\id LUK Meitei: Roman Script 1st Translation \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Luke \toc1 LUKE-NA I-ba Aphaba Pao \toc2 Luke \toc3 Luk \mt1 LUKE-NA \mt2 I-ba Aphaba Pao \imt1 Wahoudok \ip Pakhonchatpa Paulgi mateng pangkhiba amasung Pakhonchatpasinggi Thabakki lairiksu ikhiba Dr. Luke-na lairik asi chaorakna Christtagi chahi 59-63 gi manungda Rome-dagi ikhiba oiramba yai haina thajanei. Aphaba Paogi lairik asida Ibungo Jisubu Mapu Ibungona wasakpiramba Israel-gi Kanbiba Mapu amadi mipum khudingmakki Kanbiba Mapu oina utli. Lairik asida Jisubu chap chaba mioi amagi matou adusu utli. \ip Mapu Ibungona mipum khudingmakpu nungsi amasung Ibungo Jisuna mangkhrabasing adubu thinaba amadi kanbinaba lakle haiba asisu lairik asigi maru oiba wa amani (19:10). Hairiba wapham asimak eikhoina: Aphaba Samaria-gi migi pandam wari (10:25-37), Mangkhraba yaogi wari (15:1-7), Mangkhraba lupagi sel mayekki wari (15:8-10) amasung mangkhraba oktaba machanupagi pandam warida (15:11-32) uba phang-i. Amaromda swargadutsinggi esei, yaosenbasingna Jisu poklaba matungda thijaba, angang oiringeida Jisuna Mapugi Sanglenda leirambagi wari, Jihudisingna tukkachanaraba kanggat khombagi yumda leiba, sigadouraba huranba amada swargada leiminnagani haina Ibungona washakpibagi wari, hairiba pumnamaksing asi atei Aphaba Paogi lairikta yaodaba lairik asigi top-toppa masak amani. Aduga lairik asina haijabagi maramda, Thawai Asengbagi maramda, Jisuna Mapu Ibungo thougal toubagi maramda nupisinggi thoudang amasung Mapu Ibungona ayol-aran kokpibagi maramda akanba ithil pi. \iot Yaopham Takpa \io1 1. Wahoudok \ior (1:1-4)\ior* \io1 2. Baptize toubiba John amadi Jisu pokpa amasung makhoina angang oiringeigi matam \ior (1:5–2:52)\ior* \io1 3. Baptize toubiba John-na Mapugi thougal touba \ior (3:1-20)\ior* \io1 4. Jisuna baptize louba amasung Satan-na Ibungobu themdoknaba hotnaba \ior (3:21–4:13)\ior* \io1 5. Galilee-da Jisuna miyamda Mapugi thougal touba \ior (4:14–9:50)\ior* \io1 6. Galilee-dagi Jerusalem-da chattuna Mapugi thougal touba \ior (9:51–9:27)\ior* \io1 7. Jisu-na thawai thadringei, aroiba chayolda Jerusalem amadi manak nakpa maphamsingda thokkhibasing \ior (19:28–23:56)\ior* \io1 8. Jisu-na sibadagi hinggatpa, miyamda uhanbiba amasung Ibungobu swargada loukhatkhiba \ior (24:1-53)\ior* \c 1 \s1 Wahoudok \p \v 1 Nungsijaraba Theophilus: \p Eikhoigi irakta thunghanbikhraba thoudoksing adugi paodam adubu inanaba mioi kaya amana kanna hotnakhi. \v 2 Ahoubadagi houna thoudoksing asibu mamitmakna uhoubasing amasung Mapugi waheigi thougal toubasing aduna eikhoida phongdokpirambasing adu makhoina ikhi. \v 3 Aduga, he ikai khumnaraba Theophilus, pumnamaksing adu eihakna ahoubadagi houna changkhonna thijillaba maramna, thoudoksing adu mathang manao naina nahakki naphamda iba phagani haina eihaknasu ningle. \v 4 Nangonda tambikhraba pumnamaksing adugi mapungphaba achumba adu nahakna khangnanaba eina masi naphamda ibani. \s1 Baptize toubiba John pokkadaba mangjounana phongdokpa \p \v 5 \x - \xo 1:5 \xo*\xt 1 Mi 24:10\xt*\x*Herod-na Judea leibakki ningthou oina pallingei matamda, Abijah-gi purohit kanglupta Zechariah kouba purohit ama leirammmi. Mahakki nupigi maming Elijabeth kou-i; aduga Elizabeth-su purohit Aaron-gi charon suron oirammi. \v 6 Makhoi animakna Mapu Ibungogi yathangsing amadi pathap pumnamaksing mapungphana ngakchaduna Tengban Mapugi mityengda chumna chatchaba punsi mahing amada hinglammi. \v 7 Adubu makhoi macha amata leiramde maramdi Elizabeth chaboktabi oirammi aduga makhoi animak ahalsu yamna oirammi. \p \v 8 Nongmagi numitta Zechariah-gi purohit kangbuna thougal toubagi palli taraduna mahakna Mapugi Sanglenda purohit ama oina Tengban Mapugi thougal tourammi. \v 9 Aduga latnapungda mengkruk thanaba purohitsinggi chatnabi matung inna changyengnabada mangonda tare. Maram aduna mahakna Mapu Ibungogi sanglen manungda changle. \v 10 Amasung mengkruk chukhatpagi pungpham aduda tilliba miyam aduna mapanda haija nijaduna leirammi. \p \v 11 Adudagi Mapu Ibungogi dut amana mengkruk thariba iratpung adugi yet thangbada leptuna mangonda uhanbirammi. \v 12 Zechariah-na mahakpu ubada masada thukatpa amadi akiba phaorammi. \v 13 Adubu swarga dut aduna mangonda hairak-i, “Kiganu, Zechariah! Nahakna haijaba adu Tengban Mapuna tabire. Nahakki nupi Elizabeth-na nachanupa ama poklagani aduga nahakna mahakki maming John haina thongadabani. \v 14 Mahak pokpa matamda nahakna kayada haraoba amadi nungaiba oigadaba! Amasung mi kayana kayada harao nungaiba oigadaba! \v 15 \x - \xo 1:15 \xo*\xt Masing 6:3\xt*\x*Maramdi Mapu Ibungogi mityengda mahak matik chaogani. Mahakna yu amadi mayai kaba mahi amata thakloi, aduga mama puknungdagi houna mahak Thawai Asengbana than-gani. \v 16 Amasung mahakna Israel macha kayabu makhoigi Tengban Mapu, Mapu Ibungoda hallak-han-gani. \v 17 \x - \xo 1:17 \xo*\xt Mic 4:5,6\xt*\x*Mahakna Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Elijah-gi machat amadi matikka loinana Ibungogi mang thana chatkani. Mahakna misingbu Ibungona lenglakkadaba adugidamak thourang langhannaba mapasingbu machasingga amuk yasinnahangani amasung haiba indabasingbu achumba chatpasinggi lousing aduda hongdokpigani.” \p \v 18 Adudagi Zechariah-na dut aduda hairak-i, “Masi soidana thokkani haibasi eihakna kamdouna khanggadage? Eidi ahal oiraba mini aduga eigi nupisu ahal oire.” \p \v 19 \x - \xo 1:19 \xo*\xt Dan 8:16; 9:21\xt*\x*Maduda dut aduna khumlak-i, “Ei Grabriel-ni. Nangonda wa hainanaba amasung aphaba pao asibu tamnanaba eibu thabirakpa Tengban Mapugi mangda eina lepli. \v 20 Adubu achaba matamda soidanamak thoklagadaba eigi wasing asi nahakna thajade. Aduga nahakna thajadabagi maramna eina nangonda haikhibasing asi thoktriba numit adu phaoba nahak wa ngangba thokloi aduga wa amata ngangdana tumminna leigani.” \p \v 21 Cheirak aduda mising aduna Zechariah-bu mapanda ngaiduna leirammi amasung mahakna karigi Mapugi Sanglen manungda matam asuk kuina leiribano haina makhoi ngaklammi. \v 22 Amasung mahakna mapanda thorakpa matamda, mahakna makhoida wa ngangba ngamkhide. Aduga mahakna Mapugi Sanglen manungda uhanbiba ama ukhre haiba makhoina khanglammi, maramdi mahakna makhoida ingit touduna nganglammi adubu wa ngangbadi adumak ngamkhide. \p \v 23 Aduga Mapugi Sanglenda mahakki thougal toubagi numitsing adu loirabada Zachariah mayumda amuk halaklammi. \v 24 Matam kharagi matungda Elizabeth mironlaklammi aduga mahakna tha manga yumdagi mapan thoklamde. \v 25 Mahakna haikhi, “Houjik mameithangda Mapu Ibungona eibu pangbire. Miyam mangda eina ikaiba nanglamba adu Ibungona louthokpire!” \s1 Jisu pokpagi maramda mangjounana phongdokpa \p \v 26 Elizabeth-na mironba tha taruk surakpada Tengban Mapuna swargadut Grabriel-bu Nazareth kouba Galilee-gi khungangda tharakle. \v 27 \x - \xo 1:27 \xo*\xt Mat 1:18\xt*\x*Mahakna Mary haina koubi, David ningthougi chada-naoda oiriba Joseph kouba nupa amada luhongnaba waroinakhrabi leisabi asengbi amagi pao puduna laklammi. \v 28 Aduga dut aduna mangonda laktuna hairak-i, “Khurumjari, thoujal phanglabi! Mapu Ibungona nahakpu loinabiri; nupisinggi maraktagi nahakti yaipahabini.” \p \v 29 Maryna dut adugi wahei aduda yamna cha-ngaknarammi amasung mahakki waheising aduna kari phongdoklibano haiduna khallammi. \v 30 Maduda dut aduna hairak-i, “Kiganu Mary, Tengban Mapudagi nahakna thoujal phangjare. \v 31 \x - \xo 1:31 \xo*\xt Mat 1:21\xt*\x*Nahakna mironduna nacha nupa ama pokkani aduga nahakna mahakki maming Jisu thongadabani. \v 32 \x - \xo 1:32,33 \xo*\xt 2 Samu 7:12,13,16; Isa 9:7\xt*\x*Mahak matik chaogani aduga Wangthoiraba Mapu Ibungogi machanupa kougani. Mapu Ibungo Tengban Mapuna mangonda mapa David-ki phambal adu pibigani, \v 33 Aduga mahakna Jacob-ki chada-naodasinggi ningthou oina matam pumbagi oina pan-gani, amadi mahakki leibak adu lomba nairoi.” \p \v 34 Adudagi Mary-na dut aduda hairak-i, “Eihakti luhongdribi leisabini, adu oirabadi masi kamdouna oithokkadouribano?” \p \v 35 Dut aduna khumlak-i, “Thawai Asengbana nahakki nathakta lengthabirakkani aduga Wangthoiraba Ibungo adugi panggalna nahakpu lumsinbigani. Maram asina pokkadouriba asengba angang adubu Tengban Mapugi Machanupa kougani. \v 36 Yengu, nahakki mari mata Elizabeth-su ahal oiraklaba matamsida macha ama phangjagadoure, chaboktabi hainarambi mahakna houjikti tha tarukki angang naopure. \v 37 \x - \xo 1:37 \xo*\xt Meihou 18:14\xt*\x*Maramdi Tengban Mapugi maphamda oithoktaba kari amata leite.” \p \v 38 Maduda Mary-na hairak-i, “Eihak Mapu Ibungogi manainupini; nahakna haikhibagum masi eingongda thokpa oirasanu.” Adudagi dut adu mahakpu thadoktuna chatkhre. \s1 Maryna Elizabeth-ki manakta chatpa \p \v 39 Madugi matung ikui kuidana Mary-na thourang touraduna chinggi lamdamda leiba, Judea-gi apikpa sahar amada thuna chatlammi. \v 40 Amasung mahakna Zechariah-gi yumda changduna Elizabeth-pu khurumjarammi. \v 41 Aduga Mary-na khurumjabagi khonjel adu Elizabeth-na tabada mahakki pibuknungda angang aduna chonglammi. Amasung Elizabeth Thawai Asengbana thallammi. \v 42 Aduga mahakna khonjel wangna hairak-i, “Nupilaktagi nahakti khwaidagi henna yaiphabini, amasung nahakna naopugadouriba angang adu yaiphabani! \v 43 Eigi Ibungogi imana eigi inakta lengbiraktuna eibu asuk ekai khumnabiriba asi karamnano? \v 44 Maramdi nahakna khurumjabagi khonjel adu eina hek tabaga eigi pibuknunggi angang asina haraoduna chongkhatli. \v 45 Mapu Ibungona mahakki maphamda haikhrabasing adu thunghanbigani haina thajaribi mahak adu yaiphabini!” \s1 Mary-gi thagat isei \p \v 46 \x - \xo 1:46-55 \xo*\xt 1 Samu 2:1-10\xt*\x*Maduda Maryna hairak-i, \q1 “Eigi thawaina Mapu Ibungobu thagatchei, \q2 \v 47 Eigi thawaina eigi Kanbiba Mapu, Tengban Mapuda haraojei, \q2 \v 48 Maramdi mahakna tollabi manainupi eihakpu ningsingbire! \q1 Houjiktagi houduna miron khudingna kougani eibu yaiphabi; \q2 \v 49 Maramdi toubire Pangallaba mahakna, eigidamak achouba thabak kaya. \q1 Ibungo mahakki minglendi asengbani; \q2 \v 50 Mahakpu kina chatchabasingda, utpi mahakna chanbiba; \q2 miron miron khudingda. \q1 \v 51 Toubire mahakki pambomna, matik leiba thabak kaya; \q2 aduga chaikhaire mahakna, mathamoida napal touba misingbu. \q1 \v 52 \x - \xo 1:52 \xo*\xt Job 5:11; 12:19\xt*\x*Chingthakhi mahakna matik leiba ningthousingbu makhoigi ningthou phambaldagi, \q2 aduga thanggatpikhi mahakna nollukpasingbu. \q1 \v 53 Thalhanbikhi mahakna aram-khourangbasingbu aphabana, \q2 adubu thakhi inakhunbasingbu khut hangna. \q1 \v 54 Ngakkhi mahakna sakkhiba washaktu, eikhoigi ipa-ipusingda, \q2 aduga lakkhi pangbinaba mahakki manai Israel-bu. \q1 \v 55 \x - \xo 1:55 \xo*\xt Meihou 17:7\xt*\x*Ningsingbikhi mahakna, matam pumnamakta chanbiba utpigani haibadu, \q2 Abraham amadi mahakki charon suronsingda!” \p \v 56 Adudagi Mary-na tha ahummuk Elizabeth-ka leiminnaramlaga mayumda hankhirammi. \s1 Baptize toubiba John pokpa \p \v 57 Elizabeth-ki angang unabagi matam oiraklabada, mahakna machanupa ama pokkhi. \v 58 Aduga mahakki keirol-leikaisingna amadi mari-matasingna Mapu Ibungona mahakpu kayada chanbibage haibadu tare amasung makhoi pumnamakna mahakka loinana haraominare. \p \v 59 \x - \xo 1:59 \xo*\xt Levi 12:3\xt*\x*Angang aduna numit nipanni subada makhoina mahakpu un kakpa lakle, amasung makhoina angang adubu mapagi maming louduna Zechariah thonnaba tourammi. \v 60 Adubu Elizabeth-na makhoida haikhi, “Natte, mahakki maming John haina thongadabani.” \p \v 61 Maduda makhoina mangonda hairak-i, “Nakhoigi sagei natei marakta ming adu kouba mi amatasu yaode.” \v 62 Adudagi makhoina angang adugi mapa Zechariah-da ingit touduna, mahakna angang adugi maming kari thonba pambage haiduna hanglammi. \p \v 63 Maduda mahakna mangonda inanaba korbak ama pinaba hairammi, aduga maduda mahakna “Mahakki maming John kou-i” haina ire. Maduda makhoi pumnamak pumngak ngakle. \v 64 Khudak adumaktada Zechariah amuk hanna wa ngangba ngamle aduga mahakna Tengban Mapubu thagatchaba houre. \v 65 Aduga thokkhibasing asina maram oiduna mahakki keirol-leikai pumnamak akibana thallammi, amasung thoudok pumnamak asigi paona Judah-gi chinggi lamdam adu sinba thungna sandokkhirammi. \v 66 Amasung pao adu taba mi khudingmakna, madugi maramda wakhal touraduna hanglak-i, “Angang asina kari oirakkadaba?” Maramdi Mapu Ibungogi pangalna mahakki mathakta lei haiba makhoina khanglammi. \s1 Zechariah-na Tengban Mapugi wa phongdokpa \p \v 67 Amasung John-gi mapa Zechariah Thawai Asengbana thallammi aduga mahakna Tengban Mapugi wa phongdoktuna hairak-i: \q1 \v 68 “Eikhoina Israel-gi Tengban Mapu, Mapu Ibungobu thagatlasi! \q2 Mahakna mahakki misingbu pangbinaba lakle amasung makhoibu handokpire! \q1 \v 69 Mahakna mahakki manai David-ki charon surondagi, \q2 Pinabire eikhoigidamak matik leiba Kanbiba Mapu\f + \fr 1:69 \fr*\ft Greek-ki ariba lairikta aran-khubhamgi machi haina i.\ft*\f* ama. \q1 \v 70 Mahakna mamangngeida mahakki wa phongdokpiba asengba maichousingi mapanna washakpikhi, \q2 \v 71 Kanbigani haina Mahakna, eikhoibu eikhoigi yeknabasingdagi, \q2 amadi eikhoibu yengthiba pumnamakki makhuttagi. \q1 \v 72 Haibikhi mahakna eikhoigi ipa ipusingda, chanbiba utpigani haina, \q2 aduga mahakki asengba warepnaba adu mahakna ningsingbikhi. \q1 \v 73 Wasakpikhi mahakna Ipa Abraham-da, \q1 \v 74 Kanbigani haina Mahakna eikhoibu yeknabasingi makhuttagi \q2 aduga ngamhanbigani haina eikhoibu akiba leitana mahakpu thouganjaba, \q1 \v 75 Punsi chuppa eikhoina Mahakki mangda \q2 asengba amadi achumba chatpa oinaba. \q1 \v 76 \x - \xo 1:76 \xo*\xt Mic 3:1\xt*\x*Aduga, eigi ichanupa, nahakpu wangthoiraba Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou haina kougani; \q1 Ibungogi lambi thourang tounaba, \q2 Chatkani nahakna Ibungogi mang thaduna. \q1 \v 77 Ibungogi misingda hainanaba, makhoigi papsingdu kokpibagi mapanna, \q2 Makhoibu kanbigani haina. \q1 \v 78 Maramdi eikhoigi Tengban Mapudi chanbiheibani amadi nungsiheibani. \q1 Thok-hanbigani Mahakna, aran-khubamgi langlaba ayukki korou mangal adu eikhoida. \q2 \v 79 \x - \xo 1:79 \xo*\xt Isa 9:2\xt*\x*Ngalhannanaba korouthaktagi, asibagi mamlaba mamida leiriba pumnamakki mathakta. \q2 Chingbinanaba eikhoigi khongthangbu, ingthabagi lambida.” \p \v 80 Adudagi angang adu hakchang amadi thawaida chaokhatlaklammi. Aduga mahakna masabu Israel-gi miyamda phongdoktringeigi matam adu phaoba lamjao lamhangda leirammi. \c 2 \s1 Jisu pokpa \r (Mat 1:18-25) \p \v 1 Matam aduda Rome-na panba leibak punamakta mikok thinabagidamak Caesar\f + \fr 2:1 \fr*\ft Rome gi Ningthourel\ft*\f* Augustus-na yathang ama thokkhi. \v 2 Masigi ahanba mikok thiba asi Quirinius-na Syria-gi leingak mapu oiringei matamda thokkhibani. \v 3 Matam aduda mipum khudingmakna masa masagi hourakpham saharda maming ikhatnaba chatnarammi. \p \v 4 Aduga Joseph-su David ningthougi charon-suron oiba maramna Galilee-gi Nazareth sahar thadoktuna Judea-da leiba David ningthougi sahar Bethlehemda chatlammi. \v 5 Amasung mahakka luhongnabagidamak waroinakhrabi Mary-ga loinana mahakna mapham aduda ming ikhatnabagidmak chatminnarammi. Mary mirollibini. \v 6 Aduga makhoina Bethlehem-da leiringeida Mary-gi angang unabagi matam adu yousillakle. \v 7 Aduga mahakna mahakki ahanba machanupa ama pokle. Amasung mahakna angang adubu phina yomsinbiraga sabam amada hiphallammi, maramdi makhoina mithungsang aduda leinanaba mapham amata phanglamde. \s1 Yaosenba amasung Swargadutsing \p \v 8 Lamdam adumaktada yaosenba kharana ahing aduda loubuk lamhangsingda makhoigi yao sanggusing sennaduna leirammi. \v 9 Adudagi ikhang khanghoudana Mapu Ibungogi dut amana makhoigi mamangda thoraklammi amasung Mapu Ibungogi matik mangalna makhoigi akoibada ngallammi. Maduda makhoi adukki matik kirammi. \v 10 Adubu swarga dut aduna makhoida hairak-i, “Kiganu! Eina mi pumnamakki oigadaba yamna harao nungngaibagi aphaba pao nakhoida purakli. \v 11 Ngasigi numitta David-ki saharda nakhoigi kanbiba mapu pokle; mahakti Ibungo Christtani. \v 12 Aduga khudam asigi mapanna nakhoina mahakpu khanggani; madudi phina yomsillaba angang ama sabamda hiplamba nakhoina thengnagani.” \p \v 13 Aduga ikhang khanghoudana swarga dut aduga loinana masing yamlaba swarga dut kanglup ama thoraktuna Tengban Mapubu thagatladuna hairak-i, \q1 \v 14 “Oirare wangthoiraba swargada, Tengban Mapugi maphamda matik mangal, \q2 aduga pibire malemda, magi apenba oiriba misinggi mathakta ingthaba!” \p \v 15 Adudagi swarga dutsing aduna makhoibu thadoktuna swargada amuk kakhrabada, makhoi masel amaga amaga hainarak-i, “Houjik eikhoina Bethlehem-da chattuna Mapu Ibungona eikhoida hairamba thokkhraba thoudok adu yenglusi.” \p \v 16 Adudagi makhoina thunamak lakle amasung Mary amadi Joseph-pu phangjaduna sabamda hipliba angang adubu uba phangjare. \v 17 Amasung yao senbasing aduna angang adubu uraba matungda swarga dut aduna angang adugi maramda hairambasing adu Mary amadi Joseph-ta tamle. \v 18 Aduga yaosenbasing aduna tambadu tabada tariba pumnamak ingak ngakkhi. \v 19 Adubu Mary-nadi masi pumnamaksing asi ningsingjadunata leijakhi amasung thoudoksing adugi maramda munna wakhal toujakhi. \v 20 Aduga yaosenbasing aduna makhoida hairamba aduga chap mannana, makhoina takhiba amadi ukhiba pumnamaksing adugidamak Tengban Mapubu matik mangal pijaduna amadi thagatchaduna hankhirammi. \s1 Jisugi ming thonba \p \v 21 \x - \xo 2:21 \xo*\xt Levi 12:3; Luk 1:31\xt*\x*Numit nipanni subada, angang adugi un kakpa matam laklabada, mahakna pibuknungda mitamdringei mamangda swarga dut aduna thollambagumna mahakki maming Jisu haina tholle. \s1 Jisubu Mapugi Sanglenda pukhatpa \p \v 22 Adudagi Moses-ki wayel yathang matung-inna makhoigi sengdokpagi thouram pangthoknaba matam adu laklammi. Aduga Joseph amadi Mary-na Jisubu Mapu Ibungoda katchanabagidamak Jerusalem-da puraklammi. \v 23 \x - \xo 2:23 \xo*\xt Khong 13:2,12\xt*\x*Madu Mapu Ibungogi wayel yathangda ikhiba, “Ahanba pokpa machanupa khudingmak MAPU IBUNGO\f + \fr 2:23 \fr*\ft Jehovah\ft*\f*-gidamak tonganna khaidoktuna thamjagadabani” haiba adugi matung-innani. \v 24 Aduga makhoina Mapu Ibungogi wayel yathang matung-inna lamkhunu pungba ama nattraga khunu macha ani iratpot oina katnanabagidamaktasu chatlammi. \p \v 25 Matam aduda Simeon kouba achumba chatpa, Mapu Ibungobu chetna ningjaba nupa ama Jerusalem-da leirammi. Mahakna Israel-bu kanbigadaba adubu khourangna ngaijaduna leirammi. Aduga Thawai Asengbana mahakka loinarammi. \v 26 Amasung Mapu Ibungona wasakpikhraba Christta adubu udriba phaoba mahak siroi haiduna Thawai Asengbana mangonda phongdokpirammi. \v 27 Adudagi Thawaina chingduna Simeon-na Mapugi Sanglenda laklammi. Amasung Mary amadi Joseph-na angang oiriba Jisubu wayel yathanggi matung inna mahakkidamak toupham thokpasing adu tounanabagidamak Mapugi Sanglenda purakpa matamda, \v 28 Simeon-na mahakpu pamladuna Tengban Mapubu thagatcharak-i: \q1 \v 29 “Mapu Ibungo, nahakna wasakpikhibagi matung-inna, \q2 Houjikti, nanai eihakpu nahakna ingthana thadokpire. \q1 \v 30 Maramdi eigi imit makna nahakki aran-khubham adu ujare, \q2 \v 31 Nahakna madu mi pumnamakki mamangda thourang toubire: \q1 \v 32 \x - \xo 2:32 \xo*\xt Isa 42:6; 49:6; 52:10\xt*\x*Jihudi nattaba phurupsingda nahakki aningba phongdoknaba \q2 amadi nahakki mi Israel-gi maphamda matik ma-ngal puraknaba ma-ngal ama.” \p \v 33 Ibungogi maramda Simeon-na hairibasing asi tabada Ibungogi mapa amadi mama ngaktuna leirammi. \v 34 Adudagi Simeon-na makhoibu yaipha-thoujal pibiraduna Ibungogi mama Mary-da hairak-i, “Angang asi Israel-gi mi kaya amabu tuhannaba aduga kaya amabuna hougat-hannaba Tengban Mapuna khandokkhrabani. Aduga mahak mi kaya amana maiyokta nganggadaba Tengban Mapudagi lakpa khudam ama oigani. \v 35 Masi mi kayagi thamoigi wa adu phongdoknabani. Aduga awabana, thouraba thangsanggi matougumna nasamakki thamoida thin-gani.” \p \v 36 Aduga Anna koubi Tengban Mapugi wa phongdokpi amasu Mapugi Sanglenda leirammi. Mahak Asher salaigi Phanuel-gi machanupini amasung mahak yamna ahal oirammi. Mahakki mapuroiba adu luhonglaba matung chahi taretkhak mahakka leiminnaramlga sikhirammi. \v 37 Adudagi mahakna masagi chahi mariphumari suba phaoba lukhrabi ama oina leirammi. Mahakna Mapugi Sanglenbu keidounungda thadoklamde adubu mahakna ahing nungthil animakta Tengban Mapubu khurumjaduna, chara henduna amadi haijaduna mapham aduda leirammi. \v 38 Aduga pungpham adumaktada mahaksu laktuna Tengban Mapubu thagatcharammi amasung Jerusalem-bu handokpiba ngaijariba makhoi pumnamakki maphamda angang asigi maramda wa nganglammi. \s1 Nazareth-ta halakpa \p \v 39 \x - \xo 2:39 \xo*\xt Mat 2:23\xt*\x*Aduga Joseph amasung Mary-na Mapu Ibungogi wayel yathanggi matung-inna toupham thokpa pumnamak pangthokpa loiraba matungda makhoina Galilee-da leiba masamakki apikpa sahar Nazareth-ta halaklammi. \v 40 Amasung angang adu asum chaokhatlaklammi amasung pangal kallaklammi. Mahak lousingna thallammi aduga Tengban Mapugi thoujalna mahakki mathakta leirammi. \s1 Jisuna Mapugi Sanglenda leithahouba \p \v 41 \x - \xo 2:41 \xo*\xt Khong 12:1-27; Aniwa 16:1-8\xt*\x*Aduga chahi khudinggi Ibungogi mama-mapana lanthokpibagi chakkhangba kumheigidamak Jerusalem-da chatlammi. \v 42 Amasung Ibungona chahi taranithoi suba matamda mahousagumna Jerusalem-da chakkhangba yaoba chatlammi. \v 43 Adudagi makhoina lanthokpibagi chakkhangba kumhei loiduna yumda hallabada, angang oiriba Jisudi Jerusalem-da leithahourammi. Adubu Ibungogi mama mapanadi madu khanglamde. \v 44 Adudagi makhoina Ibungobu makhoiga chatminnariba khongloising adugi marakta yaoramgani haina khanduna numit chuppa chatlaba tungda makhoina Ibungobu mari-matasinggi marakta amadi marup-mapangsinggi marakta thiba hourammi. \v 45 Aduga makhoina Ibunggobu thiba phangdrabada mahakpu thinabagidamak Jerusalem-da amuk hallammi. \v 46 Amasung numit humnigi matungda makhoina mahakpu Mapugi Sanglenda Jihudi ojasinggi marakta phamduna makhoina ngangba taduna amadi mahakna makhoida wahang hangduna leiramba adu thengnare. \v 47 Amasung Ibungona ngangba tariba makhoi pumnamakna mahakki lousing amadi paokhum aduda ingak-ngaklammi. \v 48 Aduga Ibungogi mama mapana Ibungobu uba matamda ingak-ngaklammi, amasung Ibungogi mamana Ibungoda hairak-i, “Icha-nupa, nahakna eikhoida asumna touribasi karigino? Napaga eigana kayada pukning wana nahakpu thirakli.” \p \v 49 Maduda Ibungona khumlak-i, “Nakhoina eibu karigidamak thiribano? Eina eigi Ipagi yumda leipham thok-i haiba nakhoina khangdabra?” \v 50 Adubu Ibungona makhoida hairiba adu karino haiba makhoina khangba ngamkhide. \p \v 51 Adudagi Jisuna mama mapaga loinana Nazareth-ta hallaklammi amasung mahakna makhoina haiba illammi. Aduga Ibungogi mamana thokhiba pumnamaksing adu mathamoida lengdana thamjarammi. \v 52 \x - \xo 2:52 \xo*\xt 1 Samu 2:26; Pao 3:4\xt*\x*Amasung Jisuna hakchang amadi lousing animakta chaokhatlaklammi amadi Tengban Mapu amadi misingdagi chanbiba phangjarammi. \c 3 \s1 Baptize toubiba John-na Ibungogi lambi thourang touba \r (Mat 3:1-12; Mrk 1:1-8; Jn 1:19-28) \p \v 1 Caesar\f + \fr 3:1 \fr*\ft Rome gi Ningthourel\ft*\f* Tiberius-na panba chahi taramangasuba chahida Pontius Pilate-na Judea-gi leingak mapu, Herodna Galilee-gi leingakpa\f + \fr 3:1 \fr*\ft Tetrarch: Lam amagi saruk mari thokpagi amagi leingakpa.\ft*\f* amasung manaonupa Philipna Iturea amadi Trachonitis-ki leingakpa; Lysanias-na Abilene-gi leingakpa, \v 2 Amasung Annas amadi Caiaphas-na athoiba purohitlen oiringeida lamjao-lamhangda leiriba Zechariah-gi machanupa John-gi maphamda Tengban Mapuna wa ngangbirammi. \v 3 Maram aduna pap kokchanabagidamak pukning hongbagi baptize lounabagi pao miyamda sandoktuna John-na Jordan turelgi akoibada leiba lam pumnamakta chatlammi. \q1 \v 4 \x - \xo 3:4-6 \xo*\xt Isa 40:3-5 (LXX)\xt*\x*Masi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Isaiah-gi lairikta ikhibagumbani: \q1 “Kanagumba amana lamjao-lamhangda laori: \q2 ‘MAPU IBUNGO-gi lambi thourang tou; \q2 Ibungona chatnaba lambi chumhallu! \q1 \v 5 Tampak khudingmak thongatkani, \q2 Ching amadi chingjao khudingmakpu temthokkani. \q1 Akhoiba lambisingbu chumhangani, \q2 Akut atong leiba lambisingbu nalhangani. \q1 \v 6 Aduga mi pumnamakna Tengban Mapugi aran-khubham uba phangjagani.’ ” \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt Mat 12:34; 23:33\xt*\x*Adudagi mangonda baptize touhannaba lakliba miyam aduda John-na hairak-i, “He lilgi chada naodasa, lakkadouriba Tengban Mapugi asaoba adudagi chennaba nakhoida kanana haibage? \v 8 \x - \xo 3:8 \xo*\xt Jn 8:33\xt*\x*Nakhoina paptagi pukning hongbagi matik chaba mahei yallu. Aduga ‘Eikhoigi ipa Abraham lei’ haina nakhoigi napukningda haijaganu. Maramdi, eina nakhoida hairi madudi nungsing asidagisu Tengban Mapuna Abraham-gi machasing thokhanba ngammi. \v 9 \x - \xo 3:9 \xo*\xt Mat 7:19\xt*\x*Houjiksu upalsing asigi maruda singjang thaduna lei amasung aphaba mahei pandaba upal pumnamakpu kakthattuna meinungda langsingani.” \p \v 10 Maduda miyam aduna John-da hanglak-i, “Adu oirabadi eikhoina kari tougadage?” \p \v 11 Mahakna makhoida khumlak-i, “Phurit ani leiba mahak aduna amata phaoba leijadaba mahak aduda ama pisanu aduga chananaba chinjak leiba mahak adunasu matou adugumna tousanu.” \p \v 12 \x - \xo 3:12 \xo*\xt Luk 7:29\xt*\x*Adudagi kanggat\f + \fr 3:12 \fr*\ft khajna \ft*\f* khomba kharasu baptize lounaba laklammi amasung makhoina Johnda hanglak-i, “Oja Ibungo, Eikhoina kari tougadage?” \p \v 13 Mahakna makhoida khumlak-i, “Loupham thokpa adudagi henna nakhoina louganu.” \p \v 14 Adudagi lanmi kharanasu mangonda hanglak-i, “Aduga eikhoinadi kari tougadage?” \p Mahakna makhoida khumlak-i, “Mi kanadagisu nam-haduna sel louganu aduga kanadasu aranba maral thangjinganu. Amasung nanggi nanggi asuman aduda apenba oiyu.” \p \v 15 Aduga mi pumnamakna Christtana lakkadaba adu ngaiduna leiba maramna John-bu Christta adu oigadara haina makhoigi thamoinungda hangjarammi. \v 16 Maram aduna John-na makhoi pumnamakta hairak-i, “Einadi nakhoibu isingda baptize toubi, adubu eingondagi henna matik leiba kanagumba ama lenglakli aduga eidi Ibungo magi sandal mari louthokpa phaoba matik chade. Mahaknadi nakhoibu Thawai Asengbada amasung meida baptize toubigani. \v 17 Ibungona mahei marong yeipham adu sengdoktuna gehusing adubu keida peisinnaba makhutta mahakki phou-inthok paiduna leiri; adubu mahakna mahamsing adubudi mutpa naidaba meida thajingani.” \p \v 18 Aduga John-na khetnaba mawong matou kaya amada mising aduda Aphaba Pao sandoklammi amasung makhoigi lambi adu hongdoknaba thougatlammi. \v 19 \x - \xo 3:19,20 \xo*\xt Mat 14:3,4; Mrk 6:17,18\xt*\x*Adubu mahakna Galilee-gi leingakpa Herod-pu manaonupa Philip-ki nupi Herodias-pu loubagidamak amasung mahakna toukhiba phattaba thabak pumnamak adugidamak cheirammi. \v 20 Aduga Herod-na John-bu keisumsangda thamjinduna amukka henna tamthiba pap langsinjarammi. \s1 Jisubu baptize touba \r (Mat 3:13-17; Mrk 1:9-11) \p \v 21 Nongma John-na miyam amabu baptize touringei matamda Jisubusu baptize tourammi. Aduga Ibungona haijaringeida swarga hangdoktuna, \v 22 \x - \xo 3:22 \xo*\xt Meihou 22:2; Isei 2:7; Isa 42:1; Mat 3:17; Mrk 1:11; Luk 9:35\xt*\x* Thawai Asengbana hakchang oina khunugi mawongda Ibungogi mathakta lengtharaklammi. Aduga swargadagi khonjel amana hairak-i, “Nahak eigi nungsijaraba Ichanupani, eina nangonda yamna pelle.” \s1 Jisugi pari puri \r (Mat 1:1-7) \p \v 23 Jisuna thougal touba hourakpa matamda masagi chahi kunthramuk surammi. Ibungodi, misingna khanbagum Joseph-ki machanupani. Joseph-ti Heli-gi machanupani. \v 24 Heli-di Matthat-ki machanupani, Matthat-na Levi-gi machanupani, Levi-na Melki-gi machanupani. Melki-na Jannai-gi machanupani, Jannai-na Joseph-ki machanupani. \v 25 Joseph-na Mattathias-ki machanupani, Mattathias-na Amos-ki machanupani, Amos-na Nahum-gi machanupani, Nahum-na Esli-gi machanupani, Esli-na Naggai-gi machanupani. \v 26 Naggai-na Maath-ki machanupani, Maath-na Mattathias-ki machanupani, Mattathias-na Semein-gi machanupani, Semein-na Josech-ki machanupani. Josech-na Joda-gi machanupani. \v 27 Joda-na Joanan-gi machanupani, Joanan-na Rhesa-gi machanupani, Rhesa-na Zerubbabel-gi machanupani, Zerubbabel-na Shealtiel machanupani, Shealtiel-na Neri-gi machanupani. \v 28 Neri-na Melki-gi machanupani, Melki-na Addi-gi machanupani, Addi-na Cosam-gi machanupani, Cosam-na Elmadam-gi machanupani, Elmadam-na Er-gi machanupani. \v 29 Er-na Joshua-gi machanupani, Joshua-na Eliezer-gi machanupani, Eliezer-na Jorim-gi machanupani, Jorim-na Matthat-ki machanupani, Matthat-na Levi-gi machanupani. \v 30 Levi-na Simeon-gi machanupani, Simeon-na Judah-gi machanupani, Judah-na Joseph-ki machanupani, Joseph-na Jonam-gi machanupani, Jonam-na Eliakim-gi machanupani. \v 31 Eliakim-na Melea-gi machanupani, Melea-na Menna-gi machanupani, Menna-na Mattatha-gi machanupani, Mattatha-na Nathan-gi machanupani, Nathan-na David-ki machanupani. \v 32 David-na Jesse-gi machanupani, Jesse-na Obed-ki machanupani, Obed-na Boaz-ki machanupani, Boaz-na Salmon-gi machanupani, Salmon-na Nahshon-gi machanupani. \v 33 Nashon-na Amminadab-ki machanupani, Amminadab-na Admin-gi machanupani, Admin-na Arni-gi machanupani, Arni-na Hezron-gi machanupani, Hezron-na Perez-ki machanupani, Perez-na Judah-gi machanupani. \v 34 Judah-na Jacob-ki machanupani, Jacob-na Isaac-ki machanupani, Isaac-na Abraham-gi machanupani, Abraham-na Terah-gi machanupani, Terah-na Nahor-gi machanupani. \v 35 Nahor-na Serug-ki machanupani, Serug-na Reu-gi machanupani, Reu-na Peleg-ki machanupani, Peleg-na Eber-gi machanupani, Eber-na Shelah-gi machanupani. \v 36 Shelah-na Cainan-gi machanupani, Cainan-na Arphaxad-ki machanupani, Arphaxad-na Shem-gi machanupani, Shem-na Noah-gi machanupani, Noah-na Lamech-ki machanupani. \v 37 Lamech-na Methuselah-gi machanupani, Methuselah-na Enoch-ki machanupani, Enoch-na Jared-ki machanupani, Jared-na Mahalaleel-gi machanupani, Mahalaleel-na Kenan-gi machanupani. \v 38 Kenan-na Enosh-ki machanupani, Enosh-na Seth-ki machanupani, Seth-na Adam-gi machanupani, Adam-na Tengban Mapugi machanupani. \c 4 \s1 Jisubu themba \r (Mat 4:1-11; Mrk 1:12,13) \p \v 1 Adudagi Jisu Thawai Asengbana thalladuna Jordan-dagi hallakle amasung Thawai Asengbana mahakpu lamjao-lamhangda chingbirammi. \v 2 Aduga mapham aduda Devil-na\f + \fr 4:2 \fr*\ft Satangi atoppa mamingni.\ft*\f* Ibungobu numit niphuni themkhi. Numitsing aduda Ibungona karigumba amata charamde amasung numitsing adu loirabada Ibungo mabuk lamlaklammi. \p \v 3 Adudagi Devil-na Ibungoda hairak-i, “Nahakna Tengban Mapugi machanupa oirabadi nung asida tal ollu haina yathang piyu.” \p \v 4 \x - \xo 4:4 \xo*\xt Aniwa 8:3\xt*\x*Adubu Jisuna mangonda khumlak-i, “Mapugi puyada masi iduna lei, ‘Tal khaktagi mapanna mioibana hingloi, adubu Tengban Mapugi wahei khudinggi mapanna hinggani.’ ” \p \v 5 Adudagi Devilna Ibungobu awangba chingthak amada pukhattuna mikup amada taibangpanbagi ningthou leibak pumnamakpu uhalle. \v 6 Aduga mahakna Ibungoda hairak-i, “Eina nangonda pumnamak asigi mathakta panbagi matik amadi masigi matik mangal pumnamak nangonda pigani; maramdi masi eingonda sinnakhrabani aduga eina pamba kanagumba amada masi amuk piba ngammi. \v 7 Karigumba nangna eibu khurumlabadi pumnamaksing asi nahakkini.” \p \v 8 \x - \xo 4:8\xo*\xt Aniwa 6:13\xt*\x*Maduda Jisuna khumlak-i, “Mapugi puyada masi iduna lei, ‘Nangna nanggi Tengban Mapu, MAPU IBUNGO mahak khaktabu khurumjagadabani amadi thouganjagadabani.’ ” \p \v 9 Adudagi devilna Ibungobu Jerusalem-da puraduna Mapugi Sanglen matonda lephallaga Ibungoda hairak-i, “Nahakna Tengban Mapugi macha oirabadi mapham asidagi chongthajou. \v 10 Maramdi Mapugi puyada masi iduna lei, ‘Nahakpu ngak-senbinabagidamak Tengban Mapuna mahakki swargadutsingda yathang pigani, \v 11 Aduga nahakki khongna nungda yeisindanaba makhoina nahakpu pamkhatpigani.’ ” \p \v 12 \x - \xo 4:12 \xo*\xt Aniwa 6:16\xt*\x*Maduda Jisuna mangonda khumlak-i, “Mapugi puyada asumna hai, ‘Nahakna nahakki Tengban Mapu, Mapu Ibungobu changyengpharoi.’ ” \p \v 13 Adudagi Devilna Jisubu themba pumnamak loirabada mathanggi khudongchaba laktriba phaoba Jisubu thadoktuna chatkhre. \s1 Jisuna Galileeda mahakki thougal houba \r (Mat 4:12-17; Mrk 1:14-15) \p \v 14 Adudagi Jisuna Thawai Asengbagi panggalga loinana Galilee-da halaklammi. Aduga Ibungogi paona lam sinbathungna sangdokkhirammi. \v 15 Ibungona synagogue-singda\f + \fr 4:15 \fr*\ft Jihudisinggi Mapu Ibungobu khurumpham, wayenpham amasung wayel yathang tambipham \ft*\f* tambirammi amasung mipum khudingmakna mahakpu thagatlammi. \s1 Nazareth-ta Jisubu yadaba \r (Mat 13:53-58; Mrk 6:1-6) \p \v 16 Adudagi Jisuna mahakki hourakpham Nazareth-ta lakle. Aduga mahousagum mahakna Potthaba Numitta\f + \fr 4:16\fr*\ft Sabbath numit \ft*\f* synagogue-ta chatlammi amasung Mapugi puya pananaba lepkhatlammi. \v 17 Amasung Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Isaiahgi lairik makol adu Ibungoda pirabada mahakna hangdoktuna parak-i, \q1 \v 18 \x - \xo 4:18,19 \xo*\xt Isa 61:1,2 (LXX)\xt*\x*“MAPU IBUNGO-gi Thawaina ithakta leibirare, \q2 Maramdi lairabasingda Aphaba Pao sandoknabagidamak mahakna eibu khandokpire. \q1 Thamoi kairabasingbu phahannaba \q2 Lanpha oirabasingda ningtamba laothoknanaba, \q1 Mit tangbasingbu uhanbinaba, \q2 Otpi neibiba phanglabasingbu maning tamhannaba, \q1 \v 19 Aduga MAPU IBUNGO\f + \fr 4:19 \fr*\ft Jehovah\ft*\f*na mahakki misingbu kanbinaba matam adu lakle haina laothoknaba, \q2 Mahakna eibu thabire.” \p \v 20 Adudagi Jisuna lairik makol adu konsilladuna thougal touriba nupa aduda amuk piraga phamtharammi. Amasung synagogue aduda leiriba mi pumnamakna Ibungoda pukning changna yenglammi. \v 21 Aduga Ibungona makhoida haiba hourak-i, “Nakhoina houjik takhraba Mapugi puyagi wahei adu ngasidi achumba oina thoklare.” \p \v 22 Aduga mi pumnamakna Ibungogi maramda thagatnaduna ngangnarammi amasung Ibungogi chinbaldagi thorakpa thoujalgi waheising adu tabada makhoi ngaklammi. Amasung makhoina hainarak-i, “Mahak asibu Josephki machanupa nattra?” \p \v 23 Ibungona makhoida hairak-i, “Nakhoina eingonda soidana paorou asi haigani, ‘Laiyengba mi, nahak nasabu phahallu! Aduga Capernaum-da nahakna toukhi haina eikhoina takhibasing adu nahakki naramdam asidasu tou.’ ” \v 24 \x - \xo 4:24 \xo*\xt Jn 4:44\xt*\x*Ibungona makha tana hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingbu keidoungeida masagi maramdamda lousinbide. \p \v 25 \x - \xo 4:25 \xo*\xt 1 Ning 17:1\xt*\x*“Adubu yeng-u, achumba adu eina hairi, Elijah-gi matamda chahi ahum makhai nongdon atiya thingkhiduna leibak pumnamakta achouba chak tangba thokpa matamda Israelda lukhrabi mayam ama leirammi. \v 26 \x - \xo 4:26 \xo*\xt 1 Ning 17:8-16\xt*\x*Adumakpu makhoi kana amatagi manakta Elijah-bu thakhide adubu Sidon lamdamgi Zarephath-ta leibi lukhrabi amagi manakta thabikhi. \v 27 \x - \xo 4:27 \xo*\xt 2 Ning 5:1-14\xt*\x*Aduga Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou Elisha-gi matamda Israel lamdamda kiningngai oiba unsagi lainana naba mi kaya ama leirabasu makhoi kana amatabu phahanbikhide adubu Syria-gi Naaman khaktabu phahanbikhi.” \p \v 28 Madu tabada synagogue aduda leiriba mi pumnamak mei houna saorammi. \v 29 Amasung makhoina hougattuna Ibungobu sahar adudagi chingthoktuna chingcheptagi hunthanabagidamak sahar adu leiriba ching adugi chingdonda purakle. \v 30 Adubu Ibungona miyam adugi marakmaktada phaoraduna chatkhirammi. \s1 Jisuna Phattaba Thawai tanthokpa \r (Mrk 1:21-28) \p \v 31 Adudagi Jisuna Galilee-gi Capernaum-da chatlammi amasung potthaba numitsingda miyamda tambirammi. \v 32 \x - \xo 4:32 \xo*\xt Mat 7:28,29\xt*\x*Aduga Ibungogi tambiba matou aduda makhoi pumnmak ingak ngaklammi maramdi Ibungona matik leina nganglammi. \v 33 Matamduda synagogue aduda phattaba thawai changba nupa ama leirammi. Aduga mahakna khonjel houna laorak-i, \v 34 “He Nazareth-ki Jisu, eikhoiga nangga kari mari leinabage? Nahak eikhoibu mang-hannaba mapham asida laklibra? Nahak kanano haiba ei khang-i: nahak Tengban Mapuna thabirakpa Asengba Mahak aduni.” \p \v 35 Maduda Jisuna thawai aduda yathang pirammi, “Tumin leiyu aduga mangondagi thokkhro.” Adudagi lai phattaba aduna nupa adubu makhoi pumnamakki mamangmaktada inthuramlaga karisu sokhanba touramdana mangondagi mapan thokkhre. \p \v 36 Maduda mi pumnamak ngakladuna makhoi masel amaga amaga hainarak-i, “Nupa asigi waheising asi kayada matik amadi panggal leiriba! Phattaba thawai phaobana mahakna haiba illi aduga mahakki yathang tabada chelli.” \v 37 Amasung Ibungogi paona akoibada leiba mapham khudingmakta sandokkhre. \s1 Jisuna anabasingbu phahanbiba \r (Mat 8:14-17; Mrk 1:29-34) \p \v 38 Adudagi Jisuna synagogue adu thadoktuna Simon-gi yumda chatlammi. Matam aduda Simon-gi manembok arum kanna houduna leirammi amasung makhoina Ibungoda mahakki anaba adubu phahanbinaba haijarammi. \v 39 Maduda Jisuna mahakki manakta nontharaduna mahakpu thadoktuna chatkhinanaba arum aduda yathang pikhi. Amasung maduda arum houramba adu phajaduna mahakna khudak aduda hougatlaga makhoibu thougal toujare. \p \v 40 Numit tasillaklabada misingna makhal makha kayagi lainana naraba anaba kaya amabu Jisugi manakta purakle. Amasung Ibungona makhoi khudingmakki mathakta khut thambiraduna anaba pumnamakpu phahanbirammi. \v 41 Adugisu mathakta, mioi kaya amadagi lai phattabasing aduna “Nahakti Tengban Mapugi Machanupa Christa aduni” haina laoramlaga thokkhirammi. \p Adubu Jisuna lai phattabasing aduda cheiraduna makhoibu wa nganghallamde, maramdi makhoina Ibungobu Christani haiba khanglammi. \s1 Jisuna Synagogue-singda pao sandokpa \r (Mrk 1:35-39) \p \v 42 Nongngallabada Jisuna mapham adu thadoktuna achikpa mapham amada chatlammi. Aduga miyam aduna Ibungobu thiba hourammi amasung makhoina Ibungobu thengnarabada makhoibu thadoktuna chatkhidanaba kanna hotnarammi. \v 43 Adubu Ibungona makhoida hairak-i, “Eihakna Tengban Mapugi leibakki Aphaba Pao adu atoppa saharsingdasu sandokpa tai, maramdi thabak adugidamak eihakpu tharakpani.” \p \v 44 Asum touna Ibungona leibak adu sinba thungna synagogue synagogue-singda pao sandoklammi. \c 5 \s1 Jisuna mahakki ahanba Tung-inbasingbu kouba \r (Mat 4:18-22; Mrk 1:16-20) \p \v 1 \x - \xo 5:1-3 \xo*\xt Mat 13:1,2; Mrk 3:9,10; 4:1\xt*\x*Nongma Jisuna Gennesaret-ki\f + \fr 5:1 \fr*\ft Galilee patki atoppa maming ama.\ft*\f* pat mapanda pao sandoklammi. Amasung yamlaba miyam amana Tengban Mapugi wa tananaba Ibungogi manak tanna changsinnanaba innarammi. \v 2 Matamduda pat mapan aduda hi anikhak thangduna leiba Ibungona ure aduga nga phabasing aduna hising adudagi khumthaduna makhoigi insing adu chamduna leirammi. \v 3 Ibungona hi adugi maraktagi amada haibadi Simon-gi hida tongduna Simon-da hi adu pat mapan adudagi khajiktang inthoknaba hairammi. Adudagi Ibungona hi aduda phamduna miyam adubu tambirammi. \p \v 4 Amasung Ibungona ngangba loirabada Simon-da hairak-i, “Houjik hi asi aruba maphamda hondoktuna nga khara phananaba nakhoina insing adu hunlu.” \p \v 5 Maduda Simonna khumlak-i, “Eikhoina ahing chuppa kanna hotnajarabani adubu nga amata phaba ngamdre. Adumakpu Ibungona asumna takpirabanina eina in amuk hunjage.” \v 6 Adudagi makhoina in hunlammi amasung yamlaba ngayam ama phare. Aduga ngasing adu yammankhibana makhoigi in adu segaiba houre. \v 7 Maram aduna makhoina atoppa hisingda leiriba nga phaminnabasing adubu khut khatladuna mateng pangbinaba kourammi. Aduga makhoina laktuna ngasing adubu hi ani adu pik thanna hapminnare amasung ngasing adu yammankhibana hising adu lupthaba houraklammi. \v 8 Madu ubada Simon Peter-na Jisugi khuyada tuthajaduna hairak-i, “He Ibungo, eingondagi chatthokpikhro, maramdi eihak pap chellaba mini!” \p \v 9 Maramdi makhoina pharakliba yamlaba ngasing adugi maramna Simon amadi mahakka loinaribasing adu yamna ngaklammi. \v 10 Matou adugumna Simon-gi mapang Zebedee-gi machanupa Jacob amasung Johnsu ingak ngaklammi. Adudagi Jisuna Simon-da hairak-i, “Kiganu, houjiktagi houna nahakna mising pharagani.” \p \v 11 Amasung makhoina makhoigi hisingdu kangphalda chingkhatladuna, pumnamak thadoklamlaga Ibungogi tung injare. \s1 Jisuna kiningai oiba unsagi lainana naba Nupa mabu phahanbiba \r (Mat 8:1-4; Mrk 1:40-45) \p \v 12 Adudagi Jisuna sahar amada leiringeida kiningai oiba unsagi lainana naba nupa ama laklammi. Nupa aduna Jisubu ubada leimaida tuthajaraduna haijarak-i, “Ibungo, nahakna yabirabadi, nahakna eibu seng-hanbiba ngammi.” \p \v 13 Maduda Ibungona khut tingthokladuna mahakpu soklaga hairak-i, “Eina yare, nahak sengjaro.” Khudak aduda nupa adudagi anaba adu phakhirammi. \v 14 Adudagi Jisuna nupa aduda yathang piraduna hairak-i, “Nahakna masi mi kanadasu haiganu, adubu chatuna nasabu purohitta utcharu, aduga nahak phajare haibadu pumnamakna sakhi oinaba Moses-na yathang pikhiba matung-inna iratpot adu katcharu.” \p \v 15 Adumakpu Ibungogi pao adu hennadum henna pak-sanna sandokkhirammi amasung yamlaba miyamna Ibungona pao sandokpa adu tananaba amadi makhoigi lainasing adu phahanbinaba Ibungogi manakta laklammi. \v 16 Adubu Ibungona tattana theidoktuna achikpa maphamsingda chattuna haijarammi. \s1 Jisuna pangtha sithabagi leinana naba Nupa mabu phahanbiba \r (Mat 9:1-8; Mrk 2:1-12) \p \v 17 Nongma Jisuna tambiringeida Galilee amadi Judea-gi khul khudingdagi aduga Jerusalem-dagi lakpa Pharisee-sing amadi Wayel Yathanggi ojasingna manakta phamduna leirammmi. Aduga Ibungoda anaba phahannaba Mapu Ibungogi panggal adu leirammi. \v 18 Adudagi mi kharana pangtha-sithabagi lainana naba nupa amabu hipnaphamda hiphalladuna puraklammi amasung makhoina anaba adubu Ibungogi mangda thamnabagidamak imungda pusinnaba hotnarammi. \v 19 Adubu miyam adugi maramna mahakpu imungda pusinnabagi lambi leiramde. Maram aduna makhoina yumthakta kakhattuna yumthak adu phaktoklaga mahakpu hipnapham aduga loinana miyamdugi marak Jisugi mamangmaktada tapna tapna thadharaklammi. \v 20 Makhoigi thajaba adu Ibungona urabada nupa aduda hairak-i, “Nupa, Nahakki napapsing adu kokpirabani.” \p \v 21 Adudagi wayel yathanggi ojasing amadi Pharisee-sing aduna makhoi masel hainaba hourak-i, “Tengban Mapubu asumna thina ngangliba asi kanano? Pap kokpiba ngambadi Tengban Mapu mahak khaktani.” \p \v 22 Makhoina khallibadu Jisuna khangladuna makhoida hairak-i, “Nakhoina nakhoigi thamoida karigi adugumna khallibano? \v 23 ‘Nahakki napapsing adu kokpirabani’ haibaga ‘Hougattuna chatlu’ haibaga kanana henna laibage? \v 24 Aduga Migi Machanupa\f + \fr 5:24 \fr*\ft Jisuna sijinnaba mahakki atop pao mingthol ama.\ft*\f* aduna taibangpan asida pap kokpinaba matik lei haibadu nakhoina khangnanaba eina nakhoida utkani.” Adudagi Ibungona pangtha-sithabagi leinana naba nupa aduda hairak-i, “Eina nangonda hairi, hougatlu aduga nahakki hipnapham adu loukhattuna nayumda chatlu.” \p \v 25 Khudak adumaktada nupa aduna makhoi mayamgi mamangda hougatle, aduga mahakki hipnapham adu loukhatlaga Tengban Mapubu thagatladuna mayumda chatkhirammi. \v 26 Maduda makhoi pumnamak angakpa amadi akibana thallammi amasung makhoina Tengban Mapubu thagatladuna hairak-i, “Ngasi eikhoina angakpana thallaba thoudok ama uba phangjare!” \s1 Jisuna Levi-bu kouba \r (Mat 9:9-13; Mrk 2:13-17) \p \v 27 Madugi matungda, Jisuna mapham adu thadoktuna lakpada maming Levi kouba kanggat\f + \fr 5:27 \fr*\ft khajna haibani\ft*\f* khomba nupa amana kanggat thipham loisangda phamduna leiba urabada nupa aduda hairak-i, “Eigi itung illu.” \v 28 Maduda Levi-na hougattuna pumnamak thadoklamlaga Ibungogi matung injare. \p \v 29 Adudagi Jisugidamak Levi-na achouba chaklen ama mayumda sillammi aduga yamlaba kanggat khombasing amadi atoppa mioi kaya amasu chaklen aduda makhoiga chaminnarammi. \v 30 \x - \xo 5:30 \xo*\xt Luk 15:1,2\xt*\x*Adubu phariseesing amadi makhoigi kanglupta chanba wayel yathanggi ojasing kharana Ibungogi tung-inbasinggi mathakta wakatladuna hairak-i, “Nakhoina kanggat khombasing aduga atoppa papchenbasing asiga chamin-thakminnariba karigino?” \p \v 31 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Masa phabasinggidi laiyengba mi mathou tade adubu anabasinggidamaktadi mathou tai. \v 32 Eina achumba chatpasingbu kouba lakpa natte adubu pappisingbu pukning honglaknaba kouba lakpani.” \s1 Chara henbagi maramda wahang \r (Mat 9:14-17; Mrk 2:18-22) \p \v 33 Nongma mioi kharana Jisuda hai, “John amadi mahakki tung-inbasingnadi itat-tattana chara henduna haijei, aduga matou adumna pharisee-singnasu tou-i; adubu nahakki tung-inbasingnadi adumak cha-thaktuna leiriba karigino?” \p \v 34 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Borgi marup-mapangsingna borga loinaringei matamda nakhoina makhoibu chara helhanba ngambra? \v 35 Adubu makhoidagi bor adubu pukhigadaba matam ama lakkani, numitsing aduda makhoina chara hengani.” \p \v 36 Jisuna makhoida pandam amasu hairak-i, “Mi kananasu amanba phida ahanba phi machet photchinde, karigumba mahakna photchinlabadi ahanba phi adu segairakkani, aduga ahanba phi machet aduga amanba aduga chunaroi. \v 37 Aduga kananasu amanba sawun khaoda anouba yu hapnade, karigumba mahakna haplabadi anouba yu aduna sawun khao adu pokhaihangani amasung yu adu heidokkani aduga khao adusu manggani. \v 38 Madugi mahutta anouba yudi ahanba sawun khaosingda hapkadabani. \v 39 Aduga kananasu ariba yu thaklaba matungda anouba yu pamloi. Maramdi mahakna haigani, ‘Ariba asina henna phei.’ ” \c 6 \s1 Potthaba numitki Mapu \r (Mat 12:1-8; Mrk 2:23-28) \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xo*\xt Aniwa 23:25\xt*\x*Potthaba numit amada Jisuna mahei maronggi loubuk phaoduna chatlammi. Amasung Ibungogi tung-inbasingna gehu charong khara heklaga makhutna noithoktuna charammi. \v 2 Maduda pharisee kharana makhoida hanglak-i, “Nakhoina Potthaba numitta touphade haina eikhoigi wayel yathangna haiba adu nakhoina touriba karigino?” \p \v 3 \x - \xo 6:3,4 \xo*\xt 1 Samu 21:1-6\xt*\x*Jisuna makhoida khumlak-i, “David amadi mahakka loinabasingna lamlaba matamda David-na kari toukhibage haibadu nakhoina Mapugi puyada padabra? \v 4 \x - \xo 6:4 \xo*\xt Levi 24:9\xt*\x*Mahakna Tengban Mapugi yumda changduna purohitsing khaktana chagadaba Tengban Mapuda katthokkhraba tal adu louduna chakhi amasung mahakka loinabasingdasu pikhi.” \p \v 5 Adudagi Jisuna makhoida haikhi, “Migi machanupa adu Potthaba numitkisu Mapuni.” \s1 Potthaba numitta Jisuna anaba phahanbiba \r (Mat 12:9-14; Mrk 3:1-6) \p \v 6 Atoppa Potthaba numit amada Jisuna synagogue-ta changduna misingda tambirammi. Amasung mapham aduda yet-thangba makhut pangtha-sithaduna naba nupa ama leirammi. \v 7 Aduga Pharisee amadi Wayel Yathanggi oja kharana Jisubu aranba tou-i haina maral siba yanaba maram thiduna leirammi. Maram aduna makhoina Potthaba Numitta Ibungona anaba phahanbra haiduna Ibungobu cheksinna yenglammi. \v 8 Adubu Ibungona makhoigi wakhaldu khangladuna makhut nama pangtha-sithaba nupa aduda hairak-i, “Hougattuna mamang asida lak-u.” Aduga nupa aduna hougattuna mapham aduda leple. \v 9 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Ei nakhoida wahang ama hangge, Wayel yathangna potthaba numitta touba yabasi karino: Aphaba thabak toubra nattraga phattaba thabak toubra? Kanagumbagi thawai kanbara nattraga mang-hanbra?” \v 10 Amasung Ibungona makhoi pumnamakta koina yenglaga nupa aduda hairak-i, “Nahakki nakhut adu tingthok-u.” Aduga mahakna madu toujare, amasung makhuttu hannagum pungpha phajare. \p \v 11 Maduda makhoi mei houna saorammi amasung Jisugi maiyokta makhoina kari touba yabage haiduna amaga amaga wa tanaba houre. \s1 Jisuna Tung-inba taranithoibu khanba \r (Mat 10:1-4; Mrk 3:13-19) \p \v 12 Madugi matung matam ikan kannadana nongma Jisuna haijanabagidamak ching amada kakhatlammi amasung mahakna ahing chuppa Tengban Mapuda haijaduna mapham aduda leirammi. \v 13 Amasung ayuk matam oiraklabada Ibungona mahakki tung-inbasing pumnamakpu manakta kourammi amasung makhoi taranithoibu khandoktuna pakhonchatpa haina koure. Makhoising adudi: \v 14 Mahakna Peter hainasu kouba Simon amadi mahakki manao Andrew; Jacob, John, Philip, Bartholomew, \v 15 Matthew, Thomas, Alphaeus-ki machanupa Jacob, Mareibak ningba hainasu kounaba Simon, \v 16 Jacob-ki machanupa Judas amasung yeknabagi michang oikhiba Judas Iscariot-ni. \s1 Jisuna tambiba amadi anaba phahanbiba \r (Mat 4:23-25) \p \v 17 Adudagi Jisuna makhoiga loinana chingthaktagi kumtharaktuna leitem manaba mapham amada masing yamlaba mahakki tung-inbasing aduga loinana leplammi. Aduga Judea apumbadagi amasung Jerusalem-dagi aduga Tyre amadi Sidon-gi samudra mapandagi yamlaba miyam amasu mapham aduda leirammi. \v 18 Makhoising adu Ibungogi wa tananaba amasung makhoigi lainasing adu Ibungona phahanbinabagidamak lakpani. Aduga phattaba thawaisingna wahallibasingsu laklammi amasung makhoina madudagi phajarammi. \v 19 Amasung mipum khudingmakna Ibungobu soknaba hotnarammi maramdi Ibungodagi anaba phahanbagi panggal thoraklammi amasung makhoi pumnamakpu anaba phahanbirammi. \s1 Yaiphabasing amasung Awabasing \r (Mat 5:1-12) \p \v 20 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduda yengladuna hairak-i, \q1 “Lairaba nakhoi yaiphabani, \q2 Maramdi Tengban Mapugi ningthou leibak adu nakhoigini! \q1 \v 21 Houjik lamliba nakhoi yaiphabani, \q2 Maramdi nakhoibu thalhanbigani! \q1 Houjik kaplibasa nakhoi yaphabani, \q2 Maramdi nakhoina nokchagani!” \p \v 22 “\x - \xo 6:22 \xo*\xt 1 Pet 4:14\xt*\x*Migi machanupa adugi maramgidamak misingna nakhoibu yengthiraba, inthoklaba, ikaiba piraba, aduga nakhoigi ming thinaba hairaba nakhoi yaiphabani! \v 23 \x - \xo 6:23 \xo*\xt 2 Mi 36:16; Pakhon 7:52\xt*\x*Numit aduda nungaijou amadi haraoduna chongkhatchou maramdi swargada nakhoigi mana chao-i. Maramdi matou adugumna makhoigi mapa mapusingna Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingdasu toukhi.” \q1 \v 24 “Adubu inak-khunba nakhoidi awabanida, \q2 Maramdi nakhoina nungngai yaiphaba adu phangkhre! \q1 \v 25 Houjik puk thanduna leiriba nakhoi awabanida, \q2 Maramdi nakhoina lamgani! \q1 Houjik nokliba nakhoi awabanida, \q2 Maramdi nakhoina tengtha nao-oigani amasung kapkani!” \p \v 26 “Mi pumnamakna nakhoigi maramda aphaba haiba matamda nakhoi awabanida; maramdi matou asigumna makhoigi mapa mapusingna Tengban Mapugi wa phongdoksinabasingda toukhi.” \s1 Yeknababu nungsiba \r (Mat 5:38-48; 7:12a) \p \v 27 “Adubu eigi wahei tariba nakhoida eina hairi: Nakhoina nakhoigi yeknabasingbu nungsiyu, nakhoibu yengthibasingda aphaba toubiyu, \v 28 Nakhoibu sirap toubasingbu bor pibiyu, aduga nakhoibu thina toubasinggidamak Tengban Mapuda haijabiyu. \v 29 Kanagumbana nanggi nakhajai namada khupakna tharabadi atoppa nakhajai nama adusu onsillu; kanagumbana nahakki mapangi phurit adu loukhrabadi, nahakki manunggi phurit adubusu loubada thinganu. \v 30 Nangonda nijaba mi khudingmakta pinou, aduga kanagumbana nahakki napot-nachei loukhrabadi amuk hanna piraknanaba hairuganu. \v 31 \x - \xo 6:31 \xo*\xt Mat 7:12\xt*\x*Misingna nakhoida touhanningba adumak nakhoinasu makhoida tou.” \p \v 32 “Nakhoibu nungsiba mising adukhaktabu nakhoina nungsirabadi nakhoida kari thagatpham leibage? Maramdi papchenbasing phaobana makhoibu nungsibasingbudi adumak nungsi. \v 33 Aduga nakhoida aphaba thabak touba mising adukhaktada nakhoina aphaba tourabadi nakhoida kari thagatpham leibage? Maramdi papchenbasing phaobanasu adumna adumak tou-i. \v 34 Aduga nakhoida amuk singlakkani haina asha touba mising adukhaktada sel puthoklabadi nakhoida kari thagatpham leibage? Maramdi papchenbasing phaobanasu puthokkhiba senpham adu amuk phanggani haina asha touduna papchenbasingda adumak puthok-i. \v 35 Adubu nakhoina yeknabasingbu nungsiyu, makhoida aphaba toubiyu, aduga singlakpagi wakhal amuk toudana makhoida puthok-u. Adu oirabadi nakhoigi mana chaogani, aduga nakhoina wangthoiraba Tengban Mapugi asengba machasing oigani. Maramdi toubimal khangdabasing amasung phattabasinggi maphamdasu mahakti chanbi hei. \v 36 Aduga nakhoigi napana chanbiheibagum nakhoisu chanbi heiyu.” \s1 Misingbu wayendanaba tambiba \r (Mat 7:1-5) \p \v 37 “Kanadasu wayelluganu aduga nakhoibusu wayenbiroi. Kanadasu maral leihanluganu aduga nakhoibusu naral leihanbiroi. Ngakpiyu aduga nakhoibusu ngakpigani. \v 38 Piyu aduga nakhoida pinabigani. Ahenba changda, namsinduna, niksinduna, aduga pathokna nakhoigi phigaoda happigani. Maramdi nakhoina olluriba chang adumakna nakhoidasu amuk ollagani.” \p \v 39 \x - \xo 6:39 \xo*\xt Mat 15:14\xt*\x*Aduga Ibungona makhoida pandam asisu haikhi, “Mitangba amana mitangba amabu lamjingba ngambra?” Adumna tourabadi makhoi animak komda taroidra? \v 40 \x - \xo 6:40 \xo*\xt Mat 10:24,25; Jn 13:16; 15:20\xt*\x*Maheiroi amana mahakki ojadagi henna chaode, adubu mapung phana tamlaba pumnamakna oja adugumna oirakkani. \p \v 41 “Aduga karigi nahakki namitta leiba ujao adu khangba ngamdraga nachin nanaogi mamitta leiba apikpa u-makup aduda karigi yenglibano? \v 42 Nahakki namitta leiba ujao adu nahakna uba ngamdraga, ‘Ichin inao, nahakki namitta leiba u-makup adu ei louthokpige’ haina nahakki nachin nanaoda nahakna karamna haigani? He, aphasasinnabasa! Nangna ahanbada namitta leiriba ujao adu hanna louthokkho, adudagidi nahakna nachin-nanaogi mittagi u makup adu louthokpada sengna uba ngamgani.” \s1 Maheidagi karamba upalno haiba masak khangba \r (Mat 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 “Maramdi aphaba upalda phattaba mahei pande aduga phattaba upalda aphaba mahei pande. \v 44 \x - \xo 6:44 \xo*\xt Mat 12:33\xt*\x* Upal khudingmakki masak magi mahei adudagi khangngi. Maramdi tingkhang pambidagi heiyit heknade aduga tingkhanggi mongsongdagi anggur heknade. \v 45 \x - \xo 6:45 \xo*\xt Mat 12:34\xt*\x*Aphaba mina mahakki thamoigi aphaba langeidagi aphaba thabak puthok-i, aduga phattaba mina mahakki thamoigi phattaba langeidagi phattaba thabak puthok-i. Maramdi mathamoida leiribasingdu machinna ngangthok-i. \s1 Yumsaba ani \r (Mat 7:24-27) \p \v 46 “Eina haiba adudi toudraga karigi nakhoina eingonda Ibungo, Ibungo haina kouribano? \v 47 Eingonda laktuna eigi wa taraga madubu thabak oina touba mahak adu kariga manabage haibadu ei nakhoida utke. \v 48 Mahak adudi nungjao mathakta luna touthaduna yumpham thollaga yum sariba mi amagumbani. Aduga ising ichao lakpada ichelna yum aduda saphu kanna yeire, adubu yum adu nungjao mathakta cheksinna saba maramna lenghanba ngamkhide. \v 49 Adubu eigi wa taraga madubu thabak oina toudaba mahak adudi yumpham yaodana leibakta yum saba mi amagumbani. Aduga ising ichao aduna yeibada yum adu ture amasung madubu machet tana thugaire.” \c 7 \s1 Rome-gi lanmi chamagi makok amagi thajaba \r (Mat 8:5-13) \p \v 1 Jisuna pumnamaksing asi misingda tambiba loiraba matungda Capernaum-da amuk chatlammi. \v 2 Matam aduda lanmi chamagi luchingba amagi yamna luna toujaba manai ama kanna naduna leirammi amasung mahak sigadourammi. \v 3 Aduga lanmi chamagi luchingba aduna Jisugi maramda tarabada, Ibungona lakpiduna mahakki manai adubu phahanbinabagidamak haijarunaba Jihudisinggi ahal-lamansingbu tharammi. \v 4 Adudagi makhoina Jisugi manakta laktuna asumna kanna haijare, “Nupa asi nahakna mateng pangbada matik chaba mini. \v 5 Maramdi mahak Jihudigi misingbu nungsijaba mini aduga mahakna eikhoigidamak synagogue amasu sabire.” \p \v 6 Adudagi Jisuna makhoiga loinana chatminnare. Amasung makhoina yum yousillakkadaba panglap laptraba matam aduwaida lanmi chamagi luchingba aduna mahakki pao puhalladuna mahakki marupsingbu tharaklaga asumna Ibungoda haihallare, “Ibungo, Nahakna eigi yumda amuk lengbiraktuna nasabu amuk wahanbiraganu. Maramdi Ibungobu eigi yumda kousinjaba ei matik chajade. \v 7 Aduga ei isamak phaoba Ibungogi nanakta laktuna Ibungobu unajaba matik chajade haina ningjei. Aduna yathang aduta pibiyu aduga eigi inaigi anaba phajagani. \v 8 Maramdi ei isamaksu mathakthongba phamnaibasinggi makhada leiba mini, aduga eigi ikhada eigi lanmisingna lei. Makhoigi maraktagi amada ‘Chatlu’ hairaga mahakna chatli aduga amada amuk ‘Lak-u’ hairaga mahakna lak-i. Aduga eigi inaida ‘Madu tou’ hairaga mahakna tou-i.” \p \v 9 Madu tabada Jisu ngaklammi amasung mahakki tung-illiba miyam aduda onsilladuna hairak-i, “Eina nakhoida hairibasini, Israelsinggi maraktagi phaoba asigumna asuk yamna thajaba asi eina keidoungeida thengnadri!” \p \v 10 Adudagi pao purakpa mising aduna yumda hankhiba matamda naduna leihouba manai adu phaduna leiramba thengnare. \s1 Jisuna lukhrabi amagi machabu hinggat-hanbiba \p \v 11 Mathanggi numitta Jisuna Nain kouba apikpa sahar amada chatlammi. Aduga mahakki tung-inbasing amasung yamkhraba miyam amana Ibungoga loinarammi. \v 12 Amasung Ibungona apikpa sahar adugi changpham thong yousillakpa matam aduda asiba hakchang ama aroiba mathou mangam pangthoknabagidamak puthoraklammi. Siriba nupa adu lukhrabi amagi amata ngairaba machanupa oirammi, aduga apikpa sahar adugi yamlaba miyam amasu mama aduga loinaraklammi. \v 13 Nupi adu ubada Ibungona nungsiba pokladuna hairak-i, “Kapkanu.” \v 14 Aduga Ibungona changsinduna ku adu sokpada ku puribasing adu chatpa leplammi. Adudagi Ibungona hairak-i, “Pakhang, Eina nangonda hairi hougatlu.” \v 15 Maduda asiba nupa aduna hougatlaktuna phamlaga wa ngangba houre! Amasung Jisuna mahakpu mamada amuk sinnare. \p \v 16 Maduda makhoi pumnamak akibana thallammi amasung makhoina Tengban Mapubu thagatladuna hairak-i, “Tengban Mapugi wa phongdokpiba matik leiba maichou ama eikhoigi irakta phaorakle, amasung Tengban Mapuna mahakki misingbu kanbinaba lakle!” \p \v 17 Adudagi Jisugi pao asina Judea apumba amadi akoibada leiba lam pumnamak sin-thungna sandokhre. \s1 Jisu amasung baptize toubiba John \r (Mat 11:2-19) \p \v 18 Baptize toubiba Johngi tung-inbasingna masi pumnamaksing asigi maramda Johnda tamlammi. \v 19 Adudagi John-na mahakki tung-inbasinggi maraktagi anibu kouraduna, “Lengbirakkadouriba mahak adu\f + \fr 7:19: \fr*\ft Messiah\ft*\f* Ibungora, nattraga eikhoina atoppa amabu ngaijakhigadra” haina hangnanaba Jisugi manakta tharaklammi. \p \v 20 Amasung makhoina Jisugi manakta lakladuna hairak-i, “ ‘Lengbirakkadouriba mahak adu Ibungora, nattraga eikhoina atoppa amabu ngaijakhigadra’ haina hangnanaba baptize toubiba Johnna eikhoibu tharakpani.” \p \v 21 Matam adumaktada Jisuna anaba mi kayabu makhoigi anabadagi, lainadagi amadi phattaba thawai changbadagi phahanbirammi. Aduga mamit tangba kayabusu uhanbirammi. \v 22 \x - \xo 7:22 \xo*\xt Isa 35:5,6; Isa 61:1\xt*\x*Adudagi Jisuna John-gi pao purakpasing aduda khumlak-i, “Nakhoina John-gi manakta chattuna nakhoina uraba amadi taraba pumnamak tammu: Mit tangbasingna uba phangjare, khongtekpasingna chatpa ngamjare, kiningai oiba unsagi leinana nabasingna sengjare, na pangbasingna taba phangjare, asibasingna hinggatchare amasung lairabasingda Aphaba pao sandokle. \v 23 Aduga eigi maramda chingnaba leitaba mahak adu yaiphabani.” \p \v 24 Adudagi John-gi pao pubasing aduna chatkhraba matungda Jisuna miyam aduda Johngi maramda haiba hourak-i, “Nakhoina lamjao lamhangda kari yengba chatlubage? Nungsitna yeibada koihum humba awangba napibura\f + \fr 7:24 \fr*\ft Singwut, singnang\ft*\f*? \v 25 Nattragana nakhoina lamjao lamhangda kari yengba chatlubage? Atangba phijol setpa mi amabura? Yengngu, mamal yamba phijol setpa amadi ke-mouduna leiba makhoising adudi ningthou konungsingda leibani. \v 26 Adubu nakhoina kari yengba chatlubage? Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou amabura? Hoi, eina nakhoida hairibasini, mahakti Tengban Mapugi wa takthokpa maichou amadagisu henna chao-i. \v 27 \x - \xo 7:27 \xo*\xt Mic 3:1\xt*\x*Mapugi puyada iduna leiriba asi mahak asigi maramdani, ‘Eina eigi pao pubabu nahakki lambi thourang tounanaba nahakki namang thana thagani.’ \v 28 Eina nakhoida hairibasini, mioibasinggi marakta Johndagi henna chaoba kanasu leite. Adubu Tengban Mapugi ningthou leibakta khwadagi henna pikpa mahak aduna John-dagi henna chao-i.” \p \v 29 \x - \xo 7:29,30\xo*\xt Mat 21:32; Luk 3:12\xt*\x*Adudagi Ibungona haiba adu tarabada kanggat khombasing phaoba yaona, mi pumnamakna John-dagi baptize louduna Tengban Mapugi lambidi achumbani haiba yajakhi. \v 30 Adubu Pharisee-sing amadi wayel yathang khang-heibasing adunadi Johndagi baptize loudaduna Tengban Mapuna makhoigidamak thourangbiba adu yajakhide. \p \v 31 Adudagi Jisuna amuk makha tana hairak-i, “Adudi eina miron asigi mising asiga kariga changdamnagadage? Makhoiga kariga manabage? \v 32 Makhoidi keithelda sanariba angang machasinggumbani, makhoina amaga amaga kounaduna hai, ‘Eikhoina nakhoigidamak bashi khongngi adubu nakhoina jagoi sade; Aduga eikhoina tengtha nao-oibagi eshei shak-i adubu nakhoina kapte.’ \v 33 Maramdi Baptize toubiba John-na chadana amadi yu thaktana lakle; aduga nakhoina mahakpu lai phattaba leiba mini haibire. \v 34 Aduga amuk Migi Machanupa aduna cha-thaktuna lakle aduga nakhoina mahakpu mapuklaoba, yuthakpa, amadi kanggat khomba amasung pappisinggi marupni haibire. \v 35 Adumakpu, Tengban Mapugi lousingdi achumbani haibasi mabu lousinjariba pumnamakki punsina utle.” \s1 Pharisee Simon-gi yumda Jisubu nupi amana thao noibiba \p \v 36 Pharisee-singgi maraktagi amana Jisubu mayumda chak chaminnanaba kourammi. Amasung Ibungona pharisee adugi yumda chattuna chananabagidamak phamthare. \v 37 \x - \xo 7:37,38 \xo*\xt Mat 26:7; Mrk 14:3; Jn 12:3\xt*\x*Apikpa sahar aduda papki punsida hingbi nupi amasu leirammi. Jisuna pharisee gi yumda laktuna chak chabagi pao adu mahakna tarabada manam nungsiba mamal tanglaba thao happa alabaster\f + \fr 7:37: \fr*\ft Ngourunaba nung makhal ama.\ft*\f* nunggi chaphu ama puraklammi. \v 38 Aduga mahakna Jisugi makhong mayada tunglomda lepladuna hikna hikna kapcharammi. Amasung sintharakliba mahakki pirang aduna Ibungogi makhong adu chothallammi. Adudagi mahakna phamtharaduna Ibungogi makhong adu mahakki masamna theithokcharammi amasung Ibungogi makhong adu chupladuna manam nungsiba thao adu teirammi. \v 39 Amasung Ibungobu mayumda koujariba pharisee aduna madu uba matamda mathanta thamoinungda khanjarammi, “Nupa asina karigumba asengbamak Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou oiramlabadi mangonda sokliba nupi asi kanano, karamba nupino haibadi papchenbini haiba mahakna khanglamgadabani.” \p \v 40 Maduda Jisuna pharisee aduda hairak-i, “Simon, Eina nangonda haigadaba karigumba khara lei.” \p Mahakna khumlak-i, “Hoi, haibiyu oja Ibungo.” \p \v 41 Jisuna mangonda hairak-i, “Sel puthokpa nupa amada sel tonba nupa anikhak leirammi. Makhoi anigi maraktagi nupa amana denari\f + \fr 7:41 \fr*\ft Denari amana matamdugi mi amagi nongmagi khutsumalni.\ft*\f* chamanga aduga amana yangkhei tollammi. \v 42 Adubu makhoi animakna sel adu singba ngamdrabada nupa aduna makhoina tolliba sel adu kokpire. Adu oirabadi makhoi anigi maraktagi karambana mahakpu henna nungsigadage?” \p \v 43 Simon-na khumlak-i, “Eina ningjabadadi sendon henna kokpikhipa mahak aduna henna nungsigani.” Jisuna hairak-i, “Nahakna chumna khumle.” \p \v 44 Adudagi Ibungona nupi aduda onsilladuna Simon-da hairak-i, “Nahakna nupi asi ubra? Eina nanggi yumda changlakpa matamda eigi khong chamnabagidamak nangnadi ishing pikhide, adubu nupi asinadi mahakki mapina eigi khong chamthokpikhi aduga mahakki masamna khong asi teithokpikhi. \v 45 Nahaknadi eibu chuppiduna taramna okkhide, adubu nupi asinadi eina hek changlakpadagi houjik phaoba eigi ikhong asi chuppiba leptri. \v 46 Nangnadi eigi kokta thao teibide, adubu nupi asinadi eigi khongda tanglaba manam nungsiba thao teibiri. \v 47 Eina nakhoida hairi, mahakki pap mayam adu kokpire, maram aduna mahakna thoina henna nungsiba adu utle. Adubu pap khajiktamak kokpikhiba mahak aduna khajiktamak nungsi.” \p \v 48 Adudagi Jisuna nupi aduda hairak-i, “Nahakki papsing adu kokpire.” \p \v 49 Maduda chaklen aduda Ibungoga loinana phamminnaribasing aduna makhoi maselgi marakta hainaba hourak-i, “Pap phaoba kokpiba ngamba mahak asi kanano?” \p \v 50 Adudagi Jisuna nupi aduda hairik-i, “Nahakki thajabana nahakpu kanbire; ingthana chatcharo.” \c 8 \s1 Jisugi tung-injabi nupising \p \v 1 Masigi matungda Jisuna Tengban Mapugi Ningthou leibakki Aphaba Pao sandoktuna sahar saharda amadi khunggang khunggangda chatlammi. Aduga tung-inba taranithoi adu Ibungoga loinarammi. \v 2 \x - \xo 8:2,3 \xo*\xt Mat 27:55,56; Mrk 15:40,41; Luk 23:49\xt*\x*Amasung lai phattaba changlambadagi amadi anaba singdagi Ibungona phahanbikhiba nupi khara haibadi phattaba thawai taret tanthokkhiba Magdalene hainasu koubi Mary, \v 3 Herod-ki thabak pannaba Cuza-gi nupi Joanna, Susanna amadi atei nupisingsu Ibungoga loinarammi. Makhoina makhoi masagi leijaba maran mathumdagi Jisu amadi mahakki tung-inbasingbu mateng panglammi. \s1 Maru hunbagi pandam \r (Mat 13:1-9; Mrk 4:1-9) \p \v 4 Amasung tongan tonganba saharsingdagi misingna Jisugi manakta laktuna mi chonna tillarabada, Ibungona makhoida pandam asi hairak-i, \p \v 5 “Lou uba nupa amana maru hunba chatlammi. Amasung mahakna marusing adu loubukta asum hullakpada maru kharana lambida tare aduga madu misingna khongna netkhaire amasung atiyagi ucheksingnasu chakthokle. \v 6 Maru kharana nung marakta tare aduga madu hek hourakpaga ising inin leitabana thuna kangsille. \v 7 Maru kharana tingkang pambi marakta tare aduga tingkhang pambising aduna maduga loinana houminnaraktuna madubu namhatle. \v 8 Atei marusing aduna leihao leiba leibak mathakta tare aduga hougatlaktuna thakhiba adugi saruk chama chama henna mahei yalle.” \p Amasung Ibungona masi hairaba tungda, khonjel houna hairak-i, “Tananaba nakhong panba mahak aduna tasanu.” \s1 Pandam sijinnabagi maram \r (Mat 13:10-17; Mrk 4:10-12) \p \v 9 Adudagi Ibungogi tung-inbasing aduna Ibungoda hanglak-i, “Pandam asigi wahanthok karino?” \v 10 \x - \xo 8:10 \xo*\xt Isa 6:9 (LXX)\xt*\x*Maduda Ibungona khumlak-i, “Tengban Mapu leibakki athuppa adu nakhoidadi khanghanbire adubu ateisingdadi makhoina una una udanaba aduga tana tana khangdanaba eina pandam oina ngangle.” \s1 Maru hunbagi pandamgi maramda Jisuna sandokna takpiba \r (Mat 13:18-23; Mrk 4:13-20) \p \v 11 “Pandam asigi wahanthokti asini: Maru adu Tengban Mapugi waheini. \v 12 Aduga lambida tariba marusing aduna Tengban Mapugi wa tarabasing aduni; adubu makhoina thajaduna kanbiba phangdanaba Devilna laktuna makhoigi thamoidagi Tengban Mapugi wa adu louthokhi. \v 13 Nunglakta taba marusing aduna Tengban Mapugi wa taraga haraona lousinbasing aduni, Adubu makhoigi marasingdu luna tadaba maramna makhoina matam khara thajaramlaga changyeng lakpa matamda hekta tukhi. \v 14 Tingkhang pambi marakta taba marusing aduna Tengban Mapugi wa tabasing aduni. Adubu punsigi langtaknaba, lanthum amadi punsigi harao nungaibana namhatkhi, amasung makhoigi maheidu keidoungeida heijing phade. \v 15 Adubu leihao leiba leibak mathakta taba marusing adudi Tengban Mapugi wa adu taraga aphaba amasung haiba injaba thamoida madubu chetna thamjaduna mahei pandriba phaoba khanglibasing aduni.” \s1 Thaomeigi pandam \r (Mrk 4:21-25) \p \v 16 “\x - \xo 8:16\xo*\xt Mat 5:15; Luk 11:33\xt*\x*Mi kananasu thaomei than-gatlaga thumokna kupsinde nattraga kangkhada thamnade. Adubu manungda changlakpasing aduna mangal adu unanaba thaomei makhongda thaomei adu thammi. \p \v 17 “\x - \xo 8:17 \xo*\xt Mat 10:26; Luk 12:2\xt*\x*Maramdi phongdokloidaba arotpa karisu leite, aduga khangloidaba nattraga phongloidaba athuppa karisu leite. \p \v 18 \x - \xo 8:18 \xo*\xt Mat 25:29; Luk 19:26\xt*\x*“Maram aduna nakhoina karamna tabage haibadu cheksillu. Maramdi areiba mahak aduda henna pibigani aduga leitaba mangondagi mahakna leijei haina khanjaba khajiktang adu phaoba louthokkani.” \s1 Jisugi mama amasung machin-manaosing \r (Mat 12:46-50; Mrk 3:31-35) \p \v 19 Adudagidi Jisugi mama amasung manaosingna mahakpu unaba laklammi, adubu miyam adugi maramna makhoina Ibungogi manakta changba ngamlamde. \v 20 Amasung kanagumba amana Ibungoda hairak-i, “Ibungogi ima amasung inaosingna Ibungobu unaningbagi mapanda leptuna leiri.” \p \v 21 Maduda Jisuna khumladuna makhoi pumnamak aduda hairak-i, “Tengban Mapugi wa taraga madubu inba makhoi adu eigi ima amasung ichil-inaosingni.” \s1 Jisuna nonglei nungsit khaamba \r (Mat 8:23-27; Mrk 4:35-41) \p \v 22 Nongma Jisuna magi tung-inbasingda hairak-i, “Eikhoi pat asigi wangmada chatsi.” Adudagi makhoina hida kakhattuna hidu hondokle. \v 23 Amasung makhoina asum hi honduna lakpada Ibungo tumthakhirammi. Adudagi ikhang khanghoudana akanba nonglei nungsit ama pat aduda humjillakle amasung hi aduda ising hajillaktuna makhoi pumnamak yamna khudongthibada tarammi. \v 24 Matamduda tung-inbasing aduna Ibungogi manakta laktuna mahakpu houdoktuna hairak-i, “Oja Ibungo, oja Ibungo! Eikhoi siba tare!” Maduda Ibungona hougatladuna nungsit amasung ithak ipom aduda lepnanaba yathang pirammi. Adudagi nonglei nungshit adu lepkhirammi amasung pumnamak tumin leikhirammi. \p \v 25 Aduga Ibungona tung-inbasing aduda hanglak-i, “Nakhoigi thajaba adu kadaino?” \p Maduda makhoina akiba amadi angakpaga loinana amaga amaga hangnarak-i, “Mahak asi karamba mino? Mahakna nungsit amadi ithak-ipomda phaoba yathang pi aduga makhoina mahakna haiba illi.” \s1 Jisuna Lai phattaba changba nupa amabu phahanbiba \r (Mat 8:28-34; Mrk 5:1-20) \p \v 26 Adudagi Jisu amadi mahakki tung-inbasingna Galilee ipak lanthoktuna Gerasa\f + \fr 8:26 \fr*\ft Gadara, Gergesa hainasu inei.\ft*\f* lamdamda laklammi. \v 27 Amasung Jisuna hidagi kangphalda kumthaba matam aduda sahar aduda leiba lai phattaba changba nupa amaga thengnarammi. Mahak matam kuinadagi maphi marol settana leirammi amasung mayumda leiramde. Adubu mahak mongphamsingda leirammi. \v 28 Mahakna Jisubu hek ubaga kanna laoraduna Ibugogi khuyakhada tuthajaraga ahouba khonjelda hairak-i, “Jisu, Wangthoiraba Tengban Mapugi Macha, nangga eiga kari mari leinabage? Eina nangonda haijari, eibu awaba pibiganu.” \v 29 Mahakna asumna hairibasi Jisuna hanna phattaba thawai aduda mangondagi chatkhinaba yathang pibagi maramnani. Phattaba thawai aduna mahakpu kayarak hanna pharammi, aduga mahakpu phajinduna makhong makhut yotling phalang chanduna thamlabasu mahakna madu pumnamaktu thadatli aduga phattaba thawai aduna chingduna mahakpu lamhang tumhangda puthok-i. \p \v 30 Adudagi Jisuna mangonda hanglak-i, “Naming kari kou-i?” \p Maduda mahakna khumlak-i, “Tenggol\f + \fr 8:30 \fr*\ft Atoppada “ligion” haina i. Ligion amada lanmi lising maridagi lising taruk phaoba lei.\ft*\f* kou-i.” Maramdi mangonda lai phattaba mayam ama changlammi. \v 31 Adudagi lai phattabasing aduna Ibungoda makhoibu makha naidaba komda\f + \fr 8:31: \fr*\ft Abyss\ft*\f* chatnanaba yathang pibidanaba hanna hanna haijarammi. \p \v 32 Aduga yamlaba ok sanggu ama manak nakpa chingmai aduwaida machinjak chaduna leirammi. Amasung phattaba laising aduna Ibungoda makhoibu oksing aduda changhanbinaba haijare. Aduga maduda Ibungona yabire. \v 33 Adudagi lai phattabasing aduna nupa adudagi thoraktuna oksing aduda changlammi amasung angamba chingmai adudagi patta chentharaklaga iraknaduna sire. \p \v 34 Ok senbasing aduna thokkhiba thoudok adu ubada chenkhiduna saharsing amadi khul khulsingda pao adu talammi. \v 35 Aduga thoudok adu yengnaba misingna thoraklammi. Adudagi makhoina Jisugi manakta lakpa matamda lai phattaba changlambadagi thokkhraba nupa adu maphi settuna wakhal tana Jisugi khuyada phamduna leiba adu makhoina thengnarammi amasung maduda makhoi kirammi. \v 36 Amasung thoudok adubu uhouba mising aduna phattaba lai changba nupa aduna kamdouna phakhibage haibadu mising aduda tamlammi. \v 37 Adudagi Gerasa-gi akoibada leiba miyam apumba aduna Jisuda mapham adu thadoktuna chatpikhinaba haijarammi, maramdi makhoi adukki matik kirammi. Maram aduna Jisuna hida tongladuna mapham adu thadoknaba touba matamda, \v 38 Lai phattaba changlamba nupa aduna Jisuda haijarak-i, “Eihaksu Ibungoga loinana chatchage.” \p Adubu Jisuna asumna hairaduna nupa adu thakhirammi, \v 39 “Nahakna yumda handuna Tengban Mapuna nangonda kayada chaoba thabak toubikhre haibadu tamlu” \p Aduga nupa aduna chatkhraga Jisuna mangonda kayada chaoba thabak toubikhibage haibadu sahar sinba thungna tamlammi. \s1 Jairus-ki machanupi amasung ee tabi nupi \r (Mat 9:18-26; Mrk 5:21-43) \p \v 40 Jisuna patki wangmada halakpa matamda miyamna mabu haraona oklammi, maramdi makhoi pumnamakna Ibungobu ngaiduna leirammi. \v 41 Adudagi maming Jairus kouba synagogue-ki luchingba ama laktuna Jisugi khuyada tuthajaduna mahakki yumda Ibungona lakpinaba haijarammi, \v 42 Maramdi mahakki chahi taranithoi surabi amata pokchabi machanupi sigadourammi. \p Aduga Jisuna lambida lakpada miyam aduna Ibungogi maikei khudingmakta yomsillammi. \v 43 Makhoisingdugi marakta chahi taranithoi chupna ee taduna naraklabi ama yaorammi. Mahakna laiyengba mi kaya amada mahakki leijaba pumanmak puthoktuna layenglurabasu kana amatana mahakpu phahanba ngamlamde. \v 44 Amasung mahakna Ibungogi tungda laktuna Ibungogi phijida sokcharammi aduga khudak aduda mahakki ee taramba adu lepkhirammi. \v 45 Maduda Jisuna hanglak-i, “Kanana eingonda sokhibage?” \p Aduga pumnamakna sokte hairabada, Peter-na Ibungoda hairak-i, “Oja Ibungo, Mi pumnamakna Ibungoda omsinduna insinnabanani .” \p \v 46 Adubu Jisuna hairak-i, “Kanagumba amana eibu sokkhre maramdi eingondagi panggal thokkhiba adu ei khangngi.” \v 47 Adudagi nupi aduna lotpa yararoi haiba khanglabada tanik tanikna laklaga Ibungogi khuyada tuthajarammi. Aduga mahakna Ibungoda kari maramgidamak sokkhiba aduga kamdouna mahakki anabadu khudaktuda phakhibage haibadu miyam adugi mangda mahakna haidokle. \v 48 Maduda Ibungona mangonda hairak-i, “Ichanupi, Nanggi thajabana nahakpu phahanbire; ingthana chatcharo.” \p \v 49 Jisuna wa asi hairingei matamduda synagogue-ki luchingba Jairus-ki yumdagi paopuba mi ama laktuna Jairus-ta hairak-i, “Nahakki nachanupi sire, aduna oja Ibungobu amuk wahalluraganu.” \p \v 50 Hairiba adu tabada Jisuna Jairus-ta hairak-i, “Kiganu, thada thajou aduga mahakpu soidana phahanbigani.” \p \v 51 Adudagi makhoina Jairus-ki yumda thunglabada, Jisuna Peter, John, Jacob amadi nupimacha adugi mama mapa nattana kana amatabu manungda changhallamde. \v 52 Aduga mi pumnamakna nupimacha adugidamak kaplammi amasung tengtha nawoirammi. Adubu Jisuna hairak-i, “Kapkanu, mahak siba natte, mahak tumlibani.” \p \v 53 Maduda makhoi pumnamakna mahak sire haiba khangbana Ibungobu noknarammi. \v 54 Adubu Jisuna mahakki makhuttu pairaduna houna hairak-i, “Nupimacha, hougatlu.” \v 55 Maduda nupimacha adugi thawaidu amuk hallaktuna mahak khudak aduda lepkhatlakle. Adudagi Jisuna nupimacha aduda chananaba karigumba khara pinanaba makhoida hairammi. \v 56 Amasung nupimacha adugi mama mapa adu ingak ngaklammi, adubu thokhiba thoudok adu mi kana amatada tamthoktanaba Ibungona makhoida yathang pirammi. \c 9 \s1 Jisuna Tung-inba taranithoibu thaba \r (Mat 10:5-15; Mrk 6:7-13) \p \v 1 Nongma Jisuna tung-inba taranithoibu punna kouraduna lai phattaba pumnamakpu tanthokpa ngamnaba amadi laina makheibu phahanba ngamnaba panggal amadi matik pirammi. \v 2 Adudagi Ibungona makhoibu Tengban Mapugi ningthou leibak sandoknaba amasung anabasingbu phahannaba tharammi. \v 3 \x - \xo 9:3-5 \xo*\xt Luk 10:4-11\xt*\x*Aduga mahakna makhoida hairak-i, “Nakhoina chatpa matamda khongchat adugidamakta cheisu, khao, chananaba pot, sen amadi phurit phaoba anisuna puganu. \v 4 Nakhoina changba yum aduda nakhoina mapham adu hek thadoktriphaoba leiyu. \v 5 \x - \xo 9:5 \xo*\xt Pakhon 13:51\xt*\x*Aduga kanagumbana nakhoibu lousindrabadi nakhoina sahar adu thadokpa matamda makhoigi mathakta cheksin wa oinanaba nakhoigi khongya uphul adu kanthoklammu.” \p \v 6 Adudagi makhoina mapham adu thadoktuna khunggang khunggangsingda chattuna mapham khudingmakta Aphaba Pao sandoklammi amasung anabasingbu phahallammi. \s1 Herod-na chamamnaba \r (Mat 14:1-12; Mrk 6:14-29) \p \v 7 \x - \xo 9:7,8 \xo*\xt Mat 16:14; Mrk 8:28; Luk 9:19\xt*\x*Galilee-gi leingak mapu Herod-na Jisuna touriba pumnamaksing asi tabada mahak yamna chamamnarammi. Maramdi baptize toubiba John asibadagi hinggatkhre haina mi kharana hairammi. \v 8 Aduga atoppa kharana Elijah thorakle hairammi aduga atoppa kharana amuk mamangngeigi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi maraktagi ama sibadagi hinggatlakle haina hainarammi. \v 9 Maduda Herod na hai, “John-di eina mangak kak-hankhrabani; adu oiragadi, eina pao mayam ama tariba mahak asina kanano?” Adudagi mahakna Jisubu unanaba hotnarammi. \s1 Jisuna mi lising mangabu pijaba \r (Mat 14:13-21; Mrk 6:30-44; Jn 6:1-14) \p \v 10 Aduga pakhonchatpasingna halaklabada makhoina toukhiba pumnamaksing adu Jisuda tamlammi. Adudagi Ibungona makhoibu puraduna makhoikhaktamak Bethsaida sahargi achikpa mapham amada chatlammi. \v 11 Adubu miyam aduna madu khangladuna Ibungogi matung illaklammi. Amasung Ibungona makhoibu taramna okladuna Tengban Mapu leibakki maramda takpirammi amadi anabasingbu phahanbirammi. \p \v 12 Numit taramdai matamda tung-inba taranithoi aduna Ibungogi manakta changlaktuna hairak-i, “Miyam asina akoibada leiba khungangsingda amadi khunsingda chattuna thungpham chapham thijarunaba makhoibu thabikhro. Maramdi eikhoina leiriba asi mi tadaba lamhangni.” \p \v 13 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina makhoida chananaba karigumba khara piyu.” \p Makhoina khumlak-i, “Eikhoina chattuna miyam pumnamak asigi chananaba leiruba nattragadi, eikhoida leiriba haibabu tal manga amadi nga ani asida mangaire.” \p \v 14 Maramdi mapham aduda nupa lising mangarom leirammi. \p Adudagi Jisuna tung-inbasing aduda hairak-i, “Mising adubu mi yangkhei yangkheigi kangbu semduna phamhallu.” \p \v 15 Aduga tung-inbasing aduna adumna touduna makhoi pumnamakpu phamhalle. \v 16 Adudagi Jisuna tal manga amadi nga ani adu louraga swargada yengkhattuna Tengban Mapubu thagatchare. Aduga Ibungona talsing amadi nga adu segairaduna miyam aduda yenthoknanaba mahakki tung-inbasingda pire. \v 17 Amasung makhoi pumnamakna mapuk thanna chare. Aduga makhoina chabagi lemhouba tal amasung nga machetsing adu Ibungogi tung-inbasingna thumok taranithoi thanna khomgatle. \s1 Peterna Jisubu Christtani haina phongdokpa \r (Mat 16:13-19; Mrk 8:27-29) \p \v 18 Nongma Jisuna mathanta haijaduna leirammi. Amasung mahakki manakta tung-inbasing khaktamak mahakka loinarammi. Ibungona makhoida hanglak-i, “Miyamna eibu kanani haina hainabage?” \p \v 19 \x - \xo 9:19 \xo*\xt Mat 14:1,2; Mrk 6:14,15; Luk 9:7,8\xt*\x*Maduda makhoina khumlak-i, “Mi kharanadi Ibungobu baptize toubiba John-ni hainei, aduga mi kharana Elijah-ni hai, aduga mi khara amanadi mamangeigi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi maraktagi amana amuk hingatlakpani hainei.” \p \v 20 \x - \xo 9:20 \xo*\xt Jn 6:68,69\xt*\x*Adudagi Ibungona makhoida hanglak-i, “Adubu nakhoinadi eibu kanani hainabage?” \p Maduda Peter-na khumlak-i, “Ibungo nahakti Tengban Mapuna thabirakpa Christta aduni.” \s1 Jisuna awaba nanggadaba amadi sigadabagi maramda phongdokpa. \r (Mat 16:20-28; Mrk 8:30–9:1) \p \v 21 Adudagi Jisuna makhoida madu mi kanadasu haidananaba akanba yathang pirammi. \v 22 Aduga Jisuna makhoida asimasu hairak-i, “Migi Machanupa adu awaba nangba tai aduga ahal lamansing, athoiba purohitsing amasung wayel yathanggi ojasingna mahakpu yadaba tai. Mahakpu hatkani, adubu humni suba numitta mahakna amuk hinggatkani.” \p \v 23 \x - \xo 9:23 \xo*\xt Mat 10:38; Luk 14:27\xt*\x*Adudagi mahakna makhoi pumnamakta hairak-i, “Kanagumba amana eigi itung inninglabadi, mahakna masabu yajadasanu aduga numit khuding masagi cross thanggatchaduna eigi itung insanu. \v 24 \x - \xo 9:24 \xo*\xt Mat 10:39; Luk 17:33; Jn 12:25\xt*\x*Kanagumba amana mathawai kanjaba pamlabadi madu mangjagani, adubu eigi maramgidamak mathawai mangjarabadi mahakki thawai adu kanba phangjagani. \v 25 Mi amana taibangpan apumba phangjaraga mahak masamak mangjarabadi nattraga maithijarabadi, mahakki kari tongjaba leibage? \v 26 Kanagumbana eigidamak amasung eigi waheigidamak ikairabadi, Migi Machanupa aduna mahak masagi, Mapagi amadi asengba swarga dutsinggi matik mangalga loinana lenglakpa matam aduda mahak adugidamak ikaigani. \v 27 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, mapham asida lepliba makhoi kharadi Tengban Mapugi ningthouleibak aduna lakpa udriba phaoba sibagi mahao tangloi.” \s1 Jisuna saklon hongba \r (Mat 17:1-8; Mrk 9:2-8) \p \v 28 \x - \xo 9:28-35 \xo*\xt 2 Pet 1:17,18\xt*\x*Ibungona waheising asi haikhiba matung numit nipannimukki matungda, Peter, John amadi Jacob-pu puraduna Ibungona ching amada haijananabagidamak kakhatlammi. \v 29 Aduga Ibungona haijaringeida Ibungogi maithong honglakle aduga mahakki phijondu nganna langna ngourakle. \v 30 Amasung ikhang khanghoudana nupa anikhak thoraktuna Ibungoga wari sanarammi. Makhoi ani adudi Moses amasung Elijah-ni. \v 31 Makhoina swargagi matik mangalga loinana thoraklammi. Amasung makhoina, Ibungona thuna thunghangadouriba Tengban Mapugi thourang haibadi mahakna Jerusalemda sibigadouba matou adugi maramda Jisuga wari sannarammi. \v 32 Peter amasung mahakka loinabasing adudi ningngaidana tumlammi, adubu makhoina hougatpa matamda Jisugi matik mangal amadi mahakka loinana lepminnariba nupa ani adu ure. \v 33 Aduga Moses amadi Elijah-na Jisuga khainaramdai matam aduda Peter-na Ibungoda hairak-i, “Oja Ibungo, eikhoina mapham asida leijabasi eikhoigidamak kayada phakhraba! Eikhoina sang ahum, Ibungogi ama, Moses-gi ama, amasung Elijah-gi ama sasi.” (Mahakna haijariba adu kari hairibano haiba Peter-na khangjaramde.) \p \v 34 Mahakna nganglingeimaktada leichil ama thoraktuna makhoibu khanjinlammi; aduga leichil aduna makhoibu kupsinba aduda tung-inbasing adu kirammi. \v 35 \x - \xo 9:35 \xo*\xt Isa 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mrk 1:11; Luk 3:22\xt*\x*Adudagi leichil marak adudagi khonjel amana hairak-i, “Masi eina khandoklaba eigi nungsiraba Ichanupani, mahakna haiba tao!” \p \v 36 Khonjel aduna lepkhraba matungda tung-inbasing aduna mapham aduda Jisukhaktamak leiba urammi. Aduga thokkhiba pumnamaksing adugi maramda makhoi tumin leirammi amasung makhoina ukhibasing adu matam aduda makhoina mi kanadasu tamthoklamde. \s1 Phattaba thawai changba nupamacha amabu Jisuna phahanbiba \r (Mat 17:14-18; Mrk 9:14-27) \p \v 37 Mathanggi numitta makhoina chingthaktagi kumtharaklammi, aduga yamlaba miyam amana Ibungoga unarammi. \v 38 Aduga miyam adugi maraktagi nupa amana laoraduna hairak-i, “Oja, eina nangonda haijari, eigi ichanupa asibu yengbiyu, mahak eigi amata ngairaba ichanupani. \v 39 Phattaba thawai amana mahakpu phajinduna mahakpu khanghoudana lao-khonghalli aduga mahakpu tamthina nikhanduna mayada konggol kahalli. Aduga mahakpu thina asok apan thokhallaga phattaba thawai adu thokningdana mangondagi thokkhi. \v 40 Eina Ibungogi tung-inbasingda phattaba thawai adubu tanthokpinaba haijarambani, adubu makhoina tanthokpa ngamdre.” \p \v 41 Maduda Jisuna hairak-i, “He thajaba leitaba amadi phattaba miron! Kayam kuina eina nakhoiga leiminnaduna khangkhigadage?” Adudagi Ibungona nupa aduda hairak-i, “Nachanupa adu maphamasida pusillak-u.” \p \v 42 Nupamacha aduna changlakpa matam adudasu phattaba thawai aduna mahakpu leimaida inthuduna mahakpu tamthina nikhallammi. Adubu Jisuna phattaba thawai aduda yathang piraduna nupamacha adubu phahanbiraga, mahakpu mapada amuk pibirammi. \v 43 Aduga makhoi pumnamakna Tengban Mapugi matik leiraba pangal aduda yamna ngaklammi. \s1 Jisuna amuk hanna mahakna sigadabagi maramda phongdokpa \r (Mat 17:22,23; Mrk 9:30-32) \p Jisuna toukhibasing aduda miyam aduna ingak ngaktuna leiringeida Ibungona mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, \v 44 “Eina haigadouriba wasing asi pukning changna tao! Migi Machanupa adubu misinggi makhutta pithokkadouri.” \v 45 Adubu Ibungona hairiba adu karino haiba tung-inbasing aduna khangba ngamlamde. Makhoina madu khangba ngamdanaba wa adugi nunggi oiba wahandok adu lottuna thamlammi. Aduga makhoina madugi maramda Ibungoda hangbasu kirammi. \s1 Kanana khwaidagi henna chaobage? \r (Mat 18:1-5; Mrk 9:33-37) \p \v 46 \x - \xo 9:46 \xo*\xt Luk 22:24\xt*\x*Adudagi makhoigi marakta kanana khwaidagi henna chaobage haiduna tung-inbasinggi marakta yetnaba hourammi. \v 47 Makhoina khalliba wakhal adu Jisuna khangladuna apikpa angang amabu pairaduna mahakki nakalda lephallaga, \v 48 \x - \xo 9:48 \xo*\xt Mat 10:40; Luk 10:16; Jn 13:20\xt*\x*Makhoida hairak-i, “Kanagumbana apikpa angang asibu eigi mingda lousillabadi eibu lousinbani; aduga kanagumbana eibu lousillabadi eibu tharakpa Ibungo mahakpu lousillabani. Maramdi nakhoigi maraktagi khwadagi tonthajaba mahak aduna khwadagi chaoba oigani.” \s1 Eikhoigi maiyokta leitaba mi adu eikhoigini \r (Mrk 9:38-40) \p \v 49 Aduga John-na hairak-i, “Oja Ibungo, eikhoina Ibungogi mingda lai phattabasing tanthokpa mi ama ujei amasung eikhoina mangonda madu toknanaba hairammi maramdi mahak eikhoigi irakta yaoba mi natte.” \p \v 50 Maduda Jisuna hairak-i, “Mahakpu thingluganu, maramdi eikhoigi maiyokta leitaba mahak adu eikhoigini.” \s1 Samariagi misingna Jisubu yadaba \p \v 51 Jisubu swargada loukhatkadaba matam adu naksillaklabada Ibungona Jerusalemda chatnanaba chetna leplammi. \v 52 Aduga Ibungona mahakki thungpham thourang tounanaba pao-pubasingbu mahakki mang thana Samaria-gi khunggangda tharammi. \v 53 Adubu mapham adugi misingna mahakpu lousillamde. Maramdi Ibungona Jerusalemda chatlibani haibadu sengna khanglammi. \v 54 \x - \xo 9:54 \xo*\xt 2 Ning 1:9-16\xt*\x* Aduga tung-inba Jacob amadi John-na madu ubada, makhoina Jisuda hairak-i, “Ibungo, Elijah-na toukhibagum makhoibu mang-hannaba eikhoina swargadagi mei kouthaba Ibungona pambibra?” \p \v 55 Maduda Jisuna makhoida onsillaktuna makhoibu cheirammi, aduga hairak-i, “Nakhoi karamba thawaigi oiba misingno haibadu nakhoi khangdre. \v 56 Maramdi Migi Machanupa adu migi punsibu manghannanaba lakpa natte adubu makhoibu kanbinanaba lakpani.” \f + \fr 9:56 \fr*\ft Atoppa larik kharada masi hapte.\ft*\f* Adudagi Jisu amasung mahakki tung-inbasing aduna atoppa khunggang amada chatkhirammi. \s1 Tung-inba oibagi changyeng \r (Mat 8:19-22) \p \v 57 Aduga makhoina lambida asum chatlingeida kanagumba nupa amana Jisuda hairak-i, “Ibungona chatpa mapham khudingda eina Ibungogi tung-injagani.” \p \v 58 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Lamhuisinggi makon lei, aduga atiyagi ucheksingsu mahum lei, adubu Migi Machanupa adugidi makok ngathapham mapham phaoba leite.” \p \v 59 Aduga Ibungona atoppa nupa amada hairak-i, “Itung illu.” \p Adubu nupa aduna hairak-i, “Ibungo, eina yumda hanna hanjaduna ipabu leiron chanjarukhige!” \p \v 60 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Asibasingna masagi asibasingbu leiron chanjasanu; adubu nahakti chattuna Tengban Mapugi leibak adu sandok-u.” \p \v 61 \x - \xo 9:61 \xo*\xt 1 Ning 19:20\xt*\x*Aduga atoppa amanasu hairak-i, “Ibungo, eina nanggi natung injagani, adubu eina hanna yumda hanjaduna eigi imung manunggi misingda khainabagi wa haijaruge.” \p \v 62 Adubu Jisuna mangonda hairak-i, “Langgol khutna pairaga tunglomda yengba mi kana amatana Tengban Mapugi leibakkidamak matik chade.” \c 10 \s1 Jisuna Tung-inba humphutara-nithoibu thaba \p \v 1 Madugi matungda Ibungona atoppa humphutaranithoi khandoktuna makhoibu ani ani semlaga mahakna chatkadaba sahar khudingda amadi mapham khudingda mahakki mang thana tharammi. \v 2 \x - \xo 10:2 \xo*\xt Mat 9:37,38\xt*\x*Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Lokkadaba loudi yammi, adubu lokpinaba midi yamde; maram aduna mahakki lou lokphamda thabak suba mi thabiraknaba lourok mapuda haijou. \v 3 \x - \xo 10:3 \xo*\xt Mat 10:16\xt*\x* Chatlu! Eina nakhoibu keisalsinggi marakta yao machasinggum thari. \v 4 \x - \xo 10:4-11 \xo*\xt Mat 10:7-14; Mrk 6:8-11; Luk 9:3-5\xt*\x*Nakhoina sengao, khao nattraga sandal puduna chatkanu aduga lambida kanagasu kouna-saknabagidamak panganu. \v 5 Adubu nakhoina kanagumbagi yumda changba matamda asumna hanna haiyu, ‘Yum asigi mathakta ingthaba oisanu.’ \v 6 Aduga imung aduda kanagumba ingthaba pamba mi leiramlabadi nakhoigi ingthabagi yaipha-thoujal adu mahakki mathakta leisanu. Adubu ingthaba pamba mi leiramdrabadi nakhoina pikhiba ingthabagi yaipha-thoujal adu nakhoida amuk halaksanu. \v 7 \x - \xo 10:7 \xo*\xt 1 Cor 9:14; 1 Tim 5:18\xt*\x*Aduga nakhoibu lousilliba imung aduda makhoina pirakpasing adu cha-thaktuna leiyu maramdi thabak suba mina magi asuman phangba matik chai. Amasung nakhoina yum amadagi amada khoihong hongganu. \v 8 Nakhoina sahar amada changba matamda nakhoibu taram taramna lousillabadi nakhoida pija pijaba adu chao. \v 9 Aduga mapham aduda leiba anabasingbu phahallammu amasung makhoida haiyu, ‘Tengban Mapugi ningthou leibak adu nakhoida naksillakle.’ \v 10 \x - \xo 10:10,11 \xo*\xt Pakhon 13:51\xt*\x*Adubu nakhoina saharda changba matamda misingna nakhoibu taramna lousindrabadi maphamdugi lambisingda chattuna haiyu, \v 11 ‘Eikhoigi khongyada pakliba nakhoigi sahar asigi uphul asiphaoba eikhoina nakhoigi maiyokta kanthoklabani. Adumakpu Tengban Mapugi leibak adu naksillakle haiba asi ningsing-u!’ \v 12 \x - \xo 10:12 \xo*\xt Meihou 19:24-28; Mat 11:24; Mat 10:15\xt*\x* Eina nakhoida hairiba asini, madudi Wayenba Numit aduda sahar adudagidi Sodom-na henna saphagani! \s1 Pukning hongdaba saharsinggi awaba \r (Mat 11:20-24) \p \v 13 “\x - \xo 10:13 \xo*\xt Isa 23:1-18; Eze 26:1–28:26; Amos 1:9,10; Zec 9:2-4\xt*\x*He Chorazin, nangdi awabanida! He Bethsaida, nangdi awabanida! Maramdi nakhoida toukhiba angakpa thabaksing adu Tyre amadi Sidon-da touramlabadi makhoina bora phi settuna amadi utta phamduna mamang mamangda paptagi pukning honglamgadabani. \v 14 Aduga wayenba numitta nakhoidagidi Tyre amadi Sidonna henna saphagani. \v 15 \x - \xo 10:15 \xo*\xt Isa 14:13-15\xt*\x* Aduga he Capernaum! Nangbu swargada thanggatpigadra? Natte, nangdi khamnung leibakta hunthagani.” \p \v 16 \x - \xo 10:16 \xo*\xt Mat 10:40; Mrk 9:37; Luk 9:48; Jn 13:20\xt*\x*Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasingduda hairak-i, “Nakhoigi wa taba mahak aduna eigi wa tarabani; aduga nakhoibu yadaba mahak aduna eibu yadabani; amasung eibu yadaba mahak aduna eibu tharakpa Ibungo mahakpu yadabani.” \s1 Tung-inba Humphutara-nithoina Halakpa \p \v 17 Adudagi tung-inba humphutaraithoi aduna haraona halaktuna Jisuda hairak-i, “Ibungo, eikhoina Ibungogi mingda yathang pibada lai phattabasingna phaoba eikhoigi yathang illi!” \p \v 18 Jisuna makhoida hairak-i, “Swargadagi nongthang kuppagumna Satan-na tarakpa eina urammi. \v 19 \x - \xo 10:19 \xo*\xt Isei 91:13\xt*\x*Yengngu, nakhoina lil amadi brichiksinggi mathakta netnanaba aduga Yeknaba adugi panggal pumnamakpu ngamnanaba eina nakhoida matik pire, aduga karigumba amatanasu nakhoibu sok-halloi. \v 20 Adumakpu, lai phattabasingna nakhoina haiba illi haibagidamak haraoganu; adubu swargada nakhoigi ming ikhre haibagidamak haraojou.” \s1 Jisuna haraojaba \r (Mat 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Matam adumaktada Jisu Thawai Asengbagi mapanna haraobana thalladuna hairak-i, “He Ipa, swarga malem pumnamakki Mapu Ibungo! Eina nahakpu thagatchari maramdi nahakna hiramsing asibu asingbasing amadi akhang-aheisingdagi lottuna thambiraga apikpa angangsing asida phongdokpire. Hoi, Ipa, masimak nahakki naphamdadi apenbani. \p \v 22 \x - \xo 10:22 \xo*\xt Jn 3:35; Jn 10:15\xt*\x*“Eigi Ipana hiram pumnamak eingongda sinabire. Aduga Mapa adu nattana kananasu machanupa adubu khangde amasung machanupa adu nattana aduga mapa adubu phongdoknaba machanupa aduna khandokkhraba makhoi adu nattana kananasu mapa adubu khangde.” \p \v 23 Adudagi Jisuna tung-inbasing aduda onsillaktuna tonganna makhoikhaktada hairak-i, “Nakhoina houjik uriba asibu uba phangjariba nakhoi kayada yaiphakhraba! \v 24 Eina nakhoida hairi, Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou amadi ningthou kayana nakhoina uriba asibu ujaninglammi adubu makhoina uba phangkhide. Aduga nakhoina taba adubu makhoina tajaninglammi adubu makhoina takhide.” \s1 Aphaba Samaria-gi mi amagi pandam \p \v 25 \x - \xo 10:25-28 \xo*\xt Mat 22:35-40; Mrk 12:28-34\xt*\x*Nongma wayel yathanggi oja amana hougatlaga Jisubu chang yengladuna wahang ama hanglak-i, “Oja Ibungo, lomba naidaba punsi phangnaba eina kari toujagadage?” \p \v 26 Maduda Jisuna khumlak-i, “Wayel yathangna kari haibage? Madu nahakna kamdouna handokpage?” \p \v 27 Nupa aduna khumlak-i, “ ‘Nahakna nahakki Tengban Mapu, MAPU IBUNGO-bu thamoi apumba, thawai apumba, panggal apumba, amadi pukning wakhal apumba yaona nungsigadabani;’ aduga ‘nahakki yumlon keironnababu nasamakkum nungsigadabani.’ ” \p \v 28 Jisuna khumlak-i, “\x - \xo 10:28 \xo*\xt Levi 18:5\xt*\x*Nahakna chumna khumle; madumak tou, aduga nahakna hinggani.” \p \v 29 Adubu wayel yathanggi oja aduna achumba sajaningduna Jisuda hairak-i, “Adudi eigi yumlon-keironnababu adu kanano?” \p \v 30 Maduda Jisuna khumlak-i, “Nongma nupa amana Jerusalemdagi Jericho tanna chatlingeida huranbasinggi makhutta tarammi. Makhoina mahakki maphi marol munbire amasung mahakpu sigadaba makhei phubiraga hundoklamduna chatkhre. \v 31 Tanja adumaktada kanagumba purohit ama lambi aduda laklammi. Amasung mahakna nupa adubu ubada lambigi nakanda theidoktuna chatkhre. \v 32 Matou adugumduna levigi nupa amasu lambi aduda laklaga nupa adubu ubada lambigi atoppa nakanda theidoktuna chatkhre. \v 33 \x - \xo 10:33,34 \xo*\xt 2 Mi 28:15\xt*\x*Adubu kanagumba Samaria-gi mi amana lambi adomda asum langphei lakpada nupa adu thengnare amasung nupa adubu ubada mahakki thamoida nungsiba pokle. \v 34 Adudagi mahakna nupa adugi manakta changsinduna asokpa mapham aduda thao amadi yu heibiduna phina kisinbire. Aduga mahakna nupa adubu mahak masamakki lola aduda tonghanduna mithungsang amada pusinbiraga mahakpu seba toubire. \v 35 Mathanggi numitta mahakna denari\f + \fr 10:35 \fr*\ft Denari ama haibasi matam adugi nongmagi khutsumalni.\ft*\f* ani louthoktuna mithungsang pannaba nupa aduda piraduna hairak-i, ‘Mahakpu ningthina yengsinbiyu, aduga masidagi henna mangonda chading touba pumnamak eina halakpa matamda singgani.’ ” \p \v 36 “Houjik nahakki wakhalda makhoi ahum asigi manungda karambana huranbagi makhutta taraba nupa adugi yumlon-keirolnabani haina khanbage?” \p \v 37 Maduda wayel yathanggi oja aduna khumlak-i, “Nupa aduda minungsi utpiriba mahak aduni.” \p Adudagi Jisuna nupa aduda hairak-i, “Chatlu, aduga madugumna nahaksu tou.” \s1 Jisuna Martha amasung Mary-gi mayumda thungba \p \v 38 \x - \xo 10:38,39 \xo*\xt Jn 11:1\xt*\x*Jisu amasung mahakki tung-inbasingna asum lakpada makhoina khunggang amada thunglammi. Amasung maming Martha koubi nupi amana Ibungobu mayumda taramna kousinjare. \v 39 Mahakki manaonupi Mary koubi ama leirammi amasung mahakna Ibungogi khuyada phamduna Ibungona tambiba adu tajarammi. \v 40 Adubu Martha-na, tougadaba thabak adu yammankhibana warammi. Maram aduna mahakna laktuna Ibungoda hairak-i, “Ibungo, thabak pumnamaksing asibu ei ithantana tounanaba eigi inaonupina eibu thadokliba asibu Ibungona kari amata khanbidabra? Mahakna laktuna eibu mateng pangnanaba khara haibiyu.” \p \v 41 Maduda Ibungona mangonda khumlak-i, “Martha, Martha! Nahakna thabak mayam amagi maramda langtaknari amasung wari. \v 42 Adubu thabak amakhaktangdi yamna tangaiphadabani. Mary-na madugi aphaba saruk adu khankhre aduga madu mangondagi amuk louthoklaroi.” \c 11 \s1 Haijabagi maramda tambiba \r (Mat 6:9-13; 7:7-11) \p \v 1 Nongma Jisuna mapham amada haijaduna leirammi. Amasung mahakna haijaba loibaga mahakki tung-inbasinggi maraktagi amana Ibungoda hairak-i, “Ibungo, John-na magi tung-inbasingda tambibagum eikhoida haijaba tambiyu.” \v 2 Maduda Ibungona makhoida khumlak-i, “Nakhoina haijaba matamda asumna haiyu: \q1 ‘Swargada leiba Ipa, \q2 Nahakki minglen asengba oisanu; \q2 Nahakki leibak laksanu. \q1 \v 3 Eikhoigi nongmagi chananaba chinjak numit khudinggi pinabiyu. \q1 \v 4 Eikhoida aranba toubasingbu eikhoina kokpibagum, \q2 eikhoigi pap kokpiyu. \q1 Amasung eikhoibu athembada tahanbiganu adubu eikhoibu phattaba adudagi kanbiyu.’ ” \m \v 5 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Nakhoigi naraktagi kanagumba amana mahakki marup amagi yumda ahing nongyaida chattuna asumna hai haina khallasi, ‘Marup, tal ahumdang pujage. \v 6 Langphei lakpa marup ama eigi yumda thunglare, adubu mangonda pijanaba eigi kari amata leitre.’ \v 7 Aduga mahakna imungdagi asumna khumlak-i haina khallasi, ‘Eibu wahanbiraganu. Thong asisu lonkhre aduga eigi ichasingsu eiga loinana phamungda leire. Aduna eina hougattuna nangonda kari amata piba ngamdre.’ \v 8 Adubu eina nakhoida hairi madudi marup ama oibagidamak mahakna hougattuna mangonda tal adu pidraba phaobada, nupa aduna hanjin hanjin hangbada ikaidabagi maramna mahakna hougattuna mathou taba pumnamak mangonda pibigani.” \p \v 9 “Maram aduna eina nakhoida hairibasini: Nijou, aduga madu nakhoida pinabigani; thijou nakhoina phangjagani; thong adu thinjou, nakhoida thong hangdokpigani. \v 10 Maramdi nijaba mi khudingna phangjei, thijaba mahak aduna phangjei, aduga thong thinjaba mahak aduda hangdokpigani. \v 11 Nakhoigi narakta mapa oiribasa! Karigumba nakhoigi nachasingna nakhoida tal niraga nakhoina makhoida nung oina pigadra? Nattraga nga niraga madugi mahutta lil oina pigadra? \v 12 Nattraga makhoina yerum niraga yerumgi mahutta brichik oina pigadra? \v 13 Nakhoina phattaba oidunasu nachasingda karamna aphaba khudol pigadage haiba khanglabadi swargada leiba nakhoigi napana mangonda nijaba makhoida kayamuk thoidok hendokna Thawai Asengbabu pibigadaba!” \s1 Jisu amasung Beelzebul \r (Mat 12:22-30; Mrk 3:20-27) \p \v 14 Nongma Jisuna nupa amadagi lonthoktaba lai phattaba ama tanthoklammi. Amasung lai phattaba adu thokakhrabada nupa adu wa nganglakle. Maduda miyam pumnamak ngaklakmi. \v 15 \x - \xo 11:15 \xo*\xt Mat 9:34; 10:25\xt*\x* Adubu makhoi kharana hairak-i, “Mahakna lai phattabasinggi makok Beelzebul\f + \fr 11:15 \fr*\ft Satangi atoppa ming\ft*\f*-gi mapanna lai phattabasingbu tanthok-i.” \p \v 16 \x - \xo 11:16 \xo*\xt Mat 12:38; 16:1; Mrk 8:11\xt*\x*Adudagi atoppa kharana Jisubu chang yengladuna mahakki matik adu Tengban Mapudagini haiba utnanaba angakpa khudam ama tounanaba hairammi. \v 17 Adubu Jisuna makhoigi wakhal adu khangladuna makhoida hairak-i, “Leibak amagi manungda kanglup kanglup tokhai tanajarabadi leibak adu manggani, aduga imung amada tokhai tokhai tanarabadi imung adu leikha tagani. \v 18 Satan-gi leibak manungda kanglup masel amaga amaga khatnaba leirabadi, leibak adu kayam kuina leigani? Eina lai phattabasing tanthokliba asi Beelzebul-gi mapanna toubani haina nakhoina haibagi maramna eina masi haibani. \v 19 Houjik eina Beelzebul-gi mapanna lai phattabasing tanthoklabadi, nakhoigi tung-inbasingnadi kanagi mapanna lai phattabasingbu tanthokpage? Adunadi nakhoi nasamakki tung-inbasingna nakhoi lalle haibadu utchare. \v 20 Adubu eina Tengban Mapugi panggalna lai phattabasingbu tanthoklabadi, Tengban Mapugi ningthou leibak adu nakhoida lakle. \p \v 21 “Maramdi akanba nupa amana khulai matikchana paiduna masagi mayumbu ngaklabadi mahakki mapot-machei adu tekta kaidana lei. \v 22 Adubu mangondagi henna kanba kanagumba amana mangonda landaduna mahakpu khudum challabadi, mahakna mapan tangjaramba khutlai pumnamak loukhigani aduga mahakki mapot macheising adusu yennakhigani. \p \v 23 \x - \xo 11:23 \xo*\xt Mrk 9:40\xt*\x*“Eigi oidaba mahak aduna eigi maiyokta lei; aduga khomjinbada eibu mateng pangdaba mahak aduna madubu chaithok-i. \s1 Phattaba Thawaina Amuk Hanjinlakpa \r (Mat 12:43-45) \p \v 24 “Phattaba thawaina mi amada changlambadagi thokkhiba matamda mahakna pothapham thiduna akangba maphamsingda chatli. Adubu pothapham phangdrabada mahak masa mathanta haijei, ‘Eina eigi hannagi yum aduda amuk hallage.’ \v 25 Asumna mahakna hallakpa matamda hannagi yum adu sit-sengduna ningthina thamlamba thengnare. \v 26 Adudagi mahakna chatkhiduna mangondagi henna phattaba thawai taret puraktuna makhoina nupa aduda changduna mapham aduda leire. Adudagi nupa adu hannagi phibam adudagi henna phattaba phibam oirak-i.” \s1 Asengba yaiphaba \p \v 27 Jisuna waheising asi hairingeida miyam adugi maraktagi nupi amana ahouba khonjelda hairak-i, “Nahakpu pokchabi amadi khomlang inbikhiba nama adu kayada yaiphabino?” \p \v 28 Maduda Jisuna khumlak-i, “Madudagi henna Tengban Mapugi wahei taraga ngaakchaba makhoi aduna henna yaiphabani.” \s1 Jonahgi khudam piba \r (Mat 12:38-42) \p \v 29 \x - \xo 11:29 \xo*\xt Mat 16:4; Mrk 8:12\xt*\x*Tilliba miyam aduna yamlaklabada, Jisuna wa ngangba hourak-i, “Ngasigi miron asi phattaba mironni, makhoina khudam thidunata lei; adubu Jonahgi khudam adu nattana eina makhoida atoppa khudam amata piraroi. \v 30 \x - \xo 11:30 \xo*\xt Jn 3:4\xt*\x*Maramdi Jonah-na Nineveh-gi misingda khudam oikhiba aduga chap mannana Migi Machanupa aduna ngasigi miron asida khudam oigani. \v 31 \x - \xo 11:31 \xo*\xt 1 Ning 10:1-10; 2 Mi 9:1-12\xt*\x* Wayenba Numitta Sheba leibakki Leimarembina ngasigi miron asiga lepminnagani aduga miron asibu maral pigani, maramdi mahakna ningthou Solomon-gi lousing tanabagidamak lapkhraba maphamdagi lakhi. Aduga, eina nakhoida tasengnamak hairi madudi Solomon-dagi henna chaoba ama mapham asida leiri. \v 32 \x - \xo 11:32 \xo*\xt Jn 3:5\xt*\x*Aduga Nineveh-gi misingnasu Wayenba Numitta leptuna miron asigi mising asibu maral pigani, maramdi makhoina Jonah-gi paosandokpada paptagi pukning honglammi aduga houjik maphamsida Jonah-dagi henna chaoba ama lei. \s1 Hakchanggi Thaomei \r (Mat 5:15; 6:22-23) \p \v 33 “\x - \xo 11:33 \xo*\xt Mat 5:15; Mrk 4:21; Luk 8:16\xt*\x*Mi kananasu thaomei thanlaga lotsinduna nattraga thumok makhada thamnade; adubu manungda changlakpa mi pumnamakna mangal adubu unanaba thaomei makhong mathakta thamnei. \v 34 Hakchanggi thaomeidi mitni. Maram aduna nahakki mit pharabadi nahakki hakchang apumba mangalna thangani. Adubu mit aduna phattrabadi nahakki hakchang apumba amambana thangani. \v 35 Aduna nangonda leiriba mangal adu mamdanaba cheksillu. \v 36 Karigumba nahakki hakchang apumba mangalna thallabadi, aduga amamba saruk amata leitrabadi, thaomeigi anganba mangalna nangonda nganbagum, madu pumngan-ngangani.” \s1 Jisuna Pharisee-sing amadi wayel yathanggi ojisingbu maral piba. \r (Mat 23:1-36; Mrk 12:38-40) \p \v 37 Jisuna wa ngangba loibaga pharisee amana Ibungobu mahakka loinanana chaminanaba haijarammi. Maram aduna Ibungona lengsinduna chananaba phamthare. \v 38 Adubu Ibungona chakcha mangda khut hamdaba adu ubada pharisee adu ngaklammi. \v 39 Maduda Ibungona mangonda hairak-i, “Nakhoi pharisee-singnadi pukham tenggotki mapanthanba saruk adu ningthina sengdok-i, adubu manungdadi namja namtheknabana amadi phattabana thalli. \v 40 He, Apangbasa! Mapanthangbabu sembiba Tengban Mapu mahakna manungbusu sembiba nattra? \v 41 Adubu pukham amadi tenggot adugi manungda yaoribasing adubu lairabasingda pinou, aduga pumnamak nahakkidamak senggani. \p \v 42 \x - \xo 11:42 \xo*\xt Levi 27:30\xt*\x*“Pharisee nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina nungsihidak, arud\f + \fr 11:42 \fr*\ft Mahao leihannabagidamak ensangda thakpa amasung hidak oinasu sijinnaba pambi ama. \ft*\f*, amadi ingkholda houba atoppa mana masing khibikki saruk taragi ama katli adubu achumba wayel amadi Tengban Mapubu nungsiba adubudi thaoide. Adubu nakhoina ahanba adubusu thaoidaba toudana akonba asibusu touramgadabani. \p \v 43 “Pharisee-sa nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina synagogue-singda ikai khumnaba misinggi phamphamda phamba aduga misingna nakhoibu keithelsingda ikai khumnabaga loinana koujaba adu nakhoina pammi. \v 44 Pharisee-sa nakhoidi awabanida! Nakhoidi misingna khangdaduna mathakta nettuna chatliba uba phangdaba mongphamgumbani.” \p \v 45 Adudagi wayen yathanggi oja amana Ibungoda hairak-i, “Oja Ibungo, Nahakna wasing asi haiduna eikhoibusu ikaiba pibire.” \p \v 46 Maduda Jisuna khumlaki, “Wayen Yathanggi oja nakhoisu awabanida! Maramdi pubada wagadaba potlum kaya ama nakhoina misinggi mathakta thonggatli adubu nakhoinadi makhoibu mateng pangnabagidamak khutsa ama phaoba thanggatte. \v 47 Nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoinadi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi phajaraba mongpham sai adubu makhoibu hatkhibadi nakhoigi napa napusingnani. \v 48 Aduga nakhoigi napa napusingna toukhiba thabak adu nokhoina sougatli haibagi sakhi nakhoi nasamakna oiri. Maramdi makhoina Tengban Mapugi wa phongdokpa maichousingbu hatle aduga nakhoina makhoigi mongpham sare. \v 49 Maram asimakna Tengban Mapugi lousingna hai, ‘Eina makhoida eigi wa phongdokpiba maichousing aduga pakhonchatpasingbu thagani, adubu makhoina makhoi kharabu hatkani aduga ateisingbuna otpi-neibigani.’ \v 50 Maram aduna taibangpan houngeidagi tarakliba Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou pumnamakki ee-gi cheirak adu ngasigi mirol asigi mathakta tahangani. \v 51 \x - \xo 11:51 \xo*\xt Meihou 4:8; 2 Mi 24:20,21\xt*\x*Haibadi Abel-gi ee-dagi houduna iratpung amadi Asengba Maphamgi marakta hatkhiba Zechariah-gi ee phaobagi cheirak pigani. Eina nakhoida hairibasini, masi pumnamakki cheirak adu miron asigi mathakta tagani. \p \v 52 “Wayel Yathanggi ojasing, nakhoidi awabanida! Maramdi nakhoina lousinggi so adu loukhre. Adubu nakhoina nasasu maduda changde aduga maduda changlakpasing adubusu nakhoina thingngi.” \p \v 53 Jisuna mapham adu thadokkhrabada Wayel Yathanggi ojasing amadi Pharisee-sing aduna Ibungobu thamthiba matouga loinana magi mayokta leppa hourammi amasung hiram kayagi wahang hangbasu hourammi. \v 54 Maramdi Ibungogi chindagi thorakpa asoiba wahei thiduna mahakpu phananaba hotnarammi. \c 12 \s1 Aphasasinnabagi maiyokta cheksin wa \r (Mat 10:26,27) \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt Mat 16:6; Mrk 8:15\xt*\x*Talak adumaktada, mioi lising lisingna, amaga amaga netsinnaba makhei tillarabada, Jisuna mahakki tung-inbasing aduda hanna haiba hourak-i, “Pharisee-singgi hamei haibadi makhoigi aphasasinnaba adudagi cheksillu. \v 2 \x - \xo 12:2 \xo*\xt Mrk 4:22; Luk 8:17\xt*\x*Maramdi phongdokloidaba kupsinba karisu leite, aduga khangloidaba arotpa karisu leite. \v 3 Adunadi nakhoina amambada ngangkhiba khuding anganbada tagani aduga nakhoina thong thingjinba kanungda nakongda lonna ngangnakhiba khudingmak yumthaktagi laothokkani.” \s1 Eikhoina kanabu kigani \r (Mat 10:28-31) \p \v 4 “Marupsa, eina nakhoida hairibasini, hakchangbu hatlaga matungda madudagi henna karisu touba ngamdaba makhoi adubu kiganu. \v 5 Adubu nakhoina kanabu kigadabano haibadu eina nakhoida haige. Madudi hatlaba matungda norokta langsingnaba matik leiba Tengban Mapu mahakpu kiyu. Eina nakhoida hairibasini, nakhoina kigadaba adu mahak asini. \p \v 6 “Nakhoina sendrang mangabu peisa anida\f + \fr 12:6 \fr*\ft Rome leibakki khwaidagi pikpa sel\ft*\f* yonba nattra? Adumak oidunasu Tengban Mapuna makhoi amabusu kaothokpa toude. \v 7 Aduga madudagi hendokna nakhoigi kokta houriba sam adu phaoba masing thiribani. Maram aduna kiganu, nakhoidi sendrang mayam amadagisu mamal yamba helli. \s1 Christtabu yaba amasung yadabasing \r (Mat 10:32-33; 12:32; 10:19-20) \p \v 8 “Eina nakhoida masimasu hairi, madudi misinggi mangda eigi tung-inbasingni haina phongdokpa makhoi adubu Migi Machanupa adunasu Tengban Mapugi swarga dutsinggi mamangda maduga chap manana makhoida toubigani. \v 9 Adubu misinggi mangda eigini haiba yajadaba makhoi adubudi Tengban Mapugi swargadutsingi mangda yabiroi. \p \v 10 \x - \xo 12:10 \xo*\xt Mat 12:32; Mrk 3:29\xt*\x*“Amasung Migi Machanupa adugi maiyokta wa ngangba mahak adubudi kokpigani, adubu Thawai Asengbagi mathakta thina ngangba mahak adubudi kokpiroi. \p \v 11 \x - \xo 12:11,12 \xo*\xt Mat 10:19,20; Mrk 13:11; Luk 21:14,15\xt*\x*“Aduga nakhoibu wayennaba synagogue-singda, aduga leingak mapusinggi nattraga leingakpasinggi mangda puthokpa matamda nakhoina nasa ngakthokchanaba kari khumgadage amadi kari haigadage haibagidamak karisu waganu. \v 12 Maramdi matam aduda nakhoina kari haigadabano haibadu Thawai Asengbana takpigani.” \s1 Apangba inakhunbagi pandam wari \p \v 13 Adudagi miyam adugi maraktagi nupa amana Jisuda hanglak-i, “Oja Ibungo, Ipana eikhoigidamak thambiramba lanthum adu eiga yenthoknanaba iyambada khara haibiyu.” \p \v 14 Maduda Jisuna mangonda khumlak-i, “He Nupa, kanana eingonda nakhoibu wayelnaba nattraga nakhoi anigi lanthum adubu yenthokpinaba matik pibage?” \v 15 Adudagi Jisuna miyam aduda hairak-i, “Cheksillu aduga makhal khudingmakki kalak mihoubadagi nasabu ngak-senjou; maramdi nahakki punsi adu nahakki lanthum kaya yamna leibage haibaduna chang ongadaba natte.” \p \v 16 Adudagi Jisuna makhoida pandam asi hairak-i, “Kanagumba inakhunba nupa amagi mahei marong marang kaina thokpa loupham ama leirammi. \v 17 Mahakna masa mathanta asumna khanjarammi, ‘Eigi mahei marong pumnamak asi peisinnaba mapham leitre. Aduna ei houjik kari tougani?’ \v 18 Amasung mahak masa mathanta haijarammi, ‘Eina asumna tourage, eina eigi kei asi sidoklaga eigi mahei marongsing amadi atei potsing pumnamak thamnanaba henna chaoba kei ama sarage. \v 19 Adudagi eina isa ithanta haijagani, Laibakphaba nupa! Nahakna chahi kaya chatlagadaba aphaba pot pumnamak peisille; pothajaro, charo, thaklo amadi nungaijaro.’ \v 20 Adubu Tengban Mapuna mangonda hairak-i, ‘He Apangba! Ngasi ahing asimaktada nahakki thawai louragani. Adu oirabadi nahakna nahak nasagidamak langkhatchariba pumnamaksing asi kanagi oihougadage?’ ” \p \v 21 “Makhoi masagidamak lanthum peikhatchariba adubu Tengban Mapugi mityengdadi inak khundaba makhoising aduda thokkadaba adumak masini.” \s1 Langtaknaba amasung Tengban Mapuda thajaba \r (Mat 6:25-34) \p \v 22 Adudagi Jisuna mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Maram aduna eina nakhoida hairi, nakhoina hingnanabagidamak kari chagani aduga hakchanggidamak nakhoina kari setkani haina karisu langtaknaganu. \v 23 Maramdi hingbana chinjaktagi aduga hakchangna phijoldagi yamna henna maru oi. \v 24 Kwaksinggi maramda nakhoi wakhal tou; makhoina marusu hunde, loksu lokte aduga makhoigi machinjak peisinpham kei-su leite; adum oinamakpu Tengban Mapuna makhoibu machinjak pibi! Aduga nakhoidi ucheksing asidagi kayada henna mamal yamliba? \v 25 Nakhoi kanana pukning lantaknabana masagi punsi\f + \fr 12:25 \fr*\ft Ariba lairik kharada marep khudup ama hainasu i.\ft*\f* adu mikup ama sangdokhanba ngambra? \v 26 Aduga nakhoina asigumba apikpa thabak asi phaoba touba ngamdraga ateisinggi maramda nakhoina karigi langtaknabano? \v 27 \x - \xo 12:27 \xo*\xt 1 Ning 10:4-7; 2 Mi 9:3-6\xt*\x* Lamlakki leirangsingna karamna houriba, nakhoi wakhal tou. Makhoina thabaksu sude aduga makhoi masagidamak phisu sade. Adubu eina nakhoida hairi, Solomonmaknasu mahakki matik mangal pumnamakka loinana phijet leitenglabasu leising asigi maraktagi amana phajaba adugumna phijet leitengkhide. \v 28 Aduga ngasidi houriba, hayengdi leirangda hunjingadouriba loubukki napi phaoba Tengban Mapuna asumna phijet leitengbirabadi, he thajaba watpasa, mahakna nakhoibu kayada henna phijet leitengbiroidra? \p \v 29 “Maram aduna nakhoina kari chagani, kari thakkani haiba adu thiganu, aduga wasu waruganu. \v 30 Maramdi taibangpanda leiriba Tengban Mapu thajadaba mi pumnamakna pot pumnamak asi thi, adubu nakhoigi Napana pumnamaksing asi nakhoida mathou tai haiba khangbi. \v 31 Madugi mahutta nakhoina Tengban Mapugi Leibak adu thiyu aduga pot pumnamaksing asi mahakna nakhoida pinabigani. \s1 Swargagi lan \r (Mat 6:19-21) \p \v 32 “Yao sanggu macha, nakhoi kiganu. Maramdi nakhoida ningthou leibak adu pibiba haibasi nakhoigi Napagi apenbani. \v 33 Nakhoigi leijaba pumba yonthoktuna lairabasingda pinou. Aduga nakhoi nasagidamak manthaba naidraba sengao adu thourang toujou, amasung lan-thum hanthaba leiraroidaba, huranbanasu huba ngamlaroidaba, amadi til-kangnasu madubu manghanba ngamlaroidaba mapham swargada nakhoigi lan peisinjou. \v 34 Maramdi nakhoigi lan leiba maphamda nakhoigi thamoisu lei.” \s1 Mitseng khangba manaising \p \v 35 “\x - \xo 12:35 \xo*\xt Mat 25:1-13\xt*\x*Thougal tounabagidamak naphi semduna amadi thaomei thanggatuna leiyu. \v 36 \x - \xo 12:36 \xo*\xt Mrk 13:34-36\xt*\x* Luhongbagi chaklendagi mapu aduna halakpa ngairiba misinggum nakhoi oiyu. Madu mahakna halaktuna thong thillaba matamda makhoina khudakta thong adubu hangbagumna oinanabani. \v 37 Mapu aduna halakpa matamda mitseng khangduna leiramba manaising adu yaiphabani. Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, madudi mahakna thougal tounaba maphi semgani amasung makhoibu chananaba phamthahangani aduga mahakna makhoibu thougal tougani. \v 38 Mahakna ahing nongyaida lakpasu yai natraga madugi matungda lakpasu yai. Adubu mahakna halakpa matamda mitseng khangduna leiramba makhoi adu yaiphabani. \v 39 \x - \xo 12:39,40 \xo*\xt Mat 24:43,44\xt*\x* Aduga masisu khangngu, karigumba yumbu aduna huranbana lakkadaba pungpham adu khanglamlabadi mahakna mitseng khangduna yum adu sagun touhallamoidabani. \v 40 Maram aduna nakhoisu thourang touduna leiyu maramdi nakhoina ningludaba pungphamda Migi Machanupa adu lenglakkani.” \s1 Thajabayaba amasung thajabayadaba minai \r (Mat 24:45-51) \p \v 41 Adudagi Peter-na hanglak-i, “Ibungo, nahakna pandam asi eikhoikhaktada haibiribra natraga mi pumnamaktara?” \p \v 42 Maduda Ibungona khumlak-i, “Adu oiragadi, mapu aduna imung manung adugi thabak asin arang tounaba amasung atoppa minaising aduda matam chana makhoigi chananaba sharuk pinanabagidamak pannahalliba thajaba yaba amadi asingba minai adu kanano? \v 43 Mapu aduna halakpa matamda asumna touramba thengnaba minai adu kayada yaiphabano? \v 44 Eina nakhoida achumba adu hairibasini, mahakpu mapu aduna mahakki leijaba lanthum pumnamakki mathakta pannaba mi oihanbigani. \v 45 Adubu minai aduna mapukningda mapu adu matam kuina halakkhiroi khanduna mahakna atoppa minai nupasing amadi nupising animakpu phuba, thak-chaba amadi yu ngaoba hourabadi, \v 46 minai aduna halakkani ningludaba amadi mahakna khangdaba numit amada mapu aduna hallakani. Aduga mahakpu matup thokna kakthatkani amasung haiba indabasing mapham adu mahakkisu saruk phanghangani. \p \v 47 “Amasung mapugi aningba adu khangba minai amana thourang toudrabadi aduga mapugi aningba adu pangthoktrabadi mahakpu cheiphu kayarak phuduna cheirak pigani. \v 48 Adubu mapugi aningba adudi khangdaba aduga cheirak phangba yaba aranba kharadi touba mahak adubu cheiphu kharatamak phuduna cheirak pigani. Maramdi yamna pibikhiba mahak adudagi yamna tangani aduga yamna henna sinnakhiba mahak adudagi yamna henna tangani. \s1 Tokhai tanaba \r (Mat 10:34-36) \p \v 49 “Eina malem asi mei chakhannaba lakpani; aduga mei adu hannana chakhallamba eina kayada pamjaba! \v 50 \x - \xo 12:50 \xo*\xt Mrk 10:38\xt*\x* Adubu eina lougadaba baptize ama lei, aduga madu thungdriba paoba eina kayada wariba? \v 51 Eina taibangpan asida ingthaba piba lakpani haina khanbra? Eina nakhoida hairibasini, natte, adubu khaidok-hannabani. \v 52 Ngasidagi houna mi manga leiba imung adu tokhai tokhai tanagani; madudi ahumna anigi maiyokta aduga anina ahumgi maiyokta leigani. \v 53 \x - \xo 12:53 \xo*\xt Mic 7:6\xt*\x*Mapana machagi maiyokta leigani aduga machana mapagi maiyokta leigani; mamana machanupigi maiyokta aduga machanupigi maiyokta mamana leigani; manemna mamougi maiyokta aduga mamouna manemgi maiyokta leigani.” \s1 Matamgi khudam \r (Mat 16:2-3) \p \v 54 Jisuna miyam aduda masimasu hairak-i, “Nakhoina nongchuplomdagi amuba leichil pairakpa ubada nong chugadoure haina nakhoina khudakta haigani aduga madu thok-i. \v 55 Aduga khagi nungsit sitlakpa matamda ngasidi omchaknaba numit oigani haina nakhoina hai aduga madu thok-i. \v 56 Aphasasinnabasa! Nakhoina atiya malemgi phibam yenglaga nongju nungsagi maramda khang-i; adu oiragadi houjikki matam asigi maramda karamna handokkani haiba khangdriba karigino? \s1 Nahakki maiyokta leibasingga yasinnaba \r (Mat 5:25-26) \p \v 57 “Achumba adu tounanaba nakhoi nasana karigi wayenjadribano? \v 58 Nahakna nahakki maiyokta naral siriba mahakka wayelsangda chatpa matamda, nahakna wayelsang youdringeida yetnaba adu yariba makei yasinnanaba nahakna ngamjaba adu hotnou. Adu nattragadi mahakna nahakpu wayel mapugi mangda chingthokpa yai aduga mahakna nangbu phamnaibada sinnagani aduga nahakpu keisumsangda thajingani. \v 59 Eina nangonda hairibasini, nahakna singdokkadaba aroiba senpham adu hek singdoktriba makheidi nahakna mapham adudagi thorakpa yaroi.” \c 13 \s1 Paptagi pukning hongba nattraga siba \p \v 1 Matam aduda, Galilee-gi misingna Tengban Mapuda iratpot katlingeida Pilate-na makhoibu hatkhibagi maramda Jisuda pao tamlamba mioi khara mapham aduda leirammi. \v 2 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Makhoina asumna sikhiba asigi maramna Galilee-da leiba mi ateisingdagi makhoina henna phattaba papisingni haina nakhoina khanbra? \v 3 Eina nakhoida hairibasini, madu natte! Adubu nakhoina paptagi pukning hongdrabadi makhoida toukhibagumna nakhoi pumnamaksu manggani. \v 4 Aduga Siloam-da leiba awangba yum ningkhaibada nanduna sikhiba makhoi taranipan aduna Jerusalem-da leiriba mising ateidagi henna papchenba misingni haina nakhoina khanbra? \v 5 Eina nakhoida hairi, madu natte! Adubu nakhoina pukning hongdrabadi matou adugumna nakhoi pumnamaksu manggani.” \s1 Mahei pandaba heiyit pambigi pandam \p \v 6 Adudagi Jisuna makhoida pandam asi hairak-i, “Kanagumba nupa amagi anggur ingkholda thajaba heiyit pambi ama hourammi. Amasung mahakna laktuna pambi aduda mahei panbra haiduna yenglammi adubu mahakna mahei amata panba thengnaramde. \v 7 Maram aduna mahakna mahakki ingkhol koiba nupa aduda hairak-i, ‘Yengngu, chahi ahum eina heiyit pambi asida mahei panbra haina yengba lakli adubu mahei amata phaoba panba thengnadre. Aduna pambisi yanthatkhro, masina lam manghanduna karibu tougadouribano?’ \v 8 Adubu ingkhol koiba nupa aduna khumlak-i, ‘Ibungo, chahi amatangga masi leijakhisanu; eina akoibada touthoktuna leihao hapchage. \v 9 Maduda mahei pallabadi phare adubu pandrabadi nahakna masi yanthatpiyu.’ ” \s1 Jisuna nupi amabu potthaba numitta phahanbiba \p \v 10 Nongma Potthaba numit amada Jisuna synagogue amada tambirammi. \v 11 Mapham aduda phattaba thawai amana soinaihallabi nupi ama leirammi. Mahakna chahi taranipan manam ponduna tingkhatchaba ngamdana leirammi. \v 12 Jisuna mahakpu ubada kouthokladuna hairak-i, “Nahakki anaba adudagi nahakpu thadokpirabani.” \v 13 Adudagi mahakna nupi aduda khut thambiba khudak aduda nupi adu tingkhatchaba ngamjarammi amasung Tengban Mapubu thagatchakhi. \p \v 14 \x - \xo 13:14 \xo*\xt Khong 20:9,10; Aniwa 5:13,14\xt*\x* Adubu Jisuna Potthaba numitta anaba phahanba aduda synagogue-ki phamnaibasing aduna saoraduna miyam aduda hairak-i, “Hapta amada misingna thabak sunaba numit tarukni lei. Maram aduna numitsing aduda nakhoigi anaba phahanbinaba lak-u, adubu potthaba numitadi lakkanu.” \p \v 15 Maduda Ibungona mangonda khumlak-i, “He, Aphasasinnabasa! Nakhoi khudingmakna Potthaba numitta nakhoi nakhoigi sal laba nattraga lolabu sanggoldagi thadoktuna ising pithaknaba puthoktabra? \v 16 Adu oirabadi Abrahamgi charon suron oiribi Satan-na chahi taranipan punduna leirurabi mahakpudi Potthaba Numitta pulliba adudagi thadokpipham thoktra?” \v 17 Ibungogi paokhum asina mahakki yeknaba pumnamak ikaiba nanghallammi aduga Ibungona toukhiba angakpa thabaksing adugidamak miyam pumnamak haraojarammi. \s1 Hangam marugi pandam \r (Mat 13:31-32; Mrk 4:30-32) \p \v 18 Adudagi Jisuna hairak-i, “Tengban Mapugi Leibak adu kariga manabage? Madu eina kariga changdamnagadage? \v 19 Madu mi amana louraga mahakki ingkholda hunkhiba hangam marugumbani. Madu houraktuna achouba pambi oirak-i aduga atiyagi ucheksingna madugi masada mahum sai.” \s1 Hameigi pandam \r (Mat 13:33) \p \v 20 Jisuna amukka hanna hairak-i, “Tengban Mapugi Leibak adu kariga manabage? Madu eina kariga changdamnagadage? \v 21 Madu nupi amana louduna yam thumok amada yansinduna anoiba yam pumnamak aduna kamkhattriphaoba thamba hameigumbani.” \s1 Akhuba thong \r (Mat 7:13-14,21-23) \p \v 22 Aduga Jisuna Jerusalem tamna chatpada sahar amadi khunggangsing phaora phaoraduna misingbu tambirammi. \v 23 Matam aduda kanagumba amana Ibungoda hairak-i, “Ibungo, mi khara khaktamak kanbiba phanggadabra?” \p Maduda Jisuna makhoida hairak-i, \v 24 “Akhuba thong aduda changnanaba kanna hotnou. Eina nakhoida hairibasini, mi kaya amana maduda changnaba hotnagani adubu ngamloi. \v 25 Aduga yumbu aduna hougattuna thong adu thingjinkhrabadi, nakhoina mapanda lepkani aduga nakhoina thong thinduna haijagani, ‘Ibungo, thong asi eikhoida hangdokpiyu.’ Adubu mahakna nakhoida haigani, ‘Nakhoi kanano aduga kadaidagi lakpano haiba ei khangde.’ \v 26 Adudagi nakhoina haigani, ‘Eikhoina nahakka chaminnakhi amasung thakminnakhi aduga nahakna eikhoigi lambisingda tambikhi.’ \v 27 \x - \xo 13:27 \xo*\xt Isei 6:8\xt*\x* Adubu mahakna amuk haigani, ‘Nakhoi kanano aduga kadaidagi lakpano haiba ei khangde. He phattaba thabak toubasa! Nakhoi pumnamak Eingondagi chatthokhro.’ \v 28 \x - \xo 13:28 \xo*\xt Mat 22:13; 25:30\xt*\x*\x - \xo 13:28,29 \xo*\xt Mat 8:11,12\xt*\x*Aduga nakhoina Abraham, Isaac, Jacob amasung Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou pumnamakna Tengban Mapugi leibakta uraga nakhoibuna mapanda hundokpiba matam aduda nakhoina kapkani amasung naya krak-krak chikkani. \v 29 Misingna nongpok, nongchup, kha amadi awangdagi lakkani aduga makhoina Tengban Mapugi ningthou leibakki chaklen aduda phamgani. \v 30 \x - \xo 13:30 \xo*\xt Mat 19:30; 20:16; Mrk 10:31\xt*\x*Aduga yengu! Houjik akonba oibasing aduna ahanba oigani aduga houjik ahanba oibasing aduna akonba oigani.” \s1 Jisuna Jerusalem-gidamak tengthaba \r (Mat 23:37-39) \p \v 31 Matam adumaktada Jisugi manakta Pharisee khara laktuna mangonda hairak-i, “Nahak mapham asi thadoktuna mapham kadaidano ama chatkhro, maramdi Herod-na nahakpu hatpa pamli.” \p \v 32 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Chatlu aduga lamhui aduda hairu, ‘ngasisu hayengsu eina lai phattabasingbu tanthokhigani aduga anabasingbusu phahankhigani aduga humnisuba numitta eina eigi thabak adu loisingani.’ \v 33 Adum oinamakpu, ngasisu, hayengsu aduga hangchitsu eina eigi lambi aduda adumak chakhiba tari; maramdi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou kanabusu Jerusalemda nattana atei maphamda hatte. \p \v 34 “Ho Jerusalem, Jerusalem! Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingbu nahakna hatli aduga Tengban Mapuna nangonda thakhiba pao pubasingbu nungna thai! Yenbina machasingbu mathanungda konsinjabagum eina nanggi nachasingbu kayada toina konsinjaba pamjaramba! Adubu nahakna eingonda kolhankhide. \v 35 \x - \xo 13:35 \xo*\xt Isei 118:26\xt*\x*Houjikti yengu, nahakki yum thadoktuna thanamlabani. Aduga eina nakhoida hairibasini, ‘MAPU IBUNGO-gi mingda lenglakliba mahak adu yaiphabani’ haina nakhoina haidriba matam adu phaoba nakhoina eibu amuk hanna uba phanglaroi.” \c 14 \s1 Jisuna anaba nupa amabu phahanbiba \p \v 1 Nongma Potthaba Numit amada Jisuna Pharisee-singgi luchingba amagi mayumda chaklen chanaba lengsinba matamda misingna mahakpu kupna yenglammi. \v 2 Aduga mapham aduda phugamna naduna makhong makhut pomthokpa nupa ama Ibungogi nakta laklammi. \v 3 Maduda Jisuna Wayeng Yathanggi ojasing amadi Pharisee-sing aduda hanglak-i, “Potthaba Numitta anaba phahanbasi wayel yathangna yabra nattraga yadabra?” \p \v 4 Adubu maduda makhoina paokhum amata piramde. Aduga Ibungona nupa aduda khut thambiduna naba phahanbiraga thakhirammi. \v 5 \x - \xo 14:5 \xo*\xt Mat 12:11\xt*\x*Adudagi Ibungona makhoida hanglak-i, “Nakhoi kanagumbagi nachanupa nattraga sal laba ama Potthaba Numitta komda tarabadi, nakhoina Potthaba Numit oirabasu khudak aduda madubu loukhatloidra?” \p \v 6 Adubu wapham asida makhoina paokhum amata khumba ngamlamde. \s1 Nollukpagi maramda tambiba \p \v 7 Aduga chaklen aduda lenglaklibasing aduna ikaikhumnabasinggi phamphamsing adu khanba adu Jisuna ubada mahakna pandam ama piraduna hairak-i, \v 8 “\x - \xo 14:8-10 \xo*\xt Pao 25:6,7\xt*\x*Kanagumbana nakhoibu luhongbagi chaklenda kourabadi ikaikhumnabasinggi phampham aduda phamganu maramdi nangondagi henna maruoiba mi ama thouramduda kourambasu yai? \v 9 Karigumba kouramlabadi, yumbu aduna laktuna nangonda haigani, ‘Phampham asida nupa asibu phamhansi.’ Maduda nangna ikaiba nangbaga loinanana hanthaba phamphamda amuk phamgani. \v 10 Madugi mahutta thouram yaobinaba nahakpu kourabadi, thoubu aduna laktuna nangongda, ‘Marup, henna phaba phampham asida kakhatpiyu’ haina hainanaba nahakna chattuna khwaidagi hanthaba phampham aduda phammu. Maduna chaklen aduda nahakka phamminariba pumnamakki mamangda nahakpu ikai khumnagani. \v 11 \x - \xo 14:11 \xo*\xt Mat 23:12; Luk 18:14\xt*\x*Maramdi masana masabu chaohanjabasing adubu nollukhangani aduga masana nollukchabasing adubuna chaohanbigani.” \p \v 12 Adudagi Jisuna mahakpu lakpinaba koujariba yumbu aduda hairak-i, “Nahakna ayukki chaklen nattraga numidang charagidamak chakkouba matamda nahakki marup-mapang nachin nanao, sagei natei nattraga inakhunba yumlon keironnaba gi mibu kouganu maramdi makhoinasu nahakpu amuk kouraktuna nahakna toukhiba adugi laman hallakpasu yai. \v 13 Adubu nahakna chaklen langba matamda laira-anangsing, soinairabasing, khongtekpasing amadi mitangbasingbu kou. \v 14 Aduga makhoina nangongda amuk laman singba ngamjadaba maramna nahak yaiphaba oijagani. Maramdi achumba chatpasingna hinggatpa numit aduda Tengban Mapuna nangongda amuk hanbigani.” \s1 Achouba chaklengi pandam \r (Mat 22:1-10) \p \v 15 Jisuga chaklen aduda phamminnariba amana madu tabada Jisuda hairak-i, “Tengban Mapugi leibakki chaklen aduda phamgadaba makhoising adu kayada yaiphaba!” \p \v 16 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Kanagumba mi amana achouba chaklen ama langladuna mi mayam ama koujare. \v 17 Aduga chaklen adugi matam laklabada, mahakna manaising tharaduna mahakna lakpinaba haijakhibasing aduda asumna haihankhi, ‘Lakpiro, pumnamak thourang touduna leire.’ \v 18 Adubu makhoi pumnamak chap manana leithokpa houraklammi. Ahanba aduna hairak-i, ‘Eina loubuk ama leisillure aduna eina chattuna madu yengluba tare; aduna eibu ngakpinaba haijari.’ \v 19 Atoppa amana amuk hairak-i, ‘Eina sal laba pabot manga leirure aduna madu chang yenglunaba ei chatlibani. Aduna eibu ngakpinaba haijari.’ \v 20 Adudagi atoppa amana amuk hairak-i, ‘Ei luhongbada ngairi, maram aduna ei lakpa ngamlaroi.’ \v 21 Adudagi minai aduna handuna pumnamaksing asi mapu aduda tamlare. Maduda mapu aduna saoraduna mahakki minai aduda hairak-i, ‘Houjikmak sahargi lambi lambida aduga leirak leirakta thuna chattuna laira-anangsing, soinaibasing, mit-tangbasing amadi khongtekpasingbu mapham asida purak-u.’ \v 22 Madu pangthoklaba matungda minai aduna laktuna hairak-i, ‘Ibungo nahakna haibadu toujare adubu houjiksu mapham hangli.’ \v 23 Maduda mapu aduna minai aduda hairak-i, ‘Nakhoina khullakki lambising amadi leirak leirakta chattuna yum asi thannanaba misingbu mapham asida changhallak-u. \v 24 Eina nakhoi pumnamakta hairi, madudi eina hanna lakpinaba haijakhiba makhoi amatana chaklen asigi mahao tangba phangloi.’ ” \s1 Tung-inba oibagi mamal \r (Mat 10:37-38) \p \v 25 Adudagi yamlaba miyam ama Jisuga loinana chatminnarammi. Aduga Ibungona makhoida onsillaktuna hairak-i, \v 26 “\x - \xo 14:26 \xo*\xt Mat 10:37\xt*\x*Eigi inakta lakpa mi amana mahakki mama-mapa, nupi-angang, machin-manao, machal-mache aduga masamakki punsidagi phaoba henna eibu nungsidragadi mahakna eigi tung-inba oiba ngamloi. \v 27 \x - \xo 14:27\xo*\xt Mat 10:38; 16:24; Mrk 8:34; Luk 9:23\xt*\x*Aduga kanagumba masagi crosspu pujadaba aduga eigi itung illaktaba mahak aduna eigi tung-inba oiba ngamloi. \v 28 Nakhoigi maraktagi kanagumba amana awangba yum ama saninglabadi nahakna phamthaduna madu saba loisinba phaobada konnagadaba nahakki sel leigadra haina changgadaba adu hanna pathokloidra? \v 29 Maramdi nahakna madu toudragadi, yumphamdi hougatlaga awangba yum adu saba loisinba ngamloi; aduga madu awuba misingna nahakpu noknaduna haigani, \v 30 ‘Nahakna yum sabadi hougatlamlaga loisinbadi ngamdrene.’ \v 31 Aduga lanmi lising tara leiba ningthou amana lanmi lising kun puduna lakpa atoppa ningthou amaga lanthengnaba chatlabadi, chattringeigi mamangda mahakna ningthou aduga maiyoknaba ngamgadra haina mahakna hanna phamthaduna khantharoidra? \v 32 Aduga mahakna maipakloidaba oiragadi, atoppa ningthou aduna lapna leiringeida karamba phibhamda ingthaba purakpa yagadage haina hangnabagidamak mahakki pao pubasingbu manakta thagani. \v 33 Matou asigumna nakhoigi maraktagi kanagumbana mahakki areiba pumnamaksing adu hek thadoktriba makeidi mahakna eigi tung-inba oiba ngamloi. \s1 Mahao mangkhraba thum \r (Mat 5:13; Mrk 9:50) \p \v 34 “Thumdi aphaba potni, adubu mahakna mahao mangkhrabadi madubu amuk karamna mahao leihangadage? \v 35 Mahao yaodraba thumdi leibakkidamaksu aduga leihaogidamaksu karisu kannade. Amasung madu langthoknei. Tannanaba manakong panba mahak aduna tajasanu.” \c 15 \s1 Mangkhraba yaogi pandam \r (Mat 18:12-14) \p \v 1 \x - \xo 15:1,2 \xo*\xt Luk 5:29,30\xt*\x*Nongma kanggat khomba amadi atoppa papchengba pumnamakna Jisuna tambiba tananabagidamak mahakki manakta laklammi. \v 2 Maduda pharisee-sing amadi wayel yathanggi ojasingna marum marum sonduna hainarak-i, “Nupa asina papisingbu taramna ok-i amasung makhoiga chasu chaminnei!” \v 3 Maduda Jisuna pandam asi makhoida hairak-i, \p \v 4 “Nakhoigi marakta yao chama leiba kanagumba amagi yao ama mangkhrabadi nahakna kari tougani? Nahakna atoppa yao maraphutara mapan adubu lamhangda hundoklamduna mangkhraba yao adubu phangdriphaoba thiroidra? \v 5 Aduga nahakna madubu phangba matamda adukki matik haraoduna nahakna madubu lengbanda thonggatli. \v 6 Aduga nahakna yumda halaktuna nahakki marup-mapangsing amadi keirol-leikaisingbu kouraduna makhoida hai, ‘Eina eigi mangluraba yao adu amuk hanna phangjare, aduna eikhoi haraominnasi.’ \v 7 Eina nakhoida hairi madudi, matou adugumduna pukning hongba mathou tadaba achumba chatpa makhoi maraphutara mapandagi papchenba amana pukning hongbada swargada henna haraoba oigani. \s1 Mangkhraba senmayekki pandam \p \v 8 “Nattraga lupagi senmayek tara leibi nupi amagi senmayek ama mangkhrabadi mahakna thaomei chukhattuna amadi yumdu sumjit sittuna senmayek adu phangdriba phaoba cheksinna thiroidra? \v 9 Aduga mahakna madu phangba matamda mahakna magi marup-mapangsing amadi keirol-leikaisingbu kouraduna hai, ‘Eina eigi mangluraba senmayek adu amuk phangjare, aduna eikhoi haraominnasi.’ \v 10 Eina nakhoida hairi madudi matou adugumduna pap chengba amana paptagi pukning hongba matamda Tengban Mapugi swargadutsingna harao-i.” \s1 Mangluraba machanupagi pandam \p \v 11 Jisuna makha tana hairak-i, “Kanagumba nupa amagi machanupa ani leirammi. \v 12 Aduga machanupa atomba aduna mapada hairammi, ‘Ipa, Eigi phangpham thokpa lanthumgi saruk adu eingonda pibiro.’ Adudagi mapa aduna mahakki areiba lanthum adu makhoi anida yenthokpire. \v 13 Madugi matung numit kharagi matungda machanupa atomba aduna mahakki lanthumgi saruk adu yonthoktuna senpham adu puraga mayum thadoktuna chatkhre. Aduga mahakna arappa leibak amada chatuna cheksindaba punsi mahing amada hingduna maran-mathum pumnamak manghallammi. \v 14 Amasung mahakki leijaba pumnamak adu sijinnathokhraba matungda leibak aduda sathina chak tangba thokle aduga mahak awatpana thallakle. \v 15 Adudagi mahakna lam aduda leiba mi amagida chattuna mahakpu thabakta sijinnabinaba haijarure amasung nupa aduna mahakpu ok sennanaba thare. \v 16 Aduga mahak adukki matik mabuk lamlammi madudi okta pijariba okchak adu chaduna mabuk thalhanninglammi. Adubu kana amatana mangonda kari amata pibiramde. \v 17 Mameithangda mahakna wakhal tarakladuna masa mathanta haijarammi, ‘Eigi ipagi anekpa minaisingna phaoba chananaba lem pana lei aduga eina maphamsida lambana sigadoure! \v 18 Eina hougattuna ipagi manakta chatlaga haigani, Ipa, eina Tengban Mapu amadi nahakki maiyokta pap toukhre. \v 19 Eihak amuk hanna nahakki nachanupa koubada matik chadre; eihakpu nahakki anekpa minai amagumna lousinbiyu.’ \v 20 Adudagi mahakna hougattuna mapagi manakta halakle. \p “Aduga mahakna mayum yougadaba thaplingeidagi mahakna lakpa adu mapana urammi. Amasung thamoida nungsibana thalladuna mahakna machagi manakta chenthoraklaga mahakpu konsinduna chupkhi. \v 21 Matamduta machanupa aduna hairak-i, ‘Ipa, Eina Tengban Mapu amadi nahakki maiyokta pap toukhre. Eihak amuk hanna nahakki nachanupa koubada matik chadre.’ \v 22 Adubu mapa aduna mahakki minaisingbu kouraduna hairak-i, ‘Thuna mahakkidamak khwaidagi phaba phijol puraktuna setchinbiyu, khutsada khudop sijinbiyu amasung makhongda khong-up tongsinbiyu. \v 23 Aduga masa noiba sa ama puraktuna hatlu. Eikhoina chaklen ama sinduna harao nungaiba phongdoksi. \v 24 Maramdi eigi ichanupa asi sirurabani adubu amuk hinglakle; mahak manglurabani adubu amuk phangjare.’ Adudagi makhoina harao nungaiminaba houre. \p \v 25 “Matam aduda machanupa ahal adudi loubukta leirammi. Aduga mahakna halaktuna yum naksilaklabada isei-nongmai amasung jagoi sabagi makhol tarammi. \v 26 Adudagi mahakna manaising amabu kouduna mapham asida touribasing asi karino haina hanglammi. \v 27 Maduda manai aduna khumlak-i, ‘Nahakki nanaonupa aduk amuk halakle, aduga mahakna asoi angam karisu yaodana halakpa adugidamak nahakki napana masa noihallaba sa ama hatlibani.’ \v 28 Maduda machanupa ahal adu adukki matik saorammi amasung mayumda changlamde. Maram aduna mapa aduna thoraktuna mahakpu yumda changlaknaba haijarammi. \v 29 Adubu mahakna mapada hairak-i, ‘Yengngu, chahi kaya asi eina minai amagumna nahakkidamak thabak surakli aduga nongmatasu nahakki yathang indaba toukhidri. Adubu eigi marup mapangsingga chaminnaduna haraominnanaba hameng macha amatang phaoba nahakna eingonda keidoungeidasu pikhidri. \v 30 Adubu nahakki naral nathum apumba oktabi nupisingda hundokluraga halakpa nahakki nachanupa asigidamaktadi nahakna anoiba sa hattuna haraoba phongdokli.’ \v 31 Maduda mapa aduna mangonda khumlak-i, ‘Yengu, ichanupa, nahakti matam pumnamakta eihakka leiminnari aduga eigi areiba pumnamaksisu nahakkini. \v 32 Aduga asumna harao nungaiminnabagi thouram asisu pangthokpada matik chai, maramdi nahakki nanaonupa asi sirurabani adubu amuk hinglakle; mahak manglurabani adubu amuk phangjare.’ ” \c 16 \s1 Heisingba asin-arang touba migi pandam \p \v 1 Jisuna pandam asimasu mahakki tung-inbasingda hairak-i, “Kanagumba inakhunba nupa amagi thabak asin-arang touba nupa ama leirammi. Amasung mahakki asin arang touba nupa asina mahakki maran mathum manghalle haiduna inakhunba nupa aduda kanagumba amana tamlammi. \v 2 Maram aduna mahakna thabak asin-arang touba nupa adubu kouraduna hairak-i, ‘Eina nanggi maramda taribasi karino? Nahakna yumgi thabak asin arang toubagi chaga-chading pumnamak piyu maramdi nahak makha-tana eigi asin aran touba mi oiba yararoi.’ \v 3 Maduda thabak asin arang touba nupa aduna mathanta khanjarammi, ‘Eina houjik kari tougani? Eigi mapu asina eibu thabaktagi louthoklagani. Leibak touba ngambagi panggalsu eingonda leite aduga nibasu ikaijei. \v 4 Um! Houjikti mana eibu thabaktagi louthoklaba tungda misingna eibu makhoi makhoigi mayumda lousinbinanaba eina kari tougadage haibadu ei khangle.’ \v 5 Maram aduna mahakna mahakki mapugi lal tonba makhoi khudingmakpu kourammi. Aduga mahakna ahanba aduda hanglak-i, ‘Nahakna Ibungogi lal kaya yamna tollibage?’ \v 6 Nupa aduna khumlak-i, ‘Chorphon thao gallon chanipan tolli.’ Maduda mahakna nupa aduda haikhi, ‘Nahakki ayiba che adu sida leire, thuna phamthaduna madu chamari yangkheida oihallo.’ \v 7 Adudagi mahakna atoppa amada amuk hanglak-i, ‘Aduga nahakkina kaya tollibage?’ Nupa aduna khumlak-i, ‘Gehu bora lising amamuk tolli.’ Maduna mahakna nupa aduda haikhi, ‘Nahakki ayiba che adu sida leire, madu nahakna chanipanda oihallo.’ \v 8 Madugi mahei oina mapu aduna pukchel sengdaba thabak asin arang touba nupa adubu asigumba heisingba thabak asigidamak thagatlammi. Maramdi taibangpan asigi machasingna makhoigi mirol asida mangalgi machasingdagi henna sing-i.” \p \v 9 Eina nakhoida hairibasini, asumna nakhoina taibangpanbagi lan thum sijinnaduna nakhoi nasagidamak marup semmu aduga langi kanapham leitraba matam aduda makhoina nakhoibu lomba naidaba yumda lousinbigani. \v 10 Khajiktada thajaba yaba mahak adu ayambadasu thajaba yabani aduga khajiktada pukchel sengdaba mahak adu ayambadasu pukchel sengdabani. \v 11 Aduga nakhoina taibangpanba asigi lan-thum sijinnabada thajaba yaba oidrabadi kanana nakhoida asengba lan adu sinnabada thajagadage? \v 12 Aduga atoppa misinggi lanthumda nakhoibu thajaba yaba oidrabadi kanana nakhoida nasagi oiba lan-thum pibigani? \p \v 13 “\x - \xo 16:13 \xo*\xt Mat 6:24\xt*\x*Minai kananasu mapu anigi thougal touba ngamde. Maramdi mahakna amabu tukachagani aduga amabuna nungsigani nattraga amabu luna ningjaraga amabuna thaoiroi. Nakhoina Tengban Mapu amadi lan animakpu punna thougal touba ngamloi.” \s1 Jisugi atei paotak khara \r (Mat 11:12,13; 5:31-32; Mrk 10:11-12) \p \v 14 Pharisee-singna masi pumnamaksing asi tabada makhoina Jisubu noknarammi maramdi makhoi sel-thumda ngaojarammi. \v 15 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoina misinggi mamangda achumba chatpa sasinnei adubu Tengban Mapuna nakhoigi thamoi khang-i. Maramdi misingna mamal leina loujaba potsaksing adu Tengban Mapugi mityengdadi tukkachaningaini.” \p \v 16 \x - \xo 16:16 \xo*\xt Mat 11:12-13\xt*\x*“Baptize toubiba Johngi matam adu phaoba Moses-ki wayel yathangsing amadi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi wa adu sandoklammi. Adubu houjikti Tengban Mapu leibakki aphaba pao adu sandokli aduga mipum khudingna maduda changnanaba hotnari. \v 17 \x - \xo 16:17 \xo*\xt Mat 5:18\xt*\x* Wayel yathanggi khwaidagi pikpa saruk ama mangkhibadagidi swarga amadi malem taibangpan mangkhibana henna lai. \p \v 18 \x - \xo 16:18 \xo*\xt Mat 5:32; 1 Cor 7:10,11\xt*\x*“Kanagumba nupa amana mahakki nupibu khainaraga atoppa nupi amaga luhonglabadi mahakna lannabagi thabak tou-i; aduga mapuroibaga khainarabi nupi louba nupa adusu lannabagi thabak tourabani.” \s1 Inakhunba nupa amadi Lazarus \p \v 19 “Matam amada atangba masaknaiba mangra machu amadi mugamanbigi phirol setpa kanagumba inak-khunba nupa ama leirammi. Mahakna matam pumba awatpa leitana nungai yaiphana pallammi. \v 20 Aduga mahakki thongalda Lazarus kouba masa pumba patpa lairaba nupa amasu hiptuna leirammi. \v 21 Mahakna Inak-khunba nupa adugi chanaba phandagi tarakpa acha athak makup matasing adu chajanaba asha toujarammi. Aduga huisingna laktuna mahakki apatpa adu leklammi. \v 22 Adudagi nongma lairaba nupa adu sirammi amasung swargadutsingna mahakpu Abrahamgi mathada pukhre. Aduga inak-khunba nupa adusu siraduna phumle. \v 23 Amasung khamnung leibakta mahakna awaba khangduna mathakta yengkhatpa matamda thapna Abraham amasung mahakki nakanda Lazarus leiba urammi. \v 24 Maduda inak-khunba nupa aduna laorak-i, ‘Ipa Abraham! Eibu nungsibiyu aduga Lazarus-na mahakki khudombi isingda luptuna eigi irei asibu ingthahanbinaba mahakpu thabirak-u, maramdi meiri marak asida ei yamna ware.’ \v 25 Adubu Abrahamna khumlak-i, ‘Ningsing-u ichanupa, nahakna hinglingei matamda aphaba pot pumnamak phangkhi aduga Lazarus-nadi phattaba pumnamak phangkhi. Adubu mahakna houjikti mapham asida nungngaiba phangle aduga nahakna awa meichak khangli. \v 26 Pumnamak asigi mathakta mapham asidagi nakhoigi manakta chatningba misingna chatpa ngamdanaba aduga mapham adudagi eikhoigi inakta lakningbasingna lakpa ngamdananaba lukhraba kom ama lei.’ \v 27 Maduda inak-khunba nupa aduna hairak-i, ‘Adu oirabadi eina nangonda haijari, Ipa Abraham, nahakna Lazaras-pu eigi ipagi yumda thabiyu. \v 28 Maramdi eigi ichin-inao manga lei, aduga makhoina awa meichakki mapham asida laktananaba makhoida mahakna cheksin-wa haihanbiyu.’ \v 29 Abraham-na hairak-i, ‘Nahakki nachin-nanaosinggi maphamda cheksin wa hainabagidamak Moses amasung Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousing lei, makhoigi wa adu nahakki nachin-nanaosingna tasanu.’ \v 30 Inak-khunba nupa aduna khumlak-i, ‘Natte ipa Abraham, madukhaktanadi yaroi! Adubu asibasinggi maraktagi kanagumba amana makhoida chatlabadi makhoina paptagi pukning honggani.’ \v 31 Adubu Abrahamna mangonda hairak-i, ‘Makhoina Moses amadi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi wa tadrabadi kanagumbana sibadagi hinggatlabasu makhoibu thajahanba ngamloi.’ ” \c 17 \s1 Pap amasung kokpibagi maramda tambiba \r (Mat 18:6-7,21-22; Mrk 9:42) \p \v 1 Nongma Jisuna mahakki tung-inbasingda hairak-i, “Misingbu papta tahanba athembasingdi adumak lakkani, adubu masi thok-halliba mahak adudi awabanida! \v 2 Mahakna apikpa angangsing asigi maraktagi amabu papta tahallabadi, mahakki mangakta achouba chakri nung ama yansillaga achouba ipakta thadabana mahakkidamak henna phei. \v 3 \x - \xo 17:3 \xo*\xt Mat 18:15\xt*\x*Maram aduna nasamak cheksillu. \p “Karigumba nahakki nachin nanaona pap tourabadi mahakpu warak watembiyu. Aduga mahakna pukning honglabadi mahakpu kokpiyu. \v 4 Mahakna nahakki nathakta nongmada pap taretlak touraba aduga atouba khudingmakta mahakna nagonda laktuna, ‘Ei pukning hongjare’ haijarabadi nahakna mahakpu kokpigadabani.” \s1 Thajaba \p \v 5 Pakhonchatpasing aduna Ibungoda hairak-i, “Eikhoigi thajaba hengathanbiyu.” \p \v 6 Maduda Ibungona khumlak-i, “Nakhoida hangam marumuk chaoba thajaba leirabadi nakhoina kabrangchak pambi asida nasana maru phukchaduna achouba ipakta houru haibada pambi asina nakhoigi yathang ingani.” \s1 Minai amagi mathoudang \p \v 7 “Nakhoigi maraktagi amagi lou khoiba nattraga yao senba minai ama lei haina khallasi. Aduga minai aduna loubuktagi halakpa matamda nahakna minai aduda thuna laktuna chak chananaba phamlo haigadra? \v 8 Hairoi nattra! Madugi mahutta mahakna minai aduda haigani, ‘Eigi chaklen thourang tou, aduga thourang toujaduna eina chari thaklingeida eibu thougal tou; aduga madu loiraga nahak amuk chaba yagani.’ \v 9 Aduga minai aduna mangonda tounaba haibasing adu inbagidamak mapu aduna mahakpu thagatkadra? Thagatkani haina eina khande. \v 10 Maram aduna, matou asigumduna nakhoida tounanaba haikhiba pumnamaksing adu pangthokpa matamda nakhoinasu haiyu, ‘Eikhoi matik chadaba minaisingni, eikhoina eikhoigi ithoudangsing adu pangthokchaba khaktani.’ ” \s1 Jisuna mioi tarabu anaba phahanbiba \p \v 11 Adudagi Jisuna Jerusalem tamna asum lakpada Samaria amadi Galilee-gi tainapham maphamdu phaoduna chatlammi. \v 12 Aduga mahakna khunggang amada changlakpa matamda tamthiba unsagi leinana naba makhoi taraga thengnarammi. Amasung makhoina lapna lepladuna, \v 13 khonjel houna kouraduna hairak-i, “Jisu! Ibungo! Eikhoibu nungsibiyu!” \p \v 14 \x - \xo 17:14 \xo*\xt Levi 14:1-32\xt*\x*Aduga Ibungona makhoibu ubada makhoida hairak-i, “Chatlu aduga nakhoi nasamakpu purohitta utcharu.” \p Amasung makhoina lambida asum chatlingeida makhoigi anaba adu sengjare. \v 15 Aduga makhoigi maraktagi amana mahakki anabadu Jisuna phahanbire haibadu ujabada mahakna Ibungogi manakta halaktuna khonjel houna Tengban Mapubu thagatlak-i. \v 16 Mahakna Jisugi khuyakhada tuthajaduna mahakpu thagatcharammi. Amasung nupa adu Samaria-gi mi oirammi. \v 17 Maduda Jisuna hairak-i, “Eina makhoi taramakpu senghanbikhiba nattra? Aduga atoppa mapan adudi kadai? \v 18 Atoppa phurupki nupa asi nattana Tengban Mapubu thagatnanaba atei kana amata halaktrabra?” \v 19 Adudagi Jisuna nupa aduda hairak-i, “Hougattuna chatcharo, nahakki thajabana nahakpu phahanbire.” \s1 Tengban Mapugi Leibak lakpa \r (Mat 24:23-28,37-41) \p \v 20 Nongma pharisee kharana Tengban Mapugi leibak adu karamba matamda lakkadage haina hangbada Jisuna khumlak-i, “Tengban Mapugi Leibak adu uba ngamba phibamsingga loinana lakte. \v 21 Aduga mi kana amatana ‘Yengu, asisa leire nattraga maduda leire’ haina haiba ngamloi; maramdi Tengban Mapugi leibak adu nakhoigi nungda lei.” \p \v 22 Adudagi Ibungona mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, “Migi Machanupa adugi numitsing adudagi numit amabu nakhoina yamna ujaningba matam ama lakkani, adubu nakhoina madu uroi. \v 23 Amasung misingna nakhoida haigani, ‘Yengu mahak asida leire, nattraga yengu mahak aduda leire!’ Adubu nakhoina madu yengnabagidamak chatthokkanu, makhoigi matung inganu. \v 24 Maramdi atiyagi nakal amada nongthang kuppada nakal adudagi atoppa nakal amagi ngamkhei phaoba nganbagumna Migi Machanupa adugi numit adusu matou adugumna oigani.” \v 25 Adubu ahanbada mahakna awa-anang kaya khangba tai amasung miron asina mahakpu inthokpa tai. \v 26 \x - \xo 17:26 \xo*\xt Meihou 6:5-8\xt*\x*Noah-gi haktakta oikhiba adugumna migi Machanupa adugi numit adusu adugumna oigani. \v 27 \x - \xo 17:27 \xo*\xt Meihou 7:6-24\xt*\x*Noah-na hijao adugi manungda changdringei matam adu phaoba misingna cha-thaktuna, luhongduna amadi luhongnabagidamak piduna leirammi. Adudagi ising ichao laktuna makhoi pumnamakpu manghankhi. \v 28 \x - \xo 17:28,29 \xo*\xt Meihou 18:20–19:25\xt*\x*Matou adugumduna Lotki matamdasu thokkhi. Misingna cha-thaktuna, lei-yonduna, mahei-marong thaduna amadi yum saduna leirammi. \v 29 Aduga Lot-na Sodom thadokpa numit aduda atiyadagi mei amadi kantrukki nong taraktuna makhoi pumnamakpu manghankhi. \v 30 Asumna Migi Machanupa adubu phongdokpa numit adudasu oigani. \p \v 31 “\x - \xo 17:31 \xo*\xt Mat 24:17,18; Mrk 13:15,16\xt*\x*Numit aduda yumthakta leiba mahakna mapot-machei lounanaba imungda amuk kumthadasanu; matou asigumduna loubukta leiba mahakna yumda amuk halaktasanu. \v 32 \x - \xo 17:32 \xo*\xt Meihou 19:26\xt*\x*Lot-ki nupibu ningsingu! \v 33 \x - \xo 17:33 \xo*\xt Mat 10:39; 16:25; Mrk 8:35; Luk 9:24; Jn 12:25\xt*\x*Kanagumba mathawai kanjaningba mahak aduna madubu mangjagani, aduga mathawai mangjaba mahak aduna madubu phangjagani. \v 34 Eina nakhoida hairibasini, ahing aduda phamung amada mi ani hipminnagani, aduga mi amabu pukhigani aduga amabuna thanamgani. \v 35 Nupi ani chakkri takminnagani, amasung nupi amabu pukhigani aduga amabuna thanamgani.” \v 36 Mi ani loubukta thabak suminnagani; amabu pukhigani, aduga atoppa amabu thanamgani.\f + \fr 17:36 \fr*\ft Lairik kharada verse asi hapte.\ft*\f* \p \v 37 Maduda tung-inbasingduna hanglak-i, “Masi kadaida thokkadabano, Ibungo?” \p Jisuna khumlak-i, “Asiba hakchang leiba mapham aduda langjasingna tingani.” \c 18 \s1 Wayen Mapu amasung lukhrabigi pandam \p \v 1 Adudagi Jisuna mahakki tung inbasing aduda, matam pumnamakta haijagadabani aduga keidounungda pukning hantharoidabani haiba tambinaba pandam ama hairak-i, \v 2 “Karigumba Sahar amada Tengban Mapu kidaba migidamak karisu khandaba wayel mapu ama leirammi. \v 3 Aduga sahar adumaktada lukhrabi amasu leirammi. Mahakna wayen mapu aduda tattana laktuna, ‘Eihakki yeknabagi mathakta achumba wayel toubiyu’ haina haijarammi. \v 4 Matam kuina wayen mapu aduna yaramde adubu mameidadi mahak masa mathanta haijarammi, ‘Eina Tengban Mapubu kidrabasu aduga migidamak karisu khandrabasu, \v 5 lukhrabi asina eingonda awaba piduna leibagi maramna mahakkidamak ei achumba wayel tourage. Eina masi toudragadi mahakna asum laktuna eibu yetlaragani.’ ” \p \v 6 Adudagi Ibungona makha tana hairak-i, “Wayel chumdaba mapu aduna haiba adu tao. \v 7 Adunadi Tengban Mapuda ahing nungthil animakta mateng panbinaba haijariba Ibungo masamakki khandokkhraba mising adugidamak mahakna achumba wayel toubiroidra? Mahakna makhoibu mateng pangbada thinthaduna leigadra? \v 8 Eina nakhoida hairibasini, mahakna makhoigidmak achumba wayel thunamak toubigani. Adubu Migi Machanupa aduna lakpa matamda malem asida mangonda thajaba mi mahakna phanggadra?” \s1 Pharisee amasung kangat khomba migi pandam \p \v 9 Adudagi Jisuna masa mathantabu achumba chatpani haina thajajaba aduga mi ateibuna hanthana khanba makhoising aduda pandam asimasu hairak-i, \v 10 “Nupa anikhak Mapugi Sanglenda haijanabagidamak kakhatlammi. Nupa amana phariseeni aduga amna kanggat khombani. \v 11 Adudagi pharisee aduna lepkhattuna masagi maramda asumna haijakhi, ‘Tengban Mapu, eina nangbu thagatchari, eidi atoppa misinggumna namja-namtheknaba, pukchel sengdaba, amasung nupi lannaba mi natte aduga mapham asida leiriba kanggat khomba mi asigumbasu natte. \v 12 Eina chayol amada anirak chara helli aduga eigi leijaba pumnamakki saruk taragi ama nangonda pi.’ \v 13 Adubu kanggat khomba adunadi lapna leplaga mamai phaoba swargaromda yengkhatchaba ngamjadana leirammi aduga mahakna mathabak yeijaraduna hairak-i, ‘Tengban Mapu, papchenba eibu chanbiyu.’ \v 14 \x - \xo 18:14 \xo*\xt Mat 23:12; Luk 14:11\xt*\x*Eina nakhoida hairibasini, madudi pharisee adu nattaduna kanggat khomba adubu Tengban Mapuna achumba chatpa oina singthanabiduna mayumda hankhirammi. Maramdi masa mathantabu chaohanjaba mi adubu nollukhangani aduga masa mathanta nollukchaba mi adubu chaohanbigani.” \s1 Jisuna angangsingbu yaipha thoujal pibiba \r (Mat 19:13-15; Mrk 10:13-16) \p \v 15 Nongma mioi kharana makhoigi apikpa angangsingbu Jisuna khut thambiduna yaipha-thoujal pihannabagidamak Jisugi nakta puraklammi. Ibungogi tung-inbasing aduna madu ubada makhoida cheirammi. \v 16 Adubu Jisuna makhoibu kousinduna hairak-i, “Apikpa angangsingna eigi inakna lakchasanu, makhoibu khamganu, maramdi Tengban Mapugi leibak adu makhoi asigumbasinggini. \v 17 Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, apikpa angang amagumna Tengban Mapugi leibak adubu lousindaba kanagumba amatana Tengban Mapugi leibakta khak changloi.” \s1 Inakkhunba nupa amana lomnaidaba punsi thiba \r (Mat 19:16-30; Mrk 10:17-31) \p \v 18 Nongma Jihudigi luchingba amana Jisuda asumna hanglammi, “Aphaba Oja Ibungo, lomba naidaba punsi phangjanaba eina kari toujagadage?” \p \v 19 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Karigi nangna eingonda aphaba haina kouribano? Tengban Mapu nattana aphaba kana amata leite. \v 20 \x - \xo 18:20 \xo*\xt Khong 20:12-16; Aniwa 5:16-20\xt*\x*Nahakna Tengban Mapugi wayel yathangsing asi khang-i: ‘Mitu-miwa lannaganu, mi hatkanu, huran-ganu, aranba sakhi piganu, amasung nama napabu ikai khumnou.’ ” \p \v 21 Nupa aduna khumlak-i, “Eina angang oiringeidagi houna hairiba wayel yathang pumnamaksing asi ngakcharak-i.” \p \v 22 Jisuna mahakki paokhum adu tarabada nupa aduda hairak-i, “Houjik nahakna tougadaba ama watli. Nahakki leijaba pumba yonthoklaga sel adu lairabasingda pithok-u, adu oirabadi swargada nahakki lan leigani; aduga lak-u, eigi itung illu.” \v 23 Adubu nupa aduna madu tabada pukning yamna warammi, maramdi mahak inak yamna khunlammi. \p \v 24 Maduda nupa aduna pukning yamna waba adu Jisuna uraduna hairakki, “Inakkhunba misingna Tengban Mapugi leibakta changba kayada lukhrabano! \v 25 Inakkhunba mi amana Tengban Mapugi leibakta changbabudi ut amana yetum manada litpana henna lai.” \p \v 26 Maduda wa adu taba mising aduna hairak-i, “Adu oirabadi kanana kanbiba phangba ngamgadage?” \p \v 27 Jisuna khumlak-i, “Mioibagi maphamda oithoktaba adu Tengban Mapugi maphamdadi oithokpa ngaktani.” \p \v 28 Maduda Peter-na hairak-i, “Yengbiyu, eikhoina eikhoigi leijaba pumnamak thadoktuna Ibungogi tung injari.” \p \v 29 Jisuna makhoida hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, Tengban Mapu leibakkidamak mayum-makei, nattraga mama-mapa, nattraga machin-manao, nattraga nupi- angang thadoklaga \v 30 mahakna taibangpanda leiringei matamda madudagi saruk yamna henna phangloidaba amasung lakkadaba matam aduda lomba naidaba punsi phangloidaba mi kana amata leite.” \s1 Jisuna mahakna sigadabagi maramda ahumlaksuba oina phongdokpa \r (Mat 20:17-19; Mrk 10:32-34) \p \v 31 Adudagi Jisuna tung-inba taranithoi adubu tonganna puthokladuna makhoida hairak-i, “Yengu, eikhoina Jerusalem-da chatli, aduga Migi Machanupa adugi maramda Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingna irambasing adu thunglagani. \v 32 Mahakpu Jihudi nattaba phurupsinggi makhutta pithokkani. Makhoina mahakpu noknagani, ikaiba pigani amasung tin sitchingani. \v 33 Makhoina mahakpu phugani amasung mahakpu hatkani, aduga humnisuba numitta mahakna amuk hinggatkani.” \p \v 34 Adubu tung-inbasing aduna hairibasing adu amata khangba ngamlamde. Waheising adugi nunggi oiba wahandok adu makhoida lotlammi amasung Ibungona hairiba adugi maramda makhoina khangba ngamkhide. \s1 Jisuna mamit tangba chakniba amabu phahanbiba \r (Mat 20:29-34; Mrk 10:46-52) \p \v 35 Aduga Jisuna Jericho naksillaklabada mimit tangba nupa ama chakniduna lambi mapanda phamduna leirammi. \v 36 Mahakna miyam amana lambi aduda chatpagi khonjel adu tabada, mahakna kari thoklabage haiduna hanglammi. \p \v 37 Maduda makhoina mangonda hairak-i, “Nazareth-ki Jisu chatli.” \p \v 38 Maduda mahakna laoraduna hairak-i, “David-ki Machanupa, Jisu! Eibu chanbiyu!” \p \v 39 Maduda mang thaduna chatlibasing aduna cheiraduna mahakpu tumin leinanaba hairammi. Adubu mahakna hennadum houna laorak-i, “David-ki Machanupa! Eibu chanbiyu!” \p \v 40 Maduda Jisuna chatlambadagi lepladuna mahakpu puraknaba yathang pirammi. Aduga mahakna manakta laklabada, Jisuna mangonda hanglak-i, \v 41 “Eina nanggidamak kari toubiba nahakna pambage?” \p Mahakna khumlak-i, “Oja Ibungo, eihakna mit ujaba pamjei.” \p \v 42 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Nahak uba phangjaro, nahakki thajabana nahakpu phahanbire.” \p \v 43 Khudak adumaktada nuba adu uba phangjare, aduga Tengban Mapubu thagatchaduna Jisugi tung injare. Aduga madu ubada miyam adunasu Tengban Mapubu thagatcharammi. \c 19 \s1 Jisu amadi Zacchaeus \p \v 1 Adudagi Jisuna Jericho-da changduna sahar adu phaoduna chatlammi. \v 2 Aduga mapham aduda maiming Zacchaeus kouba kanggat khombasinggi makok oiba inak-khunba nupa ama leirammi. \v 3 Mahakna Jisu kanano haibadu yengnanaba hotnarammmi adubu miyam adugi maramna mahakna Jisubu uba phanglamde. Maramdi mahak marep nemba mi oirammi \v 4 Maram aduna mahakna mang thana chenkhiduna Jisubu unanaba lambi mapanda houba heibong pambi amada kakhatle, maramdi Jisu lambi aduda lakkadourammi. \v 5 Aduga Jisuna mapham adu yourakpa matamda mahakna mathakta yengkhatladuna hairak-i, “Zacchaeus, thuna khumtharak-u, ei ngasi nanggi yumda thungba tare.” \p \v 6 Adudagi Zacchaeus-na kumtharaktuna Ibungobu yamna haoraobaga loinana taramna okchare. \v 7 Aduga madu uba mi pumnamakna murum murum sonba hourak-i, “Nupa asina pappi asigi yumda thungnanaba chatkhre!” \p \v 8 Adudagi Zacchaeusna hougatladuna Ibungoda hairak-i, “Yengbiyu, Ibungo, Eina eigi leijaba lan-thumgi saruk tangkhai ama lairabasingda pijagani, aduga eina kanagumbabu kanggat louba matamda minamlabadi eina mangonda senpham adu saruk mari hanbigani.” \p \v 9 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Ngasi imung asida aran-khubham lakle, maramdi nupa asina mahak masamak Abrahamgi asengba machani haibadu utchare. \v 10 \x - \xo 19:10 \xo*\xt Mat 18:11\xt*\x*Maramdi Migi Machanupa adu mangkhraba adubu thinaba amadi kanbinaba lakpani.” \s1 Minai Taragi Pandam \r (Mat 25:14-30) \p \v 11 \x - \xo 19:11-27 \xo*\xt Mat 25:14-30\xt*\x*Miyam aduna Ibungona haibadu taringeida makha tana makhoida pandam amasu hairammi. Maramdi Ibungona Jerusalem naksillaklammi, amasung Tengban Mapugi leibak adu thuna uragani haina makhoina khallammi. \v 12 Maram aduna Ibungona hairak-i, “Kanagumba awangba pham paiba nupa amana ningthou khubam lourunaba aduga amuk halaknaba thourangduna arappa leibak amada chatlammi. \v 13 Mahakna chatringeida mahakki manai tarabu kouraga sanagi senmayek amamam piraduna hairak-i, ‘Eina chatkhringeida masina sel kaya tanba ngambage haibadu yeng-u.’ \v 14 Adubu mahak masamakki misingna mahakpu yengthirammi aduga mahakna eikhoigi ningthou oiba pamde haina haihallunabagidamak mahakki tungda pao pubasing tharammi. \p \v 15 “Adudagi nupa aduna ningthou phamthol phanglaba matungda mayumda halaklammi. Aduga mahakna sel piramba manaising aduna sel kaya kaya yamna tonglabage haibadu khangnanaba makhoibu manakta kouraknaba yathang pirammi. \v 16 Aduga ahanba manai aduna laktuna hairak-i, ‘Ibungo, eina nahakna piramba sanagi senmayek ama aduna tara tongba ngamjare.’ \v 17 Maduda mabungo aduna hairak-i, ‘Nahakna yamna phajana toure, eigi aphaba inai. Nahakna thabak machada thajaba yabagi maramna sahar taragi mathakta mapu oijaro.’ \v 18 Adudagi anisuba manai adu laktuna hairak-i, ‘Ibungo, eina nahakna piramba sanagi senmayek ama aduna manga tongba ngamjare.’ \v 19 Maduda mabungo aduna hairak-i, ‘Nahaksu sahar mangagi mathakta mapu oijaro.’ \v 20 Aduga atoppa manai ama laktuna hairak-i, ‘Ibungo, yengbiyu, nahakki sanagi senmayek adu asida leijare; eina masibu phi macha amada lottuna thamlambani. \v 21 Maramdi nahak sathiba mi oibanina eina nangbu kijarammi. Nahakna nahakki nattaba adu lou-i aduga hunkhidaba adu lok-i.’ \v 22 Maduda mabungo aduna hairak-i, ‘He phattaba manai! Nahak nasamakki wahei aduna eina nahakpu wayengani. Nahakna eibu eigi nattaba adubu louba aduga eina hunkhidaba adubu lokpa shathiba mini haiba khanglibanine? \v 23 Adu oirabadi karigi nangna sel adu sel tungsinphamda thamlamdribano? Adu oiramlabadi eina halakpada madu sendoiga loinana phanglamgadabani.’ \v 24 Adudagi mahakna leplibasing aduda hairak-i, ‘Minai asidagi sanagi sen mayek adu louthoktuna sanagi senmayek tara leiba mangonda piyu.’ \v 25 Adubu makhoina mangonda hairak-i, ‘Ibungo, mahakki senmayek tara hanna leire.’ \v 26 \x - \xo 19:26 \xo*\xt Mat 13:12; Mrk 4:25; Luk 8:18\xt*\x*Maduda mahakna hairak-i. ‘Eina nakhoida hairibasini madudi areiba mi khudingmakta hennadum henna pibigani, aduga leitaba mahak adudagi mahakki areiba khara adu phaoba louthokkani. \v 27 Aduga eina ningthou oiba pamdaba eigi yeknabasing adubu mapham asida puraktuna makhoibu eigi imang asida hatlu.’ ” \s1 Jisuna lola tongduna Jerusalem-da changba \r (Mat 21:1-11; Mrk 11:1-11; Jn 12:12-19) \p \v 28 Jisuna wa asi hairaba matungda mang tharaduna Jerusalem maikei panglammi. \v 29 Aduga Ibungona Chorphon Chingda leiba Bethphage amasung Bethany naksillaklabada, tung-inba anibu mangjounana wa asi hairaduna tharammi, \v 30 “Nakhoigi mangda leiriba khun aduda chatlu, aduga nakhoina maduda hek changbaga mi kana amatana tongdriba lola macha ama punduna leiba nakhoina thengnagani. Madu thouri thoktuna eigi nakta purak-u. \v 31 Aduga kanagumbana nakhoida karigi madu thouri thoklibano haina hanglaklabadi, Ibungona masi mathou tai haina mangonda haiyu.” \p \v 32 Aduga makhoina chatkhiduna Jisuna makhoida haikhiba adumak thengnare. \v 33 Amasung makhoina lola macha adu thouri thoklingeida mapusingna laktuna makhoida hairak-i, “Nakhoina lola macha adugi thouri adu karigi thoklibano?” \p \v 34 Maduda makhoina khumlak-i, “Ibungona masi mathou tai” \v 35 Aduga makhoina lola macha adu Jisugi nakta purakle. Adudagi makhoina lola adugi mathakta makhoigi maphi thaduna Jisubu tonghalle. \v 36 Amasung Ibungona asum chatlingeida miyam aduna makhoigi maphising lambi aduda tharammi. \p \v 37 Aduga Ibungona Jerusalem nasillaklabada, chorphon chinggi kumthapham lambi leiriba mapham aduda Ibungogi tung-inba miyam aduna makhoina ukhiba matik leiba thabaksing adugidamak haraona Tengban Mapubu khonjel wangna thagatpa hourak-i: \q1 \v 38 “\x - \xo 19:38 \xo*\xt Isei 118:26\xt*\x*MAPU IBUNGO-gi\f + \fr 19:38 \fr*\ft Jehovah\ft*\f* mingda lenglakliba ningthou adu yaiphabani! \q2 Oire swargada ingthaba amadi Tengban Mapuda matik mangal!” \p \v 39 Adudagi miyam adugi maraktagi pharisee kharana Jisuda hanglak-i, “Oja Ibungo, nahakki tung-inbasing asibu tuminna leinaba cheibiyu!” \p \v 40 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Eina nakhoida hairibasini, karigumba makhoina tuminna leirabasu nungsing asina laorakkani.” \s1 Jisuna Jerusalem-gidamak tengthaba \p \v 41 Adudagi Jisuna sahar adu naksillaklammi amasung mahakna sahar adu ubada sahar adugidamak kapladuna, \v 42 hairak-i, “Numit asida, nahak khaktana oiraba phaoba, ingthabagi lambi adu khanglamlabadiko! Adubu houjikti madu nahakki mityengdagi lotkhre. \v 43 Maramdi Nahakki yeknabasingna nahakki akoibada pal khajingadaba, nahakpu thattuna amasung maikei pumnamaktagi nahakpu koisinduna thamgadaba numitsing adu lakkani. \v 44 Makhoina nahakpu amadi chekpal manungda leiriba nachasing pumnamakpu pummang manghallagani, makhoina nung amaphaoba maphamduda lonnaduna thanamloi. Maramdi Tengban Mapuna nahakpu kanbiba lakkhiba matam adu nahakna khangkhide.” \s1 Jisuna Mapugi Sanglen sengdokpa \r (Mat 21:12-17; Mrk 11:15-19; Jn 2:13-22) \p \v 45 Adudagi Jisuna Mapugi Sanglenda changduna lalonbagi thabak touriba masing adubu tanthokpa horammi. \v 46 \x - \xo 19:46 \xo*\xt Isa 56:7; Jer 7:11\xt*\x*Ibungona makhoida hairak-i, “Mapugi puyada masi iduna lei, ‘Eigi yumbu haijanabagi yum kougani’ adubu nakhoina masibu huranbasinggi makon oihalle.” \p \v 47 \x - \xo 19:47 \xo*\xt Luk 21:37\xt*\x*Numit khudinggi Ibungona Mapugi Sanglenda tambirammi. Adubu athoiba purohitsing, wayen yathanggi ojasing amadi miyamgi luchingbasingna Ibungobu hatnanaba hotnarammi. \v 48 Adumakpu makhoina madu pangthoknaba lambi amata phanglamde, maramdi mi pumnamakna Ibungogi ngangba adu wahei amata phaoba chithadana adumak tadunata leirammi. \c 20 \s1 Jisugi matikki maramda wahang \r (Mat 21:23-27; Mrk 11:27-33) \p \v 1 Nongma Mapugi Sanglenda Jisuna miyamda tambiduna amadi aphaba pao sandoktuna leiringeida, athoiba purohit amadi wayen-yathanggi ojasingna ahal lamansingga loinana punna lakladuna, \v 2 Ibungoda hairak-i, “Nahakna kari matik leiduna pumnamaksing asi touribano? Eikhoida haiyu. Kanana nangonda matik adu pibage?” \p \v 3 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i. “Eisu nakhoida wahang ama hangge, nakhoi eingonda khummu, \v 4 John-na baptize toubagi matik adu swargadagira nattraga misingdagira?” \p \v 5 Maduda makhoina makhoi masel khannaraduna hainarammi, “Eikhoina kari haigadage? Eikhoina swargadagini hairagadi, mahakna eikhoida haigani, ‘Adu oirabadi nakhoina mahakpu karigi thajadribano?’ \v 6 Aduga eikhoina madu misingdagini hairagadi mi pumnamakna eikhoibu nungna thagani, maramdi mi pumnamakna Johnbu Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou amani haina lou-i.” \v 7 Maram aduna makhoina khumlak-i, “Eikhoina madu kadaidagino haiba khangde.” \p \v 8 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Adu oirabadi, eina karamba itik leiduna pumnamaksing asi touribano haibadu einasu hairaroi.” \s1 Angur ingkholgi pandam \r (Mat 21:33-46; Mrk 12:1-12) \p \v 9 \x - \xo 20:9 \xo*\xt Isa 5:1\xt*\x*Adudagi Jisuna mising aduda amuk onsillaktuna pandam asi hairak-i, “Kanagumba nupa amana anggur ingkhol ama koirammi. Aduga mahakna madu sandoklamlaga mayum thadoktuna arappa lam amada matam kuina chatkhirammi. \v 10 Adudagi anggur mahei lokpa matam youraklabada mahakna mahakki manai amabu anggur ingkhol koibasing adudagi mahakki angur saruk lourunaba tharammi. Adubu makhoina manai adubu phuraga khut hangna halhankhirammi. \v 11 Maram aduna mahakna atoppa manai ama amuk tharammi; adubu mahakpusu phuduna ikaiba piraga khut hangna thakhirammi. \v 12 Adudagi mahakna ahumsuba manai ama amuk tharammi; aduga makhoina mahakpu thina asok-apan nanghanduna mapanda langthoklammi. \v 13 Adudagi anggur ingkholgi mapu aduna mathanta hangjarak-i, ‘Eina houjik kari tousige? Eina eigi nungsijaraba ichanupabu tharage, mahakpudi makhoina ikai khumnabibasu yai.’ \v 14 Adubu ingkhol koibasing aduna mahakpu ubada makhoi masel tanaduna hainarammi, ‘Mahak asi yulep charani. Eikhoina mahakpu hatlasi, adu oirabadi mahakki lan adu eikhoigi oihouragani.’ \v 15 Maram aduna makhoina mahakpu anggur ingkholgi mapanda chingthoklammi aduga mahakpu hatlammi. \p “Adu oiragadi ingkholgi mapu aduna makhoida houjik kari tougadage? \v 16 Mahakna chattuna ingkhol koibasing adubu hattuna anggur ingkhol adu atoppa ingkhol koibasingda pithokkani.” \p Hairiba adu tabada, mising aduna hairak-i, “Madu keidounungda oidasanu.” \p \v 17 \x - \xo 20:17 \xo*\xt Isei 118:22\xt*\x*Aduga Jisuna makhoida yengladuna hairak-i, “Adu oiragadi Mapugi puyada iduna leiriba wa asigi wahandok adu karino? \q1 ‘Yumsabasingna kanadare haiduna langsekpa nung adu, \q2 Oirakle khwaidagi maruoiba chithekki nung.’ \m \v 18 Nung aduda tuba mi khudingmakna machet tana kaigani aduga nung aduna nanba mahak aduna makup tana takkhaigani.” \s1 Kanggat thibagi maramda wahang \r (Mat 22:15-22; Mrk 12:13-17) \p \v 19 Wayen yathanggi ojasing amadi athoiba purohitsingna Ibungobu khudakta phananaba lambi thirammi maramdi pandam adu Ibungona makhoigi mathakta haibani haiba makhoi khanglammi. Adubu makhoina misingbu kirammi. \v 20 Maram aduna makhoina khudongchaba ama yengduna leirammi. Aduga makhoina Ibungogi waheida asoiba thiduna mahakpu phaduna Rome-gi leingak mapugi pangal amadi matikta pithoknanaba pukchel sengba mi sasinnaba lanjabasing tharammi. \v 21 Aduga lanjabasing aduna Jisuda hairak-i, “Oja Ibungo, Nahakti achumba ngangi amasung chumna tambi, aduga nahakna michang mikhai naide adubu Tengban Mapugi lambi adu chumna tambi. \v 22 Eikhoida haibiyu, eikhoina Caesar-da kanggat thiba asi eikhoigi wayel yathanggi maiyoktara, nattabra?” \p \v 23 Adubu Jisuna makhoigi lounam adu khangladuna makhoida hairak-i, \v 24 “Eingonda denari ama utlu. Yeng-u, masida namliba saktam amasung maming asi kanagino?” \p Maduda makhoina khumlak-i, “Caesar-gini” \p \v 25 Adudagi Jisuna makhoida hairak-i, “Phare, adu oirabadi Caesar-gi oiba aduna Caesar-da katlo aduga Tengban Mapugi oiba aduna Tengban Mapuda katlo.” \p \v 26 Aduga Ibungogi paokhumda asoiba phangdabana miyam mangda makhoina Ibungobu phaba ngamkhide. Amasung makhoina Ibungogi paokhum aduda ingak ngakladuna tuminna leikhi. \s1 Sibadagi hinggatpagi maramda wahang \r (Mat 22:23-33; Mrk 12:18-27) \p \v 27 \x - \xo 20:27\xo*\xt Pakhon 23:8\xt*\x*Adudagi sibadagi hinggatpa haibasi leite hairiba sadducee-sing khara Jisugi manakta laktuna hairak-i, \v 28 “\x - \xo 20:28 \xo*\xt Aniwa 25:5\xt*\x*Oja Ibungo, Moses-na eikhoigidamak yathang asi ibirammi madudi: ‘Kanagumba nupa amana macha amata thamlamdana magi nupibu thanamlaga sikhiba thoklabadi, hairiba nupa asigi charol-surol thamlamnabagidamak magi machil-manaona lukrabi asibu amuk lougadabani.’ \v 29 Adu oirabadi, nupa amagi machin manao taret leirammi. Adudagi mayamba ahal adu nupi thire adubu macha amata thamamdana sikhre. \v 30 Aduga nupi adu machin-manao anisuba aduna amuk loure, adubu mahaksu macha thamamdana sire. \v 31 Adudagi ahumsuba adunasu mahakpu loure. Matou adugumna makhoi taretmakna loure, aduga macha amata thamamadana sire. \v 32 Aduga ikon konbada nupi adusu sire. \v 33 Adu oirabadi, houjik asibasingna hinggatlakpa numit aduda nupi asi kanagi nupi oigadage, maramdi makhoi taretmakna mahakpu makhoigi nupi oina lourammi.” \p \v 34 Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Chak asidadi misingna luhong-i, aduga machasingbu luhongnaba thajei-yonjei. \v 35 Adubu sibadagi hinggatpada amadi lakkadaba matam aduda leibada matik chaba nupa nupising adunadi maduda luhonglaroi. \v 36 Makhoina amuk hanna siraroi, maramdi makhoi swardutsinggum oigani. Makhoi Tengban Mapugi machasing oigani maramdi makhoina sibadagi hinggatle. \v 37 \x - \xo 20:37 \xo*\xt Khong 3:6\xt*\x*Aduga asiba misingna hinggatli haibadu Mosesmaknasu mayek sengna utkhre. Mei chakpa mongsong yaoba Mapugi Puyagi saruk aduda Moses-na Mapu Ibungoda Abraham-gi Tengban Mapu, Isaac-ki Tengban Mapu, amasung Jacob-ki Tengban Mapu haina koukhi. \v 38 Maram aduna mahakti asibasinggi Tengban Mapu natte adubu ahingbasinggi Tengban Mapuni maramdi mahakki maphamdadi pumnamak hing-i.” \p \v 39 Maduda wayen-yathanggi oja kharana hairak-i, “Ibungo, nahakna yamna phajana haire” \v 40 Madugi matung mi kana amatana Ibungoda wahang hangnabagi thouna leiramde. \s1 Christtagi maramda wahang \r (Mat 22:41-46; Mrk 1:35-37) \p \v 41 Adudagi Jisuna makhoida hanglaki, “Makhoina kamdouna Christta adu David-ki machanupani hairibano? \v 42 \x - \xo 20:42,43 \xo*\xt Isei 110:1\xt*\x*Maramdi David masamakna Thagat Iseigi lairikta asumna phongdok-i, \q1 ‘MAPU IBUNGO-na eigi Ibungoda hai: \q2 Phammu, nahakna eigi yet thangbada, \q2 \v 43 Oihandriphaoba eina nahakki yeknabasingbu, nahakki khonggi khongnetpham.’ \m \v 44 David-na mahakpu ‘Ibungo’ haina kourabadi, Kamdouna mahakna David-ki macha oigadouribano?” \s1 Wayel yathanggi ojasinggi phattaba \r (Mat 23:1-36; Mrk 12:38-40) \p \v 45 Aduga miyam aduna Ibungogi wa taringeida Ibungona mahakki tung-inbasing aduda hairak-i, \v 46 “Wayel yathanggi ojasing adudagi cheksillu. Makhoina achonba phi settuna koina chatpa amadi keithelnachingba maphamsingda misingna makhoibu ikai khumnabaga loinana koubirakpa adu pammi, Aduga Jihudisinggi tinnapham sanglen synagogue-singda akhannaba phamphamda phamba amadi chak khangphamda ikai khumnaba misinggi phamphamda phamba makhoina pammi. \v 47 Makhoina lukhrabisingdagi khudongchaba louduna mayum-makei mulli, aduga misingna unanaba tousinaduna Tengban Mapuda haijaba adu sangna haijei. Asigumba mising asina henna kanba cheirak phanggani.” \c 21 \s1 Lukrabigi katchaba \r (Mrk 12:41-44) \p \v 1 Jisuna Mapugi Sanglenda koina yengbada inak-khunba misingna Mapugi Sanglengi sel thadaphamda makhoigi khudolsing thadaba urammi. \v 2 Aduga yamna lairabi lukhrabi amanasu apikpa korigi senmayek ani thadaba Ibugona urammi. \v 3 Maduda Ibungona hairak-i, “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, lairabi lukhrabi asina atei pumnamaktagi khwaidagi henna yamna katchare. \v 4 Maramdi ateising aduna makhoigi marang kaiba langeidagi khaidoktuna saruk kharatamak pire; adubu nupi asinadi lairajarabasu mahakki leijaba pumnamak haibadi mahakki hingbada changliba areiba pumba katchare.” \s1 Mapugi Sanglen thugaigadaba mangjounana phongdokpa \r (Mat 24:1-2; Mrk 13:1-2) \p \v 5 Aduga ningthiraba nungsingna amadi Tengban Mapuda katlakpa khudolpotsingna kayada phajana leitengliba Mapugi Sanglenno haina Ibungogi tung-inbasing kharana Mapugi Sanglengi maramda wari sanarammi. Adubu Jisuna makhoida hairak-i, \v 6 “Nakhoina uriba pumnamaksing asi pummang manglagadaba matam adu lakli. Matam aduda lonnaba nung amata ningkhaihandana maphamsida thanamloi.” \s1 Aroiba matamgi awa-ana madi ot-neiba \r (Mat 24:3-14; Mrk 13:3-13) \p \v 7 Maduda makhoina Jisuda hangjarak-i, “Oja Ibungo, hairibasing adu karamba matamda thokkadage? Aduga pumnamaksing asi thokkadoure haibagi khudamsing aduna karino?” \p \v 8 Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoibu serannana chingdanaba cheksillu. Maramdi mi kayana eigi mingda laktuna, ‘Ei Christtani’ aduga ‘Matam adu lakle’ haigani. Adubu nakhoina makhoigi matung inganu. \v 9 Aduga nakhoina lan amadi lal houba tarabada kiganu. Maramdi hairibasing asi hanna thokkani adubu aroiba matam adu matam adumaktadi lakloi.” \p \v 10 Aduga Ibungona makhoida makha tana hairak-i, “Phurup amana phurup amagi mathakta, ningthou leibak amana ningthou leibak amagi mathakta lal hourakkani. \v 11 Aduga mapham kayada akanba yuhar haba, chak tangba amasung sathiba laina kaya thokkani amasung kiningngai oiba thoudoksing amadi atiyada achouba angakpa khudamsing ugani. \v 12 Aduga hairibasing asi thoktringeigi mamangda nakhoibu phagani amasung ot-neigani; nakhoibu wayennabagidamak synagogue-singda pithokkani amasung keisumsangda thamgani. Aduga eigi minggi maramgidamak nakhoibu ningthousinggi amadi leingak mapugi mangda puthokkani. \v 13 Adubu masina nakhoigidamak aphaba wapao sandoknabagi khudongchaba oigani. \v 14 \x - \xo 21:14,15 \xo*\xt Luk 12:11,12\xt*\x*Aduga nakhoina nasabu ngakthokchanaba kari haigadage haina hanna wadanaba napukningda leppu. \v 15 Maramdi nakhoina hairibasing adubu kakthatpa amadi yetpa ngamloidaba wahei amadi lousing eina nakhoida pibigani. \v 16 Aduga nakhoigi nama-napa, nachin-nanao, mari-mata amadi marup-mapangsingna nakhoibu pithokkani. Amasung nakhoi kharabu makhoina hatpa phaoba hatkani. \v 17 Aduga mi pumnamakna nakoibu eigi maramgidamak tukkatchagani. \v 18 Adubu nakhoigi kokki samna ama phaoba mangloi. \v 19 Nakhoina chetna lepchabana nakhoina hingba phangjagani.” \s1 Jerusalem mang-takpagi maramda mangjounana phongdokpa \r (Mat 24:15-21; Mrk 13:14-19) \p \v 20 “Nakhoina Jerusalem-bu lanmisingna koisinba urabadi, sahar adu thuna mang taklagani haiba nakhoina khang-u. \v 21 Adudagi Judea-da leibasing aduna chingjaosingda chensanu; saharda leibasing aduna sahar thadoksanu, aduga leibak adugi mapanda leibasingna leibak aduda amuk changdasanu. \v 22 \x - \xo 21:22 \xo*\xt Hos 9:7\xt*\x*Maramdi masi Mapugi puyana haikhiba ‘Cheirak Pibagi Numitsing’ adu thungbagi matam aduni. \v 23 Aduga numitsing aduda naopuribising amadi chajellibisinggidamaktadi kayada awaba oiragaba! Maramdi lam asigi mathakta tamthiba awa-anang lakkani amadi lam adugi misinggi mathakta Tengban Mapugi Cheirak lakkani. \v 24 Makhoi kharabu thangsangna hatkani aduga makhoibu leibak pumnamakta lanpha oina pugani. Aduga Jihudi nattaba phurupsinggi matam aduna loidriba phaoba atoppa phurupsingna Jerusalem-bu khongnetnagani.” \s1 Migi Machanupa aduna lenglakpa \r (Mat 24:29-31; Mrk 13:24-27) \p \v 25 “\x - \xo 21:25 \xo*\xt Isa 13:10; Eze 32:7; Phong 6:12,13\xt*\x*Matam aduda numit, tha amadi thawanmichaksingda angakpa khudamsing ugani. Aduga malem asida leiriba leibak pumnamakki misingna samudragi iraokhon amadi kallaba ithak-ipomsingda kiduna chamamnaba thokkani. \v 26 Akiba amadi malem asida kari thoklagadage haiba khanbada misingna wanthagani maramdi atiyada leiba panggal pumnamak nikkani. \v 27 \x - \xo 21:27 \xo*\xt Dan 7:13; Phong 1:7\xt*\x*Adudagi Migi Machanupa aduna achouba panggal amadi matik mangalga loinana leichilakta lenglakpa adu makhoina ugani. \v 28 Pumnamaksing asina thokpa hourakpada, lepkhattuna na-ngak adu thanggatlu, maramdi nakhoibu handokpibagi matam adu nakle.” \s1 Heiyit pambigi pandam \r (Mat 24:32-35; Mrk 13:28-31) \p \v 29 Adudagi Jisuna makhoida pandam ama hairak-i, “Heiyit pambi amadi atei upalsingda yeng-u. \v 30 Makhoina yening hullakpa matamda nakhoina kalentha naksillakle haiba khang-i. \v 31 Maduga chap manana pumnamaksing asi nakhoina thokpa uba matamda Tengban Mapugi leibak adu naksillakle haiba khang-u. \p \v 32 “Eina nakhoida tasengnamak hairibasini, miron asina houkhidringeigi mamangda thoudok pumnamaksing asi thokkani. \v 33 Atiya amadi malemdi mangkhigani adubu eigi waheisingdi keidounungda manglaroi. \s1 Mitseng khangbagi kannaba \p \v 34 “Nakhoi cheksillu! Chaman thakmanbana, yu ngaoba, amadi punsigi oiba langtaknabana nakhoigi thamoibu khudum chalhanganu, nattrabadi Numit aduna langgi matougum khanghoudana nakhoibu phagani. \v 35 Maramdi numitsing aduna malem asida leiriba mipum khudingmakki mathakta lakkani. \v 36 Aduga thokkadouriba pumnamak asida nakhoina nanthokchaba ngamnanaba amadi Migi Machanupa adugi mangda lepchaba ngamnanaba nakhoina mitseng khangduna amadi matam pumnamakta haijaduna leiyu.” \p \v 37 \x - \xo 21:37 \xo*\xt Luk 19:47\xt*\x*Jisuna nungti numit khudinggi Mapugi Sanglenda tambirammi aduga numidang lakpa khudingda Chorphon Chingda ahing lennanaba chatlammi. \v 38 Aduga Ibungogi wa tananabagidamak ayuk anganba khudingda miyam pumnamakna Mapugi Sanglenda laklammi. \c 22 \s1 Jisubu hatnaba khujin-thourang touba \r (Mat 26:1-5; Mrk 14:1-2; Jn 11:45-53) \p \v 1 \x - \xo 22:1 \xo*\xt Khong 12:1-27\xt*\x*Matamdu Lanthokpibagi Chakkhangba haina kouba Hamei yaodaba talgi chakkhangba kumheigi matam naksillaklammi. \v 2 Aduga athoiba purohitsing amadi wayel yathanggi ojasingna Jisubu hatnanaba aronba lambi thirammi; maramdi makhoina Jisubu phongna phaba matamda misingna kari tourakkadage haina misingbu kirammi. \s1 Judasna Jisubu pithokpada yanaba \r (Mat 26:14-16; Mrk 14:10-11) \p \v 3 Adudagi tung-inba taranithoigi maraktagi ama oiriba Judas Iscariotta Satan-na changlammi. \v 4 Maram aduna Judas-na chatkhiduna athoiba purohitsing amadi Mapugi Sanglen ngakliba luchingbasingga karamna mahakna Jisubu makhoida pithokkadage haina hairammi. \v 5 Maduda makhoi haraorammi amasung makhoina mangonda sel pibada yanarammi. \v 6 Aduga Judas-na maduda yarammi amasung miyam leitaba matamda Jisubu makhoida pithoknaba khudongchaba yengduna leirammi. \s1 Jisuna lanthokpibagi chakhangbagi chaklen thourang touba \r (Mat 26:17-25; Mrk 14:12-21; Jn 13:21-30) \p \v 7 Adudagi Lanthokpibagi Chakhanggi yao macha adu hatkadaba numit haibadi Hamei yaodaba Talgi chakkhangba numit adu lakle. \v 8 Maduda Ibungona Peter amadi John-bu mangjounana tharaduna hairak-i, “Nakhoina chattuna eikhoina chananaba Lanthokpibagi chaklen thourang tou.” \p \v 9 Maduda makhoina Ibungoda hanglak-i, “Eikhoina mapham kadaida chaklen adu thourang touba Ibungona pambibage?” \p \v 10 Ibungona khumlak-i, “Nakhoina sahar aduda hek changbaga ising pun puba nupa ama nakhoina thengnagani. Nakhoina mahakna changba yum adu phaoba matung induna chatlu. \v 11 Aduga yum adugi yumbu aduda asumna haiyu, ‘Eina eihakki tung-inbasinga loinana Lanthokpibagi chaklen chagadaba ka adu kadaidano?’ haina Oja Ibungona naphamda hanglak-i. \v 12 Aduga mahakna, sem-saduna thourang pumnamak loiraba, chaoraba mathakki ka ama nakhoida utlakkani. Maphamduda eikhoigidamak chaklen thourang tou.” \p \v 13 Adudagi makhoina sahar aduda chatkhirammi aduga Jisuna makhoida haikhibagumna pumnamak adu phangladuna makhoina mapham aduda Lanthokpibagi Chaklen thourang toure. \s1 Ibungogi chakkhangba \r (Mat 26:26-30; Mrk 14:22-26; 1 Cor 11:23-25) \p \v 14 Aduga pungpham aduna laklabada Jisuna pakhonchatpa taranithoi aduga loinana chananaba phamtharammi. \v 15 Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Eina awa ana khangdringeigi mamangda eina nakhoiga loinana Lanthokpibagi chaklen asi chaminnaba adukki matik pamkhi. \v 16 Maramdi eina nakhoida hairibasini, madudi Tengban Mapugi Leibakta Lanthokpibagi Chakkhangba asigi mapungphaba wahanthok adu thungdriba phaoba eina masi amuk hanna chararoi.” \p \v 17 Adudagi mahakna tenggot adu louraduna Tengban Mapubu thagatcharaga asumna hairak-i, “Masi louduna nakhoigi narakta lannou. \v 18 Eina nakhoida hairibasini, Tengban Mapugi Ningthou Leibak aduna laktriba phaoba eina anggur mahi asi amuk hanna thaklaroi.” \p \v 19 Adudagi Jisuna tal ama louduna Tengban Mapubu thagatcharaga machet machet settuna makhoida piraga hairak-i, “Masi nakhoigidamak pithoklaba eigi hakchangni. Eibu ningsingnabagidak nakhoina masi pangthok-u.” \v 20 Aduga madu chaba loiraba matungda, maduga chap manana Ibungona tenggot adu louraduna hairak-i, “Tengot asi nakhoigidamak tabikhraba eigi eena chum namlaba Tengban Mapugi anouba warepnabani. \p \v 21 \x - \xo 22:21 \xo*\xt Isei 41:9\xt*\x*“Adubu, yengu! Eibu pithokkadouriba mahak adu eiga loinana table asida leiminnari. \v 22 Aduga Migi Machanupa aduna Tengban Mapuna mahakkidamak warepkhraba adugi matung-inna sigani adubu eibu pithokkadouriba mahak adudi awabanida!” \p \v 23 Maduda, makhoigi marakta thabak asi tougadouriba mahak adu kana oigadouribano haiduna makhoi masel hangnaba hourammi. \s1 Khwaidagi henna chaoba adu kanano? \r (Mat 20:20-28; Mrk 9:33-37; 10:35-45; Jn 13:1-17) \p \v 24 \x - \xo 22:24 \xo*\xt Mat 18:1; Mrk 9:34; Luk 9:46\xt*\x*Aduga makhoigi marakta kanana khwaidagi henna chaobage haiduna yetnarammi. \v 25 \x - \xo 22:25,26 \xo*\xt Mat 20:25-27; Mrk 10:42-44\xt*\x*Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Atoppa phurupsingi ningthousingna makhoigi leibak miyamgi mathakta mapu oina palli, aduga makhoigi mathakta matik leiribasing aduna masana masabu Miyamgidamak khanbasing haina koujei. \v 26 \x - \xo 22:26 \xo*\xt Mat 23:11; Mrk 9:35\xt*\x*Adubu nakhoidi asumna oidasanu. Madugi mahutta nakhoigi marakta khwaidagi chaoba mahak aduna khwaidagi tonba oisanu aduga luchingba mahak aduna thougal touba mi oisanu. \v 27 \x - \xo 22:27 \xo*\xt Jn 13:12-15\xt*\x*Maramdi chananabagidamak tableda phamliba mahak aduga thougal touriba mahak aduga kanana henna chaobage? Tableda phamliba mahak adu nattra? Adubu nakhoigi narakta eina thougal touba mi ama oina leiri. \p \v 28 “Nakhoidi eibu changyengba khudingmakta eiga loinana lepminnakhrabasingni. \v 29 Aduga Eigi Ipana eingonda leingaknaba matik pibiba adugumna einasu nakhoida chap manaba matik adumak pibigani. \v 30 \x - \xo 22:30 \xo*\xt Mat 19:28\xt*\x*Nakhoina eigi Leibak aduda eigi tableda chagani amasung thakkani, aduga Israel-gi salai taranithoigi mathakta pannanaba phambanda phamgani. \s1 Peter-na mahakpu yaroidaba adu Jisuna manjounana phongdokpa \r (Mat 26:31-35; Mrk 14:27-31; Jn 13:36-38) \p \v 31 “Simon, Simon! Yengngu! Satan-na nakhoibu gehudagi maham humdokpagumna humnaba, nakhoi pumnamakpu changyengnaba ayaba phangkhre. \v 32 Adubu Simon, nahakki thajaba adu mangdanaba eina nahakkidamak haijare. Aduga nahakna eingonda amuk halakpa matamda nahakna nahakki nachin-nanaosingbu pangal kankhathallak-u.” \p \v 33 Maduda Peter-na khumlak-i, “Ibungo, Eihakna nahakka loinana keisumsangdabu oirabasu nattraga siba tarabasu chatnanaba sem sajare.” \p \v 34 Adubu Jisuna hairak-i, “Peter, eina nangonda hairi, ngasi nahakna eibu masak khangde haina ahumlak haidriba phaoba yenbarabana khongloi.” \s1 Sengao, khao, amadi thangsang \p \v 35 \x - \xo 22:35 \xo*\xt Mat 10:9,10; Mrk 6:8,9; Luk 9:3; 10:4\xt*\x*Adudagi Jisuna tung-inbasing aduda hairak-i, “Eina nakhoibu sengao, khao, aduga sandal yaodana thaba matamda nakhoigi karigumba awatpa leikhibra?” \p Maduda makhoina haikhi, “Kari amata leikhide.” \p \v 36 Jisuna makhoida hairak-i, “Adubu houjikti sengao amadi khao leiba mahak aduna madu pusanu; aduga thangsang leitaba mahak aduna maphi yonduna thangsang leisanu. \v 37 \x - \xo 22:37 \xo*\xt Isa 53:12\xt*\x*Maramdi eina nakhoida hairi madudi Mapugi Puyada, ‘Aduga mahak ayon-aran toubasinggi marakta masing challe’ haina phongdokpiramaba adu eingonda thunglaba tare. Maramdi eigi maramda irambasing adu thunglare.” \p \v 38 Maduda tung-inbasingduna hairak-i, “Yengbiyu Ibungo, Mapham asida thangsang ani leire.” \p Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Maduna okle.” \s1 Jisuna chorphon chingthakta haijaba \r (Mat 26:36-46; Mrk 14:32-42) \p \v 39 Adudagi Jisuna sahar adu thadoktuna mahousagumna Chorphon Chingda chatlammi amasung mahakki tung-inbasingsu mahakki matung illammi. \v 40 Ibungona mapham adu yourabada mahakna makhoida hairak-i, “Nakhoina athembada tadanaba haijou.” \p \v 41 Adudagi mahakna makhoidagi nungna hunbamuk lappa maphamda chatthoklaga khuru-khudak kunduna haijare, \v 42 “Ipa, nahakna yabirabadi, awa-anagi tenggot asi eingondagi louthokpiyu. Adumakpu eihakki aningba oidaduna nahakki aningba adumak toubiyu.” \v 43 Adudagi swargadagi dut ama thoraktuna Ibungobu kanhathanbirammi. \v 44 Aduga pukning wakhal wamankhibana, Ibungona henna pukning hakchang yaona haijarammi; amasung mahakki humang adu ee marikna leimaida tabagumna tarammi. \p \v 45 Adudagi Ibungona haijarambadagi hougattuna tunginbasinggi manakta halakpada, tung-inbasing adu pukning wamanbana tumduna leiramba thengnare. \v 46 Maduda Ibungona makhoida hairak-i, “Nakhoi tumduna leiriba karigino? Hougatlu aduga nakhoina athembada tadanaba haijou.” \s1 Jisu phaba \r (Mat 26:47-56; Mrk 14:43-50; Jn 18:3-11) \p \v 47 Amasung Jisuna wa nganglingeida, Yengu, tung-inba taranithoigi manungda ama oiriba Judasna chingduna miyam ama tunglare. Aduga Judasna Ibungobu chupnanaba manakta changsillammi. \v 48 Maduda Jisuna hairak-i, “Judas, nahakna Migi Machanupa adubu chuptuna pithoklibra?” \p \v 49 Jisuga loinariba tung-inbasingduna thokkadouriba adu ubada hairak-i, “Ibungo, eikhoina eikhoigi thangsang asi sijinnarasira?” \v 50 Aduga makhoigi maraktagi amana Purohitlengi minai adubu thangna yanduna yetthangba mana adu kakthatle. \p \v 51 Adubu Jisuna makhoida hairak-i, “Masina yare, okle.” Adudagi Ibungona nupa adugi mana adu sokladuna phahanbire. \p \v 52 Adudagi Jisuna mahakpu phaba lakliba athoiba purohitsing, Mapugi Sanglen ngakpa loisanggi phamnaibasing, aduga ahal-lamansing aduda Jisuna hairak-i, “Nakhoina eihakpu leibakki wayel pathap thugaiba tamthiba mi ama phagadoubagumna thangsang amadi cheitup paiduna laklibra? \v 53 \x - \xo 22:53 \xo*\xt Luk 19:47; 21:37\xt*\x*Eina nakhoiga loinana Mapugi Sanglenda numit khudinggi leiminnarammi aduga nakhoina eibu phakhide. Adubu amambagi panggalna panba pungpham asi nakhoigi pungphamni.” \s1 Peterna Jisubu yadaba \r (Mat 26:57-58,69-75; Mrk 14:53-54,66-72; Jn 18:12-18,25-27) \p \v 54 Adudagi makhoina Ibungobu pharaduna puthoraklaga Purohitlengi yumda purakle aduga Peter-na laptakna makhoigi tung illaklammi. \v 55 Sumang adugi mayaida makhoina mei hougatladuna madugi akoibada phamlammi. Aduga makhoising adugi marakta Peter-su yaosillammi. \v 56 Peter-na mapham aduda phamba adu kanagumbi minai leisabi amana uraduna mangonda munna yengladuna hairak-i, “Nupa asisu Jisuga loinarambani.” \p \v 57 Adubu Peterna maduda yaramde amasung mahakna hairak-i, “Nupi, eina mahakpu masakphaoba khangde.” \p \v 58 Ngaihak leiraba matungda nupa amanasu mahakpu amuk uraduna hairak-i, “Nahaksu makhoigi marakta amani.” \p Adubu Peterna khumlak-i, “Natte Nupa, ei natte.” \p \v 59 Pung amamuk leiraba matungda atoppa nupa amanasu yamna kanna takladuna hairak-i, “Tasengnamak nupa asi Jisuga loinarambani, maramdi mahaksu Galilee-gi mini.” \p \v 60 Adubu Peter-na khumlak-i, “Nupa, nahakna hairibadu karino ei khangde.” \p Khudak aduda Peterna wa nganglingei maktada yenbarabana khonglaklammi. \v 61 Matam adumaktada Ibungona leithoraktuna Peterda yenglaklammi, aduga Peterna Ibungona mangonda haikhiba “Ngasi nahakna eibu masak khangde haina ahumlak yadriba phaoba yenbarabana khongloi” haibadu ningsinglaklammi. \v 62 Adudagi Peterna mapanda thokkhraga thamoi sokna kapkhi. \s1 Jisubu noknabiba amadi phubiba \r (Mat 26:67-68; Mrk 14:65) \p \v 63 Adudagi Jisubu sennariba mising aduna mahakpu noknarammi amasung phubirammi. \v 64 Makhoina Ibungobu mamit punsinduna mamaida phuraduna, “Nahakpu kanana phubano? Phongdok-u” haiduna hanglammi. \v 65 Aduga makhoina atoppa athiba wa kaya amasu nganglammi. \s1 Jisubu Pilate amadi Herod-ki mangda pukhatpa \r (Mat 26:59-66; Mrk 14:55-64; Jn 18:19-24) \p \v 66 Nong hek nganbaga athoiba purohitsing amadi Wayel-Yathanggi ojasing yaona leibakki ahal-laman punna tinnare. Aduga Jisubu makhoigi Sanhedrin-gi\f + \fr 22:66: \fr*\ft Luchingba humphutaranithoina saba Jihudisinggi khwaidagi panggal amadi matik leiba wayellup\ft*\f* mangda puthokladuna, \v 67 Makhoina hairak-i, “Nahak Christta adura? Eikhoida haiyu.” \p Maduda Jisuna makhoida khumlak-i, “Eina nakhoida hairabasu nakhoina eibu thajaroi. \v 68 Aduga eina nakhoida wahang ama hanglabasu nakhoina paokhum pirakloi. \v 69 Adubu houjiktagi houduna Migi Machanupa aduna matik leiba Tengban Mapugi yet thangbada phamgani.” \p \v 70 Maduda makhoi pumnamakna hanglak-i, “Adu oirabadi nahak Tengban Mapugi Machanupa adura?” \p Ibungona makhoida khumlak-i, “Eini haibadu nakhoina haire.” \p \v 71 Adudagi makhoina hairak-i, “Eikhoina atei sakhi ama amuk karigi mathou taribage! Maramdi eikhoi isamakna madu mahakki machinmaktagi tare.” \c 23 \s1 Jisubu Pilate mamangda pukhatpa \r (Mat 27:1,2,11-14; Mrk 15:1-5; Jn 18:28-38) \p \v 1 Adudagi miyam apumba aduna hougattuna Jisubu Pilate-ki mamangda purakle. \v 2 Aduga makhoina Ibungobu maran siba houraduna hairak-i, “Nupa asina leibak miyambu lanna lamjingle. Mahakna miyamda Caesar-da\f + \fr 23:2: \fr*\ft Ningthourel haibani.\ft*\f* kanggat thidanaba hai aduga masana masabu Christta ningthouni haijei.” \p \v 3 Maduda Pilate-na Ibungoda hanglak-i, “Nahak Jihudigi ningthou adura?” \p Jisuna khumlak-i, “Nahakna hairiba aduni.” \p \v 4 Adudagi Pilatena athoiba purohitsing amadi miyam aduda hairak-i, “Eina nupa asida maral amata phangde.” \p \v 5 Adubu makhoina henna kanna taksinduna hairak-i, “Galilee-dagi houduna Jerusalem phaoba, Judea sinba-thungna mahakna tambiduna miyam marakta irang sagatli.” \s1 Jisubu Herod manakta thaba \p \v 6 Madu tabada Pilate-na mangonda hanglak-i, “Mahak asi Galileegi mira?” \v 7 Makhoina Jisubu Galilee-gi mini hairabada Pilate-na mahakpu Herod-ki manakta tharammi maramdi Galilee asi Herod-ki leingak makhada leirammi. Matam aduda Herod masamaksu Jerusalem-da leirammi. \v 8 Herodna Jisubu uba matamda yamna haraojarammi, maramdi mahakna Ibungogi maramda pao tarammi amasung matam kuinadagi Ibungobu uba pamlammi. Aduga Jisuna angakpa thabak touba khara mahakna ujagani haina asha tourammi. \v 9 Maram aduna Herodna Jisuda wahang kaya ama hanglammi adubu Ibungona mangonda paokhum amata pikhide. \v 10 Aduga athoiba purohitsing amadi Wayen Yathanggi ojasingna lepkhattuna Ibungoda akanba maral sirammi. \v 11 Adudagi Herod amadi mahakki lanmisingna Jisubu noknarammi amasung karemnarammi. Aduga Ibungobu phajaba phijol ama setpiduna Pilate-ki manakta amuk hanna thakhirammi. \v 12 Numit adumaktada Herod amadi Pilate marup oikhi, madugi mamangda makhoi ani yeknarammi. \s1 Jisubu sibagi yathang piba \r (Mat 27:15-26; Mrk 15:6-15; Jn 18:39–19:16) \p \v 13 Adudagi Pilate-na athoiba purohitsing, luchingbasing, amadi misingbu punna kouraduna, \v 14 Makhoida hairak-i, “Nakhoina nupa asibu eigi inakta puraktuna misingbu lanna lamjingngi hairi. Aduga yengngu, eina nakhoigi namangmaktada mahakpu wahang paohang toure, adubu nakhoina mangonda siriba maral asigi maramda maral amata phangdre. \v 15 Aduga Herodnasu mahakki maral amata phangdre maramdi mahakna nupa asibu eikhoida amuk hanna tharakle. Mahakna sibagi cheirak phangba yaba karigumba thabak amatasu toukhide. \v 16 Maram aduna eina mahakpu cheirak khara piraga thadoklagani.” \v 17 [Maramdi Chakkhangba kummei khudinggi miyamgidamak Pilatena phadok amabu thadokpa tarammi.]\f + \fr 23:17: \fr*\ft Atoppa lairik ayambada wahei pareng asi yaode \ft*\f* \p \v 18 Adubu miyam apumba aduna laorak-i, “Mahakpu hatlu! Aduga Barabbaspu eikhoigidamak thadok-u!” \v 19 (Barabbas asi sahar aduda leibak irang thokhanbada saruk yabagi amadi mi hatlubagidamak keisumsangda thambani.) \p \v 20 Aduga Pilate-na Jisubu thadokningduna miyam aduda amukka hanna hairammi. \v 21 Adubu makhoina, “Cross-ta hatlu! Cross-ta hatlu!” haiduna laoduna leirammi. \p \v 22 Ahumlaksuba oina Pilatena makhoida hairammi, “Karigi mahakpu hatkadouribano? Mahakna kari phataba toukhrabage? Eina mangondagi sibagi cheirak piba yaba maran amata phangde. Maram aduna eina mahakpu cheirak khara piraga thadoklagani.” \p \v 23 Adubu makhoina houna lao-laoduna Ibungobu crossta pang tingduna hatnanaba taksillammi, aduga makhoigi khonjel aduna ngamkhirammi. \v 24 Maram aduna Pilate-na makhoigi apamba adu pinanaba Jisubu hatnanaba laothoklammi. \v 25 Aduga mahakna makhoina thadoknaba nijaba, leibak irang thokhanba amadi mi hatpagidamak keisumsangda thamliba Barabaspu thadoklaga makhoigi apambagi matunginna Jisubu makhoigi makhutta pithoklammi. \s1 Jisubu cross-ta hatpa \r (Mat 27:32-44; Mrk 15:21-32; Jn 19:17-27) \p \v 26 Adudagi lanmisingna Jisubu puthokkhibada khunggangdagi sahar aduda changlakpa Cyrene-gi Simon-ga thengnare. Aduga makhoina mahakpu phaduna cross adu thonggatlaga Jisugi matung innaduna puhallammi. \p \v 27 Aduga Ibungogidamak kaplibi amadi tengtharibi nupising yaona yamlaba miyam amana Ibungogi matung illammi. \v 28 Adubu Jisuna makhoida onsilladuna hairak-i, “Jerusalemgi machanupising! Eihakkidamak kapkanu; adubu nakhoi nasagidamak amadi nachasinggidamak kappu. \v 29 Maramdi ‘Chaboktabising, naopudabi nupising amadi khom-indabi nupising adu yaiphabini’ haigadaba matam adu lakli. \v 30 \x - \xo 23:30 \xo*\xt Hos 10:8; Phong 6:16\xt*\x*Matam aduda misingna chingjaosingda haigani, ‘Eikhoigi ithakta tasinbiro’ aduga makhoina chingsingda haigani, ‘Eikhoibu kupsinbiro.’ \v 31 Asangba upalda misingna asigumna touragadi akangba upaldadi kari thokkadage?” \p \v 32 Aduga wayel thugaiba nupa ani amasu Ibungoga loinana hatnanaba puthoklammi. \v 33 Aduga makhoina “Kokki saru akangba” kouba mapham aduda laklabada makhoina Ibungobu amadi phattaba touba makhoi anibu amana Ibungogi yetta amana oida crossta pang tingkhi. \v 34 \x - \xo 23:34 \xo*\xt Isei 22:18\xt*\x*Adudagi Jisuna hairak-i, “Ipa, makhoibu kokpiyu, maramdi makhoina kari touribano haibadu makhoina khangjade.” \p Aduga lanmising aduna Ibungogi phironsing adubu laibak chang yengnaduna yennarammi. \v 35 \x - \xo 23:35 \xo*\xt Isei 22:7\xt*\x*Miyam aduna leptuna yenglammi amasung Jihudigi luchingbasing aduna Ibungoda keramnarammi. Makhoina hairak-i, “Mahakna atoppa misingbudi kanbikhi. Mahak asi Tengban Mapuna khandoklaba, Christa adu oirabadi mahak masasu kanjasanu.” \p \v 36 \x - \xo 23:36 \xo*\xt Isei 69:21\xt*\x*Aduga lanmising adusu laktuna Ibungobu noknarammi. Makhoina Ibungoda asinba yu piraduna, \v 37 hairak-i, “Nahakna Jihudigi ningthou oirabadi nasamakpu kanjou.” \p \v 38 Amasung Ibungogi kokthaklomda “Masi Jihudigi ningthouni” haina Greek, Latin amadi Hebrew londa iba ayiba ama thetlammi. \p \v 39 Aduga Ibungogi nakanda yalliba phattaba toubasing adugi maraktagi amana Ibungobu thina ngangladuna hairak-i, “Nahakna Christa oirabadi nasabusu amadi eikhoibusu kallu.” \p \v 40 Adubu atoppa phattaba touba ama aduna mahakpu cheiraduna hairak-i, “Nahak Tengban Mapubu kidabara? Mahakna phangba cheirak adumak nahaknasu chap manana phangli. \v 41 Adumakpu eikhoinadi achumba cheirak adu phangli maramdi eikhoina toujaruba thabakki phangbada matik chaba adu eikhoina phangjari. Adubu nupa asinadi aranba kari amata toukhide.” \v 42 Aduga mahakna Jisuda hairak-i, “Jisu, nahakna nahakki ningthou leibak changbada eibu ningsingbiyu.” \p \v 43 Maduda Jisuna mangonda hairak-i, “Eina nangonda tasengnamak hairibasini, ngasi nahakna eiga loinana Paradise-ta leiminnagani.” \s1 Jisu siba \r (Mat 27:45-56; Mrk 15:33-41; Jn 19:28-30) \p \v 44 \x - \xo 23:44-45 \xo*\xt Khong 26:31-33\xt*\x*Matam adu chaorakna pung taranithoimuk\f + \fr 23:44 \fr*\ft Lairik kharada taruksuba pung haina i, Maramdi Israelgi oina ayukki pung taruktagi pung masing thiba hou-i.\ft*\f* tarammi. Aduga amambana lam adu sinba tungna pung ahum taba phaoba kupsillammi, \v 45 maramdi numitki mangal mangkhirammi. Aduga Mapugi Sanglen-gi maikhanphi adu anithokna segairammi. \v 46 \x - \xo 23:46 \xo*\xt Isei 31:5\xt*\x*Adudagi Jisuna ahouba khonjelda laorak-i, “Ipa! Eina eigi thawai asi nanggi khutta sinajari.” Asi hairamlaga Ibungona thawai thakhirammi. \p \v 47 Aduga lanmi chamagi luchingba aduna thokkhiba adu ubada, Tengban Mapubu thagatladuna hairak-i, “Tasengnamak mahak achumba chatpa mini.” \p \v 48 Amasung thoudok adu yengnanabagidamak tilliba miyam aduna thokkhiba adu urabada thabak yeiraduna hannakhirammi. \v 49 \x - \xo 23:49 \xo*\xt Luk 8:2,3\xt*\x*Adubu Ibungoga khangnaba makhoising haibadi Galilee-dagi mahakki tung illakpi nupising adu yaona makhoi pumnamakna thaptakna lepladuna yenglammi. \s1 Jisubu Leirol Chanba \r (Mat 27:57-61; Mrk 15:42-47; Jn 1:38-42) \p \v 50 Aduga maming Joseph kouba aphaba amasung achumba chatpa mi ama leirammi. Mahak sanhedringi mioisinggi maraktagi ama oirammi, \v 51 adubu mahakna makhoigi warep amadi thabak adu yaninglamde. Mahak Judea-gi Arimathea lamdagini aduga mahakna Tengban Mapugi leibak aduna lakpa khourangna ngaijarammi. \v 52 Mahakna Pilate-ki manakta chattuna Jisugi hakchang adubu nijarammi. \v 53 Adudagi mahakna hachang adubu loutharaduna linengi phina yomsillaga nungjaoda haktuna thamba mi kana amata thamnadriba mongpham amada thamkhi. \v 54 Numit adu thourang langba numit oirammi amasung Potthaba Numit hougadourammi. \p \v 55 Aduga Galilee-dagi Jisugi tung illakpising aduna Joseph-ki tung illaktuna mongphamda Jisugi hakchang adu karamna thambage haibadu yenglammi. \v 56 \x - \xo 23:56 \xo*\xt Khong 20:10; Aniwa 5:14\xt*\x*Adudagi makhoina halaktuna hakchang adugidamak manam nungsiba machal amadi teinanaba thao thourang toujare. \p Adubu potthaba numit adudi wayel yathang matung-inna makhoina pottharammi. \c 24 \s1 Jisu hinggatpa \r (Mat 28:1-10; Mrk 16:1-8; Jn 20:1-10) \p \v 1 Chayolgi ahouba numitki ayuk anganbada nupising aduna makhoina thourang langkhraba manam nungsiba machalsing adu puduna mongphamda laklammi. \v 2 Aduga makhoina mongpham changphamgi nung adu inthoklamba makhoina thengnare. \v 3 Adubu makhoina manungda changba matamda Ibungo Jisugi hakchang adu leiramdre. \v 4 Aduga makhoina madugi maramda chamamnaduna leiringeida, ikhang-khanghoudana langna-nganba phijol setpa nupa anina makhoigi manakta leplare. \v 5 Maduda makhoina kimankhraduna leimaida mamai nonthaduna kuntharaga leirammi. Adudagi nupasing aduna makhoida hairak-i, “Karigi nakhoina asibasinggi marakta ahingba mahakpu thiribano? \v 6 \x - \xo 24:6,7 \xo*\xt Mat 16:21; 17:22,23; 20:18,19; Mrk 8:31; 9:31; 10:33,34; Luk 9:22; 18:31-33\xt*\x* Mahak mapham asida leitre; mahak hinggatkhre. Mahakna Galilee-da nakhoiga leiminnaringeida kari hairambage haibadu ningsingu: \v 7 ‘Migi Machanupa adubu pappisinggi makhutta pithokkani, mahakpu cross-ta hatkani aduga humnisuba numitta amuk hanna hinggatkani.’ ” \p \v 8 Adudagi nupising aduna mahakna waheising asi haikhibadu ningsinglaklammi. \v 9 Aduga makhoina mongphamdagi halaklaga thokhibasing pumnamak adu tung-inba taramathoi amadi atei pumnamaksing aduda tamlammi. \v 10 Pakhonchatpasing aduda thokhibasing pumnamak adubu tamkhiba nupising adudi Magdalene-gi Mary, Joanna, amadi Jacob-ki mama Mary oirammi. \v 11 Adubu nupising aduna hairibasing adu makhoina pangangda ngangbani haina lourammi aduga makhoina nupising adubu thajakhide. \v 12 Adumakpu Peterna hougattuna mongpham aduda chenkhirammi. Aduga mahakna lukthaduna yengbada Ibungobu mongphamda thambada yetkhiba linen phi adukhakta taduna leiba ure. Adudagi mahakna kari thokkhrabajatno haina ngakpaga loinana amuk hankhirammi. \s1 Jisuna Emmauski lambida uhanbiba \r (Mrk 16:12-13) \p \v 13 Numit adumaktada Jisugi tung-inbasinggi maraktagi makhoi anina Emmaus kouba Jerusalem-dagi mile taretmuk lappa khunggang aduda chatlammi. \v 14 Amasung thokhiba thoudok pumnamaksing adugi maramda makhoina chatna chatna lambida wari sanarammi. \v 15 Aduga makhoina thokkhibasing adugi maramda wari sanaduna khannaringeida ikhang khanghoudana Jisu masamak makhoigi manakta changsillaktuna makhoiga loinana chatminnarammi. \v 16 Adubu Tengban Mapuna makhoida Ibungobu masak khanghallamde. \v 17 Adudagi Jisuna makhoida hanglak-i, “Nakhoina chatna chatna kari maramda khannaribano aduga karigi pukning waribano?” \v 18 Maduda makhoigi maraktagi maming Cleopas kouba amana Ibungoda khumlak-i, “Houkhiba numit kharani asigi manungda thokkhiba thoudoksing asi khangdaba Jerusalemda thunglaba misi nahak khakta oiramgadra?” \p \v 19 Maduda Ibungona makhoida hanglak-i, “Kari kari thoudok thokkhrabage?” \p Makhoina Ibungoda khumlak-i, “Thokkhibasing adu Nazareth-ki Jisugi maramdani. Mahak Tengban Mapu amadi misinggi mangda wahei amadi thabakta matik leiba Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou amani. \v 20 Adubu eikhoigi athoiba purohitsing amadi leingakpasingna mahakpu sibagi maral pinanaba khusinnakhi aduga makhoina mahakpu cross-thakta pang tingduna hatkhi. \v 21 Eikhoinadi Israel-bu maning tamhanbigadaba misak adu Ibungomakni haina asha toujarambani! Pumnamaksing asi thokkhiba ngasina humni subani. \v 22 Adugisu mathakta eikhoigi maraktagi nupi kharana ngasi ayuk nganta mongphamda chatluraga angakpa pao puduna halaktuna makhoina eikhoibu ngakhallare. \v 23 Makhoina Ibungogi hakchang adu mangkhre, aduga makhoida ‘Jisu hinggatkhre’ haina hairakpa swarga dut ani thengnarak-i, haiduna eikhoida tamkhi. \v 24 Aduga eikhoigi maraktagi makhoi kharana madu yengnanabagidamak chatlubada nupising aduna haikhiba aduga chap manana ahangba mongpham adu thengnakhi adubu makhoina mahakpudi uba phangkhide.” \p \v 25 Maduda Jisuna makhoida hairak-i, “Nakhoisi kayada pangkhraba! Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousingna hairambasing adu thajabada kayada thinthariba! \v 26 Christtana matik ma-ngal phangdringeigi mamangda awa anang pumnamaksingsi khaanggadaba nattabra? Christtana awa anang pumnamak asi khanglaga matik mangal phanggadaba nattabra?” \v 27 Adudagi Jisuna Moses-ki lairik amadi Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichousinggi lairiktagi houraga mahak masamakki maramda puya pumnamakta hairibasing adu sandokna makhoida taklammi. \p \v 28 Aduga makhoina chatliba khunggang adu naksillaklaba matamda, Jisuna mapham adudagi makha tana chatkhigadabagi matou makhoida utlammi. \v 29 Adubu makhoina Ibungoda kanna taksinduna haijakhi, “Numit asi thengjillakkhre, aduga mamsu mamsillakle, aduna eikhoiga loinana leiminnarasi.” Maduda Ibungona makhoiga loinana leiminnanaba changminnare. \v 30 Aduga Ibungona makhoiga loinana chaminnanaba phamthaba matamda, mahakna tal adu louraduna Tengban Mapubu thagatcharammi. Adudagi mahakna tal adu machet setladuna makhoida pirammi. \v 31 Matam aduda makhoigi mamit pangthok-hallammi amasung makhoina Ibungobu sak khanglaklammi. Aduga Ibungona makhoigi mityengdagi mangkhirammi. \v 32 Adudagi makhoi masel hainarak-i, “Mahakna lambida eikhoida wari saringei amadi Tengban Mapugi Puya eikhoida sandokna taklingei matamda eikhoida nunggi harao-nungaibana thankhidra?” \p \v 33 Adudagi makhoina khudak adumaktada hougattuna Jerusalemda amuk halakle. Amasung makhoina mapham aduda tung-inba taramathoi amadi makhoiga loinaramba ateising pulap tinnaramba thengnare. \v 34 Aduga makhoina, “Ibungo tasengnamak hinggatkhre amasung Simon-da uhanbikhre” haiba adu tare. \p \v 35 Adudagi makhoi aninasu lambida thokkhiba thoudoksing, amadi Ibungona tal thugaiba matam aduda makhoina kamdouna Ibungobu sak khanglakkhiba haibadu makhoida tamle. \s1 Jisuna tung-inbasingda uhanbiba \r (Mat 28:16-20; Mrk 16:14-18; Jn 20:19-23; Pakhon 1:6-8) \p \v 36 Makhoi anina thoudoksing adu tamlingeimaktada, ikhang khanghoudana Ibungona makhoigi marakta leplare aduga mahakna makhoida hairak-i, “Nakhoida ingthaba leisanu.” \p \v 37 Maduda makhoina uribadu thawaini haina khanduna makhoi adukki matik kirammi. \v 38 Adubu Ibungona makhoida hairak-i, “Nakhoina karigi aduk kiribano? Nakhoigi thamoida karigi chingnabasing asi laklibano? \v 39 Eigi khut asida yeng-u! Eigi khong asida yeng-u! Eimakni. Eibu soktuna yengu, maramdi eina lu-tong panba nakhoina uriba asigumna thawaigidi lu-tong pande.” \p \v 40 Mahakna masi haiduna makhoida mahakki makhut amadi makhong adu yenghallammi. \v 41 Amasung makhoina haraobagi amadi ngakpagi maramna thajaba ngamdaduna leiringeida Ibungona makhoida hanglak-i, “Mapham asida nakhoigi karigumba chananabaga leibra?” \v 42 Maduda makhoina mangonda nga ayaiba machet ama pire, \v 43 aduga mahakna madu louraduna makhoigi mamangda chare. \p \v 44 Adudagi Ibungona makhoida hairak-i, “Eina nakhoiga leiminnaringei matamda haikhiba wasing adu asimakni. Moseski Wayel Yathangda, Tengban Mapugi wa phongdokpibasinggi lairikta, amasung thagat iseigi lairikta eigi maramda hairamba wa khudingmak thungba tai.” \p \v 45 Adudagi makhoina Mapugi puya adu khangnanaba Ibungona makhoigi pukning hangdokpikhi. \v 46 Aduga Ibungona makhoida hairak-i, “Masi iduna leiribasing aduni: Christana awaba khaangba tai aduga humni suba numitta sibadagi hingatpa tai. \v 47 Aduga Jerusalemdagi houduna phurup khudingmakta, paptagi pukning hongbagi amadi pap kokpibagi pao adu mahakki mingda sandokkadabani. \v 48 Nakhoina pumnamaksing asigi sakhini. \v 49 \x - \xo 24:49 \xo*\xt Pakhon 1:4\xt*\x*Aduga Ipana wasakpikhiba adu eina nakhoida tharakkani. Adubu mathaklomdagi panggal aduna nakhoigi nathakta laktriba phaoba nakhoina sahar aduda ngaiduna leiyu.” \s1 Jisuna swargada kakhiba \r (Mrk 16:19-20; Pakhon 1:9-11) \p \v 50 \x - \xo 24:50,51 \xo*\xt Pakhon 1:9-11\xt*\x*Adudagi Ibungona makhoibu Bethany phaoba chingbiraklaga khut thangattuna makhoibu yaipha-thoujal pibire. \v 51 Aduga Ibungona makhoibu yaipha-thoujal piringeida makhoibu thadoklamduna Ibungobu swargada pukhatkhre. \v 52 Aduga makhoina Ibungobu khurumjaraga haraobana thanbaga loinanana Jerusalemda hankhirammi. \v 53 Amasung makhoina Mapugi Sanglenda makha tana leiduna Tengban Mapubu thagattuna leirammi. Amen.