\id 1CO - Molima NT [mox] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2017) 
\h 1 Kolinita 
\toc1 Faulo ena leta nugweta me Kolinita ʼidia 
\toc2 1 Kolinita 
\toc3 1Kol 
\mt1 Faulo ena leta nugweta me Kolinita ʼidia  
\is1 Leta ana alamani weaqina  
\ip Kolinita taha ʼabaga diʼwe Akaya gamonaya, ta me Loma edi ʼebeluvine ana ʼabaga qiduana be kaikaiwabuna. ʼInega ʼabaga nana ʼinaya tomotau qabudi itoatoa, ta tovegimwane be, tovekaikaiwabu ta wese toluvineavo qiduqiduadi edi ʼabaga. Ta totoa ʼabaga mali diʼwe be mali diʼwe ʼidiega ivaʼauta mai ʼabaga nana ʼinaya. Ta taudi ʼebeiwaʼodu taha taha be, wese ilivu dumadumadi be dumadumadi, ta wese mali nuanua be mali nuanua imiedi. Faulo ena luvivila vemagilafuna ʼinaya Ieisu Valena ana lugaihi weaqina ʼekalesia ʼwadia ʼabaga nana ʼinaya. Ta ʼabibodanaya me Kolinita vona ta wese vetalaʼai letayega ivetunei ʼinaya, mana ʼekalesia ana ilivu be yani taha taha weaqina nuadi ge daʼeqaʼuya. Ta wese Faulo edi ilivu weaqina noqolia, ʼinega nuanuana nagivetunuqidi. ʼInegana Faulo baʼe leta nana ʼwayavia me Kolinita ʼidia, mana nuanuana naveʼita aqiaqiedi ʼekalesia yawaina ana veʼeda weaqina. ʼInega veʼitedi yani taha taha weaqina ʼidewani veʼaidega be, veiaiana be, vaqivaqidi edi toa aqiaqina be, Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa be, veyoluba ilivuna be, nei kavovo ta wese Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi weaqina veʼitedi. E baʼe leta nana ana ʼiu.  
\iot Leta gamona  
\io1 1:1-9 Vematamagilafu be venoqi lukaiwa maega  
\io1 1:10–4:21 Vetoatoasiʼi ʼekalesia gamonaya  
\io1 5:1–7:40 Velamoʼeno kavokavovo be susu yawaidi weaqina  
\io1 8:1–11:1 Tovetumaqana be wese tonoga weaqidi  
\io1 11:2–14:40 Tafwalolo ana veʼeda ta wese awatubo weaqina  
\io1 15:1-58 Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega ta wese tovetumaqana edi yaʼitoto ʼevivi  
\io1 16:1-4 Nei kavovo toʼekalesia diʼwe Iudia ʼidia  
\io1 16:5-24 Faulo ena nuanua be ena vona ʼebeluʼovoa  
\c 1  
\s1 Lukaiwa  
\p
\v 1 Lova Yaubada ena nuanua ʼinega yaʼa Faulo venuaʼivinegu be yavetovaletuyana Ieisu Keliso weaqina. Ta leta baʼe yaʼa ta wese taida Sositeni ʼimega.   
\p
\v 2 Ta baʼe leta nana waiwai omiʼa Yaubada ena ʼekalesia ʼabaga qiduana Kolinita ʼinaya otoatoa weaqimi. Omiʼa Yaubada niʼa venuaʼivinemi ena tomotauyavo ta givegwalemi Ieisu Keliso ena viaqa ʼinega, ʼidewani tomotau diʼwe qabudi ʼidia itoatoa niʼa givegwaledi ʼeguma taudi wese eda Kaiwabu Ieisu Keliso ana wawa ivetumaqanea. Taudi be wese itaʼa eda Kaiwabu ʼaidegana.   
\p
\v 3 Avevenoqi weaqimi Tamada Yaubada be eda Kaiwabu Ieisu Keliso nuakolokolo ta wese nuadaumwala ina neimi.   
\s1 Faulo ena lukaiwa Yaubada ʼinaya me Kolinita weaqidi  
\p
\v 4 Omiʼa weaqimi yalulukaiwa Yaubada ʼinaya tuta qabuna, mana ena nuakolokolo qiduana neimi emi veiaiana Ieisu Keliso ʼinega.  
\v 5-6 Lova Ieisu Keliso Valena alugaihi aqiaqiea ʼimia, ta Vale nana ovetumaqanea e ʼinega vaveʼabi aqiaqi yawaimi ʼinaya. Ta emi veʼaidega Ieisu maega ʼinega emi viaqayavo qabudi iveaqiaqi otaqa, ʼidewani emi vonayavo venuaʼewaʼewa, ta wese emi alamani Yaubada be, Keliso ta wese tovetumaqana edi toatoa weaqina veaqiaqi otaqa.  
\v 7 ʼInegana Yaubada Niboanina Gwalagwalana ena wilaʼa qabudi ge taha ʼidiega oda kusa, ta eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena ʼifoqe mai weaqina emi nuanua waiwaina ʼinega obaʼebaʼeyea.  
\v 8 \x * \xo 1:8 \xt 1Te 3:13; 5:23\x* Tauna nagivewaiwaiemi ana laba tuta ʼebeluʼovoa ʼinaya, be yaqisa ge taha toga ana fata naveʼewemi tuta nana eda Kaiwabu Ieisu Keliso ena ʼaubena qiduana ʼinaya naʼevivi namai bwaʼobwaʼoya.  
\v 9 \x * \xo 1:9 \xt 1Ion 1:3; 1Te 5:24\x* Vonahaqiaqi, Yaubada baʼe yani diavona naviaqidi weaqimi, mana tauna ma ana vetumaqana. Ta tauna niʼa venuaʼivinemi veiaiana aqiaqina ʼinaya, Natuna Ieisu Keliso eda Kaiwabu ʼinega.   
\s1 Faulo nuanuana ina veʼaidega  
\p
\v 10 \x * \xo 1:10 \xt Fil 2:2\x* ʼInega egwavo, egu nuanua waiwaina baʼe ona noqolia! Eda Kaiwabu Ieisu Keliso ana wawega yavonemi ona luaʼu veʼaeʼaetoga nuanimia. Nuanuagu ona veʼaidega be yaqisa vetoatoasiʼi ge wese naʼenoʼeno ʼekalesia gamonaya. Ta ʼesi ma emiavo emi toa naveʼaidega ta wese emi nuanua ʼaideganega yani qabuna ona viaqidi.  
\v 11 Egwavo, egu nuanua baʼe ʼidewani mana Kiloi edi susu ʼinega vaidi tomotau niʼa ivematamagilafuyegu emi veʼaeʼaetoga weaqina.  
\v 12 \x * \xo 1:12 \xt 1Kol 3:4; Via 18:24-28\x* Emi veʼaeʼaetoga baʼe ʼidewani, vaina ovonaya, “Imaʼa Faulo aʼabiʼabibodea!” ta vaina ovonaya, “Imaʼa Afolosa aʼabiʼabibodea!” ta vaina ovonaya, “Imaʼa Fita aʼabiʼabibodea!” ta wese vaina ovonaya, “Imaʼa Keliso aʼabiʼabibodea!”   
\p
\v 13 Baʼe ʼinega ana ʼita kavona Keliso foa adi yau oʼabiʼabibodedi, waisa? Nage yaʼa Faulo itutuveʼewegu ʼetoluai ʼinaya weaqimi? Gebuʼe otaqa! Nage yaʼa Faulo agu wawega babitaiso oʼewea? Gebuʼe otaqa!  
\v 14 \x * \xo 1:14 \xt Via 18:8; Lom 16:23\x* Vonahaqiaqi, yaʼa Kilisifasi be Gaiusi magilafudimo yagivebabitaisodi lova tuta nana omiʼa yaʼa maega katoatoa, ta ge taha toga wese ʼimiega eda givebabitaisoi. Ta baʼe weaqina yalulukaiwa Yaubada ʼinaya,  
\v 15 fole wese vaina ʼimiega oda vonaya, “Yaʼa Faulo ana wawega yababitaiso.”  
\v 16 \x * \xo 1:16 \xt 1Kol 16:15\x* (Ei, nuagu fania, Setefano me ena susuyavo wese yagivebabitaisodi, ta yanuaia ge taha toga wese baibitaiso daʼewei ʼiguyega, ta adi ʼaidegamo.)  
\v 17 Keliso ge davetunegu tomotau ʼidia sabi babitaisodi, ta ʼesi vetunegu ʼidia sabi lugaihi weaqina. Ta Vale nana ge eda lugaihiea taugu egu vona ʼinega, ta ʼesi Yaubada ena venuahaʼu ʼinega, fole Keliso ena ʼaliga ʼetoluai ʼinaya Valena ena waiwai eda givedawalilia.   
\s1 Yaubada ena waiwai kana ʼitea Keliso ana ʼetoluai ʼinaya  
\p
\v 18 \x * \xo 1:18 \xt Lom 1:16\x* Vonahaqiaqi, Keliso ena ʼaliga ʼetoluai ʼinaya Valena ana noqola kavona yani kavokavovo taudi ʼaliga ana ʼeda ʼinega itautauya ʼidia. Ta ʼesi itaʼa ʼetoʼetoyavuida Yaubada ena waiwai kahalamani aqiaqiea Vale nana ʼinega.  
\v 19 \x * \xo 1:19 \xt Ais 29:14\x* Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada vonaya,  
\q1 “Yaʼa toalamani qiduqiduadi bwaʼobwaʼoya  
\q2 edi alamani ena luveawalia,  
\q2 ta wese toalamani aqiaqi  
\q2 edi nuaʼeqaʼu ena ʼewa yavulea.”   
\p
\v 20 \x * \xo 1:20 \xt Ais 19:12; 33:18; 44:25; Iob 12:17\x* Baʼe vona diavona vonahaqiaqi, ʼinega kana nuanua: Tolaʼai naʼifoqe taudi toalamani qiduqiduadi ʼidia? Ta tolaʼai naʼifoqe Mosese ena luvine ana toveʼitayavo ʼidia? Ta wese tolaʼai naʼifoqe toveʼaeʼaetoga waiwai ta aqiaqidi ʼidia baʼe bwaʼobwaʼoya itoatoa? Vonahaqiaqi, Yaubada baʼe qabu diavona edi alamani niʼa veyani kavokavovoyea,  
\v 21 \x * \xo 1:21 \xt Md 11:25\x* mana ana ʼaidegamo Toalamani aqiaqi, ta ena nuanua baʼe ʼidewani: Bwaʼobwaʼo ana tomotauyavo ge adi fata be taudi edi alamaniega tauna ina alamani aqiaqiei. ʼInegana Yaubada nuanuana tovetumaqana naʼetoyavuidi Natuna ena ʼaliga ʼetoluai ʼinaya Valena ʼinega. Ta Yaubada ema lugaihi kavokavovo vefewea sabi ʼetoyavuidi.  
\v 22 Taudi me Diu nuanuadi ʼebeʼita mahalega ina ʼitedi, ta taudi ge me Diu alamani isalisalia.  
\v 23 \x * \xo 1:23 \xt Lom 9:32; 1Kol 2:14\x* Ta imaʼa Ieisu ana tutuveʼewa ʼetoluai ʼinaya Valena alulugaihiea qabu diavona ʼidia, ʼinega me Diu nuadi luveifa, ta taudi ge me Diu lugaihi nana iʼawaluveifea.  
\v 24 \x * \xo 1:24 \xt Kol 2:3\x* Ta Yaubada me Diu be wese taudi ge me Diu niʼa gabedi sabi ʼetoyavuidi. Ta tomeqabu ʼidiega gaba nana niʼa iʼawahaqiaqiea, e taudi Yaubada ena waiwai niʼa ivebaea Keliso ʼinega, ta wese Keliso nana ʼinega Yaubada ena alamani aqiaqi otaqina ialamani aqiaqiea.  
\v 25 \x * \xo 1:25 \xt 2Kol 13:4\x* Tomotau vaidi ivonaya be Yaubada ena viaqa, viaqa kwavakwavana tuta nana Natuna awafelea ʼetoluai ʼinaya. Ta Yaubada ena alamani tomotau edi alamani veqidua vaʼinea. Ta wese ʼidewani tuta nana Natuna awafelea ʼetoluai ʼinaya, ʼinega tomotau ivonaya be Yaubada ena viaqa dawalilina. Ta vonahaqiaqi, Yaubada ena viaqa baʼena tomotau edi viaqayavo qabudi veqidua vaʼinea.   
\p
\v 26 \x * \xo 1:26 \xt Md 11:25; Iem 2:5\x* Egwavo, ona nuaia lova omiʼa ge ami wawamo, ʼinega tomotau ivonaya be emi qabu ʼinega ge ʼealimi toalamani, ta ge ʼealimi toluvine, ta wese ge ʼealimi gade kaikaiwabuna ʼidiega oda viʼoi, ta tua Yaubada gabemi.  
\v 27 Vonahaqiaqi, bwaʼobwaʼo ana tomotauyavo ivonaya be omiʼa tomotau kwavakwavami. Ta Yaubada tovekwavakwava venuaʼivinedi bwaʼobwaʼo ana toalamaniavo sabi giveiniyauyaunidi. Ta wese bwaʼobwaʼo ana totoayavo ivonaya be omiʼa dawalilimi. Ta ʼesi Yaubada todawalilidi venuaʼivinedi bwaʼobwaʼo ana tovewaiwaiavo sabi giveiniyauyaunidi.  
\v 28 Bwaʼobwaʼo ana totoayavo vaidi tomotau iʼita webuiedi ta wese iveyani kavovoyedi, e taudina Yaubada venuaʼivinedi. Ta baʼe ʼidewani Yaubada viaqia bwaʼobwaʼo ana totoayavo edi nuanua sabi luveawalina.  
\v 29 \x * \xo 1:29 \xt Efe 2:9\x* Yaubada ena nuanua baʼe ʼidewani be yaqisa ge taha toga matanaya ana fata taunega nagivaneyei.   
\p
\v 30 \x * \xo 1:30 \xt Iel 23:5-6\x* Yaubada ena viaqa ʼinega luvetubemi Ieisu Keliso maega. Ta Keliso nana Yaubada ena alamani aqiaqi otaqina veʼitayea ʼidaya. Ta Ieisu ena viaqa ʼinega niʼau kavetunutunuqa ta wese gwalagwalada Yaubada matanaya. Ta wese Ieisu eda luveifanayavo ʼidiega niʼa ʼetoyavuida.  
\v 31 \x * \xo 1:31 \xt Iel 9:24\x* ʼInega Buki Nugwenugweina ena vona kana ʼabibodea vonaya, “ʼEguma taha toga nuanuana navonavane ana ʼetoyavua weaqina, e ʼinega luaqiaqiea be eda Kaiwabu ana ʼaidega otaqa ana wawa nagivaneyea.”   
\c 2  
\s1 Keliso ena ʼaliga ʼetoluai ʼinaya yani qidua otaqina  
\p
\v 1 Tovetumaqana ye, lova Yaubada ena vona ʼwaiʼwaivina Ieisu weaqina maduveʼifoqeyea ʼiguya, ta ʼabibodanaya yamai ʼimia Valena sabi lugaihina. Ta ge vona qiduqiduadi nage veʼita vitavitadi ʼidiega Vale nana eda simanei ʼimia.  
\v 2 Mana tuta nana yamai ʼimia ʼinega egu nuanua waiwaina ena lugaihi Ieisu Keliso Valena Aqiaqina ta ana tutuveʼewa weaqina, ta ge taha wese tolaʼai weaqina.  
\v 3 \x * \xo 2:3 \xt Via 18:9; 2Kol 10:1\x* Vonahaqiaqi, yaʼa me egu dawalili ta me egu mwaniniva ta wese me egu dedela qiduana yaʼifoqe ʼimia.  
\v 4 \x * \xo 2:4 \xt 1Te 1:5\x* Ta egu lugaihi be egu veʼita ge eda neimi totoa bwaʼobwaʼo edi alamani ʼinega nage vona nuaʼewaʼewadi ʼidiega, ta ʼesi Yaubada Niboanina ena waiwaiega.  
\v 5 Baʼe ʼidewani yaviaqia, be yaqisa emi vetumaqana ana avutugu ona aʼuya Yaubada ena waiwai ʼinaya, ta gebu tomotau edi alamani ʼinega.   
\s1 Yaubada ena alamani aqiaqi neida Niboana Gwalagwalana ʼinega  
\p
\v 6 Ta imaʼa alamani aqiaqi Yaubada ʼinega aveveʼitayea tovetumaqana faʼalidi ʼidia. Ta baʼe alamani nana gebu bwaʼobwaʼo ana alamani ʼidewani, ta wese gebu bwaʼobwaʼo ana toluvineavo edi alamani ʼidewana, mana toluvine diavona Yaubada naluveawalidi.  
\v 7 Vonahaqiaqi, imaʼa taudi totoa bwaʼobwaʼo edi alamani ʼinega ge ada veʼitemi, ta ʼesi Yaubada ena alamani aqiaqi ʼwaiʼwaivina ʼinega. Baʼe alamani nana lova Yaubada ʼwaivea tomotau ʼidiega, ta baʼe ʼitagana imaʼa alamani nana asimasimanea ʼimia. Yaubada alamani nana ena nuenuega maduʼivaʼavaʼaia eda ʼebeveaqiaqi otaqa weaqina, ta ʼabiboda bwaʼobwaʼo viaqia.  
\v 8 Ta bwaʼobwaʼo ana toluvineavo ge taha toga ʼidiega nuana daʼeqaʼui baʼe alamani nana weaqina, mana ʼeguma nuadi daʼeqaʼuya, e ʼinega ge wese eda Kaiwabu aqiaqi otaqina ida tutuveʼewei ʼetoluai ʼinaya.  
\v 9 \x * \xo 2:9 \xt Ais 64:4\x* Ta ge ida alamania. ʼInega Buki Nugwenugweina taudi weaqidi simana vonaya,  
\q1 “Tolaʼai Yaubada lova ʼivaʼavaʼaia  
\q2 taudi ana toveyolubayavo weaqidi  
\q2 ge taha toga daʼitei,  
\q2 ta ge taha toga danoqoli  
\q2 ta wese ge taha toga nuana daʼeqaʼui.”   
\m
\v 10 Ta imaʼa tovaletuyana yani nana niʼa ahalamania, mana Yaubada Niboanina ʼinega giveʼifoqeyea ʼimaya. Vonahaqiaqi, Niboani nana yani qabuna Yaubada weaqina ana fata nagiveʼifoqeyedi ʼimaya, mana tauna yani qabuna alahalamanidi, ta wese Yaubada ena nuanua ʼwaiʼwaividi alamani aqiaqiedi.  
\v 11 Kana nuaia itaʼa tomotau weaqida. Ge taha toga ana fata mali tomotau ena nuanua nahalamania, ta ʼesi tomotau nana niboanina ʼinaya toatoa ana ʼaidega ena nuanuayavo ana toalamani. Ta wese ʼidewani Yaubada weaqina. Ge taha toga Yaubada ena nuanuayavo ana fata nahalamanidi, ta ʼesi Niboanina ana ʼaidega yani qabuna alahalamanidi Yaubada ena nuanua weaqina.  
\v 12 Imaʼa gebu bwaʼobwaʼo niboanina ada ʼewei, ta ʼesi Niboana Yaubada ʼinega niʼa aʼewea. Vonahaqiaqi, Niboani nana aʼewea be yaqisa ena iula ʼinega Yaubada ena nei kavovo qabudi ʼimaya weaqidi nuama naʼeqaʼuya.  
\v 13 ʼInega yani diavona weaqidi baʼe ʼitagana asimasimana ʼimia ge totoa bwaʼobwaʼo edi alamani ʼinega, ta ʼesi Yaubada Niboanina ʼinega. Ta imaʼa taudi tovetumaqana faʼalidi ʼeguma taha yani Yaubada Niboanina weaqina nuanuama ana givesimatalia ʼidia, e ʼinega Niboana nana ena vona ʼinega agigivesimatalia.  
\v 14 Ta ʼeguma taha toga yawaina ge dahawafelea Yaubada ʼinaya, e ʼinega tomotau nana ge ana fata Yaubada ena veʼita aqiaqidi Niboanina ʼinega naʼawahaqiaqiedi. Tauna yani diavona weaqidi nuana nawale ge daʼeqaʼui, ʼinega ge wese danuanua weaqidi, mana veʼita nana adi aqiaqi ge ada fata kana alamanidi ʼeguma Yaubada Niboanina ʼidaya ge datoatoa.  
\v 15 Ta ʼeguma taha tomotau Yaubada Niboanina ʼinaya toatoa, e ʼinega ana fata yani qabudi weaqidi nuana navetonova aqiaqiea, be ʼinega nahalamania tolaʼai aqiaqina ta wese tolaʼai luveifana. Ta ge taha toga ana fata tomotau nana naʼawaluveifei ena viaqa aqiaqidi weaqidi.  
\v 16 \x * \xo 2:16 \xt Ais 40:13\x* Mana Buki Nugwenugweina vonaya,  
\q1 “Togama ana fata be  
\q2 eda Kaiwabu ena nuanua  
\q2 nahalamania?  
\q1 Ge taha toga!  
\q1 Ta wese togama ana fata be  
\q2 eda Kaiwabu navonei  
\q2 tolaʼai naviaqi?  
\q1 Ge taha toga!”  
\m Ta imaʼa ama fata baʼe yani diavona ana alamanidi, mana imaʼa ema nuanua ʼidewani Keliso ena nuanua.   
\c 3  
\s1 Faulo be Afolosa Keliso ena tofewayavo ʼekalesia ʼinaya  
\p
\v 1 Egwavo, lova ge agu fata be ena veʼitemi ʼidewani yaveveʼita taudi Yaubada Niboanina ʼidia toatoa. Ta ʼesi yaveʼitemi kavona omiʼa totoa bwaʼobwaʼo edi ilivuyega oveveilivu ʼaiqa. Mana ana ʼita kavona omiʼa nuami nawale ge daʼeqaʼuya tovetumaqana edi ilivu weaqina, e ʼinega emi toa Keliso ena ʼekalesia gamonaya kavona gogama sususudi.  
\v 2 \x * \xo 3:2 \xt Ibe 5:12-13; 1Fit 2:2\x* ʼInega lova gebu ʼabwaga otaqa eda veʼainimi, ta ʼesi kavona susu yaneimi, mana omiʼa ge ami fata be ʼabwaga falafalana oda ʼaini. Ta wese baʼitagana nawale ge ami fata,  
\v 3 \x * \xo 3:3 \xt 1Kol 1:10-11\x* mana omiʼa emi toa nawale kavona totoa bwaʼobwaʼo edi ilivu ʼidewana. Emi ʼekalesia nuaninaya veʼifiʼifi be wese veʼaeʼaetoga ilivu diavona iʼenoʼeno. Ta baʼe ʼinega omiʼa kavona totoa bwaʼobwaʼo, waisa?  
\v 4 \x * \xo 3:4 \xt 1Kol 1:12\x* Mana vaina ʼimiega ovonaya, “Imaʼa Faulo aʼabiʼabibodea!” Ta vaina ovonaya, “Imaʼa Afolosa aʼabiʼabibodea!” Ta baʼe ilivu nana ʼinega, ana ʼita kavona omiʼa totoa bwaʼobwaʼo edi ilivu ʼidewani, waisa?   
\p
\v 5 \x * \xo 3:5 \xt Via 18:4,11,27-28\x* Ona nuaia, nage Afolosa yani qiduana? Gebu! Nage yaʼa Faulo yani qiduana? Gebu! ʼInega tolaʼai weaqina ogivaneyema? Mana imaʼa tomotau kavokavovo ta Yaubada ena tofewayavo. Eda Kaiwabu imaʼa magilafuma ema fewayavo neima ʼinega aviaviaqidi. Ta ema lugaihi ʼinega oveʼale Keliso ovetumaqanea.  
\v 6 Ta ema fewa ʼimia kavona vaoqa ana fewa ʼidewani, mana yaʼa Faulo Yaubada ena vona vewanina yaʼwadia be Afolosa vewani nana ʼitamakia, ta Yaubada givetaboya.  
\v 7 ʼInega toʼwadi nana be wese toʼitamaki nana ge yani qiduana, ta ʼesi Yaubada yani qiduana, mana tauna yani qabudi adi togivetabo.  
\v 8 \x * \xo 3:8 \xt Md 16:27; Efe 2:20-22\x* ʼInega toʼwadi nana be wese toʼitamaki nana iveveiuiula ta edi fewa ʼiuna ʼaidegana. Ta edi gwavubiga ana ʼetofwafwa ʼinega veʼia dumadumana be dumadumana ina lobea Yaubada ʼinega.  
\v 9 Mana imaʼa Yaubada maega afewafewa, ta omiʼa kavona Yaubada ena vaoqa. Ta wese omiʼa kavona Yaubada ena vanue.   
\p
\v 10 Vona sesebai ʼekalesia ana yoqona weaqina ona noqolia, e baʼe: Yaubada ena veyolubega alamani neigu vanue ana yoqona weaqina, ʼinega fewa nana yaviaviaqia. Yaʼa vanue nana ana ʼoqolayavo yavetovolodi, ta baʼitaga Yaubada ena tofewayavo ʼoqola diavona ʼidia iʼeʼeyoqona. Ta toʼeyoqona ʼaidega ʼaidega luaqiaqiea be taunega nanuanua aqiaqi maʼoda ʼeʼeyoqona ʼaiqa.  
\v 11 \x * \xo 3:11 \xt Ais 28:16; 1Fit 2:4-6\x* Ge taha toga ana fata mali ʼoqola navetovoloi, mana niʼa vevetovolona, e omoʼe ʼoqola nana tauna Ieisu Keliso.  
\v 12 ʼEguma taha toʼeyoqona yoana aqiaqidi ta falafaladi ʼidiega naʼeyoqona ta wese ʼeguma taha toʼeyoqona yoana kavokavovo ʼidiega naʼeyoqona,  
\v 13 \x * \xo 3:13 \xt 1Kol 4:5\x* e ʼinega luvine ana ʼaubena ʼinaya toʼeyoqona ʼaidega ʼaidega edi fewayavo kana ʼitedi vunavunaqaya. Ta ʼaubena nana namai ʼaiwe saesaelina maega, ta baʼe ʼaiwe nana ʼinega Yaubada toʼeyoqona ʼaidega ʼaidega edi fewayavo nagabu tonovidi.  
\v 14 Ta ʼeguma ʼaiwe saesaelina ge ana fata toʼeyoqona taha ena vanue naʼalai, e ʼinega tauna veʼia aqiaqina naʼewea.  
\v 15 Ta ʼeguma taha toʼeyoqona ena vanue ʼaiwe saesaelina naʼala ʼovoia, e ʼinega tauna ge taha veʼia nalobei. Vonahaqiaqi, toʼeyoqona nana veilaqe qiduana naʼifoqe ʼinaya be tuta goyona daʼaliga, ta tua Yaubada ena nuakolokolo ʼinega ʼetoyavua nalobea, ta kavona ʼaiwe saesaelina ʼinega dadenadena.   
\p
\v 16 \x * \xo 3:16 \xt 1Kol 6:19; 2Kol 6:16\x* Nage ge oda oalamania omiʼa qabumi Yaubada ena vanue gwalagwalana ta Niboanina ʼimia toatoa?  
\v 17 ʼEguma taha toga Yaubada ena vanue naqeunia, e ʼinega tomotau nana luvematasabu qiduana nalobea Yaubada ʼinega, mana Yaubada ena vanue gwalagwalana be vunavunaqina, ta baʼe vanue nana omiʼa tovetumaqana.   
\p
\v 18 Ge nuanuagu taha toga taunega nauʼavei navonaya, “Yaʼa toalamani aqiaqi!” Vaina ʼimiega ovonaya be omiʼa toalamani aqiaqi mana emi alamani kavona totoa bwaʼobwaʼo edi alamani ana ʼetofwafwa ʼidewani. Ta egu nuanua ge ona nuavane emi alamani weaqina, ta ʼesi taudi Yaubada ge ida alamania ona awafeledi be ina ʼawakwavakwavayemi, be yaqisa Yaubada matanaya ona vetoalamani aqiaqi.  
\v 19 \x * \xo 3:19 \xt Iob 5:13\x* Egu vona baʼe ʼidewani, mana totoa bwaʼobwaʼo edi alamani yani kavokavovo Yaubada ʼinaya. Buki Nugwenugweina baʼe yani nana weaqina simana vonaya, “Tomotau Yaubada ge ida alamania ivonaya be taudi toalamani aqiaqi. Ta vonahaqiaqi, Yaubada ena nuanua ʼinega taudiega isiʼwesiʼwedi alamani nana ʼinega”,  
\v 20 \x * \xo 3:20 \xt Same 94:11\x* ta wese vonaya, “Eda Kaiwabu niʼa alamania bwaʼobwaʼo ana toalamaniavo edi alamani yani kavokavovo.”  
\v 21 ʼInega ge wese daluaqiaqiemi be ami tovanugwetayavo bwaʼobwaʼoya weaqidi ona vonavane, mana yani qabuna aqiaqidi niʼa oʼewedi emi toa aqiaqina weaqina.  
\v 22 E ana ʼebevetalatutula baʼe: Yaʼa Faulo be, Fita ta wese Afolosa amai ʼimia sabi veʼitami. Ta wese Yaubada yani qabuna ʼivaʼavaʼaidi bwaʼobwaʼoya emi toa aqiaqina weaqina. ʼInega ge taha tolaʼai ʼeguma mayawaimi otoatoa, nage ona ʼaliga, mana Yaubada ena tomotauyavo yawai vataya naneidi. Ta tolaʼai naʼifoqe ʼimia baʼe tuta nana ʼinaya, ta wese tuta maimai ʼinaya, e Yaubada yani diavona navefewedi emi aqiaqina weaqina,  
\v 23 mana omiʼa Keliso weaqina, ta Keliso Yaubada weaqina.   
\c 4  
\s1 Keliso ena tovaletuyanayavo edi fewa  
\p
\v 1 Ge ona vonaya vonigo imaʼa toveʼita tomotau qiduqiduama, ta ʼesi ona nuaia imaʼa Keliso ena tofewayavo ʼidewani. Tauna vetumaqanema be veyoveyoa neima, ʼinega ena nuanua ʼwaiʼwaividi agigivesimatalidi ʼimia.  
\v 2 \x * \xo 4:2 \xt Lk 12:42\x* Niʼa kahalamania, ʼeguma taha tofewa navetovanugweta, ʼinega luaqiaqiea be me ena gwavubiga fewa nana naviaqia ena kaiwabu weaqina.  
\v 3 Egwavo, yaʼa me egu gwavubiga egu fewa yaviaqia nuanimia, waisa? Vaina ʼimiega ovonaya be yaʼa egu fewa aqiaqina yaviaqia emi ʼekalesia ʼinaya, ta vaina ovonaya be ge aqiaqina. Ta yaʼa ge eda nuanua qiduana ʼeguma omiʼa nage mali qabu oʼawahaqiaqiegu nage gebu. Ta wese yaʼa ge agu fata be tauguyega eda ʼawahaqiaqiegu.  
\v 4 Ta taugu agu lutonova aqiaqina Yaubada matanaya, mana egu alamani ana ʼetofwafwa ʼinega yanuaia be ge taha fewa luveifana eda viaqi emi ʼekalesia ʼinaya. Ta ge eda alamani aqiaqiei ʼeguma yaʼa tofewa tunutunuqigu. Ta eda Kaiwabu ana ʼaidegamo egu ilivu qabuna alamani aqiaqiedi, ʼinega taunamo ana fata naluvinegu.   
\p
\v 5 \x * \xo 4:5 \xt 1Kol 3:8\x* ʼInega omiʼa ge taha tomotau weaqina ona vonaya, “Baʼe tofewa nana aqiaqina, ta omoʼena luveifana.” Ta ʼesi luaqiaqiemi be ona baʼebaʼe Keliso ena ʼaubena weaqina. Mana tauna velovelovana ana ilivu ʼwaiʼwaividi nagiveʼifoqeyedi vunavunaqaya, ta wese nuanua luveifadi ʼwaiʼwaividi tomotau giwalidiega nagiveʼifoqeyedi. Ta ʼaubena nana ʼinaya tomotau qabudi awatubo ina lobea Yaubada ʼinega edi viaqayavo adi aqiaqina ʼinega.   
\s1 Ge tauda kana givaneyeda  
\p
\v 6 \x * \xo 4:6 \xt Lom 12:3\x* Egwavo, iada Afolosa ta yaʼa aveʼebeʼita ʼimia be yaqisa ʼimega taha vona Buki Nugwenugweina ena simana ona alamani aqiaqiea, vonaya, “Buki nana ana ʼwayavi ona ʼabibodea ta ge emi nuenuega ona luvetomanei.” Mana ʼeguma vona nana ona ʼabiboda aqiaqiea ʼinega ge ona nuavane ta ona vonaya, “Imaʼa ema tovanugweta aqiaqina, ta ʼabiboda omiʼa emi tovanugweta.”  
\v 7 \x * \xo 4:7 \xt Lom 12:6\x* Mana taumiega ge ona vonaya vonigo omiʼa tomotau aqiaqimi, ta ʼabiboda mali qabu. Yani qabuna ʼimia iʼenoʼeno ge taumiega oda ʼewei, ta ʼesi Yaubada ena nei kavovo ʼinega niʼa oʼewedi. Ta ʼeguma yani qabuna nei kavovoyega niʼa olobedi, ʼinega tolaʼai weaqina taumiega ogivaneyemi kavona omiʼa emi waiwaiega oda ʼewedi?   
\p
\v 8 Omiʼa me Kolinita ovonaya be yani qabudi emi toa aqiaqina weaqina niʼa oda ʼewedi, waisa? Ta gebu! Ta wese ovonaya be Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa qabudi niʼa oda ʼewedi, waisa? Ta gebu! Ta wese ovonaya vonigo niʼa oda vetovanugweta ʼekalesia gamonaya, be taumiega ami fata ona vanugwetemi. Omiʼa emi ilivu kavona niʼa oda vekini. Vonahaqiaqi, egu nuanua qiduana vonigo oda vekini, ʼinega qabuda ʼekalesia ana vanugweta weaqina eda fewa daveʼaidega. Ta gebu!  
\v 9 Ta ana ʼita kavona imaʼa tovaletuyanayavo Yaubada dahaʼuma tomotau qabudi ʼabibodadia. Ta kavona ida kafima ida yoqonima ta toluavia ʼabibodadiega ida lihima ida tautauyema sabi luveʼaligima tomotau matadia. Ta omoʼe ʼinaya ina vevekovema ta wese ina kolukolua. Ta yani baʼe ʼifoʼifoqe totoa bwaʼobwaʼo qabudi matadia, ta wese Yaubada ena tovaleʼewayavo matadia.   
\p
\v 10 Imaʼa Keliso ena tofewayavo tomotau iʼawakwavakwavayema, ta emi veʼaidega Keliso maega ʼinega, taumiega ovonaya be omiʼa toalamani aqiaqi, waisa? Ta gebu! Tomotau ivonaya be imaʼa dawalilima, ta omiʼa ovonaya be waiwaimi, waisa? Ta gebu! Tomotau iʼamayabemi, ta imaʼa ge taha ʼamayaba ada lobea ʼidiega.  
\v 11 \x * \xo 4:11 \xt 2Kol 11:23-27\x* Lova ʼinega be ana laba baʼitagana botana qiduana alobelobea, ta wese magama kwavukwavuqa. Ama kaleko eabuabudi, ta tomotau ivunuvunuqima, ta wese ge ema ʼebeʼenomo.  
\v 12 \x * \xo 4:12 \xt 2Te 3:8; Md 5:44\x* Taumega afewafewa waiwai ama ʼabwaga weaqina. Tomotau ivonavona veʼalatema, ta imaʼa avonavona veyolubedi. Tomotau ivevevoalanema, ta imaʼa me ema bibitaqo atovotovoloʼiʼita.  
\v 13 Tomotau iʼawaʼawa luveifema, ta imaʼa avonavona ʼeviviedi vona biganega. Ta ana laba baʼitagana tomotau iveilivu veifema kavona imaʼa qaina kavokavovo ʼidewani.   
\p
\v 14 Baʼe yani diavona weaqina ge eda ʼwayaʼwayavidi ʼimia sabi giveiniyauyaunimi, ta ʼesi nuanuagu egu vona ona nuaʼeqaʼu aqiaqiedi, mana omiʼa kavona natu otaqigwavo.  
\v 15 \x * \xo 4:15 \xt Gal 4:19\x* Nage toveʼita ʼeaʼealidi niʼa iveʼitemi Keliso weaqina, ta tamamiavo ge ʼealidi, ta ʼesi yaʼa agu ʼaidegamo tamami, mana Ieisu Keliso Valena Aqiaqina ana lugaihi ʼimia ʼinega yavetama weaqimi.  
\v 16 \x * \xo 4:16 \xt Fil 3:17\x* ʼInegana yavevenoqiemi qiduana ona vetutumegu.   
\p
\v 17 \x * \xo 4:17 \xt Via 19:22\x* Vonahaqiaqi, egu nuanua baʼe weaqina Timoti yavetunei waiwai ʼimia. Tauna yaʼawanatunea ta yaveyolubea qiduana. Tauna ma ana vetumaqana, ta ena gwavubiga Keliso weaqina yahalamani aqiaqiea. Timoti naveʼita ʼeviviemi egu toa vauvauna Keliso maega weaqina. Baʼe veʼita nana yaveveʼitayea ʼekalesia taha taha diʼwe qabudi ʼidia.   
\p
\v 18 Vaina ʼimiega ovonaya, “Faulo ge wese navayausa ʼevivieda.” ʼInega onuavane ta taumi emi nuanua oviaviaqidi.  
\v 19 Ta ʼesi yaʼa tuta kukusana ʼinaya ena wai ʼimia ena vayausimi ʼeguma eda Kaiwabu ena nuanua wese ʼidewani. Ta omoʼe tuta nana ʼinaya tonuavane diavona ena ʼita aqiaqiedi ʼeguma Yaubada ena waiwaiega edi viaqayavo iviaviaqidi, nage ivonavonamo.  
\v 20 \x * \xo 4:20 \xt 1Kol 2:4\x* Mana tuta nana kahawafeleda Yaubada ena luvine ʼinaya, ʼinega wese ena waiwai neida be yaqisa ada fata ena ilivu kana ʼabibodea ta ena fewa kana viaqia. Ta ʼeguma itaʼa kana vonamo ta ena fewa ge kana viaqi, e baʼe ʼinega ana ʼita kavona itaʼa ge ena tomotauyavo.  
\v 21 Isana maʼoda ena veilivu ʼaiqemi tuta nana ena wai ʼimia? Vonahaqiaqi, ʼeguma nawale onuanua vane, e ʼinega luaqiaqiegu be ena luvematasabumi. Ta ʼeguma ona nuawebui, e ʼinega me egu veyoluba be wese egu nuanua biganega ena veilivu aqiaqiemi.   
\c 5  
\s1 Taha ilivu luveifa otaqina ʼekalesia gamonaya  
\p
\v 1 \x * \xo 5:1 \xt Luvi 18:7-8; Luve 22:30\x* Vale taha weaqimi niʼa yanoqolia, ta vale nana luveifa otaqina. Tomotau ivonegu vonigo taha ʼoloto emi ʼekalesia gamonega tamana moqanena maega ivelamoʼeno. Vonahaqiaqi, baʼe ilivu nana luveifa otaqina, mana tomotau Yaubada ge ida alamania baʼe ilivu nana ge wese ida viaqia.  
\v 2 ʼInega luaqiaqiemi be ona nuavita ta wese ona dou ilivu nana weaqina, ta tua omiʼa nawale me emi nuavane otoatoa. Ta tolaʼai weaqina ʼoloto nana ge oda aʼuʼifoqeyei ʼekalesia ʼinega?   
\p
\v 3 \x * \xo 5:3 \xt Kol 2:5\x* Yaʼa yatoa luluvai ʼimiega, ta niboanigu ʼinega kavona omiʼa maega kada toatoa. ʼInega ʼoloto nana luvine niʼa yaneia ena luveifana weaqina.  
\v 4-5 \x * \xo 5:4-5 \xt 1Tim 1:20\x* Ieisu Keliso ana wawega ona toa vaʼauta, ʼinega yaʼa niboanigu omiʼa maega kana toatoa ta Ieisu Keliso ena waiwai naʼenoʼeno nuanimia. ʼInega ʼoloto nana ona aʼuʼifoqeyea ʼekalesia ʼinega kavona be oda veʼineiea Seitani ʼinaya. ʼInega ena luveifana nahalamani aqiaqiea be ena nuanua ʼwafi ena qaiawa weaqina nanogea ta nanuagivila ʼinega ʼetoyavua nalobea eda Kaiwabu ena ʼaubena ʼinaya.   
\p
\v 6 \x * \xo 5:6 \xt Gal 5:9\x* Ta omiʼa ge daluaqiaqiemi be ona nuavane, mana ʼoloto nana nawale ʼekalesia gamonaya okafikafia. Vona sesebai baʼe ena neimi: Isiti goyona ʼinega falawa qabuna ana fata nadidina.  
\v 7 \x * \xo 5:7 \xt Ais 53:7; 1Fit 1:19\x* ʼInega nuanuagu isiti nugwenugweina ona ʼewa yavulea ʼekalesia ʼinega, be ʼinega omiʼa ona vevauvau kavona falawa ge ana isitimo ʼidewani. Ta yavona aqiaqiemi, omiʼa ʼidewanina niʼa otoatoa, mana Yaubada Keliso niʼa vegubayea kavona ʼAuvivia Sagalina ana lami ʼidewani eda luveifana weaqina.  
\v 8 \x * \xo 5:8 \xt Luve 16:3\x* ʼInega ʼAuvivia Sagalina ana ʼabwaga kana ʼainia, ta gebu beledi isiti maega kana ʼainia, mana belidi nana ilivu luveifana be wese nuanua luveifadi ana beledi. Ta ʼesi beledi ge ana isitimo kana ʼainia, mana beledi nana ilivu aqiaqina be wese vonahaqiaqi ana beledi.   
\p
\v 9 Egu leta lova yaʼwayavia wai ʼimia ʼinaya yavematamagilafuyemi gebu tovelamoʼeno kavokavovo maega ona veqabu ʼaidega.  
\v 10 Ta vematamagilafu nana ʼinaya ge eda vona taudi Yaubada ge ida vetumaqanea weaqidi, mana taudi bwaʼobwaʼo niʼa iluveagatunaʼia, ta tuta qabuna ivevelamoʼeno be, ivevemanuguba be, ivanavanawala ta wese edi yaubada kavokavovoyavo iawahawatubodi. Mana ʼeguma taudi weaqidi eda vematamagilafuyemi emi veqabu ʼaidega weaqina, e ʼinega bwaʼobwaʼo oda nogea, mana taudi qabu qiduadi,  
\v 11 \x * \xo 5:11 \xt 2Te 3:6; Tai 3:10\x* ta ʼesi tomotau taudiega igabedi tovetumaqana weaqidi yavematamagilafuyemi. Ta edi ilivuyavo ʼidewani velamoʼeno be, vemanuguba be, yaubada kavokavovo iawahawatubodi be, ʼaivegila be, goʼila waiwaina ana numa ta wese vanawala ilivu diavona iviaviaqidi. ʼInega taudi tomotau diavona ge wese maega ona ʼai vediu!   
\p
\v 12-13 \x * \xo 5:12-13 \xt Luve 13:5; 17:7\x* Ge daluaqiaqiegu be Yaubada ana tovemwageavo ena luvinedi nage aqiaqidi nage luveifadi. Ta ʼesi Yaubada taunega naluvinedi. Ta omiʼa ʼekalesia luaqiaqiemi be taumi ma emiavo ona luvinemi. Buki Nugwenugweina baʼe yani nana weaqina simana vonaya, “ʼEguma taha toga navelamoʼeno kavokavovo ʼinega ona aʼusiʼiea ami qabu ʼinega.”   
\c 6  
\s1 Kotu weaqina tovetumaqana nuanidia  
\p
\v 1 Wese yani taha weaqina ena vonemi. ʼEguma taha vita nage veʼaeʼaetoga naʼifoqe tovetumaqana magilafumi nuanimia, ʼinega ge wese daluaqiaqiemi be ona tauya toluvineavo taudi Yaubada ge ida alamania matadia vita nana sabi givetunuqina, ta ʼesi luaqiaqiemi be ona tauya ʼekalesia ana toluvineavo ʼidia ta vita nana ona givetunuqia.  
\v 2 \x * \xo 6:2 \xt Ve 20:4\x* Nage ge oda alamania nawale taha tuta ʼinaya itaʼa tovetumaqanayavo totoa bwaʼobwaʼo qabudi kana luvinedi Yaubada ena nuanua ʼinega. Ta ʼeguma tuta maimai ʼidia tomotau qabudi ona luvinedi, ʼinega tolaʼai weaqina ami vitayavo ge ami fata taumi ma emiavo ona givetunuqidi?  
\v 3 Nage nuami nawale ge daʼeqaʼui itaʼa tovetumaqana mahala ana tovaleʼewayavo wese kana vekotudi. ʼInega luaqiaqiemi be vita kavokavovo ʼekalesia gamonaya ami fata taumiega ona givetunuqidi, waisa?  
\v 4 ʼInega tolaʼai weaqina otautauya toluvine ge ida tafwalolo ʼidia ami vitayavo sabi givetunuqidi?  
\v 5 Baʼe yani diavona yavonayedi ʼimia sabi giveiniyauyaunimi. Nage ge taha toalamani aqiaqi ʼekalesia gamonaya datoatoa be veʼaeʼaetoga diavona ana fata nagivetunuqidi be naluvinemi?  
\v 6 Ta omiʼa egu nuanua ge oda viaqia, mana tovetumaqana taha iana tautauyea toluvine taudi Keliso ge ida vetumaqanea matadia sabi luvinena.   
\p
\v 7 Baʼe ilivu nana ʼinega taumiega niʼa ogivedawalilimi. Ta luaqiaqiemi be ʼeguma taha toga yani luveifana naviaqia ʼimia, ʼinega ge ona vekotui. Ta wese ʼeguma taha toga nauʼavemi be emi kulufayavo naʼekilidi ge wese ona vekotui.  
\v 8 Ta ʼesi omiʼa taumi ma emiavo wese luveifana oviaviaqia, mana uʼavega kulufa taha taha oʼeweʼewedi tovetumaqana emiavo ʼidiega.   
\p
\v 9 \x * \xo 6:9 \xt Gal 5:19-21; Efe 5:5; Ve 22:15\x* Niʼa oalamani aqiaqiea taudi toluveifadi ge wese Yaubada ena ʼEbeluvine ʼinaya ina lugu, waisa? ʼInega taumiega ge ona uʼavemi, mana tovelamoʼeno be, yaubada kavokavovo adi toiwaʼodu be wese toluabu ge adi fata ina lugu ʼEbeluvine nana ʼinaya. Ta wese ʼoloto ʼeguma ʼwafidi ina awafeledi mali tomotau ʼidia mane weaqina ge adi fata ina lugu. Ta wese ʼeguma ʼoloto be ʼoloto ina velamoʼeno ʼinega ge adi fata ina lugu.  
\v 10 Ta wese tovanawala be, tovemanuguba be, goʼila waiwaina ana tonuma be, tovegila be wese taudi uʼavega kulufa iʼeweʼewedi ge taha toga ʼidiega adi fata be ina lugu ʼEbeluvine nana ʼinaya.  
\v 11 \x * \xo 6:11 \xt Tai 3:3-7\x* Lova omiʼa vaimi wese baʼe ilivu diavona oviaqidi, ta baʼitagana luveifa diavona Keliso ʼutuyavuledi ʼimiega ʼinega vunavunaqimi. Ta eda Kaiwabu Ieisu Keliso be wese Yaubada Niboanina edi viaqa ʼidiega niʼa ovetunutunuqa Yaubada matanaya.   
\s1 ʼWafida kana awafeledi Yaubada weaqina  
\p
\v 12 \x * \xo 6:12 \xt 1Kol 10:23\x* Vaina ʼimiega ovonaya, “Ilivu qabudi ana fata kana viaqidi.” Ta yavonevonemi, vaina ilivu ge wese naiulemi. Vonahaqiaqi, ilivu qabuna ada fata kana viaqidi, ta ge daluaqiaqieda ʼeguma ilivu diavona ina vetoluvine ʼidaya.  
\v 13 \x * \xo 6:13 \xt 1Te 4:3-5\x* Vaina tomotau ʼimiega ovonaya, “ʼEguma gamogu nuanuana ʼabwaga, e ʼinega ʼabwaga yaʼaiʼai, ta wese ʼidewani ʼeguma ʼwafigu nuanuana vavine, e ʼinega ʼwafigu ena nuanua yaviaviaqia.” Vonahaqiaqi, Yaubada gamoda be wese ʼabwaga ʼivaʼavaʼaidi, ta nawale taha tuta ʼinaya naluveawalidi. Ta Yaubada ʼwafida ge daʼivaʼavaʼaidi velamoʼeno kavokavovo ana ilivu weaqina, ta ʼesi ʼwafida ʼivaʼavaʼaia eda Kaiwabu weaqina, ta eda Kaiwabu ʼwafida nana ena aqiaqina weaqina nuanua.  
\v 14 \x * \xo 6:14 \xt Lom 8:11; 1Kol 15:20; 2Kol 4:14\x* Ta Yaubada ena waiwaiega ʼwafida nagiveyaʼitotodi ʼidewani lova eda Kaiwabu giveyaʼitotoya ʼaliga ʼinega.  
\v 15 \x * \xo 6:15 \xt Efe 5:30\x* Omiʼa oalamani aqiaqiea itaʼa ʼwafida eda vetumaqana ʼinega niʼa kaluvetubedi Keliso maega. Ta ʼinega maʼoda, nage ana fata taha tovetumaqana ʼwafina niʼa luluvetubana Keliso maega ta nahawafelea tokodada ʼinaya ta ina velamoʼeno? Gebu!  
\v 16 \x * \xo 6:16 \xt Md 19:5\x* Ta wese niʼa oalamani aqiaqiea ʼeguma taha ʼoloto navelamoʼeno tokodada maega, e ʼinega magilafudina niʼa iveʼwafi ʼaidega. Mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada vonaya, “Magilafudi niʼa iveʼaidega.”  
\v 17 \x * \xo 6:17 \xt Ion 17:21-23; Lom 8:9-11\x* Ta ʼesi ʼeguma taha tomotau naluvetuba eda Kaiwabu maega, e ʼinega niboanidiega tawa iveʼaidega.   
\p
\v 18 Luaqiaqieda be velamoʼeno ilivuna ʼinega kana dena! Baʼe ilivu nana ilivu luveifadi qabudi ʼidiega luveifa otaqina, mana ilivu nana ʼinega tauʼu ʼwafiu ugigiveluveifea.  
\v 19 Nage ge oda alamania ʼwafimi Niboana Gwalagwalana ena vanue? Ta Niboana nana ʼimia toatoa Yaubada ena nei kavovo ʼinega neimi. Vonahaqiaqi, Yaubada tauna emi Kaiwabu, ʼinega ge taumiega ona luvinemi, ta ʼesi Yaubada naluvinemi,  
\v 20 \x * \xo 6:20 \xt 1Kol 7:23; 1Fit 1:18-19\x* mana maisa qidua vaʼinena ʼinega gubaufemi. ʼInega luaqiaqiemi be ʼwafimiega Yaubada ana wawa ona awatuboya.   
\c 7  
\s1 Veʼita vaqi weaqina  
\p
\v 1 Lova leta ʼinega yani taha taha weaqidi ovetalaʼaiegu, ta baʼe egu veʼia ʼimia. ʼOloto luaqiaqiedi ʼeguma ge ina vaqi.  
\v 2 Ta velamoʼeno kavokavovo ana ilivu veqidua vaʼine emi ʼabagaya, ʼinega ami luaqiaqi be ʼoloto ʼaidega ʼaidega navaqi be ma moqanena ina toatoa, ta wese vivine ʼaidega ʼaidega ʼidewani, luaqiaqiedi be ina vaqi ta vavine taha taha ma moqanedi ina toatoa.   
\p
\v 3 ʼEguma vavine vaqivaqidi edi nuanua ma moqanedi ina ʼeno, e ʼinega ʼoloto nana nahawafela edi nuanua ʼinaya. Ta wese ʼidewani ʼeguma meʼolotona nuanuana moqanena maega ina ʼeno, e ʼinega ina awafela moqanedi ena nuanua weaqina.  
\v 4 Vavine vaqivaqidi ʼwafidi ge taudi adi ʼaidega ida luvinea, ta ʼesi moqanedi wese luluvinea. Ta wese ʼidewani ʼoloto vaqivaqina ʼwafina ge tauna ana ʼaidega daluvinea, ta ʼesi moqanena wese iluluvinea.  
\v 5 ʼInega ʼoloto moqanena edi nuanua weaqina ge naʼetobodedi, ta wese ʼidewani vavine moqanedi ena nuanua weaqina ge ina ʼetobodei. Ta ʼeguma magilafudi ina veqae ta edi nuanua ʼaidegana ʼinega ina vonaya, “Kana ʼenosiʼi ta kana awafeleda venoqi ʼinaya.” E aqiaqina ʼidewana, ta tuta kukusana namo ʼinaya ina toasiʼi, mana nawale Seitani nasitonovidi ʼinega ilivu luveifana ina viaqia. Egu veʼita baʼe ʼidewani ʼimia, mana ge ami fata taumiega ona ʼitamaki aqiaqiemi tuta kuena ʼinaya.  
\v 6 Oʼitei, egu veʼita diavona baʼe ʼinega ge luvine waiwaina eda neineimi be ona matayaga aqiaqiei, ta ʼesi baʼe ʼidewani egu lugaihi ʼimia.  
\v 7 Ta egu nuanua qiduana tomotau qabudi ina ʼabibodegu ta ge ina vaqi ʼidewani yaʼa ge eda vaqi. Ta itaʼa tomotau qabuda ada wilaʼa ge ʼaidegana, ta ʼesi vaina adi wilaʼa Yaubada neidi be ina vaqi, ta wese vaina adi wilaʼa Yaubada neidi be ge ina vaqi ʼinega kavona doqai ina toatoa.   
\p
\v 8 Ta wese ena veʼitemi taudi doqai be wadawadaʼe edi toa weaqina. Luaqiaqiedi be adi ʼaidega ina toa ʼidewani yaʼa.  
\v 9 \x * \xo 7:9 \xt 1Tim 5:14\x* Ta ʼeguma ge adi fata ʼwafidi ina luvinedi ʼinega luaqiaqiedi be ina vaqi, mana ge adi luaqiaqi ʼeguma edi nuanua waiwaina ʼinega ina awafeledi velamoʼeno kavokavovo ana ilivu ʼinaya.   
\p
\v 10 \x * \xo 7:10 \xt Md 5:32\x* Ta vaqivaqidi wese taha luvine waiwaina yaneineidi. Ta ge yaʼa ʼiguyega, ta ʼesi eda Kaiwabu ʼinega. Ta luvine nana ana alamani baʼe: Vavine vaqivaqidi moqanedi ge ina vesaʼili.  
\v 11 Ta tua ʼeguma moqanedi ina nogea ʼinega luaqiaqiedi be adi ʼaidega ina toa, ta ge wese mali ʼoloto maega ina vaqi ʼevivi. Ta ʼeguma nuanuadi ʼoloto, e ʼinega ina ʼevivi adi saʼila ʼinaya. Ta wese ʼidewani ʼoloto vaqivaqidi ge wese moqanediavo ina nogedi.   
\p
\v 12 Wese taha yani weaqina ena veʼitemi. (Ta veʼita nana yaʼa ʼiguyega, ta ge eda Kaiwabu ʼinega.) ʼEbevetalatutula baʼe ona noqolia: Tovetumaqana meʼolotona vaqivaqina ma moqanena itoatoa, ta vavine dina Ieisu ge ida vetumaqanea. Ta edi nuanua ma moqanedi ina toatoa, ʼinega tovetumaqana nana ge ana fata navesaʼilidi.  
\v 13 Ta wese ʼidewani ʼeguma vavine tovetumaqana moqanedi maega itoatoa, ta ʼoloto nana ge davetumaqana Ieisu ʼinaya. Ta ʼeguma ʼoloto nana nuanuana moqanena maega ina toatoa, e ʼinega vavine dina ge adi fata moqanedi ina vesaʼili.  
\v 14 Egu luvine baʼe ʼidewani, mana ʼoloto nana moqanena edi vetumaqana ʼinega niʼa vevunavunaqa. Ta wese ʼidewana vavine taudi ge ida vetumaqana, moqanedi ena vetumaqana ʼinega ivevunavunaqa. Ta baʼe ʼinega natudiavo ge bwavubwavudi, ta ʼesi taudi wese niʼa ivevunavunaqa Yaubada matanaya.  
\v 15 \x * \xo 7:15 \xt Lom 14:19\x* Ta ʼeguma vaqivaqidi itoatoa ta taha ʼidiega ge davetumaqana Yaubada ʼinaya ta tauna nuanuana moqanena nanogea, e ʼinega tovetumaqana nana ge daluaqiaqiei be moqanena naʼetobodei, ta ʼesi nahawafelei natauya. Ta ʼeguma baʼe yani nana naʼifoqe ʼinega tovetumaqana nana meʼolotona nage mevavinena vaqi ana luvine ge wese naʼetobodedi. Vonahaqiaqi, Yaubada venuaʼivineda toadaumwala weaqina.   
\p
\v 16 \x * \xo 7:16 \xt 1Fit 3:1\x* Vavine tovetumaqana, ge ami fata be ona alamani aqiaqiei ʼeguma moqanemi ʼetoyavua nalobea emi vetumaqana ʼinega. Ta wese ʼidewani, oʼa ʼoloto tovetumaqana ge au fata be una alamani aqiaqiei ʼeguma moqaneu ʼetoyavua ina lobea eu vetumaqana ʼinega.   
\s1 Yaubada ena venuaʼivina tomotau ʼidia weaqina  
\p
\v 17 Niʼa yavonemi vaqi ana luvine weaqina, ta eda Kaiwabu toa dumadumana be dumadumana ʼidia niʼa aʼuda. ʼEbevetalatutula baʼe ona ʼitea: Vaida vaqivaqida, ta vaida doqai, vaida me Diu, ta vaida ge me Diu, vaida tofewa yoqoyoqonida kaiwabuyavo weaqidi, ta vaida yavuyavuida. ʼInega ʼeguma ʼebetoa diavona lova ʼidia katoatoa tuta nana Yaubada gabeda, e ʼinega ge wese ʼebetoa diavona kana nogedi. Baʼe luvine nana ʼekalesia ʼaidega ʼaidega ʼidia yaveveʼitedi.  
\v 18 ʼEguma taha Diu ʼolotona me Diu edi ilivu ʼinega ʼwafina niʼa idaʼea ta ʼabibodanaya veʼale Ieisu vetumaqanea, ʼinega daʼa nana weaqina ge wese nanuanua, ta ʼesi natoatoa ʼidewani. Ta wese ʼidewani ʼeguma taha ʼoloto veʼale Ieisu vetumaqanea ta ʼwafina ge ana daʼamo, e ʼinega ge wese nanuanua daʼa nana weaqina.  
\v 19 \x * \xo 7:19 \xt Lom 2:25; Gal 5:6; 6:15\x* Vonahaqiaqi, ʼeguma taha toga ʼwafi ana daʼa niʼa ʼewea ʼinega ge wese yani ʼenaʼina, ta wese ʼeguma taha toga ʼwafi ana daʼa ge daʼewei ʼinega wese ge taha yani ʼenaʼina. Ta yani qidua vaʼinena baʼe ona alamania: Yaubada ena luvineavo kana matayagedi.   
\p
\v 20 ʼInega omiʼa tomotau ʼaidega ʼaidega luaqiaqiemi be ona toatoa ʼidewani lova otoa tuta nana Yaubada ena gaba onoqolia, ta ge wese emi toa ona givedumedumei.  
\v 21 ʼInega ʼeguma oʼa taha kaiwabu ena tofewa yoqoyoqonina ʼidewani utoatoa tuta nana Yaubada gabeu, e ʼinega toa nana weaqina ge una nuanua, ta ʼesi una ʼawahaqiaqiea. Ta ʼeguma au fata be yavua una lobea, e ʼinega yavua nana ge wese una nogei.  
\v 22 \x * \xo 7:22 \xt Fim 16; 1Fit 2:16\x* ʼInega ge taha tolaʼai ʼeguma taha toga natoatoa tofewa yoqoyoqonina ʼidewani tuta nana eda Kaiwabu gabea, mana eda Kaiwabu Ieisu ena viaqa ʼidiega ʼetoyavua lobea ena ilivu luveifadi ʼidiega. Ta ʼeguma oʼa yavuyavuiu tuta nana eda Kaiwabu gabeu, ʼinega baʼitagana kavona oʼa Keliso ena tofewa yoqoyoqonina.  
\v 23 Yaubada maisa qiduana ʼinega gubaufemi, ʼinega ge ona awafelemi tomotau ʼidia be ina kafimi tofewa yoqoyoqonimi ʼidewani.  
\v 24 ʼInega taigwavo be novugwavo, lova tuta nana Yaubada gabemi emi ʼebetoayavo dumadumadi be dumadumadi ʼidia otoatoa. Ta baʼe ʼebetoa diavona ona ʼawahaqiaqiedi ta ge ona givedumedumedi, mana baʼitagana omiʼa Yaubada maega otoatoa.   
\p
\v 25 Ta wese emi vetalaʼai iahaba edi toa weaqina ena veʼiea. Ge taha luvine eda Kaiwabu ʼinega ena neimi, ta ʼesi yaʼa egu nuanua ʼinega ena veʼitemi. Ta Kaiwabu ena nuakolokoloyega alamani aqiaqi neigu, ʼinega ona vetumaqana aqiaqiegu veʼita nana ʼinaya.  
\v 26 Tuta baʼena tuta vitana, ʼinega nuanuagu taudi nawale ge ida vaqi luaqiaqiedi be ʼidewani ina toatoa.  
\v 27 Ta tua ʼeguma vaqivaqiu ʼinega moqaneu ge una nogedi, ta wese ʼidewani ʼeguma nawale ge uda vaqi, ʼinega vaqi weaqina ge una nuanua.  
\v 28 Ta ʼeguma nuanuau be una vaqi ʼinega Yaubada eu nuanua wese naʼawahaqiaqiea. Ta wese ʼidewani ʼeguma iahaba taha nuanuana navaqi, e ʼinega Yaubada ena nuanua wese ʼidewani naʼawahaqiaqiea. Ta vonahaqiaqi, vaqivaqidi vaqi ana vitayavo ilobelobedi, ʼinega nuanuagu omiʼa vita diavona ge wese ona lobedi fole ina kafimi.   
\p
\v 29 Taigwavo be novugwavo, egu veʼitayavo adi alamani baʼe: Tuta niʼa vekusakusa wawasai. ʼInega omiʼa vaqivaqimi tuta baʼitagana ʼinega emi vaqi ge wese naʼetobodemi Yaubada ena fewa weaqina.  
\v 30 Ta omiʼa tonuavita, ami vita ge wese naʼetobodemi emi vetafeʼwa Yaubada weaqina. Ta omiʼa toqaiawa, emi qaiawa ʼinega ge wese Yaubada ena fewa ona nuafania. Ta omiʼa tovekaikaiwabu, emi kulufa qiduana ge ina vesitaqomi be Yaubada ena nuanua ona nuafania.  
\v 31 \x * \xo 7:31 \xt 1Ion 2:17\x* Ta wese omiʼa bwaʼobwaʼo ana yaniavo tuta qabuna ovevefewedi, ge daluaqiaqiemi ʼeguma yani diavona nuami ina ʼewei, mana bwaʼobwaʼo baʼe be wese yani qabuna ʼinaya iʼenoʼeno tuta goyona ina awala.  
\v 32 Egu nuanua baʼe: Ge ona nuanua qiduana emi toa bwaʼobwaʼo baʼe ʼinaya weaqina. Kana nuaia taha ʼoloto ge vaqivaqina weaqina, tauna ena nuanua qabuna aʼuaʼuya eda Kaiwabu ena fewa weaqina, ta wese nuanua maʼoda ʼinega ena Kaiwabu nagiveqaiawea.  
\v 33 Ta taha ʼoloto vaqivaqina tauna bwaʼobwaʼo ana yaniavo weaqidi nuanua qiduana, ta wese nuanua qiduana maʼoda ʼinega moqanena nagiveqaiawedi.  
\v 34 ʼInega ʼoloto nana ena nuanuayavo yani magilafudi ʼidia aʼuaʼudi, eda Kaiwabu ana giveqaiawa weaqina, ta wese moqanena adi giveqaiawa weaqina. ʼInega ge ana fata navetafeʼwa waiwai Keliso weaqina. Ta wese ʼidewani vavine ge vaqivaqina nage iahabana tauna ana fata tuta qabuna nanuanua eda Kaiwabu ena fewa weaqina. Tauna nanuanua maʼoda ʼinega niboanina be wese giwalina nahawafeledi eda Kaiwabu ʼinaya. Ta vavine vaqivaqidi taudi tuta qabuna edi nuanua iaʼuaʼuya bwaʼobwaʼo ana yaniavo ʼidia, ta wese maʼoda ʼinega moqanedi ina giveqaiawei.   
\p
\v 35 Baʼe veʼita diavona ge eda vonavonayedi ami ʼetoboda weaqina, ta ʼesi nuanuagu ena iulemi be yaqisa ge ona tauya gei. Nuanuagu emi tuta ge ona awafelei yani kavokavovo ʼidia, ta ʼesi yawaimi qabuna ona awafelea eda Kaiwabu ena fewa weaqina.  
\v 36 ʼEguma ʼoloto taha nuanuana ana gabuinoqa navaqia, mana iahaba nana vaqi ana tuta moʼita nanogea, ta wese ʼoloto nana ge ana fata ʼwafi ena nuanua taunega naluvinei. E ʼinega luaqiaqiea be maega ina vaqi. Baʼe ʼinega ʼoloto nana ge taha wese luveifana naviaqi.  
\v 37 Ta ʼeguma taha ʼoloto ena nuanua ʼinega ge nuana ana gabuinoqa maega ina vaqi, ta wese ʼwafi ena nuanua ana fata naluvinea, e ʼinega tauna wese ena nuanua ʼinega yani aqiaqina viaqia.  
\v 38 Egu vona ana alamani baʼe: Aqiaqina ʼeguma taha ʼoloto ana gabuinoqa navaqia. Ta aqiaqi otaqina ʼeguma taha ʼoloto nuanuana ana ʼaidega natoatoa.   
\p
\v 39 \x * \xo 7:39 \xt Lom 7:2-3\x* Vavine ma moqanedi itoatoa kavona yoqoyoqonidi, ʼinega ge ana fata ina nogei mana nawale moqanedi mayawaina toatoa. Ta ʼeguma moqanedi yawaina nagumwala ʼinega vavine dina kavona yavuyavuidi ta adi fata taudi edi nuenuega ina vaqi ukamana mali ʼoloto maega. Ta luaqiaqiedi be Keliso ana tovetumaqana taha maega ina vaqi.  
\v 40 Vonahaqiaqi, vaqi yani ʼebeqaiawa, ta yanuaia vavine dina nawale me edi qaiawa qiduana ina toatoa ʼeguma ge ina vaqi ʼevivi. Ta yanuaia yaʼa wese Yaubada Niboanina ʼinega yaveveʼita ʼimia.   
\c 8  
\s1 Veʼita yubai veiʼodi ivegubayedi tokwalui ʼidia weaqina  
\p
\v 1 \x * \xo 8:1 \xt Via 15:29\x* Taigwavo be novugwavo, emi vetalaʼai yubai veiʼodi ivegubayedi tokwalui ʼidia weaqina baʼe yavonavona ʼeviviemi. Omiʼa ovonaya, “Qabuda me eda alamani.” Ta yavona aqiaqiemi, alamani ʼinega taumiega ogigivaneyemi, ta ʼesi veyoluba ʼinega kana vewaiwai.  
\v 2 \x * \xo 8:2 \xt Gal 6:3\x* Vonahaqiaqi, ʼeguma taha toga ʼimiega taunega navonaya, “Yaʼa yani qabuna weaqidi yahalamani aqiaqiedi!” ʼInega yavonemi tomotau nana ge taha yani diavona weaqidi dahalamani aqiaqiei.  
\v 3 Ta ʼesi ʼeguma taha toga Yaubada naveyolubea, e ʼinega Yaubada tomotau nana alamani aqiaqiea.   
\p
\v 4 \x * \xo 8:4 \xt Gal 4:8; Luve 4:39; 6:4\x* ʼInega egu veʼita yubai ivegubayedi tokwalui ʼidia weaqina ona noqolia. Nage ana fata yubai nana kana ʼaini nage gebu? ʼInega yavonemi itaʼa qabuda niʼa kahalamani aqiaqiea Yaubada ana ʼaidega otaqa toatoa, ta wese kahalamania tokwalui taudi ʼebeiwaʼodu kavokavovo.  
\v 5 Vaidi tomotau ivonaya be yaubada ʼeala be wese kaiwabu ʼeala bwaʼobwaʼoya be mahalaya ida toatoa. Vonahaqiaqi, tomotau diavona Yaubada otaqa ge ida vetumaqanea ʼinega edi ʼebeiwaʼodu ʼeala.  
\v 6 \x * \xo 8:6 \xt Efe 4:5,6\x* Ta itaʼa niʼa kahalamani aqiaqiea Yaubada ana ʼaidega otaqa toatoa. Tauna Tamada, ta ena ʼivaʼavaʼata ʼinega kuyavata qabudi iʼifoqe. Ta wese itaʼa tomotau qabuda ʼivaʼavaʼaida tauna weaqina ʼinega ena nuanua kana viaqia. Ta wese eda Kaiwabu ana ʼaidega otaqa toatoa, tauna Ieisu Keliso. Ta Keliso nana ʼinega Yaubada kuyavata qabuna ʼivaʼavaʼaidi, ta wese itaʼa tomotau Keliso nana ʼinega yawaida kaʼewea.   
\p
\v 7 Ta baʼe yani diavona weaqina tovetumaqana vaidi nuadi nawale ge daʼeqaʼui, ʼinega ivenuana magilafu edi ʼai weaqina. Taudi lova ʼinaya edi tokwalui ʼidia ihiwaiwaʼodu, ta wese yubai ivevegubayedi ʼidia. ʼInega baʼitagana ʼeguma yubai veiʼodi iʼaiʼai adi lutonova kavona tokwalui taha iawahawatuboya, mana lova edi ilivu ʼidewana. ʼInega ivenuana magilafu veiʼo nana ana ʼai weaqina ʼeguma yani aqiaqina Yaubada matanaya, nage yani luveifana. Ta adi lutonova kavona ida ʼwamomo ʼidewani.  
\v 8 Vonahaqiaqi, ge ana fata be kana vanaqo Yaubada diʼwenaya eda ʼai ʼabwaga be yubai veiʼodi ʼidiega. Mana Yaubada ge wese naʼawahaqiaqieda eda ʼai ʼinega, ta ʼesi eda vetumaqana ʼinega. ʼInega ge yani qiduana ʼeguma yubai veiʼodi kaʼaiʼainidi nage kana nogedi.  
\v 9 \x * \xo 8:9 \xt Lom 14:13-15; Gal 5:13\x* Niʼa oalamania ge taha ʼetoboda daʼenoʼeno emi ʼai weaqina. Ta ʼesi omiʼa taumi emi nuenuega yani taha taha ami fata ona ʼainidi. Ta yani qiduana baʼe ona noqolia, emi ʼai nana ʼinaya taumiega ona ʼitamaki aqiaqiemi be yaqisa ge taha toga ena vetumaqana dawalilina ʼai weaqina ona givebeʼuyei.   
\p
\v 10 Omiʼa emi alamani ʼinega ovonaya, “Itaʼa ada fata yubai veiʼodi kavegubayedi kana ʼainidi.” Vonahaqiaqi, ami fata, ta ona ʼitamakimi, mana ʼeguma ona lugu tokwalui edi vanue ʼebeiwaʼodu ʼinaya yubai veiʼodi sabi ʼai, ta taha iami ena vetumaqana dawalilina naʼitemi ʼinega nuana naʼewea veiʼo nana ana ʼai weaqina be naʼainia. Ta tuta nana ʼaiʼai ʼinega ana lutonova taunega lutonovia ge aqiaqina.  
\v 11 \x * \xo 8:11 \xt Lom 14:15,20\x* Baʼe iami nana ena ilivu nugwenugweina weaqina Keliso niʼa ʼaliga. Ta omiʼa emi alamani ʼinega iami nana ogivebeʼuyea, mana ʼai nana ʼinega kavona ena veiaiana Yaubada maega taunega dabwegei.  
\v 12 Ta baʼe ilivu nana ʼinega yani luveifana oviaqia, mana iami nana ena nuanua ogivevitea. Tauna ʼai nana ʼinega ana lutonova ge aqiaqina. Baʼe ʼinega luveifa nana wese oviaqia Keliso ʼinaya, mana iami nana Keliso ena tomotau.  
\v 13 \x * \xo 8:13 \xt Lom 14:21\x* Ta yaʼa ge nuanuagu tovetumaqana taha ena nuanua ena givevitei egu ʼai ʼabwaga nage yubai ʼidiega. ʼEbevetalatutula baʼe ona noqolia: Tovetumaqana taha ge nuanuana yubai veiʼodi naʼaiʼai, mana ʼeguma naʼai ana lutonova naluveifa Yaubada matanaya kavona daʼwamomo ʼidewani. Ta ʼeguma naʼitegu yaʼaiʼai, e ʼinega taunega navonaya, “Yaʼa wese ena ʼai.” Ta tuta nana naʼai ʼovoa, e ʼinega ana lutonova naluveifa. ʼInega yaʼa lutonova nana ʼiuna. Ta ge wese nuanuagu tovetumaqana taha ena nuanua ena givevitei. ʼInegana ʼeguma taha toga egu ʼai yubai veiʼona ʼinega ena givebeʼuya, e ʼinega ge wese taha tuta ʼinaya yubai veiʼodi ena ʼaiʼai.   
\c 9  
\s1 Keliso ena tovaletuyanayavo edi ilivu  
\p
\v 1 \x * \xo 9:1 \xt Via 22:17-18; 26:16; 1Kol 15:8-9\x* Vaidi tomotau egu fewa ge ida ʼawahaqiaqiea. Ta yavona aqiaqiemi, yaʼa Ieisu Keliso ena tovaletuyana aqiaqi taha. ʼInega ge taha toga ana fata naluvinegu, ta ʼesi Keliso ana ʼaidega. Yaʼa eda Kaiwabu taugu mataguyega yaʼitea, ta tauna weaqina yavevetafeʼwa waiwai. Ta egu fewa vuaqina omiʼa, mana fewa nana ʼinega niʼa Ieisu ovetumaqanea, waisa?  
\v 2 \x * \xo 9:2 \xt 2Kol 3:2-3\x* ʼInega omiʼa ona alamani aqiaqiea yaʼa Keliso vetunegu yawai ʼimia ena tovaletuyana ʼidewani. Egu vona baʼe ʼiuna, mana egu lugaihi ʼinega niʼa oluvetuba Keliso maega.   
\p
\v 3 Ta ana ʼita vaidi toʼekalesia nawale ivenuana magilafu egu fewa be wese egu luvine weaqina, ʼinega baʼe ʼidewani yavonavona ʼaiqa ʼimia:  
\v 4 \x * \xo 9:4 \xt Lk 10:8\x* Banaba be wese yaʼa magilafuma Yaubada ena tofewayavo, ʼinega luaqiaqiema be ama ʼabwaga ta wese ama goʼila ana lobedi omiʼa tovetumaqana ʼimiega, waisa?  
\v 5 Eda Kaiwabu ena tovaletuyanayavo ma moqanediavo taudi wese tovetumaqana be, eda Kaiwabu tainavo ma moqanediavo taudi wese tovetumaqana ta wese Fita ma moqanena qabudi iluvivila dadana diʼwe taha taha ʼidia Ieisu Valena weaqina. ʼInega ona nuaia, nage imaʼa ge daluaqiaqiema be edi ilivu ana ʼabibodei be moqanemavo maega ana luvivila diʼwe taha taha ʼidia? Vonahaqiaqi, imaʼa wese ama luaqiaqi!  
\v 6 Tovaletuyana qabudi adi iula ilobelobedi tovetumaqana ʼidiega. ʼInega ona nuaia, nage yaʼa be wese Banaba ama iula taumega ana lobea? Gebuʼe otaqa! Imaʼa wese luaqiaqiema be iula ana lobea omiʼa tovetumaqana ʼimiega.   
\p
\v 7 ʼEbevetalatutula baʼe ona ʼitedi: Toluaviayavo adi ʼabwaga be wese adi kaleko ge taudiega edi mane ʼinega ida gimwagimwanedi, ta ʼesi tuta qabuna gabemani edi ʼivenonoqa ʼinega kulufa diavona iʼeweʼewedi. Ta wese tovaoqa luaqiaqiea be taunega ena vaoqa ʼinega ana ʼabwaga naʼai. Ta wese ʼidewani yubai adi toʼitamaki luaqiaqiedi be yubai diavona ina maduʼainidi.  
\v 8 Egu vona baʼe ge yaʼa egu nuanua ʼinega eda vonavonayedi, ta ʼesi Yaubada ena Buki wese baʼe yani nana weaqina vonavona,  
\v 9 \x * \xo 9:9 \xt Luve 25:4; 1Tim 5:18\x* mana lova Mosese ʼwayavia vonaya, “ʼEguma bulumakau ʼalabwatana iuiuleu witi ana fewa ʼinaya, e ʼinega ʼawana ge una yoqonia ta ʼesi luaqiaqieu be vaina witi vuaqina una awafelea ʼinaya be naʼainidi.” Ta omiʼa ona nuaia, nage Yaubada bulumakau adi ʼaidega weaqidi nuanua?  
\v 10 \x * \xo 9:10 \xt 2Tim 2:6\x* Ana ʼita gebu, Yaubada ena vona baʼe ʼinega wese imaʼa ena tofewayavo weaqima vonavona. Tovaoqa ta wese dawana ana toʼitamaki ifewafewa, mana inuaia nawale bolimana ana tuta ʼinaya adi ʼabwaga aqiaqina ina lobea.   
\p
\v 11 \x * \xo 9:11 \xt Lom 15:27\x* Ta imaʼa Yaubada ena tofewayavo wese ʼidewani ena vona aʼwadidi niboanimi ʼidia, ʼinega luaqiaqiemi be ona iula ʼeviviema, waisa?  
\v 12 \x * \xo 9:12 \xt Via 20:34; 2Kol 11:9\x* Emi toveʼitayavo adi iula aqiaqina tuta qabuna ilobelobedi ʼimiega. Ta imaʼa amaduwai ʼimia ta Ieisu Valena alugaihiea ʼimia, ʼinega luaqiaqiemi be iula qidua vaʼinena oda neima, waisa? Vonahaqiaqi, luaqiaqiema be ama fata yani qabuna ada ʼewedi ʼimiega. Ta imaʼa ge taha tuta ama ʼabwaga weaqina ada veidaida dadana ʼimia. Ta ʼesi imaʼa vita qabudi abibitaqodi, mana ge nuanuama tomotau ina vonaya, “Faulo ma enavo Ieisu Valena ilulugaihiea edi vegedi ʼabwaga sabi ʼai weaqina ta wese kulufa ana ʼewa weaqina, ʼinega edi lugaihi nana Keliso weaqina kana nogea.”   
\p
\v 13 \x * \xo 9:13 \xt Luve 18:1-3\x* Niʼa oalamani aqiaqiea taudi Yaubada ena Vanue Gwala ʼinaya ifewafewa adi ʼabwaga iʼeweʼewea vanue nana ʼinega, mana ʼabwaga diavona tomotau imimiedi iaʼuaʼuluguyedi sabi veguba ta ʼinega dibuna iʼaiʼai. Ta wese ʼidewani toveguba yubai ivevegubayedi ʼebeveguba ʼinaya luaqiaqiedi be yubai diavona ʼidiega adi fata dibuna ina ʼainidi.  
\v 14 \x * \xo 9:14 \xt Md 10:10; Gal 6:6\x* Ta wese ʼidewani eda Kaiwabu ena luvine ʼinega Ieisu Valena ana tolugaihiavo luaqiaqiedi be Vale nana ana tovetumaqanayavo tolugaihi diavona ina iuledi yani taha taha ʼidiega, mana vuaqina aqiaqina ilobelobea Vale nana ʼinega.  
\v 15 Vonahaqiaqi, Kaiwabu ena luvine ʼinega luaqiaqiegu be yani qabuna eda ʼewedi ʼimiega, ta ge taha tuta luvine nana eda vefewea egu toa weaqina. Ta wese egu leta baʼe ʼinega ge nuanuagu omiʼa baʼitagana egu fewa ʼimia weaqina ona veʼiegu kulufa taha taha ʼidiega. Yaʼa tuta qabuna yalulugaihi ʼimia, ta ge taha yani eda ʼewei ʼimiega nage oda vemaisigu, waisa? Egu ilivu baʼena weaqina tauguyega yagivaneyegu. ʼInega ʼeguma ena ʼaliga e baʼe yani goyona ʼiguya, ta ʼesi yani qiduana ʼiguya ge taha toga naʼetobodegu egu vonavane ʼiuna weaqina.  
\v 16 \x * \xo 9:16 \xt Iel 20:9\x* Yaubada ena venuaʼivina ʼinega Ieisu Valena yalulugaihiea, ʼinega ge agu fata be yaʼa taugu ena givaneyegu baʼe fewa nana weaqina. Mana eda Kaiwabu taunega vonegu fewa nana ena viaqia, ʼinega ge agu fata be fewa nana ena nogei. Ta vonahaqiaqi, luvematasabu qiduana ena lobea ʼeguma Vale nana ge wese ena lugaihiei tomotau ʼidia.   
\p
\v 17 Ta ʼeguma taugu egu nuenuega Vale nana eda lugaihiea tomotau ʼidia, e ʼinega luaqiaqiegu be veʼia eda lobea. Ta ʼesi Yaubada venuaʼivinegu be vetumaqanegu ena nuanua ena viaqia. ʼInega ge wese agu fata be fewa nana ena nogei.  
\v 18 Nage onuanua agu veʼia weaqina, waisa? ʼInega agu veʼia weaqina ena vematamagilafuyemi: Vonahaqiaqi, yaʼa tolugaihi taha, ʼinega luaqiaqiegu be yani qabuna agu fata eda ʼewedi lugaihi nana ʼinega, ta tua ge wese veʼia ʼidewani ʼabwaga nage mane weaqina eda nuanua. Ta ʼesi Vale nana ana lugaihi ʼinega yaqaiqaiawa qiduana, ta qaiawa nana tauna taʼiwa agu veʼia.   
\p
\v 19 Yaʼa egu fewa weaqina ge taha veʼia eda ʼewei ʼimiega. ʼInega ge taha toga ana fata naluvinegu, ta ʼesi tauguyega yahawafelegu yavetofewa kavovo tomotau qabudi ʼidia sabi ʼebeʼewadi ina mai Keliso ʼinaya adi ʼetoyavua weaqina.  
\v 20 \x * \xo 9:20 \xt Via 21:20-26\x* ʼInega tuta nana me Diu maega atoatoa, e ʼinega yaʼa kavona Diu ʼedewani, ta edi ilivu yaʼabiʼabibodea be yaqisa ana fata ena ʼebeʼewedi Keliso ʼinaya. Ta tuta nana Mosese ena luvine ana tomatayagayavo maega atoatoa, e ʼinega edi ilivuyega yaveilivu. Ta edi luvineavo ge daluvinegu, mana yaʼa Keliso ena tofewa taha. Ta tua edi ilivu yaʼabiʼabibodedi be yaqisa ana fata ena ʼebeʼewedi ina mai Keliso ʼinaya.  
\v 21 Ta wese tuta nana taudi ge me Diu maega atoatoa edi ilivu ʼinega yaveilivu aqiaqi ʼinega nuadi yaʼewea. Taudi Mosese ena luvine ge ida matayagedi. Ta veilivu nana ʼinega egu vona ivetumaqanea, e baʼe ʼinega yamiedi Keliso ʼinaya. Ta yaʼa Yaubada ena luvineavo ge eda veyani kavokavovoyedi, mana yaʼa Keliso ena luvine ana toʼabiboda.   
\p
\v 22 \x * \xo 9:22 \xt 2Kol 11:29\x* Ta wese tuta nana todawalili maega atoatoa ʼinega yaʼa wese yavetodawalili. Ta egu veilivu nana ʼinega egu vona ivetumaqanedi, e baʼe ʼinega wese yamiedi Keliso ʼinaya. Vonahaqiaqi, qabu taha taha ge eda givenuʼwedi edi ilivuyavo weaqina, ta ʼesi yaveiana aqiaqiedi, ʼinega ana fata tomotau qabudi ena miedi Keliso ʼinaya adi ʼetoyavua weaqina.  
\v 23 Baʼe yani diavona yaviaviaqidi Ieisu Valena Aqiaqina ana giveqidua weaqina be yaqisa tovetumaqana qabumi maega Yaubada ena veyoluba kana lobedi.   
\p
\v 24 Niʼa oalamania laha taha taha ma adi luvineavo, ʼinega ona nuaia ʼeguma qabu taha ina vihila ʼinega ʼidiega ʼaideganamo nanugweta ʼinega veʼia naʼewea, waisa? ʼInega oʼa wese baʼe ʼidewani una vihila ʼaiqa veʼia nana sabi ʼewana.  
\v 25 \x * \xo 9:25 \xt Fil 3:14; 2Tim 4:7-8; 2:4-5\x* Tolaha qabudi taudiega iʼitaʼitamakidi laha ana luvine weaqina, ʼidewani edi ʼai be, edi ʼeno ta wese yani taha taha ʼidiega, e ʼinega ina vewaiwai, mana nuanuadi ina nugweta be laha ana veʼia aqiaqina ina ʼewedi. Ta veʼia nana tomotau nimadiega iviaviaqia, ʼinega nawale naveyani kavokavovo. Ta itaʼa tovetumaqana kavivihila veʼia ʼenoʼeno vatayana weaqina.  
\v 26 ʼInega yaʼa taugu ge eda vihila kavokavovo, ta ʼesi egu masi ʼiawaguya yaʼitea, ʼinega ʼeda tunutunuqina ʼinega yavivihila ana ʼebeluʼovoa weaqina. Kana nuaia tofwaiki aqiaqi weaqina, mana tauna ge dafwaiki kavokavovo, ta ʼesi nimana ena inoqa ʼaidega ʼaidega ʼidia nuanuana ana avia navunuqia. Yaʼa wese ʼidewani tofwaiki nana, mana ge nuanuagu fewa nana Yaubada neigu ana masi ena luʼwaqiei.  
\v 27 \x * \xo 9:27 \xt Lom 8:13; 13:14\x* ʼInegana ʼwafigu taugu yaluvinea be yaʼitamaki aqiaqiea kavona tolaha aqiaqi ʼidewani, ta ge eda awafelei yani kavokavovo ʼidia. Mana ge yani aqiaqina ʼeguma yaʼa yalulugaihi tomotau ʼidia ʼetoyavua ana ʼeda weaqina, ta taugu vona diavona ge eda ʼabibodedi, ʼinega ge taha veʼia ena lobei.   
\c 10  
\s1 Ge kana iwaʼodu tokwalui ʼidia  
\p
\v 1 \x * \xo 10:1 \xt ʼIfo 13:21-22; 14:22-29\x* Taigwavo be novugwavo, ge ona nuafania tolaʼai lova ʼifoqe tubudavo me Diu ʼidia tuta nana diʼwe Itifita inogea ta Mosese maega itautauya diʼwe ʼavaʼava ʼinaya. ʼInega Yaubada gawata qiduana vetunei webui veʼigwaʼuyedi. Ta gawata nana ena vanugweta ʼinega itautauya. Ta wese Yaubada ena waiwaiega Mwadeʼwa Bweabwealina aʼusiʼiea ʼinega kavona ʼeda ʼifoqe nuaninaya ta qabudi ayahayanega ivaukamana.  
\v 2 Ta vaukamana nana ʼinaya gawata be Mwadeʼwa Bweabwealina ʼinega ibabitaiso edi vetoʼabiboda Mosese ʼinaya weaqina.  
\v 3 \x * \xo 10:3 \xt ʼIfo 16:35\x* Ta wese me Diu tuta ʼaidega ʼaidega adi ʼabwaga ana wawa “mana” iʼeweʼewea Yaubada ena waiwaiega ta iʼaiʼainia.  
\v 4 \x * \xo 10:4 \xt ʼIfo 17:6; Naba 20:11\x* Ta wese ʼidewani tuta ʼaidega ʼaidega ʼidia adi goʼila ʼaidegana ʼinega inumanuma. Goʼila nana Yaubada ena waiwaiega dabo ʼinega ʼifoqe matadia, ta dabo nana tuta qabuna taudi maega tauya nana ʼinaya. Ta dabo nana tauna Keliso.  
\v 5 \x * \xo 10:5 \xt Naba 14:29-30\x* Ta tubudavo diavona edi viaqayavo ʼidiega Yaubada ge daqaiawa weaqidi, ʼinega ʼidiega ʼeala iʼaliga diʼwe ʼavaʼavaya.   
\p
\v 6-7 \x * \xo 10:6-7 \xt 1Kol 10:11; Naba 11:4,34; ʼIfo 32:6\x* Ta baʼe yani diavona iveʼebeʼita ʼidaya be yaqisa itaʼa edi ilivu luveifana ge kana ʼabibodedi. Vaidi ʼidiega edi tokwalui iawatubodi, ta ilivu nana ge kana viaqi, mana Buki Nugwenugweina vonaya, “Tomotau diavona itoabui iʼaiʼai ta inumanuma, ʼinega iyaʼitoto ta iouou edi tokwaluiavo matadia.”  
\v 8 \x * \xo 10:8 \xt Naba 25:1-9\x* Ta wese ge kana velamoʼeno kavokavovo ʼidewani tubudavo vaidi iviaqia, mana ilivu nana weaqina tomotau adi yau tuweniti teli tausani (23,000) iʼaliga ʼaubena ʼaidegana ʼinaya.  
\v 9 \x * \xo 10:9 \xt Naba 21:5-6\x* Ta wese eda Kaiwabu ge kana sitonovi ʼidewani tubudavo vaidi iviaqia edi ilivu luveifana ʼinega. Vona aqiaqi, luveifa nana iviaqidi ʼinega mwata iʼifoqe iʼutedi ʼinega iʼeluʼaliga.  
\v 10 \x * \xo 10:10 \xt Naba 16:41-49\x* Ta wese ge kana vetalabudabuda ʼidewani tubudavo vaidi iviaqia, mana edi vetalabudabuda weaqina Yaubada luveʼaliga ana tovaleʼewa vetunei webui ʼidia ta luveʼaligidi.  
\v 11 Tubudavo luvematasabu waiwaina ilobedi edi ilivu weaqina, ta baʼe yani diavona ʼwayaʼwayavina Buki Nugwenugweina ʼinaya ivonavona waiwai itaʼa lagata vauvauda ʼidaya, mana bwaʼobwaʼo baʼena ena tuta ʼebeluʼovoa niʼa vadiʼweda.   
\p
\v 12 ʼInega ʼeguma taha toga taunega weaqina nanuaia navonaya, “Yaʼa me egu vetumaqana waiwaina yatovoloʼiʼita!” E ʼinega taunega naʼitamaki aqiaqiea fole luveifa diavona ʼidiega nabeʼu.  
\v 13 Ta tuta nana sitonova taha taha una lobedi ta nuanuau yani luveifana una viaqia, e ʼinega una alamani aqiaqiea ge oʼa au ʼaidega ʼiuya daʼifoʼifoqe, ta ʼesi tovetumaqana qabudi sitonova diavona wese ilobelobedi. Yaubada lova vona fofofolayeda ge wese nanogeda, ta baʼe vona fofofola nana ge wese nabwegei. ʼInega ge wese nahawafeleu sitonova waiwai vaʼinena ʼinaya, ta ʼesi au ʼetofwafwa ʼinaya. Ta wese tuta nana sitonova ulobelobedi ʼinega Yaubada naiuleu be dena ana ʼeda naveʼiteu ʼinega sitonova nana ʼinega una dena, ta ge wese una beʼu.   
\p
\v 14 ʼInega egwavo, tokwalui adi iwaʼodu ona nogea.  
\v 15 Yavonavona ʼimia kavona omiʼa toalamani aqiaqi, ʼinega omiʼa ami fata egu vona baʼe ena vonayedi ta ona aʼuvidividinidi ʼeguma vonahaqiaqi nage gebu.  
\v 16 \x * \xo 10:16 \xt Md 26:26-28\x* Ta ona nuaia, tuta nana kavavaʼauta eda Kaiwabu ena ʼAi weaqina ʼinega ʼabwaga nana ana tovewilaʼa nugweta vedi ma ʼoinena naʼewei navona veyolubei Yaubada ʼinaya, ta ʼabiboda kana numea. ʼInega kavona Ieisu sulalina kada numei eda ʼebeʼita ena ʼaliga weaqina, ta sulala nana ʼinega kaveʼaidega maega. Ta wese ʼidewani beledi, mana beledi nana kana gitomwei kana ʼainia, e ʼinega kavona Keliso ʼwafina niʼa kada ʼaini, ʼinega wese maega kaveʼaidega.  
\v 17 \x * \xo 10:17 \xt Lom 12:5\x* Itaʼa qabuda beledi ʼaidega nana ʼinega kaʼaiʼai, ta baʼe beledi nana ʼinega qabuda kaveʼwafi ʼaidega.  
\v 18 \x * \xo 10:18 \xt Luvi 7:6\x* Ta kana nuaia me Isileli edi ilivu weaqina, mana taudi edi yubai ivegubayedi ta iʼainidi, ta ʼai nana ʼinega qabudi iveʼaidega.   
\p
\v 19 \x * \xo 10:19 \xt 1Kol 8:4\x* Egu vona nana baʼe ʼiuna ena givesimatalia ʼimia. Yaʼa ge eda vonevonemi tomotau edi tokwalui edi waiwai kavona Yaubada otaqa ena waiwai ʼidewani. Ta wese ge eda vonevonemi tomotau edi veguba tokwalui ʼidia yani aqiaqina nage yani qiduana.  
\v 20 \x * \xo 10:20 \xt Luve 32:17; Ve 9:20\x* Gebuʼe otaqa! Ta ʼesi yavonevonemi edi vegubayavo iviaviaqidi niboana luveifadi ʼidia weaqina, ta gebu Yaubada otaqa ʼinaya. ʼInega ge nuanuagu taha toga ʼimiega taudi maega ona luvetuba ta ona veiaiana.  
\v 21 \x * \xo 10:21 \xt 2Kol 6:15-16\x* Mana ge ana fata eda Kaiwabu ana vediega ona numa, ta wese Seitani enavo adi vediega ona numa. Wese ʼidewani ge ana fata ʼabwaga kana ʼai eda Kaiwabu ena teboloyega, ta wese Seitani enavo edi teboloyega.  
\v 22 \x * \xo 10:22 \xt Luve 32:21\x* Nage itaʼa nuanuada eda Kaiwabu kana vediavilevilea? Nage itaʼa kana vewaiwai vaʼinea, waisa? Yavonevonemi, gebuʼe otaqa!   
\s1 Edavo weaqidi kana nuanua ta ge taudamo weaqida  
\p
\v 23 \x * \xo 10:23 \xt 1Kol 6:12\x* Nage vaina ʼimiega ovonaya, “Ieisu ena viaqayavo ʼidiega yavuyavuigu yatoatoa me Diu edi luvine be wese edi ilivu ʼidiega, ʼinega luaqiaqiegu be yani qabuna agu fata ena viaqidi.” Vonahaqiaqi, au fata, ta viaqa diavona vaina ge wese ina veʼebeiula ʼiuya. Ta wese vaina ʼimiega ovonaya, “Agu fata yani taha taha ena viaqidi.” Vonahaqiaqi, au fata, ta vaina yani ge wese ina iuleu.  
\v 24 \x * \xo 10:24 \xt Lom 15:1-2\x* Ge tauʼumo eu ʼebeqaiawa weaqina una nuanua, ta ʼesi luaqiaqieu be una nuanua maʼoda ʼinega emwavo wese una giveqaiawedi.   
\p
\v 25 Ta omiʼa baʼe ʼidewani ona viaqia: ʼEguma yubai veiʼodi adi ʼebegimwane ʼinega una gimwanea sabi ʼai, e ʼinega weaqina ge tauʼu una vetalaʼaieu una vonaya, “Maʼinega yubai nana mai, nage tokwalui adi veguba weaqina, nage gebu?” Mana ʼeguma tauʼu baʼe yani nana weaqina una vetalaʼaieu ʼinega tauʼu wese una nuaia nage yani aqiaqina uviaviaqia nage yani luveifana.  
\v 26 \x * \xo 10:26 \xt Same 24:1\x* Ta ʼesi au fata una ʼainia, mana Buki Nugwenugweina vonayea, “Eda Kaiwabu bwaʼobwaʼo ʼivaʼavaʼaia, ta wese yani diavona iʼenoʼeno bwaʼobwaʼo debanaya eda Kaiwabu ʼinega imai.”   
\p
\v 27 ʼEguma taha toga ge davetumaqana Keliso ʼinaya ta naʼebeʼeweu ena vanuea ʼai weaqina, e ʼinega ena gaba una ʼawahaqiaqiea. ʼInega ʼeguma toyani matauya nahaʼuya ge weaqina una vetalaʼai ta ʼesi una ʼainia. Ta ge wese tauʼu una nuanua una vonaya, “Nage yani luveifana yaviaqia baʼe ʼai nana ʼinega?”  
\v 28 \x * \xo 10:28 \xt 1Kol 8:7\x* Ta ʼeguma taha toga ʼai nana ʼinaya navematamagilafuyeu navonaya, “Baʼe yubai nana niʼa ivegubayea tokwalui ʼidia.” E ʼinega yubai nana ge una ʼaini ta ʼesi una nogea, mana ʼeguma tomotau nana nahalamania oʼa taha tovetumaqana ta tua yubai nana uʼainia, e ʼinega tauna una givenuenuea.  
\v 29 Unoqolia, ge wese eda voneu ʼai nana ʼinega yani luveifana uda viaqi, ta ʼesi tovematamagilafu nana nanuaia oʼa niʼa luveifana uviaqia.  
\p Nage taha toga ʼimiega una vonaya, “Ge taha toga daluaqiaqiei be ena nuanua ʼai weaqina naluvinegu egu viaqayavo ʼidia, be ʼinega vaina ena nogedi ta vaina ena ʼawahaqiaqiedi, mana yaʼa taugu agu fata be ena venuaʼivina toyani luaqiaqiegu nage toyani ge daluaqiaqiegu.  
\v 30 \x * \xo 10:30 \xt 1Tim 4:4\x* Ta ʼeguma Yaubada ʼinaya agu ʼabwaga be yubai weaqina yalulukaiwa, e ʼinega tolaʼai weaqina vaina tomotau ina ʼaivegilegu?”  
\v 31 \x * \xo 10:31 \xt Kol 3:17\x* ʼInega yaʼa Faulo yavona aqiaqiemi, tolaʼai kaʼaiʼaini ta tolaʼai kanumenumea, ta wese yani qabudi kaviaviaqidi, e kana viaqidi Yaubada sabi awatubona.  
\v 32 \x * \xo 10:32 \xt Lom 14:13\x* ʼInega me Diu be taudi ge me Diu ta wese Yaubada ana tovetumaqanayavo qabudi ge ona givenuavitedi emi viaqayavo be wese emi ilivuyavo ʼidiega.  
\v 33 \x * \xo 10:33 \xt 1Kol 9:20-22\x* Ta wese yaʼa ʼidewani nuanuagu tomotau qabudi ena giveqaiawedi egu viaqayavo qabudi ʼidiega. ʼInegana ge eda nuanua qiduana taugu egu aqiaqi weaqina, ta ʼesi tomotau qabudi edi veaqiaqi weaqina yanuanua, be yaqisa ʼetoyavua ina lobea Yaubada ʼinega.   
\c 11  
\s1 Tafwalolo ana veʼeda aqiaqi  
\p
\v 1 \x * \xo 11:1 \xt 1Kol 4:16\x* Omiʼa egu ilivu ona vetutumedi, ʼidewani yaʼa Keliso ena ilivu yavevetutumedi.   
\p
\v 2 Omiʼa me Kolinita yaqaiawa weaqimi, mana omiʼa ge oda nuafanigu, ta egu veʼita itaʼa tovetumaqana eda toa weaqina lova yaveʼita ukamanedi ʼimia omatamatayagedi.   
\p
\v 3 \x * \xo 11:3 \xt Nug 3:16; Efe 5:23\x* Ta taha yani weaqina nuanuagu ona nuaʼeqaʼuya, e baʼe: Keliso tauna ʼoloto adi toludebana. Ta vivine adi toludebana ʼoloto. Ta Yaubada tauna Keliso ana toludebana.  
\v 4 Omoʼe ʼinega ʼoloto ge wese daluaqiaqiedi ʼeguma debadi ina umedi tuta nana ivevenoqi nage Yaubada ena vona isimasimana ʼifoqeyea. Mana ʼeguma debadi ina umedi ʼinega ge taha ʼamayaba ida veʼitayei Keliso ʼinaya, tauna adi toludebana.  
\v 5 Ta vivine ʼidia dumadumana. Taudi tuta qabuna debadi ma umana tuta nana ivevenoqi nage Yaubada ena vona isimasimana ʼifoqeyea. Mana ʼeguma debadi ge ana umamo, e ʼinega ge taha ʼamayaba ina veʼitayei moqanediavo ʼidia, ʼinega adi ʼita ge aqiaqina, ta ʼesi kavona taha vavine debana kwelikwelina.  
\v 6 Vonahaqiaqi, ʼeguma taha vavine ge nuanuadi debadi ina umei, e ʼinega luaqiaqiedi be debadi qabuna ina daʼa yavulea. Mana vivine ʼidia debadi ana daʼa yavula nage kweli vekawawa yani ʼebeiniyauyau, e ʼinegana debadi ina umea.  
\v 7 \x * \xo 11:7 \xt Nug 1:26-27\x* Ta ʼoloto debadi ge ina umedi tafwalolo ana tuta ʼinaya, mana Yaubada ʼoloto viaqia ana ʼita tauna ʼidewani, ta wese ʼoloto viaqia tauna ena ilivu ʼidewani. Vonahaqiaqi, Yaubada nuanuana ʼamayaba nalobea ʼoloto adi ʼita ʼinega. Ta ʼesi vivine debadi ina umedi, mana taudi edi awafela moqanediavo edi luvine ʼayanaya ina veʼitayea baʼe ilivu nana ʼinega.  
\v 8 \x * \xo 11:8 \xt Nug 2:18-23\x* Egu vona baʼe ʼiuna, mana Yaubada ʼoloto ge daviaqi vavine ʼinega, ta ʼesi vavine viaqia ʼoloto ʼinega.  
\v 9 Ta wese ge ʼoloto daviaqi vavine weaqina, ta ʼesi vavine viaqia ʼoloto ana iula weaqina.  
\v 10 Vonahaqiaqi, Yaubada ena tovaleʼewayavo vivine dina ivevekovedi, ʼinega vivine luaqiaqiedi be debadi ina umedi, ta baʼe ʼinega taudiega ina veʼitayedi vonigo moqanediavo edi luvine ʼayanaya itoatoa.   
\p
\v 11 Ta itaʼa eda toa eda Kaiwabu ena qabu gamonaya vivine taudi yani qiduana ʼoloto weaqida, ta wese ʼidewani ʼoloto yani qiduana vivine weaqidi, mana kaveveiuiula eda toa ʼinaya.  
\v 12 Vona baʼe vonahaqiaqi, mana vavine Ibi ʼoloto ʼinega ʼifoqe, ta ʼabiboda ʼoloto qabudi vivine ʼidiega iviʼoi, ta yani qabuna Yaubada ena ʼivaʼavaʼata ʼinega iʼifoqe.   
\p
\v 13 ʼInega tauʼu una nuaia, nage vivine adi luaqiaqi be ina venoqi Yaubada ʼinaya tomotau matadia ta debadi ge adi umamo? Gebu adi fata!  
\v 14-15 Nage ge oda alamania vivine debadi kuena adi ʼita aqiaqina weaqina. Mana Yaubada debadi kuena neidi adi kia ana uma weaqina. Ta niʼa kahalamani aqiaqiea ʼoloto ge adi luaqiaqi be debadi navekue, mana baʼe ilivu nana ʼinega ʼoloto Yaubada ena ʼivaʼavaʼata ʼunu iveyani kavokavovoyea.  
\v 16 Ta ʼeguma taha toga nuanuana naveʼaeʼaetoga egu veʼita baʼe yani diavona weaqidi, ʼinega yaʼa ta wese Yaubada ena ʼekalesiayavo maega avona aqiaqiemi: Baʼe ʼidewani Yaubada ahawahawatuboya, ta gebu mali veʼeda ʼinega.   
\s1 Kaiwabu ena ʼai ana luvine  
\r (Madiu 26:26-29; Maki 14:22-25; Luke 22:14-20)  
\p
\v 17 Ta wese ilivu taha weaqina ena vematamagilafuyemi. Ta ilivu nana weaqina ge agu fata ena qaiawa weaqimi. Mana tuta nana ovavaʼauta tafwalolo weaqina ʼinega vita ʼifoʼifoqe nuanimia.  
\v 18 \x * \xo 11:18 \xt 1Kol 1:10-12\x* Valemi yanoqolia, mana vaina tomotau imai ivonegu emi vaʼautayavo ʼidia vetoatoasiʼi ʼifoʼifoqe nuanimia. Ta vona diavona weaqimi vaina yavetumaqanedi, ta vaina gebu.  
\v 19 Ta vetoatoasiʼi nana weaqina ge nuagu davoqana, mana yahalamania baʼe ʼinega kana ʼita aqiaqiedi tomeqabu ʼeda tunutunuqina ʼinega itautauya, ta tomeqabu gebu.   
\p
\v 20 Vonahaqiaqi, tuta nana ovavaʼauta eda Kaiwabu ena ʼai weaqina omiʼa ovonaya be ʼai aqiaqina oda viaviaqi, ta gebu. Ta ʼesi ʼai nana ʼinaya kavona tomotau ʼaidega ʼaidega taunega ana ʼabwaga daʼaiʼaini.  
\v 21 Mana tuta nana ovavaʼauta, ʼinega vaina ʼimiega ami ʼabwaga otaqa omiea oʼaiʼai ta gamomi kokoko, ta vaina ma botanimi, ta wese vaina onumanuma qiduana ʼinega ovekwavakwava.  
\v 22 Maʼoda omiʼa? Kavona ge emi vanuemo, waisa? Baʼe ilivu nana ʼinega Yaubada ena tomotauyavo ge oda ʼamayabedi, mana taudi lukwalukwadi adi ʼabwaga goyona imimiea iʼaiʼai, ʼinega ogiveiniyauyaunidi. Nage baʼe ilivu nana weaqina agu fata ena awatubomi? Gebuʼe otaqa! Ta ʼesi nuanuagu omiʼa emi vanueavo ʼidia ona ʼai nugweta, ta ʼabiboda ona lugu vanue tafwalolo ʼinaya Kaiwabu ena ʼai weaqina.   
\s1 Eda Kaiwabu ena ʼai ana veʼeda aqiaqi weaqina  
\p
\v 23-24 Lova eda Kaiwabu Ieisu ena ʼai ana ʼeda taunega veʼitayea ʼiguya, ʼinega yaʼa wese niʼa yaveʼitemi. Velovelovani nana ʼinaya tuta goyona be Iudasa eda Kaiwabu Ieisu nasuluvea, ta nugweta Ieisu beledi ʼewei lukaiwa Yaubada ʼinaya ta gitomwei ena tovaletuyanayavo matadia ta vonedia, “Baʼe ʼwafigu yahawafelea omiʼa weaqimi ona ʼainia. Baʼe ʼidewani ona viaqa ʼaiqa agu ʼebenuaveʼavina weaqina.”  
\v 25 \x * \xo 11:25 \xt ʼIfo 24:6-8; Ibe 8:8-13\x* ʼAi gumwala ʼinega wese ʼidewani ʼoine ma vedina ʼewei vonedi vonaya, “Yaubada ena luvine vauvauna baʼe sulaligu ma vedina ʼinega yagigiveʼifoqeyea ʼimia. Ta ʼabo totuta ʼinaya wese ona numea, e ʼinega ona nuaveʼavinigu.”  
\v 26 Ta tuta nana beledi nana oʼaiʼainia be ʼoine nana onumenumea, e ʼinega eda Kaiwabu ena ʼaliga weaqina osimasimana ʼifoqeyea ana laba naʼevivi namai.   
\p
\v 27 \x * \xo 11:27 \xt Ibe 10:29\x* Ta tomeqabu beledi nana iʼaiʼai kavovoya ta wese ʼoine nana inumanuma kavovoya taudi tomotau diavona eda Kaiwabu ge ida ʼamayabea, mana ʼwafina be sulalina iveyani kavokavovoyea, ʼinega taudi niʼa luveifana iviaqia.  
\v 28 ʼInega togama nuanuana eda Kaiwabu ena ʼai ana ʼebenuaveʼavina naʼainia, e ʼinega nugweta taunega giwalina naʼita aqiaqiea. E ʼabiboda ana fata beledi nana naʼainia ta wese ʼoine nana nanumea.  
\v 29 Mana ʼeguma taha toga Ieisu ʼwafina ena ʼaliga ʼiuna ge nahalamani aqiaqiea ta tua beledi nana naʼainia be ʼoine nana nanumea, e ʼinega tomotau nana taunega luluvematasabuya.  
\v 30 Vonahaqiaqi, baʼe ʼinega ʼeala ʼimiega ivevihiqa be idawalili, ta wese vaina yawaidi niʼa gumwala.   
\p
\v 31 Ta eda Kaiwabu ena ʼai ana tuta ʼinaya ʼeguma nugweta taudega giwalida kana lutonova aqiaqiea, e ʼinega ge wese Yaubada naluvematasabuda.  
\v 32 \x * \xo 11:32 \xt Ibe 12:5-6\x* Ta ʼesi itaʼa baʼitagana luvine be wese luvematasabu kalobelobea eda Kaiwabu ʼinega, be yaqisa ge luvine waiwaina nawale kana lobei tuta ʼebeluʼovoa ʼinaya taudi tovegwavuʼai maega.  
\v 33 ʼInega egwavo, tuta nana ona vaʼauta eda Kaiwabu ena ʼai weaqina, ʼinega emiavo ona baʼeyedi ina mai ta ʼabwaga otaqa taudi maega ona ʼai. Ta ʼabibodanaya eda Kaiwabu ena ʼai ana ʼebenuaveʼavina ona ʼainia.  
\v 34 Ta ʼeguma taha toga nabotana veiveifa ta ge ana fata enavo nabaʼebaʼeyedi vanue tafwalolo ʼinaya, e ʼinega tauna ena vanuea naʼai nugweta, ta ʼabibodanaya nalugu ʼai nana weaqina enavo maega, fole Yaubada ena luvine nalobei.  
\p Ta nawale ena wai ʼimia, ʼinega wese vaina yani weaqidi onuanua ena givesimatalidi weaqimi ta ena vebibinemi.   
\c 12  
\s1 Ada wilaʼa Niboana Gwalagwalana ena nei kavovo ʼinega  
\p
\v 1 Egwavo, tuta baʼe ʼinaya emi vetalaʼai Niboana Gwalagwalana ena fewa tomotau ʼidaya weaqina ena givesimatalia ʼimia, mana nuanuagu nuami naʼeqaʼuya baʼe yani nana weaqina.  
\v 2 \x * \xo 12:2 \xt Aba 2:18-19\x* Niʼa oalamania lova maʼoda otoatoa ʼaiqa tuta nana Ieisu nawale ge oda vetumaqanea. Ta emi ilivu ʼinega taumiega otauya gei ta tubumiavo edi tokwalui ge edi veqaemo ʼidia oiwaiwaʼodu.  
\v 3 \x * \xo 12:3 \xt 1Ion 4:2-3\x* ʼInega nuanuagu maʼoda ʼinega ona alamani aqiaqiea ʼeguma Yaubada Niboanina tomotau edi vona ʼinega ʼifoʼifoqe, mana ge taha toga ana fata Ieisu navona veʼalatei ʼeguma tauna Niboana Gwalagwalana ʼinega vonavona. Ta wese ge taha toga ana fata navonaya, “Ieisu tauna egu Kaiwabu” ʼeguma Niboana Gwalagwalana ge datoatoa tomotau nana giwalinaya.   
\p
\v 4 \x * \xo 12:4 \xt Lom 12:6\x* Vonahaqiaqi, wilaʼa taha taha mali fewa be mali fewa weaqina kaʼewedi, ta wilaʼa diavona iʼifoʼifoqe mai Niboana Gwalagwalana ana ʼaidega ʼinega.  
\v 5 Itaʼa tovetumaqana eda fewa dumadumana be dumadumana ʼekalesia gamonaya, ta qabuda eda Kaiwabu ana ʼaidega weaqina kafewafewa.  
\v 6 Yaubada mali fewa be mali fewa viaviaqidi ʼidega, ta wese Yaubada ana ʼaidega fewa diavona ʼiudi.  
\v 7 Tovetumaqana taha taha ada wilaʼa ʼaidega ʼaidega Niboana Gwalagwalana ʼinega kaʼewedi itaʼa ʼekalesia qabuda ada iula weaqina.   
\p
\v 8 ʼInega taha tovetumaqana ana wilaʼa Niboana ʼinega ana fata nuanua simasimatalina nasimanea enavo adi iula weaqina, ta wese taha tomotau ana fata alamani qiduana naʼewea Niboanina ʼaidegana ʼinega.  
\v 9 Taha tomotau ana wilaʼa vetumaqana qiduana. Ta wese taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata tomotau nagiveaqiaqiedi.  
\v 10 Taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata yani ʼebenuavoqana naviaqidi, ta taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata Yaubada ena vona nasimana ʼifoqeyedi. Taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata nahalamani aqiaqiea ʼeguma taha toga vonavona Yaubada Niboanina ena waiwaiega, nage mali niboana ʼinega. E taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata navona mali mea be mali mea ʼidiega, ta taha tomotau ana wilaʼa ʼinega ana fata veqae diavona nagiviledi.  
\v 11 \x * \xo 12:11 \xt 1Kol 7:7\x* Baʼe wilaʼa diavona Niboana Gwalagwalana ʼaidegana ʼinega iʼifoqe. Tauna ana ʼaidega ena nuenuega vewilaʼayedi tomotau taha taha ʼidia.   
\s1 ʼWafi ʼaidegana ta duʼunavo ʼeala  
\p
\v 12 \x * \xo 12:12 \xt 1Kol 10:17\x* Tomotau ʼwafina duʼunavo ʼeala wawasai, ta duʼu diavona qabudi iluvetuba ʼinega iveʼwafi ʼaidega. Itaʼa Yaubada ena tomotauyavo wese ʼidewani, mana itaʼa tomotau ʼaidega ʼaidega qabu qidua vaʼineda, ta niʼa kaveqabu ʼaidega Keliso maega. ʼInega kavona itaʼa Keliso ʼwafina.  
\v 13 \x * \xo 12:13 \xt Gal 3:28\x* Vaina ʼidega me Diu, vaina ge me Diu, vaina ʼidega tofewa kavovo, ta wese vaina yavuyavuida. Ta qabuda Niboanina ʼaidegana ʼinega babitaiso niʼa kaʼewea.   
\p
\v 14 Vonahaqiaqi, tomotau ʼwafina ge duʼu ʼaideganamo, ta ʼesi duʼunavo ʼeala.  
\v 15 ʼEguma taha ʼaqe navonaya, “Yaʼa ge ʼwafi duʼuna mana yaʼa ʼaqe ta ge nima.” Ta baʼe vona nana ʼinega ge wese ʼaqe nana ana fata taunega davetoasiʼiei ʼwafi duʼunavo ʼidiega.  
\v 16 Ta wese ʼidewani ʼeguma teniqa taha navonaya, “Yaʼa ge ʼwafi duʼuna taha, mana yaʼa taniqa ta ge mata.” Ta baʼe vona nana ʼinega ge wese ana fata taunega davetoasiʼiei ʼwafi duʼunavo ʼidiega.  
\v 17 Kana nuaia, ʼeguma ʼwafida mata daisina, maʼoda ʼinega kana noqola ʼaiqa? Ta wese ʼidewani ʼeguma ʼwafida teniqa daisina, maʼoda ʼinega kana yaoqa ʼaiqa?   
\p
\v 18 Ta ʼesi Yaubada ʼwafida viaqidi duʼu taha taha ʼidiega, ta duʼu diavona aʼudi tauna ena nuanua ʼinega.  
\v 19 Kana nuaia, ʼeguma duʼuda ʼaideganamo, ʼinega maʼoda navetomotau ʼaiqa?  
\v 20 Vonahaqiaqi, duʼu ʼeala, ta ʼwafi ʼaidegana.  
\v 21 Matada ge ana fata nimada navoneaya, “Ge nuanuagu oʼa!” Ta wese ʼidewani ʼunuʼunuda ge ana fata ʼaqeda navoneaya, “Ge nuanuagu oʼa!”   
\p
\v 22 Vonahaqiaqi, vaina duʼuda weaqidi kanuanua kavonaya dawalilidi ta yani kavokavovo. Ta ge ʼidewani ona nuanua, mana taudi wese edi fewa yani qiduana ʼwafida ana iula weaqina.  
\v 23 Duʼuda vaina ge nuanuada kana awatubodi, mana kavonaya be taudi ge yani qiduana, ta tua duʼu diavona kaʼitaʼitamaki aqiaqiedi. Ta wese duʼuda vaina kaumeumedi, mana taudi weaqina kainiyauyau, ʼinega ge nuanuada tomotau ina ʼitedi.  
\v 24 Ta ʼesi duʼuda vaina weaqidi ge kada iniyauyau, e ʼinega ge kada nuanua weaqidi be kana umedi. Ta Yaubada ʼwafida duʼunavo luvetubedi, ʼinega duʼu diavona kanuaidi kavonaya be yani kavokavovo, e taudi wese awatubo be ʼitamaki aqiaqi ilobelobea,  
\v 25 be yaqisa ge taha vetoatoasiʼi naʼifoqe duʼu qabudi nuanidia, ta ʼesi qabudi edi nuanua ʼaidegana ʼinega ina veiuiula.  
\v 26 ʼInega ʼeguma duʼu taha visiqa nalobea, e ʼinega duʼu qabudi visiqa nana ina vebaea. Ta wese ʼidewani ʼeguma duʼu taha awatubo nalobea, e ʼinega duʼu qabudi maega ina qaiawa.   
\p
\v 27 \x * \xo 12:27 \xt Lom 12:5\x* Niʼa oʼitea, omiʼa qabumi Keliso ʼwafina, ta wese omiʼa ʼaidega ʼaidega duʼunavo.  
\v 28 \x * \xo 12:28 \xt Efe 4:11-12\x* Ta Yaubada ena ʼekalesia gamonaya tomotau venuaʼivinidi fewa taha taha weaqina. Nugweta tovaletuyana, ta vemagilafuna tovesimasimanayavo, ta vetoina toveʼita. Ta wese vaina venuaʼivinedi adi fata yani ʼebenuavoqana ina viaqidi, ta vaina adi fata tomotau ina giveaqiaiqedi, ta vaina adi fata ediavo ina iuledi, ta vaina adi fata toʼekalesia ina vanugwetedi, ta wese vaina adi fata mali mea be mali mea ina veqaeyedi.  
\v 29 Nage toʼekalesia qabudi ina vetovaletuyana? Gebu! Nage toʼekalesia qabudi ina vetovesimasimana? Gebu! Nage qabudi ina vetoveʼita? Gebu! Nage qabudi adi fata yani ʼebenuavoqana ina viaqidi? Gebu!  
\v 30 Nage toʼekalesia qabudi Niboana Gwalagwalana adi wilaʼa neidi ʼinega adi fata tovevihiqa ina giveaqiaqiedi? Gebu! Nage qabuda ada fata mali bona be mali bona ge kada alamanidi kana veqaeyedi? Gebu! Nage qabuda ada fata bona taha taha ge kada alamanidi kana giviledi? Yavonemi, gebuʼe otaqa!  
\v 31 \x * \xo 12:31 \xt 1Kol 14:1\x* Ta nuanuagu emi nuanua ona aʼuya Niboana ena wilaʼa aqiaqi otaqidi ʼidia. ʼInega baʼitagana taha yani aqiaqi otaqina ʼekalesia yawaina weaqina ena veʼitemi, e baʼe yani nana ana wawa veyoluba.   
\c 13  
\s1 Veyoluba weaqina  
\p
\v 1 ʼEguma agu fata totoa bwaʼobwaʼo bonadi taha taha ʼidiega ena veqae, ta wese Yaubada ena tovaleʼewayavo bonadiega ena veqae, ta ge egu veyolubamo tomotau weaqidi, e ʼinega egu vonayavo adi noqola kavona be sagali ida lavulavua kavokavovoi nage bea ida muʼemuʼe kavokavovoi.  
\v 2 \x * \xo 13:2 \xt Md 17:20\x* Nage agu wilaʼa Niboana Gwalagwalana ʼinega agu fata Yaubada ena vona ena simana ʼifoqeyedi tomotau ʼidia, ta ge egu veyolubamo, e ʼinega yaʼa kavona yani kavokavovo. Ta ʼeguma agu fata Yaubada ena nuanua qabuna ta wese yani qabuna ʼwaiʼwaividi ena alamani aqiaqiedi, ta ge egu veyolubamo, e ʼinega yaʼa yani kavokavovo ʼidewani. Ta wese ʼeguma agu fata egu vetumaqanega bwanaga ena vonedi ta ina toa iqo, ta ge egu veyolubamo, e ʼinega yaʼa egu viaqayavo yani kavokavovo.  
\v 3 ʼEguma egu kulufa qabuna ena vewilaʼayedi lukwalukwadi ʼidia, ta wese ʼwafigu ena awafelea ʼebeveguba ʼinaya, ta ge egu veyolubamo, e ʼinega egu viaqayavo ʼidiega ge taha veʼia aqiaqina ena lobei.   
\p
\v 4 ʼEguma taha toga iana veyoluba aqiaqiea, e ʼinega toveyoluba nana diana ge namaduvilei iana ena viaqayavo weaqidi, ta ʼesi me ena bibitaqo ta wese atulafu ʼavana. Toveyoluba ge taha vebwalaou ʼinaya daʼenoʼeno, ta ge wese taunega dagivaneyea.  
\v 5 Toveyoluba aqiaqi ge nuanuana iana naveilivu veifei, ta ge taunega weaqina danuanua ta ʼesi iana weaqina, ta ge wese ena gamosoalamo, be wese tomotau edi viaqa veifa ʼinaya weaqidi ge danuaidi.  
\v 6 \x * \xo 13:6 \xt Lom 12:9\x* Toveyoluba aqiaqi ge taha tuta daqaiawa ilivu luveifana weaqidi, ta ʼesi ilivu tunutunuqina weaqidi qaiqaiawa.  
\v 7 \x * \xo 13:7 \xt 1Fit 4:8\x* Toveyoluba aqiaqi vita qabudi ge adi fata ina awatayei ena ilivu aqiaqidi adi viaqa ʼinega. Tauna tuta qabuna me ena vetumaqana yani taha taha weaqidi be, tuta qabuna me ena luʼita vane, ta wese tuta qabuna me ena bibitaqo, ta ge ina awala tauna ʼinega.   
\p
\v 8 Nawale taha tuta ʼinaya wilaʼa taha taha Niboana Gwalagwalana ʼinega ina awala. ʼInega Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa Yaubada ena vona ana simana ʼifoqe weaqina nahawala. Baʼitagana tomotau Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa ʼinega adi fata mali bona be mali bona ge ida alamanidi iveveqaeyedi, ta nawale tuta maimai ʼinaya baʼe wilaʼa nana nahawala. Ta wese Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa ʼinega baʼitagana tomotau adi fata yani qabuna ina alamania, ta tuta maimai ʼinaya baʼe wilaʼa nana wese nahawala. Ta ʼesi veyoluba ilivuna ana ʼaidega ge wese ena awalamo.  
\v 9 Baʼe wilaʼa diavona edi awala ʼiuna mana tuta baʼe ʼinaya Niboana Gwalagwalana ena iula kaʼeweʼewea, ta tua ge ada fata yani qabuna weaqidi kana alamanidi. Ta wese ena iula ʼinega Yaubada ena vona kasimasimana ʼifoqeyedi, ta tua ge ada fata be kana simana ʼifoqe aqiaqiedi.  
\v 10 Ta ʼesi tuta ʼebeluʼovoa ʼinaya wilaʼa qabudi ina awala, mana omoʼe tuta nana ʼinaya Yaubada ena waiwai ʼinega yani qabuna naveaqiaqi otaqa.   
\p
\v 11 ʼEbevetalatutula baʼe ʼinega egu vonayavo ena givesimatalia ʼimia. Egu tuta gwama ʼinaya egu veqae kavona gogama edi veqae, be egu nuanua ʼidewani gogama, ta wese egu viaqayavo kavona gogama edi ilivu. Ta tuta nana yaveʼenaʼi ʼinega gogama edi ilivu yanogedi.  
\v 12 Baʼe ʼitagana yani qabuna kaʼiteʼitedi kavona be velovelovana ʼinaya kada ʼiteʼitedi, ta ʼinega ge ada fata be kana ʼita aqiaqiedi, ta ʼesi tuta maimai ʼinaya yani qabuna kana ʼita aqiaqiedi. Ta wese ʼidewani baʼe ʼitagana egu alamani tufwana, ta omoʼe tuta nana ʼinaya yani qabuna ena alamani aqiaqiea, ʼidewani Yaubada niʼa alamani aqiaqiegu.   
\p
\v 13 \x * \xo 13:13 \xt 1Te 1:3\x* Ta yani baʼe toidi ina ʼeno vataya: Vetumaqana be, luʼita vane ta wese veyoluba. Ta toi dina ʼidiega veyoluba tauna veqidua vaʼinedi.   
\c 14  
\s1 Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa ʼekalesia ana iula weaqina  
\p
\v 1 \x * \xo 14:1 \xt 1Kol 12:31; 14:39\x* Egwavo, veyoluba ana aqiaqi niʼa oalamani aqiaqiea, ʼinega veyoluba ena ilivu ona ʼabiboda aqiaqiea. Vonahaqiaqi, Niboana Gwalagwalana ena wilaʼayavo qabudi ona toho waiwai adi ʼewa weaqidi, ta ʼidiega Yaubada ena nuanua ana simana ʼifoqe wilaʼa nana weaqina ona sali nugwetea.  
\v 2 Mana tomeqabu bona taha taha ge ida alamanidi ta tua adi fata ina veqaeyedi, taudi ge tomotau ʼidia ida vonavona, mana tomotau diavona vona diavona ge ida alamanidi, ta ʼesi Yaubada ʼinaya ivonavona. Tovona nana Niboana Gwalagwalana ena waiwaiega vonavona, ta vona diavona adi alamani ʼwaiʼwaividi tomotau ʼidia.  
\v 3 Ta tomeqabu Niboana ena wilaʼa ʼinega adi fata Yaubada ena nuanua ina simana ʼifoqeyedi, e taudi edi vona ʼinega ediavo igivewaiwaiedi, ta ivona iuledi ta wese edi nuanua yani taha taha weaqina ʼidiega igiveaqiaqiedi.   
\p
\v 4 Taha tomotau Niboana ena wilaʼa ʼinega ana fata mali bona veveqaeyea, e tauna vona nana ʼinega taunega gigivewaiwaiea. Ta ʼesi taha toga Niboana ena wilaʼa ʼinega ana fata Yaubada ena nuanua nasimana ʼifoqeyedi, e tauna ʼekalesia qabuna gigivewaiwaiedi.  
\v 5 Nuanuagu omiʼa qabumi Niboana ena wilaʼa ʼinega bona taha taha ami fata ona veqaeyedi. Ta vonahaqiaqi, egu nuanua qiduana qabumi ami fata Niboana ena wilaʼa ʼinega Yaubada ena nuanua ona simana ʼifoqeyedi. Mana baʼe wilaʼa nana yani qiduana ʼekalesia weaqidi, ta ʼabiboda veqae bona taha taha ʼidiega. Ta ʼeguma taha toga ana fata bona nana nagivilea, e ʼinega wese yani aqiaqi otaqina, mana givila nana ʼinega ʼekalesia qabudi iula ina lobea.   
\p
\v 6 Egwavo, ʼeguma ena vayausimi ta mali bona ʼinega ena veqae ʼimia ʼinega tolaʼai ana aqiaqi? Ge taha! Ta ʼesi ʼeguma ena wai ʼimia ta Yaubada ena veʼita ʼiguya ena veʼita ukamanea ʼimia, nage alamani aqiaqina ena neimi, nage Yaubada ena nuanua ena simana ʼifoqeyea ʼimia, nage veʼita tunutunuqina ena neimi, e baʼe yani diavona ʼidiega ana fata be ena iulemi.  
\v 7 ʼEbevetalatutula taha ena neimi, e baʼe: Vaina yani yawai geqadi ʼidewani ʼebelaha loli be gitaha taudi ma butudi, ta ʼeguma tolaha ge ina vefewa aqiaqiedi, e ʼinega adi noqola naluveifa ta tovineneqa ge adi fata ina alamania toʼevosi ana aniqo ilahalahayei, waisa?  
\v 8 Ta wese ʼidewani ʼeguma avia ana tuta ʼinaya bea ina muʼe veifea, e ʼinega togama naʼivaʼavaʼata avia weaqina? Ge taha toga!  
\v 9 Ta wese ʼidewani omiʼa. Maʼoda ʼeguma oʼa tomotau ʼidia bona taha ge ida alamania una veqaeyea ʼidia? Maʼoda ʼinega adi fata eu vona ina alamani ʼaiqei? Ge adi fata, ta ʼesi kavona uda vonavona kavokavovo ʼidia.   
\p
\v 10 Vonahaqiaqi, bona ʼeala wawasai kana lobedi bwaʼobwaʼo debanaya. Ta tomeqabu iveveqaeyedi, e taudi ʼidia bona diavona tunutunuqidi ta wese ma adi alamani.  
\v 11 Ta yaʼa weaqigu bona diavona ge taha adi simatala ʼiguya. Ge agu fata tovona diavona edi veqae ena alamanidi, ta wese ʼidewani taudi, ge adi fata yaʼa egu vona ina alamania ʼeguma bonagu ʼinega yaveveqae ʼidia.  
\v 12 Omiʼa nuanuami qiduana Niboana Gwalagwalana ena wilaʼayavo naneimi ona ʼewedi. E baʼe yani aqiaqi otaqina. Ta nuanuagu wilaʼa taha taha adi fata ʼekalesia ina givewaiwaiea ona sali aqiaqiedi, ta ona venoqi Yaubada ʼinaya adi ʼewa weaqidi.   
\p
\v 13 Ta wese ʼeguma taha toga ana wilaʼa ʼinega ana fata taha bona ʼwaiʼwaivina naveqaeyea, e luaqiaqiea be wese navenoqi givila ana wilaʼa weaqina be yaqisa bona nana veveqaeyea ana fata taunega nagivilei ta nagivesimatalia ʼekalesia qabudi ʼidia, ʼinega vona nana ina alamania ta ina vewaiwai.  
\v 14 Mana ʼeguma yavevenoqi bona taha ʼwaiʼwaivina ʼinega, ta bona nana ge eda alamania, e ʼinega niboaniguyega yavevenoqi Yaubada ʼinaya.   
\p
\v 15 ʼInega tolaʼai ena viaqi? Nuanuagu qiduana yani magilafudi ena viaqidi. Nuanuagu ena venoqi mali bonayega niboanigu ʼinega, ta wese bonaguyega. Ta nuanuagu ena ʼevosi mali bonayega niboanigu ʼinega, ta wese bonaguyega.  
\v 16 Ona nuaia, ʼeguma taha toga ʼimiega mali bona ʼinega uvevenoqi niboaniu ʼinega Yaubada ʼinaya, e ʼinega maʼoda emwavo venoqi nana ina alamania ta ina ʼawahaqiaqiei? Ge adi fata.  
\v 17 Nage oʼa eu venoqi mali bona ʼinega aqiaqi otaqina, ta maʼoda emwavo? Taudi venoqi nana ʼinega ge taha iula ida lobei.   
\p
\v 18 Omiʼa Yaubada Niboanina ena iula ʼinega mali bona be mali bona ʼidiega ovonavona, ta yaʼa mali bona adi toveqaeavo yaveqidua vaʼinedi, ta baʼe weaqina yalulukaiwa Yaubada ʼinaya.  
\v 19 Ta ʼesi ʼeguma kana toavaʼauta tafwalolo weaqina, e ʼinega ge nuanuagu vona kuena mali bona ʼinega ena neimi, ta ʼesi vona kukusana simasimatalidi bonamiega ena ʼinanedi ʼimia.   
\p
\v 20 \x * \xo 14:20 \xt Efe 4:14\x* Egwavo, gogama goyogoyodi ge ida nuanua qiduana yani taha taha weaqina, ʼinega omiʼa ge ona vegogama tuta nana baʼe yani diavona weaqina onuanua, mana taudi nua kavokavovodi itoatoa ta yani qabuna weaqina ge nuadi daʼeqaʼuya. Ta ʼesi omiʼa tuta nana Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa weaqidi onuanua, e ʼinega ona nuanua kavona tomotau edi nuanua faʼalina ʼidewani.  
\v 21 \x * \xo 14:21 \xt Ais 28:11-12\x* Buki Nugwenugweina vonaya,  
\q1 “Yaʼa Kaiwabu egu tomotau  
\q2 me Diu mali bona ʼinega  
\q2 ena vona ʼidia,  
\q2 ta wese ena vona ʼidia  
\q2 mali tomotau meadiega.  
\q1 Ta ge nuanuadi egu vona  
\q2 ina noqoli,  
\q2 ʼinega yavona ʼwayoqa ʼidia.”   
\p
\v 22-23 \x * \xo 14:22-23 \xt Via 2:13\x* Yavona aqiaqiemi, Niboana Gwalagwalana ena wilaʼa mali bona weaqina tomotau neidi, ta wilaʼa nana taha ʼebeʼita taudi ge ida vetumaqana weaqidi, ta gebu tovetumaqana weaqidi. Mana ʼeguma omiʼa tovetumaqana ovavaʼauta tafwalolo weaqina ta qabumi mali bona be mali bona ge oda alamanidi ʼidiega ovonavona, ta vaina tomotau ge ida vetumaqana ilugu mai ivivineneqemi ta ilivu nana ge ida alamania, e ʼinega ina vonemia, “Aa, omiʼa niʼa ovekwavakwava!”  
\v 24 \x * \xo 14:24 \xt Ion 16:8\x* Ta ʼesi Niboanina ena wilaʼa Yaubada ena nuanua ana simana ʼifoqe weaqina yani aqiaqi otaqina taudi ge ida vetumaqana weaqidi. Mana ʼeguma qabumi otafwatafwalolo ta Yaubada ena nuanua osimasimana ʼifoqeyedi, ta taudi ge ida vetumaqana nage ge taha ida alamania tafwalolo weaqina ilugu mai ta vona diavona inoqonoqolidi. E ʼinega emi simana ʼidiega nuadi naʼeqaʼuya ta edi luveifana ina alamani aqiaqiea.  
\v 25 Ta wese tuta nana emi simana inoqonoqolidi edi nuanuayavo ʼwaiʼwaividi giwalidiega ina ʼifoqe ta tuqatuqadiega ina sobadi ta ina simana ʼifoqe ina vonemia, “Vonahaqiaqi, Yaubada omiʼa maega!”   
\s1 Tafwalolo ana veʼeda tunutunuqina  
\p
\v 26 \x * \xo 14:26 \xt 1Kol 12:8-10\x* Egwavo, egu veʼita diavona ana bwagila baʼe ʼidewani: Tuta nana ona vaʼauta tafwalolo weaqina, e ʼinega taha tomotau naʼevosi. Ta taha tomotau naveʼita. Ta taha tomotau veʼita Yaubada ʼinega naveʼita ukamanea ʼimia. Ta taha tomotau mali bona Yaubada Niboanina ʼinega naveqaeyea, ta wese taha tomotau bona nana nagivilea ta nagivesimatalia. Ta baʼe yani diavona omiʼa ʼekalesia ami ʼebegivewaiwai.  
\v 27 Ta emi vaʼauta nana ʼinaya ʼeguma vaina ʼimiega nuanuadi mali bona ʼidiega ina vona, e ʼinega magilafudi nage toidi ʼaideganega ʼaideganega ina tovolo ina vona. Ta ʼabibodanaya taha tomotau natovolo vona diavona nagiviledi ina simatala qabumi ʼimia.  
\v 28 Ta ʼeguma ge taha bona nana ana togivila datoatoa, ʼinega ge taha toga wese natovolo ta mali bona ʼinega navonavona. ʼInega luaqiaqiea be nagenuʼwana emi tafwalolo ʼinaya, ta ʼesi tauna nuanega naveqae mali bona ʼinega Yaubada ʼinaya, ʼinega ge taha toga nanoqoli.   
\p
\v 29 \x * \xo 14:29 \xt 1Te 5:21\x* Ta wese emi tafwalolo ʼinaya Yaubada ena nuanua ana tovesimasimanayavo magilafudi nage toidi ina simana ʼimia, ta omiʼa simana diavona ona vineneqa aqiaqiedi ʼeguma Yaubada ʼinega ʼifoʼifoqe, nage mali niboana ʼinega.  
\v 30 Ta ʼeguma taha tomotau Yaubada ena nuanua simasimana ʼifoqeyedi, ta iana taha veʼita Yaubada ʼinega ʼewea, e ʼinega tosimana nana natoabui, nagenuʼwana ta iana veʼita nana nagivesimatalia ʼekalesia ʼimia.  
\v 31 Mana ʼeguma baʼe ʼidewani ona viaqia, e ʼinega tovesimasimana qabudi adi fata ina tovolo, ta ʼaidega ʼaidega ina simana be yaqisa simana nana ʼinega qabumi alamani ona ʼewei ta nagivewaiwaiemi.  
\v 32 Ta ge ona nuafania Yaubada ena tovesimasimanayavo niboanidi ʼinega adi fata taudiega ina luvinedi, e ʼinega wese adi fata ina baʼebaʼe ana laba iadi naluaʼu ʼinega wese ʼaidega ʼaidega ina tovolo sabi simana.  
\v 33 Mana Yaubada ge nuanuana ada wilaʼa Niboana Gwalagwalana ʼinega kana vefewa veifedi, ta ʼesi nuanuana kana vefewedi ʼeda tunutunuqina ʼinega be yaqisa toadaumwala kana lobea.   
\p
\v 34 \x * \xo 14:34 \xt 1Kol 11:3; 1Tim 2:12\x* Ta Yaubada ena ʼekalesia qabudi ʼidia vivine ina toagenuʼwana tafwalolo ana tuta ʼinaya, mana ge daluaqiaqiedi be ina veqae. Ta ʼesi ina awafeledi moqanediavo ʼidia, Buki Nugwenugweina ena simana ʼidewani.  
\v 35 Ta ʼeguma vivine nuanuadi taha yani weaqina ina alamania, ʼinega luaqiaqiedi be tafwalolo ʼabibodanaya moqanediavo ina vetalaʼaiedi edi vanuea. Mana ʼeguma tafwalolo ana tuta ʼinaya ina vona, e ʼinega taudiega ina giveiniyauyaunidi.   
\p
\v 36 Maʼoda, nage Yaubada ena vona omiʼa me Kolinita ʼimiega ʼifoqe mai? Ana ʼita, gebu! Nage omiʼa ami ʼaidega vona diavona oʼewedi. Yavonemi, gebu otaqa!  
\v 37 \x * \xo 14:37 \xt 1Ion 4:6\x* Ta ʼeguma taha toga ʼimiega unuaia be oʼa Yaubada ena nuanua ana tosimana aqiaqi, nage oʼa uvonaya be Niboana Gwalagwalana ena waiwai tuta qabuna ʼiuya fewafewa. E ʼinega una alamani aqiaqiea, baʼe vona diavona ge yaʼa egu nuenuega eda ʼwayavidi, ta ʼesi eda Kaiwabu luvinegu be ʼinega yaʼwayavidi.  
\v 38 Ta ʼeguma taha toga vona diavona nanogedi, e ʼinega Yaubada wese tomotau nana nanogea.   
\p
\v 39 ʼInega egwavo, ʼeguma tafwalolo ana tuta ʼinaya nuanuami qiduana Yaubada ena nuanua ona simana ʼifoqeyedi ʼinega luaqiaqiemi be ona viaqia. Ta wese ʼeguma emiavo nuanuadi mali bona be mali bona ge ida alamanidi ʼidiega ina vonavona, e ʼinega gebu ona awatayedi.  
\v 40 Ta luaqiaqiemi be tuta nana ovavaʼauta yani qabuna ona viaqidi tafwalolo ana veʼeda aqiaqi ʼinega ʼidewani niʼa yaveʼita ʼaiqemi.   
\c 15  
\s1 Keliso ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega weaqina  
\p
\v 1 Egwavo, tuta baʼe nuanuagu Ieisu Valena Aqiaqina weaqina ena luʼeviviea ʼimia. Baʼe Vale nana lova yalugaihiea ʼimia ta oʼewa aqiaqiea be wese ovetumaqanea. Ta baʼitagana Vale nana ʼinaya otovoloʼiʼita.  
\v 2 Vonahaqiaqi, ʼeguma baʼe Vale nana ona vetumaqana aqiaqiea be ona kafiʼiʼihia ʼinega ʼetoyavua ona lobea. Ta ʼeguma Vale nana ona nogea, e ʼinega emi vetumaqana yani kavokavovo ʼidewani.   
\p
\v 3 \x * \xo 15:3 \xt Ais 53:5-12\x* Ieisu Valena ana avutugu yamadunoqolia, ta ʼabibodanaya avutugu nana yaveʼitemi, mana Vale nana yani qiduana weaqina simanea, e baʼe: Ieisu eda luveifana qabudi weaqidi ʼaliga, ʼidewani lova Buki Nugwenugweina simana ʼifoqeyea.  
\v 4 \x * \xo 15:4 \xt Md 12:40; Via 2:24-32\x* Ta Buki nana wese simanayea Keliso itavunia, ta ʼaubena vetoina ʼinaya Yaubada giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega,  
\v 5 \x * \xo 15:5 \xt Lk 24:34; Md 28:16-17\x* ʼinega Fita matanaya ʼifoqe ta ʼitea, ta ʼabiboda wese ʼifoqe taudi Tuwelo dina matadia.  
\v 6 Ta ʼabibodanaya tuta nana ana toʼabibodayavo adi yau faibi anidedi (500) ivaʼauta ʼaideganaya, e ʼinega matadia ʼifoqe. Ta ʼidiega vaina niʼa iʼaliga, ta ʼeaʼealidi nawale mayawaidi itoatoa.  
\v 7 \x * \xo 15:7 \xt Via 1:3-4\x* ʼInega wese ʼifoqe Iemesa ʼinaya, ta ʼabibodanaya ʼifoqe tovaletuyana qabudi matadia.  
\v 8 \x * \xo 15:8 \xt Via 9:3-6\x* Ta ʼebeluʼovoa wese ʼiguya ʼifoqe mai yaʼitea. Ta yaʼa kavona gwama daviʼoi galigaliʼe ge ena tuta dalobei ʼidewani.  
\v 9 \x * \xo 15:9 \xt Efe 3:8; 1Tim 1:15\x* Vonahaqiaqi, tovaletuyana qabudi iveqidua vaʼinegu, ta ge daluaqiaqiegu be ina gabegu tovaletuyana, mana yaʼa Yaubada ena tomotauyavo lova yavevoalanedi.   
\p
\v 10 \x * \xo 15:10 \xt 2Kol 11:23\x* Ta ʼesi Yaubada ena nuakolokolo ʼinega veilivu aqiaqiegu ta yavetovaletuyana ʼinaya. Ta ena nuakolokolo qiduana ʼiguya ge eda vefewa kavokavovoyei. Ta ʼesi ma vuaqina, mana yaʼa tovaletuyana qabudi edi fewa ʼinega yaveqidua vaʼinedi. Ta egu fewa nana qiduana ge taugu egu waiwai ʼinega, ta ʼesi Yaubada ena veyoluba ʼiguya ʼinega.  
\v 11 Tovaletuyana vaina wese niʼa ilugaihi ʼimia. Ta ge wese taha tolaʼai ʼeguma taudi edi lugaihi ʼinega Ieisu Valena ovetumaqanea nage yaʼa egu lugaihi ʼinega, mana Vale nana ʼaidegana alugaihiea ʼimia.   
\s1 Toʼaliga edi yaʼitoto ʼevivi  
\p
\v 12 Ta ʼeguma lova imaʼa ema lugaihi ʼinaya asimana ʼimia Keliso niʼa yaʼitoto ʼevivi ʼaligega, ʼinega tolaʼai weaqina vaina ʼimiega ovonavona vonigo ge taha toga ana fata nayaʼitoto ʼevivi ʼaligega?  
\v 13 Mana ʼeguma tomotau ʼaligega ge ina yaʼitoto ʼevivi, ʼinega wese Keliso ʼaligega ge dayaʼitoto ʼevivi.  
\v 14 Ta wese ʼeguma Keliso ge dayaʼitoto ʼevivi, e ʼinega ema lugaihiavo ʼimia yani kavokavovo, ta wese emi vetumaqana ʼiu geqana.  
\v 15 Ta ʼeguma ge taha toga ana fata nayaʼitoto ʼevivi ʼaligega, e ʼinega imaʼa tovaletuyanayavo Yaubada weaqina niʼa auʼavemi, mana imaʼa alugaihi ʼimia Yaubada Keliso giveyaʼitotoya ʼaligega weaqina. Ta ʼeguma omiʼa emi nuanua baʼe ʼidewani, ʼinega Yaubada Keliso ge dagiveyaʼitoto ʼeviviei.  
\v 16 Mana ʼeguma toʼaliga ge adi giveyaʼitotomo, ʼinega wese Yaubada Keliso ge dagiveyaʼitotoi.  
\v 17 Ta ʼeguma Keliso ge dagiveyaʼitotoi, ʼinega emi vetumaqana ge ana aqiaqimo, ta ʼesi omiʼa nawale me emi luveifana otoatoa, ge adi nuataqomo.  
\v 18 Ta wese ʼeguma omiʼa baʼe ʼidewani onuanua ʼaiqa, e ʼinega tovetumaqana yawaidi niʼa gumwala taudi iʼwaiva vataya.  
\v 19 Ta ʼeguma eda luʼita vane Keliso ʼinaya ge tuta maimai weaqina, ta ʼesi eda toa baʼidia bwaʼobwaʼoya namo weaqina, e ʼinega itaʼa nuakolokoloda, ta ʼabiboda mali tomotau.   
\p
\v 20 Ta vonahaqiaqi, Yaubada Keliso niʼa giveyaʼitoto ʼeviviea ʼaligega! ʼInega veʼebeʼita ʼidaya tovetumaqana yawaidi niʼa gumwala taudi wese nawale nagiveyaʼitoto ʼeviviedi.   
\p
\v 21 \x * \xo 15:21 \xt Lom 5:12\x* Oʼitei, ʼoloto ʼaidegana ana wawa Adama ʼinega ʼaliga ʼifoqe bwaʼobwaʼoya, ta wese taha ʼoloto ana wawa Keliso ʼinega yaʼitoto ʼevivi ʼifoqe, mana Keliso nana maduyaʼitoto ʼevivi ʼaligega.  
\v 22 Tomotau qabuda kana ʼaliga, mana itaʼa Adama enavo ta wese eda ilivu ʼaidegana. Ta wese ʼidewani tovetumaqana qabuda kana yawaha ʼevivi ʼaligega, mana niʼa kaveʼaidega Keliso maega.  
\v 23 \x * \xo 15:23 \xt 1Te 4:16; Ve 20:5\x* Ta yaʼitoto ʼevivi ana veʼeda baʼe ʼidewani naʼifoqe ʼaiqa: Yaubada niʼa Keliso giveyaʼitoto ʼeviviea, ta tuta nana naʼevivi namai bwaʼobwaʼoya ʼinega wese ena tomotauyavo ina yaʼitoto ʼevivi ʼaligega.   
\p
\v 24 E ʼinega tuta ʼebeluʼovoa naveʼale. Ta tuta nana ʼinaya Keliso niboana luveifadi adi toluvineavo be, toluvine qabudi ge nuanuadi Yaubada, ta wese yani qabudi waiwaidi naluveawalidi. Ta ʼabibodanaya ena ʼEbeluvine naveʼineiea Tamana Yaubada ʼinaya.  
\v 25 \x * \xo 15:25 \xt Md 22:44\x* Mana Yaubada ena nuanua ʼinega Keliso naluvine ana laba voalanavo qabudi navewaiwai vaʼinedi, ʼinega ena luvine ʼayanaya ina toatoa.  
\v 26 \x * \xo 15:26 \xt Ve 20:14\x* Ta Keliso ana avia ʼebeluʼovoa ana wawa ʼaliga, ta Keliso ʼaliga nana navewaiwai vaʼinei ta naluveawalia.  
\v 27 \x * \xo 15:27 \xt Same 8:6\x* Mana Buki Nugwenugweina vonaya, “Yaubada ʼabiluvine neia ʼinega yani qabudi ina toatoa ena luvine ʼayanaya.” Ta vona diavona adi noqola kavona Keliso Tamana Yaubada daluluvinei. Ta vona diavona adi alamani baʼe: Keliso ge wese Tamana daluvinei, mana Tamana toludebana, ta ʼesi ena ʼabiluvine neia Natuna ʼinaya.  
\v 28 Ta tuta nana Keliso yani qabudi niʼa vewaiwai vaʼinedi ta ena ʼabiluvine ʼayanaya itoatoa, e ʼinega taunega nahawafelea Tamana ena ʼabiluvine ʼayanaya. ʼInega Yaubada ana ʼaidega kuyavata qabudi naluvinedi ta wese naʼitamakidi.   
\p
\v 29 Omiʼa vaina ovonaya vonigo ge taha toga ana fata ʼaligega nayaʼitoto ʼevivi. ʼInega tolaʼai weaqina toʼaliga weaqidi babitaiso oʼeweʼewei? Tolaʼai ana aqiaqi?   
\p
\v 30 \x * \xo 15:30 \xt Lom 8:36\x* ʼEguma emi vona vonahaqiaqi, ʼinega tolaʼai weaqina tuta qabuna yaʼa ma egwavo yawaima ahawahawafelei ʼebeveilaqe ʼinaya?  
\v 31 Egwavo, ʼaubena ʼaidega ʼaidega ʼidia Ieisu Valena weaqina yaʼaliʼaliga ʼwaqi. Ta tua me egu ʼasimaʼala yaqaiqaiawa. Baʼe vona diavona vonahaqiaqi, mana omiʼa be yaʼa niʼa kaveʼaidega Keliso Ieisu maega, tauna eda Kaiwabu.  
\v 32 \x * \xo 15:32 \xt Ais 22:13\x* Ta tuta nana ʼabaga Efeso ʼinaya yatoatoa, ʼinega vaina tomotau kavona yubai sasasadi maega avevedavi. Ta ge ana aqiaqimo ʼiguya ʼeguma vedavi nana ʼinaya eda ʼaliga, ta gebu eda vetumaqana tuta maimai ʼinaya tovetumaqana qabuda ʼaligega kana yaʼitoto ʼevivi. Mana ʼeguma ge eda vetumaqana ʼinega yaʼa wese eda vona ʼidewani vaina tomotau ivonaya,  
\q1 “Kana ʼai kana numa,  
\q2 mana ʼibe kana ʼaliga.”   
\m
\v 33 Ta baʼe vona nana ge wese ona ʼabibodei. Eda vona qiduana taha ʼenoʼeno vonaya, “Tomotau luveifadi maega ge ona veiaiana, mana nawale edi ilivu luveifadi ina veukamemi, ʼinega omiʼa emi ilivu aqiaqidi ina awala.”  
\v 34 Nuanuagu emi nuanua ina vetunutunuqa lova ʼidewani, ta wese emi ilivu luveifadi ona nogedi. Ta yavonemi, luaqiaqiemi be ona iniyauyau, mana vaina ʼimiega Yaubada ge oda alamania.   
\s1 Yaʼitoto ʼevivi ana tuta ʼinaya ʼwafida navevauvau  
\p
\v 35 Nage taha toga navetalaʼai navonaya, “Maʼoda ʼinega toʼaliga adi fata ina yaʼitoto ʼevivi? Ta maʼoda ʼwafidi ana ʼita?”  
\v 36 \x * \xo 15:36 \xt Ion 12:24\x* Baʼe vetalaʼai nana kavona tovekwavakwava edi vetalaʼai. Kana nuaia, tuta nana vewana kana daunia ʼeguma tubuna ge namadudavula bwaʼobwaʼo gamonaya ta naʼaliga, e ʼinega ge ana fata natabo ta ʼwaena kana ʼitei.  
\v 37 Niʼa kahalamania, ʼeguma boada nage ʼabwaga taha taha kana ʼwadidi, e ʼinega gebu ma ʼabwagana kana ʼwadia, ta ʼesi vewaninamo.  
\v 38 ʼAbiboda ina tabo ta ʼabwagadi Yaubada ena nuanua ʼinega adi ʼita taha taha ina ʼifoqe.  
\v 39 Ta wese ʼidewani yani qabuna mayawaidi ʼwafidi adi ʼita taha taha. Itaʼa tomotau ʼwafida taha be, yubai kawakawalidi ʼwafidi taha be, manuqa ʼwafidi taha, ta wese ʼiqana ʼwafidi ana ʼita dumadumana.   
\p
\v 40 ʼIdewani wese mahala ana totoayavo ʼwafidi taha. Ta wese itaʼa totoa bwaʼobwaʼoya ʼwafida taha. ʼInega ʼeguma ʼwafi diavona kana ʼitedi kana giveleleqedi ʼinega adi ʼita dumadumana be dumadumana. Totoa mahalaya ʼwafidi adi ʼita aqiaqi otaqina, ta itaʼa totoa bwaʼobwaʼoya ʼwafida adi ʼita dumadumana, ta tua ʼwafida adi ʼita wese aqiaqi otaqina.  
\v 41 Babaʼau ena simatala ana ʼita taha, ta waiʼena ena simatala ana ʼita taha, ta wese ʼwadiʼwadima edi simatala ana ʼita taha. Ta ʼwadiʼwadima ʼaidega ʼaidega adi ʼita be wese edi simatala dumadumana be dumadumana.   
\p
\v 42 Ta wese ʼidewani nawale naʼifoqe toʼaliga ʼidia tuta nana ina yaʼitoto ʼevivi. Mana ʼwafidi ʼaliʼaligina itavunia nadavula, ta nawale tuta nana Yaubada nagiveyaʼitoto ʼeviviedi ʼaligega ʼwafi vauvauna ʼinega ina yaʼitoto ʼevivi. Ta baʼe ʼwafi nana ʼenoʼeno vatayana, ge ena awalamo.  
\v 43 \x * \xo 15:43 \xt Fil 3:20-21\x* Toʼaliga kana tavunia ʼwafina ana ʼita ge aqiaqina, ta ʼesi tuta nana ʼaligega nayaʼitoto ʼevivi ʼinega ʼwafina ana ʼita aqiaqi otaqina. Wese ʼidewani toʼaliga kana tavunia ʼwafina dawalilina, ta tuta nana nayaʼitoto ʼevivi ʼinega ʼwafina waiwaina.  
\v 44 Itaʼa tomotau bwaʼobwaʼoya katoatoa ma ʼwafida. Ta nawale kana ʼaliga, ʼinega yaʼitoto ʼevivi ʼaligega ana tuta ʼinaya ʼwafida naveniboana. Mana niʼa kahalamania bwaʼobwaʼo ʼwafina tauna eda toa bwaʼobwaʼoya weaqina. Ta nawale ʼwafi vauvauna eda toa vataya mahalaya weaqina Yaubada naneida, ta baʼe ʼwafi nana Niboana Gwalagwalana ʼinega nayawaha ʼevivi.   
\p
\v 45 \x * \xo 15:45 \xt Nug 2:7\x* Buki Nugwenugweina ena simana vonaya, “ʼOloto nugwenugweina ana wawa Adama Yaubada ena ʼivaʼavaʼata ʼinega vetomotau mayawaina”, ta Adama ʼebeluʼovoa ana wawa Keliso, tauna yawai vataya ana tonei Niboana Gwalagwalana ʼinega.  
\v 46 ʼWafida eda toa mahalaya weaqina ge kada maduʼewei, ta vonahaqiaqi ʼwafida eda toa bwaʼobwaʼoya weaqina kaʼewa nugwetedi, ta ʼabiboda ʼwafida vauvauna mahala weaqina kana ʼewedi.  
\v 47 Yaubada ʼoloto nugwenugweina Adama viaqia bwaʼobwaʼo fwayaqaunega, ʼinega tauna totoa bwaʼobwaʼo. Ta ʼesi Adama ʼebeluʼovoa tauna mahalega mai.  
\v 48 Tomotau qabuda ʼwafida eda toa bwaʼobwaʼoya weaqina ʼidewani Adama ʼwafina. Ta wese tuta maimai ʼinaya ʼwafida mahala ana toa weaqina kana ʼewea ʼidewani Keliso ʼwafina.  
\v 49 Tuta baʼe ʼinaya itaʼa totoa bwaʼobwaʼo ʼwafida adi ʼita ʼidewani Adama ana ʼita, mana tauna bwaʼobwaʼo ʼolotona. Ta nawale tuta maimai ʼinaya ada ʼita ʼidewani mahala ʼolotona tauna Keliso.   
\p
\v 50 Egwavo, yavona aqiaqiemi, ge ada fata ʼwafi otaqida ma veiʼona ta wese ma sulalina kana luguyei Yaubada ena ʼEbeluvine ʼinaya. Mana ʼwafida nawale ina davula ta ina awala, ʼinega ge ada fata kana luguyedi diʼwe ʼebetoa vataya ʼinaya.   
\p
\v 51 \x * \xo 15:51 \xt Md 24:31\x* \x * \xo 15:51 \xt 1Te 4:15-17\x* Nuanuagu taha yani ʼebenuavoqana ena vona ʼifoqeyea ʼimia Yaubada ʼinega. Ovineneqa! Itaʼa tovetumaqana qabuda ge kana ʼaliga, ta ʼesi nawale qabuda kana vedumaduma.  
\v 52 Baʼe yani nana naʼifoqe lukwayavonega, kavona be namala daʼwaia. Ta tuta nana ʼinaya bea ana muʼe ʼebeluʼovoa ina muʼea. Mana tuta nana bea nana nadou ʼinega tovetumaqana lova iʼaligaya fusa dumadumana ʼinega ina yaʼitoto ʼevivi. Ta ʼabibodanaya itaʼa mayawaida katoatoa ʼwafida adi ʼita wese navedumaduma be yaqisa ge wese ana fata kana ʼaliga.  
\v 53 \x * \xo 15:53 \xt 2Kol 5:4\x* Mana Yaubada ena nuanua ʼinega ʼwafida davudavulidi be ʼaliʼaligidi nagivedumedumedi eda toa vataya mahalaya weaqina, ʼinega ge wese adi fata ina ʼaliga.   
\p
\v 54 \x * \xo 15:54 \xt Ais 25:8\x* Ta tuta nana ʼwafida ʼaliʼaligina ina vevauvau ʼidewani ʼwafi ge adi fata ina ʼaliga ʼevivi, e ʼinega Yaubada ena vona ana aqiaqi naʼifoqe vonaya,  
\q1 “Yaubada ʼaliga ena waiwai  
\q2 vewaiwai vaʼinea ta luveawalia!”   
\q1
\v 55 \x * \xo 15:55 \xt Ose 13:14\x* “ʼAliga, eu waiwai maʼinaya?  
\q1 Ana ʼita niʼa awala.  
\q1 ʼAliga, eu ʼebevedavi maʼinaya?  
\q1 Ana ʼita niʼa awala!”   
\m
\v 56 \x * \xo 15:56 \xt Lom 7:13\x* Mana ʼaliga ena waiwai ilivu luveifana ʼinega maimai, ta ilivu luveifana ena waiwai Mosese ena luvine ʼinega maimai.  
\v 57 Ta kana lukaiwa qiduana Yaubada ʼinaya, mana Ieisu Keliso eda Kaiwabu ena waiwai ʼinega ʼaliga ena waiwai kavewaiwai vaʼinea.   
\p
\v 58 ʼInega egwavo, ona tovoloʼiʼita ta ge ona nidoa. Tuta qabuna me emi gwavubiga eda Kaiwabu ena fewa weaqina, mana niʼa oalamani aqiaqiea fewa nana eda Kaiwabu ʼinaya ge wese yani kavokavovo, ta ʼesi ma vuaqina.   
\c 16  
\s1 Nei kavovo Yaubada ena tomotauyavo weaqidi  
\p
\v 1 \x * \xo 16:1 \xt Lom 15:25-26; 2Kol 8:1-9\x* Tuta baʼe ʼinaya nuanuagu ena vona ʼeviviemi emi vetalaʼai mane ana nei kavovo weaqina Yaubada ena tomotauyavo ʼabaga Ielusalema ʼinaya itoatoa weaqidi. Ta omiʼa nei kavovo nana ona viaqia ʼidewani lova me Galetia yavonedi iviaqia.  
\v 2 Sabate ʼaidega ʼaidega tomotau taha taha ena mane ena fewa ana veʼia ʼinega taunega vaina naluluveaqea. ʼEguma taha toga mane qiduana niʼa ʼewea, e ʼinega wese mane tufwana ʼalaʼenaʼina naluluveaqea. Ta ʼeguma taha toga mane goyona lobea, e ʼinega mane tufwana goyona naluluveaqea. Baʼe ʼidewani ona viaqa ʼaiqa, ʼinega ge taha nei kavovo kana viaqi tuta nana ena vayausimi, ta ʼesi mane nonoqina ona neigu.  
\v 3 Ta emi ʼekalesia gamonaya taudi ma adi vetumaqana ona venuaʼivinedi nei kavovo nana ina ʼewei ina tauyea Ielusalema ʼinaya. Ta ona baʼebaʼeyegu ena wai ʼimia, ʼinega vaina leta ena ʼwayavidi ina tauyedi. ʼInega me Ielusalema ina alamani aqiaqiea nei kavovo nana ana vefewa weaqina.  
\v 4 Ta ʼeguma omiʼa onuaia luaqiaqiegu be yaʼa wese ena tauya Ielusalema ʼinaya, e ʼinega taudi maega ana tauya.   
\s1 Faulo ena nuanua  
\p
\v 5 \x * \xo 16:5 \xt Via 19:21\x* Egu nuanua be ena vayausimi, ta nugweta ena tauya diʼwe Masidonia ʼabaganavo ʼidia sabi ʼitadi, ta ʼabiboda omiʼa.  
\v 6 \x * \xo 16:6 \xt Lom 15:24\x* Ta egu toa ana liva omiʼa maega ge eda alamani aqiaqiei, e ʼinega ge agu fata ena simana weaqina ʼimia. Ta ana ʼita nawale omiʼa maega kana toatoa ta gugaʼu ana tuta naveʼale, e ʼinega tufwana kana toa ʼamana. Ta ʼabiboda emi iula ʼinega ona vetunegu ena tauya wese vaina ʼabaga ʼidia.  
\v 7 Ta ge nuagu vemaniniega vayausa nana ena viaqi ta lukwayavonega ena nogemi. Ta ʼesi nuanuagu tuta kuena omiʼa maega kana toatoa ʼeguma eda Kaiwabu wese ena nuanua ʼidewani.  
\v 8 ʼInega baʼidia ʼabaga Efeso ʼinaya ena toa ana laba Fenitikosi Sagalina nagumwala, ta ʼabiboda ena wai sabi ʼitami.  
\v 9 \x * \xo 16:9 \xt Via 19:8-10; 2Kol 2:12\x* Baʼe ʼabaga nana ʼinaya ana fata be fewa qiduana ena viaqia Yaubada weaqina, mana me Efeso tufwana qabudi niʼa inuagivila ta Ieisu ivetumaqanea. Ta wese vaina agu aviayavo itoatoa, ʼinega nuanuagu Ieisu Valena ena nei vatayedi.   
\p
\v 10 \x * \xo 16:10 \xt 1Kol 4:17\x* ʼEguma Timoti nawai ʼimia e ʼinega ona veilivu aqiaqiea ta ona ʼamayabea, mana tauna wese eda Kaiwabu weaqina fewafewa ʼidewani yaʼa yafewafewa.  
\v 11 \x * \xo 16:11 \xt 1Tim 4:12\x* ʼInega ge taha toga ʼimiega iada nana naʼita kavokavovoyei! Ta ʼesi ona iulea ta me ena nuadaumwala ona vetunei naʼevivi namai ʼiguya, mana Timoti ta wese Ieisu ana toʼabibodayavo vaina maega yabaʼebaʼeyedi.  
\v 12 \x * \xo 16:12 \xt 1Kol 3:6\x* Ta wese taida Afolosa weaqina ena vematamagilafuyemi. Yaʼalakeikeiea dawai davayausimi vaina edavo iwaiwai maega. Ta ʼitagana ge nuana nawai, ta ʼeguma taha tuta ʼinaya meaqana, e ʼinega nawai.   
\s1 Faulo ena vona ʼebeluʼovoa  
\p
\v 13 Egwavo, ona ʼitamaki aqiaqiemi, ta emi vetumaqana ʼinaya ona tovoloʼiʼita. Ta wese me emi giwalifatu be me emi waiwai ona toatoa.  
\v 14 Ta emi viaqa qabudi veyolubega ona viaviaqidi.   
\p
\v 15-16 \x * \xo 16:15-16 \xt 1Kol 1:16\x* Niʼa oalamania diʼwe Akaya ʼinaya Setefano me ena susuyavo taudi imadunuagivila Keliso ʼinaya. Ta niʼa iawafeledi Yaubada ena tomotauyavo adi iula weaqina. Egwavo, egu noqi waiwaina ʼimia, baʼe taudi tomotau diavona ona awafelemi ʼidia, ta wese ona awafelemi tomeqabu taudi maega ifewafewa Yaubada weaqina ʼidia.  
\v 17-18 Yaqaiawa qiduana tuta nana Setefano be, Fotioneto ta wese Akaiko iʼifoqe ʼiguya. Toi dina iluseanimi ta iulegu mana omiʼa ʼabagaya otoatoa. Ta wese niboanigu igiveqaiawea ʼidewani omiʼa igiveqaiawemi. Baʼe tomotau diavona luaqiaqiedi be ʼawahaqiaqi ta wese ʼamayaba ina lobea ʼimiega edi fewa aqiaqidi weaqina.   
\p
\v 19 \x * \xo 16:19 \xt Via 18:2,18,26\x* ʼEkalesia qabudi diʼwe Eisia ʼinaya edi lukaiwa ivetunei waiwai ʼimia. Iada Akwila ma moqanena Filisila ta wese vaina tovetumaqana maega ivavaʼauta tafwalolo weaqina edi vanuea. E taudi wese edi lukaiwa qiduana eda Kaiwabu ana wawega ʼimia.  
\v 20 Ta wese edavo qabudi edi lukaiwa ʼimia. Omiʼa qabumi ʼaidega ʼaidega veyolubega ma emiavo ona lukaiwa venima sibutuyega.   
\p
\v 21 Ta wese yaʼa Faulo egu lukaiwa ʼimia, ta lukaiwa nana taugu nimaguyega yaʼwayavia waiwai ʼimia.   
\p
\v 22 \x * \xo 16:22 \xt Gal 1:8-9; Ve 22:20\x* ʼEguma taha toga eda Kaiwabu ge daveyolubei ʼinega nawale Yaubada ena nualuveifa ʼinega tomotau nana naluvematasabuya ʼaiwe ʼalaʼalata ʼinaya. Kaiwabu ye, nuanuama una mai!   
\p
\v 23 Nuanuagu eda Kaiwabu Ieisu ena nuakolokolo ʼimia naʼenoʼeno.   
\p
\v 24 Egu veyoluba qabumi ʼimia Keliso Ieisu ana wawega.