\id MAT - Mpoto Bible Version \ide UTF-8 \h Matayo \toc1 Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Matayo \toc2 Matayo \toc3 Mata \mt2 Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na \mt1 Matayo \imt Ulongulelo \ip Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Matayo nde chimu cha itabu nchechi ya Lulaghilu Lwahenu yeilongalela matamu ghaka Yesu Kristo. Kila chimu cha itabu yeniheyi chilowakeka “Injili,” lilobhi lelibhi na ndandi ja “Malobhi Manyahi.” Itabu hayeyi ikalembakiki baada ja kupotela kwaka Yesu. Na ikalembakiki na Matayo, Mako, Luka na Yohana. Bhasomi ngachebhamanyi kubha nde chikahi bhole cha chakaka pachalembakiki chitabu cha Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Matayo. Nambu iwezika nakanopi kubha chitabu chenu chakalembakiki mu chaka cha 60 baada ja kubhelakeka Yesu Kristo. Na chengi nde kubha pandu pachalembakike ngachepamanyikana kwa uchakaka, nambu bhamaheli bhaholakela kubha chakalembakiki mu inchi ja Palestina, na chiwezikana kubha chakalembakiki mu muchi wa Yelusalemu. \ip Mlemba wa chitabu chenu nde Matayo, mundu ambaju mangane jaka Yesu kundoha abya mbulwa waki akabhi njopa kode. Akamanyakini kabheti kwa lihina la Lawi. Matayo akabhi jumu wa bhabhulwa komi na bhabheli najombi akalembiki Injili jaki akabhalenga bhasomaji bha Kiyahude. Ajeji jisibitishwa kwa kubhona kubha kubhi na nukuu 60 kuhuma mu Malembu gha Lulaghilu lwa Mwande. Akaholali kulemba kubha Yesu akabhi nde Kristo Mkombola muhaghulika waka Chapanga ambaju bhalota bhaka Chapanga bhakapwaghiki malobhi ghaki anahikaje. Matayo kabheti akalembiki mambu ghamaheli ghaghalongalela Ukolongwa waka Chapanga. Bhayahude bhakaholaki kubha Kristo abya Nkolongwa wa Ndema ghone. Matayo atola tahazali na ulingalilu ukolongwa kughapenga maholalelu ghanihagha kwa kulanda Ukolongwa waka Roho Mhuhu. \ip Malobhi Manyahi ngati moghalembakike na Matayo nde chitabu chechipalika kubha cha kutumbula cha Lulaghilu Lwahenu kwa ndandi ja nukuu yaki yamaheli kuhuma mu Lulaghilu lwa Mwande. Nde chitabu chechilombanesha wichu pachilanda ja Malaghilu ghabheli. Bhasomi bhapwagha kubha iwezikana Matayo akabhi alenga kujigha mfumu wa itabu yaka Musa, ambayu nde itabu nhwanu ya kutumbula ya Lulaghilu lwa Mwande. Kulongela kwaka Yesu panani ja chitombi Matayo 5-7, iweza kulenganeswa na kihengu chaka Chapanga kumpekeha Musa Amuli, Kombukombu la Tolati 19:3-23:33, \iot Ghaghabhihomu \io Matayo atumbula Malobhi Manyahi kwa kubhelakeka kwaka Yesu Kristo na kutumbula kwa lihengu laki (Sula ja 1-4). \io Kubhokela panihapa Matayo alanda lihengu laka Yesu na mabholu ghaki ghamaheli (Sula ja 5-25). \io Pandu pa kujomukela pa Malobhi Manyahi ngati maghalembakike na Matayo jilongalela kujomukela kwa lihengu laka Yesu lelibhonikana mu kupotela na kuhyoka kwaka Yesu (Sula ja 26-28). \c 1 \s Lukolu lwaka Yesu Kristo \r Luka 3:23-38 \p \v 1 Chenjenu nde chitabu cha mahina gha lukolu lwaka Yesu Kristo. Yesu Kristo akabhi lubheleku lwaka Daude, wa lubheleku lwaka Ibulahimu. \p \v 2 Ibulahimu akumbeliki Isaka, Isaka akumbeliki Yakobo, Yakobo akumbeliki Yuda na bhalongu bhaki, \v 3 Yuda akumbeliki Pelesi na Zela, bhanihabha mabhu wabhu akalowakiki Tamali, Pelesi akumbeliki Hesiloni, Hesiloni akumbeliki Alamu. \v 4 Alamu akumbeliki Aminadabu, Aminadabu akumbeliki Nashoni, Nashoni akumbeliki Salimoni. \v 5 Salimoni akumbeliki Boazi, na mabhu waka Boazi akabhi Lahabu. Boazi akumbeliki Obedi kwaka mabhu joakalowakiki Lutu, Obedi akumbeliki Yese, \v 6 Yese akumbeliki Nkolongwa Daude. Daude akumbeliki Solomoni, mabhu waka Solomoni akalowakiki Batisheba joakabhi nhwanu waka Ulia. \v 7 Solomoni akumbeliki Lehoboamu, Lehoboamu akumbeliki Abiya, Abiya akumbeliki Asa, \v 8 Asa akumbeliki Yehoshafati, Yehoshafati akumbeliki Yolamu, Yolamu akumbeliki Uzia, \v 9 Uzia akumbeliki Yosamu, Yosamu akumbeliki Ahazi, Ahazi akumbeliki Hezekia. \v 10 Hezekia akumbeliki Manase, Manase akumbeliki Amoni, Amoni akumbeliki Yosia, \v 11 Yosia akumbeliki Yekonia na bhalongu bhaki. Chikahi cheniheche Bhayahude bhakapelakiki kuutumwa ku inchi ja ku Babeli. \p \v 12 Pabhakajomwili kuhamila ku Babeli, Yekonia akumbeliki Shealitieli, Shealitieli akumbeliki Zelubabeli. \v 13 Zelubabeli akumbeliki Abiudi, Abiudi akumbeliki Eliakimu, Eliakimu akumbeliki Azoli. \v 14 Azoli akumbeliki Sadoki, Sadoki akumbeliki Akimu, Akimu akumbeliki Eliudi. \v 15 Eliudi akumbeliki Eleazali, Eleazali akumbeliki Matani, Matani akumbeliki Yakobo. \v 16 Yakobo akumbeliki Yusufu, joakabhi ndomi waka Malia mabhu waka Yesu joalowakeka Kristo. \p \v 17 Bhela kukabhi na ibheleku komi na nchechi kutumbula Ibulahimu mbaka Daude. Ibheleku komi na nchechi kutumbula Daude mbaka Bhayahude pabhakatolakiki kwa makili kujenda ku Babeli. Na ibheleku komi na nchechi kutumbula kutolakeka kwabhu mbaka chikahi chaka Kristo. \s Kubhelakeka kwaka Yesu Kristo \r Luka 2:1-7 \p \v 18 Bhenibhela nde Yesu Kristo moakabhelakike. Malia mabhu waki, akabhi abhowakiki hweku na Yusufu. Nambu mangani ja kutama papamu ngati ndomi na nhwanu waki, Malia akabhonakini kubha abhi na chitumbu kwa uwezu waka Roho Mhuhu. \v 19 Yusufu akabhi mundu wambone palongi jaka Chapanga, ngacheakapaliki kumpoha lihamu Malia palongi ja bhandu, bhela akaholalili kundeka kwa kulihiya. \v 20 Paakabhi akona kuholalela panani ja mambu ghanihagha, mtumika wa kunani kwaka Bambo akumpitalili mu ndoto na kumpwaghila, “Yusufu, mwana waka Daude, ngawijoghopa kuntola Malia kubha nhwanu waku, maghambu abhi na chitumbu kwa makili ghaka Roho Mhuhu. \v 21 Jombi anaalibhopulaje mwana wa chikambaku, na wehapa anaundoha lihina laki Yesu, kwa ndandi jombi nde joanaabhakengalyaje bhandu bhaki kuhuma mu mahoku ghabhu.” \p \v 22 Bhela mambu ghanihagha ghokapi ghakapitalili nahuli lipitalya lilobhi lela Bambo leakapwaghiki kwa kupetela mlota, \v 23 “Ndingalyaje, bikila anaapataje chitumbu, anaambelaka mwana wa chikambaku, na analowakika Emanueli,” yani, “Chapanga papamu na tepani.” \p \v 24 Bhela Yusufu paakajumwiki mu lughonu akatendiki ngati mtumika waka Bambo hoju moakumpwaghile, akuntoliki Malia nhwanu waki na kujenda naku kunyumba jaki. \v 25 Nambu ngacheakaghoni naku ngati mundu na nhwanu waki mbaka paakalibhopwili mwana waki wa kutumbula wa chikambaku. Najombi Yusufu akundohiki lihina laki Yesu. \c 2 \s Bhagheni kuhuma kolipita Lyobha \p \v 1 Yesu akabhelakiki ku muchi wa ku Beselehemu, mkoa wa ku Yudea, chikahi Helode paakabhi Nkolongwa. Paabhelakika pena bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingali ndondwa kuhuma kolipita lyobha bhakahikiki ku Yelusalemu. \v 2 Bhakabhalalukili bhandu, “Bho, abhi kwako mwana joabhelakiki kubha Nkolongwa wa Bhayahude? Kwa ndandi tujiweni ndondwa jaki kolipita lyobha, na tepani tuhikiki kunjojabhela.” \p \v 3 Nkolongwa Helode paakajowini mambu ghanihagah, akabhi na choghoi namaa papamu na bhandu bhokapi bha ku Yelusalemu. \v 4 Helode akabhabhongini bhakolongwa bhokapi bha bhapenganyambiku na bhabhola bha Shelia na kubhalalukila, “Bho, Kristo abhelakiki kwako?” \p \v 5 Bhombi bhakamuyangiki, “Ku muchi wa ku Beselehemu, mkoa wa ku Yudea. Kwa ndandi mlota waka Chapanga akalembiki, \q \v 6 ‘Wenga muchi wa Beselehemu mkoa wa ku Yudea, \q wehapa nga unchoku ng'o pachilanda ja michi jejimanyikana nakanopi ja ku Yudea, \q maghambu mkati jaku anaapitalya mtawala, \q jonaabhadima bhandu bhangu, nde Bhaizilaeli.’ ” \p \v 7 Bhela Helode akabhalohiki bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingalila ndondwa bhala pandu panga bhandu, nahuli apata uchakaka kuhuma kwabhu chikahi ndondwa jela pajapitalile. \v 8 Bhela akabhatumiki ku Beselehemu, na kubhapwaghila, “Muyendaye mkapata uchakaka wa mambu ghaka mwana jonihoju. Na pamwambonaje, muhikaye kumbwaghila, nahuli nanatu nyenda kunjojabhela.” \p \v 9 Bhela pabhajomula kunjowanela nkolongwa, bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingalila ndondwa bhala bhakabhokike, na kwa ukangachu palongi jabhu bhakajiweni ndondwa jela jebhajiweni kutumbula kolipita lyobha jikabhalongulili, na bhombi bhakajijengalili mbaka pajakajemiki panani ja pandu paakabhi mwana. \v 10 Pabhajiweni ndondwa jela bhakatweliwi na chiheku chikolongwa changa kulongaleka. \v 11 Bhakajingi munyumba, bhakumbweni mwana papamu na mabhu waki Malia, bhakachikimi kwa kutopela kukolongwa, na kunjojabhela. Bhela bhakabhopwi mikoba jabhu, na kupiha nhupu ya zahabu, ubani na mahuta manyahi ghaghalowakeka manemane. \p \v 12 Chapanga akabhakanakile mu ndoto ngabhikelabhuka kwaka Helode, bhela bhakabhujiki kunyumba yabhu kwa kupetela indela najengi. \s Kutilila ku Misili \p \v 13 Bhela bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingali ndondwa bhala pabhabhokiki pena, mtumika wa kunani kwaka Bambo akampitalili Yusufu mu ndoto na kumpwaghila, “Jumuka, untola mwana papamu na mabhu waki na mtililaye ku Misili. Na mkatama konihoku mbaka panumpwaghilaje, kwa ndandi nkolongwa Helode apala kunkoma mwana.” \p \v 14 Bhela Yusufu akajumwiki, na kuntola mwana papamu na mabhu waki, na bhombi bhakabhokiki ikilu jelajela kujenda ku Misili. \v 15 Bhakatemi konihoku mbaka Helode paakapotile. Nahuli ghapitalya malobhi ghala Bambo ghaakapwaghiki kwa kupetela mlota waka Chapanga, akapwagha, “Nikandohiki Mwana wangu kuhuma ku Misili.” \s Kukomakeka kwa bhana bhang'eng'a \p \v 16 Helode paakamanyi kubha bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingalila ndondwa bhala bhatei kunkolowa, akayomiki namaa. Akabhalaghalaki bhandu bhake kujenda ku Beselehemu na pandu pokapi pa pambipi, nahuli kubhakoma bhana bhokapi bha chikambaku kutumbula bhabhabhi na hyaka ibhele na kuhelela pahi. Akatendiki ghanihagha kubhokana na chikahi paakapatiki kumanya kuhuma kwa bhandu bhabhamanya ghaghipitalyaje kwa kulingali ndondwa bhala. \p \v 17 Bhela ghakapitali malobhi ghaghapwaghakiki na Yelemia joakabi mlota waka Chapanga. \q \v 18 “Sauti jakajowaniki kuhuma ku Lama, \q kulela kwa bhandu kwa kubhina ntima na maombulezu ghamaheli. \q Laheli abhalele bhana bhaki, \q najombi ngacheapala kutumbala, \q kwa ndandi bhokapi bhapotile.” \s Kukelabhuka kuhuma ku Misili \p \v 19 Helode paakapotili, mtumika wa kunani kwaka Bambo akampitali Yusufu mu ndoto ku Misili kola, \v 20 akumpwaghile, “Jumukaje, untola mwana papamu na mabhu waki, na ukelabhuka naku ku inchi ja ku Izilaeli. Kwa ndandi bhala bhabhalondikaje kunkoma mwana bhapotile.” \v 21 Bhela Yusufu akajumwiki, na kuntola mwana papamu na mabhu waki, na kukelabhuka ku inchi ja Izilaeli. \p \v 22 Nambu Yusufu paakajowini kubha Alukelao, mwana waka Helode, nkolongwa wa ku Yudea, atamili pandu paka atati waki, akajowipi kujenda konihoku. Kabhete akabya akanakiwi mu ndoto, akapiti upambala wa ku Galilaya, \v 23 konihoku akapiti kutama ku muchi ghumu ghoulowakeka Nazaleti. Nahuli ghapitalya malobhi ghaghapwaghakiki na bhalota bhaka Chapanga, “Anaalowakika Mnazaleti.” \c 3 \s Yohana Mbatizaji abhatangazi bhandu \r Mako 1:1-8; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28 \p \v 1 Mu machobha ghala Yohana Mbatizaji akapitalili ku chingwenje cha ku Yudea na kutangaza, \v 2 akapwagiki, “Mng'anambukaje na kughaleka mahoku ghinu, maghambu Ukolongwa wa kunani kumahunde uheghalile.” \v 3 Ajo nde Yohana jola ambaju mlota Isaya akapwaghiki panani jaki, \q “Mundu ajamali kuchingwenje, \q ‘Ndenganakya indela jaka Bambo, \q muhatambulaye indela jeanapetaje!’ ” \p \v 4 Yohana Mbatizaji akaweti ingobhu yeilenganakiki na mangoma gha chinyama chechilowakeka ngamia. Na muchibhunu chaki akawatiki ulamba wa chingokolu, na chilebhi chaki chakabhi nzige na busi. \v 5 Bhela, bhandu kuhuma ku Yelusalemu, na upambala wokapi wa ku Yudea, na inchi yokapi ya pambipi na Nkoka Yoludani bhakunjendile. \v 6 Bhombi pabhakayetakili mahoku ghabhu, Yohana akabhabatizi mu Nkoka Yoludani. \p \v 7 Nambu Yohana paakabhaweni Mafalisayo bhamaheli na Masadukayo bhunjendela nahuli abhabatizaje, akabhapwaghile, “Mwenga chibheleku cha lijoka! Bho, nane joandakalile ntila utemulu waka Chapanga ghouhika? \v 8 Ndangia kwa matendu ghinu kubha mng'anambwiki na kughaleka mahoku ghinu. \v 9 Ngamuliholalela na kulipwaghila, mumitima jinu kubha, ‘Atati witu nde Ibulahimu!’ Chakaka numpwaghila, Chapanga aweza kughang'anambu maganga aghagha kubha bhana bhaka Ibulahimu. \v 10 Bhela, libhaghu libhekakiki wichu punhina wa kila nkongu, kila nkongu wangakubheleka mapambiku manyahi anauhekatwaje na kulekaleka pamoto. \v 11 Nepani numbatiza kwa machi kulangiha kubha mng'anambwiki na kughaleka mahoku ghinu, nambu joahika munyuma jangu nepani anaambatiza kwa Roho Mhuhu na kwa moto. Jombi nde joabhi na makili kupeta nenga, na nenga ngachembalika hata kunhula magubasi ghaki. \v 12 Jombi abhi na chipalu mumabhoku ghaki, nahuli apeta ingano. Anabhongana ingano na kuibheka ku ugholu waki, nambu mambojwa anaaghajocha kwa moto wangakuchuchuka.”\fig Mundu joapeta ingano|alt="A person threshing wheat to separate the grains from the chaff" src="06 Threshing.jpg" size="col" ref="3:12"\fig* \s Yesu abatizwa \r Mako 1:9-11; Luka 3:21-22 \p \v 13 Bhela, Yesu akahikiki kuhuma ku Galilaya na kujenda mbaka ku Nkoka Yoludani nahuli abatizwaje na Yohana. \v 14 Nambu Yohana akalengiki kunkanila, akapwaghaje, “Nepani nde nembalakika kubatizwa na wehapa, bho, henu kukubha bhole uhika kwangu nepani?” \p \v 15 Nambu Yesu akayangike, “Jetakyaje kuhenga bhenibhela kwa sajenu, maghambu nde mokupalakila tuhengaje ghala ghokapi ghaapala Chapanga.” Bhela Yohana akajetakile. \p \v 16 Yesu pajomula pela kubatizwa na kuhoghoka kuhuma mu machi. Palapala kunani kumahunde kukabhopwiki, akumbweni Roho waka Chapanga akahelalaje kwa ubhonikanu ngati wa ngunda, na kumetela panani jaka Yesu. \v 17 Sauti jakajowaniki kuhuma kunani kumahunde, jakapwaghaje, “Hajoju nde Mwana wangu jonumpalike, nyambakiki naku.” \c 4 \s Yesu alengakeka na Shetani \r Mako 1:12-13; Luka 4:1-13 \p \v 1 Bhela, Roho waka Chapanga akundongwi Yesu mbaka kulipololu nahuli akalengakikaje na Shetani. \v 2 Paajomwi kukonga kula chilebhe kwa machobha alobaini muhi na ikilu, Yesu akaweni injala. \v 3 Bhela, Shetani akahikiki na kumpwaghila, “Ngati wehapa nde wa Mwana waka Chapanga, laghalakya maganga aghagha ghakubha mabumunda.” \p \v 4 Nambu Yesu akayangiki, “ ‘Ilembakiki, anana mu Malembu Mahuhu, Mundu ngacheaweza kutama kwa libumunda pena, nambu kwa kila lilobhi leapwagha Chapanga.’ ” \p \v 5 Kabhete Shetani akundongwi Yesu mbaka ku Yelusalemu, Muchi Uhuhu, na kumbeka kunani nakanopi ja Nyumba jaka Chapanga, na kumpwaghila, \v 6 “Ngati wehapa nde Mwana waka Chapanga, ulihabhuha pahi, maghambu ilembakiki mu Malembu Mahuhu, \q ‘Chapanga anaabhatuma bhatumika bhaki bha kunani kumahunde kwa ndandi jaku, \q anabhakutolaye mumabhoku ghabhu, \q nahuli chiwolu chaku ngawalikobhandola paliganga.’ ” \p \v 7 Yesu akamuyangiki, “Nambu Malembu Mahuhu ghapwagha, ‘Ngawandenga Bambo Chapanga waku.’ ” \p \v 8 Panihapa Shetani akuntoliki kabhete Yesu mbaka kunani ja chitombi chilachu nakanopi, na kundangiha ukolongwa wokapi wa pundema na unyahi waki wokapi. \v 9 Shetani akumpwaghile, “Ananukupekya hindu hayeyi yokapi, ngati anaunjikamili na kunyojabhela.” \p \v 10 Nambu Yesu akamuyangiki, “Ubhoka pani wa Shetani! Ilembakiki mu Malembu Mahuhu, ‘Unjojabya Bambo Chapanga waku, na untumakya jombi kanjika jaki.’ ” \p \v 11 Bhela Shetani akundekiki Yesu, na bhatumika bha kunani kwaka Chapanga bhakahikiki na kuntumakila. \s Yesu atumbula kutangaza ku Galilaya \r Mako 1:14-15; Luka 4:14-15 \p \v 12 Bhela, Yesu paakajowini kubha Yohana ajeghaliki muchifungo, akapiti ku Galilaya. \v 13 Akabhokiki ku Nazaleti, na kujenda kutama ku Kapelenaumu, muchi ghoubhi munkeghi ja bahali ja Galilaya, mu malindakanilu gha wilaya ja Zabuloni na Nafutali. \v 14 Haleli lakahengakiki nahuli lipitalyaye lilobhi lela lelapwaghakiki na mlota Isaya, \q \v 15 “Inchi ja Zabuloni na inchi ja Nafutali, \q kujenda kwindela ja bahali kwihi ja nkoka Yoludani, \q Galilaya inchi ja bhandu bhangakubha Bhayahude! \q \v 16 Bhandu bhabhatemi mu lwihi, \q bhauweni unang'anu ukolongwa. \q Na bhombi bhabhatama mu inchi ja lwihi na nhwili wa kupotela, \q unang'anu ubhamulakile.” \p \v 17 Kutumbu chikahi chenihechi Yesu akatumbwili kutangaza ubholu waki, akapwagha, “Mng'anambukaje na kughaleka mahoku ghinu, maghambu Ukolongwa wa kunani kumahunde uheghalile!” \s Yesu abhaloha bhalohi ncheche \r Mako 1:16-20; Luka 5:1-11 \p \v 18 Yesu paakabhi ajenda mumaheku ja bahali ja Galilaya, akabhaweni bhalongu bhabheli bhalohe, Simoni joalowakeka Petulu na Andulea ndongu waki, bhakalobha homba mubahali kwa nkwabho, kwa ndandi bhakabhi bhalohe. \v 19 Yesu akabhapwaghile, “Munyengalyaje, na nepani ananuntenda mwehapa kubha bhalohi bha bhandu.” \v 20 Palapala bhakajilekiki mikwabhu jabhu, na kunjengale Yesu. \p \v 21 Yesu paakajendali, palongi pachokopi akabhaweni bhalongu bhangi bhabheli, Yakobo na Yohana, bhana bhaka Zebedayo. Bhanihabha bhakabhi mkati mu ngalawa papamu na atati wabhu Zebedayo, bhakalenganakya mikwabhu jabhu. Yesu akabhalohike. \v 22 Palapala bhakajilekiki ngalawa papamu na atati wabhu, na kunjengale Yesu. \s Yesu abhalamiha bhatamwa \r Luka 6:17-19 \p \v 23 Yesu akapiti kila pandu mu Galilaya, akabhabhola bhandu mu manyumba ya kuhimanganila Bhayahude, na kutangaza Malobhi Manyahi gha Ukolongwa waka Chapanga. Na kubhalamiha bhandu bhabhalwala hitamu ya kila ntundu na mabhinilu ghokapi. \v 24 Bhandu bhabhatama ku inchi jokapi ja ku Silia bhakajowini mambu ghanihagha. Bhakandeti bhandu bhamaheli bhabhang'ahika na hitamu ya kila ntundu na bhabhabhi na mabhinilu gha kila ntundu, bhabhabhi na majobhi, bhabhahinduka na bhabhatengwike, na Yesu akabhalamihe. \v 25 Mapogha ghamaheli gha bhandu kuhuma ku Galilaya, ku Dekapoli ndandi jaki michi komi, ku Yelusalemu, ku Yudea na kuhuma kwihi ja nkoka Yoludani, bhakunjengalile. \c 5 \s Yesu abhatangazi bhandu pachitombi \p \v 1 Yesu paaghaweni mapogha gha bhandu, akakweliki pachitombi, na kutama. Bhabhulwa bhaki bhakunjendile, \v 2 jombi akatumbwi kubhabhola, akapwaghaje: \s Chiheku cha Chakaka \r Luka 6:20-23 \q \v 3 “Bhapengaliki bhandu bhabhabhi bhahochu bha roho, \q maghambu Ukolongwa wa kunani kumahunde nde wabhu!” \q \v 4 “Bhapengaliki bhabhabhi na huzuni, \q maghambu Chapanga anaabhajeghala mtima!” \q \v 5 “Bhapengaliki bhabhabhi na upole, \q maghambu anabhapwelila inchi.” \q \v 6 “Bhapengaliki bhabhabhi na injala na inywita ja kutenda ghaaghapala Chapanga, \q maghambu Chapanga anaabhatupalishaye.” \q \v 7 “Bhapengaliki bhabhabhi na chiha kwa bhangi, \q maghambu Chapanga anaabhabhonila chiha.” \q \v 8 “Bhapengaliki bhabhabhi na mtima unyahi, \q maghambu bhanihabha anabhumbona Chapanga.” \q \v 9 “Bhapengaliki bhabhaleta lukwale, \q maghambu anabhalowakika bhana bhaka Chapanga.” \q \v 10 Bhapengaliki bhabhang'ahikwa kwa ndandi ja kutenda ghaaghapala Chapanga, \q maghambu Ukolongwa wa kunani kumahunde nde wabhu. \p \v 11 “Mpengaliki mwehapa bhandu pabhuntondola, na kung'aha na kundongalela kila lilobhi lihakau kwa ndandi jangu. \v 12 Muhekalyaye na kululuta, maghambu nhupu winu nde ukolongwa kunani kumahunde. Maghambu anana nde mobhang'ahakakile bhalota bhaka Chapanga bhabhatamika mangani yinu.” \s Mwinyu na Unang'anu \r Mako 9:50; Luka 14:34-35 \p \v 13 “Mwehapa nde mwinyu wa pundema. Nambu mwinyu anauhoiki kunogha kwaki, bho, anaujeghalika kiki nahuli unogha kabhete? Ngacheijangatila kwa chindu chokapi, nambu kutaghakika kunja na kukanyatwa na bhandu.” \p \v 14 “Mwehapa nde unang'anu wa pundema. Muchi ghouchengakiki panani ja chitombi ngacheuweza kulihiya. \v 15 Nga mundu joapambaki taa na kujikupakila kwa chihulu, nambu abheka panani ja kinala nahuli jabhamulakya bhandu bhokapi bhabhabhi mkati ja nyumba. \v 16 Bhelabhela unang'anu winu na unang'anaje palongi ja bhandu, nahuli bhaghabhona matendu ghinu manyahi, na bhombi bhundumbalya Atati winu joabhi kunani kumahunde.” \s Mabholu panani ja Shelia \p \v 17 “Ngamwiholakela kubha nhikiki kubhoha Shelia au mabholu gha bhalota bhaka Chapanga. Nepani ngachenhikiki kubhoha, nambu kutimiza. \v 18 Numpwaghi chakaka, mbaka panihapa kunani kumahunde na pundema pakwipetaje, njeta hata chindu kichokopi chechibhohakika mu Shelia, mbaka ghokapi ghatimilaje. \v 19 Bhela, mundu jokapi joanahekatayi amuli jimu njoku jejibhi mu Shelia jokapi, na kubhabhola bhandu bhangi kutenda bhelabhela, mundu jonihoju anaakubha nchoku nakanopi mu Ukolongwa wa kunani kumahunde. Nambu mundu jola joakamulakila na kubhawola bhandu bhangi bhahenga bhenibhela, jonihoju anaakubha nkolongwa mu Ukolongwa wa kunani kumahunde. \v 20 Henu numpwaghi kubha, impalika kujetakela na kuhenga ghaaghapala Chapanga, kupeta mobhahengela bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, nanga bhela nganjingili mu Ukolongwa wa kunani kumahunde ng'o.” \s Mabholu ghaghakanakila kubha na inyela \r Luka 12:57-59 \p \v 21 “Njowini bhandu bha mwandi bhakapwaghakiki, ‘Ngawikoma, na mundu anaakomiki impalika utemulo.’ \v 22 Nambu nenga numpwaghila, jokapi joanhyomela ndongu waki, impalika utemulo. Na mundu joantondola ndongu waki, impalika kutemuliwa pachengu. Mundu anaampwaghili ndongu waki, ‘Ung'ang'a,’ impalika kujingila mu moto wa jehanamu. \v 23 Bhela anaupeleka nyambiku jaku palongi ja chihanja cha nyambiku, na panihapa anaukombwiki kubha ndongu waku alochini na wenga, \v 24 jileka nyambiku jaku palongi ja chihacha cha nyambiku, jenda hoti ukajongana na ndongu waku, na panihapa nde ukelabhukaje ubhoha nyambiku jaku.” \p \v 25 “Jonganaje na ntakila waku manyata mkabya mwakona mwindela kujenda pachengu. Nanga bhela ntakila waku anaakupelaka kwaka nkolongwa wa pachengu, najombi nkolongu wa pachengu anaakupelaka kwaka linjolinjoli, na wenga anaukongakikaje muchifungo. \v 26 Nukupwaghi chakaka, ngaupiti monihomu mbaka undepaje sendi ja kujomukela.” \s Mabholu gha kukanakila Ugone \p \v 27 “Njowini kubha bhandu bhakapwaghakiki, ‘Ngamwihenga ugone.’ \v 28 Nambu nepani numpwaghila, kila mundu joandingali mbomba kwa kuntokulela, ajomwi kutenda ugone mumtima waki. \v 29 Bhela ngati lihu laku la kumalelelu likuhokili, litupulaje ukalilekala kutali. Mbanga nakanopi kwaku kuhobheha pandu pa hyegha jaku, kuliku hyegha jaku jokapi kulekaleka mu moto wa Jehanamu. \v 30 Ngati chiwoku chaku cha kumalelelu chikuhokii, uhekataje ukalekala kutali. Mbanga kwaku kuhobheha pandu pa hyegha jaku, kuliko hyegha jaku jokapi kulekaleka mu moto wa jehanamu.” \s Mabholu gha kukanakila Kulekana \r Matayo 19:9; Mako 10:11-12; Luka 16:18 \p \v 31 “Ipwaghakiki kubha, ‘Mundu joandeka nhwanu waki, impalika ampekya baluwa ja kundeka.’ \v 32 Nambu nepani numpwaghila, kila mwanalomi joampekeha nhwanu waki baluwa ja kulekana, nambu pena kwa lihoku la ugone, untenda abya mgone. Na mwanalomi anaantotwili mbomba joapatiki baluwa ja kulekana jola, najombi atenda ugone.” \s Mabholu gha kukanakila Kulapa \p \v 33 “Kabhete, njowini kubha bhandu bha mwandi mobhakapwaghile, ‘Ngawiheketa kulapa kwaku, nambu ipalakika utimizaye kulapa kwaku palongi jaka Bambo.’ \v 34 Nambu nepani numpwaghila, ngamwilapa ng'o, wala kwa kunani kumahunde, maghambu nde mpandu waki wa Ukolongwa waka Chapanga, \v 35 wala kwa pundema, maghambu nde mpandu wa kubhekela magholu ghaki, wala kwa Yelusalemu, maghambu nde muchi waka Nkolongwa. \v 36 Wala ngawilapa kwa mmutu waku, maghambu ngauwezi kuling'anambula hata lijunju limu kubha lihuhu au lipili. \v 37 Pampwagha, ‘Ena,’ mpwagha pena, ‘Ena,’ au pampwagha ‘Ngabhela’ mpwagha pena, ‘Ngabehla,’ kwa ndandi malobhi ghaghapwaghakika, kupeta ghanihagha ghahuma kwaka Mhakau jola. \s Mabholu gha kukanakila kulepa Kisasi \r Luka 6:29-30 \p \v 38 “Njowini kubha ipwaghakiki, ‘Lihu kwa lihu, na linu kwa linu.’ \v 39 Nambu nepani numpwaghila, ngamwankelabhukila mundu mhakau. Ngati mundu anaakulapwili lighanja litukwa la kumalelelu, ung'anambulyaje akulapulaje na la kumangeja. \v 40 Ngati mundu joapala kukutakila nahuli kukunyaghu lishati laku, undekila na likoti bhelabhela. \v 41 Mundu jokapi anaakujomalakela kutotola chibwahila chaki kilometa jimu, totulaje kilometa ibheli. \v 42 Mundu anaakujopiki chindu umpekyaje, na mundu joapala kukujahika chindu kwaku ngawanjima. \s Kubhapala Maadui \r Luka 6:27-28,32-36 \p \v 43 “Njowini kubha ikapwaghakiki, ‘Umpala njako, na unhakalya adui waku.’ \v 44 Nambu nepani numpwaghila, mwapala maadui bhinu, mwapengalya bhala bhabhung'aha, na mwahengila manyahi bhala bhabhunhakalila, na mwalobhilaje bhala bhabhuntende mahakau, \v 45 nahuli mpata kubha bhana bha Atati winu joabhi kunani kumahunde. Maghambu jombi abhamulakila lyobha laki bhandu bhahakau na bhambone, na kubhatonyela iyula bhandu bhambone palongi jaka Chapanga na bhahakau. \v 46 Maghambu anamwapaliki bhandu bhabhumpala mwehapa pena, bho, anampata nyonjeka bhole? Njeta! Maghambu hata bhajopa kode bhatenda ghanihagha! \v 47 Ngati anamubhalamuki bhalongu bhinu pela, bho, mtenda chindu bhole cha nyonjeka kupeta bhangi? Hata bhandu bhanga kummanya Chapanga bhatenda ghanihagha! \v 48 Bhela impalika mwehapa kubha bhakamilifu, ngati Atati winu joabhi kunani kumahunde moabheli mkamilifu. \c 6 \s Kubhajangati bhahochu \p \v 1 “Mlingalyaye ngamwitenda mambu manyahi palongi ja bhandu, nahuli mbonikana nabhu. Maghambu anantendiki ngati ghanihagha, ngampati nhupu kuhuma kwa Atati winu joabhi kunani kumahunde. \p \v 2 “Henu pamwajangati bhahochu, ngamwalitangaza, ngamwitenda ngati akandumila kubheli mobhatendela mu nyumba ya kuhimangani Bhayahude na mwindela, nahuli bhandu bhalumbalyaje. Numpwaghi chakaka, bhanihabha bhajomwi kupata nhupu wabhu. \v 3 Nambu wehapa paunjangati kahochu, utenda chindu hechi hata nkochi waku wa pambipi ngayimanya cheutenda. \v 4 Bhoha ujangatilu waku kwa kulihiya, na Atati waku wa kunani kumahunde joaghabhona ghaghalihiiki, anaakupekya nhupu. \s Mabholu panani ja malobhu \r Luka 11:2-4 \p \v 5 “Kabhete pamundobha Chapanga, ngamwikubha ngati akandumila kubheli, bhombi bhapala kujema na kulobha munyumba ya kuhimanganila Bhayahude na mu malekanganu gha indela nahuli bhandu bhabhabhonaje. Chakaka numpwaghila, bhanihabha bhajomwi kupata nhupu wabho. \v 6 Nambu wehapa paulobha, ujingala kuchumba chaku, ujighala ndyangu, na undobha Atati waku jwongakubhonikana. Na Atati waku joaghabhona ghaghalihiiki anaakupekya nhupu. \p \v 7 “Pamlobha, ngamwikubha na malobhi ghamaheli ngati mobhahenge bhandu bhangakummanya Chapanga. Maghambu bhombi bhahambuki kubha anabhajowanika kwa ndandi ja kujoloka kwa malobhi ghabhu. \v 8 Ngamwikubha ngati bhanihabha. Kwa ndandi Atati winu wa kunani kumahunde aghamanyi ghamughapala hata mangane ja kulobha. \v 9 Bhela mwehapa mlobha ana: \q ‘Atati witu weubhi kunani kumahunde. \q Lihina laku lilumbalikaje. \q \v 10 Ukolongwa waku uhikaje. \q Pani pundema ngati kunani kumahunde hoku. \q \v 11 Utupekya chilebhi chitu cha kila lichobha. \q \v 12 Utulekakyaje mahakau ghitu, \q ngati tepani motubhalekakela bhabhatuhokiye. \q \v 13 Ngawatujeghela mu malengakeku, \q nambu utukengalyaye na Muhakau jola.’ Kwa kubha Ukolongwa nde waku, na makili, na ulumbalilu, hata mileli. Amina. \p \v 14 “Maghambu anamwalekakela bhandu mahakau ghabhu, Atati winu wa kunani kumahunde anaandekakya na mwehapa bhelabhela. \v 15 Nambu ngati ngachemwalekakela bhandu mahakau ghabhu, na Atati winu wa kunani kumahunde ngaandekakele mwehapa mahakau ghinu. \s Mabholu gha kukonga kula \p \v 16 “Pamkonga kula, ngamwitenda ngati akandumila kubheli. Bhanihabha bhakwinya pamihu jabhu bhapata kubhonikana na bhandu kubha bhakongiki kula. Numpwaghi chakaka, bhanihabha bhajomwi kupata nhupu wabhu. \v 17 Nambu wehapa paukonga kula, ulipaka mahuta kumutu jaku, na uchambaje pamihu jaku, \v 18 nahuli mundu jokapi ngayimanya kubha ukonga kula, nambu lijambu leniheli limanyikana pena kwaka Atati waku jwangakubhonikana. Na Atati waku joabhona ghaughahenga kwa kulihiya, anaakupekya unhupu. \s Chikoku kunani kumahunde \r Luka 12:33-34 \p \v 19 “Ngamwalibhekela chikoku pani pundema, mangeki na kutu paiyonanga, na bhihe bhabombola na kujibha. \v 20 Nambu mlibhekila chikoku kunani kumahunde, pandu ambapu mangeki na kutu ngacheiweza kuyonanga, wala bhihe ngachebhaweza kubombola na kujibha. \v 21 Maghambu pala pachibhi chikoku chaku, panihapa nde pawibya mtima waku. \s Lihu nde unang'anu wa hyegha \r Luka 11:34-36 \p \v 22 “Lihu nde taa ja hyegha. Ngati lihu laku analibhi wichu, hyegha jaku jokapi anajibya mu unang'anu. \v 23 Nambu ngati lihu laku liyonangiki, hyegha jaku jokapi anajibya mu lwihi. Bhela unang'anu woubhi mkati jaku ngati anaubhi lwihi, loniholu analubya lwihi lwa kujoghoha nakanopi! \s Chapanga na mundu joabhi na hindu yamaheli \r Luka 16:13; 12:22-31 \p \v 24 “Njeta mundu joaweza kubhatumakila mabambo bhabheli, maghambu anaanhakyala jumu, na kumpala jongi, au anakamulana na jumu, na kumpoha lihamu jongi. Ngamuwezi kunhengela lihengu Chapanga na kuihengela lihengu hindu yamaheli. \p \v 25 “Kwa ndandi jenjenu numpwaghi mwenga, ngamwikubha na choghohi panani ya chilebhi na chakunywa, wala ngamwaling'aha kwa ndandi ya hyegha yinu kubha anamuwata kiki. Bho, womi le ngacheupalika nakanopi kupeta chilebhe, na hyegha le ngachejipalika nakanopi kupeta ingobho? \v 26 Muilingalya ijuni ya kunani ngacheipanda imbeju, wala ngacheihuna, wala ngacheibheka mahunu ghabhu kuugholu, hata bhela Atati winu wa kunani kumahunde ayipeke chilebhe. Bho, mwehapa le ngachempalika nakanopi kupeta ijuni heye? \v 27 Bho, nde nane pachilanda jinu, ambaju kwa kuling'aha kwaki, aweza kulijonjukela hata lichobha limu la kutama kwake? \p \v 28 “Bho, maghambu kiki muihangajakila ingobhu? Ndingalya malobha gha mumighonda moghaneng'anela. Ngacheghatenda lihengu, wala ngacheghaloka. \v 29 Nambu numpwaghila, hata Nkolongwa Solomoni papamu na hindu yamaheli yaki yokapi yeakabhi nayu ngacheakawati ingobhu inyahi ngati lilobha limu. \v 30 Bhela ngati Chapanga aghawatika mahamba gha mungonda ngati anana, ghaghabhonikana lalenu na chilabhu ghataghakika pamoto, bho, ngaantendeli mwehapa nakanopi? Mwehapa mabhandu mwembi na uhobhalelu uchoko! \p \v 31 “Bhela ngamwaling'aha, na kupwagha, ‘Bho, anatukula kike? Au bho, anatunywa kike? Au bho, anatuwata kike?’ \v 32 Ndandi ghanihagha ghokapi gahangaikiwa na bhandu bhangakummanya Chapanga. Atati winu wa kunani kumahunde amanyi kubha muipala hindu yeniheyi yokapi. \v 33 Nambu muulonda hoti Ukolongwa waka Chapanga na haki jaki, na ghanihagha ghokapi ananjonjukiwaje. \v 34 Bhela ngamwaling'aha kwa ndandi ja chilabhu, maghambu chilabhu anakubya na mambu ghaki. Kila lichobha libhi na mang'ahiku ghaki gha kuyaghanila kwa lichobha leniheli. \c 7 \s Mabholu gha kukanakila kubhatemu bhange \r Luka 6:37-38,41-42 \p \v 1 “Ngamwatemu bhandu bhange, na mwenga ngamwihika kutemuliwa na Chapanga. \v 2 Maghambu utemulu ghomwabhatemu bhajinu, ghonihoghu nde ghomwitemuliwaje. Na chipemu chelachela chempema kwa kubhatemu bhajinu, chenihechi nde Chapanga cheanaampemila mwehapa. \v 3 Bho, mbona ulibhona likanju lelibhi mu lihu laka ndongu waku, na koni ngacheulubhona luboliti lolubhi mu lihu lako? \v 4 Au anaumpwaghila bho ndongu waku, ‘Ndongu, lenda nukubhoha likanju mu lihu laku,’ chikahi wenga wamweti ubhinalu luboliti mu lihu lako? \v 5 Wandumila kubheli wenga! Ubhoha hoti luboliti lolubhi mu lihu laku, na panihapa nde anauweza wichu kulibhoha likanju lelibhi mu lihu jaka ndongu wako. \p \v 6 “Ngamwipekeha nakawa hindu ihuhu, wala ngamwilekela lulu palongi ja magholobhe, ngaghihika kukanyata pahi ja magholu ghabhu, na kung'anambuka na kunkachulana mwabhene. \s Ulobhaje, ulondaje, uhodimaje \r Luka 11:9-13 \p \v 7 “Ndobhaje, na mwenga anampataje, mlondaje, na mwenga anampataje, muhodimaje, na mwenga anamuhoghuliwa ndyangu. \v 8 Maghambu mundu jokapi joalobha ajopalela, na joalonda abhona, na joahodima, anahoghuliwa ndyangu. \v 9 Bho, mundu bhole pachilanda jinu joaweza kumpekeha mwana waki liganga, ngati anaandobhiki libumunda? \v 10 Au, bho, nane joaweza kumpekeha mwana waki lijoka, ngati anaandobhiki homba? \v 11 Bhela anangati mwehapa mwembi mwahakau, mumanyi kwapekeha bhana bhinu hindu yambone, bho, Atati winu wa kunani kumahunde le ngaampeke mwehapa ghambone nakanopi kwa bhala bhabhundobha? \p \v 12 “Ghokapi ghampala bhandu bhunhengila mwehapa, nanamu mubhatendila bhandu bhelabhela. Maghambu jenje nde ndandi ja Shelia jaka Chapanga, na mabholu gha bhalota bhaka Chapanga. \s Ndyangu upepandahu \r Luka 13:24 \p \v 13 “Njingalaje kwa kupetela ndyangu upepandahu. Maghambu ndyangu nde upana, na indela nde jipana jejijenda ku uyonangeku, na bhandu bhabhapetela indela jeniheji nde bhamaheli. \v 14 Nambu indela jejiyenda ku womi nde jipepandahu, na ndyangu wa kujingila monihomu nde upepandahu, na bhandu bhabhajibhona indela jeniheji nde bhachokope. \s Nkongu na mapambiku ghaki \r Luka 6:43-44 \p \v 15 “Mulilingalyaje na bhalota bha ichole, bhandu bhabhahika kwinu kwa kunja bhakabhonikana ngati limbelele, nambu mkati nde mabweha makale. \v 16 Anamwamanya kwa matendu ghabhu. Bho, bhandu le bhatongo zabibu mu mikongu ja miha, au mapambiku gha mtini mu mingwandu? Ngabhela! \v 17 Bhelabhela kila nkongu wambone upambika mapambiku ghambone, na kila nkongu uhakau upambika mapambiku mahakau. \v 18 Nkongu wambone ngacheuweza kupambika mapambiku mahakau, na nkongu uhakau ngacheuweza kupambika mapambiku ghambone. \v 19 Kila nkongu wangakupambika mapambiku ghambone anauhekatwaje, na kulekaleka mumotu. \v 20 Bhela, anamwamanyaje kwa matendu ghabhu. \s Ngachenummanyi mwehapa \r Luka 13:25-27 \p \v 21 “Nga kila mundu joambwaghila, ‘Bambo, Bambo,’ anaajingala mu Ukolongwa wa kunani kumahunde, nambu jola pena joaghatenda mapalu gha Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \v 22 Lichobha lela la utemulu palihikaje, bhandu bhamaheli anabhambwaghilaje, ‘Bambo, Bambo! Bho, ngachetwahengiki ulota kwa lihina laku, na kwa lihina laku kubhoha majobhe, na kwa lihina laku kuhenga ngangachu yamaheli?’ \v 23 Panihapa nepani ananapwaghilaye hotuhotu, ‘Ngachenumanyi mwehapa ng'o, mbokanyaje palongi jangu, mwenga mabhandu mwentenda mahakau!’ \s Bhachenga bhabheli bha nyumba \r Luka 6:47-49 \p \v 24 “Bhela, kila mundu joaghajowana malobhi ghangu, na kughatenda, jonihoju alengana na mundu joabhi na malangu, joachengiki nyumba jaki panani ja liganga. \v 25 Iyula jikatonyiki, mikoka jakatwelili machi, na mpongu ukapuliki na kujilapula nyumba jela. Nambu nyumba jeniheji ngachejahawike, maghambu jakachengakiki panani ja liganga. \p \v 26 “Nambu kila mundu joajowana malobhi ghangu, na ngacheaghahenga, jonihoju alengana na mundu ng'ang'a, joachengiki nyumba jaki panani ja luhanga. \v 27 Iyula jikatonyiki, na mikoka jikatwelili machi nakanopi, mpongu ukolongwa ukapula na kujilapula nyumba jela, najombi jakahawiki, kwa nking'indu ukolongwa!” \s Lujiniku lwaka Yesu \p \v 28 Yesu paakajomwi kulongela malobhi ghanihagha, lipogha la bhandu bhakakangichi namaa kwa mabholu ghaki. \v 29 Maghambu ngacheakabhi abhola ngati bhabhola bha Shelia, nambu akabholiki ngati mundu joabhi na lujiniku. \c 8 \s Yesu andamiha mundu joabhi na malohi \r Mako 1:40-45; Luka 5:12-16 \p \v 1 Yesu paakahelili kuhuma kuchitombi, mapogha ghamaheli gha bhandu bhakunjengalile. \v 2 Henu akahikiki mundu jumu joabhi na malohi, akanjojabhili na kupwagha, “Bambo, ngati anaupaliki, uweza kung'olola.” \p \v 3 Yesu akahatambwi chiwoku, akankamwili na kupwagha, “Mbala! Ugholulikaje!” Palapala mundu jola akalamiki malohi ghake. \v 4 Yesu akumpwaghile, “Lingalya, ngawampwaghi mundu jokapi, nambu ujendaje ukalilangiya kwaka mpenganyambiku, na ukabhoha nyambiku ngati moakalaghalaki Musa, nahuli kulangi kubha utehi kulama.” \s Yesu andamiha mtumika waka Nkolongwa wa Kiloma \r Luka 7:1-10 \p \v 5 Yesu paakajingi kumbwane ku Kapelenaumu, nkolongwa jumu wa linjolinjoli wa ku Loma akanjendili, na kundobha anjangatyaje, \v 6 akapwaghaje, “Bambo, mtumika wangu aghoni kunyumba, mtamwa wa kutenguka, na alwala namaa.” \p \v 7 Yesu akampwaghile, “Ananhika kundamiha.” \p \v 8 Nambu linjolinjoli nkolongwa jola akamuyangiki, “Bambo, nepani ngachembalika wehapa ujingala munyumba jangu. Nambu upwagha lilobhi pena, na mtumika wangu anaalamaje. \v 9 Maghambu nepani nanatu nde mundu nemekakiki pahi ja ujemalelu wa bhangi, mi na manjolinjoli pahi jangu. Numpwaghila jumu, ‘Ujendaje!’ Na jombi ajenda, na jongi, ‘Uhikaje!’ Na jombi ahika, na muhengalihengu wangu, ‘Tenda chindu chenjenu,’ najombi atenda.” \p \v 10 Yesu paakajowini malobhi ghanihagha, akakangichi namaa, akabhapwaghi bhandu bhabhakunjengalile, “Chakaka numpwaghila, ngachenabhali kumbona mundu jokapi mu Izilaeli, joabhi na uhobhalelu ukolongwa ngati ghongone. \v 11 Henu numpwaghila kubha bhandu bhamaheli anabhahikaje kuhuma kolipita lyobha na kolijibhi lyobha, na bhombi anabhatama pa uwangalalu wa chilebhe papamu na Ibulahimu, Isaka, na Yakobo mu Ukolongwa wa kunani kumahunde. \v 12 Nambu bhala bhabhakabhi bhapalakika kubha mu Ukolongwa ghola anabhalekalikaje mu lwihi lwa kunja, konihoku anakubya kulela na kuhyagha minu.” \v 13 Yesu akampwaghi nkolongwa wa manjolinjoli wa ku Loma jola, “Ujendaje kunyumba jaku, na kubyaji ngati mouhobhalile.” \p Mtumika waka nkolongwa wa manjolinjoli jola akalamiki lisaa lelalela. \s Yesu abhalamiha bhandu bhamahele \r Mako 1:29-34; Luka 4:38-41 \p \v 14 Yesu akapiti kunyumba jaka Petulu, akanhimanili nkowanu wa chimbomba waka Petulu aghonili pachitala, abhi na chitamu chikolongwa. \v 15 Henu Yesu akankamwi mabhu jola chiwoku, na chitamu chikandekakili, na mabhu jola akajumwiki na kutumbula kubhatumakila. \p \v 16 Pakwahiki pakamihi, bhakundeti Yesu bhandu bhamaheli bhabhakabhi na majobhi, najombi akaghapihiki majobhi kwa malobhi ghaki. Akabhalamihi bhokapi bhabhakabhi na hitamu. \v 17 Atendika bhenibhela nahuli ghatimilaje malobhi ghaapwaghaki na mlota Isaya, “Jombi mweni akutoliki kulagha kwitu, na atotwili hitamu yitu.” \s Bhabhibya bhahemba bhaka Yesu \r Luka 9:57-62 \p \v 18 Yesu paakaliweni lipogha la bhandu limuyongalwiti, akabhalaghalaki bhabhulwa bhaki bhalombukaje bhajenda kwihi ja nhwanga. \v 19 Mbola jumu wa Shelia akanjendi Yesu, na kumpwaghila, “Mbola, nepanu ananukujengalya kwokapi kowijendaje.” \p \v 20 Yesu akamyangiki, “Mabweha ghabhi na makolu, na ijuni ibhi na mihuwi, nambu Mwana waka Mundu ngacheabhi na pandu pa kupomulela.” \p \v 21 Mbulwa jongi akumpwaghi Yesu, “Bambo, nobha nyendi hoti kuntagha atati wangu.” \p \v 22 Nambu Yesu akampwaghile, “Unyengalyaje! Waleka bhakuwa bhabhataghaje bhakuwa bhabhu.” \s Yesu aulakalila mbelu ukolongwa \r Mako 4:35-41; Luka 8:22-25 \p \v 23 Yesu akajingi mu ngalawa, na bhabhulwa bhaki bhakunjengalile. \v 24 Kukabhi na mbelu ukolongwa munhwanga mola, na majegha ghakatumbwi kutwelakela ngalawa jela na lakatumbwi kujibhila. Nambu Yesu akabhi aghochi lughonu. \v 25 Bhabhulwa bhaki bhakunjendili na kunjumuha, bhakapwaghaje, “Bambo, tukengalyaje! Tuyonangeka!” \p \v 26 Yesu akabhayangiki, “Mwenga mabhandu mwenbi na uhobhalelu uchoku, bho, mbona njoghopa?” Akajumwiki, akaulakali mpongu na majegha, palapala mpongu na majegha ghakatelwiki chinunu. \p \v 27 Bhabhulwa bhaki bhakakangichi, na bhakapwaghike, “Bho, jonihoju mundu wa ntundu bhole? Hata mpongu na majegha yuntii!” \s Yesu abhalamiha bhandu bhabheli bhabhabhi na majobhi \r Mako 5:1-20; Luka 8:26-39 \p \v 28 Yesu paakahikiki ku inchi ja Bhagelasi kwihi ja nhwanga, akahimangini na bhandu bhabheli bhabhabhi na majobhi. Bhandu bhanihabha bhatamika kumatengeli na bhakabhi bhakujoghupeka, na ngacheakabhi mundu joawezikaye kupeta indela jenijela. \v 29 Bhombi bhakatumbwi kujamalila, bhakapwaghaje, “Bho, upala kututenda kiki tepanu, Yesu, wa Mwana waka Chapanga? Bho, uhikiki kutung'aha mangani ja chikahi chake?” \p \v 30 Pambipi na pandu pala kukabhi na lipogha likolongwa la magholobhi bhakadimaye. \v 31 Henu majobhi ghala ghakundobhiki Yesu ghakapwagha, “Ngati utubhenga, utulekakyaje tukajingala mu magholobhi ghala.” \p \v 32 Yesu akaghapwaghile, “Njendaje.” Palapala majobhi ghala ghakabhapitiki bhandu bhala, na kughajingila magholobhi. Lipogha lokapi la magholobhi lakaheli palikemba likolongwa, lakajibhili munhwanga, na magholobhi ghokapi ghakapotile. \p \v 33 Bhadima bha magholobhi bhala bhakakembili, kujenda kumbwane. Konihoku bhakabhapwaghi bhandu mambu ghokapi ghaghapitalile, na mambu ghaghapitalile kwa bhandu bhala bhabhakabhili na majobhi. \v 34 Bhandu bhokapi bha muchi ghola bhakapiti kuhimangana na Yesu, na pabhakumbweni, bhakundobhiki abhokaje pa inchi jabhu. \c 9 \s Yesu andamiha mundu joatengwike \r Mako 2:1-12; Luka 5:17-26 \p \v 1 Yesu akajingi mu ngalawa, na kulomboka kabheti nhwanga kukelabhuka ku muchi waki. \v 2 Panihapa bhandu bhakandeti mundu jumu joatengwiki, koni bhungoniki panani ja chitala. Yesu paakaweni uhobhalelu wabhu, akampwaghi mundu joatengwiki jola, “Lipekya mtima mwanango! Ulekakiwi mahoku ghako.” \p \v 3 Panihapa bhabhola bhakumu bha Shelia bhakatumbwi kuholalela mu mitima jabhu, “Mundu ajoju antondo Chapanga!” \p \v 4 Yesu akaghamanyi maholalelu ghabhu, akapwaghite, “Bho, maghambu kiki muholale mahakau mu mitima jinu? \v 5 Bho, laleku lelipepwiki nakanopi, kupwagha, ‘Ulekakiwi mahoku ghaku,’ au kupwagha, ‘Jemaje na ujendaje?’ \v 6 Henu, mbala mumanyaye kubha Mwana waka Mundu abhi na uwezu pundema wa kubhalekake bhandu mahoku.” Panihapa akampwaghi mundu jotengwiki jola, “Jemaje, na utola chitala chaku, na ujendaje kunyumba jaku.” \p \v 7 Mundu joatengwiki jola akajemiki, na kubhuja kunyumba jaki. \v 8 Bhandu bhokapi pabhaghaweni ghanihagha, bhakakangichi na kujoghopa, bhakundumbali Chapanga joabhapeki bhandu uwezu wa ntundu agho. \s Yesu andoha Matayo \r Mako 2:13-17; Luka 5:27-32 \p \v 9 Yesu paakabhi abhoka panihapa, akumbweni mundu jumu joalowakeka Matayo, atemi munyumba ja kubhonganela kode. Yesu akampwaghile, “Unyengalyaje.” \p Matayo akajemiki, na kunjengalela. \p \v 10 Yesu paakabhi atemi kunyumba jaka Matayo kula chilebhi, bhajopa kode bhamaheli na bhana mahoku bhakahikiki kutama papamu na Yesu na bhabhulwa bhaki. \v 11 Mafalisayo bhakumu pabhaghaweni ghanihagha, bhakabhapwaghi bhabhulwa bhaka Yesu, “Bho, maghambu kike mbola winu akula chilebhi papamu na bhajopa kode na bhana mahoku?” \p \v 12 Yesu paakajowini, akabhayangiki, “Bhandu bhangakulwala ngachebhumpala sing'anga, nambu bhabhumpala sing'anga nde bhala bhabhalwala. \v 13 Njendaje mkalibholaye panani ja Malembu Mahuhu moghapwaghila, ‘Mbala chiha, wala nga nyambiku.’ Ngachenhikiki kubhaloha bhandu bhambone bhanyengalyaje, nambu bhandu bhana mahoku bhaghaleka mahoku ghabhu.” \s Lilalukilu panani ja kukonga kula chilebhe \r Mako 2:18-22; Luka 5:33-39 \p \v 14 Lichobha limu bhabhulwa bhaka Yohana Mbatizaji bhakanjendi Yesu, na kundalukila, “Bho, maghambu kiki tepani na Mafalisayo tukonga kula chilebi, nambu bhabhulwa bhaku ngachebhakonga?” \p \v 15 Yesu akabhayangiki, “Bho, bhandu bhabhakokakiki paukwati bhapalika le kulela chikahi bambo ukwati abhi papamu nabhu? Ngabhela! Nambu lichobha analihikaye bambo ukwati anaabhohakika pachilanda jabhu, panihapa nde pabhikonga kula chilebhi. \p \v 16 “Nga mundu joaloka chilaka chahenu panani ja ingobhu ja mwandi. Maghambu chilaka hechi anachikachula ingobhu ja mwandi jela, na papakakachwiki pala, anapajonjikika nakanopi.\fig Chilaka chahenu|alt="A new patch" src="11 Unshrunk Patch.jpg" size="col" ref="9:16"\fig* \v 17 Wala bhandu ngachebhabheka divai jahenu mu mifuku ja chingokolu cha mwandi. Anabhatendiki bhenibhela, mifuku ja chingokolu jela jitenda kukachuka na divai kujitika, na mifuku ja ingokolu heyi anajiyonangikaje. Nambu divai jahenu jibhekakeka mu mifuku ja ingokolu jahenu, panihapa nde yokapi anaitama wichu.” \s Mwali joapotile na mbomba mtamwa \r Mako 5:21-43; Luka 8:40-56 \p \v 18 Yesu paakabhi alonge ghanihagha, chiongozi jumu wa Bhayahude akahikike, akunchikamili na kupwagha, “Kamwali wangu apotile esajeno, nambu pepakoku uhikaye ubheka chiwoku chaku panani jaki, najombi apataje kubha mwomi.” \v 19 Yesu akajemiki, na kunjengalela, na bhabhulwa bhaki na bhombi bhakunjengalile. \p \v 20 Mabhu jumu mtamwa wa kupita mwahi kwa chikahi cha hyaka komi na ibheli, akanjengali Yesu cha kunyuma, na kunkamula nkungilu wa ingobhu jaka Yesu. \v 21 Maghambu akapwaghiki muntima waki, “Ananunkamwi pena ingobhu jaki, ananamaje.” \p \v 22 Yesu akang'anambwiki na kumbona, akampwaghile, “Kamwali wangu, ulipekya mtima! Uhobhalelu waku ukulamihe.” Palapala kamwali jola akalamiki. \p \v 23 Yesu paakahikiki kunyumba jaka chiongozi jola, na paakabhaweni bhayemba filimbi na lipogha la bhandu bhakalapula njobhela, \v 24 akabhapwaghile, “Mbokanyaje pambane! Kamwali joni ngacheapotile, nambu atehi pe kughonela.” Na bhombi bhakamuhekite. \v 25 Nambu bhandu pabhapitiki kunja, Yesu akachiheghali chitanda chaka mwali jola, akankamwili chiwoku chaka mwali jola, najombi akajemiki. \v 26 Mambu ghanihagha ghakajaghani ku inchi jenijela jokapi. \s Yesu abhalamiha akangalola bhabheli \p \v 27 Yesu paakabhokiki pandu panipala, na paakabhi ajenda, akangalola bhabheli bhakanjengalili koni bhakajamalyaje, bhakapwaghaje, “Mwana waka Daude, utubhonila chiha!” \p \v 28 Yesu paakajingi munyumba, bhandu bhabheli bhakanjengalile, najombi akabhalalukile, “Bho, muhobhalela kubha nhweza kundamiha?” \p Na bhombi bhakamuyangiki, “Ena, Bambo.” \p \v 29 Panihapa Yesu akapapihi mihu ghabhu, akapwagha, “Na ibya kwinu ngati momuhobhalile.” \v 30 Palapala mihu ghabhu ghakabhopuliwi. Na jombi Yesu akabhalakalili kwa makili, akapwagha, “Ngamwampwaghi mundu jokapi lijambu lenu.” \p \v 31 Nambu bhombi bhakabhokiki, na kutangaza malobhi ghaka Yesu mu inchi jenijela jokapi. \s Yesu andamiha mpuli \p \v 32 Bhandu bhabheli hava pabhakabhokiki, bhandu bhangi bhakundeti Yesu mundu jumu mpuli joakakamuliki na lijobhi. \v 33 Chikahi pe lijobhi paakabhowakiki, palapala mundu joakabhi mpuli jola akatumbwi kulongela kabheti. Bhandu bhakakangichi na kupwagha, “Ngachetuliweni lijambu ngati haleli mu inchi jokapi ja Izilaeli!” \p \v 34 Nambu Mafalisayo bhakapwaghiki, “Yesu atopola lijobhi kwa makili ghaka nkolongwa wa lijobhi.” \s Yesu abhabhone chiha bhandu \p \v 35 Yesu akayongalwiti mu mbwane na mu hijiji yokapi akabhabhola bhandu mu manyumba gha kuhimanganila Bhayahude, koni akatangaza Malobhi Manyahi gha Ukolongwa waka Chapanga, na kubhalamiha bhandu hitamu yokapi na kulagha kwabhu kwokapi. \v 36 Yesu paakaliweni lipogha la bhandu, akabhabhoni chiha, kwa ndandi bhakatondiki na bhakabhi na choghohi na njeta utangatilu, ngati mambeleli ghangakubha na mdima. \v 37 Panihapa akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Mahunu nde ghamaheli, nambu bhahenga lihengu nde bhachokope. \v 38 Henu mundobha Bambo wa mahunu, apelakaje bhahenga lihengu mu mahunu ghake.” \c 10 \s Yesu na mitumi bhaki komi na bhabheli \r Mako 3:13-19; Luka 6:12-16 \p \v 1 Yesu akabhalohiki pamu bhabhulwa bhaki komi na bhabheli, na kubhapekeha uwezu wa kutopola majobhi, na kulamiha bhandu hitamu yabhu, na uzaifu wa kila ntundu. \v 2 Mahina gha mitumi komi na bhabheli habha nde agha: Wa kutumbula nde Simoni joalowakeka Petulu, na Andulea ndongu waki, Yakobo mwana waka Zebedayo, na Yohana ndongu waki, \v 3 Filipo na Batolomayo, Tomaso na Matayo joakabhi njopa kode, Yakobo mwana waka Alufayo, na Tadayo, \v 4 Simoni mkomanela inchi jaki, na Yuda Isikalioti najombi nde jola joakang'anambwiki Yesu. \s Yesu abhatuma mitumi komi na bhabheli \r Mako 6:7-13; Luka 9:1-6 \p \v 5 Bhanihabha komi na bhabheli Yesu akabhatumiki na kubhapekeha lujiniku, akabhapwaghila, “Ngamwijenda kwa bhandu bhangakubha Bhayahude, wala ngamwijingila mu michi ja Bhasamalia. \v 6 Nambu njendaje kwa bhandu bha Izilaeli, kwa ndandi bhabhili ngati mambeleli ghaghahobhike. \v 7 Panjenda, mkatangaza ana: ‘Ukolongwa wa kunani kumahunde uheghalile!’ \v 8 Mwalamihaje bhatamwa, mwayoha bhakuwa, mwalamiha bhabhabhi na malohi, mukabhoha majobhi. Mpatiki waka, mboha waka. \v 9 Ngamwitogho zahabu, wala mbija, wala lingengalema la shaba mu mifuku jinu. \v 10 Ngamwitogho mikoba ja mwanja, wala likoti la kabheli, wala ndonga. Maghambu mtumika apalika kupata ghala ghaaghapala kwa kila lichobha. \p \v 11 “Muchi wokapi au chijiji chokapi chemwijingalaje, mkalondaje nde nane monihomu mundu joapala kunjopalela, mkatama kwaki mbaka pamwibhokaje. \v 12 Pamwijingala munyumba, mwalamuha bhenehi bhake, mkalamukyaje, ‘Lukwali lubya kwinu.’ \v 13 Ngati bhenehi bha nyumba heji bhunjopalile, bhela, lukwali lwinu analutama papamu nabhu. Nambu ngati ngabhunjopalele, bhela, lukwali lwinu analunkelabhukya mwabhene. \v 14 Ngati mundu jokapi anaakaniki kunjopalela au kunjowanela, bhela pamwipita mu nyumba jeniheji au muchi ghonihoghu, mkung'undaje luhombi mumagolu ghinu. \v 15 Numpwaghi chakaka, lichobha lela Chapanga paanatemula bhandu, muchi ghonihoghu anaupata utemulu ukolongwa kupeta muchi wa Sodoma na Gomola. \s Mang'ahiku ghaghahika \r Mako 13:9-13; Luka 21:12-17 \p \v 16 “Ndingalyaje! Nepani nuntuma mwehapa ngati mambeleli pachilanda ja mabweha gha muchitengu. Mbyaje na mbulau ngati lijoka, na mbya mabhandu bhapole ngati ngunda. \v 17 Mulilingalya na bhandu, maghambu anabhumpelaka kuchengu na kundapu iboku munyumba ya kuhimanganila Bhayahude. \v 18 Anabhumpelaka palongi ja bhajemalela na bhakolongwa kwa ndandi jangu, nahuli kunilandila kwabhu na kwa bhandu bhangakubha Bhayahude. \v 19 Nambu pabhumpelaka kuchengu, ngamwikubha na choghoi mwipwagha kike au kwa ntundu bhole, maghambu anampataje malobhi gha kupwagha chikahi chelachela. \v 20 Kwa ndandi nga mwehapa mwemwilongilaje, nambu nde Roho wa Atati winu joanalongila mkati jinu. \p \v 21 “Ndongu anaamboha ndongu waki nahuli akomakikaje, na tati anaambohaje mwana waki nahuli akomakikaje. Bhana anabhang'anambukya bhabheleka bhabhu, na kubhakoma. \v 22 Bhandu bhokapi anabhunhakalyaje kwa ndandi ja lihina langu. Nambu joanahinakalya mbaka pakujomukela, anaakengaliwaje. \v 23 Bhandu pabhantopula mu muchi ghumu, mtililaye ku muchi ghongi. Chakaka numpwaghila, ngamwijomoli kujipetela michi jokapi ja Izilaeli, mangani Mwana waka Mundu ngacheahikiki. \p \v 24 “Nga mbulwa joampeta mbola waki, wala mtumwa ngacheampeta bambo waki. \v 25 Nambu ijaghanila kwaka mbulwa kulengana na mbola waki na mtumika kulengana na bambo waki. Ngati bhundohiki nkolongwa wa nyumba Beelizebuli, bho, bhandu bhala bhabhabhi munyumba heji ngabhilowakeki mahina ghangi mahakau nakanope? \s Joapalika kujoghopwa \r Luka 12:2-7 \p \v 26 “Bhela, ngamwajoghopa bhandu. Kila chindu chekiyekaliki anachiyekuliwaje, na kila chindu chechilihiiki anachibhonikanaje. \v 27 Lenumpwaghila mwehapa mu lwihi, mulipwaghaye mu unang'anu. Na lijambu lemulijowini nukunjojalyaje, mulitangaza palongi ja bhandu. \v 28 Ngamwajoghopa bhandu bhala bhabhakoma hyegha, nambu ngachebhaweza kujikoma roho. Mbanga nakanopi kunjoghopa jola joaweza kukoma hyegha papamu na roho mu moto wa jehanamu. \v 29 Bho, ijuni ibheli ya iwebha ngacheilombeswa kwa sendi jimo? Nambu hata chimu chaki ngachekihabhuka pahi panga Atati winu wa kunani kumahunde kumanya. \v 30 Nambu hata kwinu mwehapa majunju gha kumutu jinu ghabhalangiki ghokapi. \v 31 Bhela, ngamwijoghopa, kwa ndandi mwehapa mpalika nakanopi kupeta iwebha yamaheli. \s Kunjetakela na kunkana Kristo \r Luka 12:8-9 \p \v 32 “Kila mundu joanyetakela nepanu palongi ja bhandu, nanatu bhelabhela ananunjetakyaje palongi ja Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \v 33 Nambu kila mundu joangana nepanu palongi ja bhandu, nanatu bhelabhela ananunkanaje palongi ja Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \s Nga lukwali, nambu lipanga \r Luka 12:51-53; 14:26-27 \p \v 34 “Ngamwiholakela kubha nhikiki kuleta lukwali pundema. Nepanu ngachenhikiki kuleta lukwali, nambu lipanga. \v 35 Maghambu nhikiki kuleta ulekanganu mundu na atati waki, na kamwali na mabhu waki, na mwali na nkowanu waki wa chimbomba, \v 36 na maadui bhaka mundu nde bhandu bhala bhabhabhi munyumba jaki. \p \v 37 “Mundu jokapi joampala atati waki au mabhu waki kupeta nepanu ngacheapalika kubha mbulwa wangu. Na mundu jokapi joampala mwana waki au kamwali waki kupeta nepanu, ngacheapalika kubha mbulwa wangu. \v 38 Mundu jwangakuutotola msalaba waki na kunyengalela, ngacheapalika kubha mbulwa wangu. \v 39 Maghambu mundu joapala kuulenda womi waki anaauhoaje, nambu mundu jola joanauhoa womi waki kwa ndandi jangu, anaaupata kabheti. \s Nhupu kwa bhabhunhobhale Yesu \r Mako 9:41 \p \v 40 “Mundu jokapi joanaanjopalya mwehapa anyopali nepanu, na mundu jokapi joanyopalela nepanu anaabya anjopali jola joandumiki. \v 41 Mundu joanjopalela mlota waka Chapanga kwa ndandi nde mlota waka Chapanga, anapata nhupu wa mlota waka Chapanga. Na mundu joanjopalela mundu wamboni kwa ndandi nde wamboni, anapata nhupu waka mundu wamboni. \v 42 Numpwaghi chakaka, mundu jokapi jonaampekya jumu wa bhachoku abhabha chikombi cha machi mahimu kwa ndandi nde mbulwa wangu, chakaka ngaalepi kupata nhupu waki ng'o.” \c 11 \s Yesu na Yohana Mbatizaji \r Luka 7:18-35 \p \v 1 Yesu paakajomwi kubhalaghalaki ghanihagha kwa bhabhulwa bhaki komi na bhabheli bhala, akabhokiki panihapa, na kujenda kubhola na kutangaza ku michi ja Galilaya. \p \v 2 Yohana Mbatizaji paakabhi mu ligeleza akajowini malobhi gha matendu ghaakabhi ahenga Kristo. Henu Yohana akabhatumiki bhabhulwa bhaki, \v 3 nahuli bhundalukyaje, “Bho, wehapa le nde jola joahika, au tundendalya jonge?” \p \v 4 Yesu akabhayangiki, “Njendaje mkumpwaghila Yohana ghala ghamughajowana na kughabhona: \v 5 Akangalola bhalola, ilema bhajenda, bhabhabhi na malohi bhalamiswa, akangajowa bhajowana, bhakuwa, bhayoka na akakahochu bhatangaziwa Malobhi Manyahi. \v 6 Apengaliki mundu jola jwangakubha na makangachu na nepani!” \p \v 7 Henu bhabhulwa bhaka Yohana habha pabhakabhokiki, Yesu akatumbwi kughapwaghi mapogha gha bhandu malobhi ghaka Yohana Mbatizaji, “Chikahi pamukapiti kwaka Yohana kulipololu kola, bho, mkapiti kulola kike? Bho, mpalika kulibhona litete likanyuhakika na mpongu? \v 8 Bho, henu mkapiti kulola kike? Bho, mkapiti kumbona mundu joaweti ingobhu inyahi? Bhandu bhabhawata ingobhu inyahi bhatama munyumba ya bhakolongwa. \v 9 Nambu bho, mkapiti kulola kike? Bho, mlota waka Chapanga? Ena, chakaka mumbweni nkolongwa kupeta mlota waka Chapanga. \v 10 Hajoju nde Yohana joakalongaliki mu Malembu Mahuhu: Chapanga akapwaghiki, ‘Nepani nuntuma mbolu wangu akulongulyaje, jombi anaakulenganakya indela jaku.’ \v 11 Numpwaghi chakaka pachilanda ja bhandu bhokapi bhabhabhelakiki na mbomba, ngacheapitali mundu joabhi nkolongwa nakanopi jaka Yohana Mbatizaji. Nambu hata bhela joabhi nchoku nakanopi mu Ukolongwa wa kunani kumahunde, nde nkolongwa kupeta Yohana. \v 12 Kutumbula chikahi chaka Yohana Mbatizaji paakatangizi mbaka lalenu jenje, Ukolongwa wa kunani kumahunde upengakeka kwa makili, na bhabhabhi na makili nde bhabhapala kuutola kwa makili. \v 13 Kwa ndandi bhalota bhokapi bhaka Chapanga na Shelia, bhakalotili malobhi gha Ukolongwa waka Chapanga mbaka chikahi chaka Yohana. \v 14 Ngati anambi tayali kuhobhalela ghangani, henu Yohana nde Eliya joakapalakiki kuhika. \v 15 Joabhi na makutu, na ajowanaje!” \p \v 16 “Bho, nabhalenganisha bhandu bha chibheleku chenjenu na chindu bhole? Bhalengana na bhana bhabhatemi paligulio, bhakapwaghanya lipogha limu lakabhapwaghila lipogha lengi, \v 17 ‘Tukunhoni filimbe, nambu ngachemwakiniki! Tunjembili nyembu ya maombulezu, nambu ngachendelike!’ \v 18 Maghambu Yohana akahikiki, akakongiki kula chilebhi na kunywa divai, na bhombi bhakapwaghiki, ‘Abhi na majobhi!’ \v 19 Mwana waka Mundu akahikiki, akakuliki chilebhi na kunywa, na bhombi bhakapwaghiki, ‘Mundingalya mundu ajoju ndohu na ndobhela wembi, nkochi wa bhajopa kode na bhandu bhana mahoku!’ Nambu mbulau yaka Chapanga ibhonakini kubha ya chakaka kwa indela ja mahengu ghaki.” \s Michi jangakuhobhalela \r Luka 10:13-15 \p \v 20 Yesu akatumbwi kujilakalila michi jela ambaju akatendiki ngangachu yamaheli monihomu, nambu bhandu bhaki ngachebhakapaliki kung'anambuka na kughaleka mahoku ghabhu. \v 21 “Anamuchibhonaje bhandu bha ku Kolazini! Anamuchibhonaje bhandu bha ku Betisaida! Maghambu ngangachu ikolongwa yeyahengakiki mu michi jinu ikahengakiki ku Tilo na ku Sidoni, bhandu bhaki bhakabya bhajomwi kuwata ingobhu ya magunila, na kulijeghela ilihu nahuli kulangiha kubha bhang'anambwiki na kughaleka mahoku ghabhu. \v 22 Nambu numpwaghila, lichobha lela la utemulu, anaibya mbanga kwa bhandu bha ku Tilo na kwa bhandu bha ku Sidoni kupeta mokwibhelila kwinu. \v 23 Mwenga mabhandu bha ku Kapelenaumu, bho, muholakela anamulikweha mabhete mbaka kunani kumahunde? Anamuhelakikaje mbaka kuwawa! Maghambu ngangachu yeitendakiki kwaku yakabhi itendakiki ku Sodoma kola, muchi hoghu ukabya ukona mbaka lalenu. \v 24 Nambu numpwaghi chakaka, lichobha la utemulu wehapa anaupata utemulu ukolongwa kupeta bhandu wa ku inchi ja Sodoma.” \s Yesu apwagha muhikaje kwangu na mpomulyaje \r Luka 10:21-22 \p \v 25 Chikahi hechi Yesu akapwaghiki, “Nukuchengula Atati, Bambo, wa kunani kumahunde na pundema, maghambu wahiiki mambu aghagha bhabhabhi na mbulau na bhasomi, na wahyekuli bhana. \v 26 Ena, Atati, ghanihagha ghokapi ghabhokana na mapalu ghako. \p \v 27 “Atati wangu ambekihi hindu yokapi. Nga joammanyi Mwana nambu Atati, na nga joammanyi Atati nambu Mwana, na jokapi Mwana joapala kumuhyekulila, amuhyekulila. \p \v 28 “Muhikaje kwangu mwenga mabhokapi mwemung'ahika na kutopakeka na hibwahila, na nenga ananumpomulishaje. \v 29 Mulikongaje chingolingoli changu, mukalibholaje kwangu, maghambu nepani nde numpole na mili na mtima wa kuliheleha, na mwenga anampata chiheku mu mitima jinu. \v 30 Maghambu chingolingoli changu nde chijojwike, na chibwahila changu ngachekitopike.”\fig Ng'ombi ibheli yeikongakiki chingolingoli yakalema ngonda|alt="Two oxen wearing a yoke to plow a field" src="13 Yoke.jpg" size="col" ref="11:30"\fig* \c 12 \s Lilalukilu panani ja Lichobha la Sabato \r Mako 2:23-28; Luka 6:1-5 \p \v 1 Chikahi chela, Yesu akapetili mu mighonda ja inganu Lichobha la Sabato. Bhela, bhabhulwa bhaki bhakaweni injala, bhakatumbwi kuheketa mapukutu gha ingano, na kula imbeki yaki. \v 2 Mafalisayo pabhaghaweni ghanihagha, bhakumpwaghi Yesu, “Lingalyaje! Bhabhulwa bhaku bhahenga lijambu langakupalika kuhenga Lichobha la Sabato!” \p \v 3 Yesu akabhayangike, “Bho, ngachemsomiki cheakatendiki Daude, papamu na bhajake chikahi pabhakabhi na injala? \v 4 Jombi akajingi mu Nyumba jaka Chapanga akakuliki mabumunda ghaghabhekakiki palongi jaka Chapanga. Lijambu heli ngachelakapalakiki kwaki, wala kwa bhandu bhaki kula mabumunda ghala, nambu ipalakika pena kumemenwa na bhapenganyambiku kanjika jabhu. \v 5 Bho, ngachemsomiki mu chitabu cha Shelia kubha kila Lichobha la Sabato, bhapenganyambiku bhabhakubha mu Nyumba jaka Chapanga, chakaka bhaheketa Shelia, nambu ngachebhabhalangika kubha na lihakau? \v 6 Numpwaghi hotuhotu kubha, joabhi nkolongwa kupeta Nyumba jaka Chapanga abhi pambane. \v 7 Nambu ngati mukamanyi ndandi ja malobhi aghagha, ‘Mbala chiha, wala nga nyambiku.’ Ngamukabhatemwi bhandu bhangakubha na mahakau. \v 8 Maghambu Mwana waka Mundu nde Bambo wa Lichobha la Sabato.” \s Mundu joatengwiki chiwoku \r Mako 3:1-6; Luka 6:6-11 \p \v 9 Yesu akabhokiki panihapa, akapiti kujingila mu nyumba ja kuhimangani Bhayahude, \v 10 mkati mola kukabhi na mundu jumu joakatengwiki chiwoku. Bhela, bhandu bhakundaluki Yesu, “Bho, wichu le kundamiha mundu Lichobha la Sabato?” Bhakundaluki bhelabhela nahuli bhapata ndandi ja kuntakila. \p \v 11 Yesu akabhayangiki, “Ngati anaabhi mundu jumu pachilanda jinu abhi na limbeleli limu, na limbeleli lela analijingi mulibhomba Lichobha la Sabato, bho, ngaalikamuli na kulipiha mulibhomba mola? \v 12 Bho, mundu nga wambone nakanopi kupeta limbeleli? Bhela, nde wichu kutenda mambu ghambone mu Lichobha la Sabato.” \v 13 Panihapa Yesu akampwaghi mundu joakatengwiki chiwoku jola, “Hatambula chiwoku chaku.” \p Akahatambwili, na chombi chikalamiki na kubha ngati chengi chela. \v 14 Mafalisayo bhakapitiki kunja, na kujenda kujetanganela ntundu wa kunkoma Yesu. \s Mtumika joahaghuliki na Chapanga \p \v 15 Nambu Yesu paaghamanyi mambu ghanihagha, akabhokiki pandu pala. Na bhandu bhamaheli bhakanjengalile, akabhalamihi bhatamwa bhokapi, \v 16 akabhakanakili ngabhapwaghi bhandu malobhi ghaki. \v 17 Akahengiki bhenibhela nahuli ghala ghaakapwaghiki Chapanga kupetela kwaka mlota Isaya ghatimilaje: \q \v 18 “Lingalyaje mtumika wangu jonunhawili, \q mpalu wangu joanihekeha namaa mumtima. \q Anameka Roho jangu panani jaki, \q najombi anatangaza utemulu wangu kwa bhandu bha mataifa ghokapi. \q \v 19 Ngaakubhi na ing'omu wala kujamalila, \q wala nga mundu joanajowanaje sauti jaki mwindela. \q \v 20 Ndahi woutimbakiki ngawihekateki, \q wala utambi wouhuka lyohi ngawichuchuke, \q mbaka payitenda utemulu ghoupalakika utawalaje. \q \v 21 Bhandu bhangakubha Bhayahude anabhalihobhalya lihina laki.” \s Yesu na Beelizebuli \r Mako 3:20-30; Luka 11:14-23 \p \v 22 Bhela, bhandu bhakumu bhakandeti Yesu mundu jumu joakamuliki na majobhi, na kuntenda kubha ngalola na mpuli. Yesu akandamihi mundu jola mbaka akaweziki kulongela na kulola. \v 23 Lipogha lokapi la bhandu bhakakangichi, na kupwagha, “Bho, jonjo le nga Mwana waka Daude?” \p \v 24 Nambu Mafalisayo pabhakajowini ghanihagha, bhakapwaghike, “Mundu ajoju atopola majobhi kwa makili ghaka Beelizebuli, nkolongwa wa majobhi.” \p \v 25 Yesu akaghamanyi maholalelu ghabu, akabhapwaghile, “Ukolongwa wokapi ghoulekangini mapogha mapogha ghaghakomana, ngauwezi kutamakila, na muchi wokapi au nyumba jokapi jejighabhaniki mapogha mapogha ghaghakomana, anajihabhukaje. \v 26 Ngati Shetani, aghatopola majobhi ghaki, alipenga mweni. Bho, ukolongwa waki anaujema bhole? \v 27 Mwehapa mpwagha kubha nepani menga lijobhi kwa makili ghaka Beelizebuli, bho, bhahemba bhinu bhatopola kwa uwezu waka nane? Kwa ndandi jeniheji bhombi nde baanabhuntemula mwenga. \v 28 Nambu anakubhi menga lijobhi kwa makili ghaka Roho waka Chapanga, bhela mumanyaje kubha Ukolongwa waka Chapanga ujomwi kuhika kwinu. \p \v 29 “Au, bho, mundu aweza bhole kujingila mu nyumba jaka joabhi na makili na kunyaghula hindu yaki, panga hoti kunkonga mundu joabhi na makili hoju? Anajomwi kunkonga panihapa nde aweza kunyaghula hindu yaki. \p \v 30 “Mundu jwangakubha papamu na nenga atenda kumbenga, na mundu jwangakubhongana papamu na nenga, atenda kupechangana. \v 31 Kwa ndandi jeniheji numpwaghila, bhandu anabhalekakiwaje mahoku na matondu ghabhu ghokapi, nambu ngabhilekakewi mahoku kwa kuntondola Roho waka Chapanga. \v 32 Kila mundu joandongalela mahakau Mwana waka Mundu anaalekakiwaji, nambu kila mundu joampwagha mahakau Roho Mhuhu, ngaalekakewi ikubhi pundema ghoni au pundema ghouhika. \s Nkongu na mapambiku ghaki \r Luka 6:43-45 \p \v 33 “Nkongu unyahi upambika mapambiku manyahi, na nkongu uhakau upambika mapambiku mahakau. Kwa ndandi nkongu umanyikana kwa mapambiku ghaki. \v 34 Mwenga mwachibheleku cha lijoka! Bho, muweza bholi kupwagha mambu ghamboni koni mwabheti mwahakau? Maghambu mundu apwagha kubhokana na ghala ghaghatweli muntima waki. \v 35 Mundu wamboni apiha mambu ghamboni kuhuma mu chikoku chinyahi cha mtima waki, na mundu muhakau apiha mambu mahakau kuhuma mu chikoku chihakau cha mtima waki. \p \v 36 “Bhela, numpwaghila, lichobha la utemulu bhandu anabhapalika kuyanga kwa kila lilobhi langakupalika lebhapwagha. \v 37 Maghambu kwa malobhi ghaku anaubhalangiki kubha wamboni, na kwa malobhi ghaku anautemuliwaje kubha na mahoku.” \s Kupala nginyulila \r Mako 8:11-12; Luka 11:29-32 \p \v 38 Panihapa bhabhola bhangi bha Shelia na Mafalisayo bhakamuyangiki Yesu, “Mbola, tupala kubhona nginyulila kuhuma kwaku.” \p \v 39 Yesu akabhayangiki, “Chibheleku cha bhandu bhahakau na bhandu bhanga kummanya Chapanga!” Mpala nginyulila, ngampati nginyulila ng'o, nambu nginyulila jela jaka mlota Yona. \v 40 Maghambu ngati bhela Yona moakatami mulutumbu lwa homba ngolongwa chikahi cha machobha ghatatu, muhi na ikilu, bhelabhela Mwana waka Mundu anandamaje machobha ghatatu, muhi na ikilu mu mtima wa luhombi. \v 41 Lichobha Chapanga paanabhatemula bhandu, bhandu bha ku Ninawi anabhajemaji na kuntemula mwehapa, kwa ndandi bhombi bhakang'anambwiki na kughaleka mahoku ghabhu chikahi pabhakajowini mabholu ghaka Yona, na pambani abhi nkolongwa kupeta Yona! \v 42 Linyongolo la ku inchi ja Sheba anajemaje chikahi cha kutemula na kuchitemula chibheleku chenjenu kubha chibhi na mahoku, maghambu jombi akatendiki mwanja kuhuma kutali, na kuhika kujowanela malobhi gha mbulau ghaka Solomoni, na pambani abhi nkolongwa kupeta Solomoni. \s Kukelabhuka kwa lijobhi \r Luka 11:24-26 \p \v 43 “Lijobhi palumpita mundu, lipetela pandu panga machi, akalonda pandu pa kupomulela, ngati ngacheapatike, \v 44 alipwaghi mweni, ‘Anangelabhuka kunyumba jangu konihumike.’ Nambu paakelabhuka na kujihimanila nyumba jela jibhi lipala, na jipyaghaliki na kunyambiswa wichu, \v 45 ajenda kubhaleta majobhi bhangi saba, bhahakau kupeta jombi, na bhokapi bhahika na kunjingila mundu hoju na kutama mkati jaki. Na hali jaka mundu hoju jikubha jihakau nakanopi kupeta hali jaki ja kutumbulila. Bhenibhela nde mokwibhelila kwa bhandu bhahakau bha chibeleku chenjenu.” \s Bhalongu bhaka Yesu \r Mako 3:31-35; Luka 8:19-21 \p \v 46 Yesu paakabhi akona kulongela na lipogha la bhandu, mabhu waki na bhalongu bhaki bhakajemiki kunja, bhakapala kulonge naku. \v 47 Mundu jumu akampwaghi Yesu, “Amabhu waku na bhalongu bhaku bhajemiki kunja, bhapala kulonge na wehapa.” \p \v 48 Yesu akamuyangike, “Bho, mabhu wangu nde nane? Na bho, bhalongu bhangu nde akanane?” \v 49 Akahatambwi chiwoku chaki kwa bhabhulwa bhaki, na kupwagha, “Abhabha nde amabhu wangu, na abhabha nde bhalongu bhangu! \v 50 Maghambu jokapi joaghatenda ghaaghapala Atati wangu wa kunani kumahunde, jonihoju nde mbeli wangu, ndombu wangu, na mabhu wangu.” \c 13 \s Ulenganesu waka mpanda wa imbeju \r Mako 4:1-9; Luka 8:4-8 \p \v 1 Lichobha lelalela, Yesu akabhokiki kunyumba na kutama mumaheku ja nhwanga. \v 2 Lipogha likolongwa la bhandu bhakamuyongalwiti, hata Yesu akakweliki mu ngalawa na kutama. Bhandu bhokapi bhakajemiki mumaheku ja nhwanga. \v 3 Yesu akabhapwaghi mambu ghamaheli kwa malenganesu. \p “Njowanyaye! Mpanda akapiti kukweta imbeju. \v 4 Paakabhi akweta imbeju, yengi ikatolili pandela, ijuni ikahikiki na kula. \v 5 Yengi ikatolili pamaganga panga kubha na luhombi lwamaheli. Ikabhonakini kumela manyata kwa ndandi luhombi lukabhi luchoku, \v 6 lyobha likali palabhaliki, ikanyalike, kwa ndandi mikegha jaki ngachejikajibhi mbaka pahi. \v 7 Imbeju yengi ikatolili mu miha, miha heyi ikakoliki na kuihinya. \v 8 Imbeju yengi ikatolili pa luhombi lunyahi, ikameliki, na ikapambiki. Yengi ikapambiki mia moja, yengi sitini, na yengi selasini.” \p \v 9 Yesu akajomuli kupwagha, “Mundu joabhi na makutu, na ajowanaje!” \s Ndandi ja kubhola kwa malenganesu \r Mako 4:10-12; Luka 8:9-10 \p \v 10 Bhabhulwa bhaki bhakanjendili, na kundalukila, “Bho, maghambu kiki ulongela na bhandu kwa milenganesu?” \p \v 11 Yesu akabhayangiki, “Mwehapa mpekakiwi kuimanya hindu ya sili ya Ukolongwa wa kunani kumahunde, nambu bhombi ngachebhahyekuliwi. \v 12 Maghambu mundu joabhi na chindu, anapataje na kujonjukewa, nambu jola jwanga na chindu, hata chela cheabhi nachu anachitolakikaje. \v 13 Kwa ndandi jenjenu nde ndandi mbwagha nabhu kwa milenganesu, anabhalingalyaje nambu ngabhabhoni, na bhajowanela, nambu ngachebhajowana wala ngachebhamanya. \v 14 Bhela ghapitalili ghala ghaakapwaghiki mlota Isaya, \q ‘Kujowana ananjowanaje, nambu ngammanye. \q Kulola anandolaje, nambu ngambone. \q \v 15 Maghambu mitima ja bhandu bhanihabha jitehi kunonopa, \q bhaghahibhiki makutu ghabhu, \q bhaghahibhiki mihu ghabhu. \q Nanga bhela, bhakabya bhaloliki kwa mihu ghabhu, \q bhakabya bhajowini kwa makutu ghabhu, \q bhakabya bhamanyi kwa malangu ghabhu, \q na kuning'anambukila, \q na nenga nakabya nabhalamihe.’ \p \v 16 “Nambu mbanga kwinu mwenga, maghambu mihu ghinu ghalola na makutu ghinu ghajowana. \v 17 Numpwaghi chakaka, bhalota bhamaheli bhaka Chapanga na bhandu bhamaheli bhaka Chapanga bhakatokuli kughabona ghala ghamughabhona mwehapa, ngabhaghabhona, na kujowana ghala ghamughajowana mwehapa, ngabhijowana. \s Yesu alanda ulenganesu waka mpanda \r Mako 4:13-20; Luka 8:11-15 \p \v 18 “Bhela, mwenga njowanyaje, ndandi ja ulenganesu ghongo waka mpanda. \v 19 Mundu jokapi joajowana malobhi gha Ukolongwa waka Chapanga panga kumanya, nde ngati imbeju yela yeitolili mundela, na Muhakau jola ahika na kunyaghula lilobhi lela lelipandakiki muntima waki. \v 20 Imbeju yeipandakiki papabhi na maganga, nde ulenganesu waka mundu joajowana lilobhi heli na kulijopalela kwa chiheku. \v 21 Nambu kwa kubha mundu hoju ngacheabhi na mikegha mkati jaki, lilobhi heli litama kwa chikahi chijipi, na paupitali ulale au mang'ahiku kwa ndandi ya lilobhi heli, jombi mala pankamu akuleka kuhobhalela. \v 22 Imbeju jejipandakiki mu miha nde mundu jola joalijowana lilobhi, nambu kubhokana na choghohi cha matamu ghane na utokulelu wa hindu yamaheli, ilihinya lilobhi heli, na ngachebhapambika mapambiku. \v 23 Nambu imbeju yeipandakiki muluhombi lunyahi nde mundu jola ambaju alijowana lilobhi na kulimanya. Na jombi chakaka apambika mapambiku, jumu mia, na jongi sitini, na jongi selasini.” \s Ulenganesu wa manyonyole mungonda \p \v 24 Yesu akabhapwaghi bhandu ulenganesu ghonge, akapwaghaje, “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na mundu joapandiki imbeju jambone mungonda waki. \v 25 Nambu bhandu pabhakabhi bhaghonile, adui waki akahikiki kupanda maghoghu pachilanda ja ingano, na mweni kubhoka. \v 26 Ingano pahikameliki, na kutumbula kupambika, maghoghu na ghombi ghakameliki. \v 27 Bhatumika bhaka mweni ngonda jola bhakanjendili, na kundalukila, ‘Bambo, bho, ngacheukapandiki imbeju jambone mungonda wako? Bho, henu maghoghu aghagha ghahumiki kwako?’ \v 28 Jombi akabhayangiki, ‘Muhakau nde joatendiki lijambu hele.’ Bhatumika bhaki bhakundalukile, ‘Bho, upala le tukaghatupulaje?’ \v 29 Nambu akapwaghite, ‘Ngabhela, ngamwitupula, maghambu pamwitupulaje maghoghu, muweza kutupula na ingano papamu. \v 30 Muileka ingano na maghoghu ghakolaje papamu mbaka chikahi cha mahuno. Chikahi hechi ananabhapwaghila bhahuna bhaghabhongana hoti maghoghu, bhaghakonga makenda makenda nahuli kughajocha. Nambu ingano muibhonganaje na mkaibheka muugholu wangu.’ ” \s Ulenganesu wa imbeju jejilowakeka haladali \r Mako 4:30-32; Luka 13:18-19 \p \v 31 Yesu akabhapwaghi bhandu ulenganesu ghonge, akapwagha, “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na imbeju njoku jejilowakeka haladali, jeakatoliki mundu jumu, na kupanda mungonda waki. \v 32 Imbeju heji nde njoku kupeta imbeju yengi yokapi, nambu anajijomwi kumela, mmea waki ukola kupeta mikongu jokapi muchijongu. Ukola na kubha nkongu ukolongwa, mbaka ijuni ya kunani ihika na kuchenga mihuwi mu mambandi ghaki.” \s Ulenganesu wa amila \r Luka 13:20-21 \p \v 33 Yesu akabhapwaghi ulenganesu ghonge, akapwagha, “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengini na amila jeakatotwili mbomba jumu, na kuhangaghana na uhembi miyipulila jibheli na upenga, mbaka uhembi wokapi ukatutumwike.” \s Mahengu gha milenganesu \r Mako 4:33-34 \p \v 34 Yesu akaghapwaghi mapogha gha bhandu malobhi ghanihagha ghokapi kwa kupetela milenganesu, wala ngacheakaweziki kubhapwaghila chokapi panga kupetela milenganesu. \v 35 Nahuli lijambu lelakapwaghakiki na mlota waka Chapanga lipitalyaje, \q “Anambwagha nabhu kwa milenganesu, \q ananapwaghila mambu ghaghalihiiki kutumbu kubhombakeka kwa ndema.” \s Yesu alandila ulenganesu wa maghoghu \p \v 36 Panihapa Yesu akatabhukini na lipogha la bhandu lela, na kujingila munyumba. Bhabhulwa bhaki bhakanjendili, na kumpwaghila, “Utulandilaje ndandi ja ulenganesu ghonihoghu wa maghoghu gha mungonda.” \p \v 37 Yesu akabhayangiki, “Mpanda wa imbeju jambone nde Mwana waka Mundu, \v 38 ngonda nde ndema, na imbeju yambone nde bhandu bhala ambabhu Ukolongwa nde wabhu. Nambu maghoghu nde bhandu bhaka Muhakau jola. \v 39 Adui joapandiki maghoghu nde Shetani. Mahunu nde ujomukelu wa ndema, na bhahuna nde bhatumika bha kunani kwaka Chapanga. \v 40 Ngati bhela maghoghu mobhaghabhonganela na kughajocha moto, bhenibhela nde mokwibhelilaje chikahi cha ujomukelu wa ndema. \v 41 Mwana waka Mundu anaabhatuma bhatumika bhaki, bhabhonganaje kuhuma mu Ukolongwa waki bhandu bhokapi bhabhatenda bhangi bhahenga mahoku, papamu na bhandu bhabhatenda uhakau, \v 42 na bhombi anabhalekalika mkati ja mvune wa moto ukale, konihoku anakubya na chilelu na kuyagha mino. \v 43 Nambu bhandu bhabhahenga ghambone palongi jaka Chapanga, anabhang'anyaje ngati lyobha mu Ukolongwa wa Atati wabhu. Joabhi na makutu na ajowanaje! \s Ulenganesu wa chikoku chechihiyakiki \p \v 44 “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na chikoku chechihiyakiki mungonda. Mundu jumu akachiwene, na kuchihiya kabhete. Akahekali namaa hata akapiti kulombesa hindu yokapi yeakabhi nayu, na kuhemela ngonda ghola. \s Ulenganesu wa Lulu \p \v 45 “Kabhete, Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na mundu joahemela na kulombesa joakabhi alonda lulu jinyahi, \v 46 na paakajiwene lulu jimu jinyahi nakanopi, akapiti kuhemalela hindu yokapi yeakabhi nayu, na kuhemela lulu jela.” \s Ulenganesu wa mkwabhu wa homba \p \v 47 “Kabhete, Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na nkwabhu ghobhapendaki muhwanga, na kuwelela homba ya kila ntundu. \v 48 Paukatweli homba, bhalohi bhakahutiki nkwabhu hoghu mbaka kundema, na kutama pahi, na kuhaghula homba yambone kuibheka muikapu yambone, nambu homba ihakau bhakailekile. \v 49 Bhenibhela nde mokwibhelilaje chikahi cha ujomukelu wa ndema. Bhatumika bha kunani kwaka Chapanga anabhahikaje na kubhahaghula bhandu bhahakau na bhandu wambone. \v 50 Bhela bhandu bhahakau anabhalekalika mu mvune wa moto ukale, konihoku anakubya na chilelu na kuyagha mino.” \s Chikoku chahenu na cha mwandi \p \v 51 Yesu akabhalalukile, “Bho, mughamanyi le mambu ghanihagha ghokapi?” \p Bombi bhakamyangiki, “Ena, Bambo.” \p \v 52 Akabhapwaghile, “Henu kila mbola wa Shelia joabhi mbulwa wa Ukolongwa wa kunani kumahunde, alengana na mundu mweni nyumba joabhoha hindu kuhuma mu ugholu waki hindu yahenu na hindu ya mwande.” \s Yesu akanakika na bhandu bha ku Nazaleti \r Mako 6:1-6; Luka 4:16-30 \p \v 53 Yesu paakajomwi kubhoha milenganesu jeniheji, akabhokiki pandu pala, \v 54 na paakahikiki ku muchi waki, akabhabholiki bhandu mu nyumba ja kuhimanganila Bhayahude. Na bhombi bhakakangichi, bhakalalukile, “Bho, mundu jonihoju apatiki kwaku malangu ghanihagha na lujiniku loniholu lwa kutenda ngangachu? \v 55 Bho, jonihoju le nga mwana waka Selemala jola? Bho, mabhu waki nga joalowakeka Malia, na bhalongu bhaki nde Yakobo na Yusufu na Simoni na Yuda? \v 56 Bho, bhalombu bhaki ngachebhatama pitu pane? Bho, apatiki kwaku henu malobhi ghanihagha ghokapi?” \v 57 Bhakakaniki kunjopalela. \p Nambu Yesu akabhapwaghile, “Mlota waka Chapanga apata utopelu pandu pokapi, nambu nga pa inchi jaki na panyumba jaki.” \v 58 Yesu ngacheakatendiki ngangachu yamaheli panipala, kwa ndandi ja bhandu kulepa kuhobhalela kwabhu. \c 14 \s Kupotela kwaka Yohana Mbatizaji \r Mako 6:14-29; Luka 9:7-9 \p \v 1 Chikahi hechi Helode, akabhi chiongozi wa mkoa wa Galilaya, akajowini malobhi ghaka Yesu, \v 2 akabhapwaghi bhatumika bhaki, “Jonihoju nde Yohana Mbatizaji, ahyokiki kuhuma kwa bhakuwa, ndemana makili gha kutenda ngangachu ghahenga lihengu mkati jaki.” \p \v 3 Helode akabhi ankamwile Yohana Mbatizaji, na kunkonga minyololu, na kumbeka muchifungo kwa ndandi jaka Helodia, nhwanu waka Filipo, joakabhi mbeli waki. \v 4 Maghambu Yohana akabhi ampwaghi Helode kubha, “Nga wichu kwaku wehapa kuntogho mbomba jonihoju!” \v 5 Helode akapaliki namaa kunkoma Yohana, nambu akabhajowipi bhandu, kwa ndandi bhombi bhakamanyi kubha Yohana nde mlota waka Chapanga. \p \v 6 Nambu lichobha la uwangalalu wa kubhelakeka kwaka Helode, kamwali waka Helodia akahiniki palongi ja bhandu bhabhakakokakiki, na Helode akahekalile namaa. \v 7 Bhela Helode akapwaghiki kwa kulapa kumpekeha kamwali hoju chokapi cheanaandobhaje. \p \v 8 Kwa kujowanela malobhi gha amabhu waki, mwali hoju akandobhiki, “Umbekya mmutu waka Yohana Mbatizaji muchipalu.” \p \v 9 Nkolongwa Helode ukambiniki mtima, nambu kwa ndandi ja kulapa kola koakalapiki palongi ja bhaghene, akalaghalaki kubha lilobhu laki lijetakaliwe. \v 10 Bhela, Helode akantumiki mundu muchifungo akunhekata mmutu Yohana Mbatizaji. \v 11 Mmutu waki ukaletakiki muchipalu, na kumpekeha mwali jola, najombi akapeliki kwaka mabhu waki. \v 12 Bhabhulwa bhaka Yohana bhakahikiki, na kutola hyegha jaki, na kujitagha. Na bhombi bhakapiti kumpwaghi Yesu lijambu leniheli. \s Yesu abhapekeha chilebhi bhandu elufu nhwanu \r Mako 6:30-44; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14 \p \v 13 Yesu paakajowini malobhi ghaghapitalile, akabhokiki pandu pala kwa ngalawa, na kujenda pandu panga bhandu nahuli abya kanjika jaki. Na bhandu pabhakajowine, bhakunjengalili kwa magholu kuhuma ku michi jabhu. \v 14 Yesu paakahulwiki mungalawa mumaheku ja bahali, akaliweni lipogha likolongwa la bhandu, akabhabhoni chiha na kubhalamiha hitamu yabhu. \p \v 15 Pakwahikiki pakamihi, bhabhulwa bhaki bhakunjendili na kumpwaghila, “Pandu pambane nde pachingwenje, na lichobha lijomwike. Watabhuka bhandu bhabhokaje nahuli bhakahemala chilebhi muijiji.” \p \v 16 Yesu akabhayangiki, “Njeta ndandi ja bhombi kubhoka. Mwapekya mwehapa chilebhi.” \p \v 17 Nambu bhombi bhakamuyangiki, “Pambane tubhi na mabumunda nhwanu, na homba ibheli pena.” \p \v 18 Yesu akabhapwaghile, “Ndeta pambane.” \v 19 Akabhalaghalakile bhandu bhala bhatama pahi pa manyonyole. Akaghatoliki mabumunda nhwanu ghala na homba ibheli yela, akalingali kunani kumahunde, na akaipengalile. Akanukwili mabumunda ghala na kubhapekeha bhabhulwa bhaki, na bhabhulwa bhaki bhakabhaghabhi bhandu. \v 20 Bhandu bhokapi bhakalile na kutupila. Na bhabhulwa bhaki bhakabhongini hipandi ya mabumunda yeyahighalile, na bhakatwelaki itonga komi na ibheli. \v 21 Bhombi bhabhakalile bhakabhi akanalomi ngati elufu nhwanu, panga kubhalanga akambomba na bhana. \s Yesu ajenda panani ja machi \r Mako 6:45-52; Yohana 6:15-21 \p \v 22 Yesu paakajomwi mambu ghanihagha, akabhapwaghi bhabhulwa bhaki bhakwela mu ngalawa na bhajenda kwihi ja kabheli ja bahali, chikahi hechi jombi akabhi abhatabhuka bhandu bhala. \v 23 Paakajomwi kubhatabhuka bhandu, akapiti kuchitombi kanjika jaki kundobha Chapanga. Na chimihi pakwahikiki, Yesu akabhi konihoku kanjika jaki, \v 24 chikahi hechi ngalawa jela jakabhi jihikiki kutali, jakadengadengaje na majegha, kwa ndandi mpongu ukabhi ukale. \p \v 25 Pachibhombu, Yesu akabhajendili bhabhulwa bhaki koni akabya ajenda panani ja machi. \v 26 Bhabhulwa bhaki pabhakumbwene akajenda panani ja machi, bhakabhi na choghoi namaa. Bhakapwaghike, “Nde lihoka!” Bhakajamalili kwa choghohi. \p \v 27 Nambu palapala Yesu akabhapwaghi, “Mlipekya mtima! Nde nepane, ngamwijoghopa.” \p \v 28 Petulu akamuyangiki, “Bambo, ngati nde wehapa, umbwaghila nhika kwaku nakabya nyenda panani ja machi.” \p \v 29 Yesu akumpwaghile, “Hikaje.” Henu Petulu akapitiki mu ngalawa jela, na kujenda panani ja machi na kunjendela Yesu. \v 30 Nambu Petulu paakauweni mpongu ukale, akajowipi, na akatumbwi kujibhila, koni akajamalya, “Bambo, ungengalyaye!” \p \v 31 Palapala Yesu akahatambwili chiwoku chaki, akankamwile, na kumpwaghila, “Wenga weubhi na uhobalelu uchoku! Bho, maghambu kiki ukabhi na choghoi?” \p \v 32 Panihapa bhokapi bhabheli bhakajingi mu ngalawa jela, na mpongu ukatumbili chinunu. \v 33 Henu bhabhulwa bhabhabhi mu ngalawa jela bhakunjojabhi Yesu, bhakapwaghaje, “Chakaka, wehapa nde Mwana waka Chapanga!” \s Yesu abhalamiha bhatamwa ku Genesaleti \r Mako 6:53-56 \p \v 34 Pabhakajomwi kulomboka nhwanga, bhakahikiki upambala wa ku inchi ja ku Genesaleti. \v 35 Bhandu bha pandu panipala pabhakamanyiki kubha nde Yesu, bhakatumiki ubholu pandu pokapi pa pambipi. Na bhandu bhakandetili Yesu bhatamwa bhokapi. \v 36 Bhakundobhiki abhajetakyaje bhatamwa bhakamula pena nkungilu wa ingobhu jaki. Na bhokapi bhabhakankamwili, bhakalamike. \c 15 \s Mabholu gha akahokolu \r Mako 7:1-13 \p \v 1 Bhela bhakumu wa bhabhola bha Shelia na Mafalisayo kuhuma ku Yelusalemu bhakahikiki kwaka Yesu, na kundalukila, \v 2 “Bho, mbona bhabhulwa bhaku ngachebhajengalela mabholu ghatujopalile kuhuma kwa akahokolu bhitu? Maghambu bhombi ngachebhachamba machi mawoku ghabhu ngati mokupalakila mangane ja kula!” \p \v 3 Yesu akabhayangiki, “Bho, mbona mwehapa ngachemkamu amuli yaka Chapanga kwa ndandi ja mitetu jinu mabhene? \v 4 Kwa ndandi Chapanga akapwaghiki, ‘Watopila atati waku na mabhu waku’ na ‘Jokapi joandobhe masolu atati waki au mabhu waki, impalika akomakikaje.’ \v 5 Nambu mwehapa mpwagha kubha mundu anaabhi na chindu cheaweza kubhajangati atati waki au mabhu waki, ‘Nambu akampwaghila kubha chindu achechi nimboki Chapanga,’ \v 6 bhela ngacheapalika kabheti kunjangati atati waki. Anana nde monyakila Lilobhi laka Chapanga na kujengalela mitetu jinu. \v 7 Mwehapa mabhandu mwemulibhona kubha wambone! Mlota Isaya akapwaghiki wichu panani jinu paakalotiki malobhi hagha, \q \v 8 ‘Bhandu abhabha bhandopela kwa malobhi matopu, \q nambu mitima jabhu jibhi kutali na nenga. \q \v 9 Kunyojabhela kwabhu nde kwa waka, \q kwa ndandi bhabhola malaghalakilu gha bhandu.’ ” \s Mambu ghaghuntenda mundu ngaijetakalewa na Chapanga \r Mako 7:14-23 \p \v 10 Yesu akalilohiki lipogha la bhandu lela, na kubhapwaghila, “Njowanyaje wichu, na mmanyaje. \v 11 Chindu chechuntenda mundu kubha muhakau nga chela chechunjingi mundomu waki, nambu nde chela chechumpita mundu mundomu waki.” \p \v 12 Panihapa bhabhulwa bhaki bhakahikiki, na kumpwaghila, “Bho, umanyi kubha Mafalisayo bhakahakali namaa kwa malobhi ghala ghaukapwaghike?” \p \v 13 Yesu akabhayangike, “Kila nkongu wangakupandakika na Atati wangu wa kunani kumahunde, anautupulikaje. \v 14 Mwalekaje, bhanihabha nde akangalola, bhabhalongoha akangalola bhajabhu. Na ngati ngalola andongoha ngalola njaki, bhokapi bhabheli anabhajibhala mulibhomba.” \p \v 15 Petulu akapwaghiki, “Utupwaghilaye ndandi ja ulenganesu ghone.” \p \v 16 Yesu akabhalalukile, “Bho, hata na mwehapa le mwakona ngachemumanyi ghangane? \v 17 Bho, ngachemmanyi kubha kila chechunjingi mundu mundomu waki, chipetela mulutumbu, na kupihakika kunja kulikelo? \v 18 Nambu chechipita mundomu waka mundu chipita kuhuma muntima, na chenihechi nde chechuntenda mundu kubha muhakau. \v 19 Kwa ndandi mkati ja mtima waka mundu ghapita maholalelu mahakau, maholalelu gha kukoma, ugone na ukemi, wihi na ulandilu wa upuhi, na matondu. \v 20 Ghanihagha nde ghaghuntenda mundu ngaijetakalewa palongi jaka Chapanga, nambu kula panga kuchamba machi mabhoku ngachekuntenda mundu kubha muhakau.” \s Uhobhalelu waka mbomba jumu \r Mako 7:24-30 \p \v 21 Yesu akabhokiki pandu pala na kujenda ku inchi ja ku Tilo na ku Sidoni. \v 22 Mbomba jumu Mkanaani joatamika pandu panihapa akahikiki kwaka Yesu, na kujamalila, “Bambo! Mwana waka Daude, umonila chiha, kamwali wangu ang'ahakika na lijobhi.” \p \v 23 Nambu Yesu ngacheakamuyangiki lilobhi lokapi. Bhela bhabhulwa bhaki bhakanjendili na kundobha, bhakapwaghaje, “Umpwaghila ajendaje, maghambu atujengalela, na ajendalela kutulapuli ngomela.” \p \v 24 Yesu akayangiki, “Ndumakiki pena kwa bhandu bha ku Izilaeli bhabhabhi ngati mambeleli ghaghahobhike.” \p \v 25 Nambu mbomba jola akahikiki, akachikimi polongi jaka Yesu, na kupwagha, “Bambo, unyangatyaje!” \p \v 26 Yesu akamuyangiki, “Nga wichu kutola chilebhi cha bhana na kulekalela nakawa.” \p \v 27 Mbomba jola akayangiki, “Ena, Bambo, upwaghiki chakaka, nambu hata nakawa ikula mahighalilu ghaghahabhuka kuhuma pameza ya akabambo wabhu.” \p \v 28 Panihapa Yesu akayangiki, “Mabhu, uhobhalelu waku nde kukolongwa! Kubya kwaku ngati moulobhile.” Kutumbu chikahi chelachela mwali waki akalamike. \s Yesu abhalamiha bhhandu bhamahele \p \v 29 Yesu akabhokiki pandu pala akapetiki mumaheku ja nhwanga Galilaya. Akakweliki pa chitombi na kutama pahi. \v 30 Lipogha likolongwa la bhandu lakunjendile, bhakumpelakili ilema, na akangalola, na iwete, na akangajowa, na bhangi bhamahele bhabhakabhi bhatamwa, bhakabhabhekiki pambipi na magholu ghaki, najombi Yesu akabhalamihe. \v 31 Lipogha la bhandu lela bhakakangichi pabhakaweni akangapwagha, bhakapwaghaje, na ilema bhakalamaje, na bhabhatengwiki bhakajendaje, na iwete bhakalamaje, na akangalola bhakalolaje, na bhakundumbali Chapanga wa Izilaeli. \s Yesu abhapekeha chilebhi bhandu bhangi elufu ncheche \r Mako 8:1-10 \p \v 32 Yesu akabhalohiki bhabhulwa bhaki na kubhapwaghila, “Nabhonela chiha bhandu abhabha, maghambu bhabhi na nepane kwa machobha ghatatu, na sajenu ngachebhabhi na chilebhi. Ngachembala nabhatabhuka koni bhakabya na injala ngabhihika kung'anduka mwindela.” \p \v 33 Bhabhulwa bhaki bhakumpwaghile, “Pambane tubhi pachingwenji, bho, anatupata kwaku chilebhi cha kubhajaghanila bhandu bhokapi abhabha?” \p \v 34 Yesu akabhalalukile, “Bho, mbi na mabumunda ghalenga?” \p Na bhombi bhakamuyangiki, “Tubhi na mabumunda saba, na tuhomba tuchokope.” \p \v 35 Yesu akabhapwaghi bhandu bhatama pahi. \v 36 Panihapa akatoliki mabumunda saba ghala na homba yela, akanchengwi Chapanga, na akahekiki, na kubhapekeha bhabhulwa bhaki, na bhabhulwa bhaki bhakabhapeki bhandu. \v 37 Bhokapi bhakakuliki na kutupila. Panihapa bhabhulwa bhakabhongini hipandi yeyakahighalile, bhakatwelakela hitonga saba. \v 38 Bhandu bhabhakakuliki chilebhi chela bhakabhi akanalomi elufu ncheche, panga kubhabhalanga akambomba na bhana. \p \v 39 Paakajomwi kubhatabhuka bhandu, Yesu akajingi mu ngalawa, na kujenda upambala wa ku Magadani. \c 16 \s Bhandu bhapala nginyulila \r Mako 8:11-13; Luka 12:54-56 \p \v 1 Mafalisayo na Masadukayo bhakanjendi Yesu, nahuli kundenga, bhakandobhiki abhalangiha nginyulila kuhuma kunani kumahunde. \v 2 Nambu Yesu akabhayangiki, “Pakuhika pakamihi mwehapa mpwagha, ‘Kwa kubha kumahunde nde kukeli, lalenu anakubya kunyahe.’ \v 3 Lukela mpwagha, ‘Lalenu anakubya na iyula kwa ndandi kunani nde kukeli na mahundi ghajaghanile.’ Mwehapa mwaka ndumila kubheli, mumanyi kulinga pamihu ja kunani na kumanya ghaghipitalyaje, nambu bho, ngachemuweza kumanya nginyulila ja chikahi chenu? \v 4 Chibheleku kihakau na changa kummanya Chapanga, chipala nginyulila. Nambu ngachipati nginyulila jokapi jela, nambu nginyulila jaka Yona.” \p Yesu akabhalekiki, na kubhoka. \s Amila ja Mafalisayo na Masadukayo \r Mako 8:14-21 \p \v 5 Bhabhulwa bhaka Yesu pabhakajomwi kulomboka mbaka kwihi ja kabheli ja nhwanga, bhakakombwiki kubha bhajewiki kutola mabumunda. \v 6 Yesu akabhapwaghile, “Mulilingalyaje na amila ja Mafalisayo na Masadukayo.” \p \v 7 Bhakalochini bheni kwa bheni, bhakapwaghaje, “Apwagha bhenibhela kwa ndandi ngachetutotwi mabumunda.” \p \v 8 Yesu akamanyi maholalelu ghabhu, akabhapwaghile, “Mwenga mabhandu mwembi na uhobhalelu uchoku! Bho, maghambu kiki mlochana kwa ndandi ngachembi na mabumunda? \v 9 Bho, nkona pena ngachemmanye? Bho, ngachemkomboka mabumunda nhwanu ghala ghanakabhalehiki bhandu elufu nhwanu? Bho, mkatwelakili itonga hilenga ya mahighalilu? \v 10 Bho, bhelabhela ngachenkomboka mabumunda saba ghala ghanakabhalehiki bhandu elufu nchechi? Bho, mkabhongini hitonga hilenga ya mahighalilu? \v 11 Bho, kubhi bholi mlepale kumanya kubha ngachenakabhi nongalela malobhi gha mabumunda? Nambu mulilingalya na amila ja Mafalisayo na Masadukayo!” \p \v 12 Panihapa bhabhulwa bhakamanyi kubha Yesu ngachealongalya panane ja amila ja kulenganake mabumunda, nambu bhalilingalya na mabholu gha Mafalisayo na Masadukayo. \s Yesu nde Mwana waka Chapanga \r Mako 8:27-30; Luka 9:18-21 \p \v 13 Yesu paakahikiki ku muchi wa ku Kaisalia Filipi, akabhalaluki bhabhulwa bhaki, “Bho, bhandu bhapwagha kubha Mwana waka Mundu nde nane?” \p \v 14 Bhakamuyangiki, “Bhakumu bhapwagha kubha nde Yohana Mbatizaji, bhangi bhapwagha nde Eliya, na bhangi bhapwagha kubha nde Yelemia au jumu wabhu wa bhalota baka Chapanga.” \p \v 15 Akabhalalukile, “Na mwehapa, bho, mpwagha kubha nepani nde nane?” \p \v 16 Simoni Petulu akamuyangiki, “Wehapa nde Kristo, Mwana waka Chapanga joabhi mwome.” \p \v 17 Yesu akampwaghile, “Upengaliki, Simoni mwana waka Baliyona, maghambu nga mundu jokapi joakuhyekulile leniheli, nambu nde Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \v 18 Nanenga nukupwaghila, wehapa nde Petulu, na panani ja lindalaghu lendenu, ananjenga likanisa langu, wala makili gha kuwawa ngaghawezi kulishinda. \v 19 Ananukupekya funguo ya Ukolongwa wa kunani kumahunde, na lokapi leanaulikongaje pundema, analibya likongakiki kunani kumahunde, na lokapi leanaulibhopulaje pundema, analibya libhopuliwi kunani kumahunde.” \p \v 20 Panihapa Yesu akabhakanakili ngamaa bhabhulwa bhaki ngabhampwaghi mundu jokapi kubha jombi nde Kristo. \s Yesu alongalela panani ja mang'ahiku na kupotela kwaki \r Mako 8:31-9:1; Luka 9:22-27 \p \v 21 Kutumbu chikahi chenihechi Yesu akatumbwi kubhalandila bhabhulwa bhaki hotuhotu, “Imbalika kujenda ku Yelusalemu, na kupata mang'ahiku ghamaheli kuhuma kwa bhazee, na bhapenganyambiku bhakolongwa, na bhabhola bha Shelia, na konihoku anangomakikaje na lichobha la katatu niyokaje.” \v 22 Petulu akandohiki Yesu punkeghi na kutumbu kundakalila, akapwagha, “Ngawipwagha bhenibhela Bambo! Lijambu leniheli ngalikupati ng'o!” \p \v 23 Nambu Yesu akang'anambwiki na kumpwaghi Petulu, “Bhoka palongi jangu, Shetani! Wehapa nde kihibhalakilu kwangu. Kwa ndandi maholalelu ghaku nga ghaka Chapanga, nambu gha bhandu.” \p \v 24 Panihapa Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Mundu jokapi anaapala kunyengalela, impalika alikana mwene, na autolaye msalaba waki, na anyengalyaje. \v 25 Kwa ndandi mundu anaapala kukengalela womi waki, anaauhobhihaje, nambu mundu joanaauhobhiha womi waki kwa ndandi jangu, anaaupata kabhete. \v 26 Bho, mundu anapata kiki ngati anaaupatiki ndema wokapi na kuhobheha womi wake? Au mundu anabhoha chindu bhole chibya pandu pa womi wake? \v 27 Kwa ndandi Mwana waka Mundu anahikaje mu ulumbalilu wa Atati waki papamu na bhatumika bhaki bha kunani kwaka Chapanga, na panihapa nde anaandepa kila mundu kulengana na matendu ghaki. \v 28 Numpwaghi chakaka, bhabhi bhakumu bhinu pambane ngabhapotele mangane ja kumbona Mwana waka Mundu akahikaje mu Ukolongwa waki.” \c 17 \s Yesu ang'anambuka pamihu \r Mako 9:2-13; Luka 9:28-36 \p \v 1 Paghapetiki machobha sita, Yesu akabhatoliki Petulu, Yakobo na Yohana ndongu waki, akapiti nabhu kanjika jabhu panani ja chitombi chilachu. \v 2 Konihoku, Yesu akang'anambwiki ubhonikanu waki palongi jabhu, pamihu jaki pakang'anyiki ngati lyobha, na ingobhu jaki jakabhi jihuhu ngati unang'anu. \v 3 Palapala Musa na Eliya bhakapitalili, na kulongela na Yesu. \v 4 Panihapa Petulu akumpwaghi Yesu, “Bambo, nde wichu tepani kubha pambane! Anaupala anachenga indamba itatu, chimu chaku wehapa, chengi chaka Musa, na chimu chaka Eliya.” \p \v 5 Petulu paakabhi ajendale kupwagha, palapala lihundi leling'anya lakabhayekalile, na sauti jakapitalile kuhuma mulihundi lela, jakapwagha, “Hajoju nde Mwana wangu mpalu, nyambakiki naku, munjowanya jombe!” \p \v 6 Bhabhulwa bhala pabhakajowini sauti jela, bhakajowipi namaa, bhakahawiki ukutama mbaka pahi. \v 7 Yesu akahikiki, akabhapapihi, na kupwagha, “Njemanyaje, ngamwijoghopa!” \v 8 Pabhakajinwihi mihu ghabhu ngachebhakumbweni mundu, nambu Yesu kanjika jake. \p \v 9 Pabhakabhi bhahelela pachitombi, Yesu akabhakanakili, “Ngamwampwaghi mundu mambu ghamughawene, mbaka Mwana waka Mundu paiyokaje kuhuma kwa bhakuwa.” \p \v 10 Bhabhulwa bhakandaluki Yesu, “Bho, mbona bhabhola bha Shelia bhapwagha ipalika hoti Eliya ahikaje?” \p \v 11 Yesu akabhayangiki, “Chakaka, Eliya anahika hoti, na kulenganakela mambu ghokapi wichu. \v 12 Nambu numpwaghila, Eliya ajomwi kuhika, na bhombi ngachebhakammanyi, nambu bhandu bhakamuhengili ntundu mobhakapalile. Bhela Mwana waka Mundu anaang'ahakika bhelabhela mu mawoku ghabhu.” \p \v 13 Panihapa bhabhulwa bhakamanyiki kubha akabhi abhapwaghi mambu ghaka Yohana Mbatizaji. \s Yesu andamiha nkombu joakabbhi na lijobhi \r Mako 9:14-29; Luka 9:37-43 \p \v 14 Pabhakaliheghalili kabheti lipogha la bhandu lela, mundu jumu akunjendi Yesu, na kunchikamila palongi jaki, \v 15 akapwaghaje, “Bambo, umbonila chiha mwana wangu kwa ndandi abhi na chitamu cha kuhinduka, kabheti ang'ahika namaa, mala pamaheli ahabhuka pamotu na mumachi. \v 16 Nakundetiki kwa bhabhulwa bhaku, nambu ngachebhakaweziki kundamiha.” \p \v 17 Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Mwenga chibheleku changakubha na uhobhalelu, na chechihobhike! Bho, anandama na mwehapa mbaka lile? Undeta pambane nkombu hoju.” \v 18 Yesu akalilakali lijobhi lela, na lombi lakumpitiki, na kutumbu chikahi chelachela nkombu jola akalamike. \p \v 19 Henu bhabhulwa bhakanjendi Yesu bhakabya kanjika jabhu, na kundalukila, “Bho, maghambu kiki tepani ngachetukaweziki kuliboha lijobhi lela?” \p \v 20 Yesu akabhayangiki, “Kwa ndandi ja uhobhalelu winu uchoku. Numpwaghi chakaka, anambi na uhobhalelu ngati imbeju njoku jejilowakeka haladali, anamuweza kuchipwaghi chitombi, ‘Ubhokaje pambane ujenda pala,’ na chombi anachibhokaje, na njeta chindu chokapi chechibya ngakuwezikana kwinu. \v 21 Nambu lijobhi la ntundu aghoghu ngaliwezi kubhohakeka nambu kwa malobhu na kukonga.” \s Yesu alonge kabhete panani ja kupotela kwaki \r Mako 9:30-32; Luka 9:43-45 \p \v 22 Bhabhulwa bhaka Yesu pabhakabhi papamu ku Galilaya, Yesu akabhapwaghile, “Mwana waka Mundu anaabhohakikaje mu mawoku gha bhandu, \v 23 anabhunkomaje, nambu lichobha la katatu anaayoka kabhete.” \p Bhabhulwa bhaki jakabhabhiniki namaa mitima jabhu. \s Kulepa kode ja Nyumba jaka Chapanga \p \v 24 Yesu na bhabhulwa bhaki pabhakahikiki ku Kapelenaumu, bhajopa kode bha Nyumba jaka Chapanga bhakanjendi Petulu na kundalukila, “Bho, mbola winu le alepa kode ja Nyumba jaka Chapanga?” \p \v 25 Petulu akabhayangiki, “Ena, alepa.” \p Petulu paakajingi mu nyumba, mangane ja kupwagha lilobhi, Yesu akandalukile, “Simoni, wehapa ubhona bhole? Bhakolongwa bha pundema bhabhongana ushulu au kode kuhuma kwa akanane? Bho, kuhuma kwa bhana bhabhu au kwa bhaghene?” \p \v 26 Petulu akamuyangiki, “Kuhuma kwa bhandu bhaghene.” \p Yesu akampwaghile, “Bhela, bhana inchi jabhu bhalekakiwi. \v 27 Nambu nahuli ngatubhang'aha, ujendaje kunhwanga ukajembalakya ndowana, ukatolaje homba ja kutumbula kutangila, hoghula mundomu waki, na mkati ja ndomu hoghu, anaujihimanya mbija ja kujaghanila ja kode. Jitolaje ukabhapekya jangu nepanu na jaku wehapa.” \c 18 \s Nde nane joabhi nkolongwa? \r Mako 9:33-37; Luka 9:46-48 \p \v 1 Chikahi hechi bhabhulwa bhakanjendi Yesu, na kundalukila, “Bho, nde nane joabhi nkolongwa nakanopi mu Ukolongwa wa kunani kumahunde?” \p \v 2 Yesu akandohiki mwana jumu nchoku na kunjemeka pachilanda jabhu. \v 3 Yesu akapwaghike, “Numpwaghi chakaka, nangakung'anambuka, na kubha ngati bhana, ngamwijingili mu Ukolongwa wa kunani kumahunde ng'o. \v 4 Mundu jokapi joaliheleha ngati mwana ajoju, jonihoju nde joanaabya nkolongwa mu Ukolongwa wa kunani kumahunde. \v 5 Mundu jokapi joanjopalela mwana jumu ngati ajoju kwa lihina langu, anyopalela nepane. \s Kulengakeka kutenda mahoku \r Mako 9:42-48; Luka 17:1-2 \p \v 6 “Nambu mundu jokapi joanaantenda jumu wa bhachoku abhabha bhabhanhobhalela nepanu kuhenga mahoku, ikabya mbaka kwaka mundu hoju kukongakeka liganga likolongwa la kuyaghila, na kujwihakika kulochi ja nhwanga.\fig Bhandu bhabheli bhayagha kwa kutumila liganga likolongwa|alt="Two people who are using a millstone to grind grain" src="01 Millstone.jpg" size="col" ref="18:6"\fig* \v 7 Anamuchibhonaje bhandu bha pundema, kwa ndandi kubhi na hindu yamaheli yeyatenda bhandu kutenda mahoku, mambu ghanihagha ghapalika ghapitilaje! Nambu anaachibhona mundu jola joaghaleta. \p \v 8 “Ngati chiwoku chaku au chiwolu chaku anachikutehi kutenda mahoku, uhekataje na kulekela kutali na wehapa! Mbanga kwaku kujingila mu womi wa mileli panga chiwoku au chiwolu, kuliku kulekaleka mu moto wa mileli ukabya na mabhoku ghabheli na magholu ghaku ghabheli. \v 9 Lihu laku analikutehi kutenda mahoku, litupulaje na kulilekela kutali na wehapa! Mbanga kwaku kujingila mu womi wa mileli ukabya na lihu limu, kuliku kulekaleka mu Jehanamu ja moto ukabya na mihu ghaku ghokapi ghabheli. \s Ulenganesu wa limbeleli lelihobhiki \r Luka 15:3-7 \p \v 10 “Mulilingalyaje ngamwanzalau jumu wa bhachoku abhabha. Numpwaghila, bhatumika bhabhu bha kunani kwaka Chapanga bhabhi machobha ghokapi palongi ja Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \v 11 Maghambu Mwana waka Mundu ahikiki kubhakengalela bhala bhabhahobhike. \p \v 12 “Bho, mbona bhole? Mundu anabhi na mambeleli mia moja, na limu analihobhiki, bho, atenda kike? Aghaleka tisaini na tisa ghala kuchitombi, na kujenda kulilonda lelihobhiki lela. \v 13 Anaalipatiki, numpwaghi chakaka, anaahekalya nakanopi kwa ndandi ja limbeleli limu kupeta ghala tisaini na tisa ghaghahighalile. \v 14 Bhelabhela Atati winu wa kunani kumahunde, ngacheapala hata jumu wa bhachoku abhabha ahobhaje. \s Ndongu waku anaakuhokihi \p \v 15 “Ngati ndongu waku anaakuhokihi, ujendaje kwaki ukumpwaghila lihoku laki koni mukabya mwabheli pena. Anaakujowanili, anaubya umpatiki kabheti ndongu waku. \v 16 Nambu ngati anaakaniki kukujowanela, ujendaje kwaki na mundu jongi jumu au bhabheli nahuli kwa ulandilu wa bhalandilu bhabheli au bhatatu kila litatizo lijomulikaje, ngati moghapwaghi Malembu gaka Chapanga. \v 17 Anaakaniki kubhajowanela bhandu bhanihabha, ulipwaghila likanisa. Ngati anaakaniki kubhajowanela bhandu habha, na abya kwaku ngati mundu wangakummanya Chapanga au njopa kode. \s Kukanakila na Kulekakela ghahengakikaje \p \v 18 “Numpwaghi chakaka, ghokapi ghamwikongaje pani pundema anaghabya ghakongakiki kunani kumahunde, na ghokapi ghamwibhopulaje pani pundema anaghabya ghabhopuliwi kunani kumahunde. \p \v 19 “Kabheti numpwaghi kubha, bhandu bhabheli pabhijongana pundema kubhokana na lijambu lokapi lebhilobhaje kwaka Chapanga, anabhatendiwaje na Atati wangu joabhi kunani kumahunde. \v 20 Maghambu pokapi pala pabhahimangana bhandu bhabheli au bhatatu kwa lihina langu, nepani mili panihapa pachilanda jabhu.” \s Ulenganesu waka mtumika jwangakulekakela \p \v 21 Panihapa Petulu akanjendi Yesu na kundalukila, “Bambo, bho, ndongu wangu anaanihoki mala palenga nyendalya kundekakela? Bho, nundekakya mala saba?” \p \v 22 Yesu akamuyangiki, “Ngachembwagha mala saba pena, nambu saba mala sabini.” \v 23 Kwa ndandi Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengini na nkolongwa jumu joapalika kutenda mabhalangiku gha bhatumika bhaki. \v 24 Paakatumbwi kulonda mabhalangiku ghaki, mundu jumu joakabhi andahi mbija mamilioni gha ghamaheli, bhakampeliki kwake. \v 25 Mtumika jola ngacheakabhi na chindu cha kulepa lideni lela, nkolongwa akalaghalaki kubha ahemaliwaje ngati mtumwa, jombi na nhwanu waki, na bhana bhaki, na hindu yokapi yeakabhi nayu, nahuli ipatikanaye mbija ya kulepa lideni lake. \v 26 Bhela, mtumika jola akachikimi palongi jaka nkolongwa jola, na kupwagha, “Pepakoku Bambo, nukulobha unhinakalyaje, ananukulepa lideni laku lokapi.” \v 27 Nkolongwa jola akamboni chiha, akandekakili lideni lela, na kundeka ajendaje. \p \v 28 “Nambu mtumika jola paakabhokiki, akahimangini na mtumika njaki joakabhi andahi mbija ichokope. Akankamwili, na kunhinya pahingu, akapwagha, ‘Unepaje lideni langu!’ \v 29 Mtumika njaki jola akanchikamili na kundobha, akapwagha, ‘Pepakoku, nukulobha unhinakalyaje, ananukulepa lideni laku lokapi!’ \v 30 Jombi akakaniki, nambu akampeliki muchifungo mbaka paanalepa lideni lela. \v 31 Bhatumika bhajaki pabhakaweni mambu ghanihagha, bhakayomiki namaa. Bhakapiti kumpwaghila nkolongwa mambu ghala ghaghapitalile. \v 32 Panihapa nkolongwa jola akandohiki mtumika jola, akampwaghile, ‘Wehapa nde mtumika muhakau namaa! Ukanobhiki, na nepani nikakulekakile lideni laku lokapi. \v 33 Bho, ngacheikapalakiki na wehapa kumbone chiha mtumika njaku ngati nepani monakakubhoni chiha wehapa?’ \v 34 Bhela, nkolongwa jola akayomiki namaa, akampeliki mtumika hoju muchifungo na kung'ahakika, mbaka paanajomula kulepa lideni laki lokapi.” \p \v 35 Yesu akajomulili kupwagha, “Anana nde Atati wangu wa kunani kumahunde moanaantendila mwehapa, ngati kila jumu winu ngacheandekakela ndongu waki kwa mtima waki wokapi.” \c 19 \s Yesu akanakila kulekana \r Mako 10:1-12 \p \v 1 Yesu paakajomwi kupwagha malobhi ghanihagah, akabhokiki ku Galilaya, na akapiti ku inchi ja ku Yudea, kwihi ja Nkoka Yoludani. \v 2 Bhandu bhamaheli bhakanjengalili konihoku, na Yesu akabhalamihi hitamu yabhu. \p \v 3 Mafalisayo bhakumu bhakanjendi Yesu, bhakandalukili kwa kumpendakela, “Bho, wichu le nkambaku kumpekeha baluwa ja kundeka nhwanu waki kwa ndandi jokapi jela?” \p \v 4 Yesu akabhayangiki, “Bho, ngachemsomiki mu Malembu ghaka Chapanga kubha, Chapanga nde joambombiki mundu kutumbula pakutumbulila akuntendiki nkambaku na mbomba? \v 5 Chapanga apwagha, ‘Kwa ndandi jeniheji mwanalomi anaandeka atati waki na mabhu waki, na kulombana na nhwanu waki, na bhombi bhabheli habha anabhakubha hyegha jimu?’ \v 6 Henu bhanihabha nga bhabheli kabheti, nambu nde hyegha jimu. Henu, cheachilombanishi Chapanga, mundu ngaachilombola.” \p \v 7 Nambu Mafalisayo bhakandaluki Yesu, “Bho, maghambu kiki, Musa akatulaghalaki kubha mundu aweza kumpekeha nhwanu waki baluwa ja kulekana na kundeka?” \p \v 8 Yesu akabhayangiki, “Musa akampwaghili kubhaleka akahanu bhinu kwa ndandi ja kunonopa kwa mitima jinu kubholakeka. Nambu kutumbula kubhombakeka kwa ndema ngachekukabhi bhenibhela. \v 9 Henu, nepani numpwaghi mwehapa, mundu jokapi joandeka nhwanu waki, nanga kubha kwa ndandi ja ugone, na kuntoghola mbomba jongi, ahenga ugone, bhelabhela mundu joantoghola mbomba joapekiwi baluwa ja kulekana jola, najombi atenda ugone.” \p \v 10 Bhabhulwa bhaki bhakumpwaghile, “Ngati bhenibhela nde mokubheli mambu ghaka nkambaku na nhwanu waki, mbanga mundu kukotoka kutoghola.” \p \v 11 Yesu akabhayangiki, “Nga kila mundu joaweza kulijopalela lilobhi lenu lempwagha, nambu bhala pena Chapanga bhaahagwile. \v 12 Maghambu bhabhi bhandu bhangakuweza kutoghola kwa ndandi bhabhelakiki bhenibhela, na bhangi bhatendakiki ghanihagha na bhandu, na kabheti bhabhi bhangi ambabhu bhapaliki bheni ngabhitoghola kwa ndandi ja Ukolongwa wa kunani kumahunde. Joaweza kulijopalela lilobhi lenu na alijopalyaje.” \s Yesu abhapengalela bhana \r Mako 10:13-16; Luka 18:15-17 \p \v 13 Bhandu bhakumu bhakandetili Yesu bhana nahuli abhabhekila mabhoku panani jabhu na abhalobhilaje. Nambu bhabhulwa bhaki bhakabhalakalile. \v 14 Yesu akabhapwaghile, “Mwaleka bhana bhahika kwangu, ngamwahibhalila, maghambu Ukolongwa wa kunane kumahunde nde wa bhandu bhabhabhi ngati bhana abhabha.” \p \v 15 Paakajomwili kubhabhekela mabhoku panani ja bhana bhanihabha nahuli kubhapengalela, Yesu akabhokiki pandu pala. \s Nkombu joabhi na hindu yamaheli \r Mako 10:17-31; Luka 18:18-30 \p \v 16 Mundu jumu akanhiki Yesu na kundalukila, “Mbola Wambone, bho, ndenda chindu bhole chambone nahuli niupataje womi wa mileli?” \p \v 17 Yesu akamuyangiki, “Bho, maghambu kiki unoha wambone?” “Kubhi na jumu pena joabhi wambone, yani Chapanga. Nambu ngati anaupala kujingila mu womi wa mileli, kamula amuli yaka Chapanga.” \p \v 18 Mundu jola akundalukile, “Bho, amuli bhole?” \p Yesu akamuyangiki, “Ngawikoma, ngawihenga ugone, ngawijibha, ngawilandila upuhi, \v 19 watopila atati waku na mabhu waku, na umpala njaku ngati moulipali wamwene.” \p \v 20 Nkombu jola akampwaghile, “Niikamwi amuli yeniheyi yokapi kutumbula uchoku wangu. Bho, ngepakiwi na chindu bhole kabheti?” \p \v 21 Yesu akampwaghile, “Ngati anaupala kubha mundu wambone chakaka, ujenda ukalombisa hindu yokapi yeubhi nayu, na mbija yeanaupataje ukabhapekya bhahochu, na wehapa anaubya ulibekili chikoku kunani kumahunde, na anaujomwili kutenda ghanihagha, uhika unyengalyaje.” \p \v 22 Nkombu jola paakajowini malobhi ghanihagha, akabhokiki kwa kung'ong'uteka, maghambu akabhi na hindu yamaheli namaa. \p \v 23 Panihapa Yesu akabhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Numpwaghi chakaka, anakunonupa namaa kwaka mundu joabhi na hindu yamaheli kujingila mu Ukolongwa wa kunane kumahunde. \v 24 Numpwaghi kabeti kubha, kupepwiki nakanopi kwa chinyama chechilowakeka ngamia kupeta mu limboghi la sindano, kuliku kwaka mundu joabhi na hindu yamaheli kujingila mu Ukolongwa waka Chapanga.” \p \v 25 Bhabhulwa bhaka Yesu pabhakajowini ghanihagha bhakakangichi namaa, bhakandalukile, “Bho, nde nane henu joanaweza kukengaleka?” \p \v 26 Yesu akabhalingalili na kubhapwaghila, “Kwaka mundu lijambu lenu ngacheliwezikana, nambu kwaka Chapanga mambu ghokapi ghawezikana.” \p \v 27 Petulu akandalukile, “Lingalya! Tepani tuilekiki hindu yokapi na kukujengalela wehapa! Henu bho, na tepani anatupata kike?” \p \v 28 Yesu akabhayangiki, “Numpwaghi chakaka, Mwana waka Mundu paitamaje pa mpandu waki wa kikolongwa cha ulumbalilu mu Ndema Wahenu, mwehapa komi na bhebheli mwemnyengalile anamtamaje panani ja mipandu ja ukolongwa komi na jibheli, mkaghatemulaje makabila komi na ghabheli gha Izilaeli. \v 29 Kila mundu joajilekiki nyumba au ndongu au ndombu au atati au mabhu au bhana au mighonda kwa ndandi jangu nepani, anaajopalyaje mala mia, na kujopalela womi wa mileli. \v 30 Nambu bhamaheli bhabhabhii bhakutumbula, anabhabya bha kujomukela, na bhamaheli bhabhabhi bha kujomukela, anabhabya bha kutumbula. \c 20 \s Bhahengalihengo mu ngonda wa Mizabibu \p \v 1 “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengana na mundu joabhi na ngonda wa mizabibu joakabhokiki lukela pachibhombu kubhapeleka bhahengalihengu mungonda waki. \v 2 Akajongini nabhu kwa kubhalepa chipandi chimu cha madini gha feza kwa lichobha, na akabhapeliki kungonda wa mizabibu. \v 3 Pajahikiki saa tatu ja lukela, akabhokiki kabheti na akabhahimani bhandu bhangi bhajemiki paligulio bhanga na lihengu. \v 4 Akabhapwaghile, ‘Njendanyaje na mwenga mkahenga lihengu mungonda wangu wa mizabibu, na nepani ananundepa ngati mokupalakila.’ Na bhombi bhakapiti. \v 5 Pajahikiki saa sita ja muhi na saa tisa pakamihi, akabhokiki kabheti na kutenda bhelabhela. \v 6 Pajahikiki saa komi na moja pakamihi akabhokiki kabheti na akabhahimanili bhandu bhangi bhajemiki pandu paligulio pala. Akabhalalukile, ‘Bho, mbona njemiki pambane muhi jokapi panga na kuhenga lihengo?’ \v 7 Bhakamuyangiki, ‘Maghambu njeta mundu joatupeki lihengo.’ Akabhapwaghile, ‘Na mwehapa nanamu njendanyaje mkahenga lihengo mu ngonda wangu wa mizabibu.’ \p \v 8 “Pakwahikiki pakamihi, mweni ngonda jola akandohiki njemalela wa bhahengalihengo bhala, na kumpwaghila, ‘Ubhalohaje bhahengalihengo na ubhalepaye mbija yabhu, ukatumbula na bhakujomukela na kujomulela na bhakutumbula.’ \v 9 Pabhakahikiki bhala bha saa kumi na moja, kila jumu wabhu akapatiki chipandi chimu cha madini gha feza. \v 10 Bhala bhabhakatumbwi kuhenga lihengo pabhakahikiki, bhahambukya anaabhalepa nakanopi, nambu kila jumu wabhu akapatiki chipandi chimu cha madini gha feza. \v 11 Bhandu bhala bhakajopiki mbiya yabhu, na bhakatumbwi kung'ong'utakela mweni ngonda, \v 12 bhakapwaghaje, ‘Bhandu bha kujomukela abhabha bhahengiki lihengu kwa lisaa limu pena, nambu bho, maghambu kiki wehapa wapeki malepu kulengana na tepani tetuhengiki lihengu lelinonwipi na kujochakeka na lyobha muhi jokapi?’ \p \v 13 “Mweni ngonda jola akamuyangiki jumu waki, ‘Nkoche, ngachenukuponjiki chindo. Bho, ngachetukajongini kubha anauhenga lihengu kwa chipandi chimu cha madini gha feza? \v 14 Utola mbiya jaku ujendaje. Mbala kumpekeha wa kujomukela ajoju kulengana na wehapa. \v 15 Bho, ngacheniweza kuhenga chenichipala na hindu yangu namwete? Au bho, umonela wihu kwa ndandi nepani wambone?’ ” \p \v 16 Yesu akajomuli kwa kupwagha, “Bhelabhela wa kujomukela anaakubha wa kutumbula, na wa kutumbula, anaakubha wa kujomukela.” \s Yesu alongela mala ja katatu malobhi gha kupotela kwaki \r Mako 10:32-34; Luka 18:31-34 \p \v 17 Yesu paakabhi akwela kujenda ku Yelusalemu, akabhalohiki bhabhulwa bhaki komi na bhabheli bhala, na pabhakabhi bhajenda mwindela, akabhapwaghile, \v 18 “Njowanyaje, tujenda ku Yelusalemu, na konihoku Mwana waka Mundu anajeghalika mu mabhoku gha bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia. Na bhombi anabhuntemula kupotela, \v 19 anabhumboha kwa bhandu bhangakubha Bhayahude, nahuli bhundongamaje, na kundapu iboku, na kumuwamba panani pa msalaba, nambu lichobha la katatu anahyokaje kabheti.” \s Amabhu andobha Yesu \r Mako 10:35-45 \p \v 20 Panihapa mabhu wabhu bhana bhaka Zebedayo akanjendi Yesu papamu na bhana bhaki, akachikimi palongi jaki, na kundobha anhengila chela cheachipala. \p \v 21 Yesu akandalukile, “Bho, upala kike?” \p Amabhu hoju akampwaghile, “Pepakoku, laghalakya kubha bhana bhangu bhabheli abhabha bhatama jumu upambala waku wa kumalelelu, na jumu upambala waku wa kumangeja, mu Ukolongwa waku.” \p \v 22 Yesu akamuyangiki, “Ngachemmanyi chemuchilobha. Bho, muweza kunywele chikombi cheananywelila nenga, na kubatizwa ubatizo ghonibatizwe?” \p Bhakamuyangiki, “Tuweza.” \p \v 23 Yesu akabhapwaghile, “Chakaka ananywelilaje chikombi changu, na kubatizwa ubatizo ghonibatizwe, nambu kutama chiwoku changu cha kumalelelu na chiwoku changu cha kumangeja nga lihengu langu kumpekeha, nambu lijambu heli anabhapekiwa bhala bhabhabhekakiwi tayali na Atati wangu.” \p \v 24 Bhabhulwa bhangi komi bhala pabhakajowini ghanihagha, bhakabhayomile bhalongu bhabheli bhala. \v 25 Nambu Yesu akabhalohiki bhabhulwa bhaki papamu, na kubhapwaghila, “Mmanyi kubha bhatawala bha bhandu bhangakubha Bhayahude bhajemalela bhandu bhabhu kwa makili, na ihongozi habha bhahenga bhandu habha kubha bhabhu. \v 26 Nambu kwinu mwenga ngakwikubha bhenibhela, nambu mundu jokapi joapala kubha nkolongwa kwinu, impalika abya mtumika winu. \v 27 Joapala kubha wa kutumbula pachilanda jinu, ipalika abya mtumika winu, \v 28 maghambu Mwana waka Mundu ngacheahikiki nahuli kutumikiwa, nambu kutumika, na kuubhoha womi waki nahuli kubhakombola bhandu bhamaheli.” \s Yesu abhalamiha akangalola bhabheli \r Mako 10:46-52; Luka 18:35-43 \p \v 29 Yesu na bhabhulwa bhaki pabhakabhi bhabhoka ku Yeliko, lipogha likolongwa la bhandu, bhakunjengalile. \v 30 Akangalola bhabheli bhabhakabhi bhatemi punkeghi ja indela, na pabhakajowini kubha Yesu apeta, bhakajamalili, “Bambo, Mwana waka Daude, utubhonila chiha!” \p \v 31 Lipogha la bhandu lela lakabhalakalili na kubhapwaghila mtumbalaje, nambu akangalola bhala bhakajonjuki kujamalila nakanopi, bhakapwaghaje, “Bambo, Mwana waka Daude, utubhonila chiha!” \p \v 32 Yesu akajemiki, na kubhaloha na kubhalalukila, “Bho, mpala nuntendila kike?” \p \v 33 Bhakamuyangiki, “Bambo, tupala kulola.” \p \v 34 Yesu akabhabhoni chiha, akaghapapihi mihu ghabhu, na palapala bhakapatiki kulola, na bhakanjengalile. \c 21 \s Yesu ajingi ku Yelusalemu kwa chiheku \r Mako 11:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19 \p \v 1 Yesu na bhabhulwa bhaki pabhaheghali ku Yelusalemu na kuhika ku Besifage pachitombi cha Mizeituni, akabhatumiki bhabhulwa bhaki bhabheli, \v 2 akabhapwaghile “Njendanya mpaka ku chijiji chechibhi palongi jinu na anamulihimanya liponda likongakiki na mwanaliponda papamu naku. Mkaghabhopula na mkaghaleta kwango. \v 3 Ngati mundu anandaluki chokapi, mumpwaghilaje, ‘Bambo alipala,’ najombi anaandekilaje.” \p \v 4 Lijambu haleli likahengakiki nahuli ghala ghaghakapwagakiki na mlota waka Chapanga ghatimilaje. \q \v 5 “Mubhapwagila bhandu bha muchi wa Sayuni. \q Lingalya, Nkolongwa waku ahika kwaku! \q Nde mpole, na akweliki paliponda. \q Ahika panani ja mwanaliponda.” \p \v 6 Bhela, bhabhulwa bhala bhakapiti, na kuhenga ngati Yesu moakabhalaghalakile. \v 7 Bhakaliletiki liponda lela, na mwana waki, bhakajaliki ingobhu yabhu panani ja liponda, na Yesu akatemi panani jaki. \v 8 Lipogha likolongwa la bhandu lakajaliki ingobhu yabhu mwindela, na bhandu bhangi bhakahekiki mambandi gha mikongu, na kughajala mwindela. \v 9 Lipogha la bhandu lelundongulile na lela lelunjengalyaje lakajamalili kwa sauti ngolongwa, “Alumbalikaje Mwana waka Daude! Apengalika hoju joahika kwa lihina laka Bambo! Ulumbalilu kwaka Chapanga kunani kumahunde!” \p \v 10 Yesu paakabhi ajingi ku Yelusalemu, muchi wokapi ukatweli kukenyamuka, na bhandu bhakabhi bhalalukila, “Bho, ajoju nde nane?” \p \v 11 Lipogha la bhandu lela lakapwaghike, “Ajoju nde mlota Yesu, kuhuma ku Nazaleti muchi wa ku Galilaya.” \s Yesu pa Nyumba jaka Chapanga \r Mako 11:15-19; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22 \p \v 12 Bhela, Yesu akajingili muliwangala la Nyumba jaka Chapanga, akabhatopuli kunja bhandu bhabhatendika kulombesa na kuhemela hindu pa Nyumba jaka Chapanga pala, akaipendwi meza ya bhala bhabhakabhi bhang'anambu mbija, na hitehu ya bhabhabhi bhalombesa ngunda. \v 13 Akapwaghile, “Ilembakiki mu Malembu Mahuhu, ‘Nyumba jangu jikemakeka nyumba ja malobhu.’ Nambu mwanganya mjitendiki kubha likolu la bhanyaghula.” \p \v 14 Akangalola na ilema bhangi bhakunjendili ku Nyumba jaka Chapanga hoku, na Yesu akabhalamihe. \v 15 Bhela, bhapenganyambiku bhakolongwa na bhabhola bha Shelia pabhakaiweni hindu ya kukangacha yeakatehi Yesu, na kabhe bhana pabhajamalya pa Nyumba jaka Chapanga bhakapwaghaje, “Ulumbalilu kwaka Mwana waka Daude,” bhombi bhakayomiki namaa. \v 16 Bhela bhakampwaghile, “Bho, ngacheujowana chebhapwagha?” \p Yesu akabhayangiki, “Ena, nyowana! Bho, ngachendabhali kusoma lilembelu aleli, ‘Kwa milomu ja bhana na bhana bhang'eng'a anaulipatila ulumbalilu wa chakaka?’ ” \p \v 17 Bhela, Yesu akabhalekiki, na akabhokiki kunja ja muchi na kujenda ku Besania, na kughonela konihoku. \s Yesu aupeke masolu nkongu wa mtini \r Mako 11:12-14,20-24 \p \v 18 Yesu paakabhi akelebhuka kuhuma ku muchi ghonihoghu lukela pachibombu, jakumbiniki injala. \v 19 Akauweni nkongu ghumu wa mtini punkeghi ja indela, akaujendile nambu akauketanili ngacheubhi na lipambiku lokapi, nambu mahamba pela. Bhela, akaupwaghile, “Ngawipambika kabheti mapambiku mileli!” Palapala nkongu ghola ukajomike. \p \v 20 Bhabhulwa pabhuweni bhakakangichi namaa, bhakapwaghaje, “Bho, maghambu kiki nkongu wa mtini aghoghu ujomiki pe mala punkamo?” \p \v 21 Yesu akabhayangiki, “Numpwaghi chakaka, ngati anambi na uhobhalelu panga kubha na choghohi, muweza kuhenga nga la nkongu wa mtini aghoghu pela, nambu hata ngati anamuchipwaghi chitombi achechi, ‘Tupukaje, ukalilekala mubahali,’ analitendika bhenibhela. \v 22 Ngati anamuhobhalela, chokapi chemwilobhaje kwa malobhu, anampataje.” \s Lilalukilu panani ja lujiniku lwaka Yesu \r Mako 11:27-33; Luka 20:1-8 \p \v 23 Yesu akajingi paliwangala la Nyumba jaka Chapanga, na kubhola. Paakabhi akabholaje, bhapenganyambiku bhakolongwa na bhazee bhakahiki kundalukila, “Bho, uhenga mambu aghagha kwa lujiniku bhole? Bho, nane joakupeki lujiniku loniholo?” \p \v 24 Yesu akabhayangike, “Na nenga ananundalukya lilaluki limu, anamuniyangiki, bhela nanatu ananumpwaghila nhenga aghagha kwa lujiniku bhole. \v 25 Bho, lujiniku lwaka Yohana lwa kubatiza lukahumiki kwaka nane? Bho, lukahumiki kunani kumahunde au lukahumiki kwa bhandu?” \p Nambu bhakaloghulani bheni kwa bheni ana, “Bho anatupwagha bhole? Anatupwagiki, ‘Lukahumiki kwaka Chapanga,’ anaatupwaghila, ‘Mbona henu ngachemunhobhalile?’ \v 26 Ngati anatupwaghiki, ‘Lukahumiki kwa bhandu,’ tujoghopa lipogha la bhandu ndandi bhokapi bhahobhalela kubha Yohana akabhi mlota waka Chapanga.” \v 27 Bhela, bhakamuyangiki, “Ngachetumanya!” \p Na Yesu akabhayangike, Na nepanu nganumpwaghile ndenda mambu aghagha kwa lujiniku bhole. \s Ulenganesu wa akakombu bhabheli \p \v 28 “Mwanganya mbona bhole, mundu jumu akabhi na akakombu bhabheli. Akumpwaghi jola wa kutumbula, ‘Mwanango, lalenu ujenda ukahenga lihengu mu ngonda wa mizabibu.’ \v 29 Nkombu jola akampwaghile, ‘Ngachembala!’ Nambu panakatahi akang'anambwiki liholalelu laki, akapiti kuhenga lihengo. \v 30 Atati jola akumpwaghi nkombu waki wa kabheli bhelabhela, najombi akamuyangiki, ‘Ena atati!’ Nambu ngacheakapiti kulihengo. \v 31 Bho, nane panihapa pachilanda ja bhanganya bhabheli habha joahengiki ghala ghaapalika atati wabhu?” \p Bhakamuyangike, “Mwana wa kutumbula jola.” \p Bhela, Yesu akabhapwaghile, “Numpwaghi chakaka, bhajopa kodi na bhakemi anabhundongulya mwehapa kujingila mu Ukolongwa waka Chapanga. \v 32 Ndandi Yohana akahikiki kwinu na kundangiha indela jejipalika kutama, nambu mwehapa ngachemunhobhalile. Nambu bhajopa kode na bhakemi bhakunhobhalile. Papamu na kughabhona ghanihagha ghokapi, mwanganya ngacheng'anambwiki na kughaleka mahoku ghinu, na ngachemunhobhalile.” \s Ulenganesu wa ngonda wa mizabibu na bhandu bhabhajahike \r Mako 12:1-12; Luka 20:9-19 \p \v 33 Yesu akabhapwaghile, “Njowana ulenganesu ghongi. Mundu jumu mweni ngonda, najombi akalemiki ngonda wa mizabibu, akauyongalwi lubheghu, akalenganaki pandu pa kuminyila divai, na kuchenga mnala. Akabhajahiki bhalemi ngonda ghola, na akabhokiki kujenda mbaka ku muchi wa kutale. \v 34 Chikahi cha mahunu pachahikite, akabhatumiki bhatumika bhaki kwa bhalemi bhala, nahuli bhakatola pandu pa lifungu laki la mahuno. \v 35 Bhalemi bhala bhakabhakamwi bhatumika bhala, jumu bhakundapwili, jongi bhakunkomiki, na jongi bhakundapwi maganga. \v 36 Mweni ngonda jola akabhatumiki kabheti bhatumika bhangi, bhamaheli kupeta bhatumika bha kutumbula. Bhalemi bhala bhabhakajahiki ngonda, bhakabhatendi bhelabhela. \v 37 Pakujomukela jaki akantumiki mwana waki koni akaholakya, ‘Anabhuntopalya mwana wangu.’ \v 38 Nambu bhalemi bhala pabhakumbweni mwana waki bhakapwaghani bheni kwa bheni, ‘Ajoju nde mpwelelu waki, henu tunkomaje nahuli tuutola upwelelu waki!’ \v 39 Bhela, bhakunkamwili, na bhakumbohiki kunja ja ngonda wa mizabibu ghola, na bhakunkomiki. \p \v 40 “Henu, mweni ngonda wa mizabibu jola paanahikaje, bho, anaabhatenda kiki bhalemi bhala?” \p \v 41 Bhombi bhakamuyangike, “Chakaka anaabhakoma bhandu bhahakau habha, na ngonda ghola anaabhapekya bhalemi bhangi bhaanabhumpekya lifungu laki mapambiku kwa chikahi chaki.” \p \v 42 Panihapa Yesu akabhapwaghile, “Bho, ngachemwasomiki lijambu haleli mu Malembu Mahuhu? \q ‘Liganga lebhalikaniki bhachenga \q sajenu libhi liganga lelipalika nakanopi la luhuli. \q Bambo nde joatehi lijambu haleli, \q na lombi nde la ukangachu namaa kwitu!’ ” \p \v 43 “Kwa bhela numpwaghila, Ukolongwa waka Chapanga anaubhohakika kwinu, na kubhapekeha bhandu bhangi bhabhahenga mahengu ghala ghaaghapala Chapanga.” \v 44 Joanahabuka panani ja liganga leniheli anatunyukana ipandi ipandi, na analunhabuki mundu jokapi, analuntimbaje nakanopi. \p \v 45 Bhapenganyambiku bhakolongwa na Mafalisayo pabhajowini malenganesu ghaki hagha, bhakamanyiki kubah abhapwaghika bhombe. \v 46 Bhela bhakabhi bhalonda indela ja kunkamula, nambu bhabhajoghupa bhandu, kwa ndandi bhombi bhakummanyi kubha Yesu nde mlota waka Chapanga. \c 22 \s Uwangalalu wa chilebhi cha ukwate \r Luka 14:15-24 \p \v 1 Yesu akalongi nabhu kabheti kwa malenganesu, \v 2 “Ukolongwa wa kunani kumahunde ulengini na nkolongwa joakantendi mwana waki uwangalalu wa chilebhi cha ukwate. \v 3 Bhela akabhatumiki bhatumika bhaki kubhakema bhaakabhakokiki kuhika paukwate, nambu bhombi bhakakaniki kuhika. \v 4 Akabhatumiki kabheti bhatumika bhangi, akapwagha, ‘Mkabhapwaghila bhala bhanabhakokiki, kubha chilebhi chibhi tayale, njinjiki likambaku langu la ng'ombi, na ng'ombi yengi yeinenipe, na kila chindu chibhi tayale, muhikaye paukwati.’ \v 5 Nambu bhombi ngachebhaholali ghanighala, bhakabohkiki, jongi akapiti kumighonda jaki, na jongi kumahengu ghaki, \v 6 na bhangi bhakabhakamwi bhatumika bhala na kubhalapula, na kubhakoma. \v 7 Nkolongwa jola akayomike, akabhatumiki manjolinjoli bhaki, bhakabhakoma bhala bhabhakomiki bhatumika bhaki, na kuuyonanga muchi wabho. \v 8 Kabhet akabhapwaghi bhatumika bhaki, ‘Uwangalalu wa chilebhi cha ukwati chibhi tayale, nambu bhabhakokakike ngechebhapalakikaje. \v 9 Bhela, njenda mwindela na bhokapi bhala bhamwabhonaje mubhakema bhahika paukwate.’ \v 10 Bhala bhatumika bhakabhokike, bhakapiti mwindela, bhakabhaletiki bhandu bhokapi bhabahwene, bhahakau na bhambone. Nyumba ja ukwate jakatweli bhaghene. \p \v 11 “Nkolongwa paakajingi kwabhona bhaghene, akambweni mundu jumu jwangakuwata ingobhu ja ukwate. \v 12 Nkolongwa akundalukile, ‘Nkoche, bho, ujingi bholi pambane panga ingobhu ja ukwate?’ Nambu jombi akatemi chinunu. \v 13 Panihapa nkolongwa akabhapwagili bhatumika bhaki, ‘Munkonga magholu na mabhoku mukundekala kunja kulwihi. Konihoku analela na kuyagha mino.’ ” \p \v 14 Yesu akajomuli kwa kupwagha, “Bhamaheli bhabhakokakike, nambu bhahaghulika nde bhachokope.” \s Kulepa Kode \r Mako 12:13-17; Luka 20:20-26 \p \v 15 Bhela, Mafalisayo bhakapiti, na kupwaghanila ntundu wa kunkamu Yesu kwa malobhi ghake. \v 16 Bhela, bhakabhatumiki bhabhulwa bhabhu papamu na bhahemba bhaka Helode kwaka Yesu. Bhakundalukile, “Mbola, tumanyi kubha wenga wa mundu wambone, na kubha ubhola indela jaka Chapanga kwa chakaka, ngacheunjoghopa mundu jokapi jola, panga kuholalela kubha bhandu bhapwagha kike. \v 17 Henu, utupwaghilaje maholalelu ghako, bho, wichu le kwitu au nga wichu kwitu, kulepa kode kwaka Kaisali?” \p \v 18 Nambu Yesu akaumanyi uhakau wabho, akabhapwaghile, “Mwenga mwakandumi kubhele, bho, mbona mnenga? \v 19 Mnangihaje mbija ja kulepela kode.” \p Na bhombi bhakumpeki lingengalema la mbija. \v 20 Bhela, Yesu akabhalalukile, “Bho, sula ajeji na lihina aleli yaka nane?” \p \v 21 Bhakamuyangike, “Nde yaka Kaisali.” \p Panihapa Yesu akabhapwagile, “Bhela, mumpekya Kaisali yeibhi yaki Kaisali, na mumpekya Chapanga yeibhi yaki Chapanga.” \p \v 22 Pabhajowini bhenibhela bhakakangichi namaa, bhakundekiki, na bhakabhokanile. \s Lilalukilu panani ja kuhyoka kuhuma kwa bhakuwa \r Mako 12:18-27; Luka 20:27-40 \p \v 23 Lichobha lelalela, Masadukayo bhakumu bhabhapwagha bhabhawili ngachebhahyoka, bhakunjendi Yesu, \v 24 na kumpwaghila, “Mbola, Musa akapwaghiki mundu joatowili anaapotile panga na kundeka mwana, ipalika ndongu waki ampwelila mbomba joaweliwi na ndomi hoju, nahuli ambelakya ndongu waki bhana. \v 25 Henu, pitu pani pakabhi na bhalongu saba. Wa kutumbula akatowi mbomba, na akapotile, na maghambu ngacheakabhi na bhana, akandeki ndongu waki mbomba joaweliwi na ndomi jola. \v 26 Ikabi bhelabhela kwa ndongu wa kabhele, na wa katatu, mbaka wa saba. \v 27 Pakujomukela mbomba hoju najombi akapotile. \v 28 Bho, lichobha bhakuwa pabhiyokaje, mbomba hoju anaabya nhwanu waka nane pachilanda ja bhalongu saba bhala? Kwa ndandi bhokapi saba bhakabhi bhuntogwile.” \p \v 29 Yesu akabhayangike, “Mwanganya muhobhike, kwa ndandi ngachemughamanyi Malembu ghaka Chapanga, wala makili ghaka Chapanga. \v 30 Ndandi bhakuwa pabhiyokaje ngabhitogholi wala kutoghuleka, nambu bhibya ngati bhatumika bhaka Chapanga bha kunani kumahunde. \v 31 Nambu kubhokana na kuyoka kwa bhakuwa, bho, ngachemsomiki ghala ghaampwaghi Chapanga? Akapwaghike, \v 32 ‘Nepani nde Chapanga waka Ibulahimu, Chapanga waka Isaka, na Chapnga waka Yakobo!’ Bhela, jombi nga Chapanga wa bhakuwa, nambu jombi nde Chapanga wa bhandu bhabhabhi bhome.” \p \v 33 Lipogha la bhandu lela palajowini ghanighala, bhakakangichi mabholu ghake. \s Amuli ngolongwa \r Mako 12:28-34; Luka 10:25-28 \p \v 34 Bhela Mafalisayo pabhajowini kubha Yesu akabhi bhatumbalishi Masadukayo, bhakaketangini papamo. \v 35 Jumu wabhu, bambo Shelia, akandaluki Yesu kwa kundenga, \v 36 “Mbola, bho, amuli bhole nde ngolongwa mu Shelia jokapi?” \p \v 37 Yesu akayangiki, “ ‘Umpala Bambo Chapanga waku kwa mtima waku wokapi, na kwa roho jaku jokapi, na kwa malangu ghaku ghokapi.’ \v 38 Jeniheji nde amuli ngolongwa na ja kutumbula. \v 39 Na ja kabheli jejilengana na jeniheji nde jenjenu, ‘Umpala njaku, ngati moulipali wamwete.’ \v 40 Shelia jokapi na mabholu ghokapi gha bhalota bhaka Chapanga, ghategamela amuli ibheli hayeyi.” \s Bho, Kristo nde Mwana waka nane? \r Mako 12:35-37; Luka 20:41-44 \p \v 41 Mafalisayo pabhalibhongini papamu, Yesu akabhalalukile, \v 42 “Bho, mwanganya mbona bholi panani jaka Kristo? Bho, nde mwana waka nane?” \p Bhakamuyangike, “Mwana waka Daude.” \p \v 43 Yesu akabhapwaghile, “Bhela, bho, iwezikana bholi kupwaga kwa makili ghaka Roho Mhuhu, Daude ankema jombi Bambo? Ndandi akapwaghike, \q \v 44 ‘Bambo akampwaghi Bambo wangu. \q Utama upambala wangu wa kumalelelu, \q mbaka nabhabheka maadui bhaku pahi ja magholu ghako.’ \m \v 45 Bhela, ngati anakubhi Daude ankema Kristo, ‘Bambo,’ bho, aweza bholi henu kubha mwana waki?” \p \v 46 Nga mundu nga jumu joakaweziki kumuyanga lilobhe. Na kutumbu lichobha leniheli nga mundu hata jumu joakalengiki kundalukila lilalukilu kabheti. \c 23 \s Mulilingalyaje na bhabhola bha Shelia na Mafalisayo \r Mako 12:38-39; Luka 11:43,46; 20:45-46 \p \v 1 Kabheti Yesu akalongi na lipogha la bhandu papamu na bhabhulwa bhaki, \v 2 “Bhabhola bha Shelia na Mafalisayo nde bhabhabhi na uwezu wa kuilongalela Shelia yaka Musa. \v 3 Bhela mkamulaje malaghalakilu na kuhenga ghokapi ghabhumpwaghila. Nambu ngamwijigha matendu ghabhu, maghambu ngachebhahenga ghala ghabhumpwaghila. \v 4 Bhakonga hibwahila yeitopiki na kubhatweka bhandu mumabhegha ghabhu, nambu bhombi bheni ngachebhapala kuhatambula hata lukonji nahuli kujangatila kutotola. \v 5 Kabheti bhahenga matendu ghabhu ghokapi nahuli bhandu bhabhonaje, kwa ndandi bhawata hindu ikolongwa yeilembakiki Shelia pachibongi, na mumabhoku, na kujonjukela mahundwa gha hunjihunji mukona ja ingobhu yabhu, \v 6 bhapala hitehu ya kulongi pa uwangalalu wa chilebhi, na kutama kulongi mu manyumba ya kuhimangani Bhayahude. \v 7 Bhapala kulamukiwa kwa kutopela paligulio, na kulowakeka na bhandu, ‘Mbola.’ \v 8 Nambu mwanganya ngamwilowakeka, ‘Mbola,’ kwa ndandi Mbola winu nde jumu, wala Kristo, nanamu mabhokapi nde bhalongu. \v 9 Ngamwandowa mundu ‘Atati,’ pundema, kwa ndandi Atati winu jumu, joabhi wa kunani kumahunde. \v 10 Kabheti ngamwilowakeka chiongozi, kwa ndandi Chiongozi winu nde jumu, najombi nde Kristo. \v 11 Nambu jola joabhi nkolongwa winu anaabya ntumika winu. \v 12 Mundu jokapi joalikweha anahelakikaje, na mundu joaliheleha anakwehakikaje.” \s Yesu akanakila kulitenda wambone \r Mako 12:40; Luka 11:39-42,44,52; 20:47 \p \v 13 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda kubha bhambone! Kwa ndandi mujighila ndyangu wa Ukolongwa wa kunani kumahunde palongi ja bhandu, na mwabheni ngachenjingila, wala bhabhajingila ngachemwaleka bhajingalaje. \v 14 Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulibhona kubha bhambone! Kwa ndandi mwanyaghula akamabhu bhabhaweliwi na bhalomi bhabhu hindu yabhu, na kwa kulitenda mwamboni koni ndobha malobhu malachu, bhela anampata utemulo ghoubhi ukolongwa nakanope.” \p \v 15 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda kubha bhamboni! Kwa ndandi muyongolota munhwanga na mumaheku nahuli kumpata mundu jumu ahobhalya mabholu ghinu, na kabheti anamumpatike, muntenda abya na uwezu mala pabheli nakanopi ja kujenda mu Jehanamu ja moto kupeta mabhene. \p \v 16 “Anamuchibhonaje akachiongozi ngalola, mwembola, ‘Mundu anaalapike kwa Nyumba jaka Chapanga, kulapa hoku nga chindu. Nambu ngati analapiki kwa zahabu jejibhi mu Nyumba jaka Chapanga, kulapa hoku kunkamula.’ \v 17 Mwanganya mwang'ang'a na akangalola, kwa ndandi nde jaku jejibhi ngolongwa, zahabu jela, au Nyumba jaka Chapanga jela jejitenda zahabu heji jibya jihuhu? \v 18 Bhelabhela mpwagha, ‘Mundu joalapa kwa chihanja cha nyambiku, nga chindu, nambu mundu jola joalapa kwa nyambiku jelibhi panani ja chihanja cha nyambiku, kulapa hoku kubhi na makili.’ \v 19 Chakaka mwanganya nde mwakangalola! Kwa ndandi nde jaku jejibhi ngolongwa, nyambiku jela, au chihanja cha nyambiku chela chechigholola nyambiku? \v 20 Bhela, jombi joalapa kwa chihanja cha nyambiku, alapa kwa jeniheje, na kwa hindu yokapi yeibhi panani jake. \v 21 Jombi joalapa kwa Nyumba jaka Chapanga, alapa kwa jeniheli, na kwaka Chapanga joatama mkati jake. \v 22 Joalapa kwa kunani kumahunde, alapa kwa chitehu cha ukolongwa chaka Chapanga, na kwaka jombi joatama panani jake. \p \v 23 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda mwambone! Kwa ndandi mboha lifungu la komi kuhuma kwa hata mahamba ghaghanungi wichu, hiliki na mdalasini, na koni nkotwiki kuhenga mambu makolongwa gha Shelia, ngati bhela kuhenga ghaghunyambiha Chapanga, chiha, na uhobhalelu. Aghagha nde ghaghumpalika kuhenga, na kabheti panga na kughaleka ghangi hagha. \v 24 Mwenga akachiongozi akangalola! Mboha lunjenjema mu chindu cha kunywa, nambu mmila ngamia! \p \v 25 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda mwamboni! Kwa ndandi ngolola chikombi na mbale kwa kunja, na mkati jaki itweli hindu yemuipatiki kwa unyagula na wime. \v 26 Wenga wa Falisayo ngalola, ugholulaji hoti mkati ja chikombi, na kunja jaki anakubya wichu! \p \v 27 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda kubha mwambone! Kwa ndandi ndengini na matengeli ghaghapakakiki chokaa kwa kunja, ghabhonikana kubha manyahi, nambu mkati jaki ghatweli mahupa gha bhabhawile, na uchafu wokapi. \v 28 Bhelabhela na mwanganya nanamu, kwa kunja mbonikana na bhandu kubha mwambone, nambu mkati mtweli kukopungane mwamboni na uhakau. \s Utemulo ghouhika \r Luka 11:47-51 \p \v 29 “Anamuchibhonaje bhabhola bha Shelia na Mafalisayo, mwemulitenda kubha mwamboni! Kwa ndandi mghachengalela matengeli gha bhalota bhaka Chapanga, na kughapamba matengeli gha bhandu bhambone. \v 30 Kabheti mpwagha, ‘Ngati tepanu tukabhili mwandi wa akahokolu bhitu, ngatukajetanganili nabhu kubhakoma bhalota bhaka Chapanga!’ \v 31 Bhela mlilandila hotuhotu kubha mwanganya nde mabhana wa bhala bhabhakomiki bhalota bhaka Chapanga! \v 32 Ena njomulyaje lihengu lela lebhakatumbwi akatati bhinu. \v 33 Mwenga chibheleku cha lijoka, na mabhana bha majoka! Bho, henu anantila bholi utemulu wa Jehanamu? \v 34 Kwa ndandi jeniheji, ndingalya, nepani nabhatuma kwinu bhalota bhaka Chapanga, na bhandu bhana mbulahu, na bhabhola. Mwehapa anamubhakomaje, na bhangi bhabhu kubhawamba punsalaba, na bhangi bhabhu kulapulika iboku mu manyumba ghinu gha kuhimangani Bhayahude, na bhangi kubhalonda pa kila muchi. \v 35 Bhela mwahi wokapi wa bhandu bhambone ghoujitiki panani ja pundema anaukubha panani ja mimutu jinu, kutumbu kujitika kwa mwahi waka Abeli, jola joakajetakaliwi palongi jaka Chapanga, mbaka mwahi waka Zakalia mwana waka Balakia, jomukankomiki pachilanda ja Nyumba jaka Chapanga na pachihanja cha nyambiku. \v 36 Numpwaghi chakaka, utemulo kwa ndandi ja bhandu bhabahkomakiki bhanihabha anauhika panani ja chibheleku chenjenu. \s Yesu abhalelela bhandu bha muchi wa Yelusalemu \r Luka 13:34-35 \p \v 37 “Yelusalemu, Ee Yelusalemu! Weubhakoma bhalota bhaka Chapanga, na kubhalapula kwa maganga bhandu bhala bhabhatumakiki kwaku! Mala palenga nakapaliki kubhabhongana bhandu bhaku papamu, ngati bhela ingoku mojibhonganela ibhana yaki pahi ja mapapanila ghaki, nambu ngachemwapaile! \v 38 Ndingalyaje, Nyumba jaka Chapanga winu bhundeki mang'obha. \v 39 Bhela numpwaghila, ngamwimoni kabheti kutumbu sajeno, mbaka pamwipwaghaje, ‘Apengalika hoju joahika kwa lihina laka Bambo.’ ” \c 24 \s Yesu alongalela kuyonangeka kwa Nyumba jaka Chapanga \r Mako 13:1-2; Luka 21:5-6 \p \v 1 Yesu akabhokiki pa Nyumba jaka Chapanga, na paakabhi abhoka, bhabhulwa bhaki bhakanjendili kundangiha machengu gha Nyumba jaka Chapanga. \v 2 Yesu akabhayangiki, akabhapwaghile, “Bho, mughabhona ghokapi aghagha? Numpwaghi chakaka, ngalihighalili liganga panani ja liganga lelibya ngachelibombuliwe.” \s Kulagha na Mang'ahiku \r Mako 13:3-13; Luka 21:7-19 \p \v 3 Hata paakabhi atami pachitombi cha Mizeituni, bhabhulwa bhaki bhakanjendi kwa kulihiya, bhakapwaghaje, “Tupwaghilaje, bho, mambu ghanihagha ghibya lile? Na jombi nde kyani nginyulila jejilangiha kuhika kwaku, na ujomukelu wa ndema?” \p \v 4 Yesu akabhayangike, “Ndingalyaje, mundu ngaankolowa. \v 5 Kwa ndandi bhandu bhamaheli anabhahika kwa lihina langu, bhakapwaga, ‘Nepani nde Kristo!’ Na bhombi anabhakoluwa bhandu bhamaheli. \v 6 Nanamu mwijowana ngondu, na majojalanelu gha ngondu, ndingalya ngamwijoghopa, ndandi ghanihagha ghapalika kupitalila, nambu ujomukelu ghola wakona. \v 7 Kwa ndandi bhandu bha inchi jimu anabhabhoka kujenda kukomana na bhandu bha inchi jenge, na ukolongwa kukomana na ukolongwa ghongi, kwibya na injala, na hitamu ya kujambukila, na hinyukunyuku ya luhombe pandu patalipatali. \v 8 Ghanihagha ghokapi ghibya nde ngati utumbulilu wa mabinilu ghaka mabhu joabhi na chitumbu joapala kulibhopola mwana.” \p \v 9 “Chikahi chenihechi anabhung'anambukya mpata mang'ahiku na kukomakeka, nanamu mwibya bhandu bha kuhakaliwa na bhandu bha inchi yokapi kwa ndandi ja lihina langu. \v 10 Pa chikahi chenihechi bhandu bhamaheli anabhauleka uhobhalelu wabhu, na bhitenda kung'anambukana, na kuhakalilana bheni kwa bheni. \v 11 Bhalota bhamaheli bhicholi anabhapitalyaje, na kubhakolowa bhandu bhamaheli. \v 12 Kwa ndandi ja kujonjukeka mahakau, upalu wa bhandu bhamaheli anaupolaje. \v 13 Nambu joanahinakalya mbaka lichobha la kujomukela, jonihoju nde joanakengaliwaje. \v 14 Kabheti Malobhi Manyahi gha Ukolongwa waka Chapanga anaghatangazwa kwa bhandu bhokapi pundema, nahuli ubya ulandilu kwabhu, panihapa nde ujomukelu ghola pawihikaje.” \s Lihakalilu la uyonangeku \r Mako 13:14-23; Luka 21:20-24 \p \v 15 “Bhela, panihapa pamwalibhola, ‘Lihakalilu la uyonangeku,’ lela lelalongaliki na mlota Danieli, lijemiki pandu pahuhu mu Nyumba jaka Chapanga, joasoma na amanyaje! \v 16 Panihapa joabhi ku Yudea na atililaje ku hitombe. \v 17 Joabhi panani ja chihaghala cha nyumba jaki, ngaihuluka kutola chindu munyumba jake. \v 18 Joabhi kungonda na ngaikelabuka kunyuma kutola ingobhu jake. \v 19 Anabhang'ahikaje namaa akambomba bhabhabhi na hitumbu, na bhabhajongeha mu machobha ghanihagha! \v 20 Ndobhaje kwaka Chapanga, nahuli kutila kwinu ngakwikubha chikahi cha imbepu, wala Lichobha la Sabato. \v 21 Ndandi chikahi chenihechi kwibya na ulale ukolongwa, ngacheulabhali kubha kutumbu pa kubhombakeka kwa ndema mbaka lalenu, wala ngawipitalili kabheti. \v 22 Ngati Chapanga ngaakapungwizi machobha ghanihagha nga mundu jokapi joakakengaliki, nambu machobha ghanihagha ghatehi kupunguzwa kwa ndandi ja bhala bhabhahaghulike.” \p \v 23 “Bhela, mundu anaampwaghili, ‘Kristo abhi pambane’ au ‘Abhi pala,’ ngamwanhobhalela. \v 24 Kwa ndandi anabhapitalya aka ‘Kristo’ bha ichole na bhalota bha ichole, na bhitenda nginyulila ikolongwa na ngangachu yamaheli nahuli bhakoluwaje, anaiwezakini, hata kubhakolowa bhahaghulika bhaka Chapanga. \v 25 Njowanyaje, nyomwi kumpwaghila mangani ja chikahi kuhika mambu ghaghipitalyaje kulongi.” \p \v 26 “Bhela, anabhumpwaghili, ‘Ndingalyaje, Kristo abhi kulipololu,’ ngamwijenda konihoko, au ‘Ndingalyaje, alihiiki mkati,’ ngamwihobhalela. \v 27 Kwa ndandi, ngati bhela unang'anu wa chitobhi mochimulakila kuhuma kolipita lyobha mbaka kolijibhi lyobha, bhenibhela nde mokwibhelila kuhika kwaki Mwana waka Mundu. \p \v 28 “Pala paubhi ntuhi, panihapa nde payalibhongana ngwahe.” \s Kuhika kwaka Mwana waka Mundu \r Mako 13:24-27; Luka 21:25-28 \p \v 29 “Palapala pakwijomuka kulagha kwa machobh ghanihagha, lyobha analijeghalika lwihi, lubhalamwehi ngalwinang'ani, ndondwa anaihabhukaje kuhuma kunani kumahunde, na makili gha hindu ya kunani kumahunde anaghanyuhakikaje. \v 30 Kabheti, nginyulila jaka Mwana waka Mundu anajibhonikanaje kunani kumahunde, na panihapa makabila ghokapi pundema ghitenda kuombuleza, na anabhumbona Mwana waka Mundu akahelala panani ja mahundi gha kunani kumahunde akabya na makili na ulumbalilu ukolongwa. \v 31 Sauti ngolongwa ja lipenga anajijowanikaje, najombi anaabhatuma bhatumika bhaki bha kunani kumahunde, na bhombi anabhabhongana bhandu bhahaghulika bhaki kuhuma ipambala yokapi nchechi ya ndema, kutumbula ujomukelu aghoghu wa ndema mbaka ujomukelu ghonge.” \s Ulenganesu wa nkongu wa mtini \r Mako 13:28-31; Luka 21:29-33 \p \v 32 “Kwa nkongu wa mtini mulibhola ulenganesu aghogho. Chikahi pela mahamba ghaki paghatumbu kutundulila na kupiha mahamba, mmanya kubha chikahi cha mahunu chiheghalile. \v 33 Bhelabhela nanamu pamwibhona mambu ghanihagha ghokapi ghahengakeka, mmanya kubha chikahi chibhi pambipi nakanope kuhika. \v 34 Numpwaghi chakaka, kibheleku chenjenu ngachipeti panga mambu aghagha kupitalila. \v 35 Kunani na pundema anaipetaje, nambu malobhi ghangu ngaghipeti ng'o.” \s Nga joamanya lichobha wala lisaa \r Mako 13:32-37; Luka 17:26-30,34-36 \p \v 36 “Nambu, lichobha heli na lisaa heli, nga mundu joamanya libya lile, wala bhatumika bha kunani kumahunde, wala Mwana, nambu Atati kanjika jaki nde joamanya. \v 37 Kwa ndandi ngati mokwabheli chikahi chaka Nuhu, bhenibhela nde mokwibhelila kuhika kwaki Mwana waka Mundu. \v 38 Kwa ndandi chikahi chenichela mangani ja ndema kutwelakeka machi, bhandu bhakabhi bhakakulaje na kunywa, bhakatoghulaje na kutoghuleka, mbaka Nuhu paajingili mkati ja sitima ngolongwa jejilowakeka safina. \v 39 Ngachebhamanyi chibhi kyane mbaka machi paghatwelile pundema, na kubhajola bhokapi. Nde mokwibhelila chikahi cheanahika Mwana waka Mundu. \v 40 Chikahi chenihechi bhandu bhabheli bhibya kungonda, jumu anaatolikaji na jongi kuhighalila. \v 41 Akamabhu bhabheli bhibya bhayagha ulehi, jumu anaatolakikaje, na jongi kuhighalila. \p \v 42 “Bhela, mulilingalyaje na kubha tayale, kwa ndandi ngachemmanya lichobha leanahika Bambo winu. \v 43 Nambu nkombuka lijambu alele. Ngati mweni nyumba akamanyiki lichobha mwihi leanahikaje, akabya atemi mihu ikilu kelukelu, wala ngaakajilekiki nyumba jaki jibombulikaje. \v 44 Bhela, nanamu bhelabhela mbya tayale, kwa ndandi Mwana waka Mundu anahika chikahi changa kuchihobhalela.” \s Mtumika ndongwana au jwangakubha ndongwana \r Luka 12:41-48 \p \v 45 Yesu akajendali kupwagha, “Bho, nde nane mtumika ndongwana na mweni malangu, jola ambaju bambo waki anaambeka kubhajemalela bhandu bhaki, abhapekya chilebhi kwa chikahi chake? \v 46 Apengaliki mtumika jola, ambaju bambo waki paanahikaje anaanketanya akatenda bhenibhela. \v 47 Numpwaghi chakaka, anaambeka mtumika hoju ajemalya hindu yaki yokapi. \v 48 Nambu ngati mtumika muhakau anaalipwaghi muntima jaki, ‘Bambo wangu akabhakili kukelabhuka,’ \v 49 kabheti na kutumbula kubhalapu bhatumika bhajake, akatumbula kula na kunywa papamu na bhabhalobhe uwembi, \v 50 bambo waki anahika lichobha langa kuliholalela, na lisaa langa kulimanya. \v 51 Panihapa nde anaantemula nakanopi mundu hoju, na kumbeka papamu na lipogha la akandumila kubheli, konihoku nde kwibya kulela na kuyagha mino. \c 25 \s Ulenganesu wa akamwali komi \p \v 1 “Chikahi hechi Ukolongwa wa kunani kumahunde anaulengana na akamwali komi, bhabhatoliki taa yabhu, na kujenda kunjopalela bambo ukwati. \v 2 Akamwali nhwanu pachilanda jabhu bhakabhi bhang'ang'a, na nhwanu bhakabhi bhabhabhi na malangu. \v 3 Bhala bhabhakabhi bhang'ang'a bhakaitoliki taa yabhu, nambu ngachebhakatoliki mahuta gha kujonjukela. \v 4 Nambu bhala bhabhabhi na malangu bhakaitoliki taa yabhu, papamu na mahuta ghangi gha kujonjukela mu makopu ghabhu. \v 5 Kwa ndandi bambo ukwati akatehi kukabhakila, akamwali bhokapi bhakatitili, na kughochela lughono. \p \v 6 “Nambu ikilu pamahiku, pakabhi na ngomela, ‘Njumukaje, bambo ukwati ahika, njendanya mukunjopalyaje!’ \v 7 Panihapa bhakabhokiki akamwali bhokapi, na kuibheka wichu taa yabhu. \v 8 Bhang'ang'a bhala bhakabhapwaghi bhabhabhi na malangu bhala, ‘Mutupekya mahuta ghinu machokope, ndandi taa hitu ichuchuka.’ \v 9 Nambu bhabhabhi na malangu bhala bhakabhayangiki, ‘Ngaghatujaghanile tepani na mwehapa. Mbanga njendanya kobhalombesa, na mkahemala ghinu.’ \v 10 Bhela, pabhakabhi bhajenda kuhemela, bambo ukwati akahikiki, na akamwali bhabhakabhi tayali bhakajingili papamu naku mu ukwati, na ndyangu ukajighaliki. \p \v 11 “Palongi bhakahikiki akamwali bhangi bhala, na kupwagha, ‘Bambo, Bambo, utuhoghulyaje!’ \v 12 Akabhayangiki, ‘Chakaka, numpwaghila, ngachenumanyi mwehapa.’ ” \p \v 13 Bhela Yesu akapwaghike, “Mulilingalyaje, maghambu ngachemmanyi lichobha wala lisaa leanahikaje Mwana waka Mundu. \s Ulenganesu wa bhatumika bhatatu \r Luka 19:11-27 \p \v 14 “Chikahi chenihechi Ukolongwa wa kunani kumahunde wibya ngati ulenganesu waka mundu joapala kutenda mwanja. Akabhalohiki bhatumika bhaki, na kubhapekeha hindu yaki. \v 15 Akumpeki kila jumu kulengana na uwezu waki, jumu akumpeki mbija talanta unhwanu, jongi mbija talanta ibheli, jongi mbija talanta jimu, na mweni kubhoka. \v 16 Jola joakapatiki mbija talanta unhwanu akapiti, akaihengi lihengu, na kupata nyonjeka mbija talanta yengi unhwanu. \v 17 Jola joakapatiki mbija talanta ibeli najombi akahengiki bhelabhela, na kupata nyonjeka ibheli. \v 18 Nambu jola joakapatiki mbija talanta jimu jola akapiti kuhyelalela pahi, na kuhiya mbija jaka nkolongwa waki. \p \v 19 “Paghapetiki machobha ghamaheli bambo wa bhatumika jola akahikiki, na kuhenga mabhalanganilu nabhu. \v 20 Mtumika joakapatiki mbija talanta unhwanu jola akahikiki, na kuleta mbija talanta unhwanu nakanopi. Akapwaghiki, ‘Bambo, ukabhekiki kwangu mbija talanta unhwanu. Lingalya, pambani ibhi mbija talanta unhwanu nakanopi ja nyonjeka jembatike.’ \v 21 Bambo waki akumpwaghile, ‘Uhengiki wichu namaa, mtumika wambone na undongwana. Ubhi undongwana kwa mambu machoku, ananukupekya lujiniku lwa kujemalela hindu yamaheli. Ujingalaje na uhekalya papamu na bambo waku.’ \p \v 22 “Jola joakajopali mbija talanta ibeli najombi akahikiki, na kupwagha, ‘Bambo, ukabhekiki kwangu mbija talanta ibeli. Lingalya, pambani ibhi mbija talanta ibeli ya nyonjeka jembatike.’ \v 23 Bambo waki akumpwaghile, ‘Uhengiki wichu namaa, mtumika wambone na undongwana. Ubhi undongwana kwa mambu machoku, ananukupekya lujiniku lwa kujemalela hindu yamaheli. Ujingalaje na uhekalya papamu na bambo waku!’ \p \v 24 “Jola joakajopalile mbija talanta jimu akahikiki, na kupwagha, ‘Bambo, nakamanyiki kubha wehapa nde wa mundu weunonwipe, uhuna panga kupanda, na ubhongana panga kupechangana imbeju. \v 25 Bhela nakajowipi, na kujihiya mbija jaku pahi ja luhombi. Utolaje, jenjenu nde mbija jaku.’ \p \v 26 “Bambo waki akayangiki, ‘Wehapa nde wa mtumika muhakau na unkata. Umanyi kubha nepani nihuna panga kupanda, na kubhongana panga kupechangana. \v 27 Bhela ikakupaliki ubheka mbija jangu kwa bhandu bhabhabhoha nyonjeka, nanatu panakahikaje nakapata jejibhi jangu na nyonjeka jaki. \v 28 Henu, munyaghula mbija heji, na mumpekya jola joabhi nayu mbija komi. \v 29 Kwa ndandi kila joabhi na chindu anaajonjukiwaje, na kujonjukewa nakanopi. Nambu jola jwangakubha na chindu, hata chela cheabhi nachu anaanyaghulikaje. \v 30 Mtumika jola jwanga na nyonjeka, mundekala kunja mu lwihi. Konihoku anakubya chilelu na kuyagha mino.’ \s Utemulo wa kujomukela \p \v 31 “Chikahi Mwana waka Mundu paanahikaje ngati nkolongwa mu lujiniku lwaki, na bhatumika bhahuhu bhokapi bha kunani kumahunde, panihapa nde paitama pachitehu cha ukolongwa cha ulumbalilu waki. \v 32 Bhandu bha inchi yokapi bhalibongana palongi jaki, najombi anaabhalekanisha ngati mdima moalekanashe mambelele na imbuhi yaki. \v 33 Anaaghabheka mambelele ku chiwoku chaki cha kumalelelu, na imbuhi ku chiwoku chaki cha kumangeja. \v 34 Panihapa Nkolongwa anaabhapwaghila bhala bhabhabhi ku chiwoku chaki cha kumalelelu, ‘Muhikaje, mwehapa mwempengaliki na Atati wangu, mpwelila ukolongwa ghombekakiwi tayale kutumbu kubhombakeka kwa ndema. \v 35 Kwa ndandi nakabhi na injala, mkambeki chilebhe. Nakabhi na inywita, mkangengiki machi. Nakabhi nungeni, mkangalibishe. \v 36 Nakabhi heu, mkanhwatiki ingobhu. Nakabhi nuntamwa, mkahikiki kunilola. Nakabhi muchifungu, mkahikite.’ \p \v 37 “Panihapa bhandu bhambone anabhumpwaghila, ‘Bambo, bho, lichobha bhole patukuweni ubhi na injala, tukakulehike, au ukabya na inywita, tukakukengiki machi? \v 38 Bho, kabheti lile patukuweni ukabya ungeni, tukakukalibishe, au ukabya heu, tukakuwatiki ingobhu? \v 39 Bho, lile kabheti patukuweni ukabya untamwa, au ukabya muchifungu, tukakuhikile kukubhona?’ \v 40 Nkolongwa akayangiki, ‘Numpwaghila, chakaka, kila chindu chemukamhengi jumu wa bhalongu bhangu bhachoku abhabha, mkanihengi nepani!’ \p \v 41 “Bhela akabhapwaghi bhala bhabhabhi ku chiwoku chaki cha kumangeja, ‘Mbokanya kwangu mwehapa mwempatiki masolu. Njendanya mu moto wa mileli ghoabhekakiwi Shetani papamu na bhatumika bhaki. \v 42 Kwa ndandi nakabhi na injala, ngachemwambeki chilebhe. Nakabhi na inywita, ngachemwangengiki machi. \v 43 Nakabhi nungeni, ngachemwangalibishe. Nakabhi heu, ngachemwanhwatiki ingobhu. Nakabhi nuntamwa, na muchifungo, ngachemwahikiki kunilola.’ \p \v 44 “Panihapa na bhombi bhiyangaje, ‘Bambo, bho lichobha bhole patukuweni wehapa ukabya na injala, au ukabya na inywita, au ukabya ungeni, au ukabya heu, au ukabya umtamwa, au ukabya muchifungo, na tepanu ngachetukakujangatile?’ \v 45 Nkolongwa akabhayangiki, ‘Chakaka numpwaghila, kila pankanika kumuhengela mambu aghagha jumu wabhu wa bhachoku abhabha, mkakaniki kunihengela nepani.’ \v 46 Bhombi anabhajenda kujingila mu mang'ahiku gha mileli, nambu bhandu bhambone bhala anabhajenda mu womi wa mileli.” \c 26 \s Mpangu wa kunkoma Yesu \r Mako 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53 \p \v 1 Yesu paakajomwi kulonge mambu ghanihagha ghokapi, akabapwaghi bhabhulwa bhaki, \v 2 “Mmanyi kubha machobha ghabheli ghaghahika kwibya na Uwangalalu wa Pasaka, na Mwana waka Mundu anaabhohakikaje nahuli awambakikaje punsalaba.” \p \v 3 Chikahi hechi bhapenganyambiku bhakolongwa, bhalemba, na bhazee bha bhandu, bhakalibhongini paliwangala laka mpenganyambiku nkolongwa, lihina laki Kayafa. \v 4 Bhakajetanganili papamu ntundu wa kunkamula Yesu kwa kulihiya, na bhunkomaje. \v 5 Nambu bhakapwaghiki, “Ngaikubha chikahi cha uwangalalu la pasaka, ngakwihika kupitalila fujo pachilanda ja bhandu.” \s Yesu apakakika mahuta ku Besania \r Mako 14:3-9; Yohana 12:1-8 \p \v 6 Chikahi Yesu paakabhi ku Besania, kunyumba jaka Simoni joakabhi na chitamu cha malohi, \v 7 akahikiki mbomba jumu akabya anyamwi libotolu lelalenganakiki kwa liganga la alabasta lelibhi na mahuta gha mbija jamaheli, na kughajitila pamutu jaka Yesu koni akabya atami pa chilebhe. \v 8 Bhabhulwa bhaka Yesu pabhaweni, bhakahakalili na kupwagha, “Bho, maghambu kiki kuhobheha manungilu aghagha waka?” \v 9 “Manungilu aghagha ghakabya ghalombasiki kwa mbija jamaheli, na kubhapekeha bhahochu mbija yene!” \p \v 10 Yesu akamanyi maholalelu ghabhu, akabhapwaghile, “Bho, mbona mung'aha mbomba ajoju? Anihengi lijambu lamboni namaa. \v 11 Kwa ndandi bhahochu mbi nabhu papamu machobha ghokapi, nambu nepanu ngangubhi papamu na mwehapa machobha ghokapi. \v 12 Kwa ndandi kwa kunyitalila hyegha jangu mahuta ghaghanungi wichu aghagha, ahengiki bhenibhela kwa kujilenganakela yegha jangu kwa kutaghakika kwangu. \v 13 Numpwaghi chakaka, pandu pokapi Malobhi Manyahi paghitangazwaje pundema wokapi, lihengu aleli leahengiki mbomba ajoju anabhaliloghulaje kwa kunkomboka jombi.” \s Yuda ajetakela kung'anambuka Yesu \r Mako 14:10-11; Luka 22:3-6 \p \v 14 Bhela Yuda Isikalioti, jumu wa bhabhulwa komi na bhabheli bhala, akapiti kwa bhapenganyambiku bhakolongwa, \v 15 na kupwagha, “Bho, anambekya chindu bhole, ngati ananumpeki Yesu kwinu?” Bhakambalangili ipandi selasini ya madini gha feza. \v 16 Kutumbu chikahi chenihechi, Yuda akabhi alonda mbekenyu ja kung'anambuka Yesu. \s Yesu akula chilebhi cha Pasaka papamu na bhabhulwa bhaki \r Mako 14:12-21; Luka 22:7-13,21-23; Yohana 13:21-30 \p \v 17 Lichobha la kutumbula la Uwangalalu wa Mabumunda Gangakujegaleka Amila, bhabhulwa bhakapiti kwaka Yesu na kundalukila, “Bho, upala tukakuandalya kwaku chilebhi cha Pasaka?” \p \v 18 Yesu akayangiki, “Njendanya kumbwane kwaka mundu jumu, mukumpwaghilaje, ‘Mbola apwagha, chikahi changu chiheghalile, anangula Pasaka kwaku papamu na bhabhulwa bhangu kunyumba jako.’ ” \p \v 19 Bhabhulwa bhakahengiki ngati Yesu moakabhalagalakile, bhakaandi chilebhi cha Pasaka. \p \v 20 Pakukabhi pakamihi, Yesu akatami kula chilebhi papamu na bhabhulwa bhaki komi na bhabheli bhala. \v 21 Pabakabhi bhakula, Yesu akapwaghite, “Numpwaghi chakaka, jumu winu anaaning'anambukaje.” \p \v 22 Bhabhulwa bhala ukabhakabiniki ntima namaa, na bhakatumbwi kundalukila jumu jumu, “Bambo, bho, nepani lelo?” \p \v 23 Yesu akayangiki, “Jola joatobhalile libumunda papamu na nepani mu chikombe, jonihoju nde joaning'anambukaje. \v 24 Mwana waka Mundu ajenda ngati moilembakike mu Malembu Mahuhu, nambu anaachibhonaje mundu jola joang'anambuka Mwana waka Mundu! Ikabya mbanga kwaka mundu hoju ngati ngaakabhelakike.” \p \v 25 Yuda, jola joang'anambwiki, akundalukile, “Mbola, bho, nepani lelo?” \p Yesu akayangiki, “Wehapa ujomwi kupwagha.” \s Kutumbula kwa chilebhi chaka Bambo \r Mako 14:22-26; Luka 22:14-20; 1 Bhakolinso 11:23-25 \p \v 26 Pabhakabhi bhakula, Yesu akatoliki libumunda, akalipengalili, akalihekiki, na kubhapekeha bhabhulwa bhaki, akapwagha, “Mtolaje, mkulaje, jenjenu nde hyegha jangu.” \p \v 27 Akachitoliki chikombi, akunchengwi Chapanga, na kubhapekeha, akapwagha, “Mkunywaje mabhokapi mu chikombi chenjenu, \v 28 kwa ndandi ghongoni nde mwahi wangu wa Lulaghilu lwa chakaka, mwahi ghoujitika kwa ndandi ja kubhoha mahoku gha bhandu bhamaheli. \v 29 Nambu numpwaghila, ngangunywi kabheti divai ja zabibu, mbaka lichobha lela panikunywa divai jahenu papamu na mwehapa mu Ukolongwa wa Atati wangu.” \p \v 30 Pabhakajomwi kujemba nyembu ja kundumbali Chapanga, bhakapitiki kunja na kujenda ku Chitombi cha Mizeituni. \s Yesu andotela Petulu anaankanaje \r Mako 14:27-31; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-38 \p \v 31 Bhela Yesu akabhapwaghile, “Lalenu ikilu mwehapa mabhokapi anamndilaje, kwa ndandi Malembu Mahuhu ghapwagha, \q ‘Ananundapula mdima, \q na mambeleli gha lipogha ghitenda kupechangana.’ \v 32 Nambu ananyomwi kuhyoka, ananundongulya kujenda ku Galilaya.” \p \v 33 Petulu akayangiki, “Hata ngati bhokapi anabhakulekiki, nepanu nganakuleki ng'o.” \p \v 34 Yesu akumpwaghile, “Nukupwaghi chakaka, wehapa, ikilu ja lalenu mangani ja kubheka likongobhe, wingana mala patatu.” \p \v 35 Petulu akayangiki, “Hata ngati imbalika kupotela papamu na wehapa, nganakuleki ng'o.” \p Na bhabhulwa bhokapi bhakapwaghiki bhelabhela. \s Yesu andobha Chapanga ku Gethemane \r Mako 14:32-42; Luka 22:39-46 \p \v 36 Bhela Yesu akapiti papamu na bhabhulwa bhaki mbaka pandu papalowakeka Gethemane, na kubhapwaghi bhabhulwa bhaki, “Mtamanya pambane, nepanu nyenda palongi nakanopi kundobha Chapanga.” \v 37 Akuntoliki Petulu papamu na bhana bhabheli bhaka Zebedayo, na akatumbwi kubha na mabhinilu na kungajika. \v 38 Panihapa akabhapwaghile, “Mi na mabhinilu makolongwa muntima jangu hata pambipi kupotela. Ntamanya pambani na mkeshaje papamu na nepani.” \p \v 39 Bhela akajendali palongi pachokopi, akaabwiki ukutama, na kundobha Chapanga, akapwagha, “Atati wangu, ngati anaiwezikana, chikombi chenjenu cha mang'ahiku chimbetaje. Nambu ngakwikubha ngati mombalila nepanu, nambu ngati moupali wehapa.” \p \v 40 Akakelawiki kwa bhabhulwa bhala, na kubhahimani bhaghochile. Akumpwaghi Petulu, “Bho, ngachemwaweziki kutama mihu na nepanu hata lisaa limu? \v 41 Mtama mihu, na mlobhaje ngamwihika kujingi mu malengakeku. Roho jipala nambu hyegha ngachejibhi na makili.” \p \v 42 Yesu akapiti kabheti pakabheli kundobha Chapanga, “Atati wangu, anangati ngacheiwezikana chikombi achechi cha mang'ahiku chimbetaje pangakunywelela, mapalu ghaku ghapitalyaje.” \v 43 Akakelabwiki kabheti, na kubhahimani bhaghochile, kwa ndandi mihu ghabhu ghakatweli lughono. \p \v 44 Akabhalekiki kabheti, na kujenda kundobha Chapanga pakatatu, koni akapwagha malobhi ghalaghala. \v 45 Bhela akakelabwiki kabheti kwa bhabhulwa bhaki, na kubhapwaghila, “Bho, mwakali kughochela na kupomulela? Mlingalya, chikahi chihikite, na Mwana waka Mundu anaajeghalika mu mabhoku gha bhabhabhi na mahoku. \v 46 Njumukaje, na tumbokanyaje. Ndingalya, jola joaying'anambukaje ahika!” \s Yesu akamulika \r Mako 14:43-50; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12 \p \v 47 Bhela, Yesu paakabhi akali kulongela nabhu, palapala akahikiki Yuda, jumu wa bhabhulwa komi na bhabheli bhala. Papamu naku lakabhi lipogha likolongwa bhanyamwi mapanga na indonga, bhakabya bhahumiki kwa bhapenganyambiku bhakolongwa na bhazee bha bhandu. \v 48 Jola joapalika kung'anambuka Yesu jola akajomwi kubhapekeha nginyulila kubha, “Jola jonambuswaje, jonihoju nde jombi, munkamulaje!” \p \v 49 Bhela, Yuda akamuheghali Yesu, na kupwagha, “Monile, Mbola!” Na kumbusu. \p \v 50 Yesu akamuyangiki, “Nkoche, uhenga lela leuhiki kulihenga.” \p Panihapa bhandu bhala bhakapiti, na kuhatambula mabhoku ghabhu, na kunkamula na kunkonga. \v 51 Lingalya, jumu wa bhala bhabhakabhi papamu na Yesu akaholapwi lipanga laki, na kundapula mtumika waka Mpenganyambiku Nkolongwa, na kuncheku likutu. \v 52 Panihapa Yesu akumpwaghile, “Ukelabhuha lipanga laku pandu paki. Kwa ndandi jokapi joatumi lipanga, anaapotila kwa lipanga. \v 53 Bho, uholake kubha nepanu ngachenhweza kundobha Atati wangu, najombi akabya anetile sajenu manjolinjoli mapogha komi na ghabheli nakanopi gha bhatumika bha kunani kwaka Chapanga? \v 54 Nambu ngati ananhengiki bhenibhela, bho, anaghapitalya bhole Malembu Mahuhu ghala ghaghapwagha kubha ipalika mambu aghagha ghapitalyaje?” \p \v 55 Chikahi hechi Yesu akabhapwaghi lipogha la bhandu bhabhakahikiki kunkamula, “Bho, muhikiki kungamula kwa mapanga na indonga ngati nepani nde mnyaghula? Machobha ghokapi ndamika mu liwangala la Nyumba jaka Chapanga koni nakabholaje, na ngachemwangamwile. \v 56 Nambu mambu aghagha ghokapi ghahengakiki, nahuli Malembu Mahuhu gha bhalota bhaka Chapanga ghapitalyaje.” \p Panihapa bhabhulwa bhokapi bhakundekiki, na kutila. \s Yesu palongi ja pachengu \r Mako 14:53-65; Luka 22:54-55,63-71; Yohana 18:13-14,19-24 \p \v 57 Bhela, bhabhunkamwi Yesu bhakumpeliki kunyumba jaka Kayafa, joakabhi Mpenganyambiku Nkolongwa, kobhakabhii bhalibhongini bhalemba na bhazee bha bhandu. \v 58 Nambu Petulu akunjengalili cha kutali mbaka pa liwangala laka Mpenganyambiku Nkolongwa, akajingi mkati, na kutama papamu na bhalonda, nahuli alola mambu moghijomukyaje. \v 59 Bhela, bhapenganyambiku bhakolongwa, papamu na chengu chokapi, bhakalondiki ulandilu wa icholi panani jaka Yesu, nahuli bhapata kunkoma, \v 60 nambu ngachebhakuweni ulandilu wokapi, hata koni bhakahikiki bhalandilu bhamaheli bha icholi. Pakujomukela bhakahikiki bhalandila bhabheli, \v 61 na kupwagha, “Mundu ajoju akapwaghiki, ‘Nhweza kujibombo Nyumba jaka Chapanga, na kujichenga kabheti kwa machobha ghatatu.’ ” \p \v 62 Henu Mpenganyambiku Nkolongwa akajemiki, na kundaluki Yesu, “Bho, ngacheuyanga lilobhi? Bho, bhandu abhabha bhukutaki kyani panani jaku?” \v 63 Nambu Yesu akatumbi chinunu. Mpenganyambiku Nkolongwa akumpwaghile, “Nukulapisha kwaka Chapanga joabhi mwome, utupwaghilaje ngati wehapa nde wa Kristo, Mwana waka Chapanga.” \p \v 64 Yesu akumpwaghile, “Wehapa upwaghite. Nambu numpwaghila, kutumbu sajenu anamumbona Mwana waka Mundu atemi ku chiwoku cha kumalelelu chaka Chapanga mwene makili, na akahika panani ja mahundi gha kunani kumahunde.” \p \v 65 Panihapa Mpenganyambiku Nkolongwa akakachwili ingobhu yaki, koni akapwagha, “Atehi kutondola! Bho, tupala kabheti ulandilu ghongi wa kyane? Sajenu njowini kutondoka kwaki. \v 66 Bho, mwanganya muholale bhole?” \p Bhombi bhakayangiki, “Impalika kupotela.” \p \v 67 Panihapa bhakamuhuni imata kumihu, bhakundapwi ngumi, na bhangi bhakumbangwi maghanja, \v 68 koni bhakapwaghaje, “We Kristo, ulotilaje, bho, nane joakulapwile?” \s Petulu ankana Yesu \r Mako 14:66-72; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18,25-27 \p \v 69 Petulu akabhi atemi kunja kuliwangala. Mtumika jumu wa chimbomba akunjendili, na kupwagha, “Wehapa nanau ukabhi papamu na Yesu wa ku Galilaya.” \p \v 70 Petulu akakaniki palongi ja bhandu bhokapi, koni akapwagha, “Ngachenimanyi cheulongela.” \v 71 Paakabhi apita pundyangu, mtumika jongi wa chimbomba akumbweni, na akabhapwaghi bhandu bhabhakabhi panihapa, “Mundu ajoju akabhi papamu na Yesu wa ku Nazaleti.” \p \v 72 Petulu akakaniki kabheti kwa kulapa, “Ngachenummanyi mundu ajoju.” \p \v 73 Palongi pachokopi, bhandu bhabhakabhi panipala bhakunjendi Petulu, na kumpwaghila, “Chakaka, wehapa nde jumu wabhu, kwa ndandi hata kulongela kwaku kukulangiha.” \p \v 74 Panihapa Petulu akatumbwi kusola na kulapa, koni akapwagha, “Ngachenummanyi mundu hoju.” \p Palapala likongobhi likabekite. \v 75 Petulu akalikombwiki lilobhi lela leakalongi Yesu, “Mangani ja likongobhi kubheka, wingana mala patatu.” Bhela akapitiki kunja, na kulela kwa mabhinilu. \c 27 \s Yesu bhumpeleka kwaka Pilato \r Mako 15:1; Luka 23:1-2; Yohana 18:28-32 \p \v 1 Pakwahiki lukela, bhapenganyambiku bhakolongwa, na bhazee bha bhandu bhakahimangini kulongela nahuli bhapata kunkoma Yesu. \v 2 Bhakunkongiki minyololu, bhakuntoliki na kumpeleka kwaka Pilato, nkolongwa wa Kiloma. \s Yuda alikongela \r Matendu 1:18-19 \p \v 3 Panihapa Yuda, jola joakang'anambwike, paakaweni kubha bhajomwi kuntemula Yesu, ukambiniki mtima namaa, akabhakelabhuki bhapenganyambiku bhakolongwa na bhazee ipandi selasini ya madini gha feza yela, \v 4 koni akapwagha, “Ndehi mahoku kwa kung'anambuka mundu jwanga na lihakau.” \p Nambu bhombi bhakayangike, “Bho, tepani tutenda kike? Leniheli umanya wamwete.” \p \v 5 Yuda akaileki ipandi ya madini gha feza yela pa Nyumba jaka Chapanga, akabokiki, na kujenda kulikongela. \p \v 6 Bhapenganyambiku bhakolongwa bhakaitoliki ipandi ya mbjija yela, na kupwagha, “Ngacheipalika kuibheka mu chikoku cha nyambiku, kwa ndandi nde mbija yeipatakini kwa kukoma.” \v 7 Bhela bhakajetanganili, na bhakaitumi kwa kuhemela ngonda wa lutopi, lubya pandu pa kubhataghi bhaghene. \v 8 Nde ndandi mbaka lalenu ngonda hoghu ulowakeka, “Ngonda wa mwahi.” \p \v 9 Panihapa nde ghakapitali malobhi ghaka mlota Yelemia, “Bhakaitoliki ipandi selasini ya mbija, malepu ghaka jola ambaju Bhaizilaeli bhakajetakili kulepa, \v 10 na kuitumila kwa kuhemela ngonda wa lutopi, ngati Bambo moakalaghalakile.” \s Pilato andaluki Yesu \r Mako 15:2-5; Luka 23:3-5; Yohana 18:33-38 \p \v 11 Yesu akajemiki palongi jaka nkolongwa wa ku Loma joakabhi nkolongwa wa mkoa. Bhela nkolongwa hoju akundalukile, “Bho, wehapa le unkolongwa wa Bhayahude?” \p Yesu akamuyangiki, “Wehapa upwaghike.” \v 12 Nambu bhapenganyambiku bhakolongwa papamu na bhazee, pabhakuntakile ngacheakayangiki lilobhi. \p \v 13 Panihapa Pilato akumpwaghile, “Bho, ngacheujowana mambu ghanihagha ghokapi ghabhukutaki nagho?” \p \v 14 Nambu Yesu ngacheakayangiki lilobhi hata limu, na nkolongwa wa ku Loma hoju akakangichi namaa. \s Yesu atemulika kupotela \r Mako 15:6-15; Luka 23:13-25; Yohana 18:39-19:16 \p \v 15 Bhela kila chikahi cha Uwangalalu wa Pasaka, nkolongwa wa Kiloma akabhi na ntetu wa kumbopulela mkongeka jumu jobhumpala bhandu. \v 16 Chikahi hechi akabhi mkongeka jumu joakamanyakini namaa, lihina laki Balaba. \v 17 Bhela pabhakalibhongini, Pilato akabhapwaghile, “Bho, mpala numbopulya nane? Numbopulya Balaba, au Yesu joalowakeka Kristo?” \v 18 Kwa ndandi akamanyiki kubha bhakundetiki Yesu kwaki kwa ndandi ja wihu wa bhakolongwa bha Bhayahude. \p \v 19 Chikahi Pilato paakatemi pachitehu chaki cha utemulu, nhwanu waki akumpelaki ubholu, na kumpwaghila, “Ngawikubha na lilobhi lokapi lela na mundu wambone. Kwa ndandi lalenu ng'ahakiki namaa mu ndoto kwa ndandi jaki.” \p \v 20 Bhapenganyambiku bhakolongwa papamu na bhazee bhakabhapwaghi lipogha la bhandu nahuli bhunjopa Balaba abhopuliwaje, na bhunkoma Yesu. \v 21 Pilato akabhalalukile, “Bho, mpala numbopulya nane pachilanda ja bhabheli abhabha?” \p Bhakayangiki, “Balaba.” \p \v 22 Pilato akabhalalukile, “Bho, henu nhenga kiki na Yesu joalowakeka Kristo?” \p Bhokapi bhakayangiki, “Unhwambaje punsalaba!” \p \v 23 Nambu Pilato akabhalalukile, “Bho, kwa ndandi ja kike? Bho, ahengiki lihoku bhole?” \p Nambu bhombi bhakajendali kujamalila, koni bhakapwaghaje, “Unhwambaje punsalaba!” \p \v 24 Bhela Pilato paakaweni kubha njeta chindu chengi cheaweza kutenda, na njobhela ijonjukeka, akatoliki machi, na kuchamba mabhoku ghaki palongi ja lipogha lokapi, koni akapwaghaje, “Nepani ngachemi na lihoku panani ja mwahi waka mundu ajoju wambone, mmanya mabhete!” \p \v 25 Bhandu bhokapi bhakayangiki, bhakapwaghaje, “Mwahi waki na ubya panani jitu, na panani ja bhana bhitu!” \p \v 26 Panihapa akabhabhopuli Balaba, na paakalaghalaki Yesu bhundapula iboku, akumbohiki nahuli awambakikaje punsalaba. \s Manjolinjoli bhundongama Yesu \r Mako 15:16-20; Yohana 19:2-3 \p \v 27 Panihapa manjolinjoli bhaka Pilato bhakumpeliki Yesu mu nyumba ja kikolongwa jaka Pilato, na kulibhongana manjolinjoli bhokapi kumuyongolota Yesu. \v 28 Bhakamuhuliki ingobhu yaki, na kumuwatika ingobhu jikeli ngati nkolongwa. \v 29 Bhakalokiki litaji la miha, bhakunhwatiki pamutu jaki, na kumbekela ndahi mu chiwoku chaki cha kumalelelu. Bhakachikimi palongi jaki, bhakundongimi, bhakapwaghaje, “Monile, Unkolongwa wa Bhayahude!” \v 30 Bhakunhuni imata, bhakautoliki ndahi ghola, na kundapula naghu pamutu. \v 31 Pabhakajomwi kundongama, bhakajihuliki ingobhu jela, bhakamuwatiki ingobhu jaki, na kumpeleka kumuwamba punsalaba. \s Yesu awambakika punsalaba \r Mako 15:21-32; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27 \p \v 32 Pabhakabhi bhajenda, bhakumbweni mundu jumu Mkilene, lihina laki Simoni. Jonihoju bhakuntwekiki msalaba waka Yesu kwa makili. \v 33 Pabhakahikiki pandu papalowakeka Goligota, ndandi jaki, Lifuvu la Mmutu, \v 34 bhakumpeki Yesu kunywa divai jejihangaghini na chindu chibhabha. Nambu jombi paakajionjiki, akakaniki kunywa. \p \v 35 Pabhakajomwi kunhwamba punsalaba, bhakaghabhini ingobhu yaki, kwa kuilapulila kula. Nahuli ghapitalya malobhi ghaakapwaghiki mlota waka Chapanga, “Bhakaghabhini ingobhu yangu ya kunja, na kanzu jangu ja mkati bhakajilapuli kula.” \v 36 Bhela bhakatemi pahi, koni bhakabya bhundenda. \v 37 Panani ja mmutu waki, punsalaba, bhakalembiki litakilu laki, “Ajoju nde Yesu, Nkolongwa wa Bhayahude.” \v 38 Chikahi chenihechi bhakongeka bhabheli bhanyaghula bhakawambakiki papamu na Yesu, jumu ku chiwoku chaki cha kumalelelu, na jongi ku chiwoku chaki cha kumangeja. \p \v 39 Bhandu bhabhakabhi bhapeta mwindela bhakuntondwile, koni bhakanyuha mimutu jabhu, na kupwagha. \v 40 “Wehapa, weupwaghika uweza kujiyonanga Nyumba jaka Chapanga na kuchenga kwa machobha ghatatu, ulikengalya wamwete. Ana ngati wehapa wa Mwana waka Chapanga, uhuluka punsalaba hapa!” \p \v 41 Bhelabhela, bhapenganyambiku bhakolongwa papamu na bhalemba bha Shelia na bhazee, bhakundongimi bhakapwaghaje, \v 42 “Akabhakengali bhangi, nambu ngacheaweza kulikengalela mweni. Ana ngati jombi nde Nkolongwa wa Izilaeli, ahuluka punsalaba, na tepanu anatunhobhalyaje! \v 43 Anhobhale Chapanga, na kupwagha eti jombi nde Mwana waka Chapanga, bhela Chapanga ankengalya sajenu, ngati anaampala.” \p \v 44 Bhanyaghula bhabhawambakiki papamu naku bhala, bhakuntondwi kwa indela jejeji. \s Yesu apotela punsalaba \r Mako 15:33-41; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30 \p \v 45 Kutumbu chikahi cha saa sita mbaka saa tisa, inchi jokapi jakabhi lwihi. \v 46 Ngati saa tisa, Yesu akajamalili sauti jaki kwa makili, akapwagha, “Eloi, Eloi, lama sabakitani?” Ndandi jaki, “Chapanga wangu, Chapanga wangu, mbona unehile?” \p \v 47 Nambu bhandu bhakumu bhala bhabhakabhi bhajemani panihapa, pabhakajowini ghanihagha, bhakapwaghite, “Andoha Eliya!” \v 48 Jumu wabhu akakembili imbelu, akatoliki siponji, na kujitwelakela divai jejilolike, na kujibheka pandahi na kumpekeha akunywaje. \p \v 49 Bhandu bhangi bhakapwaghiki, “Lendalya, tulolaje ana ngati Eliya ahika kunkengalela!” \p \v 50 Yesu paakajamalili kabheti kwa sauti ngolongwa, akahekiti roho jaki. \p \v 51 Palapala lipazia la Nyumba jaka Chapanga likakachwiki ipandi ibhele, kutumbu kunani mbaka pahi. Ndema ukanyukike, na maganga ghakakajwike, \v 52 matengeli ghakahogwike, na hyegha yamaheli ya bhandu bhaka Chapanga bhabhakapotile bhakahyokite. \v 53 Bhabhakapitiki mumatengeli, paakajomwi Yesu kuhyoka, bhakapiti kujingila mu Muchi Uhuhu, na kubhonikana na bhandu bhamaheli. \p \v 54 Bhela nkolongwa wa manjolinjoli na bhala bhabhakabhi bhundenda Yesu, pabhakaweni kunyukanyuka kwa ndema, na mambu ghaghahengakike, bhakajowipi namaa, bhakapwaghaje, “Chakaka, mundu ajoju akabhi Mwana waka Chapanga!” \p \v 55 Pakabhi na akambomba bhamaheli panipala bhakalingalya cha kutali. Bhanihabha nde bhala bhabhunjengalya Yesu kuhuma ku Galilaya, na kuntumakila. \v 56 Papu akabhi Malia Magidalena, Malia mabhu waka Yakobo na Yusufu, na nhwanu waka Zebedayo. \s Yesu ataghakika \r Mako 15:42-47; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42 \p \v 57 Pakwahiki pakamihi, akahikiki mundu jumu mwana hindu yamaheli mwenei wa ku Alimataya, lihina laki Yusufu. Jonihoju najombi akabhi mbulwa waka Yesu. \v 58 Yusufu akapiti kwaka Pilato, na kunjopa ampekya hyegha jaka Yesu. Bhela Pilato akalaghalaki antolaje. \v 59 Yusufu akajitoliki hyegha jaka Yesu, na kujiyongalowa ingobhu jinyahi jihuhu, \v 60 na kujibheka hyegha mulitengeli laki Yusufu lahenu, leakabhi alilenganaki paliganga. Akahingali liganga likolongwa pandyangu wa litengeli, na mweni kubhoka. \v 61 Panipala akabhi Malia Magidalena, na Malia jongi jola, bhakabhi bhatemi palongi ja litengeli. \s Kulenda litengeli \p \v 62 Chilabhu jaki, yani lichobha la kabheli baada ja Lichobha la Maandaliu gha Lichobha la Sabato, bhapenganyambiku bhakolongwa, na Mafalisayo bhakunjendi Pilato, \v 63 bhakapwaghike, “Nkolongwa, tukombwiki kubha mpuhi jola akapwaghike, ‘Paghipeta machobha ghatatu anahyokaje.’ \v 64 Bhela ulaghalakya litengeli lilendakika wichu mbaka lichobha la katatu, ngabhihika bhabhulwa bhaki kunjibha, na kubhapwaghi bhandu kubha ahyokiki kuhuma kwa bhakuwa. Upuhi wa kujomukela anaupeta ghola wa kutumbula.” \p \v 65 Pilato akabhapwaghile, “Mbi na bhalenda, njendanya mkalilenda wichu ngati mommanyila.” \p \v 66 Bhakapiti, bhakalilendiki litengeli wichu, kwa kulijeghela liganga la pundyangu lela alama, na kubhabheka manjolinjoli bhalendaje. \c 28 \s Kuhyoka kwa Yesu \r Mako 16:1-10; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10 \p \v 1 18 Palapetiki Lichobha la Sabato, lukela pachiwombu lichobha lela la Jumapile, Malia Magidalena, na Malia jongi jola bhakapiti kulibhona litengeli. \v 2 Palapala pakapitali chinyukunyuku chikolongwa cha ndema, kwa ndandi mtumika wa kunani waka Bambo akahelile kuhuma kunani kumahunde, akalihingali liganga la pundyangu lela, na kulitamila panani. \v 3 Sula jaki jakabhi ngati unang'anu wa chitobhi, na ingobhu yaki ihuhu kupukupu. \v 4 Bhalonda bha litengeli bhala pabhakumbweni bhakabhaghiji kwa choghohi, na kubha ngati bhabhapotile. \p \v 5 Mtumika wa kunani kwaka Chapanga jola akabhapwaghi akambomba bhala, “Mwehapa ngamwijogopa! Kwa ndandi manyi kubha mundonda Yesu, joakawambakike punsalaba. \v 6 Ngacheabhi pambane, kwa ndandi ahyokike ngati moakapwaghile. Muhikaje pambani mupabhona pandu pabhakungoniki Bambo. \v 7 Bhela njendanya manyata, mkabhapwaghila bhabhulwa bhaki, ‘Ahyokiki kuhuma kwa bhakuwa. Lingalyaje, sajenu andongulela kujenda ku Galilaya, konihoku nde komwakumbonaje.’ Haya, nyomwi kumpwaghila.” \p \v 8 Bhakabhokiki manyata kuhuma palitengeli, kwa choghohi na chiheku chamaheli, na kubhutuka imbelu kubhapwaghila bhabhulwa bhaki. \p \v 9 Palapala Yesu akahimangini nabhu, akapwaghaje, “Lukwali lubya na mwehapa!” Akambomba bhala bhakunheghalili, bhakachikimi na kunkamula magholu, na kunjojabhela. \v 10 Panihapa Yesu akabhapwaghile, “Ngamwijoghopa, njendanya mkabhapwaghila bhalongu bhangu bhajenda ku Galilaya, konihoku nde kobhakamonaje.” \s Ubholu wa bhalonda bha litengeli \p \v 11 Akambomba bhala pabhakabhi bhajenda, lingalyaje, bhalonda bha litengeli bhakumu bhakajingi mumbwane, na kubhapwaghi bhapenganyambiku bhakolongwa mambu ghokapi ghaghahengakike. \v 12 Bhela, bhakalibhongini papamu na bhazee, na pabhakalongalanile, bhakabhapeki manjolinjoli bhala mbija yamaheli, \v 13 bhakapwaghaje, “Mabhanganya mpwagha kubha, ‘Bhabhulwa bhaki bhakahikiki ikilu, na kunjibha chikahi tepani patwaghochile.’ \v 14 Ngati nkolongwa anaajowini malobhi ghangane, tepani anatulongila naku, na mwehapa ngamwipati mang'ahiku ghokapi ghala.” \p \v 15 Bhela bhakaitoliki mbija hyela, na kuhenga ngati mobhabholakike. Lilobhi leniheli lakajaghani pachilanda ja Bhayahude mbaka lalenu. \s Yesu abhapitali bhabhulwa bhaki \r Mako 16:14-18; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23; Matendu 1:6-8 \p \v 16 Bhabhulwa komi na jumu bhala bhakapiti ku Galilaya, mbaka ku chitombi chela cheakabhalaghalaki Yesu. \v 17 Pabhakumbweni bhakunjojabhile. Nambu bhakumu bhabhu bhakabhili na choghoi. \v 18 Yesu akabhaheghalili na kubhapwaghila, “Mbekiwi lujiniku lwokapi kunani kumahunde na pundema. \v 19 Bhela, njendanya mkabhabhola bhandu bha pundema wokapi bhakubha bhabhulwa bhangu, koni mkabhabatizaje kwa lihina la Atati, na laka Mwana, na laka Roho Mhuhu. \v 20 Mubhabhola kukamula mambu ghokapi ghanundaghalaki mwehapa. Na lingalyaje, nepani mili papamu na mwehapa machobha ghokapi, mbaka ujomukelu wa chikahi.”