\id JHN - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) \h Ioni \toc1 Ioni \toc2 Ioni \toc3 Ion \mt1 Ioni \is1 Buki ana alamani weaqina \ip Ioni ena buki baʼe ʼwayavia be yaqisa ana toavoyavo Ieisu Valena Aqiaqina ina vetumaqanea vonigo tauna Yaubada Natuna ta Toʼetoyavua vonavona fofofolina. Ta edi vetumaqana tauna ʼinaya ʼinega yawai vataya ina lobea. (20:31) \ip Baʼe buki nana ge wese Madiu be, Maki be Luke edi ʼwayaviavo ʼidewani, mana Ieisu ena vona taunega weaqina Ioni simana ʼifoqeyedi, ʼidewani Ieisu tauna Vona mayawaina be, beledi mayawaina be, goʼila mayawaina be, sifi adi Toʼitamaki be wese simatala aqiaqi. Ta wese Ieisu ena lugaihi be, ena veʼita be, ena viaqa waiwaidi be, ena ʼaliga be, ena yaʼitoto ʼevivi weaqina ʼwayaʼwayavidi iʼenoʼeno buki nana gamonaya. \ip Vonahaqiaqi, Ioni tauna Ieisu ana toʼabiboda, ta ena ʼwayavi ʼinaya ge taha tuta taunega ana wawa daʼinanea, ta ʼesi vona sesebaiega taunega weaqina simana, ʼidewani “Toʼabiboda nana Ieisu veyoluba aqiaqiea”, nage “Fita ma iana”, be wese vaina vona ʼidiega. \iot Buki gamona \io1 1:1-18 Ieisu tauna Vona ʼenoʼeno vatayana mai bwaʼobwaʼoya tomotau edi simatala \io1 1:19-51 Ioni Togivebabitaiso ta wese Ieisu ana toʼabiboda weaqidi \io1 2:1–12:50 Ieisu ena viaqayavo be wese ena vonayavo tomotau nuanidia \io1 13:1–19:42 Ieisu ena tuta ʼebeluʼovoa Ielusalema ʼinaya ta wese ʼabaganavo ʼidia \io1 20:1–21:25 Kaiwabu Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega be wese ena ʼifoqe tomotau ʼidia \c 1 \s1 Vona vetomotau bwaʼobwaʼoya \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Ion 17:5; 1Ion 1:1-2; Ve 19:13\x* Tuta ana ʼebeveʼale ʼinaya Vona niʼa toatoa, ta Vona nana Yaubada maega, ta Vona nana tauna Yaubada. \v 2 Ta tauna tuta ana ʼebeveʼale ʼinaya Yaubada maega itoatoa. \v 3 \x * \xo 1:3 \xt 1Kol 8:6; Kol 1:16-17; Ibe 1:2\x* Kuyavata qabudi iʼifoqe tauna ʼinega. Ge taha yani daʼifoqe kavovo, ta ʼesi tauna ʼinega yani qabuna iʼifoqe. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Ion 5:26\x* Tauna ʼinega yani qabuna mayawaidi iʼifoqe, ta yawai nana tomotau qabudi bwaʼobwaʼoya edi simatala. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Ion 3:19\x* Baʼe simatala nana guguvesimatala velovana gamonega, ta velovana nana ge ana fata be simatala nana nagiveʼweuni. \p \v 6 \x * \xo 1:6 \xt Md 3:1; Lk 1:13-17,76\x* Taha ʼoloto ʼifoqe ana wawa Ioni, tauna Yaubada vetunei mai \v 7 tomotau ʼidia sabi simana simatala nana weaqina be yaqisa simatala nana valena ina noqoli ta ina vetumaqanea. \v 8 Ta baʼe Ioni nana tauna gebu simatala nana, ta ʼesi tauna simatala nana ana tovesimasimana. \v 9 \x * \xo 1:9 \xt Ion 8:12\x* Ta baʼe simatala nana aqiaqi otaqina mai bwaʼobwaʼoya, ta tauna totoa bwaʼobwaʼo qabudi edi simatala. \v 10 Ta Vona nana niʼau mai bwaʼobwaʼoya toatoa, ta tauna bwaʼobwaʼo ana Toviaqa, ta totoa bwaʼobwaʼo qabudi ge ida ʼita ʼinanei. \v 11 Ta tuta nana mai ena ʼabaga otaqaya, ʼinega ʼabaga nana ana totoayavo ge ida ʼawahaqiaqiea, ta wese tauna ena tomotauyavo inogea. \p \v 12 Ta tomeqabu ivetumaqanea ta iʼawahaqiaqiea, e taudina awafeledi adi luaqiaqi be taudiega Yaubada ina ʼawa-Tamanea. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Ion 3:3-6; 1Fit 1:23\x* ʼInega baʼe tomotau diavona kavona ida viʼoi ʼevivi. Ta baʼe viʼoi nana gebu vivine edi uweta ʼidewani, nage ʼoloto ma moqanena edi nuanua ʼinega, ta ʼesi viʼoi nana Yaubada ʼinega. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Fil 2:7\x* Ta Vona nana vetomotau ta toatoa nuanidaya bwaʼobawaʼo baʼe debanaya. Ta tauna veyoluba be wese vonahaqiaqi ʼavana, ta wese ena aqiaqi otaqa niʼa aʼitea, ta baʼe aqiaqi nana ʼewea Tamana Yaubada ʼinega, mana tauna ana ʼaidega otaqa Yaubada Natuna. \p \v 15 Ta Ioni Togivebabitaiso tomotau ʼidia Yaubada Natuna weaqina bonana qiduanega vonedia, “Baʼe ʼoloto nana weaqina lova yavonemi yavonaya, ‘Tauna ʼabibodaguyega maimai veqidua vaʼinegu, mana ʼabiboda be ena viʼoi, ta tauna niʼa toatoa.’” \v 16 Tauna luluveagatunaʼina veyoluba ʼinega, e ʼinega ena veyoluba qiduana weaqida ge taha tuta kada ʼita ʼavea. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt ʼIfo 34:28; Lom 6:14\x* Yaubada ena luvine neida Mosese ʼinega, ta Ieisu Keliso ʼinega ena veyoluba be wese ilivu tunutunuqina ana ʼeda neida. \v 18 \x * \xo 1:18 \xt ʼIfo 33:20; Ion 6:46; 1Tim 6:16\x* Ge taha toga Yaubada daʼitei, ta ʼesi Natu Otaqina Keliso tauna wese Yaubada, ta diʼwenaya toatoa, ʼinega Keliso nana taunega Tamana niʼa veʼitayea ʼidaya. \s1 Ioni Togivebabitaiso simasimana Ieisu weaqina \r (Madiu 3:1-12; Maki 1:1-8; Luke 3:1-18) \p \v 19 Me Diu edi tovanugwetayavo itoatoa Ielusalema ʼinaya vaidi tovegubayavo be wese vaidi Libai ena gadeyega ivetunedi itauya Ioni ʼinaya sabi vetalaʼaina ʼeguma tauna Toʼetoyavua. \p \v 20 ʼInega Ioni me ena giwalifatu simana ʼifoqe vonedia, “Yaʼa gebu Toʼetoyavua.” \p \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Luve 18:15,18; Md 11:14\x* ʼInega wese ivetalaʼaiea ivonaya, “Isana oʼa togama? Nage oʼa Ilaitia?” \p Ta vona veʼiedi vonaya, “Gebu!” \p ʼInega wese ivoneaya, “Nage oʼa tovesimasimana nana?” \p Ta wese vegeqedi vonaya, “Gebu!” \p \v 22 “Isana oʼa toga? Veʼia una neima be yaqisa ama fata ama tovetune ana vonedi weaqiu. ʼInega tauʼuyega una vonema oʼa togama!” \p \v 23 \x * \xo 1:23 \xt Ais 40:3\x* Ta Ioni edi vetalaʼai veʼiea Aisea ena vona ʼinega vonaya, \q1 “Yaʼa bonagu qiduanega yagabagaba \q2 diʼwe ʼavaʼava ʼinaya ta yavonavonaya, \q1 ‘Kaiwabu ena ʼeda ona givetunuqia!’” \p \v 24-25 Ta wese vaidi Falisiavo vetuvetunedi imai Ioni ʼinaya ta taudi wese ivetalaʼaiea, ivonaya, “ʼEguma oʼa ge Toʼetoyavua nana nage ge Ilaitia nana nage ge Tovesimasimana nana, ʼinega tolaʼai weaqina ugigivebabitaiso?” \p \v 26 ʼInega Ioni vonedi vonaya, “Yaʼa goʼilega tomotau yagigivebabitaisodi, ta taha ʼoloto ge oda alamania nuanimia tovotovolo. \v 27 \x * \xo 1:27 \xt Ion 1:15\x* Omoʼe ʼoloto nana ʼabibodaguyega maimai, ta yaʼa ge daluaqiaqiegu be ana ʼaqeyafayafa ana wayo ena giyavui.” \p \v 28 Baʼe yani diavona ʼifoqe ʼabaga Bedani ʼinaya, ta Bedani nana kana lobea goʼila Iolidani mali diʼwea. Ta omoʼe ʼinaya Ioni tomotau gigivebabitaisodi. \s1 Ieisu tauna Yaubada ena Lami \p \v 29 \x * \xo 1:29 \xt Ais 53:6-7; 1Fit 1:18-19\x* Mahala vulihia ʼinega Ioni Ieisu ʼitea ʼiawanega maimai ʼinaya, ta ʼinega Ioni tomotau vonedi vonaya, “Oʼitei, omoʼe ʼoloto nana tauna Yaubada ena Lami, ta tauna totoa bwaʼobwaʼo edi luveifana ʼewaʼewa yavulea ʼidiega. \v 30 \x * \xo 1:30 \xt Ion 1:15\x* Baʼe ʼoloto nana weaqina niʼa yamaduvonemi yavonaya, ‘Taha ʼoloto ʼabibodaguyega namai tauna veqidua vaʼinegu, mana ʼabiboda be ena viʼoi, ta tauna niʼa toatoa.’ \v 31 Lova tauna ge eda alamania, ta tua yaʼa yamai ta goʼilega tomotau yagivebabitaisodi sabi veʼita ʼifoqena omiʼa me Isileli ʼimia be yaqisa ona alamani aqiaqiea.” \p \v 32 \x * \xo 1:32 \xt Md 3:16\x* ʼInega Ioni Ieisu weaqina simana ʼifoqe vonaya, “Niboana Gwalagwalana yaʼitea ana ʼita ʼidewani malasi mahalega webui mai ta Ieisu ʼinaya toabui. \v 33 Lova ge eda alamania vonigo tauna Keliso. Ta tuta nana Yaubada vetunegu yamai goʼilega sabi givebabitaiso, ʼinega taunega ʼiguya simanayea vonaya, ‘Nawale Niboanigu una ʼitea nawebui mai taha ʼoloto ʼinaya natoabui, ta baʼe ʼoloto nana Niboana Gwalagwalana ʼinega tomotau nagivebabitaisodi.’” \v 34 \x * \xo 1:34 \xt Md 3:17\x* Ta Ioni wese vonedia, “Baʼe yani diavona mata otaqiguyega yaʼitedi, ʼinega yasimasimana aqiaqi ʼimia tauna vonahaqiaqi Yaubada Natuna.” \s1 Ieisu ana toʼabiboda nugwenugweidi gabedi \p \v 35 Mahala vulihia ʼinega Ioni Togivebabitaiso ma ana toʼabiboda magilafudi niʼa iʼevivi ta omoʼe ʼinaya itovotovolo. \v 36 ʼInega Ieisu mai tautauya, ta tutana Ioni ʼitea ʼinega vonedia, “Oʼitei, omoʼe taunana Yaubada ena Lami.” \p \v 37 Ta tuta nana magilafudina Ioni ena vona inoqolia ʼinega Ieisu iʼabibodea. \v 38 ʼInega Ieisu tunugivila ta ʼitedi italatalaʼobea, ʼabo vetalaʼaiedi vonaya, “Tolaʼai nuanuami?” \p Ta taudi iveʼiea ivonaya, “Labai\f + \fr 1:38 \ft Me Diu edi kaiwabuyavo be edi toalamaniavo igabedi Labai \+it “Rabbi”\+it* sabi ʼamayabadi.\f*, maʼinaya utoatoa?” (Labai ana alamani Toveʼita). \p \v 39 Ta Ieisu vonedi vonaya, “Omai, ta ena veʼitemi.” \p ʼInega lavilavi ʼidewani 4 koloki itutuvila itauya ena ʼebetoa sabi ʼitana. Ta Ieisu maega itoatoa ana laba velovanea. \p \v 40 \x * \xo 1:40 \xt Md 4:18-20\x* Magilafudina ʼidiega taha ana wawa Anidulu, tauna tawadega Ioni ena vona noqolia Ieisu weaqina ta ʼabibodea. Ta baʼe Anidulu nana tauna Saimoni Fita taina. \v 41 Ta baʼe Anidulu nana ge taha yani daviaqa nugwetei, ta ʼesi lukwayavonega tauya tuana Saimoni sabi salina, ta tuta nana lobea ʼinega voneaya, “Tuagu, imaʼa Mesaia niʼa alobea.” (Mesaia ana alamani Keliso). \v 42 \x * \xo 1:42 \xt Md 16:18\x* ʼInega wese ʼebeʼewei ta miea Ieisu ʼinaya, ta omoʼe ʼinaya Ieisu Saimoni ʼitea, ʼinega voneaya, “Oʼa Ioni natuna Saimoni, ta au wawa vauvauna ena gabeu Fita.” (Fita ana givila Dabo.) \p \v 43 Mahala vulihia ʼinega Ieisu nuanuana natauya Galili ʼinaya. Ta tauya nana ʼinaya Filifi maega iveloba, ta Ieisu vonea vonaya, “Uʼabibodegu!” \v 44 Ta Filifi ena ʼabaga Bedesaida, ta ʼabaga nana wese Anidulu be Fita adi tuvada. \p \v 45 \x * \xo 1:45 \xt Luve 18:18; Ais 7:14; 9:6; Iel 23:5; Isi 34:23\x* ʼInega Filifi tauya Nataniela sabi salina ta lobea, ʼinega voneaya, “Niʼa ualamania Mosese ena luvineavo gamodia taha ʼoloto weaqina vonavona, ta wese tovesimasimana ʼoloto nana weaqina isimasimana. Ta imaʼa baʼe ʼoloto nana niʼa alobea, tauna Nasaleta ʼolotona, ta ana wawa Ieisu, tauna Iosefa natuna.” \p \v 46 ʼInega Nataniela Filifi veʼiea vonaya, “Nage taha yani aqiaqina ana fata Nasaleta ʼinega naʼifoqe?” \p ʼInega Filifi voneaya, “Umai, ta tauʼuyega ʼoloto nana una ʼitea.” \p \v 47 Nawale imaimai, ta tuta nana Ieisu Nataniela ʼitea ʼinega weaqina vonaya, “ʼOloto nana maimai tauna Isileli aqiaqi ʼolotona, ta ge taha uʼava ʼinaya daʼenoʼeno.” \p \v 48 ʼInega Nataniela Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Maʼoda ualamani ʼaiqegu?” \p ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “ʼAbiboda be Filifi nagabeu, ta yaʼa yamaduʼiteu tuta nana ʼalaʼai ʼayanaya utoatoa.” \p \v 49 \x * \xo 1:49 \xt Md 14:33; 16:16; Mk 3:11\x* ʼInega Nataniela Ieisu ʼinaya vona ʼifoqe, vonaya, “Toveʼita, oʼa vonahaqiaqi Yaubada Natuna, ta wese me Isileli ema Kini.” \p \v 50 Ta Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Nage uvetumaqanegu mana yavoneu niʼa yaʼiteu ʼalaʼai ʼayanaya utoatoa, waisa? Ta yavona aqiaqieu, nawale yani ʼebenuavoqana ʼenaʼenaʼidi una ʼitedi, ta ʼabiboda baʼe yani nana.” \v 51 \x * \xo 1:51 \xt Nug 28:12\x* Ta Ieisu wese vonaya, “Yavona aqiaqi ʼimia, nawale mahala ʼegegena ona ʼitea, ta wese Yaubada ena tovaleʼewayavo ona ʼitedi iʼwatoʼwatovu be iwebuwebui mai yaʼa Tomotau Natuna ʼiguya.” \c 2 \s1 Vaqi ʼabwagana ʼabaga Kena ʼinaya \p \v 1 ʼAubena magilafuna ʼabibodanaya taha vaqi ʼabwagana iviaviaqia ʼabaga Kena ʼinaya diʼwe Galili gamonaya, ta Ieisu inana wese ilugu ʼai nana gamonaya. \v 2 Ta Ieisu ma ana toʼabibodayavo wese iʼebeʼewedi vaqi nana ʼinaya. \v 3 Ta tomotau dina edi ʼai nuaninaya adi goʼila ʼoine niʼa gumwala, ʼinega Ieisu inana ivoneaya, “Natugu, ʼoine qabuna niʼa iluʼovoia.” \p \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Ion 7:30; 8:20\x* ʼInega Ieisu vonedia, “Inagu, ge ana fata ona luvinegu be tolaʼai ena viaqi, mana egu viaqayavo adi tuta nawale ge daveʼale.” \p \v 5 ʼInega Ieisu inana tofewa kavovo ivonedi ivonaya, “Tolaʼai Ieisu navonayea ʼimia, e ʼedewani ona viaqia.” \p \v 6 Ta diʼwedia ʼulena viaviaqidi daboyega goʼila weaqina adi yau sikisi itovotovolo, ta ʼulena taha taha ʼinaya ana fata goʼila kavona anidedi (100) lita ina luveagatunaʼia. Ta baʼe ʼulena diavona me Diu ivefewedi edi ilivu adi givevunavunaqa weaqina. \v 7-8 ʼInega Ieisu tofewa kavovo dina vonedi vonaya, “ʼUlena qabudi goʼilega ona luveagatunaʼidi!” Ta tuta nana ʼawadi yayea ʼinega wese vonedia, “Goyona ogoini ta vaqi nana ana tovanugweta oneia.” Ta ena vona imatayagea. \p \v 9 ʼInega tovanugweta nana numa tonovia ta goʼila nana niʼa veʼoine. Ta ge dahalamania maʼinega ʼifoqe, ta ʼesi tofewa kavovo dimo ialamania. ʼInega tovanugweta nana tovaqi meʼolotona gabea mai ʼinaya. \v 10 ʼInega voneaya, “Itaʼa eda ilivu vonigo ʼoine aqiaqina tomotau kana nei nugwetedi, ta ʼabiboda tuta nana niʼa tufwana ikwava ʼinega ʼoine kavokavovo kana neidi. Ta oʼa ʼoine aqiaqi otaqina ʼiuya ʼenoʼeno ana laba baʼitagana uveʼifoqeyea?” \p \v 11 Baʼe viaqa nana ʼinega Ieisu ena fewa ʼebenuavoqana nugwenugweina giveʼifoqeyea ʼabaga Kena ʼinaya diʼwe Galili gamonaya. Ta baʼe ʼinega ena waiwai veʼitayea tomotau ʼidia, ta ana toʼabibodayavo ivetumaqanea. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Md 4:13\x* Ta baʼe vaqi nana ʼabibodanaya Ieisu ma inana ta ma tainavo ta wese ana toʼabibodayavo maega itauya ʼabaga Kafaneumi ʼinaya. Ta ʼaubena ge daveʼeala ʼidia omoʼe ʼinaya itoatoa. \s1 Ieisu tovegimwane ʼwavinidi Vanue Gwalagwalana ʼinega \r (Madiu 21:12-13; Maki 11:15-17; Luke 19:45-46) \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt ʼIfo 12:1-27\x* Me Diu edi ʼaubena ʼAuvivia Sagalina weaqina niʼa vadiʼwediʼwea. ʼInega Ieisu ʼwatovu Ielusalema ʼinaya. \v 14 ʼInega Vanue Gwalagwalana gamonaya lugu ta tovegimwane ʼitedi taudi bulumakau be, sifi be malasi ivevegimwaneyedi. Ta wese mane ana tovesenisi itoatoa. \v 15 ʼInega Ieisu taunega ʼebevunuqa wayoyega metea, ta tomotau be yubai Vanue Gwalagwalana ʼinega ʼwavinidi, ta wese tovesenisi edi mane ana ʼebeaʼu ʼelubuinidi ta edi mane vetueyavulea. \v 16 Ta malasi ana tovegimwane lugwaeyedi vonaya, “Emi manuyavo qabudi ona ʼewa ʼifoqeyedi, ta Tamagu ena vanue ge ona vefewei kavona emi ʼebevegimwane ʼidewani.” \p \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Same 69:9\x* Ta ana toʼabibodayavo taha vona Buki Nugwenugweina gamonaya inuaveʼavinia vonaya, “Yaubada ye, eu vanue aqiaqi otaqina baʼe nuagu ʼewea, ta kavona ʼaiwe daʼalaʼalata giwaliguya tuta nana yanuanua weaqina.” \p \v 18 ʼInega me Diu adi tovanugwetayavo imai ta Ieisu ivetalaʼaiea ivonaya, “Togama eu luvine be eu waiwai neiu be ʼinega baʼe ʼidewani au fata una viaqa ʼaiqa? Ta nuanuama taha yani ʼebenuavoqana una viaqia be yaqisa tauʼu una veʼita ʼifoqeyeu oʼa vonahaqiaqi Yaubada ʼinega eu luvine niʼa uʼewea.” \p \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Md 26:61; 27:40\x* Ta Ieisu veʼiedi vonaya, “ʼEguma omiʼa Vanue Gwalagwalana baʼena ona qeu yavulea, e ʼinega yaʼa ʼaubena toi ʼidia ena yoqona ʼeviviea.” \v 20 ʼInega bonadi qiduanega iveʼiea ivonaya, “Maʼoda oʼa? Nage ge uda alamania baʼe vanue nana yaʼwala 46 gamonaya iyoqona ʼovoia! Ta oʼa uvonaya vonigo ʼaubena toi namo ʼinaya una yoqona ʼeviviea.” \p \v 21 \x * \xo 2:21 \xt 1Kol 6:19\x* Ta baʼe vona diavona ʼidiega Ieisu ge davonavona Vanue Gwalagwala otaqina weaqina, ta ʼesi vona sesebai ʼwafina weaqina vonavona. \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Lk 24:6-8; Ion 12:16\x* Ta Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega ana tuta ʼinaya ana toʼabibodayavo ena vona baʼe Vanue Gwalagwalana weaqina inuaveʼavinia ta nuadi ʼeqaʼuya. E ʼinega ena simana qabudi ta wese Yaubada ena vona Buki Nugwenugweina ʼinaya ivetumaqana aqiaqiedi. \p \v 23 \x * \xo 2:23 \xt Ion 7:31\x* Ta tutana Ieisu nawale toatoa Ielusalema ʼinaya ʼAuvivia Sagalina weaqina, e ʼinega tomotau qabudi ena viaqa ʼebenuavoqana iʼitedi, ʼinega ivetumaqanea vonigo tauna Keliso Toʼetoyavua. \v 24-25 Ta Ieisu ge davetumaqanedi, mana qabudi edi nuanua niʼau alamania. ʼInega ge taha toga daluaqiaqiei be nasimana Ieisu ʼinaya tomotau edi nuanuayavo giwalidia weaqina, mana tauna tomotau edi ilivu niʼa madualamania. \c 3 \s1 Nekodimo Ieisu lobea \p \v 1-2 \x * \xo 3:1-2 \xt Ion 7:50; 19:39\x* Velovelovana taha ʼinaya taha ʼoloto ana wawa Nekodimo tauya Ieisu ʼinaya sabi veqae. Tauna Falisi edi qabu ʼinega, ta wese me Diu edi toluvine taha. Mai Ieisu ʼinaya ʼinega vonaya, “Kaiwabu, ahalamania oʼa Toveʼita Yaubada ʼinega, mana ge taha toga ana fata be viaqa waiwaidi naviaqidi ʼidewana oʼa ʼeguma ge Yaubada maega.” \p \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Md 18:3; 1Fit 1:23\x* ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “Yavona aqiaqieu, ʼeguma ge una viʼoi ʼevivi ʼinega ge wese Yaubada ena ʼEbeluvine una ʼitei.” \p \v 4 Ta Nekodimo Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Maʼoda yaʼa ʼoloto agogu ta vonigo ena viʼoi ʼevivi? Vonahaqiaqi, ge wese ana fata be inagu gamodia ena lugu ta ina venatuna ʼeviviegu.” \p \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Isi 36:25-27\x* Ta Ieisu vona ʼeviviea vonaya, “Yavona aqiaqi ʼiuya, ge taha toga ana fata nalugu Yaubada ena ʼEbeluvine gamonaya ʼeguma tomotau nana ge namaduviʼoi goʼila ta wese Niboana Gwalagwalana ʼidiega. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Ion 1:13\x* Tomotau iviʼoi tomotau ʼinega, ta ʼesi niboanida ena viʼoi ʼevivi Yaubada Niboanina ʼinega. \v 7 ʼInega ge una nuavoqana egu vona weaqina, mana niʼa yavoneu au luaqiaqi be una viʼoi ʼevivi. \v 8 Yaubada Niboanina kavona yaqina ena toa, mana taunega luviluvinea. Yaqina nununuqa ada fata be kana noqolia, ta ge taha toga ana fata be nasimana aqiaqi toʼedega maimai nage maʼinaya tautauya. E ʼinega wese ʼidewani ge taha toga ana fata nagivesimatalia maʼoda tomotau iviʼoi ʼevivi ʼaiqa Niboana ʼinega.” \p \v 9 ʼInega Nekodimo Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Eu vona baʼe maʼoda ana alamani?” \p \v 10 Ta Ieisu vonaya, “Oʼa me Isileli edi toveʼita, ta egu vona baʼe weaqina nawale ge nuau daʼeqaʼui. \v 11 Yavona aqiaqi ʼiuya, yani diavona niʼa aʼitedi ta ahalamanidi, ʼinega asimasimanedi ʼimia, ta ema vonayavo ge oda vetumaqanedi. \v 12 ʼEguma vaina yani iʼifoʼifoqe bwaʼobwaʼoya ta weaqidi yasimasimana ʼimia ʼinega ge oda vetumaqanedi, ʼinega maʼoda ona vetumaqana ʼaiqa ʼeguma vaina yani iʼifoʼifoqe mahalaya weaqidi ena veʼita ʼimia? \v 13 Mana ge taha toga mahalaya davaneqa, ta ʼesi yaʼa Tomotau Natuna taugumo mahalega yawebui mai. \p \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Naba 21:9; Ion 8:28; 12:32-34\x* “Tuta lova ʼinaya diʼwe ʼavaʼavaya Mosese taha mwata silagaia, ta wese ʼidewani yaʼa Tomotau Natuna ina silagaigu, \v 15 \x * \xo 3:15 \xt Ion 20:31\x* be yaqisa tomeqabu ivetumaqanegu yawaidi vataya ina lobea. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Ion 3:36; 10:28; Lom 5:8; 8:32; 1Ion 4:9-10\x* Mana Yaubada tomotau qabudi bwaʼobwaʼoya veyoluba vaʼinedi, ʼinega Natuna ʼaidega otaqina awafelea be yaqisa tomeqabu ivetumaqanea gebu ina ʼaliga, ta ʼesi yawai vataya ina lobea. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Lk 19:10\x* Mana Yaubada Natuna ge davetunei bwaʼobwaʼo ana totoayavo sabi luvinedi, ta ʼesi vetunei mai totoa bwaʼobwaʼo sabi ʼetoyavuidi. \p \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Ion 5:24\x* “Ta tomeqabu Yaubada Natuna ivetumaqanea ge wese luvine ina lobei, ta ʼesi tomeqabu ge ida vetumaqanea niʼa ilugu luvine ʼinaya, mana taudi ge ida vetumaqana Yaubada Natuna ana ʼaidega otaqa ʼinaya. \v 19 \x * \xo 3:19 \xt Ion 1:5,9; 8:12\x* Baʼe luvine nana ʼiuna, mana simatala mahalega niʼa mai bwaʼobwaʼoya, ta tomotau simatala nana ge nuadi daʼewea, ta ʼesi nuanuadi qiduana velovelovana, mana edi ilivu luveifa otaqina. \v 20 ʼInega tomeqabu ilivu luveifana iviaviaqia taudi simatala ivevoalanea. Taudi ge nuanuadi ina toa simatala ʼinaya, mana imwaniniva simatala nana edi ilivu luveifana naveʼita ʼifoqeyea. \v 21 Ta tomeqabu ilivu tunutunuqina iviaviaqia imaimai simatala nana ʼinaya, be yaqisa tomotau qabudi edi ilivu ina ʼita aqiaqiea ta ina alamania taudi Yaubada ena nuanua ʼinega ilivu diavona iviaviaqidi.” \s1 Ioni Togivebabitaiso ena simana Ieisu weaqina \p \v 22 \x * \xo 3:22 \xt Ion 4:1-2\x* Ta baʼe yani diavona ʼabibodanaya Ieisu ana toʼabibodayavo maega Ielusalema inogea ta itauya diʼwe agona Iudia ʼinaya. Ta omode itoatoa vaina ʼaubena ʼidia, ta tomotau givebabitaisodi. \v 23 Ta wese Ioni tomotau givebabitaisodi Ainoni ʼinaya Selimi diʼwenaya, mana omoʼe ʼinaya goʼila agona. ʼInega tomotau qabudi imaimai ʼinaya sabi babitaiso. \v 24 ʼAbiboda be Ioni ina aʼuluguyea vanue ʼebeyoqona ʼinaya, ta nugweta baʼe yani nana viaqia. \p \v 25 Ta omoʼe tuta nana ʼinaya taha Diu ʼolotona Ioni ana toʼabibodayavo maega iveʼaeʼaetoga tomotau edi ilivu vevunavunaqa goʼilega weaqina. \v 26 ʼInega Ioni ana toʼabibodayavo itauya ʼinaya, ta ivoneaya, “Toveʼita, una nuaia, lova Iolidani mali diʼwenaya taha ʼoloto maega oveloba, ta ʼimaya usimana ʼifoqe ʼoloto nana weaqina. E tauna baʼitagana tomotau gigivebabitaisodi, ta tomotau ʼeala itautauya ʼinaya sabi babitaiso.” \p \v 27 Ta Ioni vonedi vonaya, “Yaubada ena venuaʼivina ʼinega tomotau ʼaidega ʼaidega edi fewa neidi. \v 28 \x * \xo 3:28 \xt Ion 1:20; Md 11:10\x* Ta omiʼa niʼa oalamania lova yamaduvonemi yaʼa gebu Keliso nana. Ta wese niʼa oalamania yaʼa Yaubada vetune nugwetegu Keliso nana ena mai sabi ʼivaʼavaʼaina. E ʼinega tolaʼai niʼa onoqolia ʼiguyega ami fata ona simana ʼifoqeyea tomotau ʼidia. \v 29 Gabuinoqa mevavinena natauya gabuinoqa meʼolotona ʼinaya sabi vaqi. Ta gabuinoqa meʼolotona iana tovotovolo diʼwenaya baʼebaʼe ta vivineneqa, ta tuta nana bonana nanoqolia, e ʼinega naqaiawa qiduana. Ta wese yaʼa ʼidewana yaqaiqaiawa qiduana, mana baʼitagana Ieisu ena viaqa valena niʼa yanoqolia. \v 30 ʼInega tauna ana wawa naveʼenaʼi, ta yaʼa agu wawa navegoyo.” \s1 Tauna mahalega mai Yaubada ena vona simasimanea \p \v 31 \x * \xo 3:31 \xt Ion 8:23\x* Ta wese Ioni vonaya, “Tauna debanega maimai tomotau qabudi veqidua vaʼinedi. Ta togama bwaʼobwaʼoyega ʼifoqe e tauna wese bwaʼobwaʼo tomotauna, ta bwaʼobwaʼo ana nuanuayavo weaqidi vonavona. Ta tauna mahalega webui mai tomotau qabudi adi toludebana, \v 32 \x * \xo 3:32 \xt Ion 3:11\x* ta tolaʼai niʼau ʼitedi ta noqolidi weaqidi simasimana ʼifoqe, ta ge taha toga vona nana davetumaqanea. \v 33 Ta tomeqabu ena simana ivetumaqanea, e taudina Yaubada iʼawahaqiaqiea vonigo tauna ma ana vetumaqana. \v 34 Mana Ieisu mai Yaubada ena luvetune ʼinega, ta ena vona simasimanea, mana Yaubada Niboanina ʼinega niʼa luveagatunaʼi aqiaqiea. \v 35 \x * \xo 3:35 \xt Md 11:27; Ion 5:20\x* Yaubada Natuna veyolubea, ʼinega ena luvine be ena waiwai neia be yaqisa yani qabuna ʼayanaya ina toatoa. \v 36 \x * \xo 3:36 \xt Ion 3:16-18; 1Ion 5:12\x* ʼInega tomeqabu tauna ivetumaqanea yawai vataya ina lobea. Ta tomeqabu inogenogea ge wese yawai vataya ina lobei. Ta ʼesi Yaubada ana diavilavila ʼidia ge nahawala.” \c 4 \s1 Ieisu ta vavine Samelia edi velobaloba \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Ion 3:22\x* Taudi Falisi inoqolia Ieisu tomotau qabudi givebabitaisodi ʼinega ana toʼabibodayavo iveveʼeala wawasai, ta Ioni ana toʼabibodayavo ge ida veʼeala. \v 2 Ta Ieisu taunega ge taha toga dagivebabitaisoi, ta ʼesi ana toʼabibodayavo babitaiso nana iviaqia. \v 3 Ta tuta nana Ieisu niʼa alamania tolaʼai tomotau ivonavona weaqina, e ʼinega Iudia nogei ta ʼevivi tauya Galili weaqina. \p \v 4 Ta ʼevivi nana ʼinaya diʼwe Samelia ʼabaganavo nuanidiega tauya, \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Nug 33:19; Ios 24:32\x* ʼinega ʼifoqe taha ʼabaga ana wawa Saika ʼinaya. Ta omoʼe ʼinaya lova Iakobo taha bwaʼobwaʼo natuna Iosefa neia, ta Saika nana ge luluvai bwaʼobwaʼo nana ʼinega. \v 6 Ta wese diʼwe nana ʼinaya Iakobo ena salufa ʼenoʼeno. Ta Ieisu babaʼauya ʼifoqe diʼwe nana ʼinaya, ta niʼau luʼwataʼwata ʼinega toabui sabi veyawai. \v 7-8 Omoʼe tuta nana ʼinaya ana toʼabibodayavo niʼau itauya ʼabaga agona ʼinaya adi ʼabwaga sabi gimwane, ʼinega ana ʼaidega toatoa. Ge tuta kuena ʼabibodanaya taha Samelia vavinena mai goʼila sabi goi. Ta Ieisu vavine nana venoqiea vonaya, “Goʼila uneigu eda numa!” \p \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Esa 4:1-5\x* ʼInega vavine nana Ieisu veʼiea vonaya, “Oʼa Diu ʼolotou ta yaʼa Samelia vavinegu, ʼinega tolaʼai weaqina unoqinoqiegu be goʼila ena neiu sabi numa?” (Baʼe ʼidewani vona ʼaiqa, mana me Diu be me Samelia ge ida veiaiana.) \p \v 10 \x * \xo 4:10 \xt Ion 7:37-38; Ve 21:6\x* ʼInega Ieisu vona veʼiea vonaya, “ʼEguma oʼa uda alamania tolaʼai Yaubada nuanuana naneiu, ta wese ʼeguma uda alamania togama vevenoqieu goʼila weaqina, e ʼinega oʼa tauna uda venoqiea be goʼila mayawaina daneiu.” \p \v 11 ʼInega vavine nana vonaya, “Kaiwabu, oʼa ge eu ʼebegoimo, ta salufa nana webui wawasai, ʼinega maʼoda goʼila mayawaina una ʼewa ʼaiqei? \v 12 \x * \xo 4:12 \xt Ion 8:53\x* Nage oʼa uvonavona vonigo tubuda Iakobo uveqidua vaʼinea, waisa? Vonahaqiaqi, Iakobo salufa nana neima, ta wese taunega ma natunavo salufa nana ʼinega inuma, ta wese edi yubaiavo goʼila nana edi ʼebenuma.” \p \v 13 Ta Ieisu voneaya, “ʼEguma taha toga baʼe goʼila nana ʼinega nanuma magana naluayahaya ʼevivi. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt Ion 6:35\x* Ta togama goʼila ʼiguyega nanumea ge wese magana naluayahaya ʼevivi. Vonahaqiaqi, goʼila nana ena neia tauna giwalinaya navesalufa ta navuʼuvuʼula yawai vataya weaqina.” \p \v 15 ʼInega vavine nana Ieisu ʼinaya vonaya, “Kaiwabu, goʼila nana uda neigu, be yaqisa magagu ge naluayahaya ʼevivi, ʼinega ge wese ena ʼevivi mai baʼe salufa nana ʼinaya goʼila sabi goi.” \p \v 16 Ta Ieisu voneaya, “Utauya moqaneu una vonei ta maega ona ʼevivi mai.” \p \v 17 ʼInega vavine nana Ieisu vonea vonaya, “Yaʼa ge moqanegumo.” \p Ta Ieisu wese voneaya, “Eu vona benaʼe vonahaqiaqi, oʼa ge moqaneumo, \v 18 mana oʼa ʼoloto adi yau faibi maega omaduvaqi, ta baʼitagana ʼoloto nana maega otoatoa tauna ge moqane otaqiu. ʼInega tolaʼai niʼau uvonayea vonahaqiaqi.” \p \v 19 Ta vavine nana Ieisu ena vona veʼiea vonaya, “Kaiwabu, nuagu niʼa ʼeqaʼuya oʼa vonahaqiaqi taha tovesimasimana. \v 20 \x * \xo 4:20 \xt Luve 12:5-14; Same 122:1-5\x* ʼInega una givesimatalia ʼiguya, tolaʼai weaqina omiʼa me Diu ovonaya vonigo Ielusalema namo ʼinaya tomotau qabuda Yaubada kana iwaʼodu ʼinaya, mana imaʼa me Samelia tubumavo edi ʼebeiwaʼodu baʼe bwanaga nana debanaya?” \p \v 21-24 \x * \xo 4:21-24 \xt 2Kin 17:29-41; Ais 2:3; Lom 9:4-5; 2Kol 3:17; Lom 12:1; Fil 3:3\x* Ta Ieisu vona ʼeviviea vonaya, “Vavine, egu vona baʼe una vetumaqanea. Nawale tuta maimai ʼinaya ge taha yani qiduana ʼeguma tomotau ina iwaʼodu Samelia bwanagana baʼe ʼinaya, nage Ielusalema ʼinaya. Tuta maimai ʼinaya toiwaʼodu aqiaqi Tamada ʼinaya ina iwaʼodu niboanidiega ta vonahaqiaqi ʼinega. Ta tuta nana niʼa ʼifoqe mai. Yaubada tauna Niboana, ʼinega salisali togama baʼe ʼidewani naiwaʼodu ʼaiqa ʼinaya. ʼInega tomeqabu ihiwaiwaʼodu ʼinaya, luaqiaqiedi be niboanidiega ta wese vonahaqiaqi ʼinega ina iwaʼodu. \p “Ta omiʼa me Samelia ge oda alamani aqiaqiea togama ʼinaya oiwaiwaʼodu, ta ʼesi imaʼa me Diu niʼa ahalamani aqiaqiea togama ʼinaya aiwaiwaʼodu, mana imaʼa me Diu ʼimega ʼetoyavua ʼifoʼifoqe.” \p \v 25 \x * \xo 4:25 \xt Ion 1:41\x* Ta vavine nana Ieisu voneaya, “Niʼau yahalamania nawale Toʼetoyavua namai tauna igabea Keliso, ta tuta nana namai ʼinega tauna yani qabuna weaqidi nagivesimatalia ʼidaya.” \p \v 26 \x * \xo 4:26 \xt Mk 14:61-62\x* ʼInega Ieisu voneaya, “Yaʼa baʼe tauguna Toʼetoyavua nana yavonavona ʼiuya.” \p \v 27 Tuta omoʼe ʼinaya Ieisu ana toʼabibodayavo iʼevivi imai ta edi Kaiwabu iʼitea taha vavine maega iveveqae. ʼInega nuadi voqana, ta ge taha toga ʼidiega davetalaʼaiei tolaʼai ena nuanua, nage tolaʼai weaqina vavine nana maega iveveqae. \v 28 Ta vavine nana ena ʼebegoi nogei ta ʼevivi tauya ʼabagaya, ta tomotau vonedia, \v 29 “Omai, taha ʼoloto ona ʼitea, tauna yani qabudi niʼau yaviaqidi alamani aqiaqiedi ta simana ʼifoqeyedi ʼiguya. Ta ana ʼita kavona tauna Toʼetoyavua nana.” \v 30 ʼInega tomotau edi ʼabagega iʼifoqe ta itauya Ieisu sabi ʼitana. \p \v 31 Nawale tomotau imaimai ta Ieisu ana toʼabibodayavo iʼalakeikeiea ivonaya, “Kaiwabu, ʼabwaga baʼe una ʼai!” \p \v 32 Ta edi vona veʼevivia vonaya, “Agu ʼabwaga ʼenoʼeno ena ʼainia, ta omiʼa ʼabwaga nana ge oda alamania.” \p \v 33 ʼInega toʼabiboda dina nuadi voqana ta taudiega ivonaya, “Maʼoda, nage taha toga ana ʼabwaga niʼa miea?” \p \v 34 \x * \xo 4:34 \xt Ion 6:38\x* ʼInega Ieisu vonedia, “Egu vona agu ʼabwaga weaqina ana alamani baʼe: Agu Tovetune ena nuanua ena viaqia, be wese ena fewa ena luʼovoia. \v 35 \x * \xo 4:35 \xt Lk 10:2\x* Ta ge ona vonaya, ‘Ana ʼita waiʼena adi yau foa ina gumwala ta ʼinega bolimana ana tuta.’ Ta yavona aqiaqiemi, oʼita vane be ʼabwaga vaoqaya ona ʼitedi niʼa faʼalidi, ʼinega luaqiaqiea be ona bolimania. \v 36 Tomeqabu ibolimana adi veʼia ina lobea. Ta baʼe bolimana nana vuaqina ge ʼabwaga, ta ʼesi tomotau edi toa vataya weaqina. ʼInega vaoqa nana ana todauna be wese ana tobolimana qabudi ʼaideganaya ina qaiawa. \v 37 Kuluwadawada niʼa oalamania vonaya, ‘Taha ʼoloto todauna, ta taha ʼoloto tobolimana.’ ʼInega baʼe vona nana vonahaqiaqi! \v 38 Yaʼa yavetunemi sabi bolimana taha vaoqa ʼinaya, ta omiʼa taumiega ge oda dauni, ta ʼesi mali tomotau vaoqa nana niʼa idaunia, ta edi fewa ʼinega omiʼa bolimanina ona ʼewea.” \s1 Me Samelia ʼeala Ieisu ivetumaqanea \p \v 39 Vavine nana ena simana ʼinega Me Samelia qabudi ʼabaga Saika ʼinega Ieisu ivetumaqanea, mana niʼa vonedia, “Tauna egu ilivu be egu viaqayavo qabuna simana ʼifoqeyedi.” \v 40 ʼInega me Samelia Ieisu ʼinaya imai ta inoqiea be maega ina toa. ʼInega Ieisu ʼaubena magilafuna taudi maega itoatoa. \v 41 Ta wese tomotau qabudi Ieisu ena vona weaqidi ivetumaqanea. \p \v 42 \x * \xo 4:42 \xt 1Ion 4:14\x* ʼInega tomotau diavona vavine nana ivoneaya, “Nugweta oʼa eu vona ʼinega baʼe ʼoloto nana avetumaqanea, ta baʼitagana avetumaqana aqiaqiea, mana taumega ena vona niʼa anoqolidi. Ta ahalamani aqiaqiea vonigo tauna totoa bwaʼobwaʼo qabuda ada Toʼetoyavua.” \s1 Ieisu taha kini ena toluvine natuna giveaqiaqiea \p \v 43 Ta ʼaubena magilafudina ʼabibodanaya Ieisu diʼwe nana nogea ta tauya Galili weaqina, \v 44 \x * \xo 4:44 \xt Md 13:57\x* mana taunega niʼa simana ʼifoqeyea vonaya, “Tovesimasimana ge taha ʼamayaba dalobei ena diʼwe ʼinaya.” \v 45 \x * \xo 4:45 \xt Ion 2:23\x* Tuta nana Galili ʼinaya ʼifoqe ʼinega me Galili me edi qaiawa iʼebeʼewea, mana lova taudi wese itauya Ielusalema ʼinaya ʼAuvivia Sagalina weaqina, ta omoʼe ʼinaya Ieisu ena viaqa taudiega niʼa iʼitedi. \p \v 46-47 \x * \xo 4:46-47 \xt Ion 2:1-11; Md 8:5-6\x* ʼInega wese Ieisu ʼevivi ʼabaga Kena ʼinaya diʼwe Galili gamonaya. Lova ʼabaga nana ʼinaya ena waiwaiega goʼila givilei ʼinega veʼoine. Ta omoʼe ʼinaya taha kini ena toluvine toatoa, mana tuta nana noqolia Ieisu diʼwe Iudia ʼinega mai Galili ʼinaya e ʼinega tauya Kena ʼinaya Ieisu sabi ʼitana. Ta ena tauya ʼiuna mana natuna vevihiqa ena ʼabagaya. \p ʼInega mai Ieisu ʼinaya ta venoqiea vonaya, “ʼEguma au fata kana tauya Kafaneumi ʼinaya be natugu meʼolotona una giveaqiaqiea, mana tuta goyona naʼaliga.” \p \v 48 \x * \xo 4:48 \xt Ion 2:18; 1Kol 1:22\x* Ta Ieisu tomotau qabudi vonedia, “Omiʼa ge ona vetumaqanegu ʼeguma taumiega egu viaqa waiwaidi ge oda ʼitedi.” \p \v 49 ʼInega toluvine nana wese ʼalakeikeiea vonaya, “Kaiwabu, ulukwayavoni katauya fole natugu yawaina nagumwala.” \p \v 50 \x * \xo 4:50 \xt Md 8:13\x* Ta Ieisu voneaya, “Uʼevivi utauya eu ʼabagaya ta natuhu mayawaina una ʼitea.” Ta toluvine nana Ieisu ena vona vetumaqanea ʼinega tutuvila ʼevivi tauya. \p \v 51 Nawale tautauya ʼedaya ʼinega ena tofewayavo maega iveloba ta vale ineia ivonaya, “Natuhu mayawaina toatoa ta ana vihiqa niʼa awala.” \p \v 52 ʼInega vetalaʼaiedi vonaya, “Totuta ʼinaya natugu ana vihiqa luaʼu?” \p Ta taudi iveʼiea ivonaya, “Goluanaya babaʼauya ʼidewani ʼwafina ena ʼweaʼweava luaʼu.” \p \v 53 ʼInega gwama nana tamana nuaia goluanaya omoʼe tuta nana ʼinaya Ieisu voneaya, “Natuhu mayawaina una ʼitea.” ʼInega me ena gadeavo Ieisu ivetumaqanea. \v 54 \x * \xo 4:54 \xt Ion 2:11\x* Baʼe Ieisu ena fewa waiwaina vemagilafuna viaqia tuta nana Iudia ʼinega maimai Galili ʼinaya. \c 5 \s1 Ieisu taha ʼoloto belubeluna giveaqiaqiea qawana Betesaida ʼinaya \p \v 1 Vaina tuta ʼabibodanaya Ieisu ʼwatovu ʼabaga qiduana Ielusalema ʼinaya me Diu edi ʼebenuaveʼavina taha weaqina. \v 2 Ta Ielusalema gamonaya taha ʼawa ana wawa Sifi edi ʼEbelugu diʼwenaya qawana taha ʼenoʼeno, ta qawana nana me Diu bonadiega igabea Betesaida. Ta diʼwe nana ʼinaya vanue ʼebeveyawai adi yau faibi iʼenoʼeno qawana nana nanavinaya. \v 3 Ta vanue diavona ʼidia tovevihiqa ʼeala iʼenoʼeno taudi matadi kwayakwayana be belubeludi ta wese ʼaqedi veifana. \v 4 Ta omoʼe ʼinaya ibaʼebaʼe qawana nana ena nidoa weaqina, mana totuta ʼinaya Kaiwabu ena tovaleʼewa naʼifoqe nanidoea, ʼinega togama namaduvawebui qawana nana gamonaya naveaqiaqi. \p \v 5 Ta taha ʼoloto tovevihiqa dina ʼidiega yaʼwala 38 ʼidia me ena vihiqa toatoa. \v 6 ʼInega Ieisu ʼifoqe, ta tuta nana Ieisu ʼoloto nana ʼitea ta wese noqolia yaʼwala kuena ʼidia me ena vihiqa toatoa, ʼinega vetalaʼaiea vonaya, “Nage nuanuau una veaqiaqi?” \p \v 7 ʼInega tovevihiqa nana vonaya, “Kaiwabu, ge taha agu toiulamo be nahaʼuwebuiegu tuta nana qawana baʼe veʼale nidonidoa. Ta yaʼa yatoho waiwai be vonigo tauguyega ena webui, ta ge agu fata, ta ʼesi tuta qabuna tovevihiqa taha taha ivavayabugu iwebuwebui.” \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Md 9:6\x* ʼInega Ieisu ʼoloto nana voneaya, “Uyaʼitoto, eu ʼebana uʼewei ta utauya!” \v 9 Omoʼe tuta nana ʼinaya ʼoloto nana veaqiaqi, ʼinega ena ʼebana ʼewei ta tutuvila tauya. Ta baʼe yani nana ʼifoqe ʼaubena Sabate ʼinaya. \p \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Iel 17:21-22; Nie 13:19\x* Ta me Diu adi tovanugwetayavo ʼoloto nana iʼitea ʼinega ivoneaya, “Nage eda luvine ge uda alamania vonigo ʼaubena Sabate ʼinaya ge daluaqiaqieu be eu ʼebana una ʼavalei?” \p \v 11 ʼInega edi vona veʼiea vonaya, “Agu togiveaqiaqi voneguya, ‘Eu ʼebana uʼavala utauya!’” \p \v 12 Ta wese ivetalaʼaiea ivonaya, “Isana toʼoloto baʼe ʼidewana vona ʼaiqeu?” \p \v 13 Ta toveaqiaqi nana ge dahalamania togama giveaqiaqiea, mana qabu qiduana itoatoa, ta Ieisu niʼau vaʼwaiva qabu diavona nuanidiega. \p \v 14 Ta ʼabibodanaya Ieisu ʼoloto nana lobea Vanue Gwalagwalana gamonaya ta voneaya, “Uʼitei, niʼau uveaqiaqi, ta ge wese una luveifa ʼevivi. Mana ʼeguma luveifana una viaqa ʼeviviea e ʼinega luveifana qidua vaʼinena naʼifoqe ʼiuya.” \v 15 ʼInega ʼoloto nana tauya me Diu adi tovanugwetayavo ʼidia ta simana ʼifoqe ana togiveaqiaqi weaqina vonigo tauna Ieisu. \p \v 16 Baʼe ʼiuna ʼinega me Diu Ieisu ivevoalanea, mana ʼaubena Sabate ʼinaya fewa nana viaqia. \p \v 17 ʼInega Ieisu me Diu vonedi vonaya, “Tamagu tuta qabuna fewafewa, ʼinega yaʼa wese ʼidewani yafewafewa.” \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Md 26:4; Ion 7:1; 10:30\x* Ta Ieisu ena vona baʼe weaqina me Diu itoho waiwai be maʼoda ʼinega ina luveʼaliga ʼaiqei. Mana Sabate ana luvine veyawai weaqina niʼa qeunia, ta wese vonaya vonigo Yaubada tauna Tama otaqina. Ta baʼe ʼinega kavona taunega davonaya be vonigo Yaubada maega ida velelelea. \s1 Ieisu vonedi tauna Yaubada Natuna \p \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Ion 5:30\x* ʼInega Ieisu tomotau diavona vonedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, yaʼa Natuna ge agu fata be taha yani taugumo ena viaqi, ta ʼesi Tamagu ena viaqayavo yaʼiteʼitedi ʼinega yaviaviaqidi, mana tolaʼai Tamagu viaviaqia e yaʼa Natuna wese yaviaviaqia. \v 20 Tamagu yaʼa Natuna veveyolubegu qiduana, ta ena viaqa qabudi veveʼitegu. Baʼitagana viaqa taha waiwaina niʼa oʼitea, ta yavona aqiaqiemi, nawale Tamagu wese vaina viaqa qidua vaʼinedi naveʼitegu, ta viaqa diavona weaqidi nuami navoqana qiduana, \v 21 mana Tamagu toʼaliga gigiveyaʼitoto ʼeviviedi ta yawaidi neineidi, ta wese ʼidewani yaʼa Natuna taugu egu venuaʼivina ʼinega tomotau yawaidi ena neidi. \p \v 22 \x * \xo 5:22 \xt Ion 5:27; Via 10:42\x* “Ta wese tomotau adi luvine ge ina ʼewei Tamagu ʼinega, ta ʼesi ena luvine niʼa neigu be yaʼa agu ʼaidega tomotau qabudi ena luvinedi, \v 23 \x * \xo 5:23 \xt Fil 2:10-11; 1Ion 2:23\x* be yaqisa tomotau qabudi yaʼa Natuna ina ʼamayabegu ʼidewani Tamagu iʼamayabea. Ta ʼeguma taha toga ge nuanuana naʼamayabegu ʼinega tomotau nana ʼinaya ge wese ʼamayaba daʼenoʼeno agu Tovetune Tamagu weaqina. \p \v 24 \x * \xo 5:24 \xt Ion 3:15-18\x* “ʼInega yavona aqiaqiemi, tomeqabu egu vona inoqonoqolidi ta wese agu Tovetune ivevetumaqanea e taudi yawaidi vataya ina lobea. Ta wese luvine luvematasabu weaqina ge ina lobei, mana ʼaliga ena diʼwe ʼinega niʼa ivaukamana yawai vauvauna ʼinaya. \v 25 Ta ona alamani aqiaqiea taha tuta maimai, ta vonahaqiaqi tuta nana niʼa ʼifoqe mai, be ʼinega toʼaliga yaʼa Yaubada Natuna bonagu ina noqolia. Ta taudi bonagu inoqolia ta iʼawahaqiaqiea mayawaidi ina toatoa, \v 26 mana Tamagu taunega yawai ʼiuna, ʼinega wese ʼidewani Tamagu ena waiwai niʼa neigu be yaqisa yaʼa wese tomotau yawaidi ʼiuna. \v 27 Ta wese ena luvine neigu tomotau qabudi sabi luvinedi, mana yaʼa Tomotau Natuna. \p \v 28 “ʼInega ge ona nuavoqana baʼe yani diavona weaqidi, mana tuta maimai ʼinaya toʼaliga qabudi debaʼunuyega bonagu ina noqolia. \v 29 \x * \xo 5:29 \xt Dan 12:2; Md 16:27; Via 24:15\x* ʼInega ina ʼifoqe mai, ta tomeqabu viaqa aqiaqina iviaqia taudi ina yaʼitoto ta yawai vataya ina lobea, ta tomeqabu viaqa luveifana iviaqidi taudi ina yaʼitoto ta luvematasabu ina lobea. \v 30 \x * \xo 5:30 \xt Ion 5:19; 6:38\x* Yaʼa ge taha yani tauguyega eda viaqia, ta ʼesi Yaubada ena nuanua ʼinega tomotau yaluluvinedi, ʼinega egu luvine tunutunuqina matanaya. Mana ge nuanuagu be taugu egu nuanua ena viaqidi, ta ʼesi nuanuagu agu Tovetune ena nuanua ena viaqia. \s1 Ieisu ana tosimanayavo \p \v 31 “ʼEguma tauguyega weaqigu ena simana ʼifoqe ʼimia, ʼinega egu vonayavo ge taha adi aqiaqimo. \v 32 Ta ʼesi Tamagu simasimana ʼifoqe weaqigu, ta yahalamani aqiaqiea ena simana qabudi weaqigu vonahaqiaqi. \p \v 33 “Lova omiʼa vaina tomotau kavona tovaleʼewa ovetunedi Ioni Togivebabitaiso ʼinaya, ta tauna ena simana qabuna weaqigu wese vonahaqiaqi.” \p \v 34 Ta wese Ieisu vonedi vonaya, “Yaʼa tomotau edi vona weaqigu ge eda ʼawahaqiaqiei, ta tua Ioni ena simana weaqigu niʼa yavonemi be yaqisa ʼetoyavua ona lobea. \v 35 Ta Ioni nana ena vona weaqigu kavona odamu dadidiyayata, ta omiʼa tuta kukusana namo oawafelemi simatala nana ʼinaya ta weaqina oqaiawa. \v 36 \x * \xo 5:36 \xt Ion 14:11\x* Ioni ena simana weaqigu yani aqiaqina, ta yaʼa egu veʼita be egu viaqa ʼebenuavoqana Ioni ena simana veqidua vaʼinedi, mana Tamagu agu veyoveyoa neigu ʼinega yani diavona yaviaviaqidi. Ta viaqa diavona taudiega iveʼita ʼifoqeyea vonigo yaʼa Tamagu vetunegu yamai. \p \v 37 \x * \xo 5:37 \xt Md 3:17; Ion 5:32; 8:18\x* “Ta wese Tamagu taunega simana weaqigu, ta omiʼa ge taha tuta bonana oda noqolia nage ʼiawana oda ʼitea, \v 38 ta wese ena vona giwalimia ge daʼenoʼeno, mana ge oda vetumaqanegu vonigo yaʼa Yaubada ena luvetune ʼinega yamai weaqimi. \p \v 39 \x * \xo 5:39 \xt Lk 24:27\x* “Omiʼa tuta qabuna Buki Nugwenugweina oavoavoya, mana ovonaya vonigo buki diavona ʼidiega yawaimi vataya ona ʼewea. Baʼe buki diavona isimasimana weaqigu, \v 40 ta tua nawale ge nuanuami ona mai ʼiguya yawai vataya sabi ʼewana. \v 41 Yaʼa ge eda nuanua qiduana tomotau edi ʼawahaqiaqi ʼiguya weaqina, \v 42 mana niʼau yahalamani aqiaqiemi omiʼa Yaubada ana veyoluba ge taha daʼenoʼeno giwalimia. \p \v 43 “Yaʼa Tamagu ana wawega yamai, ta ge oda ʼawahaqiaqiegu. Ta ʼesi ʼeguma taha toga tauna ana wawega namai ʼimia, ʼinega tauna oʼawaʼawa aqiaqiea. \v 44 Baʼe ʼinega ge ana fata be ona vetumaqanegu, mana omiʼa nuanuami ma emiavo taumiega ona veawahawatuboyemi, ta awatubo aqiaqi Yaubada ana ʼaidega otaqa ʼinaya ge oda nuanua weaqina. \p \v 45 “Ta ge ona nuanua vonigo yaʼa ena veʼewemi Tamagu matanaya. Omiʼa oluluʼita vane Mosese ena iula ʼimia weaqina, ta vonahaqiaqi baʼe Mosese nana omiʼa ami toveʼewa. \v 46 \x * \xo 5:46 \xt Via 3:22\x* Ta ʼeguma Mosese ovetumaqana aqiaqiea ʼinega yaʼa wese ʼidewana ona vetumaqanegu, mana tauna lova Buki Nugwenugweina ʼinaya weaqigu ʼwayavia. \v 47 Ta ʼeguma ena ʼwayavi nana ge oda vetumaqanea, ʼinega maʼoda egu vona ona vetumaqana ʼaiqei?” \c 6 \s1 Ieisu qabu qiduana veʼainidi \r (Madiu 14:13-21; Maki 6:30-44; Luke 9:10-17) \p \v 1 Ta vaina tuta ʼabibodanaya Ieisu gelu vaukamana lavu Galili mali diʼwenaya, ta lavu nana wese igabea ana wawa mwadeʼwa Taibilia. \v 2 Ta qabu qidua vaʼinedi Ieisu iʼabiboda dadanea, mana ena viaqa waiwaidi tovevihiqa weaqidi niʼa iʼitedi. \v 3 ʼInega Ieisu ma ana toʼabibodayavo bwanagaya iʼwatovu itoabui, \v 4 ta tuta goyona me Diu edi ʼebenuaveʼavina ʼAuvivia Sagalina ana tuta naʼifoqe. \p \v 5 ʼInega Ieisu ʼita givigivila ta qabu diavona ʼitedi imaimai. ʼInega Ieisu Filifi vonea vonaya, “Filifi, maʼinega ana fata beledi kana gimwanei be baʼe qabu dina kana veʼainidi?” \v 6 Ieisu ena vetalaʼai baʼe ʼinega nuanuana nanoqolia maʼoda Filifi navona ʼaiqa, mana Ieisu taunega niʼa alamania tolaʼai ʼibaʼigo naviaqia qabu dina weaqidi. \p \v 7 ʼInega Filifi veʼiea vonaya, “ʼEguma beledi kana gimwanedi tomotau qabudi weaqidi ʼinega ana maisa navaneqa kavona tomotau adi yau 200 edi fewa ʼaubena ʼaidegina ana maisa ʼidewani, ta tua ana ʼita mane nana ʼinega tomotau qabudi ge ana fata be ina ʼai ta gamodi nakoko.” \p \v 8 ʼInega Saimoni Fita taina Anidulu tauna wese Ieisu ana toʼabiboda vonaya, \v 9 “Gwama meʼolotona baʼe beledi ana yau faibi ta wese ʼiqana magilafudi ʼinaya ʼenoʼeno, ta ʼabwaga nana ʼinega ge ana fata baʼe qabu dina kana veʼainidi.” \p \v 10 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Tomotau qabudi ovonedi ina toabui libia.” mana diʼwe nana ʼinaya libi aqiaqina. ʼInega qabudi itoabui ta ʼidiega ʼoloto dimo adi yau ʼidewana faibi tausani (5,000). \p \v 11 ʼInega Ieisu beledi diavona ʼewedi ta weaqidi lukaiwa Yaubada ʼinaya, ta vewilaʼayedi tomotau ʼidia. Ta wese ʼiqana magilafudi weaqidi lukaiwa ta vewilaʼayedi qabu dina ʼidia ta iʼainidi ʼinega gamodi ʼelukoko. \v 12 Ta ʼai ʼabibodanaya Ieisu ana toʼabibodayavo vonedia, “Tomotau ʼawagigidi ona vaʼauqidi be yaqisa ge taha wese ʼidiega kana mudali.” \v 13 ʼInega Ieisu ana toʼabibodayavo beledi faibi dina ʼidiega tomotau ʼawagigidi ʼonena tuwelo iluveagatunaʼidi. \p \v 14 Ta tuta nana tomotau diavona Ieisu ena viaqa waiwaina baʼe iʼitea ʼinega iʼalabwau ivonaya, “Vonahaqiaqi, baʼe tovesimasimana nana ena mai bwaʼobwaʼoya weaqina Buki Nugwenugweina madusimanea.” \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ion 18:36\x* Ta Ieisu tomotau edi nuanua niʼa alamania tuta goyona ʼiʼimega ina kafia be ina vekinia weaqidi, ʼinega vaʼwaiva nuanidiega ta ana ʼaidega tufwana wese ʼwatovu bwanaga nana debanaya. \s1 Ieisu tautauya lavu debanega \r (Madiu 14:22-33; Maki 6:45-52) \p \v 16 Ta mataʼau lavilavia ana toʼabibodayavo iwebui lavu Galili ʼinaya, \v 17 ta igelu wagaya sabi vaukamana Kafaneumi weaqina. Niʼa velovanea, ta Ieisu nawale ge damai, ʼinega iveʼale ivavaukamana. \p \v 18 Ta nawale itautauya malavetaya ʼinega yaqina be nufula qiduana ilobea. \v 19 Ta niʼa ivaluluvai kavona 5 nage 6 kilomita ʼidewana, ʼinega Ieisu iʼitea lavu debanega maimai edi waga diʼwenaya, ta qabudi imwaniniva. \v 20 ʼInega Ieisu vonedia, “Ge ona mwaniniva! Yaʼa tauguna.” \v 21 E ʼinega iawafelea ta gelu wagaya, ta tuta nana gelu ʼinega lukwayavonega waga nana lugu ʼabaga nana ana ʼawaboqea. \s1 Tomotau Ieisu isalisalia \p \v 22 Ta qabu diavona nawale itoatoa diʼwe nana ʼinaya. ʼInega mahala vulihia ivaʼauta ta ibaʼebaʼe Ieisu sabi ʼitana, mana ialamania goluanaya Ieisu ma ana toʼabibodayavo imai edi diʼwea waga ʼaideganega. Ta wese ialamania toʼabiboda dina edi ʼevivi ʼinaya Ieisu ge dagelu ta ʼesi taudimo igelu ta ivaukamana. \v 23 ʼInega vaina waga Taibilia ʼinega imai, ta diʼwe nana goluanaya Kaiwabu beledi weaqina lukaiwa ta qabu veʼainidi ʼinaya ilugu. \v 24 Ta omoʼe ʼinaya tomotau qabudi Ieisu ma ana toʼabibodayavo isali ʼwayoqedi, ʼinega nuadi ʼeqaʼuya Ieisu ge datoatoa diʼwe nana ʼinaya. E ʼinega wagega iʼelugelu ta ivaukamana Kafaneumi ʼinaya Ieisu sabi salina. \s1 Ieisu tauna beledi mayawaina \p \v 25 Ta tuta nana ilobea lavu mali diʼwenaya ʼinega ivetalaʼaiea ivonaya, “Kaiwabu, totutaya umai baʼidia?” \p \v 26 ʼInega Ieisu veʼiedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, omiʼa ge oda salisaligu egu viaqa waiwaidi weaqidi, ta ʼesi emi sali ʼiuna mana beledi diavona ʼidiega oʼai gamofata. \v 27 \x * \xo 6:27 \xt Ion 6:48-58\x* Omiʼa ge ona fewa ʼabwaga awahawalina weaqina, ta ʼesi ona vetafeʼwa ʼabwaga ʼenoʼeno vatayana yawaimi weaqina. Ta yaʼa Tomotau Natuna baʼe ʼabwaga nana ena neimi, mana Yaubada Tamagu venuaʼivinegu ta ʼawahaqiaqiegu baʼe fewa nana weaqina.” \p \v 28 Ta taudi ivonea ivonaya, “Tolaʼai luaqiaqiema be ana viaqi ʼeguma Yaubada ena nuanua ana viaqia?” \p \v 29 \x * \xo 6:29 \xt 1Ion 3:23\x* ʼInega Ieisu vonedia, “Yaubada ena nuanua baʼe ʼidewani: Yaʼa vetunegu, ta nuanuana ona vetumaqanegu.” \p \v 30 \x * \xo 6:30 \xt Md 16:1; Ion 2:18\x* Ta ivoneaya, “Oʼa luaqiaqieu be taha yani ʼebenuavoqana una viaqia ana ʼitea be ʼinega ana vetumaqaneu. ʼInega tolaʼai una viaqia weaqima? \v 31 \x * \xo 6:31 \xt ʼIfo 16:14-15; Naba 11:7-9; Same 78:24\x* Lova tubumavo ʼabwaga taha ana wawa mana diʼwe ʼavaʼavaya iʼainia, ʼidewani Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, ‘Beledi mahalega neidi ta iʼai.’” \p \v 32 ʼInega Ieisu tomotau diavona vonedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, beledi mahalega Mosese ge daneimi, ta ʼesi Tamagu beledi aqiaqi mahalega neineimi. \v 33 Ta beledi aqiaqi nana Yaubada ʼinega niʼa mai bwaʼobwaʼoya, ta tauna tomotau yawaidi neineidi.” \p \v 34 Ta wese Ieisu ivonea ivonaya, “Kaiwabu, tuta baʼe ʼinega benaʼe beledi nana una neima!” \p \v 35 \x * \xo 6:35 \xt Ion 4:14\x* ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Yaʼa beledi mayawaina, ta ʼeguma taha toga namai ʼiguya ʼinega ge wese nabotana, ta ʼeguma taha toga navetumaqanegu ʼinega ge wese magana naluayahaya. \v 36 Ta niʼa yavonemi, omiʼa niʼa oʼitegu ta nawale ge oda vetumaqanegu. \v 37 Ta tomeqabu Tamagu ena nuanua ʼinega neineigu, taudina ina mai ʼiguya, ta ge wese ena veniʼoledi. \v 38 Mana yaʼa mahalega yamai ge taugu egu nuanua sabi viaqina, ta ʼesi yamai agu Tovetune ena nuanua sabi viaqina. \v 39 \x * \xo 6:39 \xt Ion 10:28-29; 17:12\x* Agu Tovetune nana egu tomotau neigu, ta ena nuanua vonigo ge taha toga ʼidiega ena nuafania be naluveʼwaiva, ta ʼesi tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya ena giveyaʼitoto ʼeviviedi. \v 40 Mana Tamagu nuanuana tomeqabu yaʼa Natuna iʼitegu ta ivetumaqanegu yawai vataya ina lobea, ta tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya ena giveyaʼitoto ʼeviviedi.” \p \v 41 Ta ena vona baʼe weaqina me Diu ivetalabeula, mana niʼa vonaya, “Yaʼa tauguna baʼe beledi nana mahalega yawebui mai.” \v 42 \x * \xo 6:42 \xt Md 13:55\x* Ta wese taudi ivonaya, “Baʼe ʼoloto nana tauna Iosefa natuna Ieisu, waisa? Tamana be inana niʼa kahalamanidi, ta maʼoda ʼinega vonaya vonigo tauna mahalega dawebui mai?” \p \v 43 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Ge ona vetalabeula egu vonayavo weaqidi, \v 44 \x * \xo 6:44 \xt Ion 6:65\x* mana Tamagu tauna yaʼa agu Tovetune, ta ge taha toga ana fata namai ʼiguya ʼeguma Tamagu tomotau nana ge namiei ʼiguya, ta yaʼa tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya ena giveyaʼitoto ʼeviviea. \v 45 \x * \xo 6:45 \xt Ais 54:13\x* Vona baʼena lova niʼa tovesimasimana iʼwayavia Buki Nugwenugweina ʼinaya ivonaya, ‘Tomotau qabudi Yaubada ʼinega veʼita ina ʼewea, ta tomeqabu ena veʼita inoqolia ta nuadi naʼeqaʼuya, e taudina ina mai ʼiguya.’ \v 46 \x * \xo 6:46 \xt Ion 1:18\x* Ge taha toga Tamagu daʼitei ta ʼesi yaʼa taugumo, mana yaʼa tauna ʼinega yamai. \p \v 47 \x * \xo 6:47 \xt Ion 3:15-16\x* “Yavona aqiaqiemi, togama vevetumaqanegu tauna yawai vataya niʼa lobea, \v 48 \x * \xo 6:48 \xt Ion 6:32,58\x* mana yaʼa yawai ana beledi. \v 49 Lova diʼwe ʼavaʼavaya tubumiavo ʼabwaga ana wawa mana iʼainia ta tua iʼeluʼaliga. \v 50 Ta ʼesi beledi baʼe mahalega webui mai, ta ʼeguma taha toga naʼainia ge wese naʼaliga. \v 51 Yaʼa baʼe taugu beledi mayawaina ta mahalega yawebui mai. ʼEguma taha toga baʼe beledi nana ʼinega naʼai tauna toa vataya nalobea. Ta baʼe beledi nana tauna veiʼogu, ta yaveʼineiea totoa bwaʼobwaʼo qabumi yawaimi weaqina.” \p \v 52 ʼInega me Diu taudiega iveʼale iveʼaeʼaetoga nuanidia ta ivonaya, “Maʼoda baʼe ʼoloto nana vonigo veiʼona naneida kana ʼainia?” \p \v 53 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, yaʼa Tomotau Natuna, ta ʼeguma veiʼogu ge ona ʼaini ta wese ʼeguma sulaligu ge ona numei ʼinega ge ana fata yawaimi vataya ona ʼewei. \v 54 Ta ʼeguma taha toga veiʼogu naʼainia ta sulaligu nanumea tauna yawaina vataya naʼewea. Ta tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya ena giveyaʼitoto ʼeviviea. \v 55 Mana veiʼogu ʼabwaga aqiaqi, ta sulaligu goʼila aqiaqi. \v 56 Ta ʼeguma taha toga veiʼogu naʼainia ta sulaligu nanumea e tauna maega niʼa aveʼaidega, ʼinega tauna ʼiguya toatoa, ta yaʼa wese ʼinaya yatoatoa. \v 57 \x * \xo 6:57 \xt 1Ion 3:24\x* Tamagu mayawaina vetunegu yamai, ta tauna ʼinega tuta qabuna yawaigu yaʼeweʼewea. ʼInega wese ʼidewani ʼeguma taha toga tuta qabuna ʼaiʼainigu tauna wese yawaina ʼiguyega naʼewea. \v 58 Baʼe beledi nana mahalega webui mai. Omiʼa tubumiavo mana nana iʼainia ta iʼeluʼaliga. Ta ʼeguma taha toga baʼe beledi nana ʼinega naʼai tauna toa vataya nalobea.” \p \v 59 Baʼe yani diavona Ieisu simana ʼifoqeyedi tuta nana veveʼita vanue tafwalolo gamonaya ʼabaga Kafaneumi ʼinaya. \s1 Toʼabiboda ʼeala Ieisu inogea \p \v 60 Ta tuta nana Ieisu ana toʼabibodayavo baʼe vona diavona inoqolidi, ʼinega taudiega nuanidia ivonaya, “Baʼe vona diavona adi noqola vitana, ta toga ana fata naʼawahaqiaqiedi?” \p \v 61 Ieisu niʼa alamania ena vonayavo weaqina ina lugwae, ʼinega vonedi vonaya, “Nage baʼe vona diavona igivenuavitemi? \v 62 Ta maʼoda ʼeguma yaʼa Tomotau Natuna ona ʼitegu ena vane ʼevivi agu tuvadaya! \v 63 Vonahaqiaqi, Niboana Gwalagwalana yawai neineimi, ta tomotau edi waiwaiega ge adi fata toa vataya ina lobei. Ta baʼe egu vona diavona ʼidiega ana fata Yaubada Niboanina ona ʼewea, ta Niboani nana ʼinega yawaimi ona lobea. \v 64 \x * \xo 6:64 \xt Ion 13:11\x* Ta tua vaina ʼimiega nawale ge oda vetumaqanegu!” Ieisu baʼe ʼidewani vona ʼaiqa, mana tuta ana ʼebeveʼale ʼinega niʼa madualamania tomeqabu ge ida vetumaqanei, ta wese ana tosuluva niʼa alamania. \p \v 65 \x * \xo 6:65 \xt Ion 6:44\x* ʼInega wese vonedi vonaya, “Baʼe ʼiuna weaqina lova yavonemi ge taha toga ana fata namai ʼiguya ʼeguma Tamagu ge daʼawahaqiaqiea.” \p \v 66 Baʼe tuta nana ʼinega Ieisu ana toʼabibodayavo ʼeala wawasai ilugwavuʼaiea ta inogea. \v 67 ʼInega Ieisu tunugivila ta Tuwelo dina vonedi vonaya, “Nage omiʼa wese ona nogegu, waisa?” \p \v 68 \x * \xo 6:68 \xt Md 16:16\x* ʼInega Saimoni Fita Ieisu vonea vonaya, “Kaiwabu! Isana togama ʼinaya ana tauya? Mana oʼa au ʼaidega otaqa eu vonayavo ʼidia yawai vataya ʼenoʼeno. \v 69 Ta imaʼa niʼa avetumaqaneu ta alamaniu vonahaqiaqi oʼa Yaubada Natuna Gwalagwalau.” \p \v 70 Ta Ieisu vonaya, “Vonahaqiaqi, yaʼa omiʼa Tuwelo mina yavenuaʼivinemi, ta tua taha ʼimiega kavona diabolo taha.” \v 71 Baʼe ʼidewani Ieisu vonavona Iudasa weaqina, tauna Saimoni Isakaliota natuna. Ta Iudasa nana tauna wese Tuwelo dina ʼidiega, ta tua nawale ena Kaiwabu nasuluvea. \c 7 \s1 Ieisu tainavo ge ida vetumaqanei \p \v 1 \x * \xo 7:1 \xt Ion 5:18\x* Ta baʼe yani diavona ʼabibodanaya Ieisu Galili ʼabaganavo ʼidia luvivila. Ta ge nuanuana natauya diʼwe Iudia ʼinaya, mana me Diu edi kaiwabuyavo nuanuadi ina luveʼaligia. \v 2 \x * \xo 7:2 \xt Luvi 23:34\x* Ta tuta nana me Diu edi ʼebenuaveʼavina ana wawa Didi Sagalina vadiʼwea, \v 3 ʼinega Ieisu tainavo ivonea ivonaya, “Diʼwe baʼe ʼinega una tauya Iudia ʼinaya be yaqisa au toʼabibodayavo eu viaqa waiwaidi ina ʼitedi.” \v 4 Ta wese ivoneaya, “Una alamania ʼeguma taha toga nuanuana ana wawa naveʼenaʼi ʼinega ena viaqayavo ge wese ʼwaiʼwaivinega naviaqidi, ta ʼesi ʼeguma oʼa nuanuau be totoa bwaʼobwaʼo koyadi ina alamaniu, e ʼinega luaqiaqieu be tauʼu una veʼitayeu ʼidia.” \v 5 \x * \xo 7:5 \xt Via 1:14\x* Tainavo baʼe ʼidewani ivona ʼaiqea, mana taudi wese ge ida vetumaqanei. \p \v 6 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Yaʼa egu tuta nawale ge daveʼale be ena tauya diʼwe nana ʼinaya, ta ʼesi omiʼa ge taha ʼetoboda daʼenoʼeno emi tauya weaqina, ta taumiega emi nuanua ʼinega ami fata be ona tauya. \v 7 Mana ge taha ʼiuna daʼenoʼeno be totoa bwaʼobwaʼo ina vevoalanemi, ta yaʼa ʼesi ina vevoalanegu mana edi ilivu luveifana yasimana ʼifoqeyea ʼidia. \v 8 ʼInega omiʼa taumimo ona tauya Ielusalema ʼinaya Didi Sagalina weaqina. Ta yaʼa ge wese ena wai ʼinaya, mana egu tuta aqiaqi nawale ge daʼifoqe.” \v 9 Baʼe ʼidewani tainavo vona ʼaiqedi ʼinega itauya, ta tauna Galili ʼinaya toa. \s1 Ieisu ena viaqa Didi Sagalina ʼinaya \p \v 10 Ieisu tainavo niʼau itauya sagali nana ʼinaya. Ta ʼabiboda Ieisu wese ʼwaivega tauya, ta diʼwe nana ʼinaya ʼifoqe. Ta ge nuanuana tomotau ina ʼitei. \v 11 Ta me Diu edi kaiwabuyavo Ieisu isalisalia Didi Sagalina gamonaya ta ivonaya, “ʼOloto nana maʼinaya toatoa?” \p \v 12 Tomotau qabudi nuanidiega iveveʼawahayahaya Ieisu weaqina ta dibudi ivonaya, “Tauna ʼoloto aqiaqina!” \p Ta wese dibudi ivonaya, “Gebu, mana tauna tomotau veveaqiledi!” \p \v 13 Ta ge taha toga Ieisu weaqina davona ʼifoqe tomotau matadia, mana me Diu edi kaiwabuyavo imwaninivedi. \v 14 Ta Ieisu ge davaʼifoqe Vanue Gwalagwalana ʼinaya ana laba sagali nana ana tuta nuaninaya, ʼinega lugu ta veʼale veʼita. \p \v 15 \x * \xo 7:15 \xt Md 13:54; Lk 2:47\x* Omoʼe ʼinaya me Diu nuadi voqana ʼenaʼina ta ivonaya, “Maʼinega ʼoloto baʼe ena alamani qiduana ʼewei, mana ge taha tuta dasikulu Mosese ena luvine weaqina!” \p \v 16 \x * \xo 7:16 \xt Ion 12:49; 14:10\x* ʼInega Ieisu vonedia, “Yaʼa ge tauguyega egu nuanua ʼinega eda veveʼita, ta ʼesi agu Tovetune ena nuanua ʼinega. \v 17 Ta ʼeguma taha toga ʼimiega nuanuana Yaubada ena nuanua naviaqia, ʼinega ana fata naʼita lobea ʼeguma yaʼa egu vona yavonavonayea Yaubada ena nuanua ʼinega nage taugu egu nuenuega. \v 18 \x * \xo 7:18 \xt Ion 8:50\x* ʼEguma taha toga nuanuana awatubo nalobea, e ʼinega taunega weaqina navona. Ta yaʼa nuanuagu agu Tovetune ena awatuboya, e ʼinega ge wese uʼavega eda vona, ta ʼesi vonahaqiaqi ʼinega tuta qabuna yavonavona. \p \v 19 \x * \xo 7:19 \xt Via 7:53; Lom 2:21-24\x* “Lova Mosese ami luvine neimi, ta ge taha toga ʼimiega daʼabiboda aqiaqiei. ʼInega tolaʼai weaqina nuanuami be ona luveʼaligigu!” \p \v 20 \x * \xo 7:20 \xt Ion 8:48; 10:20\x* Ta qabu dina ena vona iveʼiea ivonaya, “Ta isana togama nuanuana vonigo naluveʼaligiu? Oʼa niboana luveifana niʼa ʼwahaliu, ʼinega benaʼe ʼidewani uvonavona ʼaiqa!” \p \v 21 ʼInega Ieisu vona veʼiedi, vonaya, “Omiʼa nuami luveifa, mana ʼaubena Sabate ʼinaya taha ʼoloto niʼa yagiveaqiaqiea. \v 22 \x * \xo 7:22 \xt Luvi 12:3; Nug 17:9-13\x* Ta omiʼa emi viaqa ʼaubena Sabate ʼinaya maʼoda? Mana Mosese ena luvineyega natumiavo meʼolotodi ʼwafidi oluludaʼedi. (Ta vonahaqiaqi, luvine baʼena ge Mosese ʼinega, ta ʼesi lova me Diu tubudiavo ʼidiega maimai.) \v 23 \x * \xo 7:23 \xt Ion 5:8-10,16\x* Ta omiʼa ludaʼa nana oviaviaqia ʼaubena Sabate ʼinaya Mosese ena luvine ʼinega, waisa? E ʼinega tolaʼai weaqina ogamosoalegu tuta nana taha ʼoloto Sabatea yagiveaqiaqiea? \v 24 Baʼe egu vona diavona ta wese egu viaqayavo ona nuanua aqiaqi weaqidi, ʼinega ona ʼita lobea yaʼa yani aqiaqi otaqina niʼa yaviaqia.” \s1 Tomotau inuanua Ieisu tauna togama \p \v 25 Ta omoʼe tuta nana ʼinaya vaidi me Ielusalema taudiega iveveqae ivonaya, “Nage baʼe ʼoloto nana tauna eda tovanugwetayavo nuanuadi vonigo ina luveʼaligia, waisa? \v 26 Ta oʼitei, niʼau tomotau nuanidia tovotovolo ta vonavona ʼidia ta ge taha toga ena vona daveʼiea. ʼInega maʼoda, nage eda tovanugwetayavo niʼa iʼawahaqiaqiea vonigo tauna Toʼetoyavua, waisa? \v 27 \x * \xo 7:27 \xt Ion 7:41; 9:29\x* Ta nage gebu, mana baʼe ʼoloto nana ena ʼebemai qabuda niʼa kahalamania, ta ʼesi tuta nana Toʼetoyavua nana naʼifoqe ʼinega ge taha toga nahalamania maʼinega mai.” \p \v 28 \x * \xo 7:28 \xt Md 11:27; Ion 8:55\x* Ieisu nawale veveʼita Vanue Gwalagwalana gamonaya, ʼinega bonana qiduanega vonaya, “Vonahaqiaqi, niʼau oalamanigu, ta wese oalamania todiʼwe ʼinega yamai. Ta yaʼa ge eda mai baʼidia taugu egu nuenuega, ta ʼesi agu Tovetune ena luvine ʼinega yamai. Tauna ma ana vetumaqana, ta omiʼa ge oda alamania. \v 29 Ta yaʼa yahalamania, mana tauna ʼinega yamai, ta wese tauna agu Tovetune.” \p \v 30 \x * \xo 7:30 \xt Ion 7:44\x* Ena vona gumwala, ʼinega tovanugweta diavona itovoi be vonigo ida kafia, ta ge taha toga ʼwafina dagitonovi, mana tauna ana tuta kafi nawale ge damai. \v 31 Ta tomotau qabudi ivetumaqanea ʼinega ivonaya, “Vonahaqiaqi, ʼoloto baʼena Toʼetoyavua, mana ge taha toga ana fata be tauna ena viaqa naveqidua vaʼinei.” \p \v 32 Ta tuta nana Falisiavo tomotau edi veʼawahayahaya Ieisu weaqina inoqolia, e ʼinega taudi be wese toveguba qiduqiduadi edi nuanua ʼaideganega Vanue Gwalagwalana ana toʼitamakiavo ivetunedi Ieisu sabi kafina. \v 33 Ta Ieisu vonaya, “Yaʼa tuta kukusana namo omiʼa maega kana toatoa, ta ʼabiboda ena ʼevivi agu Tovetune ʼinaya. \v 34 \x * \xo 7:34 \xt Ion 8:21; 13:36\x* Ta omiʼa ona saligu, ta ge wese ona lobegu, mana diʼwe nana ʼinaya yatoatoa omiʼa ge ami fata ona wai ʼinaya.” \p \v 35 Ta me Diu taudiega nuanidia ivonaya, “Baʼe ʼoloto nana maʼinaya natauya be ge ada fata kana lobei? Nage nuanuana eda diʼwe nanogei be natauya eda tomotauyavo mali diʼwea itoatoa sabi veʼitadi? Nage nuanuana natauya taudi ge me Diu edi diʼwe ʼinaya ta naveʼitedi? \v 36 Ena vona baʼe tolaʼai ana alamani? Mana vonaya, ‘Nawale ona saligu ta ge wese ona lobegu’, ta wese vonaya, ‘Diʼwe nana ʼinaya yatoatoa omiʼa ge ami fata ona wai ʼinaya.’” \s1 Ieisu vonavona Yawai ana Goʼila weaqina \p \v 37 \x * \xo 7:37 \xt Luvi 23:36; Ais 55:1; Ion 4:14\x* Didi Sagalina ana ʼaubena ʼebeluʼovoa niʼa ʼifoqe, ta ʼaubena nana ʼebeqaiawa qiduana totoa vaʼauta weaqidi. ʼInega Ieisu tovolo ta bonana qiduanega gaba vonaya, “ʼEguma taha toga magana naluayahaya ʼinega namai ʼiguya be nanuma. \v 38 \x * \xo 7:38 \xt Ais 58:11\x* Ta tomeqabu ivetumaqanegu ina mai ʼiguya ta ina numa, ʼidewani Buki Nugwenugweina simana tovetumaqanayavo weaqidi vonigo giwalidiega yawai ana goʼila nainoqa.” \v 39 \x * \xo 7:39 \xt Ion 16:7; 20:22; Via 2:4\x* Ieisu ena vona baʼe goʼila nana weaqina vona sesebai ʼinega Niboana Gwalagwalana weaqina vonavona, mana nawale nalugu ana tovetumaqanayavo ʼidia. Ta baʼe tuta nana ʼinaya Niboani nana nawale ge dalugu ʼidia, mana Ieisu nawale ge davaneqa ena diʼwe simasimatalina ʼinaya. \p \v 40 \x * \xo 7:40 \xt Ion 6:14\x* Ieisu ena vona tomotau qabudi inoqolia ʼinega vaidi ivonaya, “Vonahaqiaqi, ʼoloto baʼena tauna tovesimasimana nana ivonavonayea.” \p \v 41-42 \x * \xo 7:41-42 \xt Ion 1:46; Same 89:3-4; Mai 5:2\x* Ta wese vaidi ivonaya, “Tauna Toʼetoyavua nana.” \p Ta wese vaidi ʼidiega ivonaya, “Toʼetoyavua nana ge Galili ʼinega namai, waisa? Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya niʼau simana vonigo Toʼetoyavua nana tauna kini Deibida ena gadeyega namai be wese ena ʼabaga Bedeliema ʼinaya naviʼoi.” \v 43 ʼInega vetoasiʼi ʼifoqe tomotau nuanidia, mana nuadi ge daveʼaidega Ieisu weaqina. \v 44 ʼInega vaidi nuanuadi be Ieisu ina kafia ta ge taha toga ʼwafina dagitonovi. \s1 Me Diu edi toluvineavo Ieisu ge ida vetumaqanei \p \v 45 ʼInega Vanue Gwalagwalana ana toʼitamakiavo nima ʼavaʼavadi iʼevivi toveguba qiduqiduadi be Falisiavo ʼidia, ta ivonaya, “Tolaʼai weaqina ʼoloto nana ge oda miei?” \p \v 46 \x * \xo 7:46 \xt Mk 1:22\x* Ta toʼitamaki diavona ivonedi ivonaya, “ʼOloto omoʼe ena vona vonahaqiaqi. Ge taha toga ena vona ʼidewani tauna!” \p \v 47 ʼInega Falisiavo wese ivonaya, “Ana ʼita kavona omiʼa wese ena uʼava nuami ʼewea. \v 48 \x * \xo 7:48 \xt Ion 12:42\x* Ta ona alamani aqiaqiea imaʼa toluvineavo be Falisiavo ʼimega ge taha toga Ieisu davetumaqanei. \v 49 Ta baʼe qabu dina Ieisu ivetumaqanea, mana Mosese ena luvine ge ida alamania, ʼinega Yaubada ena vona veʼalata ʼinega ina veilaqe vataya.” \p \v 50 \x * \xo 7:50 \xt Ion 3:1-2\x* Ta wese Nekodimo toatoa, tauna wese toluvine dina adi qabu ʼinega, ta lova taha velovana ʼinaya tauya Ieisu ʼinaya ta maega iveqae. Ta Nekodimo nana enavo vonedi, \v 51 vonaya, “Ge daluaqiaqieda be taha toga kana maduluvinei, ta ʼesi luaqiaqieda be tomotau nana kana vekotu nugwetea be kana noqolia, ta ʼabibodanaya ena vona ʼinega kana luvinea.” \p \v 52 \x * \xo 7:52 \xt Ion 7:41-42\x* ʼInega toluvine diavona be wese Falisiavo Nekodimo ilugwaeyea ivonaya, “Nage oʼa wese Galili ʼolotou, waisa? Ta Buki Nugwenugweina una avoya ʼinega una ʼita lobea vonigo ge taha tovesimasimana Galili ʼinega namai.” \p \v 53 [ʼInega qabudi iveʼiyavula iʼevivi edi ʼabaga taha taha ʼidia.\f + \fr 7:53 \ft Daʼa 7:53 ʼinega be ana laba daʼa 8:11 ʼinaya ge ana lobamo ʼwayavi nugwenugweina ʼidia. Ana alamani baʼe: Ioni ena buki taunega ʼwayavia ta ʼabibodanaya tomotau qabudi ivetutumea ta wese iʼwayavia, ta 7:53–8:11 ge ana lobamo tomotau edi ʼwayavi nugwenugweina ʼidia. ʼInega ge kada alamania ʼeguma laba diavona Ioni ʼwayavidi, nage ʼabibodanaya iʼifoqe tomotau edi ʼwayavi ʼinega.\f* \c 8 \s1 Taha vavine ilobea velamoʼeno ilivuna viaqia \p \v 1 Ta Ieisu tauya bwanaga Olibe ʼinaya. \v 2 Ta mahala vulihia ʼinega Ieisu ʼevivi lugu Vanue Gwalagwalana gamonaya, ta tomotau qabudi ivavivilia ta Ieisu toabui sabi veʼitadi. \v 3 Tuta nana veveʼita, ʼinega luvine ana toveʼitayavo ta wese Falisiavo taha vavine imiea, mana niʼa ilobea luabu ilivuna ʼinaya, ta vavine nana ivetovoloya qabu dina matadia. \v 4 ʼInega Ieisu ivonea ivonaya, “Toveʼita, vavine baʼe niʼau alobea luabu ilivuna ʼinaya. \v 5 \x * \xo 8:5 \xt Luvi 20:10; Luve 22:22-24\x* Ta Mosese ena luvine vonaya vonigo baʼe vivine diavona ʼidewani kana ʼauveʼaligidi daboyega. Ta oʼa, maʼoda una vona ʼaiqa baʼe yani nana weaqina?” \p \v 6 Ta edi vetalaʼai ʼiuna mana nuanuadi Ieisu ena vona ʼinega adi fata be ina veʼewea. Ta ʼesi Ieisu tunuwebui ta nimanega veʼale ʼwayaʼwayavi gelasaya. \v 7 \x * \xo 8:7 \xt Luve 17:7\x* Ta nuanuadi navona ʼeviviedi ʼinega wese ivevetalaʼaiea, tuata Ieisu tunuvane vonedi vonaya, “ʼEguma taha toga ʼimiega ge taha luveifana daviaqia ʼinega oʼa dabo una maduinoqea ʼinaya.” \v 8 Vonedi gumwala ʼinega wese tunuwebui ʼevivi ta gelasaya ʼwayaʼwayavi. \v 9 Ena vona inoqolia, ʼinega ʼaideganega iveʼiyavula, ta veʼiyavula nana veʼale ʼevaʼevaledi ʼidiega ana laba qabudi iluʼovoa, ta Ieisu ana ʼaidega vavine nana maega ilutufwa, ta vavine nana nawale Ieisu ʼiawanaya tovotovolo. \p \v 10 Ieisu tunuvane ʼevivi ta vavine nana vetalaʼaiea, vonaya, “Vavine, maʼinaya au toveʼewayavona? Nage taha toga ʼidiega luvine neiu?” \p \v 11 \x * \xo 8:11 \xt Ion 5:14\x* ʼInega veʼiea vonaya, “Kaiwabu, ge taha.” \p Ta Ieisu wese voneaya, “Yaʼa wese ʼidewani, ge taha luvine ʼiguyega una lobei. ʼInega una tauya, ta ge taha wese luveifana una viaviaqi.”] \s1 Ieisu tauna tomotau edi simatala \p \v 12 \x * \xo 8:12 \xt Ais 49:6; Ion 1:4-9; 9:5; 12:46\x* ʼInega Ieisu wese vona ʼevivi tomotau ʼidia, vonaya, “Yaʼa totoa bwaʼobwaʼo edi simatala. ʼEguma taha toga naʼabibodegu ge wese velovelovana ʼinaya natautauya, ta ʼesi simatala nana yawaina weaqina niʼa ʼewea.” \p \v 13 Ta Falisiavo ivonaya, “Tauʼuyega weaqiu usimana ʼifoqe, ta ge taha toga davelueu, ʼinega eu vonayavo ge taha adi aqiaqimo.” \p \v 14 \x * \xo 8:14 \xt Ion 5:31-32; 7:28\x* Ta Ieisu vona ʼeviviedi vonaya, “Ge taha tolaʼai ʼeguma tauguyega weaqigu yavonavona ʼifoqe, ta tua egu vona qabuna vonahaqiaqi, mana yahalamania toʼedega yamai, ta wese maʼinaya yatautauya. Ta omiʼa ge taha oda alamania toʼedega yamai ta maʼinaya yatautauya. \v 15 \x * \xo 8:15 \xt Ion 12:47\x* Omiʼa tomotau oluvinedi emi alamani ana ʼetofwafwa ʼinega, ta yaʼa ge taha toga eda luluvinei. \v 16 \x * \xo 8:16 \xt Ion 5:30; 8:29\x* Ta ʼeguma taha toga eda luvinea, e ʼinega egu nuanua tunutunuqina ʼinega eda luvinea, mana ge agu ʼaidega eda toatoa, ta ʼesi agu Tovetune maega atoatoa. \v 17 \x * \xo 8:17 \xt Luve 19:15\x* Omiʼa ami luvine ʼwayaʼwayavina ʼinaya ovonaya vonigo ʼeguma tomotau magilafudi edi nuanua ʼaideganega ina simana e ʼinega oʼawahaqiaqiea. \v 18 \x * \xo 8:18 \xt 1Ion 5:9\x* ʼInega yaʼa tauguyega weaqigu yasimana ʼifoqe, ta egu simana nana ana tovelua tauna Tamagu agu Tovetune.” \p \v 19 ʼInega ivetalaʼaiea ivonaya, “Ta maʼinaya tamauna?” \p Ta Ieisu veʼiedi vonaya, “Omiʼa ge oda alamanigu, ʼinega wese Tamagu ge oda alamania. Ta ʼeguma oda alamanigu ʼinega wese Tamagu oda alamania.” \p \v 20 \x * \xo 8:20 \xt Ion 7:30\x* Ieisu baʼe vona diavona neidi tuta nana veveʼita Vanue Gwalagwalana gamonaya taha sifaufa diʼwenaya, ta sifaufa nana ana wawa igabea nei kavovo ana ʼebeluveaqe. Ta omoʼe ʼinaya ge taha toga dakafia, mana ana kafi ana tuta nawale ge daʼifoqe. \s1 Me Diu Ieisu ivemwageyea \p \v 21 \x * \xo 8:21 \xt Ion 7:34; 13:33\x* Ta wese Ieisu vonedi vonaya, “Yaʼa yatautauya mali diʼwea, ta omiʼa ona saligu, ta emi luveifana weaqina ona ʼaliga. Ta maʼinaya yatautauya omiʼa ge ami fata ona wai ʼinaya.” \p \v 22 Ena vona baʼe weaqina me Diu taudiega nuanidia ivonaya, “Nage nuanuana taunega naluveʼaligia?” \p Ta wese ivonaya, “ʼOloto nana wese vonedaya, ‘Maʼinaya yatautauya omiʼa ge ami fata ona wai ʼinaya.’ Ta baʼe vona nana maʼoda ana alamani?” \p \v 23 \x * \xo 8:23 \xt Ion 3:31\x* ʼInega Ieisu wese vonedia, “Omiʼa baʼinega omai, ta yaʼa debanega yamai. Omiʼa bwaʼobwaʼo ana tomotauyavo, ta yaʼa ge bwaʼobwaʼo ana tomotau. \v 24 Niʼa yavonemi omiʼa ona ʼaliga emi luveifana weaqina. Vonahaqiaqi, ʼeguma ge oda vetumaqanegu yaʼa baʼe taugu weaqigu yavonavona, e ʼinega emi luveifana weaqina ona ʼaliga.” \p \v 25 ʼInega ivetalaʼaiea ivonaya, “Oʼa togama?” \p Ta Ieisu veʼiedi vonaya, “Tuta nana yaveʼale yagivesimatalia ʼimia taugu weaqigu be ana laba baʼitagana niʼa yavonemi yaʼa togama, ta wese yavona aqiaqiemi benaʼe yaʼa tauguna. \v 26 Agu fata be vona kuena eda ʼinanea omiʼa weaqimi, ta wese agu fata be yani taha taha weaqidi eda luvinemi. Ta baʼe yani diavona weaqina ge ena vonemi, ta ʼesi tolaʼai agu Tovetune niʼa vonegu ta yanoqolia e baʼe yani diavona weaqidi omiʼa totoa bwaʼobwaʼo ena vonemi. Ta Tovetune nana ma ana vetumaqana!” \p \v 27 Ta nuadi nawale ge daʼeqaʼui vonigo Ieisu Tamana weaqina vonavona ʼidia. \v 28 \x * \xo 8:28 \xt Ion 3:14\x* ʼInega vonedi vonaya, “Omiʼa tuta nana yaʼa Tomotau Natuna ona silagaigu ʼetoluai ʼinaya, e ʼinega nuami naʼeqaʼuya vonigo yaʼa baʼe taugu weaqigu yasimasimana. Ta wese ona alamania yaʼa ge taha yani eda viaviaqia taugu egu nuenuega, ta ʼesi egu vona qabuna Tamagu ena veʼita ʼiguya ʼinega yavonavonayedi. \v 29 Ta yaʼa agu Tovetune maega atoatoa. Tauna tuta qabuna diʼweguya, mana egu viaqa qabudi yaviaviaqidi sabi giveqaiawana.” \p \v 30 Ieisu nawale vonavona, ta vona diavona ʼidiega tomotau ʼeala edi vetumaqana iaʼuya tauna ʼinaya. \s1 Ebelamo natunavo \p \v 31 ʼInega me Diu ʼidiega tomeqabu Ieisu ivetumaqanea taudina ʼidia vonaya, “ʼEguma egu veʼita tuta qabuna ovelumatamatayagedi, ʼinega omiʼa agu toʼabiboda aqiaqi. \v 32 ʼInega omiʼa vonahaqiaqi ona alamania, ta vonahaqiaqi nana naliʼamimi ta yavuyavuimi ona toatoa.” \p \v 33 \x * \xo 8:33 \xt Md 3:9\x* ʼInega ivona veʼiea ivonaya, “Imaʼa Ebelamo tubunavo, ta ge taha tuta kavona yoqoyoqonima ada fewa kavovo mali qabu weaqidi. ʼInega tolaʼai weaqina uvonevonema vonigo toa yavuyavuina ana lobea?” \p \v 34 \x * \xo 8:34 \xt Lom 6:16,20\x* Ta Ieisu vona ʼeviviedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, tomeqabu luveifana iviaviaqidi, e taudi wese kavona tofewa kavovo luveifa nana ʼinaya, mana ge adi fata viaqa nana ina luaʼui. \v 35 Tofewa kavovo ge tuta qabuna datoatoa susu taha gamonaya, ta ʼesi natu otaqina meʼolotona tuta vataya ena susuyavo maega itoatoa. \v 36 ʼInega ʼeguma yaʼa Yaubada Natuna ena liʼamimi, e ʼinega toa yavuyavua otaqina ona lobea! \v 37 Niʼa yahalamania omiʼa Ebelamo tubunavo. Ta tua niʼa oʼivaʼavaʼata sabi luveʼaligigu, mana egu vona ge taha ena ʼebeʼenomo giwalimia. \v 38 Ta tolaʼai niʼa yaʼitea tuta nana yatoatoa Tamagu maega yasimasimanea ʼimia. Ta omiʼa tamami ena veʼita oʼabiʼabibodea ta oviaviaqia.” \p \v 39 \x * \xo 8:39 \xt Md 3:9\x* Ta iveʼiea ivonaya, “Imaʼa tamama Ebelamo!” \p ʼInega Ieisu vonedia, “ʼEguma omiʼa Ebelamo natunavo ʼinega ena viaqayavo wese oda vetutumedi. \v 40 Yaʼa vonahaqiaqi yanoqolidi Yaubada ʼinega ta niʼau yasimanedi ʼimia. Ta tua omiʼa emi waiwiaega otovotovoi sabi luveʼaligigu. Ta Ebelamo ge taha tuta baʼe ʼidewani daviaqa ʼaiqa. \v 41 \x * \xo 8:41 \xt Ais 63:16\x* Ta ʼesi omiʼa tamami ena viaqa ovevetutumedi.” \p ʼInega ivonaya, “Imaʼa ge tamatama geqama. Ta tamama ʼaideganamo toatoa, e tauna Yaubada.” \p \v 42 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “ʼEguma omiʼa tamami Yaubada ʼinega oda veveyolubegu, mana yaʼa Yaubada ʼinega yamai ta baʼitagana omiʼa maega katoatoa. Yaʼa ge taugu egu nuenuega eda mai ʼimia, ta ʼesi Yaubada vetunegu. \v 43 Tolaʼai weaqina nuami ge daʼeqaʼui egu vonayavo weaqidi? ʼIuna mana vona diavona ge nuanuami ona noqolidi ta ona ʼawahaqiaqiedi. \v 44 \x * \xo 8:44 \xt 1Ion 3:8\x* Omiʼa tamami Seitani, ta nuanuami tauna ena nuanua ona viaqia. Tuta ana ʼebeveʼale ʼunu ʼinega tauna toluveʼaliga, ta wese Yaubada ena vonahaqiaqi vevevoalanea, mana ge taha ana tufwa vonahaqiaqi daʼenoʼeno ʼinaya. Tauna ena uʼavayavo bonanega vona ʼifoqeyedi, mana tauna tovemeahaqila aqiaqi ta wese tauna uʼava tamana. \p \v 45 “Ta ʼesi yaʼa vonahaqiaqi yavonavonayea, ʼinegana ge ami fata egu vonayavo ona ʼawahaqiaqiedi. \v 46 \x * \xo 8:46 \xt 2Kol 5:21; 1Fit 2:22\x* Nage taha toga ʼimiega ana fata vonahaqiaqi ʼinega naveʼewegu taha luveifana weaqina? Gebu! Ta ʼeguma yaʼa tuta qabuna vonahaqiaqi ʼinega yasimasimana ʼimia, ʼinega tolaʼai weaqina ge oda vetumaqanegu? \v 47 \x * \xo 8:47 \xt 1Ion 4:6\x* ʼEguma taha toga Yaubada ena tomotau, ʼinega tauna Yaubada ena vona noqonoqolia ta ʼabiʼabibodea. Ta omiʼa Yaubada ena vona ge oda noqolia, mana omiʼa gebu ena tomotauyavo!” \s1 Me Diu Ieisu iveʼewea ʼinega taunega vataʼitaʼiea \p \v 48 \x * \xo 8:48 \xt Mk 3:21-22\x* ʼInega me Diu Ieisu ivona ʼeviviea ivonaya, “Oʼa Samelia ʼolotou ta niboana luveifana niʼa ʼwahaliu! Ema vona baʼena ge au fata be una vegeqei, waisa?” \p \v 49 ʼInega veʼiedi vonaya, “Yaʼa ge taha niboana luveifana daʼwahaligu, ta ʼesi yaʼa Tamagu yaʼamayabea, ta omiʼa ge oda ʼamayabegu. \v 50 Yaʼa ge eda salisali taugu agu awatubo weaqina, ta ʼesi taha toga salisali ana awatubo weaqina, ta tauna Toluvine nana. \v 51 \x * \xo 8:51 \xt Ion 5:24\x* Yavona aqiaqiemi, ʼeguma taha toga egu vona kafiʼiʼihidi ta matamatayagedi, e omoʼe tomotau nana ge wese naʼaliga.” \p \v 52 Ta tuta nana Ieisu baʼe vona diavona veqaeyedi ʼinega me Diu iʼalabwau ivonaya, “Baʼitagana niʼa ahalamani aqiaqiea vonigo oʼa niboana luveifana ʼwahaliu ta luvekwaveu! Mana niʼa uvonema ʼeguma taha toga eu vona nakafiʼiʼihidi ʼinega ge wese ʼaliga naʼita lobei. Ta Ebelamo ʼaliga lobea, ta wese tovesimasimana qabudi ʼidewani. \v 53 ʼInega maʼoda, nage unuaia vonigo oʼa tamada Ebelamo uveqidua vaʼinea, waisa? Mana lova Ebelamo ʼaliga, ta tovesimasimana qabudi wese iʼaliga. Ta tolaʼai weaqina baʼe ʼidewani tauʼu ugivaneqeu, oʼa isana togama waisa?” \p \v 54 Ta Ieisu veʼiedi vonaya, “ʼEguma yaʼa taugu eda givaneqegu ʼinega givane nana ge taha ana aqiaqimo. Ta ʼesi Tamagu gigivaneqegu, tauna weaqina omiʼa ovonaya be emi Yaubada. \v 55 Ta omiʼa ge taha tuta tauna oda alamania, ta ʼesi yaʼa tauna yahalahalamania. ʼEguma yaʼa eda vona vonigo tauna ge eda alamania, ʼinega yaʼa taha touʼava ʼidewani omiʼa. Ta yaʼa tauna yahalahalamania, ta ena vona yamatamatayagea. \v 56 Omiʼa tamami Ebelamo lova me ena qaiawa lubaʼe egu tuta mai weaqina, ta tuta nana ʼitea ʼinega qaiawa.” \p \v 57 ʼInega me Diu iveʼiea ivonaya, “Oʼa au yaʼwala nawale ge 50 uda lobei, ʼinega maʼoda au fata be uvonevonema vonigo oʼa Ebelamo niʼa uʼitea?” \p \v 58 \x * \xo 8:58 \xt Ion 1:1\x* Ta Ieisu vonedia, “Yavona aqiaqiemi, lova tuta nana Ebelamo nawale ge daviʼoi, ta yaʼa yatoatoa.” \p \v 59 ʼInega dabo iʼewedi sabi ludabona, ta Ieisu vaʼwaiva ta Vanue Gwalagwalana ʼinega ʼifoqe. \c 9 \s1 Ieisu matakwaya taha giveaqiaqiea \p \v 1 Ieisu nawale tautauya ʼinega matakwaya taha ʼitea. Ta ʼoloto nana matana kwayakwayana viʼoi. \v 2 \x * \xo 9:2 \xt Isi 18:20; Lk 13:2,4\x* ʼInega ana toʼabibodayavo ivetalaʼaiea ivonaya, “Toveʼita, ʼoloto baʼena ena tuta viʼoi ʼinega matana ʼedewani. Ta una givesimatalia ʼimaya, togama ena luveifana ʼinega vita nana lobea, nage taunega, nage inana be tamana edi luveifana ʼinega?” \p \v 3 \x * \xo 9:3 \xt Ion 11:4\x* Ta Ieisu vonedia, “Gebu tauna ena luveifana ʼinega ta wese ge inana nage tamana ʼidiega. Ta ʼesi baʼe yani nana ʼifoqe be yaqisa tomotau Yaubada ena viaqa waiwaidi ina ʼitedi benaʼe ʼoloto nana ʼinega. \v 4 Itaʼa qabuda luaqiaqieda be ʼaubena qabuna agu Tovetune ena fewa kana viaqia, mana tuta goyona navelovanea ta ge taha toga ana fata nafewa. \v 5 \x * \xo 9:5 \xt Md 5:14; Ion 8:12\x* Ta yaʼa nawale baʼade bwaʼobwaʼoya yatoatoa, ta egu toa nana ʼinaya yaʼa totoa bwaʼobwaʼo edi simatala.” \p \v 6 \x * \xo 9:6 \xt Mk 8:23\x* ʼAbibodanaya Ieisu gidaʼwa bwaʼobwaʼoya, ta wayavilea bwaʼobwaʼo maega ta vemwatefula, ʼinega ʼoloto nana matana ʼeʼabiʼabidi. \v 7 ʼInega voneaya, “Una tauya qawana Sailoama ʼinaya ta matau una ʼutudi!” (Ta wawa nana ana givila Vetune). Tuata ʼoloto nana tauya ta matana luʼutudi, ʼabo ʼeluʼeaedi, ta ana fata naʼita, ʼinega ʼevivi tauya ʼabagaya. \p \v 8 Lova totoa ʼabaga ta wese mali tomotau ʼoloto nana tuta qabuna iʼiteʼitea toatoa ta vevenoqinoqi iula weaqina. Ta baʼitagana iʼita ʼeviviea ʼinega taudiega nuanidia ivonaya, “Ana ʼita kavona tauna tovenoqinoqi nana, waisa?” \p \v 9 Ta vaidi tomotau ivonaya, “Vonahaqiaqi, taunana!” \p Ta wese vaidi ivonaya, “Ana ʼita kavona tauna, ta ʼesi tauna mali tomotau!” \p Ta ʼoloto nana taunega vona ʼifoqeyea, vonaya, “E, yaʼa baʼe tauguna!” \p \v 10 ʼInega ivetalaʼaiea ivonaya, “Maʼoda ʼinega matau ʼeluʼeaedi?” \v 11 Ta veʼiedi vonaya, “ʼOloto nana ana wawa Ieisu mwatefula viaqia ta matagu ʼeʼabiʼabidi. ʼInega vonegu be ena tauya Sailoama ʼinaya sabi ʼutudi. Tuata yatauya ta yaʼutudi, ʼinega agu fata ena ʼita.” \p \v 12 ʼInega wese ivetalaʼaiea ivonaya, “Maʼinaya ʼoloto nana?” \p Ta tauna vonedia, “Avodi.” \s1 Falisiavo ʼoloto nana ena veaqiaqi ana alamani isali aqiaqiea \p \v 13-14 Ieisu ʼaubena Sabate ʼinaya mwatefula nana viaqia ta ʼoloto nana matana giveaqiaqiea. ʼInegana baʼe tomotau diavona ʼoloto nana lova matana kwayakwayana itauyea Falisiavo ʼidia. \v 15 ʼInega taudi wese ʼoloto nana ivetalaʼaiea maʼoda ʼinega matana ʼeaha ʼaiqei. ʼInega tauna vonedi vonaya, “Mwatefulega matagu ʼeʼabiʼabidi, ʼinega ʼiawagu yaʼutuya, ta baʼitagana agu fata ena ʼita.” \p \v 16 ʼInega vaidi Falisi ivonaya, “Baʼe toviaqa nana tauna ge wese Yaubada ʼinega damai, mana luvine Sabate weaqina ge damatayagea!” \p Ta wese vaidi ivonaya, “Maʼoda ʼinega ana fata viaqa waiwaina be ʼebenuavoqana baʼe ʼidewani naviaqia ʼeguma tauna taha toluveifana?” ʼInega taudiega nuanidia vetoatoasiʼi ʼifoqe. \p \v 17 \x * \xo 9:17 \xt Ion 4:19\x* ʼInega Falisi ʼoloto nana wese ivetalaʼaiea ivonaya, “Ta oʼa maʼoda unuanua ʼaiqa matau ana togiaha weaqina? Tauna togama?” \p ʼInega veʼiedi vonaya, “Tauna taha tovesimasimana.” \p \v 18 Ta taudi me Diu dina nawale ivenuana magilafu ʼoloto nana weaqina, ta ivonaya be tauna lova ge wese matana dakwaya ta baʼitagana matana daʼeaei, ʼinega inana be tamana adi vale ivetunea ta imai. \v 19 ʼInega me Diu ivetalaʼaiedi ivonaya, “Nage baʼe ʼoloto nana natumi? Nage tauna viʼoi matana kwayakwayana? Ta ʼeguma matana kwayakwayana viʼoi, ʼinega maʼodana baʼitagana ʼitaʼita?” \p \v 20 ʼInega inana be tamana iveʼiedi ivonaya, “Vonahaqiaqi, taunana natuma, ta wese ahalamani aqiaqiea tauna matana kwayakwayana viʼoiea. \v 21 Ta imaʼa ge ada alamania maʼoda ʼinega baʼitagana ʼitaʼita nage togama matana giaea. Ta ʼesi taumiega ona vetalaʼaiea, mana niʼa vekilakai ta ana fata taunega weaqina navona.” \v 22 Ta inana be tamana baʼe ʼidewani ivona ʼaiqa mana me Diu imwaninivedi. Ta edi mwaniniva ʼiuna, mana me Diu niʼa isimana ʼifoqe ʼeguma taha toga navona ʼifoqe vonigo Ieisu tauna Toʼetoyavua, e ʼinega tomotau nana ina aʼuʼifoqeyea vanue tafwalolo ʼinega. \v 23 E baʼe ʼiu nana ʼinega inana be tamana ivonaya, “Taumiega ona vetalaʼaiea, mana niʼa vekilakai ta ana fata taunega weaqina nasimana.” \p \v 24 Ta wese tuta vemagilafuna me Diu ʼoloto nana tauna lova matana kwayakwayana igaba ʼeviviea ta ivoneaya, “Una ʼawatamatamana Yaubada ana wawega be una vonahaqiaqi ʼimaya. Mana imaʼa niʼa ahalamania vonigo Ieisu tauna taha toluveifana.” \p \v 25 Ta ʼoloto nana veʼiedi vonaya, “Yaʼa ge eda alamania ʼeguma tauna toluveifana nage gebu. Ta ʼesi taha yani yahalamani aqiaqiea vonigo lova matagu kwayakwayana, ta baʼitagana yani qabuna yaʼita aqiaqiedi!” \p \v 26 ʼInega ivetalaʼaiea ivonaya, “Tolaʼai viaqi ʼiuya? Maʼoda giveaqiaqi ʼaiqeu?” \p \v 27 ʼInega veʼiedi vonaya, “Yaʼa niʼa yamaduvonemi ta omiʼa ge oda noqolia. ʼInega tolaʼai weaqina nuanuami wese egu simana ona noqola ʼeviviei? Ana ʼita kavona omiʼa wese nuanuami be ona vetoʼabiboda ʼinaya, waisa?” \p \v 28 ʼInega me Diu iʼawaluveifea vona koyadi ʼidiega, ta ivonaya, “Oʼa tauʼuna ʼoloto nana ana toʼabiboda! Ta imaʼa Mosese ana toʼabiboda! \v 29 Imaʼa niʼa ahalamania vonigo lova Yaubada Mosese maega iveqae, ta baʼe ʼoloto nana weaqina ge taha ada alamania, ta wese ge ada alamania maʼinega mai.” \p \v 30 Ta ʼoloto nana vonedi vonaya, “Emi vona benaʼe ʼebenuavoqana, mana omiʼa ge oda alamania maʼinega mai, ta tua tauna matagu giaea. \v 31 \x * \xo 9:31 \xt Same 34:15\x* Itaʼa niʼa kahalamania vonigo Yaubada toluveifadi edi vona ge danoqolia. Ta ʼesi tomeqabu ihiwaiwaʼodu ʼinaya ta ena nuanua iviaviaqia edi vona noqonoqolia. \v 32 Bwaʼobwaʼo ana ʼebeveʼale ʼinega be ana laba baʼitagana ge taha toga ana fata be matakwaya taha matana dagiaei ʼeguma taunana matana veifana ʼidewani viʼoiea. \v 33 ʼInega ʼeguma baʼe ʼoloto nana ge damai Yaubada ʼinega, e ʼinega ge wese ana fata baʼe yani nana daviaqi!” \p \v 34 \x * \xo 9:34 \xt Same 51:5\x* Ta ena vona baʼena me Diu iveʼiea ivonaya, “Oʼa luluveifau eu viʼoi ʼinega ana laba baʼitagana! Nage unuaia vonigo oʼa au fata taha yani una veʼitema, waisa?” ʼInega ʼoloto nana iʼwavinia vanue tafwaloloyega. \s1 Vona sesebai matakwaya ta wese ma matadi weaqidi \p \v 35 Ieisu ʼoloto nana valena noqolia vonigo Falisiavo niʼa iʼwavina ʼifoqeyea vanue tafwaloloyega. Ta tuta nana lobea ʼinega vetalaʼaiea vonaya, “Nage oʼa Tomotau Natuna uvetumaqanea?” \p \v 36 ʼInega ʼoloto nana veʼiea vonaya, “Kaiwabu, tauna togama? Ta ʼeguma una vonegu ʼinega egu vetumaqana ena aʼuya ʼinaya!” \p \v 37 ʼInega Ieisu voneaya, “Tawa uʼiteʼitea, mana tuta baʼe ʼinaya tauna maega oveveqae.” \p \v 38 ʼInega ʼoloto nana iwaʼodu Ieisu ʼiawanaya ta voneaya, “Kaiwabu, yavetumaqana aqiaqieu!” \p \v 39 Ta Ieisu voneaya, “Yaʼa yamai bwaʼobwaʼoya tomotau sabi luvinedi. ʼInega matadi kwayakwayana ina ʼita, ta ma matadi ena veʼitedi taudi kavona matadi kwayakwayana ʼidewani.” \p \v 40 \x * \xo 9:40 \xt Md 15:14\x* Ta Falisiavo vaidi diʼwenaya itovotovolo Ieisu ena vona baʼe inoqolia ta ivonea ivonaya, “Tolaʼai uvonevonei, nage imaʼa matakwayakwayama, waisa?” \p \v 41 ʼInega Ieisu veʼiedi vonaya, “ʼEguma omiʼa matami kwayakwayana ʼinega ge wese ami ʼebeveʼewamo luveifana weaqina. Ta ʼesi omiʼa ovonaya be vonigo ma matami, ʼinega emi luveifana nawale ʼenoʼeno ʼimia.” \c 10 \s1 Sifi adi toʼitamaki aqiaqina me ena sifiavo \p \v 1 ʼInega Ieisu vonaya, “Yavona aqiaqiemi, ʼeguma taha toga yubai sifi adi ʼali ge ana ʼawega nalugu ta ʼesi ana ʼali nana navane taonia, e taunana tovanawala ta toveilivu veifa. \v 2 Ta ʼesi sifi adi toʼitamaki lugulugu ʼali nana ana ʼawega. \v 3 ʼInega ʼawa ana toʼitamaki ʼawa nana nasiwaʼea weaqina. Ta ena sifiavo ʼaidega ʼaidega adi wawega nagabedi ta navanugwetedi ina ʼifoqe ʼali nana ʼinega. \v 4 Ena sifiavo niʼa vaʼauʼauqidi gumwala, ʼinega vavamatanedi ta sifi diavona italatalaʼobea, mana bonana ialamani aqiaqiea. \v 5 Ta ʼeguma taha toga sifi diavona navamatanedi ta ʼoloto nana ge ida alamania, e ʼinega ge wese ina talaʼobei, ta ʼesi ina denea, mana bonana ge ida alamania.” \v 6 Ieisu baʼe ʼidewani vona sesebaiega vonedi, ta taudi nuadi ge daʼeqaʼui vona nana weaqina. \p \v 7 ʼInegana Ieisu wese vonedi vonaya, “Yavona aqiaqiemi, yaʼa baʼe taugu sifi adi ʼawa. \v 8 \x * \xo 10:8 \xt Iel 23:1-2; Isi 34:2-3\x* Lova tomeqabu imadumai sifi dina ʼidia taudi tovanawala be toveilivu veifa, ta sifi diavona toluveifadi bonadi ge ida matayagea. \v 9 Yaʼa ʼawa nana, ta tomeqabu ilugulugu ʼiguyega ʼetoyavua ina lobea. Taudi ina lugu ta wese ina ʼifoqe, ta adi ʼabwaga ina lobea. \v 10 Ta tovanawala nana ena mai ʼiuna, mana nuanuana navanawala be, naluveʼaliga ta wese nagiveluveifa. Ta ʼesi yaʼa yamai tomotau yawaidi sabi neidi be yaqisa edi toa naveaqiaqi otaqa. \p \v 11 \x * \xo 10:11 \xt Same 23:1; Ve 7:17\x* “Yaʼa sifi adi toʼitamaki aqiaqigu. Ta toʼitamaki aqiaqina yawaina awafelea ena sifiavo weaqidi. \v 12 \x * \xo 10:12 \xt Via 20:29\x* Ta ʼeguma mali ʼoloto vevemaisina namai sabi ʼitamakidi ta kedewa waqiwaqi naʼifoqe mai, ʼinega toʼitamaki nana sifi diavona nanogedi nadena, mana tauna ge tamadi. ʼInega waqiwaqi nana sifi dina natalaʼavudi ta nalelewanedi. \v 13 Vonahaqiaqi, ʼoloto nana nanogedi ta nadena, mana tauna niʼa maisa ʼewea ta ge danuanua sifi diavona weaqidi. \p \v 14 “Yaʼa sifi adi toʼitamaki aqiaqigu. Egu sifiavo yahalamani aqiaqiedi, ta wese sifi diavona ialamani aqiaqiegu, \v 15 \x * \xo 10:15 \xt Md 11:27; 1Ion 3:16\x* ʼidewani Tamagu alamani aqiaqiegu, ta yaʼa wese Tamagu yahalamani aqiaqiea. Ta yaʼa yawaigu yahawafelea sifi diavona weaqidi. \v 16 \x * \xo 10:16 \xt Ais 56:8; Isi 34:23\x* Ta yaʼa egu sifiavo vaidi ge ida toatoa baʼe ʼali nana gamonaya. Luaqiaqiegu be baʼe sifi diavona wese ena miedi baʼe ʼali nana gamonaya, ʼinega taudi wese bonagu ina noqolia. ʼInega sifi qabudi ena gaba vaʼauqidi ʼaideganaya, ta wese adi toʼitamaki ʼaideganamo. \p \v 17 \x * \xo 10:17 \xt Fil 2:8-9\x* “Yaʼa Tamagu veveyolubegu qiduana, mana yaʼa me egu qaiawa yawaigu yahawafelea be yaqisa ena ʼewa ʼeviviea. \v 18 Ge taha toga ana fata be yawaigu naʼewei ʼiguyega. Ta ʼesi yaʼa yawaigu nana taugu egu nuenuega yahawafelea. Mana yaʼa taugu egu ʼabiluvine ʼinega yahawafelea, ta wese egu ʼabiluvine nana ʼinega yawaiguna ena ʼewa ʼeviviea. Ta baʼe yani diavona ena viaqidi Tamagu ena nuanua ʼinega.” \p \v 19 Ta Ieisu ena vona diavona baʼe ʼidiega veʼaeʼaetoga giveʼifoqeyea me Diu nuanidia. \p \v 20 ʼInega vaidi ʼidiega Ieisu weaqina ivonaya, “Niboana luveifana niʼa ʼwahalia ta luvekwavea. ʼInega ena vona ge wese kana noqoli!” \p \v 21 Ta wese vaidi iʼawahaqiaqiea ivonaya, “Ge taha toga ana fata baʼe ʼidewani navona ʼaiqa ʼeguma tauna niʼa vekwavakwava niboana luveifana ʼinega. Ta wese niboana luveifana ge ana fata be matakwaya taha matana nagiaei!” \s1 Ieisu simana ʼifoqe vonigo tauna Yaubada Natuna \p \v 22 Gugaʼu ana tuta niʼa ʼifoqe, ta Vanue Gwalagwalana Sagalina ana wawa Anuka iviaqia Ielusalema ʼinaya. \v 23 Ta Ieisu tautauya vanue nana gamonaya taha diʼwe ana wawa Solomoni ena ʼEbevebasekwa ʼinaya. \v 24 Ta wese me Diu omoʼe ʼinaya itoatoa ta Ieisu ivavivilia ivoneaya, “Oʼa totutaya una vona aqiaqiema tauʼu weaqiu? Imaʼa nawale abaʼebaʼeyeu eu simana ʼifoqe weaqina, mana tomotau inuanua kavokavovo. Ta ʼeguma oʼa Toʼetoyavua nana, e ʼinega una simana aqiaqi ʼimaya!” \p \v 25 ʼInega Ieisu veʼiedi vonaya, “Yaʼa niʼa yavonemi, ta omiʼa egu vona ge oda vetumaqanea. Yaʼa viaqa ʼebenuavoqana yaviaviaqidi Tamagu ana wawega, ta viaqa diavona iveʼita ʼifoqeyea yaʼa togama. \v 26 Ta ge oda vetumaqanegu, mana omiʼa gebu egu sifiavo. \v 27 Yaʼa egu sifiavo bonagu inoqola aqiaqiea, ta yaʼa yahalahalamanidi, ta taudina iʼabiʼabibodegu. \v 28 \x * \xo 10:28 \xt Ion 3:16; 6:39\x* Yaʼa yawai ʼenoʼeno vatayana yaneineidi, ta ge taha tuta ina ʼaliga. Ta wese ge taha toga ana fata naʼewa ʼeviviedi nimaguyega. \v 29 Tamagu sifi diavona niʼa neigu, ta tauna yani qabuna veqidua vaʼinedi, ʼinega ge taha toga ana fata naʼewedi Tamagu nimanega. \v 30 Ta Tamagu be yaʼa kavona ʼaidegama.” \p \v 31 Ta Ieisu ena vona baʼe weaqina me Diu wese dabo iʼewedi sabi ludabona. \v 32 Ta Ieisu vonedia, “Yaʼa Tamagu ena nuanua ʼinega viaqa aqiaqi otaqidi niʼa yaviaviaqidi. Ta ʼidiega, toviaqa weaqina nuanuami ona luveʼaligigu?” \p \v 33 \x * \xo 10:33 \xt Luvi 24:16\x* ʼInega iveʼiea ivonaya, “Ge wese eu viaqa weaqina ana ludabou, ta ʼesi eu vona luveifana weaqina, mana oʼa tomotau otaqa, ta tauʼu uvonavane vonigo oʼa Yaubada.” \p \v 34 \x * \xo 10:34 \xt Same 82:6\x* ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Omiʼa emi luvine ʼwayaʼwayavina ʼinaya Yaubada vaina ami tovanugwetayavo ʼidia vonaya, ‘Niʼa yavonemi omiʼa kavona vaina yaubadayavo.’ \v 35 Ta wese niʼa oalamania Yaubada ena vona ge ana fata be navedumaduma. Tovanugweta diavona Yaubada ena vona iʼewea, ta ʼeguma Yaubada ʼinanedi kavona vaina yaubadayavo ʼidewani, \v 36 ʼinega tolaʼai weaqina omiʼa ovonaya be yaʼa eda vonaveifa tuta nana yavonaya vonigo yaʼa Yaubada Natuna? Mana Yaubada yaʼa Gwalagwalagu vetunegu yamai omiʼa totoa bwaʼobwaʼo ʼimia sabi iulami. \v 37 Ta yavona aqiaqiemi, ge daluaqiaqiemi be ona vetumaqanegu ʼeguma yaʼa ge Tamagu ena nuanua ʼinega viaqa diavona eda viaqidi. \v 38 \x * \xo 10:38 \xt Ion 14:10-11\x* Ta ʼeguma yaʼa vaina yani ʼebenuavoqana nage viaqa waiwaidi yaviaviaqidi ta omiʼa ge oda vetumaqanegu, ʼinega luaqiaqiemi be viaqa diavona ona vetumaqanedi. Ta baʼe ʼinega ana fata ona alamania vonigo yaʼa be Tamagu ʼaidegama.” \p \v 39 ʼInega wese itovoi vonigo ida kafia, ta igiʼwaqiea ʼabo dena tauya. \p \v 40 \x * \xo 10:40 \xt Ion 1:28\x* ʼInega Ieisu ʼevivi tauya goʼila Iolidani mali diʼwenaya, lova diʼwe nana ʼinaya Ioni Togivebabitaiso tomotau givebabitaisodi, ta omoʼe ʼinaya toa. \v 41 Ta ena toa nana ʼinaya tomotau koyadi imai ʼinaya ta ivoneaya, “Ioni ge taha viaqa waiwaidi daviaqidi, ta ʼesi ena vonayavo Ieisu weaqina yani qabuna vonahaqiaqi.” \v 42 Ta tomai diavona ʼidiega wese qabudi ivetumaqana Ieisu ʼinaya. \c 11 \s1 Lasalo ena ʼaliga weaqina \p \v 1-2 \x * \xo 11:1-2 \xt Lk 10:38-39; Ion 12:3\x* Taha ʼoloto ana wawa Lasalo ʼabaga Bedani ʼinaya toatoa ma novunavo Meli ta Mata. Ta baʼe Meli nana lova bunama meilana aqiaqi otaqina guiwaqia Kaiwabu ʼinaya, ta debanega ʼaqena talaveayea. Ta Lasalo nana vihiqa niʼa lobea. \v 3 ʼInega novunavo Ieisu ana vale ivetunea ivonaya, “Kaiwabu, ia otaqiu niʼa vevihiqa.” \p \v 4 \x * \xo 11:4 \xt Ion 9:3\x* Ta tuta nana Ieisu valena noqolia ʼinega vonaya, “Iagu Lasalo baʼe vihiqi nana ʼinega ge wese yawaina nagumwala. Ta ʼesi baʼe ʼinega Yaubada awatubo nalobea tomotau ʼidiega, ta wese yaʼa Natuna baʼe yani nana ʼinega awatubo ena lobea.” \p \v 5 Mata ma taina Meli ta novudi Lasalo Ieisu veyolubedi qiduana. \v 6 Ta tuta nana Lasalo ena vihiqa valena noqolia ge datauya ʼidia, ta ʼesi toaya ʼaubena magilafuna diʼwe nana ʼinaya. \p \v 7 ʼInega ana toʼabibodayavo vonedi vonaya, “Kana ʼevivi diʼwe Iudia ʼinaya!” \p \v 8 Ta iveʼiea ivonaya, “Toveʼita, ge tuta kuena gumwala me Diu nuanuadi be ina ludabou, ʼinega tolaʼai weaqina nuanuau una ʼevivi omoʼe ʼinaya?” \p \v 9 Ta Ieisu vonedia, “ʼAubena ʼaidega ʼaidega ʼidia simatala kana ʼitea ʼawaʼawai ʼinega be lavilavi ʼinaya, e ʼinega tomotau adi fata be ina luyaba dadana ta ge ina veilaqe, mana bwaʼobwaʼo ana simatala niʼa mai ta baʼe simatala nana ʼinega iʼitaʼita. \v 10 Ta ʼesi ʼeguma velovelovana gamonaya itautauya ʼinega ʼaqedi ina vetufea, mana ge taha simatala daʼenoʼeno.” \p \v 11 Ieisu baʼe ʼidewani vona ʼaiqa, ta ʼabiboda wese ena vona luvetomanea vonaya, “Iada Lasalo niʼa ʼeno motaiva, ta ena tauya ʼinaya sabi divanona.” \p \v 12 ʼInega ana toʼabibodayavo ena vona iveʼiea ivonaya, “Kaiwabu, ʼeguma ʼenoʼeno ʼinega wese naveaqiaqi.” \v 13 Ieisu baʼe vona diavona ʼidiega Lasalo ena ʼaliga weaqina vonavona, ta ana toʼabibodayavo ivonaya be davonavona ʼwafi ena ʼeno motaiva weaqina. \p \v 14 ʼInega Ieisu vona tunutunuqina ʼinega vonedia, “Lasalo yawaina niʼa gumwala. \v 15 Ta ge eda tauya ʼinaya tuta nana nawale mayawaina toatoa, ta baʼe weaqina yaqaiqaiawa, mana baʼe ʼinega emi vetumaqana ʼiguya ana fata navewaiwai. ʼInega ada luaqiaqi be kana tauya ʼinaya kana ʼitea.” \p \v 16 \x * \xo 11:16 \xt Mk 14:31\x* Toʼabiboda taha ana wawa Tomasi, ta wese igabea Didimasi (wawa nana ana givila didilualua), tauna toʼabiboda enavo vonedi vonaya, “E itaʼa wese katauya, ta Ieisu maega kana ʼaliga!” \s1 Ieisu iana Lasalo novunavo Mata be Meli vona iuledi \p \v 17 Ta tuta nana Ieisu niʼa ʼifoqe ʼabaga Bedani ʼinaya, ʼinega tomotau edi veqae ʼinega noqolia vonigo Lasalo ʼaubena foa gumwala niʼa itavunia. \v 18 Ta Bedani ge daveluluvai Ielusalema ʼinega ta ana kue kavona kilomita toi ʼidewani, \v 19 ta me Diu qabudi niʼa imai Mata ma taina Meli ʼidia sabi vona iuladi, mana inuavita novudi ena ʼaliga weaqina. \p \v 20 Tuta nana Mata Ieisu ena mai valena noqolia ʼinega vanuega ʼifoqe tauya sabi ʼitana, ta Meli nawale vanuea toatoa. \v 21 ʼInega Mata Ieisu ʼinaya vonaya, “Kaiwabu, ʼeguma oʼa baʼidia uda toatoa, ʼinega novugu ge wese daʼaliga. \v 22 Ge uda mai, ta tua yahalamani aqiaqiea baʼitagana ʼeguma toyani weaqina una venoqi Yaubada ʼinaya e wese naneiu.” \p \v 23 ʼInega Ieisu voneaya, “Novuhu mayawaina nayaʼitoto ʼevivi.” \p \v 24 \x * \xo 11:24 \xt Ion 6:40\x* Ta Mata veʼiea vonaya, “E niʼa yahalamania nawale ʼaubena ʼebeluʼovoa ʼinaya novugu toʼaliga qabudi maega ina yaʼitoto ʼevivi.” \p \v 25 ʼInega Ieisu vonea vonaya, “Yaʼa yaʼitoto ʼevivi ta wese yawai vataya ʼiuna. ʼEguma taha toga vevetumaqanegu ta naʼaliga, ʼinega tauna mayawaina nawale toatoa. \v 26 Ta togama mayawaina toatoa ta vevetumaqana ʼiguya ge wese naʼaliga. Mata, nage egu vona baʼe uvetumaqanea?” \p \v 27 \x * \xo 11:27 \xt Ion 6:69\x* ʼInega Mata vonaya, “Kaiwabu, vonahaqiaqi, tuta qabuna yavevetumaqaneu oʼa Toʼetoyavua nana Yaubada Natuna. Oʼa lova Yaubada vona fofofola eu mai bwaʼobwaʼoya weaqina.” \p \v 28 Ena vona baʼe ʼabibodanaya ʼevivi tauya vanuea ta taina Meli gabea mai itauya tufinaya ta voneaya, “Toveʼita nana niʼa mai ta nuanuana naʼiteu.” \v 29 Ta tuta nana Meli baʼe noqolia ʼinega lukwayavonega yaʼitoto tauya Ieisu sabi ʼitana. \v 30 Ieisu nawale ge dalugu ʼabaga nana gamonaya ta ʼesi Mata maega edi ʼebeveloba ʼinaya nawale toatoa. \v 31 Ta me Diu Meli maega itoatoa vanuea sabi vona iulana taudi iʼitea lukwayavonega ʼifoʼifoqe ʼinega ivonaya be datautauya debaʼunuya sabi dou. ʼInega italaʼobea itauya omoʼe ʼinaya. \p \v 32 Tuta nana Meli niʼa ʼifoqe ta Ieisu ʼitea ʼinega iwaʼodu ʼaqenaya ta voneaya, “Kaiwabu, ʼeguma oʼa baʼidiana ʼinega novugu ge wese daʼaliʼaliga.” \p \v 33 Ta tuta nana Ieisu Meli ena dou ʼitea ta wese tomotau qabudi edi duvoyavoya noqolia ʼinega nuana vita qiduana. \v 34 ʼInega Ieisu vetalaʼaiedi vonaya, “Maʼinaya ʼwafina oaʼuya?” \p Ta ivoneaya, “Kaiwabu umai, ana veʼiteu.” \v 35 Ta Ieisu dou. \p \v 36 ʼInega me Diu ivonaya, “Oʼitei, iana veveyolubea qiduana!” \v 37 \x * \xo 11:37 \xt Ion 9:6-7\x* Ta vaidi ʼidiega ivonaya, “Baʼe ʼoloto nana lova matakwaya taha matana giaea, ʼinega luaqiaqiea be iana baʼe wese daiulei be yaqisa ge daʼaliga, waisa?” \s1 Ieisu Lasalo giveyaʼitotoya ʼaligega \p \v 38 Ta wese Ieisu giwalinaya visiqa qiduana lutonovia, ʼinega tauya Lasalo ana debaʼunuya. Ta debaʼunu nana kavona vatuʼubu, ta ʼawana dabo beabeanega niʼa ivetovolo bodea. \v 39 ʼInega Ieisu vonedia, “Dabo nana oʼuvekawawei!” \p Ta toʼaliga nana novuna Mata vonaya, “Kaiwabu, niʼa ʼaubena foa gumwala iaʼukwaivea, ʼinega meila luveifa otaqina nawale naʼifoqe.” \p \v 40 Ta Ieisu veʼiea vonaya, “Mata, tawadega yavoneu ʼeguma oʼa niʼa uvetumaqanegu ʼinega ana fata Yaubada ena waiwai una ʼitea.” \p \v 41 Tuata dabo nana iʼuvekawawea. ʼInega Ieisu ʼita vane mahalaya ta vonaya, “Tamagu, yalulukaiwa ʼiuya mana oʼa unoqonoqoligu. \v 42 Ta yahalamani aqiaqiea oʼa tuta qabuna unoqonoqoligu, ta tua bonagu qiduanega niʼa yalukaiwa ʼiuya, be yaqisa baʼe tomotau diavona ina vetumaqana vonigo oʼa uvetunegu yamai ʼidia.” \p \v 43 Ieisu Tamana vonea gumwala, ʼinega bonana qiduanega gaba vonaya, “Lasalo, uʼifoqe mai!” \v 44 ʼInega toʼaliga nana ʼifoqe mai, ta nimana be wese ʼaqena umaumadi kaleko wadawadaeadi ʼidiega. Ta wese ʼiawana ma umana kalekoyega. \p Ta Ieisu vonedi vonaya, “Debaʼunu ana kalekoyavo ona ʼewa yavuledi ta ona ʼabifelei natauya yavuyavuina.” \s1 Idima govaqa maʼoda Ieisu ina luveʼaliga ʼaiqei \r (Madiu 26:1-5; Maki 14:1-2; Luke 22:1-2) \p \v 45 \x * \xo 11:45 \xt Ion 7:31\x* Me Diu diavona taudi imai Meli sabi vayausina vita nana weaqina Ieisu ena viaqa waiwaina iʼitea, ʼinega ʼidiega ʼeala edi vetumaqana iaʼuya ʼinaya. \v 46 \x * \xo 11:46 \xt Lk 16:31\x* Ta ʼesi vaidi ʼidiega itauya Falisiavo ʼidia ta isimana ʼifoqe Ieisu ena viaqa weaqina. \v 47 ʼInega toveguba qiduqiduadi ta wese Falisiavo edi kaniselayavo igaba vaʼauqidi sabi veqae Ieisu weaqina. ʼInega taudiega nuanidia ivonaya, “Maʼoda kana viaqa ʼaiqa? Omoʼe ʼoloto nana viaqa waiwaidi ʼebenuavoqana viaviaqidi tomotau matadia. \v 48 ʼEguma kana ʼiteamo nawale tomotau qabudi ina vetumaqanea, ta ʼinega me Loma ina mai ta eda Vanue Gwalagwalana ta wese eda tomotauyavo ina luvegwamumuidi.” \p \v 49 Ta omoʼe yaʼwala nana ʼinaya toveguba edi tovanugweta ana wawa Kaiafa tauna wese taha kanisela vonedi vonaya, “Maʼoda ʼinega ovevekwavakwava? \v 50 Nage nuami ge daʼeqaʼui vonigo ge yani aqiaqina ʼeguma tomotau qabuda kana veilaqe, ta ʼesi yani aqiaqi otaqina ʼeguma ʼoloto ʼaideganamo naʼaliga tomotau qabuda weaqida.” \v 51 Ta Kaiafa nana ge taunega ena nuanua ʼinega baʼe vona nana daʼinanei, ta ʼesi Yaubada ena venuahaʼu ʼinega baʼe ʼidewani Ieisu weaqina madusimana ʼifoqe, mana tauna toveguba edi tovanugweta baʼe yaʼwala nana gamonaya. \p \v 52 \x * \xo 11:52 \xt Ion 10:16\x* Ta baʼe simana nana Ieisu ena ʼaliga weaqina ge me Isileli dimo weaqidi davonavona, ta ʼesi Yaubada nuanuana natunavo itoatoa mali diʼwe be mali diʼwe ʼidia navaʼauqidi naluvetubedi ta ina veʼaidega ʼaliga nana ʼinega. \v 53 \x * \xo 11:53 \xt Ion 5:18\x* Ta omoʼe tuta nana ʼinega me Diu edi kaniselayavo idima govaqa maʼoda Ieisu ina luveʼaliga ʼaiqei. \v 54 Ta edi dima govaqa weaqina Ieisu ena viaqayavo tomotau nuanidia giveluaʼuya ta Ielusalema nogea. ʼInega tauya taha ʼabaga ana wawa Efilami ʼinaya, ta ʼabaga nana diʼwe ʼavaʼava diʼwenaya. Ta omoʼe ʼinaya ana toʼabibodayavo maega itoa. \p \v 55 Me Diu edi ʼebenuaveʼavina qiduana ana wawa ʼAuvivia Sagalina niʼa vadiʼwea, ʼinega tomotau qabudi diʼwe taha taha ʼidiega iʼwatovu imai Ielusalema ʼinaya sabi givevunavunaqidi viaqa taha taha ʼidiega, mana edi ilivu ʼidewani. \p \v 56 Me Diu edi kaniselayavo nawale Ieisu isalisalia. Ta Vanue Gwalagwalana ʼinaya itoatoa iveveqae, ta taudiega nuanidia ivetalaʼaiedi ivonaya, “Maʼoda onuanua ʼaiqa, nage Ieisu nana namai baʼe sagali nana gamonaya, nage gebu?” \v 57 Ta toveguba qiduqiduadi be wese Falisiavo edi luvine waiwaina iaʼuya ʼeguma taha toga Ieisu naʼita lobea, e ʼinega lukwayavonega navematamagilafuyedi be yaqisa ina kafia. \c 12 \s1 Meli bunama iwaqia Ieisu ʼinaya \r (Madiu 26:6-13; Maki 14:3-9) \p \v 1 \x * \xo 12:1 \xt Ion 11:1,43\x* ʼAubena sikisi ʼinaya ʼAuvivia Sagalina naveʼale, ʼinega Ieisu lugu ʼevivi Lasalo ena ʼabaga Bedani ʼinaya. Ta baʼe Lasalo nana Ieisu lova giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega. \v 2 \x * \xo 12:2 \xt Lk 10:40\x* ʼAbwaga niʼa iʼivaʼavaʼaia Ieisu sabi ʼamayabana. ʼInega Mata ʼabwaga nana dedea, ta tomotau niʼa itoa vivilia ʼai nana ʼinaya, ta wese Lasalo toabui Ieisu maega sabi ʼai. \v 3 \x * \xo 12:3 \xt Lk 7:37-38\x* ʼInega Meli taha bunama ana wawa nadi ma botolina tufwana ʼenaʼina ʼewea. Bunama nana ana veʼia qiduana ta meilana aqiaqina. Ta Meli Ieisu ʼaqenaya guiwaqia, ta ʼabiboda debanega talaveayea. Ta bunama nana ʼinega meila aqiaqi otaqina ʼifoqe, ta vanue gamona qabuna tuʼiʼihia. \p \v 4 Ta Ieisu ana toʼabiboda taha ana wawa Iudasa Isakaliota nawale Ieisu nasuluvea wese toatoa, ta baʼe Iudasa nana Meli ena viaqa ge daʼawahaqiaqiea, ʼinega vonaya, \v 5 “Tolaʼai weaqina baʼe bunama nana ge davegimwaneyei, ta manena lukwalukwadi daneidi? Mana ana veʼia qiduana, kavona tofewa taha ana veʼia yaʼwala ʼaidegana gamonaya.” \v 6 Ena vona baʼe ʼedewani mana tauna toʼabiboda dina edi mane ana toʼitamaki. Ta tauna ge danuanua lukwalukwadi weaqidi, ta ʼesi baʼe ʼidewani vona ʼaiqa, mana tuta qabuna taunega mane nana ʼidiega vanavanawala. \p \v 7 Ta Ieisu Iudasa ena vona veʼiea vonaya, “Unogeamo! Baʼe viaqa nana ʼinega ʼivaʼavaʼaigu agu tavuna weaqina. \v 8 \x * \xo 12:8 \xt Luve 15:11\x* Omiʼa emi toa bwaʼobwaʼo ʼinaya tuta qabuna lukwalukwadi maega otoatoa, ta yaʼa ge tuta qabuna baʼidia omiʼa maega kana toatoa.” \p \v 9 Ieisu nawale vonavona ʼinega tomotau qabudi valena inoqolia ʼinega imai sabi ʼitana. Ta wese nuanuadi Lasalo ina ʼitea, mana lova Ieisu ʼoloto nana giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega. \v 10 ʼInega toveguba qiduqiduadi wese ivedimadima govaqa Lasalo sabi luveʼaligina, \v 11 \x * \xo 12:11 \xt Ion 11:45\x* mana tauna ana giveyaʼitoto ʼevivi ʼinega me Diu ʼeala ivavaukamana Ieisu ʼinaya ta edi vetumaqana iaʼuaʼuya ʼinaya. \s1 Ieisu ena lugu Ielusalema ʼinaya \r (Madiu 21:1-11; Maki 11:1-11; Luke 9:28-40) \p \v 12 Mahala vulihia ʼinega ʼAuvivia Sagalina ana toyoʼoyavo Ieisu ena mai Ielusalema weaqina valena inoqolia, \v 13 \x * \xo 12:13 \xt Same 118:25-26; Ion 1:49\x* ʼinega magimagi ʼwaena iʼewedi ta iʼifoqe ʼabagega sabi ʼebeʼewana, ta ikolua ivonaya, \q1 “Osana! \q1 Yaubada kana awatuboya! \q1 Yaubada, nuanuama tauna maimai \q2 Kaiwabu ana wawega una vona veyolubea. \q1 Tauna imaʼa me Isileli \q2 ema Kini una vona veyolubea!” \m \v 14 Ieisu taha yubai doniki kekeyavauna lobea ta geluya, ʼidewani vona ʼwayaʼwayavina ʼenoʼeno Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, \q1 \v 15 \x * \xo 12:15 \xt Sek 9:9\x* “Oʼa Saioni natuna mevavineu, \q2 ge una mwaniniva, \q2 uʼitei, eu Kini doniki kekeyavauna \q2 gwavunaya gelu maimai.” \p \v 16 \x * \xo 12:16 \xt Ion 2:22\x* Ta tuta nana baʼe yani nana ʼifoqe Ieisu ʼinaya, ʼinega ana toʼabibodayavo ge nuadi daʼeqaʼui ana alamani weaqina. Ta ʼesi ʼabibodanaya, tuta nana Yaubada ena viaqa aqiaqi otaqina ʼinega Ieisu ʼaligega giveyaʼitoto ʼeviviea, e ʼinega Buki Nugwenugweina ena simana Ieisu weaqina inuaveʼavinia vonigo baʼe yani nana naʼifoqe ʼinaya. \p \v 17 Ta tomotau qabudi lova Ieisu maega itoatoa tuta nana Lasalo gabea debaʼunuyega ta giveyaʼitotoya ʼaligega, taudina nawale Ieisu Valena iyawayawala dadanea tomotau ʼidia. \v 18 Ta ena viaqa waiwaina be ʼebenuavoqana tomotau qabudi inoqolia, ʼinega iʼifoqe ʼabagega sabi damwabodana. \v 19 ʼInega Falisiavo taudiega nuanidia ivonaya, “Oʼitei, itaʼa ge ada fata kana giveluaʼui! Tomotau qabudi iʼabiʼabibodea!” \s1 Ieisu madusimana ena ʼaliga weaqina \p \v 20 Ta wese vaidi me Guliki niʼa iʼwatovu mai sabi tafwalolo sagali nana ʼinaya. \v 21 Ta wese Filifi niʼa mai sagali nana ʼinaya, tauna ena ʼabaga Bedesaida diʼwe Galili gamonaya. Ta me Guliki dina itauya Filifi ʼinaya, ta ivoneaya, “Kaiwabu, imaʼa nuanuama Ieisu ana ʼitea.” \v 22 Ta Filifi iana Anidulu vonea me Guliki edi nuanua weaqina. ʼInega magilafudina itauya Ieisu ʼinaya ta ivonea me Guliki weaqidi. \p \v 23 \x * \xo 12:23 \xt Ion 13:31-32; 17:1\x* ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Tuta niʼa mai be Yaubada naveʼita ʼifoqeyea Natuna ena aqiaqi otaqa. \v 24 \x * \xo 12:24 \xt 1Kol 15:36\x* Yavona aqiaqiemi, ʼeguma witi vewanina ge nahavuta bwaʼobwaʼo gamonaya be naʼaliga, e ʼinega ge wese naveveʼeala. Ta ʼesi ʼeguma naʼaliga e ʼinega wese vewanina naveʼeala. \v 25 \x * \xo 12:25 \xt Md 16:25\x* Tomeqabu edi tuta toa bwaʼobwaʼoya ta yawaidi ivegagalea ina luveʼwaivia. Ta ʼesi tomeqabu yawaidi ina awafelea taudina yawai vataya ina lobea. \v 26 Ta wese tomeqabu ivetofewa weaqigu luaqiaqiedi be ina ʼabibodegu, ta maʼinaya yatoatoa e omoʼe ʼinaya wese egu tofewa kavovo ina toatoa. Ta tomeqabu ivetofewa weaqigu taudina wese Tamagu naʼamayabedi. \p \v 27 \x * \xo 12:27 \xt Same 6:3; 42:5; Md 26:38\x* “Giwaliguyega nuavita qiduana yalulutonovia. ʼInega nuagu voqana ta ge eda alamania tolaʼai ena vonei. Nage ena vonaya, ‘Tamagu, una ʼetoyavuigu baʼe vita nana ʼinega.’ Ta gebu, mana yaʼa yamai baʼe vita nana weaqina, ta ge wese mali ʼiu weaqina. \v 28 Tamagu, baʼe ʼinega au wawa awatubo nalobea.” \p ʼInega taha bona mahalega ʼifoqe, vonaya, “Yaʼa awatubo niʼa yalobea agu wawa ʼinega. Ta wese nawale agu wawa awatubo naloba ʼeviviea.” \p \v 29 Ta qabu diavona omoʼe ʼinaya itoatoa ta bona nana inoqolia ivonaya be yavalata danununuqa, ta wese vaidi ivonaya be Yaubada ena tovaleʼewa taha davonavona Ieisu ʼinaya. \v 30 ʼInega Ieisu qabu dina vonedi vonaya, “Omoʼe bona nana ena vona omiʼa ami iula weaqina, ta ge yaʼa agu iula weaqina. \v 31 Baʼitagana luvine ana tuta niʼa ʼifoqe totoa bwaʼobwaʼo ʼidia. Ta wese baʼitagana Yaubada bwaʼobwaʼo ana toluvine naʼwavina ʼifoqeyea. \v 32 \x * \xo 12:32 \xt Ion 3:14\x* Ta tuta nana ina givaneqegu bwaʼobwaʼoyega ʼinega yaʼa tomotau qabudi ena miedi ʼiguya.” \v 33 \x * \xo 12:33 \xt Ion 19:6\x* Baʼe vona nana ʼinega veʼitayea maʼoda tauna naʼaliga ʼaiqa. \p \v 34 \x * \xo 12:34 \xt Same 110:4; Ais 9:7; Dan 7:14\x* ʼInega qabu diavona iveʼiea ivonaya, “Imaʼa ema luvine ʼinaya niʼa anoqolia vonigo Keliso natoa vataya, ʼinega oʼa tolaʼai weaqina uvonaya be Tomotau Natuna ina givaneqea? Ta baʼe Tomotau Natuna, tauna togama?” \p \v 35 \x * \xo 12:35 \xt Ion 8:12\x* ʼInega Ieisu vonedi, vonaya, “Omiʼa simatala nana tuta kukusana namo ʼimia naʼenoʼeno, ʼinega ona tauya tuta nana simatala nana nawale ʼenoʼeno ʼimia, mana tuta goyona ʼinaya velovelovana navewaiwai vaʼinemi. Ta ʼeguma taha tomotau tautauya velovelovana ʼinaya, ʼinega ge dahalamania maʼinaya tautauya. \v 36 \x * \xo 12:36 \xt Efe 5:8\x* Ta ʼesi emi vetumaqana ona aʼuya simatala nana ʼinaya tuta nana nawale ʼimia ʼenoʼeno, be yaqisa omiʼa kavona simatala nana natunavo.” \p Ieisu ena vona baʼe luʼovoia, ʼinega nogedi ta ʼwaiva ʼidiega. \s1 Me Diu nawale ge ida vetumaqana Ieisu ʼinaya \p \v 37 Ieisu viaqa waiwaidi niʼa viaqidi matadia, ta tua ge nuanuadi ina vetumaqanea. \v 38 \x * \xo 12:38 \xt Ais 53:1\x* Ta baʼe ʼinega tovesimasimana Aisea ena vona ana aqiaqi ʼifoqe, vonaya, \q1 “Kaiwabu, \q2 togama ema lugaihi davetumaqanei? \q1 Ge taha toga! \q1 Ta wese eda Kaiwabu ena waiwai \q2 veʼita ʼifoqeyea, \q2 ta ge taha toga daʼawahaqiaqiea.” \p \v 39 Ta baʼe ʼiu nana ʼinega ge adi fata ina vetumaqana, mana Aisea wese Buki Nugwenugweina ʼinaya simana vonaya, \q1 \v 40 \x * \xo 12:40 \xt Ais 6:10\x* “Yaubada matadi niʼa givekwayea \q2 ta wese giwalidi givefaʼalia, \q1 ʼinega ge adi fata \q2 matadiega ina ʼita, \q2 ta wese ge adi fata \q2 nuadi naʼeqaʼui giwalidiega, \q2 ta ge adi fata ina nuagivila ʼiguya, \q2 mana ʼeguma ida nuagivila \q2 ʼinega yaʼa eda giveaqiaqiedi.” \p \v 41 \x * \xo 12:41 \xt Ais 6:1\x* Aisea baʼe vona diavona ʼwayavidi, mana tauna lova Ieisu ena aqiaqi otaqa ʼitea ʼinega wese weaqina simana. \v 42 \x * \xo 12:42 \xt Ion 9:22\x* Ta wese me Diu edi tovanugwetayavo koyadi Ieisu ivetumaqanea. Ta edi vetumaqana weaqina ge ida simana ʼifoqeyea, mana imwaniniva Falisi weaqidi vonigo ina aʼuʼifoqeyedi vanue tafwalolo ʼinega. \v 43 \x * \xo 12:43 \xt Ion 5:44\x* Mana tovanugweta diavona nuanuadi qiduana ina tovolo tomotau matadia ta ina ʼawahaqiaqiedi, ta ge ida nuanua qiduana Yaubada ena ʼawahaqiaqi ʼidia weaqina. \p \v 44 ʼInega Ieisu bonana qiduanega vonaya, “ʼEguma taha toga vevetumaqanegu, ʼinega tomotau nana ge yaʼagumo davevetumaqanegu, ta ʼesi agu Tovetune wese vevetumaqanea. \v 45 \x * \xo 12:45 \xt Ion 14:9\x* Ta tuta nana tovetumaqana nana ʼiteʼitegu, ʼinega wese agu Tovetune ʼiteʼitea. \v 46 Yaʼa yamai bwaʼobwaʼoya kavona simatala ʼidewani, be yaqisa tomeqabu ivevetumaqanegu ge wese velovelovana ʼinaya ina tautauya. \p \v 47 \x * \xo 12:47 \xt Ion 3:17\x* “Ta ʼeguma taha toga egu vona noqonoqolia ta ge damatayagea, ʼinega ge wese ena luvinei, mana yaʼa ge eda mai bwaʼobwaʼoya tomotau sabi luvinedi, ta ʼesi yamai sabi ʼetoyavuidi. \v 48 Ta tomeqabu inogenogegu ta egu vona ge ida ʼawahaqiaqiea adi toluvine toatoa. Ta egu vona diavona niʼa yaʼinanedi taudi ina luvinedi ʼaubena ana ʼebeluʼovoa ʼinaya. \v 49 Baʼe egu vona diavona vonahaqiaqi, mana ge taugu egu luvine ʼinega eda vonavona, ta ʼesi agu Tovetune Tamagu ena nuanua ʼinega luvinegu tolaʼai ena vonayea ta wese maʼoda ʼinega vona diavona ena vona ʼaiqedi. \v 50 Ta yahalamani aqiaqiea vonigo baʼe luvine nana ʼinega tomotau toa vataya ina lobea. ʼInega tolaʼai Tamagu vonayea ʼiguya yaʼa wese ʼidewani yavonavonayea.” \c 13 \s1 Ieisu ana toʼabibodayavo ʼaqedi luʼutuya \p \v 1 Tuta goyona ʼinaya ʼAuvivia Sagalina naveʼale. Ta Ieisu niʼa alamania ena tuta niʼa ʼifoqe be bwaʼobwaʼo nanogea ta natuya Tamana ʼinaya. ʼInega nuanuana ena veyoluba qidua vaʼinena naveʼitayea ana toʼabibodayavo ʼidia. \v 2 \x * \xo 13:2 \xt Lk 22:3; Ion 13:27\x* Lavilavi ʼinaya ivaʼauta ʼai veʼwani weaqina. Ta Seitani ena nuanua niʼa aʼuya Saimoni Isakaliota natuna Iudasa giwalinaya be Ieisu nasuluvea. \v 3 \x * \xo 13:3 \xt Ion 3:35; 16:28\x* Ta Ieisu niʼa alamania Tamana yani qabuna aʼuya ena luvine ʼayanaya. Ta wese niʼa alamania tauna mai Yaubada ʼinega, ta wese naʼevivi ʼinaya. \v 4 ʼInega ʼai nana nuaninaya Ieisu yaʼitoto, ta ana kwakwalufai valilia ʼinega tawelo ʼewea ta tolobwanaya yoqonia. \v 5 ʼAbiboda goʼila guiwaqia gaebaya ta ana toʼabibodayavo ʼaqedi luʼutuya, ta tawelo nana tolobwanaya ʼinega ʼaqedi talaveayedi. \p \v 6 ʼInega wese mai Saimoni Fita ʼinaya ʼaqena sabi ʼutuna, ʼinega Saimoni voneaya, “Kaiwabu, nage oʼa ʼaqegu una luʼutudi?” \p \v 7 Ta Ieisu veʼiea vonaya, “Baʼitagana ge nuau daʼeqaʼuya tolaʼai yaviaviaqia ʼiuya, ta ʼesi nawale una alamania.” \p \v 8 ʼInega Saimoni Fita vonaya, “Gebu, ge wese daluaqiaqieu be ʼaqegu una luʼutudi!” \p Ta Ieisu veʼiea vonaya, “ʼEguma yaʼa ge ena ʼutuhu, ʼinega oʼa ge wese egu tomotau aqiaqi.” \p \v 9 ʼInega Fita voneaya, “Kaiwabu, ge ʼaqegumo una luʼutudi, ta ʼesi nimagu ta wese ʼunuʼunugu maega.” \p \v 10 \x * \xo 13:10 \xt Ion 15:3; 6:64,70-71\x* Ta Ieisu voneaya, “ʼEguma taha tomotau niʼa uweta, ʼinega ʼwafina qabuna niʼa vevunavunaqa ta ʼesi ʼaqenamo naluʼutudi. Ta omiʼa qabumi vunavunaqimi, ta ʼesi taʼa mona ʼimiega ge wese vunavunaqina.” \v 11 Ieisu baʼe ʼidewani vona ʼaiqa, mana niʼau alamania togama nawale nasuluvea, ta baʼe ʼinega vonedi taʼa mona ʼidiega ge vunavunaqina. \p \v 12 ʼAqedi luʼutudi gumwala, ʼinega ana kwakwalufai ʼautaona ʼeviviea ta toabui ena ʼebetoaya. ʼInega vetalaʼaiedi vonaya, “Nage omiʼa nuami ʼeqaʼuya tolaʼai yaviaviaqia ʼimia? \v 13 Omiʼa ogabegu Toveʼita ta wese Kaiwabu. Ta aqiaqina be ʼidewana ona gabegu, mana yaʼa emi Toveʼita ta wese emi Kaiwabu. \v 14 \x * \xo 13:14 \xt Md 20:28; Lk 22:27\x* ʼInega ʼeguma yaʼa emi Toveʼita ta wese emi Kaiwabu ʼaqemi niʼa yaluʼutudi, ʼinega omiʼa wese luaqiaqiemi be taumiega emiavo ʼaqedi ona luʼutudi. \v 15 \x * \xo 13:15 \xt Fil 2:5; Kol 3:13; 1Fit 2:21\x* Yaʼa ʼebeʼita taha niʼa yaveʼitemi be yaqisa omiʼa ona vetutumegu. \v 16 \x * \xo 13:16 \xt Md 10:24\x* Yavona aqiaqiemi, ge taha tofewa kavovo ena kaiwabu daveqidua vaʼinei, ta wese ʼidewani ge taha tovaletuyana ana tovetune daveqidua vaʼinei. \v 17 Baʼe yani diavona niʼa oalamanidi, ta Yaubada navona veyolubemi ʼeguma ona viaviaqidi. \s1 Ieisu ana suluva weaqina vonavona \r (Madiu 26:20-25; Maki 14:17-21; Luke 22:21-23) \p \v 18 \x * \xo 13:18 \xt Same 41:9\x* “Ta yaʼa ge eda vonavona qabumi weaqimi. Ta omiʼa vevenuaʼivinimi niʼa yahalamanimi. Ta baʼe ʼinega Buki Nugwenugweina ana aqiaqi naʼifoqe, vonaya, ‘ʼOloto nana yaʼa maega aʼaiʼai, taunana niʼa vevoalanegu.’ \v 19 \x * \xo 13:19 \xt Ion 14:29; 16:4\x* Baʼe yani nana weaqina yamaduvonemi, ta ʼabiboda naluʼifoqe aqiaqi, be yaqisa tuta nana niʼa ʼifoʼifoqe ona vetumaqanegu yaʼa tauguna weaqigu yavonavona. \v 20 \x * \xo 13:20 \xt Md 10:40\x* Yavona aqiaqiemi, ʼeguma yaʼa taha toga ena vetunei ta tomotau ina ʼawahaqiaqiea, e ʼinega yaʼa wese iʼawahaqiaqiegu. Ta tomeqabu iʼawahaqiaqiegu taudi wese agu Tovetune iʼawahaqiaqiea.” \p \v 21 Ieisu ena vona baʼe ʼabibodanaya nuavita qiduana lutonovia giwalinaya ʼinega simana ʼifoqe vonedia, “Yavona aqiaqiemi, omiʼa tuwelo mina nuanimiega taha iami nawale nasuluvegu.” \p \v 22 ʼInega ana toʼabibodayavo iveʼita matana, ta inuanua togama weaqina Ieisu vonavona. \v 23 Ieisu ana toʼabiboda taha veveyolubea qiduana, ta baʼe toʼabiboda nana toatoa teboloya Ieisu diʼwenaya. \v 24 Ta Saimoni Fita nuanuana nahalamania togama weaqina Ieisu vonavona, e ʼinega Saimoni toʼabiboda nana lumataʼifilagatea be Ieisu navetalaʼaiea yani nana weaqina. \v 25 ʼInega toʼabiboda nana tununaqo Ieisu ʼinaya ta vetalaʼaiea vonaya, “Kaiwabu, togama ʼimega weaqina uvonavona?” \p \v 26 ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “Yaʼa beledi ena ʼewei ena ʼaubwaʼuya duʼwaya, ta togama weaqina yavonavona e taunana beledi nana ena neia.” \p ʼInega Ieisu beledi ʼewei ta ʼaubwaʼuya ta veʼineiea Iudasa Isakaliota ʼinaya, tauna Saimoni natuna. \v 27 \x * \xo 13:27 \xt Ion 13:2\x* Ta tuta nana Iudasa beledi nana ʼewea, ʼinega Seitani lugu ʼinaya. \p ʼInega Ieisu voneaya, “Tolaʼai ʼibaʼigo una viaqi, e ʼinega lukwayavonega una viaqia.” \p \v 28 Ta Ieisu ena vona Iudasa ʼinaya weaqina ge taha toga toʼai diavona ʼidiega danuaʼeqaʼui. \v 29 ʼInega vaidi inuaia vonigo Ieisu davonavona Iudasa ʼinaya ʼabwaga sabi gimwanena ʼAuvivia Sagalina weaqina, ta wese vaidi ivonaya be Ieisu davonavona ʼinaya natauya lukwalukwadi sabi iuladi, mana Iudasa toʼabiboda dina edi mane ʼitaʼitamakia. \v 30 Tuta nana Iudasa beledi nana ʼewea ʼinega tutuvila tauya. Ta niʼa velovanea. \s1 Ieisu luvine vauvauna neidi \p \v 31 \x * \xo 13:31 \xt Ion 12:23\x* Iudasa ena tauya ʼabibodanaya Ieisu vonaya, “Baʼitagana Tomotau Natuna ena aqiaqi otaqa niʼa ʼifoqe, ta wese baʼitagana Yaubada ena aqiaqi otaqa niʼa ʼifoqe Tomotau Natuna ʼinega. \v 32 \x * \xo 13:32 \xt Ion 17:5\x* Ta ʼeguma Yaubada ena aqiaqi otaqa Tomotau Natuna ʼinega niʼa ʼifoqe, ʼinega Yaubada wese Tomotau Natuna ena aqiaqi otaqa tauna ʼinega naveʼitayea tomotau ʼidia. Ta baʼe yani nana Yaubada naviaqia lukwayavonega.\f + \fr 13:32 \ft Baʼe laba nana ana ʼebeveʼale ge daʼenoʼeno ʼwayavi nugwenugweidi ʼidia.\f* \v 33 \x * \xo 13:33 \xt Ion 7:33-34\x* Natugwavo, tuta kukusana namo yaʼa omiʼa maega kana toa. Ta ʼinega omiʼa ona saligu, ta ona sali ʼwayoqegu. Lova tolaʼai me Diu yavonedi e baʼitagana omiʼa wese ʼidewani yavonavona ʼaiqemi yavonaya, ‘Maʼinaya yatautauya omiʼa ge ami fata be ona wai ʼinaya.’ \p \v 34 \x * \xo 13:34 \xt Ion 15:12,17; 1Ion 3:23; 2Ion 5\x* “Taha luvine vauvauna yaneineimi ta ana alamani baʼe: Omiʼa taumiega ma emiavo ona veyolubemi. Omiʼa egu veyoluba qiduana ʼimia niʼa oalamani aqiaqiea, ta omiʼa wese mali tomotau ʼidewani ona veyoluba ʼaiqedi. \v 35 Ta ʼeguma taumiega ma emiavo ʼidewani ona veveyolubemi, ʼinega tomotau qabudi ina ʼitemi ta ina alamania omiʼa vonahaqiaqi agu toʼabibodayavo.” \s1 Ieisu simana ʼifoqe Fita ena vegeqa weaqina \r (Madiu 26:31-35; Maki 14:27-31; Luke 22:31-34) \p \v 36 ʼInega Saimoni Fita vetalaʼaiea vonaya, “Kaiwabu, maʼinaya utautauya?” \p Ta Ieisu veʼiea vonaya, “Baʼitagana toʼedia yatautauya oʼa ge au fata una ʼabibodegu, ta ʼesi nawale una ʼabibodegu.” \p \v 37 ʼInega wese vetalaʼaiea vonaya, “Kaiwabu, tolaʼai weaqina baʼitagana ge agu fata ena ʼabibodeu? Vonahaqiaqi, yaʼa agu fata yawaigu ena awafelea oʼa au ilafa weaqina.” \p \v 38 ʼInega Ieisu voneaya, “Nage oʼa niʼa uʼivaʼavaʼaiu be au fata una ʼaliga weaqigu, waisa? Ta ʼesi yavona aqiaqieu, oʼa tuta toi ʼidia una vegeqegu, ta ʼabiboda kamukamu nadou.” \c 14 \s1 Ieisu tauna ʼEda Yaubada ʼinaya \p \v 1 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Ge ona nuanua, ta ʼesi Yaubada ona vetumaqanea, ta wese yaʼa ona vetumaqanegu. \v 2 Tamagu ena vanuea sifaufa ʼeala iʼenoʼeno, ta yaʼa yatautauya ʼinaya emi ʼebetoa sabi ʼivaʼavaʼaina. Ta ʼeguma egu vona baʼe ge vonahaqiaqi, ʼinega ge wese eda vonevonemi. \v 3 \x * \xo 14:3 \xt Ion 12:26\x* ʼInega ena tauya ta ena ʼivaʼavaʼaia, ta ʼabiboda ena ʼevivi ena mai sabi ʼebeʼewami be yaqisa omiʼa tuta qabuna yaʼa maega egu diʼwe ʼinaya kana toatoa. \v 4 Ta omiʼa diʼwe nana ʼinaya yatautauya ana ʼeda niʼau oalamania.” \p \v 5 ʼInega Tomasi Ieisu ʼinaya vonaya, “Kaiwabu, imaʼa ge ada alamania maʼinaya utautauya, ʼinega maʼoda ʼeda nana ana alamani ʼaiqei?” \p \v 6 \x * \xo 14:6 \xt Ion 11:25; Lom 5:1-2\x* ʼInega Ieisu vonea vonaya, “Yaʼa ʼEda nana be Vonahaqiaqi ta wese Yawai ʼiuna. Ta ge taha toga ana fata be nalugu Tamagu ʼinaya mali ʼedega, ta ʼesi yaʼa agu ʼaidega otaqa ʼiguyega nalugu. \v 7 \x * \xo 14:7 \xt Ion 8:19\x* ʼEguma oʼa uda alamania yaʼa togama, ʼinega wese Tamagu uda alamania. Ta ʼesi tuta baʼe ʼinega niʼau ualahalamania, ta wese niʼau uʼiteʼitea!” \p \v 8 ʼInega Filifi vonaya, “Kaiwabu, Tamau nana una veʼitema ta matamega ana ʼitea, ʼinega benaʼe taʼiwa ta ge wese taha tolaʼai weaqina ana vetalaʼaieu.” \p \v 9 \x * \xo 14:9 \xt Ion 12:45; Kol 1:15; Ibe 1:3\x* ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “Filifi, yaʼa omiʼa maega tuta kuena katoatoa, ta nage oʼa nawale ge uda alamanigu, waisa? Ta ʼeguma taha toga yaʼa niʼa ʼitegu, e ʼinega tauna wese Tamagu niʼa ʼitea. ʼInega tolaʼai weaqina uvonaya, ‘Tamau uveʼitema’? \v 10 \x * \xo 14:10 \xt Ion 12:49\x* Nage ge uda vetumaqanegu vonigo yaʼa be Tamagu kavona ʼaidegama, ge taha ada vedumaduma? Ta baʼe egu vonayavo ʼiuya ge taugumo egu nuenuega eda vonavonayedi, ta ʼesi Tamagu mayawaina ʼiguya toatoa ena nuanua viaviaqia ʼiguyega. \v 11 \x * \xo 14:11 \xt Ion 10:38\x* Ta tuta nana yavonevoneu vonigo yaʼa be Tamagu kavona ʼaidegama ʼinega una vetumaqanegu. Ta ʼeguma ge au fata be baʼe vona nana una vetumaqanei, ʼinega luaqiaqieu be una vetumaqanegu egu viaqa ʼebenuavoqana be viaqa waiwaidi ʼidiega. \p \v 12 \x * \xo 14:12 \xt Mk 16:19-20\x* “Yavona aqiaqiemi, ʼeguma taha toga vevetumaqanegu ʼinega tauna ana fata egu viaqa waiwaidi wese naviaqidi. Ta wese ana fata viaqa waiwai vaʼinedi naviaqidi, ta ʼabiboda egu viaqayavo, mana yaʼa yatautauya Tamagu ʼinaya. \v 13 \x * \xo 14:13 \xt Md 7:7; Ion 15:16\x* Ta ʼeguma agu wawega toyani weaqina ona venoqiegu, ʼinega yaʼa ena veʼiea, mana yaʼa egu viaqayavo ʼidiega Tamagu awatubo lobelobea. \v 14 Vonahaqiaqi, ʼeguma yani taha taha weaqina agu wawega ona venoqiegu, e ʼinega yaʼa wese ena veʼiea. \s1 Ieisu ena vona fofofola Niboana Gwalagwalana weaqina \p \v 15 \x * \xo 14:15 \xt Ion 15:10; 1Ion 5:3\x* “Ta ʼeguma omiʼa oveveyolubegu ʼinega tolaʼai niʼa yavonayedi ʼimia ona matayagedi. \v 16 \x * \xo 14:16 \xt Ion 14:26; 15:26; 16:7\x* ʼInega Tamagu ena venoqiea ta Toiula taha wese navetunei namai ʼimia ta tuta qabuna maega ona toatoa, \v 17 \x * \xo 14:17 \xt Ion 16:13\x* ta tauna vonahaqiaqi Niboanina. Ta bwaʼobwaʼo ana tomotauyavo Niboani nana ge ina ʼawahaqiaqiei, mana ge ida ʼitei ta ge ida alamania. Ta ʼesi omiʼa niʼa oalamania, mana tauna omiʼa maega otoatoa, ta wese tauna giwalimia ʼenoʼeno. \v 18 Ta yaʼa ge wese ena nogemi be ona vetamatama geqa, ta ʼesi ena mai ʼimia. \v 19 Tuta kukusana ʼinaya totoa bwaʼobwaʼo ge wese ina ʼitegu, ta ʼesi omiʼa ona ʼitegu, mana yaʼa ena yawaha ʼevivi ta ʼinega omiʼa wese mayawaimi ona toatoa. \v 20 \x * \xo 14:20 \xt Ion 17:21-23\x* Ta tuta nana ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega, ʼinega omiʼa ona alamani aqiaqiea vonigo yaʼa be Tamagu ʼaidegama, ta wese omiʼa be yaʼa ʼaidegada. \v 21 Ta tomeqabu egu vonayavo ivelumatamatayagedi taudina wese iveveyolubegu. Ta Tamagu naveyolubedi, mana taudi iveveyolubegu, ta yaʼa wese ena veyolubedi. Ta tauguyega ena veʼita ʼifoqeyegu taudi ʼaidega ʼaidega matadia.” \p \v 22 Ta Ieisu ana toʼabiboda ʼidiega Iudasa magilafudi itoatoa. Taha Iudasa Isakaliota ta wese mali Iudasa. ʼInega mali Iudasa nana Ieisu ʼinaya vonaya, “Kaiwabu, tolaʼai weaqina imaʼa mamo ʼimaya una veʼita ʼifoqeyeu, ta gebu totoa bwaʼobwaʼo qabudi ʼidia?” \p \v 23 Ta Ieisu voneaya, “ʼEguma taha toga veyoluba aqiaqiegu ʼinega egu vonayavo namatayagedi. ʼInega Tamagu naveyolubea ta imaʼa ana mai ʼinaya ta maega ana toa. \v 24 \x * \xo 14:24 \xt Ion 7:16\x* Ta ʼeguma taha toga ge daveyolubegu taunana egu vonayavo ge nuanuana namatayagedi. Ta ona nuaveʼavinia be yaʼa egu vonayavo ge taugu ʼiguyega ida ʼifoʼifoqe, ta ʼesi baʼe simana nana agu Tovetune Tamagu ʼinega iʼifoʼifoqe. \p \v 25 “Yaʼa nawale omiʼa maega katoatoa, e ʼinega baʼe yani diavona weaqidi baʼitagana yavonevonemi. \v 26 Tamagu agu wawa ʼinega Niboana Gwalagwalana tauna ami Toiula navetunei ʼimia, ta Toiula nana yani taha taha weaqina naveʼitemi, ta wese egu vonayavo qabudi ʼimia weaqidi nagivenuahaʼuyemi. \v 27 Yaʼa nuadaumwala ʼiuna, ta yatautauya be nuadaumwala nana baʼidia yahaʼuya omiʼa maega. Yaʼa nuadaumwala nana yaneineimi. Ta egu nuadaumwala nana ge wese totoa bwaʼobwaʼo adi fata be ina neimi, mana egu nuadaumwala ge davelelelea totoa bwaʼobwaʼo edi nuadaumwala maega. ʼInega ge ona nuanua ta wese ge ona mwaniniva. \v 28 \x * \xo 14:28 \xt Ion 20:17\x* Ta niʼa egu vona onoqolia tuta nana yavonemia, ‘Yaʼa yatautauya, ta ena ʼevivi mai ʼimia.’ ʼEguma omiʼa oda veyoluba aqiaqiegu ʼinega oda qaiawa qiduana egu tauya Tamagu ʼinaya weaqina, mana tauna veqidua vaʼinegu. \v 29 \x * \xo 14:29 \xt Ion 13:19\x* Baʼe yani diavona weaqidi baʼitagana niʼa yavonevonemi ta ʼabiboda ana tuta naʼifoqe. Baʼe ʼidewani yamaduvonemi be yaqisa ona vetumaqanegu tuta nana ana aqiaqi ona ʼitea. \v 30 Ge agu fata be wese ena veqae ʼimia tuta kuena, mana bwaʼobwaʼo ana toluvine maimai. Tauna ge wese ana fata navewaiwai vaʼinegu, \v 31 ta totoa bwaʼobwaʼo luaqiaqiedi be ina alamania vonigo yaʼa Tamagu yaveveyolubea. Baʼe ʼiuna ʼinega ena vona qabudi ʼiguya yaviaviaqidi. \p “Omai, vanue baʼena kana nogea. \c 15 \s1 Ieisu tauna wayo ʼoine aqiaqina \p \v 1 “Yaʼa wayo ʼoine aqiaqina, ta Tamagu tauna tovaoqa. \v 2 \x * \xo 15:2 \xt Md 3:10\x* Tauna laqa vuaqa geqadi daʼadaʼa yavuledi, ta ʼesi laqa ma vuaqidi yaʼevidi goyogoyodi daʼadaʼa yavuledi be yaqisa vuaqidi naveʼeala wawasai. \v 3 Ta omiʼa egu vona ʼimia ʼinega niʼa yaʼetalayaʼevimi be yaqisa vuaqimi naveʼeala. \v 4 Omiʼa yaʼa maega niʼa katubwe, ʼinega tubwetubwemi ona toatoa ʼiguya, ʼinega yaʼa wese tubwetubwegu ena toatoa ʼimia. Laqa daisina ge ana fata navuaqa ʼeguma ge datubwe wayo nana maega. Ta wese omiʼa ʼidewanina ge ami fata be ona vuaqa aqiaqi ʼeguma ge oda tubweʼiʼita ʼiguya. \p \v 5 “Yaʼa wayo ʼoine ta omiʼa laqanavo. Ta ʼeguma taha toga tubwetubwena natoatoa ʼiguya, ʼinega yaʼa wese ʼinaya ena toatoa, ʼinega navuaqa aqiaqi. Ta ge ami fata taha yani aqiaqina ona viaqi ʼeguma ona toasiʼi ʼiguyega. \v 6 \x * \xo 15:6 \xt Md 7:19; 13:42\x* Ta ʼeguma taha toga ge datubwe ʼiguya, e tauna kavona laqa daʼadaʼa yavulina ta kwavuqina. Baʼe laqa diavona ina luʼauqidi ta ina fela luguyedi ʼaiwea ta naʼala ʼovoidi. \v 7 ʼEguma omiʼa yaʼa maega katubwe aqiaqi katoatoa, ta wese egu vonayavo itubwe omiʼa maega, ʼinega ami fata yani taha taha weaqina ona venoqi, ta yaʼa emi venoqi nana ena veʼiea ʼimia. \v 8 \x * \xo 15:8 \xt Md 5:16\x* Omiʼa agu toʼabiboda ʼeguma vuaqa aqiaqi otaqina naʼifoqe ʼimiega. Ta wese baʼe ʼinega Tamagu ena aqiaqi otaqa ona veʼita ʼifoqeyea tomotau ʼidia. \p \v 9 “Yaʼa egu veyoluba ʼimia kavona Tamagu ena veyoluba ʼiguya ʼedewani. ʼInega egu veyoluba nana ʼinaya ona toatoa. \v 10 \x * \xo 15:10 \xt Ion 14:15; 1Ion 2:5\x* Ta ʼeguma egu luvineavo ona matayagedi ʼinega egu veyoluba tuta qabuna ʼinaya ona toatoa, ʼidewani yaʼa Tamagu ena luvineavo yamatamatayagedi ta ena veyoluba ʼinaya tuta qabuna yatoatoa. \v 11 Baʼe yani diavona niʼa yavonemi be yaqisa yaʼa egu qaiawa ʼimia naʼenoʼeno, ʼinega emi qaiawa naveqidua kavona yaʼa egu qaiawa ʼidewani. \p \v 12 \x * \xo 15:12 \xt Ion 13:34\x* “Ta egu luvine ana alamani baʼe: Omiʼa taumiega ma emiavo ona veyolubemi, ʼidewani yaʼa yaveveyolubemi! \v 13 \x * \xo 15:13 \xt Ion 10:11; 1Ion 3:16\x* ʼEguma taha toga yawaina nahawafelea iana weaqina, ʼinega taunana ena veyoluba qidua vaʼinena veʼita ʼifoqeyea ʼaliga nana ʼinega. Ta ge taha toga ana fata ena veyoluba ʼinega baʼe veyoluba nana naveqidua vaʼinei. \v 14 \x * \xo 15:14 \xt Md 12:50\x* ʼEguma omiʼa egu luvine ona viaqidi ʼinega omiʼa egwavo. \v 15 Yaʼa ge wese ena gabemi tofewa kavovo, mana tofewa kavovo edi kaiwabuyavo edi viaqayavo foʼuna ge ida alamani aqiaqiei. Ta ʼesi yagabemi egwavo, mana yani qabuna yanoqolia Tamagu ʼinega niʼa yasimana ʼifoqeyedi ʼimia. \v 16 Omiʼa ge oda venuaʼivinegu, ta ʼesi yaʼa yavenuaʼivinemi ta ami veyoveyoa yaneimi be ona tauya tomotau ʼidia ta ʼimiega vuaqa aqiaqina naʼifoqe, ta vuaqa nana ge wese nadavula. ʼInega toyani weaqina ovevenoqi Tamagu ʼinaya agu wawega wese naneimi. \v 17 \x * \xo 15:17 \xt Ion 13:34\x* Ta egu luvine baʼe: Taumiega ma emiavo ona veyolubemi.” \s1 Totoa bwaʼobwaʼo Ieisu ana toʼabibodayavo ivevoalanedi \p \v 18 Ta wese Ieisu vonedi vonaya, “ʼEguma totoa bwaʼobwaʼo ina vevoalanemi ʼinega ona nuaveʼavinia yaʼa imaduvevoalanegu. \v 19 \x * \xo 15:19 \xt Ion 17:14\x* Totoa bwaʼobwaʼo ida veyolubemi ʼeguma omiʼa edi tomotauyavo. Ta omiʼa ge totoa bwaʼobwaʼo edi tomotauyavo, ta ʼesi ʼidiega niʼa yavenuaʼivinemi, ta baʼe weaqina ivevevoalanemi. \v 20 \x * \xo 15:20 \xt Ion 13:16\x* Ta egu vonayavo niʼa yaʼinanedi ʼimia ge ona nuafanidi, ta vona diavona baʼe: ‘Tofewa kavovo ena kaiwabu ge daveqidua vaʼinea.’ Ta ʼeguma yaʼa ivevoalanegu, ʼinega omiʼa wese ina vevoalanemi. Ta ʼeguma egu veʼita imatamatayagea, ʼinega omiʼa wese emi veʼita ina matayagea. \v 21 Baʼe ʼidewanina ina veilivu ʼaiqemi agu wawa weaqina, mana agu Tovetune ge ida alamania. \v 22 ʼEguma yaʼa ge eda maimai totoa bwaʼobwaʼo ʼidia ta ge wese eda vonavona ʼidia, ʼinega ge wese adi veʼewamo edi luveifana weaqina. Ta vonahaqiaqi, niʼa yamai ʼidia ta yaveʼitedi ʼinega ge wese taha toga ana fata ena luveifana navegeqei. \p \v 23 \x * \xo 15:23 \xt Lk 10:16\x* “ʼEguma taha toga vevevoalanegu, ʼinega tauna wese Tamagu vevevoalanea. \v 24 Yaʼa egu viaqa waiwaidi niʼa yaviaviaqidi lova ge taha toga ʼidewani daviaqia. Ta ʼeguma ge ida ʼitegu baʼe viaqa diavona yaviaviaqidi, ʼinega ge wese adi ʼebeveʼewamo. Ta ʼesi niʼa iʼitegu viaqa diavona yaviaqidi, ta tua nawale ivevevoalanegu ta wese Tamagu ivevevoalanea. \v 25 \x * \xo 15:25 \xt Same 35:19; 69:4\x* Ta me Diu baʼe edi ilivu ʼinega edi luvine ʼwayaʼwayavina ana aqiaqi ʼifoqe vonaya, ‘Taudi edi vevoalana ʼiguya ge wese ana ʼiumo.’ \v 26 \x * \xo 15:26 \xt Ion 14:26\x* Ta yaʼa ami Toiula ena vetunea ʼimia, tauna vonahaqiaqi Niboanina. Tauna namai ʼimia Tamagu ʼinega, ta yani qabuna weaqigu nasimana ʼifoqeyea ʼimia. \v 27 Ta omiʼa wese ʼidewani yani qabuna weaqigu ona simana ʼifoqeyea tomotau ʼidia, mana omiʼa yaʼa maega katoatoa egu veʼita ana ʼebeveʼale ʼinega be ana laba baʼitagana. \c 16 \p \v 1 “Baʼe egu vona diavona niʼa yavonemi weaqidi be yaqisa ge ona tauya gei. \v 2 \x * \xo 16:2 \xt Md 24:9; Lk 6:22; Ion 9:22\x* Ta ina ʼwavi ʼifoqeyemi edi vanue tafwalolo ʼidiega, ta wese yavona aqiaqiemi nawale taha tuta maimai ʼinaya ina luveʼaligimi, ta toluveʼaliga dina ina nuaia vonigo edi luveʼaliga ʼinega Yaubada ena nuanua be ena fewa ida viaviaqi. \v 3 \x * \xo 16:3 \xt Ion 15:21\x* Baʼe yani diavona ina viaqidi, mana Tamagu be yaʼa ge ida alamanima. \v 4 Egu vona ʼimia baʼe ʼidewani be yaqisa tuta nana baʼe yani diavona ona lobedi ʼinega ona nuaveʼavinia vonigo yaʼa niʼa yamaduvonemi vita nana weaqina. Ta baʼe yani diavona weaqina lova ge eda vonemi mana yaʼa omiʼa maega katoatoa. \s1 Niboana Gwalagwalana ena fewa \p \v 5 “Ta baʼitagana yatautauya agu Tovetune ʼinaya, ta ge taha toga ʼimiega davetalaʼaiegu maʼinaya yatautauya. \v 6 Ta ʼesi egu vona diavona weaqidi nuami vita qiduana. \v 7 \x * \xo 16:7 \xt Ion 14:16\x* Ta yavona aqiaqiemi, yaʼa omiʼa emi toa aqiaqina weaqina yatautauya. Mana ʼeguma ge ena tauya, ʼinega ami Toiula ge wese namai, ta ʼesi ʼeguma yatautauya ʼinega ena vetunei namai ʼimia. \v 8 Ta tutana Toiula nana namai ʼinega tauna totoa bwaʼobwaʼo edi luveifana naveʼita ʼifoqeyea ʼidia, ta wese naveʼitedi taudi Yaubada ena ilivu tunutunuqina ge ida alamania, ta wese naveʼitedi Yaubada ena luvine weaqina toveilivu veifa ʼidia. \v 9 Ta totoa bwaʼobwaʼo edi luveifana ʼiuna mana ge ida vetumaqanegu. \v 10 Ta wese Yaubada ena ilivu tunutunuqina ge ida alamania, mana yaʼa yatautauya Tamagu ʼinaya, ta omiʼa ge wese ona ʼitegu. \v 11 \x * \xo 16:11 \xt Ion 12:31\x* Ta wese luvine tunutunuqina weaqina ge ida alamania, mana Yaubada bwaʼobwaʼo ana toluvine niʼa luvinea. \p \v 12 \x * \xo 16:12 \xt 1Kol 3:1-2\x* “Nuanuagu wese yani qabuna weaqidi ena vonemi, ta baʼitagana ge ami fata be nuami naʼeqaʼui vona diavona weaqidi. \v 13 Ta tuta nana vonahaqiaqi Niboanina namai, ʼinega wese vonahaqiaqi qabuna naveʼitemi. Tauna ge taunega navonavona, ta ʼesi tolaʼai noqonoqolia Yaubada ʼinega nasimana ʼifoqeyea ʼimia, ta wese navonemi tuta maimai weaqina. \v 14 Ta tauna egu aqiaqi otaqina naveʼitayea ʼimia, mana vona diavona ʼiguyega nanoqonoqolidi, ta navonavonayedi ʼimia. \v 15 Yani qabuna Tamagu ʼinaya ʼenoʼeno wese yaʼa egu yaniavo. E baʼe ʼinega niʼa yamaduvonemi toyani ʼiguyega Niboana ʼeweʼewea wese naveʼifoqeyea ʼimia.” \s1 Nuavita nagivilea qaiawa ʼinaya \p \v 16 \x * \xo 16:16 \xt Ion 14:19\x* Ta wese Ieisu ana toʼabibodayavo vonedia, “Yaʼa tuta goyona ena nogemi, ta omiʼa ge wese ona ʼitegu. ʼInega tuta kukusana ʼabibodanaya wese ona ʼita ʼeviviegu.” \p \v 17 ʼInega toʼabiboda dina taudiega ivetalaʼaiedi ivonaya, “Maʼoda vonavona ʼaiqa tuta nana vonedaya, ‘Yaʼa tuta goyona ena nogemi, ta omiʼa ge wese ona ʼitegu. ʼInega tuta kukusana ʼabibodanaya wese ona ʼita ʼeviviegu.’ Ta wese voneda vonaya, ‘Mana yaʼa yatautauya Tamagu ʼinaya.’” \v 18 Ta wese taudiega ivetalaʼaiedi ivonaya, “Ieisu ena vona, ‘tuta goyona’, maʼoda ana alamani? Itaʼa ge wese nuada daʼeqaʼui.” \p \v 19 Ieisu niʼa alamania taudi nuanuadi ina vetalaʼaiea, ʼinega vonedi vonaya, “Nage omiʼa ovevetalaʼai nuanimia egu vona weaqina? Mana niʼa yavonemi tuta goyona ʼinaya ena nogemi, ta ge ona ʼitegu. ʼInega tuta kukusana ʼabibodanaya ona ʼita ʼeviviegu. \v 20 Yavona aqiaqiemi, omiʼa ona duvoyavoya ta ona nuavita, ta ʼesi totoa bwaʼobwaʼo qabudi ina qaiawa. Omiʼa ona dou, ta dou nana nagivilea ona qaiawa. \p \v 21 “Tovenatuna visiqa ilulutonovia edi uweta ana tuta ʼinaya, ta ʼesi gwama ena viʼoi ʼabibodanaya visiqa nana inuafania ta iqaiqaiawa natudi weaqina, mana taudi tomotau vauvauna niʼa iveʼifoqeyea bwaʼobwaʼo ʼinaya. \v 22 Ta omiʼa wese tovenatuna nana ʼidewani, mana baʼitagana onuavita qiduana, ta nawale yaʼa omiʼa maega kana veloba ʼevivi, e ʼinega wese ona qaiawa aqiaqi. Ta baʼe qaiawa nana ge taha toga ana fata be naʼewa yavulei ʼimiega. \v 23 \x * \xo 16:23 \xt Md 7:7\x* Ta omoʼe tuta nana ʼinaya ge wese ona venoqiegu yani taha taha weaqina, mana ami fata be tunutunuqina ona tauya Tamagu ʼinaya ta agu wawega ona venoqiea yani nana weaqina ta tauna naveʼiemi. \v 24 Lova ge taha tuta oda venoqiegu yani taha taha weaqina agu wawega, ta ʼesi baʼitagana luaqiaqiemi be ona venoqi agu wawega. ʼInega emi venoqiavo naveʼiedi be yaqisa ge taha toga ana fata emi qaiawa naʼewa yavulei ʼimiega. \p \v 25 “Egu vona diavona baʼena vona sesebai ʼinega yavonayedi ʼimia, ta nawale taha tuta ʼinaya vona tunutunuqina ʼinega ena vonemi Tamagu weaqina. \v 26 ʼInega Tamagu ona venoqiea yaʼa agu wawega, ta ge wese ena venoqi weaqimi Tamagu ʼinaya, \v 27 \x * \xo 16:27 \xt Ion 14:21,23\x* mana Tamagu taunega veveyolubemi qiduana. Ta ena veyoluba qiduana ʼimia ʼiuna, mana omiʼa oveyolubegu ta wese ovetumaqana vonigo yaʼa Yaubada ʼinega yamai. \v 28 Lova Tamagu ʼinega yamai bwaʼobwaʼoya, ta baʼitagana baʼe bwaʼobwaʼo yanogenogea ta yaʼevivi yatautauya Tamagu ʼinaya.” \p \v 29 ʼInega Ieisu ana toʼabibodayavo ivonea ivonaya, “Baʼitagana ge vona sesebai ʼinega uda vonavona ʼimaya, ta ʼesi vona tunutunuqina ʼinega. \v 30 Ta wese baʼitagana niʼa ahalamania oʼa yani qabuna ualamani aqiaqiedi. ʼInega ʼeguma tomotau taha yani weaqina nuanuadi ina vetalaʼaieu, ta nawale ge ida voneu, ʼinega oʼa vetalaʼai nana niʼa umadualamania. Ta baʼe ʼinega avetumaqaneu oʼa Yaubada ʼinega umai.” \p \v 31 ʼInega Ieisu vonedia, “Baʼitagana omiʼa ovetumaqana aqiaqiegu, waisa? \v 32 \x * \xo 16:32 \xt Md 26:31,56\x* Vonahaqiaqi, taha tuta namai, ta tuta nana niʼa ʼifoqe, ʼinega omiʼa qabumi ona nogegu ta ona veʼiyavula emi ʼabagayavo ʼidia. Ta yaʼa ge agu ʼaidega otaqa ena toa, mana yaʼa Tamagu maega atoatoa. \v 33 \x * \xo 16:33 \xt Ion 14:27; Lom 5:1; 1Ion 5:4\x* Baʼe yani diavona weaqina niʼa yavonemi be yaqisa eda veʼaidega ʼinega nuadaumwala ona lulutonovia. Vonahaqiaqi, vita taha taha ona vebaedi emi toa baʼe bwaʼobwaʼo ʼinaya. Ta ʼesi me emi giwalifatu ona toatoa, mana yaʼa bwaʼobwaʼo ana tovewaiwaiavo niʼa yavewaiwai vaʼinedi.” \c 17 \s1 Ieisu taunega weaqina vevenoqi Tamana ʼinaya \p \v 1 Ieisu ena vona toʼabiboda dina ʼidia gumwala, ʼinega ʼita vane mahalaya ta venoqi vonaya, \pi1 “Tamagu, niʼa egu tuta mai. ʼInega yaʼa Natuhu egu aqiaqi otaqa una veʼifoqeyea, be yaqisa yaʼa wese eu aqiaqi otaqa ʼiguyega ena veʼifoqeyea ʼiuya. \v 2 Mana oʼa ʼabiluvine niʼa uneigu ʼinega yaʼa tomotau qabudi bwaʼobwaʼoya adi Toluvine. ʼInega tomotau qabudi niʼa uneigu yaʼa agu fata toa vataya ena neidi. \v 3 \x * \xo 17:3 \xt 1Ion 5:20\x* Ta toa vataya ana alamani baʼe: Vonigo oʼa ina alamani aqiaqieu, mana oʼa au ʼaidega otaqa Yaubada aqiaqi. Ta wese ina alamanigu yaʼa Ieisu Keliso oʼa au vevetune. \v 4 \x * \xo 17:4 \xt Ion 4:34\x* Ta agu veyoveyoa lova uneigu adi viaqa ʼovoa ʼinega eu aqiaqi otaqa yaveʼitayea tomotau ʼidia. \v 5 \x * \xo 17:5 \xt Ion 1:1\x* Tamagu, una ʼebeʼewegu eu diʼwe aqiaqina ʼinaya, ta omoʼe ʼinaya eu ʼamayaba una veʼitayea ʼiguya kavona lova uʼamayabegu ʼidewani, be yaʼa wese yaʼamayabeu ʼidewani tutana ʼaideganaya katoatoa. Ta omoʼe tuta nana ʼinaya bwaʼobwaʼo be kuyavata qabudi nawale ge uda viaqidi. \s1 Ieisu vevenoqi ana toʼabibodayavo weaqidi \pi1 \v 6 “Ta tomeqabu niʼa uneigu totoa bwaʼobwaʼo qabudi ʼidiega au wawa niʼa yasimana ʼifoqeyea ʼidia. Lova taudina oʼa eu tomotauyavo, ta uveʼineiedi ʼiguya ta eu vona niʼa imatayagea. \v 7 Ta baʼitagana niʼa ialamania vonigo yani qabuna niʼa uneigu ʼiuyega ʼifoʼifoqe, \v 8 mana oʼa eu vonayavo niʼa uneigu wese yaneidi ta iʼawahaqiaqiedi. Taudi ialamani aqiaqiea yaʼa ʼiuyega yamai, ta wese ivetumaqana vonigo oʼa uvetunegu. \pi1 \v 9 “Yavevenoqi taudi weaqidi, ta ge eda vevenoqi totoa bwaʼobwaʼo weaqidi, ta ʼesi yavevenoqi tomeqabu niʼa uneigu weaqidi, mana taudi oʼa eu tomotauyavo. \v 10 Ta yani qabuna ʼiguya ʼenoʼeno e wese oʼa eu yaniavo, ta yani qabuna ʼiuya ʼenoʼeno wese yaʼa egu yaniavo. Ta egu aqiaqi otaqa baʼe yani diavona iveveʼifoqeyea. \v 11 Yaʼa ge wese ena toatoa bwaʼobwaʼo baʼe ʼinaya, ta ʼesi egu tomotauyavo nawale itoatoa bwaʼobwaʼoya, ta yaʼa yawaiwai ʼiuya. Tamagu Gwalagwalau, una vabodebodedi au wawa ena waiwai ʼinega, ta baʼe wawa nana niʼa uneigu be yaqisa taudi ina veʼaidega ʼidewani oʼa be yaʼa niʼa kaveʼaidega. \v 12 \x * \xo 17:12 \xt Ion 6:39; 13:18\x* Ta tuta nana taudi maega atoatoa yaʼa yavabodebodedi ta wawa nana uneigu ʼinega yaʼitamaki aqiaqiedi. Ge taha toga ʼidiega daluveʼwaiva, ta ʼesi ʼoloto ʼaideganamo veilaqe vataya ana luvine lobea be yaqisa Buki Nugwenugweina ena vona ana aqiaqi naʼifoqe. \pi1 \v 13 “Yaʼa baʼitagana yawaiwai ʼiuya, ta baʼe egu vona diavona niʼa yavonayedi tuta nana nawale baʼidia bwaʼobwaʼoya yatoatoa, be yaqisa toʼabiboda dina egu qaiawa qiduana taudi wese qaiawa nana giwalidia ʼidewani naluveagatunaʼidi. \v 14 Yaʼa eu vona niʼa yaneidi, ta totoa bwaʼobwaʼo ivevoalanedi, mana toʼabiboda dina taudi ge totoa bwaʼobwaʼo edi qabuyavo ʼidewani yaʼa wese ge totoa bwaʼobwaʼo edi qabu ʼinega. \v 15 \x * \xo 17:15 \xt Md 6:13; 2Te 3:3\x* Ge eda vevenoqieu be vonigo una ʼewa ʼifoqeyedi bwaʼobwaʼo ʼinega, ta ʼesi yavevenoqieu be una vabodebodedi Seitani ʼinega. \v 16 Taudi ge totoa bwaʼobwaʼo edi qabuyavo, ʼidewani yaʼa wese ge edi qabu. \v 17 Una givegwaledi eu vonahaqiaqi ʼinega, mana oʼa eu vona qabuna vonahaqiaqi. \v 18 \x * \xo 17:18 \xt Ion 20:21\x* Oʼa uvetunegu yamai bwaʼobwaʼoya, ta yaʼa wese ʼidewani niʼa yavetunedi totoa bwaʼobwaʼo ʼidia. \v 19 Ta taudi weaqidi tauguyega yagivegwalegu be yaqisa taudi wese ina vegwalagwala otaqa. \s1 Ieisu vevenoqi tovetumaqana qabudi weaqidi \pi1 \v 20 “Ta egu venoqi ʼiuya ge toʼabiboda dimo weaqidi. Ta wese tomeqabu nawale ina vetumaqanegu toʼabiboda dina edi simana ʼinega weaqidi yavevenoqi. \v 21 Tamagu, yavevenoqi tovetumaqana qabudi weaqidi be ina veʼaidega, ʼidewani oʼa be yaʼa niʼa kaveʼaidega. Ta nuanuagu taudi itaʼa maega kana veʼaidega be yaqisa totoa bwaʼobwaʼo ina vetumaqana vonigo oʼa uvetunegu. \v 22 \x * \xo 17:22 \xt Via 4:32\x* Oʼa lova uʼamayabegu, ta yaʼa wese ʼidewani ʼamayaba nana niʼa yaveʼitayea ʼidia be yaqisa ina veʼaidega ʼidewani oʼa be yaʼa niʼa kaveʼaidega. \v 23 Yaʼa taudi maega niʼa aveʼaidega, ʼidewani oʼa be yaʼa wese niʼa kaveʼaidega. Ta nuanuagu una vaʼauʼauqidi be ina veʼaidega aqiaqi totoa bwaʼobwaʼo sabi veʼitadi vonigo oʼa uvetunegu ta uveveyolubedi ʼidewani yaʼa uveveyolubegu. \pi1 \v 24 “Tamagu, nuanuagu tomeqabu niʼa uneigu yaʼa maega ana toatoa egu ʼabaga ʼinaya, ʼinega egu aqiaqi otaqa ina ʼitea. Baʼe aqiaqi nana lova niʼa uneigu mana umaduveyolubegu, ta ʼabibodanaya bwaʼobwaʼo uʼivaʼavaʼaia. \v 25 Tamagu, oʼa toveilivu tunutunuqina! Totoa bwaʼobwaʼo ge ida alamaniu, ta ʼesi yaʼa yahalamaniu, ta taudi ialamania oʼa uvetunegu. \v 26 Yaʼa au wawa niʼa yaveʼita ʼifoqeyea ʼidia, ta wese tuta qabuna ena veveʼitayeu ʼidia, be yaqisa oʼa eu veyoluba weaqigu taudi wese ina alamania ta giwalidia naʼenoʼeno. Ta baʼe veʼita ʼifoqe nana ʼinega niʼa yatubwe aqiaqi taudi maega, ta wese taudi yaʼa maega aveʼaidega aqiaqi.” \c 18 \s1 Ieisu ana kafi weaqina \r (Madiu 26:47-56; Maki 14:43-50; Luke 22:47-53) \p \v 1 Ieisu ena venoqi luʼovoia, ʼinega ma ana toʼabibodayavo itutuvila itauya ʼAwagou Kidiloni ʼinaya ivaukamana mali diʼwenaya. Ta omoʼe ʼinaya ʼaiwe olibe talaqina ʼenoʼeno, ta Ieisu ana toʼabibodayavo maega ilugu ʼinaya. \p \v 2 Ta ana tosuluva Iudasa baʼe diʼwe nana alamani aqiaqiea, mana Ieisu ana toʼabibodayavo maega ʼevisa tuta omoʼe ʼinaya itautauya sabi vaʼauta. \v 3 ʼInega Iudasa mai talaqa nana ʼinaya. Ta Iudasa nana vaina qabu vanugwetedi diʼwe nana ʼinaya, e taudi tovedavi be wese me Diu adi toluvineavo ʼidiega toveguba qiduqiduadi be wese Falisiavo edi qabu ʼinega miedi. Ta me edi odamu be lamufa, ta wese ʼebevedavi ikafidi imiedi. \p \v 4 Ta Ieisu edi dima govaqa niʼa alamania ʼinega talaqega ʼifoqe ta tufwana vanaqo qabu dina ʼidia, ʼinega vetalaʼaiedi vonaya, “Togama osalisalia?” \p \v 5 Ta iveʼiea ivonaya, “Ieisu Nasaleta ʼolotona asalisalia!” \p Ta Ieisu vonedia, “Yaʼa taugu baʼe.” Ta tuta nana Ieisu taunega weaqina simana ʼifoqe ʼidia, e ʼinega Iudasa qabu diavona maega wese itovotovolo. \v 6 Ta tuta nana Ieisu tawadega vonaya, “Yaʼa taugu baʼe.” E ʼinega qabu diavona ʼeʼavala buinidi gwavudiega bwaʼobwaʼoya! \p \v 7 ʼInega wese tuta vemagilafuna Ieisu vetalaʼaiedi vonaya, “Togama weaqina osalisali, waisa?” \p Ta taudi wese iveʼiea ivonaya, “Ieisu Nasaleta ʼolotona asalisalia.” \p \v 8 ʼInega Ieisu vonedia, “Tawadega yavonemi yaʼa taugu baʼe. Ta ʼeguma osalisaligu sabi kafigu, ʼinega baʼe ʼoloto diavona ona nogedi ina tauya.” \v 9 \x * \xo 18:9 \xt Ion 17:12\x* Ta baʼe yanina ʼifoqe be yaqisa tolaʼai Ieisu niʼa maduvonayea ana aqiaqi naʼifoqe, vonaya, “Tomeqabu niʼa uneigu ge taha toga ʼidiega eda luveʼwaivi.” \p \v 10 Ta Saimoni Fita me ena kefata toatoa, ʼinega siwaia ta toveguba edi tovanugweta ena tofewa kavovo taniqa ʼataqina daʼa yavulea. (Ta tofewa nana ana wawa Makusi.) \v 11 \x * \xo 18:11 \xt Md 26:39\x* ʼInega Ieisu Fita luvinea vonaya, “Eu kefata uaʼuʼeviviei! Tamagu veilaqe qiduana ana vedi neigu, ta yaʼa agu fata be vedi nana ena numea.” \s1 Ieisu ikafia ta itauyea toveguba qiduana Anasa ʼinaya \p \v 12 ʼInega tovedavi ma adi tovamatana, ta wese Vanue Gwalagwalana ana toʼitamakiavo Ieisu ikafia ta iyoqonia. \v 13 Nugweta itauyea Anasa ʼinaya, tauna Kaiafa lawana. Ta Kaiafa nana tauna toveguba edi tovanugweta omoʼe yaʼwala nana ʼinaya. \v 14 \x * \xo 18:14 \xt Ion 11:49-51\x* Ta Kaiafa nana tauna lova me Diu niʼa vonedi vonigo yani aqiaqina ʼeguma taha tomotau ana ʼaidegamo naʼaliga tomotau qabudi weaqidi. \s1 Fita ena vegeqa \r (Madiu 26:69-70; Maki 14:66-68; Luke 22:55-57) \p \v 15 Ta Saimoni Fita ta wese taha toʼabiboda maega Ieisu italatalaʼobea. Ta toveguba edi tovanugweta niʼa alamania baʼe toʼabiboda nana, ʼinega awafelea ta Ieisu maega ilugu toveguba qiduana ena ʼebevekotu ʼinaya. \v 16 Ta Fita ge ana fata nalugu, ʼinega toa masuʼedanaya ta baʼebaʼeyedi. ʼInega toʼabiboda nana ʼevivi ʼawaya, ta taha tofewa kavovo iahabana ʼawa nana ʼitaʼitamakia maega iveveqae, ʼinega tofewa nana Fita awafelea be ana fata wese nalugu ʼebevekotu ʼinaya. \v 17 ʼInega iahaba nana Fita vetalaʼaiea vonaya, “Nage oʼa wese ana toʼabiboda taha, waisa?” \p Ta Fita veʼiea vonaya, “Yaʼa gebu!” \v 18 Ta tofewa kavovoyavo be wese toʼitamakiavo qabudi ʼaiwe ivavivilia ta ivevetaluvala, mana gugaʼu vunuqidi. Ta wese Fita qabu dina maega itovotovolo ta vevetaluvala. \s1 Toveguba qiduana Ieisu vetalaʼaiea \r (Madiu 26:59-66; Maki 14:55-64; Luke 22:66-71) \p \v 19 ʼInega toveguba edi tovanugweta Ieisu vetalaʼaiea ana toʼabibodayavo be ena veʼitayavo weaqidi. \v 20 Ta Ieisu veʼiea vonaya, “Yaʼa tuta qabuna yaveveʼita me Diu edi ʼebetoa vaʼauta ʼinaya ʼidewani vanue tafwalolo ta wese Vanue Gwalagwalana ʼidia. Ta ge taha yani ʼwaivega eda vonayedi. \v 21 ʼInega tolaʼai weaqina uvevetalaʼaiegu? Ta ʼesi tomeqabu egu vona niʼa inoqolia una vetalaʼaiedi. Taudi ialamani aqiaqiea tolaʼai niʼa yavonayea.” \p \v 22 Ta tuta nana Ieisu baʼe ʼidewani vona ʼaiqa ʼinega taha toʼitamaki diʼwenaya tovotovolo ʼiawanaya vunuqa ta lugwaeyea vonaya, “Nage oʼa luaqiaqieu be baʼe ʼidewani una vona ʼaiqa toveguba edi tovanugweta ʼinaya, waisa?” \p \v 23 ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “ʼEguma yaʼa taha vona luveifana yaʼinanea e ʼinega luveifa nana una simana ʼifoqeyea. Ta ʼesi ʼeguma yaʼa egu vonayavo qabudi vonahaqiaqi, ʼinega tolaʼai weaqina uʼauʼiawegu?” \v 24 ʼInega Anasa Ieisu ma yoqonina vetunea toveguba edi tovanugweta Kaiafa ʼinaya. \s1 Fita ena vegeqa vemagilafuna be vetoina \r (Madiu 26:71-75; Maki 14:69-72; Luke 22:58-62) \p \v 25 Saimoni Fita nawale ʼaiwea tovotovolo vevetaluvala, ʼinega ivetalaʼaiea ivonaya, “Nage oʼa wese ana toʼabiboda taha, waisa?” \p Ta Fita vegeqa vonaya, “Yaʼa gebu!” \p \v 26 Toveguba edi tovanugweta ena tofewa kavovo taha wese toatoa kotu nana ʼinaya. Baʼe tofewa nana ta wese ʼoloto nana Fita teniqana niʼa daʼea edi gade ʼaidegana. Ta baʼe tofewa nana Fita vetalaʼaiea vonaya, “Oʼa tawadega yaʼiteu Ieisu maega olibe talaqina ʼinaya, waisa?” \v 27 \x * \xo 18:27 \xt Ion 13:38\x* ʼInega wese Fita vegeqa, ta omoʼe tutana ʼinaya kamukamu veʼale dou. \s1 Ieisu ivetovoloya Failato matanaya \r (Madiu 27:1-2,11-14; Maki 15:1-5; Luke 23:1-5) \p \v 28 ʼAwaʼawai otaqaya me Diu edi toveguba qiduana Kaiafa ena vanuega Ieisu itauyea me Loma edi gavana ana wawa Failato ena ʼebetoa qiduana ʼinaya. Ta me Diu dina ge ida lugu gavana ena ʼabaga ʼinaya, mana ʼeguma ina givebwavudi ʼinega ge wese adi fata be ina lugu ʼAuvivia Sagalina ʼinaya. \v 29 ʼInega Failato vanuega ʼifoqe mai ʼidia ta vetalaʼaiedi vonaya, “Maʼoda baʼe ʼoloto nana oveʼewa ʼaiqei?” \p \v 30 Ta ivona ʼeviviea ivonaya, “ʼEguma baʼe ʼoloto nana ge taha toluveifana ʼinega ge wese ada miei ʼiuya.” \p \v 31 \x * \xo 18:31 \xt Ion 19:6-7\x* ʼInega Failato vonedia, “ʼOloto nana ona tauyea ta taumiega emi luvine ʼinega ona luvinea!” \p ʼInega me Diu edi toluvineavo Failato ivona ʼeviviea ivonaya, “Imaʼa ge daluaqiaqiema be taha toga ana luveʼaligi, ta ʼesi omiʼa me Loma ami luaqiaqi.” \v 32 \x * \xo 18:32 \xt Ion 3:14; 12:33\x* Ta baʼe yani nana ʼifoqe be yaqisa tolaʼai Ieisu niʼa vonayea ena ʼaliga weaqina e wese ʼidewana naʼaliga ʼaiqa. \p \v 33 ʼInega Failato ʼevivi tauya ena vanuea ta vonedi be Ieisu ina miea ʼinaya, ʼinega vetalaʼaiea vonaya, “Nage oʼa me Diu edi Kini, waisa?” \p \v 34 Ta Ieisu voneaya, “Eu vona benaʼe yaʼa weaqigu nage tauʼu eu nuenuega nage mali tomotau isimanea ʼiuya?” \p \v 35 \x * \xo 18:35 \xt Ion 1:11\x* ʼInega Failato veʼiea vonaya, “Nage yaʼa taha Diu? Gebu! Ta ʼesi oʼa eu tomotauyavo ta eu toveguba qiduqiduadi iveʼineieu ʼiguya. Ta toyani luveifana uviaqi?” \p \v 36 Ta Ieisu voneaya, “Yaʼa egu ʼEbeluvine gebu totoa bwaʼobwaʼo edi ʼebeluvine ʼidewani. Mana ʼeguma yaʼa egu ʼEbeluvine kavona totoa bwaʼobwaʼo edi ʼebeluvine ʼidewani, ʼinega tuta nana me Diu ikafigu egu tofewayavo eda luvetunedi ida vunuqidi ta ida ʼetobodedi. Ta ʼesi yaʼa egu ʼEbeluvine mali diʼwe ʼinega.” \p \v 37 ʼInega Failato vonaya, “ʼInega oʼa taha kini, waisa?” \p Ta Ieisu voneaya, “Oʼa tauʼuyega niʼa uʼinanegu yaʼa Kini, ta eu vona benaʼe vonahaqiaqi. Ta baʼe ʼiu nana weaqina yaviʼoi, ta yamai bwaʼobwaʼoya Yaubada ena vonahaqiaqi sabi simana ʼifoqena. Ta tomeqabu vonahaqiaqi nana iʼawahaqiaqiea taudi wese egu vona ivelumatamatayagea.” \p \v 38 ʼInega Failato Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Ta vonahaqiaqi nana tolaʼai ana alamani?” \s1 Failato Ieisu luvinea be ina luveʼaligia \r (Madiu 27:15-31; Maki 15:6-20; Luke 23:13-25) \p ʼInega tunugivila ta wese ʼifoqe ʼevivi tauya Me Diu ʼidia ta vonedia, “Yaʼa ge taha luveifana eda lobei baʼe ʼoloto nana ʼinaya be ʼinega ena veʼewei. \v 39 Ta omiʼa emi ilivu ʼinega yaʼwala ʼaidega ʼaidega ʼAuvivia Sagalina ʼinaya emi nuanua ʼinega ovevetalaʼaiegu ʼeguma taha tomotau vanue ʼebeyoqona ʼinega ena liʼamia. ʼInega nage nuanuami me Diu edi Kini baʼena ena liʼamia weaqimi?” \p \v 40 Ta me Diu dina igaba ʼeviviea ivonaya, “Gebu, baʼe ʼoloto nana gebu, ta ʼesi Balabasi una neima!” Baʼe Balabasi nana tauna taha tovedavi ta toluveʼaliga. \c 19 \s1 Ieisu iluvinea be ina tutuveʼewea \p \v 1 Failato ena luvine ʼinega Ieisu ivunuqa dadanea wayo metametanega. \v 2 \x * \xo 19:2 \xt Lk 23:11\x* ʼInega tovedavi talitali ilufaifainia ta Ieisu debanaya iaʼuya ana biatuli. Ta wese kwakwalufai qimwaqimwalina ʼinega ivetalaʼafwalia, \v 3 ʼinega itautauya ʼeviʼevivi ʼinaya ta ivonevoneaya, “Ei, me Diu edi Kini eu toa navekue!” Ta wese iʼauʼiawea. \p \v 4 ʼInega wese Failato ʼifoqe mai me Diu ʼidia ta vonedia, “Oʼitei, ʼoloto nana wese yaʼifoqe miea ʼimia sabi vematamagilafuyemi yaʼa ge taha ena luveifana eda lobei ʼinaya be ʼinega luvine ena neia.” \p \v 5 ʼInega Ieisu ʼifoqe mai ma ana biatuli viaviaqina talitaliega, ta wese ma ana kwakwalufai qimwaqimwalina ʼifoqe mai, ʼinega Failato me Diu vonedia, “Baʼe ʼoloto nana ona ʼitea!” \p \v 6 Ta tuta nana toveguba qiduqiduadi ma adi toʼitamakiavo Ieisu iʼitea ʼinega ikolua ivonaya, “Ututuveʼewei, ututuveʼewei!” \p Ta Failato vona ʼeviviedi vonaya, “Omiʼa taumiega ona ʼewei ta ona tutuveʼewea, ta yaʼa ge ena luvinei be naʼaliga, mana ge taha luveifana eda lobei ʼinaya.” \p \v 7 Ta me Diu diavona ivona ʼeviviea ivonaya, “Imaʼa me ema luvine, ta luvine nana ena simana vonigo tauna ana luaqiaqi be naʼaliga, mana taunega weaqina simana vonigo tauna Yaubada Natuna.” \p \v 8 Ta tuta nana Failato edi vona noqolia ʼinega ena mwaniniva veqidua vaʼine, \v 9 \x * \xo 19:9 \xt Md 27:12\x* ta ʼevivi lugu ena vanue gamonaya ta Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Oʼa maʼinega umai?”, ta Ieisu ge wese davona veʼiei. \v 10 ʼInega Failato voneaya, “Tolaʼai weaqina unoganoga, a? Nage ge uda alamania yaʼa me egu luvine, ʼinega agu fata ena vona yavuiu nage ena tutuveʼeweu?” \p \v 11 \x * \xo 19:11 \xt Ion 10:18; Via 2:23; Lom 13:1\x* Ta Ieisu voneaya, “Oʼa ge au fata be uda luvinegu ʼeguma eu waiwai ge uda ʼewei Tovewaiwai otaqa ʼinega. Ta ʼesi ʼoloto nana niʼa veʼineiegu ʼiuya luveifana qidua vaʼinena viaqia.” \p \v 12 \x * \xo 19:12 \xt Lk 23:2; Via 17:7\x* Tuta baʼe ʼinega Failato nuanuana be Ieisu naʼetoyavuia, ta me Diu nawale ikolukolua ivonaya, “ʼEguma baʼe ʼoloto nana una liʼamia ʼinega oʼa ge wese toluvine qiduana Sisa iana, mana ʼeguma taha toga taunega naʼawakiniea, e ʼinega tomotau nana Sisa vevoalanea.” \p \v 13 Ta tuta nana Failato baʼe vona nana noqolia ʼinega Ieisu ʼifoqe miea ʼatamanaya ta toabui luvine ana galivaya. Ta galiva nana igabea ana wawa “Dabo Beabeadi Gagahanina.” Ta me Ibeliu bonadiega igabea Gabata. \v 14 Ta baʼe yani nana ʼifoqe babaʼauya ʼAuvivia Sagalina ana ʼaubena ʼebeʼivaʼavaʼata ʼinaya. \p ʼInega Failato me Diu vonedi vonaya, “Emi Kini baʼe!” \p \v 15 Ta wese ikolua ivonaya, “Utauyei, utauyei, ututuveʼewei!” \p ʼInega Failato vetalaʼaiedi vonaya, “Maʼoda, nage emi Kini kana tutuveʼewea?” \p ʼInega toveguba qiduqiduadi ikolua ʼevivi ivonaya, “Imaʼa ema kini ana ʼaidega otaqa Sisa!” \p \v 16 ʼInega Failato Ieisu veʼineiea ʼidia sabi tutuveʼewana. \s1 Ieisu itutuveʼewea ʼetoluai ʼinaya \r (Madiu 27:32-44; Maki 15:21-32; Luke 23:26-43) \p ʼInega tovedavi Ieisu ikafia ta itauyea. \v 17 Ta Ieisu taunega ana ʼetoluai ʼavalea ta ʼifoqe tauya taha diʼwe ana wawa ʼUnuʼunu ʼinaya. Ta me Ibeliu bonadiega igabea Goligota. \v 18 Ta omoʼe ʼinaya Ieisu itutuveʼewea tomotau magilafudi maega. Taha ʼataqiega, ta wese taha keliega, ta Ieisu nuanidia. \p \v 19 Failato taha ʼwayavi niʼa ʼivaʼavaʼaia ta miea, ta ʼetoluai nana ʼinaya itutuveʼewea. Ta ʼwayavi nana ana noqola baʼe: \sc Ieisu Nasaleta ʼolotona, me Diu edi Kini\sc* \v 20 Me Diu koyadi baʼe ʼwayavi nana iavoya, mana Ieisu itutuveʼewea ʼabaga qiduana gwavunaya, ta ʼwayavi nana bona toi ʼidiega ʼidewani bona Ibeliu be, bona Latini ta wese bona Guliki ʼinega. \v 21 ʼInega toveguba qiduqiduadi Failato ivoneaya, “Baʼe ʼwayavi nana ‘Me Diu edi Kini’ una givilei ta una ʼwayavia baʼe ʼidewani, ‘Taunega vonaya, yaʼa me Diu edi Kini.’” \p \v 22 Ta Failato veʼiedi vonaya, “Tolaʼai niʼa yaʼwayavia, e benaʼe ʼidewani naʼenoʼeno.” \p \v 23 Tovedavi diavona Ieisu niʼa itutuveʼewea ta ʼabibodanaya ana kaleko iʼewa yavuledi ta ivewilaʼayedi foa dina nuanidia. Ta wese ana kwakwalufai iʼewa yavulea, ta ge ana tuyanamo, ta ʼesi kaleko ʼaideganamo. \v 24 \x * \xo 19:24 \xt Same 22:18\x* ʼInega ivonaya, “Baʼe kulufa nana ge wese kana ʼesiabuabui, ta ʼesi taha laha kana viaqia ʼinega kana ʼitea toga ʼidega nanugweta be naʼewea.” Ta edi viaqa baʼe ʼinega Buki Nugwenugweina ena vona ana aqiaqi ʼifoqe, vonaya, \q1 “Agu kaleko ivewilaʼayea nuanidia \q2 ta agu kwakwalufai laha ʼinega \q2 ilahayea toga naʼewei.” \m E ʼinega tovedavi diavona baʼe ʼidewana iviaqia. \p \v 25 \x * \xo 19:25 \xt Md 27:55-56\x* Ta ʼetoluai nana diʼwenaya Ieisu inana be, taidi be, Kilofa moqanena Meli, ta wese waviadi Meli Magidala maega itovotovolo. \v 26 \x * \xo 19:26 \xt Ion 13:23\x* Ieisu inana niʼa ʼitedi, ta diʼwedia wese ana toʼabiboda taha tovotovolo, ta baʼe toʼabiboda nana Ieisu veyolubea qiduana. ʼInega inana ʼidia vonaya, “Inagu ye, natumi meʼolotona benaʼe.” \v 27 Ta wese Ieisu toʼabiboda nana ʼinaya voneaya, “Inau benaʼe.” \p Ta tuta baʼe ʼinega toʼabiboda nana vavine dina ʼebeʼewedi tauyedi ena vanuea sabi ʼitamakidi. \s1 Ieisu yawaina gumwala \r (Madiu 27:45-56; Maki 15:33-41; Luke 23:44-49) \p \v 28 \x * \xo 19:28 \xt Same 22:15\x* Ieisu tawa alamania ena fewa ta wese ena viaqa qabudi niʼa luʼovoidi. ʼInega vonaya, “Magagu luayahaya.” Ta baʼe vona nana ʼinega Buki Nugwenugweina ena simana ana aqiaqi Ieisu veʼifoqeyea. \v 29 \x * \xo 19:29 \xt Same 69:21\x* Ta ʼoine yuyuna ma vedina ʼenoʼeno, ʼinega kikifa iʼaubwaʼuya ʼoine nana ʼinaya, ta kikifa nana iaʼuya taha ʼaiwe ana wawa isofa laqanaya, ʼinega iveʼetovaneyea Ieisu sofanaya ivetufea. \v 30 Ta ʼoine nana numa tonovia ʼinega vonaya, “Yani qabuna niʼa yaviaqa ʼovoia.” ʼInega ʼotona ʼeqalea ta yawaina gumwala. \p \v 31 \x * \xo 19:31 \xt Luve 21:22-23\x* Ieisu yawaina gumwala me Diu edi ʼaubena ʼebeʼivaʼavaʼata ʼinaya. Ta adi tovanugwetayavo ge nuanuadi toveilaqe dina ʼetoluaia ina kuekue Sabate ana ʼebeveʼale ʼinaya. Mana mahala navulihia ʼinega wese taha ʼaubena qiduana Sabate nana gamonaya naveʼale, mana ʼAuvivia Sagalina wese ina viaqia. ʼInega me Diu edi tovanugwetayavo Failato ivetalaʼaiea ʼeguma ena toluavia toveilaqe dina ʼaqedi ina ʼaubaidi ʼinega edi ʼaliga nalukwayavoni be yaqisa ʼwafidi ina ʼewa webuiedi. \v 32 ʼInega toluavia dina itauya toveilaqe ʼidia, ta magilafudina Ieisu ana ʼataqiega be wese ana keliega ʼaqedi iʼeʼaubaidi. \v 33 Ta tuta nana imai Ieisu ʼinaya, ʼinega iʼitea yawaina niʼa gumwala, ʼinega ʼaqena ge ida ʼaubaidi. \v 34 Ta ʼesi toluavia taha ena gita ʼinega Ieisu leuleuna ʼidawea, ʼinega goʼila ta wese sulala inoqa. \v 35 \x * \xo 19:35 \xt Ion 21:24\x* Baʼe yani diavona taha ʼoloto matanega ʼitedi, ʼinega simana ʼifoqe yani diavona weaqidi. Ta ena simana vonahaqiaqi, be yaqisa omiʼa wese simana nana ami fata ona vetumaqanea. \v 36 \x * \xo 19:36 \xt Same 34:20; ʼIfo 12:46; Naba 9:12\x* Ta baʼe yani diavona iʼifoqe be yaqisa Buki Nugwenugweina ena simana ana aqiaqi naʼifoqe, vonaya, “Ge taha wese luluna ina baia.” \v 37 \x * \xo 19:37 \xt Sek 12:10; Ve 1:7\x* Ta wese taha vona Buki nana ʼinaya vonaya, “Tomotau nana niʼa iʼidawea ina vevekovea.” \s1 Ieisu itavunia \r (Madiu 27:57-61; Maki 15:42-47; Luke 23:50-56) \p \v 38 Ta Ieisu ena ʼaliga ʼabibodanaya Iosefa Alimatia ʼolotona mai Failato ʼinaya ta venoqiea Ieisu ʼwafina weaqina. Ta baʼe Iosefa nana tauna Ieisu ana toʼabiboda taha. Ta tauna lova ʼwaivega vetoʼabiboda Ieisu weaqina, mana me Diu mwaninivedi. Ta Failato Iosefa ena venoqi weaqina awafela, ʼinega tauya Goligota ʼinaya ta Ieisu ʼwafina ʼewa webuiea ʼetoluaiega. \v 39 \x * \xo 19:39 \xt Ion 3:1-2\x* Ta wese Nekodimo Iosefa maega imai. Ta baʼe Nekodimo nana lova taha velovelovana ʼinaya tauya Ieisu ʼinaya sabi vayausina. Ta Nekodimo nana ʼuluma ana ʼebeʼetoboda mulo be wese aloi\f + \fr 19:39 \ft Me Diu edi bunama aloi \+it “aloe”\+it* iviaqia ʼaiwe vayona ʼinega edi ʼebebunama mana meilana aqiaqina, ta wese toʼaliga ibunamidi adi tavuna weaqina.\f* wayawayavilana miea Ieisu ʼwafina weaqina. Ta kulufa dina adi vita kavona 30 kilo ʼidewani. \v 40 ʼInega magilafudina Ieisu ʼwafina ifainia kaleko wadawadaeana ʼinega, ta mulo be aloi maega ifainia. Baʼe ʼidewani itavuna ʼaiqea me Diu edi ilivu ʼinega. \v 41 Ieisu ena ʼebeʼaliga ana ʼabaga Goligota diʼwenaya taha talaqa ʼenoʼeno, ta ʼinaya taha debaʼunu ana ʼita kavona vatuʼubu ʼenoʼeno, lova ge taha toga ida tavuni ʼinaya. \v 42 Ta omoʼe ʼinaya Ieisu ʼwafina iaʼuya, mana baʼe yani diavona iʼifoqe me Diu edi ʼaubena ʼEbeʼivaʼavaʼata ʼinaya, ta wese debaʼunu nana ge luluvai Goligota ʼinega. \c 20 \s1 Debaʼunu tomotau geqana \r (Madiu 28:1-8; Maki 16:1-8; Luke 24:1-12) \p \v 1 Wiki ana ʼaubena nugweta ʼawaʼawai otaqaya, nawale tufwana mata velovelovanaya, ʼinega Meli Magidala tauya debaʼunu nana ʼinaya. Ta ana ʼauboda dabo beabeana ʼitea niʼa ʼuʼuvekawawa naqona. \v 2 ʼInega Meli ʼevivi vihila tauya toʼabiboda magilafudi ʼidia, taudi Saimoni Fita ta wese toʼabiboda nana Ieisu veyolubea qiduana. ʼInega Meli vonedi vonaya, “Eda Kaiwabu niʼa iʼewea debaʼunuyega, ta ge ada alamania maʼinaya ʼwafina iaʼuya!” \p \v 3 ʼInega Fita ma iana toʼabiboda nana itutuvila itauya debaʼunu nana sabi ʼitana. \v 4 Magilafudina ivivihila ta Fita iana nugweta ʼifoqe debaʼunu nana ʼinaya. \v 5 ʼInega toʼabiboda nana tunulugu ta debaʼunu gamona ʼitea, ta kaleko wadawadaeana ʼitedi, ta ge dalugu otaqa gamonaya. \v 6 Ta ʼabibodanaya wese Saimoni Fita ʼifoqe mai ta lugu debaʼunu nana ʼinaya. Ta tauna wese kaleko wadawadaeana Ieisu ʼwafina ana ʼebeuma ʼitedi iʼenoʼeno. \v 7 Fita wese taha kaleko kavona tawelo ʼitea, ta omoʼe tawelo nana ʼinega Ieisu ʼunuʼununa ifainia tuta nana ʼwafina iʼivaʼavaʼaia sabi tavunina. Ta tawelo nana ge daʼenoʼeno kaleko wadawadaeana maega, ta ʼesi ʼitea nununumina ʼeno duma. \v 8 ʼInega toʼabiboda nana tauna nugweta ʼifoqe mai debaʼunu nana ʼinaya wese lugu gamonaya. Ta yani diavona ʼitedi ʼinega vetumaqana. \v 9 \x * \xo 20:9 \xt Via 2:24-32; 1Kol 15:4\x* (Ta nawale nuadi ge daʼeqaʼuya Buki Nugwenugweina ena vona weaqina, vonigo Ieisu luaqiaqiea be ʼaligega nayaʼitoto ʼevivi.) \v 10 ʼInega toʼabiboda magilafudina iʼevivi itauya edi ʼebetoaya. \s1 Ieisu ʼifoqe Meli Magidala matanaya \r (Madiu 28:9-10; Maki 16:9-11) \p \v 11 Ta Meli tovotovolo debaʼunu nana ʼiawanaya ta doudou. Ta me ena dou tunulugu ta gamona ʼitea. \v 12 ʼInega Yaubada ena tovaleʼewayavo magilafudi ma adi kaleko wadawadaeana Meli ʼitedi itoabui itoatoa Ieisu ʼwafina ena ʼebeʼenoya, taha ʼunugeinega ta taha ʼaqenega. \p \v 13 Ta ivetalaʼaiea ivonaya, “Vavine, tolaʼai weaqina udoudou?” \p ʼInega Meli vona ʼeviviedi vonaya, “Egu Kaiwabu niʼa iʼewea, ta yaʼa ge eda alamania maʼinaya iaʼuya.” \v 14 \x * \xo 20:14 \xt Lk 24:16; Ion 21:4\x* Vonedi gumwala ʼinega tunugivila ta Ieisu ʼitea gwavunaya tovotovolo, ta Meli nuana nawale ge daʼeqaʼui vonigo omoʼe tauna Ieisu. \p \v 15 ʼInega Ieisu vonea vonaya, “Vavine, tolaʼai weaqina udoudou? Togama usalisalia?” \p Ta Meli ʼoloto nana ʼitea ta vonaya be tauna talaqa nana ana tofewa, ʼinega voneaya, “Kaiwabu, ʼeguma Ieisu ʼwafina niʼa uʼewea ta utauyea mali diʼwea, e ʼinega una vonegu maʼinaya uaʼuya, be ʼinega yaʼa ena tauya diʼwe nana ʼinaya ta ena ʼewea.” \p \v 16 Ta Ieisu vonea vonaya, “Meli.” \p ʼInega Meli valialia Ieisu diʼwenaya, ta me Ibeliu bonadiega voneaya, “Laboni.” (Ta Laboni ana givila Toveʼita). \p \v 17 \x * \xo 20:17 \xt Lom 8:29; Ibe 2:11-12\x* ʼInega Ieisu vonaya, “Ge una kafigu, mana nawale ge eda vane ʼevivi Tamagu ʼinaya. Ta ʼesi una tauya taigwavo ʼidia ta una vonedi vonigo yaʼa yavanevane Tamagu ta Tamami ʼinaya, yaʼa egu Yaubada ta omiʼa wese emi Yaubada ʼinaya” \p \v 18 ʼInega Meli Magidala ʼevivi tauya Ieisu ana toʼabibodayavo ʼidia vonedi vonaya, “Yaʼa eda Kaiwabu niʼa yaʼitea!” ʼInega Meli Ieisu ena vona simana ʼifoqeyea toʼabiboda diavona ʼidia. \s1 Ieisu ʼifoqe ana toʼabibodayavo ʼidia \r (Madiu 28:16-20; Maki 16:14-18; Luke 24:36-49) \p \v 19 Ta wiki ana ʼaubena nugweta velovelovana ʼinaya Ieisu ana toʼabibodayavo edi ʼebetoa ʼinaya itoa vaʼauta, ta ʼebetoa nana ana ʼawa ilokea, mana imwaniniva me Diu adi tovanugwetayavo weaqidi. ʼInega lukwayavonega Ieisu luveafedi ta tovotovolo nuanidia, ta vonedia, “Omiʼa me emi nuadaumwala ona toatoa.” \v 20 \x * \xo 20:20 \xt Ion 16:22; 1Ion 1:1\x* Ena vona ʼabibodanaya ʼinega nimana siʼotoi ta nele ʼawaʼivina veʼitedi, ta wese leuleunaya iʼidawea veʼitedi. Ta iqaiawa qiduana tuta nana edi Kaiwabu iʼitea. \v 21 ʼInega wese vonedi vonaya, “Omiʼa me emi nuadaumwala ona toatoa. Lova Tamagu vetunegu yamai bwaʼobwaʼoya, ta yaʼa wese ʼedewanina yavevetunemi tomotau ʼidia.” \v 22 ʼInega Ieisu yawainega muʼedi, ta vonedia, “Niboana Gwalagwalana oʼewei ʼiguyega. \v 23 \x * \xo 20:23 \xt Md 16:19\x* Ta ʼeguma omiʼa tomotau edi luveifana weaqina ona nuataqodi, e ʼinega Yaubada wese nanuataqodi. Ta ʼesi ʼeguma ge ona nuataqodi, e ʼinega luveifa nana nayoqona vatayedi.” \s1 Ieisu ʼifoqe Tomasi ʼinaya \p \v 24 Ta tuta nana Ieisu ʼifoqe mai ana toʼabibodayavo ʼidia, ʼinega iadi taha ana wawa Tomasi ge datoatoa taudi maega. Tauna wese Tuwelo dina taha ʼidiega ta igabea Didimasi (wawa nana ana givila didilualua). \v 25 ʼInega Tomasi mai toʼabiboda dina ʼidia, ta ivonea ivonaya, “Imaʼa eda Kaiwabu niʼa aʼitea!” \p Ta Tomasi vonedia, “ʼEguma Ieisu nimana nele ʼawaʼivina taugu mataguyega ena ʼitedi ta wese ʼeguma ana fata nimagu ena aʼuluguyea nele ʼawaʼividi ʼinaya, e ʼinega emi vona ena vetumaqanea. Ta wese ʼeguma leuleuna iʼidawea ʼawaʼivinaya nimagu ena aʼuluguyei, e ʼinega wese emi vona benaʼe ena vetumaqanea.” \p \v 26 ʼInega ʼaubena seveni ʼabibodanaya Ieisu ana toʼabibodayavo wese ivaʼauta ʼevivi vanuea, ta baʼitagana iadi Tomasi maega itoatoa. Ta vanue nana ana ʼawa wese iloka aqiaqiea. ʼInega wese lukwayavonega lova ʼidewani Ieisu tovolo ʼiawadia ta vonedia, “Omiʼa nuadaumwala ʼinaya ona toatoa.” \v 27 ʼInega Ieisu Tomasi vonea vonaya, “Nimagu una ʼitedi ta nimanoyau una aʼuluguyea nele ʼawaʼivinaya. Ta wese nimau una aʼuluguyea leulueguya agu kima ʼinaya. ʼInega ge wese una venuana magilafu yaʼa weaqigu. Ta ʼesi una vetumaqanegu!” \p \v 28 ʼInega Tomasi bonana qiduanega vonaya, “Oʼa egu Kaiwabu, ta wese egu Yaubada!” \p \v 29 \x * \xo 20:29 \xt 1Fit 1:8\x* ʼInega Ieisu voneaya, “Oʼa uvetumaqanegu mana niʼa uʼitegu. Ta tomeqabu ge ida ʼitegu ta tua ivevetumaqanegu, e taudina adi fata be ina qaiawa qiduana.” \s1 Buki baʼena ʼiuna \p \v 30 Ieisu ana toʼabibodayavo matadia viaqa waiwaidi qabudi viaqidi. Ta ʼidiega ʼevisa dimo ʼwayaʼwayavidi baʼe buki nana gamonaya iʼenoʼeno. \v 31 \x * \xo 20:31 \xt Ion 3:15; Lom 1:17; 1Ion 5:13\x* Ta baʼe ʼwayavi diavona iʼenoʼeno be yaqisa Ieisu ona vetumaqanea tauna Toʼetoyavua be wese Yaubada Natuna, ta baʼe vetumaqana nana ʼinega yawaimi ona lobea. \c 21 \s1 Ieisu ʼifoqe ana toʼabiboda adi yau seveni ʼidia \p \v 1 Ta baʼe yani diavona ʼabibodanaya Ieisu wese ʼifoqe ana toʼabibodayavo ʼidia lavu Taibilia ʼinaya. Ta ena ʼifoqe ana alamani baʼe ʼidewani: \v 2 Ieisu ana toʼabibodayavo vaidi omoʼe lavu nana ʼinaya itoatoa, taudi Saimoni Fita ma enavo Tomasi tauna igabea Didimasi be, Nataniela tauna Kena ʼolotona diʼwe Galili gamonaya. Ta Sebedi natunavo ta wese toʼabiboda magilafudi maega itoatoa. \p \v 3 \x * \xo 21:3 \xt Lk 5:4-7\x* Ta Saimoni Fita vonaya, “Yaʼa yatautauya sabi gomana.” \p ʼInega enavo sikisi dina ivoneaya, “Imaʼa nuanuama wese ana wai!” ʼInega wagega itauya, ta velovelovana ʼinega ana laba manu bodobodoya ge taha ʼiqana ida ʼonei. \p \v 4 ʼInega mahala vulihia Ieisu tovotovolo balabalaya, ta toʼabiboda dina tomotau nana iʼitea ta ge ida alamania vonigo tauna Ieisu. \p \v 5 ʼInega gabedi vonaya, “Ei egwavo, nage ʼevisa ʼiqana oʼonedi?” \p Ta ivona veʼiea, “Gebuʼe!” \p \v 6 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Emi gomana ona felea ʼataqimiega, ʼinega ʼiqana ʼeaʼealidi ona ʼonedi!” ʼInega vona nana imatayagea ta ge adi fata gomana nana ina lihi vaneyei wagaya, mana ʼiqana gomana iluveagatunaʼia. \p \v 7 \x * \xo 21:7 \xt Ion 13:23; Md 14:29\x* ʼInega toʼabiboda nana Ieisu veyolubea qiduana Fita ʼinaya vonaya, “Tauna eda Kaiwabu!” Ta tuta nana Fita iana ena vona noqolia vonaya, “Tauna eda Kaiwabu!” e ʼinega ana kwakwalufai ʼewea, (mana tuta nana nawale igomagomana ana kaleko vataʼia). Ta tuta nana niʼa alamania Ieisu toatoa ʼinega Fita ana kwakwalufai ʼautaonea ʼwafinaya ta fifiea lavuya ta tauya balabalaya. \p \v 8 Ta toʼabiboda dina nawale wagaya itoatoa kavona 90 mita balebalega ʼidewani, ta edi gomana ma ʼiqanina ilihilihia. \v 9 Niʼa ivawebui balabalaya, ta ʼinega ʼaiwe ʼalaganidolina iʼitea ma ʼiqanina, ta wese vaina beledi ʼenoʼeno. \v 10 Ta Ieisu vonedi vonaya, “Vaina ʼiqana niʼa oʼonedia omiedi baʼidia.” \p \v 11 \x * \xo 21:11 \xt Lk 5:6\x* ʼInega Saimoni Fita gelu wagaya ta gomana lihi webuiea balabalaya. Ta gomani nana gamonaya ʼiqana gegoyogoyo iluveagatunaʼia, adi yau 153. Vonahaqiaqi, gomana nana luluveagatunaʼina ʼiqana ʼinega, ta tua ge daeabui. \p \v 12 ʼInega Ieisu vonaya, “Omai, ami maseʼawai ona ʼewea!” Ta ge taha toga toʼabiboda dina ʼidiega davegiwalifatu be davetalaʼaiei davonaya, “Oʼa togama?”, mana niʼa ialamania tauna edi Kaiwabu. \v 13 ʼInega Ieisu vanaqo beledi ʼewea ta neidi, ta wese ʼidewani ʼiqana ʼewea ta neidi. \p \v 14 \x * \xo 21:14 \xt Ion 20:19,26\x* Ta ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega ʼabibodanaya, baʼe ena ʼifoqe vetoina ana toʼabibodayavo ʼidia. \s1 Ieisu ta Fita \p \v 15 ʼAi gumwala ʼinega Ieisu Saimoni Fita ʼinaya vonaya, “Oʼa Saimoni Ioni natuna, nage eu veyoluba weaqigu baʼe toʼabiboda dina edi veyoluba ʼiguya veqidua vaʼinedi?” \p ʼInega Saimoni veʼiea vonaya, “ʼAo Kaiwabu, ʼidewani. Niʼa ualamania yaʼa yaveveyolubeu.” \p ʼInega Ieisu voneaya, “Egu lamiavo una ʼitamakidi.” \p \v 16 \x * \xo 21:16 \xt Via 20:28\x* Ta Ieisu ena vetalaʼai luʼeviviea ʼinaya vonaya, “Oʼa Saimoni Ioni natuna, nage uveveyolubegu?” \p ʼInega Saimoni wese veʼiea vonaya, “ʼAo Kaiwabu, ʼidewanina. Niʼa ualamania yaveveyolubeu.” \p Ta Ieisu voneaya, “Egu sifiavo una ʼitamakidi.” \p \v 17 Ta wese tuta vetoina Ieisu Saimoni vetalaʼaiea vonaya, “Oʼa Saimoni Ioni natuna, nage uveveyolubegu?” \p Ta Fita nuana vita, mana tuta vetoina Ieisu vetalaʼaiea, “Nage uveveyolubegu?” Tuata voneaya, “Kaiwabu, yani qabuna niʼa ualamania, ʼinega wese ualahalamania yaʼa yaveveyolubeu!” \p ʼInega Ieisu voneaya, “Egu sifiavo una ʼitamakidi! \v 18 Yavona aqiaqieu, lova eu tuta kilakai ʼinaya tuta qabuna uʼivaʼavaʼata ta tauʼu eu nuenuega utautauya dadana. Ta ʼesi nawale eu tuta vekofekofe ʼinaya nimau una siʼotoidi ta taha toga nayoqonidi, ta diʼwe nana ʼinaya ge nuanuau be una tauya, e ʼinaya natauyeu.” \v 19 \x * \xo 21:19 \xt Md 16:24-25; 2Fit 1:14\x* Ieisu ena vona baʼena ʼinega veʼita ʼifoqeyea maʼoda nawale Fita naʼaliga ʼaiqa, ta ʼaliga nana ʼinega Yaubada ena aqiaqi otaqa naveʼifoqeyea. ʼInega Ieisu Fita voneaya, “Una ʼabibodegu!” \p \v 20 \x * \xo 21:20 \xt Ion 13:23-25\x* Itutuvila itautauya, ʼinega Fita tunugivila ta toʼabiboda taha ʼitea talatalaʼobedi. Ta Ieisu baʼe toʼabiboda nana veveyolubea qiduana. Baʼe taunana lova Kaiwabu ena ʼai ʼinaya tunuvahala Ieisu ʼinaya ta vetalaʼaiea, “Kaiwabu, togama nasuluveu?” \v 21 Ta tuta nana Fita baʼe toʼabiboda nana ʼitea ʼinega vonaya, “Kaiwabu, ta tauna maʼoda?” \p \v 22 Ta Ieisu veʼiea vonaya, “ʼEguma yaʼa egu nuanua tauna mayawaina natoatoa ana laba ena ʼevivi mai, e ʼinega oʼa ge eu yani, waisa? Ta ʼesi uʼabibodegumo!” \v 23 Ta Ieisu ena vona baʼe weaqina toʼabiboda iveʼale ivevonavona ivonaya be baʼe toʼabiboda nana ge wese naʼaliga. Ta Ieisu ge davona vonigo baʼe toʼabiboda nana ge wese naʼaliga, ta ʼesi niʼa vonaya, “ʼEguma yaʼa egu nuanua taunana mayawaina natoatoa ana laba ena ʼevivi mai, e ʼinega oʼa ge eu yani.” \p \v 24 \x * \xo 21:24 \xt Ion 19:35\x* Baʼe toʼabiboda nana tauna yani qabuna Ieisu weaqina simana ʼifoqeyedi, ta wese ʼwayavidi. Ta niʼa ahalamania tauna ena simana qabuna vonahaqiaqi. \p \v 25 \x * \xo 21:25 \xt Ion 20:30\x* Ta wese yani koyadi Ieisu viaqidi, ta ʼeguma viaqa diavona qabudi ida ʼwayavidi buki ʼidia, e ʼinega buki diavona bwaʼobwaʼo qabuna ge wese ana fata daluveaqedi.