\id MRK - Mpoto Bible Version \ide UTF-8 \h Mako \toc1 Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Mako \toc2 Mako \toc3 Mako \mt2 Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na \mt1 Mako \imt Ulongulelo \ip Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Mako nde chimu chaki cha itabu nchechi ya Lulagilu Lwahenu yeilowakeka “Injili.” Yeilongale womi waka Yesu Kristo panu pundema. Itabu heyi ilembakiki baada ja kupotela kwaka Yesu, na ikalembakiki na Matayo na Mako, Luka na Yohana. Chitabu chenu cha Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Mako nde chijipi kupeta itabu yokapi ncheche. Ihobhaleka kubha chitabu chenu nde chechabhi cha kutumbula kulembakeka pachilanda ja itabu yeniheyi ya Malobhi Manyahi, na chakalembakiki pachilanda ja hyaka 65 mbaka 70 kutumbu paakabhelakiki Yesu. Bhasomi bhamaheli, bhahobhale kubha chitabu chenu chakalembakiki ku muchi wa ku Loma kwa ndandi ja kubhatenda bhandu bhabhunhobhale Kristo bha konihoku ngabhauleka uhobhalelu wabho. \ip Mako mwene lihina laki lengi lakabhi Yohana Mako, akabhi akalongana na Mtumi Paulo na Banaba mu mahengu gha Lilobhi laka Chapanga. Nambu bhandu bhukumpwagiki liyaha, pala paakakotwiki kulongana na bhajaki mu mahengu ghabhu gha kuntumaki Chapanga, (Matendu 13:13). Hata bhela, chikahi pachapeta Mako akapiti kabheti na Banaba, (Matendu 15:37-39). Kabheti Mako akabhi nkochi wa pambipi waka Petulu, 1 Petulu 5:13. Nambu Mako akabhi nkombu nchoku chikahi Yesu patumbula lihengu lake. Bhasomi bhamahele bhahobhale kubha Mako akalembiki ulandilu ghoajowana akalongila Petulu na ghanihagha nde ghaghunjangati Mako kulemba Chitabu chenu. Mako mu Malobhi Manyahi, alongale kubha mbulwa waka Yesu na mabholu ghaka Yesu mu machobha gha kujomukela kwa ndema. \iot Ghaghabhihomu \io Mako achilangi chitabu chake, (Sula 1:1-13). \io Kabheti Mako alongale lihengu laka Yesu paakabhi ku Galilaya, (Sula 1:14-8:21). \io Kabheti alongale mwanja waka Yesu kujenda ku Yelusalemu, (Sula 8:22-10:52). \io Mako ajomule kwa kulemba malobhi ghaka Yesu paakabhi ku Yelusalemu, kupotela kwaka Yesu na kuhyoka, (Sula 11:1-16:8). \c 1 \s Yohana Mbatizaji abhatangazi bhandu kubhokana na Yesu Kristo \r Matayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28 \p \v 1 Aghagha nde Malobhi Manyahi ghaka Yesu Kristo, Mwana waka Chapanga. \v 2 Itumbwi ngati moghalembakike na mlota Isaya: \q “Chapanga akapwaghiki ‘Ananuntuma mbolu wangu akulongulyaje, \q jombe anaakulenganakya indela jako.’ \q \v 3 Mundu ajamali kulipololu akapwaghaje, \q ‘Ndenganakya indela jaka Bambo, \q ndenganakya payipetaje!’ ” \p \v 4 Yohana Mbatizaji atamika kulipololu, na konihoku abhabatiza bhandu. Akabhatangazya bhandu, “Ng'anambukaje na kughaleka mahoku ghinu na mbatizwaje nahuli Chapanga andekakya mahoku ghinu.” \v 5 Bhandu bhamaheli kuhuma ku Yudea na ku muchi wa ku Yelusalemu bhakapitiki kunja kunjowane Yohana. Bhakunjendi na kundandi mahoku ghabhu, na Yohana akabhabatizi mu Nkoka Yoludani. \p \v 6 Yohana akawatiki ingobhu yeyalenganakiki kwa mangoma gha chinyama chechilowakeka ngamia, na akakongiki ulamba wa chingokolu muchibhunu chaki. Chilebhi chaki chakabhi nzige na busi. \v 7 Yohana akabhatangazi bhandu, “Punyuma jangu nepani ahika mundu joabhi na makili kumbeta nenga. Ambaju hata nepani ngachembalika kujinama pahi na kumbopo mighoji ja magubasi ghaki. \v 8 Nepani nakumbatizi mwehapa kwa machi, nambu jombi anaambatiza kwa Roho Mhuhu.” \s Yesu abatizwa na kulengakeka \r Matayo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; Luka 4:1-13 \p \v 9 Machobha ghanihagha Yesu akahikiki kuhuma ku muchi wa ku Nazaleti inchi ja ku Galilaya, bhela akabatiziki na Yohana mu Nkoka Yoludani. \v 10 Yesu pahoghuka pela kuhuma mu machi, kunani kumahunde kukahowiki na Roho waka Chapanga akanhelali panani jaki ngati ngunda. \v 11 Na sauti jaka Chapanga jakajowaniki kuhuma kunani kumahunde jakapwaga, “Wehapa nde wa Mwanangu wenukupaliki. Nepani nyambakiki na wehapa.” \p \v 12 Palapala Roho waka Chapanga akundongwi Yesu kujenda kulipololu. \v 13 Konihoku akatemi machobha alobaini akalengakika na Shetani. Na hinyama ya muchitengu akatami nayu konihoku, na bhatumika bha kunani kwaka Chapanga bhakabhi bhuntumakila. \s Yesu abhakema bhalohi ncheche bhunjengalyaje \r Matayo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11 \p \v 14 Yohana paakabhi mu chifungo, Yesu akapiti ku Galilaya kutangaza Malobhi Manyahi ghaka Chapanga. \v 15 Akapwagha, “Chikahi chihikite,” na Ukolongwa waka Chapanga uheghalile. Ng'anambukaje na kughaleka mahoku na mughahobhalya Malobhi Manyahi. \p \v 16 Yesu paakabhi apeta mumaheku ja bahali ja ku Galilaya, akabhaweni bhalohi bhabheli. Simoni na mbeli waki Andulea bhakalobha homba kwa nkwabho. Kwa ndandi bhakabhi bhalohe.\fig Mundu akalobha homba kwa nkwabho|alt="A person fishing with a net" src="07 Fishing.jpg" size="col" ref="1:16"\fig* \v 17 Yesu akabhapwaghile, “Muhika nyengalyaje, na nepani ananuntenda kubha bhalohi bha bhandu.” \v 18 Na palapala bhakajilekiki mikwabhu jabhu na bhakunjengali Yesu. \p \v 19 Yesu paakapiti palongi pachokopi, akabhaweni Yakobo na Yohana, bhana bhaka Zebedayo. Na bhombi bhakabhi mkati mu ngalawa jabhu bhakalenganakya mikwabhu jabhu. \v 20 Yesu akabhalohiki, na bhombi bhakundei atati wabhu Zebedayo mu ngalawa papamu na bhahenga lihengu, bhakunjengali Yesu. \s Mundu joabhi na lijobhi \r Luka 4:31-37 \p \v 21 Yesu na bhabhulwa bhaki bhakapiti mbaka ku muchi wa ku Kapelenaumu, na palahika Lichobha la Sabato Yesu akajingi munyumba ja kuhimangani Bhayahude, na kutumbu kubhola. \v 22 Bhandu bhokapi bhabhunjowanili bhakakangichi namaa kubhola kwaki, maghambu ngachebholika ngati bhabhola bhabhu bha Shelia, nambu akalongi ngati mundu joabhi na lujiniku. \p \v 23 Palapala mundu joakamuliki na lijobhi, joakabhi mu nyumba ja kuhimangani Bhayahude jela, lakatumbwi kujamalila, \v 24 lakapwagha, “Wehapa wa Yesu wa ku Nazaleti, bho, upala kike kwitu tepani? Bho, upala kutukoma tepani? Tenga tukumanye wehapa wa nane, wehapa nde Mhuhu waka Chapanga!” \p \v 25 Yesu akandakali lijobhi jola akapwagha, “Tumbalaje chinunu! Umpita mundu hoju.” \p \v 26 Bhela palapala, lijobhi lela likanjeghi chihinduhindu mundu jola na mundu jola akajamali kwa sauti ngolongwa na kumpita. \v 27 Bhandu bhokapi bhabhabhi panipala bhakakangichi na kulalukanila, “Bho, aghagha henu mambu bhole? Bho, mabholu ghahenu? Mundu ajoju abhi na uwezu wa kughakanaki majobhi, na ghombi kunjowanela!” \p \v 28 Bhela malobhi ghaka Yesu ghakajaghani manyata ku inchi yokapi ya munkeghi ja Galilaya. \s Yesu abhalamiha bhandu bhamaheli \r Matayo 8:14-17; Luka 4:38-41 \p \v 29 Yesu na bhabhulwa bhaki bhakapitiki mu nyumba ja kuhimangani Bhayahude, na bhakalongini kujenda ku nyumba jaka Simoni na Andulea, najombi Yakobo na Yohana bhakapiti papamu nabhu. \v 30 Bhela, nkowanu wa chimbomba waka Simoni, akaghoni pachitanda akabhi na chitamu. Paakahikiki Yesu pela bhakumpwaghi lilobhi lenihele. \v 31 Yesu akanjendi mabhu jola, akankamwi chiwoku, na kunjangati kujema. Na chitamu hechi chikandekakili, na kutumbu kubhatumakila. \p \v 32 Pakamihi lyobha palajibhala, bhandu bhakundeti Yesu bhatamwa bhokapi na bhandu bhaghakamwi majobhi. \v 33 Bhandu bhokapi bha muchi ghonighola bhakalibhongini palubhanja palongi ja nyumba jela. \v 34 Yesu akabhalamihi bhandu bhamaheli bhabhabhi na hitamu yamaheli, akaghatopwi majobhi ghamaheli ghaghabhi nkati ja bhandu, kabheti ngacheaghalekiki majobhi kupwagha chindu maghambu ghakummanyiki kubha jombi nde nane. \s Yesu Atangaza ku Galilaya \r Luka 4:42-44 \p \v 35 Chilabhu jaki, pachibhombu Yesu akapiti pandu panga na bhandu kundobha Chapanga. \v 36 Simoni na bhajaki bhakapiti kumpalapala. \v 37 Pabhakumbweni, bhakampwaghile, “Kila mundu akupalapala wehapa.” \p \v 38 Yesu akabhapwaghile, “Tumboka ku michi jengi ja pambipi nakatangaza na konihoku, maghambu nhikiki kwa lihengu leniheli.” \p \v 39 Yesu akapiti kila pandu ku Galilaya hoku, akatangaza mu nyumba ya kuhimangani Bhayahude na kughatopo majobhi. \s Yesu ang'olola mundu joabhi na malohi \r Matayo 8:1-4; Luka 5:12-16 \p \v 40 Lichobha limu mundu jumu joakabhi na malohi akunjendi Yesu, na kunchikamila na kundobha. “Anaupai, uweza kung'olola.” \p \v 41 Yesu akumboni chiha, akahatambwi chiwoku chaki, akankamwi na kumpwaghila, “Mbala! Ugholulikaje!” \v 42 Palapala chitamu cha malohi chikandekaki mundu jola, na akagholulike. \v 43 Bhela Yesu akumpwaghi ujendaje na kunkanakila, \v 44 “Ulingalya, koujenda hoku ngawampwaghi mundu jokapi jola chindu ache chenukutendi wehapa. Nambu ujenda ukalilangiha kwaka mpenganyambiku na ukabhoha nyambiku kwa ndandi ja kulama kwaku ngati moakalaghalaki Musa nahuli kulilangi kubha ulamike.” \p \v 45 Bhela, mundu jola akabhokiki na kutumbu kutangaza malobhi ghala pandu pokapi, na kutangaza mambu ghamaheli mbaka ikantendiki Yesu ngayijingi hotuhotu ku muchi wokapi ghola. Ikampaliki kutama kunja, pandu pa kanjika. Papamu na ghanihagha bhandu bhakunjendi kuhuma ipambala yokapi. \c 2 \s Yesu Andamiha Mundu Joatengwiki \r Matayo 9:1-8; Luka 5:17-26 \p \v 1 Machobha nga ghinge Yesu akakelewiki kabheti ku Kapelenaumu, bhandu bhakamanyiki kubha akabhi kunyumba. \v 2 Bhela, bhakahikiki bhandu bhamaheli namaa mbaka jakahobhiki mbekenyu mkati mbaka na kunja ja pundyangu. Yesu akabhi akabhatangazya malobhi ghaki. \v 3 Chikahi chenihechi bhandu ncheche bhakundetiki mundu joatengwiki kwaka Yesu. \v 4 Maghambu gha kutwele kwa bhandu, ngachebhaweziki kumpeleka mbaka paakabhi Yesu. Bhela bhakahotwi kunani ja nhwagala wa nyumba pandu pala paakajemiki Yesu. Pabhakapatiki mbekenyu bhakunheli ntamwa jola koni aghoni panani ja ulele, palongi jaka Yesu. \v 5 Yesu paakaweni uhobhalelu wabhu, akumpwaghi mundu joatengwiki jola, “Mwanango, ulekakiwi mahoku ghaku.” \p \v 6 Bhabhola bhakumu bha Shelia, bhabhakabhi panipala bhakaholali mu mitima jabhu, \v 7 “Bho, aweza bhole kulonge bhenibhela? Antondola Chapanga! Bho, nde nane joaweza kulekake mahoku nambu jumu pela, yani Chapanga?” \p \v 8 Palapala Yesu akamanyiki maholalelu ghaghabhi mkati ja mitima jabhu, akabhapwaghile, “Bho, maghambu kiki muholale ghanihagha mu mitima jino? \v 9 Henu lelipepwiki nakanopi lako, kumpwaghi mundu joatengwiki ajoju, ‘Ulekakiwi mahoku ghaku,’ au kumpwaghi, ‘Jujmukaje! Utola uleli waku ujendaje’? \v 10 Nambu mbala mmanya kubha Mwana waka Mundu abhi na lujiniku lwa kubhalekake bhandu mahoku ghabho pani pundema.” Panihapa akumpwaghi mundu joatengwiki jola, \v 11 “Nukupwaghi, ujemaje, utola uleli waku na ujendaje kunyumba jaku!” \p \v 12 Bhandu bhokapi bhakabya bhalingalila, mundu jola akajemiki na kutola uleli waki na kujenda. Bhandu bhala bhakakangichi na kundumbali Chapanga, bhakapwaghaje, “Ngachetulabhali kubhona chindu ngati cheniheche!” \s Yesu ankema Lawi anjengalyaje \r Matayo 9:9-13; Luka 5:27-32 \p \v 13 Yesu akapiti kabheti mu maheku ja Bahali ja Galilaya. Bhandu bhamaheli bhakanjengalile, najombi akatumbwi kubhabhola. \v 14 Yesu papetikaje, akumbweni Lawi mwana waka Alufayo, atami mu nyumba ya kujope kode. Yesu akumpwaghi, “Unyengalyaje!” Lawi akajemiki na kunjengalela. \p \v 15 Panakatai, Yesu akatami mu nyumba jaka Lawi, kula chilebhe. Bhajopa kode bbhamaheli na bhana mahoku bhamaheli bhakabhi bhujengali Yesu. Na bhamaheli bhabh bhakatami papamu na Yesu na bhabhulwa bhaki bhakakula chilebhe. \v 16 Bhela, bhabhola bhangi bha Shelia bhabhabhi Mafalisayo bhabhakabhi panipala pabhumbonika Yesu akula chilebhi papamu na bhajopa kode na bhandu bhana mahoku, bhakabhalaluki bhabhulwa bhaki, “Bho, maghambu kiki akula papamu na bhajopa kode na bhana mahoku?” \p \v 17 Yesu paakajowini, akabhapwaghile, “Bhandu bhangakulwala ngachebhumpala sing'anga, bhandu bhabhumpala sing'anga bhabhalwala. Ngachenhikiki kubhaloha bhandu bhambone, nambu nhikiki kubhaloha bhandu bhana mahoku.” \s Lilobhi la kukonga \r Matayo 9:14-17; Luka 5:33-39 \p \v 18 Bhabhulwa bhaka Yohana Mbatizaji na Mafalisayo bhatendika kukonga. Bhela, bhandu bhakahikiki kundaluki Yesu, “Bho, maghambu kiki bhabhulwa bhaka Yohana Mbatizaji na bhabhulwa bha Mafalisayo bhakonga, nambu bhabhulwa bhaku ngachebhakonga?” \p \v 19 Yesu akabhayangiki, “Bho, bhabhakokakiki paukwate bhapalakika le kukonga koni bambo ukwate abhi papamu nabho? Chikahi chokapi chebhakubha na bambo ukwati ngachebhapalika kukonga. \v 20 Nambu chikahi anachihika ambapu bambo ukwate anaabhohakika kwabho, chikahi chenihechi nde pabhikongaje. \p \v 21 “Nga mundu joaloka chilaka cha ingobhu jahenu mu ingobhu ja mwande. Ngati anabhatehi bhenibhela, chilaka chikachuka kuhuma mu ingobhu ja mwandi jela, na ingobhu heji anajikachuka nakanopi. \v 22 Kabheti nga mundu joaweza kujeghe divai jahenu mu mifuku jejilenganakiki na chingokolu cha mwande. Ngati anabhatehi bhenibhela, divai jela jitenda kututumuka na kukachula mifuku jela na divai je kujitika. Divai jahenu bhajeghe mu mifuku jahenu!” \s Lilobhi panani la Lichobha la Sabato \r Matayo 12:1-8; Luka 6:1-5 \p \v 23 Lichobha limu la Sabato, Yesu na bhabhulwa bhaki bhapetika mu mighonda ja ingano. Pabhakabhi bhajenda mwindela, bhabhulwa bhaki bhakatumbwi kuheketa mapukutu gha ingano. \v 24 Bhela, Mafalisayo bhakundaluki Yesu bhakapwaghaje, “Ulingalyaje! Bho, mbona bhabhulwa bhaku bhahenga lijambu ambalu ngachelipalika kuhenga mu Lichobha la Sabato?” \p \v 25 Yesu akabhayangiki, “Bho, ngachemsomiki moakatendi Daude, papamu ja bhajaki chikahi pabhakabhi na injala? \v 26 Daude akajingi mu Nyumba jaka Chapanga, na kula mabumunda jejabhekakiki kwa ndandi ja nyambiku kwaka Chapanga. Lilobhi leniheli lakahengakiki chikahi Abisali paakabhi Mpenganyambiku Nkolongwa. Na bhapenganyambiku kanjika jabhu nde bhabhakabhi bhapalakika kula mikati jela. Nambu Daudi akakuliki na kubhapeke bhajake.” \p \v 27 Bhela Yesu akabhapwaghile, “Lichobha la Sabato libhekakiki kwa ndandi ja bhandu, nga bhandu kwa ndandi ja Lichobha la Sabato. \v 28 Bhela, Mwana waka Mundu nde Bambo wa Lichobha la Sabato.” \c 3 \s Yesu andamiha mundu joatengwiki chiwoku \r Matayo 12:9-14; Luka 6:6-11 \p \v 1 Yesu akajingi kabheti mu nyumba ja kuhimangani Bhayahude, na mkati mola akabhi mundu joatengwiki chiwoku. \v 2 Monimola, bhandu bhangi bhundingalya Yesu ngati andamiha mundu jola mu Lichobha la Sabato, nahuli bhapata ndandi ja kuntakila. \v 3 Yesu akumpwaghi mundu joatengwiki chiwoku jola, “Uhika pachilanda pambano.” \v 4 Bhela, akabhalaluki anana, “Bho, wichu le kwa Lichobha la Sabato kuhenga ghambone au kuhenga mahakau, kujilamiha roho au kujikoma?” \p Nambu bhombi bhakatumbi chinunu. \v 5 Yesu akabhalingali bhandu bhokapi kwa inyela na kuhakalila kwa ndandi ja kunonopa mitima jabhu. Bhela akampwaghi joakatengwiki chiwoku jola, “Uhatambula chiwoku chako!” Na jombi akahatambwi chiwoku chaki na akalamike. \v 6 Palapala Mafalisayo bhakapitiki kunja, bhakahimangini na bhahemba bhaka Helode, bhajetanganya kulonda indela ja kunkoma Yesu. \s Lipogha la bhandu mumaheku ja nhwanga \p \v 7 Yesu akabhokiki panipala papamu na bhabhulwa bhaki, akajenda mumaheku ja Nhwanga Galilaya na bhandu bhamaheli bhakunjengalili kuhuma ku Galilaya, ku Yudea, \v 8 ku Yelusalemu, ku Idumea na kwihi ja Nkoka Yoludani, ku Tilo na ku Sidoni. Bhandu bhanihabha bhokapi bhunjendila Yesu ndandi bhakajowini mambu ghamaheli ghaakahengiki Yesu. \v 9 Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki bhumbekila ngalawa jimu, nahuli lipogha la bhandu ngalwanhinya. \v 10 Ndandi akabhi alabhalamihi bhandu bhamaheli, na bhatamwa bhokapi bhatendika kukangana nahuli bhunkamulaje. \v 11 Na bhandu bhabhabhi na majobhi pabhumbweni, bhakalihawi pahi palongi jaki na kujamalila, “Wehapa nde wa Mwana waka Chapanga!” \p \v 12 Nambu Yesu akaghalakali kwa makili majobhi ngaghabhapwaghi bhandu kubha jombi nane. \s Yesu abhahaghu mitumi komi na bhabheli \r Matayo 10:1-4; Luka 6:12-16 \p \v 13 Yesu akakweliki ku chitombi, na akabhalohiki bhandu bhaakabhapaliki mwene. Na bhombi bhakunjengalile, \v 14 najombi akabhahawi bhandu komi na bhabheli bhaakalohiki mitumi. Akabhapwaghi anana, “Nunhaghwi mabhanganya mbya papamu na nepani. Ananuntuma mwakatangazya bhandu Malobhi Manyahi. \v 15 Na mwiweza kughatopo majobhi.” \p \v 16 Bhela, bhandu bhaakahaghwi komi na bhabheli bhakabhi abha, Simoni joapata lihina la Petulu kuhuma kwaka Yesu, \v 17 Yakobo na Yohana, bhana bhaka Zebedayo Yesu akabhapeki bhalongu bhabheli habha lihina la Boanelige, ndandi jaki “Bhana bha Kulundamila,” \v 18 Andulea na Filipo, Batolomayo na Matayo, Tomaso na Yakobo mwana waka Alufayo, Tadayo na Simoni joalowakika Zelote ndandi jaki mundu wa kukomanela inchi jake. \v 19 Na Yuda Isikalioti ambaju nde joang'anambuka Yesu. \s Yesu na Belizebuli \r Matayo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10 \p \v 20 Bhela Yesu akapiti kunyumba. Bhandu bhakalibhongini kabheti, mbaka Yesu na bhabhulwa bhaki ngapabhapatiki mbekenyu ja kula chilebhe. \v 21 Bhela, bhalongu bhaki pabhajowana malobhi ghanihagha bhakabhokiki kujenda kuntola maghambu bhandu bhakabhi bhapwagha, “Ajoju mwanamangongo.” \p \v 22 Na bhabhola bha Shelia bhabhahumila ku Yelusalemu bhakapwaghiki, “Ajoju abhi na Beelizebuli ndandi jaki Nkolongwa wa majobhi! Kabheti aghatopo majobhi kwa makili ghaka nkolongwa wa majobhi.” \p \v 23 Panihapa Yesu akabhalohiki, na akabhapwaghi kwa malenganesu, “Bho, Shetani aweza bhole kuntopo Shetani njake? \v 24 Ngati ukolongwa ghumu ulekangini mapogha ghaghakomana, ukolongwa hoghu ngautamakile. \v 25 Kabheti ngati bhalongu bha nyumba jimu bhaghabhaniki mapogha ghaghakomana ulongu hoghu ngautamakile. \v 26 Na bhela, ngati Shetani na majobhi ghaki anabhatumbwi kukomana bheni kwa bheni, ngabhatamakile nambu ujomukelu wabhu uheghalile. \p \v 27 “Nga mundu joaweza kujingila mu nyumba jaka joabhi na makili na kunyaghu hindu yaki. Mbaka ankonga hoti mighoji mundu joabhi na makili jola. Panihapa nde aweza kunyaghu hindu yaki. \p \v 28 “Numpwaghi chakaka, bhandu anabhalekakiwa mahoku ghabhu na matondu ghabhu kwa kuntondola Chapanga. \v 29 Nambu mundu jokapi joantondola Roho Mhuhu, Chapanga ngaandekake mahoku ghaki mileli, ndandi akubha na lihoku la mileli.” \v 30 Yesu akalongi bhenibhela maghambu bhandu bhumpwaghila, “Abhi na lijobhi.” \s Amabhu na bhalongu bhaka Yesu \r Matayo 12:46-50; Luka 8:19-21 \p \v 31 Amabhu waka Yesu na bhalongu bhaki bhakahikiki panipala, na kujema kunja, bhakumpelaki ubholu wa kundoha. \v 32 Lipogha la bhandu lakatami panipala kumuyongolota Yesu. Bhela mundu jumu wabhu akumpwaghi Yesu, “Amabhu waku na bhalongu bhaku na bhalombu bhaku bhabhi kunja, bhukulonda.” \p \v 33 Yesu akabhapwaghile, “Bho, mabhu wangu nepani na bhalongu bhangu nde akanane?” \v 34 Panihapa akabhalingali bhandu bhabhatami kumuyongolota na kupwagha, “Ndingalya! Bhanganya abhabha nde akamabhu bhangu na bhalongu bhangu. \v 35 Mundu jokapi joatenda mapalu ghaka Chapanga, jonihoju nde mbeli wangu, ndombu wangu na mabhu wangu.” \c 4 \s Lilenganesu laka mpanda \r Matayo 13:1-9; Luka 8:4-8 \p \v 1 Yesu atumbwi kabheti kubhola mumaheku ja bahali ja Galilaya. Lipogha la bhandu lakatehi kumuyongolota hata bhela ikampaliki ajingala mu ngalawa na kutama monihomu. Bhandu bhokapi bhakatamani mumaheku ja bahali. \v 2 Yesu akatumbwi kubhola mabholu ghaki ghamaheli kwa malenganesu, na mu mabholu ghaki akapwaghiki: \p \v 3 “Njowanyaje! Mundu jumu akapiti kukweta imbeju. \v 4 Pakwetika imbeju, imbeju jengi jakaabhuki pindela, ijuni yakahikiki na yakakuliki. \v 5 Jengi jakaabhuki pa maganga panga na luhombi lwamaheli. Ndandi luhombi ngapalwabhi lwamaheli jakabhonakini kumela manyata. \v 6 Lyobha palabhaliki, jakanyaliki na kujoma, ndandi mikegha jaki ngachejabhi na makili, najombi jakanyaliki na kujoma. \v 7 Jengi yakahabhuki mu mikongu ja miha, na miha yela yakakoliki na kuyihinya najombi ngachejapambiki mapambiku. \v 8 Jengi jakahabhuki pa luhombi lunyahi, jakameliki, jakakoliki na jakapambiki. Jimu selasini, jimu sitini, na jengi mia moja.” \p \v 9 Hela akabhapwaghi, “Joabi na makutu na ajogwanaje!” \s Ndandi ja kulonge kwa malenganesu \r Matayo 13:10-17; Luka 8:9-10 \p \v 10 Yesu paakabhi kanjika jaki, bhandu bhangi bhabhunjowini bhakunjendi papamu na bhabhulwa bhaki komi na bhabheli, na kumpwaghi abhayekulya malengenesu ghala. \v 11 Na jombi akabhapwaghi, “Mwabhanganya mpatiki kumanya ghaghilihiiki gha Ukolongwa waka Chapanga, nambu bhabhabhi kunja bhalibhola yeniheyi kwa malengenesu pela, \v 12 nahuli, \q ‘Bhalingaje chakaka, \q nambu ngabhibhona. \q Bhajowanaje chakaka, \q nambu ngabhimanya. \q Nanga bhela, bhakabya bhung'anambuki Chapanga, \q najombi akabya abhalekakile.’ ” \s Yesu ayeku malenganesu ghaka mpanda \r Matayo 13:18-23; Luka 8:11-15 \p \v 13 Bhela Yesu akabhalalukile, “Bho, mwanganya le ngachemmanyi ndandi ja malengenesu aghagha? Bho, mwimanya bhoo henu ndandi ja malenganesu ghange? \v 14 Mpanda alipanda Lilobhi laka Chapanga. \v 15 Bhandu bhangi bhabhi ngati bhandu bhabhabhi mwindela molapandakiki Lilobhi. Nambu pabhalijowana pela Shetani ahika kulitola Lilobhi lelipandakiki mu mitima jabhu. \v 16 Bhandu bhangi bhabhi ngati imbeju yeyapandakiki pa maganga. Pabhalijowana pela Lilobhi laka Chapanga bhalijopa kwa chiheku. \v 17 Nambu ngapalajingi na kumela mikyegha mu mitima jabhu. Bhalikamulaki kwa chikahi kichokope, anaghapitali mang'ahiku, na kubhatende mahakau kwa ndandi ja Lilobhi lela bhalileka. \v 18 Bhandu bhangi bhabhi ngati imbeju yeyahabwiki pa mikongu ja miha. Bhombi bhalenganeswa na bhandu bhabhalijowana Lilobhi heli, \v 19 nambu kubhokana na choghohi cha pundema panu, kupala hindu yamaheli na kutokulela hindu yamaheli ya hyegha bhapata bhombi na kulihinya Lilobhi heli, na bhombi ngachebhahenga ngati Lilobhi molipalila. \v 20 Nambu bhandu bhangi bhabhi ngati imbeju yeyapandakiki mu luhombi lunyahi. Bhombi bhalijowane Lilobhi heli na kulijopalela, na kubheleka mapambiku: Jimu selasini, jengi sitini na jengi mia moja.” \s Ulenganesu wa taa jejikupakiki \r Luka 8:16-18 \p \v 21 Yesu akajendali kubhapwagila, “Bho, bhandu le bhaweza kujipambaki taa na kujibheka nkati ja nyumba na kujiyekale mu lidebi au kwihi ku chitanda? Ngabhela! Bbajibheka pa kinala. \v 22 Bhela, kila chechihiyakiki anachiyekuliwaje, na kila chekiyekaliwi anachibhonikana palanga. \v 23 Joabhi na makutu na ajowanaje!” \p \v 24 Akabhapwaghi kabheti, “Njowanakya wichu ghamughajowana! Chipemu chelachela chemwapeme bhandu bhangi, chenihechi nde cheanampemiwa mwehapa nanamu, na kujonjukewa nakanopi. \v 25 Maghambu joabhi na chindu anaajonjukiwa nakanopi, na jwangakubha na chindu, hata chela cheabhi nachu anachinyaghuliwaje.” \s Malenganesu gha imbeju jejimela \p \v 26 Yesu akajendali kupwagha, “Ukolongwa waka Chapanga ulengana na mundu joapanda imbeju mungonda. \v 27 Ikilu aghonela, muhi akubha mihu na chikahi cheniheche imbeju jimela na kukola. Jombi ngachemanya chechihengakeka. \v 28 Mimea jeni jitundu muluhombi jikola na kubheleka. Itumbu kutunduli mahamba machoku machoku, mapukutu na ujomukelu weni mapambiku na imbeki mkati jaki. \v 29 Imbeju payikoma, ndemi jola atola chisenga na atumbu kuhuna maghambu chikahi cha mahuno chihikike.” \fig Mundu joahuna mahunu kwa chisenga|alt="A person harvesting grain with a sickle" src="12 Sickle.jpg" size="col" ref="4:29"\fig* \s Ulenganesu wa imbeju njoku jejilowakeka haladali \r Matayo 13:31-32,34; Luka 13:18-19 \p \v 30 Yesu akapwaghiki kabhete, “Bho, Ukolongwa waka Chapanga ulengana na kyane? Bho, tulandila kwa indela bhole? \v 31 Ulengana na imbeju jejilowakeka haladali, jejibhi njoku kupeta imbeju yokapi yebhakweta bhandu mu mighonda. \v 32 Nambu anaukwetiki umela na kubha mmea ukolongwa kupeta mimea jokapi ja mungonda. Mambandi ghaki ghakubha makolongwa hata ijuni iweza kuchenga mihui momu jene.” \p \v 33 Yesu akapwaghi malobhi ghaki kupete malenganesu ghangi ghamaheli. Ngati mobhamanyilaje nde moajendalya kubhapwaghi Ukolongwa waka Chapanga. \v 34 Ngachealongila nabhu chokapi panga kutumi malenganesu. Nambu pabhila na bhabhulwa bhaki kanjika abhapwaghila ndandi ja kila ulenganesu. \s Yesu akanaki chanangunga \r Matayo 8:23-27; Luka 8:22-25 \p \v 35 Pakamihi ja lichobha leniheli, Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Tulombuka nhwanga, tujenda kwihe.” \v 36 Bhela bhabhulwa bhaki bhakalitawiki lipogha la bhandu, bhakajingi mu liboti moakabhi Yesu na kubhoka papamu. Na kabheti bhandu bhangi bhakunjengali kwa ngalawa yengi. \v 37 Bhela, chanangunga chakatumbwi kubuluma, na mbelu ukatumbwi kujilapu ngalawa jela, na ngalawa jakatumbwi kutwele machi.\fig Liboti lilapulika na mbelu|alt="A boat in a storm" src="09 Boat in Storm.jpg" size="col" ref="4:37"\fig* \v 38 Yesu akabhi kunyuma ja ngalawa, aghoni panani ja pilo. Bhela bhabhulwa bhaki bhakunjumwi na kumpwaghila, “Mbola, ngacheukubhina mtima kubha tepani tupotela!” \p \v 39 Akajumwiki na kukenjuki mpongu ghola, na majegha gha munhwanga ghala, “Tumbalaje!” Palapala mpongu ukatondiki, na kupola nakanopi. \v 40 Bhela Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Bho, maghambu kiki njoghopa? Bho, mwakona ngachembi na uhobhalelu?” \p \v 41 Na bhombi bhakajowipi namaa, koni bhakalalukanya, “Bho, ajoju henu nane? Mbaka mpongu na majegha yuntii!” \c 5 \s Yesu andamiha mundu joabhi na majobhi \r Matayo 8:28-34; Luka 8:26-39 \p \v 1 Yesu na bhabhulwa bhaki bhakahiki ku inchi ja Bhagelasi, kwihi ja bahali ja Galilaya. \v 2 Chikahi Yesu pahuluka mu ngalawa, akahimangini na mundu jumu joakabhi na majobhi akahumila mumatengele. \v 3 Mundu jonihojo atamika mumatengele. Wala ngacheakabhi mundu jowezika kunkonga kabheti hata kwa minyololo. \v 4 Machobha ghamaheli bhunkongika kwa pengu na minyololo nambu chikahi chokapi awezika kuheketa minyololo na kutunyu pengu yene. Wala njeta mundu joakabhili na makili gha kuweza kunkamula. \v 5 Ikilu na muhi atamika mumatengele na mwitombi, koni akalapula njobhela na kulicheku chekula kwa maganga. \p \v 6 Paakumbweni Yesu cha kutali, akunkembalili na kunchikamila palongi jake, \v 7 akalehi kwa sauti ngolongwa, “Ne nukutehi kyane! Bho, wehapa le wa Yesu, Mwana waka Chapanga, joabhi kunani kumahunde? Kwa lihina laka Chapanga, nukulobha ngawing'aha!” \v 8 Akapwaghiki hhenhihela ndandi Yesu akabhi ampwaghi, “Lijobi, umboka mundu hojo.” \p \v 9 Panihapa, Yesu akundalukile, “Bho, lihina laku wa nane?” \p Na jombi akamuyangiki, “Lihina langu ‘Legioni,’ maghambu tubhi bhamaheli.” \v 10 Panipala lijobhi jola akumpembalaki Yesu ngaantopola pa inchi jenijela. \p \v 11 Kukabhi lipogha likolongwa lwa magholobhe pambipi ja punhelelo wa pachitombi bhakadimaje. \v 12 Bhela majobhi ghala ghumpembali Yesu, “Utulaghalakya tukajingala mu magholobhi ghala.” \v 13 Yesu akajetakili. Bhela majobhi ghakumpitiki mundu jola, na kughajingi magholobhi ghala. Lipogha lokapi la magholobhi ngati elufu ibheli ghakahelalaje punhelelo kujenda kunhwanga na kujingi mu bahali na kuwa. \p \v 14 Bhadima bha magholobhi bhala bhakatiliki, bhakakembili kumbwane na kwijiji kubhatangazi bhandu mambu ghanihagha. Na bhandu bhakahikiki kulinga chechipitalile. \v 15 Pabhahika kwaka Yesu, bhakumbweni mundu joakabhi na lipogha la majobhi, atami pahi, awati ingobhu abhi na malangu ghaki wichu, bhakajowipe. \v 16 Bhandu bhabhaghabhona mambu ghaghapitalile bhakabhapwaghi bhandu bhangi ghaghahengakiki kwaka mundu joakabhi na majobhi jola, na ghaghapitali kwa magholobhi ghala. \p \v 17 Bhela bhakatumbwi kundobha Yesu abhokaje pa inchi jabho. \p \v 18 Yesu pajingala mu ngalawa, mundu joampiha majobhi akunjopiki anjetakya kujenda nako. \p \v 19 Nambu Yesu akunkanili. Akumpwaghila, “Ujenda kunyumba kwa bhalongu bhaku, ukabhapwaghila mambu ghokapi Bambo ghaakuhengile na ntundu moakubhoni chiha.” \p \v 20 Bhela, mundu jola akapiti na kutumbu kutangaza ku Dekapoli kwoha, mambu ghokapi Yesu ghaakunhengile. Bhandu bhokapi bhabhajowini bhakakangiche. \s Yesu andamiha mbomba na mwali jumu \r Matayo 9:18-26; Luka 8:40-56 \p \v 21 Yesu akalombwiki kabheti upambala wa kabheli wa bahali kwa ngalawa. Pahika pe kwihi lipogha la bhandu lakalibhongini palongi jaki, najombi akajemiki munkeghi ja bahali. \v 22 Panihapa akahikiki mundu jumu joalowakika Yailo, joakabhi nkolongwa wa nyumba ja kuhimangani Bhayahude. Paakumbweni Yesu, akaheghali na kuchikama pamagholu ghake, \v 23 akumpembali namaa akapwaghaje, “Kamwali wangu nchoku nde mtamwa pambipi kupotela. Chondi kambokaje, ukumbekila mabhoku ghaku nahuli apata kulama.” \p \v 24 Bhela, Yesu akabhokiki papamu nako. Bhandu bhamaheli bhakunhinyiki kila upambala. \p \v 25 Papuje akabhi mbomba jumu joakabhi na chitamu cha kupita mwahi kwa chikahi cha hyaka komi na ibheli. \v 26 Mbomba jonihojo akabhi ang'ahakiki kwa akasing'anga bhamahele. Koni akabya atumili hindu yaki yokapi, ngacheapepukile na hali jaki jakajendali kubha nga wichu. \v 27 Mbomba hoju paakajowini Yesu abhalamiha bhandu, akapekalaki pa lipogha la bhandu kuhuma kunyuma, na kukamula ingobhu jaka Yesu. \v 28 Akatendiki bhenibhela, maghambu akalipwaghi mweni muntima waki, “Anangamwi ingobhu jaki pela, ananamaje.” \p \v 29 Pakamula pe ingobhu jaka Yesu na mwahi ukakotwike, na palapala akaliweni hyegha jaki jilamike. \v 30 Palapala Yesu akamanyiki kubha makili ghaki ghumbokiki. Akaling'anambuki lipogha la bhandu lela na kubhalalukila, “Bho, nde nane joakamwi ingobhu jango?” \p \v 31 Bhabhulwa bhaki bhakayangike, “Ubhona bhandu mobhakuhinyila. Bho, mbona ulaluki nane joakukamwile?” \p \v 32 Nambu Yesu akajendali kulingalila ipambala yokapi nahuli ambona mundu joahengiki ghanihagha. \v 33 Panihapa mbomba jola, koni akabya amanyi ghaghumpatiki, akapitali palongi koni abhaghaja kwa choghohi, akalihawi pahi palongi jaka Yesu, na kulanda uchakaka wokapi. \v 34 Yesu akumpwaghile, “Kamwali wangu, uhobhalelu waku ukulamihe. Ujenda kwa lukwale, ulama nakanopi chitamu chaku heche.” \p \v 35 Yesu paakabhi akona kulongela, bhakahikiki bhandu kuhuma kunyumba jaka Yailo nkolongwa wa nyumba ja kuhimangani Bhayahude, na kumpwaghi Yailo, “Kamwali waku apotile. Bho, maghambu kiki ujendale kung'aha Mbola?” \p \v 36 Nambu Yesu paakajowini malobhi ghabhalongila bhandu, akumpwaghi nkolongwa wa nyumba ja kuhimangani Bhayahude jola, “Ngawijoghopa, uhobhalya pela.” \v 37 Yesu ngacheapahi mundu jongi jokapi jola ejenda naku nakanopi jaka Petulu, Yakobo na Yohana ndongu waka Yakobo. \v 38 Ebhahika kunyumba jaka Yailo, Yesu akajowini njobhela na bhandu bhakalelaje na kuombuleza kwa sauti ngolongwa. \v 39 Pajingala mkati, akabhapwaghi, “Bho, maghambu kiki njobhela na ilelo? Kamwali ngacheapotile, nambu atehi kughone pela.” \p \v 40 Nambu bhombi bhakunhekiki namaa. Akabhapihiki bhokapi kunja, akabhatohi tati waki na mabhu waki na bhabhulwa bhaki bhatatu, bhakajingi kuchumba koakabhi kamwali jola. \v 41 Bhela akunkamwi chiwoku na kumpwaghi, “Talita komi,” ndandi jaki, “Kamwali, nukupwaghi ujumukaje!” \p \v 42 Palapala mwali jola akajemiki na kutumbu kujenda. Kamwali hoju akabhi na hyaka komi na ibheli. Panihapa bhandu bhakakangichi nakanopi. \v 43 Yesu akabhakanaki ngabhampwaghi mundu jokapi jola lilobhi lenihele. Bhela akabhapwaghi bhumpekya chilebhi mwali jola. \c 6 \s Bhandu bhunkana Yesu ku Nazaleti \r Matayo 13:53-58; Luka 4:16-30 \p \v 1 Yesu akabhokiki panihapa na kujenda ku chijiji chaki, koni bhabhulwa bhaki bhakunjengalyaje. \v 2 Palahika Lichobha la Sabato Yesu akajingi mu nyumba ja kuhimangani Bhayahude na kutumbu kubhola. Bhandu bhamahele bhabhunjowini bhakakangachi, bhakapwaghaje, “Bho, aghapatiki kwaku mambu hagha ghalongela? Lingalyaje, nde mbulau bholi ajeji jeapekiwi mundu ajojo? Kabheti ahenga bholi ngangachu ayeyi ikolongwa kwa mabhoku ghake? \v 3 Bho, hajo le nga selemala jola, mwana waka Malia, na ndongu wabhu aka Yakobo, Yusufu, Yuda na Simoni? Akalombu bhaki si bhatamani papitu pane?” Bhela bhakatehi kunkana. \p \v 4 Yesu akabhapwaghile, “Mlota waka Chapanga ajetakalewa pandu pokapi, nambu nga mu inchi jaki mweni, kwa bhalongu bhaki na bhandu bha munyumba jaki.” \p \v 5 Yesu ngacheaweziki kutenda ngangachu panihapa, nambu akabhabheki mabhoku bhatamwa bhachokopi, na kubhalamiha. \v 6 Yesu akakangichi namaa, kwa kulepalela kuhobhale kwabho. \s Yesu abhatuma bhabhulwa bhaki komi na bhabheli \r Matayo 10:5-15; Luka 9:1-6 \p Na panihapa Yesu akaijendili ijiji ya pambipi jaki na kubhabhola bhandu. \v 7 Akabhalohiki bhabhulwa bhaki komi na bhabheli, na kutumbula kubhatuma bhabheli bhabheli. Akabhapeki amuli ja kutopo majobhi. \v 8 Akabhalaghalaki, “Ngamwitogho chindu chokapi kwa ndandi ja mwanja winu nambu nyamula imbeu pela. Ngamwitogho chilebhi, wala nkoba, wala mbija mu chibhuno. \v 9 Muwata magubasi, nambu ngamwitogho ingobhu ja kung'anambula.” \v 10 Kabheti akabhapwaghi, “Pandu pokapi bhandu pabhanjopalya panyumba, mwakatamanya pandu panihapa mbaka pamwibhokaje. \v 11 Pandu pokapi pabhikana kunjopalela au kunjowanela, mkabhokanyaje na kukung'unda luhombi mu magholu ghinu, nahuli kubhalangi kubha bhakaniki ubholu waka Chapanga!” \p \v 12 Bhela bhakabhokiki, na kubhatangazi bhandu bhang'anambukaje na kughaleka mahoku. \v 13 Bhakaghatopwi majobhi ghamaheli. Na bhakabhapakiki mahuta bhatamwa bhamaheli, na bhatamwa bhakalamike. \s Kupotela kwaka Yohana Mbatizaji \r Matayo 14:1-12; Luka 9:7-9 \p \v 14 Panihapa Nkolongwa Helode akajowini malobhi ghanihagha, ndandi bhandu bhamahele bhalongalya ngangachu yaka Yesu pandu pokapi. Bhandu bhangi bhakapwaghiki, “Ajoju Yohana Mbatizaji ahyokiki kuhuma kwa bhakuwa! Nde ndandi abhi na makili gha kuhenga hindu ya kukangacha.” \p \v 15 Bhangi bhakapwaghiki, “Mundu ajoju nde Eliya.” \p Bhangi bhakapwaghiki, “Ajoju nde mlota au nde ngati jumu wa bhalota bhaka Chapanga bha mwande.” \p \v 16 Nambu Helode paakajowini malobhi ghanihagha akapwaghiki, “Jonihoju nde Yohana. Nakunhekiti mmutu, nambu ahyokike!” \v 17 Akaholali bhenibhela ndandi pa machobha gha kunyuma Helode akabhohiki amuli Yohana Mbatizaji akamulikaje, na kunkonga muchifungo. Helode akahengiki bhenibhela kwa ndandi jaka Helodia joakabhi nhwanu waka Filipo ndongu waki. Papamu na ghanihagha Helode akaamwi kuntoghola Helodia. \v 18 Yohana akabhi ampwaghi Helode, “Ngacheutahi wichu kuntogho nhwanu waka ndongu wako.” \p \v 19 Bhela Helodia, nhwanu waka nkolongwa akunhakali namaa Yohana, akapaliki kunkoma, nambu ngacheawezike. \v 20 Helode akunjowipi Yohana ndandi akamanyiki kubha Yohana mundu wamboni na mhuhu, na bhela akundendiki. Helode akapaliki kunjowane Yohana, na hata baada ja kujomo kunjowanela, ngacheakamanyi cha kutenda. \p \v 21 Lichobha limu Helodia akapatiki mbekenyu, palahika lichobha la uwangalalu wa kubhelekeka kwaka Helode. Lichobha leniheli Helode akabhakokiki, ihongozi bhakolongwa bha pa inchi jaki na manjolinjoli na ihongozi bhakolongwa bhokapi bha ku Galilaya. \v 22 Bhela kamwali waka Helodia akajingi na kukina, akabhahekihi namaa bhagheni bhaka Helode. Nkolongwa akumpwaghi mwali jola, “Unyopa chokapi cheuchipala nanatu ananukupekyaje.” \v 23 Kabheti na kundapila, “Chokapi chewinyopaje ananukupekyaje, hata anajibhi nusu ja ukolongwa wango.” \p \v 24 Panihapa kamwali jola akapitiki, na kundaluki mabhu waki, “Bho, nyopa kike?” Na jombi akayangike, \p “Mmutu waka Yohana Mbatizaji.” \p \v 25 Kamwali akakelawiki kabheti kwaka nkolongwa koni akakembala imbelu na kunjopa, “Mbala sajenu, umbekya mmutu waka Yohana Mbatizaji mu chipalo.” \p \v 26 Nkolongwa akayomiki namaa, nambu kwa ndandi ja kulapa kwaki, na kwa ndandi ja bhagheni bhaakakokiki, ngacheapaliki kunkanila. \v 27 Bhela Nkolongwa akuntumiki linjolinjoli akaleta mmutu waka Yohana. Linjolinjoli, akapiti na kucheku mmutu waka Yohana muchifungo, \v 28 akaletiki mmutu ghola mu chipalo na kumpeke kamwali jola, najombi mwali akumpeki mabhu waki. \v 29 Bhabhulwa bhaka Yohana pabhakajowini malobhi ghanihagha, bhakapiti kujitola hyegha jaki na kujenda kujitagha mulitengeli. \s Yesu abhapeke chilebhi bhandu elufu nhwano \r Matayo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14 \p \v 30 Mitumi bhaki bhala bhakakelawiki kuhuma ku mwanja wabhu, bhakalibhongini palongi jaka Yesu, na kumpwaghila mambu ghokapi ghabhahengiki na kubhola. \v 31 Yesu akabhapwaghile, “Tambokanya tujenda kanjika jitu pandu pangakubha na bhandu mwakapomulya pachokope.” Akapwaghiki bhenibhela ndandi bhakabhi bhandu bhamaheli namaa bhakahika na kubhoka, hata Yesu na bhabhulwa bhaki ngachebhaweziki kupata mbekenyu ja kula chilebhe. \v 32 Bhela bhakabhokani kanjika jabhu mu ngalawa bhakajendanya pandu pangakubha na bhandu. \p \v 33 Nambu bhandu bhamahele bhakabhaweni bhakajendaje, na bhakamanyike. Bhela bhandu bhangi bhakahumiki ku kila muchi, bhakakembalya koapita Yesu na bhabhulwa bhaki, na bhakabhalonguli kuhika. \v 34 Yesu paakabhi ahuluka mu ngalawa, akaliweni lipogha la bhandu, na akabhabhoni chiha mumtima waki, maghambu bhakabhi ngati mambelele ghangakubha na ndima. Akatumbwi kubhabhola malobhi ghamahele. \v 35 Pakamihi pakwahikaje, bhabhulwa bhakunjendi Yesu, na kumpwaghila, “Pandu pani pachingwenje, na sajeno kupilile. \v 36 Mbanga ubhatabhukaje bhandu habha bhajenda ku mighonda jabhu na kwijiji yabhu ya pambipe, bhakahemala chilebhi.” \p \v 37 Nambu Yesu akabhapwaghi, “Mwapekya mabhanganya chilebhi.” \p Na bhombi bhakundalukile, “Bho, tubhaleha kike? Bho tujenda lelu tukahemala mabumunda kwa ipandi mia ibheli ya madini gha feza, na kubhapekeha bhakulaje?” \p \v 38 Yesu akabhalalukile, “Bho, mbi naghu mabumunda ghalenga? Njendanya mkalingaje.” \p Pabhalingiki, bhakumpwaghile, “Ghabhi mabumunda nhwanu, na homba ibheli.” \p \v 39 Bhela Yesu akabhalaghalaki bhabhulwa bhaki bhabhatamika bhandu mu mapogha mapogha pa manyonyoli mabhei. \v 40 Na bhombi bhakatemi mapogha gha bhandu mia jimu na pangi hamsini. \v 41 Bhela Yesu akatoliki mabumunda nhwanu na homba ibheli yela, akalingali kunani kumahunde, akunchengwi Chapanga, na kuheketa mabumunda, akabhapeki bhabhulwa bhaki bhaghabhila bhandu. Na homba yela bhakabhaghabhi bhandu bhokapi. \v 42 Bhandu bhokapi bhakakuliki na kutupila. \v 43 Bhakatondwi mahighalilu gha mabumunda na homba, na kutwelakela itonga komi na ibheli. \v 44 Na bhombi bhabhakuliki mabumunda ghala bhakabhi ngati akanalomi elufu nhwano. \s Yesu ajenda panani ja machi \r Matayo 14:22-33; Yohana 6:15-21 \p \v 45 Palapala Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki bhakwela mu ngalawa, bhalongulya kujenda ku Betisaida kwihi ja bahali. Jombi chikahi chenihechi akabhi ajendalela kubhatabhuka lipogha la bhandu. \v 46 Pajomula kubhatabhuka akapiti ku chitombi kundobha Chapanga. \v 47 Pakwahika pakamihi, ngalawa jela jakabhi pachilanda ja bahali, najombi akabhi kanjika jaki kuluwanga. \v 48 Yesu akabhaweni bhabhulwa bhaki bhang'ahika kuhugha ingaye, maghambu mpongu ukabhi wahibhalakilka. Pakwahiki pachibombu, Yesu akabhajendi bhabhulwa bhaki, koni akajendaje panani ja machi, akapala ngati kubhapeta. \v 49 Nambu pabhumbweni ajenda panani ja machi, bhaambukya lihoka, bhakajamalile. \v 50 Kwa ndandi bhokapi pabhumbweni bhakajowipi namaa. \p Palapala Yesu akalongi nabhu, “Mlipekya mtima, ngamwijoghopa, nde nepani!” \v 51 Na jombi akakweliki mu ngalawa mobhakabhile, na mpongu ukakotwiki. Panihapa bhakakangichi namaa mumitima jabhu, \v 52 ndandi bhakabhi bhakona ngakumanya cheakahengiki Yesu panani ja mabumunda ghala. Nambu mitima jabhu jakabhi jinonwipe. \s Yesu abhalamiha bhatamwa bha ku Genesaleti \r Matayo 14:34-36 \p \v 53 Bhakalombwiki bahali na kuhika ku inchi ja ku Genesaleti, bhakajemiki ngimo ngalawa jabhu. \v 54 Pabhahuluka mu ngalawa jela, palapala bhandu bhakamanyiki kubha jolajo Yesu. \v 55 Bhela, kwa kujombateka bhakayongalwiti inchi jokapi, bhakatumbwi kwatotola bhatamwa bhabhaghoni panani ja mileli jabhu, bhakabhapeliki kila pandu pabhajowana kubha Yesu abhile. \v 56 Kila pandu Yesu paakapiti, mwijiji, mu mbwane au mu mighonda, bhandu bhabhekika bhatamwa panja, bhakunjopiki bhajetakya bhatamwa bhunkamula pe hata nkungi wa ingobhu jake. Na bhokapi bhabhunkamwili bhakalamike. \c 7 \s Mabholu ghabhajopali kuhuma kwa akahokolo \r Matayo 15:1-9 \p \v 1 Lichobha limu Mafalisayo na bhabhola bhangi bha Shelia bhabhahumila ku Yelusalemu bhakapiti kumbona Yesu. \v 2 Bhakabhaweni bhabhulwa bhangi bhaka Yesu bhakakula chilebhi kwa mabhoku ghabhu panga kuchamba ngati moipalakila. \p \v 3 Ndandi Mafalisayo na Bhayahude bhokapi bhakamulaki namaa mabholu ghabhajopali kwa akahokolu bhabhu, ngachebhakula chindu panga kuchambaki ngati mokupalakila. \v 4 Kabheti ngachebhakula chindu chokapi kuhuma paligulio panga kugholo hoti ngati mokupalakila na mitetu jabho. Jikabhi kabheti mitetu jengi jebhajopali kutumbu pamwandi ngati ntundu wa kugholo ikombi, sufulia na yombu ya shaba. \p \v 5 Bhela Mafalisayo na bhabhola bhangi bha Shelia bhakandaluki Yesu, “Bho, maghambu kiki bhabhulwa bhaku ngachebhajengale mitetu ja akahokolu bhito, nambu bhakula chilebhi kwa mabhoku ghanga kuchambaki ngati mokupalakila?” \p \v 6 Yesu akabhayangiki, “Mwanganya mulibhona mbi wichu na koni ngachembi wichu! Mlota Isaya akapwaghiki chakaka panani jinu mabhanganya paakalembiki, \q ‘Chapanga apwagha, bhandu abhabha, bhanumbali kwa malobhi pela, \q nambu mu mitima jabhu, bhabhi kutali na nepani. \q \v 7 Kunyojabhe kwabhu nde waka, \q maghambu bhaghabhola malaghalaki ghaghahuma kwa bhandu, \q ngati amuli yaka Chapanga.’ \p \v 8 “Mwanganya mwileka amuli yaka Chapanga na kukamuliki malaghalaki gha bhandu.” \p \v 9 Yesu akajendali kupwagha, “Mwanganya kwa malangu ghinu mjikana amuli jaka Chapanga nahuli mpata kujengale majopale ghinu! \v 10 Ndandi Musa akapwaghiki, ‘Untopila atati waku na mabhu waku,’ na ‘Mundu jokapi joantondo atati waki na mabhu waki, apalika akomakikaje.’ \v 11 Nambu mwanganya mbola, ‘Ngati mundu abhi na chindu cheaweza kunjangati atati waki au mabhu waki, nambu apwagha kubha, chindu che hechi nde Kolubani,’ yani cha kumpeke nhupu Chapanga, \v 12 bhela ngacheapalika kabheti kunjangati atati waki au mabhu waki. \v 13 Bhenibhela nde momulikani Lilobhi laka Chapanga kwa ndandi ja mabholu ghamulibhekile. Kabheti muhenga mambu ghamahele ngati ganihaga.” \s Hindu yeyuntenda mundu abya muhakau \r Matayo 15:10-20 \p \v 14 Yesu akalilohiki kabheti lipogha la bhandu lela, na kubhapwaghila, “Nyowanyaje mabhokape, na mmanyaje. \v 15 Nga chindu cheakula mundu chechiweza kuntenda mundu abya nhwakau. Nambu chechipita mumtima jaka mundu nde chechuntenda mundu abya nhwakau. \v 16 Joabhi na makutu gha kujowanela, na ajowanaje!” \p \v 17 Paalilekiki lipogha la bhandu na kujingi munyumba, bhabhulwa bhaki bhakundaluki ndandi ja mabholu gha ulenganesu ghonighola. \v 18 Na jombi akabhapwaghile, “Bho, hata mwanganya le ngachemmanye? Bho, ngachemmanyi kubha chindu chechunjingi mundu kuhuma kunja ngachechiweza kuntenda mundu abya muhakau, \v 19 maghambu ngachechunjingi mumtima, nambu mulutumbo, na ujomukelu waki kupita kunja kulikelo?” Kwa kupwagha bhenibhela Yesu akaigholwi ilebhi yokapi. \p \v 20 Akajendali kupwagha, “Mambu ghaghapita nkati jaka mundu, nde ghaghuntenda mundu abya muhakau. \v 21 Kwa ndandi kuhuma nkati, mumtima waka mundu, ghapita maholalelu ghaliyaha, ukemi, \v 22 wihi, kukoma, ugone, utokulelu uhakau, milomu, wime, kukoloha, malobhi gha utane na wihu, matondu, ing'omu na ung'ang'a. \v 23 Mahakau ghanihagha ghokapi ghahuma mumtima waka mundu, na ghombi nde ghaghuntenda mundu abya muhakau.” \s Uhobhalelu waka mabhu jumu \r Matayo 15:21-28 \p \v 24 Bhela Yesu akabhokiki panipala, akapiti ku inchi ja ku Tilo. Konihoku akajingi mu nyumba jimu na ngachepai mundu amanyaje, nambu ngacheaweziki kulihiya. \v 25 Nambu mbomba jumu joakabhi na mwali waki joakabhi na lijobhi, akajowini malobhi ghaka Yesu, akahikiki na kulileke palongi ja magholu ghaki. \v 26 Mbomba hoju akabhi Mgiliki, mwenei wa ku Silofainike. Akundobhiki Yesu amboha kamwali waki lijobhi. \v 27 Yesu akumpwaghile, “Ubhalekaje bhana bhatupila hoti, kwa ndandi nga wichu kutola chilebhi cha bhana na kujenda kuipeke nakawa.” \p \v 28 Nambu mabhu jola akapwaghike, “Chakaka, Bambo, hata nakawa yeibhi pahi ja meza ikula mahighalilu gha ilebhi ya bhana.” \p \v 29 Yesu akumpwaghile, “Kwa ndandi ja lilobhi leniheli, ubhujaje kunyumba jaku. Lijobhi lumbokiki mwali waku!” \p \v 30 Bhela akapiti kunyumba jaki, akunketani mwana aghoni pachitanda na lijobhi lumbokike. \s Yesu andamiha mpuli ngajowa \p \v 31 Yesu akabhokiki ku inchi ja ku Tilo, akapetili ku Sidoni, akahikiki ku bahali ja Galilaya kwa kupetela inchi ja ku Dekapoli. \v 32 Bhela bhakundeti mpuli, najombi akabhi ngajowa, bhakunjopiki ambekila mabhoku nahuli andamihaje. \v 33 Yesu akumbohiki mundu jola pa lipogha la bhandu na akunjingi ngonji mu makutu ghaka mundu jola, akahuni imata mu ngonji yaki na kunkamu mundu jola pa lulimi. \v 34 Panihapa Yesu akalingali kunani kumahunde kwaka Chapanga, akapomwi kwa makili, na kumpwaghila, “Efata,” ndandi jaki, “Uhoghukaje.” \p \v 35 Palapala mundu jola akatumbwi kujowana wichu, na chifungu cha lulimi lwaki chakabhopwiki, na kulonge wichu. \v 36 Yesu akabhakanaki ngabhampwaghi mundu jokapi jola lilobhi lenihele. Nambu ngati moakabhakanakili, nde mobhajendalili kutangaza lilobhi lenihele. \v 37 Bhandu bhakakangichi namaa na kupwagha, “Atehi ghokapi wichu. Abhatenda hata akangajowa kujowana, na akabhapuli kulongela!” \c 8 \s Yesu abhapeke chilebhe bhandu elufu ncheche \r Matayo 15:32-39 \p \v 1 Chikahi hechi, lipogha likolongwa la bhandu bhakalibhongini kabheti, na ngachebhabhi na chilebhe. Yesu akabhalohiki kabheti bhabhulwa bhaki, na kubhapwaghila, \v 2 “Nabhabhone chiha bhandu abhabha ndandi bhabhi na nepani kwa machobha ghatatu, wala ngachebhabhi na chilebhe. \v 3 Ananalekiki bhajenda kunyumba koni bhabhi na injala anabhang'anduka mwindela, ndandi bhangi bhahumiki kutale.” \p \v 4 Bhabhulwa bhaki bhakundaluki, “Pandu pani pachingwenje, bho, anaghapatikana kwaku mabumunda gha kubhajaghanila bhandu abhabha bhokape?” \p \v 5 Yesu akabhalalukile, “Bho, mbinaghu mabumunda ghalenga?” \p Bhakayangiki, “Tubhi na mabumunda saba.” \p \v 6 Bhela akabhalaghalaki bhandu bhatama pahi. Akatohi mabumunda saba ghala, na kunchengu Chapanga, na kujiheketa, na kubhapeke bhabhulwa bhaki bhaghabhila bhandu, na bhombi bhakabhaghabhile. \v 7 Bhakabhi kabheti na tuhomba tuchokope. Yesu akaipengalili, na kubhalaghalaki bhabhulwa bhaki bhabhaghabhila bhandu bhelabhela. \v 8 Bhandu bhakakuliki, na kutupila. Bhakabhongini mahighalilu na kutwelakela hitonga saba. \v 9 Na bhandu bhabhakuliki bhakabhi ngati elufu ncheche. Bhela Yesu akabhatawiki, \v 10 na palapala akakwehi mu ngalawa papamu na bhabhulwa bhaki, akapiti ku Dalimanuta. \s Mafalisayo bhapala nginyulila \r Matayo 12:38-42; 16:1-4 \p \v 11 Mafalisayo bhakahikiki na kutumbu kulongalane na Yesu. Kwa kumpendakela, bhakumpaliki ahenga nginyulila nahuli kulangi ngati ahuma kunani kwaka Chapanga. \v 12 Yesu akayomiki muroho, “Bho, mbona kibheleku chenjenu chipala nginyulila? Numpwaghi chakaka! Chibheleku chenjenu ngachipati nginyuli jokapi jela.” \p \v 13 Bhela akabhalekiki, akajingi mungalawa, na kutumbu mwanja kulomboka kwihi ja nhwanga. \s Amila ya Mafalisayo na Helode \r Matayo 16:5-12 \p \v 14 Bhabhulwa bhakabhi bhajewiki kutotola mabumunda ghamahele, nambu bhakabhi na libumuda limu pela mu ngalawa jela. \v 15 Yesu akabhakanakile, “Ntama kutali na mlilingalya wichu na amila ja Mafalisayo na amila jaka Helode.” \p \v 16 Bhabhulwa bhakatumbwi kulonge bheni kwa bheni, “Apwagha bhenibhela ndandi ngachetubhi na mabumunda.” \p \v 17 Yesu akaghamanyi ghanihagha, akabhapwaghile, “Bho, ndongalane bhenibhela maghambu ngachembi na mabumunda? Bho, mwakali nga kumanya? Bho, maghambu kiki mitima jinu jitopike? \v 18 Mbi na mihu, nambu ngachendinga? Mbi na makutu, nambu ngachenjowana? Bho, ngachenkomboka? \v 19 Chikahi panahekiti mabumunda nhwanu na kubhapeke bhandu elufu nhwano, mkabhongini itonga ilenga ya mahighalilu?” \p Bhakamuyangiki, “Itonga komi na ibheli.” \p \v 20 Akabhalaluki kabheti, “Na panahekiti mabumunda saba na kubhapeke bhandu elufu ncheche, mwakabhongini mahighalilu itonga ilenga?” \p Bhakamuyangiki, “Itonga saba.” \p \v 21 Bhela akabhapwaghile, “Bho, mwakali le ngakumanya?” \s Yesu andamiha mundu ngalola wa ku Betisaida \p \v 22 Yesu akahiki ku Betisaida papamu na bhabhulwa bhaki. Bhandu bhakundeti ngalola, bhakunjopiki ankamula nahuli andamihaje. \v 23 Yesu akunkamwi ngalola jola chiwoku akumpeliki kunja ja chijiji. Akunhuni imata mumihu, akumbeki mabhoku, na kundalukila, “Bho, uchibhona chindu?” \p \v 24 Ngalola jola akalingiki kunani, na kupwagha, “Nabhabhona bhandu bhabhonikana ngati mikongu jejijenda.” \p \v 25 Bhela Yesu akumbeki kabheti mabhoku mumihu. Na jombi akatupiki mihu na uwezu waki wa kulola ukunkelabhukili na akaweni kila chindu wichu. \v 26 Yesu akumpwaghi abhuja kunyumba jaki na kundakalila, “Ngawikelabhuka kuchijiji, wala kumpwaghila mundu jokapi jola.” \s Petulu alonge hotuhotu kubha Yesu nde Kristo \r Matayo 16:13-20; Luka 9:18-21 \p \v 27 Bhela Yesu na bhabhulwa bhapita kuijiji ya ku Kaisalia Filipi. Pabhakabhi mwindela, Yesu akabhalaluki bhabhulwa bhaki, “Bho, bhandu bhapwagha kubha nepani nde nane?” \p \v 28 Bhakamuyangiki, “Bhangi bhapwagha wehapa wa Yohana Mbatizaji, bhangi Eliya na jumu wa bhalota bhaka Chapanga.” \p \v 29 Na jombi akabhalalukile, “Mwanganya bho, mpwagha nepani nde nane?” \p Petulu akayangiki, “Wehapa nde Kristo.” \p \v 30 Panihapa Yesu akabhakanaki ngabhampwaghi mundu jokapi jola malobhi ghaki. \s Yesu alongale panani ja mang'ahiku, kupotela na kuhyoka kwaki \r Matayo 16:1-28; Luka 9:22-27 \p \v 31 Yesu akatumbwi kwabhola bhabhulwa bhaki, “Impalika Mwana waka Mundu ang'ahikaje pamaheli na kukanakika na bhazee na bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia. Bhela anakomakikaji, na baada ja machobha ghatatu anahyokaje.” \v 32 Yesu akabhapwaghi lilobhi heli hotuhotu. Bhela Petulu akundohiki Yesu punkeghi, na kunkanaki ngaipwagha mambu ghanihagha. \v 33 Nambu Yesu akang'anambwiki, akabhalingali bhabhulwa bhaki, akunkenjuki Petulu, akapwaghaje, “Shetani, bhokaje palongi jango! Maholalelu ghaku nga ghaka Chapanga, nambu gha bhandu.” \p \v 34 Kabheti akalilohiki lipogha la bhandu papamu na bhabhulwa bhaki na kubhapwaghila, “Ngati mundu jokapi apala kunyengalela nepani, impalika alikana mwene, autola nsalaba waki na anyengalyaje. \v 35 Ndandi mundu joapala kukengalela womi waki mweni, anauhoaje, nambu mundu joahoa womi waki kwa ndandi jangu nepani na kwa ndandi ja Malobhi Manyahi, anaukengalyaje. \v 36 Bho, anakunjangatya kiki mundu kuupata ndema wokapi, na kughahoa matamu ghaki mweni? \v 37 Kabheti mundu anabhoha chindu bholi nahuli aghapata kabheti matamu ghaki mweni? \v 38 Mundu jokapi muchibheleku chenjenu chihakau na changakubha na ulongwana kwaka Chapanga, joamone iyoni nepani na mabholu ghangu, Mwana waka Mundu anambonila iyoni mundu hoju, chikahi paanahikaje mu ulumbalilu wa Atati waki papamu na bhatumika bhahuhu bha kunani kwaka Chapanga.” \c 9 \p \v 1 Yesu akajendali kubhapwaghila, “Numpwaghi chakaka, bhabhi bhandu bhangi bhabhajemiki pambani, ambabhu ngabhipoteli ng'o, mbaka pabhaubhona Ukolongwa waka Chapanga ukahikaje kwa makili.” \s Yesu ang'anambuka sula \r Matayo 17:1-13; Luka 9:28-36 \p \v 2 Paghapetiki machobha sita, Yesu akabhatoliki Petulu, Yakobo na Yohana na kujenda nabhu kunani ja chitombi chikolongwa kanjika jabhu. Konihoku bhakumbweni akang'anambuka pamihu palongi jabhu, \v 3 ingobhu yaki ikang'anyiki, ikang'anyiki kupukupu nga mundu pundema joakaweza kwing'anyiha ngati bhenibhela. \v 4 Bhabhulwa bhatatu bhala bhakabhaweni Eliya na Musa bhakalongilaje na Yesu. \v 5 Petulu akumpwaghi Yesu, “Mbola, nde wichu tepani tubya pambane! Tuchengaje indamba itatu, chimu chaku, chimu chaka Musa na chengi chaka Eliya.” \v 6 Petulu na bhajaki bhakajowipi namaa, hata ngacheamanyi cha kulongela. \p \v 7 Bhela likapitali lihundi na kubhayeka, na sauti jakajowaniki kuhuma mu lihundi hele, “Hajoju nde Mwana wangu mpalu, munjowanya jombe!” \v 8 Palapala bhabhulwa bhaki bhakalingali kabheti, nambu ngachebhumbweni mundu jonge nambu Yesu kanjika jaki papamu na bheni pela. \p \v 9 Bhela pabhabhila bhahele pachitombi, Yesu akabhakanaki, “Ngabhumpwaghi mundu jokapi jola mambu ghabhaghaweni, mbaka Mwana waka Mundu paibya ayokiki kabheti.” \p \v 10 Bhela bhakalikamwi lilaghalaki hele, bhakatumbwi kulaluwana bheni kwa bheni, “Bho, kuyoka kwa bhabhapotile nde kike?” \v 11 Bhakundaluki Yesu, “Bho, mbona bhabhola bha Shelia bhapwagha Eliya anatumbula kuhika?” \p \v 12 Na jombi akabhayangiki, “Ena, Eliya anahika hoti kulenganake ghokapi. Hata bhela bho, maghambu ki ilembakiki mu Malembu Mahuhu kubha Mwana waka Mundu ahipata mang'ahiku ghamaheli na kuntondola? \v 13 Nambu numpwaghila, Eliya ajomwi kuhika na bhombi bhakuntendi ngati mobhapalila bheni ngati mokwalembakike mu Malembu Mahuhu panani jaki.” \s Yesu andamiha nkombu joabhi na majobhi \r Matayo 17:14-21; Luka 9:37-43 \p \v 14 Yesu na bhabhulwa bhangi bhatatu bhala, bhakakelawiki mbaka pabhakabhi bhabhulwa bhangi, bhakaliweni lipogha likolongwa la bhandu papo. Na bhabhola bhangi bha Shelia bhakabhi bhalochana nabhu. \v 15 Palapala lipogha la bhandu pabhakumbweni Yesu, bhakakangichi namaa, bhakunkembali nahuli bhundamukyaje. \v 16 Yesu akabhalaluki bhabhulwa, “Bho, ndochana nabhu kike?” \p \v 17 Panihapa mundu jumu pa lipogha la bhandu akayangike, “Mbola, nundetiki mwana wangu kwako, abhi na lijobhi leluntei abya mpuli. \v 18 Kila paghuntukalila, ghunhabhu pahi na kuntenda ghumpita mahuluhulu mundomu, koni akayagha minu ghaki na kujomangana hyegha joha. Nakabhajopiki bhabhulwa bhaku bhumboha lijobhi, nambu ngachebhawezike.” \p \v 19 Yesu akabhapwaghile, “Mwanganya chibheleku changakubha na uhobhalelu! Bho, ananunhinakya mbaka lile? Mundeta nkombu wehoju kwangu nepani!” \p \v 20 Bhakumpeliki kwaka Yesu. Palapala lijobhi paakumbweni Yesu, akunjeghi mwana jola chihinduhindu, na mwana akaawiki pahi, akaghalawiki na kumpita mahuluhulu mundomu. \v 21 Yesu akundaluki tati waka mwana jola, “Hindu heyi yumpatiki kutumbu lile? Na jombi akamuyangiki, \p “Kutumbu umwana waki. \v 22 Na pamaheli lijobhi hoju angalawi nkombu hoju pamoto na mumachi, nahuli ankomaje. Henu, anauweza kuhenga lijambu lokapi lela, utubhonila chiha na utujangatyaje!” \p \v 23 Yesu akumpwaghile, “Bho, maghambu ki upwagha ngati anauweza? Mambu ghokape ghaweza kuhengakeka kwaka mundu joahobhalela.” \p \v 24 Palapala, tati jola akaleliki kwa makili, “Nenga nhobhalela! Nambu uhobhalelu wangu nde kuchoko, unyangatya kuhobhalela nakanope.” \p \v 25 Yesu paakaliweni lipogha la bhandu lijonjukeka palongi jaki, akundakali lijobhi jola, “Lijobhi weuntenda mwana ajoju abya mpuli na ngajogwa, nukulaghalakila umboka mwana ajoju, na wala ngawanjingi kabhete!” \p \v 26 Palapala lijobhi lela lakajamalili, lakungalawi mwana jola pahi na lakumpitike. Mwana akabhonakini ngati joapotile na bhela bhandu bhangi bhakapwaghiki, “Apotile!” \v 27 Nambu Yesu akunkamwi chiwoku, akunjangati kujema, najombi akajemiki. \p \v 28 Bhela, Yesu paakajingi mu nyumba, bhabhulwa bhaki bhakundalukile, “Bho, maghambu ki tepani ngachetaweziki kulibhoha lijobhi lela?” \p \v 29 Yesu akabhapwaghile, “Majobhi gha bhenibhela ngacheghaweza kubhoka, nambu kwa indela ja kundobha Chapanga.” \s Yesu alongale kabheti panani ja kupotela kwaki \r Matayo 17:22-23; Luka 9:43-45 \p \v 30 Yesu na bhabhulwa bhaki bhakabhokiki panihapa, bhakajendali na mwanja kupete ku Galilaya. Yesu ngachepaliki bhandu bhamanya ngati abhi ku inchi jaki hoku, \v 31 maghambu akabhi abhabhola bhabhulwa bhaki. Akabhapwaghile, “Mwana waka Mundu anabhumpelaka kwa bhandu na bhombi anabhunkomaje, nambu lichobha la katatu anahyokaje.” \p \v 32 Nambu bhabhulwa bhaki ngachebhamanyi malobhi ghalongela, na bhakajowipi kundalukila. \s Bho, joabhi nkolongwa nane? \r Matayo 18:1-5; Luka 9:46-48 \p \v 33 Bhela, bhakahiki ku Kapelenaumu. Na paakabhi mu nyumba akabhalaluki, “bho, ndongalanya ki mwindela?” \p \v 34 Nambu bhombi ngachebhumpwaghile, ndandi pabhakabhi mwindela bhakalochini kubha nde nane nkolongwa pachilanda jabhu. \v 35 Yesu akatemi pahi, akabhalohiki komi na bhabheli, na kubhapwaghila, “Mundu anapahi kubha wa kutumbula, impalika akubhaje wa kujomukela na akubhaje mtumika wa bhokapi.” \v 36 Kabheti Yesu akuntohi mwana nchokuchoku, akunjemiki pachilanda jabhu, akunjobhatili na kubhapwaghila, \v 37 “Joanjopale mwana ngati jonjo kwa lihina langu, anyopale nepani, na joanyopale nepani, ngacheanyopale nepani pela, nambu anjopale jola joandumike.” \s Mundu jokapi jwangakutupenga abhi upambala wito \r Luka 9:49-50 \p \v 38 Yohana akumpwaghi Yesu, “Mbola, tumbweni mundu jumu aghabhoha majobhi kwa lihina laku. Na tepani tukalengiki kunkanakila ndandi jombi ngacheabhi papamu na tepani.” \p \v 39 Nambu Yesu akabhapwaghile, “Ngamwankanakila, ndandi nga mundu joaweza kutenda ngangachu kwa lihina langu, na palapala kunongale mahakau. \v 40 Ndandi jwangakutupenga tepani abhi upambala wito. \v 41 Mundu jokapi jola joampekya chikombi cha machi gha kunywa, kwa kubha mabhanganya mabhandu bhaka Kristo, chakaka ngailepi kupata nhupu waki. \s Malengakeku gha mahoku \r Matayo 18:6-9; Luka 17:1-2 \p \v 42 “Mundu jokapi joanaantenda jumu wa bhachoku abhabha bhabhanhobhale nepani kuhenga mahoku, ikabya mbaka kwaka mundu hoju kukongakeka liganga likolongwa la kuyaghila na kulekaleka mubahali. \v 43 Chiwoku chaku anachikutendiki utendaje mahoku, hekataje! Mbanga kujingi mu womi panga chiwoku chimu, kuliku kubha na mabhoku ghabheli na kujenda ku Jehanamu, mu moto wangakuchuchuka. \v 44 Momuje, tundu twaki ngachetukuwa, wala moto waki ngacheuchuchuka. \v 45 Na chigholu chaku anachikutendiki utendaje mahoku, hekataje! Mbanga kujingi mu womi panga chigholu chimu, kuliku kubha na magholu ghokapi na kukujeghe ku Jehanamu, mu moto wangakuchuchuka. \v 46 Momuje, tundu twaki ngachetukuwa, wala moto waki ngacheuchuchuka. \v 47 Na lihu laku analukutendiki utendaje mahoku, litupulaje! Mbanga kujingi mu Ukolongwa waka Chapanga ukabya na lihu limu pela, kuliku kubha na mihu ghaku ghokapi ghabheli na kulekaleka mu moto wa Jehanamu. \v 48 Momuje tumbeku twaki ngachetukuwa, wala moto waki ngacheuchuchuka. \p \v 49 “Ndandi kila mundu anagholulikaji kwa mwinyu, ngati nyambiku mojigholulakela kwa moto. \p \v 50 “Mwinyu nde wamboni, nambu anauhoiki kunogha kwaki, bho, anaukolakika na kyane? \p “Mbya na mwinyu wa ukochi nkati jinu, na mkamulakyaje kutama kwa lukwale mabheti kwa mabheti.” \c 10 \s Mabholu gha kutoghola na kulekana \r Matayo 19:1-12; Luka 16:18 \p \v 1 Yesu akabhokiki panihapa na kujenda ku Yudea, mbaka kwihi ja Nkoka Yoludani. Lipogha likolongwa la bhandu lakunjendi kabheti, najombi akabhabholiki ngati mowabheli ntetu waki. \p \v 2 Panihapa Mafalisayo bhakunjendili, na kwa kundenga bhakundalukile, “Bho, Amuli jaka Chapanga le jijetakela mwanalomi kundeka nhwanu wake?” \p \v 3 Yesu akabhayangike, “Bho, Musa akundaghalaki bhole?” \p \v 4 Na bhombi bhakamuyangike, “Musa akalaghalaki mwanalomi ngaandeka nhwanu waki mbaka ampekya baluwa ja kulekana na kundeka.” \p \v 5 Yesu akabhapwaghile, “Musa akundembi amuli jeniheji kwa ndandi ja kunonopa kwa mitima jinu. \v 6 Nambu kutumbu kubhombakeka ndema, Chapanga akumbombiki mwanalomi na mbomba. \v 7 Bhela mwanalomi anaandeka tati waki na mabhu waki, na kulombana papamu na nhwanu waki machobha ghokape, \v 8 na bhombi bhabheli habha anabhakubhaje hyegha jimu. Bhela, bhombi nga bhabheli kabhete, nambu hyegha jimu. \v 9 Bhela, chealombanishi Chapanga, mundu ngayilombola.” \p \v 10 Pabhakajingi kabheti mu nyumba, bhabhulwa bhaki bhakundaluki panani ja libholu lenihele. \v 11 Na jombi akabhapwaghile, “Joandeka nhwanu waki na kuntoghola jongi, antende ugoni nhwanu waki. \v 12 Bhelabhela na mbomba joandeka ndomi waki na kutoghuleka na jongi, atenda ugone.” \s Yesu abhapengalela bhana bhachoku bhachoku \r Matayo 19:13-15; Luka 18:15-17 \p \v 13 Bhandu bhakundeti Yesu bhana bhachoku bhachoku nahuli abhapengalyaje, nambu bhabhulwa bhaki bhakabhalakalile. \v 14 Yesu paakaweni bhenibhela, akahakalili namaa, akabhapwaghile, “Mwabhaleka bhana abhabha bhahika kwangu nepani, wala ngamwahibhalila, maghambu Ukolongwa waka Chapanga ubhi kwa ndandi ja bhandu bhabhabhi ngati bhana abhabha. \v 15 Numpwaghi chakaka, mundu jokapi jwangakupala kujopalela Ukolongwa waka Chapanga ngati mwana nchoku ngaijingi monihomu ng'o.” \v 16 Bhela akabhajopiki bhana habha, akabhabheki mabhoku na kubhapengalela. \s Mundu mwana hindu yamahele \r Matayo 19:16-30; Luka 18:18-30 \p \v 17 Yesu patumbula kabheti mwanja waki, mundu jumu akunkembalili, akunchikamili palongi jaki, na kundalukila, “Mbola wambone, bho, ndenda bhole nahuli mbata kuupwelela womi wa mileli?” \p \v 18 Yesu akamuyangike, “Bho, mbona unoha wambone? Njeta joabhi wambone nambu jumu pela, yani Chapanga kanjika jaki. \v 19 Wimanyi le amuli, ‘Ngawihenga ugoni, ngawikoma, ngawijibha, ngawilonge upuhe, ngawikolowa, untopilaje tati waku na mabhu waku.’ ” \p \v 20 Na jombi akayangike, “Mbola, ghanihagha ghokapi naghakamwili kutumbu umwana wangu.” \p \v 21 Yesu akundingali, na kumpala, akumpwaghile, “Chihighali chindu chimu. Ujendaje ukalombisaje kila chindu cheubhi nachu, ukabhapekya bhahochu mbija yene, na wenga walibhekila chikoku kunani kumahunde. Anautehi bhenibhela, utola msalaba waku, na uhika unyengalyaje.” \v 22 Paakajowini ghanihagha, akatondike, akabhokiki koni mtima umbina, ndandi akabhi na hindu yamahele na ngacheakapaliki kuighabha hindu yaki. \p \v 23 Yesu akalingali ipambala yokapi, akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Kunonwipi namaa kwa bhanahindu yamahele kujingi mu Ukolongwa waka Chapanga!” \p \v 24 Bhabhulwa bhaki bhakakangichi kwa malobhi ghaki. Yesu akabhapwaghi kabhete, “Bhana bhangu, kunonwipi namaa kwa bhandu bhabhahobhalela hindu yamaheli, kujingila mu Ukolongwa waka Chapanga! \v 25 Kupepwiki namaa kwa chinyama chechilowakeka ngamia kuholota mu limboghi la sindano, kuliku mwanahindu yamaheli kujingi mu Ukolongwa waka Chapanga!”\fig Chinyama chechilowakeka Ngamia|alt="A camel" src="14 Camel.jpg" size="col" ref="10:25"\fig* \p \v 26 Bhabhulwa bhaki bhakakangichi namaa, bhakalaluhine, “Bho, nane henu, joanawezaje kukengaleka?” \p \v 27 Yesu akabhalingalili, na kubhapwaghila, “Kwa bhandu ngakuwezikana, nambu kwaka Chapanga ngabhela, ndandi kwaka Chapanga kila chindu chiwezikana.” \p \v 28 Kabheti Petulu akumpwaghile, “Lingalyaje! Na tepani bhole? Tughalekiki ghokapi, na kukujengalela wehapa!” \p \v 29 Yesu akapwaghike, “Chakaka numpwaghila, kila mundu joajilehi nyumba, au bhalongu, au bhalombu, au mabhu, au atati, au bhana, au mighonda kwa ndandi jangu na kwa ndandi ja Malobhi Manyahi, \v 30 anaajopalyaje mala mia jimu nakanope chikahi cha sajenu. Nyumba, ndongu, ndombu, mabhu, bhana na mighonda papamu na mang'ahiku, na mu ndema ghouhika anaajopalyaje womi wa mileli. \v 31 Nambu bhamaheli bhabhahobhaleka kubha bhakutumbula sajenu bhibya bhakujomukela, na bhabhabhi bha kujomukela sajenu bhibya bhakutumbula.” \s Yesu alonge pakatatu panani ja kupotela na kuhyoka kwaki \r Matayo 20:17-19; Luka 18:31-34 \p \v 32 Bhela, bhakabhi mwindela kukwela ku Yelusalemu, na Yesu akabhi abhalongulile. Bhabhulwa bhaki bhakabhi na lujoghopo, na bhandu bhabhajengalyaje bhakajowipi. Yesu akabhatohi kabheti punkeghi komi na bhabheli bhala, na kutumbula kubhapwaghila mambu ghaghumpataje. \v 33 Akabhapwaghile, “Ndingalyaje, tukwela kujenda ku Yelusalemu. Na konihoku Mwana waka Mundu anabhumpelaka mu mabhoku gha bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia, na bhombi anabhuntemula apotilaje na kubhapeke bhandu bha mataifa ghange. \v 34 Na bhombi anabhundongamaje, anabhunhunila imata, bhandapula chiboku cha ndomondo na kunkoma. Nambu lichobha la katatu anahyokaje.” \s Lilobhu laka Yakobo na Yohana \r Matayo 20:20-28 \p \v 35 Yakobo na Yohana bhana bhaka Zebedayo, bhakunjendi Yesu na kumpwaghila, “Mbola, tupala utuhengila chindu chetakulobhaje.” \p \v 36 Yesu akabhalalukile, “Bho, mpala nunhengila kike?” \p \v 37 Bhakamuyangike, “Utujetakalyaje kutama jumu upambala wa kumalelelu jaku, na jumu upambala wa kumangeja jaku, mu ulumbalilu waku.” \p \v 38 Yesu akabhapwaghile, “Ngachemmanyi lendobha! Bho, muweza kunywele chikombi cha mang'ahiku ngati moning'ahikya nepani, na kubatizwa mu ubatizu ngati ghonibatizwaje?” \p \v 39 Bhakamuyangike, “Tuweza.” \p Yesu akabhapwaghile, “Chakaka mwinywelila mu chikombi cha mang'ahiku chenikunywa nepani, na mwibatizwa ngati monibatizwaje. \v 40 Kwa bhala bhabhitama kumalelelu au kumangeja jangu nga lihengu langu kupanga. Nambu mbekanyu jeniheji bhipata bhabhabhekakiki na Chapanga.” \p \v 41 Bhabhulwa bhangi komi bhala pabhakajowini ghanihagha, bhakatumbwi kubhahakali Yakobo na Yohana. \v 42 Bhela, Yesu akabhalohiki, na kubhapwaghila, “Bhandu bhabhamanyikana kubha bhatawala bha bhandu bhangakubha Bhayahude bhabhatawala bhandu bhabhu kwa makili, na kabheti bhatawala bhe habha bhabhahengela ngati mobhapalila. \v 43 Nambu kwinu mabhanganya ngakwikubha bhenibhela, nambu joapala kubha nkolongwa pachilanda jinu, apalika abya ntumika winu. \v 44 Joapala kubha wa kutumbula, apalika abya mtumika wa bhokape. \v 45 Ndandi Mwana waka Mundu ngachehiki kutumikiwa, nambu kutumikila, na kuubhoha womi waki nahuli kubhalepela bhandu bhamahele.” \s Yesu andamiha ngalola Batilomayo \r Matayo 20:29-34; Luka 18:35-43 \p \v 46 Bhela, bhakahiki ku Yeliko, najombi Yesu paapitika mu muchi hoghu akabya na bhabhulwa bhaki papamu na lipogha likolongwa la bhandu. Mundu jumu ngalola joalowakeka Batilomayo, mwana waka Timayo, akabhi atami punkeghi ja indela akajopa bhunjangatyaje. \v 47 Paakajowini kubha Yesu wa ku Nazaleti akabhili apeta pandu panihapa, akatumbwi kujamalila, “Yesu, Mwana wa Daude, umonila chiha!” \p \v 48 Bhandu bhamahele bhakundakalile nahuli atumbalaje, nambu jombi akajonjuki kujamalila, “Mwana waka Daude, umonila chiha!” \p \v 49 Yesu akajemiki, na kupwagha, “Mundohaje.” \p Bhela, bhakundohiki ngalola jola, bhakumpwaghili, “Ulipekya mtima! Jemaje, akuloha.” \p \v 50 Na jombi akaleki kutali ingobhu jaki, akahombiki, na kunjende Yesu. \p \v 51 Yesu akundalukile, “Bho, upala nukuhengila kike?” \p Ngalola jola akayangike, “Mbola, nyopa mbata kulola.” \p \v 52 Yesu akumpwaghile, “Jendaje, uhobhalelu waku ukulamihe.” \p Palapala ngalola jola akaweziki kulola, na akunjengali Yesu mwindela. \c 11 \s Yesu ajingi ku Yelusalemu kwa chiheku \r Matayo 21:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19 \p \v 1 Yesu na bhabhulwa bhaki pabhakaheghali muchi wa Yelusalemu, upambala cha Besifage na Besania, pambipi na Chitombi cha Mizeituni. Yesu akabhatumiki bhabhulwa bhaki bhabhele, \v 2 akabhapwaghile, “Njendanya ku chijiji chechibhi palongi jinu. Pamwibya njingi monihomu, anamulihimanya liponda likongakiki, liponda heli ngachejendi mundu. Mkabhopula na mkaletaje. \v 3 Ngati mundu anandalukile, ‘Ndandi kiki mulibhopo liponda heli? Mumpwaghila, Bambo alipala na anakelebhua kabheti pambani esajeno.’ ” \p \v 4 Bhela bhakapiti na bhakalihimani liponda lela likongakiki pundyangu wa nyumba punkeghi ja indela. Pabhakabhi bhabhopola, \v 5 bhandu bhabhakabhi panipala bhakabhalalukile, “Ndandi kiki mbopo liponda heli?” \p \v 6 Bhabhulwa bhakayangiki ngati moakapwaghi Yesu, na bhandu bhala bhakajetaki bhajenda nalo. \v 7 Bhakumpelaki Yesu liponda lela, na kutandika ingobhu yabhu panani ja liponda, na Yesu akatami panani jaki. \v 8 Bhandu bhamahele bhakatandiki ingobhu yabhu mwindela, na bhangi bhakajaliki matutu ghabhaghahekiti mumighonda. \v 9 Bhandu bhokapi bhabhalongulili na bhabhajengalyaji bhakatumbwi kujamalila, “Chapanga Alumbalikaje! Apengalika jonihoju joahika kwa lihina laka Bambo! \v 10 Upengalika ukolongwa ghouhika waka hokolu witu Daude! Ulumbalilu kwaka Chapanga kunani kumahunde!” \p \v 11 Yesu akahiki ku Yelusalemu na kujenda palubhanja lwa Nyumba jaka Chapanga, akalingali kila chindu wichu. Nambu ndandi kukabhi pakamihi, akapiti ku Besania papamu na bhabhulwa bhaki komi na bhabhele bhala. \s Yesu aupeke masolu nkongu wa mtini \r Matayo 21:18-19 \p \v 12 Chilabhu jaki, pabhakabhi bhakelabhuka kuhuma ku Besania, Yesu akabhi na injala. \v 13 Bhela akauweni cha kutali nkongu wa mtini ukabya na mahamba ghamahele. Akauheghali nahuli kulinga ngati aweza kughabhona mapambiku. Nambu paakauheghalili, ngacheaghaweni mapambiku nambu mahamba matopo, ndandi ngachechabhi chikahi cha kupambika mapambiku. \v 14 Yesu akaupwaghi nkongu wa mtini ghola, “Kutumbu lalenu mbaka mileli nga mundu joanakulaje mapambiku ghaku kabheti!” \p Na bhabhulwa bhaki bhakajowini malobhi ghanihagha. \s Yesu ajingi mu Nyumba jaka Chapanga \r Matayo 21:12-17; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22 \p \v 15 Bhela pabhahiki ku Yelusalemu, Yesu akapiti ku Nyumba jaka Chapanga na kutumbu kubhatopo bhandu bhabhakabhi bhalombesa na kulomba hindu. Akang'anambwi meza ya bhabhabhi bhang'anambulana mbija na hitehu ya bhabhabhi bhalombesa ngunda, \v 16 na ngacheandekiki mundu jokapi kupeta na chindu chokapi chela palubhanja lwa Nyumba jaka Chapanga. \v 17 Bhela akabhabholiki bhandu, “Bho, ngacheyalembakiki mu Malembu Mahuhu, ‘Nyumba jangu anajibya Nyumba ja malobhu kwa mataifa ghokapi?’ Nambu mabhanganya mjitehi kubha likolu la bhihe!” \p \v 18 Bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia pabhakajowini malobhi ghanihagha, bhakatumbwi kulonda indela ja kunkoma Yesu. Nambu bhakunjowipi, ndandi lipogha lokapi la bhandu lakakangichi mabholu ghaki. \p \v 19 Chimihi pachahikaje, Yesu na bhabhulwa bhaki bhakabhokiki pamuchi ghonighola. \s Mabholu gha nkongu wa mtini ghoujomike \r Matayo 21:20-22 \p \v 20 Chilabhu jaki palukela, pabhapetika mwindela, bhakauweni nkongu wa mtini ghola ujomiki kaghajo wokapi kutumbu kumikegha mbaka kunani. \v 21 Petulu akakombwiki chechatendakiki na akumpwaghi Yesu, “Mbola, lingalyaje! Nkongu wa mtini ghoupeki masolu ghola ujomike!” \p \v 22 Yesu akabhapwaghile, “Munhobhalya Chapanga. \v 23 Numpwaghi chakaka, mundu anaachipwaghi chitombi chenje, ‘Jighukaje na ukalilekala mubahali,’ panga kubhona choghohi muntima waki, nambu anahobhale malobhi ghokapi ghalonge anaghahengakikaje, chakaka analihengakika kwake. \v 24 Bhela numpwaghila, pansalila na kulobha chindu, muhobhalya kubha njopalile, nanamu anampataje. \v 25 Panjema na kundobha Chapanga, mundekakya kila mundu joanhoki chokapi, nahuli Atati winu joabhi kunani kumahunde andekakya na mwenga mahoku ghinu. \v 26 Nambu nangakubhalekake bhajinu, hata Atati winu joabhi kunani kumahunde ngaandekakeli mwanganya mahoku ghinu.” \s Malalukilu kubhokana na lujiniku lwaka Yesu \r Matayo 21:23-27; Luka 20:1-8 \p \v 27 Bhela bhakahiki kabheti ku Yelusalemu. Yesu paakabhi ajenda pa liwangala la Nyumba jaka Chapanga, bhapenganyambiku bhakolongwa, bhabhola bha Shelia na bhazee bhakunjendili, \v 28 na bhakundalukile, “Bho, uhenga mambu ghangane kwa lujiniku lwaka nane? Bho, nde nane joakupeki wehapa lujiniku lwa kuhenga mambu ghangane?” \p \v 29 Nambu Yesu akabhayangike, “Ananundalukya lilaluki limu. Anamniyangiki, nanatu ananumpwaghila kubha nhenga mambu ghangani kwa lujiniku lwaka nane. \v 30 Mbwaghilaje, bho, lujiniku lwaka Yohana Mbatizaji lukahumiki kunani kwaka Chapanga au kwa bhandu? Mniyangaje.” \p \v 31 Bhakatumbwi kulongalanela, “Anatupwaghiki, ‘Ghakahumiki kwaka Chapanga,’ anaatulalukya, ‘Bho, mbona ngachemunhobhali Yohana?’ \v 32 Kabheti anatupwaghiki, ‘Ghakahumiki kwa bhandu,’ kwibya bhole?” Bhakajowipi lipogha la bhandu, maghambu bhandu bhokapi bhakahobhali kubha Yohana akabhi chakaka mlota waka Chapanga. \v 33 Bhela bhakamuyangiki Yesu, “Tepani ngachetumanye.” \p Na jombi Yesu akabhapwaghile, “Na nepani nganumpwaghi nhenga mambu ghangani kwa lujiniku bhole.” \c 12 \s Malenganesu gha ngonda wa mizabibu na bhalemi \r Matayo 21:33-46; Luka 20:9-19 \p \v 1 Yesu akatumbwi kulonge nabhu kwa malenganesu akapwaghaje, “Mundu jumu akalemiki ngonda wa mizabibu, akauyongalwi lumatu, na pachilanda jaki akalenganaki libhomba la kuminyi divai, na kuchenga mnala. Akabhajahiki bhalemi ngonda ghola, na akatumbwi mwanja wa kujenda ku inchi ja kutali.\fig Bhandu bhabheli bhaminya divai mu libhomba la kuminyi divai|alt="Two people pressing grapes in a winepress" src="04 Winepress.jpg" size="col" ref="12:1"\fig* \v 2 Chikahi cha kuhuna mapambiku pachahikiki, akuntumiki ntumika waki kwa bhalemi bhala nahuli akundetila pandu pa mapambiku gha ngonda waki wa mizabibu. \v 3 Bhalemi bhala bhakunkamwi ntumika jola, bhakundapwili, na kunkelebhu mabhoku matopu. \v 4 Akuntumiki kabheti ntumika jongi. Jonihoju kabheti bhakundapwi kumutu na kumpoa lihamo. \v 5 Mweni ngonda jola akuntumiki kabheti ntumika jongi. Na bhombi bhalemi bhala bhakunkomiki. Bhakalapuliki kabheti bhangi bhamahele bhabhakatumakiki na bhangi kubhakoma. \v 6 Bhela akahighali na mundu jumu, yani mwana waki mpalu. Pakujomukela akuntumiki jonihoju akapwaghaje, ‘Anabhuntopilaje mwana wango.’ \v 7 Nambu bhalemi bhala bhakapwaghanile, ‘Jonjo nde mpwelelu, bhela tunkomaje, nahuli upwelelu waki ubya wito!’ \v 8 Bhela bhakunkamwili na kunkoma, na kujenda kujileke hyegha jaki kunja ja ngonda wa mizabibu ghola.” \p \v 9 Yesu akabhalalukile, “Bho, mweni ngonda wa mizabibu anahenga kike?” “Anahikaje kubhakoma bhalemi habha, na kubhajahika ngonda hoghu bhandu bhangi. \v 10 Bho, ngachensomiki Malembu aghagha? \q ‘Liganga lebhalikaniki bhachenga, \q sajenu libhi liganga likolongwa la punkeghi. \q \v 11 Bambo nde joatehi lijambu lenihele, \q nalombi nde la kukangacha kwitu!’ ” \p \v 12 Bhapenganyambiku bhakolongwa, bhabhola bha Shelia na akahokolu bhakamanyiki kubha ulenganesu hoghu ubhapwagha bhombe. Bhela bhakalengiki kunkamu Yesu, nambu bhakajowipi lipogha la bhandu. Panihapa bhakundehili na bhakabhokike. \s Kulepa kodi kwaka Kaisali \r Matayo 22:15-22; Luka 20:20-26 \p \v 13 Bhela Mafalisayo bhangi na bhahemba bha lipogha laka Helode, bhakatumakiki kwaka Yesu nahuli bhajenda bhakundalukyaje kwa kundenga. \v 14 Bhakunjendili na kumpwaghila, “Mbola, tumanyi kubha wehapa ulonge chakaka, panga kujoghopa maholalelu gha bhandu. Wala ngacheulingali sula jaka mundu, nambu ubhola chakaka kubhokana na indela jaka Chapanga. Tupwaghilaje, bho, wichu le kwitu tepani kulepa kodi kwaka Kaisali? \v 15 Bho, tulepaji au ngatwilepa?” \p Nambu Yesu akamanyiki icholi yabhu, akabahpwaghile, “Bho, mbona ntenda kunenga? Nnetila mbija heje.” \p \v 16 Bhakundeti mbija, najombi akabhalalukile, “Bho, sula na lihina lendenu yaka nane?” \p Bhakamuyangiki, “Yaka Kaisali.” \p \v 17 Yesu akabhapwaghile, “Mumpekya Kaisali yeibhi yaki Kaisali, na yeibhi yaka Chapanga mumpekya Chapanga.” \p Panihapa bhakunkangichi namaa Yesu. \s Lilobhi la kuhyoka \r Matayo 22:23-33; Luka 20:27-40 \p \v 18 Bhela, Masadukayo bhabhapwagha kubha ngachekubhi kuhyoka bhakunjendi Yesu, na kundalukila, \v 19 “Mbola, Musa akatulaghalakili, ‘Ngati mwanalomi anapotili na kundeka nhwanu waki panga mwana, ndongu waki apalika antola mbomba joaweliwi na ndomi jola nahuli ambelakya bhana ndongu waki joapoti jola.’ \v 20 Kwa ulenganesu, kukabhi na bhalongu saba, wa kutumbula akatowili na kupotela panga kupata bhana. \v 21 Ndongu wa kabheli akuntowili joaweliwi na ndomi jola, najombi akapotili panga kupata bhana, na ndongu wa katatu najombi bhelabhela, \v 22 na bhalongu bhokapi saba bhabhuntowili mbomba jola bhakapotili panga kubhaleka bhana. Machobha paghapetiki, najombi mbomba jola akapotile. \v 23 Bhela, lichobha la kuhyoka bhandu, bho, mabhu hoju ayibya nhwanu waka nane? Maghambu akanalomi bhokapi saba bhakuntowile.” \p \v 24 Yesu akabhayangike, “Bho, mwanganya ngachemuhokiye, maghambu ngachemughamanyi Malembu Mahuhu na uweza waka Chapanga? \v 25 Kwa ndandi bhabhawili pabhiyokaje ngabhitoghuleki, bhibya ngati bhatumika bha kunani kwaka Chapanga. \v 26 Bhela, kuhyoka kwa bhabhawili, bho, ngachensomiki mu Chitabu chaka Musa pandu papalongale chitutu chechibhelala moto? Chapanga akumpwaghi Musa, ‘Nepani Chapanga waka Ibulahimu, Chapanga waka Isaka na Chapanga waka Yakobo.’ \v 27 Bhela jombi nde Chapanga wa bhandu bhabhabhi bhomi, nambu nga wa bhandu bhabhawile. Mwanganya muhobhiki namaa!” \s Amuli Ngolongwa \r Matayo 22:34-40; Luka 10:25-28 \p \v 28 Mbola jumu wa Shelia akahikiki na kujowane kulochana kwabho. Paakaweni kubha Yesu akabhayangiki Masadukayo wichu, akunjendi Yesu na kundalukila, “Bho, mu amuli yokapi, nde jaleko jejibhi ngolongwa kupeta yokape?” \p \v 29 Yesu akamuyangike, “Amuli nkolongwa nde jenjenu, ‘Njowanyaje, mabhandu bha Izilaeli! Bambo Chapanga witu nde Bambo jumu. \v 30 Umpalaje Bambo Chapanga waku kwa mtima waku wokapi, kwa roho jaku jokapi, kwa malangu ghaku ghokapi na kwa makili ghaku ghokapi.’ \v 31 Amuli ngolongwa ja kabheli nde jenjenu, ‘Umpalaje njaku ngati moulipali wamwete.’ Nga amuli jengi ngolongwa ja kuipeta ibheli heye.” \p \v 32 Mbola wa Shelia jola akumpwaghi Yesu, “Mbola ulongi wichu! Ulongi chakaka kubha, Chapanga nde jumu pela, wala njeta jongi nambu jombi. \v 33 Impalika mundu kumpala Chapanga kwa mtima wokapi, kwa malangu ghokapi, kwa makili ghokapi na kumpala njaki ngati moalipali mwene, kupalika nakanopi kuliku kubhoha hinyama ya kujochakeka na nyambiku yokapi.” \p \v 34 Yesu paakaweni kubha mundu hoju akayangiki kwa malangu, akumpwaghile, “Wehapa ngacheubhi kutali na Ukolongwa waka Chapanga.” \p Kutumbu panihapa nga mundu joakajendali kabheti kundaluki Yesu lilalukilo. \s Malalukilu panani jaka Kristo \r Matayo 22:41-46; Luka 20:41-44 \p \v 35 Chikahi Yesu paakabhi abhola mu Nyumba jaka Chapanga, akalalukile, “Bho, mbona bhabhola bha Shelia bhapwagha kubha Kristo nde mwana Daude? \v 36 Roho Mhuhu akundongwi Daude kupwagha, \q ‘Bambo akumpwaghi Bambo wango, \q Utamaje upambala wangu wa kumalelelu, \q mbaka panabhabhekaje maadui bhaku pahi ja magholu ghaku.’ \m \v 37 Daude mweni andoha Kristo ‘Bambo,’ henu Kristo ayibya bho mwana waka Daude?” \s Yesu abhapwaghi bhandu bhalilingalya na bhabhola bha Shelia \r Matayo 23:1-36; Luka 20:45-47 \p Lipogha la bhandu lakabhi lunjowane Yesu kwa chiheku. \v 38 Mu mabholu ghaki, Yesu akapwaghike, “Mulilingalyaje na bhabhola bha Shelia, bhabhapala kupetapeta bhawati ingobhu ilachu na bhandu kubhalamuki kwa kutopela paligulio. \v 39 Kabheti bhahaghu itehu ya kulongolu munyumba ja kuhimangani Bhayahude na pandu pa kutopela pa uwangalalu wa chilebhe. \v 40 Kwa kubhakolowa bhabhatole bhabhaweliwi na bhalomi bhabhu nyumba yabhu na hindu yabhu koni bhakoponganela kulobha malobhu malachu! Bhanihabha utemuliku wabhu anaukubhaje ukolongwa namaa!” \s Kupiya kwaka mabhu joaweliwi na ndomi \r Luka 21:1-4 \p \v 41 Yesu akabhi atami pambipi na lisanduku la chikoku cha mbija, akabhalingali bhandu bhamaheli mobhajeghale mbija yabho. Bhanahindu bhamaheli bhabhohiki mbija yamahele, \v 42 panihapa akahikiki mabhu jumu kahochu, akajeghi sendi ibheli ya mbija. \v 43 Yesu akabhalohiki bhabhulwa bhaki papamu na kubhapwaghila, “Chakaka numpwaghila, mabhu ajoju kahochu ajeghi mu lisanduku la chikoku mbija yamaheli kupeta chebhajeghi bhandu bhangi bhokape. \v 44 Ndandi bhangi bhokape bhakabhohiki kubhokana na kujoloka kwa hindu yabhu, nambu mabhu ajoju, koni abhi kahochu, abhohiki yokapi yeakabhi naku, abhohiki hindu yokapi yeyunjangatyaje kwa matamu ghaki.” \c 13 \s Yesu alongela panani ja kuyonangeka kwa Nyumba jaka Chapanga \r Matayo 24:1-2; Luka 21:5-6 \p \v 1 Yesu paakabhi apita mu Nyumba jaka Chapanga, jumu wa bhabhulwa bhaki akumpwaghile, “Mbola, lingalyaje ntundu maganga aghagha na machengu aghagha moghabheli gha kukangacha!” \p \v 2 Yesu akumpwaghile, “Bho, mughabhona machengu aghagha moghakolile? Njeta hata liganga limu lelihighalya panani ja lenge, kila chindu anachihabhukaje.” \s Kulyunga na kulaga \r Matayo 24:3-14; Luka 21:7-19 \p \v 3 Yesu paakabhi atemi panani ja Chitombi cha Mizeituni akalingali upambala wa Nyumba jaka Chapanga, Petulu, Yakobo, Yohana na Andulea bhakundaluki pakanjika jabho, \v 4 “Tupwaghilaje, bho, mambu ghanihagha ghibya lile? Bho, nginyuli bholi yeilangiaje kubha mambu ghanihagha ghaheghali kupitalila?” \p \v 5 Yesu akatumbwi kubhapwaghila, “Mlilingalyaje mundu ngaankolowa. \v 6 Maghambu bhandu bhamaheli anabhahikaje kwa lihina langu, kila jumu wabhu anaapwaghaje, ‘Nepani nde jombi!’ Na bhombi anabhakoluwaje bhandu bhamahele. \v 7 Pamwijowana panani ja ngondo na majojalanelu gha ngondo, ngamwijoghopa. Mambu ghanihagha anaghatumbula kupitalila, nambu ujomukelu weni wibya wakali. \v 8 Likabila limu analikomana na likabila lenge, ukolongwa ghumu anaukomana na ukolongwa ghonge. Pandu patalipatali anakukubhaje na minyukunyuku ja luhombi na injala. Mambu ghanihagha nde ngati mabhinilu gha kutumbula gha kulibhopo mwana. \p \v 9 “Nambu mwenga mulilingalyaje. Maghambu bhandu anabhumpelaka pachengu, na kundapu iboku mu nyumba ya kuhimangani Bhayahude. Anabhumpelaka palongi ja bhatawala na bhakolongwa kwa ndandi jangu, nahuli kubha ulandilu kwabho. \v 10 Nambu anaghatumbula hoti Malobhi Manyahi kutangazwa kwa bhandu bha mataifa ghokapi. \v 11 Na bhombi pabhunkamulaje na kumpeleka pachengu, ngamwihola panani ja malobhi ghamwilongilaje. Pachihikaje chikahi chenihechi, ndongila chokapi chemwipekiwaje. Ndandi nga mwanganya mwemwilongilaje, nambu Roho Mhuhu. \v 12 Mbeli anaang'anambuka nnung'una waki akomakikaje, na tati anahenga bhelabhela kwa bhana bhaki, na bhana anabhang'anambukaje kubhalapula bhabheleka bhabhu na kubhakoma. \v 13 Bhandu bhamaheli anabhunhakalya mwenga kwa ndandi ja lihina langu. Nambu joanahinakyaje mbaka pakujomukela nde joanakengaliwaje. \s Kulagha kukolongwa \r Matayo 24:15-28; Luka 21:20-24 \p \v 14 “Pamwibhona, ‘Lihakalilu la Uyonangeku,’ ngati molalembakike na mlota Danieli, lijemiki pandu nga paki.” Joasoma na amanya ndandi jake. “Panihapa, bhabhabhi ku Yudea bhatililaje kwitombi. \v 15 Mundu jokapi jola joabhi panani ja nhwaghala wa nyumba jaki ngayihuluka, na kujingila mkati ja nyumba jaki na kutola chindu! \v 16 Bhelabhela joabhi kungonda ngaikelabhuka kunyumba jaki na kutola ingobhu jaki. \v 17 Anabhachibhona akamabhu bhabhikubhaje na hitumbu, na bhabhajongeha mu machobha ghanihagha! \v 18 Ndobhaje nahuli mambu ghanihagha ngaghipitalila chikahi cha imbepu. \v 19 Ndandi chikahi hechi anakubya na kulagha kwanga kubhonikana kutumbu Chapanga paakabhombiki ndema mbaka lalenu, na wala ngaghipitali kabheti. \v 20 Ngati Bambo ngaakakepishi machobha ghanihagha nga mundu joakakengaliwaje. Nambu kwa ndandi ja bhandu bhaki bhahaghulika, Bambo akepishi machobha ghanihagha. \p \v 21 “Henu mundu anampwaghi, ‘Lingalyaje, Kristo abhi apa,’ au ‘Abhi pala,’ ngamwihobhalela. \v 22 Kwa ndandi anabhapitalyaje maklisto bha upuhe na bhalota bha upuhe, anabhatenda nginyulila na mambu gha kukangacha, nahuli kubhakolowa, ngati anaiwezakini, hata bhahaghulika bhaka Chapanga. \v 23 Nambu mwenga mulilingalyaje! Nepani numpwaghi mambu ghanihagha ghokapi koni ghakona ngakupitalila. \s Kuhika kwaka Mwana waka Mundu \r Matayo 24:29-31; Luka 21:25-28 \p \v 24 “Bhela paghipetaje machobha ghanihagha gha kulagha, lyobha analiyeghalika lwihi na mwehi ngawinang'ane. \v 25 Ndondwa anaihabhukaje kuhuma kunani kumahunde, na hindu yokapi ya kunani anainyuhakikaje. \v 26 Panihapa mwimona nepani, Mwana waka Mundu, nhika mu mahundi kwa makili makolongwa na ulumbalilu. \v 27 Kabheti ananabhalaghalakya bhatumika bhangu bha kunani kumahunde bhabhonganaje bhahaghulika bhaka Chapanga kuhuma ipambala yokapi nchechi ya ndema. Hata kuhuma kutali nakanopi ja pundema. \s Libholu la nkongu wa mtini \r Matayo 24:32-35; Luka 21:29-33 \p \v 28 “Kwa nkongu wa mtini mulibhola libholu lendenu. Chikahi mambandi ghaki paghatumbu kutunduli mahamba na kuneng'anela, mmanya chikahi cha mahunu chiheghalile. \v 29 Bhelabhela, na mwenga pamughabhona mambu ghanihagha ghahengakeka, mmanyaje kubha Mwana waka Mundu abhi pambipi kuhika. \v 30 Numpwaghi chakaka, chibheleku chenjenu ngachipeti, mbaka mambu ghanihagha ghokapi ghapitalile. \v 31 Kunani na pundema anaipetaje, nambu malobhi ghangu ngaghipeti ng'o. \s Chapanga kanjika jaki amanyi lichobha la kujomukela \r Matayo 24:36-44 \p \v 32 “Nambu panani ja lichobha la kujomukela, na lisaa lela, nga mundu joamanyi analihika lile, wala bhatumika bha kunani kwaka Chapanga, wala Mwana. Nambu Atati kanjika jaki nde joamanya. \v 33 Muliandiaje na mkubhaje mihu, ndandi ngachemmanyi chikahi hechi anachihika lile. \v 34 Kwibya ngati mundu joabhoka panyumba kutumbu mwanja akabhalekila bhatumika bhaki kujilingalila, kila mundu na lihengu laki na kumpwaghi mlonda wa ndyangu akubha mihu. \v 35 Mkubhaje mihu, ndandi ngachemmanyi mweni nyumba anahika lile. Pangi kwibya pakamihi, au ikilu pamahiku, au pachibhombu au palukela. \v 36 Muliandiaje, nahuli anahiki kwa kupwitukila, ngaanhimani ngochile. \v 37 Malobhi ghanumpwaghi mabhanganya, numpwaghi mabhokapi. Mkubhaje mihu!” \c 14 \s Bhapenganyambiku bhakolongwa bhajetengane kunkoma Yesu \r Matayo 26:1-5; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53 \p \v 1 Ghakahighali machobha ghabheli kuhika lichobha la Kiyahude la kula Pasaka na lichobha la kula Mikati Jangakujegaleka Amila. Bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia bhakabhili bhalonda indela ja kunkamu Yesu kwa kulihiya nahuli bhunkomaje. \v 2 Nambu bhakapwaghike, “Ngatwihenga bhenibhela chikahi cha kula uwangalalu, nahuli bhandu ngabhileta fujo.” \s Yesu bhumpaka mahuta gha kunungila ku Besania \r Matayo 26:6-13; Yohana 12:1-8 \p \v 3 Yesu akabhi ku Besania kunyumba jaka Simoni, Yesu joandamihi chitamu cha malohi. Yesu paakabhi akula chilebhe, akahiki mbomba jumu joakabhi na libotolu lelalenganakiki kwa liganga la alabasta la mbija yamaheli na mkati jaki kukabhi na mahuta gha kunungi wichu ghaghalowakeka nalido na gha mbija yamaheli. Akalibhopwi libotolu lela na kunjeghale Yesu mahuta ghala kumutu. \v 4 Bhandu bhangi bhabhakabhi panipala bhakayomiki na kupwaghanila, “Bho, maghambu kiki kughahowa mahuta aghagha? \v 5 Ndandi mahuta hagha tukabya tulombisi kwa mbija yamahele, na kubhapeke bhahocho!” Na bhakunkenjuki namaa mabhu jola. \p \v 6 Nambu Yesu akabhapwaghile, “Mundekaje! Bho, maghambu kiki mung'aha? Anhengi lihengu lambone. \v 7 Bhahochu mbi nabhu machobha ghokape, na chikahi chokapi chempala muweza kubhajangatila. Nambu nepani ngangubhi na mwanganya machobha ghokape. \v 8 Jombi ahengiki ngati moawezile. Anyeghali hyegha jangu mahuta gha kunungila nahuli kunhandaa kwa ndandi ja kutaghakika kwangu. \v 9 Numpwaghi chakaka, pundema pokapi Malobhi Manyahi paghitangazwaje, bhandu anabhakombukaje na kuliloghola lihina laka mabhu hoju kwa ndandi ja kunkomboka jombi.” \s Yuda ajetake kung'anambuka Yesu \r Matayo 26:14-16; Luka 22:3-6 \p \v 10 Bhela Yuda Isikalioti, jumu wa bhabhulwa komi na bhabheli, akapiti kwa bhapenganyambiku bhakolongwa nahuli kung'anambuka Yesu. \v 11 Bhapenganyambiku bhakolongwa pabhajowini malobhi ghanihagha bhakahekalile, bhakumpwaghi anabhumpekya mbija. Bhela Yuda akatumbwi kulonda mbekenyu ja kung'anambuka Yesu. \s Yesu akula chilebhi cha Pasaka papamu na bhabhulwa bhaki \r Matayo 26:17-25; Luka 22:7-14,21-23; Yohana 13:21-30 \p \v 12 Lichobha la kutumbula la Kula Mabumunda Ghangakujeghaleka Amila, chikahi cha kuchinjakika mwanambelele wa Pasaka, bhabhulwa bhaki bhakundaluki Yesu, “Bho, upala tujenda tukakuhandalya kwaku nahuli ukulaje chilebhi cha Pasaka?” \p \v 13 Panihapa Yesu akabhatumiki bhabhulwa bhaki bhabheli na kubhapwaghila, “Njendanya kumbwane, na konihoku mwakahimangana na mwanalomi jumu joatotwi chihulu cha machi. Mukunjengalyaje, \v 14 mbaka mu nyumba jeakajingalaje, na mukumpwaghila mweni nyumba, ‘Mbola apwagha, chibhi kwaku chumba changu monikula chilebhi cha Pasaka papamu na bhabhulwa bhango?’ \v 15 Na jombi anaandangia chumba chikolongwa cha kugholofa chechiandaliwi na kuchipamba. Mkatuandalya monihomo.” \p \v 16 Bhabhulwa bhakabhokiki, bhakapiti kumbwane, na bhakahimani kila chindu chibhi wichu ngati Yesu moakapwaghile, na bhakaandi chilebhi cha Pasaka. \p \v 17 Pakwahiki pakamihi, Yesu akahikiki panihapa papamu na bhabhulwa bhaki komi na bhabheli. \v 18 Pabhakabhi papamu bhatami kwa kula chilebhe, Yesu akapwaghike, “Chakaka numpwaghila, jumu winu joakula papamu na nepani, anaang'anambukaje.” \p \v 19 Bhabhulwa bhaki bhakatumbwi kuhyoma na kundaluki jumu jumu, “Bho, nepani lelo?” \p \v 20 Yesu akabhayangike, “Jumu winu komi na bhabheli mwenga, joatobhale libumunda mu chikombi chimu na nepani. \v 21 Chakaka Mwana waka Mundu anaapotilaje ngati moilembakike mu Malembu Mahuhu panani jake, nambu anaachibhona mundu jola joang'anambuka Mwana waka Mundu! Ikabya mbanga kwaka mundu hoju akabya akotwiki kubhelakeka!” \s Kutumbula kwa chilebhi chaka Bambo \r Matayo 26:26-30; Luka 22:14-20; 1 Bhakolinso 11:23-25 \p \v 22 Pabhakabhi bhakula, Yesu akatoliki libumunda, akalipengalili, akalihekiki na kubhapekeha bhabhulwa bhaki, akapwaghaje, “Ntolanya nkulaje, jenjenu nde hyegha jango.” \p \v 23 Kabheti akatoliki chikombi cha divai, akanchengwi Chapanga, na kubhapekeha bhabhulwa bhaki, bhokapi bhakakunywiki divai kuhuma mu chikombi chela. \v 24 Yesu akabhapwaghile, “Ghongoni nde mwahi wango wa Lulaghilu lwaka Chapanga, ghoujitika kwa ndandi ja kubhalekakela mahoku gha bhandu bhamahele. \v 25 Chakaka numpwaghila, ngangunywi kabheti divai mbaka lichobha lela panikunywaje divai jahenu mu Ukolongwa waka Chapanga.” \p \v 26 Panihapa bhakajembiki nyembu ya kunchengu Chapanga, na bhakabhokiki kujenda ku Chitombi cha Mizeituni. \s Yesu alonge kubha Petulu anaankanaje \r Matayo 26:31-35; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-38 \p \v 27 Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Mabhanganya mabhokapi mwindilaji na kuneka, ndandi mu Malembu Mahuhu Chapanga apwagha, ‘Ananunkoma mdima, na mambelele ghitenda kupechangana.’ \v 28 Nambu panihyokaje, ananundongulya kujenda ku Galilaya.” \p \v 29 Petulu akamuyangike, “Hata ngati bhokapi anabhukutiliki na kukuleka, nambu nepani nganakuleki ng'o!” \p \v 30 Yesu akumpwaghi Petulu, “Chakaka nukupwaghila, ikilu ja lalenu mangane ja likongobhi kubheka mala pabhele, anaunganaje mala patatu kubha ngacheumanye.” \p \v 31 Nambu Petulu akajendali kulongela, “Hata ngati imbalika kupotela papamu na wehapa nganakuleki ng'o.” \p Na bhabhulwa bhaki bhokapi na bhombi bhakalongi bhelabhela. \s Yesu andobha Chapanga ku chijongu cha Gesemane \r Matayo 26:35-46; Luka 22:39-46 \p \v 32 Bhela bhakahikiki ku chijongu chechilowakeka Gesemane, na Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Ntamanya pambane chikahi nepani panundobha Chapanga.” \v 33 Panihapa akabhatoliki Petulu, Yakobo na Yohana. Akatumbwi Kuholalela na kuhangajika, \v 34 na akabhapwaghile, “Mili na mabhinilu makolongwa muntima wangu hata pambipi kupotela. Ntamanya pambani na mkubhaje mihu.” \p \v 35 Akapiti palongi pachokopi, akalihawi pahi, na kundobha Chapanga kubha, ngati anaiwezikana, ngaipetela mu lisaa la mang'ahiku hele. \v 36 Akapwaghike, “Atati wangu! Hindu yokapi kwaku wehapa iwezikana. Umokihaje chikombi chenjenu. Nambu ngakwikubha ngati mombali nepani, nambu ngati moupali wehapa.” \p \v 37 Akakelawiki kabheti kwa bhabhulwa bhatatu bhala akabhahimani bhagochili lughono. Bhela akundaluki Petulu, “Simoni, bho, ughochile? Ngachewaweziki kutama mihu hata lisaa limu na nepane?” \v 38 Na akabhapwaghi kabheti, “Mkubhaje mihu na kulobha nahuli ngamwijingi mu malengakeku, roho jipala, nambu hyegha ngachejibhi na makili.” \p \v 39 Akapiti kabheti kulobha pakabheli akakelabhuki malobhi ghalaghala. \v 40 Bhela akakelawiki kabheti na akabhahimani bhaghochile, ndandi mihu ghabhu ghakabhi ghatopike. Nabhombi ngachebhamanyi la kumuyanga. \p \v 41 Paakelawiki mala ja katatu, akabhapwaghile, “Bho, mwakali kughochela na kupomulela? Henu kuyaghanile! Lisaa lihikike! Lingalyaje, Mwana waka Mundu bhunjeghe mu mabhoku gha bhandu bhana mahoku. \v 42 Njumukaje, tumbokanyaje. Lingalyaje, jola joaning'anambukaje aheghalile.” \s Yesu akamulika \r Matayo 26:47-56; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12 \p \v 43 Yesu paakabhi akali kulongela, Yuda joakabhi jumu wa bhabhulwa komi na bhabheli bhala, akahikiki papamu na lipogha la bhandu bhabhabhi na mapanga na indonga. Bhandu bhanihabha bhakatumakiki na bhapenganyambiku bhakolongwa, bhabhola bha Shelia na bhazee. \v 44 Mng'anambuka Yuda akajomwi kubhapeke nginyulila kubha, “Jonambuswaje nde joju. Munkamulaje na kumpeleka pahi ja ulingalilu.” \p \v 45 Palapala Yuda pahikiki pela, akunjendi Yesu na kumpwaghila, “Mbola!” Panihapa akandamuki kwa kumbusu. \v 46 Bhela bhandu bhanihabha bhakunkamwi Yesu na kumbeka pahi ja ulingalilu. \v 47 Nambu jumu wa bhabhabhi bhajemani papamu na Yesu, akaholapwi lipanga laki, na kundapu mtumika waka Mpenganyambiku Nkolongwa, na kunheketa likutu. \v 48 Bhela Yesu akabhapwaghile, “Bho, unhiki na mapanga na indonga kungamula ngati kubha nepani nde mwihi? \v 49 Kila lichobha nakabhi papamu na mwehapa ku Nyumba jaka Chapanga, na ngachemwangamwile. Nambu aghagha ghahengakeka sajenu nahuli Malembu Mahuhu ghatimilaje.” \p \v 50 Panihapa bhabhulwa bhokapi bhakundekiki na kutilanila. \p \v 51 Kukabhi na nkombu jumu joakabhi anjengale Yesu koni akongiki lishuka pela. Bhakalengiki kunkamula, \v 52 nambu jombi akabhatilike, akalilekiki lishuka lela na kutila panga ingobhu. \s Yesu palongi ja pachengu \r Matayo 26:57-68; Luka 22:54-55,63-71; Yohana 18:13-14,19-24 \p \v 53 Bhela bhakumpeliki Yesu kwa bhapenganyambiku bhakolongwa, kwa bhazee na bhabhola bha Shelia bhakabya bhalibhongini kunyumba jaka Mpenganyambiku Nkolongwa. \v 54 Petulu akunjengali Yesu cha kutali, akajingi mu liwangala laka Mpenganyambiku Nkolongwa. Akatami papamu na bhalonda akanyatukya moto. \v 55 Bhapenganyambiku bhakolongwa na pachengu pokapi bhakalondiki ulandilu wa kuntaki Yesu nahuli bhunkomaje, nambu ngachebhapatike. \v 56 Bhandu bhamaheli bhakabhohiki ulandilu wa upuhe panani jaka Yesu, nambu ulandilu wabhu wa upuhe ngachewalengine. \p \v 57 Bhandu bhangi bhakajemiki na kulonge malobhi gha upuhe kwaka Yesu, bhakapwaghaje, \v 58 “Tunjowini mundu hoju akapwaghaje, ‘Anamombula Nyumba jaka Chapanga jebhachengiki bhandu, na kwa machobha ghatatu ananjenga najenge jangakuchengakeka na bhandu.’ ” \v 59 Nambu hata bhela, ghala ghabhalandile ngacheghalengine. \p \v 60 Bhela Mpenganyambiku Nkolongwa akajemiki pachilanda jabhu na kundaluki Yesu, “Bho, ngacheuyanga lilobhi kubhokana na malobhi ghabhalandila kwako?” \p \v 61 Nambu Yesu akatami chinunu na ngacheakayangiki lilobhi hata limu. Mpenganyambiku Nkolongwa akundaluki kabhete, “Bho, wehapa le wa Kristo, Mwana waka Chapanga Mpengaleka?” \p \v 62 Yesu akayangike, “Nepani nde jombi. Kabheti anamumbonaje Mwana waka Mundu akabya atami ku upambala wa chiwoku cha kumalelelu waka Chapanga Joabhi na Makili, na koni akahikaje na mahundi gha kunani kumahunde!” \p \v 63 Panihapa Mpenganyambiku Nkolongwa akakachwi ingobhu yaki na kupwagha, “Ngachetupala kabheti mundu jongi alongilaje panani jaka mundu ajoju! \v 64 Njowini moantondule Chapanga. Bho, mbona bhole?” \p Bhokapi bhukuntemwili kubha impalika kupotela. \p \v 65 Bhela bhangi bhabhu bhakatumbwi kunhuni imata, kumuyeka ingobhu kumihu, kundapula na kumpwaghila, “Lotilaje, nane joakulapwi wehapa!” Na bhalonda bhakuntoliki na kundapu ighanja. \s Petulu ankana Yesu \r Matayo 26:69-75; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18,25-27 \p \v 66 Petulu paakabhi akali pahi kuliwangala, mtumika jumu wa chimbomba waka Mpenganyambiku Nkolongwa akunhikile. \v 67 Paakumbweni Petulu anyatuki moto akundingalili, na kumpwaghila, “Hata wehapa ukabhi papamu na Yesu wa ku Nazaleti.” \p \v 68 Nambu Petulu akakanike, “Ngachenummanyi, wala ngachemanyi cheulongela.” Panihapa Petulu akapitiki kunja ja liwangala. Na likongobhi lakabhekike. \p \v 69 Mtumika wa chimbomba jola paakumbweni Petulu akatumbwi kubhapwaghi bhandu bhabhakajemiki panihapa, “Mundu jonjoni nde jumu wabho!” \v 70 Petulu akakaniki kabhete. \p Chikahi chocho, bhandu bhabhakajemiki panipala bhakumpwaghi Petulu, “Chakaka wehapa nde jumu wabho, maghambu hata wehapa uhumi ku Galilaya.” \p \v 71 Nambu Petulu akatumbwi kulipeke masolu na kulapa akapwaghaje, mbata masolu ngati ananonge upuhe, “Napa ngachenummanyi mundu hoju jomundongalela malobhi ghaki!” \p \v 72 Panihapa likongobhi lakabhekiki mala ja kabhele, na Petulu akakombwiki Yesu moakumpwaghile, “Mangane likongobhi kubheka mala pabhele, wingana mala patatu.” Na Petulu paakakombwiki, akalihawi pahi na akaleliki namaa. \c 15 \s Yesu palongi jaka Pilato \r Matayo 27:1-2,11-14; Luka 23:1-5; Yohana 18:28-38 \p \v 1 Palukela pakwachaje, bhapenganyambiku bhakolongwa bhakahimangini papamu na bhazee, bhabhola bha Shelia na bhabholu bha pachengu pokapi, bhakunkongiki Yesu, na bhakumpeliki kwaka Pilato. \v 2 Pilato akundaluki Yesu, “Bho, wehapa le Unkolongwa wa Bhayahude?” \p Yesu akayangike, “Wehapa upwaghike.” \p \v 3 Bhapenganyambiku bhakolongwa bhakuntaki Yesu kwa malobhi ghamaheli. \v 4 Pilato akundaluki kabheti Yesu, “Bho, ngacheuyanga lilobhi? Lingalyaje ntundu mobhaletela matakilu ghamaheli panani jako!” \p \v 5 Nambu Yesu ngacheakayangiki lilobhi, mbaka Pilato akakangiche. \s Yesu bhuntemu kupotela \r Matayo 27:15-26; Luka 23:13-25; Yohana 18:39-19:16 \p \v 6 Pilato akabhi na ntetu chikahi cha Uwangalalu wa Pasaka kumbopulela mkongeka jumu, jobhundobha bhandu. \v 7 Chikahi hechi mundu jumu joalowakika Balaba, akakongakiki pandu pabhakongeka bhandu kwa ndandi ja kutumbuli ngondo na kubhakoma bhandu bhangi. \v 8 Lipogha la bhandu lakunjendi Pilato, na kundobha abhahengila ngati mowabheli ntetu wake. \v 9 Pilato akabhalalukile, “Bho, mpala numbopulya Nkolongwa wa Bhayahude?” \v 10 Ndandi jombi akamanyiki kubha bhapenganyambiku bhakolongwa bhakunkamwi Yesu kwa ndandi ja wihu. \p \v 11 Nambu bhapenganyambiku bhakolongwa bhakabhaswekaki bhandu nahuli bhundobha abhabhopulya Balaba bhunkonga Yesu. \v 12 Pilato akabhalaluki kabheti bhandu, “Bho, mpala nepani ndenda kyani na mundu jonjoni jomundoa Nkolongwa wa Bhayahude?” \p \v 13 Bhandu bhokapi bhakajamali bhakapwaghaje, “Unhwamba punsalaba!” \p \v 14 Nambu Pilato akabhalalukile, “Bho, maghambu kike? Bho, ahengiki lihakau bhole?” Nambu bhombi bhakajendali kujamalila, \p “Unhwamba punsalaba!” \p \v 15 Pilato akapaliki kubhahekeha bhandu bhala, bhela akumbopuli Balaba. Akalaghalaki Yesu alapulika iboku, na kumboha nahuli awambakikaje punsalaba. \s Manjolinjoli bhundongama Yesu \r Matayo 27:27-31; Yohana 19:2-3 \p \v 16 Manjolinjoli bhakumpeliki Yesu mu liwangala la mkati la nyumba jaka Pilato, yani Pulaitolio, na kubhaloha lipogha lokapi la manjolinjoli. \v 17 Bhakamuwatiki ingobhu ja zambalau ngati Nkolongwa, bhakalokiki litaji la miha na kunhwatika kumutu. \v 18 Bhakatumbwi kundamukila kwa kundongama, “Monili ote, Unkolongwa wa Bhayahude!” \v 19 Bhakundapwi kwa ndahi kumuto, na kunhuni imata. Bhakachikimi na kunjojabhela. \v 20 Pabhajomwi kundongama, bhakunhuliki ingobhu ja zambalau jela, na kunhwatika ingobhu yaki mweni yela. Bhakumpihiki kunja nahuli kumpeleka kunhwamba punsalaba. \s Yesu bhunhwamba punsalaba \r Matayo 27:32-44; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27 \p \v 21 Pabhakabhi mwindela bhakahimangini na mundu jumu joalowakika Simoni, akabhi ahika kuhuma ku Kilene, jombi akabhi atati waka Alekizanda na Lufo. Na chikahi hechi akabhi ahuma kunja ja muchi, na manjolinjoli bhakumpwaghi kwa amuli atotulaje nsalaba ghoakabhi naku Yesu. \v 22 Bhela bhakumpeliki Yesu mbaka pa Goligota, yani “Lifuvu la Mmutu.” \v 23 Panihapa bhakumpeki divai jebhahangaghini na mitela jejilowakeka manemane, nambu Yesu ngacheanywile. \v 24 Bhela bhakunhwambiki na kughabhana ingobhu yaki kwa kuilapuli kula nahuli kumanya ngati ingobhu bhole jeapalika mundu kupata. \v 25 Jakabhi saa tatu ja lukela pabhunhwambikaje. \v 26 Na panani ja nsalaba bhakalembiki litakilu ale, “NKOLONGWA WA BHAYAHUDE.” \v 27 Bhela bhakunhwambiki Yesu punsalaba papamu na bhanyaghula bhangi bhabhele, jumu upambala wa kumalelelu na jongi upambala wa kumangeja. \v 28 Bhela Malembu Mahuhu ghakatimiye ghaghapwagha, “Akabhalangiki papamu na bhandu bhahakau.” \p \v 29 Bhandu bhabhapetika pandu panihapa bhakundongali matondo, bhakanyuanyua mimutu jabhu kwa kundongama, bhakapwaghaje, “Aha! Wehapa upwaghika wibhombula Nyumba jaka Chapanga na kuchenga kwa machobha ghatatu! \v 30 Henu, uhuluka punsalaba na ulikengalya wamwete!” \p \v 31 Na bhombi bhapenganyambiku bhakolongwa papamu na bhabhola bha Shelia bhakundongimi pachilanda jabhu, bhakapwaghaje, “Akabhalamihi bhangi, nambu ngacheaweza kulikengale mwene! \v 32 Eti jombi nde Kristo, Nkolongwa wa ku Izilaeli! Henu ahuluka kuhuma pansalaba nahuli tubhonaje na kuhobhalela.” \p Hata bhandu bhabhawambakiki pambipi na Yesu bhala bhakundongali matondo. \s Yesu apotela punsalaba \r Matayo 27:45-56; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30 \p \v 33 Kutumbu saa sita, mbaka saa tisa ja muhi, lubhendu lukayekiki inchi jokapi. \v 34 Saa tisa ja muhi Yesu akajamalili, akapwaghaje, “Eloi, Eloi, lama sabakitani,” ndandi jaki, “Chapanga wangu, Chapanga wangu, mbona unehile?” \p \v 35 Bhandu bhangi bhabhajemani panipala pabhakajowini ghanihagha, bhakapwaghike, “Jowanyaje! Andoha Eliya!” \v 36 Mundu jumu akakembili, akatobhali siponji mkati ja divai jejilolike, na kukongale kumwishu ja ndahi. Akumbeki pundomu akapwaghaje, “Mundeka tulolaje ngati Eliya anahika kunheleha kuhuma punsalaba hapa!” \p \v 37 Yesu akajamalili kwa sauti nkolongwa, na kuheketa roho. \p \v 38 Chikahi hechi lipanzia lelabhi mu Nyumba jaka Chapanga lakakachwiki ipambala ibheli kutumbu kunani mbaka pahi. \v 39 Nkolongwa jumu wa manjolinjoli joakajemiki palongi jaki paakaweni kubha Yesu apotela ngati bhenibhela, akapwaghike, “Chakaka mundu ajoju akabhi Mwana waka Chapanga!” \p \v 40 Bhakabhi kabheti akambomba bhangi cha kutali bhakalingalyaje, papuje akabhi Malia Magidalena, na Malia mabhu waka Yakobo na Yose, na Salome. \v 41 Akamabhu bhanihabha bhakunjengali Yesu ku Galilaya na kunjangatila. Akamabhu bhangi bhamaheli bhabhunjengali Yesu mbaka ku Yelusalemu na bhombi bhakabhi palapala. \s Hyegha jaka Yesu bhajibheka mulitengele \r Matayo 27:57-61; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42 \p \v 42 Pakwahiki pakamihi, lichobha heli lakabhi Lichobha la Maandaliu, yani lichobha lelilongulela mangani ja Lichobha la Sabato. \v 43 Panihapa akahiki Yusufu mundu wa ku Alimataya, mbolu wa Pachengu Pakolongwa joakamanyakini namaa. Na jombi akabhi alendalela kuhika kwa Ukolongwa waka Chapanga. Akunjendi Pilato panga choghohi na kunjopa ampekya hyegha jaka Yesu. \v 44 Pilato akakangichi kujowana kubha Yesu akabhi apotile. Bhela akunkemiki nkolongwa wa manjolinjoli, na kundalukila ngati Yesu akapoti chikahi chilacho. \v 45 Pilato paakunjowini linjolinjoli jola kubha Yesu apotile, akunjetaki Yusufu atola hyegha jaka Yesu. \v 46 Panihapa Yusufu wa ku Alimataya akahemi sanda, akajiheli hyegha jaka Yesu, akajiyongalwi sanda. Akajibhehi mulitengele lelalenganakiki pa liganga. Kabheti akahingali liganga likolongwa na kuhibhali pundyangu wa litengele. \v 47 Na jombi Malia Magidalena na Malia mabhu waka Yose bhakabhi bhalingalila na kupabhona pandu pabhaghoniki hyegha jaka Yesu. \c 16 \s Kuhyoka kwaka Yesu \r Matayo 28:1-8; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10 \p \v 1 Palapetiki Lichobha la Sabato, Malia Magidalena, na Malia mabhu waka Yakobo, na Salome bhakahemi manungilu nahuli bhakapakiya hyegha jaka Yesu. \v 2 Bhela pachibhombu lichobha la Jumapile, lyobha palitumbula kupita, bhakapiti kulitengele. \v 3 Mwindela bhalongalanya bheni kwa bheni, “Bho, nde nane joakatukangila liganga lela pundyangu wa litengeli lela?” \v 4 Nambu pabhakalingalili bhakaweni liganga lela likangakiki kunkeghe. Liganga heli lakabhi likolongwa. \v 5 Bhela pabhakajingi mkati mulitengele, bhakumbweni nkombu jumu awati ingobhu ihuhu atami upambala wa kumalelelu, na bhombi bhakakangichi namaa. \p \v 6 Nambu nkombu jola akabhapwaghile, “Ngamwikangacha. Manyi mumpala Yesu wa ku Nazaleti, joakawambakike. Ayokike, ngacheabhi pambane! Ndingalyaje pandu pambani pabhakumbekike. \v 7 Henu njendanya mwakabhapwaghila bhabhulwa bhaki papamu na Petulu kubha, ‘Jombi anaandongulyaje kujenda ku Galilaya, konihoku bhakumbona ngati moakumpwaghile.’ ” \p \v 8 Bhela bhakabhokiki palitengeli pala imbelu, ndandi bhakabhaghiji kwa lujoghopu na kukangacha. Ngachebhumpwaghi mundu jokapi chindu, maghambu bhakajowipi namaa. \s Yesu ampitali Malia Magidalena \r Matayo 28:9-10; Yohana 20:11-18 \p \v 9 Yesu paakahyokiki lukela pachibhombu lichobha la Jumapili, akatumbwi kumpitali Malia Magidalena, mabhu jola Yesu joakumpihiki majobhi saba. \v 10 Malia Magidalena akapiti kubhapwaghi bhabhabhi papamu na Yesu. Na chikahi hechi bhabhulwa bhala bhakabhi bhaombuleza na kulela. \v 11 Nambu pabhakajowini kubha Yesu abhi mwomi na Malia Magidalena ambweni, ngachebhahobhalile. \s Yesu abhapitali bhabhulwa bhabhele \r Luka 24:13-35 \p \v 12 Palongi jaki akabhapitali bhabhulwa bhabheli akabya na sula najenge. Bhabhulwa habha bhakabhi bhajenda kungonda. \v 13 Na bhombi kabheti bhakapiti kubhapwaghi bhajabho, nambu papamu na bhela ngachebhahobhalile. \s Yesu abhapitali bhabhulwa komi na jumu \r Matayo 28:16-20; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23; Matendu 1:6-8 \p \v 14 Pakujomukela Yesu akabhapitali bhabhulwa bhaki komi na jumu bhabhabhi pamu pabhakulikaje. Akabhalakali namaa ndandi bhakakaniki kubhahobhalela bhabhumbweni Yesu paakahyokike. \v 15 Bhela akabhapwaghile, “Njendanya kundema wokapi mkatangazaje Malobhi Manyahi kwaka kila mundu. \v 16 Mundu jokapi joahobhalela na kubatizwa anakengaliwaje. Nambu jwangakuhobhalela, anatemuliwaje. \v 17 Na bhokapi bhabhinhobhalyaje bhimanyikana kwa hindu haye, kwa lihina langu anabhabhohaje majobhi na bhilongilaje kwa lugha nayeghe. \v 18 Anabhakamwi lijoka au kunywa chindu cha kukoma ngayapoteke. Anabhabhekila bhatamwa mabhoku, na Chapanga anaabhalamihaje.” \s Yesu atolakeka kujenda kunani kumahunde \r Luka 24:50-53; Matendu 1:9-11 \p \v 19 Bhela, Bambo Yesu paakajomwi kulonge nabhu, akatolakiki kujenda kunani kumahunde, atami ku upambala wa kumalelelu wa chiwoku chaka Chapanga. \v 20 Bhabhulwa bhakapiti kutangaza Malobhi Manyahi pandu pokapi. Bambo akahengiki lihengu papamu nabhu, na kuhenga nginyulila yamahele nahuli kulangi uchakaka wa ubholu hoghu kwa nginyulila yeyahengakike.