\id ROM - Mopan Maya NT -Belize 2012 (DBL -2013) \h ROMANOS \toc1 Le'ec Ada' a Carta u Tz'iibtaj aj Pablo Ti'ijoo' a Hermano a Que'enoo' ich Caj Roma. \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 Le'ec Ada' a Carta u Tz'iibtaj aj Pablo Ti'ijoo' a Hermano a Que'enoo' ich Caj Roma. \c 1 \s1 Tan u tz'iib aj Pablo ti'ijoo' a hermano ich caj Roma. \p \v 1 Inen aj Pablo. Inen jun tuul tu yaamoo' u yaj meyaj a Jesucristojo. Yeeta'anen ti'i ca' ocoquen ti'i u yaj xa'num. Yeeta'anen ilic ti'i ca' xiquen in wadü' u pectzil a Dios le'ec biqui ca' sa'albüc a maca. \v 2 Le'ecoo' a uchben cristiano u yadajoo' u t'an a Dios uchiji, tz'abi ti'ijoo' ca' u tz'iibte c'u' u payanbej adaj a Dios yoc'ol biqui ca' sa'albüc a maca. \v 3 Ichil abe'e, tzicbalbi u Mejen a Dioso. Pachili, u tz'aj u bajil ti cristianojil. U men u tz'aj u bajil ti cristianojili, oqui aj quimen rey David ti'i u uchben mamaa' a Jesucristojo. \v 4 Etel ti ca' cuxlaji tu yaamoo' a quimene, ye'bi ti u Mejen a Dios ti Noochil a Jesucristojo. Yan u muc' a Jesucristo u men u Mejen Dios ta wichi. Ma' yan u sip'il. \v 5 Chen yoc'lal a Cristojo, u tz'aj to'on a qui'ili, le'ec ca' ococo'on ti'i u yaj xa'num ti'i ca' xico'on ca'ax tubajac etel u yanil u c'aba' a Cristojo. U tz'aj to'on ca' ti wadü' u pectzil ti'i ca' u jeloo' u tucul a cristiano tulacal tubajac yoc'olcab ca' u tz'ocsoo' a Dioso.\x * \xo 1:5 \xt Ef 3:8; Hch 9:15\x* \v 6 Baalo' ilic inche'exe. Püya'ane'ex ti'i ca' culaque'ex ti'i a Jesucristojo. \p \v 7 Pues te'i. Tan in tz'iibtic a carta ada' te'ex boone'ex a hermano ich caj Roma. Yajtzile'ex u men a Dioso. Püya'ane'ex ti'i ca' p'aatüque'ex ti'i a Dioso. \p Pues te'i. In c'ati cuchi a Dios ti Tat u yet'oc a Noochtzil a Jesucristo ca' u yaante'ex. In c'ati ilic cuchi ca' u tz'aa' te'ex a jetz'a'an-oolili. \s1 Aj Pablojo, u c'ati beel ti sut ich caj Roma. \p \v 8 Pues te'i. Wa'ye' tu cajeeb a carta tan in tz'eec a bo'tic ti'i a Dios ta woc'ole'ex u men a Jesucristojo. Tan in tz'eec a bo'tic u men tane'ex a tzicbalbül tulacal tubajac yoc'olcab. Tanoo' u yadic ti que'ene'ex a wool tu pach a Dioso.\x * \xo 1:8 \xt Fil 1:3\x* \v 9 Le'ec a Dios in testigo ti ma' ta'ach in p'ütic in c'ajsique'ex tu taan le'ec ti tan in t'an etel. Tulacal in wool tan in betic u meyaj le'ec ca' in wadü' u pectzil yoc'ol u Mejen. \v 10 Walac in c'aatic ti'i a Dios ca' yanac biqui ca' xiquen ta wetele'ex wa baalo' u c'ati. Aleebe uchac u paatal in c'ochol.\x * \xo 1:10 \xt Stg 4:15\x* \v 11 Top in c'ati sut ta wetele'ex. In c'ati in waante'ex ti'i a mas tz'ocsicale'ex a Noochtzil ti'i u mas chichtale'ex a wool.\x * \xo 1:11 \xt Ro 15:29\x* \v 12 Ti baalo'o, bel ti ca'a ti mas tz'oques a Noochtzili. Inche'exe, jede'eque'ex a mas tz'ocsic u men tan in tz'ocsic. Inene, jede'ec in mas tz'ocsic u men tane'ex a tz'ocsic. \v 13 Hermanoje'ex, in c'ati cuchi ca' a weelte'ex ti le'ec inene, yaab sut in c'atiintaj c'ochol ta wetele'ex. C'u' betiqui, ma'ax to paatac in c'ochol. In c'ati in bete' u meyaj a Cristo ta yaame'ex jabix ilic a tan in betic tu yaamoo' u chucaan a ma' Israele. In c'ati ca' yanac a qui' ti mas yaab ta yaame'exe.\x * \xo 1:13 \xt Ro 15:23; Hch 16:7; 1 Ta 2:18\x* \v 14 Tzaj to in wadic u pectzil a Dios ti'ijoo' aj cajil y ti'ijoo' aj aldeajil, ti'ijoo' aj seeboo' u yoolo, y ti'ijoo' a ma'ax c'u' u yeele.\x * \xo 1:14 \xt Sal 40:9; Mr 8:38; 1 Co 9:16\x* \v 15 U men abe'e, que'en in wool in wadü' ilic te'ex u pectzil a Dios boon tuule'ex a que'en ich caj Roma. \s1 U muc' u pectzil a Dioso. \p \v 16 Pues te'i. Ma' sudaquen etel u pectzil a Diosi. Etel u pectzil a Dioso, te'i que'en u muc' ti'i ca' u sa'altoo' boon tuul a ca' u tz'oquese. Payanbej tz'abi ti'ijoo' aj Israel. Tz'abi ilic ti'ijoo' a ma' Israele.\x * \xo 1:16 \xt 2 Ti 1:8; 1 P 4:16; Sal 110:2; 1 Co 1:18; 2 Co 10:4\x* \v 17 Ichil u pectzil, chica'an biqui ti walac u tojquintic u na'at a cristiano a Dioso. Walac u tojquintic u na'at chen tanil u tz'eec u yool tu pach. Baala' ilic ti tz'iiba'an. —Le'ec a tojquinbi u na'at u men u tz'aj u yool tu pach a Dioso, le'ec bel u cu c'ümü' a cuxtala,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 1:17 \xt Ro 3:21; Hab 2:4\x* \s1 Le'ec ada' u yaabil u wich u sip'il a cristianojo. \p \v 18 Pues te'i. Le'ec u tz'iiquil a Dios ti ca'ana, watac yoc'oloo' tulacal a boon a cristiano a ma' ta'achoo' u tz'ocsic u yanil etel boon a walacoo' u betic a c'asa. Tanil u betic ti baalo', tanoo' u c'ütic u wich a jajil t'ana.\x * \xo 1:18 \xt Hch 17:30\x* \v 19 Le'ec a c'u' a jede'ecoo' cuchi u yeeltic yoc'ol a Dioso, chica'an cuchi ti'ijoo'. Ac ye'bi ti'ijoo' u men a Dioso, pero ma' u c'atoo', mentücü, watac u tz'iiquil a Dios yoc'oloo'. \v 20 Etel u nec' ichi, ma' tu paatal u cha'anbül biqui yanil a Dioso. C'u' betiqui, le'ec ti yaax yanaji a yoc'olcab y tac leeb chica'an ti'ijoo' a cristiano biqui ca' u na'te ti qui' biqui yanil a Dios etel c'u' u betaj. Chica'an cuchi ti yan a Dioso. Chica'an ilic cuchi ti ma' yan q'uin u jobol u muc'. U men abe'e, ma' yan biqui ca' u nuuctoo' a Dios ti tan u tz'abüloo' ichil u sip'il. \v 21 Ca'ax u yeeloo' ti yan a Dioso, ma' u tz'ocsajoo' u yanil jabix Dios ala'aji. Ma'ax u tz'ajoo' a bo'tic ti'iji. Jadi' cajoo' u tucle a ma'ax c'u' aj beele. Ma' tojoo' u na'ati. P'aatoo' ich ac'ü'il.\x * \xo 1:21 \xt Sal 106:13; 2 R 17:15\x* \v 22 —Top ti weel,— cu t'anoo' pero u tz'ajoo' u bajil ti top nanoo'.\x * \xo 1:22 \xt Jer 10:14; Is 40:18\x* \v 23 Le'ec a Dioso, ma' yan q'uin u quimil. C'u' betic ala'oo'o, u tz'ajoo' u yanil a Dios ti'i c'u' a püta'an jabix cristiano y baalche'. Le'ec a jabix ala'oo'o, walacoo' u quimil. \p \v 24 Pues te'i. Le'ec ca' u yilaj ti baalo' a Dioso, u coch pulajoo' ca' u betoo' a c'as a jabix u c'atoo'o. U pulajoo' ca' u betoo' tu bajil a suductzil cuchi u yilbil.\x * \xo 1:24 \xt Sal 81:12; Hch 7:42; 1 Co 6:18; Lv 18:22\x* \v 25 Ala'oo'o, u tz'ajoo' a tus ti u jelil a jajil Dioso. U c'ajsajoo' aj betabül ba'ala. U betajoo' u meyaj abe' tu jel u betic u meyaj a Dioso, pero le'ec a Dioso, u betaj tulacal a c'u' a yana. Ma' tu jobol u yaalbül u qui'il a Dioso. Toj abe'e.\x * \xo 1:25 \xt 1 Ta 1:9; Is 44:20; Am 2:4\x* \p \v 26 Pues te'i. U men u betajoo' ti baalo'o, pulboo' u men Dios ca' u betoo' a suductzili. Le'ec a Dioso, u tz'aj ti u bel ti'i a winic ca' culac etel u yütan. C'u' betiqui, yanoo' ix ch'upu, u p'ütajoo' u betic a toj etel a winic jabix ca' u tz'aj a Dioso. Tu jel abe'e, chen u betajoo' jabix u c'atoo' tu bajiloo' ix ch'upu.\x * \xo 1:26 \xt Gn 19:5; Jud 10\x* \v 27 Baalo' ilicoo' a winiqui. U p'ütajoo' u betic a toj etel ix ch'up jabix ca' u tz'aj a Dioso. Tu jel ix ch'upu, chen top u c'atoo' u yetwiniquil. Walacoo' u betic tu bajil c'u' a ma' qui' u betabül. Etel a sip'il a walacoo' u betiqui, chen u mas c'ascuntajoo' u na'at. Le'ec u c'asiloo' u na'ata, u naaloo' etel u sip'il. \p \v 28 Pues te'i. Ma' ta'achoo' u tuclic wa yan a Dioso, mentücü, p'ütboo' ti c'asoo' u na'at u men a Dioso. Walacoo' u betic a ma' qui' u betabülü.\x * \xo 1:28 \xt Ef 5:4\x* \v 29 Mani tu pach boon u yaabil u wich a c'as a yan ichiloo' u tuculu. Walacoo' u cüjtal etel a ca'ax macaca. Walacoo' u betic tulacal tu c'asiloo' u na'at. Top jac'oo' ti'i tulacal a ca'ax c'u'aca. Qui'oo' u yool etel a c'as a tanoo' u betic ti'i ulaac'a. Walacoo' u tz'i'booltic. Aj quimsajoo'. Top qui'oo' u yubi a p'ujsaj etel t'an. Top aj cho'oo'. Walacoo' u tuclic ti c'as a c'u' a qui'i. Top aj mol tusoo'. \v 30 Walacoo' u yadic a ca'ax c'u'ac pach u pol a maca. Motzoo' ti'i a Dioso. Top aj p'a'as ti'i tulacal mac. Walacoo' u tuclic jabix top yanoo' u na'at. Top manoo' tu pach u patalil ti walacoo' u yadic. Walacoo' u cuxquintic ti mas yaab a c'asa. Ma' ta'achoo' u tz'ocsic u na' u tat.\x * \xo 1:30 \xt Nm 10:35; Dt 7:10; Sal 81:15\x* \v 31 Ma' u c'atoo' u ch'a' u tojil a qui'i. Ma' ta'achoo' u jajtal u t'an. Ma' ta'achoo' u ch'a'ic u yotzilil u familia, ma'ax u sa'tesic ti'i ma'ax mac. \v 32 Ca'ax u yeeloo' ti u tz'aj u t'an a Dios ca' quimicoo' boon tuul a walacoo' u betic a c'as a jabix abe'e, walacoo' ilic u betic. Ma' jadi' walacoo' u betic a jabix abe'e. Qui'oo' ilic u yool etel boon tuul a walacoo' u betic a jabix a tanoo' u betiqui.\x * \xo 1:32 \xt Dt 17:6\x* \c 2 \s1 Baala' ti ilbic u sip'il a mac u men a Dioso. \p \v 1 Pues te'i. A cristianojo, u yeeloo' ti toj ca' tz'abücoo' u sip'il a yan u sip'ili, mentücü, ma' ta t'ane'ex tu taan a Dios boon tuule'ex a tane'ex a wilic u sip'il ulaac'. Ma' eela'an maque'ex pero tanile'ex a wilic u sip'il ulaac', tane'ex ilic a wilic a sip'ile'ex ta bajil. Tane'ex a betic abe'e, u men walaque'ex ilic a betic a sip'il a tane'ex a wiliqui. \v 2 Ti weel ti tan u betic a toj a Dios ca' u tz'aa' ichil u sip'il a mac a tan u betic a sip'il a jabix a boon ti wadaja. \v 3 Le'ec inchech a walac a betic a sip'il a tan a wilic etel ulaac'a, ¿tan wa a tuclic ti ma' tu tz'abül a sip'il a tech u men a Dioso?\x * \xo 2:3 \xt Pr 11:21\x* \v 4 ¿Tan wa a tuclic a ma' qui' yoc'ol boon u yaabil u qui'il a Dioso? ¿Tan wa a tuclic ti ma'ax c'u' aj beel boon u yaabil a q'uin tanil u muc'yaj y ma' tan u tuc'ul u yool? ¿Ma' wa a weel ti tan u betic a qui' a Dios ti'i ca' a jele' a tucul?\x * \xo 2:4 \xt Ef 1:7; Ex 34:6; 2 P 3:9\x* \v 5 C'u' betiqui, top chich a pol. Ma' a c'ati a jele' a tucul. Ti baalo' chen tan ti tan a p'ujsic a Dioso. Bel a ca'a a c'ümü' u jel a sip'il le'ec ca' c'ochoc u q'uinil u tz'abül ichil u sip'il a cristiano yoc'olcab. Bel u ca'a tz'abül u sip'il ti toj u men a Dioso.\x * \xo 2:5 \xt Stg 5:3\x* \v 6 Ti'i tulacal a boon a jujun tuul a maca, a Dioso, bel u cu tz'aa' u jel yoc'ol c'u' u betajoo'o.\x * \xo 2:6 \xt Mt 16:27\x* \v 7 Yanoo' a mac a ma' tüc'oo' u yool u bete' a qui'i. Que'enoo' tu yool u c'ümü' a boon a qui' a que'en ti ca'ana. Que'enoo' ilic tu yool ca' aalbüc ti'ijoo' ti qui' u betajoo' u men a Dioso. Que'enoo' ilic tu yool ca' u c'ümoo' a cuxtal a ma' yan q'uin u jobol. Ti'ijoo' ala'oo'o, bel u ca'a tz'abül a cuxtal a ma' yan q'uin u jobol u men a Dioso.\x * \xo 2:7 \xt 2 Co 4:17; Jud; 21; Rev 2:7\x* \v 8 C'u' betiqui, yanoo' a jadi' jabix a qui'oo' tu wichi, jadi' u c'atoo'. Ma' ta'achoo' u tz'ocsic a jaja. Jadi' c'as a walacoo' u betiqui. Tz'iic a Dios eteloo', y bel u ca'a ti c'axül u tz'iiquil yoc'oloo'.\x * \xo 2:8 \xt Is 3:11; 2 Ta 2:12\x* \v 9 Tulacal boon a jujun tuul a cristiano a walac u betic a c'asa, mani tu pach u yaabil a yaj a bel u ca'a u c'ümü'. Payanbej boonoo' aj Israel beloo' u cu c'ümü' a yaj abe'e. Bel ilic u cu c'ümü' abe' boonoo' a ma' Israele.\x * \xo 2:9 \xt 1 P 4:17\x* \v 10 C'u' betiqui, boon tuul a walacoo' u betic a qui'i, beloo' u cu c'ümü' a qui' ti ca'ana. Bel u ca'a aalbül ti'ijoo' ti qui' u betajoo' u men a Dioso. Beloo' u ca'a u c'ümü' a jetz'a'an-oolili. Payanbej boonoo' aj Israele, bel u cu c'ümü' abe'e. Bel ilic u cu c'ümü' abe' boonoo' a ma' Israele.\x * \xo 2:10 \xt 1 P 1:7\x* \v 11 Ti'i a Dioso, jumbeloo' a cristianojo. Ma' yan a jumpaaya.\x * \xo 2:11 \xt Job 34:19; Lc 20:21\x* \v 12 Tulacal a mac a ma' tz'aboo' ti'i a ley u tz'iibtaj aj Moisese, wa u cüxtajoo' u sip'ili, bel u ca'a tz'abül ichil u sip'il pero ma' u men a leyi. Tulacal a mac a tz'aboo' ti'i a ley u tz'iibtaj aj Moisese, wa u cüxtajoo' u sip'ili, bel u ca'a tz'abül u sip'il u men a ley abe'e. \v 13 Tu yilic a Dioso, le'ec a toj u na'ata, le'ec mac tan u tz'ocsic a leye. Ma' toj u na'at mac a chen u yeel a leye, y ma' tan u tz'ocsiqui.\x * \xo 2:13 \xt Stg 1:22\x* \v 14 Le'ecoo' a ma' Israele, ma' yan a ley u tz'iibtaj aj Moises ti'ijoo'o. C'u' betiqui, ca' u betoo' chen tu bajiloo' jabix ilic ti tz'iiba'an ichil a leye, p'aati jabix yan a ley ti'ijoo' ichiloo' u tucul ca'ax ma' yan a tz'iiba'an ti'ijoo'o. \v 15 Ti baalo'o, tanoo' u ye'ic jabix tz'iiba'an a ley ichil u tucul. Yan jabix a testigo yoc'ol ti jabix tz'iiba'an a ley ichil u tucul a maca. Le'ec a jabix a testigo abe'e, le'ec ilic a yaj-oolal ti tan u betic a c'asa. Walacoo' ilic u tuclic tu bajil ti ma' qui' u betaj. Walacoo' ilic u tuclic ti ma' yan u sip'il wa ma' u betaj. \v 16 Watac u q'uinil u yilbil u sip'il a cristiano ca'ax muca'an u sip'il. Tz'abi ti'i a Jesucristo u men Dios ca' u yila' abe'e. Baalo' ilic u pectzil a Dios a tz'abi ten ca' in wadü'ü.\x * \xo 2:16 \xt Rev 20:12; Jn 5:22\x* \s1 C'u' u betajoo' aj Israel etel a ley u tz'iibtaj aj Moisese. \p \v 17 Pues te'i. —Aj Israelen,— queech. Que'en a wool pach a ley ca' sa'albüquech. Walac ilic a wadic ti qui'ech etel a Dioso.\x * \xo 2:17 \xt Ro 9:6; Mi 3:11; Jn 8:41\x* \v 18 A weel c'u' u c'ati a Dioso. Uchi a cambal yoc'ol a ley, mentücü, a weel biqui'il a tojo.\x * \xo 2:18 \xt Dt 4:8; Neh 9:13,14; Sal 147:19,20; Lc 12:47; Jn 13:17; 1 Co 8:1,2\x* \v 19 Chich a wool a ca'ansicoo' a ma' u yeel biqui u c'ati a Dioso, jabix cuchi tan a ca'ansic a ch'oopo. Walac a tuclic a bajil jabixech a sasil ti'i u sasilcuntoo' u wich boon tuul a que'enoo' ich jabix ac'ü'. \v 20 —Walac in tojquintic u na'at a mac a ma' u yeele,— queech. —Walac in ca'ansicoo' a ma' u yeel jabixoo' a tz'ubu,— queech. Que'en ta wetel a leye. Ichil a ley tz'iiba'an a quich'pan na'ata. Tz'iiba'an a jaja.\x * \xo 2:20 \xt 2 Ti 3:5\x* \v 21 Le'ec ti tan a tojquintic ulaac'a, ¿c'u' ca'a ma' tan a tojquintic a bajil? Le'ec ti tan a wadic ti ma' qui' a xuuch'u, ¿ma' wa ta'ach a xuuch'?\x * \xo 2:21 \xt Mt 23:3\x* \v 22 Tan a wadic ti ma' qui' ca' cüjlac a mac etel ca'ax macaca. ¿Ma' wa walac a cüjtal etel ca'ax macac incheche? Top motzech ti'i a dios a betabiji. ¿Ma' wa walac a xuuch' ichil u c'unajiloo'?\x * \xo 2:22 \xt Mal 3:8\x* \v 23 Top qui' ta wich a leye. ¿Ma' wa tan a betic jabix ma' yan u yanil a Dios le'ec ti ma' tan a tz'ocsic a ley abe'e? \v 24 Baala' ti tz'iiba'an: —Chen u men c'u' a walaque'ex a betiqui, yan tu yaamoo' a ma' Israel a walacoo' u maclant'antic a Dioso,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 2:24 \xt 2 S 12:14; Is 52:5; Ez 36:20\x* \p \v 25 Pues te'i. Le'ec a circuncisiono, le'ec u xotbol u büq'uel ca' p'aatüc u p'is ti'i ca' chiclac ti aj Israelech. C'abeet tech wa ca' a tz'oques a leye. C'u' betiqui, wa ma' a tz'ocsiqui, p'aati tech ti ma'ax c'u' aj beel a circuncisiono.\x * \xo 2:25 \xt Ga 5:3\x* \v 26 Baalo' ilic etel mac a ma' u c'ümaj a circuncisiono. Wa ca' u tz'oques u t'an a leye, joc'ol u ca'a ti'i jabix cuchi u c'ümaj a circuncisiono.\x * \xo 2:26 \xt Hch 10:34\x* \v 27 Inchech aj Israeleche. Yan tech a ley u tz'iibtaj aj Moisese. A c'ümaj a circuncisiono. C'u' betiqui, ma' tan a tz'ocsic a leye. Ala'oo'o, ma' u c'ümajoo' a circuncisiono. C'u' betiqui, walacoo' u tz'ocsic a leye. Le'ec, beloo' u cu tzoleech.\x * \xo 2:27 \xt Mt 12:41\x* \v 28 Le'ecoo' a chucul Israel a ti'i a Dioso, jumpaay. Ma' chucul Israel u men u mamaa'i. Le'ec a chucul circuncisiono, jumpaay ilic. Ma' chen u p'is tuwich u yot'el a maca.\x * \xo 2:28 \xt Mt 3:9; Jn 8:39; Ga 6:15\x* \v 29 Le'ec a chucul aj Israele, le'ec a toj u na'ata. Le'ec a chucul circuncisiono, le'ec a toj etel a Dioso, ma' le'ec u men chen tz'abi u p'is jabix ti tz'iiba'an ichil a leye. Le'ec a chucul Israel a baalo'o, tan u yaalbül u qui'il u men a Dioso, ma' u men a cristianoji.\x * \xo 2:29 \xt Jn 1:47; Col 2:11; Ro 7:6\x* \c 3 \p \v 1 Pues te'i. Wa baalo' ti yan, ¿c'u' aj beel wa aj Israel u mamaa' a maca? ¿C'u' aj beel a circuncision ti'i a maca? \v 2 Yan ti yaab u c'abeetil. Le'ec u paye' c'abeetili, tz'abi u t'an a Dios ti'ijoo' aj Israel ca' u cününtoo'.\x * \xo 3:2 \xt Dt 4:7\x* \v 3 Uxtun boon tuul a ma' u tz'ocsajoo' u t'an a Dioso. U men ma' u tz'ocsajoo'i, ¿jede'ec wa u joc'ol ti ma' tu jajtal u t'an a Dioso?\x * \xo 3:3 \xt He 4:2; Nm 23:19\x* \v 4 Ma' tu joc'ol ti baalo'. Le'ec u t'an a Dioso, jaj ca'ax u joc'ol ti tusil tulacal u t'an a cristianojo. Baala' ilic ti tz'iiba'an yoc'ol a Dioso: —Yan u chictal ti jaj tulacal a c'u' a walac a wadiqui. Ca'ax u tucloo' ti ma' jaj, yan ilic u joc'ol ti jaj,— cu t'an a t'an a tz'iiba'an ichil u ju'um a Dioso.\x * \xo 3:4 \xt Job 40:8; Jn 3:33; Sal 62:9; Sal 51:4\x* \v 5 Uchac u men etel a c'as a walac ti betiqui, mas chiclaji ti toj u na'at a Dioso. ¿C'u' a qui' ca' ti wadü' yoc'ol abe'e? ¿Qui' wa ca' ti wadü' ti ma' toj u na'at a Dios ca' u tz'a'o'on ichil ti sip'il u men tan ti waantic ti ye'ic ti mas toj u na'at etel ti sip'il? Chen tan in tzicbal jabix ti walacoo' u tuclic a cristianojo.\x * \xo 3:5 \xt 1 Co 9:8; Ga 3:15\x* \v 6 Ma' qui' ca' ti wadü' ti ma' toj u na'at a Dios ca' u tz'a'o'on ichil ti sip'il. Wa cuchi ca' ti wadü' ti baalo'o, ¿biqui cuchi ca' u tz'aa' u sip'il a cristiano yoc'olcab a Dioso?\x * \xo 3:6 \xt Gn 18:25; Job 34:17; Sal 9:8\x* \v 7 ¿C'u' ca'a tan u yilic in sip'il a Dios jabix yan in sip'il u men tan u mas chictal ti jaj u t'an a Dios etel a tus a walac in wadiqui? Tan u mas aalbül u qui'il a Dios u men a tus abe'e. \v 8 —“¿C'u' ca'a ma' jede'ec u paatal ti betic a c'asil ti'i ca' yanac a qui'i?” cu t'an aj Pablo,— cu t'anoo' a cristianojo, pero chenoo' u tus. Ma' ta'ach in wadic ti baalo'. Toj ca' ilbicoo' u sip'il ala'oo'.\x * \xo 3:8 \xt Ro 5:20; Ro 6:1,15; Jud 4\x* \s1 Tulacal mac yan u sip'il. \p \v 9 Pues te'i. ¿C'u' a ca' ti wadü'ü? ¿Mas qui' wa ti que'eno'on etel Dios aj Israelo'on tuwichoo' a ma' Israele? Ma', ma' mas qui' ti que'eno'oni. Jobi to in wadic ti tulacal mac, ca'ax aj Israel, yanoo' u sip'il.\x * \xo 3:9 \xt Ro 1:28; Ga 3:22\x* \v 10 Baalo' ilic ti tz'iiba'an: —Ma' yan a toj u na'ata. Ma' yan ma'ax jun tuul.\x * \xo 3:10 \xt Sal 14:1\x* \v 11 Ma' yan mac a tan u ch'a'ic u tojil yoc'ol a jabix u c'ati a Dioso. Ma' yan mac a jabix tan u cüxtic a Dioso. \v 12 Tulacaloo' u culpachtajoo' a tojo. Tanoo' u laj beel ichil a ma' tojo. Ma'ax mac tan u betic a qui'i. Ma' yan ma'ax jun tuul. \v 13 Top c'asoo' u chi' jabix u chi' u ch'e'en a quimen a ma' buut'a'ana. Top walacoo' u cho'. Chen jabix u q'uinam a can a walac u joc'ol tu chi'.\x * \xo 3:13 \xt Sal 5:9; Jer 5:16; Mt 23:27,28; Sal 140:3\x* \v 14 Top c'asoo' u t'an. Top yajoo' u t'an.\x * \xo 3:14 \xt Sal 10:7\x* \v 15 Paac'oo' u ca'a u quimes a maca.\x * \xo 3:15 \xt Pr 1:16\x* \v 16 Jadi' a c'asil y aj tz'aj yaj-oolal a yan eteloo'o. \v 17 Ma' yan a jetz'a'an-oolil ti'ijoo'o. \v 18 Ma' ta'achoo' u saactic a sip'il tu taan a Dioso,— cu t'an a t'an a tz'iiba'an ichil u ju'um a Dioso.\x * \xo 3:18 \xt Gn 20:11; Sal 36:1; Lc 23:40\x* \p \v 19-20 Pues te'i. Ti weel ti tz'iiba'an a ley ti'ijoo' aj Israele, le'ecoo' a tan u tücaa'bül u men a leye. C'u' betiqui, ma' yan ma'ax jun tuul a c'üma'an tu taan a Dios u men a ley abe'e. Le'ec u c'abeetil a ley abe'e, u c'ajsabeeb ti'ijoo' mac ti yan u sip'il. Ti baalo'o, ca'ax aj Israel ca'ax ma' aj Israele, laj ma' yanoo' u t'an. Laj beloo' u ca'a tz'abül ichil u sip'il u men a Dioso.\x * \xo 3:19-20 \xt Ez 16:63; Ro 2:2\x*\x * \xo 3:19-20 \xt Sal 143:2; Ro 7:7\x* \s1 Sa'ala'an a mac ti que'en u yool pach a Cristojo. \p \v 21 Pues te'i. Aleebe chiclaji biqui ca' c'ümbüc a mac u men a Dioso. Ma' c'üma'an a mac u men tan u yaaltic u tz'oques a ley abe'e. Chen tzicbalbi biqui ca' c'ümbüc a mac u men Dios u men a ley abe'e. Baalo' ilic u yadajoo' boon tuul u yadajoo' u t'an a Dios uchi.\x * \xo 3:21 \xt He 11:4\x* \v 22 C'üma'an a mac u men a Dios u men que'en u yool tu pach a Jesucristojo. Laj tan u c'ümic tulacal a boon a mac a que'en u yool tu pacha. Quet biqui ca' c'ümbüc tulacal a maca, u men\x * \xo 3:22 \xt Col 3:11\x* \v 23 tulacaloo' a cristianojo, u laj cüxtajoo' u sip'il. Ma'ax mac u betaj a jabix u c'ati a Dioso, ti'i ca' aalbüc u qui'il,\x * \xo 3:23 \xt Ga 3:22\x* \v 24 mentücü, c'üma'an a mac chen u men u qui'il a Dioso. Ma'ax boon u tool ca' c'ümbüc a mac u men a Dioso. Le'ec a Jesucristojo, u bo'taj ti sip'il.\x * \xo 3:24 \xt Ef 2:8\x* \v 25 Tücaa'bi ala'i wa'ye' u men Dios ti'i ca' u bo'te u sip'il a cristiano etel u quimeeb. Le'ec a mac ca' u tz'aa' u yool tu pacha, bo'la'an u sip'il. Le'ec a Dioso, u betaj jabix ma'ax c'u'i u sip'il a cristiano uchi. C'u' betiqui, chiclaji ti toj u na'at a Dios etel c'u' u betaj a Cristojo.\x * \xo 3:25 \xt Lv 16:15\x* \v 26 Chiclaji ilic ti toj u na'at a Dios aleebe, le'ec ca' u c'ümü' mac a que'en u yool tu pach a Jesusu. \p \v 27 Pues te'i. ¿Uxtun ino'ono, boon ti qui'il ca' ti wadü'ü? Ma' yan biqui ca' ti wadü' ti qui'il. ¿C'u' ca'a? Ma' u c'ümajo'on etel c'u' ti betaji. Jadi' ti tz'aj ti wool pach a Cristojo.\x * \xo 3:27 \xt 1 Co 1:29\x* \v 28 Ti weel ti c'üma'an a mac u men que'en u yool tu pach a Cristojo, ma' u men u tz'ocsaj a leyi.\x * \xo 3:28 \xt Ga 2:16\x* \v 29 Uxtun a Dioso, ¿jadi' wa u Diosiloo' aj Israele? ¿Ma' wa u Diosiloo' ilic a ma' Israele? Le'ec, u Diosiloo' ilic a ma' Israele, \v 30 u men jadi' jun tuul ilic a Dios a yana. Bel u cu c'ümoo' aj Israel le'ec ca' u tz'a'oo' u yool tu pach a Cristojo. Bel ilic u cu c'ümoo' a ma' Israel le'ec ca' u tz'a'oo' ilic u yool tu pach a Cristojo. \v 31 ¿Tan wa ti betic ti ma'ax c'u' aj beel a ley u tz'iibtaj aj Moises le'ec ca' ti tz'aj ti wool tu pach a Cristojo? Ma', ma' tan ti betic ti ma'ax c'u' aj beel a leye. Tan ti ye'ic ti yan u c'abeetil a ley ti'i ca' ti c'ümü' a Cristojo.\x * \xo 3:31 \xt Ro 4:14; Sal 119:126; Jer 8:8,9; Mt 5:17; Mt 15:6\x* \c 4 \s1 Le'ec aj Abraham u p'is to'on. \p \v 1 Pues te'i. ¿Uxtun aj Abraham le'ec ti uchben mamaa'o'on aj Israele? ¿Biqui ti c'ümbi u men a Dioso? \v 2 Wa cuchi c'üma'an etel a qui' u betaja, jede'ec cuchi u paatal u yadic u qui'il tu bajili. C'u' betiqui, ma' yan biqui u yadic u qui'il tu bajil tu taan a Dioso. \v 3 Baala' ti tz'iiba'an ichil u ju'um a Dioso. —Que'en u yool aj Abraham tu pach a Dioso, mentücü, tan u yilbil jabix ma' yan u sip'il u men a Dioso. C'üma'an,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 4:3 \xt Gn 15:6; Ga 3:6; Stg 2:23\x* \p \v 4 Pues te'i. Wa cuchi uchi u meyaj a mac yoc'lal ca' c'ümbüc u men Dios, ma' cuchi jabix sij-ool ti c'ümbi. Chen u naaltaj cuchi u c'ümbeeb.\x * \xo 4:4 \xt Ro 11:6\x* \v 5 Le'ec a ma' ta'ach u meyaj ti'i u c'ümbeebe, chen que'en u yool pach a Dioso, ala'aji, bel u ca'a ilbil ti toj u na'at u men a Dioso. Tan u yilbil ti toj u na'at chen u men que'en u yool tu pach a Dioso.\x * \xo 4:5 \xt Jos 24:2; Hch 13:39; Ga 2:16\x* \v 6 Baalo' ilic u yadaj ti uchben mamaa' aj Davidi. U tzicbaltaj u qui'il u yool a jujun tuul mac a tan u yilbil ti toj u na'at chen u men que'en u yool tu pach a Dioso. Le'ecoo' ilic ala'oo'o, ma' tanoo' u yaaltic u naalte a cuxtala.\x * \xo 4:6 \xt Jer 23:6; 1 Co 1:30; 2 Co 5:19,21; Rev 5:9\x* \v 7 —Qui' u yool mac a sa'tesabi ti'i a c'as u betaja. Ma' ca' yan u sip'il taan a Dioso.\x * \xo 4:7 \xt Sal 32:1,2\x* \v 8 Qui' u yool mac a tan u yilbil ti ma' yan u sip'il u men a Dioso,— cu t'an aj Davidi. \v 9 Uxtun a qui'-oolal abe'e. ¿Jadi' wa tz'abi ti'ijoo' boon tuul a xotbi u yot'el ti'i ca' p'aatüc u p'is? Circuncision abe'e, le'ec a walacoo' u c'ümic aj Israele. Tz'abi ilic a qui'-oolal abe' ti'ijoo' a ma' u c'ümajoo' a circuncision le'ecoo' a ma' Israele. Ti weel ti ilbi aj Abraham ti toj u na'at chen u men que'en u yool tu pach a Dioso. \v 10 ¿Biq'uini ti caji ilbil aj Abraham ti toj u na'ata? ¿Caji wa ilbil ti toj u na'at le'ec ti ma'ax to u c'ümü' a circuncision wa le'ec ti ac u c'ümaj tun? Ma' caji ilbil ti toj u na'at ti ac u c'ümaj tuni. Caji ilbil ti baalo' le'ec ti ma'ax to u c'ümü'. \v 11 Le'ec ti ma'ax to u c'ümü' a circuncisiono, ac que'en u yool tu pach a Dioso. Tz'abi ti'i a circuncision ti'i u p'is ti ac tan u yilbil ti toj u na'at u men que'en tun u yool tu pach a Dioso. Ti baalo'o, p'aati aj Abraham jabix u mamaa' boon tuul a que'enoo' u yool tu pach a Dioso, le'ec a ma' u c'ümajoo' a circuncisiono. Ala'oo'o, tanoo' ilic u yilbil ti tojoo' u na'at.\x * \xo 4:11 \xt Gn 17:10; Ex 12:13; Ex 31:13,17; Ez 20:12,20; Ro 9:6; Mt 8:11; Lc 19:9; Jn 8:39; Ga 3:7,29; Ga 6:16\x* \v 12 P'aati ilic jabix u mamaa' boon tuul u c'ümajoo' a circuncision etel que'enoo' ilic u yool tu pach a Dios jabix ilic aj Abrahama. Ma'ax to u c'ümü' a circuncision ala'i ca' u tz'aj u yool tu pach a Dioso. \s1 Jadi' a tanoo' u tz'ocsaja, jadi' a beloo' u cu yaalte a qui'i. \p \v 13 Pues te'i. A Dioso, u tz'aj u t'an ti'i aj Abraham u yet'ocoo' u mam ti p'aatül u ca'a a yoc'olcab ti'ijoo'o. Ma' tz'abi a t'an abe' ti'ijoo' u men u tz'ocsajoo' a leyi. Que'enoo' u yool pach a Dioso, mentücü, ilboo' ti tojoo' u na'at, y tz'abi a t'an abe' ti'ijoo'o.\x * \xo 4:13 \xt Gn 12:3; Gn 17:4,5,16; Gn 22:17; Gn 28:14; Gn 49:10; Sal 2:8; Ga 3:29\x* \v 14 C'u' betiqui, wa cuchi p'aatül u ca'a a yoc'olcab ti'ijoo' a que'enoo' u yool tu pach a ley ca' sa'albücoo'o, ma'ax c'u' aj beel cuchi ti'ijoo' ti que'enoo' u yool tu pach a Dioso. Ma'ax ilic cuchi c'u' aj beel a t'an u tz'aj a Dios yoc'ol ca' tz'abüc ti'ijoo' a yoc'olcaba.\x * \xo 4:14 \xt Ga 3:18\x* \v 15 C'u' betiqui, ma' tu sa'albül a mac u men a leyi. Chen walac u ye'ic u sip'il a mac a leye. Wa cuchi ma' yan a leye, ma'ax cuchi yan a sip'il ti'i a leye. \v 16 U men baalo' ti yan etel a leye, jadi' a que'enoo' u yool tu pach a Dios a beloo' u cu c'ümü' c'u' u yadaj u tz'eec. Ma' yan a tanoo' u naaltic u sa'albül. Jadi' u men u qui'il a Dios ti tan u sijic. Ti baalo'o, tulacaloo' a jabix u mam aj Abraham u men quet ti tanoo' u tz'ocsaja, tu jajil beloo' u cu c'ümü' c'u' u yadaj u tz'eec a Dioso. Ma' jadi'oo' a que'en yalam a ley a beloo' u cu c'ümü' c'u' u yadaj u tz'eec a Dioso. Aj Israeloo' ala'oo'o. Baalo' ilic ala'oo' a quet ti tanoo' u tz'ocsaj jabix ilic u tz'ocsaj aj quimen Abrahama, beloo' u cu c'ümü' xan a qui'il abe'e. Tu taan a Dioso, oqui ala'i ti jabix ti mamaa' tulacalo'on a ti'ijo'on a Dioso.\x * \xo 4:16 \xt Ro 3:24; Col 3:11; Ro 9:8\x* \v 17 Baalo' ilic ti tz'iiba'an yoc'ol aj Abrahama. —In tz'aj ca' p'aatüc ti le'ec inchech jabix u mamaa' a yaab caj yoc'olcaba,— cu t'an a Dios ti'i aj Abrahama. Le'ec u Dios aj Abrahama, walac u cuxquintic a quimene. Walac u yancuntic c'u' a ma' yana.\x * \xo 4:17 \xt Ef 2:1; 1 Ti 6:13\x* \v 18 Aj Abrahama, u tuclaj ti ma' yan biqui u yuchul c'u' u yadaj a Dioso. Ca'ax u tuclaj ti baalo', u tz'ocsaj c'u' u yadaj a Dios ti ca' ococ ti jabix u mamaa' a yaab caj yoc'olcaba. U tz'ocsaj c'u' u yadaj a Dioso. —Yantal u ca'a ti yaab a mam,— cu t'an a Dioso.\x * \xo 4:18 \xt Gn 15:5\x* \v 19 Chich ilic u yool ca'ax u yeel ti ma' tu paatal u yantal u mejen u men jabix wal cien jaab yan ti'i. Chich ilic u yool ca'ax u yeel ti ma' ta'ach u yal ixna' Sara le'ec u yütan.\x * \xo 4:19 \xt He 11:11\x* \v 20 Ma'ax jun sut u tuclaj wa ma' u yantal c'u' u yadaj a Dioso. Jadi' walac u mas chichtal u yool ti tan u yadic u qui'il a Dios ala'aji. \v 21 Le'ec aj Abrahama, tu jajil u tz'ocsaj ti le'ec a Dioso jede'ec u paatal u betic c'u' u yadaja. \v 22 U men que'en u yool tu pach a Dios tu jajil ti baalo'o, ilbi ti toj u na'at u men a Dioso. \v 23 Tz'iiba'an yoc'ol aj Abraham ti ilbi ti ma' yan u sip'il u men a Dioso, u men sa'tesabi ti'i. Tz'iiba'an abe'e, ma' jadi' u men ac u yeel aj Abrahami.\x * \xo 4:23 \xt 1 Co 10:11; 2 Ti 3:16\x* \v 24 Tz'iiba'an ilic yoc'ol ca' ti weelte ino'ono. Bel ilic u ca'a ilbil ti ma' yan ti sip'il ino'on u men a Dios wa que'en ti wool tu pach ala'aji. Le'ec a Dioso, u ca' cuxquintaj a Jesus tu yaamoo' a quimene. Le'ec a Jesusu, le'ec ti Noochil.\x * \xo 4:24 \xt Hch 13:20; 1 P 1:21\x* \v 25 Quimsabi yoc'ol u bo'tic ti sip'il. Ca' cuxlaji ti'i ca' p'aatüco'on ti c'üma'ano'on.\x * \xo 4:25 \xt Is 53:5; Dn 9:24; He 9:28; 1 P 3:18; 1 Jn 1:7; 1 Co 15:17; 1 P 1:21\x* \c 5 \s1 Le'ec u qui'il a mac ti sa'tesabi u sip'ili. \p \v 1 Pues te'i. C'üma'ano'on u men que'en ti wool tu pach a Dioso, mentücü, qui'o'on tiqui bajil etel Dios u men c'u' u betaj to'on ti Noochil a Jesucristojo.\x * \xo 5:1 \xt Is 32:17\x* \v 2 Ti c'üm-ooltaj ala'i u men c'u' u betaj to'on. Aleebe c'üma'ano'on. Qui' ti wool u men ti weel ti bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' etel a Dioso.\x * \xo 5:2 \xt 1 Co 15:1; He 3:6\x* \v 3 Ma' jadi' abe'e. Qui' ilic ti wool ca'ax tan ti c'ümic a yaja. Ti weel. Le'ec ti tan ti c'ümic a yaja, walac u chichcunbul ti wool ti'i ma' u tuc'ul ti wool.\x * \xo 5:3 \xt Mt 5:11\x* \v 4 Le'ec ti ma' tan u tuc'ul ti woolo, tan u mas tojtal ti na'at. Le'ec ti tan u mas tojtal ti na'ata, ti weel ti bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' etel a Dioso. \v 5 Wa ti weel ti bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' etel a Dioso, ma' tu joc'ol to'on ti ma'ax c'u' aj beel. ¿C'u' ca'a? U men tz'abi to'on u Püsüc'al a Dioso. Oqui ichil ti püsüc'al. Le'ec ilic u Püsüc'al a Dioso, tan u ye'ic to'on ti yaj u yubo'on a Dioso.\x * \xo 5:5 \xt Fil 1:20; 2 Co 1:22\x* \v 6 Biq'uin ado'o, c'as ti na'at. Ma' yan biqui ca' ti tojquinte. C'as ilic ti na'at ti c'ochi u q'uinil u quimil a Cristo yoc'lal boon tuul a yanoo' u sip'ili.\x * \xo 5:6 \xt He 9:26\x* \v 7 C'üs ma' yan mac a jede'ec cuchi u c'ubic u bajil ti quimsabül ti'i u sa'altical u cuxtal a mac a toj u na'ata. C'u' betiqui, wa yan a top qui' u püsüc'al tu jajil a sabeensil u quimili, uchac yan a mac a jede'ec cuchi u c'ubic u bajil ti quimsabül ti'i u sa'altical ala'aji. \v 8 C'u' betiqui, ma' jabix abe' u betaj a Diosi. Top yan to ti sip'il biq'uin ado'o. Ca'ax baalo' ti que'eno'on, u tücaa'taj a Cristo ti quimil tiqui woc'lal. Baalo' ti chica'an ti top yaj u yubo'on a Dios tu jajili.\x * \xo 5:8 \xt Jn 15:13; 1 P 3:18\x* \v 9 Aleebe c'üma'ano'on u men quimi a Cristo tiqui woc'lal. Tu jajil jede'ec u sa'altico'on ti'i ma' ti tz'abül ichil ti sip'il u men a Dioso.\x * \xo 5:9 \xt 1 Jn 1:7; 1 Ta 1:10\x* \v 10 Le'ec ti tz'iico'on to ti'i a Dioso, utzquinbo'on etel Dios le'ec ti quimi u Mejen tiqui woc'lal. Aleebe mas jede'ec ti sa'albül u men cuxa'an u Mejen.\x * \xo 5:10 \xt 2 Co 5:18; Jn 14:19\x* \v 11 Ma' jadi' abe'e. Qui' ilic ti wool etel Dios u men ti Noochil a Jesucristojo. Qui'o'on tiqui bajil etel Dios u men ala'aji.\x * \xo 5:11 \xt 2 Co 5:18\x* \s1 Aj Adan u tz'aj a c'asa. A Cristojo, u tz'aj a qui'i. \p \v 12 Pues te'i. Yanaji a sip'il yoc'olcab u men a jun tuulu, le'ec aj Adan. U men yanaji a sip'ili, yanaji a quimili. Yanaji u laj quimil tulacal a cristiano yoc'olcab u men u laj cüxtajoo' u sip'il. \v 13 Uchben yan tun a sip'il yoc'olcab ti tz'abi a ley u men a Dioso. C'u' betiqui, le'ec ti ma' yan a leye, ma'ax yan a sip'il tu tuclicoo'.\x * \xo 5:13 \xt Ro 4:15; 1 Jn 3:4\x* \v 14 Ca'ax ma'ax to tz'abüc a ley biq'uin ado'o, laj quimoo' u menoo' u sip'il tac tu cajeeb etel aj Adan asto ti tz'abi a ley u men aj Moisese. Jumpaay u sip'il ca' u cüxtajoo' tuwich a ti'i aj Adana. Le'ec a jabix u betaj aj Adana, jumpaay. Le'ec a jabix u betaj a Cristojo, jumpaay tucaye'il. \v 15 Yaab a c'as yanaji u men c'u' u betaj aj Adana. C'u' betiqui, mas yaab tucaye'il a qui' a yanaji u men a Cristojo, le'ec a sij-ool u tz'aj a Dioso. Yoc'lal u sip'il a jun tuulu, le'ec aj Adana, yanaji u quimil tulacal a cristianojo. C'u' betiqui, etel ulaac' a jun tuul a winic le'ec a Jesucristojo, yan biqui ca' sa'tesabüc u sip'iloo' a yaaba. Chen sij-ool abe'e. Ma'ax boon u tool. Chen ch'a'bi ti wotzilil u men a Dioso.\x * \xo 5:15 \xt Is 53:11; Mt 20:28; Mt 26:28; He 9:28; 1 Jn 2:1\x* \v 16 Le'ec a c'u' a yanaji u men u sip'il aj Adana, jumpaay. Le'ec a c'u' a yanaji u men u sij-ool a Dioso, jumpaay tucaye'il. Le'ec ti ca' u cüxtaj jun p'eel u sip'il aj Adana, yanaji u tz'abül ichil u sip'il tulacaloo' a cristiano yoc'olcaba. Top yaab tun a sip'il a yanaji yoc'olcab ca' tun tz'abi a sij-ool u men a Dioso. Walac u sa'tesabül a sip'il u men a sij-ool abe'e. \v 17 Yanaji a quimil u men u sip'il jun tuul ti winic, le'ec aj Adana. C'u' betiqui, mas jede'ec u ch'a'bül u yotzilil a mac tu jajil u men c'u' u c'ümaj jun tuul ulaac' a winiqui, le'ec a Jesucristojo. Beloo' u ca'a tz'abül a toj na'at ti'ijoo' boon tuul mac a tanoo' u c'üm-ooltic a Dioso. Ma'ax boon u tool. Bel u ca'a tz'abül u cuxtal ti'ijoo' u men a yaj u c'ümaj a Cristojo. \v 18 Ti baalo'o, u men u sip'il jun tuul ti winic, laj pula'anoo' tulacal a maca. U men a qui'il meyaj u betaj ulaac' a jun tuul a winiqui, yanaji biqui ca' sa'tesabaanüc a sip'ili, y yanaji ilic xan a cuxtal ti'i tulacal boon tuul u c'atoo'. \v 19 U men ma' u tz'ocsaj a Dios jun tuul a winiqui, le'ec aj Adana, p'aatoo' tulacal ti aj sip'iloo'. U men u tz'ocsaj a Dios ulaac' a jun tuulu, le'ec a Jesusu, yaabo'on a bel ti ca'a ti p'aatül ti toj ti na'at jumpul. \v 20 Tz'iibbi a ley u men aj Moises ti'i ca' chiclac ti top yaab u sip'il a cristianojo. C'u' betiqui, le'ec ti chica'an boon u yaabil ti sip'il, chica'an ilic ti mas walac u ch'a'ic ti wotzilil a Dioso.\x * \xo 5:20 \xt Jn 15:22; Ga 3:19; Lc 7:47; 1 Ti 1:14\x* \v 21 Jabix ilic ti yanaji a quimil u men a sip'ili, baalo' ilic ti yanaji u ch'a'bül u yotzilil a mac chen etel ti quimi ti Noochil a Jesucristojo. Quimi ti'i ca' sa'tesabüc ti sip'il yoc'ol ca' ti c'ümü' a cuxtal a ma' yan q'uin u jobol. \c 6 \s1 Ti p'ütaj a uchben yoc'ol ca' ti tz'oques a Dioso. \p \v 1 Pues te'i. ¿C'u' a qui' ca' ti wadü'ü? ¿Qui' wa ca' ti cüxte ti sip'il ti mas yaab ti'i ca' chiclac ti mas yaab ti walac u ch'a'ic ti wotzilil a Dioso? \v 2 Ma' qui' ca' ti bete' ti baalo'. Ino'ono, ma' ca' c'u' aj beel to'on ca' ti cüxte ti sip'ili. Aleebe jabix quimeno'on ti'i a sip'ili. Ma' cuchi tan ti ca' cüxtic ti sip'il.\x * \xo 6:2 \xt Ga 6:14\x* \v 3 A weele'ex. Ti c'ümaj a ocja' le'ec ca' ti c'ümaj a Jesucristojo. Le'ec ca' ti c'ümaj a ocja'a, joq'ui to'on jabix ti wetquimil a Jesus ti quimiji.\x * \xo 6:3 \xt Col 3:3; 1 Co 15:29\x* \v 4 U men jabix ti wetquimil a Cristojo, joq'ui to'on jabix mucbo'on etel ti wocja'. Jabix ilic ti ca' cuxlaji a Jesus tu yaamoo' a quimen u men a Tattzili, baalo' ilic ino'ono. Aleebe, jabix ca' cuxlajo'on yalamil ti'i ca' ti bete' a jabix u c'ati a Dioso, ti'i ca' aalbüc u qui'il.\x * \xo 6:4 \xt Col 2:12\x* \v 5 Le'ec ca' ti c'üm-ooltaj a Jesusu, joq'ui to'on jabix ti wet'octaj ala'i ichil a quimil a jabix u c'ümaja. U men abe'e, jede'ec ilic ti wet'octic ichil a ca' cuxtal a jabix u c'ümaja.\x * \xo 6:5 \xt Fil 3:10\x* \v 6 Ti weel. Le'ec ca' ti wet'octaj a Jesus ichil u quimili, joq'ui to'on jabix quimi to'on ti uchben cuxtal tuwich u cruzil. Te'i jobi a uchben to'ono. Ma' ca' tzaj ti betic a uchbeni.\x * \xo 6:6 \xt Ga 2:20; Col 2:11\x* \v 7 Le'ec ca' quimic a maca, ma' tu ca' usc'al tu pach u ca' cüxte u sip'il. \v 8 Ti wet'octaj a Cristo ichil u quimil. Walac ilic ti tz'ocsic ti bel ti ca'a ti cuntal etel ala'aji.\x * \xo 6:8 \xt 2 Co 5:1; 1 Ti 2:11; Jn 14:19\x* \v 9 Ti weel ti ca' cuxquinbi a Jesus tu yaam a quimene. Ma' tu ca' quimil tucaye'il. Ma' yan biqui u ca' quimil.\x * \xo 6:9 \xt Rev 1:18\x* \v 10 Le'ec ti quimiji, quimi yoc'lal ti sip'il. Ma' tu ca' quimil. Aleebe, cuxa'an. Le'ec u cuxtala, chen ti'i u betical a jabix u c'ati a Dioso. \v 11 Baalo' ilic ino'ono. Yan ti betic jabix quimeno'on ti'i a sip'ili. Aleebe cuxa'ano'on chen ti'i ti betical a jabix u c'ati a Dios u men c'u' u betaj to'on ti Noochil a Jesucristojo.\x * \xo 6:11 \xt 1 Co 6:20; Ga 2:19; Col 3:3\x* \v 12 U men yan ti betic jabix quimeno'on ti'i a sip'ili, ma' qui' ca' sucaco'on ti'i a sip'il tucaye'il. Ma' qui' cuchi ca' ti tz'oques u t'an u c'asil ti na'at.\x * \xo 6:12 \xt Ef 4:22\x* \v 13 Ma' a cha'ique'ex a cüxtique'ex a sip'il ma'ax a c'ü' ma'ax a woc y tulacal. Bete'ex jabix u c'ati a Dioso, u men biq'uin ado'o, quimeno'on ti'i u men ti sip'il, pero u ca' cuxquintajo'on. Aleebe cuxa'ano'on ti'i, mentücü, tz'a'e'ex a c'ü' a woc tulacal ti'i Dios ti'i ca' a bete'ex a tojo. \v 14 Ma' tan ti ca' tücaa'bül u men u c'asil ti na'ati, u men ma' ca' que'eno'on ichil a ley u tz'iibtaj aj Moisese. Aleebe tan u ch'a'ic ti wotzilil a Dioso.\x * \xo 6:14 \xt Ga 5:18; Tit 2:14; Mt 1:21\x* \s1 Le'ec ada' biqui tu tücaa'bül a mac u men jabix a toj wa u men jabix a c'asil na'ata. \p \v 15 Pues te'i. Tan u ch'a'ic ti wotzilil a Dioso. ¿C'u' a qui' ca' ti bete'e? U men ma' ca' que'eno'on ichil a leye, ¿qui' wa ca' ti cüxte ti sip'il? Ma' qui' ca' ti cüxte ti sip'il.\x * \xo 6:15 \xt 1 Co 9:21; 2 Co 7:1; Ga 2:17,18; Ef 2:8,10\x* \v 16 A weele'ex. Le'ec mac a tane'ex a yeetic ti'i ca' yanac u yanil u tücaa'te'exe, yan a tz'ocsique'ex u t'an. Wa ca' ti cüxte ti sip'il, tan ti tücaa'bül u men u c'asil ti na'at. Le'ec u tz'ocsabül u c'asil u na'ata, le'ec u benil u beel a mac ich c'asili. C'u' betiqui, ca' ti tz'oques a Dioso, tan u tojtal ti na'at. \v 17 Biq'uin ado'o, tan ti tücaa'bül u men u c'asil ti na'at. Bo'tic ti'i a Dioso. Aleebe tulacal ti wool tan ti tz'ocsic a jajil t'an a aalbi to'ono. \v 18 Ma' tan ti ca' tücaa'bül u men u c'asil ti na'ati. Tan ti tücaa'bül u men a tojo.\x * \xo 6:18 \xt Lc 1:74,75; 1 Co 7:22; Ga 5:1; 1 P 2:16\x* \v 19 Tan in t'an ti baala' u men mas chica'an te'ex ti baala'. Biq'uin ado'o, tan ti tz'eec ti c'ü' ti woc tulacal ti'i ca' ti bete' a c'asa, y ti'i ca' ti cüxte ti sip'il ti mas yaab. Aleebe yan ti tz'eec ti c'ü' ti woc tulacal ti'i ca' ti bete' a tojo, ti'i ca' tojac ti na'at ti'i ma' ti ca' cüxtic ti sip'il. \v 20 Le'ec ti tücaa'bo'on u men u c'asil ti na'at biq'uin ado'o, ma' tan ti tücaa'bül u men a toji.\x * \xo 6:20 \xt Gn 2:17; Jn 3:14; 1 P 1:3; Tit 1:2\x* \v 21 ¿C'u' ti naaltaj yoc'lal a sip'il ti betaja? Ma'ax c'u'i. Jadi' sudaco'on aleebe etel a sip'il ti betaj biq'uin ado'o. Le'ec u c'asil u na'ata, chen u benil u beel a mac ich c'asili. \v 22 Aleebe ma' ca' tan ti tücaa'bül u men u c'asil ti na'ati. Que'eno'on tun tu c'ü' a Dioso, mentücü, tan u tojtal ti na'at y bel ti ca'a ti c'ümü' a cuxtal a ma' yan q'uin u jobol. \v 23 Yan u naal mac a tan u cüxtic u sip'ili. Le'ec u naal abe'e, le'ec a beel ich c'asili. C'u' betiqui, u sij-ool a Dioso, le'ec a cuxtal a ma' yan q'uin u jobolo. Yan a cuxtal abe' ti'i mac a que'en u yool tu pach ti Noochil a Jesucristojo. \c 7 \s1 Le'ec ada' a mucult'an yoc'ol ix ch'up a tz'oca'an u beele. \p \v 1 Pues te'i. Hermanoje'ex, a weele'ex biqui yanil a leye, mentücü, chica'an te'ex c'u' a bel to in quin wadü' te'exe. Jadi' ti cuxa'an to a maca, tan u tücaa'bül u men a leye. \v 2-3 Ti baalo'o, jun tuul ix ch'up a yan u yichama, ma' tu paatal u p'ütic u yicham chen ti baalo' u men u ley aj Moisese. Wa cuchi ca' xi'ic ala'i ti cuntal etel ulaac' a winiqui, chen tan u cüjtal etel ulaac'. C'u' betiqui, ca' quimic u yichama, ma' ca' yan u t'an a ley yoc'ol ix ch'up abe'e. U paatal u cüxtic ulaac' u yicham. Ma' ca' chen cüja'an tun ti baalo'i.\x * \xo 7:2-3 \xt 1 Co 7:39\x*\x * \xo 7:2-3 \xt Mt 5:32; Mr 10:12; Lc 16:18; He 13:4\x* \v 4 Hermanoje'ex, jabixe'ex ix ch'up abe'e. Chen u men que'ene'ex a wool tu pach a Cristojo, p'aati te'ex jabix cuchi quime'ex le'ec ti quimi a Cristojo. Ma' ca' yan c'u' u t'an te'ex a leye. Jabix ilic ix ch'up a quimi u yicham u cüxtaj ulaac' u yichama, baalo' ilic inche'exe. Ca' cuxlaji a Cristojo. Aleebe ti'ijo'on Cristo ti'i ca' ti bete' c'u' u c'ati a Dioso.\x * \xo 7:4 \xt Ga 2:19; Ga 5:18; Ef 2:15; 1 P 2:24; Os 2:19; 2 Co 11:2\x* \v 5 Le'ec ti ma'ax to ti c'üm-oolte a Cristojo, walac ti cüxtic ti sip'il le'ec a qui' tiqui wich ti betiqui. Chen ti weeltaj u pectzil a sip'il ichil a leye, ca' tun ti c'atiintaj ti bete' a sip'il abe'e. U men a sip'il abe'e, p'aato'on cuchi ti que'eno'on tu benil u beel a mac ich c'asili.\x * \xo 7:5 \xt Stg 1:15\x* \v 6 C'u' betic aleebe, ma' tan ti ca' tücaa'bül u men a ley u men jabix quimeno'on ti'i a ley abe'e. Tan ti tz'ocsic a Dioso, ma' u men etel tan ti tücaa'bül u men a uchben ley a tz'iiba'ani. Tan ti tz'ocsic a Dioso, le'ec ti tan ti tücaa'bül u men u Püsüc'ala. Tumulben a baala'a.\x * \xo 7:6 \xt Jn 4:23; Ga 5:22\x* \s1 Le'ec ada' u c'asil u na'at a maca. \p \v 7 Pues te'i. ¿C'u' a qui' ca' ti wadü' yoc'ol a leye? ¿Qui' wa ca' ti wadü' ti c'as a leye? Ma' qui' ca' ti wadü' ti baalo'. Wa cuchi ma' yan a leye, ma' in weeltaj cuchi ti c'as in na'at. —Ma' a tz'i'lic c'u' a yan ti'i a ulaac'a,— cu t'an a leye. Wa cuchi ma' tz'iiba'an ti baalo', ma' cuchi in weeltaj ti sip'il u tz'i'lajbül c'u' a ti'i a ulaac'a.\x * \xo 7:7 \xt Ro 3:20; Ex 20:17; Dt 5:21; Jos 7:21; Mi 2:2\x* \v 8 Jadi' ca' in weeltaj ti sip'il abe'e, mas cajeen in tz'i'lej c'u' a yan ti'i a ulaac' u men u c'asil in na'at. Wa cuchi ma' yan a leye, ma' cuchi chiclaji ti c'as in na'at.\x * \xo 7:8 \xt Ro 4:15; 1 Co 15:56\x* \v 9 Biq'uin ado'o, chen cuxa'anen ti baalo'. Ma'ax to in ch'aa' u tojil c'u' a walac u yadic a leye. Pachili, in weeltaj c'u' a walac u yadic a leye. Chen in c'atiintaj in bete' ti mas yaab a c'as u men u c'asil in na'at. Quimenen ti'i a Dioso. \v 10 Tz'abi a ley abe' ti'i cuchi ca' in c'ümü' a cuxtala. C'u' betiqui, p'aateen ti quimenen ti'i a Dios chen u men a ley abe'e.\x * \xo 7:10 \xt Lv 18:5; Ez 20:13; 2 Co 3:7\x* \v 11 Le'ec ca' in weeltaj c'u' a walac u yadic a leye, cajeen cho'bol u men u c'asil in na'at. Chen in c'atiintaj in bete' a sip'il a tz'iiba'an ichil a leye. U c'asil in na'ata, u p'ütajen ti quimenen ti'i a Dioso. \v 12 Tulacal a boon a ley abe' a tz'iiba'an u men aj Moisese, Dios u tz'aj ti'i. Toj a leye. Qui'.\x * \xo 7:12 \xt Sal 19:8; 1 Ti 1:8\x* \v 13 Wa cuchi quimenen ti'i a Dios u men a leye, ¿biqui ca' in wadü' ti qui' a leye? Ma' quimenen ti'i u men a leyi. Quimenen cuchi ti'i u men u c'asil in na'at. Le'ec a leye, chen u ye'aj ti c'as in na'at. U men a leye, chiclaji ti top c'as a sip'ili. \v 14 Ti weel. Tali etel Dios a leye, pero que'eno'on yoc'olcab. Cona'ano'on yalam u muc' u c'asil ti na'at.\x * \xo 7:14 \xt Gn 37:27,36; Gn 40:15; 1 R 21:20,25\x* \v 15 Ma' in weel c'u' ca'a ti walac in betic a c'u' a walac in betiqui. Ma' ta'ach in betic a qui' a c'u' in c'ati cuchi in bete'. Jadi' walac in betic a ma' qui' tin wich in betiqui.\x * \xo 7:15 \xt Ga 5:17\x* \v 16 Le'ec ti walac in betic a ma' in c'ati cuchi in bete'e, tan in ye'ic ti toj a ley u men ma' ilic qui' tu c'axül ti'i a leye. \v 17 Tan in cüxtic in sip'il pero ma' u men in c'atiji. Tan in cüxtic in sip'il u men c'as in na'at. \v 18 Le'ec u c'asil in na'ata, chen ti'i a yoc'olcaba. In weel ti ma' qui' abe'e. Walac in c'atiintic in bete' a qui'i, pero ma' patalen in bete'.\x * \xo 7:18 \xt Gn 8:21\x* \v 19 Le'ec a c'u' a qui' in c'ati cuchi in bete'e, ma' ta'ach in betic. C'u' betic a c'as a ma' in c'ati cuchi in bete'e, le'ec a walac in betiqui. \v 20 Le'ec ti tan in betic c'u' a ma' in c'ati cuchi in bete'e, ma' inen tan in betic a c'as abe' chen ti baalo'i. Tan in betic abe' u men u c'asil in na'at. \v 21 Ti baalo'o, chica'an. U bel ten. Ca'ax tan in c'atiintic cuchi in bete' a qui'i, jomol tin cüxtic in sip'il u men u c'asil in na'at. \v 22 Qui' in wool etel u t'an a Dioso.\x * \xo 7:22 \xt Sal 1:2; Sal 119:16,24,35; Is 51:7; 2 Co 4:16\x* \v 23 C'u' betiqui, chica'an ten ti c'as in na'at. P'aati ten jabix cuchi tz'iicoo' tu bajil u c'asil in na'at etel u qui'il in wool etel u t'an a Dioso. P'aati ten ti tan in tücaa'bül u men u c'asil in na'at. \v 24 Top yaj in wool ti baalo'. ¿Mac patal u yaanteen ti'i ma' in ca' tücaa'bül u men u c'asil in na'at? Le'ec abe'e, walac u p'ütic a mac ti quimen ti'i a Dioso. \v 25 Bo'tic ti'i a Dioso. U paatal u yaantiquen ti Noochil a Jesucristojo. Ca'ax qui' tin wich u t'an a Dioso, wa cuchi ma' tan u yaantiquen a Jesucristojo, jadi' cuchi tan in tücaa'bül u men u c'asil in na'at.\x * \xo 7:25 \xt Ga 5:17\x* \c 8 \s1 Le'ec biqui'il a tan u tücaa'bül u men u Püsüc'al a Dioso. \p \v 1 Pues te'i. Le'ec boon tuul a que'enoo' u yool tu pach a Jesucristojo, ma' tu p'aatüloo' ti pula'an. Ma' tanoo' u ca' tücaa'bül u men u c'asil u na'at. Tanoo' u tücaa'bül u men u Püsüc'al a Dioso.\x * \xo 8:1 \xt Ga 5:16\x* \v 2 Ala'aji, walac u tz'eec to'on a cuxtala. U men que'en in wool tu pach a Jesucristojo, joc'sabeen u men u Püsüc'al Dios ti'i ma' ca' tzaj in betic u c'asil in na'at. Le'ec mac ca' u bete' u c'asil u na'ata, walac u cüxtic u sip'il. Le'ec u c'asil u na'at a maca, u benil u beel ich c'asil. \v 3 Ma'ax mac patal u tz'oques a ley u tz'iibtaj aj Moisese, mentücü, ma'ax mac a tan u sa'albül u men a ley abe'e. Le'ec a Dioso, u tz'aj biqui ca' c'ümbüc a maca. U tücaa'taj u Mejen ca' ococ ti cristianojil u men ti sip'il. Le'ec ti que'en wa'ye' u Mejene, quimi tiqui woc'lal. Ti baalo' u tz'aj ca' p'aatüc ti ma' tzaj cuchi ti betic u c'asil ti na'at.\x * \xo 8:3 \xt He 7:18\x* \v 4 Aleebe, le'ec ti tan ti tücaa'bül u men u Püsüc'al a Dioso, tan u joc'ol to'on ti tan ilic ti tz'ocsic u ley a Dioso. Ma' baalo' tu joc'ol to'on ti tan ti tz'ocsic u c'asil ti na'ati. \v 5 Le'ec a walacoo' u tz'ocsic u c'asil u na'ata, que'enoo' u yool u bete' jabix u c'atoo' a cristiano yoc'olcaba. Le'ec a walacoo' u tz'ocsic u Püsüc'al a Dioso, que'enoo' u yool u bete' c'u' a qui' tu wich a Dioso.\x * \xo 8:5 \xt Ga 5:22\x* \v 6 Le'ec ti que'en ti wool ti bete' jabix a walacoo' u betic a cristiano yoc'olcaba, tan ti beel tu benil a walac u beel ich c'asil. Le'ec ti que'en ti wool ti tz'oques u Püsüc'al a Dioso, tan ti beel tu benil tuba ti c'ümic a cuxtal y a jetz'a'an-oolili. \v 7 Le'ec mac a que'en u yool u bete' u c'asil u na'ata, ala'aji, tan u p'ujsic a Dioso. Ma' tan u tz'ocsic u ley a Dioso. Ma' yan biqui u paatal u tz'ocsic ti baalo'. \v 8 Le'ec a walac u betic u c'asil u na'ata, ma' yan biqui ca' u qui'cunte u yool a Dioso. \p \v 9 Pues te'i. Inche'exe, ma' yane'ex a wool a bete'ex u c'asile'ex a na'ati. Que'ene'ex a wool a bete'ex a jabix u c'ati u Püsüc'al a Dioso, wa tu jajil que'en u Püsüc'al a Dios ichile'ex a püsüc'al. Le'ec mac a ma' que'en u Püsüc'al a Dios\f + \fr 8:9 \ft Püsüc'al a Cristo\f* ichil u püsüc'ala, ma' ti'i Cristo ala'aji.\x * \xo 8:9 \xt 1 Co 3:16; Jn 3:34\x* \v 10 C'u' betiqui, wa que'en a Cristo ichile'ex a püsüc'al, c'üma'ane'ex u men a Dioso. Cuxa'an a püsüc'ale'ex. C'u' betiqui, bele'ex ilic a ca'a ti quimil ichil a yoc'olcab u men a sip'il a yan yoc'olcaba. \v 11 Le'ec a Dioso, u ca' cuxquintaj a Jesus tu yaamoo' a quimene. Wa que'en u Püsüc'al a Dios ichile'ex a püsüc'ala, le'ec ilic u ca' cuxquintaj a Jesucristojo, le'ec ilic bel u cu ca' cuxquinte a büq'uele'ex. Bel u cu ca' cuxquinte etel u Püsüc'al a que'en ichile'ex a püsüc'al. \p \v 12 Pues te'i. Hermanoje'ex, p'aati to'on ti yan c'u' a tz'aj ti betic u men tz'abi to'on u Püsüc'al a Dioso. Le'ec a c'u' a tzaj ti betiqui, ma' le'ec ca' ti bete' u c'asil ti na'ati. \v 13 Wa cuchi jumpul tane'ex a betic u c'asile'ex a na'ata, p'aatüle'ex a ca'a cuchi ti quimene'ex ti'i a Dioso. C'u' betiqui, wa ca' a p'üte'ex a cüxtique'ex a sip'il abe'e, jabix cuchi a quimsaje'ex a sip'il abe' etel u muc' u Püsüc'al a Dioso, yan te'ex a cuxtal etel a Dioso.\x * \xo 8:13 \xt Ro 1:4-6; Ga 6:8\x* \v 14 Tulacal a mac a tan u tücaa'bül u men u Püsüc'al a Dioso, ala'oo'o, u mejenoo' a Dioso. \v 15 Ma' tz'abi to'on ca' saacaco'on tucaye'ili. Tz'abi to'on ca' ococo'on ti'i u mejeno'on a Dioso. Le'ec u Püsüc'al a Dioso, walac u tz'eec to'on ca' ti wadü' Tat ti'i a Dioso.\x * \xo 8:15 \xt He 2:15; 2 Ti 1:7; 1 Jn 4:18; Is 56:5\x* \v 16 Walac u yadic to'on ichil ti püsüc'al ti u mejeno'on a Dioso.\x * \xo 8:16 \xt 2 Co 1:22; Ef 1:13; Hch 26:18\x* \v 17 Ino'ono, u mejeno'on a Dioso, mentücü, bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' etel a Dioso. Jabix a qui' u c'ümaj a Cristojo, baalo' ilic bel ti ca'a ti c'ümü' ino'ono. Ti baalo'o, wa tan ti c'ümic a yaj wa'ye' yoc'lal a Cristojo, bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' jabix ilic u c'ümaj a Cristojo. \p \v 18 Pues te'i. Le'ec ti tan in tuclic boon a qui' a bel u ca'a tz'abül to'ono, ma'ax c'u'i a boon a yaj a tan ti c'ümic aleebe.\x * \xo 8:18 \xt 2 Co 4:17\x* \v 19 Ma' jadi' abe'e, tulacal a ba'al a c'u' a betabi u men a Dioso, jabix cuchi laj top tanoo' u paac'tic u tz'abül to'on a qui' boono'on u mejen a Dioso.\x * \xo 8:19 \xt 2 P 3:13; 1 Jn 3:2\x* \v 20 Tulacal abe' a betabiji, c'ascunbi ma' u men u c'atiji. C'ascunbi u men a t'an u yadaj a Dioso. C'u' betiqui, ma' baalo' ti cuntal u ca'a jumpuli.\x * \xo 8:20 \xt Gn 3:19; Gn 5:29; Gn 6:13\x* \v 21 Tulacal a c'u' a chen betabülü, tan u jobol, pero bel u ca'a ti jeelel abe'e. Le'ec a top qui' a bel u ca'a ti uchul ti'ijoo' u mejen a Dioso, bel ilic u ca'a ti uchul ti'i tulacal c'u' a betabülü. Ma' tu ca' jobol. \v 22 Ti weel. Tulacal a c'u' a chen betabülü, jabix cuchi tan u yacan ti tan u paac'tic a qui' a wataca.\x * \xo 8:22 \xt Jer 12:11\x* \v 23 Ma' jadi' a c'u'ac tac abe' a jabix cuchi tan u yacana. Ino'ono, u tz'aj to'on a Dios u Püsüc'al ichil ti püsüc'al ti u paye' sij-oolo. Ino'ono, tan ilic ti wacan ichil ti püsüc'al ti tan ti paac'tic u chictal ti u mejeno'on Dios le'ec ti jeelec ti büq'uel.\x * \xo 8:23 \xt 2 Co 5:5; Ef 1:14; Lc 20:36\x* \v 24 Sa'ala'ano'on pero tan ti paac'tic ca' jeelec ti büq'uele. Wa cuchi ac jela'an tunu, ma' cuchi tan to ti paac'tiqui. Ma'ax mac walac u paac'tic u c'ümü' c'u' u ac c'ümaj tun.\x * \xo 8:24 \xt 2 Co 4:18; He 11:1\x* \v 25 Le'ec ti tan ti paac'tic a ma'ax to chiclaca, ma' qui' ca' tuc'uc ti wool ti tan ti paac'tic. \v 26 Le'ec u Püsüc'al a Dioso, walac u yaantico'on ti ma' chich ti woolo. Ma' ti weel biqui ca' uchuc ti t'an etel Dios jabix ti toj cuchi ca' ti wadü'. C'u' betiqui, u Püsüc'al a Dioso, walac u c'ajsic a Dios tiqui woc'ol. Walac u yadic ti'i Dios c'u' a ma' patalo'on ti wadü'.\x * \xo 8:26 \xt Mt 20:22; Zac 12:10; Mt 10:20; Ga 4:6; Ef 6:18\x* \v 27 Le'ec ti tan u c'ajsabül a Dios yoc'oloo' a hermano u men u Püsüc'ala, ac u yeel ala'i c'u' a tan u yaalbül ti'iji. Le'ec ilic a Dioso, u c'ati ilic xan u tz'aa' ti'i a hermano c'u' a tan u c'aatic u Püsüc'al a Dioso. Le'ec ilic a Dioso, walac u yilic biqui yanil u püsüc'al a cristianojo.\x * \xo 8:27 \xt 1 Ta 2:4; 1 Jn 5:14\x* \s1 Tojquinbil ti ca'a jumpul. \p \v 28 Pues te'i. Ti weel. Le'ec boon tuul a yaj u yuboo' a Dios tu jajili, walacoo' u yaantabül u men a Dioso. Tu jobeeb walac u tz'abül ti'ijoo' ca' joc'oc ti qui' ti'ijoo' tulacal a c'u' a walacoo' u c'ümiqui. Yeeta'anoo' ilic ala'oo' u men baalo' u c'ati a Dioso.\x * \xo 8:28 \xt Gn 50:20\x* \v 29 A Dioso, ac u yeel mac bel u ca'a u c'üm-oolte u Mejen. U tz'aj ca' jumbelacoo' ala'oo' etel u Mejen ti'i ca' p'aatüc u Mejen ti mas nooch u yanil tuwichoo' boon a hermano u men jabix sucu'untzil ti'ijoo'.\x * \xo 8:29 \xt Ex 33:12; Sal 1:6; Jer 1:5; Ef 1:5; Jn 17:22; Col 1:18; 1 Co 1:24; 1 Co 6:11\x* \v 30 Le'ec boon tuul u tz'aj ca' jumbelacoo' etel u Mejen ti baalo'o, u püyajoo' ilic. Le'ec boon tuul u püyajoo'o, u c'ümajoo' ilic. Le'ec boon tuul u c'ümajoo'o, jumpul bel u cu tojquintoo'. \v 31 ¿C'u' a qui' ca' ti wadü' u men c'u' u betaj to'on a Dioso? Wa Dios tan u yaantico'ono, ¿mac jede'ec u paatal u cho'ico'on? \v 32 Ma'ax u Mejen, ma' u sa'altaj ti'i ma' u c'ümic a yaja. U c'ubaj ca' quimic tiqui woc'lal. Ti baalo'o, u tz'aj to'on u Mejen. ¿Ma' wa jede'ec ilic u tz'eec to'on tulacal ba'al? \v 33 ¿Mac jede'ec u tzolic ti'i Dios a cristiano a yeeta'an u men a Dioso? Dios ilic u yadaj ti c'üma'ano'on.\x * \xo 8:33 \xt Is 50:8; Ga 3:8\x* \v 34 ¿Mac jede'ec u tz'eec ti sip'il? u men quimi a Cristo tiqui woc'lal. Ca' cuxlaji. Que'en tu yaj toj tu yaj seeb c'ü' a Dios u men u yanil. Tan u c'ajsic a Dios tiqui woc'ol.\x * \xo 8:34 \xt Is 53:12; He 7:25; 1 Jn 2:1,2\x* \v 35 Yaj u yubo'on a Cristojo. ¿C'u' jede'ec u joc'sico'on tuwich a yacunaj abe'e? ¿Jede'ec wa ti p'aatül ti ma' yaj u yubo'on u men a yaja? ¿Jede'ec wa ti p'aatül ti ma' yaj u yubo'on u men tan u tz'abül to'on a yaja, wa u men a wi'ijili, wa u men ma' chucul ti noc', wa u men sabeensil ti quimil, wa u men yan mac u c'atoo' u quimso'on? Yaj ilic u yubo'on a Cristo ca'ax ti c'ümü' tulacal abe'e. \v 36 Baalo' ilic ti tz'iiba'an ichil u ju'um a Dioso: —Sansamal sabeensil ca' quimsabüco'on ta woc'lal. Tan ti wilbil jabixo'on a carnero\f + \fr 8:36 \ft tümünyuc\f* a c'üla'an ti'i ca' quimsabücü,— cu t'an a t'an a tz'iiba'an ichil u ju'um a Dioso.\x * \xo 8:36 \xt Sal 44:22; Jn 16:2\x* \v 37 C'u' betiqui, ca'ax ti c'ümü' tulacal a yaj abe'e, chen walac u joc'ol to'on ti tan ti mas tz'ocsic a Cristo u men tan u yaantico'on. Top yaj u yubo'on ala'aji.\x * \xo 8:37 \xt 2 Cr 20:25; 1 Jn 5:4\x* \v 38-39 Yaj ilic u yubo'on a Dioso. Chica'an to'on etel ti quimi ti Noochil a Jesucristo tiqui woc'lal. Ma' yan c'u' a jede'ec u joc'sico'on tuwich u yacunaj a Dioso. Ca'ax le'ec a quimili, wa a cuxtala, ma' tu joc'sico'on tuwich u yacunaj a Dioso. Ca'ax le'ec u yaj xa'num a Dios ti ca'ana, wa le'ec a nooch u wichil u meyaj, wa le'ec a yan ma' yan a yan aleebe, wa xan le'ec a watac to, wa le'ec a top yan u muc'u, wa le'ec a c'u'ac a que'en ti ca'ana, wa le'ec a c'u'ac a que'en ti lu'umu, wa le'ec a c'u'ac tac tu yaam tulacal a boon a betabülü, ma' yan a jede'ec u joc'sico'on tuwich u yacunaj a Dioso.\x * \xo 8:38-39 \xt Col 1:16; 1 P 3:22\x*\x * \xo 8:38-39 \xt Jn 10:28; Col 3:3\x* \c 9 \s1 Le'ec ada' c'u' u c'atiintaj u bete' a Dios eteloo' aj Israele. \p \v 1 Pues te'i. Tan in wadic a jaj u men ti'ijen a Cristojo. Ma' tan in tusi. Le'ec u Püsüc'al a Dioso, que'en ichil in püsüc'al. Tan u ye'ic ten ti jaj in t'an \v 2 tanil in wadic ti yaj in wool. Top tuda'an in püsüc'al u men a yaj-oolal abe'e. \v 3 Wa cuchi yan biquiji, jede'ec cuchi in c'ubic in bajil ca' p'aatüquen ti pula'anen ti ma' ca' ti'ijen Cristo yoc'ol u sa'albüloo' in wetcaal. In wet'ocoo' ala'oo'.\x * \xo 9:3 \xt Ex 32:32\x* \v 4 Aj Israeloo' ilic. Uchi tun yeetbecoo' u men Dios. Tz'abi ca' chiclac u sasilil a Dios ti'ijoo' ilic aj Israel biq'uin ado'o. Le'ec a Dioso, u tz'aj u t'an ti'ijoo'. U tz'aj a ley ti'i aj Moises ti'i ca' u tz'aa'oo' ilic ti'i aj Israel le'ecoo' u yetcaal. U ye'aj ti'ijoo' biqui ca' u c'ajesoo' a Dioso. U yadaj a Dios u tz'eec a qui' ti'ijoo'o.\x * \xo 9:4 \xt Dt 7:6\x* \v 5 Le'ecoo' a uchben cristiano a top qui'oo' etel a Dioso, le'ecoo' u uchben mamaa' ilic aj Israele. Chucul Israel ilic ti waj Sa'alil u men tu yaamoo' yanaji ti udi wa'ye' yoc'olcab. Le'ec ala'aji, le'ec u Diosil tulacal. Tanac u yaalbül u qui'il jumpul. Toj abe'e. \p \v 6 Pues te'i. Ma' joq'ui ti tusil u t'an a Dios ti'ijoo' aj Israel u men tulacaloo' u mam aj Israele, ma' laj chucul aj Israel ti'i a Diosi.\x * \xo 9:6 \xt Ga 6:16\x* \v 7 Ma'ax tulacaloo' u mam aj Abrahama, ma' tanoo' u yilbil u men Dios wa chucul u mam aj Abrahami. —Jadi' u mam aj Isaac ca' a wila' jabix a mam incheche,— cu t'an a Dios ti'i aj Abrahama.\x * \xo 9:7 \xt Ga 4:23; Gn 21:12; He 11:18\x* \v 8 Ti ca' u yadaj a Dios abe'e, chica'an ti ma' tulacaloo' u mam aj Abraham a ti'i a Dioso. U ye'aj ti jadi' a yanaji u men u yadaj a Dios ca' yanac, jadi' a walac u yilbil ti ti'i a Dioso. \v 9 Baala' a t'an u tz'aj a Dios ti'i aj Abraham yoc'ol abe'e: —Le'ec ca' c'ochoc u q'uinil, ca' wataquen tucaye'il. Bel u ca'a ti yantal u yal xidal ixna' Saraja,— cu t'an a Dios ti'i aj Abrahama.\x * \xo 9:9 \xt Gn 18:10; Gn 21:2\x* \v 10 Le'ec aj Isaac abe'e, le'ec ti uchben mamaa' ino'ono. Ma' jadi' yeeta'an jun tuul tu yaamoo' u mejen aj Abrahama. Yeeta'an ilic jun tuul tu yaamoo' u mejen aj Isaaca. Le'ec ix Rebecaja, u yütan aj Isaac. Ba'la'an etel ca' tuul ti tz'ub.\x * \xo 9:10 \xt Gn 25:21\x* \v 11 Ma' u betoo' ma'ax qui' ma'ax c'as u men ma'ax to yanacoo'. Le'ec a Dioso, walac u yeetic a mac chen u men u c'ati u yeete. Ma' ta'ach u yeetic a mac u men c'u' u betaji. Ti'i ca' chiclac abe'e, baala' u yadaj yoc'ol a ca' tuul a tz'ub abe'e.\x * \xo 9:11 \xt Ef 1:4\x* \v 12 —Bel u ca'a tücaa'bül a sucu'untzil u men a itz'intzili,— cu t'an ti'i ix ch'upu. \v 13 Baalo' ilic ti tz'iiba'an: —Yaj in wu'yi aj Jacobo, le'ec a itz'intzili. C'u' betiqui, jabix motzen ti'i aj Esau,— cu t'an a Dioso.\x * \xo 9:13 \xt Dt 21:15; Lc 14:26\x* \p \v 14 Pues te'i. ¿C'u' a ca' ti wadü' yoc'ol Dios u men walac u yeetic mac u c'ati u yeete? ¿Qui' wa ca' ti wadü' ti ma' toj a walac u betic a Dioso? Ma' qui' ca' ti wadü' ti baalo'.\x * \xo 9:14 \xt Dt 32:4; 2 Cr 19:7; Ro 2:1\x* \v 15 Baala' u yadaj a Dios ti'i aj Moisese: —Le'ec mac in c'ati in ch'aa' u yotzilili, bel in quin ch'aa' u yotzilil. Le'ec mac in c'ati in waante, bel in quin waante,— cu t'an a Dioso.\x * \xo 9:15 \xt Ex 33:19\x* \v 16 Ti baalo' chica'an. Tan u tz'eec a qui' a Dios ma' u men baalo' u c'atoo' a cristianojo, y ma' u men a c'u' a tanoo' u betiqui. Tan u tz'eec a qui' u men tan u ch'a'ic ti wotzilil.\x * \xo 9:16 \xt Sal 115:3\x* \v 17 Ichil u ju'um Dios tz'iiba'an c'u' u yadaj a Dios ti'i a rey cuenta Egipto. —In tz'aj tech a yanil ti'i ca' chiclac in muc' inen etel c'u' a bel u ca'a ti manül tech. Ti baalo'o, bel u ca'a aalbül in c'aba' ca'ax tubajac yoc'olcab,— cu t'an a Dios ti'i a reye.\x * \xo 9:17 \xt Ex 9:16; Pr 16:4\x* \v 18 Ti baalo' chica'an. Le'ec a Dioso, wa u c'ati u ch'aa' u yotzilil a maca, walac u ch'a'ic u yotzilil. Wa u c'ati u chichcunte u yool a mac u bete' a c'as a jabix a yan u yool u bete' jabix a rey abe'e, walac ilic u tz'eec. \v 19 Pues te'i. Uchac u c'aatic ten jun tuul ta yaame'ex: —¿C'u' ca'a u tz'eec ichil u sip'il a mac a Dioso, wa tan ilic u chichcuntic u yool u bete' a c'asa? ¿Mac jede'ec u joc'sic u bajil ichil c'u' a tan u tz'abül u bete'e?—\x * \xo 9:19 \xt Job 9:12\x* \v 20 In wet'oc, ¿c'u' a yanil ca' a nuucte a Dioso? Wa cuchi jede'ec u t'an a p'uulu, ma' cuchi tu yadic ti'i mac u betaj: —¿C'u' ca'a a betajen ti baalo'?— ma' cu t'anac cuchi ti'i.\x * \xo 9:20 \xt Is 29:16; Is 45:9; Is 64:8\x* \v 21 Le'ec a tan u pütic a luc'u, le'ec jaj ti'i c'u' a bel u cu bete' etel a luc'u. Etel jun t'uuch a luc'u, u paatal u betic c'u' a top quich'pan u yilbil. U paatal ilic u betic a c'u' a c'abeet ti ca'ax c'u'ac ti meyajili.\x * \xo 9:21 \xt Jer 18:6; 2 Ti 2:20\x* \v 22 Uxtun a Dioso, u c'ati ilic u yee' ti tz'iic ala'i ti'i a c'asa. U c'ati ilic ca' eeltabüc ti yan u muc'. Ca'ax u c'ati u yee' abe' a Dioso, u muc'yajtajoo' ilic tu jajil boon tuul a yanajoo' chen ti'i ca' pulbucoo' ichil a c'asili.\x * \xo 9:22 \xt 1 Ta 5:9\x* \v 23 U muc'yajtajoo' ala'oo' chen ti'i u ye'ical boon u yaabil u qui'il a tan u tz'eec ti'ijoo' a beloo' u ca'a ch'a'bül u yotzilil. Le'ec a tan u ch'a'bül u yotzilili, ac uchi utzquinbic u men Dios ti'i ca' u c'ümoo' a qui' abe'e. \v 24 Le'ec ilic a ch'a'boo' u yotzilili, le'ec ilic ino'on a püybo'ono. Ma' jadi' a mac tu yaamoo' aj Israel u püyajoo'i. Püyboo' ilic a mac tu yaamoo' a ma' Israele. \v 25 Baala' ilic a tz'iiba'an ichil u ju'um a Dios u c'aba' Oseas\f + \fr 9:25 \ft Hosea\f*. —Le'ecoo' a cristiano a ma' ten cuchiji, bel in quin wadü' ti ten. Le'ecoo' a ma' in wadaj ti yaj in wu'yi, bel in quin wadü' ti yaj in wu'yi,— cu t'an a t'an ichil u ju'um a Dios u c'aba' Oseasa.\x * \xo 9:25 \xt Os 2:23; 1 P 2:10\x* \v 26 —Inche'exe, ma' tene'exi,— cu t'an a Dios ti'ijoo' jun muuch' a cristiano tuba que'enoo'. Jun p'eel q'uin ichil ilic a cuuchil abe'e, bel u ca'a aalbül ti'ijoo' ala'oo' u men a cristiano ti u mejenoo' a Dios a cuxa'ana.\x * \xo 9:26 \xt Os 1:10\x* \v 27 Baala' u yadaj aj Isaias yoc'oloo' aj Israele: —Ca'ax yaaboo' u mam aj Israel jabix cuchi u yaabil a ch'ich' a que'en chi' c'ac'naaba, jadi' tz'etz'eec a bel u ca'a sa'albül.\x * \xo 9:27 \xt Is 10:22,23\x* \v 28 Le'ec a Noochtzili, u tz'aj u t'an ti bel u cu tz'aa' a yaj ti'ijoo' a yoc'olcaba, u men toj u c'ümicoo' ti baalo'. Jomol cu laj tz'aa' abe' a Dioso, ca' tun u p'ütü' u meyaj,— cu t'an aj Isaiasa.\x * \xo 9:28 \xt Is 28:22; Is 30:12,14; Dn 9:26,27; Mt 24:21\x* \v 29 U yadaj ilic aj Isaias a t'an ada'a: —Le'ec a Dioso, wa cuchi ma' u taac'taj tz'etz'eecac ti mam ino'ono, jobo'on cuchi ino'on jabix ilic a caj Sodoma a caj Gomorra. Le'ec a Dioso, walac u tücaa' ti ca'an ti lu'um,— cu t'an aj Isaiasa.\x * \xo 9:29 \xt Is 1:9; Lm 3:22; Is 13:19\x* \s1 Le'ec ada' biqui ti c'axi ti'ijoo' aj Israel u pectzil a Cristojo. \p \v 30 Pues te'i. ¿C'u' a qui' ca' ti wadü' u men a yaj abe' u c'ümajoo' aj Israele? Le'ecoo' a ma' Israele, ma' u yaaltajoo' ca' c'ümbücoo' u men a Diosi. C'u' betiqui, c'ümboo' ala'oo'. C'ümboo' u men u tz'ajoo' u yool tu pach a Cristojo. \v 31 Le'ecoo' aj Israele, u yaaltajoo' ca' c'ümbücoo' u men Dios tanil u tz'ocsicoo' a ley u tz'iibtaj aj Moisese. Ma' paatajoo' u tz'oques a leyi.\x * \xo 9:31 \xt Ga 5:4\x* \v 32 ¿C'u' ca'a ma' c'ümboo' u men Dios? Ma' c'ümboo' u men ma' u tz'ajoo' u yool tu pach a Cristojo. Jadi' u yaaltajoo' u bete' c'u' a tz'iiba'an ichil a leye. Joq'ui ti'ijoo' jabix cuchi u t'ochajoo' u yoc tuwich a tunichi. Le'ec a jabix a tunich abe'e, le'ec a Cristojo.\x * \xo 9:32 \xt Lc 2:34; 1 Co 1:23\x* \v 33 Baalo' ilic ti tz'iiba'an yoc'ol a Cristojo. —U'yene'ex. Bel in quin tz'aa' jun tuul tuwich a witz Sion jabix cuchi tan in tz'eec te'i a tunich ti'i u t'ochical u yoc a maca. Beloo' u ca'a ti c'axül u men a jabix a tunich abe'e. Le'ec a mac ca' u tz'aa' u yool tu pach ala'aji, ma' tu joc'ol ti'i wa ma'ax c'u' aj beel ti que'en u yool tu pach ala'aji,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 9:33 \xt Sal 118:22; Is 8:14; Is 28:16; Mt 21:42; 1 P 2:6,8\x* \c 10 \p \v 1 Pues te'i. Hermanoje'ex, tulacal u yool in püsüc'al walac in c'aatic ti'i Dios ca' sa'albücoo' in wetcaal aj Israele. \v 2 Inen in weel ti top walacoo' u c'ajsic a Dioso. C'u' betiqui, ma' u yeeloo' biqui ca' u betoo' ti toj.\x * \xo 10:2 \xt Jn 16:2; Fil 3:6\x* \v 3 Ma' u yeeloo' biqui ti yan u men a Dios ti'i ca' p'aatücoo' ti c'üma'an a maca. Jadi' tanoo' u yaaltic u tojquintic u bajil tu bajiloo', mentücü, ma' tanoo' u cha'ic u bajil ti'i a Dios ti'i ca' tojquinbicoo' ti'i ca' p'aatücoo' ti c'üma'anoo'.\x * \xo 10:3 \xt Ro 1:17; Ro 3:22,26; 2 P 1:1; Fil 3:9; He 10:29\x* \v 4 Tulacal a mac ca' u tz'aa' u yool tu pach a Cristojo, tojquinboo' u na'at. Ma' ca' yan u muc' a ley yoc'oloo'i.\x * \xo 10:4 \xt Mt 5:17; Ga 3:24\x* \v 5 Pues te'i. Le'ec aj Moisese, u yadaj biqui ca' p'aatüc ti c'üma'an a mac tanil u tz'ocsic a ley le'ec ca' u tz'iibtaj ti baala': —Le'ec mac ca' u tz'oques tulacal a boon a leye, yan ti'i a cuxtala,— cu t'an aj Moisese.\x * \xo 10:5 \xt Lv 18:5; Lc 10:27\x* \v 6 C'u' betiqui, baala' ti tz'iiba'an ichil u ju'um Dios yoc'ol mac a c'üma'an u men que'en u yool tu pach a Cristojo: —Ma' a tuclique'ex a mac ca' xi'ic ti ca'an u tales to'on a Cristojo,\x * \xo 10:6 \xt Dt 30:12; He 8:1\x* \v 7 y ma' a tuclique'ex a mac ca' xi'ic tu yaamoo' a quimen u ca' cuxquinte a Cristojo.—\x * \xo 10:7 \xt 1 Co 15:3,4\x* \v 8 ¿C'u' a walac u yadic to'on ca' ti wadü'ü? Ma' yaj u cüxtabül a quich'pan t'ani. Walaque'ex ilic a wadic a quich'pan t'ana. Que'en ichile'ex a püsüc'al. Le'ec a quich'pan t'an abe'e, le'ec u yaalbül ca' u tz'aa' u yool a mac tu pach a Cristojo. Le'ec ilic a t'an abe' a walac ti wadic ti'ijoo' a cristianojo. \v 9 Baala' a quich'pan t'an ti'i a jujun tuulu. Yan u tz'ocsic ti ca' cuxlaji a Jesus u men a Dioso. Yan ilic u yadic ca' u'yajbüc ti le'ec a Jesusu, le'ec u Noochil. Ca' u bete' ti baalo'o, bel u ca'a sa'albül \v 10 u men le'ec mac a walac u tz'ocsic a Jesus ichil u tuculu, tojaji u tucul etel a Dioso. Le'ec ti tan u yadic ca' u'yajbüc c'u' a tan u tz'ocsiqui, sa'albül u ca'a. \v 11 —Le'ec mac ca' u tz'aa' u yool tu pach a Cristojo, ma' tu joc'ol ti'i ti ma'ax c'u' aj beel,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 10:11 \xt Is 28:16; Jer 17:7\x* \v 12 Ma' jumpaayoo' aj Israel eteloo' a ma' Israele. Le'ec a Noochtzili, u Noochil tulacal. Walac u tz'eec u qui'il ti'i tulacal a mac wa ca' u c'aate.\x * \xo 10:12 \xt Hch 15:9; Hch 10:36; Ef 1:7; Ef 2:4,7\x* \v 13 —Le'ec a boon tuul a ca' u c'aatoo' u sa'albül ti'i a Noochtzili, beloo' u ca'a sa'albül,— cu t'an a t'an a tz'iiba'an yoc'ol abe'e.\x * \xo 10:13 \xt Jl 2:32; Hch 2:21\x* \p \v 14 Pues te'i. ¿Biqui ca' u c'aate ti'i a Noochtzil wa ma' tan u tz'ocsic ti jede'ec u c'ümbül? ¿Biqui ca' u tz'oques ti baalo' wa ma'ax jun sut u yubi? ¿Biqui ca' u yubi wa ma'ax mac u yadü' ti'i?\x * \xo 10:14 \xt Tit 1:3\x* \v 15 ¿Biqui ca' xicoo' a cristiano u yadü' wa ma' tanoo' u tücaa'bül? Baalo' ilic ti tz'iiba'an: —Top qui' u c'ochol a mac u yadü' u pectzil a Noochtzil yoc'ol biqui ca' qui'ac a mac etel a Dioso,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 10:15 \xt Is 52:7\x* \v 16 C'u' betiqui, ma' tulacaloo' u c'ümajoo' a pectzil abe'e. Baala' ilic ca' u tz'iibtaj aj Isaias: —Noochil, ma'ax mac u tz'ocsaj c'u' ti wadaj ti'ijoo'o,— cu t'an ala'aji.\x * \xo 10:16 \xt He 4:2; Jn 12:38\x* \v 17 Ti baalo' chica'an. Chen wa tan u yubic, jede'ec u paatal u tz'ocsic wa u c'atiji. Jadi'i ilic jede'ec u paatal u yubic wa tan u yaalbül u pectzil a Cristo ti'iji. \v 18 ¿Ma' wa u'yajbi a pectzil abe' u menoo' aj Israele? U'yajbi u men baala' ti tz'iiba'an: —U'yajbi u t'an ca'ax tubajac yoc'olcab. T'iit'i u pectzil ca'ax tubajac yoc'olcab,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 10:18 \xt Sal 19:4; Mt 24:14; Mt 26:13; Mt 28:19; Mr 6:15; Col 1:6,23\x* \v 19 Bel in quin ca' c'aate te'ex tucaye'il. ¿Ma' wa u ch'a'ajoo' u tojil aj Israeloo'o? Baala' u yadaj aj Moises yoc'ol u ch'a'ajoo' u tojil: —“Bele'ex a ca'a ti xüc-ooltal etel a c'u' a bel in quin bete' eteloo' a ma' Israele. Bel in quin tz'iiccunte'ex eteloo' a cristiano a ma' cuma'anoo' ta t'ane'exe,” cu t'an a Dioso,— cu t'an aj Moisese.\x * \xo 10:19 \xt Dt 32:21; Tit 3:3\x* \v 20 Ma' saac aj Isaiasa, mentücü, u ca' adaj c'u' u yadaj a Dios u men u ch'a'ajoo' u tojil aj Israele: —“Le'ec mac ma' tanoo' u cüxtiquene, le'ec u cüxtajenoo',” cu t'an a Dioso. “In ye'aj biqui yanilen ti'ijoo' mac ma' tanoo' u c'aatic u yileen,” cu t'an a Dioso,— cu t'an aj Isaiasa.\x * \xo 10:20 \xt Is 65:1; Hch 9:30\x* \v 21 C'u' betiqui, baala' u yadaj yoc'oloo' aj Israele: —“Tulacal q'uin sütza'an in c'ü' in püyoo' a cristiano a ma' ta'achoo' u tz'ocsaj t'an a top chichoo' u pol,” cu t'an a Dioso,— cu t'an aj Isaiasa. \c 11 \s1 U t'an aj Pablo yoc'ol boon aj Israel a sa'ala'anoo'. \p \v 1 Pues te'i. Le'ec a Dioso, ¿u culpachtajoo' wa a cristiano a ti'iji, le'ecoo' aj Israele? Ma' u culpachtajoo'i. Ma' u culpachtajen y aj Israelen ilic inene. Inen jun tuul u mam aj quimen Abraham. Inen ilic jun tuul u mam aj quimen Benjamin.\x * \xo 11:1 \xt 1 S 12:22; Jer 31:37; 2 Co 11:22; Fil 3:5\x* \v 2 Le'ec a Dioso, ma' u culpachtajoo' a cristiano a ti'iji, le'ec a paye' yeeta'anoo'o. ¿Ma' wa a weele'ex c'u' a tz'iiba'an ichil u ju'um Dios yoc'ol aj Eliasa\f + \fr 11:2 \ft Elijah\f*? Le'ec ti tan u c'ajsic a Dioso, u yadaj a ma' qui' a walacoo' u betic u yetcaal le'ecoo' aj Israele.\x * \xo 11:2 \xt Ro 8:29\x* \v 3 —Noochil, le'ec boon tuul u yadajoo' a t'ana, quimsaboo' u menoo' in wetcaal. U jubajoo' u cuuchil tuba walac u chuwbul a baalche' ti'i a c'ajsabül. Jadi' inen a p'aateen y tanoo' u cüxtiquen ti'i u quimsicalen,— cu t'an aj Elias\f + \fr 11:3 \ft Elijah\f* ti'i a Dioso.\x * \xo 11:3 \xt 1 R 19:10\x* \v 4 Baala' ti nuucbi u men a Dioso. —Yan ten siete mil tuul winic a ma' xonlajoo' tu taan a pütbil ba'al, Baal u c'aba',— cu t'an a Dioso. \v 5 Baalo' ilic aleebe. Yan ilic tz'etz'eec le'ec a yeeta'anoo' chen u men u qui'il a Dioso.\x * \xo 11:5 \xt Ro 9:27\x* \v 6 C'u' betiqui, wa chen u men u qui'il a Dios ti yeeta'an a maca, yeeta'an ma' u men etel c'u' u betaji. Wa cuchi ma' baalo'i, ma' cuchi yeeta'an chen u men u qui'il a Dioso. Yeeta'an cuchi u men c'u' u betaj.\x * \xo 11:6 \xt Dt 9:4,5\x* \p \v 7 Pues te'i. ¿Biqui ti joc'oo' ti'i aj Israele? Ma' c'üma'anoo' u men Dios jabix ti u c'atoo'o. Jadi' boon a yeeta'anoo'o, jadi' a c'üma'anoo'o. U chucaana, tz'aboo' ti'i ti chichoo' u yool u betoo' a c'u' u c'atoo'o.\x * \xo 11:7 \xt Ro 10:3; Jn 10:28; 2 Ti 2:19\x* \v 8 Baalo' ilic ti tz'iiba'an: —Le'ec a Dioso, u tz'aj ti'ijoo' jabix ma' c'aacoo' u winiquil. Yanoo' u wich pero ma' ta'achoo' u cha'an. Yanoo' u xiquin pero ma' ta'achoo' u yubaj. Baalo' ti que'enoo' tac leeb,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 11:8 \xt Is 29:10; Dt 29:4; Is 6:9; Jer 5:21; Ez 12:2\x* \v 9 Baala' u yadaj aj quimen rey David yoc'oloo': —Tz'ajoo' ti'i ca' cho'bocoo' u men a c'u' a qui'oo' tu wich jabix cuchi tanoo' u müchbül u men t'inc'aan wa peetz wa tanoo' u t'ochic u yoc. Usq'uintoo' u jel u sip'il a jabix u betajoo'o.\x * \xo 11:9 \xt Sal 69:22\x* \v 10 Tz'a ti'ijoo' ti ma' tanoo' u ch'a'ic u tojil a jajil t'an jabix cuchi ch'oopoo' ti'i. Tz'a ti'ijoo' ti nococoo' u pach u men u yajil u meyaj tulacal q'uin,— cu t'an aj David ti'i a Dioso. \s1 Tz'abi ti'ijoo' a ma' Israel biqui ca' u sa'altoo' u bajil. \p \v 11 Pues te'i. Tan in c'aatic te'ex. Le'ec ti culpachbi a Jesus u men a caj Israel biq'uin ado'o, ¿p'aati wa ti ma' tu ca' c'ümbül jumpul a caja? Ma' tu p'aatül ti baalo'. Yoc'lal a sip'il abe'e, tz'abi ti'ijoo' a ma' Israel biqui ca' u sa'altoo' u bajil. Tz'abi ti'ijoo' ti'i ca' xüc-oolacoo' aj Israele.\x * \xo 11:11 \xt Ez 18:23; Ez 33:11; Hch 13:46\x* \v 12 Tz'abi a qui' ti'ijoo' u chucaan a cristiano yoc'olcab u men u cüxtajoo' u sip'il aj Israele. U c'ümajoo' a qui' a ma' Israel u men ma' c'ümboo' aj Israele. Le'ec ca' c'ümbücoo' aj Israele, bel u ca'a tz'abül ti top yaab a qui' ti'ijoo' a cristiano yoc'olcaba.\x * \xo 11:12 \xt Jer 30:4; Mi 5:7; Zac 2:11\x* \p \v 13 Pues te'i. Yan jun p'eel a t'an a bel in quin wadü' te'ex a ma' Israele'exe. Inen u yaj xa'num a Jesucristo a tücaa'been ta yaame'ex a ma' Israele'exe. Walac in ye'ic ti top c'abeet in meyaj\x * \xo 11:13 \xt Hch 9:15\x* \v 14 ti'i ca' xüc-oolacoo' in wetcaal aj Israele. Baalo' ti bel u ca'a sa'albül jujun tuul tu yaamoo' in wetcaal.\x * \xo 11:14 \xt 1 Co 7:16; Stg 5:20\x* \v 15 Le'ec ca' u culpachtaj a caj Israel a Dioso, u tz'aj ti'ijoo' u chucaan a cristiano yoc'olcab biqui ca' sa'albücoo'. Tucle'ex boon a qui' a bel u ca'a ti yantal le'ec ca' u c'ümoo' a Dios a caj Israele. P'aatül u ca'a jabix ca' cuxlaji tu yaam a quimen boon tuul a ti'i a Dioso, le'ecoo' aj Israele. \p \v 16 Pues te'i. Le'ecoo' aj Israele, jabixoo' jun t'uuch ti harinaja. Wa ti'i Dios a paye' tz'etz'eec a harina ichil a jun t'uuchu, ti'i Dios tulacal ilic u chucaan. Baalo' ilic etel a che'e. Wa ti'i Dios u can a che'e, ti'i ilic Dios u c'ü.\x * \xo 11:16 \xt Lv 23:10\x* \v 17 P'icbi ma' eela'an boon jeec' u c'ü' a che' abe'e. Inche'ex a ma' Israele'exe, jabixe'ex a che' olivo a ti'i che'e. P'aati jabix tüc'be'ex tuwich a che' tu jel a boon jeec' u c'ü' a p'icbiji. Baalo' ti tane'ex a yaaltic u qui'il a che' a chucul olivo, le'ecoo' aj Israele.\x * \xo 11:17 \xt Jer 11:16; Sal 80:11,16; Is 6:13; Is 27:11; Ez 15:6,8; Mt 8:11,12; Ef 2:12\x* \v 18 C'u' betiqui, ma' qui' ca' a wade'ex ti mas qui'e'ex tuwich boon jeec' u c'ü' a che' a p'icbiji, le'ecoo' aj Israele. Wa cuchi ca' a wade'ex ti baalo'o, c'aac te'ex ti inche'exe, chen jabixe'ex u c'ü' a che'e. Le'ecoo' aj Israele, jabix u can. Le'ec, a mas c'abeete. Le'ec u c'ü'ü, ma' ta'ach u tz'eec u muc' u cani. Le'ec u can walac u tz'eec u muc' u c'ü'ü.\x * \xo 11:18 \xt 1 Co 10:12\x* \v 19 Uchac a wadique'ex: —Joc'saboo' ala'oo' ti'i ca' ocsabüco'on jabix ilic a che' abe' a p'icbi u c'ü' a ma' top qui'i, ti'i ca' tüc'büc ulaac' a mas quich'pan te'i,— que'exac cuchi. \v 20 Jaj ti joc'saboo' ala'oo' jabix cuchi tan u p'icbil u c'ü' a che' pero chen u men ma' u tz'ajoo' u yool tu pach a Dioso. Aleebe ocsabe'ex tuba que'ene'ex chen u men a tz'aje'ex a wool tu pach a Dioso. Ma' a betique'ex jabix top nooche'ex a meyaj u men abe'e. Saacte'ex a sip'il tu taan a Dioso.\x * \xo 11:20 \xt Ro 12:16; Fil 2:12\x* \v 21 U ch'ücaj u chucul c'ü' a che'e, le'ecoo' aj Israele, u men ma' uchoo' u tz'ocsaj. Jede'ec ilic u ch'üquic u c'ü' a chen tüc'bi tuwich a che'e, le'ec inche'exe, wa ca' a p'üte'ex a tz'ocsic. \v 22 Tucle'ex u qui'il y u tz'iiquil a Dioso. Tz'iic ti'ijoo' a ma' ta'achoo' u tz'ocsaja. C'u' betiqui, qui' te'ex wa ma' a p'ütique'ex a qui'il u tz'aj te'exe. Ca' a p'üte'exe, bele'ex ilic a ca'a joc'sabül jabix ilic u c'ü' a che' abe'e.\x * \xo 11:22 \xt 1 Co 15:2; He 3:6; Jn 15:2\x* \v 23 Le'ecoo' aj Israele, jabix u chucul c'ü' a che' abe'e, pero ch'ücbi. Wa ca' u tz'a'oo' u yool tu pach a Dioso, beloo' ilic u ca'a tüc'bül tuwich a che' abe'e. Le'ec a Dioso, u paatal u ca' tüq'uicoo' te'i.\x * \xo 11:23 \xt Zac 12:10; Mt 23:39; 2 Co 3:16\x* \v 24 Inche'exe, jabixe'ex u c'ü' a che' olivo a ti'i che'e. C'u' betiqui, joc'sabe'ex te'i. Tüc'be'ex tuwich a che' olivo a quich'pana. Ma' u bel te'ex ti que'ene'ex te'i. Uxtunoo' aj Israele, jabix u chucul c'ü' a che' olivo a quich'pana. U bel ti'ijoo' ti que'enoo' te'i. Mas jede'ec u ca' tüc'bül tuwich ilic u che'il tuba joc'sabi. \s1 Beloo' u ca'a sa'albül aj Israel tu jobeeb. \p \v 25 Pues te'i. Hermanoje'ex, ti'i ma' a tuclique'ex ti top a weele'exe, in c'ati cuchi ca' a ch'a'e'ex u tojil a mucult'an ada'a. Tz'abi ti'ijoo' aj Israel ti ma' u ch'a'icoo' u tojil u t'an a Dioso, u men ma' u c'atoo', pero ma' tulacaloo'i. Ma' tu ch'a'icoo' u tojil asto ti u laj c'üm-oolticoo' a Dios boon tuul a ma' Israel a beloo' u cu c'üm-oolte a Dioso.\x * \xo 11:25 \xt Lc 21:24\x* \v 26 Ti a q'uin abe'e, tulacaloo' aj Israele, laj beloo' u ca'a sa'albül. Baala' ilic ti tz'iiba'an: —“Joc'ol u ca'a aj Sa'al ichil u cuuchil u c'aba' Sion. Bel u cu tz'aa' ti'ijoo' aj Israele ca' u p'ütoo' a c'asili.\x * \xo 11:26 \xt Is 60:15; Sal 14:7; Is 59:20\x* \v 27 Bel in quin sa'tesoo' u sip'il jabix ilic in wadaj ti'ijoo',” cu t'an a Dioso,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 11:27 \xt Jer 31:31; He 10:16\x* \p \v 28 Pues te'i. U men ma' u c'ümajoo' u pectzil a Cristojo, p'aatoo' aj Israel yalam u tz'iiquil a Dios aleebe. C'u' betiqui, joq'ui ti qui' te'ex. Yaj ilic u yuboo' aj Israel a Dioso, u men u yeetaj u caal y etel u men u t'an u tz'aj ti'ijoo' u uchben mamaa'.\x * \xo 11:28 \xt Dt 9:5\x* \v 29 Joq'ui ti'ijoo' ti baalo' u men c'u' a walac u sijic y u yeetic a Dioso, jaj jumpul.\x * \xo 11:29 \xt Nm 23:19\x* \v 30 Biq'uin ado'o, ma' a tz'ocsaje'ex a Diosi. C'u' betic aleebe, ch'a'bi a wotzilile'ex u men ma' u tz'ocsajoo' a Dios aj Israele. \v 31 Jabix ilic a mani te'exe, baalo' ilic a tan u manül ti'ijoo' aj Israel aleebe. Ma' u tz'ocsajoo' a Dioso, mentücü, bel u ca'a ch'a'bül u yotzililoo' ala'oo' jabix ilic ti ch'a'bi a wotzilile'ex. \v 32 Le'ec a Dioso, u ye'aj ti'ijoo' tulacal a cristiano ti ma' ta'achoo' u tz'ocsic u t'an ti'i ca' u ch'aa' u yotzilil tulacaloo'. \p \v 33 Pues te'i. Top yaab tu jajil u qui'il a Dioso, le'ec u patalil etel a c'u' u yeele. Ma' yan biqui u na'tabül tulacal c'u' ca'a ti walac u yeetic a jabix a walac u yeetiqui, wa c'u' ca'a ti walac u betic a jabix a walac u betiqui. \v 34 —¿Mac u yeel c'u' a walac u tuclic a Noochtzili? ¿Mac u tz'aj u na'at?\x * \xo 11:34 \xt Is 40:13\x* \v 35 ¿Mac payanbej u tz'aj a sij-ool ti'i a Dios ti'i ca' usq'uinbic u jel?— cu t'an u ju'um a Dioso.\x * \xo 11:35 \xt Job 35:7\x* \v 36 Ma'ax mac u paye' tz'aj u men etel Dios tali tulacal a ba'al a c'u' a yana. Le'ec, u betaj tulacal ti'i ca' aalbüc u qui'il. In c'ati cuchi tan ti tanac u yaalbül u qui'il a Dios jumpul. Toj abe'e.\x * \xo 11:36 \xt 1 Co 8:6; Col 1:16; Rev 1:6\x* \c 12 \s1 Le'ec ada' a cuxtal a qui' tu wich a Dioso. \p \v 1 Pues te'i. Hermanoje'ex, top qui' u betaj to'on a Dioso. Tulacal in wool tan in wadic te'ex. U men u ch'a'aj ti wotzilil a Dioso, tz'aje'ex a bajil ti'i jumpul. Jabix ilic tu tz'abül a baalche' ti'i u c'ajsabeebal a Dioso, baalo' ilic ca' a tz'a'e'ex a bajil ti cuxa'ane'ex to ti'iji. Tz'aje'ex a cuxtal ti'i ca' p'aatüc jumpul ti'i. Tz'aje'ex ti'i a Dios a cuxtal a jabix a qui' tu wichi. Le'ec abe' a qui' ca' a bete'ex ti'i u jel a c'u' u betaj to'ono.\x * \xo 12:1 \xt 1 Co 6:13\x* \v 2 Ma' tanaque'ex a betic a jabix a qui' tu wich u beticoo' a cristiano yoc'olcaba. Tanaque'ex cuchi a cha'ic u jelique'ex a tucul a Dioso, ti'i ca' jeelec cuchi a cuxtale'ex. Ca' a bete'ex ti baalo'o, bele'ex a ca'a a weelte a jabix u c'ati a Dioso, le'ec a qui'i, etel a c'u' a qui' tu wichi, etel a biqui'il a tojo.\x * \xo 12:2 \xt Ef 1:18; Col 3:10; 1 Ta 4:3\x* \p \v 3 Pues te'i. Chen u men u qui'il a Dioso, tz'abi ten in meyaj. Aleebe u men u yaj xa'numen Cristo, baala' in t'an te'ex. Ma' a tuclique'ex ti manale'ex a winiquil. Tucle'ex a bajil ti toj. Jabix ilic tu p'is u wich a meyaja, baalo' ilic ca' a tucle'ex a bajil. Ca' a tucle'ex a bajil ti jaj chen tu p'is a boon u qui'il a Dios a tz'abi te'ex u men que'ene'ex a wool tu pach a Cristojo.\x * \xo 12:3 \xt 1 Co 12:7\x* \v 4 Ichil a jujun tuulo'ono, yan ti yaab p'eel u nu'cul ti büq'uel jabix ti c'ü', ti woc, tulacal. Ma' quet u meyaj a jujun p'eel u nu'cul ti büq'uel. \v 5 Baalo' ilico'on etel a Cristojo. Yaabo'on tiqui bajil pero jun muuch'o'on ilic etel a Cristojo. Jujun tuulo'on pero jun muuch'o'on ilic xan.\x * \xo 12:5 \xt Ef 1:23\x* \v 6 Jujumpaay ti patalil a jujun tuulo'on a tz'abi to'on u men a Dioso. Ac to'on, to'on a yan ti betic a patalil abe'e. Le'ec a tz'abi ti'i ca' u yadü' u t'an a Dioso, yan u yadic u t'an a Dios etel tulacal a boon u patalil a tz'abi ti'iji. Tz'abi ti'i u men que'en u yool pach a Dioso.\x * \xo 12:6 \xt 1 P 4:10; 1 Co 12:10\x* \v 7 Le'ec a tz'abi ti'i u patalil u yaantoo' ulaac'a, yan u yaanticoo'. Le'ec a tz'abi ti'i u patalil a ca'ansaja, yan u ca'ansaj.\x * \xo 12:7 \xt Ga 6:6\x* \v 8 Le'ec a tz'abi ti'i u patalil u chichcunte u yool ulaac'a, yan u chichcuntic u yool. Le'ec a tz'abi ti'i u patalil u sijic c'u' a c'abeet ti'i a ulaac'a, yan u sijic ti yaab. Le'ec a tz'abi u meyaj tu yaamoo' a hermano ca' u cününtoo'o, yan u tz'eec u yool ti'i u meyaj. Le'ec a tz'abi ti'i ca' u ch'aa' u yotzilil u yaante a maca, etel u qui'il u yool ca' u yaante.\x * \xo 12:8 \xt Hch 15:32; Hch 20:28\x* \s1 Le'ec ada' a c'u' a yan u betic a hermanojo. \p \v 9 Pues te'i. Tulacale'ex a wool yacunte'ex a maca. Motzinte'ex a c'as a walac u betabülü. Le'ec a c'u' a qui'i, le'ec a yane'ex a c'atiintiqui.\x * \xo 12:9 \xt Am 5:15\x* \v 10 Yacunte'ex a bajil ta bajile'ex jabix cuchi chucul et'oque'ex ta bajil. Ma' a wadique'ex a qui'il ta bajile'ex. Ade'ex u qui'il ulaac'. \v 11 Tz'aje'ex a wool a bete'ex a meyaj. Ma' a sacantale'ex. Bete'ex u meyaj a Noochtzil etel tulacale'ex u yool a püsüc'al.\x * \xo 12:11 \xt Rev 3:15\x* \v 12 Qui'aque'ex a wool etel a c'u' u yadaj u tz'eec to'on a Dioso. Le'ec ti tane'ex a c'ümic a yaja, ma' a p'ütique'ex a Dioso. Tan ti tanaque'ex a t'an etel a Dioso.\x * \xo 12:12 \xt He 3:6; He 10:36\x* \v 13 Aante'exoo' a hermano etel a c'u' a c'abeet ti'ijoo'o. Que'enaque'ex a wool a tz'aa'e'ex a posadojo.\x * \xo 12:13 \xt He 6:10; He 13:2\x* \v 14 Qui'qui't'ante'exoo' a tanoo' u tz'eec te'ex a yaja. C'aate'ex a qui', ma' le'ec a yaji. \v 15 Eteloo' a qui' u yoolo, qui'aque'ex ilic a wool. Eteloo' a yaj u yoolo, yajaque'ex ilic a wool. \v 16 Jumbelaque'ex ta bajil. Ma' a betique'ex a bajil jabix nooche'ex a wichili. Ch'a'e'ex a bajil ich quet eteloo' a otzili. Ma' a betique'ex jabix top a weele'exe. \v 17 Ma' a wusq'uintique'ex u jel a c'as etel c'asili. Ca'ax qui' cuchi a tan a betiqui, wa jede'ec u maclant'anbül u t'an a Dios yoc'lal abe'e, ma' a betique'ex. \v 18 Wa yan biquiji, ma' a cha'ique'ex ma'ax mac ca' uchuc u p'isbaj ta wetele'ex. Ca' a bete'ex tulacal a c'u' a yan a betique'ex ti'i ma' u yantal a p'isbaja. \v 19 Hermanoje'ex, ma' a beele'ex a wusq'uinte'ex u jel a c'as etel c'asili. P'üte'ex ti'i Dios ca' u yusq'uinte u jel. Baala' ti tz'iiba'an: —Inen bel in quin wusq'uinte u jel u men ten a cuenta abe'e,— cu t'an a Noochtzili.\x * \xo 12:19 \xt Dt 32:35; Sal 94:1; He 10:30\x* \v 20 Ma' a wusq'uintique'ex u jel u men baalo' ilic ti tz'iiba'an tucaye': —Wa wi'ij mac a tz'iic teche, tzeente. Wa uc'aj, tz'a u yuc'ul. Tanil a betic abe' ti'iji, bel u ca'a ti sudactal,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 12:20 \xt Pr 25:21; Mt 5:44\x* \v 21 Ma' a cha'ique'ex a bajil ca' cho'boque'ex le'ec ca' emsabüque'ex a woole'ex a bete'ex a c'asil u men tan u betabül te'ex a c'asa. Cho'e'ex a c'asil tanil a betique'ex a qui'ili.\x * \xo 12:21 \xt Mt 18:21,22; 1 P 2:21\x* \c 13 \s1 Yan u tz'ocsabül a gobiernojo. \p \v 1 Pues te'i. Tulacaloo' a cristianojo, yan u tz'ocsicoo' u yanil a gobiernojo. Tz'abi u yanil a gobierno u men a Dioso. Le'ec a nooch u wichil u meyaja, tz'abi ti'i u men Dios.\x * \xo 13:1 \xt 1 Co 7:21; Tit 3:1; Pr 8:15; Dn 2:21; Dn 4:32; Jn 19:11\x* \v 2 Ti baalo'o, mac a ma' tan u tz'ocsic u yanil a gobiernojo, ma' ilic tan u tz'ocsic c'u' u tz'aj a Dios ca' yanac. Le'ec a mac ma' tanoo' u tz'ocsic abe'e, bel u ca'a tz'abüloo' ichil u sip'il. \v 3 Le'ec a noochoo' u wichil u meyaja, ma' ta'achoo' u jac'sicoo' u yool a tanoo' u betic a qui'i. Walacoo' u jac'sicoo' u yool a tanoo' u betic a c'asa. Wa ma' a c'ate'ex ti saaque'ex ti'i a nooch u wichil u meyaja, bete'ex a qui'i. Ti baalo'o, qui' u yool ta wetele'ex.\x * \xo 13:3 \xt 2 S 23:3; Sal 94:20; 1 P 3:13\x* \v 4 Le'ec a nooch u wichil u meyaja, u yaj meyaj a Dios ti'i ca' joc'oc te'ex ti qui'il. C'u' betiqui, wa ca' a bete'ex a c'asa, yan c'u' ca'a ca' saacaque'ex. Yan u yanil a gobierno u tz'a'e'ex ichil a sip'il. Ala'aji, u yaj meyaj a Dioso. Le'ec a Dioso, tz'iic etel a tan u betic a c'asa. Walac u tz'eec ti'i a gobierno ca' u tz'aa' a mac ichil u sip'il, \v 5 mentücü, yan a tz'ocsic a gobiernojo. Ti baalo'o, ma' tz'iic a Dios ta wetele'exe. Ma'ax saaque'ex ti'ijoo' a nooch u wichil u meyaja.\x * \xo 13:5 \xt Ec 8:2\x* \v 6 Tz'abi u yanil a gobierno u men Dios, mentücü, yane'ex a bo'tic c'u' a tanoo' u yadic ca' a bo'te'exe. U yaj meyaj a Dios ala'oo', mentücü, tz'abi ti'ijoo' ca' u betoo' c'u' a tanoo' u betiqui. \v 7 Tz'aje'ex ti'ijoo' tulacal a c'u' a tzajoo' u tz'abül ti'iji. Yane'ex a bo'tic boon p'eel u wich a c'u' a walac u bolbol ti'ijoo'o. Yane'ex a tz'ocsicoo' u yanil ca'ax yaab u yanil ca'ax ma' yaab u yanil.\x * \xo 13:7 \xt Lc 20:25; Lv 19:3; 1 S 12:18; Pr 24:21; Ef 5:33; Ef 6:5\x* \s1 Le'ec ada' a c'u' a yane'ex a betic ta bajile'exe. \p \v 8 Pues te'i. Ma' tan ti tanac u yantal a p'ax te'ex etel ma'ax mac. Jadi' a qui' a tan ti tanac u yantal te'exe, tanile'ex a yacuntic a bajil ta bajile'exe. Le'ec mac a yaj u yubi u yet'oco, laj tan u tz'ocsic tulacal u ley a Dios\x * \xo 13:8 \xt Mt 7:12\x* \v 9 a tz'iiba'an ti jabix ada'a: —Ma' a beel ti cüjtal etel ca'ax macac. Ma' a beel ti quimsaj. Ma' a beel ti xuuch'. Ma' a beel ti tzol etel tus. Ma' a beel a tz'ilej c'u' a ti'i a ulaac'a,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana. Tane'ex a tz'ocsic tulacal a ley abe' tac etel boon u chucaan a ley tanile'ex a tz'ocsic a t'an ada'a: —Yacunte a wet'oc jabix ilic ti yaj a wu'yi a bajil ta bajil,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 13:9 \xt Lv 19:18; Mt 22:39; Lc 10:27; Ga 5:14\x* \v 10 Le'ec ti yaj a wu'ye'ex a wet'oco, ma' ta betique'ex a c'as ti'iji, mentücü, le'ec ti yaj a wu'ye'ex a wet'oco, tane'ex a tz'ocsic tulacal a leye. \p \v 11 Pues te'i. Aleebe a weele'ex ti mas nütz'a'an u jobeeb a yoc'olcaba, mentücü, mas jede'eque'ex a tz'ocsic tulacal a c'u' in tz'iibtaj to. Yan a p'ütique'ex a bete'ex c'u' a ti'i a yoc'olcaba, jabix cuchi tane'ex a pi'ixil ichile'ex a wüyül. Mas nütz'a'an u q'uinil ti sa'albül aleebe tuwich biq'uin ti cajo'on ti tz'ocsaja.\x * \xo 13:11 \xt 1 Co 15:34\x* \v 12 Tan u jobol u q'uinil ti walac u cüxtic u sip'il a cristiano yoc'olcaba, jabix cuchi tan u manül a ac'ü'ü. Watac a jabix a q'uini, le'ec ca' uduc a Cristojo. Yan ti p'ütic ti betic a c'asil yoc'olcaba. Chen ti'i a jabix a ac'ü' abe'e. Yan ti listartic ti bajil etel toj na'at yoc'ol listojo'on ti uduc a Cristojo.\x * \xo 13:12 \xt Ef 6:13\x* \v 13 Yan ti betic a toj jabix u c'ati a Dioso. Ma' yan ti betic a fiesta ti'i caalülü, ma'ax ti beel ti caalül. Ma' qui' a cüjtal etel a ca'ax macaca, ma'ax a ma'su'tala. Ma' qui' ti p'ujsic ti bajil etel t'an etel ma'ax mac, ma'ax xüc-oolil.\x * \xo 13:13 \xt Fil 4:8; Ga 5:15,21,26; Stg 3:14\x* \v 14 Jumbelaco'on etel ti Noochil a Jesucristojo. Ma' a cha'ique'ex a bajil a bete'ex u c'asile'ex a na'ata.\x * \xo 13:14 \xt Ga 3:27; Ga 5:16\x* \c 14 \s1 Ma' a wilique'ex jabix yan u sip'il a hermanojo. \p \v 1 Pues te'i. Le'ec ca' c'ochoc jun tuul hermano ta wetele'ex ti ma' chucul u yeel yoc'ol a Cristojo, c'üme'ex ilic. Ma' a p'ujsique'ex a bajil ti t'an etel yoc'ol a ca'ax c'u'ac ti tuculil a ma' chica'an biqui'il u c'ati.\x * \xo 14:1 \xt 1 Co 8:9\x* \v 2 Uchac walac a tz'ocsic ti ma' sip'il ca' a jante a ca'ax c'u'aca. Le'ec a ma' chich u yool a udi tojo, walac u tz'ocsic ti sip'il ca' u jante a büc'ü.\x * \xo 14:2 \xt 1 Co 10:25\x* \v 3 Le'ec a walac u jantic a ca'ax c'u'aca, ma' qui' u motzintic a ma' ta'ach u jantic a büc'ü. Baalo' ilic a ma' ta'ach u jantic a büc'ü, ma' qui' ca' u yila' ti c'as a walac u jantic a ca'ax c'u'aca. C'üma'an ilic u men Dios ala'aji.\x * \xo 14:3 \xt Col 2:16\x* \v 4 ¿C'u' a yanil ca' a wila' u sip'il u yaj meyaj ulaac'? Ti'i ilic u tz'ulil a cuenta abe' wa tan u betic a toj wa ma' tan u betic a tojo. Le'ec a Noochtzili, jede'ec u paatal u yaantoo' u yaj meyaj ti'i ma' u p'aatüloo' ti pula'anoo'.\x * \xo 14:4 \xt Stg 4:12\x* \p \v 5 Pues te'i. Yan a cristiano a walacoo' u tz'eec jabix noxi' q'uin a jun p'eel a q'uini. Yan ulaac'a, quet ti'i tulacal a q'uini. Le'ec a jujun tuulu, le'ec jaj ti'i. Jetz'a'anac cuchi u yool etel a q'uin a jabix u c'atiji.\x * \xo 14:5 \xt Ga 4:10\x* \v 6 Le'ec a tan u tz'ocsic u yanil a jun p'eel q'uin ti'i u c'ajsical a Dioso, tan u c'ajsic a Dios ti baalo'. Ulaac'a, tan u tz'ocsic ti laj quet tulacal a q'uin ti'i u c'ajsical a Dioso, y tan ilic u c'ajsic a Dios ti baalo'. Le'ec a tan u jantic tulacal u wich a janala, tan u c'ajsic a Dios ti tan u janal u men tan u tz'eec a bo'tic ti'i a Dioso. Le'ec a ma' ta'ach u jantic tulacal u wich a janala, tan ilic u c'ajsic a Dios ti ma' tan u jantic u men tan ilic u tz'eec a bo'tic ti'i a Dioso.\x * \xo 14:6 \xt 1 Co 10:31; 1 Ti 4:3\x* \v 7 Ma' ino'on jaj to'on biqui ca' ti benes ti cuxtali. Ma'ax jaj to'on biqui ca' quimico'on.\x * \xo 14:7 \xt 1 Co 6:19; Ga 2:20\x* \v 8 Le'ec ti cuxa'ano'ono, cuxa'ano'on ti bete' a jabix u c'ati a Noochtzili. Le'ec ti tan ti quimil, tan ilic ti betic a jabix u c'ati a Noochtzili. Ti baalo'o, wa cuxa'ano'on wa xan tan ti quimil, ti'ijo'on a Noochtzili. \v 9 Ti'ijo'on a Cristo u men quimi tiqui woc'lal y ca' cuxlaji. Le'ec ti ca' u c'ümaj abe'e, p'aati ti u Noochil a cuxa'an etel a quimene.\x * \xo 14:9 \xt Is 53:10-12; Lc 24:26; 2 Co 5:15; Hch 10:36; Fil 2:10,11\x* \p \v 10 Pues te'i. Incheche, ¿c'u' ca'a tan a wadic ti c'as a hermanojo? Inchech xana, ¿c'u' ca'a motzech ti'i? Tulacalo'on bel ti ca'a tu taan a Cristo a walac u yil sip'il.\x * \xo 14:10 \xt Mt 25:31; Jud 14,15\x* \v 11 Baala' ti tz'iiba'an: —Jabix ilic ti jaj ti cuxa'anene, baalo' ilic jaj ti tulacaloo' a cristianojo, laj beloo' u ca'a ti xontal tin taan. Tulacaloo'o, laj beloo' u ca'a u yadü' u qui'il a Dioso,— cu t'an a Noochtzili.\x * \xo 14:11 \xt Is 45:23\x* \v 12 Tulacal a jujun tuulo'ono, bel ti ca'a ti tzolo' ti'i Dios a c'u' ti betaja.\x * \xo 14:12 \xt Mt 12:36\x* \s1 Ma' a cho'ique'ex a hermanojo. \p \v 13 Pues te'i. Ma' qui' ca' ti wila' ti sip'il a jujun tuulo'on tiqui bajil u men bel u cu yila' a sip'il a Dioso. Jadi' yan ti tz'eec ti wool ti ma' ti cho'icoo' a hermanojo, ma'ax ti tz'eec ti'i ca' u cüxtoo' u sip'il etel c'u' a tan ti betiqui.\x * \xo 14:13 \xt 1 Co 8:9; 1 Co 10:23,24\x* \v 14 Baala' u ye'aj ten a Noochtzil a Jesusu, mentücü, in weel. Ma'ax c'u' ti janalil a sip'ili, chen tu junal ti baalo'. Jadi' sip'il ti'i mac a tan u tuclic ti sip'il abe'e.\x * \xo 14:14 \xt Hch 10:14,15; Tit 1:15; 1 Co 8:7\x* \v 15 Wa cuchi tan u cho'bol jun tuul a hermano etel a c'u' a tan a jantic incheche, ma' tan a ca' yacuntic a hermano ti baalo'. Quimi a Cristo yoc'lal ilic a hermano abe'e. Ma' a cho'ic ulaac' a hermano etel c'u' a tan a jantic incheche, le'ec a tan u tuclic ti ma' qui' u jantabülü. \v 16 Ca'ax qui' tech incheche, ma' a p'ujsicoo' ulaac' a hermano etel c'u' a walac a betiqui.\x * \xo 14:16 \xt Ro 12:17\x* \v 17 Le'ec biqui'il u c'ati a Dios ca' ti tz'aa' ti woolo, u c'ati ca' ti tz'aa' ti wool tu pach a na'at a toj etel a jetz'a'an-oolil etel a qui'-oolal a walac u tz'eec u Püsüc'al a Dioso, ma' le'ec biqui'il a janal wa a uc'ulu.\x * \xo 14:17 \xt 1 Co 8:8\x* \v 18 Le'ec a tan u betic u meyaj a Cristo ti baalo'o, qui' u yool a Dios etel. Qui' ilicoo' u yool a cristiano etel.\x * \xo 14:18 \xt 2 Co 8:21\x* \v 19 Le'ec a c'u' a walac u jetz'cuntic u yool a maca, le'ec a yan ti betiqui. Yan ti chichcuntic ti wool tiqui bajil.\x * \xo 14:19 \xt Sal 34:14; Ro 12:18; 1 Co 14:12\x* \v 20 Jaj ti ma' sip'il u jantabül tulacal a janala. C'u' betiqui, ma' qui' ca' a choo' a hermano etel a c'u' a walac a jantiqui. Ma' a wet'ic u meyaj a Dios ichil u püsüc'al ala'i chen yoc'ol c'u' ti janalil a tan a jantic incheche.\x * \xo 14:20 \xt Hch 10:15\x* \v 21 Wa tan u cho'bol a hermano u men tane'ex a jantic a büc'ü, mas qui' ma' a jantique'ex a büc'ü. Wa tan u cho'bol a hermano u men tane'ex a wuq'uic a vinojo, mas qui' ma' a wuq'uique'ex a vinojo. Baalo' ilic etel tulacal a c'u' a walaque'ex a betiqui. Wa tan u cho'bol a hermano u men abe'e, mas qui' ma' a betique'ex. \v 22 Le'ec a c'u' a tan a tz'ocsic ti ma' sip'il ca' a janteje, ta junal ca' a tz'oques tu taan a Dioso. Qui' u yool a mac a ma' ca' p'eel u yool u tucul ti tan u jantic c'u' a tan u tz'ocsic ti ma' sip'il ca' u janteje. \v 23 C'u' betiqui, wa ca' p'eel u yool u tucul yoc'ol wa sip'il wa ma' sip'il ca' u jante jun p'eel u wich a janala, bel u cu cüxte u sip'il ca' u jante abe'e. Tan u tz'ocsic ti uchac sip'il y tan ilic u betic, mentücü, sip'il ti'i. Baalo' ilic etel ca'ax c'u'ac. Wa ca' p'eel u yool u tucul yoc'ol wa sip'il wa ma' sip'il u betabül a c'u'aca, ti'i ala'aji, sip'il ca' u bete'.\x * \xo 14:23 \xt Ro 4:20; Tit 1:15\x* \c 15 \s1 Qui'cunte u yool a wet'oc, ma' chen a bajil. \p \v 1 Pues te'i. Le'ec boon tuulo'on a chich ti woolo, yan ti waanticoo' a ma' chichoo' u yoolo. Ma' qui' ti chen ti bajil a ca' ti tucleje.\x * \xo 15:1 \xt Ga 6:1; Ro 14:1\x* \v 2 Yan ti waanticoo' ti hermano ti'i ca' yanac a qui' ti'i y ti'i ca' chichac ilic u yool.\x * \xo 15:2 \xt 1 Co 9:19; Fil 2:4,5; Ro 14:19\x* \v 3 Baalo' ilic a Cristojo, udi wa'ye' ma' ti'i ca' u qui'cuntical u yool chen tu junali. Uchi ilic ti'i jabix ti tz'iiba'an: —Le'ec a p'a'as a tanoo' u yadic ta woc'olo, u tz'ajoo' tin woc'ol,— cu t'an ti'i a Dioso. Baalo' ti tz'iiba'an.\x * \xo 15:3 \xt Sal 69:9\x* \v 4 Le'ec a c'u' a tz'iiba'an ichil u ju'um a Dios uchiji, ac tz'iiba'an ti'i ca' ti weelte ti'i ma' u siq'uil ti wool. Ac tz'iiba'an ilic ti'i ca' yanac u jetz'a'anil ti wool. Ti baalo'o, ti weel ti bel ti ca'a ti c'ümü' a qui' etel a Dioso.\x * \xo 15:4 \xt 2 Ti 3:16\x* \v 5 Le'ec a Dioso, walac u tz'eec ti'i a mac ti ma' u siq'uil u yool etel a tojo. Walac ilic u tz'eec u jetz'a'anil u yool. In c'ati cuchi ca' u tz'aa' te'ex ti qui'e'ex ta bajil jabix ilic u c'ati a Jesucristojo.\x * \xo 15:5 \xt 1 Co 1:10; 1 P 3:20\x* \v 6 Ti baalo'o, jumbele'ex ilic ta bajil ti tane'ex a wadic u qui'il a Dioso, le'ec u Tat ti Noochil a Jesucristojo. \s1 Aalbi u pectzil a Dios ti'ijoo' a ma' Israele. \p \v 7 Pues te'i. C'üme'ex ca' ococ ta yaame'ex a ca'ax macac ti hermanojil jabix ilic ca' u c'ümaje'ex a Cristo u men hermano ta wichi. Baalo' ti bel u ca'a aalbül u qui'il a Dioso.\x * \xo 15:7 \xt Ro 5:2\x* \v 8 Tan in wadic te'ex. Le'ec a Cristojo, udi yoc'olcab ti'i ca' u yaantoo' aj Israele. Baalo' ca' u jajcuntaj boon t'an u tz'aj a Dios ti'ijoo' u uchben mamaa'oo' aj Israele.\x * \xo 15:8 \xt Mt 15:24; Jn 1:11; 2 Co 1:20\x* \v 9 Udi ilic ti'i u yaantoo' aj Israel ti'i ca' aalbüc u qui'il a Dios u menoo' a ma' Israel u men tanoo' u ch'a'bül u yotzilil. Baalo' ilic ti tz'iiba'an: —Bel in quin wadü' a qui'il ti'ijoo' a ma' Israele. Bel in quin c'ayinte a qui'il,— cu t'an ti'i a Dioso.\x * \xo 15:9 \xt Jn 10:16; Sal 18:49\x* \v 10 Tz'iiba'an ilic ti baala': —Qui'aque'ex a wool a ma' Israele'ex a wet'oque'exoo' aj Israel le'ec a caj a yeeta'an u men Dios.—\x * \xo 15:10 \xt Dt 32:43\x* \v 11 Tz'iiba'an ilic ti baala': —Tulacale'ex a ma' Israele'exe, ade'ex u qui'il a Noochtzili. Tulacale'ex yane'ex a wadic u qui'il a Noochtzili.—\x * \xo 15:11 \xt Sal 117:1\x* \v 12 Baala' u tz'iibtaj aj Isaiasa: —Yantal u ca'a jun tuul tu yaamoo' u mam aj Isai\f + \fr 15:12 \ft Jesse\f*. Yantal u ca'a ti'i ca' u tücaa'too' a ma' Israele. Que'enoo' u yool a ma' Israel tu pach ti'i ca' tz'abücoo' a qui' ti'ijoo'o.— Baalo' ti tz'iiba'an yoc'ol a Jesusu.\x * \xo 15:12 \xt Is 9:6,7; Is 11:1; Rev 5:5; Rev 22:16\x* \v 13 Le'ec a Dioso, walac u tz'eec ti'i a mac ca' u yeelte ti yan a qui'il ti'i ti ca'ana. In c'ati ala'i ca' u tz'aa' te'ex ti qui'e'ex a wool, y jetz'a'ane'ex a wool tu jajil, tanile'ex a tz'ocsic ala'aji. Wa ca' u tz'aa' te'ex abe'e, bel ilic u cu tz'aa' u muc' u Püsüc'al a que'ene'ex ichil a püsüc'ala, ca' u mas chiclac a woole'ex a paac'te c'u' a bel u ca'a tz'abül te'ex ti ca'ana. \p \v 14 Pues te'i. Hermanoje'ex, in weel ti walaque'ex a betic a qui'il ti yaab. Yaab a weele'ex. U paatale'ex a ca'ansique'ex a bajil.\x * \xo 15:14 \xt 2 P 1:12; 1 Jn 2:21; 1 Co 8:1\x* \v 15 Yan c'u' in tz'iibtaj te'ex ti chich in tze'ec. Ac a weele'ex tun c'u' in wadaja. Chen tan in ca' c'ajsic te'ex u men in meyaj a tz'abi ten u men a Dioso.\x * \xo 15:15 \xt Ga 1:15\x* \v 16 U tz'aj ten ca' in bete' u meyaj a Jesucristo ta yaame'ex a ma' Israele'exe. Walac in wadic u pectzil a Dios ti'ijoo' jabix inen u yaj mansaj t'an ala'oo' ti'i a Dioso. In men inene, walacoo' u c'ümbül. P'aatoo' ti'i Dios u men u Püsüc'al a Dioso.\x * \xo 15:16 \xt Ga 2:7,9; 1 Ti 2:7; Is 66:20; Fil 2:17\x* \v 17 Qui' in wool etel u meyaj a Dios a tan in betiqui, u men tan u yaantiquen a Jesucristojo.\x * \xo 15:17 \xt He 5:1\x* \v 18 Ma' tin tzicbaltic a ca'ax c'u'ac ti meyajili. Jadi' etel a meyaj le'ec ti walac u yaantiquen a Cristojo, jadi' a walac in tzicbaltiqui. Le'ec a meyaj abe'e, le'ec u c'ümbül u t'an a Dios u menoo' a ma' Israele, yoc'ol a c'u' a walac in wadic y in betiqui.\x * \xo 15:18 \xt Hch 21:19; 1 Co 3:6-9; Ro 1:5\x* \v 19 Walacoo' u c'ümic u men a milagro a walacoo' u yiliqui, u men walac u sa'tesabüloo' u yool. Walacoo' u c'ümic u men u muc' u Püsüc'al a Dioso. In laj adaj u pectzil a Cristo ich caj Jerusalen y tac tu cuenta Ilirico.\x * \xo 15:19 \xt Hch 19:11\x* \v 20 Que'en in wool in wadü' u pectzil a Cristo tuba ma'ax jun sut aalbüc y le'ec, a tan in betiqui. Ma' in c'ati ca' manül tuba ac aalbi tun u pectzil u men ulaac'.\x * \xo 15:20 \xt 2 Co 10:13\x* \v 21 Baala' ti tz'iiba'an: —Beloo' u cu yubi tuba ma'ax jun sut aalbüc ti'ijoo' u pectzil a Cristojo. Beloo' u ca'a u ch'aa' u tojil mac a ma'ax jun sut u yuboo' u pectzil,— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.\x * \xo 15:21 \xt Is 52:15\x* \s1 Tan u tuclic u beel ich caj Roma aj Pablojo. \p \v 22 Pues te'i. Maneen tuba ma'ax jun sut u yubajoo' u pectzil a Cristojo, mentücü, ma' yanaji u q'uinil in c'ochol ta wetele'ex.\x * \xo 15:22 \xt Ro 1:13\x* \v 23 C'u' betiqui, jobi in meyaj wa'ye' aleebe. Uchi caaquen in tucle a sut ta wetele'exe.\x * \xo 15:23 \xt Hch 19:21\x* \v 24 In c'ati cuchi manül ti sut ta wetele'ex le'ec ti tan in beel tu cuenta España\f + \fr 15:24 \ft Spain\f*. Le'ec ti culaquen ta yaame'ex tz'etz'eecac, in c'ati cuchi ca' a qui'qui't'anteene'ex ti xiquen.\x * \xo 15:24 \xt Hch 15:3\x* \v 25 C'u' betic aleebe, bel in ca'a ich caj Jerusalen. Tan in bensic a sij-ool ti'i u yaantabeeboo' boon tuul a hermano a que'enoo' te'i ich caj Jerusalen.\x * \xo 15:25 \xt Hch 24:17\x* \v 26 Le'ecoo' a hermano cuenta Macedonia cuenta Acayaja, joc'a'anoo' tu yool ca' u tz'ajoo' u yaantabeeb a otzil tu yaamoo' a hermano ich caj Jerusalen.\x * \xo 15:26 \xt 1 Co 16:1; 2 Co 8:1; 2 Co 9:2\x* \v 27 Qui'oo' tu wich ca' u tz'ajoo' abe'e. Le'ec u pectzil a Cristojo, te' caji ich caj Jerusalen. Le'ecoo' a ma' Israele, u c'ümajoo' a pectzil abe'e. P'aati ti'ijoo' jabix cuchi yanoo' u p'ax ti'ijoo' a que'enoo' ich caj Jerusalen, mentücü, yanoo' ilic u yanat etel a c'u' a yanoo' ti'iji.\x * \xo 15:27 \xt 1 Co 9:11; Ga 6:6\x* \v 28 Le'ec ca' in c'ubu' u yaantabeeboo'o, jobi in meyaj te'i. Pachili, bel in ca'a cuenta España\f + \fr 15:28 \ft Spain\f*. Le'ec ti tan in beel tu cuenta Españaja\f + \fr 15:28 \ft Spain\f*, manül in ca'a ta wetele'ex.\x * \xo 15:28 \xt Fil 4:17\x* \v 29 Inene, in weel. Le'ec a sut a bel in quin bete' ta wetele'exe, bel u ca'a qui'qui't'anbül tu jajil u men a Cristojo.\x * \xo 15:29 \xt Ro 1:11; Ef 3:8\x* \p \v 30 Pues te'i. Hermanoje'ex, ti'ije'ex ti Noochil a Jesucristojo. Yaj a wu'ye'exoo' a hermano u men u Püsüc'al a Dioso. Tan in wadic te'ex. Jumbelaque'ex ti na'at ca' ti c'ajse'ex a Dios tin woc'ol\x * \xo 15:30 \xt Fil 2:1; 2 Co 1:11; Col 4:12\x* \v 31 ti'i ma' in c'ubbul ti'ijoo' a ma' ta'achoo' u tz'ocsaj ich cuenta Israel. C'ajse'ex ilic a Dios tin woc'ol ti'i ca' u c'ümoo' tu qui'il u yaantabeeb a hermano ich caj Jerusalen a tan in bensiqui.\x * \xo 15:31 \xt 2 Ta 3:2\x* \v 32 Wa ca' u c'ümoo' abe'e, y qui' tu wich a Dios ca' xiquen ta wetele'exe, qui' in wool ca' c'ochoquen ta wetele'ex. Te'i jetz'a'anac in wool ti tan ti sut.\x * \xo 15:32 \xt Stg 4:15; 2 Co 7:13; 2 Ti 1:16; Flm 7\x* \v 33 Le'ec a Dioso, walac u tz'eec a jetz'a'an-oolili. In c'ati cuchi ca' u cününte'ex. Toj ti baalo'. \c 16 \s1 Aj Pablojo, tan u diostac'unticoo' a jujun tuul a hermano ich caj Roma. \p \v 1 Pues te'i. Jun tuul ti hermana, ix Febe u c'aba'. C'üme'ex ala'aji. Nooch u wichil u meyaj tu yaamoo' a hermano ich caj Cencrea.\x * \xo 16:1 \xt Hch 18:18\x* \v 2 Jabix ilic ti qui' u c'ümbül a hermanojo, c'üme'ex ala'aji, u men que'en u yool tu pach a Noochtzili. Aante'ex ala'i ichil u meyaj etel c'u' a c'abeet ti'iji. Ala'aji, u yaantajoo' a yaaba. U yaantajen ilic inene.\x * \xo 16:2 \xt Fil 2:29; 3 Jn 5,6\x* \p \v 3 Pues te'i. Diostac'unte'ex ten ix Priscila etel aj Aquilaja. In wet'ocoo' ala'oo' ti tan ti betic u meyaj a Jesucristojo.\x * \xo 16:3 \xt Hch 18:2; 2 Ti 4:19\x* \v 4 Chema' quimoo' taniloo' u sa'altiquen. Walac in wadic a bo'tic ti'ijoo'o. Tulacal a jujun muuch' a hermano a que'enoo' tubajac tac tu yaamoo' a ma' Israele, walacoo' ilic u yadic a bo'tic ti'ijoo'o. \v 5 Diostac'unte'exoo' a hermano a walacoo' u much'tal ichil u yotoch ix Priscila etel aj Aquilaja. Diostac'unte'ex aj Epeneto. Yaj in wu'yi ala'aji. Le'ec a paye' hermano u c'üm-ooltaj a Cristo cuenta Acaya.\x * \xo 16:5 \xt 1 Co 16:19; Col 4:15; Flm 2; 1 Co 16:15\x* \v 6 Diostac'unte'ex ix Mariaja. Uchi u meyaj tulacal u yool ta yaame'ex.\x * \xo 16:6 \xt 1 Ti 5:10\x* \v 7 Diostac'unte'exoo' in wetcaal aj Andronico etel aj Juniasa. Quet ti culajo'on ti presojil biq'uin ado'o. Eeltziloo' ti top ma'lo' winicoo' u menoo' u chucaan u yaj xa'num a Cristojo, le'ec a doce tuulo'on tiqui bajil. Ac ti'ijoo' Cristo ala'oo' ti ma'ax to in c'ümü' inene.\x * \xo 16:7 \xt 2 Co 5:17; 2 Co 12:2; Ga 1:22\x* \v 8 Diostac'unte'ex aj Ampliasa. Yaj in wu'yi ala'aji, u men que'en u yool tu pach a Noochtzili. \v 9 Diostac'unte'ex aj Urbanojo. Ala'aji, in wetmeyaj ichil u meyaj a Cristojo. Diostac'unte'ex aj Estaquisi. Yaj in wu'yi ala'aji. \v 10 Diostac'unte'ex aj Apelese. Chica'an ti ti'i Cristo ala'aji, u men tz'abi ti'i a yaj yoc'lal a Cristojo, y u muc'yajtaj. Diostac'unte'exoo' u yet'ocoo' aj Aristobulojo. \v 11 Diostac'unte'ex in wetcaal aj Herodiono. Diostac'unte'exoo' u yet'ocoo' aj Narcisojo, le'ec boon tuul a que'enoo' u yool tu pach a Noochtzili. \v 12 Diostac'unte'exoo' ix Trifena etel ix Trifosaja. Walacoo' u betic u meyaj a Noochtzili. Diostac'unte'ex ix Persida. Yajtzil ala'i u menoo' a hermanojo. Yaab u meyaj a Noochtzil u betaj ala'aji. \v 13 Diostac'unte'ex aj Rufojo. Top que'en u yool tu pach a Noochtzili. Diostac'unte'ex ilic u na'. Ala'aji, jabix cuchi in na' inene.\x * \xo 16:13 \xt Jn 13:18; Jn 15:16; Ef 1:4; 1 P 1:2; 2 Jn 1\x* \v 14 Diostac'unte'exoo' aj Asincrito, aj Flegonte, aj Hermas, aj Patrobas, aj Hermes, y tulacaloo' a hermano a que'enoo' eteloo' ala'oo'. \v 15 Diostac'unte'exoo' ilic aj Filologo y ix Juliaja, aj Nereo etel u yix ch'upul itz'in. Diostac'unte'exoo' aj Olimpas y tulacaloo' u chucaan a boon tuul a que'enoo' etel. \v 16 Dioste'ex a bajil ta bajil tu qui'il. Tanoo' u diostac'untique'ex tulacaloo' a jujun muuch' a ti'ijoo' Cristojo.\x * \xo 16:16 \xt 1 P 5:14\x* \p \v 17 Pues te'i. Hermanoje'ex, ca'ansabe'ex yoc'ol a jajil t'ana. Tan in wadic te'ex. Tz'aje'ex ta wool mac a tan u cuxquintic a jumpaay t'an tuwich a c'u' a cünaje'exe. Ala'oo'o, tanoo' u c'ascunticoo' u na'at a hermanojo. Ma' a wet'octique'exoo'. Xoyte'exoo' u benil ala'oo'o.\x * \xo 16:17 \xt 1 Ti 6:3; 1 Co 5:9; 2 Ta 3:6; 2 Ti 3:5; Tit 3:10; 2 Jn 10\x* \v 18 Le'ecoo' a cristiano a jabix ala'oo'o, jadi' tanoo' u betic a jabix u c'atoo' ala'oo'o. Ma' tanoo' u betic u meyaj ti Noochil a Cristoji. Top qui'oo' u t'an ti walacoo' u cho'ic a cu'unoo' u püsüc'ala.\x * \xo 16:18 \xt Fil 3:19; Col 2:4; 2 P 2:3\x* \v 19 Ca'ax tubajac u yeeloo' a cristiano ti walaque'ex a tz'ocsic a Noochtzili. Qui' in wool a mene'ex ti baalo'. In c'ati cuchi ti top seebaque'ex a wool a bete'ex a qui'i. Ma' cuchi seebe'ex a wool a bete'ex a c'asi.\x * \xo 16:19 \xt Mt 10:16\x* \v 20 Le'ec ti seebe'ex a wool a bete'ex a qui'i, bel u ca'a tz'abül te'ex u men a Dios ca' a cho'e'ex a quisin jabix cuchi tz'abi yalame'ex a woc. Le'ec a Dioso, walac u tz'eec a jetz'a'an-oolili. In c'ati cuchi ti Noochil a Jesucristo ca' u yaante'ex.\x * \xo 16:20 \xt Gn 3:15\x* \p \v 21 Pues te'i. Le'ec in wetmeyaj aj Timoteojo, tan u diostac'untique'ex. Tan ilic u diostac'untique'ex in wetcaaloo' aj Lucio, aj Jason, aj Sosipater.\x * \xo 16:21 \xt Hch 16:1; Hch 13:1; Hch 17:5; Hch 20:4\x* \v 22 Aj Terciojo, tan to u laj tz'iibtic ten in carta ada'a. Tan u diostac'untique'ex u men ti'i ilic a Noochtzil jabix ilic inche'exe. \p \v 23 Pues te'i. Tan ilic u diostac'untique'ex aj Gayojo. Que'enen ti posado ichil u yotoch. Walac ilic u much'taloo' a hermano ti c'ajes Dios ichil u yotoch. Tan ilic u diostac'untique'ex aj Erasto le'ec aj cünün taq'uin ti'i a caja. Tan u diostac'untique'ex ti hermano Cuarto.\x * \xo 16:23 \xt 1 Co 1:14; Hch 19:22\x* \v 24 In c'ati cuchi ti Noochil a Jesucristo ca' u yaante'ex tulacale'ex. Toj abe'e.\x * \xo 16:24 \xt 1 Ta 5:28\x* \s1 U yadaj u qui'il a Dios aj Pablojo. \p \v 25 Pues te'i. Le'ec a Dioso, jede'ec u paatal u chichcuntique'ex a wool jabix ilic a walac in wadiqui. Baalo' ilic ti yan ichil u pectzil a Jesucristojo. Le'ec u pectzil a Cristojo, le'ec a c'u' u c'ati u bete' a Dioso. Ma' tz'abi ca' u yeeltoo' a cristiano uchi.\x * \xo 16:25 \xt Ro 2:16; Col 1:27; 1 Co 2:7\x* \v 26 C'u' betic aleebe, u tz'aj ca' eeltabüc a pectzil abe'e. Tz'iiba'an a pectzil abe' u menoo' a cristiano u yadajoo' u t'an a Dios uchi. Aleebe tan u yeeltabül ca'ax tubajac yoc'olcab u men baalo' u yadaj a Dioso. U yadaj ca' eeltabüc ti'i ca' tz'ocsabüc ala'aji. Ma' yan q'uin u jobol a Dioso.\x * \xo 16:26 \xt 2 Ti 1:10\x* \v 27 In c'ati cuchi ti tan ti tanac u yaalbül u qui'il a Dios u men c'u' u betaj to'on a Jesucristojo. Jadi' Dios u yeel tulacal. Wa'ye' jobi in t'an.\x * \xo 16:27 \xt 1 Ti 1:17; Jud 25\x*