\id COL - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) \h Kolose \toc1 Faulo ena leta me Kolose ʼidia \toc2 Kolose \toc3 Kol \mt1 Faulo ena leta me Kolose ʼidia \is1 Leta ana alamani weaqina \ip Tuta nana Faulo ʼabaga qiduana Loma ʼinaya toatoa vanue ʼebeyoqona ʼinaya, ʼinega leta baʼe ʼwayavia me Kolose weaqidi. Ta wese taha leta ʼwayavia Filimoni weaqina, mana tauna Kolose ʼolotona, ʼinega leta magilafudi Tikiosi be wese Onesimo itauyedi Kolose ʼinaya. ʼAbaga Kolose kana lobea Eisia ena diʼwe gamonaya ge luluvai ʼabaga Efeso ʼinega. Kolose ana tovetumaqanayavo ge Faulo ena lugaihi ʼinega edi ʼekalesia ida ʼabia. Ta ʼesi tuta nana Faulo toatoa Efeso ʼinaya e ʼinega iana Efafasi vetunei tauya sabi lugaihi ʼidia, ʼinega tovetumaqana adi qabu veqidua. (1:7) Efafasi tauna ʼabaga magilafudi ʼidia fewa Kolose diʼwenaya, adi wawa Lodisia ta wese Ilafolisi. (4:13) Ta ge taha tuta ʼabaga diavona adi tomotauyavo Faulo daʼitedi, ʼinega weaqidi nuanua ta wese vevenoqi. Ta Efafasi tauya Faulo ʼinaya sabi vayausina vanue ʼebeyoqona ʼinaya, ʼinega simana toveʼita ʼeʼeuʼauʼavidi Kolose ʼinaya itoatoa. ʼInega leta baʼe Faulo ʼwayavia, mana ge nuanuana toveʼita ʼeʼeuʼauʼava dina edi veʼita ina ʼabibodei fole nawale ina dawalili. Toveʼita luveifadi nuanuadi tovetumaqana me edi awatubo ina ʼoduʼodu tomotau ʼenaʼenaʼidi ʼidia ta wese Yaubada ena tovaleʼewayavo ʼidia, nage yani taha taha mahalaya itoatoa ʼidia. Ta wese iuʼauʼava ivonaya be vonigo Ieisu tauna gebu Yaubada Natuna, ta ʼesia tauna Yaubada ena tovaleʼewa taha. Ta wese toʼeuʼauʼava diavona nuanuadi me Kolose ʼwafidi ina ludaʼea, ta wese luvine vaina Mosese ʼinega ina ʼabibodedi. Baʼe leta nana ʼinaya Faulo veveʼita me Kolose ʼidia Keliso vonahaqiaqi tauna Yaubada ʼidewani, ta edi ilivu be wese edi nuanua ʼaidegana. Ta wese veveʼitedi Keliso nana ʼinega Yaubada yani qabuna viaqidi, ta wese vematamagilafuyedi tauna tovetumaqana qabudi adi Tovanugweta. Keliso ana ʼaidega otaqa ʼetoyavua ta wese toa aqiaqina aleʼituna. E leta nana ʼiuna baʼe ʼidewana. \iot Leta gamona \io1 1:1-14 Vematamagilafu be lukaiwa ta wese venoqi \io1 1:15-23 Alamani Keliso weaqina ta wese ena viaqayavo \io1 1:24–2:5 Faulo ena fewa tovetumaqana nuanidia \io1 2:6–3:4 Keliso maega ina luvetuba ta toveʼita ʼeʼeuʼauʼavidi ina nogedi \io1 3:5–4:1 Tovetumaqana maʼoda ina veilivu ʼaiqa \io1 4:2-18 Vebibina vaina ta wese ena ʼalanuai \c 1 \p \v 1 Leta baʼe yaʼa Faulo ʼiguyega, ta wese taida Timoti ʼinega. Yaubada venuaʼivinegu ʼinega ena nuenuega yavetovaletuyana Keliso Ieisu weaqina. \p \v 2 Ta leta nana yaʼwayavia omiʼa emavo Yaubada ena tomotauyavo ʼimia ʼabaga Kolose ʼinaya otoatoa. Omiʼa me emi gwavubiga Keliso weaqina ovevetofewa, ta tauna maega niʼa oluvetuba. Nuanuagu Yaubada Tamada ena veyoluba ta wese ena nuadaumwala ona lutonovia. \s1 Venoqi ta wese lukaiwa \p \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Efe 1:15-16\x* Tuta nana avevenoqi weaqimi, ʼinega tuta qabuna wese alulukaiwa eda Kaiwabu Ieisu Keliso Tamana ʼinaya weaqimi, \v 4 mana niʼa anoqolia emi vetumaqana Keliso Ieisu ʼinaya weaqina, ta wese emi veyoluba qiduana Yaubada ena tomotauyavo ʼidia weaqina. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Efe 1:13; 1Fit 1:4\x* Lova omiʼa Ieisu Valena Aqiaqina ta tunutunuqina omadunoqolia, ta tutana ʼinaya wese Vale nana ana ʼebeluʼita vane weaqina onoqolia. ʼInega emi vetumaqana ta wese emi veyoluba adi avutugu baʼe ʼebeluʼita vane nana mahalaya ʼenoʼeno aqiaqina. \v 6 Ta Vale nana Ieisu weaqina lova onoqolia nawale veveqidua ta yawala tautauya diʼwe qabudi ʼidia. Vale nana ma vuaqina aqiaqi otaqina. Lova omiʼa Vale nana ʼinega onuagivila ta oveilivu aqiaqi, mana Yaubada ena nuakolokolo niʼa olutonovia ta oalamani aqiaqiea. Ta wese ʼidewani baʼitaga tuta nana tomotau Vale nana inoqonoqolia taudi wese inuagivila ta iveilivu aqiaqi, mana Yaubada ena nuakolokolo ilulutonovia, ʼinega vuaqa aqiaqi otaqina ʼifoʼifoqe ʼidiega. \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Kol 4:12; Fim 23\x* Ta omiʼa Vale nana onoqola ʼunuyea iada Efafasi ʼinega, mana tauna luseanima be Vale nana miea ta lugaihiea ʼimia. Tauna iada nana gwavubiga ʼavana, ta maega afewafewa Keliso weaqina. \v 8 Tauna niʼa vonema emi veyoluba qiduana tomotau ʼidia weaqina, ta veyoluba nana Yaubada Niboanina Gwalagwalana ʼinega neimi. \p \v 9 \x * \xo 1:9 \xt Efe 1:16-17\x* Lova tuta nana amadunoqolia emi ilivu aqiaqina weaqina ʼinega aveʼale venoqi Yaubada ʼinaya weaqimi, ta nawale avevenoqi weaqimi. Ta wese avevenoqi Yaubada ʼinaya nuami naʼeqaʼuya, be yaqisa ona alamani aqiaqiea ena nuanua omiʼa weaqimi. Ta wese avevenoqi ʼinaya alamani ona ʼewea yani taha taha weaqina Niboana Gwalagwalana ena veʼita ʼinega. \v 10 Ta alamani nana ʼinega ami fata eda Kaiwabu ena nuanua tuta qabuna ona viaviaqidi, e ʼinega ona giveqaiawea emi ilivu ʼidiega. Ta tuta qabuna yani aqiaqidi ona viaqidi tomotau ʼidia, mana baʼe ilivu nana ʼinega vuaqa aqiaqina naʼifoqe, ʼinega wese emi alamani Yaubada weaqina naveqidua ʼimia. \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Efe 1:19; 3:16\x* Ta wese avevenoqi weaqimi Yaubada nagivewaiwaiemi tauna ena waiwai qiduanega, be yaqisa tuta nana vita taha taha ina ʼifoqe ʼimia ge ona lugwavuʼai ta ʼesi ona bibitaqomi. Ta nuanuama ona qaiawa \v 12 \x * \xo 1:12 \xt Efe 1:11,18\x* be ona lukaiwa Tamada ʼinaya, mana givelubwinemi be yaqisa ami fata ena tomotauyavo maega ona toatoa ena ʼEbeluvine simasimatalina ʼinaya, mana ʼEbeluvine nana ena tomotauyavo adi vaufa. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Lk 22:53; Efe 2:2\x* Mana tauna ʼetoyavuida Seitani ena ʼebeluvine velovelovanina ʼinega, ta mieda Natu Otaqina ena ʼEbeluvine ʼinaya. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Efe 1:7\x* Ta Natuna sulalinega gubaufeda ta wese tauna ʼinega eda luveifana qabuna nuataqodi. \s1 Yaubada ena viaqayavo Keliso ʼinega \p \v 15 \x * \xo 1:15 \xt 2Kol 4:4; Ion 1:18\x* Vonahaqiaqi, Yaubada ge ana ʼitamo, ta ʼesi Keliso tauna Yaubada ana ʼita ʼidewani. Ta Yaubada ena viaqayavo qabudi ʼidiega Keliso maduveʼifoqeyea ta wese aʼuya yani qabuna adi toludebana ʼidewani. \v 16 Mana Yaubada Keliso ʼinega yani qabudi ʼivaʼavaʼaidi mahalaya ta wese bwaʼobwaʼoya, vaina kaʼiteʼitedi ta vaina ge adi ʼitamo ʼidewani niboana taha taha be, toluvineavo be, kaiwabuyavo ta wese yani qabuna waiwaidi viaqidi. Ta baʼe yani diavona Yaubada ʼivaʼavaʼaidi Keliso ʼinega, ta wese tauna weaqina. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Ion 1:1; 8:58\x* ʼInega niʼa kahalamania Keliso tauna nugweta toatoa, ta ʼabiboda kuyavata qabudi iʼifoqe, ta tauna ʼitaʼitamakidi ʼinega nawale itoatoa ta ena luvine iʼabiʼabibodea. \p \v 18 \x * \xo 1:18 \xt Efe 1:22-23; Via 26:23; Ve 1:5\x* Itaʼa ʼekalesia Keliso ʼwafina, ta tauna ʼekalesia debana. Ta wese tauna ʼekalesia yawaina ʼiuna. Tauna Yaubada Natu Otaqina, ta Tamana madugiveyaʼitoto ʼeviviea toʼaliga ʼidiega, ʼinega tauna ana ʼaidega yani qabudi adi toludebana aqiaqi. \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Kol 2:9\x* Mana Yaubada ena waiwai be, ena kaikaiwabu be, ena ilivu ta wese yani qabuna aqiaqina ʼinaya iʼenoʼeno wese nuanuana Natuna ʼinaya ina ʼenoʼeno, e ʼinega Tamana yani diavona neia. Vonahaqiaqi, Ieisu tauna Yaubada ʼidewani. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Efe 1:10\x* Ta wese Yaubada nuanuana Natuna ena ʼaliga ʼinega ena ʼivaʼavaʼatayavo naveiana ʼeviviedi, mana yani qabudi bwaʼobwaʼoya ta wese mahalaya Yaubada ʼinega itoasiʼi. ʼInega Natuna awafelea ʼaliga ʼetoluai ʼinaya ta sulalina ena inoqa ʼinega toadaumwala veʼifoqeyea. \p \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Lom 5:10; Efe 2:12\x* Ta wese omiʼa lova Yaubada ʼinega otoa luluvai ta emi ilivu luveifana be wese emi nuanua luveifana ʼidiega Yaubada ovevoalanea. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Efe 5:27; Lom 5:10\x* Ta Ieisu ʼwafina ena ʼaliga ʼinega Yaubada ʼawaiana ʼeviviemi. Ta yani baʼe ʼinega ami fata ona tovolo matanaya vunavunaqimi ta gwalagwalami be wese ge ami ʼebeveʼewamo. \v 23 Lova Vale Aqiaqina onoqolia ta Keliso ovetumaqana aqiaqiea, ʼinega luaqiaqiemi be vetumaqana nana ona kafiʼiʼihia ta ona tovoloʼiʼita Keliso ʼinaya. ʼInega ona luʼita vane Vale nana ʼinaya ta ge ona venuana magilafu weaqina. Vale nana niʼau yawala tomotau qabudi ʼidia bwaʼobwaʼoya. Ta Yaubada yaʼa Faulo venuaʼivinegu Vale nana ana lugaihi weaqina. \s1 Faulo ena fewa toʼekalesia weaqidi \p \v 24 Baʼitagana me egu qaiawa visiqa yalulutonovia ʼwafiguya weaqimi, mana yaʼa ʼwafigu ena visiqa nana ʼinega Keliso ena visiqa ʼekalesia weaqidi yaluluʼovoia, ta ʼekalesia taudi Keliso ʼwafina. \v 25 \x * \xo 1:25 \xt Efe 3:2,7-8\x* Yaubada venuaʼivinegu yaʼa ena tofewa kavovo ʼidewani, ʼinega fewa nana neigu be yani qabuna ena vona weaqina ena simana ʼifoqe aqiaqiedi omiʼa ena ʼekalesiayavo ʼimia. \v 26 \x * \xo 1:26 \xt Lom 16:25-26; Efe 3:5,9\x* Tuta lova ʼinaya ta wese lagata be lagata edi tutaya vona baʼe ʼwaiʼwaivina ta ge ida alamania. Ta Yaubada nuanuana vona nana ana alamani nagiveʼifoqeyea, ʼinega baʼitaga niʼa ʼifoqe vunavunaqaya ena tomotauyavo ʼidia. \v 27 Mana nuanuana qiduana ena tomotauyavo navonedi vonigo Keliso ena simatala qiduana be ena kaikaiwabu wese omiʼa ge me Diu weaqimi. Ta Yaubada ena vona ʼwaiʼwaivina ana alamani baʼe: Keliso toatoa giwalimia, ta toa nana ʼinega ona alamani aqiaqiea omiʼa wese ena diʼwe simasimatalina ʼinaya ona lugu. \p \v 28 ʼInega me ema alamani qiduana Yaubada ʼinega Keliso weaqina asimasimanea tomotau qabudi ʼidia. Ta vona waiwaidi aneineidi ta wese aveveʼitedi be yaqisa tomotau ʼaidega ʼaidega tunutunuqidi ana tauyedi Yaubada matanaya. Baʼe yani nana ana fata ana viaqia aiqabu niʼa iveiaiana aqiaqi Keliso maega ʼidia \v 29 \x * \xo 1:29 \xt Efe 3:7,20; Fil 4:13\x* Yani baʼe weaqina yavevetafeʼwa, ta ge yaʼa egu waiwiaega, ta ʼesi Keliso ena waiwai ʼinega givewaiwaiegu. \c 2 \p \v 1 Nuanuagu ona alamani aqiaqiea egu vetafeʼwa omiʼa ta wese ʼabaga Lodisia ana toʼekalesiayavo weaqimi, be wese tomotau qabudi ge taha tuta ida ʼitegu weaqidi. \v 2 Nuanuagu qiduana egu vona iula ʼinega ina vewaiwai, ta wese nuanuagu veyolubega taudiega ma ediavo ina ʼitavidi. ʼInega ge ina venuana magilafu, mana Yaubada ena nuanua ʼwaiʼwaivina niʼa ialamani aqiaqiea, e tauna Keliso. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt 1Kol 1:24,30\x* Mana Keliso nana ʼinaya Yaubada ena alamani qabuna ta wese ena nuaʼeqaʼu qiduana ʼwaiʼwaividi iʼenoʼeno. E baʼe yani diavona kavona eda kulufa kaikaiwabudi. \p \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Lom 16:18\x* Yani diavona weaqidi yavonemi mana ge nuanuagu taha toga ena vona yafayafa ʼinega nauʼavemi nage nuami naʼewei. \v 5 \x * \xo 2:5 \xt 1Kol 5:3\x* Tomotaugu yatoa luluvai ʼimiega, ta ʼesi egu nuanua ʼinega kavona be yaʼa omiʼa maega kada toatoa. Ta yaqaiawa qiduana emi toa aqiaqina be wese emi vetumaqana falafalana Keliso ʼinaya weaqina. \s1 Yawai vauvauna be aqiaqina Keliso ʼinega kana lobea \p \v 6 Ieisu Keliso niʼa oʼawahaqiaqiea tauna emi Kaiwabu, ʼinega luaqiaqiemi be tuta qabuna tauna maega ona toatoa ta ena nuanua ona viaviaqidi. \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Efe 3:17\x* Keliso tauna emi vetumaqana ana avutugu. ʼInega kwalamimi tauna ʼinaya ina vaveʼabi. Ta tauna ʼinaya ona tovoloʼiʼita be yaqisa ona vewaiwai lova ʼidewani aveʼita ʼaiqemi. Ta tuta qabuna ona lulukaiwa qiduana Keliso ʼinaya. \p \v 8 Ona ʼitamaki aqiaqiemi be yaqisa tomotau ge ina uʼavemi taudi edi nuanua kavokavovo ʼinega nage edi vona kavokavovo ʼinega, mana baʼe yani diavona tomotau edi nuenuega ta wese bwaʼobwaʼo ana tovewaiwaiavo edi alamani ʼinega, ta gebu Keliso ʼinega. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Ion 1:14,16\x* Mana tuta nana Keliso vetomotau mai bwaʼobwaʼoya ʼinega Yaubada ena kaikaiwabu be, ena waiwai be, ena nuanua be, ena ilivu ta wese yani qabuna aqiaqina ʼinaya iʼenoʼeno aʼukamanedi Natuna ʼinaya. Keliso vonahaqiaqi Yaubada ʼidewani. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Efe 1:21-22\x* Ta omiʼa niʼa oveʼaidega Keliso maega, ʼinega yani qabuna aqiaqidi niʼa oʼewedi ami ʼetoyavua weaqina. Ta Keliso toluveifana ena tovaleʼewayavo be wese niboana luveifadi qabudi vewaiwai vaʼinedi, e ʼinega luviluvinedi. \p \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Lom 2:29\x* Me Diu nuanuadi ʼwafi ana daʼa kana viaqia lova Yaubada ena luvine ʼidewani, mana itaʼa ena tomotauyavo. Ta omiʼa tuta nana Keliso maega oluvetuba ʼinega gebu ʼwafi ana daʼa oda ʼewea tomotau nimadiega, mana Keliso ena ʼaliga ʼinega emi nuanua luveifadi Yaubada luveawalidi, ta baʼe ʼinega Keliso niʼa daʼa yavuledi. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Lom 6:4\x* Ta tuta nana babitaiso oʼewea ʼinega kavonaya be Keliso omiʼa maega ida tavunimi. Ta Keliso maega Yaubada giveyaʼitoto ʼeviviemi toa vauvauna ʼinaya, mana ovetumaqana ena waiwai ʼinaya. E baʼe waiwai nana ʼinega lova Yaubada Keliso ʼaligega giveyaʼitotoya. \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Efe 2:1,4-5\x* Lova omiʼa ʼaliʼaligimi emi luveifanayavo ʼidiega, mana nawale ge adi daʼamo. ʼInega Yaubada giveyawaha ʼeviviemi Keliso maega, ta eda luveifana diavona nuataqodi. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Efe 2:14-16; 1Fit 2:24\x* Itaʼa Yaubada ena luvineavo ʼwayaʼwayavidi kabwegebwegedi, ta ada veʼia luaqiaqieda be kana ʼaliga. Ta tuta nana Keliso ʼaliga ʼetoluai ʼinaya weaqida, ʼinega Yaubada eda luveifanayavo ʼwayaʼwayavidi ma letana aʼuvaneyedi ta Keliso maega tutuveʼewedi, e omoʼe ʼinega ada loaga Yaubada ʼewa yavuledi. \v 15 Keliso ena ʼaliga ʼetoluaia ʼinega Yaubada Seitani ma enavo taudi niboana luveifadi be, kwakwaia be wese yani qabudi luveluveifadi ge kada ʼitedi edi waiwai aʼuwebuiedi. Ta baʼe ʼinega Yaubada toluveifadi qabudi giveiniyauyaunidi tomotau matadia, mana vewaiwai vaʼinedi. \s1 Tomotau edi veʼita veifana ge ona ʼabibodedi \p \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Lom 14:1-13\x* ʼInega omiʼa ge ona awafelemi tomotau edi luvine ʼidia yani taha taha weaqidi ʼidewani emi ʼai weaqina nage emi numa weaqina. Ta wese ʼeguma nuanuadi vaina ʼaubena ona ʼamayabedi tafwalolo weaqina nage waiʼena vauvauna weaqina nage ʼaubena ʼebeveyawai weaqina, e ʼinega ge edi vona ona ʼabibodedi. \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Ibe 8:5\x* Mana lova luvine diavona kavona ʼayeʼayewa tomotau ʼidia, ta iveʼitedi tolaʼai nawale naʼifoqe. Ta tuta nana Keliso mai, e ʼinega adi alamani aqiaqi tauna ʼinaya niʼau kalobedi. \v 18 ʼInega ʼeguma tomotau ina vonemia, “Luaqiaqieda be tauda kana giwebuieda ta me eda ʼamayaba kana iwaʼodu Yaubada ena tovaleʼewayavo ʼidia, fole veʼia aqiaqina ge kana lobei.” ʼInega edi vona ge ona noqolidi. Taudi adi wawa igigivaneyedi, ta tuta qabuna edi veʼwayoqa weaqidi iveveqaeyedi ta ivonaya, “Yani qabudi Yaubada veveʼitema ʼinega ona ʼamayabema.” Ta gebu edi vona ona ʼabibodei, mana edi vonayavo taudi edi nuenuega ʼifoʼifoqe. \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Efe 2:21; 4:16\x* Taudi ge ida luvetuba ʼekalesia ana toludebana Keliso maega. Mana itaʼa ʼekalesia Keliso ʼwafina, ta ena luvine ʼinega duʼu ʼaidega ʼaidega tubwe be wese walowaloqa ʼidiega kaveʼaidega ta kavewaiwai. Ta Yaubada ena nuanua ʼinega itaʼa Keliso duʼunavo giveqidueda be wese givewaiwaieda. \p \v 20 \x * \xo 2:20 \xt Gal 4:3,9; 1Tim 4:3\x* Tuta nana Keliso ʼaliga ʼinega kavona omiʼa maega oda ʼaliga. ʼInega tauna bwaʼobwaʼo ana luvineavo ʼidiega ʼetoyavuimi. Ta omiʼa niʼa oluvetuba Keliso maega, ʼinega tolaʼai weaqina nawale oawahawafelemi luvine taha taha ʼidia ʼidewani, \v 21 “ʼAbwaga baʼe ge ona ʼaini! Ge ona gudatonovi! Ge ona gitonovi!” \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Md 15:9\x* Luvine diavona yani awahawalidi weaqina, ta ge Yaubada ʼinega ida ʼifoqe ta ʼesi tomotau ʼidiega, ʼinega tomotau ivefewedi ta ʼabibodanaya ina awala. \v 23 Vonahaqiaqi, luvine diavona adi ʼita kavona alamani aqiaqi ʼinega ida ʼifoqe. Ta adi toveʼitayavo uʼavega ina vonemia, “Luaqiaqiemi taumi ona giwebuiemi ta ona vetafeʼwa waiwai emi ʼebeiwaʼodu ʼidia, ta wese taumiega ʼwafimi ona veilaqeyedi.” Ta edi veʼitayavo ge ona ʼabibodei, mana luvine diavona yani kavokavovo, ta ge adi fata emi nuanua ʼwaiʼwaividi be emi nuanua luveifadi ʼidiega ina ʼetoyavuimi. Ta ʼesi Keliso ena viaqayavo ʼidiega ana fata kana veaqiaqi. \c 3 \s1 Toa vauvauna Keliso ʼinega \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Mk 12:36; 16:19; Efe 1:20\x* Tuta nana Yaubada Ieisu giveyaʼitotoya ʼaligega, ʼinega omiʼa ana tovetumaqanayavo wese giveyaʼitotomi yawai vauvauna ʼinaya. ʼInega luaqiaqiemi emi nuanua ona aʼuya mahala ana yaniavo ʼidia, mana baʼitagana Ieisu me ena luvine mahalaya niʼa toabui Yaubada ʼataqinaya. \v 2 \x * \xo 3:2 \xt Md 6:33\x* ʼInega nuanuagu mahala ana toa weaqina nuami naluveagatunaʼia. Ta ʼesi ge nuanuagu nuami naʼewei bwaʼobwaʼo ana yaniavo ʼidia. \v 3 Mana tuta nana Keliso ʼaliga ʼinega wese emi nuanua luveifadi iʼaliga, ʼinega toa vauvauna be wese toa vataya olobea, ta omoʼe ʼinega niʼa oveʼaidega Keliso maega. Ta toa nana kavona ʼwaiʼwaivina Keliso maega Yaubada ʼinaya, mana Yaubada Keliso nawale ge dagiveʼifoqeyea tuta vemagilafuna ʼinaya. \v 4 Vonahaqiaqi, Keliso tauna yawaimi ʼiuna, ʼinega tuta nana me ena simatala kaikaiwabuna naʼevivi namai bwaʼobwaʼoya, e ʼinega wese omiʼa Keliso maega ona ʼifoqe ena simatala diayaina ʼinega. \p \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Lom 6:6,11; Efe 4:19; 5:3-6\x* ʼInega bwaʼobwaʼo ana ilivu luveifadi ʼimia nawale iʼenoʼeno ona luveʼaligidi ʼidewani velamoʼeno kavokavovo be, nuanua bwavubwavudi be, vemataʼeala be, nuanua luveifadi be wese vemanuguba, mana vemanuguba ilivuna kavona iwaʼodu yaubada kavokavovo ʼidia. \p \v 6 ʼInega baʼe ilivu diavona ona luveʼaligidi, mana adi toviaqayavo Yaubada ena diavilavila nawale ina lobea. \v 7 Lova tuta nana nawale yawaimi ge davevauvau omiʼa wese baʼe ilivu diavona ana ʼeda oʼabibodea. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt Efe 4:25-29; 5:4\x* Ta baʼitagana luaqiaqiemi be wese vaina ilivu ona ʼewa yavuledi ʼimiega ʼidewani gamohoqala be, diavilavila be, givemwaniniva be, vegila, ta wese vona bwavubwavudi ge naʼifoqe sofamiega. \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Efe 4:22,25\x* Omiʼa ʼekalesia emi qabu gamonaya ge taha toga taina nage novuna nauʼavei. Mana omiʼa nuanua luveifadi be wese ilivu luveifadi nugwenugweidi niʼau ovataʼidi, \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Efe 4:24\x* ta baʼitaga ilivu vauvaudi be wese nuanua vauvaudi niʼa oveaqedi. Ta baʼe ʼinega tuta qabuna ovevevauvau, ta oveveilivu aqiaqi kavona ami Toʼivaʼavaʼata ʼidewani. Ta omoʼe ʼinega tuta qabuna emi alamani veveqidua tauna weaqina. \v 11 \x * \xo 3:11 \xt Gal 3:28\x* ʼInega emi toa vauvauna ʼinaya ge ona vonaya, “Taudi me Diu mali qabu, ta itaʼa mali qabu”, nage “Taudi ʼwafidi daʼadaʼana mali qabu, ta taudi ʼwafidi ge ana daʼamo mali qabu”, nage “Wagawaga be tovemagabelalava mali qabu”, nage “Tofewa yoqoyoqonidi mali qabu be tomotau yavuyavuidi mali qabu.” Vonahaqiaqi, yani qiduana Keliso, mana qabuda bwagilida eda vetumaqana ʼinega ta giwalidaya toatoa. \p \v 12 \x * \xo 3:12 \xt 1Fit 2:9\x* Omiʼa Yaubada venuaʼivinimi ta givegwalemi ena tomotauyavo. Tauna veveyolubemi qiduana. ʼInega omiʼa luaqiaqiemi baʼe ʼidewani ona veilivu ʼaiqa. Tuta qabuna tomotau ona ʼita nuaduyedi be, ona veilivu aqiaqiedi me emi nuawebui be, emi ilivu bigana ta wese ona bibitaqomi. \v 13 \x * \xo 3:13 \xt Efe 4:2,32\x* Omiʼa ʼekalesia emi qabu gamonaya ʼeguma taha toga yani luveifana niʼa viaqia, e ʼinega ge ona vegilei ta ʼesi ona nuataqoya. Ta ge ona nuafania lova Keliso niʼa nuataqomi, ʼinega omiʼa wese tomotau ona nuataqodi. \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Lom 13:8-10\x* Vonahaqiaqi, ilivu diavona aqiaqi otaqidi. Ta wese taha yani baʼe ilivu diavona qabudi veqidua vaʼinedi, e tauna veyoluba ilivuna, mana veyoluba nana ʼinega kaluvetuba aqiaqi. \p \v 15 \x * \xo 3:15 \xt Fil 4:7; 1Kol 12:27; Efe 4:4\x* Omiʼa ʼekalesia Keliso ʼwafina, ta tauna ʼekalesia debana. Ta Yaubada niʼa gabemi ena nuadaumwala ʼinaya. ʼInega ona awafelemi daumwala nana ʼinaya, be yaqisa emi nuanua naluvinedi. Ta yani baʼe weaqina tuta qabuna ona lulukaiwa. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Efe 5:19\x* Ta wese tuta qabuna vona qabudi Keliso ʼinega giwalimia ona aʼudi, ʼinega Yaubada alamani aqiaqina naneimi. Ta alamani nana ʼinega emiavo ʼaidega ʼaidega ona veveʼitedi ta ona lulugaihidi, ta taudi wese ʼidewani ina viaqia ʼimia. Ta me emi qaiawa ona ʼevosi Yaubada ʼinaya Buki Same ʼinega be, Buki ʼEvosi ʼinega ta wese vaina ʼevosi vauvaudi tafwalolo weaqina ʼidiega. E baʼe ʼevosi diavona qabudi Niboana Gwalagwalana ena iula ʼinega. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt 1Kol 10:31; Efe 5:20\x* Ta emi viaqayavo be wese emi vonayavo qabudi ona viaqidi eda Kaiwabu Ieisu ana wawega, ta wese tauna ana wawega ona lukaiwa Yaubada Tamada ʼinaya. \s1 Maʼoda tovetumaqana ma ediavo ina veilivu ʼaiqa edi toa vauvauna ʼinaya \p \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Efe 5:22\x* Omiʼa vivine vaqivaqimi ona awafelemi moqanemiavo edi vonayavo ʼidia ta ona matayagedi. Ilivu baʼe ami luaqiaqi, mana omiʼa eda Kaiwabu ena tomotauyavo. \p \v 19 \x * \xo 3:19 \xt Efe 5:25\x* Ta omiʼa ʼoloto vaqivaqimi luaqiaqiemi be moqanemiavo ona veyolubedi, ta ge taha tuta ona veilivu veifedi. \p \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Efe 6:1\x* Ta wese omiʼa gogama, tamamiavo be inamiavo ona matayagedi edi vonayavo qabudi ʼidia, mana baʼe eda Kaiwabu ena nuanua qiduana. \p \v 21 \x * \xo 3:21 \xt Efe 6:4\x* Ta omiʼa tama, natumiavo ge ona vediavileviledi, fole nawale ona givegamosoalidi ta ina vegwavuʼaiemi. \p \v 22 \x * \xo 3:22 \xt Efe 6:5-8\x* Ta wese omiʼa tofewa kavovo emi kaiwabuyavo bwaʼobwaʼoya edi luvine qabudi ona matayagedi. Ta tuta nana matadia ofewafewa, ʼinega me emi gwavubiga mana nuanuami ina ʼawahaqiaqiemi. Ta ʼeguma ge ida vevekovemi ʼinega ovevegwavuʼai. Ta ʼesi yaʼa nuanuagu tuta qabuna ona fewa aqiaqi ʼidia, mana omiʼa Yaubada oʼamayabea. \v 23 Ta emi fewa qabudi me emi gwavubiga ona viaviaqidi kavona eda Kaiwabu Keliso weaqina ofewafewa, ta gebu tomotau weaqidi. \v 24 Ge ona nuafania nawale veʼia ona lobea mahalaya Keliso ʼinega, mana Keliso emi Kaiwabu otaqa, ta tauna weaqina ofewafewa. \v 25 \x * \xo 3:25 \xt Lom 2:11\x* Ta ʼeguma taha toga yani luveifana naviaqia, ʼinega luveifa nana ana veʼia nawale nalobea, mana Yaubada luvine ʼaidegana ʼinega tomotau qabuda luluvineda. \c 4 \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Efe 6:9\x* Omiʼa kaiwabuyavo emi tofewa kavovo ona veilivu aqiaqiedi ta luvine ʼaideganega ona luvinedi. Ta ona nuaveʼavinia omiʼa wese emi Kaiwabu mahalaya toatoa. \s1 Venoqi ta wese Ieisu Valena ana simana weaqina \p \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Efe 6:18; Fil 4:6\x* Tuta qabuna ona awafelemi venoqi ʼinaya. Ta tuta nana ovevenoqi ona ʼitamakimi be yaqisa ge emi nuanua ina tautauya yani kavokavovo ʼidia. Ta wese ona lukaiwa Yaubada ʼinaya. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Lom 15:30; Efe 6:19\x* Ta tuta nana ovevenoqi ʼinega wese imaʼa weaqima ona venoqi, be yaqisa Yaubada tuta aqiaqidi naneima ʼinega ana fata Ieisu Valena ana lugaihiea tomotau ʼidia. Lova Vale nana kavona ʼwaiʼwaivina ta baʼitagana Yaubada niʼa giveʼifoqeyea. E baʼe Vale nana ana lugaihi weaqina iaʼuluguyegu vanue ʼebeyoqona ʼinaya, ta nawale yoqoyoqonigu yatoatoa. \v 4 Luaqiaqiegu be Keliso weaqina ena lugaihi. ʼInega nuanuagu ona venoqi weaqigu, be yaqisa agu fata Ieisu Valena ena givesimatala aqiaqiea tomotau ʼidia, ʼinega nuadi naʼeqaʼuya. \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Efe 5:15-16\x* Tomotau ge ida vetumaqana Keliso ʼinaya maega otoatoa, ʼinega omiʼa me emi alamani aqiaqi emi ilivu taumiega ona ʼitamakia. Ta ʼeguma tuta aqiaqina ona luʼawaiea, e ʼinega Keliso Valena ona vonayea ʼidia, ta emi tuta ge ona mudali yani kavokavovo ʼidia. \v 6 \x * \xo 4:6 \xt Efe 4:29; 1Fit 3:15\x* Ta ʼesi tuta nana Keliso Valena oveveqaeyea, e ʼinega emi vona bigana ta nuaʼewaʼewana ʼinega ona simana ʼidia. Ta luaqiaqiemi be edi vetalaʼai Keliso weaqina ʼimia ami fata vona tunutunuqina ʼidiega ona vona ʼeviviedi. \s1 Faulo ena lukafoi \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Efe 6:21\x* Iada Tikiosi nawale nawai ta valegu qabuna naveqaeyea ʼimia. Tauna ia aqiaqida ta gwavubiga ʼavana, ta maega afewafewa eda Kaiwabu Keliso weaqina. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Efe 6:22\x* Iada nana yavetunei waiwai ʼimia, mana nuanuagu omiʼa ema toa weaqina ona alamani aqiaqiea. Ta ena vona ʼinega naiulemi ta wese nagiveqaiawemi. \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Fim 10-12\x* Ta Tikiosi ma iana Onesimo yavetunedi iwaiwai. Onesimo nana niʼa oalamani aqiaqiea, mana tauna emi ʼabaga ʼolotona. Wese tauna ia aqiaqida ta gwavubiga ʼavana. Ta yani qabuna iʼifoʼifoqe ʼimaya ina simana aqiaqiedi ʼimia. \p \v 10-11 \x * \xo 4:10-11 \xt Via 12:12; 15:37-39; 13:13; 2Tim 4:11\x* Ma iagu Alisitako vanue ʼebeyoqona baʼe ʼinaya atoatoa. Ta Banaba nibaina Maki be wese Iosua tauna wese igabea Iusito maega atoatoa. Taudi edi lukaiwa ʼimia. Me Diu tovetumaqana qabudi ʼidiega toidimo yaʼa maega afewafewa Yaubada ena ʼEbeluvine ana giveqidua weaqina. Ta toidina egu toa vitana ʼinaya ihiulegu ta igivewaiwaiegu. (Lova niʼa yavematamagilafuyemi Maki weaqina ʼeguma nawai ʼimia, e ʼinega me emi qaiawa ona ʼebeʼewei ona tauyea emi vanuea.) \p \v 12 \x * \xo 4:12 \xt Kol 1:7; Fim 23-24\x* Ta Keliso ena tofewa taha emi qabu gamonega ana wawa Efafasi ena lukaiwa ʼimia. Tauna tuta qabuna vevenoqi waiwai weaqimi, nuanuana Yaubada nagivewaiwaiemi ta ona tovoloʼiʼita. ʼInega Yaubada ena nuanua qabudi ona alamani aqiaqiedi, ta ge ona venuana magilafu emi vetumaqana Keliso ʼinaya weaqina. \v 13 Yavona aqiaqiemi, iada Efafasi ena fewa qiduana weaqimi yahalamani aqiaqiea, ta wese ʼabagadiavo Lodisia be Ilafolisi ana totoayavo weaqidi. \v 14 Ta tovevihiqa adi togiveaqiaqi iada Luke be wese Dimasi magilafudi edi lukaiwa ʼimia. \v 15 Nuanuama ema vekaiwa edavo ʼabaga Lodisia ʼinaya itoatoa ona simanea ʼidia, ta wese ona lukaiwa toʼekalesia qabudi ʼidia itoatoa vaʼauta vavine Nimifa ena vanuea. \p \v 16 Emi leta baʼe ona avo nugwetea, ta ʼabibodanaya ona vetunei natauya toʼekalesia Lodisia ʼidia. Ta taha wese leta niʼa yavetunei me Lodisia ʼidia, ta taudi leta nana nugweta ina avoya, ta ʼabibodanaya ina vetunei nawai ʼimia be omiʼa wese ona avoya. \p \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Fim 2\x* Ta wese nuanuagu Akifasi ona voneaya, “Lova Keliso fewa neiu, ʼinegana fewa nana weaqina una vetafeʼwa waiwai ta una luʼovoia.” \p \v 18 \x * \xo 4:18 \xt 1Kol 16:21\x* Egu lukafoi baʼe yaʼa Faulo taugu nimaguyega yaʼwayaʼwayavia. Ta ona nuaveʼavinigu yaʼa vanue ʼebeyoqona ʼinaya yatoatoa ʼinega weaqigu ona venoqi. Ta yaʼa wese yavevenoqi Yaubada ʼinaya ena veyoluba qiduana naneimi.