\id ROM - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) \h Loma \toc1 Faulo ena leta me Loma ʼidia \toc2 Loma \toc3 Lom \mt1 Faulo ena leta me Loma ʼidia \is1 Leta ana alamani weaqina \ip Faulo ena leta ʼiuna mana nuanuana me Loma ina ʼivaʼavaʼata ena vayausa ʼidia weaqina. Lova luvivila diʼwe taha taha ʼidia Ieisu Valena weaqina, ta me Loma nawale ge taha tuta davayausidi. ʼInega ena nuanua ʼabaga nana ana tovetumaqana maega ina toa ta naiuledi, ta ʼabiboda natauya diʼwe Sifeini ʼinaya. Baʼe leta nana Faulo ena leta qabudi veqidua vaʼinedi, mana yani qabuna toʼekalesia edi toa Yaubada maega weaqina simana aqiaqiedi, ta wese veveʼitedi tovetumaqana maʼoda ina toa ʼaiqa ediavo maega. Ta leta nana ana masi nage ana avutugu baʼe ʼidewani: Tomeqabu ivetumaqana Ieisu ʼinaya adi fata ina vetunutunuqa Yaubada matanaya vetumaqana nana ʼinega. Baʼe masi nana ana alamani Faulo givesimatalia taudi me Loma weaqidi. ʼInega vonaya vonigo tomotau qabudi, taudi me Diu ta wese mali qabu luveluveifadi, e ʼinega Yaubada matanaya luaqiaqiedi be ina veilaqe vataya. ʼInega Faulo veʼitedi taha ʼeda weaqina, ta ʼeda nana ʼinega adi fata ina vetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta ʼeda nana ana wawa Vetumaqana ta ana alamani baʼe: ʼEguma Ieisu kavetumaqanea, e ʼinega niʼa kavetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta wese vetumaqana nana ʼinega Yaubada eda luveifana ana veʼia luvematasabu vataya niʼa ʼewa yavulea ʼidega. \ip Ta wese Faulo Yaubada ena luvineavo ʼiuna weaqina givesimatalia ʼidia, mana me Diu ivonaya be Mosese ena luvine ana ʼabiboda ʼinega adi fata otaqa ina vetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta Faulo veʼitedi ge luvine ana matayaga ʼinega Yaubada naʼawahaqiaqiedi ta ʼesi edi vetumaqana namo ʼinega. Ta wese Faulo givesimatalia Yaubada ena nuanua me Diu ta wese mali qabu weaqidi, mana me Diu ivonaya be taudimo aqiaqidi Yaubada matanaya, mana lova Yaubada venuaʼivinedi ena tomotauyavo ʼidewana. Ta Faulo veʼita aqiaqiedi tomotau qabudi adi fata be ina vetunutunuqa Yaubada matanaya ʼeguma Ieisu ina vetumaqanea. ʼInega Faulo me Loma veʼitedi taha tuta ʼinaya me Diu taudi wese Ieisu ina ʼawahaqiaqiea tauna adi Toʼetoyavua ʼidewani. Ta daʼa taha taha adi ʼebeluʼovoa ʼidia Faulo givesimatalia tovetumaqana weaqidi maʼoda ediavo ina veilivu ʼaiqedi, ta wese veʼita aqiaqina ʼwayavia tovetumaqana edi vetofewa Yaubada ʼinaya weaqina, ta wese givesimatalia maʼoda edi toluvineavo be edi gabemaniavo ina ʼabiboda ʼaiqedi. Ta ʼwayavi ʼebeluʼovoa ʼinaya Faulo lulukaiwa enavo qabudi ʼidia, mana taudi Loma ʼinaya itoatoa, ta tauna toa luluvai ʼidiega diʼwe Guliki ʼinaya. \iot Leta gamona \io1 1:1-17 Vona lukaiwa ta leta gamona ana nuanua weaqina \io1 1:18–3:20 Tomotau qabudi luveluveifadi, ʼinega Yaubada ena luvematasabu ina lobea \io1 3:21–4:25 ʼEtoyavua ge kana lobei luvine adi ʼabiboda ʼinega ta ʼesi vetumaqana Keliso ʼinaya ʼinega \io1 5:1–8:39 ʼEguma Keliso maega kana veʼaidega ʼinega toa vauvauna ta wese yawai vataya kana lobea \io1 9:1–11:36 Yaubada ena nuanua me Isileli weaqidi mana Ieisu ge ida ʼawahaqiaqiea \io1 12:1–15:13 Tovetumaqana edi ilivu weaqina tomotau nuanidia ta wese ʼekalesia gamonaya \io1 15:14–16:27 Faulo ena vebibina ta wese ena lukaiwa enavo me Loma ʼidia \c 1 \s1 Lukaiwa Faulo ʼinega me Loma ʼidia \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Via 9:15\x* Leta baʼe yaʼa Faulo ʼiguyega yaʼwayavia waiwai ʼimia. Yaʼa Ieisu Keliso ena tofewa kavovo. Ta Yaubada ena nuanua ʼinega yavetovaletuyana, ta venuaʼivinegu be vetune ʼifoqeyegu ena Vale Aqiaqina sabi lugaihina tomotau ʼidia. \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Lom 16:25-26\x* Lova Vale Aqiaqina baʼe Yaubada vona fofofolea ena tovesimasimanayavo ʼidiega ena Buki Nugwenugweina ʼinaya. \v 3 Baʼe Vale nana Yaubada Natuna Ieisu weaqina simasimana. Tauna vetomotau mai bwaʼobwaʼoya, ta kini Deibida ena gade ʼinega viʼoi. \v 4 Ta Yaubada ena waiwaiega eda Kaiwabu Ieisu Keliso ʼaligega giveyaʼitoto ʼeviviea. Ta baʼe giveyaʼitoto nana Niboana Gwalagwalana ʼinega Yaubada veʼita aqiaqieda Ieisu vonahaqiaqi Natu Otaqina. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Via 26:16-18; Gal 2:7-9\x* Yaʼa toluveifana, ʼinega ge daluaqiaqiegu be eda vetovaletuyana, ta ʼesi Yaubada ena nuakolokolo ʼinega venuaʼivinegu be yavetovaletuyana taudi mali qabu ʼidia, ʼinega taudi wese Yaubada ina matayagea edi vetumaqana ʼinega. \v 6 Ta wese omiʼa Yaubada ena venuaʼivina ʼinega niʼa gabemi Ieisu Keliso ena tomotauyavo. \p \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Naba 6:25-26\x* Leta baʼena yaʼwayavia waiwai omiʼa egwavo ʼabaga qiduana Loma ʼinaya otoatoa weaqimi. Omiʼa tovetumaqana Yaubada veyolubemi ta gabemi ena tomotauyavo. Yavevenoqi weaqimi Tamada Yaubada be eda Kaiwabu Ieisu Keliso edi veyoluba be edi nuadaumwala ina neimi. \s1 Faulo nuanuana qiduana ʼabaga Loma ana tovetumaqanayavo navayausidi \p \v 8 Egwavo, nugweta nuanuagu ena vematamagilafuyemi tomotau qabudi Loma ena ʼebeluvine gamonaya emi vetumaqana Ieisu Keliso ʼinaya weaqina niʼa ialamani aqiaqiea. ʼInega yalulukaiwa qiduana Yaubada ʼinaya omiʼa ʼaidega ʼaidega weaqimi. Agu fata be baʼe ʼidewani ena lukaiwa ʼaiqa Yaubada ʼinaya Ieisu ena viaqa ʼidaya weaqina. \v 9 Tuta qabuna Yaubada weaqina giwaligu qabuna ʼinega yafewafewa. Ta egu fewa nana ʼinaya tomotau qabudi yalulugaihi ʼidia Natuna Ieisu Keliso Valena Aqiaqina weaqina. Ta Yaubada niʼa alamani aqiaqiea yaʼa ʼaubena ta wese velovana ʼidia yavevenoqi ʼinaya weaqimi. \p \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Via 19:21; Lom 15:23\x* Tuta qabuna yavevenoqi waiwai Yaubada ʼinaya ʼeguma nahawafela be ʼeda nasiwaʼea weaqigu ʼinega ena wai sabi ʼitami. \v 11 Mana egu vayausa ʼinaya nuanuagu be Niboana Gwalagwalana ʼinega ena iulemi. Ta iula nana ʼinega ana fata ona vewaiwai eda Kaiwabu ʼinaya. \v 12 Nuanuagu qiduana ena vona iulemi be ʼinega emi vetumaqana navewaiwai, ta yaʼa wese nuanuagu ena vewaiwai omiʼa emi vetumaqana ʼinega. E baʼe ʼinega omiʼa be yaʼa kana veiuiula. \p \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Via 19:21\x* Egwavo, ona alamani aqiaqiea lova yaʼa nuanuagu qiduana eda vayausimi, ta ge agu fata mana vaina yoqona yalobedi ana laba baʼe ʼitagana. Ta niʼa ʼeyavuigu, ʼinega nuanuagu ena wai ena ʼitemi ta ena fewa nuanimia, be yaqisa vuaqa aqiaqina naʼifoqe, ʼidewani lova yafewa ʼaiqa mali qabu nuanidia. \v 14 Yaʼa agu veyoveyoa Yaubada ʼinega yaʼewea, ʼinega Valena Aqiaqina eda tomotauyavo me Diu ta wese taudi mali qabu ʼidia yaneineidi, ta wese taudi toalamani be tovemwage ʼidia. \v 15 ʼInega wese nuanuagu agona ena wai ʼimia ʼabaga Loma ʼinaya, ta Yaubada Valena Aqiaqina ena lugaihiea ʼimia. \p \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Mk 8:38; 1Kol 1:18-24; Via 13:46\x* Yaʼa ge eda iniyauyau Ieisu Keliso Valena Aqiaqina weaqina, ta ʼesi me egu giwalifatu yalulugaihiea, mana Vale nana Yaubada ena waiwai veʼitayea, ʼinega ana fata tomeqabu Vale nana ivetumaqanea e taudi ʼetoyavua ina lobea Yaubada ena luvematasabu ʼinega — taudi me Diu ta wese taudi mali qabu. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Lom 3:21-22; Aba 2:4\x* Ta baʼe Vale nana veveʼiteda maʼoda Yaubada ena viaqa ʼinega niʼau givetunutunuqida matanaya. Ta baʼe vetunuqa nana ana avutugu vetumaqana, mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada vonaya, “Togama niʼa yahawatunutunuqea, e tauna ena vetumaqana ʼiguya ʼinega natoa vataya.” \s1 Yaubada ena gamosoala ilivu luveifana weaqina \p \v 18 Ta Yaubada ena gamosoala mahalega giveʼifoqeyea toveilivu veifa be tovekwavakwava ʼidia. Taudi edi vekwavakwava ʼinega nuanuadi Yaubada ena vona ina ʼwaivea mali tomotau ʼidiega. \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Via 14:15-17; 17:24-28\x* Taudi toluveifa diavona Yaubada niʼa ialamani aqiaqiea, mana Yaubada taunega alamani nana niʼa aʼuya nuadia. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Iob 12:7-9; Same 19:1\x* Mana kuyavata qabudi adi ʼivaʼavaʼata ʼunu ʼinega tomotau qabudi Yaubada ena waiwai ʼenoʼeno vatayana be wese yawaina aqiaqi otaqina niʼa iʼitedi. Ta wese ena viaqayavo ʼidiega taunega veʼitayea vonigo tauna vonahaqiaqi Yaubada. ʼInega ge taha toga ana fata Yaubada navegeqei ta navonaya, “Yaʼa ge eda alamania vonigo Yaubada toatoa.” \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Efe 4:17-18\x* Vonahaqiaqi, tomotau niʼa ialamania Yaubada toatoa, ta ge nuanuadi ina awatuboi nage ina lukaiwa ʼinaya ena viaqayavo weaqidi. Ta ʼesi taudiega edi vekwavakwava ʼinega inuanua veifa Yaubada weaqina. Ta edi nuanua diavona ʼidiega taudiega igivenuavoqanidi, ta wese ge adi fata ilivu simasimatalidi ina viaqidi. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Iel 10:14; 1Kol 1:20\x* Taudiega isimana tomotau ʼidia vonigo taudi toalamani qiduadi, ta ʼesi ivekwavakwava otaqa. \v 23 \x * \xo 1:23 \xt Luve 4:15-19; Same 106:20\x* Ta wese ge nuadi Yaubada aqiaqi otaqina ta toatoa vatayana ina awatuboi, ta ʼesi tokwalui dayadayaqidi adi ʼita kavona tomotau otaqa be, manuqa be, yubai ta wese mwata iawahawatubodi. \p \v 24 ʼInega Yaubada awafeledi be taudiega edi nuanua ina viaqidi. ʼInega ilivu iniyauyau ʼavana edi nuanua luveifadi ʼidiega iviaqidi ʼidewani velamoʼeno kavokavovo. Ta baʼe ilivu diavona ʼidiega taudiega ʼwafidi igivebwavuya. \v 25 Ta tolaʼai niʼa ialamania Yaubada weaqina ge nuadi ina vetumaqanei, ta ʼesi taudiega edi vetumaqana iaʼuya uʼava ʼinaya. Ta baʼe ʼinega iawahawatubo Yaubada ena viaqayavo ʼidia, ta Toviaqa nana ge ida awatuboya. Luaqiaqieda be tauna kana awatuboya tuta vataya ʼidia. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani. \p \v 26 Baʼe ʼiuna ʼinega Yaubada awafeledi edi ilivu iniyauyau ʼavadi ʼidia. ʼInega vivine ʼeno ana luvine aqiaqina inogea ta ge nuadi ʼoloto maega ina ʼeno, ta ʼesi vivine ediavo maega ivelamoʼeno kavokavovo. \v 27 \x * \xo 1:27 \xt Luvi 18:22; 20:13; 1Kol 6:9\x* Ta wese ʼoloto ʼidewani ge nuadi vivine maega ina ʼeno, ta ʼesi nuanuadi qiduana ʼoloto ediavo maega ilivu iniyauyau ʼavana ina viaqidi. Ta baʼe ilivu diavona ʼidiega taudiega iveveilaqeyedi, mana ilivu nana ana veʼia luvematasabu qiduana. \p \v 28 Ta tuta nana edi alamani Yaubada weaqina inogea, e ʼinega Yaubada awafeledi be edi nuanua luveifadi ina viaqidi. Ta baʼe ilivu diavona ge taha toga daluaqiaqiei be naviaqi Yaubada matanaya, ta taudi tua iviaviaqidi. \v 29 Tuta qabuna ilivu luveluveifadi iviaviaqidi, ʼidewani ilivu kwavakwavana be, vemanuguba be, veʼidiʼidi be, veʼifiʼifi be, luveʼaliga be, vedavi be, suluva be, awagila ta wese vevonavona tomotau weaqidi. \v 30 Ta wese tomotau iʼawaluveifedi be, Yaubada ivevoalanea be, tomotau iawawebuiedi be, taudiega igivaneyedi ta wese igagasa. Tuta qabuna ʼeda taha taha ilivu luveifana weaqina isalisalia, ta tamadiavo be inadiavo ge ida matayagedi. \v 31 Taudi ge ida nuanua tolaʼai aqiaqina nage tolaʼai luveifana. Ta ge taha edi vetumaqanamo be, ge taha nuakolokolo ʼidia daʼenoʼeno, ta wese ge taha nuataqo ʼidia daʼenoʼeno. \v 32 Taudi niʼa ialamani aqiaqiea Yaubada ena luvematasabu baʼe ilivu diavona adi viaqa weaqidi, ta tua tuta qabuna iviaviaqidi. Ta wese nuanuadi mali tomotau ilivu diavona ina viaqidi ʼinega ivonedia, “Ei emavo, omiʼa wese baʼe yani diavona ona viaqidi!” \c 2 \s1 Yaubada ena luvine ilivu luveifadi weaqidi \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Md 7:1-2; Ion 8:7\x* Nage ona vonaya, “Baʼe tomotau diavona luveifa otaqidi!” Ta yavonemi omiʼa me Diu wese emi luveifana taudi ʼidewana, ʼinega ge taha toga ʼimiega navonaya, “Yaʼa baʼe ilivu diavona ge eda alamania vonigo luveifadi.” ʼInega tuta nana ovonaya vonigo mali qabu toluveifadi luaqiaqiedi be luvematasabu qiduana ina lobea Yaubada ʼinega, e ʼinega omiʼa ʼidewani taumiega ami luvematasabu Yaubada ʼinega oveveʼifoqeyea ʼimia, mana omiʼa wese baʼe yani diavona oviaviaqidi. \v 2 Niʼa kahalamani aqiaqiea vonigo Yaubada ena luvine tunutunuqina ʼinega baʼe ilivu diavona adi toviaqayavo naluvematasabudi. \v 3 Nage omiʼa onuaia be vonigo Yaubada mali tomotau edi ilivu luveifana weaqina naluvematasabudi, ta omiʼa gebu, waisa? \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Efe 1:7; 2Fit 3:15\x* Ana ʼita nawale nuami ge daʼeqaʼuya Yaubada ena nuakolokolo be ena bibitaqo qiduana ʼimia weaqina, waisa? Nage ge oda alamania baʼe nuakolokolo nana ʼinega nuanuana ona nuagivila emi ilivu luveifana ʼidiega, be ʼinega naʼetoyavuimi. \p \v 5-6 \x * \xo 2:5-6 \xt Same 62:12; Vos 24:12; Md 16:27; 2Kol 5:10\x* Ta omiʼa emi vedeba ʼiʼwana ʼinega ge nuanuami be ona nuagivila. ʼInega taumiega ami luvematasabu qiduana weaqina oluluveaqea. Mana nawale luvine ana ʼaubena qiduana ʼinaya Yaubada tauna bwaʼobwaʼo ana Toluvine “tomotau qabuda naluvineda eda viaqayavo ʼidiega”. \v 7 Vaidi tomotau tuta qabuna ilivu aqiaqidi iviaviaqidi, ta ivetafeʼwa waiwai, mana nuanuadi ʼamayaba be awatubo ina lobea Yaubada ʼinega. Ta wese yawai vataya isalisalia. E baʼe tomotau diavona nawale ʼaubena nana ʼinaya Yaubada toa vataya naneidi. \v 8 \x * \xo 2:8 \xt 2Te 1:8\x* Ta wese vaidi tomotau tuta qabuna taudiega weaqidi inuanua. Taudi Yaubada ena ilivu tunutunuqina ana ʼeda inogenogea ta tuta qabuna ilivu luveifadi iviaviaqidi. E baʼe tomotau diavona nawale Yaubada ena gamosoala qiduana ʼinega naluvematasabudi. \v 9 ʼInega toluveifa diavona visiqa ta wese veilaqe qiduana ina lobea. Vonahaqiaqi, baʼe luvematasabu diavona ina maduʼifoqe me Diu ʼidia, ta wese taudi mali qabu ʼidia. \v 10 Ta ilivu aqiaqidi adi toviaqayavo ʼamayaba be awatubo ta wese nuadaumwala ina lobea Yaubada ʼinega. Vonahaqiaqi, veʼia aqiaqi otaqina baʼe namaduʼifoqe me Diu ʼidia, ta wese taudi mali qabu ʼidia, \v 11 mana Yaubada tomotau qabudi luvine ʼaideganega naluvinedi edi viaqayavo aqiaqidi be luveifadi ʼidiega. Vonahaqiaqi, luvine ʼaideganega tomotau ʼenaʼenaʼidi be wese tomotau kavokavovo naluvinedi. \p \v 12 Vonahaqiaqi, Yaubada me Diu naluvematasabudi mana Mosese ena luvine ʼenoʼeno ʼidia, ta tua ilivu luveifana iviaviaqidi. Ta taudi mali qabu luvine nana ge daʼenoʼeno ʼidia wese naluvematasabudi, mana ilivu luveifana iviaviaqidi. \v 13 Yaubada ana fata baʼe yani diavona naviaqia tomotau ʼidia, mana ge taha toga ana fata navetunutunuqa Yaubada matanaya luvine ana noqola ʼinega. Ta ʼesi tomeqabu luvine nana ivelumatamatayagea, e taudi Yaubada nahawatunutunuqedi. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Via 10:35\x* Vonahaqiaqi, Yaubada ena luvine ge daʼenoʼeno taudi ge me Diu ʼidia, ta tua taudi wese luvine nana imatamatayagea, mana tomotau adi viaqa ʼunu ʼinega Yaubada nuanua aqiaqina aʼuya nuadia, ʼinega niʼa ialamani aqiaqiea tolaʼai aqiaqina be tolaʼai luveifana. \v 15 Ta edi viaqayavo ʼidiega iveʼitayea vonigo Yaubada ena luvine ana ʼabiboda weaqina nuadia ʼenoʼeno, mana viaqa diavona ʼidiega adi fata edi nuanua ʼinega veʼewa ina lutonovia ta wese ʼawahaqiaqi ina lutonovia. \v 16 ʼInega kana alamani aqiaqiea, baʼe yani nana nawale naʼifoqe luvine qiduana ana ʼaubena ʼinaya, ta ʼaubena nana ʼinaya Yaubada Natuna Ieisu Keliso luvine be waiwai naneia, ʼinega tomotau qabuda eda viaqayavo ʼwaiʼwaividi weaqidi naluvineda. ʼInega baʼe valena aqiaqina ʼiguyega ona noqola aqiaqiea. \s1 Me Diu ta Yaubada ena luvine weaqina \p \v 17 Wese taha yani weaqina nuanuagu ena ʼwayavia ʼimia. Taumiega ovonaya, “Imaʼa me Diu.” Ta Mosese ena Luvine ʼinaya otunutunuvahala ami ʼetoyavua weaqina, ta ovonaya vonigo niʼa oveiaiana Yaubada maega. Ta wese ovona vane vonigo yani qabuna aqiaqi otaqina omiʼa ta Yaubada nuanimia. \v 18 Vonahaqiaqi, omiʼa ovonaya be Yaubada ena nuanua niʼau oda alamania, ta wese ovonaya vonigo omiʼa tolaʼai aqiaqina be tolaʼai luveifana niʼau oalamania, mana omiʼa Yaubada ena luvine tubumiavo niʼau iveʼitemi. \v 19 Ta wese taumiega ovonaya vonigo omiʼa ami fata otaqa taudi mali qabu ona vanugwetedi be ʼinega Yaubada ena nuanua ina alamania. Ta wese ovonaya vonigo omiʼa ami fata Yaubada ena ʼeda simasimatalina ona veʼitayea totoa velovelovana ʼidia. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt 2Tim 3:5\x* Omiʼa ovonaya vonigo taudi mali qabu Yaubada ena nuanuayavo ge ida alamanidi ta ami fata ona vebibinidi, ta wese ovonaya vonigo taudi mali qabu kavona gogama ge taha edi alamanimo, ʼinega nuanuami ona veʼitedi Yaubada weaqina. Emi vona diavona adi ʼiu baʼe ʼidewani, mana omiʼa taumiega onuaia vonigo Yaubada ena luvine ana alamani be ana aqiaqi qabuna niʼa oalamani aqiaqiea. \p \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Md 23:3-4\x* Vonahaqiaqi, omiʼa taudi mali qabu oveveʼitedi Yaubada ena luvine weaqina, ta tolaʼai weaqina taumiega ge oda veʼitemi? Ta emi lugaihi ʼinaya ovonedi ovonaya, “Ge ona vanawala!” Ta tolaʼai weaqina omiʼa wese ovanavanawala? \v 22 Ta wese ovonedia, “Ge ona luabu!” Ta tolaʼai weaqina omiʼa taumiega luabu ilivuna oviaviaqia, waisa? Omiʼa ovonedia, “Ge ona iwaʼodu tokwalui ʼidia!” Ta tolaʼai weaqina omiʼa mali qabu edi vanue tafwalolo ʼidia olugulugu ta vanue nana ana ʼebeiwaʼoduyavo ovanavanawalidi ta ovevegimwaneyedi? \v 23 Omiʼa ogagasa wawasai Yaubada ena luvine ana alamani weaqina. ʼInega tolaʼai weaqina omiʼa Yaubada ge oda ʼamayabea, ta ʼesi luvine diavona oqeuqeunidi? \p \v 24 \x * \xo 2:24 \xt Ais 52:5; Isi 36:22 \x* ʼInegana Buki Nugwenugweina vonaya, “Taudi mali qabu Yaubada ana wawa iʼawaluveifea omiʼa me Diu emi ilivu luveifana weaqina.” \p \v 25 Ta wese nuanuagu baʼitagana ʼwafi ana daʼa yavula weaqina ena vonemi. Omiʼa me Diu ʼoloto luvine niʼa oʼewea ʼwafi ana daʼa yavula weaqina. Baʼe daʼa nana taha ʼebeʼita vonigo omiʼa Yaubada ena tomotauyavo. Ta luvine nana ge taha ana aqiaqimo ʼeguma Yaubada ena luvine qabudi oqeuqeunidi. Mana ʼeguma luvine diavona ge ona matayagedi, e ʼinega omiʼa kavonaya ʼwafimi ge ana daʼa yavulamo. \v 26 \x * \xo 2:26 \xt Gal 5:6\x* Ta ʼeguma taudi mali qabu ʼwafidi ge ana daʼa yavulamo, ta vonahaqiaqi taudi Yaubada ena luvine qabuna imatamatayagedi, e taudi kavona be ʼwafidi ida vedaʼa ta Yaubada niʼa ʼawanatunedi. \v 27 Vonahaqiaqi, taudi mali qabu ʼwafidi ge ana daʼamo ta Yaubada ena luvine qabuna iʼabiʼabibodedi, e taudi nuakolokolo qiduana ina lobea Yaubada ʼinega, ta ʼabiboda omiʼa me Diu vevedaʼami, mana Yaubada ena luvine oalamani aqiaqiedi ta ge oda matayagedi. \p \v 28 Ge taha toga taunega navonaya, “Yaʼa Diu aqiaqi, mana tamagu be inagu taudi me Diu, ta me Diu edi ilivuyavo yaviaviaqidi, ta wese yaʼa ʼwafigu daʼadaʼana.” \v 29 \x * \xo 2:29 \xt Luve 30:6; Kol 2:11\x* Vonahaqiaqi, taha tomotau ana fata taunega nagabea Diu tomotauna ʼeguma ena nuanua qabuna niʼa veaʼugivilea Yaubada ana ʼabiboda weaqina. Ta vedaʼa aqiaqi gebu ʼwafi ana daʼa yavula ʼinega, ta ʼesi giwali ena vevauvau Yaubada Niboanina ena viaqa ʼinega. Baʼe tomotau diavona ge taha awatubo tomotau ʼidiega ina lobei, ta ʼesi Yaubada ʼinega. \c 3 \s1 Yaubada ena vona fofofola qabudi nagiveʼifoqeyedi \p \v 1 ʼInega nage vaina ʼimiega ona vonaya, “ʼEguma ʼwafi ana daʼa ʼinega ge ama fata ana veaqiaqi Yaubada matanaya, e ʼinega imaʼa me Diu tolaʼai ema aqiaqi Yaubada matanaya? Nage imaʼa me Diu ema ilivu ge taha ana aqiaqimo?” \v 2 Ta yavona aqiaqiemi, itaʼa me Diu yani qiduana Yaubada matanaya, mana ena vona qabudi maduneida. \p \v 3 Vonahaqiaqi, vaina me Diu edi vona fofofolayavo Yaubada ʼinaya iqeunidi. Ta edi qeu nana ʼinega nage ana fata Yaubada wese ena vona fofofola naqeunidi? \v 4 \x * \xo 3:4 \xt Same 51:4\x* Ge wese ana fata! Tomotau qabuda bwaʼobwaʼoya tovemeahaqila, ta Yaubada tauna Tovonahaqiaqi. ʼIdewani Buki Nugwenugweina vonaya, \q1 “Yaubada ena vona qabudi vonahaqiaqi, ta ana toveʼewayavo navewaiwai vaʼinedi ena vona ʼinega.” \p \v 5 Ta vaina tomotau ivonaya, “Ema ilivu luveifana ma ana aqiaqi, mana Yaubada ʼidiega nahawayavuima be ʼinega tomotau ena nuakolokolo ina ʼitea. E baʼe ʼinega Yaubada ge ana luaqiaqi be naluvematasabuma.” (Vonahaqiaqi, baʼe ʼidewani vaidi tomotau ivona ʼaiqa.) \v 6 Ta yavonevonemi, ge taha toga baʼe ʼidewani navona ʼaiqa! Mana Yaubada tauna Toluvine tunutunuqina, ʼinega ana fata be nawale tomotau qabuda naluvineda. \v 7 Nage wese taha toga navonaya, “Yaubada ge daluaqiaqiea be naluvematasabugu egu uʼava ʼinega, mana uʼava nana ʼinega tomotau ena luvine tunutunuqina ina ʼitea ta ina awatuboya.” \v 8 Ta ʼeguma baʼe vona diavona ona ʼawahaqiaqiedi, e ʼinega wese ona vonaya, “Ilivu luveifana ana viaqa ʼeviʼevivi yani aqiaqi otaqina!” Ta yavona aqiaqiemi, tomeqabu baʼe ʼidewani ivonavona ʼaiqa luaqiaqiedi be luvematasabu qiduana ina lobea! Ta vaidi tomotau iveveʼewegu ta ivonaya vonigo yaʼa egu lugaihi omoʼe ʼidewani. Ta edi veʼewa ʼinega luaqiaqiedi be Yaubada naluvematasabu aqiaqiedi. \s1 Ge taha toga aqiaqina \p \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Lom 1:18–2:24; 3:23\x* ʼInega maʼoda, nage itaʼa me Diu aqiaqida, ta ʼabiboda mali qabu? Gebuʼe otaqa! Mana niʼa yaveʼitemi tomotau qabuda me Diu ta wese mali qabu luveluveifada. \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Same 14:1-3; 53:1-3; Tolug 7:20\x* ʼIdewani Buki Nugwenugweina vonaya, \q1 “Ge taha tomotau tunutunuqina \q2 Yaubada matanaya, \q2 vonahaqiaqi ge taha toga. \q1 \v 11 Ge taha toga \q2 nuana daʼeqaʼu aqiaqiei \q2 Yaubada ena nuanua weaqina, \q2 ta wese ge taha toga dasalisalia \q2 Yaubada ana veiana weaqina. \q1 \v 12 Tomotau qabuda Yaubada kanogea, \q2 ta niʼa katauya gei. \q1 Ge taha toga yani aqiaqina daviaqia, \q2 ge taha toga.” \q1 \v 13 \x * \xo 3:13 \xt Same 5:9; 140:3\x* “Edi vona qabuna luveifa otaqina, \q2 kavona ʼuluma meilana \q2 davilivilia debaʼunuyega.” \q1 “Ta meadi uʼava ʼavana, \q2 ʼinega edi vona ʼidiega \q2 tomotau iveveilaqeyedi \q2 kavona be mwata veifana \q2 tomotau edi ʼebeveilaqe.” \q2 \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Same 10:7\x* “ʼAwadiega vona veʼalata \q2 be wese vona badabadana \q2 tuta qabuna ʼifoʼifoqe.” \q1 \v 15 \x * \xo 3:15 \xt Ais 59:7-8\x* “Nuanuadi qiduana tuta qabuna \q2 tomotau ina luveʼaligidi. \q2 \v 16 Ta maʼinaya itautauya giveluveifa \q2 be wese toa vitana \q2 iveveʼifoqeyea tomotau ʼidia. \q1 \v 17 Ta toadaumwala ana ilivu \q2 tomotau maega ge ida alamania.” \q2 \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Same 36:1\x* “Ta Yaubada ana ʼamayaba \q2 ge taha ʼidia daʼenoʼeno.” \p \v 19 Vonahaqiaqi, Mosese ena luvine mai itaʼa me Diu ʼidaya, ʼinega luaqiaqieda be luvine dina kana ʼabibodedi. Mana luvine diavona ʼiudi vonigo ge taha toga ana fata be ena ilivu luveifana navegeqedi Yaubada matanaya, ta wese luvine diavona ʼidiega tomotau qabuda Yaubada naluvineda. \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Same 143:2; Lom 7:7; Gal 2:16\x* Ge taha toga ana fata navetunutunuqa Yaubada matanaya luvine ana matayaga ʼinega. Mana ʼeguma luvine diavona kana alamani aqiaqiedi, e ʼinega wese niʼa kahalamania tuta qabuna kaqeuqeunidi. \s1 Keliso ada luvematasabu ʼavalea \p \v 21 Vonahaqiaqi, ge taha toga ana fata navetunutunuqa Yaubada matanaya Mosese ena luvine ana ʼabiboda ʼinega. Ta ʼesi baʼitagana Yaubada ʼeda vauvauna niʼa veʼiteda eda vetunutunuqa weaqina. E baʼe ʼeda nana weaqina lova Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada ena tovesimasimana isimana ʼifoqeyea. \v 22 \x * \xo 3:22 \xt Gal 2:16\x* Ta ʼeda nana ana alamani baʼe: Kana vetunutunuqa Yaubada matanaya ʼeguma Ieisu Keliso kana vetumaqanea be tauna ana fata eda luveifana qabuna naʼewa yavuledi. Yaubada ge daʼitaʼita eda viaqayavo ʼidia, nage itaʼa tomeqabu, ta ʼesi tomotau qabuda ada fata be ʼetoyavua kana lobea Ieisu ana ʼaidega ʼinega. \p \v 23 Tomotau qabuda niʼa kaluveifa otaqa, ta ge taha toga ʼidega Yaubada ena aqiaqi otaqa ana ʼetofwafwa dalobei. \v 24 \x * \xo 3:24 \xt Lom 5:1\x* Vonahaqiaqi, eda luveifana qabudi ʼidiega Yaubada niʼa awayavuida, mana tauna Tonuakolokolo, ʼinega ge dahawafeleda luvematasabu ʼinaya. Ta ʼesi Ieisu Keliso ena viaqa ʼinega ʼetoyavuida, mana Ieisu nana eda luveifana qabuna niʼa ʼewa yavuledi. \v 25-26 Vonahaqiaqi, Yaubada Ieisu vetunei mai ʼidaya eda luveifana sabi ʼavalana. Ta baʼe ʼinega Yaubada ena gamosoala tomotau eda ilivu luveifana weaqina giveluaʼuya. ʼEguma kana vetumaqanea Ieisu sulalina ena inoqa ʼinega yawaina vegubayea weaqida, e ʼinega kana vetunutunuqa Yaubada matanaya. Lova Yaubada ena bibitaqo ʼinega tomotau edi ilivu luveifana weaqina ge daluvematasabudi, ta baʼe ʼitagana ena luvine tunutunuqina ʼinega tomotau eda luveifana ge naveyani kavokavovoyei lova ʼidewani. ʼInega Natuna vetunei mai eda luveifana sabi ʼavalana, ta tomeqabu Ieisu niʼa ivetumaqanea, e wese Yaubada ʼawatunutunuqedi. \p \v 27 ʼInega nage itaʼa ada fata be taudega kana vonavane ada ʼetoyavua ana ʼewa weaqina? Gebuʼe otaqa! Mana ʼetoyavua nana ge kana lobei itaʼa eda viaqa aqiaqidi ʼidiega, ta ʼesi eda vetumaqana Ieisu ʼinaya ʼinega. \v 28 E ʼinega niʼa kavetunutunuqa Yaubada matanaya eda vetumaqana ʼinega, ta gebu luvine adi ʼabiboda ʼinega, mana ge taha toga ana fata luvine qabudi naʼabiboda aqiaqiedi. \p \v 29 \x * \xo 3:29 \xt Lom 10:12\x* Ana ʼita nage ge oda alamania Yaubada ge itaʼa me Diu ada ʼaidega eda Yaubada, ta ʼesi taudi mali qabu wese edi Yaubada. \v 30 \x * \xo 3:30 \xt Luve 6:4; Gal 3:20\x* Vonahaqiaqi, Yaubada ana ʼaidega otaqa, ta wese ʼeda ʼaidega otaqina ʼinega naʼawahaqiaqieda. Yaubada taunega tomotau qabuda itaʼa me Diu ta wese taudi mali qabu gigivetunuqida matanaya eda vetumaqana Ieisu ʼinaya ʼinega. \v 31 \x * \xo 3:31 \xt Md 5:17\x* Ta maʼoda, ʼeguma vetumaqana Ieisu ʼinaya yani qiduana ada ʼetoyavua weaqina, ʼinega nage luvine adi ʼabiboda kana veyani kavokavovoyedi? Gebuʼe otaqa! Ta ʼesi eda vetumaqana ʼinega luvine qabuna niʼa kagiveʼifoqe aqiaqiedi. \c 4 \s1 ʼEbevetalatutula Ebelamo weaqina \p \v 1 Egwavo, kana nuaia Ebelamo weaqina, tauna itaʼa me Diu tubuda qiduana. Ta maʼoda ʼinega Ebelamo vetunutunuqa ʼaiqa Yaubada matanaya? \v 2 Nage ena viaqa aqiaqidi ʼidiega Yaubada ʼawahaqiaqiea? Gebu! Mana ʼeguma ena viaqayavo ʼidiega davetunutunuqa Yaubada matanaya, e ʼinega ana fata be davonavane taunega weaqina. Ta Yaubada ʼinaya ge davetunutunuqa ena viaqayavo ʼidiega. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Nug 15:6; Gal 3:6\x* Buki Nugwenugweina vonaya, “Ebelamo Yaubada vetumaqanea, e baʼe ʼinega Yaubada Ebelamo ʼawahaqiaqiea ʼinega vetunutunuqa matanaya.” \v 4 Tomeqabu ifewafewa edi mane ge nei kavovo ʼinega ida ʼewedi, ta ʼesi edi fewa ʼinega veʼia nana ilobelobea. \v 5 Ta yavona aqiaqiemi, ge taha toga ana fata ena fewa ʼinega navetunutunuqa Yaubada matanaya, ta ʼesi ena vetumaqana ʼinega Yaubada naʼawahaqiaqiea. \p \v 6 Lova kini Deibida baʼe yani diavona weaqina simana tuta nana toluveifadi me edi qaiawa ivetunutunuqa Yaubada matanaya, ta toqaiawa dina ge taha yani aqiaqina ida viaqi, ta tua qaiawa nana ilobea, \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Same 32:1-2\x* ʼinega Deibida weaqidi ʼwayavia vonaya, \q1 “Tomeqabu edi luveifana \q2 Yaubada niʼa nuataqoya, \q2 ana fata ina qaiawa qiduana, \q2 mana edi luveifana \q2 niʼa awala matanega. \q1 \v 8 Vonahaqiaqi, \q2 ʼebeqaiawa qiduana \q2 tomeqabu edi luveifana weaqina \q2 ge taha veʼewa ina lobei \q2 eda Kaiwabu ʼinega.” \p \v 9 ʼInega maʼoda, nage Yaubada ena veyoluba baʼe itaʼa me Diu damo weaqida, nage mali qabu wese weaqidi? Vonahaqiaqi, veyoluba nana ge me Diu damo weaqida, ta ʼesi wese mali tomotau maega weaqida. Kana nuaia Ebelamo weaqina, mana niʼa yavonemi Yaubada Ebelamo ʼawatunutunuqea ena vetumaqana weaqina. \v 10 Ta wese kana nuaia ai tuta ʼinaya Yaubada Ebelamo ʼawatunutunuqea. Nage Ebelamo nugweta ʼwafina idaʼa yavulea, ta ʼabibodanaya Yaubada ʼawatunutunuqea, nage Yaubada maduʼawatunutunuqea, ta ʼabiboda Ebelamo ʼwafi ana daʼa lobea? Egu vetalaʼai ana alamani baʼe: Yaubada Ebelamo maduʼawahaqiaqiea, ta ʼabibodanaya ʼwafi ana daʼa ʼewea. \p \v 11 \x * \xo 4:11 \xt Nug 17:10-11\x* Ebelamo ʼabiboda ʼinaya ʼwafi ana daʼa naʼewea, ta nugweta luvine Yaubada ʼinega ʼewea daʼa nana weaqina ta vetumaqanea. Ta vetumaqana nana ʼinega Yaubada Ebelamo maduʼawatunutunuqea, ta ʼabiboda Ebelamo ilivu nana viaqia. ʼInega Ebelamo daʼa nana ʼewea kavona ʼebeʼita taha Yaubada ʼinega ena vetumaqana weaqina. ʼInega Ebelamo tauna tovetumaqanayavo ge adi daʼamo tamadi. Mana taudi wese edi vetumaqana ʼinega niʼa ivetunutunuqa Yaubada matanaya, ta ge ʼwafi ana ludaʼa ʼinega. \v 12 Ta wese Ebelamo taudi ʼwafidi daʼadaʼana tamadi. Ta ge adi fata be taudiega ina gabedi tunutunuqidi ʼeguma edi vetumaqana ge davelelelea Ebelamo ena vetumaqana ʼidewani, mana Ebelamo Yaubada maduvetumaqanea ta ʼabibodanaya vedaʼa ʼewea. \s1 Yaubada ena vona fofofola kana ʼewedi vetumaqana ʼinega \p \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Nug 17:4-6; 22:17-18; Gal 3:29\x* Vonahaqiaqi, Yaubada Ebelamo tubunavo maega vona fofofolayedi taudi bwaʼobwaʼo qabuna naneidi ina ʼabiluvinea. Ta baʼe vona fofofola nana Ebelamo ge daʼewei ena matayaga Mosese ena luvine ʼinega, mana omoʼe tuta nana ʼinaya Mosese ena luvine nawale ge daʼifoqe Yaubada ʼinega, ta ʼesi ʼewea mana Yaubada Ebelamo ʼawatunutunuqea ena vetumaqana ʼinega. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt Gal 3:18\x* ʼInega ʼeguma ovonaya vonigo Yaubada ena vona fofofolayavo taudi luvine ana tomatayaga weaqidi, ta wese onuaia vonigo taudi niʼa ivetunutunuqa Yaubada matanaya weaqidi. E ʼinega ana ʼita kavonaya be vetumaqana yani kavokavovo ʼimia, ta wese Yaubada ena vona fofofolayavo ge ana aqiaqimo. \v 15 \x * \xo 4:15 \xt Lom 3:20; 5:13\x* Ta ona nuaveʼavinia, tomeqabu itovotovoi be nuanuadi luvine ina ʼabibodedi edi veaqiaqi Yaubada matanaya weaqina, e taudi luvematasabu ina lobea. Mana ʼeguma luvine ʼenoʼeno, e ʼinega wese luvine ana toqeu itoatoa. \p \v 16 \x * \xo 4:16 \xt Gal 3:7\x* ʼInega oʼitei, ge taha vona fofofola Yaubada ʼinega daʼifoqe luvine ana ʼabiboda ʼinega, ta ʼesi vetumaqana namo ʼinega. Yaubada ena vona fofofola neida ena nei kavovo ʼinega. ʼInega ge taha tolaʼai ʼeguma itaʼa me Diu eda ilivu kana ʼabibodedi nage gebu. Ta ʼeguma eda vetumaqana Ebelamo ena vetumaqana ʼidewani, e ʼinega Yaubada ena vona fofofola kana ʼewa aqiaqiea. Mana Ebelamo tauna tovetumaqana qabudi tamadi. \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Nug 17:5\x* Ta baʼe yani nana weaqina Buki Nugwenugweina ʼinaya simana tuta nana Yaubada Ebelamo vonea vonaya, “Yaʼa yavenuaʼivineu be una vetama bwaʼobwaʼo qabuna ʼinaya bona taha taha ana tovonayavo weaqidi.” Baʼe vona nana vonayea, mana Ebelamo Yaubada vetumaqanea tauna ana fata toʼaliga nagiveyawaha ʼeviviedi, ta wese vetumaqanea be ana fata vaina yani nawale ge ida ʼifoqe naveqaeyedi kavonaya be niʼa ida ʼifoqe. \p \v 18 \x * \xo 4:18 \xt Nug 15:5\x* Vonahaqiaqi, Ebelamo niʼa vekofekofe ʼinega ena nuanua venatuna weaqina niʼa dawalili. Ta tuta nana Yaubada Ebelamo vona fofofolea be navetama tomotau qabudi weaqidi, e ʼinega Ebelamo Yaubada vetumaqanea. Ta wese Yaubada voneaya, “Eu gadeyavo ina veʼeala kavonaya be ʼwadiʼwadima mahalaya ʼidewani.” \v 19 \x * \xo 4:19 \xt Nug 17:17\x* Vonahaqiaqi, Ebelamo niʼa vekofekofe otaqa ta ena waiwai gumwala, mana yaʼwala anidedi (100) niʼa lobea. Ta wese moqanena Sela niʼa igagala. Ta tua, Ebelamo ena vetumaqana Yaubada ʼinaya ge dadawalili. \v 20 Ta wese Ebelamo ge davenuana magilafu Yaubada ena vona fofofola ʼinaya weaqina, ta ʼesi ena vetumaqana vewaiwai otaqa. ʼInega Ebelamo Yaubada awatuboya vona fofofola nana weaqina. \v 21 ʼInega Ebelamo taunega vonaya, “Yahalamani aqiaqiea, ʼeguma Yaubada taha yani weaqina navona fofofolayea, e ʼinega ana fata otaqa be yani nana naviaqia.” \v 22 \x * \xo 4:22 \xt Nug 15:6\x* Ta Ebelamo ena vetumaqana weaqina Yaubada ʼawahaqiaqiea be ʼinega vetunutunuqa matanaya. \p \v 23 Ta baʼe vetunutunuqa nana ge Ebelamo ana ʼaidega ana fata be nalobei, \v 24 ta ʼesi itaʼa wese ʼeguma Yaubada kana vetumaqanea tauna Ieisu Keliso eda Kaiwabu giveyaʼitotoya ʼaligega, e ʼinega Yaubada naʼawatunutunuqeda. \v 25 \x * \xo 4:25 \xt Ais 53:4-5\x* Ieisu taunega awafelea ʼaliga ʼinaya itaʼa eda luveifana adi nuataqo weaqina, ta ʼabibodanaya Yaubada giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega, mana nuanuana naveʼiteda Natuna ena ʼaliga ʼinega ana fata be eda luveifana qabuna naʼewa yavuledi. Ta baʼe ʼinega Yaubada ana fata naʼawatunutunuqeda. \c 5 \s1 Vetumaqana vuaqina qaiawa \p \v 1 Vonahaqiaqi, niʼa kahalamania vonigo Yaubada ʼawatunutunuqeda eda vetumaqana ʼinaya weaqina, ʼinega toadaumwala aqiaqi otaqina niʼa kaloba ʼeviviea tauna maega eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena viaqa ʼinega. \v 2 Eda vetumaqana ʼinega Ieisu mieda Yaubada ena nuakolokolo qidua vaʼinena ʼinaya. Ta baʼitagana baʼe nuakolokolo nana niʼa kalulutonovia eda toa ʼinaya. ʼInega luaqiaqieda be me eda qaiawa kana luʼita vane eda toa weaqina Yaubada aqiaqi otaqina maega, mana tuta maimai ʼinaya ena aqiaqi nana gamonaya kana toa. \p \v 3 \x * \xo 5:3 \xt Iem 1:2-3; 1Fit 1:5-7\x* Ta wese ana fata be kana qaiawa tuta nana vita kana lobedi eda vetumaqana Ieisu ʼinaya weaqina. Baʼe vita diavona yani aqiaqina weaqida, mana ʼidiega bibitaqo ana ilivu kana alamani aqiaqiea. \v 4 Ta bibitaqo nana ana ilivu ʼinega eda vetumaqana ge nadawalili ta ʼesi kana tovoloʼiʼita. Ta tovoloʼiʼita nana eda luʼita vane ada ʼetoyavua weaqina nagivewaiwaiea, ta baʼe ʼinega Yaubada naʼawahaqiaqieda. \v 5 Ta baʼe luʼita vane nana ge wese ana fata nagivenuaviteda, mana Yaubada ena veyoluba qiduana ʼidaya niʼa kahalamani aqiaqiea Niboana Gwalagwalana ʼinega. Mana tuta nana Niboanina Gwalagwalana neida ʼinega nuada ʼeqaʼuya ena veyoluba qidua vaʼinena ʼidaya weaqina. \p \v 6 Lova yoqoyoqonida katoatoa be ge ada iulamo eda luveifana weaqina. Ta baʼe tuta nana ʼinaya Keliso ʼifoqe mai ta itaʼa toluveifada weaqida ʼaliga. \v 7 Ge taha toga nuanuana be yawaina nahawafelei ta naʼaliga taha tomotau aqiaqina weaqina. Ta ana fata taha toga nuanuana yawaina nahawafelei be naʼaliga taha tomotau aqiaqi otaqina weaqina. \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Ion 3:16; 1Ion 4:10\x* Ta ʼesi Yaubada ena veyoluba qiduana veʼiteda mana Natuna Keliso vetunei mai ʼaliga weaqida tuta nana itaʼa nawale luveifada katoatoa. \p \v 9 \x * \xo 5:9 \xt Lom 1:18; 2:5; Efe 2:3-5\x* Ta itaʼa niʼa kavetunutunuqa Yaubada matanaya Keliso sulalinega, ʼinega kahalamani aqiaqiea nawale naʼetoyavuida Yaubada ena luvematasabu ʼinega! \v 10 Lova itaʼa Yaubada kavevoalanea eda luveifana ʼinega. Ta Natuna ena ʼaliga ʼinega veiana ʼevivieda. ʼInega kahalamani aqiaqiea nawale naʼetoyavuida luvematasabu vataya ʼinega, mana mayawaina toatoa. \v 11 ʼInega baʼitagana kana qaiawa qiduana eda veiaiana aqiaqina be vauvauna Yaubada maega weaqina, mana eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena viaqa qabuna ʼidiega niʼa kaveiaiana aqiaqi Yaubada maega. \s1 Adama ena viaqa ta wese Keliso ena viaqa \p \v 12 \x * \xo 5:12 \xt Nug 3:6; Lom 6:23\x* Tuta nana Adama luveifana maduviaqia, ʼinega ʼabibodanaya baʼe luveifa nana wese vaukamana tomotau qabudi ʼidia. Ta luveifa nana ʼinega wese ʼaliga ʼifoqe ʼidia, mana tomotau qabudi niʼa iluveifa. \v 13-14 \x * \xo 5:13-14 \xt Lom 4:15\x* Lova Adama ena tuta ʼinaya Yaubada luvine neia ʼaiwe ʼaidegana vuaqina ge naʼaini, ta Adama luvine nana bwegea. Ta tuta nana ʼinaya Yaubada ge taha wese luvine dahaʼui tomotau ʼidia, ʼinega ge taha luvine ida bwegei ʼidewani Adama. Ta tua taudi wese iʼaliga ʼovoa, mana luveifana iviaqidi, ʼinega ge adi fata be ʼaliga ʼinega ina dena. Tuta kuena ʼabibodanaya Ieisu Keliso mai bwaʼobwaʼoya, ʼinega ʼeguma Adama be Keliso edi viaqayavo kana giveleleqedi ta kana ʼitedi ge wese ida veʼaidega. \p \v 15 ʼOloto ʼaidegana tauna Adama ena luveifana ʼinega ʼaliga miea tomotau qabudi ʼidia, ta wese ʼoloto ʼaidegana tauna Ieisu Keliso nuataqo miea Tamana Yaubada ena nuakolokolo qiduana ʼinega. ʼInega ʼeguma kana ʼitea itaʼa eda luveifana ta Yaubada ena veyoluba qiduana ʼidaya ge ida velelelea. \v 16 Vonahaqiaqi, Yaubada ena veyoluba be Adama ena luveifana vuaqidi ge ida veʼaidega. Mana Adama ena luveifana vuaqina ʼinega tomotau qabuda ʼaliga visiqina kana lutonovia, ta Yaubada ena veyoluba qiduana ʼinega ana fata naʼawatunutunuqeda. Vonahaqiaqi, eda luveifana qiduana ʼinega luaqiaqieda be luvematasabu agona kada lobea, ta veyoluba nana ʼinega niʼa yavuida. \v 17 Ta baʼe Adama nana ena luveifana ʼinega ʼaliga ena waiwai ʼifoqe tomotau ʼidaya ta luvineda, ta ge taha toga ana fata ʼaliga nana ʼinega nadena. Ta baʼitagana tomeqabu Yaubada ena nuakolokolo aqiaqi otaqina ʼinega niʼa ivetunutunuqa matanaya, e taudi adi fata ilivu luveifana ta wese ʼaliga ina vewaiwai vaʼinedi tomotau ʼaidegana ena viaqa aqiaqina ʼinega, e tauna ana wawa Ieisu Keliso. \p \v 18 \x * \xo 5:18 \xt 1Kol 15:22\x* Vonahaqiaqi, Adama ena luveifana ʼaidegana ʼinega luvematasabu miea tomotau qabuda ʼidaya, ta Keliso ena viaqa ʼaidegana aqiaqi otaqina ʼinega Yaubada ana fata be tomotau qabuda naʼawatunutunuqeda matanaya, ta wese ana fata viaqa nana ʼinega yawai vataya kana ʼewea. \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Ais 53:11\x* Tomotau ʼaidegana Yaubada ena luvine ge damatayagei ʼinega tauna ena noga ʼinega tomotau qabuda luveifana kafida. Ta wese taha ʼoloto ena matayaga ʼinega ana fata be tomotau qabuda kana vetunutunuqa Yaubada matanaya. \p \v 20 Yaubada ena luvine tomotau neida be yaqisa nuada naʼeqaʼuya ta eda luveifana qiduana taudega kana ʼita lobea. Ta eda luveifana ge daluaʼu, ta ʼesi veveʼenaʼi. Ta tuta nana Yaubada eda luveifana ʼitea veveʼenaʼi, e ʼinega ena nuakolokolo weaqida wese veʼenaʼi vaʼine. \v 21 \x * \xo 5:21 \xt Lom 6:23\x* Lova ilivu luveifana tomotau qabudi ʼabiluvinedi miedi ʼaliga ʼinaya, ta baʼitagana Yaubada ena nuakolokolo aqiaqi otaqina ʼabiʼabiluvinedi. E baʼe nuakolokolo nana ʼinega niʼa kavetunutunuqa Yaubada matanaya, ta vetunutunuqa nana ʼinega yawai vataya kana lobea eda Kaiwabu Ieisu Keliso ʼinega. \c 6 \s1 Ieisu luveifana ena waiwai luveawalia \p \v 1 Nage taha toga ʼimiega navonaya, “Tuta qabuna luveifana kana viaviaqidi be yaqisa Yaubada ena nuataqo be wese ena nuakolokolo qiduana naneida.” \v 2 Ta yavona ʼeviviemi, gebuʼe otaqa! Mana itaʼa tovetumaqana eda nuanua luveifadi niʼa kanogedi, ʼinega ge daluaqiaqieda be luveifa diavona kana viaqa ʼeviviedi lova ʼidewani. \v 3 \x * \xo 6:3 \xt Gal 3:27\x* Nuanuagu ona alamania lova tuta nana kaveʼale vetumaqana be kababitaiso Ieisu Keliso ʼinaya sabi veʼaidega maega, e ʼinega wese kavonaya be kada ʼaliga tauna maega. \v 4 \x * \xo 6:4 \xt Kol 2:12\x* Mana babitaiso nana ʼinega kavona kada ʼaliga be wese kavona taudega kada tavunida Keliso maega. Ta Tamana ena waiwai aqiaqi otaqina ʼinega giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega. ʼInega itaʼa wese toa vauvauna ʼinaya katoatoa. \v 5 Ieisu toa vauvauna lobea Yaubada ʼinega tuta nana ʼaliga ʼetoluai ʼinaya, mana ʼaliga nana ʼabibodanaya Yaubada giveyaʼitoto ʼeviviea. ʼInega itaʼa wese nagiveyaʼitoto ʼevivieda toa vauvauna ʼinaya, mana niʼa kaveʼaidega Ieisu maega ena ʼaliga ʼinega. \p \v 6 \x * \xo 6:6 \xt Gal 5:24\x* Kana nuaveʼavinia tuta nana Ieisu itutuveʼewea ʼetoluai ʼinaya, e ʼinega kavona itaʼa wese eda ilivu nugwenugweina Yaubada tutuveʼewea Natuna maega be yaqisa eda nuanua luveifana ena waiwai nahawala ʼidega. ʼInega baʼitagana itaʼa yavuyavuida be luveifana ge wese ana fata naluvineda. \v 7 Mana niʼa kahalamania ilivu luveifana ge ana fata be tomotau ʼaliʼaligidi naʼabiluvinedi. ʼInega itaʼa yavuyavuida eda ilivu luveifana ʼidiega, mana kavonaya be kada ʼaliga Ieisu maega. \v 8 Ta ʼeguma niʼa kaʼaliga Keliso maega, e ʼinega kavetumaqana aqiaqiea nawale mayawaida tauna maega toa vauvauna kana lobea. \v 9 Baʼe yani diavona kahalamani aqiaqiedi, mana Keliso yaʼitoto ʼevivi ʼaligega, ta ge wese ana fata naʼaliga ʼevivi. Vonahaqiaqi, ʼaliga ena waiwai ge wese ana fata be naʼabiluvinei. \v 10 Keliso tuta ʼaidegana ʼaliga tomotau eda ilivu luveifana weaqidi. Ta ʼaliga nana ʼinega ilivu diavona vewaiwai vaʼinedi. Ta baʼe ʼitagana mayawaina toatoa Tamana Yaubada ana awatubo sabi giveʼenaʼina. \v 11 \x * \xo 6:11 \xt 2Kol 5:15; Gal 2:19\x* ʼInega omiʼa wese taumi weaqimi ona nuanua kavonaya be niʼa oda ʼaliga ilivu luveifana ʼidiega, ta ʼesi mayawaimi Yaubada maega otoatoa ana awatubo weaqina Ieisu Keliso ena viaqa ʼinega. \p \v 12 \x * \xo 6:12 \xt Nug 4:7\x* ʼInega ge ona awafelemi nuanua luveifana adi viaqa ʼidia, mana ʼeguma luveifa nana ona viaqia, e ʼinega wese luveifa diavona ina ʼabiluvinemi. Ta ona nuaveʼavinia ʼwafimi nawale ina ʼaliga, ta niboanimi ge ina ʼaliga. \v 13 \x * \xo 6:13 \xt Lom 12:1\x* Ge taha ʼwafimi duʼunavo ona awafeledi be ina vetoiula ilivu luveifana ana viaqayavo ʼidia. Ta ʼesi taumiega ona veʼineiemi Yaubada ʼinaya, mana yawai vauvauna niʼa neimi. ʼInega ʼwafimi duʼunavo qabudi ona awafeledi be ina vetofewa Yaubada ʼinaya viaqa tunutunuqidi be aqiaqidi weaqidi. \v 14 \x * \xo 6:14 \xt 1Ion 3:6\x* Vonahaqiaqi, omiʼa baʼitagana luveifana ge daʼabiluvinemi, mana omiʼa ge luvine ena waiwai ʼayanaya oda toatoa ami ʼetoyavua weaqina. Ta ʼesi omiʼa Yaubada ena nuakolokolo ʼinega yavuyavuimi otoatoa. \s1 Yaubada ʼinaya kana vetofewa \p \v 15 Niʼa yaveʼitemi Yaubada ena nuakolokolo ʼinega niʼa yavuida luvine ana ʼabiboda ʼinega. Ta nage taha toga ʼimiega una vonaya, “ʼEguma Yaubada niʼa yavuida luvine ana ʼabiboda ʼinega, e ʼinega nage ana fata be luveifana kana viaqa ʼeviʼeviviedi?” Ta yavona aqiaqiemi, gebu. Ge wese ʼidewani ona nuanua ʼaiqa! \v 16 \x * \xo 6:16 \xt Ion 8:34; 2Fit 2:19\x* Ta ʼesi nuanuagu ona alamani aqiaqiea ʼeguma toyani nuanuami be ona ʼabibodea, e ʼinega yani nana navetovanugweta ʼimia, waisa? ʼInega ʼeguma luveifana ona matayagea, e ʼinega Yaubada maega ge ana fata be ona toa vataya. Ta ʼeguma Yaubada ona matayagea, e ʼinega naʼawahaqiaqiemi be ilivu tunutunuqina ana ʼeda ʼinaya ona tauya. \v 17 Ta yalulukaiwa qiduana Yaubada ʼinaya, mana lova omiʼa luveifana luvinemi, ta ʼabibodanaya veʼita aqiaqi otaqina Ieisu weaqina oʼewea, ta veʼita nana emi nuanua qabuna ʼinega oʼawahaqiaqiea ta omatayagea. \v 18 Ta baʼe matayaga nana ʼinega ʼetoyavua niʼa olobea luveifana ena waiwai ʼinega, ta baʼitagana niʼa ovetofewa emi Kaiwabu vauvauna weaqina, ʼinega Yaubada ena ilivu tunutunuqina ana ʼeda ʼinaya otautauya. \p \v 19 Egu veʼita baʼe yagigivesimatalia ʼimia taudi tofewa be wese kaiwabu edi ilivu ʼinega, mana veʼita diavona adi alamani tufwana meaqana. Lova omiʼa ilivu bwavubwavudi be wese luvine adi qeu ʼidia taumiega oawafelemi ta ovetofewa weaqidi. Ta baʼitagana luaqiaqiemi be ilivu tunutunuqina ana Kaiwabu ona nuanua weaqina be ona vetofewa ʼinaya, be yaqisa emi toa navevunavunaqa Yaubada matanaya. \p \v 20 Vonahaqiaqi, lova ilivu luveifana ana kaiwabu ʼinaya ovetofewa, ta omoʼe tuta diavona ʼidia ge wese oda nuanua ilivu aqiaqidi adi viaqa weaqidi. \v 21 Ta baʼe ilivu diavona adi veʼia tolaʼai? Vonahaqiaqi, adi veʼia ge taha yani aqiaqina, waisa? ʼInega baʼitagana oiniyauyau baʼe ilivu diavona oviaqidi weaqidi, mana adi toviaqayavo luvematasabu vataya ina lobea. \v 22 Ta baʼitagana Yaubada niʼa ʼetoyavuimi ilivu luveifana ena waiwai ʼinega, e ʼinega niʼa ovetofewa kavovo tauna weaqina. Ta wese baʼe ʼitagana ilivu simasimatalina ana ʼeda ʼinaya otautauya ta oviaviaqidi, ta baʼe ʼeda nana ʼinega niʼa olugu Yaubada ena qabu ʼidia ta ana veʼia yawai vataya ona ʼewea. \v 23 \x * \xo 6:23 \xt Lom 5:12,15\x* Vonahaqiaqi, ilivu luveifana ana veʼia toasiʼi vataya Yaubada ʼinega. Ta Yaubada ena nei kavovo ʼinega yawai vataya kana ʼewea, mana itaʼa niʼa kaveʼaidega eda Kaiwabu Ieisu Keliso maega. \c 7 \s1 Luvine ge wese ana fata nayoqonida \p \v 1 Omiʼa taigwavo be novugwavo, Mosese ena luvineavo niʼa oalamanidi, ʼinega wese niʼa oalamania tomotaudi adi luaqiaqi be luvine ina matayagedi, mana luvine diavona tomotau mayawai dimo weaqidi, ta ge ʼaliʼaligidi weaqidi. \v 2 Egu vona baʼena ena givesimatalia ʼimia, ona noqolia. Tuta nana taha vavine ina vaqi, e ʼinega vaqi ana luvine nakafidi moqanedi maega, mana ʼoloto nana mayawaina toatoa. Ta ʼeguma ʼoloto nana naʼaliga, e ʼinega vavine dina vaqi ana luvine ʼidiega niʼa gumwala. \v 3 Ta ʼeguma moqanedi nawale mayawaina toatoa, ta tua mali ʼoloto maega ina vaqi, e ʼinega vavine dina velamoʼeno kavokavovo ilivuna iviaviaqia. Ta ʼesi ʼeguma moqanedi naʼaliga, e ʼinega taudi vaqi ana luvine ʼinega naʼeyavuidi, be adi fata mali ʼoloto maega ina vaqi ʼevivi. Baʼe vaqi nana ge velamoʼeno kavokavovo ana ilivu ʼidewani, mana moqanedi nugwenugweina niʼa ʼaliga. \p \v 4 \x * \xo 7:4 \xt Lom 6:2,11\x* Taigwavo be novugwavo, egu vonayavo ʼiudi baʼe: Omiʼa wese ʼidewani vavine dina. Mana omiʼa kavonaya be niʼa oda ʼaliga Keliso maega ana ʼetoluai ʼinaya, e ʼinega Mosese ena luvine ena waiwai ʼayanaya ge oda toatoa, ta ʼesi niʼa ʼinega odena. Ta Yaubada Ieisu giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega, ʼinega baʼe ʼitagana Ieisu maega niʼa oveʼaidega, e ʼinega yani qabuna aqiaqina Yaubada weaqina ami fata ona viaqidi. \v 5 Lova tauda eda nuenuega katoa, ʼinega eda nuanua luveifadi iluvineda, ta nuanua diavona ʼidiega ʼwafida kagivebwavudi. Ta Yaubada ena luvine eda nuanua sitonovidi ʼinega nuanuada ilivu luveifadi kana viaqidi, e baʼe nuanua diavona ʼidiega veʼia luveifana kalobea, ta veʼia nana ana alamani baʼe: Tuta vataya ʼinaya kana toasiʼi Yaubada ʼinega. \v 6 \x * \xo 7:6 \xt Lom 8:2; 6:4\x* Ta baʼitagana yavuyavuida katoatoa luvine nana ʼinega, mana itaʼa kavonaya be kada ʼaliga Keliso maega, ʼinega luvine nana ena waiwai ge wese ana fata nakafida. ʼInega baʼitagana ada fata otaqa be kana vetofewa Yaubada weaqina. Ge lova ʼidewani Mosese ena luvine ʼwayaʼwayavina ʼinega, ta ʼesi ʼeda vauvauna ʼinega, ta baʼe ʼeda nana Yaubada Niboanina ʼinega mai. \s1 Yaubada ena Luvine ʼinega eda luveifana kahalamanidi \p \v 7 \x * \xo 7:7 \xt ʼIfo 20:17; Luve 5:21\x* Nage taha toga ʼimiega navonaya, “Maʼoda, nage Mosese ena luvine yani luveifana?” Ta yavona aqiaqiemi, ge wese ʼidewani ona nuanua ʼaiqa! Mana luvine nana ge wese luveifana, ta ʼesi luvine nana veʼitegu ilivu luveifana yani luveifa otaqina. Vonahaqiaqi, ge agu fata be egu luveifana eda alamania ʼeguma ge taha luvine daʼenoʼeno. Ta Yaubada ena luvineavo iʼenoʼeno ta taha ʼidiega vonaya, “Ge mali tomotau edi kulufa weaqina ona nuanua govaqa sabi ʼewana.” E ʼinega yahalamani aqiaqiea ilivu nana yani luveifana. \v 8 Ta tuta nana Yaubada ena luvine veʼitegu vonigo nuagovaqa ana ilivu yani luveifana, ʼinega ge eda luaʼu luveifa nana ana viaqa ʼinega, ta ʼesi egu nuanua qiduana be yani qabuna luveifana ena viaqidi. Ta ʼeguma ge taha luvine daʼenoʼeno e ʼinega luveifa nana ena waiwai ge ana fata be naluvetuvetunegu luveifana ʼinaya. \p \v 9 Lova Yaubada ena luvine adi alamani weaqina nuagu ge daʼeqaʼui, ʼinega ge wese eda nuanua egu toa weaqina. Ta ʼesi tuta nana luvine nana ana alamani yaʼewea e ʼinega nuagu ʼeqaʼuya vonigo yaʼa luvine nana niʼa yabwegea, ta Yaubada ʼinega niʼa yatoasiʼi. \v 10 Yaubada ena luvine aqiaqina ʼiuna be namiegu yawai vataya ʼinaya, ta yaʼa egu luveifana ʼinega luvine nana vetoasiʼiegu Yaubada ʼinega. \v 11 \x * \xo 7:11 \xt Nug 3:13\x* Tuta nana alamani yaʼewea Yaubada ena luvine taha weaqina vonaya, “Ge taha tomotau ena kulufa weaqina ona nuanua govaqa sabi ʼewana!” E ʼinega egu nuanua luveifana vewaiwai ta uʼavegu vonigo Yaubada ena luvineavo adi matayaga ʼinega toa vataya ena lobea. Ta ʼesi egu nuanua luveifana ana matayaga ʼinega toasiʼi vataya Yaubada ʼinega yalobea. \p \v 12 \x * \xo 7:12 \xt 1Tim 1:8\x* Ta tua, Yaubada ena luvineavo nawale gwalagwaladi be tunutunuqidi ta wese aqiaqi otaqidi. \v 13 ʼInega maʼoda, nage luvine aqiaqina ʼinega ʼaliga ana luvine yalobea? Egwavo, ge wese ʼidewani ona nuanua ʼaiqa! Ta luveifana Yaubada ena luvine aqiaqina vefewea agu luvematasabu sabi giveʼifoqena. Ta baʼe ʼinega luveifana ena ilivu luveifa otaqina kana alamani aqiaqiea, mana Yaubada ena luvine aqiaqi otaqidi vefewedi ena viaqa luveifadi weaqina. \s1 Eda vedavi luveifana maega \p \v 14 Niʼa kahalamania Mosese ena luvineavo Yaubada Niboanina ʼinega mai yani aqiaqina. ʼInega luvine nana ge taha ena luveifamo, ta ʼesi yaʼa taugu ʼiguya luveifana ʼenoʼeno. Mana luvine nana niboanida weaqina, ta yaʼa tomotau kavokavovo ʼaliʼaligigu, ʼinega luveifana ʼabiʼabiluvinegu kavona be egu kaiwabu. \v 15 \x * \xo 7:15 \xt Gal 5:17\x* Vonahaqiaqi, egu viaqayavo yaviaviaqidi ge eda alamania tolaʼai weaqina yaviaviaqidi. Mana ʼeguma yani aqiaqina nuanuagu be ena viaqia e baʼe yani nana ge eda viaqia, ta ʼesi toyani ge nuanuagu be ena viaqi, e baʼe yani nana yaviaviaqia. \v 16 Niʼa yahalamani aqiaqiea egu viaqayavo yani luveifadi. Mana tuta nana yaviaviaqidi, e ʼinega ʼabibodanaya agu lutonova ge aqiaqina Yaubada matanaya. ʼInega luvine diavona yaʼawahaqiaqiedi yani aqiaqi otaqidi weaqigu, mana iveveʼitegu yaʼa luveifagu. \v 17 Ta ge agu fata be yaʼa taugu egu nuenuega ena ʼabiluvinegu, mana luveifa nana giwaliguya ʼenoʼeno tauna vavanugwetegu ʼinega baʼe luveifa diavona yaviaviaqidi. \p \v 18 Yahalamani aqiaqiea ge taha yani aqiaqina daʼenoʼeno taugu egu nuanua ʼinaya, mana yaʼa totoa bwaʼobwaʼo. Vonahaqiaqi, nuanuagu qiduana yani aqiaqina ena viaqia, ta ge agu fata yani diavona ena giveʼifoqeyedi be ena viaqidi. \v 19 Mana nuanuagu be yani aqiaqina ena viaqia, ta ge eda viaqia. Ta wese yatohotoho waiwai be egu ilivu luveifana ena giveluaʼuya, ta ge agu fata, ta tua nawale yaviaviaqidi. \v 20 Ta ʼeguma vaina yani ge nuanuagu be ena viaqidi, ta tua nawale yaviaviaqidi, e ʼinega kavona yaʼa ge eda viaqidi, ta ʼesi luveifana ʼiguya ʼenoʼeno luluvetuvetunegu ʼinega yaviaviaqidi. \p \v 21 Ana ʼita kavona yaʼa egu toa bwaʼobwaʼoya ana luvine baʼe ʼidewani: ʼEguma nuanuagu be yani aqiaqina ena viaqia, ʼinega luveifana gigiveluaʼugu yani aqiaqidi adi viaqa ʼinega, ta ʼesi luveifana yaviaviaqia. \v 22 Yaʼa egu nuenuega ta wese giwaligu qabuna ʼinega yaqaiqaiawa qiduana Yaubada ena luvineavo weaqina. \v 23 \x * \xo 7:23 \xt Gal 5:17; 1Fit 2:11\x* Ta yahalamani aqiaqiea wese taha waiwai fewafewa ʼwafigu ʼinaya, ta baʼe waiwai nana egu nuanua vevoalanea ta vewaiwai vaʼinea, ʼinega yavetofewa kavovo luveifa nana ʼiguya ʼenoʼeno weaqina. \v 24 Aioi! Vonahaqiaqi, yaʼa niʼa yaluveifa otaqa! Nage togama ana fata be egu luveifana ʼinega naʼetoyavuigu? \v 25 \x * \xo 7:25 \xt 1Kol 15:57\x* Ta kana lukaiwa Yaubada ʼinaya, mana egu vetalaʼai ana veʼia baʼe: Ieisu Keliso eda Kaiwabu ʼinaya ʼetoyavua kana lobea. Yaʼa giwaligu qabuna ʼinega nuanuagu qiduana Yaubada ena luvine weaqina ena vetofewa, ta mana luveifana egu nuanua ʼinaya ʼenoʼeno, ʼinega luveifa nana vefewegu ena nuanua ʼinaya. \c 8 \s1 Yawai aqiaqina Yaubada Niboanina ʼinega \p \v 1 Yani qabuna niʼa yaveʼitemi eda vetunutunuqa Yaubada matanaya weaqina, ʼinega ona alamani aqiaqiea tomeqabu niʼa iveʼaidega Ieisu Keliso maega taudi ge wese luvematasabu ina lobei Yaubada ʼinega. \v 2 Baʼe vona nana vonahaqiaqi, mana Yaubada Niboanina ena waiwaiega toa vauvauna niʼa neida. Ta baʼe toa nana ʼinega yavuida ilivu luveifadi adi viaqa ʼidiega, e omoʼe ʼinega luveifana ena waiwai ge wese ana fata be navetoasiʼieda Yaubada ʼinega. \v 3 Mosese ena luvineavo Yaubada ʼinega ge adi fata be ina giveluaʼuda ilivu luveifana adi viaqa ʼidiega. Itaʼa ge ada fata be luvine diavona kana ʼabibodedi, mana ʼwafi ena nuanua kaʼabibodedi ʼinega itaʼa dawalilida. Ta Yaubada ena nuenuega mali ʼeda giveʼifoqeyea ada ʼetoyavua weaqina. ʼInega Natu Otaqina vetunei mai bwaʼobwaʼoya ta vetomotau itaʼa ʼidewani. Ta itaʼa me eda luveifana, ta tauna ge taha ena luveifamo. ʼInega Yaubada Natuna vegubayea eda luveifana weaqina, ta baʼe ʼinega luveifana ena vetoluvine ʼidaya luveawalia. \p \v 4 \x * \xo 8:4 \xt Gal 5:16,25\x* Yaubada baʼe yani diavona viaqia be yaqisa ena nuanua ena luvine weaqina ana aqiaqi naʼifoqe. Ta baʼe yani nana naʼifoqe tomeqabu Yaubada Niboanina ena nuanua iviaviaqia ʼidia, ta ge luveifana ana toviaqayavo ʼidia. \v 5 Tomeqabu viaqa luveifana ʼabiʼabiluvinedi taudi tuta qabuna yani luveifana weaqina inuanua, ta tomeqabu Niboana Gwalagwalana niʼa ʼabiʼabiluvinedi, e taudi tuta qabuna inuanua yani aqiaqina weaqina, ta baʼe ʼinega Yaubada Niboanina igiveqaiawea. \v 6 Ta ʼeguma viaqa luveluveifadi emi nuanua iʼabiʼabiluvinea, ʼinega ge ami fata ona toa vataya Yaubada maega. Ta ʼeguma Yaubada Niboanina ʼabiʼabiluvinemi, e ʼinega ana veʼia toadaumwala be wese yawai vataya Yaubada maega ona lobea. \v 7 Nuanuagu egu vona ena givesimatalia ʼimia, mana tomotau edi viaqa luveifana ʼidiega tuta qabuna Yaubada iveaviea, ta ge taha tuta ena luvine ida matayagea, ta wese tuta maimai ʼidia ge ina matayagei. \v 8 Baʼe ʼiuna ʼinega tomeqabu taudi nawale viaqa luveifana ena luvine ʼayanaya itoatoa ge adi fata be Yaubada ina giveqaiawei. \p \v 9 \x * \xo 8:9 \xt 1Kol 3:16; 12:3\x* Ta omiʼa ge oda toatoa viaqa luveifana ena ʼabiluvine ʼayanaya. Vonahaqiaqi, omiʼa Niboana ena ʼabiluvine ʼayanaya otoatoa ʼeguma Yaubada Niboanina niʼa oʼewea ta giwalimia ʼenoʼeno. ʼInega ona nuaveʼavinia ʼeguma taha toga Keliso Niboanina ʼinaya ge daʼenoʼeno, e ʼinega tomotau nana ge wese Keliso ena tomotau. \v 10 \x * \xo 8:10 \xt Gal 2:20\x* Vonahaqiaqi, nawale ʼwafimi ina ʼaliga emi luveifana ʼinega. Ta ʼeguma Keliso Niboanina ʼimia toatoa ʼinega niboanimi ge wese naʼaliga, mana omiʼa niʼa ovetunutunuqa Yaubada matanaya. \v 11 Yaubada Niboanina Ieisu giveyaʼitotoya ʼaligega, ta baʼe Niboana nana ʼimia toatoa. Vonahaqiaqi, ʼwafimi yani ʼaliʼaligina, ta Yaubada baʼe Niboana nana ʼinega ʼwafimi nawale nagiveyawaha ʼeviviedi ʼidewani lova Keliso giveyaʼitotoya ʼaligega. \p \v 12 ʼInega taigwavo be novugwavo, omiʼa ge ami luaqiaqi be tolaʼai ʼwafimi ena nuanua nakeiemi be ona viaqidi, ta ʼesi Yaubada Niboanina ena nuanua ona viaviaqidi. \v 13 \x * \xo 8:13 \xt Gal 6:8; Kol 3:5\x* Mana ʼeguma ʼwafimi ena nuanua ona ʼabibodea ʼinega ona veilaqe vataya. Ta ʼeguma Niboana Gwalagwalana ena waiwaiega ʼwafimi ena nuanuayavo luveifadi ona nogedi, e ʼinega ona toa vataya Yaubada maega, \v 14 mana tomeqabu Yaubada Niboanina vavanugwetedi e taudi Yaubada natunavo. \p \v 15 \x * \xo 8:15 \xt 2Tim 1:7; Mk 14:36\x* \x * \xo 8:15 \xt Gal 4:5-7; Ve 21:7\x* Omiʼa Yaubada Niboanina niʼa oʼewea, ta baʼe Niboani nana ge ana fata nayoqona ʼeviviemi kavona tofewa kavovo ʼidewani, ta wese ge ana fata nagivemwaninivemi. Ta ʼesi baʼe Niboani nana ʼinega Yaubada niʼa fayayemi natunavo ʼidewani, ta ena susu gamonaya otoatoa, ʼinega ona voneaya, “Tamagu, oʼa Tama otaqigu!” \v 16 \x * \xo 8:16 \xt 2Kol 1:22\x* Mana Yaubada Niboanina Gwalagwalana vonavona giwali otaqidaya vonahaqiaqi itaʼa natunavo. \v 17 E ʼinega yani qabuna ʼenoʼeno vatayadi ʼinaya iʼenoʼeno kana ʼewedi, mana itaʼa natunavo. ʼInega yani diavona Yaubada Keliso niʼa neia, e itaʼa wese nawale naneida. Ta ʼeguma nuanuada yani qabuna aqiaqi otaqidi kana lobedi Yaubada ʼinega, e ʼinega nugweta wese Keliso ena veilaqe visiqina kana vebaea ʼidewani tauna niʼa vebaea. \s1 Tuta maimai ana aqiaqi otaqa kana ʼitea \p \v 18 Ta baʼitagana visiqa diavona kavevebaedi ge kana giveleleqedi Yaubada ena aqiaqi otaqa maega, mana tuta maimai ʼinaya Yaubada ena aqiaqi otaqa naveʼifoqeyea ʼidaya, ta baʼe aqiaqi nana visiqa diavona veqidua vaʼinedi. \v 19 Vonahaqiaqi, kuyavata qabuna me edi ʼivaʼavaʼata ibaʼebaʼe Yaubada ena simana ʼifoqe yani taha weaqina, mana baʼe simana nana ʼinega ina alamani aqiaqiea tomeqabu Yaubada natu otaqinavo. \v 20-21 \x * \xo 8:20-21 \xt Nug 3:17-19\x* Mana kuyavata qabudi Yaubada ena nuanua ana ʼetofwafwa weaqidi ge ida lobei ʼinega iveyani kavokavovo. Ta ge taudiega edi nuenuega ida veyani kavokavovo, ta ʼesi Yaubada ena nuanua ʼinega, mana Yaubada nuanuana kuyavata dina ina luʼita vane ʼinaya adi yoqona ana ʼewa yavula weaqina, ʼinega ge wese ina ʼaliga nage ina davula. Ta ʼabibodanaya Yaubada naveʼifoqeyedi ʼetoyavua aqiaqi otaqina ʼinaya natunavo maega. \v 22 Mana niʼa kahalamania lova ʼinega be ana laba baʼe ʼitagana kuyavata qabudi ihidaidaʼaloʼalolo kavona be vivine visiqa ivevebaea edi venatuna ʼinaya. \v 23 \x * \xo 8:23 \xt 2Kol 5:2-4\x* Ta wese itaʼa tovetumaqana nuadega kaidaidaʼaloʼalolo ada ʼetoyavua weaqina. Vonahaqiaqi, Niboana Gwalagwalana niʼa kaʼewea Yaubada ena nei kavovo ʼinega, ta baʼe nei nana ʼinega Yaubada ena veyoluba niʼa kalutonovia, ta ena veyoluba qabuna nawale ge kada ʼewa aqiaqiei, mana tuta maimai ʼinaya Yaubada naʼawahaqiaqieda natunavo ʼidewani, mana niʼa fayayeda. Ta omoʼe tuta nana ʼinaya ena aqiaqi otaqa qabuna kana ʼita lobea. Ta wese niʼa vona fofofoleda omoʼe tuta nana ʼinaya ʼwafi vauvauna naneida, ta ʼwafi nana ge ena vekofekofemo be wese ge ena ʼaligamo. \v 24 Itaʼa Yaubada niʼa ʼetoyavuida, ʼinega me eda nuaveʼavina kaluluʼita vane eda toa yavuyavuina weaqina. Mana yavui nana ʼeguma niʼa kada ʼewea, e ʼinega ge ana aqiaqimo be kana baʼebaʼe yavui nana weaqina. \v 25 Ta ʼesi ʼeguma taha yani weaqina kaluluʼita vane, ta yani nana nawale ge kada ʼewei, e ʼinega ge kana luaʼu ta ʼesi me eda bibitaqo kana baʼebaʼe yani nana weaqina. \p \v 26 Ta wese ʼidewani tuta nana niboanida idawalili, e ʼinega Niboana Gwalagwalana iuiuleda, mana itaʼa ge kada alamania maʼoda kana venoqi ʼaiqa. ʼInega Niboani nana ge vona ʼinega davevenoqi weaqida, ta ʼesi ena idaʼaloʼalolo ʼinega vevenoqi weaqida. \v 27 \x * \xo 8:27 \xt Same 139:1\x* Yaubada itaʼa tomotau eda nuanua qabuna giwalidaya niʼa alamani aqiaqiedi, ta wese Niboana Gwalagwalana ena nuanua alahalamania, mana Niboana nana vevenoqi itaʼa tovetumaqana weaqida Yaubada ena nuanua ʼinega. \p \v 28 \x * \xo 8:28 \xt Efe 1:11\x* Ta niʼa kahalamania vaina tuta yani aqiaqina iʼifoʼifoqe ta vaina tuta yani luveifana iʼifoʼifoqe tomotau ʼidaya, ta Yaubada ana fata baʼe yani diavona navefewedi be ʼinega vuaqa aqiaqina ina ʼifoqe ʼidiega. Yaubada baʼe yani nana naviaqia tomeqabu iveveyolubea ʼidia. Baʼe tomotau diavona Yaubada ena nuenuega niʼa venuaʼivinedi, be ena nuanuayavo ina viaqidi. \v 29 \x * \xo 8:29 \xt Kol 1:18; Ibe 1:6\x* Yaubada tomotau diavona madualamanidi, ta wese ena nuanua ʼinega maduvenuaʼivinedi be ina veilivu Natuna ena ilivu ʼidewani, be yaqisa Natuna Ieisu naveʼunutau ta vevenuaʼivini dina kavona tainavo be novunavo ʼidewani. \v 30 Ta Yaubada taudi vevenuaʼivini dina wese gabedi ina mai ʼinaya. Ta gaba nana ʼabibodanaya wese ʼawatunutunuqedi, ʼinega taudina wese vona fofofoledi ena aqiaqi otaqa ina ʼita lobea tauna ʼinaya. \s1 Ge taha yani ana fata nahaʼusiʼieda Yaubada ena veyoluba ʼinega \p \v 31 \x * \xo 8:31 \xt Same 118:6\x* Ta egu vona diavona adi alamani aqiaqi baʼe: ʼEguma itaʼa Yaubada maega niʼa kaveʼaidega, e ʼinega ge taha toga nage ge taha yani ana fata be navewaiwai vaʼineda. \v 32 Yaubada Natu Otaqina ge davegagalei, ta ʼesi veʼineiea ana aviayavo nimadia ta iluveʼaligia eda luveifana sabi ʼewa yavulidi. Ta ʼeguma Yaubada baʼe yani nana viaqia itaʼa eda veaqiaqi weaqina, e ʼinega kana alamani aqiaqiea wese yani qabuna nanei kavovoda eda toa aqiaqina weaqina. \v 33 \x * \xo 8:33 \xt Ais 50:8-9\x* Ta ʼeguma vaina tomotau Yaubada matanaya ina tovolo ta ina veʼeweda eda luveifana weaqina, ʼinega Yaubada edi veʼewayavo ge wese naʼawahaqiaqiedi. Vonahaqiaqi, itaʼa qabuda Yaubada ena luvine niʼa kabwegea, ta Yaubada ena nuakolokoloyega niʼa ʼawatunutunuqeda. \v 34 ʼInega ge taha toga ana fata be navonaya, “Yaubada ena tomotauyavo luvematasabu ina ʼewea.” Ta wese Ieisu Keliso ge ʼidewani navona ʼaiqa, mana tauna weaqida ʼaliga, ta Yaubada giveyawaha ʼeviviea weaqida, ta baʼe ʼitagana Tamana ana ʼataqia toatoa, ta vevenoqi weaqida. \v 35 ʼInega ge taha toga nage ge taha yani ana fata be nahaʼusiʼieda Keliso ena veyoluba ʼinega, mana Ieisu ge wese nanogeda ʼeguma vita kana lobedi. Ta wese ge nanogeda ʼeguma tomotau ina vevoalaneda. Ta wese ge nanogeda tuta nana botana navunuqida. Ta wese ge nanogeda ʼeguma ge ada kalekomo. Ta wese ge nanogeda tuta nana veilaqe taha taha kalobelobedi. Ta wese ge nanogeda ʼeguma tomotau ivevevonavona sabi luveʼaligida. Vonahaqiaqi, baʼe yani diavona kana vebaedi, \v 36 \x * \xo 8:36 \xt Same 44:22\x* mana Buki Nugwenugweina vonaya, \q1 “Keliso, oʼa au wawa weaqina \q2 tuta qabuna aʼaliʼaliga ʼwaqi. \q2 Imaʼa kavonaya sifi \q2 abaʼebaʼe ema ʼaliga weaqina.” \m \v 37 Vonahaqiaqi, ge taha tolaʼai ʼeguma baʼe vita diavona kana lobedi ta kana vebaedi, mana Keliso veveyolubeda, ta tauna ʼinega ada fata be yani diavona kana vewaiwai vaʼinedi. \p \v 38 Ta yahalamani aqiaqiea vonigo ge taha yani ana fata be Keliso ena veyoluba ʼinega nahaʼusiʼieda. Ge taha tolaʼai ʼeguma ʼaliʼaligida nage mayawaida katoatoa. Ta wese taudi tovaleʼewa luveluveifadi be toluvine waiwaidi bwaʼobwaʼo be mahala nuaninaya itoatoa, ge adi fata be ina vetoasiʼieda Keliso ena veyoluba ʼinega. Ta niboana luveluveifadi ge wese adi fata ina vetoasiʼieda Keliso ena veyoluba ʼinega. Ta wese egu nuanua baʼitagana be ʼibe weaqina ge ana fata navetoasiʼiegu Keliso ena veyoluba ʼinega. Baʼe yani diavona ge adi fata be ina aʼusiʼieda Keliso ena veyoluba ʼinega. \v 39 Ta wese ge taha yani mahala debanaya nage bwaʼobwaʼo ʼaya otaqinaya adi fata be Yaubada ʼinega ina vetoasiʼieda. ʼInega ge taha yani kuyavata qabuna ʼinega ana fata be ina vetoasiʼieda Yaubada ena veyoluba ʼinega. Ta baʼe veyoluba nana Yaubada veʼifoqeyea ʼidaya eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena viaqayavo ʼidiega. \c 9 \s1 Me Diu ta Yaubada weaqidi \p \v 1 Nuanuagu ena vonemi maʼoda egu tomotauyavo me Diu Yaubada inoga ʼaiqei. Ta egu vona baʼe vonahaqiaqi mana Niboana Gwalagwalana vona diavona ʼawahaqiaqiedi, ʼinega ge wese ʼwamomo eda lutonovia Yaubada matanaya vona diavona weaqidi. Ta ge eda uʼauʼava, mana yaʼa Keliso maega niʼa aveʼaidega. \v 2-3 \x * \xo 9:2-3 \xt ʼIfo 32:32\x* Yaʼa giwaliguya yanuavita qiduana ta tuta qabuna yadoudou egu tomotauyavo weaqidi, taudi taigwavo be novugwavo me Diu. Ta ʼeguma Yaubada davetoasiʼiegu Keliso ʼinega be vetoasiʼi nana ʼinega me Diu ʼetoyavua ida lobea, e ʼinega egu nuanua ʼidewani Yaubada naviaqia egu tomotauyavo adi iula weaqina. \v 4 \x * \xo 9:4 \xt ʼIfo 4:22; Luve 7:6; 14:1-2; Lom 3:2; 8:15\x* Vonahaqiaqi, egu tomotauyavo me Diu Yaubada ena nuenuega venuaʼivinedi natu otaqinavo. Ta ena simatala aqiaqi otaqina veʼita ʼifoqeyea ʼidia. Ta awafela viaqia taudi maega, ta wese ena luvineavo neidi. Taudi adi luaqiaqi be ina awatuboya Vanue Gwalagwalana ʼinaya, ta wese ena vona fofofola aqiaqi otaqidi niʼa iʼewedi. \v 5 Tubudiavo ʼidewani Ebelamo be Aisake ta wese Iakobo taudi Yaubada ena tomotauyavo ʼenaʼenaʼidi. Ta wese Keliso tauna Diu ʼolotona, mana me Diu edi gade ʼinega viʼoi. Keliso nana tauna Yaubada, ta tauna kuyavata qabuna luviluvinedi, ta luaqiaqiea be tuta qabuna ana awatubo ʼenoʼeno vatayana nalobelobea tomotau ʼidega! Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani. \p \v 6 Vonahaqiaqi, egu tomotauyavo me Diu ʼidiega vaina Keliso ge ida ʼawahaqiaqiea. ʼInega maʼoda, nage Yaubada ena vona fofofolayavo Ebelamo ta tubunavo ʼidia ge ana fata be daveʼifoqeyedi? Ta ge wese ʼidewani ona nuanua ʼaiqa, mana tomotau iviʼoi me Diu edi gade gamonaya vaidi ge wese Yaubada ena tomotauyavo. \v 7 \x * \xo 9:7 \xt Nug 21:12\x* Ta wese ʼidewani vaina me Diu ivonaya, “Imaʼa Ebelamo tubunavo, ʼinega imaʼa wese natu otaqinavo!” Ta gebu, mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada Ebelamo voneaya, “Tubumwavo natuhu Aisake namo ʼinega ina ʼifoqe, e taudi ʼidewani natu otaqimwavo.” \v 8 \x * \xo 9:8 \xt Gal 4:23\x* Egu vona ana alamani baʼe: Ebelamo tubunavo ena gadeyega iʼifoqe vaidi ge Yaubada natunavo. Vonahaqiaqi, tomeqabu Yaubada ena vona fofofola ʼinega iʼifoqe, e taudi Ebelamo natunavo. \v 9 \x * \xo 9:9 \xt Nug 18:10,14\x* Mana Yaubada vona fofofola Ebelamo ʼinaya vonaya, “Omoʼe yaʼwala nana ʼinaya ena ʼevivi ena mai ʼimia, ta tuta nana ʼinaya moqaneu Sela natuhu meʼolotona ina venatunea.” \p \v 10 Ta baʼe gwama nana ʼaqegigida Aisake. Ta tuta nana niʼa vekilakai ʼinega Libeka\f + \fr 9:10 \ft Libeka \+it “Rebecca”\+it* taudi Aisake moqanena, ta lawadi Litieli. Libeka dina natudiavo didilualua Iso be Iakobo.\f* vaqidi, ta natunavo didilualua ivenatunedi. \v 11-12 \x * \xo 9:11-12 \xt Nug 25:23\x* Libeka natudiavo didilualua Iso be Iakobo nawale ge ida venatunedi, ʼinega gogama diavona ge taha yani aqiaqina nage luveifana ida viaqi, ta nugweta Libeka vale iʼewea Yaubada ʼinega vonedia, “Nawale natumi ʼunutauna ena gadeyavo ina vetofewa kekeʼina ena gadeyavo ʼidia.” Baʼe vale nana ʼinega kana alamani aqiaqiea Yaubada ena venuaʼivina ge daviaqia tomotau edi fewa aqiaqina nage luveifana ʼidiega, ta ʼesi tauna ena nuanua ʼinega. \v 13 \x * \xo 9:13 \xt Mal 1:2-3\x* Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada vonaya, “Kekeʼina Iakobo yaveyoluba aqiaqiea, ta ʼabiboda ʼunutauna Iso.” \p \v 14 ʼInega nage taha toga ʼimiega una vonaya, “Yaubada ena venuaʼivina ge tunutunuqina!” Ta yavonemi, ge wese ʼidewani ona nuanua ʼaiqa, \v 15 \x * \xo 9:15 \xt ʼIfo 33:19\x* mana Yaubada Mosese voneaya, \q1 “Tomeqabu yaʼa egu venuaʼivina \q2 ʼinega nuanuagu \q2 be ena nuakolokoloyedi, \q2 e taudi ena nuakolokoloyedi. \q1 Ta tomeqabu yaʼa egu venuaʼivina \q2 ʼinega nuanuagu be ena iuledi, \q2 e taudi ena iuledi.” \m \v 16 \x * \xo 9:16 \xt Efe 2:8\x* ʼInega Yaubada ena vona fofofola adi ʼewa ge itaʼa eda yani. Ge ada fata taudega eda venuaʼivina ʼinega kana ʼewedi, nage eda vetafeʼwa waiwai ʼinega ada fata kana ʼewedi, ta ʼesi Yaubada ena nuakolokolo veveʼitayea taudi vevenuaʼivinidi ʼidia. \p \v 17 \x * \xo 9:17 \xt ʼIfo 9:16\x* Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada Mosese ʼinega me Itifita edi kini Felo ʼinaya vonaya, “Niʼa yavenuaʼivineu be una vetoluvine ta egu waiwai ena veʼitayea ʼiuyega, be yaqisa agu wawa Valena nayawala tomotau qabudi diʼwe taha taha ʼidia.” \v 18 ʼInega oʼitei, tomeqabu Yaubada nuanuana nanuakolokoloyedi, e ʼinega nuakolokoloyedi, ta wese tomeqabu nuanuana nagivedeba ʼiʼwanidi, e ʼinega givedeba ʼiʼwanidi ʼidewani kini Felo. \s1 Yaubada ena gamosoala be ena nuakolokolo \p \v 19 ʼInega nage taha toga ʼimiega navonaya, “Yaubada taunega tomotau venuaʼivineda be maʼoda kana toa ʼaiqa. ʼInega tolaʼai weaqina Yaubada tomotau veveʼewedi edi deba ʼiʼwana weaqina, mana ana ʼita kavona tovedeba ʼiʼwana diavona lova Yaubada ena venuaʼivina ʼinega ivedeba ʼiʼwana, ʼinega ena nuanua iviaviaqia, waisa?” \v 20 \x * \xo 9:20 \xt Ais 29:16; 45:9\x* Ta ge wese ʼidewani ona vona ʼaiqa! Mana ge daluaqiaqieda be itaʼa tomotau Yaubada kana lugwaeyei! Itaʼa tomotau Yaubada ena ʼivaʼavaʼata. ʼInega nage itaʼa ada fata be Toʼivaʼavaʼata nana kana voneaya, “Tolaʼai weaqina baʼe ʼidewani uviaqa ʼaiqegu?” \v 21 \x * \xo 9:21 \xt Iel 18:6\x* Baʼe vona diavona ena givesimatalia ʼimia ʼulena ana viaqa ʼinega. Tuta nana ʼulena ana toviaqa ʼulena ʼabiʼabia bwaʼobwaʼo bwedibwedinega, e ʼinega luaqiaqiea be bwaʼobwaʼo nana ʼinega tauna ena nuenuega ʼulena taha ana ʼita aqiaqina sagali weaqina naviaqia, ta wese taha ʼulena ʼaubena kavokavovo weaqina naviaqia. \p \v 22 Yaubada luaqiaqiea be tauna ena nuanua ʼinega ena luvine be wese ena waiwai naveʼifoqeyea tomotau luveifadi adi luvematasabu weaqina. Ta wese Yaubada ena nuanua ʼinega ana fata toluveifadi nabibitaqodi. Vonahaqiaqi, adi luaqiaqi be luvematasabu ina lobea lukwayavonega, ta tua Yaubada me ena bibitaqo baʼebaʼeyedi. \v 23 Ta wese Yaubada nuanuana ena aqiaqi otaqa naveʼita ʼifoqeyea ena tomotauyavo vevenuaʼivinidi ʼidia, ta baʼe ʼinega ena nuakolokolo ina alamani aqiaqiea, mana Yaubada tuta lova ʼinega ʼivaʼavaʼaidi ena nuanua ʼinega be yaqisa mahalaya ina toa ana ʼataqia. \v 24 ʼInega baʼe yani diavona ina ʼifoqe ena tomotauyavo vevenuaʼivinidi ʼidia, itaʼa me Diu ta wese taudi mali qabu ʼidia. \p \v 25 \x * \xo 9:25 \xt Ose 2:23\x* Yaubada ena vona baʼe taudi mali qabu weaqidi kana ʼitea ena tovesimasimana Osea ena vona ʼinega vonaya, \q1 “Tomeqabu taudi lova \q2 ge egu tomotauyavo, \q2 baʼitagana ena gabedi \q2 egu tomotauyavo. \q1 Ta tomeqabu taudi lova \q2 ge eda veyolubedi, \q2 e baʼitagana taudi wese \q2 ena veyolubedi.” \m \v 26 \x * \xo 9:26 \xt Ose 1:10\x* Ta wese Osea vonaya, \q1 “Lova taha diʼwe ʼinaya yavonedia, \q1 ‘Omiʼa ge egu tomotauyavo.’ \q1 Ta baʼitagana \q2 omoʼe diʼwe nana ʼinaya navonedia, \q1 ‘Omiʼa Yaubada mayawaina \q2 ta Toatoa Vatayana natunavo.’” \m \v 27 \x * \xo 9:27 \xt Ais 10:22-23\x* Ta me Isileli weaqidi Yaubada ena tovesimasimana Aisea ʼenana waiwainega simana ʼifoqe vonaya, \q1 “Vonahaqiaqi, \q2 me Isileli adi qabu \q2 kavona gelasa balabalaya ʼidewani, \q2 ta ʼidiega ʼevisa dimo \q2 Yaubada naʼetoyavuidi, \q2 \v 28 mana eda Kaiwabu \q2 ena luvine ʼebeluʼovoa \q2 naveʼifoqeyea diʼwe nana \q2 ana totoayavo ʼidia \q2 ta lukwayavonega naluveawalidi \q2 lova ena vona ʼidewani.” \m \v 29 \x * \xo 9:29 \xt Ais 1:9\x* Ta wese Aisea baʼe yani nana weaqina vonaya, \q1 “Lova eda Kaiwabu Tovewaiwai \q2 ʼevisa damo awafeleda \q2 be mayawaida katoa. \q1 Ta ʼeguma gebu, \q2 e ʼinega qabuda daluvegwamumuida \q2 kavona me Sodoma \q2 be me Gomola ʼidewani.” \s1 Me Isileli Ieisu Valena inogea \p \v 30 Egu vona diavona ʼidiega yani qabuna niʼa yaveʼitemi Yaubada ena venuaʼivina taudi me Diu weaqidi. ʼInega egu vona ʼebeluʼovoa baʼe yani nana weaqina ona noqolia. Taudi mali qabu ge taha ʼedaʼeda ida salia sabi veaqiaqi Yaubada matanaya, ta tua edi vetumaqana ʼinega ivetunutunuqa matanaya. \v 31 Ta ʼesi me Diu ivetafeʼwa waiwai luvine ana ʼabiboda ʼinaya, be vonigo ida vetunutunuqa Yaubada matanaya, ta ge adi fata be ida vetunutunuqa matanaya luvine ana ʼabiboda ʼinega. \v 32 \x * \xo 9:32 \xt Ais 8:14\x* Ta ivetafeʼwa ʼwayoqa, mana ge nuanuadi ina vetunutunuqa vetumaqana ʼinega, ta ʼesi nuanuadi edi fewa luvine weaqina ʼinega ina vetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta edi noga ʼinega kavona be ʼaqedi ida ʼevetufei dabo ʼinaya ta ida beʼu. \v 33 \x * \xo 9:33 \xt Ais 8:14; 28:16; 1Fit 2:6\x* Vonahaqiaqi, baʼe yani nana weaqina Aisea vonaya, \q1 “Onoqoli, \q1 Ielusalema ʼinaya \q2 dabo ena aʼuya, \q2 ta tauna dabo nana ʼinaya \q2 tomotau ʼaqedi ina vetufedi \q2 ta ina beʼu. \q1 Ta aiqabu dabo nana \q2 ina vetumaqanea, \q2 e ge wese ina nuavita, \q2 mana tolaʼai Yaubada lova \q2 vona fofofoledi ana aqiaqi \q2 ina ʼitea.” \c 10 \s1 ʼEtoyavua tomotau qabudi weaqidi \p \v 1 Taigwavo be novugwavo, nuanuagu qiduana egu tomotauyavo me Diu qabudi ʼetoyavua ina lobea, ʼinega yavevenoqi waiwai Yaubada ʼinaya ʼetoyavua nana weaqina. \v 2 Edi awafela waiwaina Yaubada ana alamani weaqina niʼa yahalamani aqiaqiea. Ta Yaubada ena nuanua taudi weaqidi ge ida alamania, ʼinega itauya gei, \v 3 mana Yaubada ena ʼedaʼeda tomotau eda vetunutunuqa matanaya weaqina ge ida ʼawahaqiaqiea. ʼInega taudi edi nuenuega nuanuadi ina vetunutunuqa Yaubada matanaya luvine ana matayaga ʼinega. Ta baʼe ʼinega Yaubada ena ʼeda vetunutunuqa weaqina ivakesiea. \v 4 Vonahaqiaqi, niʼa kahalamania baʼe ʼitagana tomotau ge daluaqiaqiedi be luvine ina ʼabibodedi edi vetunutunuqa Yaubada matanaya weaqina, mana Keliso luvine ana ʼabiboda giveluaʼuya ena ʼaliga ʼinega. E ʼinega aiqabu ivetumaqanea niʼa ivetunutunuqa Yaubada matanaya. \p \v 5 \x * \xo 10:5 \xt Luvi 18:5\x* Eda vetunutunuqa Yaubada matanaya luvine ana ʼabiboda ʼinega weaqina Mosese baʼe ʼidewani vona ʼaiqa vonaya, “Tomeqabu luvine qabudi ina ʼabibodedi, e taudi luvine diavona ʼidiega yawai vataya ina lobea.” \v 6 \x * \xo 10:6 \xt Luve 30:12-14\x* Ta vetunutunuqa Yaubada matanaya vetumaqana Keliso ʼinega weaqina Buki Nugwenugweina vonaya, “Tauʼuyega ge una voneuya, ‘Ana ʼita be taha toga navane mahalaya.’” (Be Keliso naʼebeʼewei nawebui miea ada ʼetoyavua weaqina.) \v 7 Ta wese Buki nana vonaya, “Tauʼuyega ge una voneuya, ‘Togama nawebui bwaʼobwaʼo ʼaya otaqinaya?’” (Be vonigo Ieisu naʼebeʼewei namiea toʼaliga edi diʼwe ʼinega.) Baʼe ʼidewani ge kana nuanua ʼaiqa, mana Keliso niʼa webui mai sabi ʼetoyavuida, ta wese niʼa yaʼitoto ʼevivi ʼaligega. \v 8 Ta ʼesi ʼeguma taha toga Keliso niʼa vetumaqanea, e ʼinega ana fata be Buki Nugwenugweina ena vona navetutumea navonaya, “ʼEtoyavua vetumaqana ʼinega Valena tomotau niʼa vadiʼwediʼwedi, ta Vale nana sofadiega niʼa ivonavonayea ta wese giwalidia niʼa ʼenoʼeno.” E baʼe Vale nana vetumaqana Ieisu Keliso ʼinaya weaqina niʼa asimasimana ʼifoqeyea tomotau ʼidia. \p \v 9 Ta Vale nana ana alamani baʼe: ʼEguma tomotau matadia ʼawauyega una simana ʼifoqe vonigo Ieisu tauna eu Kaiwabu, ta wese ʼeguma giwaliuyega una vetumaqana vonigo Yaubada Ieisu giveyaʼitotoya ʼaligega, e ʼinega Yaubada naʼetoyavuiu. \v 10 Mana eu vetumaqana giwaliuya ʼinega una vetunutunuqa Yaubada matanaya, ta eu simana ʼifoqe ʼinega ʼetoyavua una lobea. \v 11 \x * \xo 10:11 \xt Ais 28:16\x* ʼIdewani Buki Nugwenugweina Keliso weaqina vonedaya, “Togama vevetumaqana ʼinaya, e tauna ena vetumaqana vuaqina ge wese naʼita ʼavei, mana Yaubada ena vona fofofola adi aqiaqi naʼifoqe ʼinaya.” \v 12 \x * \xo 10:12 \xt Via 15:9\x* Vonahaqiaqi, taudi me Diu ta wese mali qabu ge ida vedumaduma matanaya, mana eda Kaiwabu ʼaidegana. Ta aiqabu ina venoqiea iula weaqina e ʼinega ena veyoluba aqiaqi otaqina nanei kavovodi, \v 13 \x * \xo 10:13 \xt Ioe 2:32\x* mana Buki Nugwenugweina ana toʼwayavi taha ʼidiega ana wawa Ioeli vonaya, “Aiqabu ina venoqi Kaiwabu ana wawa ʼinega ʼetoyavua ina lobea.” \p \v 14 Ta maʼoda, nage me Diu adi fata be Ieisu ina venoqiea ʼetoyavua weaqina ʼeguma ge ida vetumaqanea? Gebu, ge adi fata. Ta maʼoda, nage adi fata be ina vetumaqanea ʼeguma Valena ge ida noqolia? Gebu, ge adi fata. Ta wese maʼoda, nage adi fata be Vale nana ina noqolia ʼeguma ge taha toga nalugaihiea ʼidia? Gebu, ge adi fata. \v 15 \x * \xo 10:15 \xt Ais 52:7\x* Ta maʼoda, nage ana fata be taha tolugaihi natauya ʼidia be Vale nana naneidi ʼeguma Yaubada ge taha tolugaihi davetunei? Gebu, ge ana fata! E baʼe yani nana weaqina Buki Nugwenugweina vonayea, “Vonahaqiaqi, ana tolugaihi edi mai yani aqiaqi otaqina.” \v 16 \x * \xo 10:16 \xt Ais 53:1\x* Vonahaqiaqi, Vale nana mai me Diu ʼidia ta vaidi ge ida ʼawahaqiaqiea, mana Yaubada ena tovesimasimana Aisea wese vonayea, \q1 “Kaiwabu, \q2 ana ʼita kavona \q2 ema lugaihi Vale nana weaqina \q2 tomotau ʼevisa dimo ivetumaqanea.” \m \v 17 ʼInega kahalamania, Keliso Valena ana lugaihi ʼinega tomotau edi vetumaqana iʼeweʼewea, ta baʼe Vale nana mai Yaubada ena tolugaihiavo ʼidiega. \p \v 18 \x * \xo 10:18 \xt Same 19:4\x* Nage taha toga ʼimiega navonaya, “Ta maʼoda me Diu weaqidi, nage taudi Ieisu Valena ge ida noqolia?” Ta yavona aqiaqiemi, niʼa inoqolia mana Buki Nugwenugweina vonaya, \q1 “Tolugaihi edi simana \q2 niʼa yawala tomotau qabudi ʼidia, \q2 ta vona diavona niʼa iʼifoqe \q2 diʼwe taha taha ʼidia.” \m \v 19 \x * \xo 10:19 \xt Luve 32:21\x* Ta nage wese taha toga navonaya, \q1 “Nage me Diu nuadi ge daʼeqaʼu aqiaqiea \q2 Vale nana weaqina?” \m Ta yavona aqiaqiemi, nuadi niʼa ʼeqaʼuya, mana Yaubada Mosese ena tuta ʼinaya me Diu weaqidi vonaya, \q1 “Me Diu edi veʼifiʼifi ena giveʼenaʼia \q2 egu veyoluba ʼinega taudi ge me Diu ʼidia, \q2 ta wese me Diu ena givegamosoalidi \q2 egu veyoluba ʼinega \q2 taudi ge me Diu ʼidia, \q2 mana me Diu ivonaya be \q2 taudi ge me Diu tovekwavakwava.” \m \v 20 \x * \xo 10:20 \xt Ais 65:1\x* Ta wese Aisea me ena giwalifatu Yaubada ena vona taudi ge me Diu weaqidi vonaya, \q1 “Tomeqabu ge ida sali dadana weaqigu, \q2 e taudina ina lobegu. \q1 Ta wese tomeqabu ge ida venoqiegu \q2 iula weaqina, \q2 e taudi ʼidia ena veʼifoqeyegu.” \q1 \v 21 \x * \xo 10:21 \xt Ais 65:2\x* Ta me Diu weaqidi Yaubada vonaya, \q1 “Tuta kuena nuanuagu be \q2 ena ʼebeʼewedi ina mai ʼiguya, \q2 ta taudi ge ida matayagegu \q2 ta wese egu nuanua taudi weaqidi inogea.” \c 11 \s1 Yaubada ena nuakolokolo me Diu weaqidi \p \v 1 \x * \xo 11:1 \xt 1Sam 12:22; Same 94:14; Fil 3:5\x* ʼInega ena vetalaʼaiemi, nage Yaubada ena tomotau me Diu niʼa nogedi? Gebuʼe otaqa! Ona nuaveʼavinia yaʼa taugu wese Diu ʼolotogu, ta yaʼa Ebelamo tubuna ta wese Beniamina ena gade ʼinega, ta Yaubada ge danogegu. \p \v 2 Vonahaqiaqi, Yaubada tuta ana ʼebeveʼale ʼinaya ena tomotauyavo maduvenuaʼivinedi ʼetoyavua weaqina, ʼinega baʼe ʼitagana ge wese danogedi. Buki Nugwenugweina ena vona baʼe weaqina ona nuaveʼavinidi tuta nana Yaubada ena tovesimasimana Ilaitia me Diu weaqidi vetalabudabuda Yaubada ʼinaya vonaya, \v 3 \x * \xo 11:3 \xt 1Kin 19:10,14\x* “Kaiwabu, eu tovesimasimanayavo qabudi niʼa iluveʼaligidi, ta eu ʼebevegubayavo ibwega yavuledi. Ta yaʼa eu tovesimasimana agu ʼaidegamo yatoatoa, ta baʼe ʼitagana nuanuadi yaʼa wese ina luveʼaligigu.” \v 4 \x * \xo 11:4 \xt 1Kin 19:18\x* Ta ona nuaveʼavinia Yaubada baʼe ʼidewani Ilaitia ena vona veʼiea vonaya, “Ge una nuanua, mana yaʼa tomotau adi qabu seveni tausani (7,000) taudi wese ge taha tuta ida iwaʼodu tokwalui Balo\f + \fr 11:4 \ft Tuta nana me Isileli ilugu Kenani ʼinaya, ʼinega diʼwe nana ana totoayavo edi tokwalui Balo \+it “Baal”\+it* ihiwaʼodu ʼinaya. ʼInega me Isileli wese iveʼale iwaʼodu Balo nana ʼinaya, ta Yaubada otaqa inuafania.\f* ʼinaya niʼa yahaʼudumedumedi itoatoa weaqigu.” \v 5 Ta baʼe ʼitagana wese vaidi me Diu vevenuaʼivinidi Yaubada ena nuakolokolo ʼinega ʼetoyavua niʼa ilobea, mana me Diu qabudi Yaubada ge ida nogei. \v 6 \x * \xo 11:6 \xt Gal 3:18\x* Ta ʼeguma ʼetoyavua niʼa ilobea Yaubada ena nuakolokoloyega, e ʼinega ge wese taudiega edi viaqa aqiaqina ʼinega. Mana ʼeguma edi viaqa ʼinega ʼetoyavua ida lobei, e ʼinega ʼetoyavua nana ge Yaubada ena nuakolokolo ʼinega daʼifoqe. \p \v 7 ʼInega me Diu edi toa baʼe ʼidewana: Vonahaqiaqi, qabudi isalisali waiwai Yaubada ena nuakolokolo weaqina, ta ena venuaʼivina ʼinega ʼevisa dimo nuakolokolo nana ilobea. Ta me Diu ʼeali dina Yaubada nuadi ʼegiveatufia, ʼinega ge wese ida nuanua tauna weaqina. \v 8 \x * \xo 11:8 \xt Luve 29:4; Ais 29:10\x* Baʼe weaqina Buki Nugwenugweina simana vonaya, \q1 “Yaubada me Diu nuadi giveatufidi, \q2 ta ana laba baʼe ʼitagana \q2 matadi ʼeumabodea \q2 be ʼinega ge adi fata be \q2 ʼetoyavua ana ʼeda ina ʼitei, \q2 ta wese teniqadi ʼegibodea \q2 ʼinega Yaubada ena vona \q2 ge adi fata be ina noqoli.” \m \v 9 \x * \xo 11:9 \xt Same 69:22-23\x* Ta wese kini Deibida baʼe yani nana weaqina simanea, vonaya, \q1 “Yaubada, nuanuagu nuadi \q2 una giveatufidi edi sagali ʼunena \q2 ana qaiawa ʼinega, \q2 ta qaiawa nana ʼinega ina vonaya be \q2 vonigo edi toa aqiaqi otaqina. \q1 Ta qaiawa nana ʼinega kavona \q2 taudiega niʼa isiʼwedi, \q2 mana voaladiavo ina luveafedi \q2 ta ina kafidi. \q1 Ta edi gagasa ʼinega luvematasabu \q2 ina lobea edi luveifana \q2 ana ʼetofwafwa ʼinega. \q1 \v 10 Nuanuagu matadi una umea \q2 ʼinega eu viaqa aqiaqidi weaqidi \q2 ge adi fata be ina ʼitedi, \q2 ta gwavudi una givekuyuya \q2 nakuyu veiveifa tuta qabuna \q2 vita taha taha adi ʼavala ʼidiega.” \p \v 11 \x * \xo 11:11 \xt Via 13:46\x* ʼInega nage ona vonaya be Yaubada ena tomotauyavo vevenuaʼivinidi niʼa ida beʼu vataya edi luveifana tauna ʼinaya weaqina. Ta ge ʼidewani ona nuanua ʼaiqa, mana Yaubada ena viaqayavo ʼidiega nuanuana ʼetoyavua ana ʼeda naveʼifoqeyea taudi mali qabu ʼidia. E baʼe ʼinega me Diu ʼetoyavua nana ina ʼitea, ʼinega taudi wese nuadi naʼewea be nuanuadi ina ʼewa aqiaqiea. \v 12 Ta ona nuaia, ʼeguma tomotau qabudi bwaʼobwaʼoya Yaubada ena veyoluba qiduana niʼa ilobea me Diu edi luveifana ta wese edi beʼu ʼinega, e ʼinega ona alamani aqiaqiea nawale tuta nana me Diu qabudi vevenuaʼivinidi ina nuagivila be ʼetoyavua Ieisu ʼinega ina ʼawahaqiaqiea, ʼinega Yaubada ena veyoluba qidua vaʼinena naveʼifoqeyea tomotau qabuda ʼidaya. \p \v 13 Ta wese nuanuagu omiʼa ge me Diu vaina yani weaqidi ena vonemi. Yaubada niʼa venuaʼivinegu be yavetovaletuyana omiʼa weaqimi. Ta ena venuaʼivina weaqigu yaʼawahaqiaqiea ta yavetafeʼwa waiwai weaqina, \v 14 mana nuanuagu qiduana taha ʼedaʼeda ena lobei, ʼinega taudi me Diu omiʼa ge me Diu ami ʼetoyavua ina ʼitea, ta taudi wese ina nuaʼewa weaqina sabi ʼewana. Ta egu fewa nana ʼinega nage Yaubada egu tomotau me Diu vaidi naʼetoyavuidi. \v 15 Vonahaqiaqi, ʼeguma me Diu edi noga ʼinega Yaubada ʼetoyavua niʼa veʼifoqeyea mali tomotau bwaʼobwaʼoya ʼidia, e ʼinega kana alamani aqiaqiea be tuta nana me Diu Keliso ina ʼawahaqiaqiea adi ʼetoyavua weaqina, e ʼinega Yaubada me Diu wese naʼawahaqiaqi ʼeviviedi. ʼInega kavona ina yawaha ʼevivi edi ʼaliga ʼinega. \p \v 16 Vonahaqiaqi, Yaubada Ebelamo givegwalea, e ʼinega tubunavo qabudi wese gwalagwaladi. Egu vona baʼe ena givesimatalia ʼimia, onoqolia! ʼEguma taha toga falawa nawayavilei, ta falawa nana ʼinega dibuna naʼewei navegubayea Yaubada weaqina, e ʼinega falawa qabuna wese niʼa vegwalagwala. Ta wese ʼidewani ʼaiwe, mana ʼeguma ʼaiwe kwalamina gwalagwalana, e ʼinega wese laqanavo gwalagwaladi. \v 17 \x * \xo 11:17 \xt Efe 2:11-19\x* Vona sesebai taha ena neimi omiʼa ge me Diu weaqimi. Taudi me Diu kavona taha ʼaiwe olibe vaoqaya tabotabo. Ta omiʼa ge me Diu kavona mutaʼwa ana olibe. ʼInega tonivaoqa vaoqa ana olibe laqana bai yavuledi, ta ʼesi olibe mutaʼwa laqana ʼewedi be tubwedi vaoqa nana ana olibe ʼinaya. E baʼe ʼinega omiʼa wese Yaubada ena vona fofofola veyoluba qiduana weaqina Ebelamo be tubunavo ʼidia niʼa oʼewea, mana omiʼa vaoqa ana olibe ʼinaya niʼa otubwe, ta olibe nana bodona ʼinega emi waiwai oʼeweʼewea. \p \v 18 Vonahaqiaqi, omiʼa laqa diavona baibai yavulidi oilafedi. ʼInega yavonevonemi, ge ona nuavane baʼe ilafa nana weaqina. Ta ʼesi ona nuaveʼavinia omiʼa kavona ʼaiwe laqana ta ge kwalamina, mana omiʼa laqana ge ami fata be kwalama ona iuledi, ta ʼesi kwalama omiʼa iuiulemi. \v 19 ʼInega nage ona vonaya, “Yaubada omoʼe laqa diavona bai yavuledi ta ʼinega imaʼa niʼa ailafedi.” \v 20 Vonahaqiaqi ʼidewani, ta ge ona nuafania baʼe laqa diavona taudi me Diu Yaubada bai yavuledi, mana ge ida vetumaqanea, ta omiʼa oilafedi mana ovetumaqanea. ʼInega ge taumiega ona nuavane weaqimi, ta ʼesi ona ʼitamaki aqiaqiemi be yaqisa omiʼa ge ona veilaqe me Diu ʼidewani. \v 21 Mana ʼeguma Yaubada ʼaiwe nana laqa otaqinavo niʼa bai yavuledi, e ʼinega omiʼa wese nabai yavulemi ʼeguma ona nogea. \p \v 22 \x * \xo 11:22 \xt Ion 15:2,4\x* E baʼe vona sesebai nana ʼinega kana alamani aqiaqiea Yaubada tauna Tonuakolokolo ta wese Toluvine falafalana, mana Yaubada me Diu luvine falafalana neidi. Ta omiʼa ge daluvinemi, mana ena ʼeda ami ʼetoyavua weaqina oʼawahaqiaqiea, ʼinega nuakolokoloyemi. Ta vonahaqiaqi, omiʼa wese ana fata be naluvematasabumi ʼeguma ena nuakolokolo ona nogea. \v 23 Vonahaqiaqi, taudi me Diu ʼetoyavua ana ʼeda lova niʼa inogea, ta ʼeguma ina nuagivila ta ʼeda nana ina ʼawahaqiaqiea, e ʼinega Yaubada natubwe ʼeviviedi ʼaiwe nana ʼinaya. Tauna ana fata be ena waiwaiega baʼe yani nana naviaqia. \v 24 Ana ʼita ge daluaqiaqiei ʼeguma taha toga olibe mutaʼwa laqana nadaʼa yavulei ta laqa nana natubwea ena ʼaiwe aqiaqina ʼinaya. Ta vonahaqiaqi, baʼe yani nana Yaubada viaqia omiʼa ge me Diu ʼimia, mana omiʼa kavona olibe mutaʼwa laqana, ta ʼesi tubwemi ena ʼaiwe aqiaqina ʼinaya. Ta ʼeguma Yaubada baʼe yani nana niʼa viaqia omiʼa weaqimi, ʼinega ona alamani aqiaqiea nuanuana qiduana me Diu natubwe ʼeviviedi tauna ʼinaya, mana tauna edi ʼaiwe aqiaqi. \s1 Yaubada ena nuakolokolo tomotau qabuda weaqida \p \v 25 Egwavo omiʼa ge me Diu, nuanuagu qiduana Yaubada ena viaqayavo ʼebenuavoqana me Diu weaqidi ona alamani aqiaqiedi, mana ʼeguma ona alamanidi, ʼinega ge taumi weaqimi ona nuavane ta ona vonaya, \q1 “Imaʼa aqiaqi otaqima, \q2 ta ʼabiboda taudi me Diu.” \m Ta nuanuagu ona alamania vonigo me Diu nawale me edi deba ʼiʼwana itoatoa. Ta baʼe ʼidewani ina toatoa ana laba omiʼa ge me Diu ami yau ana ʼetofwafwa naʼifoqe Yaubada ena nuanua ʼinega. \v 26 \x * \xo 11:26 \xt Ais 59:20-21\x* Ta baʼe ʼinega me Isileli qabudi ʼetoyavua ina lobea, mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Aisea simana vonaya, \q1 “Toʼetoyavua namai imaʼa \q2 me Diu ʼimega, \q2 ta tauna me Isileli \q2 edi viaqa veifana \q2 naʼewa yavulea ʼidiega.” \m \v 27 \x * \xo 11:27 \xt Ais 27:9; Iel 31:33-34\x* Ta wese Aisea vonaya, \q1 “ʼInega yaʼa Yaubada \q2 ena vona fofofoledi \q2 be edi ilivu luveifana weaqina \q2 ena nuataqodi.” \p \v 28 Vonahaqiaqi, me Diu ʼealidi nawale Vale Aqiaqina Keliso weaqina ivevevoalanea. Ta edi noga ʼinega omiʼa ge me Diu oveaqiaqi otaqa, mana Yaubada ena iula oʼewa kavovoya. Ta ona nuaveʼavinia me Diu taudi Yaubada ena tomotauyavo vevenuaʼivinidi. Ta wese veveyolubedi, mana ena vona fofofolayavo iʼewedi tubudiavo Ebelamo be, Aisake ta wese Iakobo ʼidiega. \v 29 Baʼe ʼidewani yavona ʼaiqemi, mana ʼeguma Yaubada taha yani niʼa neida, nage wese niʼa venuaʼivineda be tauna maega kana toa, e ʼinega nei kavovo nana be gaba nana ge wese naʼewa ʼeviviedi. \v 30 Lova omiʼa ge me Diu Yaubada ovevoalanea, ta tuta nana me Diu Yaubada ena nuakolokolo inogea, e ʼinega omiʼa nuakolokolo nana oʼewa kavovoya. \v 31 Ta baʼe ʼitagana wese ʼidewani taudi me Diu Yaubada ivevoalanea. Ta nawale taha tuta ʼinaya taudi wese Yaubada ena nuakolokolo ina ʼewa kavovoya omiʼa ʼidewani. \v 32 Yaubada tomotau qabuda awafeleda be taudega kayoqonida eda noga ʼinega, be yaqisa taunega ana fata be ena nuakolokolo naveʼitayea ʼidaya. \s1 Awatubo Yaubada ʼinaya \q1 \v 33 \x * \xo 11:33 \xt Ais 55:8-9\x* Vonahaqiaqi, \q2 ge taha toga ʼidewani Yaubada! \q1 Tauna ena alamani qidua otaqina be, \q2 ena nuanua aqiaqi otaqina \q2 ta wese ena kaikaiwabu qidua vaʼinena. \q1 Ge taha toga ana fata ena luvineavo \q2 be ena ʼedaʼedayavo nahalamanidi! \m \v 34 \x * \xo 11:34 \xt Ais 40:13; 1Kol 2:16\x* ʼIdewani Buki Nugwenugweina simana vonaya, \q1 “Nage taha toga ana fata be \q2 Yaubada ena nuanuayavo nahalamanidi? \q1 Ta wese nage taha toga \q2 ana fata be nalugaihia? \q1 Ge taha toga.” \m \v 35 \x * \xo 11:35 \xt Iob 41:11\x* Ta wese vonaya, \q1 “Ge taha toga ana fata be \q2 taha yani aqiaqi otaqina \q2 Yaubada naneia be ʼinega \q2 Yaubada luaqiaqiea \q2 be tomotau nana naveʼiea.” \m \v 36 \x * \xo 11:36 \xt 1Kol 8:6\x* Baʼe vona diavona Yaubada weaqina vonahaqiaqi, mana yani qabuna tauna ʼinega iʼifoqe, ta kuyavata qabuna ena waiwai ʼinega nawale itoatoa. Ta baʼe yani diavona itoatoa ana awatubo weaqina. \q1 ʼInega Yaubada kana awatuboya \q2 tuta vataya ʼidia. \q1 Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani! \c 12 \s1 Yawaida kana awafelea Yaubada weaqina \p \v 1 \x * \xo 12:1 \xt Lom 6:11,13; 1Fit 2:5\x* Egwavo, niʼa yaveʼitemi Yaubada ena nuakolokolo ʼidaya weaqina, ʼinega nuanuagu qiduana ʼwafimi qabuna ona vefewedi yani qabuna aqiaqina be gwalagwalana weaqina. E ʼinega taumiega ona veʼineiemi Yaubada ʼinaya kavona guba mayawaina ʼidewani, e baʼe ʼinega ona giveqaiawea. Mana ʼeguma taumi ona nuaia Yaubada ena viaqa aqiaqi otaqina ʼimia weaqina, e ʼinega ge yani vitana weaqina eda vevenoqiemi, waisa? \v 2 ʼInega bwaʼobwaʼo ana ilivu luveifadi ge ona vetutumedi! Ta ʼesi ona awafelemi Yaubada ʼinaya be ʼinega emi nuanuayavo nagiveʼevaunidi, be ʼinega ona vetomotau ʼevau. Ta baʼe ʼinega ami fata be Yaubada ena nuanua weaqimi ona alamania ta ona viaqia. Ta wese baʼe ʼinega ona alamania tolaʼai aqiaqina matanaya be ʼinega ona giveqaiawea. Ta wese emi veʼevau ʼevivi ʼinega ami fata ona alamania maʼoda ona toa ʼaiqa. \p \v 3 \x * \xo 12:3 \xt 1Kol 12:11; Efe 4:7; Fil 2:3\x* Yaubada ena nuakolokolo ʼinega yavetovaletuyana, ʼinega yaʼa egu luvine ʼinega omiʼa ʼaidega ʼaidega yavonavona waiwaina ʼimia: Ge taumi emi nuanua ʼinega ona aʼuvaneqemi, ta ʼesi ona nuanua aqiaqi tuta nana taumi weaqimi onuanua. Omiʼa ʼaidega ʼaidega emi vetumaqana niʼa oʼewea Yaubada ena nuanua ʼinega, e ʼinega wese ʼaidega ʼaidega emi vetumaqana ana ʼetofwafwa ʼinega taumiega emi aqiaqina ona ʼetofwafwea. \v 4 \x * \xo 12:4 \xt 1Kol 12:12,27\x* ʼEbevetalatutula baʼe ena neimi: Itaʼa tomotau ʼwafida ʼinaya duʼu ʼeala iʼenoʼeno, ta duʼu ʼaidega ʼaidega me edi fewa. \v 5 Ta wese Keliso ʼwafina ʼidewani. Itaʼa tovetumaqana kavona Keliso ʼwafina duʼunavo, ta ʼaidega ʼaidega eda fewa dumadumana be dumadumana, ʼinega duʼu taha taha kaveveiuiula, mana itaʼa ʼwafi ʼaidegana. \p \v 6 \x * \xo 12:6 \xt 1Kol 12:4-11; 1Fit 4:10-11\x* Yaubada ena nuakolokolo ʼinega itaʼa ʼaidega ʼaidega eda alamani be eda waiwai neida sabi vefewadi tauna ena nuanua ʼinega. Ta wese ʼidewani wilaʼa taha taha tomotau taha taha neida. ʼInega ʼeguma Yaubada au wilaʼa neiu ena vona sabi simana ʼifoqeyedi, e ʼinega una simana ʼifoqeyedi ʼeguma eu vetumaqana ʼinega ualamani aqiaqiea vona nana Yaubada ʼinega mai. \v 7 Ta ʼeguma Yaubada au wilaʼa neiu mali tomotau sabi iuladi, e ʼinega una iula aqiaqiedi. Ta ʼeguma Yaubada au wilaʼa neiu ena vona ana veʼita weaqina, e ʼinega una veʼita aqiaqiedi. \v 8 Ta ʼeguma Yaubada vona iula ana wilaʼa niʼa neiu, e ʼinega tomotau una vona iuledi. Ta ʼeguma Yaubada ʼiwavo ana wilaʼa niʼa neiu, e ʼinega eu kulufa ge una vegagaledi. Ta ʼeguma Yaubada vanugweta ana wilaʼa niʼa neiu, e ʼinega tomotau una vanugwetedi eu waiwai qabuna ʼinega. Ta ʼeguma nuakolokolo ana wilaʼa Yaubada niʼa neiu, e ʼinega me eu qaiawa tomotau una nuakolokoloyedi. \p \v 9 Tomotau giwali otaqiuyega una veyolubedi, ta gebu uʼava ʼinega. Viaqa luveifadi una vevoalanedi, ta ʼesi viaqa aqiaqi otaqidi adi viaqa una kafiʼiʼihidi. \v 10 \x * \xo 12:10 \xt 1Fit 1:22\x* Ta ma emiavo ona veyoluba aqiaqiemi kavona taimiavo be novumiavo oveveyolubedi ʼidewani. Ta me emi awafela emiavo ona ʼamayaba aqiaqiedi, ta ʼabiboda omiʼa. \v 11 Ta ge ona vegwavuʼai emi fewayavo ʼidia, ta ʼesi me emi gwavubiga aqiaqi ona vetofewa eda Kaiwabu weaqina. \v 12 \x * \xo 12:12 \xt 1Te 5:16-18\x* Ona qaiawa, mana niʼa oalamani aqiaqiea Yaubada ena nuanua aqiaqina weaqimi tuta maimai ʼinaya naveʼifoqeyea ʼimia, ʼinega baʼe yani nana weaqina obaʼebaʼe. Ta wese me emi bibitaqo ona toa ʼeguma vita taha taha ina ʼifoqe ʼimia, ta ge ona luaʼu venoqi Yaubada ʼinaya. \v 13 \x * \xo 12:13 \xt Ibe 13:2\x* Ta ʼeguma Yaubada ena tomotauyavo vaina yani weaqina ina kusa, e ʼinega ona iuledi. Ta ʼeguma wagawaga imaimai, e ʼinega ona ʼebeʼewedi emi vanueavo ʼidia ta ona veʼainidi be wese edi ʼebeʼeno ona ʼivaʼavaʼaia weaqidi. \p \v 14 \x * \xo 12:14 \xt Md 5:44; 1Kol 4:12\x* Ta ʼeguma tomotau vita ina neimi mana omiʼa Ieisu ana toʼabibodayavo, e ʼinega ge ona vona veʼalatedi, ta ʼesi ona venoqi Yaubada ʼinaya be navona veyolubedi. \v 15 Ta tuta nana tomotau iqaiqaiawa ʼinega luaqiaqiemi be wese omiʼa taudi maega ona qaiawa. Ta ʼeguma tomotau inuanuavita, ʼinega luaqiaqiemi be omiʼa ona iuledi be edi nuavita ona ʼavalea taudi maega. \v 16 \x * \xo 12:16 \xt Vos 3:7\x* Ma emiavo ona toadaumwala. Ta ge ona nuavane taumi weaqimi, ta ʼesi tomotau kavokavovo maega ona veiaiana aqiaqi. Ta ge taumiega ona vonemia be omiʼa toalamani aqiaqi. \p \v 17 \x * \xo 12:17 \xt 1Te 5:15\x* Ta ʼeguma tomotau ina veilivu veifemi ʼinega omiʼa ge ona veʼiedi ilivu veifana ʼinega. Ta tuta qabuna emi ilivu ona ʼitamaki aqiaqiedi be yaqisa tomotau ina ʼawahaqiaqiemi. \v 18 ʼInega una lumataʼiʼihiu be yaqisa ge taha luveifana nage veʼaeʼaetoga ʼiuyega naʼifoqe, ta ʼesi una tovo waiwai be tuta qabuna toadaumwala ilivuna una toayea tomotau qabudi maega. \p \v 19 \x * \xo 12:19 \xt Luve 32:35; Md 5:39\x* Egwavo ye, ge taha tuta taumiega ami mebu ona ʼewa, ta ʼesi mebu nana ona veʼineiea Yaubada ʼinaya, mana tauna taha ʼaubena ʼinaya toveilivu veifa naluvematasabudi. Ta baʼe weaqina Buki Nugwenugweina simana vonaya, “Yaʼa Kaiwabu mebu nana weaqina luaqiaqiegu be taugu ena ʼewea. Ta tomeqabu luveifana niʼa iviaqia yaʼa ena veʼiedi.” \v 20 \x * \xo 12:20 \xt Vos 25:21-22; Md 5:44\x* Buki Nugwenugweina vonaya, \q1 “ʼEguma voalau nabotana \q2 e ʼinega una veʼainia, \q2 ta ʼeguma magana nayafaia \q2 e ʼinega una venumea. \q1 Mana ʼeguma baʼe ʼidewani \q2 una viaqia ʼinaya, \q2 e ʼinega una giveiniyauyauyea \q2 ena viaqa luveifana ʼiuya weaqina.” \m \v 21 Ge una awafeleu ilivu luveifana ʼidia be ina luvineu, ta ʼesi una vewaiwai vaʼinedi eu viaqa aqiaqi otaqidi ʼidiega. \c 13 \s1 Toluvineavo edi luvine kana ʼabibodedi \p \v 1 \x * \xo 13:1 \xt Tai 3:1; Vos 8:15\x* Omiʼa emi gabemaniavo ona matayagedi, mana Yaubada ena nuanua ʼinega toluvineavo bwaʼobwaʼoya aʼudi be ina luvine. Ta gabemaniavo qabudi Yaubada ena venuaʼivina ʼinega iluviluvine. \v 2 ʼInega tomeqabu gabemani diavona edi luvine ge ida matayagedi, e taudi wese Yaubada ena nuanua inogea, ta baʼe ʼinega taudiega adi luvematasabu imimiea ʼidia. \v 3 \x * \xo 13:3 \xt 1Fit 2:13-14\x* Toaqiaqidi ge edi ʼiumo be toluvineavo ina mwaninivedi, ta ʼesi taudi toluveifadi ina mwaniniva ʼidia, mana taudi luvine ibwegebwegea. ʼInega ʼeguma ge nuanuami toluvineavo ona mwaninivedi, e ʼinega edi nuanua ona matayagedi. Ta emi matayaga ʼinega ina ʼawahaqiaqiemi. \v 4 ʼInega toluvineavo Yaubada aʼudi sabi iulami. Ta ʼeguma omiʼa yani luveifana oviaviaqia ʼinega luaqiaqiemi be ona mwaninivedi, mana luvematasabu ona lobea ʼidiega. Vonahaqiaqi, toluvine diavona taudi Yaubada ena tofewayavo, ta Yaubada ana diavilavila toluveifadi edi viaqayavo weaqina adi luvematasabu ina veʼifoqeyea ʼidia. \v 5 ʼInega luaqiaqiemi be gabemaniavo ona matayagedi, mana ʼeguma ge ona matayagedi e ʼinega luvematasabu ona lobea. Ta wese giwalimiega niʼa oalamani aqiaqiea itaʼa tomotau luaqiaqieda be gabemaniavo kana matayagedi. \p \v 6 \x * \xo 13:6 \xt Md 22:21\x* Ta wese baʼe ʼiu nana ʼinega ona takesi gabemani ʼidia, mana mane nana ʼinega edi tofewayavo ivevemaisidi be yaqisa fewa nana Yaubada niʼa neidi adi fata ina viaqia. \v 7 ʼInega luaqiaqiemi be ʼeguma gabemani ʼidiega luvine ʼenoʼeno yani taha taha adi vemaisa weaqina, e ʼinega ona vemaisia. ʼInega ʼeguma gabemani takesi weaqina ina vonemi, e ʼinega ona vemaisia. Ta wese ʼeguma takesi ina aʼuya kulufa taha taha adi maisa weaqina, e ʼinega wese ona vemaisia. Ta wese luaqiaqiemi be tomeqabu adi luaqiaqi be ʼamayaba ina lobea ʼimiega, e ʼinega taudi ona ʼamayabedi. \p \v 8 \x * \xo 13:8 \xt Md 22:39-40; Iem 2:8\x* Vonahaqiaqi, ami loaga qabudi ona vemaisa ʼovoidi, ta ʼesi yani taʼa mona ge wese ana fata be ona vemaisa ʼovoi, e baʼe yani nana veyoluba ilivuna emiavo maega. Mana ge taha toga ana fata be iana naveyoluba vaʼinei ta navoneaya, “Baʼe taʼiwa, egu veyoluba ana ʼebeluʼovoa!” Ta ʼesi ʼeguma iau una veyoluba aqiaqiea, e ʼinega Yaubada ena luvine qabudi adi aqiaqi una veʼifoqeyea veyoluba nana ʼinega. \v 9 \x * \xo 13:9 \xt ʼIfo 20:13-15,17; Luve 5:17-19,21\x* Yaubada ena luvine vonaya, “Ge una luabu be, ge una luveʼaliga be, ge una vanawala be, ge una nuagovaqa.” Baʼe luvine diavona ta wese vaina luvine adi bwagila luvine ʼaidegana ʼinega vonaya, “Tomotau ona veyolubedi ʼidewani taumi oveveyolubemi!” \v 10 \x * \xo 13:10 \xt 1Kol 13:4-7\x* Vonahaqiaqi, veyoluba ilivuna ge wese ana fata be tomotau nagiveluveifedi, ta ʼesi ilivu nana ana viaqa ʼinega Yaubada ena nuanua ena luvine qabudi weaqidi adi aqiaqi kana veʼifoqeyea. \p \v 11 \x * \xo 13:11 \xt Efe 5:14; 1Te 5:6-7\x* Egwavo, baʼe yani diavona ona viaqidi, mana oalamani aqiaqiea tuta luveifana ʼinaya katoatoa. ʼInega ge ona ʼeno motaiva, mana ada ʼetoyavua bwaʼobwaʼo ana visiqayavo ʼinega niʼa vadiʼweda. Vonahaqiaqi, lova tuta nana kaveʼale Ieisu kavetumaqanea, e ʼinega ʼetoyavua nana ana ʼaubena tufwana luluvai ʼidega, ta baʼitagana niʼa mai diʼwedaya. \v 12 \x * \xo 13:12 \xt 1Ion 2:8\x* Tuta goyona ʼinaya ilivu luveifana ana tuta nahawala ta ʼetoyavua ana ʼaubena namai ʼidaya, ʼinega velovelovana ilivuna ʼinaya ge ona toa. Ta ʼesi emi ilivu luveifadi ona nogedi ta ona veyavuledi kavona kaleko bwavubwavudi ʼidewani. Nuanuagu ilivu simasimatalidi ʼidiega ona vebaba ʼidewani toveilivu aqiaqidi ivevebaba. Ta baʼe ilivu diavona ʼidiega Yaubada navabodebodemi Seitani ena nuanua luveifadi ʼidiega. \p \v 13 \x * \xo 13:13 \xt Lk 21:34; Efe 5:18\x* Nuanuagu kana veilivu aqiaqi be yaqisa tomotau qabudi ina ʼiteda ʼinega ina ʼawahaqiaqieda eda ilivu simasimatalidi ʼidiega. E ʼinega ge ona lugu tonuma edi toa vaʼauta ʼidia be goʼila waiwaina ona numa ʼodaʼodaqa be ʼinega ʼunuʼunumi ina luveifa. Ta wese ge ona velamoʼeno kavokavovo be, ge ona veʼaeʼaetoga be, wese nuagovaqa ilivuna ʼidia ge ona awafelemi! \v 14 \x * \xo 13:14 \xt Gal 3:27\x* Ta ʼesi luaqiaqieda be kana awafeleda eda Kaiwabu Ieisu Keliso ʼinaya, ta ena ilivu ʼinega kana vekaleko be yaqisa eda nuanuayavo qabudi tauna naʼabiluvinedi, e ʼinega tomotau Ieisu ina ʼitea itaʼa eda ilivu aqiaqidi ʼidiega. ʼInega ge wese emi nuanua ona awafeledi ilivu bwavubwavudi be nuanua luveifadi adi viaqayavo ʼidia. \c 14 \s1 Tomotau ge kana awawebuiedi \p \v 1 \x * \xo 14:1 \xt Lom 15:7\x* Tomeqabu edi vetumaqana dawalilina ona ʼawahaqiaqiedi, ta ge wese ona veʼaeʼaetoga taudi maega ʼeguma vaina yani weaqidi ivenuana magilafu ta omiʼa baʼe yani diavona weaqidi emi nuanua dumadumana. \v 2 \x * \xo 14:2 \xt Nug 9:3-4\x* ʼEbevetalatutula baʼe ona noqolia: Taha toga ena vetumaqana ʼinega ʼabwaga qabuna ʼawahaqiaqiedi be ʼaiʼainidi. Ta wese mali tomotau ena vetumaqana ʼinega ge nuanuana yubai naʼainidi, mana ʼeguma yubai naʼainia e ʼinega ana lutonova naluveifa Yaubada matanaya. \v 3 \x * \xo 14:3 \xt Kol 2:16\x* ʼInega tomeqabu edi nuanua ʼinega yani qabuna iʼawahaqiaqiea be iʼaiʼainidi, ge daluaqiaqiedi be mali tomotau ina awawebuiedi ʼeguma vaina yani ge nuadi be ina ʼainidi. Ta wese ʼidewani tomeqabu vaina yani ge ida ʼainidia, adi luaqiaqi be ediavo ge ina ʼawaluveifedi ʼeguma yani qabuna iʼaiʼainidi. Mana Yaubada qabu magilafudina niʼa ʼawahaqiaqiedi. \v 4 \x * \xo 14:4 \xt Md 7:1; Iem 4:11-12\x* Ge wese daluaqiaqieu be Yaubada ena tofewa una luvinea baʼe yani diavona weaqina, mana tauna Kaiwabu ena tofewa, ʼinega ena Kaiwabu ana luaqiaqi be ena viaqayavo naʼawahaqiaqiedi nage naʼawaluveifedi. Ta tofewa nana ana fata yani qabuna aqiaqina naviaqia, mana Kaiwabu ena waiwai ʼinega fewafewa. \p \v 5 \x * \xo 14:5 \xt Gal 4:10-11\x* Taha wese ʼebevetalatutula ena neimi: Vaina tomotau ivonaya be vaina ʼaubena gwalagwaladi be kana nuanua qiduana weaqidi, ta ʼabiboda mali ʼaubena. Ta vaidi ivonaya be ʼaubena qabudi ge wese ida vedumaduma. ʼInega omiʼa ge ona luvinedi, mana baʼe yani nana weaqina tomotau ʼaidega ʼaidega taunega ena nuanua navetonova aqiaqiea be ʼinega ana fata navonaya, “E vonahaqiaqi, ʼaubena taha taha adi alamani baʼe ʼidewani!” \v 6 Tomeqabu inuanua be taha ʼaubena ʼinaya ina tafwalolo, e ʼinega eda Kaiwabu ʼinaya itafwatafwalolo. Ta tomeqabu ʼabwaga be yubai taha taha iʼaiʼainidi, e taudi eda Kaiwabu ana ʼamayaba weaqina iʼaiʼai, mana ilulukaiwa Yaubada ʼinaya ʼabwaga nana weaqina. Ta tomeqabu vaina ʼabwaga inogenogedi Kaiwabu ana ʼamayaba weaqina, taudi wese nuanuadi Kaiwabu ina giveqaiawea, mana taudi wese ilulukaiwa Yaubada ʼinaya adi ʼabwaga weaqina. \p \v 7 Itaʼa tomotau ge taudega ada giveqaiawa weaqina kada toatoa, ta ʼesi katoatoa Yaubada sabi giveqaiawana yawaida ʼinega. Ta wese ʼidewani ge daluaqiaqieda be tauda eda nuanua ʼinega kana luvine maʼoda kana ʼaliga ʼaiqa, nage totutaya kana ʼaliga, ta ʼesi Yaubada ena nuanua ʼinega kana ʼaliga be kana giveqaiawea. \v 8 \x * \xo 14:8 \xt Gal 2:20\x* Vonahaqiaqi, ʼeguma nawale mayawaida katoatoa, e ʼinega Yaubada kana giveqaiawea yawaida ʼinega. Ta ʼeguma kana ʼaliga, e ʼinega eda Kaiwabu kana giveqaiawea ʼaliga nana ʼinega. ʼInega ge taha tolaʼai ʼeguma mayawaida nage ʼaliʼaligida, mana itaʼa qabuda Kaiwabu ena tomotauyavo. \v 9 Baʼe ʼiuna weaqina Keliso ʼaliga weaqida ta ʼabibodanaya yaʼitoto ʼevivi, yaqisa ana fata be nave-Kaiwabu itaʼa mayawaida weaqida be wese toʼaliga weaqidi. \p \v 10 \x * \xo 14:10 \xt 2Kol 5:10\x* ʼInega tolaʼai weaqina omiʼa me Diu taudi ge me Diu tovetumaqana oluluvinedi edi ilivu weaqina? Ta wese omiʼa ge me Diu tolaʼai weaqina me Diu ovonavona webuiedi taudi edi ilivu weaqina? Nawale Yaubada natoabui luvine ana ʼebetoa ʼinaya, ta itaʼa qabuda kana tovolo matanaya be naluvineda. \v 11 \x * \xo 14:11 \xt Ais 45:23; Fil 2:10-11\x* Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Aisea Yaubada ena vona simanea vonaya, \q1 “Kaiwabu vonaya, \q1 ‘Yavona fofofola aqiaqiemi, \q2 tomotau qabudi tuqatuqadiega \q2 ina sobadi mataguya, \q2 ta meadiega ina simana ʼifoqe \q2 vonigo yaʼa Yaubada Otaqa.’” \m \v 12 ʼInega kana alamani aqiaqiea, tomotau taha taha taudega eda viaqayavo be eda vonayavo ta wese eda nuanuayavo qabudi weaqidi kana simana ʼifoqeyedi Yaubada ʼinaya. \v 13 Vonahaqiaqi, Yaubada tomotau qabuda naluvineda, ʼinega omiʼa ge tomotau ona luvinedi edi toa vataya weaqina. Ta ʼesi taumiega ona vonemia, “Ge taha tuta wese iagu taha ena givebeʼuyei be ʼinega luveifana naviaqi.” \p \v 14 \x * \xo 14:14 \xt Via 10:15; Tai 1:15\x* Yaʼa eda Kaiwabu Ieisu maega niʼa aveʼaidega, ʼinega yahalamani aqiaqiea ge taha ʼetoboda daʼenoʼeno ʼabwaga nage yubai adi ʼai weaqidi. Ta ʼeguma taha toga ena vetumaqana ʼinega nanuaia be vaina ʼabwaga nage yubai ge daluaqiaqiei be naʼainidi, e ʼinega tauna ʼinaya ʼabwaga nana be yubai nana yani luveifana. \v 15 \x * \xo 14:15 \xt 1Kol 8:11-13\x* Ta ʼeguma taha iau tovetumaqana eu ʼai ʼinega ana lutonova ge aqiaqina, e ʼinega ʼamayaba ilivuna ge uda viaqia ʼinaya. Ta una nuaveʼavinia Keliso ʼaliga tomotau nana weaqina, ʼinega ena veiaiana Yaubada maega ge una giveluaʼui eu ʼai ʼinega. \v 16 ʼInega oʼa nage nuanuau vaina ʼabwaga una ʼainidi, ta iau ena vetumaqana weaqina ʼabwaga nana unogea, mana ge nuanuau iau ana lutonova una giveluveifei. E baʼe noga nana ʼinega tomotau ina ʼawahaqiaqieu. \v 17 Mana eda ʼai be eda numa ge taha yani qiduana ʼeguma Yaubada ena luvine ʼayanaya katoatoa. Ta ʼesi eda toa tunutunuqina edavo maega, be nuadaumwala ta wese qaiawa Niboana Gwalagwalana ena iula ʼinega yani qidua otaqina Yaubada ʼinaya. \v 18 Ta ʼeguma taha toga Keliso weaqina fewafewa baʼe ilivu diavona ʼidiega, e ʼinega Yaubada naqaiawa weaqina, ta wese tomotau ina ʼawahaqiaqiea. \p \v 19 \x * \xo 14:19 \xt Lom 12:18; 15:2\x* ʼInega itaʼa tovetumaqana kana vetafeʼwa waiwai toadaumwala weaqina ʼekalesia nuaninaya, ta tuta qabuna ma edavo kana givewaiwaieda vona iula ʼidiega. \p \v 20 \x * \xo 14:20 \xt 1Kol 8:13\x* Yaubada ena viaqayavo tovetumaqana ʼidia ge una qeuni eu ʼai ʼinega. Ta una nuaveʼavinia, ʼabwaga be yubai be yani qabuna ʼaiʼaidi ge taha luveifana ʼidia daʼenoʼeno. Ta oʼa luveifana una viaqia ʼeguma eu ʼai ʼinega taha tomotau una givebeʼuyei be ʼinega ena vetumaqana nanogea. \v 21 ʼInega ge daluaqiaqieu be yubai una ʼai, nage ʼoine una numa, nage yani taha taha una viaqidi ʼeguma viaqa diavona ʼidiega ana fata be tovetumaqana taha una givebeʼuyei. \p \v 22 Nage oʼa eu vetumaqana ʼinega unuanua be eu viaqayavo qabudi yani aqiaqidi Yaubada matanaya. E ʼinega luaqiaqieu be eu nuanuayavo una aʼudi oʼa be Yaubada nuanimia. Vonahaqiaqi, Yaubada me ena qaiawa qiduana weaqiu ʼeguma eu viaqayavo ʼidiega au fata be ge wese ʼwamomo una lutonovi matanaya, mana ualamani aqiaqiea yani aqiaqina uviaviaqidi. \v 23 Ta ʼeguma taha toga navenuana magilafu vaina yani adi ʼai weaqina, e ʼinega luaqiaqiea be yani diavona ge wese naʼainidi. Ta ʼeguma naʼalataya be naʼainidi, e ʼinega luvine nalobea Yaubada matanaya, mana ʼeguma ena viaqa ge daveʼaidega ena vetumaqana maega, e ʼinega luveifana niʼa viaqia. \c 15 \s1 Mali tomotau kana aʼunugwetedi ta ʼabiboda itaʼa \p \v 1 Vaina ʼidega eda vetumaqana waiwaina eda ʼai be yani taha taha weaqidi. Ta luaqiaqieda be ge taudega eda nuanua kana viaqidi, ta ʼesi tomeqabu edi vetumaqana dawalilina ʼabwaga be ʼai weaqidi kana iuledi. \v 2 \x * \xo 15:2 \xt 1Kol 10:24,33\x* ʼInega itaʼa ʼaidega ʼaidega luaqiaqieda be mali tomotau kana giveqaiawedi edi nuanua ana viaqa ʼinaya. Mana ʼeguma edi nuanua kana viaqia, ta viaqa nana ʼinega iula ina lobea, e ʼinega kana givewaiwaiedi edi vetumaqana eda Kaiwabu ʼinaya weaqina. \v 3 \x * \xo 15:3 \xt Same 69:9\x* Baʼe yani diavona kana viaqidi, mana Keliso tauna eda ʼebevetalatutula. Tauna ge danuanua ena qaiawa be ena nuanuayavo weaqidi, ta tuta nana tomotau iʼawaluveifea ʼinega ge danuanua ena toa aqiaqina weaqina, ta ʼesi Tamana ena nuanua viaqia. Buki Nugwenugweina baʼe weaqina simana vonaya, “Tomeqabu iʼawaluveifeu, yaʼa wese iʼawaluveifegu.” \v 4 \x * \xo 15:4 \xt 2Tim 3:16\x* Baʼe yani diavona weaqina lova Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada ena tovesimasimanayavo iʼwayavia sabi veʼitada. Ta baʼe vona diavona wese adi fata ina givewaiwaieda eda luʼita vane ʼinaya Yaubada ena vona fofofola weaqina, ta me eda bibitaqo kabaʼebaʼeyedi. \p \v 5 Baʼe waiwai nana be wese bibitaqo nana Yaubada ʼinega kaʼewea, ʼinega yavevenoqi ʼinaya be naiulemi ʼinega toadaumwala ilivuna ʼinaya ma emiavo ona toatoa. Ta Ieisu Keliso ena ilivu be ena nuanua yawaimi ʼinega ona veilivuyea ʼaidega ʼaidega nuanimia. \v 6 ʼInega ami fata be qabumi ona luvetuba ta bonami ʼaideganega eda Kaiwabu Ieisu Keliso Tamana Yaubada ona awatuboya. \p \v 7 \x * \xo 15:7 \xt Lom 14:1\x* ʼInegana omiʼa me Diu ta wese omiʼa ge me Diu taumiega ma emiavo ona ʼawahaqiaqiemi, ʼidewani Keliso niʼa ʼawahaqiaqiemi, ta baʼe ʼinega Yaubada awatubo nalobea emi ilivu aqiaqina ʼinega. \v 8 \x * \xo 15:8 \xt Md 15:24\x* Ta ona nuaveʼavinia Keliso mai kavona tofewa kavovo ʼidewani me Diu ʼidia sabi veʼitadi vonigo Yaubada ena vona fofofola qabudi vonahaqiaqi, ta ge taha ʼidiega ana fata be nabwegei. \v 9 \x * \xo 15:9 \xt Via 3:25; 2Sam 22:50; Same 18:49\x* Ta wese mai be yaqisa taudi mali qabu adi fata Yaubada ina awatuboya ena nuakolokolo qiduana ʼidia weaqina. Baʼe weaqina kini Deibida Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, \q1 “Yaʼa nuanuagu ena awatubou \q2 taudi mali qabu nuanidia. \q1 Ta ʼevosiega au wawa ena awatuboya.” \m \v 10 \x * \xo 15:10 \xt Luve 32:43\x* Ta wese Mosese Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, \q1 “Omiʼa ge me Diu ona qaiawa \q2 Yaubada ena tomotauyavo \q2 taudi me Diu maega.” \m \v 11 \x * \xo 15:11 \xt Same 117:1\x* Ta wese Deibida vonaya, \q1 “Omiʼa ge me Diu qabumi \q2 Kaiwabu ona awatuboya, \q2 ta wese tomotau qabumi \q2 bwaʼobwaʼoya ona awatuboya.” \m \v 12 \x * \xo 15:12 \xt Ais 11:10; Ve 5:5\x* Ta wese Yaubada ena tovesimasimana Aisea vonaya, \q1 “Nawale Iese ena gade ʼinega \q2 taha toga naʼifoqe navetoluvine, \q2 ta tauna tomotau qabudi naluvinedi, \q2 ta taudi ge me Diu ina luʼita vane ʼinaya.” \p \v 13 ʼInega yavevenoqi weaqimi Yaubada tauna emi luʼita vane ana Tonei nagiveqaiawemi ta wese nuadaumwala naneimi, mana tauna ovevetumaqanea. Ta wese nuanuagu luʼita vane nana naveʼenaʼi, ta ʼimiega naʼafwataiwaqa Niboana Gwalagwalana ena waiwai ʼinega. \s1 Faulo ena ʼwayavi ʼiuna \p \v 14 Taigwavo be novugwavo, yahalamani aqiaqiea Yaubada ena nuakolokolo ʼinega tuta qabuna ilivu aqiaqi otaqidi oviaviaqidi. Ta tolaʼai Yaubada nuanuana be ona alamania, e yani diavona baʼe niʼa oalamani aqiaqiedi ʼinega ami fata mali tomotau yani diavona baʼe oveveʼitedi. \v 15-16 \x * \xo 15:15-16 \xt Lom 1:5; 11:13\x* Vonahaqiaqi, ilivu aqiaqidi tuta qabuna ovevefewedi, ta tua me egu giwalifatu nuanuagu baʼe yani diavona weaqidi wese ena vebibina ʼeviviemi. Egu nuanua baʼe, mana yaʼa Yaubada ena nuakolokolo ʼinega yavetovaletuyana Ieisu Keliso weaqina omiʼa ge me Diu weaqimi. ʼInega Ieisu Valena Aqiaqina yamiea ʼimia ta kavona toveguba yavegubayemi ʼidewani guba meilana aqiaqi otaqina Yaubada matanaya. Ta baʼe ʼinega qaiqaiawa weaqimi, mana Niboana Gwalagwalana ʼinega niʼa ovevunavunaqa. \v 17 ʼInega yaqaiawa qiduana egu fewa Yaubada weaqina, mana yaʼa Ieisu Keliso maega. \v 18 Ge nuanuagu ena vonavane yani taha taha weaqidi, ta ʼesi nuanuagu be ena vonavane Keliso ena viaqayavo ʼiguyega weaqidi. Vonahaqiaqi, yaʼa taudi mali qabu niʼa yamiedi Yaubada ʼinaya Vale Aqiaqina ana lugaihi ʼinega ta wese egu ilivu aqiaqina ʼidia ʼinega. Ta baʼe lugaihi nana ʼinega Yaubada ivelumatamatayagea. \v 19 Taudi mali qabu inuagivila Yaubada ena viaqa ʼebenuavoqana ʼidiega, ta baʼe yani diavona Yaubada viaqidi ʼiguyega, ta iveʼebeʼita mali qabu ʼidia Yaubada ena waiwai weaqina. Ta baʼe yani diavona iʼifoqe Niboanina Gwalagwalana ena waiwaiega. Vonahaqiaqi, Keliso Valena niʼa yalugaihiea ʼabaga qiduana Ielusalema ʼinega be luvivila tauya ana laba diʼwe agona Ililikumi ʼinaya, ta baʼe luvivila nana ʼinega Yaubada ena nuanua weaqigu yaviaqa ʼovoia. \p \v 20 \x * \xo 15:20 \xt 2Kol 10:15-16\x* Yaʼa egu nuanua waiwaina be ena lugaihiea ʼabaga diavona lova ge taha toga Keliso ana wawa dalugaihiea ʼidia. ʼInegana ge nuanuagu be Vale nana ena lugaihiei taha ʼabaga ʼinaya ʼeguma taha tomotau ʼekalesia niʼa ʼwadia ʼabaga nana ʼinaya. Mana ʼeguma ʼabaga nana ʼinaya yaʼa wese ena lugaihi, e ʼinega kavonaya be taha tomotau ena avutugu dakakali ta yaʼa nonoqina ʼinaya egu vanue eda yoqoni. \v 21 \x * \xo 15:21 \xt Ais 52:15\x* ʼInega yaʼa Buki Nugwenugweina ena vona Keliso weaqina yaʼabiʼabibodea vonaya, \q1 “Tomeqabu Vale nana \q2 ge taha toga dasimanei ʼidia, \q2 e taudina ina alamani aqiaqiea. \q1 Ta wese tomeqabu lova Vale nana \q2 ge ida noqolia, \q2 e taudina nuadi naʼeqaʼuya \q2 Vale nana weaqina.” \s1 Faulo nuanuana me Loma navayausidi \p \v 22 \x * \xo 15:22 \xt Lom 1:13\x* Vonahaqiaqi, lova nuanuagu be eda vayausimi, ta ge agu fata mana yalugaihi dadana ʼabaga diavona ʼidia, ʼinega yaʼiveʼoveʼo wawasai. \v 23 Tuta kuena yabaʼebaʼe sabi wai be ena ʼitemi. Ta baʼe ʼitagana egu fewa Yaubada weaqina niʼa yaluʼovoia baʼe diʼwe diavona ʼidia, e ʼinega baʼe tuta nana ʼinaya nuanuagu qiduana be ena vayausimi emi ʼabaga Loma ʼinaya. \v 24 Ta yanuanua be nugweta ena tauya diʼwe qiduana Sifeini ʼinaya. Ta tauya nana nuaninaya ena ʼita nugwetemi. Ta eda toa ʼinaya kana veiaiana ta kana toa tufwana tuta kuena, ta tuta nana ena nogemi e ona iulegu mane ʼinega egu tauya nana weaqina. \p \v 25-26 \x * \xo 15:25-26 \xt 1Kol 16:1; 2Kol 8:1; 9:2,12; Via 24:17\x* Vonahaqiaqi, ena wai ta nugweta luaqiaqiegu be ena tauya Ielusalema ʼinaya ta ʼabaga nana ana tovetumaqanayavo adi nei kavovo me Masidonia ta wese me Akaya ʼidiega ena neidi. Edi nuanua qiduana be ina iuledi, mana Ielusalema ana ʼekalesia edi toa vitana valena inoqolia, ʼinega nuanuadi qiduana ina veyolubedi mane ʼinega. \v 27 \x * \xo 15:27 \xt 1Kol 9:11\x* Baʼe nei kavovo nana me Guliki me edi qaiawa ivegogonea me Ielusalema weaqidi, mana lova Ieisu Valena Aqiaqina iʼewea me Diu tovetumaqana itoatoa Ielusalema ʼinaya ʼidiega, ta baʼe Vale nana ʼinega me Guliki niboanidi igiveqaiawedi. ʼInega me Guliki adi lutonova kavona adi loaga daʼenoʼeno me Diu ʼidia, e ʼinega nuanuadi ina iuledi edi toa vitana ʼinaya mane nana ʼinega. \v 28 Vonahaqiaqi, me Guliki edi iula aqiaqi otaqina me Ielusalema weaqidi yaʼa taugu nimaguyega ena veʼifoqeyea ʼidia. Ta ʼabibodanaya ena tauya Sifeini weaqina e ʼinega ena lugu emi ʼabaga Loma ʼinaya be ena vayausimi. \v 29 \x * \xo 15:29 \xt Lom 1:11\x* Ta yahalamani aqiaqiea egu wai nana ʼinaya Keliso ena veyoluba qiduana vuaqina qabuda kana lutonova aqiaqiea. \p \v 30 \x * \xo 15:30 \xt 2Kol 1:11; Kol 4:3; 2Te 3:1\x* Egwavo, itaʼa qabuda eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena tomotauyavo. Ta wese Yaubada Niboanina Gwalagwalana ʼinega itaʼa ʼaidega ʼaidega veyoluba ilivuna kaviaviaqia nuanidaya. ʼInega yanoqinoqiemi be Yaubada ʼinaya ona venoqi waiwai egu tauya Ielusalema ʼinaya weaqina, be ʼinega ge taha vita ena lobei diʼwe nana ʼinaya. \v 31 Nuanuagu be ona venoqi weaqigu be yaqisa Yaubada navaʼaboʼabogu diʼwe Iudia ana totoayavo taudi Yaubada ge ida matayagea ʼidiega. Ta wese ona venoqi be yaqisa diʼwe nana ana tovetumaqanayavo nei kavovo nana me Guliki ʼidiega ina ʼawahaqiaqiea ta me edi qaiawa ina ʼewea. \v 32 Baʼe yani diavona weaqidi nuanuagu ona venoqi weaqigu. ʼInega ʼeguma Yaubada nahawafelegu me egu qaiawa ena wai ʼimia. Ta wai nana ʼinaya taudega kana vona iuleda be kana givewaiwaieda. \v 33 Egu nuanua qiduana be nuadaumwala ana Yaubada omiʼa qabumi naiulemi ta maega ona toatoa. Vonahaqiaqi, egu nuanua ʼidewani. \c 16 \s1 Faulo ena lukaiwa enavo ʼidia \p \v 1 Nuanuagu ena vematamagilafuyemi novuda Foebi weaqina. Ta ona alamania novuda nana vavine aqiaqina Yaubada ena fewa ʼinaya, ʼinega yaʼawahaqiaqiea. Tauna ʼekalesia taha ana wawa Senikila ana dikoni. \v 2 Ta nuanuagu ona ʼebeʼewea itaʼa tovetumaqana eda ilivu ʼinega, mana tauna wese eda Kaiwabu ena tomotau taha. Ta ʼeguma taha yani ʼinega nakusa, e ʼinega ona ʼabivitea, mana tauna ʼevisa tomotau niʼa iuledi edi nuanua taha taha ʼidia, ta yaʼa wese iula qiduana niʼa yalobea ʼinega. \li1 \v 3 \x * \xo 16:3 \xt Via 18:2\x* Nuanuagu Filisila ma moqanedi Akwila egu lukaiwa ona simanayea ʼidia. Lova magilafudina maega afewa Ieisu Keliso weaqina. \v 4 Vonahaqiaqi, vaina tuta veilaqe yalobea ta taudi tuta diavona ʼidia ge ida nogegu, ta ʼesi magilafudina iʼaliʼaliga ʼwaqi weaqigu. Ta ge agu ʼaidega eda lulukaiwa ʼidia edi iula weaqina, ta ʼesi taudi mali qabu edi ʼekalesia qabuna ʼinega wese ilulukaiwa ʼidia iula nana weaqina. \li1 \v 5 Ta wese egu vekaiwa ona simanea tovetumaqana qabudi ʼidia ivavaʼauta Filisila ma moqanedi edi vanuea. \li1 Ta wese ia otaqigu Efenetusi egu lukaiwa ona vonea. Tauna diʼwe Eisia ʼinega maduvetumaqana Ieisu ʼinaya, ta ʼabiboda vaidi tomotau. \li1 \v 6 Novuda Meli egu lukaiwa ona simanea ʼinaya. Tauna vetafeʼwa waiwai omiʼa sabi iulami. \li1 \v 7 Ta wese egu tomotauyavo Anidokosi be Iunia egu lukaiwa ʼidia. Lova taudi vanue ʼebeyoqona ʼinaya maega atoa. Taudi adi ʼawahaqiaqi be adi ʼamayaba ilobelobea Ieisu ena tovaletuyanayavo qabudi ʼidiega. Magilafudina Keliso imaduvetumaqanea, ta ʼabiboda yaʼa. \li1 \v 8-9 Iagu Amifilatusi wese egu lukaiwa ona simanea ʼinaya. Iagu nana yaveyoluba aqiaqiea mana tauna wese Kaiwabu ena tomotau yaʼa ʼidewani. \li1 Ta wese Ebanosi ona vekaiwa ʼinaya, tauna lova maega afewa ʼaidega Keliso weaqina. \li1 Ta wese egu veyoluba ona simanea ia aqiaqigu Sitakisi ʼinaya. \li1 \v 10 Ta wese Afelesi egu lukaiwa ona simanea ʼinaya. Tauna ʼoloto aqiaqina, ta vita taha taha niʼa vebaedi ta ena vetumaqana ge danogei, e ʼinega Keliso ʼoloto nana ʼawahaqiaqiea. \li1 Ta wese egu lukaiwa qiduana ona simanea tovetumaqanayavo qabudi ʼidia Alisitobulusi maega itoatoa ena vanuea. \li1 \v 11 Ta wese Elodioni egu lukaiwa ona simanea ʼinaya, tauna wese Diu ʼolotona ʼidewani yaʼa. \li1 Ta tovetumaqanayavo itoatoa iagu Nasiusi ena vanue ʼinaya egu lukaiwa ʼidia ona simanea. \li1 \v 12 Ta vivine magilafudi Tilifena be Tilifosa egu lukaiwa ona simanea ʼidia, baʼe vivine diavona nawale ivevetafeʼwa waiwai eda Kaiwabu weaqina. \li1 Ta wese egu lukaiwa ona simanea Fesisi ʼinaya, tauna wese ena fewa waiwaina eda Kaiwabu weaqina. \li1 \v 13 \x * \xo 16:13 \xt Mk 15:21\x* Ta wese Lufasi egu vekaiwa ona simanea ʼinaya, tauna toʼabiboda aqiaqina eda Kaiwabu ena fewa ʼinaya. \li1 Ta inana wese egu lukaiwa ʼidia. Vonahaqiaqi, iveilivu aqiaqiegu kavonaya be yaʼa natu otaqidi. \li1 \v 14 Ta wese egu lukaiwa ona simanea Asinikilito be Filigoni be Elimesi be Fatalobasi be Elimasi ta wese Yaubada ena tomotauyavo qabudi maega itoatoa ʼidia. \li1 \v 15 Ta wese egu lukaiwa ona simanea Filologusi ma moqanena Iulia be Nelusi ma novuna be Olimifasi ta wese tovetumaqana qabudi maega itoatoa ʼidia. \li1 \v 16 \x * \xo 16:16 \xt 1Kol 16:20; 1Fit 5:14\x* Ta omiʼa toʼekalesia ma emiavo venima sibutuyega ona lukaiwa ʼidewani itaʼa tovetumaqana eda ilivu aqiaqina ʼinega. \s1 Faulo ena vebibina ʼebeluʼovoa \p \v 17 \x * \xo 16:17 \xt Md 7:15; Tai 3:10\x* Egwavo, wese taha yani weaqina nuanuagu qiduana ena vonemi. Onoqoli, ona ʼitamaki aqiaqiemi tomotau luveluveifadi weaqidi, mana taudi edi lugaihi be wese edi veʼita ʼinega ʼekalesia ana tovetumaqanayavo ivetoasiʼiedi. Taudi edi veʼita ʼinega tovetumaqana edi vetumaqana igiveluveifea, mana edi veʼita ge daveʼaidega veʼita tunutunuqina maega, ʼidewani veʼita nana lova niʼa oʼewea toveʼita aqiaqidi ʼidiega. ʼInega taudi maega ge ona veiaiana, ta ʼesi ona toasiʼi ʼidiega. \v 18 \x * \xo 16:18 \xt Fil 3:19; 2Fit 2:3\x* Baʼe toveʼita diavona ge eda Kaiwabu Keliso weaqina ida fewafewa, ta ʼesi taudiega edi nuanua weaqina ifewafewa. Taudi edi vona yafayafa be wese vona adi noqola aqiaqina ʼidiega tomotau iuʼauʼavedi, mana tomotau diavona ge ida alamania vonigo toveʼita dina edi vona ge Yaubada ena nuanua ʼinega. \v 19 \x * \xo 16:19 \xt Lom 1:8; 1Kol 14:20\x* Tomotau qabudi niʼa ialamani aqiaqiea omiʼa eda Kaiwabu ena vona ovematamatayagea, ta baʼe weaqina yaqaiawa ʼenaʼina. Nuanuagu qiduana nuami naʼeqaʼu aqiaqiei be yaqisa ami fata yani qabuna aqiaqina ona viaqidi, ta ilivu luveifana adi viaqayavo ge nuanuagu ona viaqidi. \p \v 20 \x * \xo 16:20 \xt Nug 3:15\x* Ta ʼeguma toluveifa diavona ona nogedi, e ʼinega nuadaumwala ana Yaubada tuta goyona ena waiwaiega Seitani nahaʼuwebuiea ʼaqemi ʼayanaya ta navamemea. \p Ta yavevenoqi weaqimi be eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena veyoluba naʼenoʼeno omiʼa ʼimia. \p \v 21 \x * \xo 16:21 \xt Via 16:1-2; 19:22; 20:4\x* Iagu Timoti maega afewafewa Keliso weaqina, ta tauna ena lukaiwa vetunei waiwai ʼimia. Ta wese egu tomotauyavo Lusiasi be Iasoni ta wese Sosifata inuaimi ʼinega edi vekaiwa ivetunei waiwai ʼimia. \p \v 22 Faulo ena leta baʼe yaʼa Tetiasi yaʼwayavia waiwai ʼimia. Ta nuanuagu wese ena lukaiwa ʼimia, mana yaʼa wese taimi taha Keliso ʼinega. \p \v 23-24 \x * \xo 16:23-24 \xt Via 19:22; 1Kol 1:14\x* Yaʼa Faulo iagu Gaiasi ena vanuea yatoatoa, ta wese tovetumaqana qabudi baʼidia ivavaʼauta tafwalolo weaqina. Ta tauna wese ena lukaiwa vetunei waiwai ʼimia. Ta wese ʼabaga nana ana mane ana toʼitamaki ana wawa Ilasitasi lulukaiwa ʼimia, ta wese ʼidewani Kwatusi ena lukaiwa vetunei waiwai ʼimia. \p \v 25 \x * \xo 16:25 \xt Efe 1:9; 3:5,9; Kol 1:26; Lom 1:5\x* Yaubada ana fata be nagivewaiwaiemi, ta baʼe waiwai nana weaqina yaveveluluʼuyayea tuta nana Ieisu Keliso Valena Aqiaqina yalulugaihiea tomotau ʼidia. Ta baʼe Vale nana Yaubada ena nuenuega ʼwaivea ʼimiega tuta ana ʼebeveʼale ʼinega. \v 26 Ta baʼitagana baʼe Vale nana ana alamani Yaubada niʼa giveʼifoqeyea taudi mali qabu koyadi ʼidia diʼwe taha taha ʼidia be yaqisa adi fata Keliso ina vetumaqanea ta ina matayagea. Ta baʼe yani diavona edi ʼifoqe weaqina lova tovesimasimanayavo imadusimanea Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada Toatoa Vatayana ena luvine be wese ena nuanua ʼinega. \v 27 ʼInega luaqiaqieda be Yaubada kana awatuboya! Tauna ana ʼaidega otaqa Toalamani aqiaqi. Vonahaqiaqi, Ieisu Keliso ena viaqayavo ʼidaya weaqina eda awatubo vataya Yaubada ʼinaya naʼenoʼeno tuta qabuna ʼidia. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani.