\id 1PE - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) \h 1 Fita \toc1 Fita ena leta nugweta \toc2 1 Fita \toc3 1Fit \mt1 Fita ena leta nugweta \is1 Leta ana alamani weaqina \ip Baʼe Fita ena ʼwayavi ʼinega veʼiteda Ieisu tauna ena ilivu qabuna aqiaqina, ta tua bwaʼobwaʼoya toa vitana lobea. Ta Fita ena leta baʼe ʼwayavia enavo ʼidia mali diʼwe be mali diʼwe ʼinaya ivewagawaga itoatoa, mana taudi wese toa vitana ilobelobea edi vetumaqana weaqina. ʼInega nuanuana nagivewaiwaiedi ena ʼwayaviega, e ʼinega vonedi Ieisu Valena Aqiaqina ge ina nuafania, mana Vale nana ʼinega adi fata ina luʼita vane tuta maimai weaqina, mana omoʼe tuta nana ʼinaya toa aqiaqina Ieisu ena ʼaliga be ena yaʼitoto ʼevivi ʼinega ina lobea. Ta ʼeguma baʼe yani diavona aqiaqi otaqina ina nuaveʼavinidi ʼinega adi fata toa vitana be vevoalana ʼidiega ina tovoloʼiʼita. Ta ʼabibodanaya Ieisu ena ʼaubena qiduana ʼinaya naveʼia aqiaqiedi. \ip Ta wese Fita baʼe leta nana ana toʼewayavo vona waiwaina neidi be ina veilivu aqiaqi mana taudi Keliso ena tomotauyavo. \iot Leta gamona \io1 1:1-2 Vematamagilafu be venoqi \io1 1:3-12 ʼEbeqaiawa qiduana tovetumaqana weaqidi \io1 1:13–2:10 Toa vunavunaqina be gwalagwalana weaqina \io1 2:11–4:19 Toʼekalesia adi veyoveyoa tuta vitana ʼidia \io1 5:1-11 Vanugweta be ilivu nuvana weaqina \io1 5:12-14 Vona veyoluba \c 1 \s1 Lukaiwa \p \v 1 Yaʼa Fita Ieisu Keliso ena tovaletuyana. \p Baʼe egu leta ʼimia, omiʼa Yaubada ena tomotauyavo ovewagawaga diʼwe taha taha ʼidia ʼidewani Fonito be, Galetia be, Kafadosia be, Eisia ta wese Bitania ʼidia. \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Lom 8:29; 2Te 2:13\x* Omiʼa lova Tamada Yaubada venuaʼivinemi ena tomotauyavo ʼidewani, ta Niboana Gwalagwalana ʼinega niʼa givevunavunaqimi Natuna sulalinega, ta Ieisu Keliso ena vona niʼa omatamatayagea. \p Nuanuagu Yaubada ena veyoluba be wese ena nuadaumwala naveqidua vaʼine ʼimia. \s1 Kana luʼita vane ʼetoyavua weaqina \p \v 3-4 \x * \xo 1:3-4 \xt Kol 1:12\x* Eda Kaiwabu Ieisu Keliso Tamana Yaubada kana awatuboya, mana ena nuakolokolo qiduana ʼinega niʼa kaviʼoi ʼevivi, ta wese ʼebeluʼita vane mayawaina neida, mana Ieisu Keliso ʼaligega giveyaʼitoto ʼeviviea. Ta mahala ʼinaya Yaubada taha yani aqiaqi otaqina ta vunavunaqina aʼuveaqea omiʼa weaqimi, ta baʼe yani nana ana maisa ge kana vona, ta ge ana fata nadavula nage naluveifa ta ge wese nahawala. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Ion 10:28; 17:11\x* Ta Yaubada ena waiwaiega naʼitamakimi ana laba ʼetoyavua ona lobea, mana omiʼa ovevetumaqanea. Baʼe ʼetoyavua nana nagiveʼifoqeyea tuta ʼebeluʼovoa ʼinaya tomotau qabuda matadaya. \p \v 6 \x * \xo 1:6 \xt 1Fit 5:10; Iem 1:2\x* ʼInega baʼe weaqina ona qaiawa qiduana, mana baʼidia bwaʼobwaʼoya tuta kukusana namo ʼebesitonova vitadi olobelobedi, ta nawale gebu. \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Vos 17:3; Sek 13:9; Mal 3:3; Iem 1:3\x* Baʼe vita diavona ʼidiega emi vetumaqana Ieisu ʼinaya weaqina Yaubada nasitonovimi be vetumaqana nana ana waiwai naʼitea, kavona dabo goula ʼaiwe ʼalaʼalainega igabugabu tonovidi. Ta omiʼa emi vetumaqana yani qiduana Yaubada matanaya, mana goula yani awahawalina. Ta ʼeguma emi vetumaqana nawale waiwaina ʼenoʼeno ʼebesitonova diavona ʼabibodanaya, e ʼinega tuta nana Yaubada Ieisu Keliso nagiveʼifoqeyea tomotau qabudi matadia ʼinega awatubo be ʼamayaba naneimi ta wese ena simatala aqiaqi otaqina ona ʼitea. \v 8 \x * \xo 1:8 \xt Ion 20:29; 2Kol 5:7\x* Keliso nana ge taha tuta oda ʼitei ta tua nawale oveveyolubea, ta baʼitagana wese ge oda ʼitei ta tua ovevetumaqanea. Ta emi qaiawa qiduana weaqina ge kana vona, \v 9 mana emi vetumaqana ana veʼia ʼinega ʼetoyavua ona lobea. \p \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Md 13:16-17\x* Lova Yaubada ʼetoyavua nana ʼivaʼavaʼaia weaqimi, ta ena tovesimasimana ivona fofofolayea ʼimia. Ta taudi yani qabuna ʼetoyavua nana weaqina ge ida alamania, ʼinega taudiega isali aqiaqiea. \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Same 22; Ais 53; Lk 24:26-27\x* Ta Keliso Niboanina niʼa maduvonedi Ieisu ena veilaqe weaqina ta wese tolaʼai aqiaqi otaqina naʼifoqe ʼabibodanaya. Ta taudi inuanua qiduana vona nana ana alamani weaqina, ta wese toyani aqiaqi otaqina naʼifoqe veilaqe nana ʼabibodanaya. ʼInega inuanua totuta ʼinaya be, maʼoda ʼinega ta wese togama ʼinega ʼetoyavua nana naʼifoqe. \v 12 Ta Yaubada tovesimasimana diavona veʼitedi baʼe yani nana ge naʼifoqe taudi edi tutaya, ta ʼesi ʼabibodadia omiʼa emi tutaya. Yani nana lova ivonayea niʼa onoqolidi Vale Aqiaqina ana tolugaihiavo ʼidiega. Ta taudi Vale nana ilugaihiea Niboana Gwalagwalana ena waiwaiega mahalega. Ta yani diavona aqiaqidi weaqidi niʼa isimana ʼimia e wese Yaubada ena tovaleʼewayavo nuanuadi ina alamani aqiaqiea. \s1 Ilivu vunavunaqina \p \v 13 ʼInega baʼe yani diavona weaqina emi nuanua ona ʼivaʼavaʼaidi ta wese omiʼa ma emiavo ona ʼitamaki aqiaqiemi. Ta ona luʼita vane ami ʼetoyavua Yaubada ʼinega weaqina, mana baʼe ʼetoyavua nana naneimi tuta nana Ieisu Keliso nagiveʼifoqeyea. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Lom 12:2; Efe 2:3; 4:17-18\x* Omiʼa Yaubada ona vematamatayagea. Lova nuami ge daʼeqaʼui Yaubada ena nuanua weaqina ta ʼesi mwagemwagemi, e ʼinega ilivu luveifana oviaqidi. ʼInegana baʼitaga ge wese ona ʼevivi ilivu luveifa diavona ʼidia. \v 15 Ta ʼesi yani qabuna oviaviaqidi, e ilivu gwalagwalana ʼinega ona viaqidi, ʼidewani ami Togaba Yaubada ena ilivu gwalagwalana. \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Luvi 11:44-45; Md 5:48\x* Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, “Ona vegwalemi mana yaʼa gwalagwalagu.” \p \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Lom 2:11; Ve 2:23\x* Ta ge ona nuafania Yaubada ena luvine ʼaidegana ta tunutunuqina ʼinega tomotau qabuda naluvineda. Eda viaqayavo ʼidiega nawale Yaubada ena luvine ʼinega naluvineda nage aqiaqida nage luveifada. Tauna Yaubada nana tuta qabuna ogabea Tamami emi venoqi ʼinaya, e ʼinega luaqiaqiemi be ona ʼamayabea tuta qabuna bwaʼobwaʼo baʼe ʼinaya, mana omiʼa otoatoa wagawaga ʼidewana. \v 18 Lova omiʼa tubumiavo ʼidiega ilivu ge aqiaqina oʼewea. Ta niʼa oalamania Yaubada gubaufemi ilivu luveifanega be ʼetoyavuimi. Ta ge taha yani awahawalidi ʼidewani mwali nage bagi ʼidiega dagubaufemi. \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Via 20:28; Ibe 9:12-14\x* Ta ʼesi Yaubada gubaufemi Keliso sulalina aqiaqinega. Mana Keliso nana kavonaya sifi natudi lami ana ʼita aqiaqi otaqina, ge taha ena luveifamo. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt 2Tim 1:9-10; Efe 1:4\x* ʼInega Yaubada Keliso maduvenuaʼivinea ena fewa baʼe weaqina, ta ʼabiboda bwaʼobwaʼo ʼivaʼavaʼaia. Ta baʼitagana tuta ana ʼebeluʼovoa ʼinaya Keliso mai itaʼa weaqida. \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Ion 14:6; Lom 5:1-2\x* Ta Keliso nana ʼinega Yaubada ovetumaqanea, mana tauna giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega, ta ana galiva kaikaiwabuna ta simasimatalina ʼinaya aʼuya. ʼInega ami fata be emi vetumaqana be wese emi luʼita vane me emi alamani aqiaqi ona aʼudi Yaubada ʼinaya. \p \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Ion 13:34; Lom 12:10\x* Omiʼa Vale Aqiaqina ena vonahaqiaqi ovelumatamatayagea, ta matayaga nana ʼinega niʼa ovevunavunaqa emi ilivu luveifana ʼidiega, ta baʼe ʼinega ami fata emiavo tovetumaqana oveveyoluba aqiaqiedi. Ta ʼinega luaqiaqiemi be giwalimiega taumiega ʼaidega ʼaidega ona veyolubemi. \v 23 Omiʼa niʼa oviʼoi ʼevivi, ta ge bwaʼobwaʼo ana tomotau awahawalidi ʼidiega, ta ʼesi Tamada ena vona mayawaina ʼenoʼeno vatayana ʼinega. Ta Tamada Yaubada ge ana fata naʼaliga. \v 24 \x * \xo 1:24 \xt Ais 40:6-8\x* ʼIdewani Buki Nugwenugweina ena simana vonaya, \q1 “Tomotau qabudi ʼidewani libi, \q2 ta adi ʼita aqiaqi otaqina \q2 kavona libi ididi. \q1 Ta libi diavona nawale \q2 ina ʼaliga ta wese ididina \q2 ina mwatuqu ta ina avuta. \q2 \v 25 Ta ʼesi Kaiwabu ena vona \q2 ʼenoʼeno vatayana.” \m Ta Vona nana niʼa onoqolia Vale Aqiaqina ana tolugaihi ʼidiega. \c 2 \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Efe 4:22; Iem 1:21\x* ʼInega emi luveifanayavo ʼidewani ʼeuʼauʼava be, givemwaniniva be, vonavane be, veʼifiʼifi be, vetalafululu ta wese ilivu luveifadi qabudi ona nogedi. \v 2 Ta ʼesi luaqiaqiemi niboanimi ana susu aqiaqina ona salia emi nuanua qabuna ʼinega kavonaya be gogama dilidilidi susu weaqina idoudou, ta baʼe susu nana ʼinega niboanimi ina tabo ta ona vewaiwai ami ʼetoyavua weaqina. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt Same 34:8\x* Vonahaqiaqi, eda Kaiwabu ena nuakolokolo niʼau olutonovia. \s1 ʼOqola mayawaina \p \v 4 ʼInega ona mai Keliso ʼinaya, tauna ʼoqola mayawaina. Totoa bwaʼobwaʼo inogea, ta Yaubada ʼinaya baʼe ʼoqola nana yani aqiaqi otaqina, ʼinega venuaʼivinea. \v 5 \x * \xo 2:5 \xt Efe 2:21-22; Ve 1:6\x* Omiʼa baʼitagana Yaubada vefewemi kavona ʼoqola mayawaidi ʼidewani, ta omiʼa ʼimiega ena vanue gwalagwalana yoqoyoqonia Niboanina ʼinega. E ʼinega omiʼa kavona toveguba gwalagwalami, be ona veguba Yaubada ʼinaya Niboanina ena nuanua ʼinega. Ta baʼe viaqa nana ʼinega Yaubada emi gubayavo naʼawahaqiaqiedi Ieisu Keliso ʼinega. \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Ais 28:16; Efe 2:20\x* ʼIdewani Buki Nugwenugweina ʼinaya vonaya, \q1 “Oʼitea ʼoqola baʼe aqiaqina \q2 ta vevenuaʼivinina \q2 yahaʼunugwetea vanue ana yoqona weaqina \q2 ʼabaga Ielusalema ʼinaya, \q2 ta tomeqabu ivetumaqana ʼinaya \q2 ge wese ina iniyauyau.” \m \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Same 118:22\x* Ta omiʼa baʼe ʼoqola nana niʼau ovetumaqanea, ʼinega veʼebeiula qiduana weaqimi. Ta tomeqabu ʼoqola baʼe ʼinaya ge ida vetumaqana Buki Nugwenugweina weaqidi simana vonaya, \q1 “Lova ʼoqola nana vanue ana toʼeyoqona inogea, \q2 ta baʼitagana Yaubada ʼoqola nana \q2 niʼau vetovolo nugwetea.” \m \v 8 \x * \xo 2:8 \xt Ais 8:14\x* Ta wese vonaya, \q1 “ʼOqola baʼe ʼinaya tomotau \q2 ʼaqedi ina vetufea ina beʼu.” \m Ta edi beʼu ʼiuna mana ge nuanuadi Vale Aqiaqina ina ʼabibodei. ʼInega lova Yaubada ena nuanua ʼinega luvine aʼuya vonigo baʼe yani nana naʼifoqe ʼidia. \s1 Yaubada ena tomotau vevenuaʼivinidi \p \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Luve 7:6; 14:2; Ais 9:2; Tai 2:14; Via 26:18; Efe 5:8\x* Ta ʼesi omiʼa gebu taudi ʼidewani, mana omiʼa Yaubada ena qabu vevenuaʼivinimi, ʼinega omiʼa Toluvine Qiduana ena tovegubayavo ta ena tomotauyavo gwalagwalami. ʼInega luaqiaqiemi be Yaubada ena nuakolokolo qiduana weaqina ona simanea tomotau ʼidia, mana diʼwe velovelovana ʼinega gabemi ta ʼewa ʼifoqeyemi ta ena simatala aqiaqi otaqina ʼinaya aʼumi. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Ose 2:23\x* Vonahaqiaqi, lova omiʼa ge oda toatoa Yaubada ena tomotauyavo ʼidewani, ta baʼitagana omiʼa ena tomotauyavo. Ta wese lova Yaubada ena nuakolokolo ge oda lobei, ta baʼitagana niʼau oʼewea. \p \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Gal 5:17,24\x* Egwavo, omiʼa ʼidewani wagawaga bwaʼobwaʼo baʼe ʼinaya otoatoa. Ta baʼe egu vona waiwaina ʼimia: Emi nuanua luveifadi giwalimiega ona nogedi, mana nuanua luveifadi niboanimi iveveaviedi. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Md 5:16\x* Omiʼa taudi ge ida vetumaqana maega otoatoa, ta luaqiaqiemi be emi ilivu ta wese emi toa nuanidia weaqina taumiega ona ʼitamaki aqiaqiemi. Taudi iveveʼewemi ta ivonaya vonigo omiʼa emi viaqayavo ge aqiaqidi, ta ʼesi tuta nana emi viaqayavo aqiaqi otaqidi ina ʼitedi e ʼinega ʼabiboda Yaubada ina awatuboya tuta nana naʼevivi namai bwaʼobwaʼoya tomotau sabi luvineda. \s1 Toluvineavo be kaiwabuyavo kana ʼamayabedi \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Tai 3:1\x* Omiʼa luaqiaqiemi be toluvineavo ta wese tovanugwetayavo qabudi bwaʼobwaʼoya ona velumatamatayagedi. ʼInega kini ena luvine ona ʼabibodea, mana baʼe eda Kaiwabu ena nuanua. \v 14 Ta wese toluvineavo ʼidewana gavana ona ʼabibodedi, mana kini nana gavana dina venuaʼivinedi be yaqisa taudi toluveifadi ina luvematasabudi ta tomotau aqiaqidi awatubo ina lobea gavana diavona ʼidiega. \v 15 \x * \xo 2:15 \xt 1Fit 3:16\x* Yaubada nuanuana omiʼa taudi tovemwage edi ʼawaluveifa weaqimi ona giveluaʼudi emi viaqayavo aqiaqidi ʼidiega. Mana nuanuadi ina veʼewemi, ta ge wese adi fata ʼeguma tuta qabuna ilivu aqiaqidi oviaviaqidi. \v 16 Ta omiʼa niʼa Yaubada yavuimi, ʼinega taumi ona luvinemi ta ge ilivu luveifadi ʼidia ona awafelemi. Ta ʼesi ona fewa ʼidewani omiʼa Yaubada ena tofewa kavovoyavo. \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Lom 12:10\x* ʼInega tomotau qabudi ona ʼamayabedi, ta emiavo me edi vetumaqana ona veyolubedi. Ta wese Yaubada ona ʼamayabea ta ona mwaninivea, mana tauna ʼivaʼavaʼaida. Ta wese kini ona ʼamayabea. \p \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Efe 6:5\x* Ta omiʼa tofewa kavovo, emi kaiwabuyavo ona ʼamayabedi be edi luvine tuta qabuna ona ʼabibodea. Tolaʼai ina vonemi e ona viaqia. Ta ge kaiwabuyavo aqiaqidi adi ʼaidega ona ʼabibodedi, ta wese taudi kaiwabuyavo luveifadi edi luvine ona vematamatayagea. \v 19 Mana ʼeguma fewa aqiaqina oviaviaqia ta tua ina veilivu veifemi ʼinega Yaubada ona vetumaqanea qiduana ta ona bibitaqomi, mana baʼe yani qiduana matanaya. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt 1Fit 3:14,17\x* Vonahaqiaqi, ʼeguma emi viaqa luveifana ʼinega ina vunuqimi be ona bibitaqomi, e benaʼe ge yani agona Yaubada matanaya, mana veilaqe nana ami luaqiaqi. Ta ʼesi ʼeguma emi ilivu aqiaqina ʼinega ina vunuqimi be ona bibitaqomi, e ʼinega Yaubada naqaiawa weaqimi. \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Md 16:24; Ion 13:15\x* Yaubada niʼau gabemi ilivu baʼe ona ʼabibodea, mana Keliso weaqida visiqa qiduana lutonovia, ta baʼe ʼinega veʼebeʼita weaqimi, e ʼinega yaenega ona tauya. \q1 \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Ais 53:9\x* “Tauna ge taha ena luveifamo \q2 ta wese ge taha uʼava ʼawanega daʼifoqe.” \m \v 23 \x * \xo 2:23 \xt Ais 53:7; 1Fit 3:9\x* Ta tuta nana tomotau Keliso iʼawaluveifea ʼinega ge wese daveʼiedi. Ta wese tuta nana ivunuqia ge diana davilei ʼidia, ta ʼesi Yaubada vetumaqana aqiaqiea, mana tauna ena luvine tunutunuqina. \v 24 \x * \xo 2:24 \xt Lom 6:11; Ais 53:5-6\x* Vonahaqiaqi, Keliso ana ʼaidega ma ʼwafina eda luveifana ʼavalea ʼetoluai ʼinaya, e omoʼe ʼinega eda luveifana qabuna luveawalidi, be yaqisa ada fata ilivu tunutunuqina ʼinega kana tauya. Ta ana ʼabia ʼawaʼivina ʼinega niʼau giveaqiaqieda. \v 25 \x * \xo 2:25 \xt Isi 34:5-6; Md 9:36; Ion 10:14; Ibe 13:20-21\x* Vonahaqiaqi, lova omiʼa ʼidewana sifi luluveʼwaivimi, ta baʼitagana Toʼitamaki Sifi be ʼEkalesia ana Toludebana niʼa ʼewa ʼeviviemi ʼinaya. Tauna yawaimi qabuna ana Toʼitamaki. \c 3 \s1 Vaqivaqidi adi luvine \p \v 1-2 \x * \xo 3:1-2 \xt Efe 5:22\x* Ta wese ʼidewani omiʼa vivine vaqivaqimi moqanemiavo ona ʼamayabedi ta ona matayagedi. Ta ʼeguma moqanemiavo Yaubada ena vona ge ida vetumaqanea, ʼinega omiʼa emi ilivu tunutunuqina ta simasimatalina ona veʼitedi. ʼInega emi ilivu aqiaqidi ʼidiega ina nuagivila ta Yaubada ina vetumaqanea. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt 1Tim 2:9\x* Omiʼa vivine ʼwafimi adi ʼebeveʼivala ʼidewani debami ana amo nage bagi viaviaqina goula, nage kaleko adi ʼita aqiaqina ge yani qiduana, \v 4 ta ʼesi omiʼa giwalimi ona veʼivalidi ʼivala ʼenoʼeno vatayadi ʼidiega, ta ona alamania baʼe yani qiduana Yaubada matanaya. \v 5 E baʼe ʼidewana lova vivine totafwalolo taudi Yaubada ivetumaqanea giwalidi iveʼivalia ilivu nuvana be nuawebui ʼidiega, ta wese moqanediavo iʼamayabedi be imatayagedi. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Nug 18:12\x* Wese ʼidewana Sela moqanedi Ebelamo ena vona imatayagea ta iʼawakaiwabuyea. Ta ʼeguma omiʼa emi ilivu aqiaqina ta ge taha yani weaqina ona mwaniniva, e ʼinega omiʼa Sela natudiavo. \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Efe 5:25\x* Ta wese ʼidewani, omiʼa ʼoloto vaqivaqimi moqanemiavo maega otoatoa ona nuanua weaqidi, mana taudi edi waiwai be edi nuanua ge omiʼa ʼoloto ʼidewani. ʼInega luaqiaqiemi be ona ʼamayabedi ta ona ʼitamakidi, mana omiʼa be moqanemiavo maega yawaimi ʼaidegana Yaubada ena veyolubega neimi. Ta vonahaqiaqi, ʼeguma moqanemiavo ona veilivu aqiaqiedi omoʼe ʼidewani, e ʼinega Yaubada emi venoqi wese nanoqolidi. \s1 Vita kana lobea viaqa aqiaqina ʼinega \p \v 8 Egu veʼita baʼe niʼa onoqolia, ʼinega nuanuagu omiʼa qabumi emi nuanua ʼaideganega ona toatoa, ta ʼeguma taha toga ʼimiega naveilaqe nage vita nalobea, e ʼinega qabumi ona nuakolokoloyea. Ta me emi nuawebui ta wese ilivu nuvana ʼinega ma emiavo taumiega ona veyolubemi. \v 9 ʼEguma tomotau vaina ina veilivu veifemi ʼinega ge ona veʼiedi. Ta wese ʼeguma vaina ina vona veifemi ge wese ona veʼiedi, ta ʼesi omiʼa ona vona veyolubedi vona aqiaqina ʼinega. Baʼe Yaubada ena nuanua ʼidewana, ʼinega nawale ami veyoluba ona ʼewea tauna ʼinega, \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Same 34:12-16\x* mana ʼidewana Buki Nugwenugweina ena simana vonaya, \q1 “ʼEguma taha toga nuanuana be \q2 naqaiawa ʼaubena qabuna ʼidia, \q2 e ʼinega luaqiaqiea be \q2 vona kavokavovo be ʼeuʼauʼava naluaʼudi. \q1 \v 11 Tauna ena ilivu luveifadi nanogedi \q2 ta ʼesi viaqa aqiaqidi naviaqidi tomotau ʼidia. \q1 Ta wese navetafeʼwa waiwai \q2 toadaumwala weaqina tomotau qabudi maega. \q1 \v 12 Mana eda Kaiwabu tuta qabuna \q2 tunutunuqidi ʼitaʼitamakidi, \q2 ta wese edi noqi noqonoqolia, \q2 ta taudi luveluveifadi nogenogedi.” \p \v 13 Togama ana fata be nagiveluveifemi ʼeguma omiʼa yani aqiaqina nuanuami ona viaqidi? \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Ais 8:12-13; Md 5:10; 1Fit 2:20; 4:14\x* Ta tua nage tomotau ina veilaqeyemi emi ilivu aqiaqidi weaqina, e ʼinega ona qaiawa ta ge ona mwaniniva weaqidi. \v 15 Ta ʼesi Keliso ona awatuboya, tauna yawaimi ana Kaiwabu ʼidewana. Ta tuta qabuna me emi ʼivaʼavaʼata ona toatoa, mana ʼeguma taha toga namai navetalaʼaiemi emi luʼita vane ʼiuna weaqina, e ʼinega emi ilivu nuvana ʼinega luʼita vane nana ona givesimatalia ʼinaya. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt 1Fit 2:12\x* Ge taha yani luveifana ona viaqi, be yaqisa ami fata tuta qabuna ma ami lutonova aqiaqina Yaubada matanaya ona tovotovolo. Ta ʼeguma tomotau ina ʼawaluveifemi mana omiʼa Keliso ana toʼabibodayavo, e ʼinega nawale ina iniyauyau edi ʼawaluveifa nana weaqina. \v 17 ʼEguma Yaubada nahawafelemi luvematasabu ʼinaya emi viaqa aqiaqina ʼidiega, e ʼinega yani aqiaqina weaqimi, ta ʼesi ʼeguma luvematasabu nana ona lobea viaqa veifana ʼidiega e ʼinega ge taha ana aqiaqimo Yaubada matanaya, mana luvematasabu nana taumiega osalisali. \p \v 18 Ta ona nuaia Keliso weaqina, tauna ge taha ena luveifamo, ta eda luveifana weaqina ʼaliga tuta ʼaidegana ʼinaya, ta ge wese naʼaliga ʼevivi. E omoʼe ʼinega ʼebeʼeweda Yaubada ʼinaya. Keliso ʼwafina iluveʼaligia ta Tamana giveyawaha ʼeviviea Niboanina ʼinega. \v 19 Ta Keliso Niboanina ʼinega tauya niboana yoqoyoqonidi edi ʼebetoa ʼinaya ta lugaihi ʼidia, \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Nug 6:1–7:24\x* mana taudi lova Yaubada ena vona ge ida vetumaqanea. Tuta nana Noa waga viaviaqia ʼinega Yaubada me ena bibitaqo tomotau baʼebaʼeyedi vonigo ida nuagivila, ta gebu. ʼInega qabudi seuseu ʼinaya igavivila ta tomotau adi yau ʼeita (8) dimo seuseu nana ʼinega Yaubada ʼetoyavuidi. \v 21 Goʼila baʼena veʼebeʼita babitaiso weaqina, mana babitaiso ʼinega Yaubada ʼetoyavuida. Ta babitaiso nana ge daveʼebeʼita ʼwafida ana ʼutu weaqina, ta ʼesi ana alamani baʼe: Ada fata Yaubada matanaya kana tovotovolo ma ada lutonova aqiaqina ta kana venoqiea iula weaqina, mana giwalida vunavunaqina. Ta baʼe babitaiso nana naʼetoyavuimi Ieisu Keliso ena yaʼitoto ʼaligega ana waiwai ʼinega. \v 22 Keliso niʼa vaneqa mahalaya ta baʼitagana Yaubada ʼataqinaya toatoa, ta Tamana ena tovaleʼewayavo be toluvineavo ta wese yani qabuna waiwaidi Keliso ivelumatamatayagea. \c 4 \s1 Yaubada weaqina kana veilivu aqiaqi \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Lom 6:2,7\x* Vonahaqiaqi, Keliso ʼwafinega visiqa lobea, ʼinegana omiʼa wese emi nuanua ona givewaiwaiedi kavonaya Ieisu, ta ona ʼivaʼavaʼaimi visiqa weaqina. Mana ʼeguma ʼwafimi ona awafelea visiqa ʼinaya ʼidewana Keliso, e ʼinega emi luveifana niʼau onogea. \v 2 ʼInega tuta qabuna bwaʼobwaʼoya katoatoa kana awafeleda Yaubada ʼinaya, ta ena nuanua kana viaqia ta ge wese tauda eda nuagovaqa luveifadi kana ʼabibodedi. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Efe 2:2-3\x* Lova emi ilivu kavonea taudi velovelovana ana totoayavo edi ilivu ʼidewani velamoʼeno kavokavovo be, nuanua ʼwaiʼwaivina be, goʼila waiwaina ana numa be, veiaiana luveifana be, veilivu kavokavovo ana viaqayavo, ta wese iwaʼodu tokwalui ʼidia. \v 4 Ta baʼitagana baʼe ilivu luveifa diavona niʼau onogedi, ʼinega vaina emiavo oveyaulovodi, mana omiʼa ge wese nuanuami yani luveifana taudi maega ona viaqidi kavona lova ʼidewani, e ʼinega iʼawaʼawa luveifemi. \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Via 10:42\x* Ta ona nuaia nawale tomotau mayawaidi be wese ʼaliʼaligidi ina tovolo Yaubada matanaya ta edi ilivuyavo ina simana ʼifoqeyedi, ʼinega naluvinedi edi viaqa diavona weaqidi. \v 6 Baʼe ʼiuna ʼinega toʼaliga Vale Aqiaqina inoqolia lugaihi ʼinega. Mana taudi lova tuta nana nawale ma ʼwafidi itoatoa e ʼaliga ana luvine ilobea tomotau qabuda ʼidewani. Ta lugaihi nana ʼinega adi fata niboanidi ʼinega ina toatoa ʼidewani Yaubada toatoa. \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Lom 13:11-12\x* Vonahaqiaqi, tuta ʼebeluʼovoa niʼa vadiʼwediʼweda, ʼinega omiʼa ona nuanua aqiaqi ta emi ilivu taumi ona ʼitamakia be yaqisa ami fata ona venoqi Yaubada ʼinaya. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt 1Fit 1:22\x* Taha ilivu ona alamani aqiaqiea mana baʼe ilivu nana ilivu qabudi veqidua vaʼinedi, e baʼe: Luaqiaqiemi be ona veyoluba aqiaqiemi emiavo maega, mana veyoluba ilivuna ana fata luveifana qabuna naʼewa yavuledi. \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Ibe 13:2\x* Ta wese tomotau ona gaba ʼumaʼumaiedi emi vanuea, ta ge me emi lumugi. \v 10 \x * \xo 4:10 \xt Lom 12:6-8\x* Yaubada ena nei kavovo ʼinega ami wilaʼa ʼaidega ʼaidega niʼa neimi, ʼinega wilaʼa diavona ona vefewedi be emiavo ona iuledi, ʼinega emi viaqayavo ʼidiega Yaubada ena nuakolokolo ona veʼitayea ʼidia. \v 11 ʼEguma taha toga Yaubada ena wilaʼa ʼinega navetolugaihi, e ʼinega tauna Yaubada ena vona nalugaihi aqiaqiea tomotau ʼidia. Ta wese ʼeguma taha toga navetoiula Yaubada ena wilaʼa ʼinega, e ʼinega tauna tomotau naiula aqiaqiedi Yaubada ena waiwaiega. ʼInega emi fewa qabuna ʼidiega Yaubada ina awatuboya Ieisu Keliso ana wawega. Ta luaqiaqieda be tuta vataya ʼinaya kana awahawatuboya, mana tauna ena waiwai ge wese nahawala. Vonahaqiaqi eda nuanua ʼidewani. \s1 Ieisu ana toʼabibodayavo ina veilaqe \p \v 12 Egwavo ye, baʼitagana ʼebesitonova vitavitadi be wese veilaqe taha taha olobelobedi. Ta ge ona vonaya, “Tolaʼai weaqina baʼe yani diavona iʼifoʼifoqe ʼidaya? Ge taha toga davonema!” Vonahaqiaqi, baʼe vita diavona weaqidi ge ona nuavoqana, mana itaʼa tovetumaqana ada luvine ʼidewani, be vita diavona kana lobedi. \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Via 5:41; Iem 1:2; 1Fit 1:6-7\x* Mana Ieisu Keliso veilaqe lobea ʼidewani omiʼa wese veilaqe olobelobea, be yaqisa ona qaiawa qiduana tuta nana naʼevivi namai me ena simatala aqiaqi otaqina be wese me ena luvine waiwaina. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt 1Fit 2:20\x* Ta ʼeguma tomotau ina ʼawaluveifemi emi vetumaqana Keliso weaqina, tua ta ona qaiawa, mana Yaubada Niboanina simasimatalina ʼimia toatoa. \v 15 Ta omiʼa ge daluaqiaqiemi ʼeguma luvematasabu ona lobea yani luveifana adi viaqa ʼidiega ʼidewana luveʼaliga be, vanawala be, vedavi ta wese ʼeguma tomotau ona veʼwafi siniqaiqaiedi. \v 16 Ta ʼesi luaqiaqiemi ʼeguma luvematasabu ona lobea mana omiʼa tovetumaqana, ʼinega ge ona iniyauyau emi vetumaqana weaqina, ta ʼesi Yaubada ona awatuboya mana omiʼa Keliso ena tomotauyavo. \p \v 17 Vetalaʼai ana tuta niʼa vadiʼwediʼweda, ta Yaubada ena tomotauyavo namaduvetalaʼaiedi. Ta ʼabiboda taudi Vale Aqiaqina ge ida velumatamatayagea edi luveifana ana veʼia vita otaqina ina lobea. \v 18 \x * \xo 4:18 \xt Vos 11:31\x* Ta Buki Nugwenugweina ʼinaya simana vonaya, \q1 “ʼEguma ʼetoyavua ana loba tufwana vitana taudi aqiaqidi ʼidia, \q2 ʼinega maʼoda naʼifoqe ʼaiqa taudi luveluveifadi \q2 be ge tunutunuqidi ʼidia? \q1 Vonahaqiaqi, ge adi fata ʼetoyavua ina lobei.” \p \v 19 ʼInega omiʼa ʼeguma Yaubada ena nuanua ʼinega luvematasabu ona lobea, ʼinega ona awafelemi ami Toʼivaʼavaʼata ʼinaya, mana tauna ma ana vetumaqana, ʼinega naʼitamaki aqiaqiemi. Ta fewa aqiaqidi baʼitagana oviaviaqidi wese tuta qabuna ʼidia ona viaviaqidi. \c 5 \s1 Yaubada ena tomotauyavo adi ʼitamaki \p \v 1 Omiʼa ʼekalesia ana tovanugwetayavo baʼe ami vematamagilafu ʼiguyega emi fewa weaqina. Yaʼa wese taha ʼekalesia ana tovanugweta, ta mataguyega Keliso ena veilaqe yaʼitea. Ta nawale tuta maimai ʼinaya Yaubada yani qabuna aqiaqi otaqina Keliso ʼinaya ʼenoʼeno nagiveʼifoqeyea, ʼinega omoʼe tuta nana ʼinaya yaʼa wese aqiaqi nana ʼinaya ena toa. \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Ion 21:15-17; Via 20:28\x* Yaubada ena tomotauyavo qabudi neimi ta ona vanugweta aqiaqiedi kavonaya be taudi ʼidewani sifi ta omiʼa adi toʼitamaki, mana Yaubada ena nuanua ʼidewani. Ta ge ona vegwavuʼai, ta ʼesi me emi nuanua aqiaqina ona vanugwetedi. Ta wese ge ona nuanua veʼia weaqina, ta ʼesi ona awafela aqiaqiemi fewa nana ʼinaya, mana omiʼa Yaubada weaqina ofewafewa. \v 3 \x * \xo 5:3 \xt 2Kol 1:24; Fil 3:17; Tai 2:7\x* Ta gebu luvine waiwaina ʼinega ona vanugwetedi vaidi kaiwabu edi vanugweta ʼidewani, ta ʼesi omiʼa luaqiaqiemi be ilivu aqiaqina ona veʼitedi ʼinega ina ʼabibodemi. \v 4 Ta tuta nana sifi adi Toʼitamaki Qiduana naʼifoqe namai, e ʼinega ami veʼia aqiaqi otaqina ʼenoʼeno vatayana tauna ʼinega ona ʼewea. \p \v 5 \x * \xo 5:5 \xt Vos 3:34; Efe 5:21; Iem 4:6\x* Omiʼa kilakai tomotau ʼevaʼevaledi ona ʼamayabedi ta ona matayagedi. Ta qabumi ma emiavo ona veiuiula ilivu nuvana ʼinega, mana Buki Nugwenugweina ena simana vonaya, \q1 “Yaubada aiqabu adi wawa \q2 taudiega iaʼuvaneqea nanogedi, \q2 ta tomeqabu me edi nuawebui naveyolubedi.” \m \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Md 23:12; Lk 14:11; Iem 4:10\x* ʼInega taumiega ona giwebuiemi ta ona awafelemi Yaubada nimana waiwai otaqina ʼayanaya, ʼinega tauna ena tuta vevenuaʼivinina ʼinaya nagivaneyemi. \v 7 \x * \xo 5:7 \xt Md 6:25-30\x* Ta emi nuavita qabudi Yaubada nimanaya ona aʼuya be ʼinega naʼewa yavuledi, mana tauna ami Toʼitamaki aqiaqi. \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt 1Te 5:6\x* Omiʼa me emi ʼivaʼavaʼata ona toatoa, ta ona ʼitamakimi ami avia Seitani ʼinega. Mana tauna kavonaya yubai laioni sasasana mutaʼwaya yabayaba ta salisali dadana nuanuana tomotau navunuqi naʼainia. \v 9 \x * \xo 5:9 \xt Efe 6:11-13; Iem 4:7\x* Emi vetumaqana ʼinega ona tovoloʼiʼita ʼinega ami fata be Seitani ona nogea. Ta ona nuaia edavo weaqidi taudi bwaʼobwaʼo ana diʼwe qabudi ʼidia itoatoa. Taudi wese Ieisu ivetumaqanea ta vetumaqana nana weaqina veilaqe be vita ilobelobedi. \v 10 Yaubada tauna veyoluba ʼiuna niʼau gabemi ena ʼabaga simasimatalina ta ʼenoʼeno vatayana ʼinaya Keliso ʼinega. Ta emi veilaqe tuta kukusana ʼabibodanaya Yaubada nagiveaqiaqiemi be, navetovolo ʼiʼihimi ta wese nagivewaiwaiemi, e ʼinega avutugu ge ena nidoamo ʼinaya ona toatoa. \v 11 Tauna ena waiwai ge ena awalamo, ta ʼesi ʼenoʼeno vatayana. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani. \s1 Vona veyoluba \p \v 12 \x * \xo 5:12 \xt Via 15:22,37-40\x* Yaʼa taida Sailasa ena iula ʼinega baʼe egu leta goyona yaʼwayavia waiwai ʼimia. Yahalamania tauna ʼoloto togwavubiga ta aqiaqina. Egu leta baʼe ʼiuna be nuanuagu ona alamania Yaubada ena veyoluba ʼimia weaqina. Ta egu vona iula baʼe ʼinega ona alamani aqiaqiea veyoluba nana tuta qabuna omiʼa maega. Ge taha yani ana fata navetoasiʼiemi veyoluba nana ʼinega. \p \v 13 \x * \xo 5:13 \xt 2Tim 4:11; Via 12:2,25; 13:13\x* Ta wese tovetumaqana qabudi ʼabaga baʼe Loma ʼinega edi vona veyoluba ʼimia. Taudi omiʼa maega Yaubada niʼau venuaʼivinemi. Ta wese natugu Maki ena vona veyoluba ʼimia. \v 14 Omiʼa ʼaidega ʼaidega ma emiavo taumiega ona vona veyolubemi be ona lukaiwa venima sibutu ʼinega. \p Ta nuanuagu omiʼa Keliso ena tomotauyavo me emi nuadaumwala ona toatoa.