\id MAT Meitei: Roman Script 1st Translation \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Matthew \toc1 MATTHEW-NA I-ba Aphaba Pao \toc2 Matthew \toc3 Mat \mt1 MATTHEW-NA \mt2 I-ba Aphaba Pao \imt1 Wahoudok \ip Matthew-na i-ba Aphaba Pao asi A.D. 50 aduwaida ikhibani. Lairik asida Ibungo Jisu asi thabirakkani haina wasakpiramba kanbiba mapu aduni haibagi nungairaba pao adu takpiri. Mapu Ibungona Ariba Warepnabada mahakki misingda wasakpikhibasing adu Ibungo mahakki mapanna thunghanbi. Nungaiba pao asi Ibungo mahakna pokkhiba amadi hourakkhiba Jihudi mising adukhaktagi nungaiba pao nattaduna taibang pumbagi nungaiba pao oikhi. Matthew lairik asi cheksinna mathang manao naina i-ba lairikni. Lairik asi Jisu pokpadagi houraga baptize louba, athemba maiyoknakhiba, amadi Ibungo mahakna Galilee-da pao sondokpa, tambiba amasung anaba phahanbagi thougal toubagi maramda sandokna takpiri. Masigi matungda Jisuna Galilee-dagi Jerusalem tanna chatpa amadi Ibungona sigadaba amasung hinggatkadaba adugi aroiba chayolda thokkhiba thoudoksing adusu i-ri. \ip Lairik asida Jisubu Tengban Mapugi Wayel Yathanggi wahanthok sandokna haiba ngamba amadi Tengban Mapugi Ningthou leibakki maramda tambibagi matik leiba oja ama oina utpi. Ibungona tambiba ayamba adu hiram mangada punna supchinba yai: (1) Lamchatki, thoudanggi, khudongchabasinggi, amadi Tengban Mapugi ningthou leibakki misingna akonbada oirakkadaba phibhamgi maramda Ibungona Chingthakta Pao sandokpa (pandup 5-7); (2) Thoudanggi maramda Ibungogi tung-inba makhoi taranithoida piba paotak (Pandup 10); (3) Swarga leibakki maramda piba pandamsing (Pandup 13); (4) Tung-inba haibasi karino haiba tambiba (Pandup 18); amasung (5) Houjikki oiba taibangpan asi mangkhigadabagi amadi Tengban Mapugi leibak adu lakkadabagi maramda tambiba (Pandup 24-25) asising asini. \iot Yaopham Takpa \io1 1. Jisugi Pari-puri amadi Jisu pokpa \ior (1:1–2:23)\ior* \io1 2. Baptize toubiba John-na Tengban Mapugi thougal touba \ior (3:1-12)\ior* \io1 3. Jisuna baptize louba amasung Jisubu Satan-na themba \ior (3:13–4:11)\ior* \io1 4. Jisuna Galilee-da miyam marakta Tengban Mapubu thougal touba \ior (4:12–18:35)\ior* \io1 5. Galilee-dagi Jerusalem-da Lakpa \ior (19:1–20:34)\ior* \io1 6. Jisuna thawai thadringei mamanggi aroiba chayol \ior (21:1–27:66)\ior* \io1 7. Jisuna sibadagi hinggatpa amadi miyamda uhanbiba. \ior (28:1-20)\ior* \c 1 \s1 Jisugi pari puri \r (Luk 3:23-38) \p \v 1 Isinduna thamliba asi David amadi Abraham-gi charon suron oiriba Jisu Christtagi pari purigi maramdani. \p \v 2 Abraham-na Isaac pok-i, Isaac-na Jacob pok-i, Jacob-na Judah amasung mahakki machin manaosing pok-i. \p \v 3 Aduga Judah-na Perez amasung Zerah pok-i, amasung Tamar-na makhoigi mamani. Aduga Perez-na Hezron pok-i, Hezron-na Ram pok-i. \p \v 4 Aduga Ram-na Amminadab pok-i, Amminadab-na Nahshon pok-i, Nahshon-na Salmon pok-i. \p \v 5 Salmon-na Rahab louduna Boaz pok-i. Aduga Boaz-na Ruth louduna Obed pok-i. Adudagi Obed-na Jesse pok-i. \p \v 6 \x - \xo 1:6-11 \xo*\xt 2 Ning 24:14,15; 2 Mi 36:10; Jer 27:20\xt*\x*Jesse-na David ningthou pok-i; aduga David-na Uriah-na louramba nupi adu louduna Solomon pok-i. \p \v 7 Aduga Solomon-na Rehoboam pok-i, Rehoboam-na Abijah pok-i, Abijah-na Asa pok-i. \p \v 8 Aduga Asa-na Jehoshaphat pok-i, Jehoshaphat-na Jehoram pok-i. Jehoram-na Uzziah pok-i. \p \v 9 Aduga Uzziah-na Jotham pok-i, Jotham-na Ahaz pok-i, Ahaz-na Hezekiah pok-i. \p \v 10 Aduga Hezekiah-na Manasseh pok-i, Manasseh-na Amon pok-i, Amon-na Josiah pok-i. \p \v 11 Aduga makhoibu Babylon-da lanpha oina puba matam aduwaida Josiah-na Jeconiah\f + \fr 1:11 \fr*\ft Jehoiachin hainasu kou-i\ft*\f* amasung mahakki machin-manaosing pok-i. \p \v 12 Adudagi makhoibu Babylon-da lanpha oina pukhraba matungda, Jeconiah-na Shealtiel pok-i, Shealtiel-na Zerubbabel pok-i. \p \v 13 Aduga Zerubbabel-na Abiud pok-i, Abiud-na Eliakim pok-i, Eliakim-na Azor pok-i. \p \v 14 Aduga Azor-na Zadok pok-i, Zadokna Akim pok-i, Akim-na Eliud pok-i. \p \v 15 Aduga Eliud-na Eleazar pok-i, Eleazar-na Matthan pok-i, Matthan-na Jacob pok-i. \p \v 16 Aduga Jacob-na Mary-gi mapuroiba Joseph pok-i. Mary-na Christta kouba Jisu-bu pok-i. \p \v 17 Asumna Abrahamda-gi houraga David phaobagi miron pumnamak asi taramarini. Aduga David-tagi houraga makhoibu Babylon-da lanpha oina pukhiba phaoba miron taramarini. Aduga Babylon-da lanpha oina pukhibadagi Christta pokpa phaoba adu miron taramarini. \s1 Jisu pokpa \r (Luk 2:1-7) \p \v 18 \x - \xo 1:18 \xo*\xt Luk 1:27\xt*\x*Jisu Christta asi matou asumna pokkhi. Ibungogi mama Mary asi Joseph-ka luhongnabagi waroinaraga, makhoi ani leiminadringeigi mamangda mahak Thawai Asengbagi mapanna mironle haiba khanglakle. \v 19 Adubu Joseph achumba chatpa mi ama oiba maramna, Marybu miyam mangda phongdoktuna ikai phiruk khumhanninglamde. Maram aduna mahakna mana-manin naidana Mary-bu thadoklage haina leplammi. \v 20 Aduga mahakna asumna khallingeida, yeng-u, Mapu Ibungogi dut amana mamangda uhanbiduna asumna hairak-i, “He David-ki macha Joseph, Mary-bu nahakki nupi oina loubada kiganu, Maramdi mahakna naopuriba angang adu Thawai Asengbadagini. \v 21 \x - \xo 1:21\xo*\xt Luk 1:31\xt*\x*Aduga mahakna machanupa ama pokkani, nahakna mahakki maming Jisu thon-gadabani. Maramdi mahakna mahakki misingbu makhoigi paptagi kanbigani.” \p \v 22 Mapu Ibungona Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousinggi mapanna phongdokpikhiba wasing adu thungnanaba pumnamak asi thoklare, \v 23 \x - \xo 1:23 \xo*\xt Isa 7:14 \xt*\x*“Yeng-u, leisabi asengbi amana mironduna machanupa ama pokkani, aduga mahakki maming Immanuel kougani, masigi wahanthokti ‘Eikhoiga leiminaba Tengban Mapu’ haibani.” \p \v 24 Aduga Joseph-na tumlambadagi hougatlaga, Mapu Ibungogi dut aduna piramba yathang adugi matung inna mahakna Mary-bu luhongduna loure. \v 25 \x - \xo 1:25 \xo*\xt Luk 2:21\xt*\x*Adubu Mary-na machanupa adu poktriba phaoba Joseph-na mahakka phidinnaramde. Aduga mahakna angang adugi maming Jisu thonkhi. \c 2 \s1 Nongpoklomdagi khang-heirabasingna Ibungogi nakta lenglakpa \p \v 1 Herod Ningthougi haktakta, Judea-gi Bethlehem-da Jisu poklaba matungda, yeng-u, nongpoklomdagi khang-heiraba misingna Jerusalem-da laktuna hanglak-i, \v 2 “Jihudigi ningthou oina pokkhraba angang adu kadaida leibage? Maramdi nongpoklomda Ibungo mahakki thawanmichak thokpa eikhoina ure. Aduna eikhoina Ibungobu khurumjaba lakcharibani.” \p \v 3 Madu tabada Herod ningthou wakhal yamna langtaknarammi aduga Jerusalem-da leiriba mi pumnamaksu wakhal langtaknarammi. \v 4 Adudagi mahakna athoiba purohitsing amasung Wayel Yathanggi ojasing pumnamak kouraduna Christta pokkadaba mapham adu kadaidano haina hanglammi. \p \v 5 Maduda makhoina mangonda khumlak-i; “Judea-gi Bethlehem-da pokkani. Maramdi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichouna asumna haikhi: \q1 \v 6 \x - \xo 2:6 \xo*\xt Mic 5:2 \xt*\x* ‘Judea-gi lamda leiba Bethlehem, \q2 nahakti Judah-gi leingakpasinggi maraktagi hanthaba natte; \q1 maramdi nangondagi eigi mi Israel-bu \q2 chingbigadaba leingakpa ama thoklakkani.’ ” \p \v 7 Maduda Herod-na khang-heiraba mising adubu lonna kouraduna karamba matamda thawanmichak adu thokkhibage haibadu makhoidagi khangdokle. \v 8 Adudagi mahakna makhoibu Bethlehem-da tharaduna hairak-i, “Nakhoina chattuna, pikliba angang adubu cheksinna thiyu; aduga nakhoina mahakpu hek phangbaga eihaknasu laktuna mahakpu khurumjanaba eingonda pao pirak-u.” \p \v 9 Makhoina ningthougi wa adu taraba matungda mapham adu thadoktuna chatkhre. Amasung makhoina nongpoklomda ukhiba thawanmichak aduna angang aduna leiriba mapham aduphaoba laktuna leptriphaoba makhoigi mamang thaduna chatlammi. \v 10 Makhoina thawanmichak adu uba matamda hainingngai leitana haraojarammi. \v 11 Adudagi makhoina yum adugi manungda changlaklammi. Amasung makhoina pikliba angang aduna mama Mary-ga loinana leiramba adu ubada khuru-khudak kunduna Ibungobu khurumjare. Aduga makhoina sana, kunduru amadi myrrh-gi khudonpot adu louthokchaduna Ibungoda khudol tamjare. \p \v 12 Adudagi Tengban Mapuna makhoida Herod-ki manakta amuk halluraganu haina mamang amada khanghanbirabada makhoina atoppa lambi amada chattuna mareibakta hankhirammi. \s1 Egypt-ta chenba \p \v 13 Amasung makhoina chatkhraba tungda, Mapu Ibungogi dut amana Joseph-ki mamangda uhanbiduna hairak-i, “Hougatlu, pikliba angang adu mamaga loinana puduna Egypt-ta chellu. Aduga eina nangonda amuk hallak-u haidriba phaoba mapham aduda leiyu. Maramdi Herod-na angang asibu hatnanaba thirakkadouri.” \p \v 14 Adudagi Joseph-na hougattuna ahing adumaktada angang adu mamaga loinana puraduna Egypt-ta chatkhi. \v 15 Aduga Herod-na sidriba phaoba makhoina mapham aduda leirammi. Masi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi mapanna Mapu Ibungona haikhiba “Eina eigi Ichanupabu Egypt-tagi kouthok-i” haiba wa adu thungnanabani. \s1 Herod-na Angangsingbu hatpa \p \v 16 Herod-na khang-heiraba mising aduna mahakpu namthak toukhre haiba khanglaklabada mahak yamna saorammi. Aduga mahakna khang-heirabasing aduna hairamba thawanmichak adu thokkhiba matam adu yenglaga Bethlehem amasung madugi akoibada leiba chahi ani amasung chahi anigi makhada leiba nupamachasingbu hatnanaba yathang pikhi. \p \v 17 Matou asumna Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Jeremiah-na haikhiba adu thunglare. \q1 \v 18 \x - \xo 2:18 \xo*\xt Jer 31:15 \xt*\x* “Takhi Ramah-da, khonjel ama, \q2 Hikna hikna kappagi amasung yamna kanna tengtha-naoibagi khonjel. \q1 Rachel-na machasinggidamak kappi; \q2 Yaramde mahakpu themjinba, \q2 maramdi makhoi leikhidre.” \s1 Egypt-tagi halakpa \p \v 19 Herod-na siraba matungda, Egypt-ta Tengban Mapugi dut amana Joseph-ki mamangda uhanbiduna, \v 20 hairak-i, “Hougatlu, pikliba angang adu mamaga loinana puraduna Israel leibakta hallo; maramdi angang adubu hatke hotnaramba makhoising adu sikhre.” \v 21 Adudagi Joseph-na hougatlaga pikliba angang adu mamaga loinana puraduna Israel leibakta hallakle. \p \v 22 Adubu Judea-da Archelausna mapa Herod-ki mahutta palli haiba Joseph-na tarabada, mahakna mapham aduda chatpa kirammi. Adudagi mahakki mamangda Tengban Mapuna khanghanbiraba matungda Galilee-gi lamda chatkhirammi. \v 23 \x - \xo 2:23 \xo*\xt Mrk 1:24; Luk 2:39; Jn 1:45 \xt*\x* Aduga makhoina Nazareth kouba apikpa sahar amada laktuna leirammi. Masi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingna, “Ibungobu Nazareth-ki mi kougani” haikhiba wa adu thungnanabani. \c 3 \s1 Baptize toubiba John-na Ibungogi lambi thourang touba \r (Mrk 1:1-8; Luk 3:1-18; Jn 1:19-28) \p \v 1 Matam aduda baptize toubiba John-na thoraktuna Judea-gi lamjao lamhangda pao sandokpa hourammi. \v 2 \x - \xo 3:2 \xo*\xt Mat 4:17; Mrk 1:15 \xt*\x*Mahakna asumna hairammi, “Nakhoina paptagi pukning hongduna Tengban Mapuda halak-u, maramdi swarga leibak adu naksillakle!” \v 3 \x - \xo 3:3 \xo*\xt Isa 40:3 \xt*\x*Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Isaiah-na phongdokpikhiba misak adu John asini, \q1 “Laori, kanagumba amana lamjao lamhangda, \q2 ‘\nd MAPU IBUNGO\nd*-gi\f + \fr 3:3 \fr*\ft Jehovah\ft*\f* lambi adu thourang tou; \q2 Ibungo mahakna chatnaba lambi adu chumhallu!’ ” \p \v 4 \x - \xo 3:4 \xo*\xt 2 Ning 1:8 \xt*\x*John-na ut matugi phi setlammi, aduga makhwangda sawun-gi khwangjet laklammi; amasung mahakki chinjakti koujeng amasung lamlakki khoihina oirammi. \v 5 Aduga Jerusalem-gi mising yaona Judea apumbadagi amadi Jordan turen-gi akoibada leiba mapham pumnamaktagi miyam thoklaktuna mahakpu yengnaba amasung mahakki wahei tananaba laklammi. \v 6 Aduga makhoina makhoigi mapapsing haidokcharabada, John-na makhoibu Jordan turenda baptize loubirammi. \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt Mat 12:34; 23:33 \xt*\x* Adubu Pharisee amasung Sadducee mayam amana mahakna baptize touba aduda lakpa ubada, mahakna makhoida hairak-i, “He lilgi chada naodasa, lakkadouriba Tengban Mapugi asaoba adudagi chennanaba nakhoida kanana haibage? \v 8 Nakhoina paptagi pukning hongbagi matik chaba mahei yallu. \v 9 \x - \xo 3:9 \xo*\xt Jn 8:33 \xt*\x* Aduga ‘Eikhoigi ipa Abraham lei’ hairaga cheirak adudagi nanthokkani haina khan-ganu. Maramdi eina nakhoida hairi madudi nungsing asidagisu Tengban Mapuna Abraham-gi machasing thok-hanba ngammi. \v 10 \x - \xo 3:10 \xo*\xt Mat 7:19 \xt*\x*Houjiksu upalsing asigi makhongda yanthatnabagidamak singjang thourang touduna lei, amasung aphaba mahei yandaba upal khudingmak yanthattuna meinungda langsingani. \v 11 Pukning hongbagidamak eina nakhoibu isingda baptize toubi, adubu eigi itungda lenglakliba Ibungo mahakna eingondagi henna matik chaoba helli. Eidi mahakki sandal puba phaoba matik chade. Aduga mahaknadi nakhoibu Thawai Asengbada amasung meida baptize toubigani. \v 12 Ibungona magi phou-inthok paiduna gehudagi mahamsing khaidoknaba thourang touduna leiri. Adudagi mahakna mahei marong yeipham adu sengdoktuna gehusing adubu keida peisin-gani, adubu mahamsing adubudi mutpa naidaba meida thajin-gani.” \s1 Jisubu Baptize touba \r (Mrk 1:9-11; Luk 3:21,22) \p \v 13 Adudagi Jisuna John-dagi baptize lounabagidamak Galilee thadoktuna Jordan-da laklammi. \v 14 Adubu John-na mahakpu khamladuna hairak-i; “Ibungona eihakpudum baptize toubipham thok-i, aduga Ibungona oina eigi inakta lengbiraklabra?” \p \v 15 Jisuna mangonda khumlak-i, “Houjikki oinadi asumna oirasanu; maramdi matou asumna eikhoina achumba chatpagi thabak pumnamak adu mapung phahanba matik chabani.” Maduda John-na mahakpu baptize toubada yajare. \p \v 16 Aduga Jisuna baptize louraba tungda, isingdagi hek karakpaga, yeng-u, nongmadon atiya hangdoktuna Tengban Mapugi Thawaina Ibungogi mathakta khunugumna lengtharakpa mahakna ure. \v 17 \x - \xo 3:17 \xo*\xt Meihou 22:2; Isei 2:7; Isei 42:1; Mat 12:18; 17:5; Mrk 1:11; Luk 9:35 \xt*\x* Aduga swargadagi khonjel amana asumna hairak-i, “Mahak eigi nungsijaraba Ichanupani, mangonda eina yamna pelle.” \c 4 \s1 Jisubu themba \r (Mrk 1:12-13; Luk 4:1-13) \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xo*\xt Heb 2:18; 4:15 \xt*\x* Adudagi Devil-na\f + \fr 4:1 \fr*\ft Satan-gi atoppa maming ama \ft*\f* Jisubu themnanaba Thawai Asengbana mahakpu lamjao lamhangda puthoklammi. \v 2 Amasung Jisuna ahing nungthil numit niphuni chara hellaklabada mapuk lamlaklammi. \v 3 Aduga athemba mapu aduna Ibungogi nakta laktuna hairak-i, “Nahakna Tengban Mapugi Machanupa oirabadi, nung-sing asi tal onnaba yathang piyu.” \p \v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt Aniwa 8:3 \xt*\x* Maduda Ibungona mangonda khumlak-i, “Mapugi Puyana asumna hai, ‘Tal khaktagi mapanna mioibana hingloi, adubu Tengban Mapugi chindagi thoklakpa wahei khudinggi mapanna hinggani.’ ” \v 5 Adudagi Devil-na Jisubu asengba sahar, Jerusalem-da pure, aduga mahakpu Mapugi sanglen-gi khwaidagi wangba matonda lep-halle. \v 6 \x - \xo 4:6 \xo*\xt Isei 91:11,12 \xt*\x*Aduga mahakna hairak-i, “Nahakna Tengban Mapugi Machanupa oirabadi, nasa nathanta chongthajou; maramdi Mapugi Puyada asumna iduna lei, \q1 ‘Tengban Mapuna mahakki dutsingda nanggi maramda yathang pibigani; \q2 Aduga, Nahakki khong phaoba nungda yeisindanabagidamak \q2 makhoigi khutna nahakpu pamkhatpigani.’ ” \p \v 7 \x - \xo 4:7 \xo*\xt Aniwa 6:16 \xt*\x* Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Mapugi Puyada asumnasu iduna lei, ‘Nahakna nahakki Tengban Mapu, \nd MAPU IBUNGO\nd*-bu chang yengloidabani.’ ” \p \v 8 Adudagi Devil-na Jisubu amukka awangba chingthak amada pukhatle aduga mangonda taibangpan asigi ningthou leibak pumnamak amadi makhoigi matik mangal pumnamak uhalle. \v 9 Aduga Devil-na Ibungoda hairak-i, “Nahakna eingonda khuru khudak kunduna khurumjarabadi, eina nangonda pumnamaksing asi pibigani.” \p \v 10 \x - \xo 4:10 \xo*\xt Aniwa 6:13 \xt*\x*Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Inaktagi chathokkhro, Satan! Mapugi Puyada asumna iduna lei, ‘Nahakna nahakki Tengban Mapu, \nd MAPU IBUNGO\nd* khaktabu khurumjagadabani amasung thouganjagadabani!’ ” \p \v 11 Adudagi Devil-na Ibungobu thadoktuna chatkhirammi, amasung swargadutsing laktuna Ibungobu thougal tourammi. \s1 Jisuna Galilee-da pao sandokpa houba \r (Mrk 1:14,15; Luk 4:14-15) \p \v 12 \x - \xo 4:12 \xo*\xt Mat 14:3; Mrk 6:17; Luk 3:19,20 \xt*\x* John-bu keisumsangda thamkhre haiba Jisuna tarabada, mahakna Judea-dagi Galilee-da halaklammi. \v 13 Aduga mahakna Nazareth-ta hanna chatlaba tungda Capernaum-da laktuna leirammi. Capernaum asi Zebulun amasung Naphtali-gi lamda leiba, Galilee patki mapanda leiba khunni. \v 14 Masina Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Isaiah-na haikhiba wa adu thunghalle: \q1 \v 15 \x - \xo 4:15,16 \xo*\xt Isei 9:1,2 \xt*\x*“Zebulun-gi lamdam amadi Naphtali-gi lamdam, \q2 pat taba lambida, Jordan turen-gi wangmada leiriba, \q2 atoppa phurupsinggi Galilee! \q1 \v 16 Amambada leiriba mising aduna achouba mangal ama ujare; \q2 asibagi amamba lamdamda leiriba makhoising adugi mathakta mangal aduna ngallare.” \p \v 17 \x - \xo 4:17 \xo*\xt Mat 3:2 \xt*\x* Matam adudagi houna Jisuna pao sandokpa houraduna hai, “Nakhoina paptagi pukning hong-u, maramdi swarga leibak adu naksillakle.” \s1 Jisuna mahakki ahanba tung-inbasing kouba \r (Mrk 1:16-20; Luk 5:1-11) \p \v 18 Nongma Jisuna Galilee-gi pat mapanda chatlingeida Peter kouba Simon amasung mahakki manao Andrew, makhoi machin-manao anina pat aduda in hunduna leiramba adu ure. Maramdi makhoi nga phaba mising oirammi. \v 19 Aduga Jisuna makhoida hairak-i, “Lak-u, eigi itung illu, eina nakhoibu mi phabasing oihan-gani.” \v 20 Khudak adumaktada makhoina makhoigi in-sing adu thanamduna Ibungogi tung-injare. \v 21 Adudagi Ibungona mapham adudagi asum lakpada machin manao ani, haibadi Zebedeegi macha Jacob amadi mahakki manao John-bu ure. Makhoina makhoigi hida mapa Zebedee-ga loinana, makhoigi in-sing semjin-sajinduna leirammi. Amasung Ibungona makhoibu kourammi. \v 22 Maduda makhoina khudak aduda hi amasung mapabu thadoklamlaga Ibungogi matung injakhi. \s1 Jisuna anaba phahanbiba \r (Luk 6:17-19) \p \v 23 \x - \xo 4:23 \xo*\xt Mat 9:35; Mrk 1:39 \xt*\x* Adudagi Jisuna synagogue-singda tambiduna, Ningthou leibakki maramda aphaba pao sandokladuna amadi makhal khudinggi laina amadi anabasingbu phahanbiduna Galilee-gi mapham sinba thungna chatlammi. \v 24 Aduga Ibungogi paona Syria sinba thunglammi. Amasung mahakki manakta misingna makhal kayagi lainana naraba pumnamak haibadi akanba cheina khaanglibasing, lai phattaba changbasing, sarei houbasing, aduga pangtha-sithaduna naba pumnamakpu puraklammi. Aduga Ibungona makhoi pumnamakpu phahanbirammi. \v 25 Aduga Galilee, Decapolis, Jerusalem, Judea amadi Jordan turen wangmadagi yamlaba miyamsingna Ibungogi matung injare. \c 5 \s1 Jisuna chingthakta tambiba \p \v 1 Adudagi Jisuna yamlaba miyam adu ubada chingthakta kakhattuna phamlammi. Aduga mahakki tung-inbasing aduna mahakki manakta tillarabada, \v 2 Ibungona makhoibu tambiba houre: \s1 Yaiphabasing \r (Luk 6:20-23) \q1 \v 3 “Thawai tonbasing adu yaiphabani; \q2 maramdi swarga leibak adu makhoigini. \q1 \v 4 \x - \xo 5:4 \xo*\xt Isei 61:2 \xt*\x*Tengtha naoiribasing adu yaiphabani; \q2 maramdi Tengban Mapuna makhoibu harao nungaihanbigani! \q1 \v 5 \x - \xo 5:5 \xo*\xt Isei 37:11 \xt*\x*Pukning tappasing adu yaiphabani; \q2 maramdi makhoina malem asi phangjagani. \q1 \v 6 \x - \xo 5:6 \xo*\xt Isei 55:1,2 \xt*\x* Achumba chatpagidamak aram khouranglibasing adu yaiphabani; \q2 maramdi Tengban Mapuna makhoibu thalhanbigani! \q1 \v 7 Chanbiheibasing adu yaiphabani; \q2 maramdi Tengban Mapuna makhoibu chanbigani! \q1 \v 8 \x - \xo 5:8 \xo*\xt Isei 24:3,4\xt*\x*Thamoi sengbasing adu yaiphabani; \q2 maramdi makhoina Tengban Mapubu ujagani! \q1 \v 9 Ingthaba puraknabagi thabak touribasing adu yaiphabani; \q2 maramdi makhoibu Tengban Mapugi machasing kougani! \q1 \v 10 \x - \xo 5:10 \xo*\xt 1 Pet 3:14\xt*\x*Achumba chatpagidamak otpi neibiba phanglibasing adu yaiphabani; \q2 maramdi Tengban Mapugi leibak adu makhoigini! \p \v 11 \x - \xo 5:11 \xo*\xt 1 Pet 4:14\xt*\x*“Eigi maramgidamak misingna nakhoibu ikaiba piduna cheiraba, ot-neiraba amadi nakhoigi nathakta phattaba pumnamak thangjillabada, nakhoi yaiphabani. \v 12 \x - \xo 5:12 \xo*\xt 2 Mi 36:16; Pakhon 7:52 \xt*\x* Madugidamak nakhoi haraojou amasung thoidok hendokna nungaijou! Maramdi swargada nakhoigi mana chao-i. Aduga matou asumna nakhoigi namangda leiramba Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousingbu makhoina ot-neikhi. \s1 Thum amasung Mangal \r (Mrk 9:50; Luk 14:34-35) \p \v 13 \x - \xo 5:13 \xo*\xt Mrk 9:50; Luk 14:34,35 \xt*\x* “Nakhoidi taibangpan-gi thumni. Adubu thum aduna magi mahao mangkhrabadi, nakhoina madubu karamna mahao amuk leihan-gadage? Adunadi madu mapanda hundoktuna misinggi makhongna netpa nattana atei karisu kanadre. \p \v 14 \x - \xo 5:14 \xo*\xt Jn 8:12; 9:5 \xt*\x* “Nakhoidi taibangpan-gi mangalni. Chingthakta leiba sahar lotpa yade. \v 15 \x - \xo 5:15 \xo*\xt Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33 \xt*\x* Aduga misingna thaomei thallaga thumok makhada thamnade; adubu thaomei makhong mathakta thamduna yum manungda leiba pumnamakpu ngalhalli. \v 16 \x - \xo 5:16 \xo*\xt 1 Pet 2:12 \xt*\x* Matou asumna, misingna nakhoigi aphaba thabaksing adu swargada leiba nakhoigi Napa Ibungobu thagatnanaba nakhoigi mangal adu misinggi mangda ngalhallu. \s1 Wayel Yathanggi maramda tambiba \p \v 17 “Eina Moses-ki Wayel Yathang nattraga Tengban Mapu wa phongdokpiba maichousingna tambibasing adu mang-hanba lakpani haina khan-ganu. Eidi madu manghanba lakpa natte, adubu thunghanba lakpani. \v 18 \x - \xo 5:18 \xo*\xt Luk 16:17 \xt*\x* Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, swarga amasung malem mangdriba phaoba Wayel Yathang adugi khwaidagi pikpa mayek nattraga khwaidagi pikpa saruk ama phaoba, pumnamak aduna thungdriphaoba mangloi. \v 19 Aduga kanagumbana hairiba yathangsing asidagi apikpa yathang amabu thugairaba amasung madumak tounanaba misingda tambirabadi swarga leibakta mahakpu khwaidagi apikpa kougani. Adubu kanagumbana Wayel Yathang injaraga madumak misingda tounanaba tambirabadi, swarga leibakta mahakpu achouba kougani. \v 20 Aduga eina nakhoida hairi, karigumba nakhoigi achumba chatpa aduna Wayel Yathanggi ojasing amadi Pharisee-sing adudagi hendrabadi, nakhoina swarga leibakta keidounungdasu changloi. \s1 Asaobagi maramda tambiba \p \v 21 \x - \xo 5:21 \xo*\xt Khong 20:13; Aniwa 5:17 \xt*\x* “Mamangngeida eikhoigi ipa-ipusingda, ‘Nahakna mi hatloidabani aduga kanagumbana mi hatlabadi mahakna wayenbagi awabada tagani’ haina haikhiba adu nakhoina tare. \v 22 Adubu eina nakhoida hairibasini, kanagumba amana magi machin-manaogi mathakta saorabadi, wayen-gi awabada tagani. Aduga amuksu, kanagumbana magi machin manaoda ‘Raca’ \f + \fr 5:22 \fr*\ft Raca: Cheibada sijinnaba Aramic-ki waheini, kok yaodaba haibani\ft*\f* haina hairabadi mahakna sanhedrin-gi\f + \fr 5:22 \fr*\ft Luchingba humphutaranithoina saba Jihudisinggi khwaidagi panggal amadi matik leiba wayellup\ft*\f* mamangda pukhatpagi khudongthiba adu nanggani. Amasung kanagumbana mahakki machin manaoda ‘Apang mirem’ hairabadi mahakna norokki meigi awabada tagani. \v 23 Maram aduna nahakna Tengban Mapuda katchanaba nahakki iratpot adu latnapungda purakpa matamda nahakki nachin-nanao amana nahakki nathakta nungaitaba leiba adu ningsinglaklabadi, \v 24 Nahakki iratpot adu latnapung adugi mamangda thanamduna, nahakki nachin-nanao adugi manakta hanna chattuna mahakka taisinnaru. Aduga nahakna halaktuna nahakki iratpot adu katlu. \p \v 25 “Nahakki maiyokta leiriba mahakka loinana nahakna wayelsang tamna lambida chatlingeida, thunamak mahakka chamthoknou, adu nattrabadi mahakna nahakpu wayel mapuda pithokpa yai, aduga wayel mapuna nahakpu phamnaibada sinaduna nahakpu keisumsangda thajinba yai. \v 26 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nahakna sendon adu loina singdoktriphaoba mapham adudagi khak thorakpa yaroi. \s1 Lannabagi maramda tambiba \p \v 27 \x - \xo 5:27 \xo*\xt Khong 20:14; Aniwa 5:18 \xt*\x* “ ‘Nahakna atoppagi nupa nattraga nupiga lannabagi thabak touroidabani’ haikhiba asi nakhoina tare. \v 28 Adubu eina nakhoida hairibasini, kanagumbana nupi amabu apambana sumhattuna yenglabadi mahakki thamoida nupi aduga lannabagi thabak toukhrabani. \v 29 \x - \xo 5:29 \xo*\xt Mat 18:9; Mrk 9:47 \xt*\x* Aduga karigumba nahakki yetthangba mitna nahakpu papta tahallabadi, madu kothoktuna nangondagi langthok-u; maramdi nahakki hakchang apumba norokta langsinkhigadabagi sarukpudi, nahakki hakchanggi kayat ama mangkhibana nahakkidamak henna phei. \v 30 \x - \xo 5:30 \xo*\xt Mat 18:8; Mrk 9:43\xt*\x* Aduga nahakki yetthangba khutna nahakpu papta tahallabadi madu kakthattuna langthok-u; maramdi nahakki hakchang apumba norokta chatkadabagi sarukpudi, nahakki hakchang kayat ama mangkhibana nahakkidamak henna phei. \s1 Khainabagi maramda tambiba \r (Mat 19:9; Mrk 10:11-12; Luk 16:18) \p \v 31 \x - \xo 5:31 \xo*\xt Aniwa 24:1-4; Mat 19:7; Mrk 10:4\xt*\x*“Aduga masimasu haikhre, ‘Kanagumbana mahakki nupibu khainarabadi mahakki nupida khainabagi che adu pigadabani.’ \v 32 \x - \xo 5:32 \xo*\xt Mat 19:9; Mrk 10:11-12; Luk 16:18; 1 Cor 7:10-11\xt*\x*Adubu eina nakhoida hairibasini, lannabagi thabak toubagi maramgidamak nattana kanagumbana mahakki nupibu khainarabadi, mahakna nupi adu nupa lannahallabani; aduga kanagumbana khainarabi nupi aduga luhonglabadi, mahakna nupi lannabagi thabak tourabani. \s1 Wasakpagi maramda tambiba \p \v 33 \x - \xo 5:33 \xo*\xt Levi 19:12; Masing 30:2; Aniwa 23:21 \xt*\x* “Eikhoigi ipa-ipusingda haikhiba asimasu nakhoina tare, ‘Nahakna lanna wasakloidabani, adubu nahakna \nd MAPU IBUNGO\nd*-da sakkhiba wasaksing adu ngakkadabani.’ \v 34 \x - \xo 5:34 \xo*\xt Jac 5:12; Isei 66:1; Mat 23:22 \xt*\x* Adubu eina nakhoida hairibasini, nakhoina keidounungda khak wasakloidabani: Nakhoina swarga panduna wasakkanu, maramdi swargadi Tengban Mapugi phambalni. \v 35 \x - \xo 5:35 \xo*\xt Isei 66:1; Isei 48:2 \xt*\x* Malem pandunasu wasakkanu, maramdi malemdi Tengban Mapugi khongnetphamni; Jerusalem pandunasu wasakkanu, maramdi Jerusalem-di wangthoiraba Ningthou adugi saharni. \v 36 Aduga nahakki nakok panjadunasu wasakkanu, maramdi nahakna samna ama phaoba ngouhanba nattraga muhanba ngamde. \v 37 Adubu nakhoina ‘Hoi’ hairaga hoi, nattraga ‘Mai’ hairaga mai haiyu; masidagi henba makheidi Phattabagi mapu adudagi lakpani. \s1 Laman khumba amasung yeknababu nungsiba \r (Luk 6:29-30) \p \v 38 \x - \xo 5:38 \xo*\xt Khong 21:24; Levi 24:20; Aniwa 19:21 \xt*\x* “ ‘Mit amagi mahutta mit ama, aduga ya amagi mahutta ya ama’ haiba adu nakhoina tare. \v 39 Adubu eina nakhoida hairibasini; nakhoida lallakpa mahak aduda laman singganu. Adubu kanagumbana nahakki yetthangba khajaida khubakna tharaklabadi, nahakki oithangba khajai adusu onsillu. \v 40 Aduga kanagumbana nahakki phurit adu louningbagidamak wayelsangda wakatlaklabadi, mahakna nahakki achonba phurit adusu loujasanu. \v 41 Aduga kanagumbana nahakpu namduna mile ama chatnaba hairabadi, mahakka loinana mile ani chatminnou. \v 42 Nangonda nijaba mahak aduda pinou, aduga nangondagi pujaningba mahak adudagi leithokkanu. \s1 Yeknabasingbu nungsiba \r (Luk 6:27,28,32-36) \p \v 43 “Aduga ‘Nahakna nahakki keiroi leikaibu nungsiyu, aduga nahakki yeknabasingbu yengthiyu,’ haiba asi nakhoina takhre. \v 44 Adubu eina nakhoida hairi, Nakhoina yeknabasingbu nungsiyu, nakhoibu sirap toubasingbu yaipha-thoujal pibiyu, nakhoibu yengthibasingda aphaba toubiyu aduga nakhoibu thaoi-usitana sijinnariba amasung ot-neiribasingidamak haijabiyu. \v 45 Masi nakhoina swargada leiba nakhoigi Napa Ibungogi machasing oinabagidamakni. Maramdi Ibungo mahakna phattaba amasung aphaba misinggi mathakta numit thok-hanbi. Aduga achumba chatpa amasung phattaba toubasinggi mathakta nong chuhanbi. \v 46 Maramdi nakhoibu nungsibibasing adu khaktabu nakhoina nungsirabadi, nakhoigi kari mana leigadage? Kanggat khombasing aduna phaoba adumna touba nattra? \v 47 Aduga nakhoina nakhoigi nachin-nanaosing khaktada taram-taramna tourabadi, atoppasingdagi nakhoina kari henna touribage? Tengban Mapubu thajadabasingna phaoba adumna touba nattra? \v 48 \x - \xo 5:48 \xo*\xt Levi 19:2; Aniwa 18:13 \xt*\x*Maram aduna swargada leiba nakhoigi Napa Ibungona mapung phaba adugumna nakhoisu mapung phaba oiyu.” \c 6 \s1 Laira anangsingda pinabagi maramda tambiba \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xo*\xt Mat 23:5\xt*\x*“Nakhoina aphaba thabaksing touba matamda misingda utnabagidamakta toudanaba cheksillu. Madu nattrabadi swargada leiba nakhoigi Napa Ibungogi maphamdagi nakhoigi mana phangloi. \p \v 2 “Maram aduna misingdagi thagatpa phangnanabagidamak aphasasinnabasingna synagogue-sing\f + \fr 6:2 \fr*\ft Synagogue: Jihudisinggi Ishwor khurumpham, wayenpham amasung wayel yathang tambiba mapham. \ft*\f* amasung lambisingda toubagumna, nakhoina leita lairasingda piba matamda namangda pungjao thin-ganu. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, makhoina makhoigi phangadaba mana adu loina phangkhre. \v 3 Adubu nangna leita-lairasingda mateng pangba matamda, nanggi yetthangba khutna touba adu oi thangba khutna khangdasanu. \v 4 Masi nanggi pibagi thabak adu aronba oinabani. Aduga aronba pumnamakpu uriba nahakki Ipana nangonda mana pibigani. \s1 Haijabagi maramda tambiba \r (Luk 11:2-4) \p \v 5 \x - \xo 6:5 \xo*\xt Luk 18:10-14\xt*\x* “Aduga nahakna haijaba matamda, aphasasinnabasinggumna oiganu; maramdi makhoibu misingna unanaba, makhoina synagogue-sing amasung miyam tinba lambisingda leptuna haijabadu pammi. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, makhoina makhoigi phangadaba mana loina phangkhre. \v 6 Adubu nahakti, nahakna haijaba matamda nanggi kada chang-u, aduga thong thingjinduna lonna leiba nahakki Napada haijou. Aduga aronba pumnamakpu ubiba nahakki Ipana nangonda mana pibigani.” \p \v 7 “Aduga nakhoina haijaba matamda, Tengban Mapubu thajadabasinggumna arembada hanjin hanjin haijaganu, maramdi makhoina wahei mayam ama haibagi maramna makhoigi haijaba adu tabigani haina makhoina khalli. \v 8 Adubu nakhoidi makhoigumna oiganu; maramdi nakhoina nijadringeigi mamangda nakhoigi awatpa leiba adu nakhoigi Ipana khangbi. \v 9 Maram aduna nakhoina matou asumna haijou, \q1 ‘Swargada leiba eikhoigi Ipa, \q2 Ibungo Nahakki ming asengba oisanu. \q1 \v 10 Nahakki leibak laksanu; \q2 swargada nahakna ningba toubagumna taibangpanda oisanu. \q1 \v 11 Numit asigi nongmagi chara eikhoida pinabiyu. \q1 \v 12 Aduga eikhoida laman tonbasingbu eikhoina kokpibagumna, \q2 eikhoigi laman kokpiyu. \q1 \v 13 Aduga eikhoibu athembada tahanbiganu, \q2 adubu phattaba adudagi eikhoibu kanbiyu. \q2 Maramdi ningthou leibak, panggal amasung matik mangal lomba naidana nahakkini. Amen.’ \p \v 14 \x - \xo 6:14,15 \xo*\xt Mrk 11:25,26\xt*\x*“Maramdi nakhoigi nathakta misingna tourakpa ayol-aransing adu nakhoina kokpirabadi, nakhoigi swargada leiba Napa Ibungonasu nakhoibu kokpigani. \v 15 Adubu nakhoina misinggi ayol-aran kokpidrabadi, nakhoigi Napa Ibungona nakhoigi ayol-aransing adu kokpiroi.” \s1 Chara henbagi maramda tambiba \p \v 16 “Aduga nakhoina chara henba matamda, aphasasinnaba misinggi matougumna awa-maithong utkanu, maramdi makhoina chara helli haiba adu misingda utnanaba makhoigi maithong adu maksilhalli. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, makhoina makhoigi phangadaba mana loina phangkhre. \v 17 Adubu nahakti chara henba matamda, namai-namit tathoktuna nakoktu thao teisillu. \v 18 Masi nahakna chara helli haibadu misingna khangdananaba adubu lonna leiba nahakki Napa Ibungo khaktana khangnanabani. Aduga lonna toujaba adubu ubiba nahakki Napa Ibungona nangonda mana pibigani. \s1 Swargagi lan \r (Luk 12:33-34) \p \v 19 \x - \xo 6:19 \xo*\xt Jac 5:2,3 \xt*\x* “Til-kang amadi kolhingna manghanba aduga huranbasingna sagun touduna huranba malem asida nakhoigidamak lan peisin-ganu. \v 20 Adubu til-kang amadi kolhingna manghanba ngamdraba, aduga huranbasingnasu huba ngamdraba swargada nakhoigidamak lan peisillu. \v 21 Maramdi nahakki lan leiba mapham aduda nahakki thamoisu leigani. \s1 Hakchanggi Thaomei \r (Luk 11:34-36) \p \v 22 “Mit haibasina hakchanggidi thaomeiga pangkhakni. Maram aduna nahakki mityeng chumlagadi, nahakki hakchang apumba mangalna than-gani. \v 23 Adubu nahakki mityeng chumdrabadi, nahakki hakchang apumba amambana than-gani. Aduga nangonda leiba mangal aduna mamlabadi, amamba adu kayada mamkhraba. \s1 Mapu Ibungo amasung lan-thum \r (Luk 16:13; Luk 12:22-31) \p \v 24 “Kananasu mapu anigi minai oiba ngamde; maramdi mahakna amabu tukkacharaga atoppa amabuna nungsigani, nattraga mahakna amabu ninglaga atoppa amabuna thou-oiroi. Asumna nakhoina Tengban Mapu amasung lan animakpu thougal touba ngamloi. \s1 Langtaknaba \r (Luk 12:22-31) \p \v 25 “Maram aduna eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoina hingnabagidamak kari chagani, kari thakkani nattraga hakchanggidamak kari setkani haibagidamak karisu langtaknaganu. Thawaina chinjaktagi aduga hakchangna phijettagi henna maru oidra? \v 26 Atiyagi ucheksingda yeng-u; makhoina marusu hunde, loksu lokte, aduga kei-dasu peisinde. Adumakpu nakhoigi swargada leiba Ipana makhoida chananaba machinjak pibi. Nakhoidi makhoisingdagi yamna henna mamal yamba nattra? \v 27 Aduga nakhoi kanana langtaknaduna nakhoigi punsibu pungja ama sangdok-hanba ngambage? \p \v 28 “Aduga nakhoina phijetkidamak karigi langtaknaribage? Loubuk-lamhangda houba tharosingna, karamna houriba haibadu yeng-u. Makhoina thabaksu nomde, langsu naide. \v 29 \x - \xo 6:29 \xo*\xt 1 Ning 10:4-7; 2 Mi 9:3-6 \xt*\x* Adubu eina nakhoida hairibasini, Ningthou Solomonmak-na mahakki matik mangal pumnamakka loinana phijet leitenglabasu leising asina phajaba asigumna phijet leitengkhide. \v 30 Aduga ngasidi houriba, hayengdi meinungda hunjinkhragadaba loubukki napi phaoba Tengban Mapuna asuk ningthijana phijet leitengbirabadi, he thajaba watpasa, mahakna nakhoibu kaya ningthijana phijet leitengbiroidra? \p \v 31 “Maram aduna eikhoina kari chagani, nattraga kari thakkani, nattraga kari setkani haiduna langtaknaganu. \v 32 Maramdi Tengban Mapubu thajadabasingna pot pumnamaksing asi thi, adubu swargada leiba nakhoigi Ipana pot pumnamaksing asi nakhoida mathou tai haiba khang-bi. \v 33 Adubu nakhoina ahanbada Tengban Mapugi leibak amasung Ibungo mahakna nakhoida touhaningba achumba thabaksing adu thiyu, aduga pot pumnamaksing asi nakhoida pinabigani. \v 34 Maram aduna nakhoina hayenggidamak langtaknaganu, maramdi hayengsu hayeng masagi langtaknaba adumak leijagani. Aduna nongmagi waruba aduna numit adugidi awokpani. \c 7 \s1 Mibu wayendanaba tambiba \r (Luk 6:37,38,41,42) \p \v 1 “Nakhoibu Tengban Mapuna wayendanaba nakhoina misingbu wayelluganu. \v 2 \x - \xo 7:2 \xo*\xt Mrk 4:24\xt*\x* Maramdi nakhoina misingbu wayelluba matou adugumna Tengban Mapunasu nakhoibu wayen-gani, aduga nakhoina olluriba chang adumak nakhoidasu amuk ollagani. \v 3 Aduga nahakki namitta leiba ujao adudi karisu khandraga nahakki nachin nanaogi mamitta leiba u makup aduda karigi yenglibano? \v 4 Aduga nahakki namitta ujao ama leina leina nahakki nachin nanaoda, ‘Nahakki mitta leiba u makup adu ei louthokpige,’ haina nahakna karamna haigadouribano? \v 5 He, aphasasinnaba! Nahakna nahak nasamakki namitta leiba ujao adu hanna louthokkho, adu oirabadi nahakna nahakki nachin-nanaogi mitta leiba u makup adu louthokpada sengna ugani. \p \v 6 “Huisingda asengba pot piganu, Aduga oksinggi mangda nakhoigi mani-mukta langsin-ganu, maramdi makhoigi makhongna madu netsillaga onsillaktuna nakhoibu machet machet segaigani. \s1 Haijanabagidamak thougatpiba \r (Luk 11:9-13) \p \v 7 “Nijou, nakhoida pibigani; thijou, nakhoina phangjagani; thong thinjou, nakhoigidamak hangdokpigani. \v 8 Maramdi nijaba mi khudingna phangjei, thijaba mahak aduna phangjei, aduga thong thinjaba mahak aduda hangdokpigani. \v 9 Nakhoigi narakta mapa oiriba nakhoi kanana nachasingna tal niba matamda makhoida nung oina pigadage? \v 10 Nattraga nga niraga madugi mahutta lil oina pigadage? \v 11 Nakhoina phattaba oidunasu nachasingda karamna aphaba khudol pigadage haiba khanglabadi, swargada leiba nakhoigi Ipana mangonda nijaba makhoising aduda kayada thoidok hendokna aphaba khudolsing pibiroidage? \p \v 12 \x - \xo 7:12 \xo*\xt Luk 6:31\xt*\x*“Maram aduna misingna nakhoida toubirakpa pamba pumnmak adu nakhoinasu makhoida tou. Maramdi masida Wayel Yathang amasung Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi wa pumnamak adu suplabani.” \s1 Lambi ani \r (Luk 13:24) \p \v 13 “Nakhoina akhuba thong aduda chang-u, maramdi amang-atada tanaba thong adu lao-i, amasung lambi adu pak-i, aduga maduda changba mi yammi. \v 14 Adubu hingba younaba thong adudi khui, amasung lambi adu yamna chappi, amasung madu phangba mi yamde. \s1 Maheina masak takpa \r (Luk 6:43,44) \p \v 15 “Nakhoina Tengban Mapugi wa phongdoksinnaba mising adudagi cheksillu. Makhoina nakhoigi nanakta yaogi phijet setuna lak-i adubu manungdadi makhoi tasengnamak tamthiraba keisalgumbani. \v 16 Makhoigi maheidagi haibadi makhoina touthorakpa thabak adudagi nakhoina makhoibu khanggani. Misingna tingkhanggi mongsongdagi anggur heknabra, nattraga tingkhang panbisingdagi heiyit heknabra? \v 17 Matou asumna aphaba upal khudingna aphaba mahei yalli; adubu phattaba upalna phattaba mahei yalli. \v 18 Aphaba upalna phattaba mahei yanba ngamde, aduga phattaba upalna aphaba mahei yanba ngamde. \v 19 \x - \xo 7:19 \xo*\xt Mat 3:10; Luk 3:9\xt*\x*Aduga aphaba mahei yandaba upal khudingmakpu yanthattuna meinungda langsilli. \v 20 \x - \xo 7:20 \xo*\xt Mat 12:33 \xt*\x*Matou asumna makhoigi maheidagi nakhoina makhoibu khanggani. \s1 Ibungona sakkhangbidabasing \r (Luk 13:25-27) \p \v 21 “Eingonda ‘Ibungo, Ibungo,’ kouba mi khudingmakna swarga leibakta changloi; adubu swargada leiba Ipagi aningba toujaba mahak adu khaktana changgani. \v 22 Aduga wayenbagi numit aduda, mi mayam amana eingonda haigani, ‘Ibungo, Ibungo! Eikhoina Ibungogi mingda Tengban Mapugi wa phongdokchakhiba nattra, amadi eikhoina Ibungogi mingda lai phattabasingbu tanthokchakhiba nattra, aduga Ibungogi mingda eikhoina angakpa thabaksing toujakhiba nattra?’ \v 23 \x - \xo 7:23 \xo*\xt Isei 6:8 \xt*\x* Adubu matam aduda eina makhoida haigani, ‘Eina nakhoibu keidounungdasu khangkhide. He phattaba thabak toubasa! Eingondagi chathokhro!’ \s1 Yumsaba ani \r (Luk 6:47-49) \p \v 24 “Maram aduna eigi wasing asibu taraga touba mi khudingbu nungjao mathakta yum saba asingba mi amaga changdamnagani. \v 25 Aduga nong taraktuna ising ichao lakle, amasung nungsit kanna sitlaktuna yum aduda yeirare. Adubu yum adu nungjao mathakta saba maramna tukhide. \p \v 26 “Adubu eigi wasing asi taraga toudaba mi khudingbu leingoi mathakta yum saba apangba mi amaga changdamnagani. \v 27 Aduga nong taraktuna ising ichao lakle, amasung nungsit kanna sitlaktuna yum aduda yeibada yum adu khuttu thina ture.” \p \v 28 \x - \xo 7:28,29 \xo*\xt Mrk 1:22; Luk 4:32 \xt*\x* Jisuna wasing asi haiba loirabada, miyam aduna mahakki tambiba aduda ingak ngaklammi. \v 29 Maramdi makhoigi Wayel Yathanggi ojasingna tambiba adugumna nataduna, Ibungona matik leiba mi amagumna tambirammi. \c 8 \s1 Jisuna kiningai oiba Unsagi Lainana naba Mi amabu phahanbiba \r (Mrk 1:40-45; Luk 5:12-16) \p \v 1 Jisuna chingthaktagi kumtharakpa matamda, yamlaba miyam amana Ibungogi tung injarammi. \v 2 Aduga ikhang khanghoudana kiningai oiba unsagi lainana naba nupa amana Ibungogi nakta laklaga Ibungoda khurumjaraduna hairak-i, “Ibungona yabirabadi, eibu Ibungona senghanbiba ngammi.” \p \v 3 Maduda Ibungona khut tingthokladuna mahakpu soklaga hairak-i, “Eina yare, nahak sengjaro.” Khudak adumaktada mahakki laina adudagi mahak sengjare. \v 4 \x - \xo 8:4 \xo*\xt Levi 14:1-32 \xt*\x*Adudagi Jisuna mangonda hairak-i, “Yeng-u, masi kanadasu haidokkanu, adubu purohitki manakta chattuna nasamak purohitta utcharu aduga mipum khudingna nahak phare haiba khangnanaba Moses-na katlu haiduna yathang piramba iratpot adu katcharu.” \s1 Lanmi chamagi luchingba amagi thajaba \r (Luk 7:1-10) \p \v 5 Jisuna Capernaum-da changba matamda lanmi chamagi makok amana Ibungogi nakta laktuna khurumjaraga pangbinaba haijarak-i, \v 6 “Ibungo, eigi inai ama pangtha-sithabagi lainana naduna yamna wana yumda leihouri.” \p \v 7 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Eina laktuna mahakpu phahanbigani.” \p \v 8 Adubu lanmi chamagi makok aduna hairak-i, “Ibungo, eigi yumda Ibungona lengbirakpa itik chajade. Adubu Ibungona anabadu phananaba yathang aduta pibiyu, aduga eigi inaigi anabadu phajagani. \v 9 Maramdi ei isamaksu mathak thongba phamnaibasinggi makhada leiba mini, aduga eigi ikhada eigi lanmising lei. Eina ‘Chatlu,’ hairaga makhoina chatli, aduga ‘Lak-u,’ hairaga makhoina lak-i. Aduga eina eigi inaisingda ‘Masi tou,’ hairaga makhoina madu tou-i.” \p \v 10 Jisuna madu tabada ngakladuna mahakki tung illiba makhoising aduda hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, asigumna asuk yamna thajaba mi eina Israel leibakta keidoungeida thengnadri. \v 11 \x - \xo 8:11 \xo*\xt Luk 13:29 \xt*\x* Eina nakhoida hairibasini madudi nongpok amadi nongchuptagi mi kayana laktuna swarga leibakta Abraham, Isaac amadi Jacob-ka loinana chaklen aduda phaminagani. \v 12 \x - \xo 8:12 \xo*\xt Mat 22:13; 25:30; Luk 13:28 \xt*\x*Adubu swarga leibak adugi oipham thokpa mi kaya amadi mapan-gi amambada langthokkani; mapham aduda makhoina kapkani amasung maya krak-krak chikkani.” \v 13 Adudagi Jisuna lanmi chamagi makok aduda hairak-i, “Nayumda hanjaro, nahakna thajabagi maramna nangonda madumak thoklagani.” \p Aduga pungja adumaktada mahakki manai adu naba phajare. \s1 Jisuna mi kaya amabu anaba phahanbiba \r (Mrk 1:29-34; Luk 4:38-41) \p \v 14 Adudagi Jisuna Peter-gi yumda lakpa matamda Peter-gi manembok arum houduna nabadagi phamungda hiplamba adu ure. \v 15 Amasung Jisuna mahakki makhutta sokpada mahakki arum houramba adu phakhirammi; aduga mahakna phamungdagi hougattuna Ibungogi thougal toujare. \p \v 16 Adudagi numidangwairam oisillaklabada misingna sengdaba thawai changba mi mayam ama Jisugi nakta puraklammi; aduga Ibungogi wahei amana sengdaba thawaising adubu tanthoklammi amasung mahakna anaba mi pumnamakpu phahanbirammi. \v 17 \x - \xo 8:17 \xo*\xt Isei 53:4 \xt*\x* Masi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Isaiah-na haikhiba, “Mahak masamakna eikhoigi anabasingbu pubire amasung eikhoigi lainasingbu louthokpire” haiba wa adu thungnabani. \s1 Tung-inba oibagi changyeng \r (Luk 9:57-62) \p \v 18 Aduga Jisuna mahakki akoibada leiriba miyam adu uba matamda, mahakna mahakki tung-inbasing aduda pat adugi wangmada lanthoknanaba yathang pirammi. \v 19 Adudagi Wayel Yathanggi oja amana mahakki nakta laktuna hairak-i, “Oja Ibungo, nahakna chatpa mapham khudingda eihak tung injagani.” \p \v 20 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Lamhuisinggi makol lei, amadi ucheksinggi mahum lei, adubu Migi Machanupa\f + \fr 8:20 \fr*\ft Jisuna sijinnaba mahakki atoppa mingthol amani \ft*\f* adugidi makok ngathapham phaoba leite.” \p \v 21 Aduga atoppa tung-inba amana Ibungoda hairak-i, “Ibungo, eina yumda hanna hanjaduna ipabu leiron chanjarukhige.” \p \v 22 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Eigi itung illu, aduga asibasingna makhoigi asibasingbu leiron chansanu.” \s1 Jisuna nonglei nungsit khamba \r (Mrk 4:35-41; Luk 8:22-25) \p \v 23 Adudagi Jisuna hida kakhatle aduga mahakki tung-inbasing adusu mahakka loinana chatminnare. \v 24 Amasung ikhang khanghoudana pat aduda akanba nonglei nungsit ama lakle aduga ithak ipomna yeibadagi hi adu laksinlammi. Adubu Ibungodi tumduna leirammi. \v 25 Adudagi tung-inbasing aduna Ibungogi nakta laklaga mahakpu houdoktuna hairak-i, “Ibungo, eikhoibu kanbiyu, Eikhoi iraknaduna siba tare.” \p \v 26 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “He thajaba watpasa, nakhoina karigi aduk yamna kiribano?” Aduga Ibungona hougattuna nungsit amadi ithak aduda lepnanaba yathang pirammi, aduga pumnamak adu pungtap tapthakhre. \p \v 27 Maduda tung-inbasing aduna ingak ngakladuna hairak-i, “Nungsit amadi ithaksing phaobana haiba illiba mahak asibu karamba mino.” \s1 Jisuna Lai phattaba changba mi anibu phahanbiba \r (Mrk 5:1-20; Luk 8:26-39) \p \v 28 Aduga Jisuna patki wangmada leiba Gadara-gi lamdamda thunglabada, mongphamdagi thoklakpa lai phattaba changba nupa anina mahakka thengnare. Makhoisingdu adukki matik yamna tamthirammi madudi mi kana amata lambi adu phaoraga chatpa ngamlamde. \v 29 Aduga khudak aduda makhoina asumna laorak-i, “He Tengban Mapugi Machanupa, nangna eikhoida kari touba pambage? Matam adu youdringeida nahakna eikhoibu ot-neinaba mapham asida laklibra?” \p \v 30 Aduga mapham adudagi panglap laptana ok sanggu ama machinchak chaduna leirammi. \v 31 Maram aduna lai phattabasing aduna Jisuda haijarak-i, “Nahakna eikhoibu tanthoklabadi ok sanggu asigi manungda eikhoibu changhanbiyu.” \p \v 32 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Chatlu.” Aduga makhoina thokkhiduna ok sanggu adugi manungda changkhre amasung ok sanggu apumba aduna angamba torban adudagi pat tamna thuna chenthakhiduna pat aduda iraknaduna sire. \p \v 33 Maduda ok sellambasing aduna chenkhiduna sahar aduda chatlaga lai phattaba changbasing aduda thokkhiba thoudok adu yaona wari pumnamaksing adu tamle. \v 34 Adudagi sahar adugi mi pumnamakna Jisubu unnanaba thorakle. Aduga makhoina Ibungobu uba matamda makhoigi lamdam adu thadoktuna chatpikhinaba haijarammi. \c 9 \s1 Jisuna pangtha-sithaduna naba mi amabu phahanbiba \r (Mrk 2:1-12; Luk 5:17-26) \p \v 1 Adudagi Jisuna hi amada tongduna pat adu lanthoklaga mahak masamakki saharda laklammi. \v 2 Aduga mi kharana pangtha-sithaduna naba mi amabu hipnaphamda hipphalladuna Ibungogi nakta puraklammi. Amasung Jisuna makhoigi thajaba adu uba matamda pangtha-sithaduna naba mi aduda hairak-i, “Ichanupa, haraojaro; nahakki napapsing kokpire.” \p \v 3 Maduda Wayel Yathanggi oja kharagi marakta asumna hainarammi, “Nupa asina Mapu Ibungobu thina ngangle!” \p \v 4 Aduga makhoina kari khallibage haibadu Jisuna khangladuna makhoida hairak-i, “Nakhoigi thamoida karigi adugumba phattaba wakhal khallibano? \v 5 Maramdi ‘Nahakki napapsing kokpire,’ haibaga ‘Hougattuna chatlu,’ haibasiga karambana henna laibage? \v 6 Adubu Migi Machanupa aduna taibangpanda papsing kokpinaba matik lei haiba eina nakhoida utkani.” Adudagi Ibungona pangtha-sithaduna naba mi aduda hairak-i, “Hougatlu, aduga nahakki hipnapham adu loukhattuna nayumda chatlo.” \p \v 7 Maduda nupa aduna hougatlaga mayumda chatkhirammi. \v 8 Aduga miyam aduna madu ubada angakpa amasung akibana thallammi, amadi asigumba matik asibu mioibada pibiba Tengban Mapubu makhoina thagatcharammi. \s1 Matthew-bu kouba \r (Mrk 2:13-17; Luk 5:27-32) \p \v 9 Adudagi Jisuna mapham adu thadoktuna asum lakpada, Matthew kouba kanggat khomba nupa amana kanggat khomphamda phamduna leiba adu uraduna mangonda hairak-i, “Eigi tung illu.” \p Maduda Matthew-na hougattuna Ibungogi matung injare. \p \v 10 \x - \xo 9:10,11 \xo*\xt Luk 15:1,2 \xt*\x*Madugi matungda nongma Jisuna Matthew-gi yumda numidanggi chaklen chaba matamda kanggat khombasing amadi inthokpiraba misingsu chaklen aduda laktuna Ibungo amadi mahakki tung-inbasingga loinana chaminnarammi. \v 11 Pharisee-singna madu ubada Ibungogi tung-inbasing aduda hanglak-i, “Karigi nakhoigi ojana asigumba mising asiga chamin thakminaribano?” \p \v 12 Makhoina hainariba adu tabada Jisuna khumlak-i, “Masa phabasinggidi layengba mi mathou tade, adubu anabasinggidi mathou tai. \v 13 \x - \xo 9:13 \xo*\xt Mat 12:7; Hos 6:6 \xt*\x*Aduga Mapugi puyada hairiba, ‘Eina pambadi chanbiheiba aduni, iratpot adu natte’ hairiba asi karino haiba nakhoina chattuna tamlukho. Maramdi eina achumba chatpasingbu kouba lakpa natte adubu pap chenbasingbuni.” \s1 Chara henbagi maramda wahang \r (Mrk 2:18-22; Luk 5:33-39) \p \v 14 Nongma Baptize toubiba John-gi tung-inbasingna Jisugi nakta laktuna hanglak-i, “Eikhoina amadi Pharisee-singnadi tattana chara helli, adubu Ibungogi tung- inbasingnadi chara hendriba karigino?” \p \v 15 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Luhongbada lakliba borgi marupsingna bor aduga loinaduna leiminnaringeida tengtha nao-oigadra? Adum oinamak makhoidagi bor adu pukhigadaba numit adu lakkani, aduga matam aduda makhoina chara hen-gani. \p \v 16 “Aduga mi kana amatana ahanba phi machet amabu amanba phida photchinde, maramdi ahanba phi machet aduna chingsinduna segairiba adu hennadum segairakkani. \v 17 Aduga mi kana amatana anouba yubu amanba sawun-gi khaosingda khak hapnade, karigumba haplabadi sawun khaosing adu pokhaiduna yu adu heidokkani aduga sawun-gi khaosing adusu manggani. Madugi mahutta anouba yubu anouba sawun-gi khaosingda hapnei, aduga animak phana thammi.” \s1 Asiba nupimacha amadi Jisugi phijida sokchakhibi nupi \r (Mrk 5:21-43; Luk 8:40-56) \p \v 18 Aduga Jisuna wasing asi makhoida hairingeida, synagogue-ki phamnaiba ama laklaga Ibungogi mangda khuru khudak kulladuna Ibungoda hairak-i, “Eigi ichanupi houjikta sibada ngairi; aduna Ibungona lengbiraktuna mahakki mathakta Ibungogi khut thambiyu, adu oirabadi mahakna amuk hingba phangjagani.” \p \v 19 Maduda Jisuna hougattuna mahakki tung-inbasing aduga loinana mahakki matung induna chatle. \p \v 20 Aduga Jisuna chatlingei matam aduda chahi taranithoi chupna ee taduna naraklabi nupi amana Ibungogi tunglomda laktuna Ibungogi phijida sokcharammi. \v 21 Maramdi “Eina Ibungogi phiji asibu sokta sokcharabadi eigi anaba asi phajagani” haina nupi aduna khanjarammi. \p \v 22 Aduga Jisuna leithorakpada nupi adubu urammi. Amasung mahakna nupi aduda hairak-i, “Haraojou, Ichanupi, nahakki thajabana nahakpu phahanbire.” Aduga mikup adumaktada nupi adugi anaba adu phajare. \p \v 23 Madugi matungda phamnaiba adugi yumda Jisuna changlakpa matamda tengtha naoiduna langlamba miyam amadi mathou mangamgidamak basi khonglibasing adu ure. \v 24 Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Mayam pumnamak thokpikhro, nupimacha asi siba natte, mahak tumlibani!” Maduda makhoina Ibungobu karemnaduna noknare. \v 25 Aduga miyam adubu mapanda thok-hankhraba matungda, Ibungona nupimacha adugi kada changlaga nupimacha adugi makhut adu paikhatpire, adudagi nupimacha adu hougatlakle. \v 26 Aduga pao asina lam adu sinba thungna sandokkhre. \s1 Jisuna mamit tangba nupa anibu phahanbiba \p \v 27 Adudagi Jisuna mapham adu thadoklamlaga lambida asum lakpada, mamit tangba nupa anina “He David-ki Machanupa, eikhoibu chanbiyu!” haina laora- laoraduna Ibungogi matung innaraklammi. \p \v 28 Aduga Jisuna imungda changlaba matungda mamit tangba nupa ani adu mahakki manakta lakle. Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Eina nakhoibu phahanbiba ngammi haibasi nakhoi thajabra?” \p Makhoina Ibungoda khumjarak-i, “Hoi, Ibungo.” \p \v 29 Adudagi Ibungona makhoigi mamitta sokladuna hairak-i, “Nakhoigi thajabagi matung inna madumak nakhoida oirasanu.” \v 30 Aduga makhoina uba phangjare. Adudagi Jisuna makhoida, “Masigi maramda mi kana amatada haiganu” haiduna akanba yathang pire. \p \v 31 Adubu makhoina chatkhraga Ibungogi maramda lam adu sinba thungna sandokle. \s1 Jisuna marol thoktaba nupa amabu phahanbiba \p \v 32 Aduga makhoina mapham adudagi hek thokkhibaga mi kharana lai phattaba changba marol thoktaba nupa ama Jisugi nakta puraklammi. \v 33 Amasung Jisuna lai phattaba adu hek tanthokkhibaga marol thoktaba nupa adu wa ngangba hourakle. Maduda mipum khudingmakna ngakpaga loinana hairak-i, “Eikhoina asigumba thoudok amata Israel leibakta amukta ukhidri.” \p \v 34 \x - \xo 9:34 \xo*\xt Mat 10:25; 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15 \xt*\x*Adubu Pharisee-singnadi asumna hairak-i, “Mahakna lai phattabasing tanthokliba asidi lai phattabasinggi makok adugi mapalnani.” \s1 Tengban Mapugi loubukta thabak subinaba mi yamde \p \v 35 \x - \xo 9:35 \xo*\xt Mat 4:23; Mrk 1:39; Luk 4:44 \xt*\x*Adudagi Jisuna mapham adugi saharsing amadi khunggangsing sinba thungna koina chattuna synagogue-singda tambirammi amadi ningthou leibakki aphaba pao sandoklammi. Amasung Ibungona laina khuding amadi anaba khudingmakpu phahanbirammi. \v 36 \x - \xo 9:36 \xo*\xt Masing 27:17; 1 Ning 22:17; 2 Mi 18:16; Eze 34:5; Mrk 6:34 \xt*\x*Aduga Ibungona miyam adu ubada mahakki thamoida makhoibu nungsiba pokle. Maramdi makhoi senbinaba leitaba yaosinggumna kangaonaraba amasung pangbinaba leitabasing oirammi. \v 37 \x - \xo 9:37-38 \xo*\xt Luk 10:2\xt*\x*Adudagi Ibungona mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Lou lokkadabadi yammi, adubu thabak subinaba midi yamde. \v 38 Maram aduna nakhoina Ibungo mahakki lou lokphamda thabak suba mi henna thabiraknaba lougi mapuda haijou.” \c 10 \s1 Pakhonchatpa taranithoi \r (Mrk 3:13-19; Luk 6:12-16) \p \v 1 Adudagi Jisuna mahakki tung-inba taranithoi adubu mahakki manakta kouraduna phattaba thawaising tanthoknaba amasung laina khuding amadi anaba khudingbu phahannaba Ibungona makhoida matik pibire. \v 2 Pakhonchatpa makhoi taranithoi adugi mamingdi, ahanbada, Peter kouba Simon amasung mahakki manao Andrew; Zebedee-gi machanupa Jacob amasung mahakki manao John; \v 3 Philip amasung Bartholomew; Thomas amasung kanggat khomba Matthew; Alphaeus-gi machanupa Jacob amasung Thaddaeus; \v 4 mareibak ningba Simon amasung Ibungobu yeknabasinggi khutta pithokkhiba Judas Iscariot, hairibasing asini. \s1 Jisuna makhoi taranithoibu thaba \r (Mrk 6:7-13; Luk 9:1-6) \p \v 5 Adudagi Jisuna yathangsing asi piraduna makhoi taranithoibu tharammi. Yathangsing adudi: “Nakhoina Jihudi nattaba phurupsingna leiba maphamsingda chatluganu aduga Samaria machasinggi saharsingdasu changganu. \v 6 Adugi mahutta, nakhoina mangkhraba yaogi masak oiraba Israel-gi misinggi maphamda chatlu. \v 7 \x - \xo 10:7-15 \xo*\xt Luk 10:4-12 \xt*\x*Aduga nakhoina chatpa matamda, ‘Swarga leibak adu naksillakle!’ haiduna makhoida sandok-u. \v 8 Anabasingbu phahallu, asibasingbu hinggat-hallu, kiningngai oiba unsagi lainana nabasingbu phahanduna senghallu, phattaba thawaisingbu tanthok-u. Nakhoina lemna phangbagumna nakhoina lemna pinou. \v 9 Nakhoigi senggaoda sana, lupa, nattraga korigi sel-mayek puganu. \v 10 \x - \xo 10:10 \xo*\xt 1 Cor 9:14; 1 Tim 5:18 \xt*\x* Aduga nakhoigi khongchat adugidamak khao, sandal, cheisu nattraga phurit ani suna puganu; maramdi thabak suba mina mahakki chinjak phangba matik chai. \p \v 11 “Nakhoina sahar nattraga khunggang amada changba matamda, nakhoina leibada matik chaba mi kana mapham aduda leibage haibadu thidok-u aduga nakhoina mapham adu thadoktriba phaoba mahakki yum aduda leiyu. \v 12 Amasung nakhoina yum aduda changba matamda asumna haiyu, ‘Nakhoida ingthaba oisanu.’ \v 13 Aduga imung aduna matik charabadi, nakhoigi ingthabagi yaipha thoujal adu makhoida leisanu; adubu imung aduna matik chadrabadi, nakhoigi ingthabagi yaipha thoujal adu nakhoida hallaksanu. \v 14 \x - \xo 10:14 \xo*\xt Pakhon 13:51 \xt*\x*Aduga kanagumbana nakhoibu lousindrabadi nattraga nakhoigi wasing adu tadrabadi, nakhoina imung adu nattraga sahar adu thadokpa matamda nakhoigi khongyagi uphul adu kanthoklammu. \v 15 \x - \xo 10:15 \xo*\xt Mat 11:24\xt*\x* Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, wayenbagi numit aduda Sodom amasung Gomorrah-gi lamna sahar adudagi henna saphagani. \s1 Lakkadaba awa ana \r (Mrk 13:9-13; Luk 21:12-17) \p \v 16 \x - \xo 10:16 \xo*\xt Luk 10:3 \xt*\x* “Yeng-u, eina nakhoibu keisalgi marakta yaogumna thari, maram aduna nakhoina lin-gumna sing-u, amasung khunugumna pukchel ting-u. \v 17 \x - \xo 10:17-20 \xo*\xt Mrk 13:9-11; Luk 12:11,12; 21:12-15 \xt*\x* Aduga nakhoi cheksillu, maramdi nakhoibu wayel-sangsingda pukhatkani amasung synagogue-singda nakhoibu phugani. \v 18 Aduga eigi maramgidamak nakhoibu leingakpasing amasung ningthousinggi mamangda, makhoida amadi atoppa phurupsingda sakhi pinabagidamak pukhatkani. \v 19 Adubu makhoina nakhoibu phaba matamda, nakhoina kari haigadage nattraga kamdouna haigadage haibagidamak karisu langtaknaganu. Maramdi pungpham aduda nakhoina haigadaba waheising adu nakhoida pibigani. \v 20 Maramdi ngangliba adu nakhoina natte, adubu nakhoigi Napa Ibungogi Thawaina waheising adu nakhoida nganghanbigani. \p \v 21 \x - \xo 10:21 \xo*\xt Mrk 13:12; Luk 21:16 \xt*\x* “Aduga machin manaona machin manaobu hat-hannaba pithokkani, matou asigumna mapana machasingbusu pithokkani amasung machasingna mama-mapagi maiyokta leptuna makhoibu hat-han-gani. \v 22 \x - \xo 10:22 \xo*\xt Mat 24:9; Mrk 13:13; Luk 21:17; Mat 24:13; Mrk 13:13 \xt*\x* Mi pumnamakna eigi maramgidamak nakhoibu yengthigani. Adubu aroiba phaoba chetna lepchaba mahak adubu kanbigani. \v 23 Adubu makhoina nakhoibu sahar amada ot-neirabadi, nakhoina atoppa amada chellu. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, Migi Machanupa aduna lenglaktringei mamangda nakhoina Israel-gi saharsing pumnamak sin-thungna chatpa nangloi. \p \v 24 \x - \xo 10:24 \xo*\xt Luk 6:40; Jn 13:16; 15:20 \xt*\x* “Tung-inba amana mahakki ojagi mathakta leite, aduga manaina mahakki mapudagi henna chaode. \v 25 \x - \xo 10:25 \xo*\xt Mat 9:34; 12:24; Mrk 3:22; Luk 11:15 \xt*\x* Tung-inbasingna makhoigi ojagum amasung manaina makhoigi mapugum oirakpa aduna okle. Aduga yumgi yumburen aduda Beelzebul\f + \fr 10:25 \fr*\ft Lai phattabasinggi makok Satan-gi atoppa maming ama.\ft*\f* haina makhoina kourabadi, mahakki imunggi misingdadi kayada henna thina kougadaba! \s1 Eikhoina kanabu kigani \r (Luk 12:2-7) \p \v 26 \x - \xo 10:26 \xo*\xt Mrk 4:22; Luk 8:17 \xt*\x*“Adubu nakhoina misingbu kiganu. Maramdi phongdokloidaba kupsinba karisu leite, aduga khangloidaba arotpa amata leite. \v 27 Eina nakhoida amambada haiba adu, nakhoina anganbada haidok-u; aduga nakhoigi nakong khaktana takhibasing adu nakhoina yumthaktagi laothok-u. \v 28 Aduga hakchangbu hatlaga, thawaibudi hatpa ngamdaba makhoising adubu kiganu; adubu thawai amasung hakchang animakpu norokta manghanba ngamba Ibungo mahakpu kiyu. \v 29 Sendrang anibu peisa amada yonba nattra? Adumakpu nakhoigi Napa Ibungona yabiba nattanadi makhoigi maraktagi ama phaoba siduna leimaida taroi. \v 30 Aduga nakhoigi kokta sam masing kaya houribage haiba phaoba Tengban Mapuna khanglibani. \v 31 Maram aduna kiganu; nakhoidi sendrang kayadagisu henna mamal yamba helli. \s1 Haidokchaba amasung Jisubu yadaba \r (Luk 12:8,9) \p \v 32 “Maram aduna misinggi mamangda eigi tung-inbani haina yajaba mahak adubu swargada leiba Ipagi mangda einasu yabigani. \v 33 \x - \xo 10:33 \xo*\xt 2 Tim 2:12 \xt*\x*Adubu misinggi mangda eibu yadaba mahak adubu einasu swargada leiba Ipagi mangda yabiroi. \s1 Ingthaba piba lakpa natte thangsang piba lakpani \r (Luk 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 “Eina taibangpan asida ingthaba piba lakpani haina khan-ganu. Eina ingthaba piba lakpa natte, adubu thangsang piba lakpani. \v 35 \x - \xo 10:35,36 \xo*\xt Mic 7:6 \xt*\x*Maramdi machanupasingna makhoigi mapagi maiyokta, machanupisingna makhoigi mamagi maiyokta aduga mamou nupisingna manemboksinggi maiyokta leihannaba ei lakpani. \v 36 Mi amagi yeknaba adu mahak masagi imung manunggi misingna oigani. \p \v 37 “Mapa nattraga mamabu eingondagi henna nungsiba mahak adu eigi oibada matik chade; aduga machanupa nattraga machanupibu eingondagi henna nungsiba mahak adu eigi oibada matik chade. \v 38 \x - \xo 10:38 \xo*\xt Mat 16:24; Mrk 8:34; Luk 9:23 \xt*\x* Aduga mahakki cross thanggattuna eigi tung indaba mahak adu eigi oibada matik chade. \v 39 \x - \xo 10:39 \xo*\xt Mat 16:25; Mrk 8:35; Luk 9:24; 17:33; Jn 12:25 \xt*\x* Mathawai kanjaba mahak aduna madu mangjagani; aduga eigi maramgidamak mathawai mangjaba mahak aduna madu phangjagani. \s1 Tengban Mapuda toujaba thabak khudingmakki mana Lei \r (Mrk 9:41) \p \v 40 \x - \xo 10:40 \xo*\xt Luk 10:16; Jn 13:20; Mrk 9:37; Luk 9:48 \xt*\x* “Nakhoibu lousinba mahak aduna eibu lousinbani, aduga eibu lousinba mahak aduna eibu tharakpa mahak adubu lousinbani. \v 41 Kanagumba amana Tengban Mapugi wa phongdokpa mi amabu Tengban Mapugi wa phongdokpa mi ama oina lousinjarabadi Tengban Mapugi wa phongdokpa mi aduna phanggadaba mana adumak mahaknasu phangjagani; aduga kanagumba amana achumba chatpa mi amabu achumba chatpa mi ama oibagi maramna lousillabadi achumba chatpa mi aduna phanggadaba mana adumak mahaknasu phangjagani. \v 42 Aduga kanagumbana apikpasing asigi maraktagi amada eigi tung-inba oibagi maramna ayingba ising glass ama pirabadi, eina nakhoida tasengnamak hairibasini, mahakna mahakki mana khak mangloi.” \c 11 \s1 Jisu amasung baptize toubiba John \r (Luk 7:18-35) \p \v 1 Jisuna mahakki tung-inba taranithoi adubu takpiba loiraba matungda makhoigi sahar saharsingda tambinaba amadi pao sandoknabagidamak mapham adu thadoklammi. \p \v 2 Aduga Christtana touriba thabaksing adugi maramda keisumsangda leiriba baptize toubiba John-na tarabada, mahakna mahakki tung-inba kharabu Ibungogi nakta tharaduna, \v 3 wahang asi Ibungoda hanghallammi, “Lenglakkadouriba Ibungo adu nahakla nattraga eikhoina atoppa amabu amuk ngaijakhigadra?” \p \v 4 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Nakhoina taribasing amadi uribasing adu nakhoina chattuna John-da tammu, \v 5 \x - \xo 11:5 \xo*\xt Isei 35:5,6; Isei 61:1 \xt*\x* Mit tangbasingna ujare, khong tekpasingna chatpa ngamjare, kiningai oiba unsagi lainana nabasingna sengjare, mana pangbasingna tajare, asibasingbu hinggat-hanbire, aduga lairabasingda aphaba pao sandokle. \v 6 Aduga eigi maramda chingnaba leitaba mahak adu yaiphabani.” \p \v 7 Adudagi John-gi tung-inbasing aduna mapham adu thadokkhibaga, Jisuna miyam aduda John-gi maramda haiba hourak-i, “Nakhoina lamjao lamhangda kari yengba chatlubage? Nungsitna yeibada koihum humba awangba napibura\f + \fr 11:7 \fr*\ft singwut\ft*\f*? \v 8 Nattragana nakhoina leikanglada kari yengba chatlubage? Ningthijaba phijol setpa mi amabura? Yeng-u, ningthijaba phijol setpa makhoising adudi ningthou konungsingda leibani. \v 9 Adudi nakhoina kari yengba chatlubage? Tengban Mapugi wa takthokpa maichou amabura? Hoi, eina nakhoida hairibasini, mahakti Tengban Mapugi wa takthokpa maichou amadagisu henna chao-i. \v 10 Mapugi puyada iduna leiriba asi John asigi maramdani, \q1 ‘Yeng-u, eina eigi paopubabu nahakki namang thana thagani, \q2 Aduga mahakna nahakki mangda nahakki lambi thourang tougani.’ \p \v 11 “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, taibangpan asida baptize toubiba John-dagi henna chaoba kanasu pokkhidri. Adumakpu Tengban Mapugi leibakta khwaidagi henna pikpa mahak aduna John-dagi henna chao-i. \v 12 \x - \xo 11:12,13 \xo*\xt Luk 16:16 \xt*\x* Baptize toubiba John-na Tengban Mapugi aphaba pao sandokpadagi houraga houjik phaobada swarga leibak asi panggal leina changsillak-i, aduga panggal leiba misingna madu pairi. \v 13 Maramdi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou pumnamakna amadi Moses-ki Wayel Yathangna John-na laktringei matam adu phaoba Ningthou Leibak adugi maramda hairammi. \v 14 \x - \xo 11:14 \xo*\xt Mal 4:5; Mat 17:10-13; Mrk 9:11-13 \xt*\x* Aduga nakhoina madubu lousinjage haina ninglabadi, maichousingna lakkani haina phongdokpiramba Elijah adu mahakni. \v 15 Tananaba nakong panba mahak aduna tasanu!” \p \v 16 “Aduga eina miron asi kariga changdamnagadage? Makhoidi keithelda sanariba angang machasinggumbani. Makhoina atei marupsingda kouraduna hai, \v 17 ‘Eikhoina nakhoigidamak basi khong-i adubu nakhoina jagoi sade; eikhoina tengtha nao-oibagi esei sak-i, adubu nakhoina tengthade!’ \v 18 Maramdi John-na ateigumna cha-thakte amasung yu thakte, aduga nakhoina, ‘Mahakpu lai phattaba changbani haibire!’ \v 19 Aduga Migi Machanupa\f + \fr 11:19 \fr*\ft Jisuna sijinnaba mahakki atoppa mingthol amani\ft*\f* aduna lakpa matamdadi cha-thakle, aduga amuk nakhoina mahakpu ‘Pukchaoba, yuthakpa, amasung kanggat khomba amadi papisinggi marupni’ haibire. Adubu Tengban Mapugi lousingdi achumbani haibasi madubu lousinjaribasing adugi thabaksing aduna utli.” \s1 Thajadabasinggi wayel \r (Luk 10:13-15) \p \v 20 Adudagi Ibungona mahakki matik leiba thabak ayambasing toukhiba saharsing aduda cheiba hourak-i, maramdi makhoina pukning honglamde, \v 21 \x - \xo 11:21 \xo*\xt Isa 23:1-18; Eze 26:1–28:26; Joel 3:4-8; Amos 1:9-10; Zec 9:2-4 \xt*\x*“He Chorazin, nangdi awabanida! He Bethsaida, nangdi awabanida! Maramdi nakhoida toukhiba angakpa thabaksing adu Tyre amadi Sidon-da touramlabadi makhoina thinthadabamakhei pukning hongduna, pap tourubagi ningngamdaba adu utnabagidamak bora phi settuna masada ut chaikhatlamgadabani. \v 22 Aduga wayenbagi numit aduda nakhoidagidi Tyre amadi Sidon-na henna saphagani. \v 23 \x - \xo 11:23 \xo*\xt Isa 14:13-15; Meihou 19:24-28 \xt*\x* Aduga he Capernaum, nangdi swargada ikai khumnaba phanggadra? Natte, nangdi khamnung leibakta kumlagani, maramdi nangonda toukhiba angakpa thabaksing adu Sodom-da touramlabadi, ngasi phaoba Sodom leiramgadabani. \v 24 \x - \xo 11:24 \xo*\xt Mat 10:15; Luk 10:12 \xt*\x*Adubu eina nakhoida hairibasini, wayenbagi numit aduda nakhoidagidi Sodom-na henna saphagani.” \s1 Potlum pubasingbu potthanaba koubiba \r (Luk 10:21-22) \p \v 25 Matam adumaktada Jisuna hairak-i, “He Ipa, swarga malem pumnamakki Mapu Ibungo! Eina nahakpu thagatchari maramdi nahakna hiramsing asibu masana masabu asingbani amadi akhang-aheini khanjabasingda thuptuna thambiraga anganggumna nollukchabasingda phongdokpire. \v 26 Hoi, Ipa, masimak nahakki naphamdadi apenbani. \p \v 27 \x - \xo 11:27 \xo*\xt Jn 3:35; Jn 1:18; 10:15 \xt*\x* “Eigi Ipana pumnamak eingongda sinabire. Mapa adu nattana kananasu Machanupa adubu khangde aduga Machanupa adu nattana Mapa adu kana amatana khangde, aduga Machanupana phongdokningba kanagumba aduda Mapu adu kanano haiba phongdok-i. \p \v 28 “Choktharaba amasung potlum puba pumnamak eingonda changlak-u, eina nakhoibu potthahanbigani. \v 29 \x - \xo 11:29 \xo*\xt Jer 6:16 \xt*\x* Eigi potpu nathakta thongatlu amasung eingondagi tamjou, maramdi eidi pukning tappi amasung thamoida nolluk-i; aduga nakhoina nakhoigi thawaida potthaba phangjagani. \v 30 Maramdi eigi potpudi pubada lai, amasung eigi potlumdi yangi.” \c 12 \s1 Potthaba numitki matangda wahang \r (Mrk 2:23-28; Luk 6:1-5) \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt Aniwa 23:25 \xt*\x*Madugi matung ikui kuidana nongma potthaba numit amada Jisuna mahei maronggi loubuk phaoduna chatlammi. Amasung Ibungogi tung-inbasing aduna mapuk lamladuna gehu charong heklaga chaba hourammi. \v 2 Aduga Pharisee-singna madu ubada Ibungoda hairak-i, “Yeng-u, nahakki tung-inbasingna potthaba numitta mahei-marong hektuna Wayel Yathang thugaire!” \p \v 3 \x - \xo 12:3,4 \xo*\xt 1 Samu 21:1-6 \xt*\x* Maduda Jisuna khumlak-i, “David amadi mahakka loinabasingna mapuk lamlabada David-na kari toukhibage haiba adu nakhoina Mapugi puyada padabra? \v 4 \x - \xo 12:4 \xo*\xt Levi 24:9 \xt*\x* Matou karamna mahakna Mapugi sangda changduna mahak amasung mahakka loinabasing aduna purohitsing khaktana chaba yaba Tengban Mapuda katpa asengba tal adu chakhibage haibadu nakhoina padabra? \v 5 \x - \xo 12:5 \xo*\xt Masing 28:9,10 \xt*\x*Aduga Mapugi Sanglenda thougal touba purohitsingna potthaba numit khudinggi potthabagi wayel adu thugairabasu makhoi maral leite haiba adu nakhoina Moses-ki Wayel Yathangda padabara? \v 6 Eina nakhoida hairibasini, Mapugi Sanglen asidagi henna chaoba ama mapham asida lei. \v 7 \x - \xo 12:7 \xo*\xt Mat 9:13; Hos 6:6 \xt*\x* Aduga, ‘Eina pambadi chanbiheiba aduni, iratpot adu natte’ haiba Mapugi puyagi wa asigi wahanthok nakhoina khanglamlabadi, nakhoina maral leijadabasing adubu lalhallamloidabani. \v 8 Maramdi Migi Machanupa adu potthaba numitki Mapuni.” \s1 Jisuna potthaba numitta anaba phahanbiba \r (Mrk 3:1-6; Luk 6:6-11) \p \v 9 Adudagi Jisuna mapham adu thadoktuna makhoigi synagogue-ta chatlammi. \v 10 Mapham aduda makhut nama pangtha-sithaduna naba nupa ama leirammi. Aduga Jisubu maral piba yanaba Pharisee-sing aduna Jisuda hanglak-i, “Potthaba numitta anaba phahanbasi Moses-ki Wayel Yathangna yabara?” \p \v 11 \x - \xo 12:11 \xo*\xt Luk 14:5 \xt*\x* Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoigi naraktagi kanagumba amagi yao ama potthaba numitta kom amada tarabadi, mahakna madubu paiduna loukhatloidra? \v 12 Adu oirabadi mina yaodagi kayada henna mamal leiba helliba? Maram aduna, eikhoina potthaba numitta aphaba touba wayel yathangna yai.” \v 13 Adudagi Ibungona makhut nama pangtha-sithaba nupa aduda hairak-i, “Nahakki nakhut adu tingthok-u.” \p Maduda nupa aduna makhut adu thingthokcharammi amasung makhut adu atoppa makhut nama adugumna pungpha phajare. \v 14 Adudagi Pharisee-sing aduna chatkhiduna Jisubu karamna hatsige haiduna wa tanarammi. \s1 Tengban Mapugi khandoklaba manai \p \v 15 Adubu Jisuna madu khangbadagi mapham adudagi chatthokkhirammi. Aduga yamlaba miyamna Ibungogi tung injarammi. Amasung Ibungona makhoi pumnamakki anaba phahanbirammi, \v 16 Adubu mahakki maramda mi kanadasu haidokkanu haiduna makhoida yathang pirammi. \v 17 Masi Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Isaiah-na haikhiba wa adu thungnanabani: \q1 \v 18 \x - \xo 12:18-21 \xo*\xt Isa 42:1-4 (LXX) \xt*\x*“Yeng-u, eina khandoklaba eigi inai, \q2 Eigi thawaina penjariba, eigi nungsithoiraba. \q1 Eina mahakki mathakta eigi thawai pibigani, \q2 Amasung mahakna atoppa phurupsingda eigi achumba wayel laothokkani. \q1 \v 19 Mahakna khatna-cheinabasu touroi, lao khongbasu touroi, \q2 Aduga lambisingda kananasu mahakki khonjel taroi. \q1 \v 20 Puraktriphaoba mahakna, achumba wayelna lanngambadu, \q2 Thudekloi mahakna, kontharaba singwutpu, \q1 Mutthatloi mahakna, mutsi mutsi chakliba thaomeibu, \q2 \v 21 Aduga Ibungo mahakki mingda, thamjagani asa mipum khudingmakna.” \s1 Jisu amadi Beelzebul \r (Mrk 3:20-30; Luk 11:14-23) \p \v 22 Adudagi mi kharana mamit tangba aduga marolsu thoktaba lai phattaba changba nupa amabu Jisugi nakta purakle. Aduga Jisuna mahakpu phahanbiduna mahakna wa ngangba amasung uba ngamjare. \v 23 Maduda miyam pumnamak aduna ngaklduna hairak-i, “Mahak asibu David-ki Machanupa adu oigadouribra?” \p \v 24 \x - \xo 12:24 \xo*\xt Mat 9:34; 10:25 \xt*\x* Adubu touribasing adu tarabada Pharisee-singna hairak-i, “Mahakna phattaba thawaibu tanthokpa natte, adubu lai phattabasinggi mapu Satan-gi\f + \fr 12:24 \fr*\ft Beelzebul hainasu inei masi satangi atoppa miming amani.\ft*\f* mapanna tanthokpani.” \p \v 25 Maduda Jisuna makhoina khalliba adu khangladuna makhoida hairak-i, “Leibak manungda tokhai tokhai tanaduna amaga amaga khatnaduna leiriba leibak khudingmak mang takkani. Aduga tokhai tokhai tanaba sahar nattraga imung khudingmak amata oina kuina leptuna leiba ngamloi. \v 26 Aduga Satan-na Satan-bu tanthoklabadi, mahak masamakki manungda tokhai tajare. Adu oirabadi mahakki leibak adu karamna panba ngamgadage. \v 27 Aduga eina Beelzebul-gi mapanna lai phattaba tanthoklabadi, nahakki misingnadi kanagi mapanna makhoibu tanthokpage? Maram aduna nahak nasamakki tung-inbasingna nahak lali haibadu utchare. \v 28 Adubu Tengban Mapugi Thawaigi mapanna eina lai phattabasingbu tanthoklabadi, Tengban Mapugi leibak adu nakhoigi nathakta laklabani. \p \v 29 “Aduga panggal kanba nupa amabu haanna punduna phajinba nattanadi kanana mahakki yumda changduna mahakki mapot macheisingdu munduna lougadage? Mahakna nupa adubu pullaba matung khaktada mahakki mapot macheisingdu munduna puba ngamgani. \p \v 30 \x - \xo 12:30 \xo*\xt Mrk 9:40 \xt*\x*“Eibu yadaba mahak aduna eigi mayokta lei; aduga eiga loinana khomjinbagi thabak touminnadaba mahak aduna madubu chaikhai. \v 31 Maram aduna eina nakhoida hairibasini, pap khuding amasung thina ngangba khudingmakpu kokpigani; adubu kanagumbana Thawai Asengbagi mathakta thina nganglabadi mahakpu kokpiroi. \v 32 \x - \xo 12:32 \xo*\xt Luk 12:10 \xt*\x* Aduga Migi Machanupa adugi mathakta wa ngangba mahak adubu kokpigani, adubu Thawai Asengbagi mathakta ngangba mahak adubu houjikki mirol asidasu aduga lakkadaba miroldasu kokpiroi. \s1 Upal amasung magi mahei \r (Luk 6:43-45) \p \v 33 \x - \xo 12:33 \xo*\xt Mat 7:20; Luk 6:44 \xt*\x*“Upal amagi masak mahakna palliba mahei aduna tak-i. Upal aduna pharabadi mahakki mahei adusu phagani adubu upal aduna phattrabadi mahakki mahei adusu pharoi. \v 34 \x - \xo 12:34\xo*\xt Mat 3:7; 23:33; 15:18; Luk 3:7; 6:45\xt*\x*He lilgi chada-naodasa, nakhoina phattaba mi oiraga karamna nakhoina aphaba wa nganggani? Maramdi thamoinungda thanna leiribasing adu chinbalna ngangthok-i. \v 35 Aphaba mina mahakki aphaba thamoigi pukeidagi aphaba adu puthok-i, aduga phattaba mina mahakki phattaba thamoigi pukeidagi phattaba adu puthok-i. \p \v 36 “Aduga eina nakhoida hairibasini madudi nakhoina ngangkhiba warem khudingmakki maram nakhoina wayenbagi numit aduda pigadabani. \v 37 Maramdi nahakna ngangkhiba waheising adugi matung-inna nahakpu chumhanbigani nattraga nahakpu lalhan-gani.” \s1 Jonah-gi khudam \r (Mrk 8:11-12; Luk 11:29-32) \p \v 38 \x - \xo 12:38 \xo*\xt Mat 16:1; Mrk 8:11; Luk 11:16 \xt*\x* Adudagi nongma Wayel Yathanggi oja khara amadi Pharisee-sing kharana Jisugi nakta laklaga hairak-i, “Oja nangondagi eikhoina angakpa khudam khara uning-i.” \p \v 39 \x - \xo 12:39 \xo*\xt Mat 16:4; Mrk 8:12 \xt*\x* Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Phattaba amadi thajaba yadaba\f + \fr 12:39 \fr*\ft Mapuroibabu minamlaga atoppa nupaga aronba mari leinaba nupida sijinnaba waheini.\ft*\f* mironna angakpa khudam thi! Adubu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Jonah-gi khudam adu nattana atoppa khudam amata nakhoida piroi. \v 40 \x - \xo 12:40 \xo*\xt Jn 1:17 \xt*\x* Maramdi Jonah-na achouba nga adugi puknungda ahing ahum nungthil ahum leikhibagum, Migi Machanupa adunasu malem leisanungda ahing ahum nugthil ahum leigani. \v 41 \x - \xo 12:41 \xo*\xt Jn 3:5 \xt*\x* Amasung wayenbagi numitta Nineveh-gi misingna ngasigi miron asiga lepminnagani aduga miron asibu lalhan-gani. Maramdi Jonah-na pao sandokpa matamda makhoina paptagi pukning hongjakhi; aduga eina nakhoida hairi madudi Jonah-dagi henna chaoba ama mapham asida leiri! \v 42 \x - \xo 12:42 \xo*\xt 1 Ning 10:1-10; 2 Mi 9:1-12 \xt*\x* Aduga wayenba numitta Sheba leibakki leimarembina ngasigi miron asiga lepminnagani aduga miron asibu lalhan-gani; maramdi mahakna ningthou Solomon-gi lousinggi wa tanaba mahakki laplaba maramdamdagi lakkhi; aduga eina nakhoida tasengnamak hairi madudi Solomon-dagi henna chaoba ama mapham asida leiri adubu nakhoina tade! \s1 Phattaba thawaina amuk hanjinlakpa \r (Luk 11:24-26) \p \v 43 “Phattaba thawai amana mi amadagi thoklakpa matamda mahakna potthapham thiduna leikanglagi maphamsingda koina chatli. Aduga mahakna mapham phangdrabada, \v 44 mathanta asumna haijei, ‘Eina thoklakkhiba yum aduda ei amuk hallage.’ Aduga mahakna hallakpa matamda yumdu ihang hangna, sittok-sengdoktuna ningthina thamlamba adu ure. \v 45 Adudagi mahakna amuk chatkhiduna mangondagi henna phattaba thawai taret purakle, aduga makhoina mi aduda changduna mapham aduda leire. Aduga mi adugi akonbagi phibam adu hanna oiramba phibam adudagi yamna henna phalaktre. Matou asumna phattaba miron asidasu oigani.” \s1 Jisugi achumba imung-manung \r (Mrk 3:31-35; Luk 8:19-21) \p \v 46 Adudagi Jisuna miyam aduda wa nganglingeida, mahakki mama amasung machin manaosingna mangonda wa khara hainingbadagi mapanda leptuna leirammi. \v 47 Aduga kanagumba amana Ibungoda hairak-i, “Yengbiyu, Ibungogi ima amasung inaosingna Ibungoda wa hainingbadagi mapanda leptuna leiri.” \p \v 48 Maduda Ibungona nupa aduda hairak-i, “Eigi ima kanano? Aduga eigi ichin- inaosing haibasina kanabuno?” \v 49 Adudagi Ibungona mahakki tung-inbasingda khut thilladuna hairak-i, “Yeng-u! Makhoising asi eigi ima amasung eigi ichin inaosingni! \v 50 Maramdi swargada leiriba Ipagi aningba touriba makhoising adu eigi ichin-inao, iche-ichan amasung eigi imani.” \c 13 \s1 Maru hunbagi pandam \r (Mrk 4:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Numit aduda Jisuna yum adudagi thokraklaga pat mapanda laktuna miyamda tambinabagidamak phamlammi. \v 2 \x - \xo 13:2 \xo*\xt Luk 5:1-3\xt*\x*Amasung Ibungogi akoibada tilliba miyam adu yammankhibana Ibungona hi amada kakhatlaga hithakta phamladuna tambirammi, aduga miyam aduna pat mapan aduda leplammi. \v 3 Adudagi Ibugona makhoida hiram kaya ama pandam sijinnaduna tambirak-i. \p “Yeng-u, lou-uba amana maru hunba chatlammi. \v 4 Mahakna loubukta maru asum hullakpada, maru kharana lambi mapanda tare aduga ucheksing laktuna marusingdu chathokkhre. \v 5 Aduga kharana leibak kaya leitaba nunglakta tare. Amasung leibak luthana leitabana marusing adu thuna mayon chonglakle. \v 6 Adubu numit thorakpada nungsagi meisana pambisingdu thuna kangsilhalle, maramdi pambisingdu mara luna taramde. \v 7 Aduga kharana tingkhangsinggi marakta tare, amasung tingkhangsingduna chaokhatlaktuna pambising adubu namhatle. \v 8 Adubu maru kharadi aphaba leihao chenba maphamda tarammi aduga pambising adu mahei yamna yallammi, madudi kharana chama, kharana humphu aduga khara amana mahei kunthra yallammi.” \p \v 9 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Tananaba nakong panba mahak aduna tasanu!” \s1 Pandamsing sijinnabagi maram \r (Mrk 4:10-12; Luk 8:9,10) \p \v 10 Adudagi tung-inbasing aduna laktuna Ibungoda hanglak-i, “Karigi Ibungona misingda pandam sijinnaduna ngangbiribano?” \p \v 11 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Nakhoida swarga leibakki athuppa khangnaba lousing adu pibire, adubu makhoidadi pibide. \v 12 \x - \xo 13:12 \xo*\xt Mat 25:29; Mrk 4:25; Luk 8:18; 19:26\xt*\x* Maramdi areiba mahak aduda henna pibigani, amasung mahakna marang kaina leijagani. Aduga leitaba mahak adudagi mahakki leijaba adu phaoba louthokkani. \v 13 Eina makhoida pandamsing sijinnaduna nganglibagi maram adudi asini: Makhoina una una ude, aduga tana tana tade aduga khangsu khangde. \v 14 \x - \xo 13:14,15 \xo*\xt Isa 6:9,10 (LXX)\xt*\x* Asumna maichou Isaiah-na haikhiba wasing asi makhoida thunghalle: \q1 ‘Makhoina hanna hanna tagani, \q2 adubu wakhal taba ngamloi \q1 Makhoina hanna hanna yenggani, \q2 adubu khangloi. \q1 \v 15 Maramdi makhoigi thamoi kansinkhre, \q2 makhoigi manana taningde; \q2 aduga makhoigi mamit uisinkhre. \q1 Adu natlamdrabadi makhoigi mitna ujaramgadabani, \q2 makhoigi manakongna tajaramgadabani, \q2 amasung makhoina wakhal tajaduna, \q1 makhoina eingonda hallaklamgadabani, \q2 aduga eina makhoibu phahanbiramgadabani.’ \p \v 16 \x - \xo 13:16,17 \xo*\xt Luk 10:23,24 \xt*\x*“Adubu nakhoigi mit amasung nakongdi yaiphei, maramdi nakhoigi mitna ujare aduga nakhoigi nakongna tajare. \v 17 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, Tengban Mapugi wa phongdokpiba kayana amadi achumba chatpa mi kayana nakhoina uriba adubu yamna uninglamkhi, adubu makhoina ukhide; aduga nakhoina tariba adubu taninglamkhi adubu makhoina takhide. \s1 Jisuna maru hunbagi pandambu sandokna takpiba \r (Mrk 4:13-20; Luk 8:11-15) \p \v 18 “Maram aduna maru hunbagi pandamgi wahanthok asi taro. \v 19 Ningthou leibakki wa adu tabadi targa adubu khangbadi ngamdaba makhoising adu lambi mapanda taba marusing aduga mannei. Madudi Phattaba aduna lakllaga mahakki thamoida hunkhiba maru adu louthokkhi. \v 20 Aduga nunglakta hunba maru adudi wa adu taraga thunamak haraona lousinba mahak aduni. \v 21 Adum oinamak makhoina mara phajana tadabana ngaihaktamak leirammi. Aduga wa adugi maramna awa-ana amadi ot-neiba lakpada mahakna thuna tukhi. \v 22 Aduga tingkhang marakta hunba maru aduna wa adu tariba makhoising aduni. Adubu taibangpan punsi asigi langtaknaba amadi lanthumgi oiba nungaibagi lounamna wa adubu namhatkhibana makhoina mahei yanba ngamde. \v 23 Aduga aphaba leihao chenba maphamda hunba marusing aduna wa adubu taba amadi wakhal taba makhoising aduni. Amasung makhoina mahei yalli, madudi kharana chama, kharana humphu aduga kharana mahei kunthra yalli.” \s1 Gehu amasung napigi pandam \p \v 24 Adudagi Jisuna makhoida atoppa pandam amaga hairak-i, “Swarga leibak adu masagi loubukta aphaba maru hunkhiba nupa amaga changdamnei. \v 25 Adubu pumnamakna tumnaringei matamda, mahakki yeknabana laklaga gehu marakta napi maru hunjinlamlaga chatkhirammi. \v 26 Aduga gehu pambi aduna chaokhatlaktuna gehu satlakpa matamda napi adusu satlakle. \v 27 Maduda loupu adugi manaisingna mahakki manakta laktuna hairak-i, ‘Ibungo, nahakna nahakki loubukta aphaba maru hunkhiba nattra? Aduga napising asina kadaidagi laklibano?’ \v 28 Mahakna makhoida khumlak-i, ‘Yeknaba amana masi tourambani.’ Adudagi manaising aduna mangonda hanglak-i, ‘Eikhoina chattuna napising adu phukthokcharu haibra?’ \v 29 Maduda mahakna khumlak-i, ‘Phuktokluraganu, maramdi nakhoina napising adu phuktokpada gehu pambising adusu phuktokkhiba yai. \v 30 Aduna lokpa matam youdribaphaobadi animak punna adum houminnarasanu. Aduga matamduda eina lou lokpagi thabak suriba mising aduda haigani nakhoina napising adu hanna phuktoktuna meida thananaba mapun oina punsillu adudagi gehusing adu khomjinduna eigi keida peisillu haigani.’ ” \s1 Hanggam marugi pandam \r (Mrk 4:30-32; Luk 13:18-19) \p \v 31 Jisuna makhoida atoppa pandam amasu hairak-i, “Swarga leibak adudi kanagumba mi amana louduna mahakki loubukta hullamba hanggam maru amagumbani. \v 32 Hanggam maru asi marusinggi marakta khwaidagi pik-i, adumakpu chaoraklaba matamdadi mahakna ingkholgi mana masingsinggi maraktagi khwaidagi chaoba pambi oirak-i aduga upal ama oiraktuna atiyagi ucheksingna laktuna magi masasingda mahum sarei.” \s1 Hameigi pandam \r (Luk 13:20-21) \p \v 33 Jisuna makhoida atoppa pandam amagasu hairak-i: “Swarga leibak adudi nupi amana louraga yam thumok\f + \fr 13:33 \fr*\ft kilogram 27 muk oigani.\ft*\f* amada yansinduna anoiba yam pumnamak aduna kamkhattriphaoba thamba hameigumbani.” \s1 Jisuna pandamsing sijinabagi maram \r (Mrk 4:33-34) \p \v 34 Jisuna hiram pumnamaksing asi miyam aduda pandamsing sijinnaduna hairammi; mahakna pandam sijinadana misingda karigumba amata hairamde. \v 35 \x - \xo 13:35 \xo*\xt Isei 78:2 \xt*\x*Masina Tengban Mapugi wa phongdokpa maichouna haikhiba wa adu thunghalle. \q1 “Eina nakhoida pandamsing sijinnaduna nganggani; \q2 Malem leisemngeidagi khanghandana thamlakpasing adubu eina phongdokkani.” \s1 Jisuna gehu amasung napigi pandambu sandokna takpa \p \v 36 Adudagi Jisuna miyam adu thadoklamduna yum manungda changlaklaba matungda Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungogi nakta laktuna hairak-i, “Loubukki napigi pandam adu eikhoida sandokna takpiyu.” \p \v 37 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Aphaba maru hulliba nupa adu Migi Machanupa aduni. \v 38 Loubuk aduna taibangpanni, amasung aphaba maru aduna ningthou leibak adugi machasingni. Aduga napising aduna phattaba adugi machasingni. \v 39 Amasung makhoising adubu hullamba yeknaba aduna Devil-ni. Lokpagi matam aduna taibangpangi aroiba matam aduni, aduga lokpagi thabak suribasing aduna swargadutnisingni. \v 40 Aduga napising adubu khomjillaga meida thajinba aduga chap mannana taibangpangi aroiba matam adudasu oigani. \v 41 Madudi Migi Machanupa aduna mahakki dutsingbu tharaktuna misingbu papta tahalliba pumnamak amasung phattaba touba pumnamakpu mahakki ningthou leibaktagi khomjingani, \v 42 aduga makhoina makhoising adubu meigi komda langsin-gani, mapham aduda makhoina kap-laogani amasung maya krak-krak chikkani. \v 43 Aduga Tengban Mapugi oiba misingna Mapa Ibungogi leibak aduda numitkumna ngangani. Tananaba manakong panba mahak aduna tasanu. \s1 Arotpa lan-gi pandam \p \v 44 “Swarga leibak adudi loubukta lottuna leiba lan-gumbani. Mi amana madubu phangba matamda mahakna madubu amuk hanna lotsilli. Amasung mahakna adukki matik haraojarammi madudi mahakna chatkhiduna mahakki leijaba pumnamak yonthoklaga loubuk adubu leijei. \s1 Mani-muktagi pandam \p \v 45 “Amuksu, swarga leibak adudi aphaba mani-mukta thiriba lalonba amagumbani. \v 46 Mahakna mamal yamna tanglaba mani-mukta ama phangba matamda, mahakna chattuna mahakki leijaba pumnamak yonthoktuna mani-mukta adubu leijei. \s1 In-gi pandam \p \v 47 “Amukkasu, swarga leibak adudi patta hunduna makhal kayagi ngasing phariba in amagumbani. \v 48 In adu ngana thallabada, nga phabasing aduna pat mapanda chingkhattuna phamtharaga ngasing adubu khandoktuna aphaba ngasing aduna tunggolda hapchilli aduga kanadaba ngasing aduna hundokkhi. \v 49 Aduga taibangpangi aroiba matam adudasu matou asumna oigani. Swargadutsingna laktuna achumba chatpasingdagi phattaba misingbu tonganna khaidokkani. \v 50 Aduga makhoibu meigi komda langsingani, mapham aduda makhoina kap laogani amasung maya krak-krak chikkani.” \s1 Ariba amasung anouba lan-thum \p \v 51 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Hairiba pumnamaksing asi nakhoi khanglabra?” \p Makhoina khumlak-i, “Hoi, Ibungo.” \p \v 52 Adudagi Ibungona makhoida hairak-i, “Maram aduna swarga leibakki tung-inba oiraba Wayel Yathanggi oja khudingmak mahakki pukeida leiba ariba amasung anouba lansing puthoklakpa yumbu amagumbani.” \s1 Nazareth-ta Jisubu yadaba \r (Mrk 6:1-6; Luk 4:16-30) \p \v 53 Jisuna pandamsing asi haiba loiraba tungda mapham adu thadoklamduna, \v 54 masagi lamdamda lakle. Amasung mapham aduda mahakna misingbu synagogue-ta tambirammi aduga maduda mising aduna ngakladuna hanglak-i, “Mahakna mapham kadaidagi asigumba lousing amasung matik leiba thabaksing asi tounabagi panggal phanglibano?” \v 55 “Mahak asi u-suba adugi machanupa nattra? Mary-du mahakki mama nattra? Aduga Jacob, Joseph, Simon amasung Judas-na mahakki manaosing nattra? \v 56 Mahakki machansing eikhoiga leiminariba nattra? Aduga mahakna kadaidagi pumnamak asi phanglibano?” \v 57 \x - \xo 13:57 \xo*\xt Jn 4:44 \xt*\x* Maram aduna makhoina Ibungobu yaramde. \p Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousingbu makhoigi maramdam amadi masamakki imung manungna ikai khumnabidrabasu mapham khudingmakta ikai khumnei.” \v 58 Aduga makhoina thajaba leitabagi maramna, Ibungona mapham aduda matik leiba thabak yamna toukhide. \c 14 \s1 Baptize toubiba John-bu hatpa \r (Mrk 6:14-29; Luk 9:7-9) \p \v 1 Matam aduda Galilee-gi leingak mapu Herod-na Jisugi maramda tarabada, \v 2 mahakna mahakki phamnaibasingda hairak-i, “Mahak asi asengbamak baptize toubiba John-ni. Mahak asibasinggi maraktagi hinggatkhre, aduna mahakna matik leiba thabaksing touba ngambagi panggal mangonda leiribani.” \p \v 3 \x - \xo 14:3,4 \xo*\xt Luk 3:19,20 \xt*\x* Mamaangda Herod-na mahakki manao nupa Philip-ki nupi Herodias masunglanggidamak John-bu pharaga punduna keisumsangda thamkhi. \v 4 \x - \xo 14:4 \xo*\xt Levi 18:16; 20:21 \xt*\x* Maramdi John-na mangonda “Nahakna Herodias-pu louba wayen kai” haikhi. \v 5 Aduga Herod-na mahakpu hatninglabasu, mahakna miyambu kirammi. Maramdi makhoina John-bu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou amani haina lourammi. \p \v 6 Adubu Herod-ki mapok numitta Herodias-ki machanupina tinlibasinggi mangda jagoi saduna Herod-pu yamna pelhallammi. \v 7 Maduda pelladuna mahakna nijaba adumak pibigani haiduna Herod-na mangonda wasaklammi. \p \v 8 Aduda mamagi thousindagi mahakna “Baptize toubiba John-gi makok adu sempak amada haptuna eingonda pibiyu” haiduna Herod-ta hairammi. \p \v 9 Maduda ningthou thawai warammi, adum oinamakpu thouram aduda tinlibasing adugi mamaangda mahakna wasakkhibagi maramna, niriba adu pinanaba mahakna yathang pirammi. \v 10 Adudagi mahakna mahakki lanmising thaduna keisumsangda leiriba baptize toubiba John-gi mangak adu kak-hankhi. \v 11 Aduga John-gi makok adu sempak amada haptuna puraklaga nupi aduda pire, aduga mahakna madu mamagi nakta puraklammi. \v 12 Amasung John-gi tung-inbasing aduna laklaga mahakki asiba hakchang adu louduna leiron chankhi. Adudagi makhoina chattuna thoudok adubu Jisuda tamkhi. \s1 Jisuna mi lising mangabu pijaba \r (Mrk 6:30-44; Luk 9:10-17; Jn 6:1-14) \p \v 13 Jisuna pao adu tabada hi amada tongduna mapham adu thadoklaga mathanta achikpa mapham amada chatkhirammi. Adubu misingna madu tabada makhoi makhoigi saharsing thadoklamlaga makhongna kangphalda chattuna Ibungogi tung illaklammi. \v 14 Aduga Jisuna hidagi hek kumthabaga yamlaba miyam adu uba matamda Ibungogi thamoida makhoibu nungsiba poklammi amasung mahakna makhoigi anabasingbu phahanbirammi. \p \v 15 Adudagi numidangwairam oisillaklabada Ibungogi tung-inbasingna Ibungogi nakta laktuna hairak-i, “Mapham asi lamhangni, aduga matam asisu thengjillakle. Aduna makhoina khunggangsingda chattuna makhoi masagi chananaba leijarunaba miyam asi thadokkhrasi.” \p \v 16 Adubu Jisuna makhoida hairak-i, “Makhoina chatlubagi mathou tade. Nakhoina oina makhoida chanaba piyu.” \p \v 17 Makhoina Ibungoda khumlak-i, “Eikhoigi leijaba haibabu tal manga amadi nga anikhak lei.” \p \v 18 Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Madu eigi inakta purak-u.” \v 19 Adudagi Ibungona miyamsing adubu napi mathakta phamnanaba yathang pirammi. Aduga mahakna tal manga amasung nga ani adu louduna swargada yengkhattuna Tengban Mapubu thagatcharaga talsing adu settuna tung-inbasingda pire. Aduga tung-inbasing aduna madu miyamda yenthoklammi. \v 20 Amasung makhoi pumnamakna mabuk thanna charaba matungda tung-inbasing aduna lemhouba machet makaising adu khomjinbada thumok taranithoi thankhi. \v 21 Numit aduda chakhiba mising adu nupi amasung angang thadana nupa lising mangarom oirammi. \s1 Jisuna ising mathakta chatpa \r (Mrk 6:45-52; Jn 6:15-21) \p \v 22 Adugi hek matungda, Jisuna miyam adubu halhallingeida Ibungogi tung-inbasing adubu hi tonghanduna mahakki mang thana pat adugi wangmada chat-hallammi. \v 23 Adudagi Ibungona mising adubu mayumda halhankhraba matungda haijanabagidamak mathanta chingthak amada kakhatlammi. Aduga mahakna mapham aduda mathanta leiringeida numidangwairam oisinlaklammi. \v 24 Matam aduda hi adudi nungsit maiyoknabagi maramna ithakna yeiduna iyaida leirammi. \p \v 25 Aduga nongngallamdaigi pung ahum aduwaida Jisuna ising mathakta khongna chattuna mahakki tung-inbasinggi nakta laklammi. \v 26 Aduga Ibungona ising mathakta khongna chatpadu ubada, Ibungogi tung-inbasing aduna akiba phaoraduna hairak-i, “Masi tamnaba laini” amasung makhoina kibaga loinana laorammi. \p \v 27 Adubu khudak aduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nathouna phou, eini kiganu!” \p \v 28 Adudagi Peter-na hairak-i, “Ibungo, asengbamak nahak oirabadi, eihakna ising mathak asida chattuna nanakta laknaba eingonda yathang pinabiyu.” \p \v 29 Maduda Jisuna hairak-i, “Lak-u!” Aduga Peter-na hidagi kumthaduna Ibungogi manak tamna ising mathakta chatlammi. \v 30 Adubu mahakna akanba nungsit adu uba matamda mahak akiba phaoraklammi amasung isingda lupthaba houraklammi. Maduda mahakna laorak-i, “Ibungo, eihakpu kanbiyu!” \v 31 Khudak aduda Jisuna makhut tingthoktuna mahakpu chingkhatpiraduna hairak-i, “He, thajaba watpa, nahakna karigi chingnaribano?” \p \v 32 Aduga makhoina hida kakhatpaga nungsit adu lepkhre. \v 33 Adudagi hi manungda leiriba Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungobu khurumjaduna hairak-i, “Tasengbamak Ibungo nahak Tengban Mapugi Machanupani!” \s1 Jisuna Gennesaret-ta anaba phahanba \r (Mrk 6:53-56) \p \v 34 Aduga makhoina pat adu lanthoktuna Gennesaret-ki lamda laklammi. \v 35 Mapham adugi mising aduna Jisubu khanglabada akoibada leiriba lam pumnamakta Ibungona thunglabagi pao thakhirammi. Aduga misingna anaba pumnamakpu Ibungogi manakta puraktuna, \v 36 anabasing aduna Ibungogi phijida sokchanaba makhoina Ibungoda haijare. Aduga madubu sokchaba anaba khudingmakna anaba phajarammi. \c 15 \s1 Mioibagi chatnabi amasung Tengban Mapugi yathang \r (Mrk 7:1-13) \p \v 1 Matam aduda Jerusalemda-gi Pharisee amasung Wayel Yathanggi oja khara laktuna Jisuda hanglak-i, \v 2 “Karigi eikhoigi ipa-ipudagi chatnaraklaba chatnabi asi nahakki tung-inbasingna thugairibano? Makhoina chadringeigi mamangda makhut hamdokte!” \p \v 3 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Aduga karigi nakhoigi chatnabi adugidamak Tengban Mapugi wayel-yathangbu thugairiba? \v 4 \x - \xo 15:4 \xo*\xt Khong 20:12; Aniwa 5:16; Khong 21:17; Levi 20:9 \xt*\x* Maramdi Tengban Mapuna hai, ‘Nakhoina nama napabu ikai khumnou’ aduga ‘Mama mapabu thina ngangba mahak adu sibagi cheirak phangsanu.’ \v 5 Adubu nakhoina tambi madudi kanagumba amana mahakki mama nattraga mapada, ‘Eina nakhoida pigadabasing adu Tengban Mapugi maphamda katthokkhre’ hairabadi, \v 6 mahakna mama mapada ikai khumnadrabasu karisu kaidre. Asumna nakhoina nakhoigi chatnabi adu ngaknabagidamak Tengban Mapugi yathangbu karisu nattaba oihalle. \v 7 He aphasasinnabasa! Maichou Isaiah-na nakhoigi maramda phongdoklamba adu kayada chumkhraba! \q1 \v 8 \x - \xo 15:8,9 \xo*\xt Isa 29:13 (LXX) \xt*\x* ‘Mising asina eibu chinbanthongda ikai khumnei, \q2 adubu makhoigi thamoidi eingondagi thapna lei. \q1 \v 9 Makhoina mioibagi chatnabising adubu eigi yathangsinggumna tambiduna, \q2 Makhoina eibu arembada khurummi.’ ” \s1 Mi amabu tasengna karina maang-hanbage \r (Mrk 7:14-23) \p \v 10 Adudagi Jisuna miyam adubu manakta kouraduna makhoida hairak-i, “Tao amasung masi khang-u! \v 11 Chinda changkhiba aduna mi amabu maang-hanba natte, adubu chindagi thoklakpa aduna mibu maanghalli.” \p \v 12 Adudagi Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungogi nakta laklaga hairak-i, “Ibungona haikhiba wa aduna Pharisee-sing adu thamoi sokle haiba Ibungo khangbibra?” \p \v 13 Maduda Ibungona khumlak-i, “Eigi swargagi Ipana thakhidaba pambi khudingmakpu maru phuktatkani. \v 14 Aduga makhoigidamak karisu khallunu, makhoidi mittangbasingbu chingliba mittangba lamjingbasingni; aduga mittangbana mittangbabu lamjinglabadi makhoi animak komda tagani.” \p \v 15 Maduda Peter-na Ibungoda hairak-i, “Pandam asi eikhoida sandokna takpiyu.” \p \v 16 Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoisu houjik phaoba khangdribra? \v 17 Nakhoina chakhiba khudingmak adu chakkhaoda changkhraba matungda hakchangdagi amuk thokkhi haiba nakhoina khangdabra. \v 18 \x - \xo 15:18 \xo*\xt Mat 12:34 \xt*\x* Adubu nakhoigi chindagi thorakpa wasing adu nakhoigi thamoidagi thoklakpani, aduga hairibasing asina nakhoibu maanghalli. \v 19 Maramdi phattaba wakhallonsing, mihatpa, nupa-nupi lanaba, lamchat naidaba, huranba, chinthiba, aduga migi mangnanaba ngangba pumnamak asi thamoidagi thoklak-i. \v 20 Hairibasing asina nakhoibu maanghalli. Adubu khut hamdoktana chabana nakhoibu maanghande.” \s1 Canaan-gi nupi amagi thajaba \r (Mrk 7:24-30) \p \v 21 Adudagi Jisuna Galilee thadoklamduna Tyre amadi Sidon lamda chatlammi. \v 22 Aduga mapham aduda leiba Canaan-gi nupi amana Ibungogi nakta laktuna hairak-i, “He Ibungo, David-ki Machanupa, Ibungona eibu chanbiyu. Eigi ichanupi adu lai phattaba ama changduna tamthina ot-neiduna leire.” \p \v 23 Adubu Jisuna mangonda paokhum amata piramde. Maduda Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungogi manakta laklaga haijarak-i, “Ibungona mahakpu chat-hanbikhro! Mahak eikhoigi itung induna laoraga leire.” \p \v 24 Maduda Ibungona khumlak-i, “Eihak Tengban Mapugi mangkhraba yaosing haibadi Israel-gi mising khaktagidamak tharakpani.” \p \v 25 Adubu nupi aduna laktuna Ibungogi khuyada tuthajaduna hairak-i, “Ibungo, eibu pangbiyu!” \p \v 26 Maduda Jisuna hairak-i, “Angangsinggi chananaba adu louduna huisingda hunjinba chumde.” \p \v 27 Nupi aduna khumlak-i, “Madu achumbani Ibungo, adubu huising aduna makhoigi mapusinggi table-dagi tarakpa arem akhaksing adu chajei.” \p \v 28 Adudagi Jisuna nupi aduda hairak-i, “He nupi, nahakna kayada thajaba chetliba! Nahakki ningjaba adumak nangonda oisanu.” Aduga pungpham adumaktada mahakki machanupi adu naba phajare. \s1 Jisuna anaba mi kayabu phahanbiba \p \v 29 Adudagi Jisuna mapham adudagi Galilee-gi pat manakta hallaklaga ching amada kakhattuna phamlammi. \v 30 Aduga yamlaba miyam amana makhong tekpa, mamit tangba, makhong soinaiba, lol thoktaba amadi atoppa kaya ama puraduna Ibungogi manakta laklammi. Amasung makhoibu Ibungogi mangda thamle aduga Ibungona makhoibu phahanbirammi. \v 31 Aduga lol thoktabasingna wa ngangba, soinaibasingna phajaba, khong tekpasingna chatpa, amadi mamit tangbasingna ujaba adu ubada miyam adu ngaklammi amasung makhoina Israel-gi Tengban Mapubu thagatcharammi. \s1 Jisuna mi lising maribu pijaba \r (Mrk 8:1-10) \p \v 32 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing adubu kouraduna hairak-i, “Eina miyam asigidamak nungsiba pokle, maramdi eihakka loinana makhoina numit humni leiminnare aduga houjik makhoigi chananaba karisu leitre. Aduga eina makhoibu kari amata pijadana thadokkhiba pamde adu nattrabadi makhoi lambida wantharakpasu yai.” \p \v 33 Maduda Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungoda haijarak-i, “Asuk yamkhraba miyam asina chaba konanaba chinjak lamhang asida eikhoina karamna phanggadouribano?” \p \v 34 Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoida tal kaya yaoribage?” \p Maduda makhoina khumlak-i, “Tal taret amasung nga macha kharaga yaojari.” \p \v 35 Adudagi Ibungona miyam adubu leimaida phamthanaba hairammi. \v 36 Aduga mahakna tal taret amadi nga adu louraga Tengban Mapubu thagatcharammi. Amasung talsing adu settuna tung-inbasingda pire, aduga tung-inbasing aduna miyam aduda yenthoklammi. \v 37 Amasung makhoi pumnamakna mabuk thanna charaba matungda lemhouba machet makaising adu tung-inbasingna thumok taret thanna khomjinkhi. \v 38 Numit aduda chakhiba mising adu nupi amasung angang thadana nupa lising marirom oirammi. \p \v 39 Adudagi Ibungona miyam adubu thadokkhraba tungda hi amada tongduna Magadan-gi lamda chatkhirammi. \c 16 \s1 Pharisee-sing amasung Sadducee-singna khudam niba \r (Mrk 8:11-13; Luk 12:54-56) \p \v 1 \x - \xo 16:1 \xo*\xt Mat 12:38; Luk 11:16 \xt*\x* Nongma Pharisee-sing amadi Sadducee-singna Jisugi nakta laktuna Ibungobu chang yengladuna swargadagi khudam ama makhoida utnaba hairammi. \v 2 Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Numidangwairam oirakpa matamda, ‘Atiya asi nganglabadi nong-chinggi phibham phagani’ haina nakhoina hai. \v 3 Aduga karigumba ayukta atiya asi nganglabadi aduga leichin nongphai thanglabadi ngasi nong tagani haina nakhoina hai. He aphasasinnabasa! Nakhoina atiyabu yenglaga nongju nungsagi phibham kari oigani haibadu takpadi ngammi, adubu nakhoina matam asigi khudamsing adudi khangba ngamde. \v 4 \x - \xo 16:4 \xo*\xt Mat 12:39; Luk 11:29 \xt*\x* Phattaba amadi thajada Tengban Mapuba thajadaba miron khaktana angakpa khudamsing thi, adubu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Jonah-gi khudam nattana atoppa khudam amata eina piraroi.” \p Adudagi Ibungona makhoibu thadoktuna chatkhre. \s1 Pharisee-sing amasung Sadducee-singgi hamei \r (Mrk 8:14-21) \p \v 5 Aduga tung-inbasing aduna pat wangma lanthoraklaba matungda chananaba purakpa kaoramle haiba khanglakle. \v 6 \x - \xo 16:6 \xo*\xt Luk 12:1 \xt*\x* Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Pharisee-sing amadi Sadducee-singgi hameidagi nakhoi mit-na sing-u amasung cheksillu.” \p \v 7 Maduda makhoi masen khannaraduna hairak-i, “Eikhoina tal puraktabagi maramna mahakna masi hairibani.” \p \v 8 Aduga makhoina khannaribadu Jisuna khangladuna makhoida hairak-i, “He thajaba watpasa! Karigi nakhoi nasen-gi marakta tal puraktabagi maramda khannaribano? \v 9 \x - \xo 16:9 \xo*\xt Mat 14:17-21 \xt*\x* Nakhoina houjikphaoba khangdribra? Eina tal mangana mi lising mangabu pijakhiba amasung lemhoubasing adu nakhoina thumok kaya khomgatkhibage haibadu nakhoi ningsingdabra? \v 10 \x - \xo 16:10 \xo*\xt Mat 15:34-38 \xt*\x* Aduga amuksu eina tal taretna mi lising maribu pijakhiba amasung lemhoubasing adu nakhoina thumok kaya khomgatkhibage haibadu nakhoi ningsingdabra? \v 11 Eina nakhoida talgi maramda haiba natte haibasi nakhoina khangba karigi ngamdribano? Maram aduna eina amukkasu hairi, madudi nakhoina Pharisee-sing amadi Sadducee-singgi hameidagi cheksillu.” \p \v 12 Adudagi makhoina Ibungona hairiba adu talda sijinnaba hameidagi cheksinnaba haiba natte adubu Pharisee-sing amasung Sadducee-singgi tambiba adudagi cheksinnaba makhoida haibani haibadu makhoi khanglakle. \s1 Jisubu Christtani haina Peter-na haidokpa \r (Mrk 8:27-30; Luk 9:18-21) \p \v 13 Jisuna Caesarea Philippi-gi lamda lakpa matamda, Ibungona mahakki tung-inbasing aduda hanglak-i, “Misingna Migi Machanupa adubu kanani hainabage?” \p \v 14 \x - \xo 16:14 \xo*\xt Mat 14:1,2; Mrk 6:14,15; Luk 9:7,8 \xt*\x* Maduda makhoina khumlak-i, “Mi kharana Ibungobu baptize toubiba John-ni hai, atoppa kharana Elijah-ni hai, aduga atoppa mi kharana amuk Jeremiah nattraga Tengban Mapugi wa phongdokpasinggi maraktagi amani hainei.” \p \v 15 Adudagi Ibungona makhoida hanglak-i, “Adubu nakhoinadi eibu kanani haina haibage?” \p \v 16 \x - \xo 16:16 \xo*\xt Jn 6:68,69 \xt*\x* Maduda Simon Peter-na khumlak-i, “Nahakti ahingba Tengban Mapugi Machanupa Christta aduni.” \p \v 17 Jisuna hairak-i, “Jonah-gi machanupa Simon, nahakti yaiphabani, maramdi masi nahakki naphamda mioiba kana amatana phongdokpa natte adubu swargada leiba Ipana nangonda phongdokpibani. \v 18 Aduga eina nangonda hairi, madudi nahakti Peter-ni, nungjao asigi mathakta eina eigi singlup sagani, aduga khamnung leibakki panggalna madubu maithiba piba ngamloi. \v 19 \x - \xo 16:19 \xo*\xt Mat 18:18; Jn 20:23\xt*\x*Aduga eina nangonda swarga leibakki sosing pigani; nahakna malemda punba adu swargadasu pun-gani, aduga nahakna thadokpa adu swargadasu thadokkani.” \p \v 20 Adudagi Jisuna mahak Christtani haibadu mi kana amatada haidoktanaba mahakki tung-inbasing aduda yathang pirammi. \s1 Jisuna mahakki siba amasung hinggatpagi wa mangjounana khanghanbiba \r (Mrk 8:31–9:1; Luk 9:22-27) \p \v 21 Matam adudagi houna Jisuna mahakki tung-inbasingda mangonda thokkadabasing adu khanghanba hourammi. Ibungona hairak-i, “Eihakna Jerusalem-da chatpa tai aduga ahal-lamansinggi, athoiba purohitsing amadi Wayel Yathanggi ojasinggi makhuttagi awa-ana kaya ama khaangba tai. Aduga makhoina eihakpu hatkani adubu humni suba numitta eina sibadagi hinggatkani.” \p \v 22 Adudagi Peter-na Ibungobu tonganna kouthoktuna cheiba hourak-i, “Ibungo, madu Ibungodagi thapna leiba oisanu! Keidounungda madu Ibungoda thoktaba oisanu.” \p \v 23 Adubu Ibungona Peter-da onsillaktuna hairak-i, “Eingondagi lapna chathokkhro, Satanǃ Nahakna eigi lambida apanba oire, maramdi nahakna Tengban Mapugi oiba aduda khande, adubu mioibagi oiba aduda khalli.” \p \v 24 \x - \xo 16:24 \xo*\xt Mat 10:38; Luk 14:27 \xt*\x* Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Kanagumbana eigi itung inninglabadi mahakna masagi oiba aningba apambasing thadoksanu aduga mahakki cross puduna eigi itung insanu. \v 25 \x - \xo 16:25 \xo*\xt Mat 10:39; Luk 17:33; Jn 12:25 \xt*\x* Maramdi kanagumbana mathawai kanjaninglabadi madu mangjagani; adubu eigi amadi Aphaba Paogidamak mathawai thajarabadi mahakna madu phangjagani. \v 26 Mi amana taibangpan apumba phangjaraga mahakki thawai mangjarabadi, mahakki kari tongjaba leibage? Nattraga mi amana mahakki thawaiga kariga sinnaba yabage? \v 27 \x - \xo 16:27 \xo*\xt Mat 25:31; Isei 62:12; Rom 2:6 \xt*\x* Maramdi Migi Machanupa aduna mapagi matik mangalda mahakki dutsingga loinana lenglakkani aduga mahakna mi khudingbu mana mana toukhiba adugi matung-inna mana pibigani. \v 28 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, mapham asida lepliba makhoi kharadi Migi Machanupa aduna mahakki ningthou leibak aduda lenglakpa udriphaoba sibagi mahao khak tangloi.” \c 17 \s1 Jisugi sak-ong hongba \r (Mrk 9:2-13; Luk 9:28-36) \p \v 1 \x - \xo 17:1-5 \xo*\xt 2 Pet 1:17,18 \xt*\x*Numit taruknigi matungda Jisuna Peter, Jacob amasung Jacob-ki manaonupa John khaktabu tonganna puraduna awangba ching amada kakhatlammi. \v 2 Amasung mapham aduda Ibungona makhoigi mamangda sak-ong hongle. Aduga Ibungogi maithongdu numitkumna ngallammi, amasung mahakki phijol adu mangalgumna ngourammi. \v 3 Adudagi khang-houdana Elijah amadi Moses thoraktuna Jisuga wari sanaba adu makhoina ure. \v 4 Maduda Peter-na Jisuda hairak-i, “Ibungo, eikhoina mapham asida leijabasi eikhoigidamak kayada phakhraba! Nahakna yabirabadi eikhoina sang ahum, Ibungogi ama, Moses-ki ama, amasung Elijah-gi ama sasi.” \p \v 5 \x - \xo 17:5 \xo*\xt Meihou 22:2; Isei 2:7; Isei 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mrk 1:11; Luk 3:22; Aniwa 18:15 \xt*\x*Aduga mahakna nganglingeimaktada langlaba leichil amana makhoibu khanjinlammi, amasung leichil maraktagi khonjel amana hairak-i, “Mahak eigi nungsiraba Ichanupani, mangonda eina yamna pelle. Mahakna haiba tao!” \p \v 6 Ibungogi tung-inbasing aduna khonjel adu tabada adukki matik kiraduna mamaidu leimaithakta upthaduna tuthajarammi. \v 7 Adudagi Jisuna makhoigi manakta laktuna makhoibu sokpiraduna hairak-i; “Hougatlu, kiganu.” \v 8 Aduga makhoina yengkhatlakpada, Jisu nattana atei kana amata ukhidre. \p \v 9 Adudagi makhoina chingthaktagi kumtharakpa matamda Jisuna makhoida yathang piraduna hairak-i, “Migi Machanupa aduna sibadagi hinggattriba phaoba nakhoina ukhiba adu mi kana amatada haiganu.” \p \v 10 \x - \xo 17:10 \xo*\xt Mal 4:5 \xt*\x* Adudagi tung-inbasing aduna Ibungoda hanglak-i, “Adu oirabadi Christtana lenglaktringeida Elijah-na hanna lakkani haina Wayel Yathanggi ojasingna hairiba karigino?” \p \v 11 Jisuna khumlak-i, “Asengbamak Elijah-na hanna lakkani aduga pot pumnamak masagi oipham thokpa phibhamda hanjinbigani. \v 12 \x - \xo 17:12 \xo*\xt Mat 11:14 \xt*\x*Adumakpu eina nakhoida hairi, Elijah-di lakkhre, aduga makhoina mahakpu khangkhide, amasung makhoina makhoigi apamba adu mangonda toukhre. Maduga chap manana makhoigi khutta Migi Machanupa adusu awa-ana nanggani.” \p \v 13 Adudagi tung-inbasing aduna Ibungona nganglibadu Baptize toubiba John-gi maramdani haiba khangle. \s1 Jisuna lai phattaba changba nupamacha amabu phahanbiba \r (Mrk 9:14-29; Luk 9:37-43) \p \v 14 Adudagi makhoina miyam adugi manakta halakpa matamda nupa amana Jisugi manakta laklaga mahakki mangda khuru khudak kulladuna haijarak-i, \v 15 “Ibungo, eigi ichanupabu chanbiyu! Mahak sarei houduna yamna kanna nare. Aduga mahakna toina meida amasung isingda tai. \v 16 Eina mahakpu Ibungogi tung-inbasinggi manakta purakpani, adubu makhoina mahakpu phahanba ngamdre.” \p \v 17 Maduda Jisuna hairak-i, “He thajadaba amasung seranana chingkhraba miron! Eina nakhoiga kayam kuina loinaduna leiminnakhigadage? Eina nakhoibu kayam kuina khangkhigadage? Nupamacha adu eigi inakta purak-u.” \v 18 Adudagi Jisuna lai phattaba aduda cheibada nupamacha adudagi mahak thokkhirammi aduga nupamacha adu mikup aduda naba pharammi. \p \v 19 Maduda tung-inbasing aduna Jisugi nakta tonganna laktuna Jisuda hanglak-i, “Karigi eikhoina lai phattaba adu tanthokpa ngamdribano?” \p \v 20 \x - \xo 17:20 \xo*\xt Mat 21:21; Mrk 11:23; 1 Cor 13:2 \xt*\x*Amasung Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina thajaba watpanani. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoida hanggam marumuk chaoba thajaba leirabadi nakhoina chingjao asida ‘Mapham asidagi aduda hongdok-u’ haiba ngamgani, aduga maduda chingjao adu hongdokkhigani. Amasung nakhoida oithoktaba karisu leiroi.” \v 21 Adumakpu asigumba asi charahenba amadi haijabagi mapanna nattanadi oithokte. \s1 Jisuna amuk hanna mahakna sibagi maramda mangjounana phongdokpa \r (Mrk 9:30-32; Luk 9:43-45) \p \v 22 Adudagi makhoina Galilee-da punna leiminnaraba matungda Jisuna makhoida hairak-i, “Migi Machanupa\f + \fr 17:22 \fr*\ft Jisuna sijinnaba mahakki atoppa mingthol amani\ft*\f* adubu misinggi makhutta pithokkadouri. \v 23 Aduga makhoina mahakpu hatkani, adubu mahakna humnisuba numitta hinggatkani.” \p Maduda tung-inbasing adu mathawai yamna warammi. \s1 Mapugi Sanglen-gi kanggat \p \v 24 \x - \xo 17:24 \xo*\xt Khong 30:13; 38:26 \xt*\x*Aduga Jisu amasung mahakki tung-inbasingna Capernaum-da lakpa matamda Mapugi Sanglen-gi kanggat khomba aduna Peter-gi nakta laktuna hanglak-i, “Nakhoigi ojana Mapugi Sanglen-gi kanggat adu pidabra?” \p \v 25 Maduda Peter-na khumlak-i, “Hoi, mahakna pi.” \p Adudagi Peter-na imungda changlaklammi aduga mahakna hiram adugi matangda haidringeigi mamangda Jisuna mangonda hairak-i, “Simon, nahakna kari khanbage? Taibangpan asigi ningthousingna kanadagi kanggat amadi loipot loubage, makhoi masagi leibak miyamdagira nattraga atoppa misingdagira?” \p \v 26 Peter-na khumlak-i, “Atoppa misingdagidi lou-i.” \p Maduda Jisuna hairak-i, “Adu oirabadi masagi leibak miyamdagidi louningai oidre. \v 27 Adum oinamakpu makhoibu khudi thihandanaba, patta chattuna khoi choppu. Aduga ahanba phaba nga adugi maya phaktokpada Mapugi Sanglen-gi kanggat thiba konnagadaba lupagi sel mayek ama\f + \fr 17:27 \fr*\ft Drachma mariga manaba Greek-ki selmayekni\ft*\f* phanggani. Madu louduna makhoida eikhoi anigi kanggat piyu.” \c 18 \s1 Swarga leibakta khwaidagi henna chaoba \r (Mrk 9:33-37; Luk 9:46-48) \p \v 1 \x - \xo 18:1 \xo*\xt Luk 22:24 \xt*\x*Matam aduda Jisugi tung-inbasing aduna Jisugi nakta laktuna hairak-i, “Swarga leibakta kanana khwaidagi henna chaobage?” \p \v 2 Maduda Ibungona apikpa angang amabu kousilladuna makhoigi marakta lep-halle. \v 3 \x - \xo 18:3 \xo*\xt Mrk 10:15; Luk 18:17 \xt*\x*Adudagi Ibungona hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoina pukning hongduna apikpa angangsinggumna oirakpa natanadi, nakhoina swarga leibakta khak changloi. \v 4 Maram aduna apikpa angang asigumna nollukchaba kanagumba mahak aduna swarga leibakta khwaidagi henna chao-i. \v 5 Aduga eigi mingda asigumba apikpa angang amabu lousinjaba kanagumba mahak aduna eibu lousinjabani. \s1 Papta tahandanabagi maramda tambiba \r (Mrk 9:42-48; Luk 17:1-2) \p \v 6 “Kanagumbana eibu thajaba apikpa angangsing asigi maraktagi amabu papta tahallabadi, mahakki ngaksamda achouba chakkri-nung ama yansillaga aruba ipakta lup-hankhibana mahakkidamak henna phei. \v 7 Misingbu papta tahalliba makhoising adugi maramna taibangpan asi awabanida! Asigumbasing asi soidana thokkani adubu athembada tahalliba mi adu awabanida! \p \v 8 \x - \xo 18:8 \xo*\xt Mat 5:30 \xt*\x*“Aduga nahakki nakhut nattraga nakhongna nahakpu papta tahallabadi, madu kakthattuna langthokkho. Maramdi nakhut ani amadi nakhong ani pallaga lomba naidaba meinungda langsinbabudi, nakhut soinaina amadi khong tekna hingbada changbana nahakidamak henna phei. \v 9 \x - \xo 18:9 \xo*\xt Mat 5:29 \xt*\x*Aduga nahakki mitna nahakpu papta tahallabadi, madu kotthoktuna langthokkho. Maramdi namit ani pallaga norokki meinungda langsinbabudi, namit namatang pallaga hingbada changbana nahakkidamak henna phei. \s1 Mangkhraba yao macha amagi pandam \r (Luk 15:3-7) \p \v 10 “Nakhoina apikpa angangsing asigi maraktagi amabu thou-oi usittana toudananaba cheksillu. Maramdi eina nakhoida hairi, madudi matam pumnamakta eigi swargagi Ipaga loinadunata leiba makhoigi dutsing swargada lei. \v 11 \x - \xo 18:11 \xo*\xt Luk 19:10\xt*\x*Maramdi Migi Machanupa aduna mangkhraba adubu kanbinanaba lakpani. \p \v 12 “Nakhoina karamna khanbage? Kanagumba nupa amagi yao chama leijaba adudagi yao ama mangkhrabadi mahakna yao mariphutara-mapan adubu chingda thanamduna mangkhraba yao adubu thiba chatloidra? \v 13 Aduga mahakna yao adu phanglabadi, eina nakhoida tasengnamak hairibasini, mahakna mangdaba yao mariphutara-mapan adudagi henna mangluraba yao amadu phangjabana thoina henna haraojei. \v 14 Matou asigumna angangsing asigi maraktagi ama mangkhiba haibasi nakhoigi swargada leiba napa Ibungogi aningba natte. \s1 Aranba touba nachin nanao \p \v 15 \x - \xo 18:15 \xo*\xt Luk 17:3 \xt*\x*“Nahakki nachin-nanaona nahakki nathakta pap tourabadi, nahakna chattuna mangonda mahakki aranba adu khanghallu. Adubu madu nakhoi ani khaktagi marakta pangthok-u. Karigumba nahakna haiba adu mahakna tarabadi, nahakna nahakki nachin-nanao adu amuk hanna phangjarabani. \v 16 \x - \xo 18:16 \xo*\xt Khong 19:15 \xt*\x*Adubu nahakna haiba adu mahakna tadrabadi, nahakna haiba khudingmak adu achumbani haiba lepnabagi sakhi oinaba mioi ani nattraga ahum puduna amuk chatlu. \v 17 Aduga makhoina haiba adudasu mahakna tadrabadi, pumnamaksing adu singlupta haiyu. Aduga singlupna haiba wa phaoba mahakna tadrabadi mahakpu Tengban Mapubu thajadaba mi amasung kanggat khomba mi amagumna lou. \s1 Touba yaba amasung yadaba \p \v 18 \x - \xo 18:18 \xo*\xt Mat 16:19; Jn 20:23 \xt*\x*“Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoina taibangpanda punba khuding eina swargadasu pun-gani, aduga nakhoina taibangpanda thadokpa khuding eina swargadasu thadokkani! \p \v 19 “Aduga eina masimasu nakhoida tasengna hairi: Nakhoigi maraktagi anina makhoina nijariba adugi maramda malem asida pukning tinnajarabadi makhoina nijariba adu swargada leiba eigi Ipana makhoida toubigani. \v 20 Maramdi eigi mingda mi ani nattraga ahum punna tinnaba mapham aduda eina makhoigi marakta lei.” \s1 Ngakpiba heitaba sendonba amagi pandam \p \v 21 \x - \xo 18:21,22 \xo*\xt Luk 17:3,4 \xt*\x*Adudagi Peter-na Jisugi nakta laktuna hairak-i, “Ibungo, eigi ichin-inaona eingonda aranba thabak touraklabadi eina mahakpu kayarak ngakpigadage? Taretlak phaoba ngakpigadra?” \p \v 22 \x - \xo 18:22 \xo*\xt Meihou 4:24 \xt*\x*Maduda Jisuna mangonda khumlak-i, “Natte, taretlak natte, adubu tarettu humphutararakni! \v 23 Maram aduna swarga leibak asi mahakki manaisingga sel pathok pasin touge ningliba ningthou amagumbani. \v 24 Aduga mahakna sel pathok pasin touba hourabada talent\f + \fr 18:24 \fr*\ft Talent amasi sinmi amagi chahi tarama-ngagi khutsumandagi henna yammi.\ft*\f* lising tara tonba nupa ama mahakki nakta purakle. \v 25 Adubu manai aduna madu singba ngamdrabada, mahak masamak aduga mahakki nupi angang amadi mahakki leijaba pumnamak yonthoklaga sendol adu singdoknaba mabungo aduna yathang pirammi. \v 26 Adubu manai aduna ningthou adugi mangda tuthajaduna khurumjaraga haijarak-i, ‘Ibungo, eibu matam kharadangga ngaibiyu, eina sel pumnamak singjage.’ \v 27 Maduda mabungo aduna manai aduda nungsiba pokladuna mahakpu thadokpire aduga mahakki sendol adusu kokpire. \p \v 28 “Adubu manai aduna mapham adudagi thoklakpada mahakki denari\f + \fr 18:28 \fr*\ft Nongmagi oiba khutsumal\ft*\f* chama tonba ningthou manai oiminnaba mamannaba ama thengnare. Adudagi mahakna mamannaba adubu pharaga makhouri charam mettuna, ‘Eigi atonba sel adu sing-u!’ haina hairammi. \v 29 Maduda mamannaba minai aduna mamaangda tuthajaduna haijarak-i, ‘Eibu matam kharadangga ngaibiyu, eina sel pumnamak singjage.’ \v 30 Adubu haijariba adu mahakna yaramde. Madugi mahutta, mahakna toliba senphamdu singdriphaoba mahakpu keisumsangda thajille. \v 31 Adudagi mahakki mamannaba atoppa minai kharana thokkhiba thoudoktu ubada thamoi yamna soklammi. Amasung makhoina chattuna thokkhiba thoudok pumnamak adu ningthou aduda tamlure. \v 32 Adudagi ningthou aduna minai adubu koukhatladuna hairak-i, ‘He phattaba minai, nahakna eingonda haijabagi maramna eina nahakki sendon pumnamak adu kokpikhre. \v 33 Eina nangbu nungsikhiba adugumna nahaknasu nahakki namannaba adubusu nungsipham thoktabra?’ \v 34 Adudagi ningthou aduna saoraduna mana tonba sendon pumnamak adu singdriphaoba mahakpu ot-neinanaba keisumsangda thajillammi.” \p \v 35 “Aduga nakhoina nakhoigi thamoidagi nachin-nanaogi ayol-aransing adu kokpidrabadi swargada leiba eigi Ipanasu nakhoida matou asigumna tougani.” \c 19 \s1 Jisuna nupa nupi khainabagi maramda tambiba \r (Mrk 10:1-12) \p \v 1 Adudagi Jisuna hiramsing asi tambiba loirabada, Galilee thadoktuna Jordan turen-gi wangmada leiba Judea-gi lamda laklammi. \v 2 Aduga yamlaba miyam amana Ibungogi tung injarammi, amasung mapham aduda Ibungona makhoigi anabasing adu phahanbirammi. \p \v 3 Aduga Pharisee-sing kharasu Ibungogi nakta laklammi. Amasung makhoina chang yengladuna Ibungoda wahang asi hanglak-i, “Mi amana mahakki nupibu karigumba maram amagidamak khainabasi wayel kaibra?” \p \v 4 \x - \xo 19:4 \xo*\xt Meihou 1:27; 5:2 \xt*\x*Jisuna makhoida khumlak-i, “Nakhoina Mapugi puyada hairibasing asi padabra? Ahoubadagi houna sembiba Mapuna makhoibu nupa amadi nupi haina sembikhi, \v 5 \x - \xo 19:5 \xo*\xt Meihou 2:24 \xt*\x*amasung mahakna haikhi, ‘Maram asina nupa amana mahakki mama mapabu thadoktuna magi nupida punsin-gani aduga makhoi ani hakchang amata oigani.’ \v 6 Adunadi makhoi amuk hanna ani oidre, amata oire. Maram aduna Tengban Mapuna punsinbikhraba adu mi kana amatana khaidoktasanu.” \p \v 7 \x - \xo 19:7 \xo*\xt Aniwa 24:1-4; Mat 5:31 \xt*\x* Maduda makhoina Ibungoda hairak-i, “Adu oirabadi, nupa amana mahakki nupibu khainabada khaina-che ama piyu haina Moses-na yathang piramliba adu karigino?” \p \v 8 Jisuna makhoida khumlak-i, “Nakhoigi thamoi kanbagi maramna Moses-na nakhoida nupi khainaba yarambani, adubu ahoubadadi matou asumna touramba natte. \v 9 \x - \xo 19:9 \xo*\xt Mat 5:32; 1 Cor 7:10,11 \xt*\x* Eina nakhoida hairibasini, atoppa nupaga yumbanbagi mari leinarambagi khak nattana kanagumbana mahakki nupibu khainaduna atoppa nupi amabu luhongduna lourabadi mahakna nupi lannabagi thabak tourabani. Aduga khainarabi mahakpu louba mahak aduna nupi lannabagi thabak tourabani.” \p \v 10 Maduda Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungoda hairak-i, “Nupa amaga, magi nupigagi marakta asumna mari leinarabadi luhongdabana henna phei.” \p \v 11 Aduga Jisuna makhoida hairak-i, “Wa asi mi khudingmakna lousinba ngamde, adubu Tengban Mapuna madubu pibiba makhoikhaktana lousinba ngammi. \v 12 Maramdi mi kharadi mama puknungdagi masa onba oina poklak-i, aduga misingna semba masa onbasu lei, aduga kharana Tengban Mapugi swarga leibakkidamak luhongdaba misu lei. Lousinba ngamba mahak aduna masi lousinjasanu.” \s1 Jisuna apikpa angangsingbu yaipha thoujal piba \r (Mrk 10:13-16; Luk 18:15-17) \p \v 13 Nongma mi kharana makhoigi apikpa angangsingbu Jisuda khut thamhanduna makhoigidamak haijahannabagidamak puraklammi. Adubu Ibungogi tung-inbasingna makhoibu cheirammi. \v 14 Maduda Jisuna hairak-i, “Apikpa angangsingdu eigi nakta lakchasanu, makhoibu thingganu, maramdi swarga leibak adu makhoi asigumbasingga manaba mising adugini.” \p \v 15 Aduga Ibungona makhoigi mathakta khut thambiraba matungda mapham adudagi chatkhre. \s1 Inakkhunba naha oiriba nupa ama \r (Mrk 10:17-31; Luk 18:18-30) \p \v 16 Nongma nupa amana Jisugi nakta laktuna asumna hangjarammi, “Aphaba Oja Ibungo, lomba naidaba hingba phangnanaba eina kari aphaba thabak toujagadage?” \p \v 17 Jisuna mangonda hairak-i, “Nahakna eibu kari maramgi aphaba kouribage? Tengban Mapu nattana mi kana amata aphaba leite, adubu nahakna hingba phangninglabadi, nahakna mahakki yathangsing adu illu.” \p \v 18 \x - \xo 19:18 \xo*\xt Khong 20:13-16; Aniwa 5:17-20 \xt*\x*Nupa aduna hairak-i, “Karamba yathangno?” \p Maduda Jisuna khumlak-i, “Nahakna mi hatkanu, nahakna mitu-miwa lanaganu, nahakna huran-ganu, nahakna aranba sakhi piganu. \v 19 \x - \xo 19:19 \xo*\xt Khong 20:12; Aniwa 5:16; Levi 19:18 \xt*\x*Nama napabu ikai khumnou, amasung nahakki yumlon keironnabasingbu nasamakkumna nungsiyu.” \p \v 20 Maduda naha aduna Ibungoda hairak-i, “Eina angang oiringeidagi houna hairiba yathang pumnamaksing asi ngakcharak-i; houjik eina tougadaba kari ama amuk watlibage?” \p \v 21 Jisuna mangonda hairak-i, “Nahakna mapung phaba oininglabadi, nahakna chattuna nahakki leijaba pumnamak yonthoklaga lairabasingda piyu, adu oirabadi swargada nahakki lan leigani; aduga lak-u, eigi itung illu.” \p \v 22 Adubu naha aduna wasing asi tabada, pukning wana chatkhirammi; maramdi mahak maral-mathum yamna leiba mi oirammi. \p \v 23 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, inakkhunba mina swarga leibakta changba yamna lui. \v 24 Eina nakhoida amuk hanna hairi, madudi inakkhunba mi amana Tengban Mapugi leibakta changbabudi, ut amana yetum manada litpana henna lai.” \p \v 25 Ibungogi tung-inbasing aduna wapham adu tabada yamna ngakladuna Ibungoda hangjarak-i, “Adu oirabadi kanana kanbiba phangba ngamgadage?” \p \v 26 Jisuna makhoida yengladuna hairak-i, “Mioibagi maphamdadi masi oithoktabani, adubu Tengban Mapugi maphamdadi pumnamak oithokpa ngaktani.” \p \v 27 Adudagi Peter-na Ibungoda hairak-i, “Yengbiyu, eikhoina pumnamak thadoktuna Ibungogi tung injare. Adu oirabadi eikhoina kari phangjagani?” \p \v 28 \x - \xo 19:28 \xo*\xt Mat 25:31; Luk 22:30 \xt*\x*Jisuna makhoida hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, anouba taibangpan aduda Migi Machanupa aduna mahakki matik mangalgi phambalda phamba matamda, eigi tung-inba nakhoi taranithoisu phambal taranithoida phamduna, Israel-gi salai taranithoibu wayen-gani. \v 29 Aduga eigi maramgidamak mayum makei, machin-manao, machan-mache, mama mapa, macha-masu, lou-sing thadokpa mi khudingmakna madugi saruk chama henna amasung lomba naidaba hingba phangjagani. \v 30 \x - \xo 19:30 \xo*\xt Mat 20:16; Luk 13:30 \xt*\x* Adubu ahanba oiriba kayana akonba oigani, aduga akonba oiriba kayana ahanba oigani.” \c 20 \s1 Anggur ingkholda thabak subasinggi pandam \p \v 1 “Maramdi swarga leibak adudi mahakki anggur ingkholda thabak suhannabagidamak mi neknaba ayuk anganbada chatthorakpa ingkhol mapu amagumbani. \v 2 Aduga mahakna thabak subasing aduga nongmagi khutsumal denari ama pibada yanaraduna makhoibu anggur ingkholda thakhre. \v 3 Aduga mahakna pung mapan\f + \fr 20:3 \fr*\ft Jihudigi pung ahum. Jihudisingna ayuk pung taruktagi pung masing thiba hou-i\ft*\f* taba aduwaida amuk chatthokpa matamda keithelda mi kharana karisu toudana leptuna leibadu ure. \v 4 Maduda mahakna makhoida hairak-i, ‘Nakhoisu anggur ingkholda chattuna thabak suru, aduga eina nakhoigi matik chaba khutsumal adu pige.’ \v 5 Maduda makhoina chatkhre. Adudagi numityungba matamda amadi pung ahum taba matamda mahakna amuk chatthoktuna maduga chap manana atoppa ateisu amuk thare. \v 6 Aduga nungthilgi pung mangarom tabada mahakna chatthokluba matam adudasu atoppa mi kharana karisu toudana leptuna leiba thengnare. Maduda mahakna makhoida hairak-i, ‘Nakhoina numit chuppa thabak karisu sudana leptuna leiriba karigino?’ \v 7 Makhoina khumlak-i, ‘Maramdi kana amatana eikhoibu nekpidre,’ Aduda mahakna makhoida hairak-i, ‘Adudi phare, nakhoisu eigi anggur ingkholda chatuna thabak suru, aduga nakhoina matik chaba khutsumal adu phanggani.’ \p \v 8 \x - \xo 20:8 \xo*\xt Levi 19:13; Aniwa 24:15 \xt*\x* “Adudagi numidangwairam oisillaklabada anggur ingkholgi mapu aduna mahakki thabak pannaba mi adu kouraduna hairak-i, ‘Thabak subasing adu kouduna akonba nekpa adudagi houduna ahanba nekkhiba makhoising adugi khutsumal piyu.’ \v 9 Adudagi nungthilgi pung manga tabada nekkhibasing adu lakle aduga makhoina denari amamam phangjare. \v 10 Aduga ahanba nekkhibasing aduna lakpada makhoina khutsumal henna phanggani haina khanjarammi, adubu makhoi khudingmaksu chap manana denari amamam phanglammi. \v 11 Aduga makhoina khutsumal adu louba matamda loupu adugi mathakta murum murum solladuna wakatlak-i. \v 12 ‘Akonba nekpasing asina pung amatamak thabak sui, aduga numit chuppa nungsagi meisalakta thabak sukhiba eikhoiga makhoiga chap manahalle.’ \p \v 13 “Maduda mahakna makhoigi maraktagi amada khumlak-i, ‘Marup, eina nangonda aranba toude; eiga nangga mayamna pinariba denari ama pibada yanakhiba nattra? \v 14 Houjik nahakki khutsumal adu louraga chatkhro. Eina nangonda piba aduga chap mannana eina akonba nekpa mi asida piba eigi apambani. \v 15 Isagi selna isagi apamba toubadu eigi ining nattabra? Nattraga eina atoppasingda pina heibagi maramna nakhoina kalak khambanlibra?’ ” \p \v 16 \x - \xo 20:16 \xo*\xt Mat 19:30; Mrk 10:31; Luk 13:30 \xt*\x*“Maram aduna houjik akonba oibasingna ahanba oigani, aduga ahanba oibasingna akonba oigani.” \s1 Jisuna mahak sibagi maramda ahumlaksuba oina mangjounana tambiba \r (Mrk 10:32-34; Luk 18:31-34) \p \v 17 Adudagi Jisuna Jerusalem-da chatlammi. Amasung lambida mahakna mahakki tung-inba taranithoibu tonganna puthokladuna hairak-i, \v 18 “Yeng-u, eikhoina houjik Migi Machanupa adubu athoiba purohit amadi Wayel Yathanggi ojasinggi makhutta pithokadaba mapham Jerusalem-da chatli. Makhoina mahakpu hatnanabagi maran sigani. \v 19 Aduga mahakpu noknanabagidamak, phunanabagidamak amadi cross-ta pang tingduna hatnabagidamak Jihudi nattaba misinggi makhutta pithokkani aduga humni suba numitta mahakna amuk hinggatkani.” \s1 Jisuna thougal toubagi maramda tambiba \r (Mrk 10:34-45) \p \v 20 Adudagi Zebedee-gi nupina machanupa aniga loinana Jisugi nakta laktuna khurumjaraga Ibungodagi karigumba ama nijarammi. \p \v 21 Maduda Jisuna mangonda hanglak-i, “Nahakna kari pambage?” \p Mahakna Ibungoda khumlak-i, “Eigi ichanupa ani asina Ibungogi leibakta amana Ibungogi yetta aduga amana oida phamnanabagi yathang pinabiyu.” \p \v 22 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina nijariba adu karino haiba nakhoina khangde. Eihakna thakkadouriba awa-anagi tenggot adu nakhoina thakpa ngamgadra?” \p Makhoina khumlak-i, “Hoi, eikhoina ngamjagani.” \p \v 23 Jisuna makhoida hairak-i, “Achumbamak nakhoina eigi tenggot adu thakpadi thakkani, adubu eigi yetta nattraga oida phamba haibadudi eina pigadaba natte, adubu masidi eigi Ipana makhoigidamaktani haina thourang langbikhraba makhoising adugini.” \p \v 24 Adudagi atoppa tung-inba tara aduna masigi maramda tarabada, machin- manao makhoi anigi mathakta saorammi. \v 25 \x - \xo 20:25,26 \xo*\xt Luk 22:25,26 \xt*\x* Maduda Jisuna makhoi pumnamakpu mahakki manakta kousillaga hairak-i, “Taibangpanba asigi leingakpani hairibasing aduna misinggi mathakta palli aduga makhoigi luchingbasing aduna makha tabasinggi mathakta namthaduna pannabagi matik adu lei. \v 26 \x - \xo 20:26,27 \xo*\xt Mat 23:11; Mrk 9:35; Luk 22:26 \xt*\x* Adubu nakhoigi naraktadi asumna tougadaba natte. Nakhoigi naraktagi achouba oiningba mahak aduna ateising adugi thougal touba mi oigadabani; \v 27 Aduga nakhoigi naraktagi khwaidagi makok oiningba mahak aduna pumnamakki manai oigadabani. \v 28 Maramdi Migi Machanupa aduna mahak masabu thougal touhannaba lakpa natte adubu misingbu thougal tounanaba aduga mayamgi thadokmal oina mahakki thawai pinabiba lakpani.” \s1 Jisuna mamit tangba mi anibu uhanbiba \r (Mrk 10:46-52; Luk 18:35-43) \p \v 29 Jisu amadi mahakki tung-inbasingna Jericho thadokpa matamda yamlaba miyam amana makhoigi tung illammi. \v 30 Amasung lambigi mataida phamduna leiriba mamit tangba mi anina Jisuna lambi aduda lakli haiba tabada khonjel houna laoba hourak-i, “He Ibungo, David-ki Machanupa, eikhoibu chanbiyu.” \p \v 31 Maduda miyam aduna makhoibu cheiraduna tuminna leinaba hairammi. Adubu makhoina amukka hena houna laorak-i, “He Ibungo, David-ki Machanupa, eikhoibu chanbiyu.” \p \v 32 Maduda Jisuna chatlambadagi leple. Aduga makhoibu kouraduna hairak-i, “Eina nakhoigidamak kari toubiba nakhoina pambage?” \p \v 33 Makhoina khumlak-i, “Ibungo, eikhoibu mit uhanbiyuǃ” \p \v 34 Maduda Jisuna makhoibu nungsiba pokladuna makhoigi mamitta sokpire. Aduga khudak aduda makhoina uba ngamjare amasung makhoina Ibungogi tung injare. \c 21 \s1 Jisuna Jerusalem-da Lola tongduna maipakna changba \r (Mrk 11:1-11; Luk 19:28-48; Jn 12:12-19) \p \v 1 Adudagi Jisu amadi mahakki tung-inbasingna Jerusalem naksillaklabada, makhoina chorphon chingda leiba Bethphage khunda laklammi. Aduga Ibungona tung-inbasinggi maraktagi makhoi anibu mangjounana tharaduna, \v 2 makhoida hairak-i, “Nakhoigi mangda leiriba khun aduda chatlu, aduga nakhoina maduda hek changbaga lola mapi-macha punduna leiba nakhoina thengnagani. Makhoibu thouri thoktuna eigi nakta purak-u. \v 3 Aduga kanagumbana nakhoina touribadu karino haina hanglaklabadi, nakhoina mangonda Ibungona masi mathou tai haina haiyu; aduga khudakta nakhoina makhoibu puba mahakna yabirakkani.” \p \v 4 Masi pumnamaksing asi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichouna haikhiba wa adu thungnanabani. \q1 \v 5 \x - \xo 21:5 \xo*\xt Zec 9:9\xt*\x*“Haiyu, nakhoina Zion-gi misingda\f + \fr 21:5 \fr*\ft Greekta Ziongi machanupi haina i.\ft*\f*, \q2 Yeng-u, nakhoigi ningthouna nakhoida lengbirakli! \q1 Ibungodi nolluk-i amasung tong-i lola amada, \q2 tong-i lola macha amagi mathakta.” \p \v 6 Adudagi tung-inba ani aduna chatkhiduna Jisuna makhoida yathang pikhibasing adu toure. \v 7 Makhoina lola mapi-machadu Jisugi manakta puraktuna madugi mathakta makhoigi phising thare aduga Ibungona madugi mathakta tongle. \v 8 Amasung mi mayam amana makhoigi phi tingthoktuna lambida thajarammi aduga ateisingna upal-singdagi mana panba anouba masasing kaktuna lambida thajarammi.\f + \fr 21:8 \fr*\ft Matamdugi Jihudisingna ningthou nattraga athoiba mi amabu ekai khumnana okpagi chatnabi amani.\ft*\f* \v 9 \x - \xo 21:9 \xo*\xt Isei 118:25,26\xt*\x*Aduga Ibungogi mangda amadi tung induna chatliba miyam aduna laorak-i, \q1 “Hosanna!\f + \fr 21:9 \fr*\ft Hosanna: Hebrew wahei asi handokpada eikhoibu kanbiyu haibani adubu matam aduda wahei asi Ishwor thagatpagi wahei oina sijinnarammi.\ft*\f* David-ki Machanupada! \q2 \nd MAPU IBUNGO\nd*-gi mingda lengbirakliba Mahak yaiphabani! \q1 Hosanna haina wangthoiraba swargada laosanu!” \p \v 10 Jisuna Jerusalem changlakpada sahar apumba mathum marang houraduna makhoina hanglak-i, “Mahak asi kanano?” \p \v 11 Maduda miyam aduna khumlak-i, “Mahak Galilee-gi Nazareth-tagi Tengban Mapugi wa phongdokpa Jisuni.” \s1 Jisuna Mapugi Sanglen sengdokpa \r (Mrk 11:15-19; Luk 19:45-48; Jn 2:13-22) \p \v 12 Adudagi Jisuna Mapugi Sanglenda changduna Sanglen manungda iratpotki sa yolliba amadi leiriba makhoi pumnamakpu tanthokle amasung Ibungona sel kaithok kaisin touribasinggi table amadi khunu yollibasinggi phampham mathak makha onthokle. \v 13 \x - \xo 21:13 \xo*\xt Isei 56:7; Jer 7:11\xt*\x*Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Mapugi puyada masi iduna lei, ‘Eigi yumdi haijanabagi yum kougani,’ adubu nakhoina masibu huranbasinggi makon oihalle!” \p \v 14 Aduga mamit tangbasing amadi makhong tekpasingna Jisugi nakta Mapugi Sanglenda lakcharammi amasung Ibungona makhoibu phahanbirammi. \v 15 Adubu athoiba purohitsing amasung Wayel Yathanggi ojasingna Ibungona toukhiba angakpa thabaksing adu ubada amasung Mapugi Sanglenda “Hosanna, David-ki Machanupa” haina angangsingna laobadu tabada saoraduna, \v 16 \x - \xo 21:16 \xo*\xt Isei 8:2 (LXX)\xt*\x*Ibungoda hairak-i, “Angangsingna hairiba asi nahak tadabra?” \p Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Hoi, ei tai. Nakhoina, ‘Angangsing amadi khomlang chinglibasinggi chindagi nahakpu thagatnanaba nahakna makhoibu mapung phahanbire haiba Tengban Mapugi wa adu padabra?’ ” \p \v 17 Adudagi Jisuna makhoibu thadoktuna sahar adudagi Bethany khunda chatlammi. Aduga mahakna mapham aduda ahing leklammi. \s1 Mahei pandaba heiyit panbi \r (Mrk 11:12-14,20-24) \p \v 18 Mathang numitki ayuk anganbada, Jisuna Jerusalem saharda halakpagi lambida chak lamlaklammi. \v 19 Aduga Ibungona lambi mapanda heiyit pambi ama houba ubada pambidugi manakta changlammi adubu manakhak nattana mahei amata panba thengnaramde. Maduda Ibungona heiyit pambi aduda hairak-i, “Matam pumnamakta nahak mahei pandaba oirasanu!” Aduga khudak aduda heiyit pambi adu kangsillaklammi. \p \v 20 Madu ubada Ibungogi tung-inbasing aduna ingak ngakladuna hairak-i, “Karamna heiyit pambi asina asuk thuna khangsillaklibano?” \p \v 21 \x - \xo 21:21 \xo*\xt Mat 17:20; 1 Cor 13:2\xt*\x*Jisuna makhoida khumlak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, karigumba nakhoida thajaba leiraba aduga chingnadrabadi, heiyit pambi asida toukhiba asigumna nakhoina touba ngamba khakta nattaduna nakhoina chingjao asidasu ‘Nasa nathanta phuktuna pat asida langthajou,’ haibada madu oigani. \v 22 Nakhoida thajaba leirabadi nakhoina haija-nijaba matamda nijaba khudingmak nakhoina phangjagani.” \s1 Jisugi matikki maramda wahang \r (Mrk 11:27-33; Luk 20:1-8) \p \v 23 Adudagi Jisuna Mapugi Sanglenda changduna tambiringeida athoiba purohitsing amasung ahal-lamansingna Ibungogi nakta laktuna hairak-i, “Nahakki karamba matik leiduna asigumba thabaksing asi touribano? Aduga kanana matik asi nangonda pibage?” \p \v 24 Jisuna makhoida khumlak-i, “Eisu nakhoida wahang ama hangge, nakhoina madugi paokhum eingonda piragadi eigi karamba itik leiduna asigumba thabaksing asi touribano haibadu eina nakhoida haige. \v 25 John-da leiriba baptize tounabagi matik adu swargadagira nattraga misingdagira?” \p Makhoina kari khumgadage haibadu makhoi masen khannarammi. “Eikhoina swargadagini haina khumlagadi, mahakna haigani, ‘Adu oirabadi nakhoina John-bu karigi thajadribano?’ \v 26 Aduga amaromda eikhoina madu ‘Misingdagini hairagasu,’ eikhoina misingbu ki maramdi mi pumnamakna John-bu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou amani haina lou-i.” \v 27 Maram aduna makhoina Jisuda khumlak-i, “Eikhoi khangde.” \p Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Adu oirabadi, eigi karamba itik leiduna asigumba thabaksing asi touribano haibadu einasu nakhoida hairaroi.” \s1 Machanupa anigi pandam \p \v 28 “Adubu masigi maramda nakhoina kari khanbage? Nupa amagi machanupa ani leirammi. Aduga mahakna machanupa ahan-gi nakta laktuna hairammi, ‘Ichanupa, ngasidi eigi anggur ingkholda chattuna thabak suru.’ \v 29 Maduda machanupa aduna khumlak-i, ‘Ei chatloi,’ adubu mameithangdadi mahak pukning honglaktuna chatkhirammi. \v 30 Adudagi mapa aduna anisuba machanupa adugi nakta laklaga matou adugumduna mangondasu haire. Maduda machanupa aduna khumlak-i, ‘Hoi chatchage, paba,’ adubu mahakna chatkhide. \v 31 Makhoi ani asigi maraktagi karambana mapagi aningba adu toukhibage?” \p Makhoina khumlak-i, “Machanupa ahal aduna toukhi.” \p Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Eina nakhoida hairibasini, kanggat khombasing amasung oktabisingna nakhoidagi hanna Tengban Mapugi leibakta changani. \v 32 \x - \xo 21:32 \xo*\xt Luk 3:12; 7:29,30 \xt*\x*Maramdi baptize touba John-na achumba lambi adubu nakhoida utpiba lakkhi, adubu nakhoina mahakpu thajakhide; adubu kanggat khombasing amasung oktabisingnadi mahakpu thajakhi. Aduga nakhoina masi uraba matungda phaoba nakhoina pukning hongduna mahakpu thajade.” \s1 Ingkhol sanba nupagi pandam \r (Mrk 12:1-12; Luk 20:9-19) \p \v 33 \x - \xo 21:33 \xo*\xt Isa 5:1-2 \xt*\x*Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Atoppa pandam amasu tao,” “Kanagumba anggur ingkhol koiba ingkhol mapu ama leirammi. Mahakna ingkholdugi akoibada sambal khare, aduga anggur mahi sumpham ama toure, amasung ingkhol ngaknaba awangba loutangsang amasu sare. Madudagi mahakna anggur ingkhol adu ingkhol pannabasingda sandoklamlaga atoppa lam amada chatkhre. \v 34 Amasung mahei lokpagi matam laklabada mahakna mahakki manaisingbu ingkhol koibasing adudagi mahakki phangpham thokpa saruk lourunaba thare. \v 35 Adubu ingkhol koibasing aduna mahakki manaising adubu phaduna, amabuna phubire, atoppa amana hatle, aduga atoppa amabuna nungna thare. \v 36 Adudagi mahakna ahanba adudagi henna yamba atoppa manaising amuk thare. Adubu makhoising adubusu makhoina hannagi adugumna chap manana toukhi. \v 37 Ikon-konbada ingkhol mapu aduna mahakki machanupabudi ikai khumnabigani khalladuna mahakna machanupabu thare. \v 38 Adubu ingkhol koibasing aduna machanupa adubu ubada makhoi masen-gi marakta asumna hainarammi, ‘Mahak asi yumlep charani, lak-o, eikhoina mahakpu hatlasi, aduga eikhoina mahakki lanthum asi lourasi.’ \v 39 Aduga makhoina mahakpu pharaga anggur ingkholgi mapanda chingthoktuna hatle. \p \v 40 “Houjik, anggur ingkholgi mapu aduna lakpa matamda, makhoising adugi mathakta mahakna kari tougani haina nakhoina khanbage?” \p \v 41 Maduda makhoina khumlak-i, “Mahakna phattaba makhoising adubu tamthina hatkani aduga anggur ingkhol adubu lourok matam khudinggi mahakki saruk adu pirakkadaba ingkhol koibasingda pithokkani.” \p \v 42 \x - \xo 21:42 \xo*\xt Isei 118:22,23 \xt*\x*Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina Mapugi puyada masi pakhidabra? \q1 ‘Yumsabasingna kanadre haiduna hundoklaba nung adu, \q2 Oirakle khwaidagi maruoiba chithekki nung. \q1 \nd MAPU IBUNGO\nd*-na masi toubire, \q2 Eikhoigi mityengda masi kayada angakpano!’ \p \v 43 “Maram aduna eina nakhoida hairi, Tengban Mapugi leibak adu nakhoidagi louthokkani aduga mahei ningthina puthokkadaba phurup amada madu pigani. \v 44 Aduga nung asigi mathakta tuba mahak adu machet machet tana kaigani aduga nung asina mathakta taba mahakpu uphulgumna toigani.” \p \v 45 Athoiba purohitsing amadi Pharisee-sing aduna Ibungogi pandamsing adu tabada, Ibungona makhoigi maramda nganglibani haiba khanglammi. \v 46 Maram aduna makhoina Ibungobu phananaba lambi ama thirammi. Adubu misingna Jisubu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou amani haina louba maramna makhoina miyam adubu kirammi. \c 22 \s1 Luhongbagi chakkhangbagi pandam \r (Luk 14:15-24) \p \v 1 Jisuna amuk makhoida pandamsing sijinnaduna hairak-i, \v 2 “Swarga leibak asidi machanupagi luhongbagi achouba chaklen ama thourang touriba ningthou amaga manei. \v 3 Mahakna luhongba lakpinaba haija warol pikhibasing adubu kounanaba mahakki manaising tharammi, adubu makhoina lakpiyu yakhide. \v 4 Adudagi mahakna amuk hanna atoppa manaising thaduna hairak-i, Nakhoina lakpinaba haija warol pikhibasing aduda haiyu, ‘Yeng-u, eina chaklen adu thourang touba loire. Eigi sanlabasing amadi thaktuna thamlaba sasing hattuna thourang pumnamak loire. Luhongbagi chaklen aduda laklo!’ \v 5 Adubu makhoina maduda thousadana masa masagi thabakta haibadi kharana loubukta, khara amana lalon-itikki thabak touba chatkhirammi. \v 6 Aduga atei leihoubasing aduna mahakki manaising adubu phaduna thina toubire amasung makhoibu hatle. \v 7 Madu tabada ningthou adu adukki matik saorammi. Aduga mahakna mahakki lanmising thaduna mihatpasing adu hat-hankhi amasung makhoigi sahar adu mei thadok-hankhi. \v 8 Adudagi mahakna mahakki manaising adu kouraduna hairak-i, ‘Eina luhongbagi chaklen adu thourang touba loire, adubu eina lakpinaba haija warol pikhiba makhoising adu matik chadre. \v 9 Aduna houjik nakhoina maruoiba lambisingda chattuna nakhoina thengnaba mi khuding chaklen aduda lakpinaba haija warol piyu.’ \v 10 Adudagi manaising aduna lambida thokkhiduna makhoina aphangba aphaba-phattaba mi pumnamak purakle, amasung luhongbagi chaklen sang adu mina pumthan thankhre. \p \v 11 “Adubu ningthou aduna chaklen aduda lakkhraba mising adubu yengba changlakpada luhongbagi phijon settaba nupa ama mahakna ure. \v 12 Maduda ningthou aduna mangonda hanglak-i, ‘Marup, matou karamna nahakna luhongbagi phijon settana mapham asida changlaklibano?’ Adubu nupa aduna paokhum kari amata piramde. \v 13 \x - \xo 22:13 \xo*\xt Mat 8:12; 25:30; Luk 13:28\xt*\x* Adudagi ningthou aduna mahakki manaisingda hairak-i, ‘Mahakki makhong makhut punsilu, aduga mahakpu punduna mapan-gi amamba aduda langthokkho. Mapham aduda mahakna kapkani amasung maya krak krak chikkani.’ ” \p \v 14 “Maramdi mi mayam amabu kou-i, adubu khara khaktabu khalli.” \s1 Khanggat pibagi maramda wahang \r (Mrk 12:13-17; Luk 20:20-26) \p \v 15 Adudagi Pharisee-sing aduna thokkhiduna Jisugi wangangda asoiba thiduna karamna mahakpu phagadage haiduna wa tannarammi. \v 16 Aduga makhoina makhoigi tung-inba khara amadi Herod-ki tung-inba kharabu Ibungogi manakta tharammi. Aduga makhoina Ibungoda hairak-i, “Oja Ibungo, Nahakna achumba ngangbi haiba eikhoina khang-i. Nahakna mina kari khanbage haibadu karisu kiba toudana Tengban Mapugi lambi adu chumna tambi, maramdi nahakna misak mimai yengde. \v 17 Aduna eikhoida haibiyu, Caesar-da kanggat thiba asi wayel kaibra nattraga kaidabra, nahakna kari khanbage?” \p \v 18 Adubu Jisuna makhoigi phattaba pukning adu khangladuna hairak-i, “Aphasasinnabasa! Nakhoina eibu karigi chang yenglibage? \v 19 Kadai, kanggat thinaba sel mayek adu eingonda utlu!” \p Maduda makhoina sel mayek\f + \fr 22:19 \fr*\ft Dinari ama\ft*\f* ama Ibungoda pire. \v 20 Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Masida namliba makok amadi maming asi kanagino?” \p \v 21 Makhoina Ibungoda khumlak-i, “Caesar-gini,” \p Adudagi Ibungona makhoida hairak-i, “Phare, adu oirabadi Caesar-gi oiba aduna Caesar-da aduga Tengban Mapugi oiba aduna Tengban Mapuda piyu.” \p \v 22 Makhoina madu tabada ngaklammi; amasung Ibungobu thadoktuna chatkhirammi. \s1 Sibadagi hinggatpagi maramda wahang \r (Mrk 12:18-27; Luk 20:27-40) \p \v 23 \x - \xo 22:23 \xo*\xt Pakhon 23:8\xt*\x*Numit adumaktada sibadagi hinggatpa haibasi leite hairiba Sadducee-singna Jisugi nakta laktuna wahang ama hanglammi. \v 24 \x - \xo 22:24 \xo*\xt Aniwa 25:5\xt*\x*Makhoina Ibungoda hairak-i, Oja Ibungo, “Moses-na haibirammi madudi kanagumba nupa amana macha amata thamlamdana sikhiba thoklabadi, hairiba nupa asigi charol-surol thamlamnabagidamak magi machin-manaona lukhrabi adubu amuk lougadabani. \v 25 Adu oirabadi, nupa amagi machin manao taret leirammi haina lourasi. Adudagi mayamba ahal adu nupi thire adubu macha amata thamamdana sire. Asumna mahakki nupi adu manao nupada thanamle. \v 26 Matou adugumna anisuba, ahumsuba amadi makhoi mathang mathang makhoi teretmakta maduga chap manana thokle. \v 27 Aduga ikon konbada nupi adusu sire. \v 28 Adu oirabadi asibana hinggatpagi numit aduda nupi asi makhoi taretki manungda kanagi nupi oigadage? Maramdi makhoi taretmakna nupi adubu lourammi.” \p \v 29 Jisuna makhoida khumlak-i, “Nakhoina Mapugi puya amadi Tengban Mapugi panggal adu khangdabagi maramna nakhoi lalle. \v 30 Maramdi asibasingna amuk hinggatlakpa matam aduda makhoina amuk luhonglaroi, aduga luhongdunasu piraroi adubu makhoi swargada leiba swargadutsinggumna oigani. \v 31 Aduga asibasing hinggatpagi maramda Tengban Mapuna nakhoida haikhiba adu nakhoina padabra? \v 32 \x - \xo 22:32 \xo*\xt Khong 3:6\xt*\x* ‘Eidi Abraham-gi Tengban Mapu, Isaac-ki Tengban Mapu, amasung Jacob-ki Tengban Mapuni.’ Mahakti asibasinggi Tengban Mapu natte, adubu ahingbasinggi Tengban Mapuni.” \p \v 33 Aduga miyam aduna madu taba matamda, mahakki tambiba aduda makhoi ngaklammi. \s1 Khwaidagi athoiba Tengban Mapugi yathang \r (Mrk 12:28-34; Luk 10:25-28) \p \v 34 Jisugi paokhum aduna Sadducee-sing adubu khumba ngamhandre haiba Pharisee-singn tarabada, makhoi masen pullap punsinare. \v 35 \x - \xo 22:35-40 \xo*\xt Luk 10:25-28\xt*\x*Aduga makhoigi maraktagi Wayel Yathanggi oja amana Jisubu chang yengladuna wahang ama hanglak-i, \v 36 “Oja Ibungo, Tengban Mapugi Wayel Yathangsinggi manungdagi karamba yathangna khwaidagi athoiba yathangno?” \p \v 37 \x - \xo 22:37 \xo*\xt Aniwa 6:5 \xt*\x* Maduda Jisuna mangonda khumlak-i, “ ‘Nahakna nahakki Tengban Mapu, \nd MAPU IBUNGO\nd*-bu nahakki thamoi apumba, thawai apumba, pukning apumba yaona nungsigadabani.’ \v 38 Masina ahanba amasung athoiba yathangni. \v 39 \x - \xo 22:39 \xo*\xt Levi 19:18 \xt*\x* Aduga anisuba yathang aduna asini, ‘Nahakna nahakki yumlon-keironnabasingbu nasamakum nungsigadabani.’ \v 40 Wayel Yathang apumba amasung Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousinggi wa adu hairiba yathang ani asida suplabani.” \s1 Christtagi maramda wahang \r (Mrk 12:35-37; Luk 20:41-44) \p \v 41 Adudagi Pharisee-singna punsinduna leiringeida Jisuna makhoida hanglak-i, \v 42 “Christtagi maramda nakhoina kari khanbage? Mahak kanagi machanupano?” \p Makhoina Ibungoda khumlak-i, “David-ki machanupani.” \p \v 43 Ibungona makhoida hairak-i, “Adu oirabadi, Thawai Asengbagi chingbibagi mapanna David-na mahakpu karamna ‘Mapu Ibungo’ haina kouribano? Maramdi David-na asumna haikhi, \q1 \v 44 \x - \xo 22:44 \xo*\xt Isei 110:1 \xt*\x* ‘\nd MAPU IBUNGO\nd*-na eigi Ibungoda hai: \q2 Phammu nahakna eigi yetthangbada, \q2 Thamdriphaoba eina nahakki yeknabasingbu, nanggi nakhong makhada.’ \m \v 45 David-na mangonda ‘Mapu Ibungo’ haina kourabadi, karamna mahakna David-ki machanupa oigadouribano?” \p \v 46 Aduga mi kana amatana Jisuda wa amata khumba ngamdre amasung numit adudagi houna kana amatana Ibungoda ichang thouna wahang amata hangkhidre. \c 23 \s1 Wayel Yathanggi ojasing amadi Pharisee-singgi phattaba \r (Mrk 12:38-39; Luk 11:43,46; 20:45,46) \p \v 1 Adudagi Jisuna miyamsing amadi mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, \v 2 “Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-singna Moses-ki phamphamda phammi. \v 3 Maram aduna makhoina haiba pumnamak adu nakhoina ngak-u amasung tou. Adumakpu makhoina touba matou adugumnadi touganu, maramdi makhoina tambiba wa adu makhoina toude. \v 4 Makhoina arumba amadi pubada wagadaba potlumsingbu misinggi marengbanda thonggatli, adubu makhoi masanadi makhoibu mateng pangnanaba khudombi phaoba thanggatningde. \v 5 \x - \xo 23:5 \xo*\xt Mat 6:1; Aniwa 6:8; Masing 15:38 \xt*\x*Aduga makhoina touba thabak khudingmak misingna unanaba tou-i. Makhoina Mapugi Puyagi aiba wahei haptuna sijinnaba sawunna semba upu adu pak-halli aduga makhoigi phigi phinasing adu cholhalli\f + \fr 23:5 \fr*\ft Jehudisingna Ishwor amadi mahakki waheibu nungsiba utnabagidamak Ishworgi wahei happa sawungi uppu sinei aduga phidagi yantharakpa phina adu cholhannei.\ft*\f*. \v 6 Aduga makhoina chak-khangbada ikaikhumnaba misinggi phamphamda amadi Synagogue-singda akhannaba phamphamda phamba pammi. \v 7 Makhoina keithelnachingba miyam tinba maphamda chatpada misingna makhoibu ikaikhumnabaga loinana koubirakpa amadi ‘Rabbi’ \f + \fr 23:7 \fr*\ft Laininggi ojada sijinnaba mingni, wahanthokti “Oja Ibungo” haibani.\ft*\f* haina kouhanba pammi. \v 8 Adubu nakhoibudi ‘Rabbi’ kouhan-ganu, maramdi nakhoigi ojadi ama-khaktani, aduga nakhoi pumnamak nachin-nanao ngaktani. \v 9 Aduga malem asida leiriba kanagumba amada ‘Ipa,’ haina kouganu maramdi nakhoigi Napa Ibungodi ama-khaktani aduga mahakti swargada lei. \v 10 Aduga nakhoibudi oja kouhan-ganu, maramdi nakhoigi ojadi Christta mathantani. \v 11 \x - \xo 23:11 \xo*\xt Mat 20:26,27; Mrk 9:35; 10:43,44; Luk 22:26 \xt*\x* Nakhoigi narakta khwaidagi chaoba mahak aduna nakhoigi manai oigani. \v 12 \x - \xo 23:12 \xo*\xt Luk 14:11; 18:1\xt*\x*Masa mathanta chaojaningba mahak adubu nolluk-han-gani, aduga masana nollukchaba mahak adubu chaohanbigani.” \s1 Jisuna makhoigi aphasasinnababu yaningdaba \r (Mrk 12:40; Luk 11:39-42,44,52; 20:47) \p \v 13 “Adubu aphasasinnaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi misingna changjagadaba swarga leibakki thong adu nakhoina thingjilli. Aduga nakhoi nasamaksu maduda changde aduga maduda changnaba hotnajariba makhoi adubusu nakhoina thing-i. \v 14 Aphasasinaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina lukhrabisingdagi khudongchaba louduna mayum-makei mulli, aduga misingna unanabagidamak tousinnaduna Tengban Mapuda haijaba adu sangna haijei. Maram aduna nakhoina henna kanba cheirak phanggani.\f + \fr 23:14 \fr*\ft ariba lairik kharadadi 14 si yaode\ft*\f* \p \v 15 “Aphasasinaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina mi amabu nakhoigi lainingda olhannabagidamak ipak kaya amasung lamdam kaya koina chatli. Aduga mahakna ollaklabada mahakpu nakhoina oiba adudagi saruk ani henna norokki macha oihalli.” \p \v 16 “Mittangba lamjingbasa, nakhoidi awabanida! Nakhoina hai ningnasang panduna wasakpadi karisu natte, ‘Adubu Mapugi Sanglengi sana adu panduna wasakpa mahak adu mahakki wasak aduna pullabani.’ \v 17 Apangba amasung mittangbasa! Sanaga sana adubu senghalliba Mapugi Sang aduga kanana henna chaobage? \v 18 Aduga nakhoina asisu tambi madudi, ‘Kanagumbana latnapung panduna wasaklabasu karisu natte, adubu latnapunggi mathakta leiba athenpot adu panduna wasakpa mahak adudi mahakki wasak aduna pullabani.’ \v 19 Apangba amasung mittangbasa! Athenpotka athenpot adubu senghalliba latnapungga kanana henna chaobage? \v 20 Maram aduna latnapung panduna wasakliba mahak aduna latnapung amadi madugi mathakta leiriba pot pumnamak adubu panduna wasaklabani. \v 21 Aduga Mapugi sang panduna wasakliba mahak aduna madubu amasung madugi manungda leiba Tengban Mapu mahakpu panduna wasaklabani. \v 22 \x - \xo 23:22 \xo*\xt Isa 66:1; Mat 5:34 \xt*\x*Aduga swarga panduna wasakliba mahak aduna Tengban Mapugi phambalbu amasung madugi mathakta phamliba Tengban Mapu mahakpu panduna wasaklabani.” \p \v 23 \x - \xo 23:23 \xo*\xt Levi 27:30 \xt*\x*“Aphasasinnba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina nungsihidak, hop, amadi jira phaoba saruk taragi ama katli adubu nakhoina Wayel Yathanggi maru oiba hiramsing haibadi achumba wayel, chanbiba, amasung thajaba yaba adubudi thou-oide. Hoi nakhoina madusu tougadabani adubu henna maruoibasing adubu thou-oidaba touroidabani. \v 24 Mittangba lamjingbasa! Nakhoina nakhoigi thaknanaba isingdagi tumitpudi phijumda chumthok-i adubu chaoraba utpudi yotsilli!” \p \v 25 “Aphasasinnaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoigi pukham tenggotki mapan thangba saruk adubudi sengdok-i, adubu manungdadi mihouba amasung masa khudum chanjadabana pik thalli. \v 26 Mittangba Pharisee-sa! Nakhoina ahanbada pukham tenggotki manung thangba saruk adu hanna sengdok-u, aduga mapan thangba adusu senglakkani.” \p \v 27 \x - \xo 23:27 \xo*\xt Pakhon 23:3 \xt*\x*“Aphasasinnaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoidi mapanthongda phajana uba adubu manungdadi asibasinggi saru amasung amotpa pumnamakna pik thanba angouba teiba mongphamsingumbani. \v 28 Matou adugumna nakhoisu mapanthongda misinggi maphamda achumba chatpa oina ui, adubu manungdadi aphasasinnaba amasung papna pik thalli.” \s1 Jisuna makhoigi cheirak mangjounana phongdokpa \r (Luk 11:47-51) \p \v 29 “Aphasasinnaba, he Wayel Yathanggi ojasing amasung Pharisee-sing nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina Tengban Mapugi wa phongdokpasinggi phajaba mongphamsing sai amasung achumba chatpasinggi mongphamgi phurasingbu ningthina leiteng-i. \v 30 Aduga nakhoina hai, ‘Eikhoina eikhoigi ipa ipusinggi haktakta hinglamba tarabadi, eikhoina Tengban Mapugi wa phongdokpasingbu makhoina hatpa aduda eikhoina saruk yaramloi.’ \v 31 Adubu nakhoina madu haiba matamda Tengban Mapugi wa phongdokpasingbu hatkhibasing adugi macha masusingni haiba nakhoi nasana phongdokchare. \v 32 Adu oirabadi, nakhoigi napa-napusingna houramlaba adu nakhoina mapung phahallu. \v 33 \x - \xo 23:33 \xo*\xt Mat 3:7; 12:34; Luk 3:7 \xt*\x* He lilsa, he lindugi machasa, norokki wayen adudagi nakhoina karamna nanthokkadage? \v 34 Maram aduna, yeng-u, eina nakhoida hairi, eina nakhoida Tengban Mapugi wa phongdokpasing, asingba mising amasung ojasingbu thagani. Aduga nakhoina makhoi kharabu hatkani amasung kharabuna cross-ta hatkani. Amasung atoppa ateisingbuna nakhoina nakhoigi Synagogue-singda phugani amasung makhoibu sahar amadagi sahar amada tannaduna ot-neigani. \v 35 \x - \xo 23:35 \xo*\xt Khong 4:8; 2 Mi 24:20,21 \xt*\x* Masi achumba chatpa Abel hatpadagi houraga Mapugi Sanglen amasung latnapunggi marakta hatkhiba Barachiah-gi machanupa Zechariah hatkhiba matam phaobada malemda takhiba achumba chatpa mi pumnamakki eegi cheirak adu nakhoigi nathakta tananabani. \v 36 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, masi pumnamaksing asigi cheirak adu miron asigi mathakta tagani!” \s1 Jerusalem-gidamak Jisuna tengthaba \r (Luk 13:34-35) \p \v 37 “Mapu Ibungogi wa phongdokpasingbu hatpa amasung nangonda thakhiba Mapu Ibungogi pao pubasingbu nungna thaba, he Jerusalem Jerusalem! Yenbina machasingbu mathanungda konsinbagumna kayamuk thoina nahakki nachasingbu eina ithanungda konjaningkhiba! Adubu nakhoina kolhankhide. \v 38 \x - \xo 23:38 \xo*\xt Jer 22:5 \xt*\x* Yeng-u, nakhoigi yum\f + \fr 23:38 \fr*\ft Jerusalem-gi Ningnasang nattraga Jerusalem sahar apumba. \ft*\f* adu thadokkadouri amasung itak takkadouri. \v 39 \x - \xo 23:39 \xo*\xt Isei 118:26\xt*\x* Maramdi eina nakhoida hairibasini, ‘\nd MAPU IBUNGO\nd*-gi mingda lenglakliba Ibungo mahak adu yaiphabani haibasi nakhoina haidriphaoba nakhoina eibu keidounungda amuk hanna uraroi.’ ” \c 24 \s1 Mapugi Sanglen thugaigadaba amadi aroiba matam lakpagi khudamsing Jisuna mangjounana phongdokpa \r (Mrk 13:1-2; Luk 21:5,6) \p \v 1 Jisuna Mapugi sanglen thadoktuna chatthorakpada mahakki tung-inbasing aduna manakta laktuna Mapugi Sanglengi yumsing adu utlammi. \v 2 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina pumnamak asi ure nattra? Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, masi pumnamaksing asi thugaiduna pummang manghan-gani, ningkhaidaba lonnaba nung amata phaoba maphamsida thanamlaroi.” \p \v 3 Aduga Jisuna chorphon chingthakta phamlingeida tung-inbasing aduna Ibungogi nakta makhoi khaktamak lakladuna hairak-i, “Pumnamaksing asi karamba matamda thokkadage? Ibungona amuk lengbirakkadaba amasung taibangpan-gi aroiba matamgi khudam adu karino haiba eikhoida takpiyu.” \p \v 4 Jisuna makhoida hairak-i, “Kananasu nakhoibu serannana lamjingdanaba cheksillu. \v 5 Maramdi ‘Ei Christtani’ haiduna mi kaya amana eigi mingda lakkani, aduga makhoina mi kaya amabu lanna lamjing-gani. \v 6 Aduga nakhoina lan amasung lan-gi paoninkhol taraga mipaiganu. Maramdi hairibasing asi soidana thoklaba tai, adubu aroiba matam adu houjik laktri. \v 7 Maramdi phurup amana phurup amagi mathakta, aduga ningtou leibak amana ningthou leibak amagi mathakta lan hourakkani. Malemgi tongan tonganba mapham kayada yuhar haba amadi chak tangba thokkani. \v 8 Pumnamaksing asi naoyekpa hek hourakpagi ahanba cheinakhol adugumbani. \p \v 9 \x - \xo 24:9 \xo*\xt Mat 10:22 \xt*\x* “Aduga makhoina nakhoibu phagani, ot-neigani amasung hatkani. Aduga nakhoina eigi tung-inbasing oibagi maramna taibangpanda leiriba misingna nakhoibu yengthigani. \v 10 Matam aduda mi ayambana eingondagi leithokkhigani; aduga makhoina amaga amaga pithoknagani amadi yengthinagani! \v 11 Aduga Tengban Mapugi wa takthoksinnaba mi kaya ama thorakkani amasung mi kaya amabu lanna lamjinggani. \v 12 Aduga phattabana asum hen-gatlakpagi maramna mi ayambagi nungsiba hantharakkani. \v 13 \x - \xo 24:13 \xo*\xt Mat 10:22 \xt*\x* Adubu aroiba phaoba khangba mahak adubu kanbigani. \v 14 Aduga taibangpanda leiriba phurup khudingmakna ningthou leibakki aphaba pao asibu lousinjaba phangnanaba taibangpan apumbada sandokkani, aduga aroiba matam adu lakkani. \p \v 15 \x - \xo 24:15 \xo*\xt Dan 9:27; 11:31; 12:11 \xt*\x*“Tengban Mapugi wa phongdokpa Daniel-na haikhiba asengba maphambu khuntak-halliba tukkachaningai oiba mahak aduna asengba mapham aduda leppa nakhoina uba matamda (apaba mahak aduna khangsanu), \v 16 Judea-da leiriba makhoising aduna chingda chenkhisanu. \v 17 \x - \xo 24:17,18 \xo*\xt Luk 17:31 \xt*\x*Yumthakta leiba mahak aduna imungda amuk kumthaduna mahakki punanaba pot louduna matam manghandasanu. \v 18 Aduga loubukta leiba mahak adunasu maphi lounanaba mayumda amuk halaktasanu. \v 19 Aduga numitsing aduda mironlibising amasung chajenlibisinggidamakti kayada awaba oiragaba! \v 20 Adubu nakhoina chenba adu ningthamthada amadi potthaba numitta thoktanaba Tengban Mapuda haijou. \v 21 \x - \xo 24:21 \xo*\xt Dan 12:1; Phong 7:14 \xt*\x*Maramdi taibangpan houba matamdagi houjik phaoba amukta thokkhidriba yamna tamthiba awa-ana thokkani, aduga adugumna waba adu keidounungdasu amuk hanna thoklaroi. \v 22 Numitsing adu kaksinbiba nattanadi, mi kana amatana hingloi. Adubu khan-gatpikhraba makhoising adugidamak numitsing adu kaksinbigani. \p \v 23 “Matam aduda kanagumbana, ‘Yeng-u, Christta asida leire’ nattraga ‘Aduda leire’ haina hairaklabadi, nakhoina maduda thajaganu. \v 24 Maramdi Christta sasinnaba amasung maichou sasinnabasing thoklakkani; aduga makhoina misingbu serannana lamjingnaba achouba khudamsing amasung matik leiba khudamsing utkani. Aduda ngamlabadi Mapu Ibungogi khan-gatpikhrabasing adu phaoba makhoina serannana lamjingbigani. \v 25 Yeng-u, Eina masi nakhoida mangjounana haikhre. \p \v 26 \x - \xo 24:26,27 \xo*\xt Luk 17:23,24 \xt*\x*“Maramdi kanagumbana nakhoida, ‘Yeng-u, Christta lamhangda lei!’ hairabasu mapham aduda chatkanu! Nattraga ‘Yeng-u, Christta achikpa kada lei,’ hairabasu thajaganu. \v 27 Maramdi atiya sinthungna nongthanggi mangalna nongpoktagi nongchupta uba adugumna Migi Machanupa aduna lakpa adusu adugumgani.” \p \v 28 \x - \xo 24:28 \xo*\xt Luk 17:37 \xt*\x*“Asiba masa leiba maphamda, langjasing adu pullap leigani.” \s1 Migi Machanupa lenglakpa \r (Mrk 13:24-27; Luk 21:25-28) \p \v 29 \x - \xo 24:29 \xo*\xt Isa 13:10; 34:4; Eze 32:7; Joel 2:10,31; 3:15; Phong 6:12-13\xt*\x*“Awa-ana numitsinggi matungda, numitna mamsin-gani, thana amuk hanna ngallaroi, thawanmichaksingna nongdon atiyadagi tarakkani, amasung atiyagi panggalsing nik-han-gani. \v 30 \x - \xo 24:30 \xo*\xt Dan 7:13; Zec 12:10-14; Phong 1:7 \xt*\x*Aduga aroiba matamda, atiyada Migi Machanupa adugi khudam ugani, aduga taibangpanda leiba misingna tengtha naoigani! Migi Machanupa aduna panggal amasung achouba matik mangalga loinana atiyagi leichinda lenglakpa nakhoina ugani. \v 31 Ibungona mahakki dutsingbu peresinggagi ahouba makhon-ga loinana tharakkani, aduga makhoina Ibungogi khandokkhrabasing pumnamakpu atiyagi aroiba amadagi aroiba ama phaoba maikei marimaktagi khomjingani. \s1 Mitseng khangbagi maramda tambiba \r (Mrk 13:28-31; Luk 21:29-33) \p \v 32 “Houjik heiyit pambidagi nakhoina pandam asi khangjillu. Upal asigi masasingda yening hullaktuna manasing panba houraklabada nakhoina kalentha naksillakle haiba khang-i. \v 33 Matou asumna nakhoina thoudoksing asi thoklakpa urabadi matam adu naksillakle, thongjinda leire haiba khang-u. \v 34 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, miron asina houkhidringei mamangda thoudok pumnamak asi thokkani. \v 35 Atiya amadi malemdi mangkhigani adubu Eigi waheisingdi keidounungda manglaroi.” \p \v 36 “Mi kana amatana madugi pungpham amasung numittu khangde, swargada leiba dutsing phaoba madu khangde; adubu eigi Ipa khaktana khang-i. \v 37 \x - \xo 24:37 \xo*\xt Meihou 6:5-8 \xt*\x*Noah-gi haktakta thokkhibagumna Migi Machanupa aduna lenglakpadasu oigani. \v 38 Maramdi achouba ising ichao thoktringeida, Noah-na hijao manungda changdringei misingna cha-thaktuna, luhongduna amasung luhonghanduna leirammi. \v 39 \x - \xo 24:39 \xo*\xt Meihou 7:6-24 \xt*\x*Ising ichao adu laktuna makhoi pumnamak puthoktriphaoba makhoina karisu khanglamde; matou adumna Migi Machanupa aduna lenglakpa adudasu oigani. \v 40 Matam aduda mi ani loubukta thabak suduna leigani amabu pukhigani; aduga amabu thanamgani. \v 41 Nupi anina chakkri taktuna leigani; amabu pukhigani aduga amabu thanamgani. \p \v 42 “Maram aduna tumdana mitseng khang-u, maramdi nakhoigi Mapu Ibungona karamba numitta lenglakkani haibadu nakhoina khangde. \v 43 \x - \xo 24:43-44 \xo*\xt Luk 12:39-40 \xt*\x*Adubu asi khang-u, kari yuthakta huranbana lakkani haiba yumbuna khanglamlabadi, mahakna mitsel khangduna magi yum adu sagun touhallamloidabani. \v 44 Maram aduna nakhoisu thourang touduna leiyu, maramdi nakhoina ningludaba pungphamda Migi Machanupa adu lenglakkani.” \s1 Thajaba yaba amadi thajaba yadaba manai \r (Luk 12:41-48) \p \v 45 “Adu oirabadi, thajaba yaba amadi asingba manai adu kanano? Mahak adudi mabungona mahakki manaisingbu yengsinnaba amasung makhoibu pija pithak tounaba sinariba mahakni. \v 46 Mabungona mayumda lenglakpada asumna su-nomlamba manai adu yaiphabani! \v 47 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, mabungona mahakki leijaba maran-mathum pumnamak mahakki makhutta sinagani. \v 48 Adubu karigumba phattaba manai oirabadi mahak masa mathanta haijagani, ‘Eigi mapu matam kuina lakkhiroi,’ \v 49 Mahakka thabak touminnaba minaisingbu mahakna phuba amadi yungaobasingga chamin thakminnaba houre. \v 50 Adubu manai aduna thousadana leiba numit amasung mahakna khandaba pungda mahakki mabungo lenglakkani. \v 51 Mabu matup anithokna kakthatlagani amasung aphasasinnabasingga loinana magi saruk phanghan-gani; mapham aduda kappa amasung maya krak-krak chikpa oigani.” \c 25 \s1 Leisabi taragi pandam \p \v 1 \x - \xo 25:1 \xo*\xt Luk 12:35 \xt*\x* “Matamduda swarga leibak adu makhutta thaomei paiduna bor okpa thorakpi leisabi taraga managani. \v 2 Makhoigi marakta manga amadi apangbini, aduga manga amana asingbini. \v 3 Apangbising aduna makhoigi thaomei puraklabasu konanaba thaodi puraklamde, \v 4 adubu asingbising adunadi makhoigi thaomeising adu thanba konnanaba ahenba thaosu puraklammi. \v 5 Aduga bor aduna lakpa thintharabada makhoi pumnamak uirakladuna tumthakhirammi. \p \v 6 “Aduga ahing nongyaigi matamda, ‘Yeng-u, bor lenglakle, nakhoina thoraktuna mahakpu oklaro’ haina laorakpa aduda makhoi mikap thoklammi. \v 7 Maduda leisabi tara aduna hougattuna makhoigi thaomeising adu semjillammi. \v 8 Adudagi apangbi leisabi manga aduna asingbi leisabi manga aduda hairak-i, ‘Eikhoida nakhoigi thao adu khara pibiyu, maramdi eikhoigi thaomeising asi mutkadoure.’ \v 9 Maduda asingbi leisabising aduna khumlak-i, ‘Yararoi,’ eikhoina nakhoida pithoklabadi nakhoigisu eikhoigisu amata konnararoi. Aduna nakhoina thao yonphamda chattuna nakhoi nasagi leijaruro. \v 10 Adubu makhoina thao leiba chatlingeida, bor adu thunglare. Adudagi thourang toujaduna leiribi manga aduna mahakka loinana luhongbagi chaklen-gidamak changkhrabada thong thingkhre. \p \v 11 \x - \xo 25:11,12 \xo*\xt Luk 13:25 \xt*\x* “Madugi matungda atoppa leisabi manga adusu halaklammi aduga makhoina mapandagi kourak-i, ‘Ibungo, Ibungo! Eikhoida thong amukta hangdokpiyu.’ \v 12 Adubu bor aduna khumlak-i, ‘Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, eina nakhoibu kanano khangde.’ ” \p \v 13 “Maram aduna nakhoina mitseng khang-u, maramdi Migi Machanupa aduna lenglakkadaba numit amadi pungpham nakhoina khangde.” \s1 Sanagi sel mayekki pandam \r (Luk 19:11-27) \p \v 14 \x - \xo 25:14-30 \xo*\xt Luk 19:11-27 \xt*\x* “Maramdi swarga Leibak adudi mahakki manaisingbu kouduna mahakki lanthum sinnaramlaga langphei chatkhiba nupa amaga manei. \v 15 Mahakna makhoi khudingmakta mana mana ngamgadaba changgi matung-ina, amadana sanagi sel mayek lising manga\f + \fr 25:15 \fr*\ft Talent manga\ft*\f*, anisuba manai aduda lising ani, aduga ahumsuba manai aduda lising ama pire. Aduga mahakna langphei chatkhre. \v 16 Adudagi sanagi sel mayek lising manga phangba manai aduna khudakta chatkhiduna sel adu lalonbada thadare, aduga atoppa lising manga tongle. \v 17 Maduga chap manana sanagi sel mayek lising ani phangba mahak aduna lising ani amaga phangle. \v 18 Adubu sanagi sel mayek lising ama phangba mahak adunadi chatkhiduna leipak touthoklaga mahakki mabungogi sel adu lotsinkhi. \p \v 19 “Matam kuirabagi tungda makhoigi mabungo adu mahakki khongchat adudagi halakle aduga makhoibu chaga-chading tounanaba koure. \v 20 Adudagi sanagi sel mayek lising manga phangba manai aduna atongba lising manga adusu puraktuna laklaga hairak-i, ‘Ibungo, Nahakna eingonda sanagi sel mayek lising manga pibikhi, aduga Yengbiyu! Eina lising manga amaga tongjare.’ \v 21 Maduda mahakki mabungona mangonda hairak-i, ‘Eigi aphaba amadi thajaba yaba inai! Nahakna yamna ningthijana toure. Nahakna khajik asida thajaba yabagi maramna houjik eina nangonda henna chaoba thoudang sinna-gani. Nahakna laktuna nabungogi haraobada saruk yajaro!’ \p \v 22 “Adudagi sanagi sel mayek lising ani phangba manai adunasu atongba lising ani puraktuna laklaga hairak-i, ‘Ibungona eingonda sanagi sel mayek lising ani pibikhi. Aduga yengbiyu eina lising ani amaga tongjare.’ \v 23 Maduda mahakki mabungona mangonda hairak-i, ‘Eigi aphaba amasung thajaba yaba inai! Nahakna yamna ningthijana toure. Nahakna khajik asida thajaba yabagi maramna houjik eina nangonda henna chaoba thoudang sinnagani. Nahakna laktuna nabungogi haraobada saruk yajaro!’ \p \v 24 “Adudagi sanagi sel mayek lising ama phangba adusu laktuna hairak-i, ‘Ibungodi hunkhidaba adubu lokpa, aduga thakhidaba adubu khomjinba, sathiba mini haiba eina khangjei. \v 25 Aduna eina kijaduna chatlaga Ibungogi sanagi sel mayek lising amadu leipak manungda lotsinduna thamlure. Yengbiyu, Ibungogi selsingdu asida leire.’ ” \p \v 26 Maduda mabungo aduna mangonda hairak-i, “Phattaba amasung atanba minai, eina hunkhidaba adudagi lok-i, aduga thakhidaba adubu khomjinli haiba adu nahakna khanglabadi, \v 27 karigi nahakna eigi sel adu sel puthokpasingda thamlamdribano? Adu oirabadi eina hallakpa matamda selsing adu mathoiga loinana phanglamgadabani. \v 28 Adudagi mabungo aduna asumna yathang pirak-i, Minai asidagi sel adu louthoktuna sanagi sel mayek lising tara leiba mangonda piyu. \v 29 \x - \xo 25:29 \xo*\xt Mat 13:12; Mrk 4:25; Luk 8:18 \xt*\x*Maramdi areiba mi khudingmakta henna pibigani, aduga leitaba mahak adudagi mahakki leijariba khara adu phaoba louthokkani. \v 30 \x - \xo 25:30 \xo*\xt Mat 8:12; 22:13; Luk 13:28 \xt*\x*Aduga kanadraba minai adu mapan-gi amambada langthokkho; mapham aduda kappa amadi maya krak-krak chikpa oigani.” \s1 Aroiba wayel \p \v 31 \x - \xo 25:31 \xo*\xt Mat 16:27; Mat 19:28 \xt*\x* “Adubu Migi Machanupa aduna mahakki matik mangalga loinana amadi swarga dut pumnamaka loinana lenglakpada, mahakna mahakki matik mangalgi phambalda phamgani. \v 32 Amasung phurup pumnamakpu mahakki mamangda pulhan-gani. Aduga yaosenbana mahakki yaosingbu hamengsingdagi khaidokpagum, mahakna makhoibu amadagi amabu khaidokkani. \v 33 Mahakna yaosingbu mahakki yetthangbada, aduga hamengsingna mahakki oithangbada thamgani. \v 34 Adudagi Ningthou aduna mahakki yetthangbada leiba makhoi aduda haigani, ‘Lak-u, eigi Ipagi yaipha thoujal phangbasa! Taibangpan leisemngeidagi nakhoigidamak thourang toukhraba ningthou leibak adu phangjaro. \v 35 Maramdi eina lamlabada nakhoina eingonda chanaba pibikhi, aduga eina khouranglabada nakhoina eingonda thaknaba pibikhi; eina lamlanba oiringeida nakhoina eibu nakhoigi yumsingda taramna okpikhi. \v 36 Eina phi leitrabada nakhoina eingonda phi pibikhi; eina narabada nakhoina eibu yengsinbikhi, eina keisumsangda leiringeida nakhoina eigi nakta lakpikhi.’ ” \p \v 37 “Matam aduda achumba chatpasing aduna mangonda hangjagani, ‘Ibungo, karamba matamda eikhoina Ibungona lamba ujaduna Ibungobu pijakhibage, aduga khouranglabada pithakpikhibage? \v 38 Aduga karamba matamda eikhoina Ibungona lamlanba oiramba ujaduna Ibungobu yumda taramna okchakhibage, aduga phi leitrabada phi pikhibage? \v 39 Aduga karamba matamda eikhoina Ibungona naduna leiba nattraga keisumsangda leiba ujaduna Ibungogi nakta lakchakhibage?’ \v 40 Maduda Ningthou aduna makhoida haigani, ‘Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoina eigi ichin-inaosing asigi maraktagi khwaidagi tonba amada toukhiba adumak nakhoina eingonda toubibani!’ \p \v 41 “Adudagi Ibungona mahakki oiromda leibasing aduda haigani, ‘He sirap phangbasa, eingondagi chatthoktuna Satan amasung mahakki dutsingidamak thourang toukhraba mutpa naidaba mei aduda chatkhro! \v 42 Maramdi eina lamlabada nakhoina eingonda chanaba karisu pikhide; eina khouranglabada thaknaba karisu pikhide, \v 43 Eina lamlanba oiringeida nakhoigi yumda eibu lousinbikhide, phi leitabada nakhoina eingonda phi pibikhide; naba matamda amasung keisumsangda leiringeida nakhoina laktuna eibu yengsinbikhide.’ \p \v 44 “Maduda makhoinasu khumgani, ‘Ibungo, eikhoina karamba matamda Ibungona lamba nattraga khourangba, nattraga lamlanba oiba, nattraga phi leitaba, nattraga naba nattraga keisumsangda leiba ujaraga, Ibungobu thougal toujakhidabage?’ \v 45 Matam aduda Ibungona makhoida haigani, ‘Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, makhoi asigi maraktagi khwaidagi tonba amada nakhoina toukhidaba adumak nakhoina eingonda toukhidabani!’ \v 46 \x - \xo 25:46 \xo*\xt Dan 12:2 \xt*\x* Adudagi makhoina lomba naidaba cheirak phanggadaba maphamda chatkani, adubu achumba chatpasingna lomba naidaba hingbada chatkani.” \c 26 \s1 Jisu hatnaba khujin thourang \r (Mrk 14:1-2; Luk 22:1-2; Jn 11:45-53) \p \v 1 Jisuna waramsing asi tambiba loirabada, mahakna mahakki tung-inbasingda hairak-i, \v 2 \x - \xo 26:2 \xo*\xt Khong 12:1-27\xt*\x* “Nakhoina khangbagumna numit ninigi matungdadi lanthokpibagi chakkhangba laklagani. Aduga matam aduda Migi Machanupa adubu cross-ta hatnaba pithokani.” \p \v 3 Matam adumaktada athoiba purohitsing, Wayel Yathanggi ojasing amadi phurupki ahal-lamansingna athoiba purohitlen Caiaphas-ki yumda punna tinarammi, \v 4 aduga makhoina Jisubu lounam touduna phananaba amadi hatnanaba wa tanare. \v 5 Adubu makhoina hai, “Madu chakkhangbagi kumhei manungdadi oihangumsi, nattrabadi misingna irang hourakkani.” \s1 Bethany-da Jisubu thao heiba \r (Mrk 14:3-9; Jn 12:1-8) \p \v 6 Adudagi Jisuna Bethany-da kiningai oiba unsagi lainana naramba Simon-gi yumda leiringeida, \v 7 \x - \xo 26:7 \xo*\xt Luk 7:37,38\xt*\x*nupi amana alabaster kouba nungngouna saba chaphu amada mamal yamna tangba manam nungsiba teinathao haplaga puduna Ibungogi nakta laklammi. Aduga Ibungona chananaba phamlingeida, nupi aduna Ibungogi kokthakta thao adu heibirammi. \v 8 Madu ubada tung-inbasing aduna saoraduna hairak-i, “Karigi thao asibu asumna manghallibano?” \v 9 “Manam nungsiba thao asi tangna yonduna senpham adu lairabasingda piba yarambani!” \p \v 10 Makhoina hairiba adu Jisuna khangladuna makhoida hairak-i, “Nakhoina nupi asibu karigi yetlibano? Mahakna eihakkidamak yamna phaba amadi phajaraba thabak ama toubire. \v 11 \x - \xo 26:11 \xo*\xt Aniwa 15:11\xt*\x* Maramdi lairabasingdi matam pumnamakta nakhoiga loinadunata leigani, adubu eidi nakhoiga matam pumnamakta leiminnaroi. \v 12 Manam nungsiba teinathao asi mahakna eigi hakchangda heibiduna eibu phumnabagidamak thourang toubire. \v 13 Houjik, eina nakhoida tasengnamak hairibasini, Aphaba Pao asi sandokpa malemgi mapham khudingda, mahakpu ningsingba oina mahakna toukhibasing asibusu phongdokkani.” \s1 Jisubu pithokpada Judas-na athoiba purohitsing-ga yanaba \r (Mrk 14:10-11; Luk 22:3-6) \p \v 14 Adudagi tung-inba taranithoi adugi maraktagi ama oiriba Judas Iscariot kouba aduna athoiba purohitsinggi manakta chatlaga, \v 15 \x - \xo 26:15 \xo*\xt Zec 11:12\xt*\x*makhoida hairammi, “Jisubu eina nakhoida sinnarabadi nakhoina eingonda kari pigadage?” Maduda makhoina lupagi sel mayek kunthra thiraga mangonda pirammi. \v 16 Aduga matam adudagi houduna Judas-na Ibungobu makhoigi makhutta pithoknaba khudong chaba tanja thirammi. \s1 Jisuna aroiba oina tung-inbasingga lanthokpibagi chakkhangbagi chaklen chaminnaba \r (Mrk 14:12-21; Luk 22:7-13,21-23; Jn 13:21-30) \p \v 17 Hamei yaodaba talgi chakkhangbagi ahanba numitta tung-inbasingna Jisugi nakta laktuna hangjarak-i, “Eikhoina mapham kadaida Ibungogidamak lanthokpibagi chakkhangbagi chaklen adu thourang langjaba Ibungona pambibage?” \p \v 18 Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Nakhoina sahar aduda changduna kanagumba nupa amagi manakta chattuna mangonda asumna haiyu, ‘Eikhoigi ojana hai: Eigi pungpham adu naksillakle. Eina eigi tung-inbasingga loinana nahakki yumda lanthokpibagi chakkhangba pangthokani.’ ” \p \v 19 Aduga Jisuna makhoida haikhiba adugumna tung-inbasing aduna tourammi; amasung makhoina mapham aduda lanthokpibagi chakkhangba adu thourang toujakhi. \p \v 20 Numidanggi matam oiraklabada, Jisuna mahakki tung-inba taranithoi aduga loinana chananaba phamtharammi. \v 21 Aduga makhoina charingeida, Jisuna makhoida hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, nakhoigi naraktagi amana eibu pithokkani.” \p \v 22 Maduda makhoi pukning yamna warammi, amasung makhoi amamamna mathang mathang Ibungoda hangba hourak-i, “Ibungo, Mahak adu eira?” \p \v 23 \x - \xo 26:23 \xo*\xt Isei 41:9\xt*\x* Jisuna khumlak-i, “Eiga loinana houjikta pukham asida chaminnakhiba mahak aduna eibu pithokkani. \v 24 Mahakki maramda Mapugi puyada ikhiba adugumna Migi Machanupa aduna chatli, adubu Migi Machanupa adubu pithokpa mahak adudi awabanida! Mahak poklamdabana mahakkidamaktadi henna pharamgadabani!” \p \v 25 Adudagi Ibungobu pithokkadouriba Judas-na hairak-i, “Oja Ibungo, mahak adu eira?” \p Jisuna mangonda hairak-i, “Nahak nasamakna madu haijare.” \s1 Ibungogi chakkhangba houdokpa \r (Mrk 14:22-26; Luk 22:14-20; 1 Cor 11:23-25) \p \v 26 Makhoina charingeida, Jisuna tal ama louraga Tengban Mapubu thagatchare. Aduga tal adubu machet machet setladuna mahakki tung-inbasing aduda piraga hairak-i, “Tal asi louduna chao, Masi eigi hakchangni.” \p \v 27 Adudagi Ibungona anggur mahi tenggot ama amuk loukhatladuna madugidamak Tengban Mapubu thagatchare. Aduga madu makhoida piraduna hairak-i, “Nakhoi pumnamakna masi thak-u. \v 28 \x - \xo 26:28 \xo*\xt Khong 24:8; Jer 31:31-34\xt*\x*Maramdi masi anouba walepnaba adugi, mi kayagi pap kokpinabagidamak tabikhraba eigi eeni. \v 29 Eina nakhoida hairibasini, Ipagi leibakta eina nouna thakkadaba numit adu laktriba phaoba eina amuk hanna anggur mahi asi thaklaroi.” \p \v 30 Adudagi makhoina Tengban Mapubu thagatpa isei ama saklamlaga Chorphon chingda chatkhre. \s1 Peter-na Jisubu yaroidaba mangjounana khanghanba \r (Mrk 14:27-31; Luk 22:31-34; Jn 13:36-38) \p \v 31 \x - \xo 26:31 \xo*\xt Zec 13:7\xt*\x* Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Ngasi ahing asida nakhoi pumnamakna eibu thadoklamgadouri. Maramdi Mapugi puyada asumna iduna lei, ‘Eina yaosenbabu yeithugani aduga yao sanggu adu chaithokkani.’ \v 32 \x - \xo 26:32 \xo*\xt Mat 28:16\xt*\x* Adubu eina hinggatlaba matungda, nakhoidagi hanna Galilee-da chatkani.” \p \v 33 Maduda Peter-na Ibungoda hairak-i, “Atei pumnamakna Ibungobu thadoklabasu eina Ibungobu keidounungda thadokloi!” \p \v 34 Jisuna Peter-da hairak-i, “Eina nangonda tasengnamak hairibasini, ngasi ahing yenbarabana khongdringeigi mamangda nahakna eibu ahumlak yaroi.” \p \v 35 Adubu Peter-na Ibungoda hairak-i, “Eina Ibungoga loinana siba tarabasu eina madu keidounungdasu haijaroi!” \p Aduga matou adugumna atei tung-inba pumnamaknasu maduga chap manana haikhi. \s1 Jisuna Gethsemane ingkholda haijaba \r (Mrk 14:32-42; Luk 22:39-49) \p \v 36 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduga loinana Gethsemane kouba mapham amada lakle, aduga mahakna makhoida hairak-i, “Eina ada chattuna haijaringeida, nakhoina mapham asida phamlammu.” \v 37 Aduga Ibungona mahakka loinana Peter amadi Zebedee-gi machanupa ani purammi, amasung Ibungogi pukning amadi thawai waba houraklammi. \v 38 Adudagi Ibungona makhoida hairak-i, “Eigi thamoisi sigadaba makhei khamthengna ware. Nakhoina mapham asida leiyu aduga eiga loinana mitseng khangg-u.” \p \v 39 Aduga Ibungona manglomda khara chatlaga mamai leipak tana tuthajaduna haijarak-i, “He Ipa masi oiba yarabadi, awa anagi tenggot asi eingondagi louthokpiyu! Adum oinamakpu eihakki ningba oidaduna nahakki aningba adumak toubiyu.” \p \v 40 Adudagi Ibungona tung-inbasing adugi manakta hallakpa matamda makhoina tumduna leiramba thengnare. Maduda Ibungona Peter-da hairak-i, “Nakhoina eiga loinana pung amatang phaoba mitseng khangba ngamdrabra? \v 41 Nakhoi athembada tadanaba mitseng khangduna haijou. Thawainadi maningi, adubu hakchangnadi masolli.” \p \v 42 Adudagi Ibungona anirak suba oina amuk chatthokladuna haijarak-i, “He Ipa, eina awa anagi tenggot asi thakpa nattana, eingondagi louthokpa yaroidaba oirabadi, Ibungogi aningba adumak oisanu.” \v 43 Aduga Ibungona amuk halakpa matamda tung-inbasing adu tumduna leiramba thengnare, maramdi makhoigi mamit adu tumningbana lumtharammi. \p \v 44 Maram aduna Ibungona makhoibu thanamlaga amuk chatthoktuna ahumlaksuba oina haanna haikhiba waheising aduga chap mannana haijarammi. \v 45 Adudagi Ibungona tung-inbasing adugi manakta halaktuna makhoida hairak-i, “Nakhoi houjikphaoba tumduna potthaduna leiribra? Yeng-u, pungpham adu lakle amasung Migi Machanupa adu papchenba misinggi makhutta pithokadouri. \v 46 Hougatlo, eikhoi chatlasi. Yeng-u eibu pithokkadaba mahak adu lakle!” \s1 Jisubu phaba \r (Mrk 14:43-50; Luk 22:47-53; Jn 18:3-12) \p \v 47 Jisuna nganglingeimaktada, yeng-u tung-inba taranithoigi maraktagi ama oiriba Judas-na athoiba purohitsing amasung phurupki ahal-lamansingna tharakpa thangsang amasung cheitup paiba yamlaba miyam amaga loinana thunglare. \v 48 Ibungobu pithokpa mahak aduna miyam aduda inggit touraduna hairak-i, “Eina chupkadouriba mahak adu nakhoina pamliba mi aduni; nakhoina mahakpu phao.” \p \v 49 Khudak adumaktada Judas-na Jisugi nakta changsilladuna hairak-i, “Khurumjari, Oja Ibungo!” aduga mahakna Ibungobu chuple. \p \v 50 Jisuna mangonda hairak-i, “Marup, nahakna pangthokpa lakliba adu pangthoklo.” \p Adudagi makhoina changsillaktuna Jisubu phare. \v 51 Aduga Jisuga loinaribasing adugi maraktagi amana thangsang sattoktuna purohitlengi manai amagi mana kakthatlammi. \v 52 “Maduda Jisuna mangonda hairak-i, Nahakki thangsangdu makhumda hapchillu, maramdi thang paiba mahakna thangda sigani. \v 53 Eina Ipada eibu mateng pangbinaba koujaba amadi Ipana khudakta eigidamak swarga dut tenggol taranithoi\f + \fr 26:53 \fr*\ft Ligion taranithoi, Ligion amasi lanmi 6000na sai \ft*\f* henna tharakpa ngammoi haina nahakna khanbra? \v 54 Adubu eina adumna tourabadi Mapugi puyana asumna thokkadabani haina haikhibasing adu karamna thunggadage?” \p \v 55 \x - \xo 26:55 \xo*\xt Luk 19:47; 21:37\xt*\x* Pungpham adumaktada Jisuna miyam aduda hairak-i, “Nakhoina eibu leibakki wayel pathap thugaiba tamthiba mi ama phagadabagum thangsang amasung cheitup paiduna eibu phaba laklibra? Numit khudinggi eina nakhoiga phaminaduna Mapugi Sanglenda tambikhi, adubu nakhoina eibu phakhide. \v 56 Adubu Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousingna Mapugi puyada ikhiba wasing adu thungnanabagidamak masi pumnamaksing asi thoklare.” \p Adudagi tung-inbasing pumnamakna Ibungobu thadoklamduna chenkhre. \s1 Purohitlen-gi mangda Jisubu wayenba \r (Mrk 14:53-65; Luk 22:54-55,63-71; Jn 18:13-14,19-24) \p \v 57 Jisubu phakhibasing aduna Jisubu purohitlen Caiaphas-ki yumda purakle. Mapham aduda Wayel Yathanggi ojasing amasung ahal-lamansing punna tinnaduna leirammi. \v 58 Aduga Peter-na laptakna purohitlengi yumgi sumang phaoba Ibungogi tung-illaklammi. Amasung kari thokkadage haibadu yengnanabagidamak changsinduna ngakselliba manaising aduga phaminarammi. \v 59 Athoiba purohitlensing, ahal-lamansing, amasung Sanhedrin apumbana Jisubu hatnanaba aranba sakhi thirammi. \v 60 Adubu mi kaya ama thoraktuna Ibungogi maramda aranba kaya ama hairabasu makhoina mahakki maran amata phangkhide. Mameithangda nupa anikhak thoraklammi. \v 61 \x - \xo 26:61 \xo*\xt Jn 2:19 \xt*\x* Aduga makhoina hairak-i, “Nupa asina, ‘Eina Tengban Mapugi Sanglen adu thugairaga numit humnigi manungda amuk sagatpa ngammi haina haikhi.’ ” \p \v 62 Adudagi purohitlen aduna lepkhattuna Jisuda hairak-i, “Nahakna paokhum amata piraroidra mising asina nahakki maiyokta thangjilliba naran asi karino?” \v 63 Adubu Jisuna paokhum amata pidana tuminna leirammi. Adudagi purohitlenna amuk Ibungoda hairak-i, “Eina ahingba Tengban Mapugi minglen panduna nangonda hairi, nahak Tengban Mapugi Machanupa Christta adura eikhoida haiyu?” \p \v 64 \x - \xo 26:64 \xo*\xt Dan 7:13 \xt*\x* Jisuna mangonda hairak-i, “Nahakna hairiba adumakni; adumakpu eina nakhoi pumnamakta hairi, lakkadaba matamda Migi Machanupa aduna ingam-ngamba Mapu Ibungogi yetthangbada phamba amadi nongmadon leichillakta lenglakpa nakhoina ugani!” \p \v 65 \x - \xo 26:65,66 \xo*\xt Levi 24:16 \xt*\x* Maduda purohitlen aduna maphi segairaduna hairak-i, “Mahakna Tengban Mapubu thina ngangle. Eikhoina kari sakhi ama amuk mathou taribage? Yeng-u, mahakna Tengban Mapubu thina ngangba adu nakhoina tare! \v 66 Nakhoina kari khanbage?” \p Maduda makhoina khumlak-i, “Mahak sibada matik chai.” \p \v 67 Adudagi makhoina Ibungogi mamaida tin sinchinduna mahakpu khudumna suba houre. Aduga atei amana mahakpu khupakna thabire, \v 68 aduga makhoina hairak-i, “Eikhoida phongdok-u, Christta, nangonda phukhiba misak adu kanano?” \s1 Peter-na Jisubu yadaba \r (Mrk 14:66-72; Luk 22:56-62; Jn 18:15-18,25-27) \p \v 69 Matam aduda Peter-na mapan-gi sumangda phamduna leirammi. Aduga tengbangbi leisabi amana mahakki nakta laktuna hairak-i, “Nahaksu, Galilee-gi Jisuga loinarambasinggi marakta amani.” \p \v 70 Adubu mahakna makhoi pumnamaki mamaangda yadaduna hairak-i, “Nahakna hairiba adu karino ei khangde.” \v 71 Adudagi mahakna chatthokkhiduna hojanglomda thokkhre. Amasung atoppa tengbangbi leisabi amana mahakpu uraduna mapham aduda leiba mising aduda hairak-i, “Nupa asi Nazareth-ki Jisuga loinarambani.” \p \v 72 Peter-na amukkasu maduda yadaduna khumlak-i, “Eina wasakli, nupa adu ei khangde.” \p \v 73 Ngaihak leiraba matungda mapham aduda leptuna leiribasing aduna Peter-gi nakta laktuna hairak-i, “Asengbamak nahak makhoigi maraktagi amani; nahakki wa ngangbagi maong-matou aduna nahakpu saktakchare.” \p \v 74 Adudagi mahak masa mathanta sirap toujaraduna amadi wasakladuna makhoida hairak-i, “Nupa adu ei khangde!” \p Aduga khudak adumaktada yenbarabana khonglakle. \v 75 Adudagi “Yenbarabana khongdringeida, nangna eibu ahumlak yaroi” haiduna Jisuna haikhiba wa adu Peter-na ningsinglakle. Aduga mahakna mapanda thokkhraga thamoi sokna kaple. \c 27 \s1 Pilat-ki mangda Jisubu pukhatpa \r (Mrk 15:1; Luk 23:1-2; Jn 18:28-32) \p \v 1 Ayuk anganbada, athoiba purohitsing pumnamak amasung ahal-lamansingna Jisubu hatnanaba wa tanarammi. \v 2 Aduga makhoina Ibungobu punduna mapham adudagi puraklaga Rome-gi leingakmapu Pilat-ta sinnarammi. \s1 Judas-na mathanta sijaba \r (Pakhon 1:18,19) \p \v 3 \x - \xo 27:3-8 \xo*\xt Pakhon 1:18-19\xt*\x*Adudagi makhoina Ibungobu maral siduna sibagi cheirak pikhiba adu Ibungobu pithokpa Judas-na ubada, ningamlaktraduna lupagi sel mayek kunthra adu athoiba purohitsinggi amadi ahal-lamansinggi maphamda handoklammi. \v 4 Aduga mahakna hairak-i, “Eina maran leitaba mi amabu pithoktuna pap toukhare.” \p Maduda makhoina khumlak-i, “Maduda eikhoigi kari ithou leibage? Madudi nahakki nathouni!” \p \v 5 Adudagi mahakna lupagi sel mayeksing adu Mapugi Sanglenda langsillamlaga chatkhre; aduga mahakna chatkhraga masa mathanta thouri yanduna sijare. \p \v 6 Athoiba purohitsingna lupagi sel mayeksing adu loukhatlaga hairak-i, “Masi Mapugi Sanglengi lan-thamphamda thamjinbada eikhoigi Wayel Yathang kai maramdi masi ee-gi mamalni.” \v 7 Aduga makhoina wa tanaraba tungda sel aduna chaphu sabagi loubuk adu leire amasung makhoina maduda lamlanbasingbu phumnanaba mapham semle. \v 8 Maram aduna loubuk adubu “Ee-gi loubuk” haina ngasi phaoba kounari. \p \v 9 \x - \xo 27:9,10 \xo*\xt Zec 11:12,13 \xt*\x*Maduna Tengban Mapugi wa phongdokpiba Jeremiah-na haikhiba adu thunghalle: “Israel-gi misingna lepkhiba Ibungogi mamal lupagi sel mayek kunthra adu makhoina loure, \v 10 Aduga \nd MAPU IBUNGO\nd*-na yathang pibikhibagumna sel adu makhoina chaphu sabagi loubuk leibada sijinnare.” \s1 Pilat-na Jisuda wahang paohangba \r (Mrk 15:2-5; Luk 23:3-5; Jn 18:33-38) \p \v 11 Matam aduda Jisuna Rome leibakki leingakmapugi mangda leplammi. Aduga leingakmapu aduna Jisuda hanglak-i, “Nahak Jihudisinggi ningthoura?” \p Maduda Jisuna mangonda khumlak-i, “Hoi, Nahakna hairiba aduni.” \v 12 Adubu athoiba purohitsing amasung ahal-lamansingna Ibungoda maral siba matam aduda Ibungona kari amata khumlamde. \p \v 13 Maduda Pilat-na Ibungoda hairak-i, “Makhoina nahakki nathakta maral mayam siribasing asi nahak tadabra?” \p \v 14 Adubu Jisuna wahei amatasu khumlaktaba aduda leingakmapu adu yamna ngaklammi. \s1 Jisubu sibagi yathang taba \r (Mrk 15:6-15; Luk 23:13-25; Jn 18:39–19:16) \p \v 15 Lanthokpibagi chakkhangba khudingda Pilat-na miyamgi apamba phadok amabu thadokpiba asi mahakki mahousani. \v 16 Matam aduda Barabbas kouba maming chatlaba phadok ama leirammi. \v 17 Maram aduna miyam adu tillabada Pilat-na makhoida hanglak-i, “Eina nakhoigidamak kanabu thadok-haningbage? Barabbas pura nattraga Christta kouba Jisubura?” \v 18 Jihudi luchingbasingna kallakpagi maramna Jisubu mangonda sinarakpani haibasi Pilat-na munna khanglammi. \p \v 19 Aduga Pilat-na wayen phambeida phamlingeida, mahakki nupina pao ama tharaktuna mangonda hairak-i, “Maran leitaba mi aduda nahakna kari amata touganu, maramdi mahakki maramda ngasi mangda yamna awa khanglammi.” \p \v 20 Adubu athoiba purohitsing amasung ahal-lamansingna miyam aduda Barabbas-pu thadoknanaba aduga Jisubuna hatnanaba haiyu haina insillammi. \v 21 Maduda leingakmapuna makhoida hanglak-i, “Makhoi ani asigi maraktagi kanabu eina nakhoigidamak thadok-haningbage?” Makhoina hairak-i, \p “Barabbas-pu thadok-u!” \p \v 22 Maduda Pilat-na makhoida hanglak-i, “Adu oirabadi Christta kouba Jisubu eina kari tougadage?” Makhoi pumnamakna khumlak-i, \p “Mahakpu cross-ta hatlu!” \p \v 23 Aduda Pilat-na makhoida hanglak-i, “Mahakna kari phattaba toukhrabage?” \p Maduda makhoina henadum laona hairak-i, “Mahakpu cross-ta hatlu!” \p \v 24 \x - \xo 27:24 \xo*\xt Aniwa 21:6-9 \xt*\x* Mahakna kari amata pangthokpa ngamdre adubu madugi mahutta irang hourakadoure haiba Pilat-na ubada, mahakna miyam adugi mamangda ising louraga makhut hamladuna hairak-i, “Maral leitaba nupa asigi ee-gi maramda eigi iral leite. Masi nakhoigi nasarukni?” \p \v 25 Maduda makhoi pumnamakna khumlak-i, “Mahakki ee adu eikhoida amasung eikhoigi ichasinggi mathakta tasanu!” \p \v 26 Maram aduna Pilat-na makhoigidamak Barabbas-pu thadokle aduga mahakna Jisubu phuhalle aduga cross-ta hatnaba makhoida sinakhre. \s1 Lanmisingna Jisubu noknaba \r (Mrk 15:16-20; Jn 19:2-3) \p \v 27 Adudagi leingakmapugi lanmisingna Jisubu leingakmapugi leipham praetorium-da pusille aduga lanmi kangbu apumbana Ibungogi akoibada koisilammi. \v 28 Aduga makhoina Ibungogi maphi louthoklaga mangra machugi achonba phi setchinbire. \v 29 Adudagi makhoina tingkhanggi luhup ama lollaga Ibungogi makokta upsinbire aduga Ibungogi yet thangba makhuta sing-ut machei ama paihalle. Aduga makhoina Ibungogi mangda khuru khudak kunduna noknaduna hairak-i, “Khurumjari, he Jihudisinggi ningthou?” \v 30 Adudagi makhoina Ibungoda tin sitchille aduga sing-ut machei adu louraga Ibungogi kokta phure. \v 31 Aduga makhoina Ibungobu noknaraba matungda Ibungogi achonba phi adu louthoklaga Ibungo masagi phi adu amuk hanna setchinbire. Aduga makhoina mahakpu cross-ta hatnaba pukhre. \s1 Jisubu cross-ta pang tingba \r (Mrk 15:21-32; Luk 23:26-43; Jn 19:17-27) \p \v 32 Makhoina asum chatlingeida Simon kouba Cyrene-gi nupa ama thengnare aduga lanmising aduna mahakpu namduna Jisugi cross puhalle. \v 33 Adudagi makhoina Golgotha haibadi handokpada “Kokki sarugi mapham” kouba mapham aduda lakle. \v 34 \x - \xo 27:34 \xo*\xt Isei 69:21 \xt*\x* Lanmising aduna akhaba yansillaba yu Ibungoda thaknaba pirammi adubu Ibungona madu mahao tanglabada thak-u haiba yadre. \p \v 35 \x - \xo 27:35 \xo*\xt Isei 22:18 \xt*\x* Makhoina Ibungobu cross-ta yotpi thaduna pang tinglaba matungda, makhoina laibak chang yengnaduna Ibungogi maphi-marolsing adu makhoi masel yennarammi. Masi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou aduna haikhiba asi thungnanabani “Makhoina eigi phirol makhoigi marakta yenare aduga makhoina eigi achonba phigidamak laibak chang yengnare!” \v 36 Aduga makhoina mapham aduda phamduna Ibungobu sanglammi. \v 37 Adudagi “Masi Jihudisinggi ningthou Jisu aduni” haina i-ba Ibungobu maran siba ayiba adu Ibungogi kokthaklomda makhoina thetle. \v 38 Makhoina Ibungoga loinana huranba anibusu, amana Ibungogi yetta aduga amana oida cross-ta pang tinglammi. \p \v 39 \x - \xo 27:39 \xo*\xt Isei 22:7; 109:25 \xt*\x*Adudagi manak aduwaida chatthok chatsin touriba misingna Ibungoda thina nganglammi amasung mangak nomladuna, \v 40 \x - \xo 27:40 \xo*\xt Mat 26:61; Jn 2:19\xt*\x*noknaduna hairak-i, “Mapugi Sanglen thugaiduna numit humnida sagatkadaba nahak, nasabu kanjou! Nahak Tengban Mapugi Machanupa oirabadi cross-tagi kumtharak-u!” \p \v 41 Adugumduna athoiba purohitsing, Wayel Yathanggi ojasing amasung ahal- lamansingnasu Jisubu noknaduna hairak-i. \v 42 “Mahakna atoppasingbudi kanbi adubu mahak masabudi kanjaba ngamjade, Mahak Israel-gi ningthou nattra? Houjik mahakna cross-tagi kumthasanu aduga eikhoina mahakpu thajage. \v 43 \x - \xo 27:43 \xo*\xt Isei 22:8 \xt*\x* Mahakna Tengban Mapubu thajei. Tengban Mapuna mahakpu kanba pamlabadi houjik mahakpu kanbisanu maramdi ‘Eidi Tengban Mapugi Machanupani’ haina mahakna haijei!” \p \v 44 Ibungoga loinana pang tingminnakhiba huranba ani adunasu Ibungobu chap manaba maongda ikaiba pirammi. \s1 Jisu siba \r (Mrk 15:33-41; Luk 23:44-49; Jn 19:28-30) \p \v 45 Numityungba matamda leibak sinba thungna pung ahum amambana kupsillammi. \v 46 \x - \xo 27:46 \xo*\xt Isei 22:1 \xt*\x*Pung ahummuk tarakpa matamduda Jisuna ahouba khonjelga loinana laorak-i, \tl “Eloi, Eloi, lama sabachthani?” \tl* Masigi wahanthokti “Eigi Tengban Mapu Ibungo, eigi Tengban Mapu Ibungo, nangna eibu karigi thadokpiribano?” haibani. \p \v 47 Mapham aduda leiriba makhoi kharana madu tabada hairak-i, “Mahakna Elijah-bu kouri.” \v 48 \x - \xo 27:48 \xo*\xt Isei 69:21 \xt*\x*Khudak aduda makhoigi maraktagi amana chenkhiduna sponge ama louraga asinba yuda luple aduga sing-ut amada lengsilaga Ibungoda thaknaba pire. \p \v 49 Adubu atoppa misingna hairak-i, “Ngaikho, Elijah laktuna mahakpu kanbibra haibadu eikhoi yengkhisi.” \p \v 50 Adudagi Jisuna khonjel houna amuk laoramlaga mathawai thakhre. \p \v 51 \x - \xo 27:51 \xo*\xt Khong 26:31-33 \xt*\x*Matam aduda Mapugi Sanglen-gi asengba maphamgi phijang adu mathaktagi makha phaoba ani thokna segairammi. Aduga malem niklammi amasung nungjaosing kairammi. \v 52 Amasung mongphamsing hangdokle aduga sikhraba asengba mising kaya ama hinggatle. \v 53 Aduga Jisuna hinggatlaba matungda, makhoina mongphamsing adu thadoklaga asengba saharda changduna mi kaya amada uhalle. \p \v 54 Lanmi chamagi makok amasung mahakka loinana Jisubu sangliba lanmising aduna yuhar haba amadi thokliba thoudoksing adu ubada yamna kiraduna hairak-i, “Mahak asi asengbamak Tengban Mapugi Machanupani!” \p \v 55 \x - \xo 27:55,56 \xo*\xt Luk 8:2,3 \xt*\x* Galilee-dagi Jisugi matung injaduna Ibungogi thougal toujakhiba nupi mayam ama mapham aduda arappadagi yengduna leirammi. \v 56 Makhoisinggi marakta Mary Magdalene, Jacob amadi Joseph-ki mama Mary, amasung Zebedee-gi nupi yaorammi. \s1 Jisubu leiron chanba \r (Mrk 15:42-47; Luk 23:50-56; Jn 19:38-42) \p \v 57 Numidangwairam oirakllabada, Jisugi tung-inba amasu oiriba Arimathea-dagi Joseph kouba inakkhunba nupa ama laklammi. \v 58 Mahakna Pilat-ki maphamda chattuna Jisugi hakchang nijarammi, maduda Ibungogi hakchang adu mangonda pinaba Pilat-na yathang pire. \v 59 Adudagi Joseph-na hakchang adu louraga ananba muga manbi phi amana yomsille. \v 60 Aduga nungjaoda huttuna semba mahak masagi anouba mongphamda mahakna madubu thamle. Amasung mahakna achouba nung ama insillamduna mongphamgi changpham adu thinglamlaga mahak chatkhre. \v 61 Aduga Mary Magdalene amasung atoppa Mary-na mongphamga maiyoknana phamduna leirammi. \s1 Mongpham adu ngak senanaba lanmi thamba \p \v 62 Mathanggi numit haibadi potthaba numitta, athoiba purohitsing amasung pharisee-singna Pilat unaba punna laklammi. \v 63 \x - \xo 27:63 \xo*\xt Mat 16:21; 17:23; 20:19; Mrk 8:31; 9:31; 10:33,34; Luk 9:22; 18:31-33 \xt*\x*Aduga makhoina Pilat-ta hairak-i, “Ikai khumnajaraba Ibungo, minamba nupa aduna hinglingeida, ‘Humni suba numitta eina amuk hinggatkani’ haina haikhiba adu eikhoi ningsing-i. \v 64 Maram aduna numit humni sudriphaoba mongpham adu ningthina ngak-sennaba yathang pibiyu, nattrabadi mahakki tung-inbasingna laktuna mabu hukhraga, mahakpu asibasinggi maraktagi hinggatpikhre, haina misingda haiba yai. Madugi akonba minamba aduna ahanbagi minamba adudagi henna patthaba oigani.” \p \v 65 Maduda Pilat-na makhoida hairak-i, “Nakhoina ngak-sennaba lanmising lou, Aduga nakhoina ngamba makhei cheksinna ngak-hallu.” \p \v 66 Maram aduna makhoina chatkhraga mongpham adugi nung adu chum namduna amadi lanmising thamduna mongpham adu cheksinna ngakhalle. \c 28 \s1 Jisu hinggatpa \r (Mrk 16:1-10; Luk 24:1-12; Jn 20:1-10) \p \v 1 Potthaba numitki matung, chayolgi ahanba numitki ayuk anganbada Mary Magdalene amasung atoppa Mary aduna mongpham adu yengnaba laklammi. \v 2 Aduga khanghoudana akanba yuhar haba ama thokle! Maramdi Mapu Ibungogi dut amana swargadagi kumtharaktuna mongpham aduda laklaga nung adu inthoktuna madugi mathakta phamlammi. \v 3 Mahakki maithong adu nongthang kuppagum oirammi, amasung mahakki phising adu un-gumna ngourammi. \v 4 Ngakseliba lanmising aduna mahakpu ubada kiraduna niklammi amasung makhoi asiba misingumna oirammi. \p \v 5 Adudagi dut aduna nupising aduda hairak-i; “Nakhoi kiganu, cross-ta hatkhiba Jisubu nakhoina thiribani haiba Eina khang-i. \v 6 Ibungo mahakti mapham asida leitre; maramdi Ibungo mahakna haikhibagumna mahak hinggatkhre. Lak-u, Ibungobu thamlamba mapham asi yeng-u. \v 7 Aduga nakhoina thuna chattuna Ibungogi tung-inbasingda asumna tamlu madudi ‘Asibasinggi maraktagi Ibungo mahak hinggatkhre amasung Ibungona nakhoidagi mangthana Galilee-da chatli aduga nakhoina Ibungobu mapham aduda ugani.’ ” \p \v 8 Aduga makhoina akiba amasung haraobaga loinana mongpham adu thuna thadoktuna Ibungogi tung-inbasingda pao adu tamlunaba chenkhre. \p \v 9 Aduga makhoina pao asi tung-inbasingda tamlunaba asum chatlingeida khanghoudana Jisuna makhoibu oknaduna hairak-i, “Nakhoida ingthaba oisanu.” Aduga makhoina Ibungogi manakta changsillaklaga khong paiduna Ibungobu khurumjarammi. \p \v 10 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Kiganu, Chatlu aduga eigi ichil-inaosingda Galilee-da chatnaba haiyu; makhoina mapham aduda eibu ujagani.” \s1 Ngakselliba lanmisinggi wa \p \v 11 Nupising aduna chatlingeida, mongpham adubu ngakselliba lanmising adugi maraktagi kharana saharda chatkhiduna thokkhiba thoudok khudingmak athoiba purohitsingda tamle. \v 12 Aduga athoiba purohitsing aduna ahal-lamansingga unaduna wa tanaraga lanmising aduda yamlaba sel ama pirammi. \v 13 Aduga makhoina lanmising aduda hairak-i, “Eikhoina tumlingeida mahakki tung-inbasingna ahingda laktuna mahakki hakchang hurankhre haina nakhoina misingda haiyu. \v 14 Aduga pao asi leingak mapugi nakong youkhrabasu, eikhoina mahakpu themgani aduga nakhoibu khudongthibada tahanbiroi.” \p \v 15 Asumna lanmising aduna sel adu louraga makhoida tou haina takkhiba adumak toure. Hairiba pao asi Jihudisinggi marakta ngasi phaoba pak sanna sandokli. \s1 Athoiba yathang \r (Mrk 16:14-18; Luk 24:36-49; Jn 20:19-23; Pakhon 1:6-8) \p \v 16 \x - \xo 28:16 \xo*\xt Mat 26:32; Mrk 14:28 \xt*\x* Adudagi tung-inba taramathoi aduna Galilee-da laktuna Jisuna makhoida chatlu haina takpikhiba ching aduda chatlammi. \v 17 Aduga makhoina Ibungobu ujabada khurumjarammi; adubu makhoi kharanadi chingnarammi. \v 18 Madudagi Jisuna makhoigi manakta changsillaktuna hairak-i, “Swarga amasung malemda leiba matik pumnamak eingonda pibire. \v 19 \x - \xo 28:19 \xo*\xt Pakhon 1:8 \xt*\x*Maram aduna nakhoina chattuna phurup pumnamakpu eigi tung-inba semmu: Aduga makhoibu Mapa, Machanupa amasung Thawai Asengbagi mingda baptize tou. \v 20 Eina nakhoida pikhiba yathang pumnamak adu ngaknaba makhoibu tambiyu. Aduga yeng-u, taibangpangi aroiba matam adu phaoba nakhoibu matam pumnamakta eina loinabigani.”