\id 1TI - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) \h 1 Timoti \toc1 Faulo ena leta nugweta Timoti ʼinaya \toc2 1 Timoti \toc3 1Tim \mt1 Faulo ena leta nugweta Timoti ʼinaya \is1 Leta ana alamani weaqina \ip Timoti diʼwe Eisia ʼinega. Tamana Guliki ʼolotona, ta inana taudi Diu vavinedi. Faulo ena luvivila vemagilafuna ʼinaya Timoti lobea ta venuaʼivinea ena tofewa ʼidewani. (Viaqa 16:1-3) ʼAbiboda Faulo taha fewa Timoti neia, ʼinega tovetumaqanayavo ʼabaga Efeso ʼinaya naʼitamakidi. Baʼe leta nana gamonaya Faulo Timoti vematamagilafuyea ʼekalesia ana tovanugwetayavo weaqidi maʼoda ina toa ʼaiqa ta edi fewa weaqina. Ta wese vematamagilafuyea vaina toveʼita luveifadi weaqidi. Faulo nuanuana toʼekalesia baʼe toʼeuʼauʼava dina edi vona ge ina noqolia fole nawale edi vetumaqana nadawalili. Ta wese vebibinea tovetumaqanayavo maʼoda ina tafwalolo ʼaiqa. Ta ʼebeluʼovoa wese Faulo Timoti vematamagilafuyea ena ilivu weaqina, mana tauna Keliso ana tovetumaqana adi toʼitamaki, ʼinega naveʼebeʼita aqiaqi ʼidia. E leta nana ʼiuna baʼe ʼidewani. \iot Leta gamona \io1 1:1-2 Lukaiwa be vona veyoluba \io1 1:3-11 Veʼita komwakomwana weaqina \io1 1:12-17 Yaubada ena nuakolokolo Faulo ʼinaya \io1 1:18-20 Timoti ena fewa be ana veyoveyoa \io1 2:1-15 Tafwalolo ana veʼeda be totafwalolo edi ilivu \io1 3:1-16 Tovanugweta be dikoni edi fewa be edi ilivu \io1 4:1-16 Toveʼita luveifadi be tofewa aqiaqidi \io1 5:1–6:21 ʼItamaki be vanugweta ʼekalesia ana qabu taha taha ʼidia \c 1 \s1 Lukaiwa \p \v 1 Leta baʼe yaʼa Faulo Ieisu Keliso ena tovaletuyana ʼiguyega waiwai. Ta Yaubada ada Toʼetoyavua be Ieisu Keliso eda ʼebeluʼita vane edi nuanua ʼinega yavetovaletuyana. \p \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Via 16:1-3; Tai 1:4\x* Oʼa Timoti yaʼawanatuna aqiaqieu, mana oʼa be yaʼa Keliso ana tovetumaqana. Tamada Yaubada ta eda Kaiwabu Ieisu Keliso edi veyoluba be, edi nuakolokolo ta wese edi nuadaumwala ʼiuya. \s1 Toʼeuʼauʼava edi veʼita weaqina \p \v 3 Lova tuta nana niʼau be ena nogeu ta ena tauya diʼwe Masidonia ʼinaya yavebibineu yavonaya, “Gebu una tauya mali diʼwe ʼinaya.” Ta baʼitagana wese yavonevoneu baʼade Efeso ʼinaya una toatoa be toveʼita ʼeuʼauʼavidi una awatayedi be ge mali vetumaqana weaqina toʼekalesia ina veʼitedi. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt 1Tim 4:7; Tai 1:14\x* Ta wese una vonedi tubudavo veluluʼuyadi ge ina veqaeyedi, be wese ʼaqegigidavo adi wawayavo ge ina veluluʼuyayedi, mana veluluʼuya diavona ʼidiega nawale veʼaeʼaetoga naʼifoqe. Baʼe yani diavona ge wese naveʼebeiula Yaubada ena nuanua weaqina, mana tauna ena nuanua kana alamani aqiaqiea vetumaqana ʼinega. \v 5 Egu vona baʼe ʼiuna mana nuanuagu omiʼa tovetumaqana qabumi veyoluba ilivuna naluveagatunaʼimi. Ta baʼe veyoluba nana ʼifoʼifoqe giwalimi vunavunaqidi ʼidiega. Ta wese ami fata veyoluba ilivuna ona viaqia ʼeguma oalamani aqiaqiea tolaʼai aqiaqina nage tolaʼai luveifana. Ta wese vetumaqana aqiaqina ʼinega ami fata veyoluba ilivuna ona viaqia tomotau ʼidia. \v 6 Ta vaina toveʼita baʼe ilivu diavona niʼa inogedi, ta ʼeda aqiaqina ʼinega itauya gei veqae kavokavovo ana ʼeda ʼinaya. \v 7 Nuanuadi tomotau ina ʼawahaqiaqiedi vonigo taudi Yaubada ena luvine ana toveʼitayavo. ʼInega taudi me edi giwalifatu ivonavona, ta edi vonayavo be edi veʼitayavo taudiega ge ida alamani aqiaqiedi. \p \v 8 \x * \xo 1:8 \xt Lom 7:12,16\x* Vonahaqiaqi, niʼa kahalamani aqiaqiea vonigo Yaubada ena luvineavo aqiaqi otaqidi ʼeguma kana vefewedi tauna ena nuanua ʼinega. \v 9 Mana luvine diavona Yaubada ge dahaʼudi tunutunuqidi weaqidi, ta ʼesi luvine ana toqeu be, tovanawala be, taudi Yaubada weaqina ge ida nuanua be, luluveifadi be, taudi ge ida tafwalolo be, taudi Niboana Gwalagwalana gebu ʼidia datoatoa be, taudi inadiavo ta tamadiavo be wese mali tomotau adi toluveʼaligayavo be, \v 10 tovelamoʼeno kavokavovo be, ʼoloto ma ʼoloto ediavo ta vivine ma vivine ediavo ivelamoʼeno be, taudi tomotau ivanavanawalidi ta ivevegimwaneyedi ʼoloto kaikaiwabudi ʼidia be, taudi iuʼauʼava kotu ʼinaya ta wese tomeqabu veʼita tunutunuqina iqeuqeunidi, e baʼe toveilivu luveifa diavona weaqidi Yaubada luvine diavona aʼudi. \v 11 Baʼe veʼita diavona imai Vale Aqiaqina ta simasimatalina ʼinega. Lova eda Yaubada aqiaqi otaqina yaʼa Faulo vetumaqanegu ta Vale nana neigu be yaqisa ena lugaihiea tomotau ʼidia. \s1 Lukaiwa Yaubada ʼinaya ena nuakolokolo weaqina \p \v 12 \x * \xo 1:12 \xt Via 9:15; Gal 1:15-16; 1Kol 15:9-10\x* Ta wese eda Kaiwabu Ieisu Keliso givewaiwaiegu egu fewa baʼe weaqina. ʼInega yalulukaiwa ʼinaya, mana vetumaqanegu ta venuaʼivinegu fewa nana weaqina. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Via 8:3; 9:1-5\x* Tuta lova gebu ʼidewani, mana omoʼe tuta nana ʼinaya Keliso yaʼawaluveifea, ta ena qabuyavo yavevoalanedi, mana ge eda vetumaqanei. Ta tua Yaubada nuakolokoloyegu, mana yani diavona luveifadi yaviaqidi taugu egu kwava ʼinega. \v 14 Ta vonahaqiaqi, eda Kaiwabu ena nuakolokolo qiduana neigu, ta wese vetumaqana be veyoluba Keliso Ieisu ʼinega luveagatunaʼigu. \p \v 15 \x * \xo 1:15 \xt Lk 19:10\x* Taha vona ena neimi, ta vona nana ge uʼava ta ʼesi ami fata ona vetumaqanea ta ona ʼawahaqiaqiea, e ana noqola baʼe: Keliso Ieisu mai bwaʼobwaʼoya tomotau luluveifadi sabi ʼetoyavuidi. Ta toluveifadi qabudi ʼidiega yaʼa yaluveifa vaʼinedi. \v 16 Vonahaqiaqi, lova yaʼa luveifa otaqigu. Ta tua Yaubada nuakolokoloyegu, mana nuanuana yaʼa ena veʼebeʼita toluveifadi qabudi weaqidi ta Ieisu Keliso ena bibitaqo ina ʼitea, ʼinega nuadi naʼeqaʼuya ta ina alamania taudi wese adi fata yawai vataya ina lobea ʼeguma ina nuagivila be Keliso ina vetumaqanea kavona lova yaʼa ʼidewani. \v 17 Yaubada tauna eda Kini Toatoa Vatayana, ta ge ana ʼitamo be wese ge ena ʼaligamo. Tauna ana ʼaidega eda Yaubada, ʼinega ʼamayaba ta awatubo tuta qabuna kana neia. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani. \s1 Faulo Timoti ena fewa neia \p \v 18 Natugu Timoti, una nuaveʼavinia lova Yaubada ena tovesimasimanayavo eu fewa imadusimana ʼifoqeyea weaqiu. Ta yaʼa wese simana nana baʼitagana yasimasimana ʼeviviea ʼiuya Yaubada ena fewa weaqina, be yaqisa oʼa baʼe vona diavona ʼidiega waiwai be iula una lobea tuta nana Yaubada ana avia Seitani ena tofewayavo maega ona vedavi. \v 19 Eu vetumaqana Keliso ʼinaya una kafiʼiʼihia, ta tuta qabuna tauʼu una ʼitamaki aqiaqieu be ge taha luveifana una viaqi, mana oʼa eu nuenuega niʼa ualamania tolaʼai aqiaqina be tolaʼai luveifana. ʼInega ʼeguma taha yani luveifana una viaqia ʼinega au lutonova wese naluveifa, waisa? Ta vaina tomotau ge ida nuanua baʼe yani diavona weaqina, e ʼinega taudiega edi vetumaqana igivedawalilia ta ibeʼu. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt 2Tim 4:14-15; 1Kol 5:5\x* Ta tobeʼu diavona nuanidiega ʼoloto magilafudi itoatoa, taha ana wawa Aiminio ta taha ana wawa Alekisana. Taudi niʼau yaveʼineiedi Seitani ʼinaya naluvematasabudi, be yaqisa nuadi naʼeqaʼuya ta gebu wese eda Kaiwabu ana wawa ina ʼawaluveifei. \c 2 \s1 Vematamagilafu tafwalolo weaqina \p \v 1 Yani taha qiduana weaqina nuanuagu be ena voneu, e baʼe: Omiʼa ʼekalesia ona venoqi Yaubada ʼinaya tomotau qabudi weaqidi. Ta tuta nana ovevenoqi ʼinaya weaqidi, e ʼinega wese ona lukaiwa weaqidi. \v 2 Ta kiniavo be toluvineavo weaqidi wese ona venoqi, be yaqisa edi luvine tunutunuqina ʼinega kana toa genuʼwana be kana toadaumwala. Ta tuta qabuna me eda ilivu tunutunuqina, ta wese me eda ʼamayaba Yaubada ʼiawanaya. \v 3 Vonahaqiaqi, baʼe venoqi nana aqiaqi otaqina, mana Yaubada ada Toʼetoyavua ilivu nana nuana ʼewea, \v 4 mana nuanuana tomotau qabudi ʼetoyavua ina lobei ta vonahaqiaqi ina alamani aqiaqiea. \q1 \v 5 Vonahaqiaqi, Yaubada ana ʼaidega otaqa toatoa, \q2 ta wese taha ʼoloto ana ʼaidega otaqa ana fata \q2 Yaubada be tomotau naluvetubedi, \q2 e tauna ana wawa Ieisu Keliso. \q1 \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Lom 3:29-30; Gal 1:4\x* Keliso nana taunega yawaina awafelea \q2 tomotau qabuda weaqida sabi gubaufada \q2 eda ilivu luveifadi ʼidiega. \q1 Ta Vale baʼe Yaubada neida \q2 ena tuta aqiaqina ʼinaya lova ena venuaʼivina ʼinega. \p \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Via 9:15; Gal 2:7-8; 2Tim 1:11\x* ʼInega Vale nana weaqina Yaubada venuaʼivinegu be yavetolugaihi ta yavetovaletuyana taudi ge me Diu weaqidi, ta yaveʼitedi vetumaqana aqiaqi Ieisu ʼinaya weaqina. \p \v 8 ʼInega emi tuta vaʼauta ʼidia nuanuagu ʼoloto nimadi ina silagaidi ta me edi awafela aqiaqi ina venoqi Yaubada ʼinaya. Ta tuta nana ina vevenoqi ʼinega gamohoqala nage veʼaeʼaetoga ge giwalidia naʼenoʼeno. \v 9-10 \x * \xo 2:9-10 \xt 1Fit 3:3-5; 1Tim 5:10\x* Ta ge nuanuagu vivine ina ʼivala viviʼoi. Ta ʼesi nuanuagu ina nuanua aqiaqi edi vekaleko weaqina. Ta ge daluaqiaqiedi be edi ʼivala ʼidiega adi awatubo ina lobei, ʼidewani debadi ina veʼivala viviʼoini nage bagi aqiaqidi nage dabo namanamalidi nage kaleko adi maisa qiduana ʼidiega. Ta ʼesi vivine totafwalolo luaqiaqiedi ʼeguma tomotau ina awatubodi edi ilivu aqiaqidi weaqidi, ta gebu adi ʼita weaqina. \p \v 11 Ta wese vivine luaqiaqiedi be tafwalolo gamonaya ina toa genuʼwana ta edi nuanua ina awafeledi veʼita aqiaqina ʼinaya ta ina vineneqea. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt 1Kol 14:34\x* Vivine ge eda awafeledi be ina veʼita tafwalolo ʼinaya. Ta wese ge adi fata be ʼoloto ina luvinedi, ta ʼesi ina toa genuʼwana, \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Nug 2:7,21-22; 1Kol 11:8-9\x* mana Yaubada Adama maduviaqia, ta ʼabiboda Ibi. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt 2Kol 11:3\x* Ta wese ada avia Seitani lova vaoqa Ideni gamonaya ge Adama dauʼavei, ta ʼesi vavine uʼavedi, e ʼinega vavine dina ʼidiega luveifana ʼifoqe. \v 15 Ta baʼitagana vivine edi venatuna ʼinega Yaubada ana fata naʼetoyavuidi. ʼEguma me edi vetumaqana be, me edi veyoluba, ta wese ʼeguma edi ilivu vunavunaqina ta tunutunuqina, e ʼinega Yaubada naiuledi. \c 3 \s1 ʼEkalesia ana tovanugwetayavo edi fewa \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Via 20:28\x* Vonahaqiaqi, ʼeguma taha toga nuanuana navetoludebana ʼekalesia ʼinaya, e ʼinega nuanuana fewa aqiaqi otaqina naviaqia. \v 2 \x * \xo 3:2 \xt Tai 1:6-9\x* ʼInega ʼekalesia ana toludebana ana luvine baʼe ʼidewana: Luaqiaqiea be ena ilivu tuta qabuna aqiaqina be, ge taha tuta mali vavine maega ina veiaiana, ta ʼesi tuta qabuna moqanena maega ina toatoa be, taunega ena nuanua tuta qabuna naʼitamaki aqiaqiea. Tauna me ena alamani qiduana be, ena ilivu aqiaqina ʼinega tomotau ina ʼamayabea. Ta tauna wagawaga matadi, be wese toveʼita aqiaqina. \v 3 Ta ge ana fata be goʼila waiwaina nanuma ʼodaʼodaqa, ta wese gebu diana navilei, ta ʼesi ena ilivu nuvana be gebu naveʼaeʼaetoga. Ta gebu bwaʼobwaʼo ana kaikaiwabu ʼinaya nuana nahaʼui. \v 4 Ta luaqiaqiea tauna ena susuyavo ana fata navanugwetedi. Ta wese natunavo ina ʼamayabea be ena vona ina noqolia be ina velumatamatayagea. \v 5 Mana ʼeguma ge ana fata ena susuyavo navanugwetedi, ʼinega wese tauna ge ana fata Yaubada ena toʼekalesiayavo navanugweta aqiaqiedi, waisa? \v 6 Ta ge tovetumaqana vauvauna ona venuaʼivinei be navetovanugweta, mana tauna nawale nanuavane venuaʼivinana weaqina ʼinega luvine nalobea ʼidewani lova Seitani luvine lobea ena nuavane weaqina. \v 7 \x * \xo 3:7 \xt 2Kol 8:21\x* Ta ʼeguma taha toga navetovanugweta e luaqiaqiea be taudi ge ida tafwalolo wese ina ʼawahaqiaqiea ena ilivu weaqina. ʼInega tomotau tovanugweta nana ge ina ʼawaluveifei, ta wese Seitani ge ana fata nagivebeʼuyei. \p \v 8 ʼIdewani wese dikoni edi ilivu aqiaqina ina veʼita ʼifoqeyedi tomotau matadia, ʼinega tomotau qabudi ina ʼamayabedi edi ilivu tunutunuqina ʼinega. Ta ge ina vemeahaqila be goʼila waiwaina gebu ina lunuma ʼodaʼodaqa. Ta gebu ina vemanuguba mane weaqina. \v 9 Yaubada Ieisu Valena niʼa giveʼifoqeyea tomotau ʼidaya. Ta dikoniavo luaqiaqiedi be giwalidi qabuna ʼinega Vale nana ina vetumaqana aqiaqiea be ina kafiʼiʼihia, ta ina matayagea. Ta wese ge ina venuana magilafu Vale nana weaqina, ta ʼesi ina vetumaqana aqiaqiea. \v 10 ʼInega ʼeguma nuanuami vaina tomotau ona venuaʼivinedi be ina vedikoni, e nugweta ʼekalesia ana fewa vaina ona neidi ina viaqidi. Ta ʼeguma toʼekalesia iqaiqaiawa edi fewa nana weaqina, e ʼinega adi fata be ina vedikoni. \p \v 11 \x * \xo 3:11 \xt Tai 2:3\x* Ta wese ʼidewani dikoni moqanediavo tuta qabuna ilivu aqiaqina ina viaviaqidi, e ʼinega tomotau qabudi adi fata ina ʼamayabedi. Ta ge ina vetoatoa guguna ta ina vevonavona ma ediavo tomotau weaqidi. Luaqiaqiedi be taudiega ina ʼitamakidi ilivu luveifana ʼidiega. Ta wese ma adi vetumaqana edi viaqa qabuna ʼidia. \p \v 12 Ta dikoni luaqiaqiea be ge mali vavine maega ina veiaiana, ta ʼesi tuta qabuna ma moqanena ina toatoa, ta wese ana fata natunavo be wese ena gadeavo navanugweta aqiaqiedi. \v 13 Ta dikoni ma edi gwavubiga taudi ʼamayaba ina lobea tomotau ʼidiega, ta wese edi vetumaqana Ieisu ʼinaya me edi giwalifatu ina veqaeyea tomotau ʼidia. \p \v 14 Natugu, egu nuanua qiduana nawale ena wai ʼiuya, ta nugweta eu leta baʼe yaʼwayavia waiwai una ʼitea. \v 15 Ta ʼeguma ena ʼiveʼoveʼo baʼe leta nana ʼinega una alamania itaʼa totafwalolo maʼoda kana veilivu ʼaiqa Yaubada mayawaina ena qabu gamonaya. Itaʼa toʼekalesiayavo Yaubada ena veʼita aqiaqi otaqina ʼinaya katovoloʼiʼita ʼidewani vanue ʼoqola falafaladi ʼidiega tovoloʼiʼita be ge ana fata nabuini. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Ion 1:14; Kol 1:23; Mk 16:19\x* Vonahaqiaqi, eda vetumaqana ana alamani ʼidaya yani ʼebenuavoqana. Ta yani qiduana Ieisu Keliso weaqina baʼe: \q1 Niʼa vetomotau, \q2 ta Niboana Gwalagwalana veʼiteda \q2 Ieisu vonahaqiaqi Yaubada Natuna, \q2 ta Yaubada ena tovaleʼewayavo iʼitea, \q2 ta Vale nana yawala diʼwe taha taha ʼidia \q2 ʼinega tomotau inoqolia, \q2 ta totoa bwaʼobwaʼo ivetumaqanea. \q1 Ta ʼabiboda Tamana ʼewa vaneqea mahalaya. \c 4 \s1 Toveʼita ʼeʼeuʼauʼavidi weaqidi \p \v 1 Niboana Gwalagwalana niʼa simana aqiaqiea nawale tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya tomotau vaidi edi vetumaqana Keliso ʼinaya ina nogea, ta ʼesi niboana ʼeuʼauʼavidi edi uʼava be niboana luveifadi edi veʼita ina ʼabibodedi. \v 2 Omoʼe toveʼita diavona taudi tovemeahaqila vonigo nuanuadi ina tovolo tomotau matadia ta ina ʼawahaqiaqiedi. Ta edi uʼavayavo weaqidi ge ida nuanua, mana uʼava ana ʼeda ʼwamiona niʼa iʼewea. ʼInega ge ida alamania tolaʼai aqiaqina nage tolaʼai luveifana, ta ʼesi ana ʼita kavona mafu geqadi. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Nug 9:3; Lom 14:6; 1Kol 10:30-31\x* Ta edi uʼava ʼinega tomotau iawatayedi vonigo ge ina vaqi, ta wese ʼetoboda iaʼuya vaina ʼabwaga weaqina. Ta omiʼa Keliso ana tovetumaqanayavo veʼita aqiaqi otaqina niʼa oalamania Yaubada ʼabwaga koyadi ʼivaʼavaʼaidi ʼai weaqina. ʼInega tuta nana kaʼewedi kana lukaiwa Yaubada ʼinaya be kana ʼainidi, \v 4 mana Yaubada ena ʼivaʼavaʼata qabudi aqiaqi otaqidi, e ʼinega ge taha yani ʼidiega kana nogedi. Ta ʼesi me eda qaiawa kana ʼewedi, ta weaqidi kana lukaiwa ʼinaya, \v 5 mana Tamada yani qabudi ena vonega ta eda noqiega niʼau givevunavunaqidi. \s1 Yaubada ena tofewayavo aqiaqidi edi ilivu \p \v 6 Ta baʼe yani diavona weaqidi ʼeguma una givesimatalidi toʼekalesia ʼidia, e ʼinega oʼa Ieisu Keliso ena tofewa aqiaqiu, mana veʼita tunutunuqidi vetumaqana Ieisu ʼinaya weaqina uʼabiʼabibodea, e omoʼe ʼinega niboaniu navewaiwai. \v 7 \x * \xo 4:7 \xt 1Tim 1:4\x* Tubudavo veluluʼuyadi gebu Yaubada ʼinega, ta ge taha yani aqiaqina naʼifoqe ʼidiega. ʼInegana ge una nuanua weaqidi, ta ʼesi yani qiduana baʼe: Tauʼu tuta qabuna una vetafeʼwa waiwai Yaubada ena ilivu sabi ʼewana. \v 8 Ta ʼwafida ana givewaiwai yani aqiaqina ta niboanida ana givewaiwai yani aqiaqi otaqina, mana niboanida ana givewaiwai ʼinega veʼia aqiaqina kana lobea eda toa bwaʼobwaʼoya baʼitagana weaqina, ta wese tuta maimai ʼinaya. \v 9 Baʼe vona nana vonahaqiaqi, ʼinegana luaqiaqieda be vona nana kana vetumaqanea be kana ʼawahaqiaqiea ta weaqina ge kana venuana magilafu. \v 10 \x * \xo 4:10 \xt 1Tim 2:3-4\x* Baʼe yani nana weaqina kavetafeʼwa waiwai, mana eda ʼebeluʼita vane niʼa kahaʼuya Yaubada mayawaina ʼinaya. Tauna tomotau qabudi adi Toʼetoyavua, ta vonahaqiaqi itaʼa tovetumaqana ada Toʼetoyavua. \p \v 11 Baʼe yani diavona una lugaihiedi ta una veʼita aqiaqiedi tomotau ʼidia, ta wese una luvinedi be ina matayagedi. \v 12 \x * \xo 4:12 \xt Tai 2:15\x* Timoti, oʼa kilakaiu ʼinega eu ilivu una ʼitamakidi be yaqisa tomotau ge adi fata ina awawebuieu. Ta ʼesi nuanuagu una veʼebeʼita aqiaqi tovetumaqana ʼidia eu vona aqiaqina ʼinega be, eu viaqa aqiaqina ʼinega be, eu veyoluba ʼinega be, eu vetumaqana ʼinega, ta wese eu ilivu vunavunaqina ʼinega. E baʼe ʼidiega tomotau ge adi fata ina ʼita webuieu, ta ʼesi ina ʼawahaqiaqieu oʼa ʼekalesia ana tovanugweta aqiaqi. \v 13 Ta wese nuanuagu tafwalolo gamonaya Buki Gwala una avoya ta una lugaihiea ta una veveʼitayea ana laba ena wai ʼiuya. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt 2Tim 1:6\x* Ta una nuaveʼavinia lova ʼekalesia ana tovanugwetayavo nimadi iaʼuya ʼwafiuya ta Yaubada ena nuanua isimana ʼifoqeyea Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa ʼiuya weaqina. Ta wilaʼa nana una vefewa aqiaqiea tomotau ʼidia. \p \v 15 ʼInega fewa nana weaqina gebu una lugwavuʼai ta ʼesi una awafeleu ʼinaya, ʼinega tomotau ina vonaya, “Vonahaqiaqi, Timoti tauna gwavubiga ʼavana!” \p \v 16 Timoti, tuta qabuna tauʼu una ʼitamakiu ta wese au veʼita una ʼitamaki aqiaqiea, ʼinega oʼa be eu tovineneqayavo maega Yaubada naʼetoyavuimi. \c 5 \s1 Toʼekalesia maʼoda adi ʼitamaki? \p \v 1 ʼOloto ʼevaʼevaledi ʼekalesia gamonaya ge una talamatedi, ta ʼesi bonau biganega una vona ʼidia, kavona taudi tamamwavo. Ta wese kilakaiavo una veilivu aqiaqiedi kavona taimwavo. \v 2 Ta vivine ʼevaʼevaledi una ʼamayabedi kavona taudi inamwavo, ta iahaba ʼidia ge una venuana magilafu, ta ʼesi una veilivu aqiaqiedi kavonaya novumwavo. \p \v 3 Ta ʼeguma wadawadaʼe itoatoa ta ge adi toʼitamakimo, e ʼinega omiʼa ʼekalesia ona ʼitamakidi. \v 4 Ta ʼeguma taha wadaʼe natudiavo nage tubudiavo itoatoa, e ʼinega taudi luaqiaqiedi be ina ʼamayabedi ta ina ʼitamakidi, mana lova goyogoyodia iʼitamakidi, e ʼinega edi ʼitamaki ina veʼiea. Baʼe ilivu nana Yaubada ena ʼebeqaiawa. \v 5 Ta wadaʼe diavona adi ʼaidega itoatoa ge taha toga daʼitamakidi taudi iluluʼita vane Yaubada ʼinaya, ta tuta qabuna ʼaubena ta wese velovelovana ʼidia ivevenoqi ʼinaya iula weaqina. \v 6 Ta wadaʼe taudi ʼwafi ana qaiawa ʼinaya iawafeledi nawale mayawaidi itoatoa, ta vonahaqiaqi kavona ʼaliʼaligidi mana niboanidi niʼa ʼaliga edi ilivu luveifana ʼinega. \v 7 ʼInega gaihi diavona baʼe una neidi be yaqisa ge taha toga edi ilivu weaqina naʼawaluveifedi. \p \v 8 ʼEguma taha ʼoloto tovetumaqana tauna ena gadeavo ge daʼitamakidi, e ʼinega tauna toluveifana. Ta ʼeguma moqanena be natunavo ge daʼitamaki aqiaqiedi, e ʼinega tauna ena luveifana veqidua vaʼine, mana ʼoloto nana Yaubada ena vona veyani kavokavovoyea, e ʼinega tauna ena ilivu luveifa otaqina, ta ʼabiboda taudi Yaubada ge ida vetumaqanea. \p \v 9-10 Ta wadawadaʼe adi wawayavo una ʼwayavia ʼekalesia ana buki ʼinaya taudi adi yaʼwala 60 ta ʼinega vaneqa niʼa ilobedi. Ta wese taudi lova moqanedi ʼaideganamo be, ʼeguma edi ilivu ʼinega tomotau iʼawahaqiaqiedi be, ʼeguma taudi ilivu aqiaqina natudiavo iveʼitedi ta ilivu nana ʼwamiona iʼewea be, ʼeguma taudi wagawaga iʼebeʼewedi edi vanueavo be, ʼeguma taudi edi gwavubiga qiduana Yaubada ena tomotauyavo ʼidia be, ʼeguma taudi tonuavita adi toiula be, ʼeguma taudi iawafeledi yani aqiaqidi adi viaqa ʼinaya, e baʼe wadaʼe diavona taudimo adi wawa una aʼuya buki nana ʼinaya. \p \v 11 Ta wadaʼe taudi nawale ge ida vekofekofe adi wawa ge una aʼuluguyei bukia, mana nawale taha ʼoloto aqiaqina ina ʼitea nuanuadi ina vaqi ʼevivi, be ʼinega lova taudi edi awafela Keliso ʼinaya ina qeunia. \v 12 Ta baʼe ʼinega edi vona fofofola ina bwegea. \v 13 \x * \xo 5:13 \xt 2Te 3:11\x* Ta wese wadaʼe diavona nawale ina vegwavuʼai ta vanue taha taha ʼidia ina lugu, ta ina vetoatoa guguna ta ina vevonavona tomotau weaqidi. Ta baʼe ilivu nana ge adi luaqiaqi. \v 14 \x * \xo 5:14 \xt 1Kol 7:9\x* ʼInega nuanuagu taudi iwadaʼe iahaba ina vaqi ʼevivi, ta ina venatuna ta natudiavo ina ʼitamaki aqiaqiedi, ʼinega ada aviayavo gebu ina ʼawaluveifeda wadaʼe diavona edi ilivu weaqina. \v 15 Mana wadaʼe iahaba vaidi niʼa itauya gei, ta ʼesi Seitani ena ʼeda ʼinaya itautauya. \p \v 16 Ta ʼeguma taha vavine Keliso ʼinaya ivetumaqana ta ena gade gamonaya vaina wadaʼe itoatoa, e ʼinega ge taha luvine daʼenoʼeno be ʼekalesia wadaʼe diavona ina ʼitamakidi, ta ʼesi vavine nana luaqiaqiea be naʼitamakidi. ʼInega ʼekalesia adi luaqiaqi be taudi wadawadaʼe ge edi tomotaumo ina ʼitamakidi ta ina iuledi. \p \v 17 ʼEkalesia ana tovanugwetayavo taudi gwavubiga ʼavadi luaqiaqiedi be ʼamayaba ta wese iula ina lobea. Ta tomeqabu ivetafeʼwa waiwai Yaubada ena vona ana lugaihi be ana veʼita weaqina, e luaqiaqiedi be ʼamayaba ta wese iula ma ana luvetomana ina lobea. \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Luve 25:4; 1Kol 9:9; Md 10:10\x* Baʼe weaqina Yaubada ena luvine Buki Gwala ʼinaya simanea vonaya, “ʼEguma bulumakau ʼalabwatana fewafewa witi ʼinaya, e ʼinega ʼawana ge una yoqoni wayoyega, ta ʼesi una awafelei be vaina witi vuaqina naʼai.” Ta wese vonaya, “Tofewa luaqiaqiedi be veʼia ina lobea.” \p \v 19 \x * \xo 5:19 \xt 2Kol 13:1\x* Ge taha ʼoloto ena veʼewa una noqoli ʼeguma ʼoloto nana ana ʼaidega ʼekalesia ana tovanugweta taha naveʼewea. Ta ʼesi ʼeguma tomotau magilafudi nage toidi tovanugweta taha ena luveifana weaqina ina simana aqiaqiea omiʼa ʼekalesia matamia, e ʼinega taudi edi vona ona noqolia. \v 20 \x * \xo 5:20 \xt Efe 5:11\x* Ta ʼinega ʼeguma tovanugweta taha ena luveifana oʼita lobea, e ona talamatea tomotau qabudi matadia, be yaqisa taudi ivevekova ina mwaniniva ta ge wese nuanuadi yani luveifana ina viaqia. \p \v 21 Timoti, Ieisu Keliso ta Yaubada me ena tovaleʼewayavo gwalagwaladi matadia yavona waiwai ʼiuya luvine diavona niʼa yaneiu una ʼabiboda aqiaqiedi. Ta luvine ʼaideganega una luvinedi, ta gebu vaina luvine waiwaina ʼinega, ta vaina gebu. \v 22 Ta ge lukwayavonega nimau una aʼui taha tomotau ʼwafinaya be una venuaʼivinei navetovanugweta Yaubada ena fewa weaqina. Mana ʼeguma tauna ena luveifana ge uda alamania, e nawale luveifa nana ʼwaiʼwaivina una ʼitea ena fewa ʼinaya. Ta omoʼe ʼinega tomotau nana ena luveifana oʼa wese eu luveifana be tauʼu au vita una aʼuya. Ta wese oʼa tauʼu una ʼitamaki aqiaqieu. \p \v 23 Ge goʼila namo una numa, ta ʼesi luaqiaqieu ʼeguma ʼoine goyona wese una numa gamou ena visiqa weaqina, mana tuta qabuna uvevevihiqa. \p \v 24 Tomotau vaina edi luveifanayavo vunavunaqaya iviaviaqidi ʼinega kahalamani aqiaqiea taudi luvine ina lobea. Ta vaina tomotau ʼwaivega edi luveifanayavo iviaviaqidi ge ada fata kana ʼitedi, ta tua taudi edi viaqayavo luveifadi nawale wese kana alamanidi. \v 25 Ta wese ʼidewana vaina tomotau edi ilivu aqiaqina niʼau kahalamanidi mana vunavunaqaya iviaviaqidi, ta vaina tomotau edi viaqa aqiaqina ʼwaiʼwaivina baʼitagana ge kada ʼitea, ta nawale kana alamanidi. \c 6 \nb \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Efe 6:5\x* Tovetumaqana ifewafewa ta ge taha mane ida lobei fewa nana weaqina, e luaqiaqiedi be edi kaiwabuyavo ina ʼamayabedi ta ina matayagedi. ʼEguma gebu ʼidewani nawale vaina tomotau eda veʼitayavo ina ʼawaluveifedi, ta wese Yaubada ana wawa ina ʼawaluveifea. \v 2 \x * \xo 6:2 \xt Fim 16\x* Ta ʼeguma tofewa diavona edi kaiwabuyavo wese ivetumaqana Keliso ʼinaya, e ʼinega ge ina vonaya, “Kana vegwavuʼai, mana itaʼa ta eda kaiwabuyavo maega eda vetumaqana ʼaidegana, ʼinega ge adi fata ina talamateda.” Ta ge wese ʼidewana ina nuanua ʼaiqa, ta ʼesi ina fewa waiwai, mana kaiwabu diavona edi aqiaqina ilobelobea tofewa diavona ʼidiega, e taudi wese tovetumaqana ta iʼawatainedi. E baʼe ilivuna ʼinega tofewa edi toa naveaqiaqi. ʼInega nuanuagu baʼe yani diavona weaqidi una veʼitedi ta wese una noqi waiwai ʼidia be ina viaqia. \s1 Toveʼita ʼeʼeuʼauʼavidi weaqidi \p \v 3 \x * \xo 6:3 \xt Gal 1:6-9\x* Veʼita baʼena una lugaihiea tomotau ʼidia. Ta ʼeguma vaidi tomotau edi veʼita dumadumana, nage eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena vona tunutunuqidi ilivu aqiaqina ana ʼabiboda weaqina ge ida ʼabibodedi, e ʼinega veʼita nana ge ona matayagei. \v 4 Ta tomeqabu baʼe ʼidewani iveveʼita e taudiega inuavane ta wese Yaubada ena vona ana avutugu gebu ida alamani aqiaqiea. Taudi edi nuanua qiduana vaina vona weaqidi ina veʼaeʼaetoga. Ta veʼaeʼaetoga nana ʼinega vuaqina kana ʼitea ʼidewani veʼifiʼifi be, gamohoqala be, suluva ta wese vevoalana. \v 5 \x * \xo 6:5 \xt 2Tim 3:8; 4:4; Tai 1:14\x* Ta tuta qabuna vita ʼifoʼifoqe tomotau diavona ʼidiega, mana veʼita aqiaqina ge ida alamania. Ta taudiega ivonaya be tafwalolo ana fewa ʼinega bwaʼobwaʼo ana kaikaiwabu ina lobei. \p \v 6 \x * \xo 6:6 \xt 1Tim 4:8; Fil 4:11-12; Ibe 13:5\x* Ta itaʼa tovetumaqana eda vekaikaiwabu dumadumana. ʼEguma taha toga naveʼale vetumaqana aqiaqi ʼinega tauna ge nanuanua qiduana bwaʼobwaʼo ana kaikaiwabu weaqina, mana tauna Yaubada ena tomotau. Ta togama Yaubada maega niʼa iveiaiana e baʼe yani qiduana ta wese yani ʼebeqaiawa, ta kulufa nage mane agona yani kavokavovo. \v 7 \x * \xo 6:7 \xt Iob 1:21\x* Mana itaʼa lova nima ʼavaʼavada kaviʼoi bwaʼobwaʼoya, ta wese nawale ʼaliga ana tuta ʼinaya nima ʼavaʼavada bwaʼobwaʼo baʼe kana nogea. \v 8 Ta ʼesi ʼeguma ada ʼabwaga ta ada kaleko, e baʼe taʼiwa ada luaqiaqi. ʼInega mali yani weaqidi gebu kana nuanua qiduana. \v 9 Ta tomeqabu vekaikaiwabu nuadi ʼeweʼewea nawale sitonova qiduana ina lutonovia, ta taudiega iyoqoyoqonidi be nawale veilaqe qiduana ina lobea ta edi toa taudiega ina giveluveifea. \v 10 Mana mane ana nuaʼewa yani qabuna luveifadi ʼiuna, ta wese mane ana sali waiwai ʼinega vaidi tomotau edi vetumaqana inogea, ta vita taha taha ilobedi. \s1 Vebibina ʼebeluʼovoa Timoti ʼinaya \p \v 11 \x * \xo 6:11 \xt 2Tim 2:22\x* Timoti ye, oʼa Yaubada ena tomotau, ʼinega ilivu diavona luveifadi niʼa yavonayedi ge una viaqidi, ta ʼesi ilivu aqiaqina be tunutunuqina ana ʼeda una ʼabibodea. ʼInega tuta qabuna una nuanua waiwai eu toa aqiaqina weaqina be, wese eu vetumaqana Keliso ʼinaya navewaiwai be, eu veyoluba tomotau ʼidia naveʼenaʼi be, eu bibitaqo navewaiwai, ta wese eu ilivu bigana ʼinega una toatoa. \v 12 \x * \xo 6:12 \xt 1Kol 9:25-26; 2Tim 4:7\x* Oʼa Keliso niʼa uvetumaqanea, ta vetumaqana nana ʼinega vaina tuta nage vita una lobedi. Ta vita diavona una vewaiwai vaʼinedi be yaqisa yawai vataya una lobea, e baʼe au veʼia. Mana toa nana weaqina tawa Yaubada venuaʼivineu tuta nana eu vetumaqana Keliso ʼinaya usimana ʼifoqeyea tomotau qabudi matadia. \v 13 \x * \xo 6:13 \xt Ion 18:36-37\x* Nuanuagu luvine taha ena neiu Yaubada matanaya, tauna yani qabuna mayawaidi adi Tonei, ta wese Keliso matanaya, tauna lova tovolo Fonitio Failato ʼiawanaya tuta nana vetalaʼaiea ʼinega simana aqiaqiea ena mai bwaʼobwaʼoya weaqina, ta wese vonea vonigo tauna Yaubada Natuna. \v 14 Ta luvine nana ana alamani baʼe: Nuanuagu yani qabudi niʼa yaveʼiteu una kafiʼiʼihidi ta una matayagedi, ʼinega ge taha toga ana fata naveʼeweu tuta baʼe ʼinega be ana laba Ieisu Keliso naʼevivi namai. \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ve 17:14\x* Mana nawale Yaubada taha ʼaubena vevenuaʼivinina ʼinaya Ieisu nagiveʼifoqeyea. Ta Yaubada nana aqiaqi otaqina be Toluvine Qiduana, ta wese tauna kiniavo edi Kini be kaiwabuyavo edi Kaiwabu. \v 16 Yaubada ge ena ʼaligamo. Ta ena diʼwe ge taha toga ana fata naʼitei, mana diʼwe nana ena simatala qiduana. Lova ge taha toga ana fata Yaubada daʼitei, ta wese nawale ge taha toga naʼitei. Tauna kana ʼamayabea ta ena waiwai ge nahawala ta ʼesi naʼeno vataya. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani. \p \v 17 \x * \xo 6:17 \xt Lk 12:20-21\x* Ta bwaʼobwaʼo ana tovekaikaiwabuyavo una vematamagilafuyedi ge ina nuavane edi kaikaiwabu weaqidi. Ta wese ge ina vetumaqana vonigo nawale ʼebeiula qiduana ina lobei edi kaikaiwabu ʼidiega, mana kaikaiwabu diavona ina awala. Ta ʼesi luaqiaqiedi be Yaubada ana ʼaidega ʼinaya ina luʼita vane, mana Yaubada tauna Tonei aqiaqi, ta tuta qabuna iula neineida eda ʼebeqaiawa weaqina. \v 18 Ta wese tovekaikaiwabu dina una luvinedi edi kaikaiwabuyavo ge ina vemanugubayedi, ta ʼesi luaqiaqiedi be me edi qaiawa ina vewilaʼayedi tomotau ʼidia adi iula weaqina. \v 19 \x * \xo 6:19 \xt Md 6:20\x* Baʼe ilivu diavona ʼidiega taudi adi veʼia aqiaqina ina luveaqea mahalaya tuta maimai weaqina, be yaqisa toa aqiaqi otaqina ina lobea. \p \v 20 Timoti, Yaubada vetumaqaneu eu fewa ʼekalesia gamonaya una viaqa aqiaqiedi, ʼinega yani diavona Yaubada niʼa aʼuya ʼiuya una ʼitamaki aqiaqiedi. Ta yani kavokavovo adi veqae weaqidi be wese alamani kavokavovo weaqidi ge ona veʼaeʼaetogayedi Yaubada ana tovemwageavo maega. Taudiega ivonaya be baʼe alamani diavona vonahaqiaqi, ta Yaubada ena nuanua ge ida alamania. \v 21 \x * \xo 6:21 \xt 1Tim 1:6; 2Tim 2:18\x* Vaina tomotau alamani kavokavovo ana ʼeda iʼabiʼabibodea. Ta baʼe ʼinega edi vetumaqana Keliso ʼinaya niʼa inogea. \p Yaubada ena veyoluba qabumi ʼimia.