\id GAL Martu Wangka Mini Bible 2010 reprint with revisions \h Kilijiyamartajiku \toc1 Kilijiyamartajiku mirlimirli wakarnu \toc2 Kilijiyamartajiku \mt1 Kilijiyamartajiku mirlimirli wakarnu \c 1 \p \v 1 Kilijiyamartajikurna-nyurrampa mirlimirli ngaanya wakara kurtingkuni, Puulju. Jiijaj Kurayijjurnipula Mama ngarnawarrapurlukalu Jiijajmili jakurlpurluka junu, mirta martukajalurniya junu. Mamalu jiilu Jiijaj Kurayijpa mitujanu wankarnu. \v 2 Parna Kilijiyawananyurra nyininpa, ngurra kujupangka ngurra kujupangka. Wulunyurra kujungkarrinpa Mama marninypungkuraku. Ngaamartajilu-lajungkuya wajani, Jiijajmili walyjakajalu, pukurlpa-lajungkuya. \v 3 Kulirninparna Mamalu-nyurranya nyarrurriku, ka ngampurrju kanyilku, palujanunyurra pukurlpa nyinaku. \v 4 Mamakuraya ngurrpakajalu walykukajaya ngapini. Jiikajayurula julyju nyinapayi, ka Jiijajju-lanya wankarnu, walykula nyinajakunpa, Mamakulara ngurrpa nyinajaku. Wartangka-lampa yanu miturringu walykukaja-lampa warningu, Mamalu ngarnawarrapurlukalu kulirnu Jiijajpa jilanya miturriraku. \v 5 Palujanula Mama ngarnawarrapurluka wululu marninypungkuraku. \s1 Jiijajmili kujuminyirri wangka kunyjunyu \p \v 6 Purturna kulini. Nyaakunyurra karlkilu pipurrulu Mama ngarnawarrapurluka junu yanu, ka palumili wangkalurrju, ka kujupanyurra wangka kunyjunyu kararnu kulini. Julyjunyurra Mamamili walyja nyinapayi, kunyjunyu-nyurrampa nyinapayi, kayila Jiijajpanyurra kulirnu palumili walyjarringu. \v 7 Mirta wangka kujupa kunyjunyu nyinani, Jiijajmiliwiyaju wangka kunyjunyu nyinani. Karlkin kujupaluntaya wangka pakiwana nintini, paanypungkurni-nyurranyaya. Jiijajmili wangkaya kujupakartini, wangka kujupanyurra kulilkura. \v 8-9 Wangka jiinya kujupa Jiijajmili mirta nyininpa, Jiijajkura wangkalaju-nyurranya kunyjunyu julyju parra wajalpayi. Wangka jiinyawiyajunyurra kulira ka junga nyinama! Wangka palunyarna-nyurranya julyju wajalpayi, karna-nyurranya yarralku wajalku jilanya. Mayitpi martu kujupalu-nyurranya wajalku, “Wangka ngaarna-nyurranya kunyjunyu wajarni, Jiijajmili wangkayuru kujupa.”, palujanuya kulila jurra! Yiipi Mamamili wikarrulu-nyurranya wajalku wangka kujupa, Jiijajmili wangkayuru. Palujanuya kulila jurra! Martu jiiyuru pakiwana wajarni Jiijajmili wangkayuru, palunyanga Mamalu ngula kuutja warrkilku kurtingku. \v 10 Wangka jiirna-nyurranya jungalu wajarni, Mirtarna kulinin, “Wangka kunyjunyuwiyajurna-jananya wajarni, ngayukujuya pukurlarrira nyinaraku.” Nyaanyurra kulirni? Wangka jiirna-nyurrampa wajarnu, kulirajunyurra pukurlarriraku, paki, kuliranyurra junga nyinakura. Ngayulurna-nyurranya wululu jungalu wajarni, Mamaju kulira pukurlarriraku, mirta martuju pukurlarriraku, paki. Yiipirna martu kulira nyinangara, Mamaju mirta pukurlarringara, karna ngayu mirta Jiijajmili warrkamupurluka nyinangara. \s1 Puulpa junu Jiijajmili jakurlpurluka, Mama ngarnawarrapurlukalu \p \v 11 Walyjakajalurniya wangka ngaanya kulila! Jiijajmili wangkarna kunyjunyu wajalpayi, mirta martumili wangka. \v 12 Mirtarni martu kujupalu wangka jiinya nintirnu, paki. Jiijaj Kurayijjuwiyajurni wangka palunya nintirnu. \v 13 Karlki kujupalu-nyurranyaya julyju wajarnu, ngayurna Juwumili luwukuwiyaju junga nyinapayi. Jiijajmili walyjakajarna-jananya nyarruparnilu warrkira pungkupayi. Wululurna-jananya marrkulpayi, Jiijajpaya junkuraku, wulikajalu, mirtaya karlki Jiijajmili walyjakaja nyinaraku. Jilanyarna julyju kulira nyinapayi. \v 14 Juwurna yilta nyinapayi. Yarlpujuya Juwukaja Juwumili luwuku nyinapayi junga, ka ngayurna Juwumili luwukurna jungaminyirri nyinapayi. Mitunyjarrikulurrjurna luwuku jungaminyirri nyinapayi. \v 15 Julyjurna jiji yutirrinyjaparni Mamalurni ngayu pukurlarringu, ka yintarnu palumili warrkamurna ngapilkura. \v 16 Palujanurni Mamalu nintirnu, yilta Jiijajpa Mamamili kaja nyininpa, ka junurni Jiijajmili wangkarna kunyjunyu parra wajalkura, Juwuparnikajangka. Kayilarna mirta yanu martu kujupakarti japilkuraku, yaalurna wangka parra wajalkuraku. \v 17 Jarujalumkartirna mirta ngaparti yanu japilkurarna-jananya Jiijajmili jakurlpurlukakaja. Julyjuya jiikaja Jiijajmili jakurlpurlukarringu, ka ngayurna marla. Mirtarna Jarujalumkarti yanu, ngapartirna yanu, parna Yarapiyakarti. Karna ngula marlakurringu tawun Tamajakajkarti. \v 18 Palunyangkarna nyinangu jurri yiiya, karna Jarujalumkarti yanu, nyakuraku yirna Piija. Piijamili ngurrangkarna nyinapayi wiiki kujarrangka. \v 19 Mirtarna-jananya nyangu Jiijajmili jakurlpurlukakaja, kujuwiyajurna nyangu Jayimijpa, Jiijajku marlangu. \v 20 Jilanyarna-nyurranya wajani, mirta martu kujupalurni Jiijajmili wangka nintinu. Wangka jiinyarna-nyurranya jungalu wakarni, Mamangka mirangka. \v 21 Piijaku ngurrangkarna nyinapayi, palujanurna yanu parna Jiriyawana nyinapayi. Palujanurna nyinangu yanu parna Jilijiyakarti, jiiwanarna nyinapayi. \v 22 Jiijajmili walyjakajalurniya Juutiyapurlukalu mirta nyakupayi. \v 23 Wangka jakurlpajuya kulirnu jilanya, “Puulpa Jiijajmili walyjarringu, ka Jiijajmili wangka parra wajarni. Julyju-lanyaju jiilu Puulju Jiijajmili walyjakaja warrkira ka pungkupayi, Jiijajpalaju junkuraku, wulikajalu, mirtalaju karlki Jiijajmili walyjakaja nyinaraku.” \v 24 Juutiyamartajiluya kulirnu ngayulurna Jiijajmili wangka parra wajalpayi, kaya Mama marninypungkupayi. \c 2 \s1 Puulkamu karlki kujupa Jiijajmili jakurlpurlukakaja \p \v 1 Puulparna nyinangu puutin yiiyangka, ngurra Jiriyangkakamu ngurra Jilijiyangka, kayilaparni Panapajju winirnu katingu Jarujalumkarti, ka mawurna katingu Tayitaji palukarti. \v 2 Jilanyarna Jarujalumkarti yanu, jumaji Mamalurni nintijunu. Karlkiluya jiimartajilu kulilpayi, “Jaajipurlukaluwiyajuya Jarujalummartajilu jungalu Jiijajmili wangka kulirni, mirtaya pakiwana wajarni. Jiikajakula-janampa kulilkura, mirtala Puulku kulilkura.” Kuwarrirniya karlkilu jankinpa. Palujanurna-jananya yanu miitingja wajalpayi, jaajipurlukangka maajakajangka, ngurra wirrirliwanarna-jananya parra wajalpayi, Juwuparnikajangka. Ngayulurna-jananya wajalpayi, Jiijajmili wangkarna ngayulu parra nintirni, kaya kulirnu pukurlarringu. \v 3 Maaja jaajipurlukaluya mirta wajarnu Tayitajiya Juwuparni yirnamalkura. \v 4 Karlkiluya yupaljuwiyajulu wajarnu Tayitajiya yirnamalkuraku. Jiikajaya mirta walyja Jiijajmili junga nyininpa, yumuyuruya Jiijajmili walyjarrini. Miitingja-lanyajuya kujungkarringu, kulilpayiya jilanya, “Mayitiya ngaanpa Muujajmili luwuku junga nyininpa, mayitiya paki.” Jiikajaluya kulini, ngayunpala Jiijajmili wangkaku junga nyinakukamu Muujajmili luwuku junga nyinaku. \v 5 Purtu-lanyajuya marrkurnu Muujajmili luwuku junga nyinakuraku. Kulirnulaju junu kunyjunyula wulikaja Jiijajkuwiyaju junga nyinakura. Julyjurna-nyurranya nintilpayi, Jiijajmili wangka, jiiwanala wulu junga nyinakura. \v 6 Karna ngayulu Puulju kulirni Mama ngarnawarrapurlukaluwiyaju wajanyjangka, kulirnirnalu. Mirta Mama-janampa jiikajaku Jarujalummartajiku maajakuwiyaju pukurlarrini, ngayukulurrjuju pukurlarrini. Jaajipurlukalurniya jiikajalu maajakajalu mirta wajarnu Puulpa, “Nyuntulun pakiwana wajarni Jiijajmili wangka.”, paki, mirtarniya wajarnu jilanya. Maaja karlkiluya kulilpayi, “Martukajalu-lanyajuya ngayunmili wangkawiyaju kulilkura.” \v 7 Yiltarniya jiikajalu maajakajalu mirta wajarnu wangka kujuparna Jiijajmili nintilkuraku. Jilanyaya kulirnu, “Mamalu Puulpa junu Juwuparnikajangka-jananya parra wajalkura Jiijajmili wangka. Ka Piija junu Juwukajangka-jananya parra wajalkura, Jiijajmili wangka.” \v 8 Mamalu Piija murlpirrmanu junu Jiijajmili jakurlpurluka nyinakura Juwukajaku, karni Mamalu murlpirrmanu junu Jiijajmili jakurlpurluka nyinakura, Juwuparnikajaku. \v 9 Palunyayuru jiikajaluya jaajipurlukalu maajalu kulirnu, Mamalurni ngayu junu, palumili warrkamurna ngapilkuraku, Jayimijjukamu, Piijalu Jaanjulurrju. Ka mara-linyajuya ngalurnu Panapajkamu ngayu. Kulirnulaju kujungkalaju walyjararranju Jiijajmili warrkamu ngapilku. Wajarnu-linyajuya jilanya, “Nyuntu kujarralupula warrkamu Jiijajmili ngapila!, Juwuparniwana, kalaju ngayunju warrkamu ngapilku Juwukajawanangka.” \v 10 Wangka kujuwiyaju-linyajuya japirnu, Jarujalummartajiku Jiijajmili walyjakajaku, manilaju-janampa kurtingkuraku, mirrkaparnikajakukamu maniparnikajaku. Jilanyaliju-jananya wajarnu, “Yuwa, yilta manilaju-janampa kurtingku.” Palujanulaju yanu marlaku tawun Yantiyukakarti \s1 Piija kuru wajarnu \p \v 11-14 Kayilapa Piija yanurni tawunu Yantiyukakarti. Yanu-jananya kujungkarringu, Juwuparnikajangka, ka ngalkura-jananya nyinapayi. Palujanuya Jiijajmili walyjakaja Juwukaja yanurni Yantiyukakarti. Jayimijju-jananya jiikaja junu yanu. Palunyangka Piijalu-jananya nyangu Juwukaja ka ngurlurripayi-janampa, mayitpiya warrkiljaku. Kayila-jananya Juwuparnikaja junu yanu, mirta-jananya nyinapayi. Juwu jiikajaluya wajalpayi, “Jiijajmili walyjakaja, Juwuparnikajaya-jananya yirnamalkura, Juwuyuruya nyinakura.” Karlki kujupaluya Jiijajmili walyjakajalu Juwukajaluya kulirnu, kaya ngurlurripayi, Piijayuru. Panapajpalurrju ngurlurripayi, mirtaya-jananya yanu kujungka nyinapayi, Juwuparnikajangka. Palujanurna-jananya ngayulu Puulju Piijamapu warrkirnu, “Mirtanyurra Jiijajmili walyja junga nyininpa, Juwuparnikajangkanyurra kunyjunyu wulu nyinangara, ngurluparni. Jilanyayuruya kujungka wulikaja nyinama!” Palukajaya ngarapayi, palunyangkarna Piija kuru wajarnu jilanya, “Nyuntun Juwu nyininpa. Kunyjunyu-jananyan Juwuparniwana nyinapayi, Juwuparniyuru. Nyuntun-janampa mirta ngurlurrima!, jiikajaku Juwukajaku. Nganan nyuntulu kuwarri kulirni?, Juwuparnikajaya Juwuyuru nyinakura?, paki. Nyuntulun pakiwana kulini. Kunyjunyuya wulu Juwuparniyuru nyinakura.” \s1 Juwukajakamu Juwuparnikaja \p \v 15 Yarrarnurnalu Piijangka wajarnu jilanya. Piija! Kulilarni! Ngayu kujarrali Juwu kujarra nyininpa, mamakamu yipi-limpa Juwu nyinapayi, mirtali Juwuparni nyininpa. Juwuparnikajaluya mirta Muujajmili luwu kulirni. \v 16 Nintiluli kulini jilanya, Jiijajpala kulini, ka palujanu Mama-lampa kawalyarrini, ka-langku wanka kanyini. Yiipila Muujajku luwuku junga nyinaku, mirta-langku Mamalu wanka kanyilku, mirta-lampa kawalyarriku. Julyju-lampa Mama mirta kawalya nyinapayi, jumajila walykuwinti nyinapayi. Palujanula Jiijajpa kulirnu, ka-lampa walykukaja warningu, palujanu Mama-lampa kawalyarringu. Mirta-lampa kawalyarringu Muujajmili luwuwana. Yiipiya martukajalu Muujajku luwu kulini, mirta Mama kawalyarrini, mirta-jananya wanka kanyilku. \v 17 Ngayu kujarraluli kulini Mama-limpa kawalya nyininpa, jumajili Jiijajpa kulini. Wangka palunyali kulira pukurlarrini. Ngayu kujarraluli julyju Muujajmili luwu kulira nyinapayi. Juwuparnikajaya Muujajmili luwuku ngurrpa nyinapayi, wulu walykuwinti. Palukajayuruli walyku nyinapayi. Mamalu mirta kulininpa, “Jiijajmili wangkaya kulirni, palunyajanuya kunyjunyulu walykukaja ngapirni.”, mirta jilanya kulirni. \v 18-19 Wanyjalpanyurra kunyjunyu kulini? Mayitpirna Jiijajpa junku yanku, ka Muujajmili luwu kulilku nyinaku, palujanu Mamalu kulilku, “Puulju Muujajmili luwu wanani, ka walykuwinti nyinani.” Ngayurna Puulju kulini jilanya. Yiipirna Muujajmili luwu kulilku nyinaku, palujanuju Mama mirta kawalyarriku, mirtarni wanka kanyilku. Palujanurna Muujajmili luwu junu yanu, mirtarnara jiiku kulira nyininpa. Jiinyarna junu yanu, ka Mamakurnara walyja nyinakura. \v 20 Jiijaj Kurayijpaju ngayuku wartangka wiltiyikingu ka miturringu, kayila walykukajaju warningu. Palujanu Mamaju kawalya nyinani. Palunyayururna Jiijajyuru ngayu miturringu kayilaparna martu kujuparringu Jiijajmili walyjarringu. Mirtarna walyjalu kulira ngapini, Jiijajparna kulira ka ngapini. Jiijajkuwiyajurnara junga nyininpa, Mamamili kajaku. Ngayukuju layikamurringu ka palunyangkayilaju miturringu, ngayungkamarra, jumajirna ngayu walykuwinti miturrijaku. \v 21 Jiijajju-lanya wankarnu wulikaja martukaja, ka Mama-lampa kawalyarringu pukurlpa nyininpa. Muujajmili luwuwiyaju martulu kulira nyinaku, mirta Mamara kawalya nyinaku, ka Jiijajmili wangkawiyaju kulira kawalyarriku Mamaku. Yilta Jiijajpa-lampa miturringu, ka Mamakula walyjarringu. Wangka jiikurnara Puulpa pukurlarrinpa. \c 3 \s1 Jiijajmili wangkaku junga nyinakura \p \v 1 Kilijiyamartajilunyurra pakiwana kulini. Ngakumpanyurra nyinin, maparnju wuramanyjayuru. Julyjurna-nyurranya Jiijajmili wangka jungalu nintijulpayi. Wangka yutinyurra kulirnu, jilanya Jiijajpa-nyurrampa wartangka miturringu. \v 2 Yaalurringunyurra? Mamalu-nyurranya palumili Kuurti jarrpajunu. Mayitpinyurra Muujajmili luwu kulira nyinapayi, palujanu-nyurranya Mamalu Kuurti jarrpajunu?, paki. Mayitpi Jiijajmili wangkanyurra kulirnu, ka palujanu-nyurranya Mamalu Kuurti jarrpajunu?, yuwa. \v 3 Julyju-nyurranya Mamalu Kuurti jarrpajunu, jumajinyurra Jiijajmili wangka kunyjunyu kulilpayi. Kunyjunyunyurra jilanya kulilpayi, palujanunyurra ngakumparringu, Jiijajmili wangka junku yankuraku kulirni. Walyjalunyurra kulirni, Muujajmili luwunyurra kulira nyinakijalu. \v 4 Purtunyurra Jiijajmili wangka kulira junga nyinapayi, kuwarrinyurra junku yankukijalu kulini. Walykuwananyurra kulini. \v 5 Yuwa, Mamalu-nyurranya nintirnu, yalyjirrjunyurra kujupa kujupa ngapilpayi, palumili maparnwintilu, jumajinyurra Jiijajmili walyja junga nyinapayi. Mirta-nyurranya jilanya nintijulngara, yiipinyurra Muujajmili luwuwana nyinangara. \p \v 6 Yipurampaya kulila! Mamamili wangka nyininpa jilanya, “Yipuramju Mamamili wangka kulirnu, kara Mama pukurlarringu kulirnu, ‘Yipurampa kunyjunyu nyinani, yiltalurni jungalu kulirni.’” \v 7 Yipuramja marlajanukajaya Juwu nyininpa. Wangka yiltaminyirriya ngaanya kulila! Julyju Yipuramju Mama yiltalu kulilpayi, palunyayurula Mama yiltalu kulini, palujanula Yipuramku marlajanukaja nyininpa. Mama-lampa jii kuju nyinapayi, julyju. \v 8 Mamamili wangka julyjujanu jilanya nyininpa. Juwuparnikajaluya Jiijajmili wangka kulilku, ka Mama-janampa kawalya nyinaku, jumajiya Jiijajpa kulilku. Wangka kunyjunyu palunyayurulu Yipuramja Mamalu julyju wajarnu, “Yipurampa nyuntulurni yiltalu kulini, palunyangkarna-janampa ngula martu wulikajaku kunyjunyu ngapilku.” \v 9 Julyju Yipuramju Mama yiltalu kulilpayi, palunyangkara Mamalu kunyjunyu ngapilpayi. Jilanyayuru Mamalu-lampa kunyjunyu ngapilku, Juwuparnikukamu Juwukajaku, yiipila Mama yiltalu kulilku. \p \v 10 Karlki kujupaluya pakiwana kulirni jilanya, “Muujajku luwukulara junga nyinaku, palujanu Mama-lampa pukurlpa nyinaku, ka wanka-lanya kanyilku.” Wangka jiinya pakiwanaya kulini. Mamamili wangka kujupa jilanya nyininpa, “Muujajmili luwu yarnnga nyininpa. Yiipi martu mirta junga nyinin jii luwu wulikajaku, yiipi kuju luwu warlangku, palunyangka Mamalu ngula pungku mitu.” \v 11 Mamamili wangka kujupa nyininpa jilanya, “Yiipila martulu Mama yiltalu kulilku, palujanu Mama-lampa pukurlarriku, ka wanka-lanya kanyilku.” Wangka yilta jilanyala kulini. Wangka kujupala kulilkura, yiipi martulu Muujajmili luwu wanalku, palunyangka Mamara mirta pukurlarriku, ka mirta wanka kanyilku. \v 12 Julyju-jananya Mamalu Muujajmili luwu yungu, ka-janampa martukajaku wajarnu, “Ngaanyurra luwu kulira ka wulu junga nyinakura.” Mirta-janampa Mamalu wajarnu, “Ngayurna Mama ngarnawarrapurluka, yiltalurninyurra ngayu kulila!”, mirta-jananya wajarnu jiinya wangka. \v 13 Mirtala luwuku jiiku junga nyinapayi, Juwukaja, palunyangkamarra-langku ngula Mamalu mitu pungkungara, jumajila walykuwinti nyinapayi, luwu palunyala warlangkupayi. Palunyangka Jiijajpa-lampa miturringu, ka-lanya wanka kanyirni. Mamalu Jiijajpa mitu pungu, wartangka-lampa wiltiyikingu miturringu, walykuwintikajangkamarra-lampalura, jumaji-lanya Mamalu mitu pungkujaku, walykuwintila nyinapayi. Ngayulurna Puulju kulirni, yilta Mamalu Jiijajpa mitu pungu. Jilanya Mamamili wangka nyinani, “Yiipi martu wartangka wiltiyikiku ka miturriku, kayila martukajaluya kulilku, ‘Yilta, Mamalu jii mitu pungu.’” \v 14 Jiijaj Kurayijpa jilanya-lampa wiltiyikingu ka miturringu, Juwuparnikajaluya Jiijajpa yiltalu kulilkura, kaya wulu wanka nyinakura, Mamamili Kuurtiwintila nyinakura wulikaja, ka palumili walyjarrikula. Juwuparnikajaya Mamamili ngurrangka wanka nyinakura Mamalu julyju Yipuramja wajarnu, Juwuparnikajaku-janampa kunyjunyu ngapilkura. Yilta Jiijajpa-janampa kurtingu miturrira, wankalkuraku. \s1 Wankala nyinaku Mamamili ngurrangka \p \v 15 Walyjakajaluya kulila! Wangka japuwartarna-nyurranya kujupa wajalku, nintirrikurakunyurra. Martu kujulu jamartapungku ngula wartara yungkuraku, martu kujupa, kara mirlimirlingka wakalku yungkuraku. Palujanu martu palunyalu wangka kanyilku, yungkurakura, mirtara kujupa yungku, warta jiinya. \v 16 Wangka palunyayurulu Mamalu jamartapungu Yipuramja, palumili marlajanungkalu kunyjunyu ngapilkuraku. Mamamili wangka jiinya nyininpa, kujungkalu marlajanungka kunyjunyu ngapilkura, mirta nyininpa yarnngangka-jananya kunyjunyu ngapilkura. Kuju palunyanga marlajanu Jiijaj Kurayijpa nyinapayi. \v 17 Yilta, jilanyayurulu Mamalu Yipuramja jamartapungu mirta paki kajarnu. Palujanuya Yipurammili marlajanukaja nyinapayi, puu yantartakamu jaarti yiiya. Palujanuyila Mamalu Muujajja yungu palumili luwu. Wangka palulu Yipuramja jamartapungu julyju, Mamalu wululu kulilpayi, Yipurammili marlajanungkalu kunyjunyu ngapilkura, mirta wangka palu warlangu. \v 18 Martu karlkinjuya jilanya kukarni kulini, “Yiipi martulu Muujajmili luwuku kulira nyinaku, palujanu Mamalu wanka kanyilku.” Yiipi wangka ngaanya yilta nyinangara, palujanu Mamalu paki kajalngara Yipuramja. Mamalulu mirta Yipuramja paki kajarnu. Mamalu Yipuramja jamartapungu ngampurrju kanyilkura, jampa Yipuramju Mama yilta kulirnu. Yilta Mamalu jamartapungu ka Yipuramku kunyjunyu ngapirnu. \p \v 19 Mirta Yipuramju Muujajmili luwu kulira nyinapayi, marlalura Mamalu Muujajpa luwu yungu. Martulu jilanya kulilkura Muujajmili luwu nyinani. Jilanyaya kulilkura, “Yuwa, Muujajmili luwula yilta warlangkupayi, yiltala walykuwinti nyininpa.” Julyju Mamalu kulirnu luwu ngaanya wulu nyinakura, kayila Yipurammili marlajanu yankurni, palukartiwiyaju nyinaku luwu jiinya. Martu kujupa Yipuramku marlajanu ngula nyinakurakulu Yipuramja Mamalu julyju jamartapungu. Palujanu Mamamili wikarrukajaluraya yungu Muujajpa, luwu palunya. Palujanu-jananya Muujajju luwu paluwana nintilpayi, martukajangka. Mamalu mirta martukajangka jungalu nintirnu palumili luwulu yungu Muujajja, kayilapa-jananya martukaja nintijulpayi. Muujajpa wangkapurluka yumu nyinapayi. \v 20 Yirna wangkapurlukalu martu kujupamili wangka kulirni, kayilapa yankura martu kujupangka jakurljunin. Julyju mirta jilanya nyinapayi. Mamalulu pipurrulu Yipuramja jakurljunu, mirta kujupangka wangkapurlukangka \s1 Muujajmili luwu-janampa maajayuru nyinapayi \p \v 21 Mayitpi karlkilunyurra kulini, “Mamalulu julyju Yipuramja jamartapungu, ngula-lanya martukaja wanka kanyilkura. Palujanu Mama-lampa kuranpa kujuparringu kulirnu, palumili-langku luwu yungu Muujajja, martukajalula kulira junga nyinakura. Mamalu Yipuramjalu jamartapungu ka kujupawana kulirnu, Muujajpara luwu yungu.” Palujanu Puuljurna-nyurranya wajarni, Mama-lampa mirta kuran kujuparringu wululu kulilpayi Yipuramjalu jamartapungu. Yumurna-nyurranya wajarni Puulju jilanya. Yiipi martu Muujajku luwuku kulira nyinaku, palujanu Mamalu wanka kanyilku, palunyangkala Mamamilingka ngurrangka wanka nyinangara, Muujajmili luwu kuliraka. Mirta jilanya nyinani. \v 22 Mamalu julyju kulirnu jilanya, “Yiipi Muujajmili luwuwana kulira nyinaku, palujanu walykuwinti wulu nyinaku.” Palujanu marlalu Mamalu-lanya wajarnu, Jiijaj Kurayijwiyajula kulilku, ka Mamalu-lanya wanka kanyilku. \p \v 23 Julyju Muujajmili luwu-lampa nyinapayi, jiinyawiyajula kulira nyinapayi. Mamara ninti nyinapayi ngaaku, purtula kulilpayi jiiku junga nyinaraku. Palujanuyila Mamalu Jiijajpa-lampa kurtingu, ngayunpa-lanya wanka kanyilkuraku, jampa Jiijajpala kulilku, palumili wangka kunyjunyu. \v 24 Mamalu julyju kulirnu jilanya, “Ngayuku martukajaya pakiwana nyinani, ngakumpa, palujanurna-jananya yungku ngayumili luwu, kuliraya junga nyinakura. Palujanuya ngayuku kaja kulilku, karna-janampa kawalyarriku ka wanka kanyilku, ngayuku ngurrangka.” \v 25 Puuljurna-nyurranya wajarni. Kuwarrila Jiijajwiyaju kulilkura, mirta Muujajku luwu kulilkuraku. Kuwarri Muujajmili luwu pinyirringu, julyjuwiyajula luwu palunya kulira nyinapayi. \v 26-27 Yiipila Jiijajpa Kurayijpa kulini, palunyangkala Mamamili kajapartarnuyuru nyininpa, Jiijajja kujungka, Juwukajakamu Juwuparnikajalurrju. Mamamili Kuurtilu-lanya walyjamanu. \v 28 Jilanyaya kulila!, Jiijajmili walyjakajala kujungka nyininpa, mirtaya Juwukaja jaalpu nyininpa, Juwuparnikajangkamarra, mirtaya maajakaja jaalpu nyininpa, warrkamupurlukangkamarra, ka mirtaya yirnakaja jaalpu nyininpa, wantikajangkamarra, kujungkala nyininpa Jiijajmili walyjakaja. \v 29 Kurayijkula walyjakaja Yipuramku marlajanuyurukaja nyininpa, jumaji Jiijajpa Yipuramja marlajanu nyininpa. Yilta, Mamalu-lanya ngula wanka kanyilku. \c 4 \p \v 1-2 Wangka ngaarna-nyurranya nintilku. Jampa martu miturrikijalu kurranyilura yunginpa manikamu wartakaja palumili nyamikamu nyamu. Wangka kujuparna-nyurranya palunyayuru wajalku jilanya. Nyamulu palumili nyamupartarnu kanyilku, jumaji mamikamu mamara pakirringu. Nyamu jiinya miturrikijalura palumili nyamungka jijingka jamartapungku ngula yungkurakura, wartakajakamu parna, mayalurrju, jampa jiji jii majurriku manku jiikaja ngula. Palujanu maaja-janampa nyinaku, ngurra jiimartajiku. Jampa jii nyamu miturriku, palujanuyila mamilukamu mamalu kujupalu manku jii jiji. Yilta ngula palumili nyamulu manku parnakamu wartakaja, mayalurrju, kayila maaja nyinamalpa. Martukajaluya nyaku jiinya jiji nyinani, kayilaya wajalku, “Mirta ngaanya maaja nyininpa, warrkamupurluka nyininpa, wulu jiji nyininpa.” Karaya karlki kujupalu wartakamu parnakaja, mayalurrju ngampurrju kanyinmalpa, warrinyjirriku. Ngula yilta maajarriku, jampa warrinyjirriku, jumaji nyamulura wajarnu, mitunyjarripurlukalu. \v 3 Wangka palunyayuru julyjula Juwukaja nyinapayi, jijiyuru, Muujajmili luwula kulira nyinapayi. Martulu maajaku kulira junga nyinani, palunyayurula Muujajmili luwukula kulira junga nyinapayi, maajayuruku. \p \v 4 Julyju Mamalu kulirnu palumili kaja kurtingkuraku, parnakutu. Palumili tayimungkayila kurtingu kaja jiinya. Wantingkalu jijirringu parnapurlukara yipi. Kayila Muujajku luwu kulira nyinapayi, jampa majurringu. Mamalu kurtingu palumili kaja ngayunpa-lanya wanka kanyilkura, jumajila Muujajmili luwuwiyaju kulira nyinapayi. \v 5 Kaja jii-lampa miturringu ka wankarnu-lanya walykuwintila nyinara miturrijaku. Wankarnu-langku Mamakulara kajakamu yurntalpa nyinakuraku, palumili walyjakaja. \v 6 Palumili kajakamu yurntalpala nyinani, palumili Kuurti-lanya jarrpajunu. Kuurti jiilu-lanya nintijuni wajalkurakula, “Mama. Nyuntujun ngayuku mama.” \v 7 Palujanunyurra mirta Mamaku warrkamupurluka nyininpa, palumili kajakamu yurntalpanyurra nyininpa, palumili walyjakaja. Palujanu-nyurranya palumili walyjakaja ngampurrju kanyinmalpa. \s1 Puulpa-janampa kujilpa nyinapayi \p \v 8 Julyjunyurra Mamaku ngurrpa nyinapayi, junganyurra nyinapayi jukurr kujupaku, jiikunyurra ninti nyinapayi. \v 9 Kuwarrinyurra Mamaku walyjarringu nyinani. Jilanyarna wajanngara, Mamalu-nyurranya walyjamanu. Nganakunyurra ngakumparringu? Kulirninpanyurra, kujupawananyurra yankuraku, Juwumili luwuwanayan kulira pukurlpa nyinakura. \v 10 Juwumili turlkukartinyurra yankupayi, Jarritiparakungka. Turlku kujupakartinyurra yankupayi Juwumilikarti wirlarraparakungkakamu, yaatpalangka tayimjalurrju. Palujanunyurra kulini jilanya kukanyja, “Turlku yarnngangkala nyinakura, palujanu Mama-lampa pukurlpa nyinaku.” \v 11 Ngayulurna purtu kulini. Nyaarrikunyurra? Nyunturtinjarna-nyurranya purtu jakurljunu Mamamili wangka. Mayitpirna-nyurrampa purtu Mamamili warrkamu ngapilpayi. \p \v 12 Ngayulurna-nyurranya minyirrju wajarni. Mirtanyurra Muujajmili luwu kulira nyinama!, ngayuyurunyurra nyinama! Julyjurna-nyurranya nyinapayi, ngayumili wangkanyurra pukurlju kulilpayi, mirtanyurra Muujajmili luwu kulira nyinapayi. \v 13 Julyjurna-nyurranya ngarntawintilu Kurayijmili wangka kunyjunyu jakurljunu. Jilanyanyurra kulini? \v 14 Ngayurninyurra mirta junu, ngarntawinti, paki, pukurlarringujunyurra ngampurrjurniyan kanyilpayi. Julyjuya martukaja pukurlarripayi Mamamili wikarruku, ngampurrjuya kanyilpayi, palunyayururninyurra ngampurrju kanyilpayi. Jiijaj Kurayijkulara pukurlarrini, palunyayururninyurra ngayuku julyju pukurlarripayi. \v 15 Yilta pukurlpaminyirrijuyan palunya tayimu nyinapayi. Yaalurringunyurra kuwarri? Mirtajunyurra pukurlpa kuwarri nyinani. Julyjurninyurra karlkilu kuru walyja mankura yungkungara pukurlwintilu, ngayurna kuru kunyjunyu nyinakura. \v 16 Julyjurna-nyurranya wangka kunyjunyu nintijulpayi, kanyurra pukurlarringu. Palujanurninyurra jilanya kukani, “Puulpa-lampa parlanypa nyinani.” Mayitpinyurra jilanya kulini, jumajirna-nyurranya jungawanalu wajarni. \v 17 Karlkilu-nyurranyaya palunyakajalu wangka kujupa pakiwana wajani. Nyunturtinku-ngkuya jiikaja pukurlarrini, walyjamankuraku-nyurranyaya, ngayungkamarra, jumajijunyurra walyja nyinajaku. Jilanyaya kulirni, “Jaajipurluka-lampajukuya pukurlpa nyinaku, mirtaya Puulku pukurlpa nyinaku.” \v 18 Wulurna-nyurrampa ngayu Puulpa layikamurrira nyininpa. Julyjurna-nyurranya yanu nyinapayi, karna-nyurranya kulira nyinapayi. Jamparna yanu ngurra kujupakarti, wululurna-nyurranya kulira nyinapayi. Palujanu wululurna-nyurranya kulira nyininpa. \v 19 Ngayuku walyjakajanyurra nyininpa ngayumili kajakamu yurntalkajayuru, wulurna-nyurrampa kujilpa kulira nyininpa. Yipi-janampa kujilpa kulira jijikajaku nyininpa, palunyayururna-nyurrampa kujilpa kulira nyininpa. Wululurna-nyurrampa kujilju kulira nyinamalpa, karanyurra Jiijajkuwiyaju kulira nyinamalpa. \v 20 Purturna kulini, yankurakurna-nyurranya mawu nyinakura nyunturtinja, pukurlwinti. Wulurna-nyurrampa kujilwinti kulira nyininpa. \s1 Wanti Yayikakamu Jaara \p \v 21 Karlkilunyurra jiimartajilu kulini Muujajku luwukunyurra junga nyinaraku. Kulilaya ngaanya! Muujajju jilanya wakarnu mirlimirlingka. \v 22 Julyju Yipuramju kaja kujarra manu, kujunga wanti warrkamupurlukamili yini Yayikamili, kujupanga wanti palumili walyja, yini Jaara. \v 23 Kujukura kaja murrkangunya yutirringu warrkamupurlukangka wantingka Yayikangka, jumajilu Yipuramja ngarripayi. Ka kujupara kaja palumili wantingka walyjangka Jaarangka yutirringu, Mama ngarnawarrapurlukalura kaja jamartapungu yungu, jii wanti. \v 24-25 Martulu warrkamupurlukalu maaja kulira nyinapayi, maajalu wululu kanyilpayi, palu pakara yankujaku. Palunyayuruya martukajalu warrkamupurlukayurulu julyju Muujajmili luwu kulira nyinapayi, maajayuru. Warrkamupurlukaya nyinapayi jiiku luwuku. Yipurammili wanti jii Yayika warrkamupurluka nyinapayi, paluyuru palukuraya Yayikamili jijikaja warrkamupurluka nyinapayi. Jiikajaluya Muujajmili luwuku kulira nyinapayi, mirtaya kulirnu, luwu jiinya junkura yankura. Ka wanti jii walyjara yini Jaara Yipurammili, Mamalu jamartapungu kajara yungkuraku. Palunyayuru Mamalu-langku jamartapungu Jiijajpa-langku yungkuraku. \p Luwura palunya Mamalu Muujajpa yungu yapungka, yini palu Janiya. Yapu jiinya parna Yarapiyangka nyininpa. Luwu palunya Muujajmili luwula wajani. Wanti jiilu Yayikalukamu palumili jijikajalu Muujajmili luwuku kulira nyinapayi, mirtaya kulirnu, luwu jiinya junkura yankura. Tawun Jarujalummartajiluya Muujajmili luwuya kulira nyinapayi, luwu palunya-janampa maajayuru nyininpa. \v 26 Ngurra-lampa kunyjunyu ngarnawarra nyininpa, Jarujalumyuru ngurra kunyjunyu. Yipurammili wanti Jaara nyinin, ngurra palunyayuru kunyjunyu, yipi-lampa maajayuru, palukulara jijikaja nyininpa. \v 27 Palunyayuru Mamamili wangka nyininpa jilanya, \mi “Wantinyurra yirnawinti nyininpa, jijiparni. Jiikajalurniya kulira pukurlarri! Yiipinta yirnalu junku yanku wulu pukurlpa nyinama!, nyuntulun ngula jijikajawinti yarnngawinti nyinaku. Karlkinjuya yirnawintilu kanyirni jijikaja. Palunyakajangkamarran nyuntulun yarnngaminyirri jijikaja kanyilku.” \m \v 28 Walyjakajalurniya kulila Puulpa! Mamalu julyju jamartapungu Jaara kajara yungkuraku, palujanu Yajikpa yutirringu. Yajikpa Yipurammili kaja nyinapayi, palujanu Jiijajpa Yajikja marlajanu nyininpa. Palujanula ngayunpala Yajikja marlajanu nyininpa, jumajila Jiijajmili walyjakaja nyininpa. \v 29 Yajikpa jiinya jiji yutirringu ka jiji nyinapayi, kayila jiji kujupa Yayikamili nyinapayi. Yayikamililu kajalu jiji kujupa pungkupayi. Yayikangkalu julyju Mamalu mirta jamartapungu, kaja jiinyara yungkuraku, paki. Yipuramjalu wanti palu Yayika ngarripayi, palujanu jiji jii yutirringu. Ka kaja kujupa Jaaramili nyinapayi, palunyanga Mamalura jamartapungu yungkurakura, jumaji Jaara jijiparni nyinapayi. Palunyangkala ngayunpa Yajikpayuru nyininpa Jaaramili kajayuru, Mamalu-lanya Jiijajpa jamartapungu kurtingkuraku. Martu kujupalu-lanyaya warrkira punginpa, Yayikamili kajayurulu, jiilu julyju Jaramili kaja pungkupayi. Muujajmili luwuya kulira nyininpa, jiikajalu-langkuya warrkira punginpa, Jiijajmili walyjakaja. \v 30 Mamamili wangka kujupaya kulila! Jilanya nyininpa, “Wanti warrkamupurlukakamu palumili kaja-pulanya kurtiwa! Kaja palunyalu mirta ngula mamamili manku, wartakamu manikaja tiintilurrju, jampara mama miturriku. Kaja kujupaluwiyaju manku, wanti kujupamililu, warrkamuparnimililu.” \v 31 Kaja jiilu manikamu wartakaja mankuni, palunyayurula kajayuru ngula nyinaku, Mamalu-lanya wanka kanyilku palumili ngurrangka. Ka kaja kujupa Yipuramju kurtingu. Kaja jiiyuruya Muujajmili luwu kulira nyinani. Mamalu-jananya ngula wajalku kurtingku. \c 5 \s1 Jiijajmili walyjala nyinani ka Mama-lampa kunyjunyu nyinani \p \v 1 Jiijajmilila walyja nyininpa, Jiilu-lampa walykukaja warningu. Martulu warrkamupurlukalu maajangka kulira nyinani. Martu jiiyurula Jiijajmili wangka kulira nyinakura, mirta Muujajmili luwu kulira nyinakura, mirtala warrkamupurlukayuru nyinakura, Muujajmili luwuku, maajayuruku. \v 2 Kintiluya wangka ngaanya kulila! Yipinyurra kulirni, jiikajaluntaya Muujajmili luwuwana yirnamalkura, palunyangkanyurra mirta Jiijajmili wangka kulini, Jiijajpayila pakiku miturringu. \v 3 Yarralkurna-nyurranya wajalku jilanya. Yipinyurra kulirni, jiikajaluntaya Muujajmili luwuwana yirnamalkura, luwu jiiwananyurra wulu nyinakura, luwu wulikajakunyurra Muujajmiliku wulu junga nyinaku. Mirtarna wangka jilanyayuru kulirni. \v 4 Karlkilunyurra jilanya kukani kulini, “Yuwa, ngayurnara Muujajku luwuku junga nyinaku, palujanurni Mamaju ngula pukurlpa nyinaku.” Pakiwananyurra jilanyanga kulini. Jilanyanyurra kulira nyininpa, mirta Jiijajkurayan walyja nyinaku. Jilanyalunyurra Kurayijpa junku yanku, mirta-nyurrampa pukurlpa nyinaku. \v 5 Ka ngayunpalara Jiijajmili walyjakaja majarnilara, jilanyala kulini, “Mamangkalalu kujurriku ka nyinaku, jii-lampa kunyjunyu nyinaku, jumaji Mamaku Kuurtilu-lanya jilanya nintini, Jiijajpala kulirnu ka walyjarringu.” \p \v 6 Jiijajmili walyjakajalula wangka ngaanya kulini, nintilu. Mamalu kulini Jiijajkulara jungalu kulira nyinakura, martu karlkikula-janampa layikamurrira nyinakura, mirta Mamalu kulini, Muujajmili luwuwana yirnamalkura. \v 7 Julyjunyurra kunyjunyu nyinapayi Jiijajku walyja junga. Palujanunyurra pakiwana nyinani. Mayitpi kujupalu-nyurranya wajarnu, wangka kujupanyurra kulilkura, \v 8 mirta Mama ngarnawarrapurlukaluntaya wajarnu, kujupawananyurra kulilkura. \v 9 Yilta martu kujuluntaya pakiwana wajalpayi, palujanu yarnngalunyurra pakiwana kulini. \v 10 Wangka jilanyarna kulirni. Mamalurni nintirni, kulirarna pukurlarrini. Wangka jiinyarna-nyurranya julyju nintilpayi. Kulirninparna wangka jiinya pakiwananyurra junku yanku, mirtanyurra Muujajmili luwuwana kulira nyinaku. Ngayulu kulirninpa yiltanyurra jungalu kulilku wangka jiinya Jiijajmili. Jiilu-nyurranya pakiwana nintilpayi, mayitpi jaajiku maajalu, mayitpi kujupalu, palujanuyila yiltangulyu Mamalu palunya marrkulku, pakiwana wajaljakungkamarra, ngulanga warrkilku kurtingku. \v 11 Karlkiluya jilanya kukani wajarni, “Puulju-jananya martukajangka parra wajarni, Muujajmili luwuwana yirnamalkuraku, palujanuyila Mamalu wanka kanyilku.” Mirtarna jilanya parra wajalpayi, paki. Yiipirna jilanya parra wajalngara, Juwukajalurniya mirta warrkira pungkungara. Wulurniya warrkira pungkupayi, jumajirna Jiijajmili wangka parra wajalpayi jilanya, “Jiijajpa-lampa martukajaku miturringu, walykukaja-lampa wirrupungkuraku.” \v 12 Pakiwana-nyurranyaya parra wajalpayi, jiikajaya puta nyininpa. Jurtalu-ngkuya walyjakajalu pungkura pakirrikura. \v 13 Jiijajmili wangkanyurra julyju kulirnu walyjarringu, palujanu Mamalu-nyurranya wanka kanyirnu. Mamalu palunyalu kulini, mirtanyurra kujupawana Muujajmili luwuwana kulira nyinakura. Luwu palunyakunyurra yumurrikura nyinakura. Jilanya kunyjunyu Jiijajmili walyja nyinakura. Mirtangkunyurra walyjalu kulila jilanya!, “Muujajmili luwukula yumurringu nyinani, palujanu kunyjunyula pakiwana kulira nyinaku, walyjalu kulira ka walyku ngapilku.” Mirtanyurra jilanyaku kulilkura, layikamurrirangkunyurra ka jungalunyurra ngapinmalpa, Jiijajmili walyjayurulu kunyjunyu ngapila! \p \v 14 Mamamili luwu yarnnga nyininpa, kuju luwu japuwarta nyinani yarnngayuru jilanya, “Martulungku walyjalu kulini ngampurrjungku kanyirni, palunyayurula-jananya yarnnga ngampurrju kanyilkura.” \v 15 Luwu jilanyayurunyurra martu kujupaku jilanya nyinakura, kunyjunyu. Karlkilungkunyurra warrkini, martu kujupanyurra minyjilymani. Jilanyanyurra mirta nyinakura, Jiijajpanyurra junkura yankujaku. Wulunyurra kujungka nyinakura Jiijajmili walyjakaja. \s1 Mamamili Kuurtilu-nyurranya murlpirrmanku \p \v 16 Wangka ngaanyaya kulila! Mamamili Kuurtilu-nyurranya nintilku, kuliranyurra junga nyinakura. Mamamililu-nyurranya Kuurtilu nintilku, ka murlpirrmanku-nyurranya junganyurra wulu nyinakura, palujanu mirtanyurra walykukaja ngapinmalpa. \v 17 Ngayunjula wululu walyku kulira nyinani, ka Mamamili Kuurtilu-langku nintini, jungala nyinakuraku, palujanula Kuurti palunya kulilkura. Yiipila mirta kulilku, ka walyjalula kulinmalpa jungala ngapilkuraku, palujanula walykukaja ngapinmalpa, purtula wulu junga nyinamalpa. Kuurti jiilu-lanya nintira murlpirrmani, jungala nyinakura. Palunyangkamarrala Mamamili Kuurti wululu kulilku ka-lanya murlpirrmanku, jungala nyinakura, palujanula wulu junga nyinamalpa. \v 18 Julyjunyurra jiiwana Muujajmili luwuwana purtu kulira nyinapayi, junganyurra nyinakuraku. Yiipi-lanya Mamamili Kuurtilu murlpirrmanku kanyilku, palujanula Muujajmili luwu junku yanku. \v 19 Yiipila mirta Mamamili Kuurti kulira nyinamalpa, palujanula walyku ngapinmalpa. Walykukajala jilanyayuru ngapinmalpa, walyjalu kuliraka. Jilanyaya walykukaja ngapinmalpa. Nyupa kujupa kujupawintiya yankura ngarrimalpa, jarntuyuru. \v 20 Ka karlki kujupaluya martuyuruya wartakamu purli ngapiraka marninypungkura nyinamalpa, Mamayuru, ka karlki kujupaluya martu kujupa yinkara miturntanmalpa. Karlki kujupalu-ngkuya parlanypa-ngkuya nyinaku, jurta-ngkuya pungku, mikujakalurrjuya nyinaku. Ka karlki kujupa-ngkuya wirrilyi nyinaku. Ka karlki kujupaya martu karlkinku parlanypa nyinaku, warrkinmalpa-ngkuya karlki kujupalu. Ka karlki kujupalu-ngkuya walyjalu kulinmalpa maajaya nyinakuraku. \v 21 Martu karlkinjuya martu kujupakuraya wartakaja ngulyulu mankuraku kulinmalpa, ka karlki kujupaluya wama jikinmalpakamu nyupa kujupa kujupangkaya ngarrimalpa. Jilanyayuruya martukaja walyku nyinamalpa. Ngayulurna-nyurranya marrkuni jilanya, Mamalu yiltalu palumili walyjakaja ngampurrju kanyini, mirta-jananyanyurra kujungka nyinaku, yiipinyurra walykukaja jilanyayuru ngapini. Jilanyayururna-nyurranya marrkulpayi, julyju. \v 22 Yiipinyurra Mamamili Kuurti kulilku, palujanu-nyurranya murlpirrmanku, palujanu jilanyayurunyurra nyinaku. Layikamurrirangkunyurra nyinamalpa martu kujupaku. Pukurlpanyurra nyinaku jurtaparni, ka kintilunyurra wangka kulinmalpa wirrilyiparnilu. Junganyurra nyinaku martu kujupaku kunyjunyu ngapinmalpa. Mamakukamu Jiijajkunyurra wulu junga nyinaku. \p \v 23 Yiipi kujupalu-nyurranya muunpungku, junkunyurra ka jungawana nyinaku. Warrkamupurlukayurunyurra nyinaku, mirta maajayurulu wajara yungkumalpa. Jilanyanyurra kunyjunyu nyinaku, ka mirtanyurra Mamamili luwu warlangku. Jilanyanyurra Mamamili Kuurti kulilku, kanyurra junga nyinaku. \p \v 24 Walykukaja palunyayuru malpumili maajalu-lanya muunpungkuni, ngapilkuraku. Malpu jiinyala Jiijajmili walyjakajalu kulira junku, mirtala kulilkuka malpu wanalku, palujanula wulu junga nyinaku Mamaku. \v 25 Mamamili Kuurtilu-lanya murlpirrmani, wanka kanyirni, palujanula wulu junga nyinaku, jumaji Kuurti jiilu-lanya nintini, mirtala walykukaja kulira nyinaku. \v 26 Jiijajmili walyjakajala kunyjunyu nyinakura, mirta-langku walyjalu marninypungkura, mirtala martu kujupangka jankangkura. Yiipi martu kunyjunyu nyinani, mirtalara wirrilyi jiiku nyinakura. \c 6 \s1 Martu kujupangka kintilu wajala \p \v 1 Walyjakajalurniya kulila! Mayitpinyurra jakurlpa kulilku Jiijajmili walyjalu jiimartajilu walyku ngapirnu. Karlkinyurra nyinani Mamamili Kuurtiluntaya nintini ka murlpirrmani, palukajanyurra yanku ka kintilu wajala!, martu jii junga nyinakura. Yiipi mirta junga nyinaku, mayitpinyurra palumili wangka kulilku, ka walyku nyinaku, martu palunyayuru, jiingkamarraya pukunyjuraya wajala! \v 2 Yiipi martulu purtu kulini, ngunjularrini, yankuranyurra Jiijajmili walyjakaja, ka kintilunyurra wangkaku, ka pukurlmanku, kayilanyurra Jiijajmili junga nyinaku. \v 3 Yiipi martu kujulungku kulilku, “Ngayurna kunyjunyuminyirrirnalura palungkamarra.”, palunyanga martu mayunyju. \v 4-5 Yiipi martu kuju Mamamili wangka kulira, ka kunyjunyu nyinani, martu kujupakajaku kunyjunyu ngapirni, palujanun mirta nyawaka kulila jilanya!, “Ngayurna kunyjunyuminyirrirnalura palungkamarra.” Mirtan jilanya kulila!, nyuntulu walyjalu Mamamili wangka kulila!, ka kujupakura kunyjunyukaja ngapila! \p \v 6 Yiipi jaajipurlukalunta nintipurlukalu wululu nintini, Jiijajmili wangka, palunyangkaran puntajilu yungku, mirrkakaja, mayitpi manikaja, mayitpi wartakajalurrju. \p \v 7-8 Wangka ngaanyaya yiltalu kulila! Mama ngarnawarrapurlukalu yiltalu yalyjirrju kulini, purtulu martulu paki kajalku. Yiipi martulu wululu walyku kulira nyinani, ka walyku ngapini, palujanu ngula Mamalu miturntanku, purtulu Mamangka paki kajalku nyinaku. Yiipi martulu jungalu kulini Mamamili Kuurtilu nintini, ka junga nyinaku, palujanu Mamalu ngula wanka kanyilku, ka wanka wulu nyinaku. \v 9 Wulula junga nyinakura ka martu karlkinku kunyjunyu ngapilkura, mirtala manarrarrira junkura, palujanu Mamalu-lanya puntaji ngula pukurlpaminyirri kanyilku palumili ngurrangka wululu. \v 10 Palujanula wulikajaku kunyjunyu ngapilku, mirta karlkinkuwiyaju. Jiijajmili walyjakajakulurrjula kunyjunyu ngapilku. \s1 Mirlimirli wakara pakirrikijalu wajarnu \p \v 11 Ngayuku walyja kujupalu mirlimirli ngaanya wakarnu piinwintilu, karni yungu ngayulurna kuwarri piinwintilu wakarni, Puulju. Wangka majuju ngayuku nyinani. Nyawaya ngaanya! Wangka ngaanyanyurra kulilkura. \v 12 Karlkilu-nyurranyaya jaajipurlukalu muunpungkuni, yirnamalkuraku, Juwukajalu-jananyaya warrkiljaku jilanya, “Jiijajmili wangka-jananyanyurra nintini, ka wangka kujupanyurra junku yankuni, Muujajmili luwuwanaya yirnamalkura.” Jaajipurlukaya jiikajalu jilanya kulini Juwukajangka jakurljunkuka pukurlmankuraku, “Jiijajmili walyjakajalaju-jananya jaajipurlukakaja kuwarri yirnamarnu, kaya Muujajmili luwuya wanarni.” \v 13 Juwukaja palukajaya mirta junga Muujajmili luwuku nyinani. Kulirninpaya yirnamalkuraku-nyurranyaya, jilanyaya marninypungkuraku, Juwu kujupakajangka, “Yuwa, jii jaajipurlukaya junga nyinani Muujajmili luwuku, kuwarriya-jananya yirnamarnu.” \v 14 Jilanyayururna mirta ngayulu Puulju kujupangka marninypungku. Jilanyawiyajurna marninypungku, “Ngayurna Jiijajku walyja nyinani, palunyaju wartangka ngayuku miturringu, ka walykukajaju warningu.” Wangka jiikuwiyajurna kujuku pukurlarrini, mirta martumili wangkaku, paki. \v 15 Mamalu mirta kulini martu yirnamalkuraku. Jiikuwiyaju kulini, martu Jiijajpa kulilkura, kayilapa Mamamili Kuurtilu murlpirrmanku, ka junga nyinaku. \v 16 Yiipi martu jilanya Jiijajmili walyja nyinaku, Mamara pukurlarriku ka nyarrurriku ngampurrju kanyilku. Jilanya wulikaja Mamalu ngampurrju kanyilku, palumili walyjakaja. \v 17 Nyamu, wangka ngaanyarna-nyurrampa wakani. Kumurlwintirna nyinani, jumajirniya martukajalu pungkupayi, jurtawartakajalu, jumajirna Jiijajmili walyja nyinapayi. Yiltarna Jiijajmili warrkamupurluka nyinani. Kumurlparniya nyakura ka kulilku, “Yilta Puulpa Jiijajmili walyja nyinani, Jiijajpa mirta junu yanu.” Kumurlparniya nyakura ka palunyakajalurniya mirtarniya jankaku. \v 18 Ngayuku walyjakaja! Kulirninparna Jiijaj Kurayijju-nyurranya maajalu pukurlju ngampurrju kanyilku. Palulyu.