarninyurra yungku puntaju?” Palunyajanuraya manu yungu mani. Yunguraya jilpakaja yapukaja yarnnga jaarti wulikaja. Mani-janampa julyjujanu, mani maju. \v 16 Palunyajanu ngarrurta majalpayi Juutajpa, yungkukijalu-jananya Jiijajpa Juutajju. \s1 Ngalkukijaluya mirrka Jiijajmalulu \p \v 17 Juwukajaya Pajuwupakuraya kujungkarripayi, kukurnjarriya pungkupayi ngalkukijalu. Palunyangka Jiijajmili wangka-nintikajaluya japirnuraya Jiijajpa, “Ngurrangkala wanyjangka junku mirrkakamu kukurnjarri?, ngalkurala ngayunju.” \p \v 18 Wajarnu-janampa Jiijajju walyjaku palumiliku wangka-nintiku, “Nyingka martu nyinani Jarujalumungka mayawinti? Yarraluya wajala jilanya!, ‘Maajalu-lanyaju wajarnu kurtingu ngayurtinmililu, wajalkuralajunta palumili wangka. Jiijajju wajarnu jilanya, “Jampakartangulyurna miturrikijalu, ngalkulajunta mirrkakamu kukurnjarri nyuntumilingka mayangka ngayunju.” ’” \p \v 19 Palunyajanuraya wangka kangu. Kayilaya kujarnu mirrka, kukurnjarrilurrju. \p \v 20 Jampa mungarrmungarrarringu, yanuya mayakarti Jiijajmalu. Nyinangu-jananya Jiijajpa tuwalja palumilikajangka, wangka-nintikajangka. \v 21 Jampaya ngalkupayi, Jiijajju-janampa wajarnu, “Wangka ngaanyaya kulila! Ngaangka martu nyinin kuju ngalkuraka. Palunyalu-jananya wajalku, ngayurniya mankuraku karniya kangku kanyilkura.” \v 22 Kulirnuya wirla walykurringu. Jiijajpaya japirnu kujunngurulu kujunngurulu, “Kajirnin ngayu wajarni? Ngayurna ngurrpa.” \v 23 Jiijajju-jananya wajarnu, “Ngayuku walyjajunyurra tuwal wulikaja. Kujulu-jananya yanku wajalku, ngayurniya mankuraku. Palunyangka jiilunga kujulu ngaangkaliju karrkartangka mirrka tupurljuninpa. \v 24 Ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa nyininpa. Yiltarniya kuwarri miturntanku. Jilanya Mamamili wangka jakurlpurlukalu julyju mirlimirlingka wakarnu. Martu palunyalu-jananya yanku wajalku ngayurniya mankuraku. Yilta-jananya ngayuku jakurljunku. Palunyangka wirla walyku nyinaku, mirta pukurlpa. Palunyangka Mamalu palu martu warrkilku yiyalku ngulampa, mirta Mamamilingka ngurrangka kurrungku.” Palujanu Jiijajju-janampa yarrarnu palumili wangka-nintikajaku wajarnu jilanya, “Palunga yilta walyku nyinaku. Palya nyinangara jii martu jakurljunkuparni. Juku miturringara palunyangka Mamalu katingara ngurrakarti, palumilikarti.” \p \v 25 Juutajpalu nyinangu Jiijajja. Palunyalunga juntumalkukija ngulampa Jiijajpa, kaya karlkilu pungku miturntalku Jiijajpa. Wajarnura Jiijajku, “Nintipuka! Kajirnin ngayu wajarni? Ngayurna ngurrpa.” \p Palunyajanura wajarnu Jiijajju, “Yuu. Nyuntulungulyurnin.” \s1 Jiijajmili mirrkaya ngalangu, kaya miji palumili jikirnu \p \v 26 Ngalkupayiya Jiijajmalulu jaapa. Ka Jiijajju karlukarlu manu ka Mamangkalu marninypungu, “Mirrka-lanyajun ngaanya yungkuni.” Ka warlangu yunguyila-jananya. Wajarnu-jananya, “Nyii! Mirrka ngaa ngalaya! Ngayu kawurninyurra ngalkurni.” \v 27 Palunyangka wama manu kaapungka. Ka Mamangkalu marninypungu, “Wama-lanyajun ngaanya yungkuni.” Ka-jananya kaapu yungu, jikilkurakuya. “Jikilaya wama ngaanya!” \v 28 Ka-janampa Jiijajju yarrarnu wajarnu, “Wama ngaa ngayurninyurra jikirnu mijiyuru. Julyjuya kuka mirtayirti pungkula miji yintilpayi, Mamalu-janampa walyku wirrupungkula kunyjunyulkura. Kuwarrirna-nyurrampa wartangka miji yintiku mirtayirtiyuru, puntukajakurna-nyurrampa, walyku wirrupungkula kunyjunyulku. Jamparna miturriku Mamaluntaya martukaja jamartapungku walykukaja wirrupungkuraku. \v 29 Mirtarna wituka jikilku ngaanya wama parnangka, paki. Ngurra kujupangkarna jikilku ngula. Mamalu-jananya ngampurrju kanyilku palunyamili puntu walyja. Kujungkarrikurna-jananya jikilku wama kujupa.” \v 30 Mamakuraya yinkarnu turlku, kaya pakarnu yanu yapukarti, yini Yalipajkarti. \s1 Jiijajju wajarnu, “Piija! Ngurrpajun wajalku.” \p \v 31 Jiijajju-jananya wajarnu wangka-nintikajangka, “Kuwarrirninyurra junku yanku. Palunyayuru Mamakurnu wangka nyinin jilanya, ‘Kukurnjarriku maajaya pungku. Palunyangkaya pinipinirriku, kukurnjarri kujunkujun.’” \v 32 Jiijajju-jananya yarrarnu wajarnu, “Mamalurni mitujanu wankalku, karna yanku marlaku parna Kaliliyakarti. Kurranyirna ngayu yanku, ka marlarniyan yanku.” \v 33 Piijalura wajarnu, “Karlkiluntaya junku yanku ngayulurnanta mirta junku yanku.” \v 34 Jiijajjura Piijaku wajarnu, “Wangka ngaanya kulila! Kuwarri mungajarra pawurla mirraku. Palunyangka kurranyi ngayukujun ngurrpajunku, yupal tayimu.” \v 35 Piijalura wajarnu, “Mirtarnangku ngurrpa wajalku. Yiipi nyuntuntaya pungkukijalu, palunyangkali kujungka ngaraku, ngayu kujarra-linyaya pungkuraku.” Jiijajmili wangka-nintikajaluya wajarnu, “Yuu, palunyangkala kujungka ngaraku jijaku.” \s1 Ngurra Kajimaningka Jiijajjura Mama japilpayi. \p \v 36 Palunyajanuya Jiijajmapu purnukutu yanu, yini Kajimanikarti. Jiijajju-jananya marrkurnu, “Ngaangkajuya purnungka majala!, yankurarnalu Mamangka wangkakura.” \v 37 Karlki-jananya marrkurnu ka yupalpa-jananya katingu, Piija, Jayimijpa, Jaanpa. Wirla walykurringu Jiijajpa. Jii kujarra, Jayimijpakamu Jaanpa, yirna Jipitimili kaja kujarra. \v 38 Ka wajarnu-janampa, “Wirlarna walykurrinpa, jampangulyurna miturriku. Ngaangkajuya majala!, nyakumarniya!, wiyanyurra kunyalarri!” \v 39 Jiijajpa maa yanu parnangka wartuyikingu. Ka Mamangkalu wangkangu jilanya, “Mama, nyuntun maparn maju, palyalu-jananya marrkulku, ngayungkamarra! Mayitin nyuntulu kulirni pungkurakurniya. Waal palya ngayurniya pungku, jumajin nyuntulu kulirni, palya.” \p \v 40 Palunyajanu-jananya Jiijajju yanu nyangu kunyalaya ngarrinyjanpa. Piija kanarnu Jiijajju, kara wajarnu, “Jayimun Piija! Nyaajanun nyuntu kunyalarringu? Rawaparnirna yanu marlakurringu. Kananyurra nyinangara nyakungarajunyurra.” Yarrarnu-jananya wajarnu, \v 41 “Kanaya nyinama!, nyakumajuya! Mamangkaluya wangka!, kujupalu-nyurranya muunpungkujaku, ngayurninyurra junkula yankujaku. Palyalunyurra kulirni, ngayukujunyurra junga nyinakuraku, kujupalu-nyurranya mayitpi muunpungkujaku, ngayurninyurra junku yankuraku. Palunyangkamarranyurra Mama japinmalpa.” \p \v 42 Jiijajpa marlaku yanu yarrarnulu Mamangka wangkangu, “Mama, mayitin nyuntulu kulirni pungkurakurniya. Waal palya ngayurniya pungku, jumajin nyuntulu kulirni, palya.” \v 43 Wangkanintikajaya nyinangu nyuurrarringu, ka kunyalarringu. Palunyajanu-jananya marlaku yanu nyangu kunyalaya ngarrinyjanpa, mirtaya kana nyinangu, paki. \p \v 44 Jiijajpa wituka yanu marlaku Mamangkalu wangkapayi, wangka palunyayuru. \v 45 Palunyajanu-jananya marlaku yanu wajarnu, “Nyaakunyurra kunyala ngarrinpa? Nyamu pakalaya! Kuwarrirniya manku katikurniya yungku walykukajangka, martu yarnngaku marlpa. \v 46 Pakalaya!, kujungkala yanku. Jii-jananyaya nyawa!, yaninparniya laltu. Kuju jiingkarni yaninpa palulunga-jananya jakurljunu, ngayurniya mankuraku.” \s1 Jiijajpaya manu \p \v 47 Palunyangka Juutajpa yanurni palungara Juutajpanga wangka-ninti nyinapayi, Jiijajku. Juutajmapuya yankupayi, karlkinpangaya nayipu majuwinti yankupayi, ka karlkinpangaya wanawinti. Jaajmapulu-jananyaya wajarnu yiyarnu, yirnakajalukamu, yatilyparakulukamu. \v 48 Nayipuwintikamu wanawintilurrju-jananya kurranyilu Juutajju wajarnu, “Palunyarna-nyurranya Jiijajpa nintilku, yankurna nyunyjulku. Palunyangkanyurra manku.” \p \v 49 Juutajpalu yanu Jiijajja wangkangu, “Nintipuka! Nyuntun kunyjunyu?” Palunyajanu nyunyjurnu. (Murrarniluya Juwukajalu julyju nyunyjunma-ngkuya kujungkarrira.) \v 50 Jiijajjura wajarnu, “Walalurni wanyjalmala!” Palunyangkaya Jiijajpa manu nayipukajawintilu, kaya ngalulpayi. \v 51 Jiijajmili wangka-nintilu nayipu majuwintilu yilarnuka katupungu kuran punkajunu, kuju yatily majumili warrkamupurluka. \p \v 52 Palunyajanura wajarnu Jiijajju puntu walyjaku nayipuwintiku palunyamiliku, “Jurra! Jurrangku marlaku nayipu! Nyingka wangka julyjujanu. ‘Jampa martulu nayipuwintilu wakalku kujupa martu, palunyajanuya nayipuwintilu wakalku miturntalku puntajulu, karlkilu.’ \v 53 Ngurrpa wulun?” Jiijajjura wajarnu. “Jamparnara kuwarri japiljaku ngayumili Mama, kurtingkurakurni palunyamili wikarrukaja yarnngaminyirri, kajuya pipurru yankura purnturrijaku. \v 54 Mirtarna kuwarri japilku Mama, yiyalkura-jananya wikarrukaja, paki. Jamparnijuya wikarrukaja yanku, mirtarna miturriku, paki. Nyampaya julyjukurlulu wangka wakarnu mirlimirlingka Mamamili wangka jakurlpurlukakajalu. Wajarnuya, ngayurna miturriraminyirri. Kuwarriyila yiltarringu wangkanga, yuu. Miturrikurna.” \p \v 55 Palunyajanu-jananya wangkangu Jiijajpa martungka jurtawartakajangka. Wajarnu-janampa, “Mirtarna ngayu winyjurrurninti! Nganakurninyurra yanu yarnnga? Nganakurninyurra yanu jantulwinti?, nayipukamu jurtinywinti. Karrpu kujarra karrpurninyurra nyangu jaaji majungka. Nintilpayirna-jananya martungka jiiwatingulyu. Mirtarninyurra ngalurnu palunyawati, paki, junurninyurra. \v 56 Julyjuya wangka wakarnu mirlimirlingka Mamamili wangka jakurlpurlukakajalu. Wajarnuya, ngayurna miturriraminyirri. Palunyajanuyila yiltarringu kuwarri, yuu.” \p Palunyajanuluraya junuka pinirringu wangka-nintikaja palunyamilikaja yarnnga. \s1 Jiijajpa kuutja yikingu \p \v 57 Jiijajpaya winirnu katingu maaja majukarti Yatilykarti, palumili ngurrakarti. Maaja palu-janampa yini Kayapajpa kurranyi mirrangu kujungkarriraku, Muujajmili wangkapurlukakajakamu yirnakaja. Kujungkarriraya majalpayi Jiijajku, maajamili ngurrangka. \v 58 Piijalu Jiijajja marlakarti wanalpayi wirrirlilu. Maajamilingka ngurrangka piinyjingka jarrpangu. Jiingkaya jantulwintikaja nyinapayi. Ka yanu-jananya nyinatingu, ka ngunjulpayi, “Jiijajpaya wanyjalmalku?” \v 59 Mayangka kaninyjarra maajakajalu-ngkuya japirnu, “Kuutja ngaangka nganalu-lampa wajalku?, jii Jiijajju ngana putamanu.” \v 60 Purtu-ngkuya jilanya japirnu, martulu jungalu jakurljunkuraku. Palunyangkaya karlkin kujupalu pakarnu mayujunu. Karlkinjuya pakiwana wajalpayi. Mirtaya wangka kuju wananma. Palujanupula kujarra kujupalu pakarnu jakurljunu jilanya, \v 61 “Kulirnuliju jiilu Jiijajju wajarnu jilanya, ‘Jaajpa maju paluya martu laltulu palyara ngarajunu karna ngayulu warlangku. Palujanurna karrpu yupaljarna ngayulu palyalku ngarajunku, jaajpa kujupa, mirta martu laltulu, paki.’” \v 62 Palujanu Maaja majulu palulu pakarnu Jiijajja japirnu, “Nyaapula palu kujarralu wajanu?, nyuntulun jaaji kujupa ngapilkuraku. Wajala-lanyaju!” \p \v 63 Jiijajpa yaka yikipayi, mirta wangkangu. Maaja majulu palunyalu yarrarnu japirnu, “Mama ngarnawarrapurlukangka kurungka, junga-lanyaju wajala! Kajin nyuntu Kurayijpa ngarinpa?, Mamaku kaja?” \v 64 Jiijajjura wajarnu, “Yuwa. Ngulangarninyurra nyaku Mamangkarnalu kujungka nyinaku, ngayurna-nyurrampa puntu yarnngaku marlpa. Maaja maju kujarraliju jiingka nyinaku maparn majuwinti. Ngularninyurra nyaku yurnturrjarna tiputiku, ngarnkajanu.” \v 65 Maaja majura wirrilyirringu ka kulujpangku warlangu. Jiiyuruya Juwukajalu murrarnilu-ngkuya kulujpa warlangkuni, jampa kujupalu wajalku jilanya, “Mama ngarnawarrapurlukaliju maaja maju kujarra nyinani.” Jampangku warlangu kulujpa wajarnu-jananya, “Ngaalu pakiwana wajanu, mirta palu ngarnkapurluka, paki, ngaanya martu ngaamartaji, parnapurluka. Mirtala karlkikula-janampa mirraku wangkakura. Nyamula kuwarri kulirnu, palulungku wajanu, Mama ngarnawarrapurlukakamupula palu kujungka nyinani. Yilta, luwu-lampa warlangu. \v 66 Ngananyurra wajalku? Yaalu mankula?” Yarnngaluya mitujunu. Wajarnuya, “Jantulwintikajaluya katira mitu puwa!” \p \v 67 Palunyangkaluya Jiijajja ngumpangka jangajunma. Jiijajpaya karrpirnu kuru, nyakujakungkamarra, kaya ngumpa pungama. \v 68 Ngarlpungarlpuluya japinma, “Nganalunta pungama ngumpa? Wajala-lanyaju! Nyuntun Kurayijpa nyininpa maparn maju. Wajala-lanyaju!” Jantulwintikajaluya jiiyuru Jiijajpa wituka pungama. \s1 Piijalu ngurrpa wajarnu. \p \v 69 Palunyangka Piija mayawati yaartungka nyinapayi. Maaja jiiku warrkamupurlukalu yurrkanyju yintarnu ka japirnu, “Kajin Jiijajjalun nyuntu nyinapayi?, Kaliliyamartajingka?” \v 70 Piijalu kajarnu jilanya, “Ngurrparna! Purturnanta kulirnin. Nganan wajarni?” \v 71 Piija pakarnu yanu kiitukutu ngarapayi. \p Yurrkanyju kujupalu warrkamupurlukalu nyangu Piija, ka-jananya wajarnu, “Yilta jiinyalu puntu Jiijajja Najarijmartajingka yankupayi.” \v 72 Piijalu yarrarnu-jananya wajarnu, “Mama ngarnawarrapurlukangka kurungkarna-nyurranya jungalu wajani, ngurrparnara martu paluku.” \v 73 Kinti ngarapayiluya wajarnu Piijangka, “Yilta, nyuntulun Jiijajja yankupayi, nyuntun Kaliliyamartaji, palunyayuru, wangka kujupan wangkin.” \v 74 Piijalu-jananya yarrarnu ngurrpajunu jilanya, “Mama ngarnawarrapurlukangka kurungka jungalurna-nyurranya wajarnin, ngurrparnara. Yiipirna paki wajarni, Mamalurni ngarnawarrapurlukalu pungku. Yiltarna-nyurranya wajarnin, ngurrparnara.” \p Palunyangka pawurla mirrangu. \v 75 Mirranyjanpa Piijalu kulirnu. Palungka Jiijajmili wangkangka kulirnu, ka yulapayi. Jilanya Jiijajju kurranyilu wajarnu, “Pawurla mirraku. Palunyangka kurranyilujun ngurrpajunku yupal tayimu.” Piija yilta yulangu kurntawinti. \c 27 \s1 Maaja Payilatkutuya Jiijajpa katingu \p \v 1 Palunyangka karrpu kujupangka jampa jirntu pakarnu, kujungkarringuya yanurni kujarraka yatilyparaku majuparaku, yirnakajalurrju. Wangkapunguya, kaya yiwilyirringu. Wajarnuya, “Yuu, yungkula-jananya Jiijajpa karlkingka, pungkurakuya.” \v 2 Palunyajanuya karrpirnu Jiijajpa marawati mirrilyiwintilu. Palunyajanuya winitingu. Katinguraya yungu Payilatpa. Payilatpanga tawun Ruumjanu yanu, ka nyinapayi-janampa Juwukajaku maaja maju kapamanmili. \s1 Juutajjungku miturntarnu walyjalungulyu. \p \v 3 Mungangka-jananya Juutajju wajarnu yungu Jiijajpa. Karrpurrinyjangka nyangu Jiijajpa mirrilyiwinti Juutajju. Palunyajanu Juutajpa wuyurr kujuparringu. Palunyajanu-jananya yanu marlaku yatilyparakukarti majuparakukarti, yirnakajakartilurrju. Marlaku-jananya yungkukijalu mani jilpakaja yarnnga, jaarti wulikaja. \v 4 Palunyajanu-janampa wajarnu Juutajju, “Ngayungulyurna walyku. Wajarnurna-nyurranya yungu puntu palya Jiijajpanga. Mirta walyku palu, paki. Kayilaya pungku karlkilu!” \p Palunyajanuraya wajarnu Juutajku, “Ngurrpalajura! Jiingangku nyuntuku!” \p \v 5 Palunyajanu yanu Juutajpa Juwumili jaaji majukarti. Kurrunguka warningu mani jilpa mayangka jiingka. Kayila yanu. Palunyajanu yanu. Karrpirnungku Juutajju wartangka mirrilyiwintilu. Kayila wiltiyikipayi, ka miturringu. \s1 Japilpayira Payilatju Jiijajpa, wangkakuraku. \p \v 6 Palunyajanuya manu jurntarnu jilpa yatilyparakulu. Palunyajanu-ngkuya wajarnu, “Wanyjalmankula ngaanya mani? Ngaalara yungu mani, pungkukijalula Jiijajpa. Yuu, yintikuyila miji palunyamili. Miturriku Jiijajpa. Jampala mani ngaanya marlaku junku jaaji ngaangka, kunkarrikula. Putamankula luwu ngayurtinmili.” \p \v 7 Palunyajanuya wururringuka wangkapungkupayi. Kaya yiwilyirringu. Palunyajanuya payamulkijalu paatiki. Kalyupintiya karlkilu palyanma jiingka paatikingka. Jampaya miturriku wamparlakaja jiingka Jarujalumungka, jiingka-jananyaya paatikingka karlkilu jampajunamalpa. \v 8 Palunyajanuya yinijunu paatiki “Mijijanu Parna”. Yinijunuya Jiijajpa pukarrarrinyjangka. \p \v 9-10 Julyjulu Mamamili wangka jakurlpurlukalu yini Jirimayalu jilanya wajarnu, “Yijurilmartajiluya wangkapungu. Kaya-jananya yungkukijalu martu jilpakaja, jaarti wulikaja. Palunyajanuya manu karlkilu jiinya mani jilpakaja. Palunyajanuya maniwintilu jaartiwintilu payamunu paatiki. Kalyupintiya ngapinma jiingka paatikingka karlkilu. Jilanyangulyurni wajarnu Mama ngarnawarrapurlukalu.” Palunyangkayila yiltarringu Jirimayamili wangka. \s1 Payilatju Jiijajja japirnu \p \v 11 Maaja majululu yini Payilatju Jiijajja japirnu, “Juwuku-janampan maaja maju yikini?” Ka Jiijajjulu wajarnu, “Yuwa. Nyuntumili wangka palu yilta nyinani.” \p \v 12 Palunyangkaya yatilyparakulukamu yirnakajalulu Jiijajpa kuru wajalpayi, Payilatja mirangka, ka Jiijajpa yaka yikipayi. \v 13 Payilatjura Jiijajku yarrarnu japirnu, “Jilanyantaya jiikajalu yupal tayimu kuru wajarnu. Nganan wajalku?” \v 14 Jiijajpa wulu wangkaparni ngarama. Mirta-jananya wangkangu, ka Payilatju purtu kulirnu. \s1 Jiijajpaya mitujunu, miturntankura \p \v 15 Juwukajaluya kujungkarripayi mirrkaku Mamayilaya marninypungkura. Palunya karrpuparaku-janampa yini Pajuwupa. Pajuwupa palunyangka Payilatju-janampa murrarnilu purijina kuju walajula yiyala, jampa Juwukajaluya Payilatpa japila. \v 16 Palunyangka puntu kuju Parapajpa jiilja nyinama. Palunga yini kujupa Jiijajpa. Palukuraya martuku ninti yarnnga. \v 17 Palunyajanuluya wumurringu Payilatwati mayangka martukaja. Ka-jananya japirnu Payilatju, “Wanyjajararna-nyurranya kurtingku? Mayitpirna kurtingku Parapajpa, mayitpirna kurtingku Jiijajpa. Karlkiluya yini palu wajalpayi, Kurayijpa. Kuliniya Mamalu julyju jamartapungu, kurtingkuraku” \v 18 Wangka paluku-jananya japirnu Payilatju, Jiijajpa walajunkura yiyalkura. Kurranyilu kulirnu Payilatju, “Juwumili maajakajaraya Jiijajku parlanypa nyininpa, jumajiraya martu yarnnga pukurlarrinpa. Palunyangkarniya katingu yikijunu.” \p \v 19 Palunyajanuyila Payilatpa nyinapayi. Kulilpayi-jananya wangkanyjanpa. Palunyajanura yiyarnu wangka Payilatku nyupalu palunyamililu. Wangka jilanya, “Mirta putamanku jiinya kirta Jiijajpa. Jiinya nyarru, puntu palya. Kapukurrilurna nyangu Jiijajpa mungajarra. Karna wulu kana ngarripayi.” \p \v 20 Payilatju-jananya wangka paluku, japirnu jilanya “Nganakuranyurra wangkani?” Palunyangka yatilyparakulukamu yirnakajalu-jananyaya parra yanu martukajangka muunpungkupayi, “Parapajpaya wajala!, mirta Jiijajpa. Jiijajpangaya mitu pungkuraku.” Jilanyalu-jananyaya muunpungkupayi martukaja. \v 21 Payilatju-jananya yarrarnu japirnu, “Wanyjajararna-nyurranya kurtingku?, mayitpi kurtingkurna Parapajpa?, mayitpi kurtingkurna Jiijajpa?” Wiltuluya wajarnu, “Yiyala Parapajpa!” \v 22 Payilatju-jananya yarrarnu japirnu, “Puntu kujupa Jiijajpa wanyjalmalkurna? Karlkiluya wajalpayi palunga yini Kurayijpa. Kuliniya Mamalu julyju jamartapungu, kurtingkuraku.” Ka wiltuluya wajarnu, “Wartangkaya martu jiinya wiltijula, miturntala!” \v 23 Payilatju-jananya yarrarnu japirnu, “Jiinya ngurrpa. Ngana putamanu? Nganajanula wiltijunku?” Wululuya wiltulu wajalpayi, “Wartangkaya wiltijula miturntala!” \p \v 24 Palunyajanu Payilatju wurrkulirnu, “Mirtarniya ngaakajalu kulirnin, paki. Jurtarrijakujuya, ngayulurna-jananya wajalku, ‘Ngurrparnara’.” Palunyajanu Payilatju lupungka kalyu manu. Kangku waajapungu mara mirakartilu. Ka-janampa wajarnu Payilatju, “Jampa miturriku jiinya martu, mirtarninyurra ngukarrila!, ngurrparnara. Jiinga-nyurrampa nyunturtinku!” \p \v 25 Palunyajanuraya wajarnu yarnngalungulyu Payilatku, “Yuu. Jiinga-lampaju ngayurtinku, ngayunmiliku-janampa marlawanajanukulurrju. Yuu, wajarnilaju, miturriraku jiinya martu!” \p \v 26 Palunyangka Payilatju Parapajpa kurtingu martukaja-jananya yarnnga pukurlmanu. Ka wajarnu-jananya jantulwintikajangka Payilatju, Jiijajpa wiipwintiluya pungkuraku. Yungkalpayiya. Palunyangka-jananya wajarnu Payilatju kangkuraya jantulwintikajalu wartangka wiltijunkura. \s1 Ngarlpungarlpuluya Jiijajpa marninypungu \p \v 27 Palunyajanuya jantulwintikajalu Payilatmilikajalu katingu Jiijajpa. Katinguya mayakarti Payilatmilikarti majuwartakarti. Ngurra palunyangka-janampaya jantulwintikajaku kujupakajaku mirrangu ka kujungkarnu. \v 28 Kujungkarringuya jantulwintikaja yarnnga. Kaluya palunyajanu wikilypungu Jiijajmili wara. Kaluya junu kujupa wara. Junuluya kuurtu mijimiji Jiijajja. \v 29 Yakirriyuruluya palyarnuka junu jilkarnkajawinti, katangkaluya. Kaya manu wana warlpukurru, kaluya junu marangka jungakartingka. Ngarlpungarlpuluya pupangu ka nyurnilu wajanma jilanya, “Maaja maju, wulu nyinama! Juwuku-janampan maaja maju yilta.” \v 30 Palunyajanuluya warta paluwintilu manuka pungkupayi, katanyuku. Yumuluya pupatipayi, ka nyurniluya wajalpayi, ka Jiijajjaluya jangajunama. \v 31 Kuurtuya mijimiji tikamaturnu ka junuluya kulujpa walyja, marlaku. Kaya manu katingu wartakarti wiltijunkurakuya. \s1 Jiijajpaya wartangka wiltijunu \p \v 32 Tawunpaya junu yanu, ka nyanguya Jayimunpa, Jarinimartaji. Wajarnuraya Jayimunku jantulwintikajalu, “Ngaanya warta Jiijajkura marra kati!, yapu jiikutu.” Ka Jayimunju manu katingu. \v 33 Yapu yini Kulkujakutuya Jiijajpa katingu. Kulkuja wangka kujupa-janampa. Jilanyaya wajalpayi, “Kata tarrka ngurra.” \v 34 Palunyajanuraya Jiijajjpa yungu wama, mitijinwinti, jikilkura. Jiijajju purtu yajinuka junu. \v 35 Ngurra palunyangkaluya kulujpa tikamaturnuka wartangka nyiilamunu. Palunyajanuya warta Jiijajwinti yikijunu, wulu yikira miturrikura. Kaya jantulwintikaja parangkupayi kaartangkayuru Jiijajmili kulujkajawinti. \v 36 Palunyajanuya jantulwintikaja nyinapayi. Kayilaya yirra nyakura kanyilpayi Jiijajpa wartangka wiltingaranyjanja. \v 37 Wartangkaya katu nyiilamunu pukujingka wangka jilanyawinti, “Ngaanya yini Jiijajpa, Juwuku-janampa maaja maju.” Kuutpurlukalu maajalu wajarnu, “Wangka jiinyaya nyiilamula jurra!” Murrarniluya wakara junkupayi, wangka martulu putamankunyjajanu. \v 38 Ngulyujanu-pulanyaya kujarra warta kujupa kujarrangka nyiilamunu yikijunu. Yupalpaya palungka ngarangu Jiijajpa kutungka. \p \v 39 Martukajaya yiwarrajunma ka Jiijajpa wulu wanka wiltiyikipayi. Kaluya nyurnilu nyakura kaluya wajanma jilanya, \v 40 “Nyuntulu-lanyajun wajarnu Juwumili jaajpa maju warlangkukijalun. Ka karrpu jurripalangkan marlaku palyalkija maparnwintilu. Wangka palunyan wajarnu. Palunyangka yiipin nyuntu Mama ngarnawarrapurlukamili kaja wiltiyikini, maparn majulungku tiputi ka wankala!” Jilanyaraya ngarlpulu wajarnu, mirta yiltalu. \v 41 Wangka palunyayuruya martukaja nyurniya wangkapayi, yatilyparakukamuya Muujajmili wangkapurlukakajakamu yirnakaja. Wangka kujupaya wajanma ngarlpungarlpulu, \v 42 “Jiilu-jananya martu kujupakaja wankalpayi. Mirtangku walyjalu wankarninpa. Mayitpi ngaa Juwuku-lampa maaja maju yilta wiltiyikininpa. Yiipi tiputiku jaalpu, palunyangkala kulilku Mamamili maparn maju nyininpa, yilta Kurayijpa.” \v 43 Kaya wajarnu, “Palunyalulu mirrjurni Mamangka. Jampara Mama pukurlpa paluku, Mamaluyila wankalkura kuwarri, yuu. Wajalpayi palulu, ‘Ngayurnara Mamaku kaja.’” \v 44 Palu ngulyupurluka kujarralupula wartangka wiltingarapayi. Jii kujarralupula Jiijajja wangka jilanyayuru kiin nyurnilu wangka wajalpayi. \s1 Jiijajpa miturringu \p \v 45 Jirntu karrpungka parna parlparringka mungarringu. \v 46 Palunyajanu rukayila marlaku jirnturringu. Jiijajju wartangkalu Mamangka wiltulu japirnu, “Yiluyi yiluyi lama japakajani.” Wangka walyjalu japirnu jilanya, “Mama ngarnawarrapurluka, nyaajanulurnin junu yanu?” \v 47 Ngamuya karlki ngarangu wangka paluya purtu kulirnu. Pakiwanaya wajarnu, “Kulilaya! Mitupurlukakura Yilayijaku mirraninpa, julyju palunga miturringu.” \v 48 Kujupalura pinirringu wartangka kulujpa karrpirnuka wama yurnangka tupurljunu. Kalu yitijunu yungu. \v 49 Ka-ngkuya wajarnu, “Kurlu nyawaya! Mayitpi Yilayija wankarriku ka yankurni kurtingku parnakutu, palu Jiijajpa.” \p \v 50 Palunyajanu Jiijajpa yarrarnu wiltu mirrangu ka miturringu. \v 51 Palunyangka jaajja majungka Juwuku-janampa kaliki yaarrangkangu, kaliki jiinya wiltu yikipayi. Palunyajanu parna yungkulypungu. Palunyajanuya purlikaja yaarryanu. \v 52 Jampa Jiijajpa miturringu, yaarryanuya mitupinti pirnkikaja. Karlkiya martukaja pukurrajanu wankarringu marlaku. Jiikajaraya julyju walyja nyinapayi Mamaku. \v 53 Jampa Jiijajpa ngulampa mitujanu wankarringu pakarnu, palunyajanuya yanu tawunkarti Jarujalumukarti. Mamakura tawunpa Jarujalumunga. Yarnngalu-jananyaya nyangu martukaja wankarrinyja mitujanu. \p \v 54 Parra yikipayiya jantulwintikaja, nyakuraya kanyilpayi Jiijajpa. Maaja-janampa nyinapayi jiingkangulyu wituka. Kaya nyangu parna yurriyurrirrinyja, kaya nyangu karrpujanu mungarrinyja, kayilaya karratarringu. Ka-ngkuya wajarnu, “Yuu, yiltangulyu, ngaangara Mamaku kaja!” \p \v 55 Jiijajpa kurranyikurlu wanka wiltiyikipayi, palunyangkaya wantikajalu wirrirlijanulu nyakuma. Jampaya julyju Jiijajkamu wangka-nintikaja parna Kaliliyawana nyinapayi. Wanti palunyakajalu-jananyaya kanyilpayi ngampurrju, mirrkaya-jananya kujara yungkupayi. Wanti jiikaja-jananyaya Jarujalumukarti yanurni Jiijajmapungka. \v 56 Wanti kujarrangapula jiikajangka kujungka yikipayi yinipula Miiri Makatalamartajikamu, Miiri kujupa yakurti-pulampa Jayimijkukamu Juujapku. Palukajangka-jananya wanti yikipayi. Palungara yirna Jipitiku nyupa. \s1 Mituya ngarrijunu pirnkingka \p \v 57 Karrpu Purayitingka Jiijajpa miturringu. Rukarrinyjangka puntu Juujappa Yaramajiyamartaji yanurni. Palunga mani majuwinti nyinapayi. Yungunpa Jarriti-janampa ngarangu. Juwukajaya warrkamuparni nyininpa, Jarritingka, mirtaya tuunyjunkuninpa Jarritingka. Juujappangara Jiijajku walyja nyinapayi. \v 58 Juujappa palu yanu Payilatmili, mayakarti, ka jarrpangu Payilatpara japirnu, Jiijajpa mitu tipujunkula ka katira tuunyjunkura. Payilatjulu wajarnu Juujapja, kangkura tuunyjunkura. \v 59 Juujapju julyju payamunu kanyilpayi, warntu mitupinti. Wartangkaya Juujapmapulu tipujunu kaya katingu warntungka tayimapurnu. \v 60 Kaya katingu pirnkingka ngarrijunu, ka yapuluya marlaku juturnu, Juujapmapulu. Pirnki palunya jiikajaluya jawarnu pirnkirnu, julyju, Juujappa ngulampaya mitu ngarrijunkuraku. \v 61 Wanti kujarralupula nyakupayi paluya Jiijajpa pirnkingka junu, yini Miiri Makatalamartajilukamu Miiri kujupalu. \s1 Jantulwintikajaluya pukunyju nyakura kanyilpayi pinyipinyi. \p \v 62 Juwukajaya nyina yurlta Jarritingka yulupirti. Mirrkanga-ngkuya kujala Purayitingka. Jiijajpa miturringu Purayitingka karrpungka, Yangamapungka. Palunyajanu jampa yungunjarrarringu Jarritingka, yanuluya Yatilyparaku majuparaku Payilatkarti, Parajikajalurrju. Parajikajaluya luwukaja Juwumilikaja ngampurr kanyinma. \v 63 Karaya yanuka wajarnu Payilatku, “Yirna. Wurrkulirnilajura wangkaku palumiliku Jiijajku. Paki kajalpa jiinya martu! Wankalulpi wajarnu palulu, ‘Ngarrikurna mitu karrpu kujarra, karna wankarrikuka pakalku.’ \v 64 Karu, wajala-jananya kurtiwa jantulwintikaja pirnkikarti! Kayilaya yankuka nyakura kanyilku ngurra yupalja, pakingkangaya palumilikajalu wangka-nintikajalu yankura ngulyulu mankujaku pinyipinyi jiinya. Ka-jananyaya karlkingka wajalku, marlaku wankarrinyja mitujanu. Julyjukurluya paki kajalpayi. Kuwarringaya wajaljaku yiltaminyirri paki!” \p \v 65 Palunyajanu-janampa wajarnu Payilatju, “Kawa-jananyaya karlki jantulwintikaja! Yarraya! Jurra-jananyaya pirnkiwati!, kaya-jananya wajala!, ‘Pukunyjunyurra nyakura kanyilku!’” \p \v 66 Yanuya pirnkikarti. Kirtijunuya limpilimpingka tinkijunu. Kaya mirrilyi junu kutuwana. Ka-jananyaya jiingkangulyu junu jantulwintikaja Juwukajalu. Palunyajanuya jantulwintikajalu pukunyju nyakura kanyilpayi pinyipinyi. \c 28 \s1 Jiijajpa mitujanu wankarringu \p \v 1 Jarriti nyinangu ka Jaanti jirntu pakalkuraku kapula yanu wanti kujarra pirnkikarti mungawana, nyakurakupula pirnki, Miiri Makatalamartajilukamupula Miiri kujupalu. \p \v 2 Palunyajanuyilarni Mamamili wikarru tiputingu ngarnkajanu, kayila parna yurringu wiltuminyirri. Palunyajanu wikarru palu yanu pirnkikarti, ka maa yurnturnu kurtikurtijingarnu yapu limpilimpi. Ka nyinatingu yapungka katu. \v 3 Jiilunga wikarrulunga rantalpayi karrpuyurulu. Kara waranga piirlpiirlminyirri. \v 4 Jampaya nyangu Mamamili wikarru jantulwintikajalu, karratawintiya tititipungu, kaya punkarnu parnangka. Mituyuruya ngarripayi. \p \v 5-6 Palunyangka-pulanya wikarru palulu wajarnu, “Mirtapula ngurlu yikima! Ngurrirninparanpula Jiijajku Najarajamartajiku. Wartangka wiltiyikingu ka miturringu, kayilapa wankarringu yanu. Ngaawana ngarripayi, nyawapula!, pakirringulura.” \v 7 Wikarru palulu-pulanya yarrarnu wajarnu, “Parna Kaliliyakutu pakarnuka maa yaninpa, kurranyi-nyurrampa. Ngurra palunyangkanyurra yanku nyaku, Jiijajju-nyurranya kurranyilu wajarnu jiingkanyurra nyakuraku. Wangka palunya-jananyanpula wanti kujarralu yanku jakurljunku wangka-nintikajangka.” \p \v 8 Palunyajanupula jawarnu yanu pirnkijanu wanti kujarra, ngurlujaka. Kapula pinirringu pukurlwinti, wajalkijalu-jananyapula wangka-nintikajangka jakurlpa. \p \v 9 Ngaamarntu-pulanya Jiijajpa warinykatingu. Ka-pulanya wajarnu, “Wayiwanpula?” Kalupula yanu pupatingu jinawati, kapula yampurnu jinawati. Kapula pukurlju warlkulpayi Jiijajpa. \p \v 10 Palunyajanu-pulampa wanti kujarraku Jiijajju wajarnu, “Mirtanpula ngurlurri!, paki. Yarra-jananyapula wajala ngayumilikajangka walyjamarringka!, yankuraya Kaliliyakarti! Nyakurniya palunyawati.” \s1 Karlkiya yanu jantulwintikaja jakurlwinti. \p \v 11 Jampapula wanti kujarra yankupayi, karlkiya jantulwintikaja yanu marlaku tawunkarti Jarujalumukarti. Ka-jananyaya jakurljunu Yatilyparakungka majuparakungka. Karlkiya jantulwintikaja nyuri nyinapayi pirnkingka. \p \v 12 Palunyajanu-jananyaya yatilyparakulu wumurnu yirnakaja. Kaya wangkapungu, yiwilyirringu. Palunyajanuya mani maju manu, ka-jananyaya yungu mani jantulwintikaja. \v 13 Ka-janampaya muunpungu jantulwintikajaku, “Jilanyanyurra wajalku, ‘Jampalaju pirnkiwati kunyala ngarripayi, yanurniya Jiijajmili wangka-nintikaja mungangka. Kaya manu katingu ngulyulu pinyipinyi.’ Yuu, jilanyanyurra wajalku. \v 14 Jampa kulilku Payilatju ngaa jakurlpa, wirrilyirrijakungkamarralaju marrkulku. Mirtanyurra wirla karratarri Payilatjamarra!, paki.” \p \v 15 Palunyajanuya manuka mani kangu jantulwintikajalu. Ka-janampaya wangka kangu yatilyparakuku. Kaya nyurilu yimpirni jiinya wangkanga kuwarrilunga Juwukajalu. \s1 Jiijajpa-janampa yutirringu palunyamilikajaku \p \v 16 Palunyajanuya yanu ngurra Kaliliyakarti wangka-nintikaja. Yarnngaya liipan wulikaja yanu. Yanuya yapukarti, Jiijajju-janampa wajanyjangka. \v 17 Jampaya nyangu Jiijajpa, warlkurnuya. Karlkiya ngunjularripayi, “Kaji Jiijajpa ngaanya yikini, mayitpi kujupa.” \p \v 18 Palunyajanu-jananya Jiijajpa yanurni. Ka-janampa wajarnu, “Mamaluju wajarnu, ngayurna nyinara maaja maju, yuu. Yilta, nyinanirna-janampa maaja yarnngaku martuku. Nyinanirna-janampa maaja yarnngaku parnangkaku, ngarnawarrakulurrju. \v 19 Yuu, nyinanirna-nyurrampa maaja, karna-nyurranya yiyarnin. Yankuranyurra yinta kujarra yintakarti. Ka-jananyanyurra wangka ngayumili nintipungku martukajangka yarnngangka. Yiipiya kulilkuka ngayumili walyjarriku, kayila-jananyanyurra jarrpajunamalpa kalyungka. Jampa-jananyanyurra jarrpajunku kalyungka, wajalkunyurra jilanya, ‘Nyuntumili maaja maju nyinani, yini jilanya Mama ngarnawarrapurluka, palunga yini kujupa Mamamili kaja, palunga yini kujupa, Mamamili Kuurti.’ \v 20 Yuu, yungurna-nyurranya ngayumili wangka. Kayila-jananyanyurra maa yungkumalpa wangka ngayumili karlkingka martungka. Nintila-jananyaya!, kangkuraya wangka ngayumili. Yuu, yiltarna-nyurranya nyinaku wulungulyu. Parnanga wiyarrinyjangka, nyurirna-nyurranya nyinaku. Yuu, wulungulyurna-nyurranya nyinaku.”