\id PSA - Mbula NT with Gen, Exo, Ruth, Psa, Pro, and Jonah [mna] -Papua New Guinea 1996 (DBL 2015) \h Mboe \toc1 Mboe \toc2 Mboe \toc3 Mbo \mt1 Mboe \cl Mboe \c 1 \s1 Zaala ambaiŋana mi zaala sananŋana \q1 \v 1 Tomtom pareiŋana ta leleene ambai kat mi kampeŋana ki Anutu imbotmbot se kini? \q1 Ina tomtom ta wal sananŋan ŋgar kizin ikamam peeze pini som. \q1 Mi wal ta mbulu kizin irao pa Anutu mataana som na, ni itoto zin som. \q1 Mi wal tau matan repiili Anutu mi zaala kini na, ni igabgaaba zin som.\x + \xo 1:1 \xt Mbo 26:4+\x* \q1 \v 2 Ni leleene ambai kat pa sua ta Yooba ikam piti na, \q1 mi ikamam ŋgar pa ikot mbeŋ ma aigule.\x + \xo 1:2 \xt Mbo 112:1, 119:1,35\x* \q1 \v 3 Tomtom ta kembena, ni kembei ke tau tipaaza sula yok zilŋaana. \q1 Indeeŋe ka nol na, ipiyotyooto ŋonoono ambaimbaiŋan. \q1 Mi sombe zoŋ biibi na, irao runrun imelle na som. \q1 Tana uraata kini ta boozomen ilonloondo ambai men.\x + \xo 1:3 \xt Un 49:22; Mbo 52:8, 92:12\x* \b \q1 \v 4 Mi zin wal zorzooroŋan na, kembena som. \q1 Zin kembei musmuuzu ta miiri iwilaala ma ila ne. \q1 \v 5 Tana Anutu isombe ipamender zin tomtom mi iur kadoono pizin, \q1 na wal sananŋan ko irao timbot na som. Ko tila len. \q1 Zin wal tau mbulu kizin irao pa ni mataana som, \q1 nako irao tigaaba wal kini ndeeŋeŋan mi timbot lela lupŋana kizin na som.\x + \xo 1:5 \xt Mt 13:41+; Tur 22:14+\x* \b \q1 \v 6 Tana wal ndeeŋeŋan na, Yooba mataana pizin mi iurur zaala pizin. \q1 Mi wal sananŋan, nako timbiriizi ma tila len kat.\x + \xo 1:6 \xt Tur 20:15\x* \c 2 \s1 Merere iso pizin tomtom be tizooro king kini pepe \q1 \v 1 Parei ta zin karkari keten malmal mi kalŋan izalla? \q1 Wal matan munŋan timburmbuuru sorok paso? \x + \xo 2:1 \xt Ŋgo 4:25+\x* \q1 \v 2 Zin king ki toono ziŋan zin peeze kan tiparlup zin, \q1 mi tikam kumbun be tikam malmal pa Yooba ziru king ta Yooba itunu iroogi mi iuri pa uraata na. \q1 \v 3 Tizzo ta kembei: “Ai, kozo temet ma tombot ndel pa ziru peeze kizin: \q1 Kokena timboro iti mini.” \b \q1 \v 4 Tamen Yooba imbotmbot se muriini peeze kana ta saamba a, \q1 mi irepilpiili zin mi izeŋzeeŋge pizin. \q1 \v 5 Mi iŋasaara zin raama keteene malmal, \q1 mi leleene bayouŋana tana ikam zin ma timoto kan. \q1 Mi iso pizin ma iso: \q1 \v 6 “King taiŋgi, nio ituŋ aŋuri be ikam ruŋguŋ, \q1 mi imbot sala abal tio potomŋana Sion mi ikam peeze.” \b \q1 \v 7 Mi king kiti, ni iso ta kembei: “Nio ko aŋsoyaara sua ta Yooba iso pio na. \q1 Sua ta kembei: ‘Nio lutuŋ ta nu na. \q1 Koozi aŋwe tomom. \x + \xo 2:7 \xt Ŋgo 13:33; Ibr 1:5, 5:5\x* \q1 \v 8 Mi nu sombe wi yo, nako aŋkam toono ta boozomen ka tomtom bizin ma timap tiwe lem. \q1 Mi zin ko timbot la kopom mbarmaana, mi nu kam peeze pizin. \q1 \v 9 Peeze ku ko mbolŋana kat. \q1 Tana ko punmeete mburan kembei ta tomtom ipetepaala kuuru ma imapalpaala.’” \x + \xo 2:9 \xt Tur 2:27, 12:5, 19:15\x* \b \q1 \v 10 Tana niom king ta boozomen, kakam kat ŋgar. \q1 Mi niom peeze koyom tomini, kere be koto sua tio ti. \q1 \v 11 Kozo komoto Yooba, keleŋ la kalŋaana, mi kembeeze pini. \q1 Mi kokoto ituyom, mi kelek kumbuyom pa Lutuunu. \q1 Kere: Kokena kepei Anutu kete malmalŋana kini, \q1 to ipasaana yom karau men, mi kemetmeete ma kala leyom. \q1 Paso, ni mata mburmburŋana. \x + \xo 2:11 \xt Pil 2:9+; Ibr 12:28\x* \q1 \v 12 Mi wal ta so tipase pini be iwe ur pizin mi imenderkaala zin na, \q1 zin ta boozomen ko lelen ambai kat, mi kampeŋana kini imbotmbot se kizin. \x + \xo 2:12 \xt Mbo 34:8, 84:12\x* \c 3 \s1 Suŋŋana berek kana be Merere iporoukaala iti \d Mboe ki Dabit Indeeŋe Dabit iko pa lutuunu Absalom na, itooro mboe ti \r (2Sam 15:13–17:22) \q1 \v 1 O Yooba, koŋ koi bizin na, munŋaana ma munŋaana men. \q1 Tomtom iwal kat, ta timaŋga be tizooro yo \q1 mi tikam malmal pio. \q1 \v 2 Wal boozomen tizzo pio ta kembei: \q1 “Kere. Anutu ko irao iuuli na som. \q1 Pa ipizil ndemeene pini kek.” \b \q1 \v 3 Tamen Yooba, nu we siŋgiao pio mi poroukalkaala yo. \q1 Nu ta kam yo ma zoŋ iwe biibi. Koroŋ toro sa som. \q1 Mi nu ko pombol yo ma niŋ ise. \q1 \v 4 Nio aŋboobo Yooba be iuulu yo. \q1 Mi ni imbot sala abal kini potomŋana, mi ileŋ suŋŋana tio. \b \q1 \v 5 Tana nio aŋsu muriŋ na, Yooba mataana pio \q1 mi aŋkam kene tio ambai men mi aŋmaŋga mini. \x + \xo 3:5 \xt Mbo 4:8\x* \q1 \v 6 Mi koŋ koi bizin munŋaana ka tieene ta timar tiliu yo na, \q1 aŋmoto zin som. \x + \xo 3:6 \xt Mbo 23:4, 27:3\x* \b \q1 \v 7 Yooba, maŋga mi swe mburom! \q1 Anutu tio, kamke yo pa zin wal sananŋan. \q1 Peeze koŋ koi bizin kwon ma zoŋon ipolpol. \q1 Pun zin ma mburan imap kat. \b \q1 \v 8 Yooba, ni ulaaŋa ŋonoono. \q1 Ni ko ikampe wal kini mi ipombol zin. \x + \xo 3:8 \xt Mbo 62:7+; Tur 7:10\x* \c 4 \s1 Suŋŋana mbeŋ kana \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, iŋgi aŋboobu. Uulu yo mi so zin tomtom ta kembei: Nio tomtom ndeeŋeŋoŋ. \q1 Nu ta urur zaala pio pa pataŋana tio ta boozomen. \q1 Tana leŋ suŋŋana tio ti mi muŋai yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \b \q1 \v 2 O yalei, niom tomtom ta kapasansaana nio zoŋ na, ŋiizi na kezem mbulu tiom tana? \q1 Niom leleyom ilip pa mbulu pakaamŋana. Tamen mbulu tiom tana ko iur ŋonoono som. Tana ŋiizi na kezem? \b \q1 \v 3 Kozo kakam kat ŋgar. \q1 Zin wal ta tiurur lelen pa Yooba mi titoto zaala kini na, \q1 ni ikam zin ma tiwe lene. \q1 Tana nio sombe aŋsuŋi, na ni ko iŋgun talŋaana pa tiŋiizi tio. \b \q1 \v 4 Niom tina konok sanaana kamŋana ndabok! \q1 Kakam kat ŋgar mi komoto Anutu. \q1 Sombe kusu muriyom be kekeene na, kuur niyom mi kakam ŋgar pa mbulu ta kakamam na. \q1 \v 5 Mi kakam patoronŋana ta indeŋdeeŋe men ila ki Yooba, \q1 mi kapase pini. \b \q1 \v 6 Tomtom boozo tizzo ta kembei: “Aiss, takam lende mboti ambaiŋana so ndabok.” \q1 Mi nio na, aŋso ta kembei: “Yooba, swe itum ramaki kampeŋana ku piam, mi kam mat ku ma iyaara piam.” \q1 \v 7 Mai ambaiŋana isombe ipet, ina ikam zin tomtom ma lelen ambai. \q1 Tamen nio na, nu itum ta kam yo ma leleŋ ambai kat ma ilip. \x + \xo 4:7 \xt Pil 3:8\x* \b \q1 \v 8 Yooba, iŋgi aŋsu muriŋ be aŋkeene i. Mi irao aŋmoto na som. \q1 Pa nu itum ko motom pio. Tana nio ko aŋbot ambai, mi aŋkam kene tio ma ambai men. \c 5 \s1 Suŋŋana mankwoono kana: Tusuŋ Anutu be iuulu iti \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, ŋgun talŋom pa sua tio. \q1 Leŋ tiŋiizi tio ti. \q1 \v 2 Nu ta king tio mi Anutu tio. \q1 Tana suŋŋana tio imama ku men. \q1 Leŋ bobi tio, mi uulu yo. \q1 \v 3 Yooba, aigule ta boozomen, zoŋ isombe ise na, suŋŋana tio imama ku. \q1 Nio aŋurpewe ŋgar tio, mi aŋzuŋzuŋ, mi aŋzza pa pekelŋana ku. \x + \xo 5:3 \xt Mbo 57:9, 88:13\x* \b \q1 \v 4 Pa Anutu, nu lelem pa mbulu sananŋana risa som kat. \q1 Tana zin wal sananŋan tirao be timbotmbot raamu na som. \q1 \v 5 Mi zin wal ta tipakurkur zitun na, irao timbot su kerem uunu na som. \q1 Pa nu urur koi pa wal sananŋan ta boozomen. \x + \xo 5:5 \xt Ro 1:18\x* \q1 \v 6 Yooba, nu pasansaana wal pakamkaamŋan ma tila len. \q1 Mi wal ta titekteege siŋ pizin tomtom, mi zin ta timburmbuuru pizin tomtom na, nu lelem pizin risa som. \x + \xo 5:6 \xt Tur 21:8\x* \b \q1 \v 7 Mi nio na, nu urur lelem pio, mi muŋaiŋai yo, mi kampewe yo biibi kat. \q1 Tana aŋrao be aŋlema urum ku. \q1 Nio ko aŋmoto u, mi aŋlek kumbuŋ pu lela urum ku potomŋana mi aŋsuŋu. \q1 \v 8 Yooba, koŋ koi bizin tizaŋzaaŋa yo. \q1 Tana kam peeze pio, mi so yo pa mbulu ku ndeeŋeŋana. \q1 Pazal yo mi uulu yo be aŋto kat zaala ku. \b \q1 \v 9 Koŋ koi bizin na, sua ŋonoono sa iwedet pa kwon som. \q1 Mi lelen na, bok pa ŋgar sananŋana be tipasaana yo. \q1 Sua kizin sananŋana kat. Pa ipasansaana zin tomtom. \q1 Mi tipakamkaam zin tomtom pa sua kizin mbuyeeneŋana. \x + \xo 5:9 \xt Mbo 12:1+; Ro 3:10+\x* \q1 \v 10 Anutu, ŋgal matan mi ur kadoono pizin. \q1 Patalli ŋgar kizin, mi kam kiizi kizin ma imiili mi ipasaana zitun. \q1 Pa tizorzooru mi timbel sanaana kamŋana kek. \q1 Tana ser zin ma tila timbot molo pa motom. \b \q1 \v 11 Mi wal ta so tipase pu be we ur pizin mi menderkaala zin na, zin ta boozomen ko lelen ambai kat, \q1 mi timbombo mboe pakurŋana pu totomen. \q1 Kuubukaala zin wal ta tiur kat lelen pu. \q1 Naso kam zin ma menmeen zin biibi kat. \q1 \v 12 Yooba, nu pombolmbol zin wal ndeeŋeŋan mi kampewe zin. \q1 Kampeŋana ku ko iwe siŋgiao pizin, mi iporoukalkaala zin. \c 6 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta mete biibi ikami \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, yaamba yo raama ketem malmal pepe. \q1 Mi sombe pazal yo, na kam raama lelem bayouŋana pepe. \x + \xo 6:1 \xt Mbo 38:1\x* \q1 \v 2 Yooba, nio mbesooŋo ku tau. Tana muŋai yo mi iurpe yo lak! \q1 Pa mburoŋ izzu, mi tiroŋ imukurkur lup. \q1 \v 3 Mi iŋgi motoŋana biibi ikam yo ma aŋsaana kat. \q1 Yooba, zem yo pepe. Ŋiizi na mar uulu yo? \b \q1 \v 4 Yooba, motom miili pio mi uulu yo. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana, mi urur lelem pa wal ku. Tana muŋai yo mi tatke yo pa meeteŋana. \q1 \v 5 Pa wal meeteŋan ta timbot sula Andewa na, tirao be matan iŋgalu mini som. \q1 Re. Kizin tasa ipakurkuru? Som. \x + \xo 6:5 \xt Mbo 30:9, 88:10+\x* \q1 \v 6 Nio aŋkaraŋeeze mete. Tabe ikam yo ma mburoŋ imap. \q1 Mbeŋ ta boozomen na, motoŋ luluunu ipawizis muriŋ. \q1 Kiliigi tio ibot pa motoŋ luluunu. \q1 \v 7 Pataŋana ta ise tio i, koŋ koi bizin menmeen zin biibi pa. \q1 Tana aŋtaŋ biibi kat, mi motoŋ izarzar ma aŋre kat lele som. \b \q1 \v 8 Niom wal ta konoknok sanaana kamŋana na, koko molo pio! \q1 Pa tiŋiizi tio, Yooba ileŋ kek. \q1 \v 9 Nio aŋtaŋroro i be imuŋai yo, mi ni ileŋ yo kek. \q1 Ni iŋgun talŋaana pa suŋŋana tio. Mi ni ko iuulu yo. \q1 \v 10 Ni ko ipamiaŋ koŋ koi bizin, mi ikam zin ma tiru zalan. \q1 Ko titoombo ma som, to karau men mi timiili ma tila raama kan miaŋ biibi. \c 7 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ka koi bizin tiŋgal sorok sua pini \d Mboe ki Dabit Tomtom ta, ni zaana Kus mi uunu ipet la ki Benyamen. Iŋgal sorok sua pa Dabit, to Dabit itooro mboe tiŋgi. \q1 \v 1 O Yooba, Anutu tio, nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Uulu yo mi kamke yo pizin wal tau tiketoto yo i. \q1 \v 2 Pa nio leŋ tomtom sa som. Sombe nu uulu yo som, inako timaŋga pio, \q1 mi titatutut yo kembei ta laion ma aŋsaana kat. \b \q1 \v 3 Yooba, Anutu tio, nio leŋ uunu sa isaana som. \x + \xo 7:3 \xt Yo 8:46, 15:25\x* \q1 \v 4 Wal ta niamŋan ambuk sua be amlup yam ma amwe tamen na, aŋkam sanaana sa pizin som. \q1 Mi koŋ koi bizin tomini. Aŋkam kuumbu pa koroŋ kizin sa som. \q1 \v 5 Mibe aŋkam mbulu sa ta kembei, na ambai be koŋ koi bizin tiketo yo mi tikis yo, \q1 mi tipalkeete yo su toono. \q1 Mi sombe tipasaana zoŋ ma aŋwe koroŋ sorok, ina indeeŋe men. \b \q1 \v 6 Yooba, maŋga mi swe ketem malmalŋana ku pa koŋ koi bizin. \q1 Pa zin na, keten malmal kat pio. \q1 Anutu tio, loŋa mar mi uulu yo. \q1 Ur kadoono ndeeŋeŋana pa koŋ koi bizin. \q1 \v 7 Lup zin tomtom su kerem uunu, \q1 mi mbulem su murim peeze kana ta imbot kor a, \q1 mi ur kadoono pizin. \x + \xo 7:7 \xt Mt 25:31+\x* \q1 \v 8 Yooba, nu itum ta tiiriŋana katuunu. \q1 Tana tiiri yo mi so kat ta kembei: Nio leŋ uunu sa isaana som. Nio tomtom ndeeŋeŋoŋ. \q1 \v 9 Anutu, nu ndeeŋeŋom. \q1 Mi nu ta tirtiiri karkari ta boozomen lelen ma ŋgar kizin, mi ute zin lup. \q1 Yembut mbulu sananŋana kizin wal zorzooroŋan ma imap kat. \q1 Mi zin wal ta tikamam mbulu ndeeŋeŋana na, pombol zin. \x + \xo 7:9 \xt Tur 2:23\x* \b \q1 \v 10 Anutu, ni iwe siŋgiao pio mi iporoukalkaala yo. \q1 Mi ni iuluulu zin wal ta lelen ŋgeezeŋan. \q1 \v 11 Anutu, ni tiiriŋana katuunu ta ikamam mbulu ndeeŋeŋana men. \q1 Aigule ta boozomen izzwe kete malmalŋana kini, mi iurur kadoono pizin wal sananŋan. \x + \xo 7:11 \xt Mbo 90:9; Ro 1:18\x* \q1 \v 12-13 Tana zin sombe titooro lelen som, \q1 na ni iurpe mburu kini malmal kana kek be ikam zaaba pizin. \q1 Ni itwooro buza kini mata mbaaru, \q1 mi ineene peene lutuunu ma kembei Amariŋ siŋiini, \q1 mi iur ila palam be iser. \b \q1 \v 14 Wal sananŋan, zin kembei moori ta kopoono, mana kaimer ipeebe. \q1 Pa ŋgar sananŋana ta imbotmbot la lelen na, itum ma iwe biibi, \q1 to ipiyotyooto mbulu pakaamŋan boozomen ta ipasansaana zin tomtom. \x + \xo 7:14 \xt Yems 1:14+\x* \q1 \v 15 Kere. Zin tikel naala mi tiŋgun kulumbo sula leleene be tikam zin tomtom. \q1 Tamen zitun ko titop sula sumbuunu tana. \q1 \v 16 Tana pataŋana ta tiso tikam pa zin wal pakan, inako imiili pizin. \q1 Mi zaaba ta tiso tikam pizin tomtom, inako imiili mini pa zitun. \b \q1 \v 17 Nio leleŋ ambai pa Yooba mi aŋpakuri pa mbulu kini ndeeŋeŋana. \q1 Ko aŋbo mboe mi aŋwit Yooba ta Anutu kor kana kat zaana. \c 8 \s1 Iti tomtom pareiŋanda ta Anutu ikam ŋgar biibi piti? \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, Merere tiam, zom biibi ta swe ma irao toono kek. \q1 Mi mburom ma mbulu ku ndabokŋana ramaki azuŋka ku, ta ilol saamba ma imap. \b \q1 \v 2 Nu ur zin naŋgaŋ munmun mi pikin siŋsiŋŋan be tiwit urum mi tiswe mburom. \q1 Naso pumun kom koi bizin kwon, \q1 mi kam zin wal zorzooroŋan ma tiur nin. \x + \xo 8:2 \xt Mt 21:16\x* \b \q1 \v 3 Nio sombe motoŋ sala pa saamba mi aŋre la pa nomom muriini— \q1 puulu ma pitik ta munŋaana men ta ur zin ma tirao murinmurin, \x + \xo 8:3 \xt Un 1:14+; Mbo 19:1+\x* \q1 \v 4 na aŋso ta kembei: “Wai! Niam tomtom toono koyam na, koroŋ sorok. \q1 Parei ta nu kamam ŋgar biibi piam? \q1 Mi motom iŋgalŋgal yam paso?” \x + \xo 8:4 \xt Mbo 144:3+; Ibr 2:6+\x* \b \q1 \v 5 Mi nu ur yam irao itum ruŋgum, mi kam yam ma ambot la nu itum tamen kopom mbarmaana. \q1 Mi pakur yam mi wit zoyam ma isala kor. \x + \xo 8:5 \xt Un 1:28+; 1Kor 15:27\x* \q1 \v 6 Pa koroŋ boozomen ta ur zin na, nu ur mar nomoyam be amboro. \q1 Koroŋ ta munŋaana men imap imbot la niam tomtom kopoyam mbarmaana. \x + \xo 8:6 \xt Un 1:28, 9:2; 2Tim 2:12; Tur 22:3+\x* \q1 \v 7 Zin sipsip ma makau, \q1 mi buzur kar kan mi su kan ta boozomen. \q1 \v 8 Mi man ta tirie sala maŋaanaŋana na, \q1 mi ye ramaki koroŋ boozomen ta tiwwa pa tai leleene na. \q1 Koroŋ ta munŋaana men tana timap timbot la niam tomtom kopoyam mbarmaana. \q1 \v 9 O Yooba, Merere tiam, zom biibi ta swe ma irao toono kek. \c 9 \s1 Merere iuluulu zin wal ta timbotmbot raama pataŋana \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio leleŋ imap ipakuru. \q1 Mi leleŋ be aŋsoyaara uraata ku bibip ta boozomen urun. Pa uraata ku na, ipa ndel kat. \q1 \v 2 Nio leleŋ ambai mi menmeen yo biibi pu. \q1 Pa nu Anutu kor kana kat. Tana nio ko aŋbo mboe pu mi aŋpakur zom. \b \q1 \v 3 Nu sombe swe mburom pa koŋ koi bizin, nako tiko ma timiili, \q1 mi timelmel ma timetmeete. \q1 \v 4 Pa nu mbotmbot se murim peeze kana mi tirtiiri zin tomtom pa mbulu kizin. Mi kadoono ta urur pizin, ina indeŋdeeŋe men. \q1 Mi nio tomtom ndeeŋeŋoŋ, tanata nu mender pio mi uulu yo. \b \q1 \v 5 Nu swe ketem malmalŋana ku pizin wal ta matan munŋan i, \q1 mi pambiriizi zin wal sananŋan ma timap lup. \q1 Nu mus zan ma imap kat. Tana tomtom sa ko ikam ŋgar pizin mini som. \q1 \v 6 Pa nu kas koŋ koi bizin ma timap kat. Irao timaŋga mini na som. \q1 Mi kar kizin tomini, ta reege zin ma tila len. \q1 Tana tomtom matan mbiriizikaala kat zin. \b \q1 \v 7 Yooba, ni imbotmbot se muriini mbolŋana, mi ikamam peeze ma alok. \q1 \v 8 Mi ni ko itiiri wal boozomen ta timbotmbot su toono na, mi iur kadoono ndeeŋeŋana pizin. \q1 Mi uraata tana, ni ko ikam ma ikam kat. \q1 Pa ni ndeeŋeŋana. \x + \xo 9:8 \xt Un 18:25; Ŋgo 17:31\x* \b \q1 \v 9 Zin wal ta so kan koi bizin tikototo zin mi tikamam pataŋana pizin, na Yooba ko iwit zin, mi iur zin sala kor. \q1 Ni ko iwe seraara pa kan koi bizin. Naso kan koi bizin tirao be timbuulu zin mini som. \q1 \v 10 Yooba, zin wal tau tiute katu, nako tipase pu. \q1 Pa zin wal tau tikam kinkiini be tiute u mi timbot kolouŋana pu na, nu rao pizil ndemem pizin na som. \x + \xo 9:10 \xt Ibr 13:5\x* \b \q1 \v 11 Kapakur Yooba zaana! Pa ni imbotmbot su kar Sion mi ikamam peeze. \q1 Uraata ta ni ikamam na, kosoyaara uruunu pa zin karkari ta boozomen! \q1 \v 12 Ni ipokotkot siŋ kizin tomtom. Tana zin wal ta so timbot raama pataŋana, na ni mataana iŋgalŋgal zin. \q1 Irao ipumun talŋaana pa tiŋiizi kizin na som. \b \q1 \v 13 Yooba, re! Iŋgi koŋ koi bizin tiseseeze motoŋ ma aŋbotmbot naala kezeene i. \q1 Mi nio mbesooŋo ku tau. Tana muŋai yo mi tatke yo pa pataŋana taiŋgi. \q1 \v 14 Naso aŋmender la iwal biibi ki Yerusalem matan, \q1 mi aŋsoyaara urum pa ulaaŋa biibi ta kam pio na, \q1 mi aŋpakur zom raama menmeen yo biibi. \b \q1 \v 15 Wal matan munŋan tikel naala, mi tiŋgun kulumbo be tikam zin tomtom. Tamen zitun titop sula sumbuunu kizin tana. \q1 Mi kilis ta tiur pa wal pakan na, ikam zitun. \q1 \v 16 Mbulu tana iswe Yooba mburaana. \q1 Pa ni ta iur kadoono pa wal sananŋan tana, \q1 mi mbulu ta tisombe tipasaana zin tomtom pa i, na imiili mini pa zitun. \b \q1 \v 17 Tana zin wal sananŋan ko timiili ma tisula mini toono. \q1 Karkari boozomen ta so matan mbeleele Anutu, nako tisula Andewa. \q1 \v 18 Pa zin wal ta so timbot ŋoobo mi tiru zalan na, Yooba irao mataana mbeleele zin na som. Tana zin ko timbotmbot ta kembei ma alok na som. \q1 Mi zin wal ta so timbotmbot raama pataŋana mi tiur matan pini, na ni irao itit ndomon na som. Ko iuulu zin. \b \q1 \v 19 Yooba, maŋga mi swe mburom! Kokena wal toono kan tipakur zitun ma tiso tilip pu. \q1 Pamender zin su kerem uunu, mi ur kadoono pizin. \q1 \v 20 Yooba, kam zin ma timoto kat. \q1 Pei ŋgar kizin ma tikilaala zitun kembei zin koroŋ sorok ki toono men. \c 10 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ka koi bizin tikamam pataŋana pini \q1 \v 1 O Yooba, iŋgi pataŋana biibi ikam yo. \q1 Parei ta nu piŋgis motom pio, mi mbotmbot molo pio? \b \q1 \v 2 Re. Zin wal sananŋan tipakurkur zitun mi tirru zin wal ta len mburan biibi som na, be tiseeze matan. \q1 Yooba, mbulu sananŋana ta lelen iur pa be tikam pizin wal pakan na, pimiili mini pa zitun. \q1 \v 3 Wal tana lelen pa mbulu sananŋan boozo, mi nin izze pa. \q1 Mi matan koroŋŋan mi kuumbuŋan. \q1 Mi tirepilpiili Yooba mi tigibgiibi sua sananŋana pini. \q1 \v 4 Zin wal sananŋan tipakurkur zitun mi tizzo ta kembei: \q1 “Anutu ko ipokot mbulu tiam som. Pa Anutu sa som.” \q1 Tana tikam ŋgar pa Anutu risa som. \x + \xo 10:4 \xt Mbo 14:1\x* \b \q1 \v 5 Tamen tere kembei mboti kizin iloondo ambai men. \q1 Mbulu kizin sananŋana, nu urur kadoono pa som. \q1 Mi timoto kan koi bizin som. Tirepilpiili zin mi kwon pasom zin. \x + \xo 10:5 \xt Mbo 73:3+\x* \q1 \v 6 Tana tikam ŋgar pa zitun ta kembei: “Nio ti ko aŋbotmbot ambai men, ambai men. \q1 Irao aŋdeeŋe pataŋana sa na som. Som ma som kat.” \x + \xo 10:6 \xt Lu 12:16+; Tur 18:7\x* \q1 \v 7 Kwon na, bok pa sua sananŋana, mi sua pakaamŋana, mi sua pamotoŋana. \q1 Sua sananŋana tabe ipasaana zin tomtom i, na lelen pa ilip, kembei ta kini namutŋana. \x + \xo 10:7 \xt Ro 3:14\x* \q1 \v 8-9 Zin tikewe la kar zilŋaana, mi tizaŋzaaŋa zin wal ambaimbaiŋan be tipun zin ma timetmeete. \q1 Zin kembei laion ta imbotmbot mi mataana ilala. Beso tomtom sa imar, to loŋa men mi imaŋga pini. \q1 Tana tikewe mi tizaŋzaaŋa zin wal ta len ulaaŋa sa som na, be tikam zin mi tipasaana zin. \q1 Mi tiraraara pu kizin be tisou zin wal ta len mburan biibi som na. \q1 \v 10 To timaŋga mi tipun zin ma mburan imap kat, \q1 mi timeete su ma timbotmbot. \q1 Paso mburan ilip kat pizin. \q1 \v 11 Mi tikam ŋgar la lelen ta kembei: “Anutu ikam ŋgar pa mbulu tiam som. \q1 Pa mataana ipis kek. Irao ire yam som.” \x + \xo 10:11 \xt Mbo 64:5, 94:7\x* \b \q1 \v 12 Yooba, maŋga mi swe mburom pa zin wal sananŋan mi koto zin. \q1 Motom iŋgal zin wal ta kan koi bizin tikamam pataŋana pizin na, mi uulu zin. \q1 \v 13 Parei ta zem zin wal sananŋan ma matan pasomu? \q1 Pa iŋgi tirepilpiilu ma tizzo ta kembei: “Anutu ko ipokot mbulu tiam som.” \b \q1 \v 14 Tamen nu rre mbulu ta boozomen kizin wal sananŋan. \q1 Ŋonoono kat. Pataŋana ta tikamam pizin tomtom na, sa ike pa motom som. \q1 Mi itum nomom ko ipokot mbulu kizin tana. \q1 Tana zin wal ta timbot pataŋana leleene na, tipase pu mi tizem zitun ima nomom. \q1 Pa nu uluulu zin moondo mi zin wal ta len ulaaŋa sa som na. \x + \xo 10:14 \xt Mbo 68:5, 82:3+, 146:7+\x* \q1 \v 15 Tana punmeete wal sananŋan mburan, mi ur kadoono pizin. \q1 Pokot mbulu kizin. Naso tizem ma imborene kat. \b \q1 \v 16 Yooba, ni ta king biibi ŋonoono. Mi ko imbotmbot se muriini peeze kana ma alok. \q1 Tana zin karkari ta so tilek kumbun pini som, na ni ko iziiri zin pa lele kini ma tila len. \x + \xo 10:16 \xt 1Tim 1:17\x* \b \q1 \v 17 Yooba, zin wal ta so timbotmbot raama pataŋana na, nu ute lelen ma imap. \q1 Mi nu ko ŋgun talŋom pizin, mi pombol zin. Pa zin wal ta kembei na, nu leŋleŋ tiŋiizi kizin. \q1 \v 18 Tana zin wal ta kan koi bizin tikototo zin mi tiurur pataŋana pizin na, mi zin moondo na, nu ko uulu zin ma timbot ambai, mi ur kadoono ndeeŋeŋana pa kan koi bizin. \q1 Naso zin tomtom toono kan tipamoto zin mini som. \c 11 \s1 Suŋŋana ki mazwaana ta mbulu ta boozomen isaana lup \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Nio ti aŋpase pa Yooba be iwe ur pio mi imenderkaala yo. \q1 Parei ta koso sua kankaanaŋana pio ta kembei: \q1 “Ko ma la lem pa lele abalabalŋana, kembei man ta imoto mi irie ma isala pa abal. \q1 \v 2 Pa re. Zin wal sananŋan tikewe la zugut lene, \q1 mi tiur peene lutuunu ila palam kek. \q1 Mi tizaŋzaaŋa zin wal ta lelen ŋgeezeŋan na.” \b \q1 \v 3 O yalei, mbulu ma tutu boozomen ta ipombolmbol mbotŋana ambaiŋana, ta iŋgi tomtom tipasaana ma isaana kek. \q1 Kozo ko tomtom ndeeŋeŋana iuri ila parei? \x + \xo 11:3 \xt Mbo 82:5\x* \b \q1 \v 4 Tamen Yooba, ni imbotmbot lela urum kini potomŋana. \q1 Ni imbotmbot se muriini peeze kana ta saamba a, \q1 mi mataana ikam tomtom ta boozomen, mi itirtiiri zin pa mbulu kizin. \q1 \v 5 Yooba itirtiiri zin wal ndeeŋeŋan mi zin sananŋan. \q1 Mi zin ta lelen pa mbulu zigzikŋana mi titekteege zaaba pizin tomtom na, ni leleene pizin risa som kat. \q1 \v 6 Tana ni ko itiyaara you keseene ramaki koroŋ bayouŋana ta kuziini sananŋana kat na ma isu pizin wal sananŋan. \q1 Mi ikam miiri bayouŋana kat ma iseeze matan pa. \x + \xo 11:6 \xt Un 19:24+; Tur 14:10, 21:8\x* \q1 \v 7 Pa Yooba, ni ndeeŋeŋana mi leleene pa mbulu ndeeŋeŋana. \q1 Tana zin wal ta mbulu kizin izal men, ta ko timbotmbot su kereene uunu mi tire i. \x + \xo 11:7 \xt Mbo 27:4; Mt 5:8; 2Pe 3:13\x* \c 12 \s1 Tomtom tipakamkaam. Mi sua ki Merere, ina ŋonoono men \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, uulu yam lak! Pa wal tau tiurur lelen pu mi titoto mbulu ku na, kizin tasa imbot mini som. \q1 Mi tomtom ta tizzo sua ŋonoono men na, ta kembena. Timbiriizi lup. Kizin tasa imbot mini som. \q1 \v 2 Tomtom ta boozomen tizzo sua ta ŋonoono somŋana i, mi tikamam sua pakaamŋana par pizin. \q1 Kwon na, imbesmbeeze pizin tomtom. Mi lelen na, ipa ndel. \b \q1 \v 3-4 Yooba, yembut sua mbuyeeneŋan boozomen ta iwedet pa kwon i. \q1 Zin wal ta tipakurkur zitun mi tizzo: \q1 “Niam tomtom ki sua. Mbulu pareiŋana ta so amso pa, na tomtom ko tikam men. Asiŋ ko irao ipeteke yam? Som.” \q1 Wal ta kembena na, pumun kwon. \b \q1 \v 5 Mi Yooba, ni iso ta kembei: “Zin wal ta len mburan biibi som, \q1 mi tomtom tipasansaana zin mi tiurur pataŋana pizin na, \q1 iŋgi be aŋmaŋga mi aŋuulu zin. \q1 Pa zin wal ta timbot ŋoobo na, aŋleŋ tiŋiizi kizin kek. \q1 Tana nio kola amkamke zin, mi aŋuulu zin ma timbot ambai.” \b \q1 \v 6 Mi sua ki Yooba, ina ambai komboono, \q1 kembei silba ta tineene pa lamata mi ru bekena imilmil ma iŋgeeze kat. \q1 Tana iti irao tuurla sua kini mi tapase pa. \x + \xo 12:6 \xt Mbo 19:9, 119:140\x* \b \q1 \v 7-8 Ŋonoono, mazwaana taiŋgi, wal sananŋan nin zze mi tiwwa pa lele ta boozomen. \q1 Mi mbulu soroksorok ta tikamam na, tomtom tire mi tipakurkur zin pa. \q1 Tamen Yooba, nu ko motom piam, \q1 mi poroukalkaala yam pa wal ta kembei ma alok. \x + \xo 12:7-8 \xt Yo 17:15; 1Pe 1:5\x* \c 13 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ibaada pataŋana ma molo \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, pataŋana biibi taiŋgi imbel teegeŋoŋ kek. Ŋiizi na motom iŋgal yo mini? \q1 Ko piŋgis motom pio, mi zem yo ma aŋbotmbot ta kembei ma alok? Ŋiizi na motom imiili pio mini? \x + \xo 13:1 \xt Mbo 22:1+\x* \q1 \v 2 Mbeŋ ma aigule na, leleŋ ipata kat mi aŋkamam ŋgar boozo. \q1 Ŋiizi na mar uulu yo? Pa iŋgi koŋ koi ilip pio kek. \b \q1 \v 3-4 Yooba Anutu tio, re yo mi ŋgun talŋom pa suŋŋana tio ti. \q1 Pombol yo mi payaryaara motoŋ. Kokena pataŋana taiŋgi ikoto yo, som ipun yo ma aŋmeete. \q1 To koŋ koi bizin tirepiili yo, \q1 mi nin se ma tiso tilip pio. \b \q1 \v 5 Mi nio na, aŋpase pa mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Tana leleŋ ambai kat. Pa nio aŋute: Nu ko kamke yo. \q1 \v 6 Nio ko aŋbo mboe mi aŋpakur Yooba zaana. \q1 Paso ni ikampe yo ma biibi. \c 14 \s1 Wal kankaanaŋan ta tizorzooro Anutu \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Wal kankaanaŋan ta tizorzooro Anutu na, tizzo pa zitun ta kembei: “Anutu sa som.” \q1 Wal ta kembei, ŋgar kizin isaana kek. Mi tiyo naman pa mbulu sananŋan boozomen. \q1 Tana Anutu leleene pizin risa som kat. Pa kizin tasa ikam mbulu ambaiŋana sa som. \x + \xo 14:1 \xt Mbo 10:4, 53:1+; Ro 3:10+\x* \b \q1 \v 2 Yooba imbotmbot saamba, mi irre su pizin tomtom mi itirtiiri zin. \q1 Ko kizin tasa le ŋgar ambaiŋana, \q1 mi ikam kinkiini be iute Anutu mi ito mbulu kini? \x + \xo 14:2 \xt Un 18:21\x* \q1 \v 3 Mi som. Timap ma tizem zaala kini kek. Tisaana lup. \q1 Kizin tasa ikam mbulu ambaiŋana sa som. \q1 Som kat. \x + \xo 14:3 \xt Un 6:5\x* \b \q1 \v 4 Tana Yooba iso: “Wal tau tikamam mbulu sananŋana i, ŋiizi na ŋgar kizin ipet? \q1 Gorgori tipasansaana zin wal tio, mi tipakamkaam zin, mi timbotmbot se kizin. \q1 Mi matan iŋgalŋgal yo mi tizuŋzuŋ pio na som.” \x + \xo 14:4 \xt Yems 5:4+\x* \b \q1 \v 5 Wal ta kembena na, kozo tire zin. Pa kaimer motoŋana biibi kola ikam zin ma tisaana kat. \q1 Tamen wal ndeeŋeŋan na, zin ko timbot ambai. Pa Anutu ko ilae kizin mi igabgaaba zin pa lupŋana kizin. \q1 \v 6 Zin wal sorrokŋan ta len mburan biibi som na, niom wal sananŋoyom kapakalkaala zaala pizin. Tanata ŋgar kizin iurur ŋonoono som. \q1 Tamen Yooba itunu ko iwe ur pizin mi imenderkaala zin. \b \q1 \v 7 O yalei, ulaaŋa ta imbot abal Sion a, imar ma ikamke zin Israel, so ndabok! \q1 Mi sombe Yooba iuulu wal kini pa pataŋana kizin ma timbot ambai mini, \q1 tona Yakop popoŋana kini ko lelen ambai ma menmeen zin biibi. \x + \xo 14:7 \xt Mbo 53:6, 126:1\x* \c 15 \s1 Asiŋ irao imbot kolouŋana pa Merere \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Yooba, asiŋ ta irao be nu kami ma imbotmbot raamu lela beeze ku? \q1 Mi tomtom pareiŋana ta irao be imbotmbot sala abal ku potomŋana Sion mi isuŋ pu? \x + \xo 15:1 \xt Mbo 23:6\x* \b \q1 \v 2 Tomtom ta kembei: Ni ipa pai kini ma ambai men, mi le uunu sa isaana som. \q1 Mi ikamam mbulu ndeeŋeŋana. \q1 Mi izzo sua ŋonoono men raama leleene. \x + \xo 15:2 \xt Mt 5:8; Ep 4:25; 1Tes 3:13\x* \q1 \v 3 Mi ipasansaana sorok tomtom zan som, \q1 mi ikam ŋoobo waene bizin som. \q1 Mi iseket kao som, mi iŋgal sua pakaamŋana pa toŋmatiziŋ kini som. \x + \xo 15:3 \xt Kam 20:16\x* \q1 \v 4 Mi wal tau Anutu leleene pizin som na, ni leleene pizin som tomini. \q1 Tamen zin wal ta so timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana na, ni mataana ikotse kizin mi ipakurkur zin. \q1 Mi itoto sua kini mbukŋana. Sombe iporou sala pataŋana sa, na irao ipizil ndemeene pa sua kini mbukŋana na som. Ko ito men. \q1 \v 5 Mi sombe ikam mbun pizin tomtom, na zin ko tikot kat mbun kizin ta tana. Ni irao iboobo pa pat pakan ma isala ki som. \q1 Mi sombe wal pakan tiwati pa pat pakan bekena igaaba zin pa pakaamŋana kizin mi tiur sorok pataŋana sa pa tomtom ta le uunu sa som, na irao be iyok na som. \x + \xo 15:5 \xt Kam 22:25\x* \q1 Tomtom ta so ikamam mbulu ta kembei, nako imender mbolŋana. Kosa sa ko irao be ikami ma itop na som. \x + \xo 15:5 \xt Kam 22:24, 23:8; 2Pe 1:5+\x* \c 16 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ipase pa Merere be ikamke i pa meeteŋana \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, motom pio mi poroukaala yo. \q1 Pa nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 \v 2 Nio aŋso pa Yooba ta kembei: “Nu ta Merere tio. \q1 Koroŋ tio ambaimbaiŋan ta boozomen na, nu ta kam pio.” \q1 \v 3 Mi wal ku potomŋan ta timbotmbot su toono na, \q1 aŋre zin kembei wal ndabokbokŋan. \q1 Tana leleŋ ambai kat pizin mi aŋso aŋbotmbot raama zin. \x + \xo 16:3 \xt Mbo 119:63; Ŋgo 2:42+; Ibr 10:25\x* \b \q1 \v 4 Tamen zin ta timbesmbeeze pizin merere pakaamŋan, nako tindeeŋe pataŋana boozo. \q1 Nio ko aŋgaaba zin pa patoronŋana ta tikamam pa merere kizin na som. \q1 Mi irao kwoŋ ipaata merere kizin zan, som aŋpakur zin na som. \b \q1 \v 5 Tamaŋ bizin tikam leŋ toono pakaana ambaiŋana be aŋbot se ki. Mi nio aŋre Yooba kembei koroŋ tio ŋonoono ma ilip pa toono tana. Pa ni ikampewe yo mi aŋbotmbot se kini pa koroŋ ta boozomen. \q1 Tana nio ko aŋbot ambai men. Pa ni ta ikiskis yo i. \x + \xo 16:5 \xt Mbo 23:5+, 73:25+; Pil 3:8\x* \q1 \v 6 Lele pakaana ta Yooba ipemet pio, ina ambaiŋana. \q1 Mata muriini ta ni ikam pio na, nio aŋre kembei ndabokŋana kat mi leleŋ pa ilip. \x + \xo 16:6 \xt Mbo 142:5; Ro 8:17; Ga 4:7\x* \b \q1 \v 7 Nio aŋpakur Yooba. Pa ni ikamam peeze pio mi ipazalzal yo. \q1 Mbeŋ na, ŋgar ta ni iur la leleŋ i, izzo yo pa zaala kini. \q1 \v 8 Nio motoŋ iŋgalŋgal Yooba totomen. \q1 Mi ni imbotmbot raama yo mi ikiskis yo. Tana kosa sa ko irao be ikam yo ma aŋtop na som. \x + \xo 16:8 \xt Mbo 15:5; Ŋgo 2:25\x* \b \q1 \v 9 Iŋgi tabe ikam ma leleŋ ambai kat mi menmeen yo. \q1 Pa kosa sa ko irao be ipasaana yo na som. \q1 \v 10 Mi nu irao zem yo ma aŋmeete mi aŋsula Andewa be aŋbot na som. \q1 Nio aŋurur leleŋ pu mi aŋtoto mbulu ku. Tana nu rao zem yo ma aŋsaana sula naala ta usomŋana i na som. \x + \xo 16:10 \xt Ŋgo 2:27, 13:35\x* \b \q1 \v 11 Mi nu ko patooŋo yo pa zaala ki mbotŋana ambaiŋana. \q1 Pa sombe aŋbot su kerem uunu, nako leleŋ ndabok men. \q1 Mi nomom woono na, bok pa kampeŋana matakiŋa tabe ikam yo ma leleŋ ndabok kat, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 16:11 \xt Mbo 36:7+; Mt 7:14\x* \c 17 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ni le uunu sa isaana som \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio leŋ uunu sa isaana som. Tana ŋgun talŋom pa bobi tio. \q1 Leŋ tiŋiizi tio ti mi uulu yo. \q1 Pa iŋgi aŋkam pakaamŋana pa som. Aŋso kat sua raama leleŋ. \q1 \v 2 Nu rre koroŋ ta boozomen. Mi nu ute: Nio tomtom ndeeŋeŋoŋ. \q1 Tana mender pio mi so zin tomtom ta kembei: Nio leŋ uunu sa isaana som. \b \q1 \v 3 Nu ute leleŋ kek. \q1 Pa mbeŋ na, mar mi tiiri yo. \q1 Nu toombo yo na, \q1 ndeeŋe mbulu sananŋana sa imbot la leleŋ som. \q1 Pa ŋgar tio imbol be kwoŋ isosor som. \x + \xo 17:3 \xt Mbo 139:1\x* \q1 \v 4 Mi aŋkam mbulu sananŋana kembei ta zin wal pakan na som. \q1 Pa motoŋ iŋgalŋgal sua ku. \q1 Tana zin wal zigzikŋan ta tikamam zaaba pizin tomtom i, \q1 na aŋto zin pa mbulu kizin som. \q1 \v 5 Aŋtoto zaala ku men. \q1 Aŋzem risa som, aŋpa ndel pa som. \b \q1 \v 6 Anutu, nu leŋleŋ suŋŋana tio. Tana aŋboobu be uulu yo. \q1 Ŋgun talŋom pio, mi leŋ sua tio ti. \q1 \v 7 Nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana swe muŋaiŋana ku, mi kam uraata bibip be uulu yo. \q1 Pa zin wal ta so tipase pu be we ur pizin mi menderkaala zin, na nomom woono ikamkewe zin pa kan koi bizin naman ma timbot ambai. \b \q1 \v 8 Nio na, itum koroŋ ku ŋonoono. \q1 Tana motom pio mi kuubukaala yo kembei ta man ikuubukaala lutuunu bizin. \q1 \v 9 Pa koŋ koi bizin tiliu yo i. \q1 Iŋgi wal sananŋan tikamam be tipasaana yo. \b \q1 \v 10 Wal tana lelen imun kek. \q1 Mi kalŋan izalla ma tipakurkur zitun. \q1 \v 11 Tito yo mi timar tise tio kek. \q1 Mi tiliu yo mi matan iurur be tipalkeete yo su toono i. \q1 \v 12 Zin kembei laion ta peteli mi irru ka buzur. \q1 Zin kembei laion popoŋana tau ikewe la su leleene, mi izza ma imbotmbot. \b \q1 \v 13 Yooba, maŋga lak! Muuŋgu pio mi koto koŋ koi bizin. \q1 Kas zin pa buza ku ma tisu lup. \q1 \v 14 Zin na, tire koroŋ ki toono kembei koroŋ kizin ŋonoono kat. Swe mburom pizin, mi pun zin ma timap. \q1 Tamen wal ku ta nu lelem pizin ilip na, nu pututu zin mi tikanan ma kopon isaana. \q1 Mi lutun bizin na, tirao kat pa koroŋ ta boozomen. \q1 Tabe tindoundou koroŋ boozo pa lutun bizin tabe tipet pa kaimer i. \b \q1 \v 15 Mi nio nako aŋre motom. Pa nio tomtom ndeeŋeŋoŋ. \q1 Tana sombe aŋkeene mi burup ma aŋmaŋga, nako leleŋ ambai kat mi aŋyamaana kembei aŋbotmbot su kerem uunu. \x + \xo 17:15 \xt Mbo 11:7; Yo 17:24; 1Kor 13:12; 1Yo 3:2\x* \c 18 \s1 Dabit ipakur Anutu. Pa iuuli ma ilip pa ka koi bizin \d Mboe ki Dabit, mbesooŋo ki Yooba Indeeŋe ta Yooba ikamke i pa Saul mi ka koi bizin ta boozomen naman na, Dabit itooro mboe ti \r (2Sam 22:1-51) \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋkamam mburoŋ se ku tau. Nio leleŋ pu ilip! \q1 \v 2 Yooba, ni ta tuŋ ŋonoono. Pa ipombolmbol yo, mi ipakalkaala yo pa koroŋ sananŋan kembei ta raŋ sumbuunu, mi ni ulaaŋa tio. \q1 Ni iwe kembei siiri mbolŋana pio be aŋke lela mi aŋbot ambai. \q1 Tana aŋpase pa Anutu tio mbolŋana be iwe seraara pa koŋ koi bizin mi iporoukaala yo. \q1 Ni siŋgiao tio. Itunu mburaana ta ikamkewe yo. Mi ni imborro yo ma aŋbot ambai. \q1 \v 3 Nio sombe aŋpakur Yooba zaana, na indeeŋe men. \q1 Pa aŋboobi na, ni ikamke yo pa koŋ koi bizin naman. \b \q1 \v 4 Kilis ki meeteŋana, rimen mi ikam yo. \q1 Pa pataŋana sananŋana kat ilol yo kembei ta wo biibi i. \q1 \v 5 Wooro ki Andewa, ta itautau yo mi iyakat yo be aŋsula. \q1 Kilis ki meeteŋana, ta igarau yo kek. \q1 \v 6 Indeeŋe pataŋana biibi tana ikam yo na, aŋboobo Yooba. \q1 Aŋtaŋroro Anutu tio be imar iuulu yo. \q1 Mi ni imbot lela urum kini leleene mi ileŋ kalŋoŋ. \q1 Iŋgun talŋaana pa bobi tio. \b \q1 \v 7 To ni keteene malmal kat, \q1 mi ikam ma yeŋyeeŋge itok toono ma toono ikam katkat. \q1 Mi abal unun timirri. \q1 \v 8 You ka koi ta iwedet pa Anutu kuzuunu. \q1 Mi you miaana ramaki pat bayouŋan iwedet pa kwoono. \x + \xo 18:8 \xt Kam 19:18\x* \q1 \v 9 To ikaaga saamba, \q1 mi imbot se miiri tieene gabgapŋana ma isu. \q1 \v 10 Ni imbot se aŋela mbolŋana ndemeene mi irie. \q1 Miiri tieene ta ikwaari ma irie karau men. \q1 \v 11 Ni ike lela zugut. \q1 Miiri tieene ta izuki ma iwe kembei beeze pini be imbot lela. \x + \xo 18:11 \xt Kam 19:9\x* \q1 \v 12 Azuŋka biibi imuuŋgu pini mi lele ikimitmit. \q1 Mi lolo niini ramaki yaŋ pat iyotyooto pa miiri tieene kini mi izzu. \q1 \v 13 To Yooba imbot saamba, mi iso sua raama kalŋaana biibi kat, kembei lele ikuruŋ. \q1 Anutu kor kana kat iso sua ma tomtom tileŋ. \x + \xo 18:13 \xt Mbo 29:3+\x* \q1 \v 14 Mi ipeene ka koi bizin pa peene lutuunu kini ma tiko papirik. \q1 Ikam ma lolo iwenweene. Mi ka koi bizin tire, to motoŋana biibi ikam zin ma tiko. \q1 \v 15 Yooba, indeeŋe ta nu yespokpok zin mi swe ketem malmalŋana pizin na, \q1 miiri biibi iyooto pa kuzum, \q1 mi iwilaala tai ma ipei maaŋga ma ise mat. \q1 Mi itooro toono tomini ma meleebe kana ise mat. \x + \xo 18:15 \xt Kam 15:1-12\x* \b \q1 \v 16 To Yooba imbot kor, mi isara namaana isu mi iteege yo. \q1 Mi iweene yo ma aŋse pa mozo lukutuunu. \q1 \v 17 Koŋ koi bizin ta mburanŋan i, ni itatke yo la naman. \q1 Zin wal tau tiur koi pio mi mburan ilip pio na, ikamke yo pizin. \q1 \v 18 Indeeŋe ta aŋbotmbot la pataŋana leleene na, zin timaŋga pio. \q1 Tamen Yooba, ni isilou yo, \q1 \v 19 mi iur leŋ zaala be aŋyooto pa pataŋana leleene mi aŋbot mat. \q1 Pa ni leleene pio ilip, tanata ikamke yo. \b \q1 \v 20 Nio aŋkamam mbulu ndeeŋeŋana, tanata Yooba leleene pio mi ikampe yo. \q1 Ni ikam leŋ kadoono ambaiŋana paso, leŋ uunu sa isaana som. \q1 \v 21 Pa aŋtoto zaala ki Yooba. \q1 Irao aŋkam mbulu sananŋana mi aŋpizil ndemeŋ pa Anutu tio na som. \x + \xo 18:21 \xt Mbo 119:102\x* \q1 \v 22 Nio motoŋ iŋgalŋgal tutu kini ndeeŋeŋan ta boozomen. \q1 Tutu kini ta tibeede pataaŋa kek na, aŋzooro som. \q1 \v 23 Tana leŋ uunu sa isaana pa ni mataana na som. \q1 Pa motoŋ ŋgalŋgal ituŋ, tana aŋpa ŋoobo pa zaala kini som. \q1 \v 24 Nio aŋkamam mbulu ndeeŋeŋana mi ŋgeezeŋana men pa ni mataana. \q1 Tanata ni leleene pio mi ikam leŋ kadoono ambaiŋana. \b \q1 \v 25 Yooba, sombe tomtom sa iurur leleene pu mi itoto mbulu ku, na nu ko to sua ku mbukŋana mi motom pini. \q1 Tomtom ta so le uunu sa isaana pa motom som, na nu ko kampe i. \q1 \v 26 Mi tomtom ta so mbulu kini iŋgeeze men, na nu ko kam mbulu ŋgeezeŋana pini. \q1 Tamen zin wal ta len ŋgar biibi pa mbulu pakaamŋana na, nu tomini lem ŋgar be pokot mbulu kizin. \q1 \v 27 Tana wal ta so timbotmbot raama pataŋana na, nu kamkewe zin. \q1 Mi zin ta tipakurkur zitun na, nu kototo zin. \x + \xo 18:27 \xt Mt 23:12\x* \q1 \v 28 Yooba, nu ta urur mat pio mi uluulu yo ma aŋbot ambai. \q1 Anutu tio, nu ziiri zugut ma ila lene mi kam mat ku ma iyaara pio. \x + \xo 18:28 \xt Yo 8:12; 2Kor 4:6; 2Pe 1:19\x* \q1 \v 29 Nu gabgaaba yo, tana aŋporou raama koŋ koi bizin boozomen mi aŋlip pizin. \q1 Anutu tio, ni imbotmbot raama yo. Tana siiri mbolŋana ki koŋ koi bizin, ina irao be ipakaala yo na som. \q1 \v 30 Anutu taiŋgi, zaala kini ambai komboono. \q1 Mi sua kini, ina ŋonoono men. Irao tapase pa mi tuurla kat. \q1 Wal boozomen ta so tipase pini be iwe ur pizin mi imenderkaala zin na, ni iwe siŋgiao pizin. \b \q1 \v 31 Yooba itutamen ta Anutu ŋonoono. Anutu toro sa som. \q1 Mi ni tundu ŋonoono. Pa ipombolmbol ti mi iporoukalkaala iti. \q1 \v 32 Ni ipombolmbol yo pa itunu mburaana, tana aŋmendernder mbolŋana. \q1 Mi ni mataana pio pa pai tio, mi ipazalzal yo. \x + \xo 18:32 \xt 1Pe 5:10\x* \q1 \v 33 Ni ikam ma kumbuŋ isekapkap, tana aŋrao be aŋpa pa lele abalabalŋana. \q1 Irao kumbuŋ giris ma aŋtop na som. \q1 \v 34 Mi ni ipaute yo pa mbulu ki malmal, \q1 mi ipakeke nomoŋ be aŋdaada peene naana kekeŋana. \q1 \v 35 Yooba, nu we siŋgiao pio mi kamkewe yo. \q1 Mi nomom woono ta isilou yo. \q1 Nu uulu yo, tana zoŋ iwe biibi. \q1 \v 36 Mi nu urpe kumbuŋ muriini bekena aŋmender mbolŋana mi aŋkam malmal. \q1 Tana aŋtop som. \q1 \v 37 Nio aŋketo koŋ koi bizin mi aŋse kizin na, aŋmiili karau som. \q1 Aŋteege zaaba pizin ma timap. Aŋzem tasa ma imborene som. \q1 \v 38 Nio aŋkazas zin ma titoptop su kereŋ uunu, \q1 mi aŋpadagdaaga zin ma irao timaŋga mini som. \q1 \v 39 Pa nu kam leŋ mburoŋ. Tanata aŋmender mbolŋana pa malmal, \q1 mi aŋlip pa koŋ koi bizin ma tilek kumbun pio. \q1 \v 40 Nu ta kam ma koŋ koi bizin tiko pio. \q1 Tana zin wal ta tiur koi pio na, aŋkas zin ma timap kat. \q1 \v 41 Zin tiboobo pa len ulaaŋa. Tamen ulaaŋa sa imar pizin som. \q1 Titaŋroro Yooba, mi ni ileŋ tiŋiizi kizin som. \q1 \v 42 Nio aŋpalamusmuuzu zin ma tiwe kembei ululu ta miiri iwilaala ma ila lene. \q1 Aŋpadagdaaga zin kembei tiŋtiiŋgi ta imbotmbot su zaala i. \b \q1 \v 43 Tomtom timaŋga be tizooro yo, mi nu kamke yo. \q1 Mi ur yo ma aŋwe biibi be aŋkam peeze pizin karkari. \q1 Toono pakan kan tomtom bizin ta aŋute zin som, ta timar timbot la kopoŋ mbarmaana mi timbesmbeeze pio i. \q1 \v 44 Sombe tileŋ sua tio, na loŋa men mi tito. \q1 Mi tipakur yo mi tilek kumbun pio. \q1 \v 45 Paso motoŋana ikam zin ma mburan imap. \q1 Tana tiyooto pa siiri kizin mbolŋana ta tikewe la pa i, mi timar tio. \b \q1 \v 46 Ŋonoono kat, Yooba, ni imbotmbot! \q1 Ni ta tuŋ ŋonoono. Pa ipombolmbol yo mi iporoukalkaala yo. \q1 Tana aŋpakuri mi aŋwit uruunu isala kor. Pa ni ulaaŋa tio. \q1 \v 47 Ni iuulu yo ma aŋpokot koŋ koi bizin mbulu kizin. \q1 Mi ikam zin karkari ma timar timbot la kopoŋ mbarmaana. \q1 \v 48 Ni ta itatke yo la koŋ koi bizin naman, mi ikam ma aŋlip pizin. \q1 Ni ikamke yo pizin wal ta titekteege zaaba pizin tomtom i. \b \q1 \v 49 Tana Yooba, nio ko aŋwit urum la zin karkari mazwan, \q1 mi aŋbo mboe be aŋpakur zom. \x + \xo 18:49 \xt Ro 15:9\x* \q1 \v 50 Yooba, ni iuluulu king kini ma iliplip pa malmal bibip. \q1 Yooba itunu ta iur Dabit mi popoŋana kini be tikam peeze. \q1 Muŋaiŋana mi kampeŋana kini ko imbotmbot se kizin, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 19 \s1 Koroŋ ta Anutu iur na ramaki sua kini, ta iswe i piti \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Koroŋ boozomen ta timbot sala saamba a, tizzo iti pa Anutu zaana biibi. \q1 Pa koroŋ munŋaana men ta timbot sala kor a, ina ni nama muriini. \q1 Tana tizzo iti pa mburaana, ŋgar kini, azuŋka kini, mi mbulu kini ndabokŋana. \x + \xo 19:1 \xt Mbo 89:5+, 97:6; Ro 1:19+\x* \q1 \v 2 Aigule ta boozomen tizzo iti pini. \q1 Mi mbeŋ ta boozomen tipaute iti pini. \q1 \v 3 Koroŋ ta timbot sala maŋaanaŋana na, kwon be tiso sua som. \q1 Tana iti teleŋ kalŋan som. \q1 \v 4 Tamen sua kizin ila irao lele ta boozomen \q1 ma karkari tileŋ lup. \x + \xo 19:4 \xt Ro 10:18\x* \q1 Anutu iur zoŋ le muriini ta, tau imbot sala maŋaanaŋana na. \q1 \v 5 Zoŋ pok ma ise kembei ta tomooto ula popoŋana ta iyooto pa ruumu kini raama menmeeni. \q1 Mi irao kembei tomtom mbolŋana ta mataana isiŋsiŋ be imaŋga pa londi kini. \q1 \v 6 Zoŋ ise pa lele pakaana ta, \q1 mi ikakat ma ila isula pa pakaana toro. \q1 Mi koroŋ sa irao be ike pa mburaana na som. \b \q1 \v 7 Sua ta Yooba ikam piti, ina ambai komboono, \q1 mi ipombolmbol iti tomtom. \q1 Mi zaala ta Yooba iur piti na, ka tutu itortooro som. \q1 Tana irao tendemeere mi tapase pa. \q1 Mi zin wal ta len ŋgar biibi som na, tutu tana ipeyei ŋgar pizin. \x + \xo 19:7 \xt Mbo 119:104,142; 2Tim 3:15\x* \q1 \v 8 Tutu boozomen ta Yooba iur piti, ina indeeŋe men. \q1 Mi ikamam ma lelende ambai. \q1 Tutu ki Yooba iurur mat piti. \q1 Ikam ma matanda ikam pak. \x + \xo 19:8 \xt Mbo 119:105,130; 2Pe 1:19\x* \q1 \v 9 Tomototo Yooba mi teleŋleŋ la kalŋaana, to ambai. \q1 Pa mbulu ta kembei, ina iŋgeeze men. Mi ko imbotmbot ma alok. \q1 Tutu ta Yooba iur na, itortooro som. Imbol ma imbotmbot. Tana irao tendemeere mi tapase pa. \q1 Mi tutu tana indeŋdeeŋe men. \q1 \v 10 Ŋonoono, iti tere pat gol kembei koroŋ zaanaŋana. \q1 Tamen sua ki Yooba ilip pa. \q1 Gol boozomen ta iŋgeeze kat i, na sa ilip pa Yooba sua kini som. \q1 Mi bigil suruunu ta kembena. Inamut kat. \q1 Tamen sua ki Yooba na, inamut ma ilip. \x + \xo 19:10 \xt Mbo 119:72,103\x* \b \q1 \v 11 Yooba, nio mbesooŋo ku. Mi sua ku ta iurur mat pio. \q1 Nio sombe aŋto sua tana, inako aŋkam leŋ kadoono ambaiŋana kat. \x + \xo 19:11 \xt Yo 14:21+; 1Tim 4:8\x* \q1 \v 12 Lak, asiŋ ta irao be ikilaala itunu sosor kini ta boozomen? Som. \q1 O Yooba, sanaana tio ta aŋkilaala som mi aŋkam sorok ma ila kek na, muŋai yo mi ziiri ma ila lene. \q1 \v 13 Mi sanaana ta aŋkilaala zin na, uulu yo be aŋkam mini pepe. \q1 Kokena aŋwe mbesooŋo pa. \q1 Naso aŋkam zooroŋana biibi pu som, \q1 mi leŋ uunu sa isaana pa motom som. \b \q1 \v 14 Yooba, nu ta ulaaŋa tio, mi tuŋ ŋonoono. Pa nu pombolmbol yo mi tatkewe yo pa pataŋana tio. \q1 Tana sua ta ipet pa kwoŋ, mi ŋgar ta imbot la leleŋ i, \q1 na leleŋ be aŋkam ma ambai men pa nu motom. \c 20 \s1 Zin Israel tipombol king kizin mi tisuŋ Anutu be iuuli \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Nu sombe mbotmbot la pataŋana leleene mi taŋroro Yooba, na ni ko ileŋu mi iuulu u. \q1 Anutu ki Yakop ko iwitu, mi iuru sala kor. Naso kom koi bizin tirao be timbuulu u mini som. \q1 \v 2 Anutu ko imbot urum kini potomŋana ta Sion na, \q1 mi iŋgo ulaaŋa sa pu mi ipombolu. \q1 \v 3 Pa koroŋ boozomen ta nu kamam pini na, ni mataana iŋgalŋgal. \q1 Mi leleene ambai pa patoronŋana boozomen ta nu nenne sala you na. \q1 \v 4 Tana koroŋ boozomen ta so lelem pa, na ni ko ikam pu. \q1 Mi ŋgar boozomen ta lelem iur pa na, ni ko ikam ma iur ŋonoono. \q1 \v 5 Kaimer, nu sombe lip pa malmal, to niam ko amyotyooto ma leleyam ambai kat. \q1 Mi amkam kawaala pakaana mi ampabilbil, mi menmeen yam ma ampakur Anutu kiti zaana ma isala kor. \q1 Mi koroŋ boozomen ta nu sombe wi Yooba pa, na ni ko ileŋ la kalŋom mi ikam pu. \b \q1 \v 6 Iŋgi nio aŋute: Yooba ko ikamke king ta ni itunu iroogi mi iuri pa uraata na. \q1 Ko imbotmbot lele kini potomŋana ta saamba a, mi ileŋ suŋŋana ki king mi iuuli. \q1 Ko iswe mburaana, mi namaana woono ikam uraata bibip bekena ikamke i. \b \q1 \v 7 Wal pakan nin se pa karis kizin ta malmal kana i, mi tipase pizin. \q1 Mi pakan nin se pa hos kizin. Tamen niam na, niyam se pa Yooba Anutu tiam mburaana, mi ampase pini be iuulu yam. \x + \xo 20:7 \xt Mbo 33:17\x* \q1 \v 8 Tana zin ko titutkat kumbun ma timelmel. \q1 Mi niam, nako amparaama ma tuŋ mi amender mbolŋana. \b \q1 \v 9 O Yooba, ŋgun talŋom pa tiŋiizi tiam ti, \q1 mi pombol king tiam be ilip pa malmal. \c 21 \s1 Zin Israel tipakur Anutu pa ulaaŋa ta ni ikam pa king kizin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nu pombolmbol king pa itum mburom, tana ni leleene ambai kat pu. \q1 Pa nu uluuli pa malmal ma iliplip pa ka koi bizin. Tanata menmeeni biibi kat. \q1 \v 2 Koroŋ ta ni leleene pa, ta kam pini kek. \q1 Koroŋ ta ni iwi u pa na, nu ruutu pini som. \q1 \v 3 Nu mar kini mi pomboli, mi pomoozi pa koroŋ ambaimbaiŋan boozomen. \q1 Mi ur mogar milmilŋana isala uteene. Mogar tana, tiurpe pa pat gol ta iŋgeeze kat. \q1 \v 4 Ni iwi u be uuli ma imbot ambai, mi nu leŋ la kalŋaana. \q1 Tana mbotŋana kini ko iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 5 Nu uuli ma ilip pa malmal, \q1 tana ni zaana biibi mi mburaana biibi, mi tomtom tiwidit uruunu. \q1 \v 6 Kampeŋana ku ko imbotmbot se kini ma alok. \q1 Mi nu mbotmbot raami. Tana ni leleene ambai kat. \q1 \v 7 King, ni ipase pa Yooba. Tana kosa sa ko irao be ikami ma itop na som. \q1 Pa Anutu kor kana kat itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pini totomen. \b \q1 \v 8 O king, nomom ko ikis kom koi bizin ta boozomen. \q1 Zin wal ta tiurur koi pu na, nomom woono ko irokiskis zin. \q1 \v 9 Nu sombe swe mburom, nako pasaana zin kembei ta you. \q1 Pa Yooba itunu ko keteene malmal pizin mi ipambiriizi zin. Ko ikam ma you ikan zin. \q1 \v 10 Mi lutun bizin ta boozomen tomini, nu ko kas zin ma timap lup. \q1 Tana kaimer popoŋana kizin sa ko imbot toono mini som. \q1 \v 11 Ŋonoono, zin tipaata kom, mi timbuk kom kiizi be tipasaanu. \q1 Tamen ŋgar kizin ko iur ŋonoono som. \x + \xo 21:11 \xt Mbo 2:1, 37:7; Mk 14:1\x* \q1 \v 12 Pa tire peene lutuunu ta sara la matan na, \q1 tanata timoto mi tiko ma tila len. \b \q1 \v 13 Yooba, maŋga mi swe mburom! \q1 Mi niam ko ambo mboe mi amwit urum. Pa nu mburom keskeezeŋom. \c 22 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta iyamaana kembei Anutu ipizil ndemeene pini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Anutu tio, Anutu tio, parei ta pizil ndemem pio? \q1 Nio aŋbel tiŋiizi pu. Parei ta nu uulu yo som mi mbotmbot molo pio? \x + \xo 22:1 \xt Mbo 69:3; Mk 15:34\x* \q1 \v 2 Anutu tio, aigule ta boozomen nio aŋtaŋroro u. Tamen nu pekel kalŋoŋ som. \q1 Mi mbeŋ ta kembena. Aŋkenne kat som. Pa tiŋiizi tio ta imama ku tau. \b \q1 \v 3 Mi Anutu, nu potomŋom. \q1 Nu mbotmbot se murim peeze kana, mi zin Israel tiwidit urum mi tipakurkuru. \q1 \v 4 Muŋgu tumbuyam bizin tipase pu tau. \q1 Tiurla ku mi nu kamke zin. \b \q1 \v 5 Mi indeeŋe ta titaŋroro u na, nu tatke zin pa pataŋana kizin. \q1 Tana tiur matan pu sorok na som. Pa tipase pu mi nu uulu zin. \b \q1 \v 6 Mi nio na, iŋgi tomtom tire yo kembei tomtom som. \q1 Matan pasom yo mi tirepiili yo kembei motmooto toono leleene kana. \x + \xo 22:6 \xt Yesa 53:3\x* \q1 \v 7 Wal boozomen ta tire yo na, uten mbiŋbiŋ pio, \q1 mi tirepilpiili yo, mi tikamam seŋge pio. \x + \xo 22:7 \xt Mt 27:39; Mk 15:29\x* \q1 \v 8 Tizzo ta kembei: “Nu so nu pase pa Yooba tau. Ambai. Mbot mi re ten. Ko itatke u pa pataŋana taiŋgi, som som? \q1 Kozobe ni leleene pu, so ikamke u kek!” \x + \xo 22:8 \xt Mt 27:43\x* \b \q1 \v 9 Yooba, nu itum ta pazal zaala pio, mi anaŋ ikam yo ma aŋsu. \q1 Mi indeeŋe ta nio pikin siŋsiŋŋoŋ mi imar na, nu mborro yo ma aŋbot ambai. \x + \xo 22:9 \xt Mbo 71:6; Ga 1:15\x* \q1 \v 10 Pa indeeŋe ta anaŋ ikam yo ma aŋsu na, nu kam yo ma aŋwe lem. \q1 Tana ta muŋgu mi imar na, nu Anutu tio. \b \q1 \v 11 Tana mbot molo pio pepe. \q1 Pa iŋgi aŋbot la pataŋana leleene. \q1 Mi leŋ tomtom sa be iuulu yo som. \b \q1 \v 12 Iŋgi koŋ koi bizin timar ma tiliukaala yo, \q1 kembei makau saŋsaŋŋan ki toono pakaana ki Basan ta mburanŋan na. \q1 \v 13 Mi kwon ikakaaga mi zoŋon izirzir mar pio. \q1 Kalŋan izalla pio kembei laion ta petel zin mi tirru kan buzur. \q1 \v 14 Tana kuliŋ imetmeete, \q1 mi tiroŋ imukurkur lup. \q1 Mi aŋmoto ma ŋgelbuk ileege yo. \q1 \v 15 Mburoŋ ta imap kat. \q1 Mi ŋgureŋ na, ikerekere lup. Kauziŋ imamaaza, mi mioŋ isekap sala koŋ galablaaba. \q1 Pa nu zem yo ma iŋgi be aŋsula leŋ naala i. \b \q1 \v 16 Iŋgi wal sananŋan timar ma tiliu yo kek. \q1 Zin kembei me saŋsaŋŋan ta dudut ma timar, mi tiŋaŋa mare pa kumbuŋ mi nomoŋ. \x + \xo 22:16 \xt Lu 23:33; Yo 19:18\x* \q1 \v 17 Wal tina tire yo na, lelen ambai. \q1 Pa nio tiroŋ men ma ruŋguŋ isaana kat. \q1 \v 18 Mi tiparrai mburu tio \q1 ma len len. \x + \xo 22:18 \xt Mt 27:35; Yo 19:24\x* \b \q1 \v 19 Yooba, nio aŋkamam mburoŋ se ku tau. \q1 Tana mbot molo pio pepe. \q1 Loŋa mar mi uulu yo! \q1 \v 20 Pa nio aŋbot la zaaba kwoono kek. \q1 Tana kamke yo lak. Kokena me saŋsaŋŋan taiŋgi tipasaana yo pa mburan. \q1 \v 21 Re. Laion taiŋgi tikamam be tikan yo. \q1 Mi makau saŋsaŋŋan taiŋgi tikamam be tikuruumu yo pa kan kandaara. Loŋa mi tatke yo pizin! \q1 A buri. Nu leŋ yo kek! \b \q1 \v 22 Nio ko aŋsoyaara urum pizin toŋmatiziŋ tio. \q1 Sombe wal ku tila tilup zin pa suŋŋana, nako aŋgaaba zin mi aŋwit urum. \x + \xo 22:22 \xt Ibr 2:12\x* \q1 \v 23 Niom wal ta so komototo Yooba mi keleŋleŋ la kalŋaana na, kapakuri. \q1 Niom ta Yakop popoŋana kini na, kiwit uruunu. \q1 Niom Israel ta boozomen, komoto i. \q1 \v 24 Pa wal ta so timbotmbot raama pataŋana, na ni irepiili zin som, mi ipizil ndemeene pizin som. \q1 Indeeŋe nio aŋtaŋroro i na, ni ipiŋgis mataana pio som. Ileŋ tiŋiizi tio mi iuulu yo. \b \q1 \v 25 Yooba, sombe zin iwal biibi tilup zin pa suŋŋana, na nio ko aŋwe kwom mi aŋpakuru pa mbulu ta kam pio na. \q1 Nio ko aŋto sua tio mbukŋana, mi aŋkam patoronŋana pu ila zin wal ta timototo u na matan. \q1 \v 26 Zin wal tau timbot ŋoobo, nako tikan kat kan kini ma kopon isaana. \q1 Mi zin wal tau tikam kinkiini be tiute Yooba mi timbot kolouŋana pini, nako tiwit uruunu. \q1 Pa ni ko ikampe zin ma timbot ambai, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 27 Toono ta boozomen ka tomtom bizin ko timap ma matan iŋgal Yooba. \q1 Karkari ta boozomen ko titooro zin mi timar kini. \q1 Zin tau kulin pareiŋan, mi timar pa so kar i, nako timap mi tilek kumbun pini. \x + \xo 22:27 \xt Mbo 2:8; Tur 5:9-13, 7:9\x* \q1 \v 28 Pa Yooba, ni ta biibi ŋonoono. \q1 Ikamam peeze pa tomtom ta munŋaana men ki toono ti. \b \q1 \v 29 Tana zin wal ta tiwe mbio uunu su toono, nako timap mi tilek kumbun pini. \q1 Mi wal tau timbot naala kezeene i, na zin tomini ko tilek kumbun pini. \q1 \v 30 Mi zin wal ta so timeete, na popoŋana kizin ko timbeeze pa Merere, \q1 mi tisoyaara uruunu pizin wal tabe tipet pa kaimer i. \q1 \v 31 Wal tana tiso tipet, nako tiso zin pa mbulu kini ndeeŋeŋana. \q1 Ko tiso zin pa uraata ta Merere ikamam na.” \c 23 \s1 Merere ni mboroŋan tio ŋonoono \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Yooba, ni mboroŋan tio ŋonoono. \q1 Tana nio ko aŋbot ŋoobo pa koroŋ sa som. \x + \xo 23:1 \xt Un 48:15; Yo 10:11; Pil 4:19; Ibr 13:20; 1Pe 2:25\x* \q1 \v 2 Pa ni itunu ko iyaaru yo ma aŋla lele ta ambaiŋana kat be keteŋ su mi aŋbotmbot pa. \q1 Lele tina na, ka kiniŋana ma yokŋana, mi narenren ambaiŋana. \x + \xo 23:2 \xt Mbo 36:8; Tur 7:17\x* \q1 \v 3 Ni ipombolmbol yo ma mburoŋ imilmiili. \q1 Mi izzo yo pa zaala kini ndabokŋana. \q1 Pa ina, mbulu kini ta kembena. \b \q1 \v 4 Yooba, sombe pataŋana sananŋana ikam yo mabe aŋmeete, som zugut biibi izukkaala yo, \q1 nako irao aŋmoto na som. \q1 Pa nu mbotmbot raama yo. \q1 Mi nu ko poroukaala yo mi pazal yo. \q1 Tana aŋmoto kosa sa som, mi leleŋ ambai men. \b \q1 \v 5 Nu pomoozo yo kat. \q1 Pa ŋgun mbalia, mi kam koŋ kini biibi ila koŋ koi bizin matan. \q1 Mi nu kam yo ma aŋwe leembe ku, mi liŋ ŋgere isala uteŋ, mi kam koŋ yok ambaiŋana be aŋwin. \q1 Tabe kam ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 6 Ŋonoono kat, Yooba, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pio. \q1 Kampeŋana mi muŋaiŋana ku ko imarmar pio ma irao aŋzem toono ti. \q1 Mi nio ko aŋbotmbot raamu lela itum murim, \q1 mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 23:6 \xt Mbo 27:4+, 65:4; Yo 14:3; Tur 3:12\x* \c 24 \s1 Merere ni king zaanaŋana ta iur koroŋ ta boozomen \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Toono ramaki koroŋ boozomen ta timbotmbot pa na, katuunu ta Yooba. \q1 Lele ta boozomen mi kan tomtom bizin, ina ni kini men. \x + \xo 24:1 \xt Mbo 50:12, 89:11; 1Kor 10:26\x* \q1 \v 2 Pa ni ta iur toono ma imbot se yok ŋwaana. \q1 Mi iparaama toono mbule tuunu ma tuŋ sula kat ta tai leleene a. \x + \xo 24:2 \xt Un 1:6; 2Pe 3:5\x* \b \q1 \v 3 Asiŋ ta irao be isala pa abal ki Yooba mi isuŋ pini? \q1 Mi tomtom pareiŋana ta irao be ilela urum kini potomŋana mi imender su kereene uunu? Ina tomtom ta kembei: \x + \xo 24:3 \xt Mbo 15:1\x* \q1 \v 4 Ni ikam ŋoobo mbulu sa som. Mi leleene ma ŋgar kini na, iŋgeeze men. \q1 Mi imbesmbeeze pa koroŋ pakaamŋan som, \q1 mi ipombolmbol sua pakaamŋana som. \q1 Tomtom ta kembei, ni ko irao be ilela. \x + \xo 24:4 \xt Kam 20:16; Mbo 51:10; Mt 5:8\x* \q1 \v 5 Mi Yooba ko ikampe i. \q1 Anutu ta ulaaŋa kini na, ko ikamke i ma imbot ambai, mi ipaati be tomtom ndeeŋeŋana. \q1 \v 6 Tana zin wal ta kembena, ta tikam kinkiini be tiute Merere mi timbot kolouŋana pini. \q1 Anutu ki Yakop, ina zin wal ta kembena ta timama kerem uunu. \b \q1 \v 7 O niom kataama ta boozomen, niyom ise mi kakaaga ma biibi. \q1 Niom kataama aliŋgumoraŋoyom na, kakaaga ma itaanda kat. \q1 Naso king zaanaŋana zalaana be imar ma iloondo piom. \f + \fr 24:7 \ft Re 2 Samuel 6:1-19. Sua Mbukŋana Ka Koror ta muŋgu imbot lela beeze ki Merere mi zin Israel tiziŋziŋ pa lele bilimŋana na, zin tire kembei Anutu itunu imbotmbot raama. Tana indeeŋe ta tisiŋ koror tana ma tilela pa Yerusalem na, tikam ŋgar kembei Anutu itunu ilela kar Yerusalem. \f* \x + \xo 24:7 \xt Mt 21:5; 1Kor 2:8\x* \q1 \v 8 Lak, king zaanaŋana, ni asiŋ? \q1 Ni Yooba tau! \q1 Ni mbura keskeezeŋana mi mbolkeŋkeŋŋana. \q1 Mi ni irao kat pa malmal. Pa namaana alalalŋana tau. \x + \xo 24:8 \xt Kam 15:3+\x* \b \q1 \v 9 O niom kataama ta boozomen, niyom ise mi kakaaga ma biibi. \q1 Niom kataama aliŋgumoraŋoyom na, kakaaga ma itaanda kat. \q1 Naso king zaanaŋana zalaana be imar ma iloondo piom. \q1 \v 10 Lak, king zaanaŋana, ni asiŋ? \q1 Ni Yooba tau. \q1 Ni mbura keskeezeŋana mi king zaanaŋana! \c 25 \s1 Tomtom ta isuŋ Merere be ipazali mi ireege sanaana kini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, iŋgi suŋŋana tio ima ku raama leleŋ. \q1 \v 2 Anutu tio, nio aŋpase pu be uulu yo. \q1 Kokena koŋ koi bizin tilip pio, \q1 to menmeen zin mi nio koŋ miaŋ. \q1 \v 3 Zin wal ta so tipase pu mi tiur matan pu, \q1 nako kan miaŋ som. Pa nu ko uulu zin. \q1 Mi zin wal ta tirekreege sua kizin mbukŋana na, zin ta ko kan miaŋ. \b \q1 \v 4 Yooba, so yo pa zaala ku. \q1 Pei ŋgar tio pa bekena aŋto kat. \q1 \v 5 Kam peeze pio bekena aŋpa pai tio ma indeeŋe men pa sua ku ŋonoono. Mi paute yo pa ŋgar ku. \q1 Pa nu ta Anutu tio mi ulaaŋa tio. \q1 Tanata aŋurur motoŋ pu totomen. \b \q1 \v 6 Yooba, ta muŋgu mi imar na, nu muŋaiŋana katuunu. \q1 Mi nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Motom iŋgalŋgal mbulu ku tana. \q1 \v 7 Sanaana ta nio naŋgaŋŋoŋ mi aŋkamam na, motom mbiriizikaala. \q1 Mi zooroŋana tio ta boozomen na, motom la pa mini pepe. \q1 Yooba, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana motom ŋgal yo lak! \q1 Pa kampeŋana katuunu ta nu na. \b \q1 \v 8 Yooba, ni ambaiŋana mi ndeeŋeŋana. \q1 Tana zin wal ta mbulu kizin irao pa mataana som na, ni ipazalzal zin. \q1 \v 9 Mi zin wal ta tipase pa zitun som mi matan se kini na, \q1 ni ipatoŋtooŋo zin be tito mbulu ndeeŋeŋana, \q1 mi izzo zin pa zaala kini. \q1 \v 10 Tana zin wal tau matan iŋgalŋgal sua ta ziŋan Yooba timbuk, mi titoto ka tutu na, \q1 ni iurur leleene pizin, mi imuŋaiŋai zin. \q1 Mi sua kini boozomen ta imbuk la kizin na, ni itoto. \b \q1 \v 11 O Yooba, nio aŋpaŋoobo kat pa zaala ku. \q1 Tamen nu zom biibi pa muŋaiŋana ku. \q1 Tana reege sanaana tio. \q1 \v 12 Wal ta so timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana, \q1 na ni ko iso zin pa zaala tabe tito. \q1 \v 13 Mi ko mataana pizin ma timbot ambai. \q1 Mi lutun bizin tomini ko timbot ambai su toono ta Yooba ikam pa wal kini na. \x + \xo 25:13 \xt Mbo 37:9,11; Mt 5:5\x* \q1 \v 14 Wal ta so timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana, na tiwe le gaabaŋana, mi ni izzwe leleene mi ŋgar kini pizin. \q1 Mi ni ko ipaute zin pa zaala tabe ni ziŋan tiparlup zin ma tiwe tamen pa i. \q1 \v 15 Nio aŋurur motoŋ pa Yooba be iuulu yo. \q1 Pa ni ta itatkewe kumbuŋ pa kilis ki koŋ koi bizin. \b \q1 \v 16 Yooba, nio mbesooŋo ku tau. Tana lae tio mi muŋai yo. \q1 Pa iŋgi ituŋ tamen kat. Leŋ ulaaŋa sa tabe iuulu yo pa pataŋana tio taiŋgi na som. \q1 \v 17 Nio leleŋ ipata kat. \q1 Tana tatke yo pa pataŋana tio taiŋgi. \q1 \v 18 Re pataŋana biibi ta ikam yo i, mi uulu yo. Pa iŋgi aŋbot ambai som kat. \q1 Mi mbulu tio boozomen ta irao pa nu motom som na, reege ma ila ne. \b \q1 \v 19 Re, koŋ koi bizin na, boozo kat! \q1 Mi keten malmal kat pio mi tisombe titeege zaaba pio. \q1 \v 20 Tamen nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Tana motom pio mi we seraara pa koŋ koi bizin. \q1 Kamke yo la naman. Kokena tilip pio, to koŋ miaŋ. \q1 \v 21 Yooba, leleŋ be aŋkam mbulu ndeeŋeŋana men raama leleŋ. \q1 Tana aŋur motoŋ pu mi aŋpase pu be poroukaala yo. \b \q1 \v 22 O Anutu, tatke wal ku Israel pa pataŋana kizin ta boozomen. \c 26 \s1 Tomtom ta iurpe itunu be ilela Urum Merere mi isuŋ \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋyamaana kembei aŋkam ŋoobo mbulu sa som. Aŋpa pai tio ma ambai men. \q1 Mi aŋso nu itum tiiri yo pa mbulu tio. \q1 Pa nio aŋpase pu. Tana ko irao aŋtop na som. \x + \xo 26:1 \xt Mbo 7:8+\x* \q1 \v 2 Yooba, nio leleŋ be tiiri mbulu tio ta boozomen. Toombo yo. \q1 Tiiri kat ŋgar tio mi leleŋ. \x + \xo 26:2 \xt Mbo 139:1,23+\x* \q1 \v 3 Pa mbulu ku ta muŋaiŋai zin tomtom mi toto sua ku na, motoŋ iŋgalŋgal totomen. \q1 Mi aŋpase pa sua ku ŋonoono, mi aŋpa pai tio ma indeŋdeeŋe men pa sua tana. \x + \xo 26:3 \xt Mbo 119:30\x* \b \q1 \v 4 Nio niamŋan zin wal ta tikamam mbulu pakaamŋana na, amluplup som. \q1 Zin wal tau tizzo sua ŋonoono som na, aŋgabgaaba zin som. \x + \xo 26:4 \xt Mbo 1:1; 2Kor 6:14\x* \q1 \v 5 Pa nio aŋurur koi pizin wal sananŋan. \q1 Tana zin wal tau tikamam ŋoobo mbulu ma tisaana kat pa nu motom na, sombe tilup zin, na aŋbotmbot molo pizin. \b \q1 \v 6 Yooba, re. Nio leŋ uunu sa isaana som. Tana iŋgi aŋguuru nomoŋ pa nu motom. \q1 Tonabe aŋgaaba zin wal pakan, mi niamŋan ampapiliu patoronŋana ku muriini. \x + \xo 26:6 \xt Mbo 15:1+, 24:3+\x* \q1 \v 7 Mi leleŋ ambai pu mi aŋpakuru, \q1 mi aŋsoyaara uraata ku bibip mi ndabokbokŋan ta ipa ndel kat. \b \q1 \v 8 Yooba, nio leleŋ ilip be aŋbot lela urum ku. Pa ina nu itum murim. \q1 Mi mburom mi mbulu ku ndabokŋana ta zom biibi pa i, ta zzwe lela urum ku. \x + \xo 26:8 \xt Kam 40:35\x* \q1 \v 9 Zin wal ta tipa ŋoobo pa zaala ku na, pun yo raama zin pepe. \q1 Kokena aŋmeete raama zin wal ta titekteege zaaba pizin tomtom na. \q1 \v 10 Wal tana naman sosor totomen. \q1 Mi sombe wal pakan tikam len pat be tipasaana zin tomtom, na tiyok pa men. \b \q1 \v 11 Mi nio na, aŋpa pai tio ma ambai men. \q1 O Yooba, muŋai yo mi kamke yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \b \q1 \v 12 Iŋgi kumbuŋ iparaama toono mbolŋana. \q1 Mi sombe zin iwal biibi tilup zin pa suŋŋana, na nio ko aŋbot la mazwan, mi aŋpakur Yooba zaana ma isala kor. \c 27 \s1 Mboe ki tomtom ta ipase pa Merere \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Yooba, ni iurur mat pio, mi ni ulaaŋa tio. \q1 Tana nio aŋmoto tomtom sa som. \q1 Pa aŋpase pa Yooba tau. Ni ta iwe kembei siiri mbolŋana pio be aŋke lela mi aŋbot ambai. \q1 Tana irao aŋmoto koŋ pizin na som. \x + \xo 27:1 \xt Mbo 118:6; Yo 8:12; Ro 8:31\x* \b \q1 \v 2 Sombe koŋ koi bizin timaŋga pio, \q1 mi tikamam be tipun yo ma aŋmeete, \q1 nako titutkat kumbun, mi timelmel su toono. \q1 \v 3 Mi sombe malmal kan boozo timar ma tiliu yo be tipun yo, \q1 na toŋgo! Irao aŋmoto zin na som. \q1 Pa sombe malmal ipet mi koŋ koi bizin timaŋga pio, \q1 na nio ko aŋpase pa Merere men tau. \b \q1 \v 4 Koroŋ tamen ŋonoono ta nio leleŋ pa ilip mi aŋso aŋwi Yooba pa. \q1 Mi ina ta kembei: Mazwaana ta so aŋbotmbot su toono na, \q1 leleŋ be aŋbotmbot kolouŋana pa Yooba lela urum kini leleene, mi motoŋ lala pa mbulu kini ndabokŋana mi kampeŋana kini. \q1 Mi aŋso aŋsuŋ pini be ipazal yo mi iso yo pa zaala tabe aŋto. \x + \xo 27:4 \xt Mbo 11:7, 23:6\x* \q1 \v 5 Sombe pataŋana sa ipet pio, na ni ko iturke yo lela muriini potomŋana bekena aŋbot ambai. \q1 Ko iwit yo mi iur yo sala kor, mi iwe seraara mbolŋana pa koŋ koi bizin. \q1 Tana zin ko tirao be timbuulu yo na som. \q1 \v 6 Ŋonoono, iŋgi koŋ koi bizin tiliu yo i. \q1 Tamen Yooba ko iuulu yo ma aŋlip pizin. \q1 Tana kalŋoŋ ko izalla, mi aŋpakuri raama menmeen yo, \q1 mi aŋkam patoronŋana pini lela urum kini. \b \q1 \v 7 O Yooba, iŋgi aŋtaŋroro u. Leŋ tiŋiizi tio ti. \q1 Pa nio mbesooŋo ku tau. Tana lelem isaana pio, mi uulu yo. \q1 \v 8 Nio leleŋ pu mi aŋso aŋute katu mi mbulu ku. \q1 Tana iŋgi aŋkam kinkiini be aŋute u mi aŋbot kolouŋana pu. \q1 \v 9 Yooba, nio mbesooŋo ku. \q1 Tana ketem malmal pio pepe, mi piŋgis motom pio pepe. \q1 Anutu, nu tuŋ ŋonoono. Ta muŋgu mi imar na, nu uluulu yo. \q1 Tana ziiri yo pepe, mi pizil ndemem pio pepe. \q1 \v 10 Sombe tamaŋ ma anaŋ tipizil ndemen pio, \q1 na Yooba itunu ko ikam yo mi mataana pio. \b \q1 \v 11 Yooba, paute yo pa zaala ku. \q1 Muuŋgu pio mi so yo pa zaala ku ndeeŋeŋana. \q1 Pa iŋgi koŋ koi bizin tirre yo, mi titirtiiri mbulu tio. \x + \xo 27:11 \xt Kam 33:13; Mbo 25:4+\x* \q1 \v 12 Mi tiŋgalŋgal sua pakaamŋana pio, \q1 mi tikamam sua pamotoŋana pio. \q1 Tana zem yo la naman pepe! \x + \xo 27:12 \xt Mt 26:59+; Ŋgo 6:13\x* \b \q1 \v 13 Mi nio aŋurla kat ta kembei: \q1 Kampeŋana ki Yooba ko imbotmbot se tio ta kembei ma irao swoŋ. \b \q1 \v 14 Tana pase pa Yooba mi ur motom pini. \q1 Moto pepe. Mender mbolŋana mi zza i. \q1 Pa ni ko iuulu u. \x + \xo 27:14 \xt Mbo 31:24, 62:5+; Ep 6:10\x* \c 28 \s1 Tomtom ta isuŋ Merere be ipokot mbulu kizin wal sananŋan \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nu ta tuŋ ŋonoono. Pa nu pombolmbol yo mi poroukalkaala yo. \q1 Tana iŋgi bobi tio ima ku be uulu yo. \q1 Ŋgun talŋom pa suŋŋana tio ti. \q1 Kokena tit kalŋoŋ, \q1 to aŋgaaba zin wal ta tisula len Andewa na, mi aŋla leŋ. \q1 \v 2 Iŋgi aŋsara nomoŋ ima urum ku leleene ta potomŋana kat na, \q1 mi aŋtaŋroro u be uulu yo. \q1 Leŋ tiŋiizi tio ti mi muŋai yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \x + \xo 28:2 \xt Mbo 63:4, 134:2\x* \b \q1 \v 3 Zin wal sananŋan ta tiute u som \q1 mi tinok sanaana kamŋana na, \q1 ziiri yo raama zin pepe. Kokena niamŋan amla leyam. \q1 Wal tana kwon na, izzo sua pizin tomtom kembei lelen be ziŋan tiparlup zin ma tiwe tamen. \q1 Tamen lelen na, iurur be tipasaana zin. \q1 \v 4 Pokot mbulu sananŋana ta tikamam na. \q1 Pa naman imbel sanaana kamŋana kek. \q1 Tana ur kadoono pizin mi pokot mbulu kizin. \x + \xo 28:4 \xt Mt 16:27; Tur 20:12+, 22:12\x* \q1 \v 5 Pa uraata bibip ki Yooba mi nama muriini na, \q1 tikam ŋgar pa risa som. \q1 Tana ni ko ipambiriizi zin ma timap kat. \q1 Ko irao timaŋga mini na som. \q1 \v 6 Nio aŋpakur Yooba zaana! \q1 Pa nio aŋtaŋroro i be imuŋai yo, mi ni ileŋ tiŋiizi tio kek. \q1 \v 7 Nio aŋkamam mburoŋ se ki Yooba tau. Mi ni iwe siŋgiao pio. \q1 Nio aŋpase pini, mi ni iuluulu yo. \q1 Tana leleŋ ambai kat, mi aŋbo mboe. \q1 Ko aŋpakurkur zaana ma isala kor. \b \q1 \v 8 Yooba wal kini tikamam mburan se kini. \q1 Mi ni iwe kembei siiri mbolŋana pa king ta itunu iroogi mi iuri pa uraata na mi iuluuli. \x + \xo 28:8 \xt Kam 15:2; Mbo 18:1, 27:1\x* \b \q1 \v 9 Yooba, kamke wal ku mi kampe zin. Pa zin na, koroŋ ku ŋonoono. \q1 Motom pizin sipsip ku mi mboro zin ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 28:9 \xt Mbo 23:1, 95:7\x* \c 29 \s1 Merere kalŋaana na, mburaana biibi kat \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Niom bibip ki kar saamba, kapakur Yooba. \q1 Kiwit uruunu isala kor. Pa ni zaana mi mburaana biibi. \x + \xo 29:1 \xt Mbo 103:20\x* \q1 \v 2 Kapakur Yooba, pa ni zaana biibi kat. \q1 Kuurpe ituyom ma kewe potomŋoyom, mi kelek kumbuyom pini. \q1 Pa ni potomŋana mi ndabokŋana kat. \x + \xo 29:2 \xt Mbo 96:7+\x* \b \q1 \v 3 Yooba kalŋaana na, mburaana biibi. \q1 Mi ila irao tai pakaana ta boozomen. \q1 Lolo ta iwenweene i, ina Anutu zaanaŋana kalŋaana tau. \q1 Tana Yooba mburaana biibi kat. Ilip pa tai. \x + \xo 29:3 \xt Yo 12:28+; Tur 4:5\x* \q1 \v 4 Yooba kalŋaana na, mburaanaŋana. \q1 Tana iswe i kembei ni ta biibi ŋonoono. \q1 \v 5 Yooba kalŋaana irao ipetepaala ke bibip. \q1 Ikamam ma ke mbolmbolŋan ki Lebanon tomini, tiwolol mi tisu. \q1 \v 6 Kalŋaana irao itok abal biibi ki Lebanon ma ilu i kembei makau lutun popoŋan tilulu zin i. \q1 Mi itok abal Hermon ma ilu i kembei bapalo saŋsaŋŋan lutun bizin. \q1 \v 7 Yooba kalŋaana ikamam ma lolo iwenweene. \q1 Ikamam ma you imaŋgaŋga. \x + \xo 29:7 \xt Tur 8:5\x* \q1 \v 8 Mi ikamam ma lele bilimŋana imurur. \q1 Ikamam ma lele bilimŋana ki Kades ilala ma imarmar. \q1 \v 9 Yooba kalŋaana ikamam ma buzur saŋsaŋŋan ta koponŋan i, timorsop mi tipepeebe sorok ma tisu. \q1 Mi ikamam ma ke runrun ta boozomen titoptop. \q1 Tana wal boozomen ta timbotmbot lela Urum Merere na, kalŋan izalla ma tizzo: “Tapakur Yooba! Pa ni zaana mi mburaana biibi kat!” \b \q1 \v 10 Muŋgu indeeŋe nonor biibi na, Yooba imbutul se muriini mi ikamam peeze. \q1 Mi koozi tomini, ni king biibi ŋonoono. \q1 Peeze kini ko imbotmbot ma alok. \q1 \v 11 Yooba ikamam mburaana pa wal kini. \q1 Mi ikampewe zin mi mataana pizin ma timbot ambai. \c 30 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta mete ikami, mi Anutu iurpe i ma niini ndabok \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ta tiurpe urum mi kataama ikaaga mini na, timbo mboe ti \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋpakur zom. Pa nu weene yo ma aŋse mini, mi tatke yo pa pataŋana tio. \q1 Tana koŋ koi bizin irao nin se ma tiso tilip pio na som. \q1 \v 2 Yooba Anutu tio, nio aŋboobu be uulu yo. \q1 Mi iŋgi nu urpe yo ma niŋ ambai kek. \q1 \v 3 Rimen mi aŋsula Andewa. Mi som. Pa nu wit yo ma aŋmaŋga mini. \q1 Tana aŋsula kizin meeteŋan som, mi iŋgi aŋbot ambai. \x + \xo 30:3 \xt Mbo 16:10, 56:13; Yona 2:6\x* \b \q1 \v 4 Niom wal ki Yooba ta kototo zaala kini na, kombo mboe pini mi kiwit uruunu! \q1 Motoyom ŋgal uraata ta ni ikamam piom na, mi leleyom ambai pini mi kapakur zaana. Pa ni potomŋana! Mbulu kini ipa ndel kat. \q1 \v 5 Kete malmalŋana kini imbot rimen mi imap. \q1 Mi kampeŋana kini na, iseeŋge iseeŋge ma ila irao swondo imap. \q1 Tana tiŋiizi isombe ikam ti pa mbeŋ, \q1 na kozeere to, ni ikam ti ma lelende ambai mini. \x + \xo 30:5 \xt Mbo 103:8+; Yo 16:20+; 2Kor 4:17\x* \b \q1 \v 6 Yooba, indeeŋe ta mbotŋana tio ambai men na, aŋso ta kembei: \q1 “Pataŋana sa ko irao itok yo na som.” \q1 \v 7 Pa nu kampewe yo mi pombolmbol yo, \q1 tanata aŋpakur ituŋ mi aŋso ko aŋbol mi aŋbotmbot ta kembei ma alok, kembei ta zin abal bibip. \q1 Mi indeeŋe ta nu piŋgis motom pio na, motoŋana biibi ikam yo mi aŋru zaala. \b \q1 \v 8-9 Tana aŋboobu mi aŋtaŋroro u be muŋai yo. Aŋso ta kembei: \q1 “O Yooba, sombe aŋsaana kat mi aŋmeete ma aŋsula leŋ naala, \q1 na meeteŋana tio ko iuulu u be parei? \q1 Re. Zin meeteŋan ta tisula toono ma timbuuzu na, tipakuru, \q1 som tisoyaara mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na? Som. \q1 \v 10 Tana Yooba, uulu yo lak! \q1 Leŋ suŋŋana tio ti mi muŋai yo! Pa nio mbesooŋo ku tau.” \b \q1 \v 11 Mi iŋgi mus motoŋ luluunu ma tiŋiizi tio imap kek. Tana aŋse kombom ma aŋrakrak. \q1 Mi iŋgi kinke muuŋgu tio ma isu lene, mi zeebe yo mini pa mburu ambaiŋana. Mi kam ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 12 Tana irao aŋmaane na som. \q1 Leleŋ ko imap ipakuru, mi aŋbo mboe pu. \q1 Yooba, nu Anutu tio. Nio ko leleŋ ambai pu, mi aŋpakurkur zom ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 31 \s1 Tapase pa Anutu \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Tana uulu yo: Kokena koŋ koi bizin tilip pio, to koŋ miaŋ. \q1 Nu ndeeŋeŋom. Tana kamke yo. \q1 \v 2 Ŋgun talŋom pa suŋŋana tio, mi loŋa men tatke yo pa pataŋana tio ti! \q1 Pa nu tuŋ ŋonoono. Nu pombolmbol yo mi poroukalkaala yo. \q1 We kembei siiri mbolŋana kat pio be aŋke lela. Naso aŋbot ambai, mi kosa sa ko irao be ipasaana yo som. \q1 \v 3 Pa tuŋ ŋonoono ta nu. Nu pombolmbol yo mi poroukalkaala yo. Mi nu we kembei siiri mbolŋana pio. \q1 Tana muuŋgu pio mi so yo pa zaala tabe aŋto. Pa mbulu ku na, ta kembena. \q1 \v 4 Pazal yo: Kokena kilis ta koŋ koi bizin tiur pio na ikeene yo. \q1 Pa nio aŋpase pu be poroukaala yo. \q1 \v 5 Yooba, nu motom iŋgalŋgal sua ku mi toto. \q1 Tana iŋgi aŋur ituŋ ima nomom be kamke yo. \x + \xo 31:5 \xt Lu 23:46; Ŋgo 7:59\x* \b \q1 \v 6 Zin wal tau timbesmbeeze pa zin merere pakaamŋan ta ŋonon somŋan i, na nio aŋurur koi pizin. \q1 Mi aŋpase pa nu itum tamen tau. \q1 \v 7 Pataŋana tio ti, nu re kek. \q1 Mi nu ute: Leleŋ na, ipata ma ipata kat. \q1 Tamen nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Tanata leleŋ ambai mi menmeen yo biibi. \q1 \v 8 Pa nu zem yo la koŋ koi bizin naman na som. \q1 Nu ur zaala pio, \q1 tana iŋgi aŋbot ambai. \b \q1 \v 9 Yooba, muŋai yo lak! Pa nio mbesooŋo ku tau. Mi iŋgi pataŋana biibi indeeŋe yo. \q1 Mi leleŋ ipata, mi aŋtaŋ ma biibi mi motoŋ izarzar. \q1 Tabe ikam ma mburoŋ imap kat. \q1 \v 10 Nio aŋyamaana kembei mboti tio ambai som kat. Pa leleŋ ipata ma aŋsaana kat. \q1 Iŋgi aŋkaraŋeeze pa pataŋana tio mi mburoŋ imap. \q1 Tana niŋ mburaana pa koroŋ sa kamŋana mini som. \q1 \v 11 Koŋ koi bizin ta boozomen matan repiili yo lup. \q1 Mi waeŋ bizin na, sombe tire yo na timoto. \q1 Tabe timbotmbot molo pio. \q1 Sombe tindeeŋe yo su zaala lwoono, na tikowo pio. \x + \xo 31:11 \xt Mk 14:50\x* \q1 \v 12 Zin matan iŋgalŋgal yo mini som. \q1 Tire yo kembei aŋmeete kek. \q1 Nio iŋgi kembei kuuru ta imapaala mi tipiri ila lene. \q1 \v 13 Nio aŋbotmbot raama motoŋana biibi. \q1 Pa aŋleŋleŋ wal boozomen timburmbuuru pio. \q1 Zin tilup zin mi tirru zaala be tipun yo ma aŋmeete. \x + \xo 31:13 \xt Mt 12:14\x* \b \q1 \v 14 Tamen Yooba, nio aŋpase pu, \q1 mi aŋso: “Nu ta Anutu tio.” \q1 \v 15 Iŋgi aŋur ituŋ ima nomom tau. \q1 Tatke yo la koŋ koi bizin mi zin tau tiseseeze motoŋ i naman. \q1 \v 16 Pa nio mbesooŋo ku tau. Tana swe itum ramaki muŋaiŋana ku pio, mi kam mat ku ma iyaara pio. \q1 Pa nu muŋaiŋana katuunu mi toto sua ku. Tana kamke yo. \q1 \v 17 Yooba, nio aŋtaŋroro u be uulu yo: \q1 Kokena koŋ koi bizin tilip pio, to koŋ miaŋ. \q1 Tana koto zin wal sananŋan. \q1 Pun mburan ma imap kat, mi piri zin sula Andewa. Naso kan miaŋ, mi timaane men. \q1 \v 18 Mi zin wal pakamkaamŋan ta tipakurkur zitun, \q1 mi tigibgiibi sua sananŋana pizin wal ndeeŋeŋan, \q1 mi tipasomsom zin na, \q1 pumun kwon. \b \q1 \v 19 Yooba, kampeŋana ku na biibi kat. \q1 Zin wal ta timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na, \q1 nu ur len koroŋ ambaimbaiŋan boozomen ma imbotmbot lae be kam pizin. \q1 Zin wal ta so tipase pu be we ur pizin mi menderkaala zin na, \q1 nu ko kampe zin ila iwal biibi matan. \x + \xo 31:19 \xt Mbo 23:5+\x* \q1 \v 20 Zin ko timbot ambai paso, nu mbotmbot raama zin mi we ur pizin. \q1 Tana kan koi bizin mi zin wal sananŋan ta timburmbuuru kan, \q1 nako tirao be tikam kosa sa pizin na som. \q1 Pa nu ko poroukaala zin. \q1 Tana sua sananŋana ta kan koi bizin tiwirri pizin, \q1 nako irao be ipasaana zin na som. \b \q1 \v 21 Nio aŋpakur Yooba! \q1 Pa indeeŋe ta koŋ koi bizin tiliu yo be tikam malmal pio na, \q1 ni iswe muŋaiŋana biibi kat pio mi iuulu yo. \q1 \v 22 Nio aŋmoto mi aŋso ko ni iziiri yo ma aŋbot molo pini. \q1 Tamen som. Aŋtaŋroro i be iuulu yo, \q1 mi ni ileŋ tiŋiizi tio mi ikamke yo. \b \q1 \v 23 O niom wal ki Yooba ta kototo zaala kini na, kuur leleyom ila kini! \q1 Pa zin wal ta titoto kalŋaana na, ni ko mataana pizin ma timbot ambai. \q1 Mi zin ta tizorzoori mi tipakurkur zitun na, ni iurur kadoono pizin ma ikot mbulu kizin. \q1 \v 24 Tana niom wal ta kapase pa Yooba mi kuurur motoyom pini na, \q1 komoto pepe. Kemender mbolŋana! \c 32 \s1 Sombe Anutu ireege sanaana kiti, ina ikampe iti kat \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Tomtom ta so izooro Anutu mi ipa ŋoobo pa zaala kini na, \q1 sombe Anutu imuŋai i mi ireege sanaana kini, \q1 na ni ko leleene ambai kat pa kampeŋana biibi ta Anutu ikam pini na. \x + \xo 32:1 \xt Mbo 103:3; Lu 7:36+; Ro 4:6+; Ep 2:4+\x* \q1 \v 2 Pa tomtom ta so pakaamŋana sa imbot la leleene som, \q1 mi Yooba mataana ila pa sosor kini mini som, \q1 na ni ko leleene ambai kat pa kampeŋana biibi tana. \x + \xo 32:2 \xt Yo 1:47; 2Kor 5:19; Tur 14:5\x* \b \q1 \v 3 Yooba, indeeŋe ta aŋwatkaala sanaana tio na, \q1 aŋkaraŋesŋeeze ikot mbeŋ ma aigule, \q1 mi tiroŋ imukurkur lup. \q1 \v 4 Pa nu seseeze motoŋ pa mbeŋ ma aigule. \q1 Tabe ikam ma mburoŋ imap kat, mi malaiŋana ikam yo. \b \q1 \v 5 Aŋbot ma som to aŋswe sanaana tio ima ku. \q1 Mbulu tio ta aŋzorzooru mi aŋpaŋobŋoobo pa zaala ku na, aŋwatkaala mini som. \q1 Mazwaana tana aŋso ta kembei: “Nio ko aŋswe zooroŋana tio pa Yooba.” \q1 Mi nu reege sanaana tio ta boozomen ma ilane, tana iŋgi leŋ uunu sa isaana mini som. \x + \xo 32:5 \xt Mbo 51:1+, 103:9+; 1Yo 1:9\x* \b \q1 \v 6 Tana zin wal ku ta titoto zaala ku na, \q1 sombe pataŋana biibi kat ilol zin kembei ta nonor i, \q1 na bela tisuŋu. Pa nu ko uulu zin. \q1 Tana pataŋana tana ko irao be ipasaana zin na som. \q1 \v 7 Anutu, nio aŋpase pu be we ur pio. \q1 Nu ko poroukaala yo pa pataŋana ta boozomen. \q1 Tana nio ko aŋbo mboe ma kalŋoŋ isala ta kor a. \q1 Pa nu tatkewe yo pa pataŋana tio. \b \q1 \v 8 Mi Yooba, ni iso ta kembei: “Nio ko aŋpaute u, mi aŋpazalu pa zaala tabe to i. \q1 Mi ko motoŋ pu mi aŋso u pa ŋgar tio.” \b \q1 \v 9 Tana niom katalli kembei ta hos ma doŋki pepe. \q1 Pa zin na, len ŋgar somŋan. \q1 Tana tomtom tiurur ain tuunu raama wooro ila kwon, \q1 bekena tiyaraama zin mi tipazalzal zin pa pai. \b \q1 \v 10 Zin wal sananŋan ko tindeeŋe pataŋana boozo. \q1 Mi zin wal tau tipase pa Yooba na, kampeŋana kini ko imbotmbot se kizin. \x + \xo 32:10 \xt Ro 2:9+\x* \b \q1 \v 11 Niom tomtom ndeeŋeŋoyom, leleyom ambai mi menmeen yom pa mbulu ta Yooba ikamam piom na. \q1 Niom wal boozomen ta leleyom ŋgeezeŋoyom na, leleyom ambai pini. Kalŋoyom isala ma biibi mi kapakuri! \c 33 \s1 Tombo mboe popoŋana pa Merere. Pa ni koroŋ imap katuunu \q1 \v 1 O niom wal ndeeŋeŋoyom, leleyom ambai pa Yooba, mi kalŋoyom isala ma kapakuri. \q1 Niom wal ta mbulu tiom iŋgeeze men na, kiwit uruunu. Pa kakam ta kembei to indeeŋe. \q1 \v 2 Kapakur Yooba pa kombom! \q1 Kupun koroŋ matakiŋa mi kombo mboe be kapakuri! \q1 \v 3 Kombo mboe popoŋana pini. \q1 Mi kese kat kombom. Naso kepeŋgeeze mboe. \q1 Mi kalŋoyom isala ma kapakuri raama menmeen yom! \x + \xo 33:3 \xt Mbo 40:3; Tur 5:9\x* \b \q1 \v 4 Pa sua ki Yooba, ina ŋonoono mi indeeŋe men. \q1 Mi uraata kini ta boozomen izzwe kembei ni itoto sua kini. \x + \xo 33:4 \xt Mbo 19:8, 119:142; Tur 19:11\x* \q1 \v 5 Ni leleene ilip pa mbulu ta ndeeŋeŋana mi ambaiŋana. \q1 Mi mbulu kini ta itoto sua kini mi iurur leleene pa wal kini, ina ni izzwe ma irao toono ta boozomen. \x + \xo 33:5 \xt Mbo 11:7\x* \b \q1 \v 6 Muŋgu, Yooba iur sua men mi saamba ipet. \q1 Kwoono iso sua men, mi koroŋ ta boozomen ki saamba tipet. \x + \xo 33:6 \xt Un 1:14+; Ibr 11:3\x* \q1 \v 7 Tai ta biibi i, ni ilup ma imbot la mbata, kembei ta tomtom tikut tai ila tai putuunu na. \q1 Mi tai ta imbot la mozo lukutuunu na, ni ikes la tai putuunu kini, mi iur lae ma imbotmbot. \b \q1 \v 8 Niom tomtom ta karao pa toono na, komoto Yooba mi keleŋ la kalŋaana. \q1 Niom iwal karkari kapakuri mi kopou i! \q1 \v 9 Pa ni iso sua men, mi saamba ma toono tipet. \q1 Iur sua mi koroŋ ta boozomen tipet ma timbot la murinmurin. \b \q1 \v 10 Zin karkari lelen iurur pa mbulu boozo tabe tikam. \q1 Tamen Yooba ikamam ma ŋgar kizin tana iurur ŋonoono som. \q1 Tana ŋgar kizin ko iwe koroŋ sorok. \q1 \v 11 Mi Yooba, ni mbolŋana. Tana tomtom sa irao izooro ŋgar kini na som. \q1 Sombe leleene iur pa ŋgar sa, na ŋgar tana ko imbol mi imbotmbot ma alok. \q1 Mi ŋgar ta so leleene iur pa, inako ipiyooto ŋonoono tabe imbotmbot ma alok. \q1 \v 12 Zin wal ta timbesmbeeze pa Yooba na, ni itunu ta ipeikat zin, mi ikam zin ma tiwe lene. \q1 Tana lelen ambai pa kampeŋana kini ta ise kizin na. \x + \xo 33:12 \xt Mbo 144:15\x* \b \q1 \v 13 Yooba, ni imbotmbot saamba, mi mataana isu \q1 ma irre zin tomtom ta timbotmbot toono na. \x + \xo 33:13 \xt Mbo 11:4, 53:2\x* \q1 \v 14 Ni imbotmbot sala muriini peeze kana, \q1 mi mataana ikamam zin karkari ta boozomen. \q1 \v 15 Ni itunu ta iur tomtom ta boozomen lelen. \q1 Mi mbulu boozomen ta tikamam na, ni iute lup. \x + \xo 33:15 \xt Mbo 119:73; Ibr 4:13\x* \b \q1 \v 16 King sa sombe imbol se wal kini malmal kan men, nako irao som. \q1 Mi tomtom malmal kana ta mburaanaŋana i ta kembena. Sombe ipase pa itunu men, nako irao som. \q1 \v 17 Mi hos malmal kan tomini, sombe tomtom tiur matan pizin be tiuulu zin ma tilip pa malmal, nako tiur matan sorok. \q1 Pa hos mburan irao be ikamke zin na som. \x + \xo 33:17 \xt Mbo 20:7\x* \q1 \v 18 Tamen zin wal ta timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana, \q1 mi tipase pa muŋaiŋana kini ta imapmap som na, \q1 ni mataana pizin. \x + \xo 33:18 \xt Kam 3:16; 1Pe 3:12\x* \q1 \v 19 Mi ni itatkewe zin pa pataŋana kizin. Kokena timetmeete. \q1 Mi sombe peteele biibi isu, nako ipun zin som. \q1 Pa ni ko iuulu zin ma timbot matan yaryaara. \x + \xo 33:19 \xt Mbo 56:13; Ŋgo 12:11\x* \b \q1 \v 20 Tana iti tapase pa Yooba mi tuur matanda pini. \q1 Pa ni ulaaŋa kiti mi iwe siŋgiao piti. \q1 \v 21 Iti lelende ambai kat mi menmeen ti pini. \q1 Mi tapase pa zaana potomŋana. \q1 \v 22 Yooba, niam amur motoyam pu be uulu yam. \q1 Muŋaiŋana ku ko imbotmbot se tiam totomen. \c 34 \s1 Mboe pakurŋana ramaki sua tutŋana pakan \d Muŋgu Dabit imbot ki Abimelek mi ipakaam kembei ni gadgaadaŋana. To Abimelek iseri ma ila lene. Indeeŋe tana Dabit itooro mboe ti. \r (1Sam 21:10-15) \q1 \v 1 Nio ko leleŋ ambai pa Yooba mi aŋpakurkuri pa kampeŋana kini totomen. \q1 Irao aŋmaane na som. Kwoŋ ko iwidit uruunu men, iwidit uruunu men! \q1 \v 2 Nio ko niŋ se pa Yooba mi aŋpakuri. \q1 Mi zin wal ta timbotmbot raama pataŋana na, ko tileŋ to lelen ambai tomini. \q1 \v 3 Tana niom kamar mi itiŋan tulup kwondo mi tosoyaara Yooba uruunu. \q1 Tapakur zaana ma isala ta kor a. Pa ni ta biibi ŋonoono! \b \q1 \v 4 Nio aŋsuŋ Yooba na, ni ileŋ suŋŋana tio mi iuulu yo. \q1 Ni itatke yo pa koroŋ boozomen ta aŋmototo na. \q1 \v 5 Zin wal ta so tiur matan pini mi tipase pini, nako lelen ambai kat mi menmeen zin. \q1 Pa zin ko tiur sorok matan pini na som. \q1 \v 6 Nio ti, muŋgu pataŋana ikam yo ma leŋ zaala sa som, tana aŋtaŋroro Yooba. \q1 Mi ni ileŋ suŋŋana tio mi itatke yo pa pataŋana tio ta boozomen. \q1 \v 7 Zin wal ta timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana na, aŋela kini imenderkalkaala zin. \q1 Mi ni itatkewe zin pa pataŋana kizin. \x + \xo 34:7 \xt Mt 18:10; Ŋgo 12:11\x* \b \q1 \v 8 Yooba ni ambaiŋana kat. Ituyom kotoombo zaala kini to kere. \q1 Zin wal ta so tipase pini be iwe ur pizin mi imenderkaala zin, na ni ikampewe zin ma lelen ambai kat. \x + \xo 34:8 \xt Ibr 6:5; 1Pe 2:3\x* \b \q1 \v 9 O niom wal kini potomŋoyom, komototo i mi keleŋleŋ la kalŋaana. \q1 Pa zin wal ta tikamam ta kembei na, irao tiru zalan pa kosa sa som. \x + \xo 34:9 \xt Mbo 23:1; 2Kor 9:8; Pil 4:19\x* \q1 \v 10 Laion popoŋan na, buzur mburanŋan ma tilip. Tamen lwoono pakan petel zin mi tiru zalan pa kan buzur. \q1 Tamen zin wal ta tikam kinkiini be tiute Yooba mi timbot kolouŋana pini na, zin ko tirao pa koroŋ ambaimbaiŋan ta boozomen. \q1 \v 11 Niom naŋgaŋ tio, kamar mi keleŋ sua tio ti. \q1 Nio ko aŋpaute yom pa zaala tabe komoto Yooba mi kembeeze pini i. \q1 \v 12 Parei, niom leleyom be kombot ambai su toono ma molo raama leleyom ambai men? \q1 \v 13 Na komboro kat kwoyom. \q1 Kokena sua sananŋana sa, som pakaamŋana sa ipet pa kwoyom. \x + \xo 34:13 \xt Mbo 141:3; 1Pe 3:10; Yems 1:26, 3:2+\x* \q1 \v 14 Mi kipizil ndemeyom pa mbulu sananŋana, mi kakam mbulu ambaiŋana men. \q1 Kakam kinkiini pa mbulu luumuŋana. Kuru zaala be niomŋan tomtom ta boozomen kaparlup yom ma kombot ambai. \x + \xo 34:14 \xt Mt 5:9; Ro 12:18, 14:19; Ibr 12:14; Yems 3:17+\x* \b \q1 \v 15 Wal ndeeŋeŋan na, Yooba mataana pizin. \q1 Mi ni ileŋleŋ tiŋiizi kizin. \q1 \v 16 Tamen wal sananŋan na, ni iurur koi pizin mi ipiŋgisŋgis mataana pizin. \q1 Mi ko ipambiriizi zin ma timap kat. Kaimer tomtom ko matan iŋgal zin mini som. \b \q1 \v 17 Sombe wal ndeeŋeŋan titaŋroro Yooba be iuulu zin, \q1 na ni ko ileŋ zin, mi itatke zin pa pataŋana kizin ta boozomen. \q1 \v 18 Zin wal ta tikototo zitun mi tiyamaana zitun kembei tirao som na, Yooba imbotmbot kolouŋana pizin. \q1 Mi wal ta so lelen ipata, na ni iuluulu zin ma lelen ambai mini. \x + \xo 34:18 \xt Mt 5:3+; Lu 18:13; 2Kor 1:3+\x* \b \q1 \v 19 Pataŋana boozomen ko indeeŋe tomtom ndeeŋeŋana. \q1 Tamen Yooba ko itatke i pa pataŋana kini ta munŋaana men. \x + \xo 34:19 \xt 2Tim 3:11\x* \q1 \v 20 Mi ko mataana pini \q1 ma irao tiroono tasa ipol som. \x + \xo 34:20 \xt Yo 19:36\x* \b \q1 \v 21 Mbulu sananŋana kizin wal zorzooroŋan ko ipun zitun ma timetmeete. \q1 Mi wal ta so tiur koi pizin wal ndeeŋeŋan, nako tikam kadoono sananŋana ma ipokot mbulu kizin. \q1 \v 22 Yooba ko ikamke zin mbesooŋo kini ma timbot ambai. \q1 Zin wal ta so tipase pini be iwe ur pizin mi imenderkaala zin, na ni ko iur kadoono sananŋana sa pizin som. \x + \xo 34:22 \xt Ro 8:1\x* \c 35 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ka koi bizin tiŋgal sorok sua pini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, iŋgi koŋ koi bizin tikamam be tikoto yo. Tana uulu yo mi koto zin. \q1 Zin wal tau tikamam malmal pio i, na itum kam malmal pizin. \q1 \v 2 Kam mburu ku malmal kana ramaki siŋgiao ku, \q1 mi mar ma poroukaala yo. \q1 \v 3 Pas se pa izi ku raama zaaba ku, \q1 mi kas koŋ koi bizin ma timap. \q1 Mi pombol yo ma so yo ta kembei: Nu ulaaŋa tio. \b \q1 \v 4 Yooba, zin wal ta tisombe tipasaana yo na, koto zin ma mburan imap, mi pamiaŋ zin. \q1 Mi zin ta timbuuru koŋ na, pakankaana zin, mi kam zin ma tikam pirik ma tila len. \q1 \v 5 Aŋela ki Yooba ko iziiri zin ma tiko papirik, \q1 kembei ta miiri iwilaala koroŋ gubungubun ma ila lene. \q1 \v 6 Aŋela tana ko iketo zin. \q1 Mi zin ko tito zaala ta sipirpirŋana i, mi tiwwa pa zugut lene. Tana ko irao tiko na som. \b \q1 \v 7 Pa nio aŋkam ŋoobo zin som. Tamen zin tiur kilis be tikeene yo, \q1 mi tikel naala ta isula kat be aŋtop sula. \q1 \v 8 Yooba, pamorsop zin mi pambiriizi zin ma tila len. \q1 Kam kilis kizin ma ikeene zitun. \q1 Mi kam zin ma zitun titoptop sula naala kizin ma tisaana kat. \b \q1 \v 9 Tonabe nio leleŋ ambai kat pa Yooba, \q1 mi menmeen yo pa ulaaŋa kini. \q1 \v 10 Mi aŋso raama mburoŋ, mi ŋgar, mi leleŋ ta kembei: \q1 “Yooba, nu lip kat. Nu kadom tomtom sa som. \q1 Pa zin wal ta len mburan biibi som na, nu tatkewe zin la wal mburanŋan naman. \q1 Mi zin wal sorrokŋan ta kan koi bizin tikototo zin na, nu uluulu zin.” \x + \xo 35:10 \xt Kam 9:14\x* \b \q1 \v 11 Re! Iŋgi tomtom timaŋga mi tiŋgal sua pakaamŋana pio bekena tipasaana yo. \q1 Mi sua ta tiwisese yo pa i, na nio aŋute risa som. \x + \xo 35:11 \xt Mt 26:60\x* \q1 \v 12 Mbulu ambaiŋana ta aŋkamam pizin na, zin tipokotkot pa mbulu sananŋana. \q1 Mi timet molo pio, mi tizem yo ma motoŋ monmoondo. \b \q1 \v 13-14 Mi nio, indeeŋe mete ikam zin na, aŋgun muuŋgu, \q1 mi aŋgalsek ituŋ pa kini kanŋana mi aŋsuŋ pizin. \q1 Tamen suŋŋana tana nu pekel som. \q1 Tana leleŋ ipata kat mi aŋtaŋtaŋ pizin, kembei ta zin toŋmatiziŋ tio ŋonoono, som toroŋ bizin. \q1 Mi aŋtuntuundu pa pai tio ta boozomen, kembei tomtom ta leleene ipata pa meeteŋana ki naana na. \b \q1 \v 15-16 Tamen indeeŋe pataŋana ikam yo na, zin menmeen zin ma kaipa zin. \q1 Mi tilup zin mi tiru zaala be tipasaana yo. \q1 Wal ta tikamam be tikoto yo i, na nio aŋkankaana pa mbulu ta tikam pio. \q1 Pa iŋgi tinoknok motoŋ seezeŋana. Tizemzem som. \q1 Mi sua repiiliŋana ta tigibgiibi pio i, na ambai som kat. \q1 Mi keten malmal mi tikarrut zurun pio. \x + \xo 35:15-16 \xt Ŋgo 7:54\x* \b \q1 \v 17 Yooba, parei ta gedgeede zin mi tikamam mbulu tiŋgi pio? \q1 Zin kembei laion ta zoŋon zirzir be tiŋa kan buzur. \q1 Tana tatke yo pizin! Kokena tipasaana yo. \q1 \v 18 Naso leleŋ ambai pu, mi aŋlup raama zin wal ku, mi aŋpakuru. \q1 Mi aŋwit urum isala kor ila iwal biibi matan. \b \q1 \v 19 Iŋgi koŋ koi bizin tikam ŋoobo yo mi tiur koi pio sorok. \q1 Tana uulu yo lak! Kokena menmeen zin ma tiso tilip pio. \q1 Zin sombe tire yo, na matan repiili yo mi lelen ambai pa pataŋana ta aŋbaada i. \q1 Zem zin ma tikam mbulu tana pio mini pepe. \x + \xo 35:19 \xt Yo 15:25\x* \q1 \v 20 Sua kizin iswe kembei lelen be ziŋan zin tomtom tiparlup zin ma timbot ambai som. \q1 Pa tiŋgalŋgal sua pakaamŋan boozo pizin wal ambaimbaiŋan ta manneŋan i. \q1 \v 21 Mi kalŋan izalla sorok mi tiso la motoŋ ta kembei: \q1 “Aa buri ituyam amre katu. Kam ŋoobo kek.” \b \q1 \v 22 Yooba, mbulu kizin ta boozomen tana, nu re lup. \q1 Zem zin ma tikamam ta kembei pepe. \q1 Mi mbot molo pio pepe. \q1 \v 23 Merere, maŋga mi menderkaala yo! \q1 Anutu tio, mender pio mi koto koŋ koi bizin. \q1 \v 24 Yooba, nu kamam mbulu ndeeŋeŋana men. Tana mender pio mi so pa koŋ koi bizin ta kembei: Nio leŋ uunu sa isaana som. \q1 Uulu yo. Kokena zin menmeen zin pa pataŋana ta ise tio i, \q1 \v 25 mi tiso: “Aa buri! Tilip pini. \q1 Pa koroŋ ta lelende pa be ipet pini, ta ipet pini kek!” \b \q1 \v 26 Yooba, zin wal ta tire pataŋana tio ti mi menmeen zin pa na, \q1 pamiaŋ zin mi kam zin ma tiru zaala. \q1 Zin wal ta tipakurkur zitun mi tirepilpiili yo na, \q1 koto zin mi kam zin ma kan miaŋ. \b \q1 \v 27 Tamen zin wal ta lelen be Anutu iuulu yo mi iswe kembei nio leŋ uunu sa isaana som, \q1 nako lelen ambai mi menmeen zin kat. \q1 Ko kalŋan izalla ma tizzo ta kembei: “Tapakur Yooba! Pa ni zaana biibi kat. \q1 Mi leleene be mbesooŋo kini imbot ambai.” \b \q1 \v 28 To nio ko aŋzzoyaryaara sua pa mbulu ku ndeeŋeŋana, \q1 mi kwoŋ ko ipakurkuru pa mbeŋ ma aigule. \c 36 \s1 Mbulu sananŋana kizin tomtom, mi mbulu ambaiŋana ki Merere \d Mboe ki Dabit, mbesooŋo ki Yooba \q1 \v 1 Zooroŋana ta imbotmbot la wal sananŋan lelen, ta imburumrum lae pizin mi ikamam peeze pizin. \q1 Tanata matan imun pa Anutu, mi timoto i risa som. \x + \xo 36:1 \xt Ro 3:18\x* \q1 \v 2 Zin tipakurkur zitun. \q1 Tana sanaana kizin, tikilaala som, mi tiur koi pa som. \q1 \v 3 Sua sananŋana mi sua pakaamŋana men ta iwedet pa kwon. \q1 Mi titoto mbulu ambaiŋana mini som. Pa tipizil ndemen pa ŋgar ambaiŋana kek. \q1 \v 4 Lelen iur pa zaala sananŋana kek. \q1 Tana sombe tikeene se murin, na ŋgar kizin ilala pa mbulu sananŋana men tau. \q1 Irao tizem na som. \b \q1 \v 5 Yooba, niam amkam ŋgar pa mbulu ku na, amrao som. \q1 Pa muŋaiŋana ku na, biibi ma biibi kat. Isala ma isala ta saamba a. \q1 Mi mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na, ta kembena. Isala ma ilip pa miiri tieene. \x + \xo 36:5 \xt Mbo 57:10, 89:1+, 108:4\x* \q1 \v 6 Mbulu ku ndeeŋeŋana, ina kembei zin abal ta bibip kat. \q1 Mi mbulu ku ta tirtiiri zin tomtom pa mbulu kizin mi urur kadoono ndeeŋeŋana pizin, ina isula kat kembei ta mozo lukutuunu a. \q1 Mi nu mborro zin tomtom mi buzur mi uluulu zin, tanata timbotmbot ambai. \x + \xo 36:6 \xt Mbo 145:16\x* \b \q1 \v 7 Anutu, muŋaiŋana ku na koroŋ ŋonoono kat. Kosa sa ilip pa na som. \q1 Tana tomtom ta boozomen tipase pu be kuubukaala zin, kembei man ikuubukaala lutuunu bizin. Wal zanŋan, mi zin sorrokŋan tomini. \x + \xo 36:7 \xt Rut 2:12; Mbo 17:8, 57:1\x* \q1 \v 8 Ruumu ku na, bok pa kini ambaimbaiŋan. Tana tomtom tikan ma tirao kat. \q1 Mi koroŋ ku ambaimbaiŋan ilala pizin kembei yok ta irereere na ma tiwinin. Tabe ikam zin ma lelen ambai kat. \x + \xo 36:8 \xt Mbo 65:4; Yo 4:10+\x* \q1 \v 9 Nu kembei yok bukbukŋana. Pa koroŋ boozomen ta timbot matan yaryaara na, itum payaryaara zin mi kiskis zin. \q1 Mi nu kampewe yam mi urur mat piam, tana motoyam ipeere mi ambotmbot la mat leleene. \x + \xo 36:9 \xt Yo 1:4, 4:10+, 7:37+; 1Pe 2:9\x* \b \q1 \v 10 Yooba, zin wal ta tiute u na, to sua ku mbukŋana mi ur lelem pizin. \q1 Mi zin wal ta lelen ŋgeezeŋan na, zzwe mbulu ku ndeeŋeŋana pizin. \q1 \v 11 Tana zem zin wal zorzooroŋan ma timaŋga pio pepe. \q1 Mi zem zin wal sananŋan ma tiser yo pepe. \b \q1 \v 12 Kere. Zin wal ta tinoknok mbulu sananŋana, ta Anutu ipalkeete zin ma titoptop su toono kek. \q1 Ko irao timaŋga mini na som. \c 37 \s1 Anutu iurur kadoono pizin wal sananŋan mi ikampewe zin wal ndeeŋeŋan \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Zin wal sananŋan ta timbotmbot ambai men na, kam ŋgar boozo pizin pepe. \q1 Mi zin wal ta tikamam ŋoobo mbulu na, motom mburmbur pizin pepe. \x + \xo 37:1 \xt Mbo 73:2+\x* \q1 \v 2 Ko timbot rimen, to timetmeete kembei ta mbutmbuutu imelle. \q1 Ko tila len kembei manman pwon ta timetmeete ma titoptop na. \x + \xo 37:2 \xt Yems 1:10+\x* \b \q1 \v 3 Mi nu na, pase pa Yooba mi kam mbulu ambaiŋana men. \q1 Naso mbotmbot ambai su toono ta ni ikam pizin wal kini na, mi kosa sa ko ipasaanu som. \x + \xo 37:3 \xt Yo 10:9\x* \q1 \v 4 Mbeeze pini raama lelem ambai. \q1 Naso ni ikam lem koroŋ ta lelem pa i. \x + \xo 37:4 \xt Mbo 145:19; Mt 6:33\x* \q1 \v 5 Ur itum ila Yooba namaana mi pase pini. \q1 To ni ko iuulu u mi iso u pa zaala tabe to i. \x + \xo 37:5 \xt 1Pe 5:7\x* \q1 \v 6 Mi ko iswe mbulu ku ndeeŋeŋana ma ipet kat mat, kembei ta zoŋ iyaara. \q1 Tana tomtom ko tikilaalu kembei mbulu ku ambai men, mi lem uunu sa isaana som. \b \q1 \v 7 Sombe uraata kizin wal sananŋan iloondo ambai men, mi tiyo len koroŋ boozo pa zaala sananŋana, \q1 na kam ŋgar boozo pizin pepe. \q1 Ur nim men mi sa Yooba be iur kadoono pizin. \b \q1 \v 8 Tana ketem malmal pepe, kam ŋgar boozo pizin pepe. \q1 Yaraama itum. Kokena ketem ibeleu, to kam mbulu sananŋana sa. \x + \xo 37:8 \xt Ep 4:31; Kol 3:8\x* \b \q1 \v 9 Pa wal sananŋan, Yooba ko ipambiriizi zin ma tila len. \q1 Tamen zin wal ta so tipase pa Yooba mi tiur matan pini, nako zan be tikam matamur kini mi timbotmbot ambai su toono ta ni ikam pa wal kini na. \b \q1 \v 10 Molo som to wal sananŋan ko timbiriizi ma tila len lup. \q1 Sombe re la pa murin ta muŋgu timbotmbot pa na, ko bilim. \q1 \v 11 Mi zin wal ta tikototo zitun mi tipase pa Yooba, nako tikam matamur kini mi timbot pa toono ta ni ikam pa wal kini na. \q1 Mi ko lelen ambai kat pa mbotŋana ndabokŋana tabe ni ikam pizin i. \x + \xo 37:11 \xt Mbo 73:18+; Mt 5:5\x* \b \q1 \v 12 Wal sananŋan timburmbuuru pa zin wal ndeeŋeŋan, \q1 mi keten malmal kat mi tikarrut zurun pizin. \q1 \v 13 Tamen Yooba, ni iseeŋge pizin wal sananŋan. \q1 Paso, ni iute: Molo som to, nol kizin ipet, mi ipamender zin mi iur kadoono pizin. \b \q1 \v 14 Wal sananŋan tipas buza kizin be tikuruumu zin wal sorrokŋan mi zin wal ta len ulaaŋa sa som na. \q1 Mi tiser peene lutuunu kizin be tipeene zin. \q1 Pa tisombe tikas zin wal ta titoto zaala ambaiŋana na ma timetmeete ma tila len. \q1 \v 15 Tamen buza kizin ko timiili pa zitun. \q1 Mi peene naana kizin ko tipolpol. \b \q1 \v 16 Sombe tomtom ndeeŋeŋana le koroŋ boozo som, na toŋgo. \q1 Mbotŋana kini ko ambai ma ilip pa tomtom sananŋana ta le koroŋ boozo na. \q1 \v 17 Pa Yooba, ni ko ipunmeete wal sananŋan mburan. \q1 Mi wal ndeeŋeŋan na, ni ko ipombol zin, mi ikiskis zin. \b \q1 \v 18 Wal ambaimbaiŋan ta len uunu sa isaana som na, Yooba mataana pizin. \q1 Mi matamur ta ni ikam pizin, ko imbotmbot ma alok. \x + \xo 37:18 \xt 1Pe 1:4\x* \q1 \v 19 Sombe mazwaana ki pataŋana ipet, na zin ko timbot ambai. \q1 Mi sombe peteele isu, na zin ko tirao kat pa kan kini. \b \q1 \v 20 Tamen wal sananŋan ko timbiriizi ma tila len. \q1 Yooba ka koi bizin ko timetmeete kembei manman pwon ta timetmeete ma titoptop. \q1 Ko timap kembei you ka koi ta ikam buk ma ise mi imbiriizi. \b \q1 \v 21 Wal sananŋan tikamam mbun mi tikodot som. \q1 Mi wal ndeeŋeŋan na, timuŋaiŋai zin tomtom mi tikamam koroŋ pizin sorok. \x + \xo 37:21 \xt Mbo 112:5; Mt 5:42; 2Kor 8:7\x* \q1 \v 22 Zin wal ta kampeŋana ki Yooba imbotmbot se kizin na, zan be tikam matamur kini, mi timbotmbot ambai su toono ta ni ikam pa wal kini na. \q1 Mi zin wal ta Yooba kete malmalŋana kini imbotmbot se kizin na, ni ko ipambiriizi zin ma tila len. \b \q1 \v 23 Yooba izzo iti tomtom pa zaala kini, mi ipombolmbol ti be toto. \q1 Mi tomtom ta so itoto zaala kini, na Yooba ko leleene ambai pini. \q1 \v 24 Tomtom ta kembei, sombe itutkat kumbuunu, nako irao imel na som. \q1 Pa Yooba itunu ta ikiskisi. \b \q1 \v 25 Indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ mi imar ma iŋgi aŋwe kolman i, na aŋre Yooba ipizil ndemeene pizin wal ndeeŋeŋan pasa zen. \q1 Mi aŋre wal ndeeŋeŋan lutun bizin tinono ruumu ma tizuŋzuŋ kan kini pasa zen. \x + \xo 37:25 \xt Ibr 13:5\x* \q1 \v 26 Aigule ta boozomen wal ndeeŋeŋan tikampewe zin tomtom mi tikamam koroŋ pizin sorok. Mi tomtom pakan na tikamam mbun la kizin tomini. \q1 Mi lutun bizin tomini tikampewe zin tomtom. \b \q1 \v 27 Pizil ndemem pa mbulu sananŋana, mi kam mbulu ambaiŋana men. \q1 Naso mbotmbot ambai su toono ta Yooba ikam pa wal kini na, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 37:27 \xt Mbo 34:14; 3Yo 11\x* \q1 \v 28 Pa Yooba, ni leleene pa mbulu ndeeŋeŋana ilip. \q1 Tana zin wal ta titoto zaala kini na, ni irao ipizil ndemeene pizin na som. \q1 Ko iporoukalkaala zin totomen. \x + \xo 37:28 \xt Mbo 18:25\x* \q1 Tamen wal sananŋan lutun bizin na, ni ko ipambiriizi zin ma zan imap kat pa toono. \q1 \v 29 Mi wal ndeeŋeŋan na, zin ko timbotmbot ambai su toono ta Yooba ikam pa wal kini na, \q1 mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 30 Sua ta iwedet pa tomtom ndeeŋeŋana kwoono na, izzwe i kembei ni tomtom ŋgarŋana. \q1 Pa ni izzo pa mbulu ndeeŋeŋana men. \v 31 Mi tutu ki Anutu imbotmbot la leleene mi ikamam peeze pini. Tana ni ko irao itop na som. \b \q1 \v 32 Wal ndeeŋeŋan na, zin wal sananŋan tizaŋzaaŋa zin \q1 be tipun zin ma timetmeete. \q1 \v 33 Tamen Yooba itunu ko iporoukaala zin. Irao izem wal kini ila kan koi bizin naman na som. \q1 Mi sombe tomtom tipamender zin pa sua na, Yooba ko ilae kizin mi iswe zin kembei len uunu sa isaana som. \b \q1 \v 34 Tana ur nim, zza Yooba, mi to zaala kini. \q1 Ni ko ipakuru mi iuru be mbotmbot su toono ta ni ikam pa wal kini na. \q1 Mi nu ko re i ipasaana zin wal sananŋan ma tila len. \b \q1 \v 35-36 Muŋgu nio aŋute tomtom sananŋana ta, ni mburaana biibi kat. \q1 Ni kembei ta ke mala. \q1 Mi ipamototo tomtom ta boozomen, mi ikototo zin ma tisaana kat. \q1 Tamen kaimer aŋpa pa lele tana mini na, aŋre tomtom tana imbot mini som. \q1 Aŋru i na aŋdeeŋi som. Ko ila ki parei? \b \q1 \v 37 Re la pa wal ndeeŋeŋan ta len uunu sa isaana som na, mi kam ŋgar pa mbulu ta iwedet pizin. \q1 Pa tomtom ta so iluplup zin tomtom ma lelen iwe tamen, na ziŋan popoŋana kini ko timbotmbot ambai, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 38 Tamen wal zorzooroŋan na, Yooba ko ipambiriizi zin ma timap kat. \q1 Mi popoŋana kizin tomini, ni ko ikas zin lup. \b \q1 \v 39 Yooba, ni ulaaŋa kizin wal ndeeŋeŋan. \q1 Sombe pataŋana sa ipet pizin, na ni ko iwe siiri mbolŋana pizin mi iporoukaala zin. \q1 \v 40 Pa zin tipase pini ma iwe ur pizin mi imenderkaala zin. \q1 Tana ni iuluulu zin, mi itatkewe zin pa pataŋana kizin. \q1 Ikamkewe zin, mi itatkewe zin pa wal sananŋan naman ma timbotmbot ambai. \c 38 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta mete biibi ikami \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, yaamba yo raama ketem malmal pepe. \q1 Mi sombe pazal yo, na kam raama ketem bayouŋana pepe. \b \q1 \v 2 Pa iŋgi peene ku lutuunu iŋgal yo, \q1 mi nomom ipun kat yo ma aŋsu. \q1 \v 3 Nu ketem malmal pio biibi, tana kuliŋ ta boozomen ire yoyouŋana. \q1 Sanaana tio, ta ikam ma mete ipasaana kat yo. \q1 \v 4 Pataŋana ta aŋbaada pa sanaana tio, ina ilol yo. \q1 Aŋrao be aŋbaada mini na som. \b \q1 \v 5 Nio aŋkam mbulu kankaanaŋana mi aŋzooru, \q1 tanata mbetmbeete surunsurunŋan ta kuzin sananŋan i ikam yo ma aŋsaana kat. \q1 \v 6 Yoyouŋana ikam yo ma tau, aŋkaraŋeeze pa mi aŋtuntuundu men. Motoŋ se kor som. \q1 Aigule ta boozomen, aŋtaŋtaŋ pa berek ma ila mbeŋ. \q1 \v 7 Kuliŋ ta boozomen ibayou kat kembei ta you i. \q1 Sa imbot ambai som. \q1 \v 8 Mete ti ipun yo ma mburoŋ imap kat. \q1 Tana leleŋ ipata kat mi aŋyakyak men. \b \q1 \v 9 Yooba, koroŋ ta nio leleŋ pa ilip na, nu ute kek. \q1 Pa tiŋiizi tio ike pu som. \q1 \v 10 Iŋgi keteŋ ikamam uraata biibi kat ma mburoŋ imap. \q1 Tabe ikam ma motoŋ zugutgut. \b \q1 \v 11 Zin gaabaŋoŋ mi toŋmatiziŋ tio tire mete tio ti na, timbotmbot molo pio. \q1 Mi wal ta ruumu kizin igarau yo na, zin tomini tiloulou yo som. \q1 \v 12 Mi koŋ koi bizin na, timbuuru koŋ mi tiurur kilis kizin be tikam yo. \q1 Mazwaana ta boozomen timburmbuuru pio, \q1 mi tikamam sua pakaamŋana pio. \b \q1 \v 13 Tamen nio aŋkam ŋgar pa sua kizin som, mi aŋpekel som. \q1 Nio iŋgi kembei tomtom ta talŋaana imun ma irao ileŋ sua som. \q1 Nio kembei tomtom kwo munŋana ta irao iso sua som. \q1 \v 14 Ŋonoono kat, nio kembei tomtom talŋaana munŋana ta ileŋ sua som, \q1 mi irao ipekel sua sa som. \b \q1 \v 15 Yooba, nio aŋur motoŋ pu mi aŋpase pu. \q1 Yooba Anutu tio, nu ko leŋ suŋŋana tio mi uulu yo. \q1 \v 16 Pa nio aŋsuŋu be uulu yo. \q1 Kokena aŋtop, to koŋ koi bizin tire, \q1 mi nin ise ma menmeen zin, \q1 mi tiso tilip pio. \b \q1 \v 17 Re. Yoyouŋana izem yo risa som. \q1 Mete ti ipun kat yo. Kaimer ko irao aŋmaŋga mini na som. \q1 \v 18 Mi iŋgi aŋswe sosor tio. Nio aŋute: Aŋkam ŋoobo kek. \q1 Mi leleŋ ipata kat pa sanaana tio. \b \q1 \v 19 Wal ta keten malmal pio mi tiurur koi pio na, sorok som. \q1 Mi nin ambaiŋan mi mburan biibi kat. \q1 \v 20 Muŋgu nio aŋkam mbulu ambaiŋana pizin. Mi iŋgi tipokot pa mbulu sananŋana. \q1 Tiurur koi pio paso, nio aŋkam kinkiini be aŋto mbulu ambaiŋana men. \x + \xo 38:20 \xt 1Yo 3:12\x* \b \q1 \v 21 O Yooba, pizil ndemem pio pepe. \q1 Anutu tio, mbot molo pio pepe. \q1 \v 22 Yooba, nu ulaaŋa tio. \q1 Loŋa mar mi uulu yo! \c 39 \s1 Mboti kiti isu toono na, molo som \d Mboe ki Dabit Timbo pa Yedutun. Ni iwe mataana pizin mboe kan \q1 \v 1 Nio aŋso ta kembei: “Nio ko motoŋ iŋgal ituŋ: \q1 Kokena sua sananŋana sa ipet pa kwoŋ. \q1 Mi sombe wal sananŋan timbot kolouŋana pio, \q1 nako aŋboro kat kwoŋ mi aŋmaane men.” \x + \xo 39:1 \xt Mbo 34:13; Yems 1:26, 3:2\x* \q1 \v 2 Tana kwoŋ imun mi aŋso sua sa pizin som. \q1 Aŋyaraama ituŋ mi aŋmaane men. \q1 Tamen leleŋ ipata mi ila ila ma iwe biibi kat. \q1 \v 3 Leleŋ ibayou ma tau aŋsaana kat. \q1 Pa aŋkam ŋgar boozo pa zin wal sananŋan ta mboti kizin ambai men. \q1 Tana aŋyamaana kembei ta you ikanan la leleŋ ma aŋrao aŋgabiizi ituŋ mini som. \q1 To aŋwi Anutu mi aŋso ta kembei: \b \q1 \v 4 “Yooba, paute yo kat. \q1 Ndaama tio piizi ta imbotmbot men i? \q1 Ko aŋmeete mi aŋmap pa toono ŋiizi? \q1 Uulu yo be aŋkilaala kat ta kembei: Mbotŋana tio ta ki toono ti na molo som. \x + \xo 39:4 \xt Mbo 78:39, 90:12\x* \q1 \v 5 Nu kam leŋ mazwaana rimen ŋonoono be aŋbotmbot su toono. \q1 Tana mboti tio na, kembei ta koroŋ sorok pa nu motom. \q1 Ŋonoono kat, tomtom ta boozomen mbotŋana kizin na, koroŋ sorok. \q1 Timbot rimen mi timap, kembei miiri ta iwedet pa kwon na. \x + \xo 39:5 \xt Mbo 90:4, 144:4\x* \q1 \v 6 Zin kembei koroŋ kunuunu. Sombe zoŋ imap na imap. \q1 Tata ikam zin ma tizzu mi tizze pa uraata bekena tindoundou len koroŋ boozo. \q1 Mi ina tipun sorok mburan. \q1 Pa tiute som. Asiŋ ko ikam koroŋ kizin tana?” \x + \xo 39:6 \xt Lu 12:20; Yems 4:14\x* \b \q1 \v 7 Yooba, sokorei toro tabe aŋur motoŋ pa? \q1 Som. Nio aŋur motoŋ pu tau. \q1 \v 8 Uulu yo mi tatke yo pa sanaana tio ta boozomen. \q1 Kokena wal kankaanaŋan tikam sua repiiliŋana pio. \q1 \v 9 Nio iŋgi aŋmaane men. Irao aŋso sua sa som. \q1 Pa nu itum ta ur pataŋana tiŋgi pio. \q1 \v 10 Mi nu seeze motoŋ irao kek. Kam mini pepe. \q1 Pa mbel balisŋoŋ ma iŋgi be aŋmeete i. \q1 \v 11 Sombe tomtom tikam sanaana, na nu yamyaamba zin mi ballis zin bekena pazal zin. \q1 Mi koroŋ kizin ambaimbaiŋan ta lelen pa ilip na, nu pasansaana kembei ta kiibi ipasansaana kawaala na. \q1 Ina kembei ta aŋso na. Niam tomtom, koroŋ sorok. Ambot rimen mi amap, kembei miiri ta iwedet pa kwoyam na. \x + \xo 39:11 \xt Ibr 12:5+\x* \b \q1 \v 12 O Yooba, pumun talŋom pa tiŋiizi tio pepe. \q1 Ŋgun talŋom pio, leŋ suŋŋana tio ti, mi uulu yo. \q1 Pa iŋgi aŋwe leembe ku isu toono ti, kembei ta tumbuŋ bizin ta boozomen tiwe leembe na. \x + \xo 39:12 \xt Un 23:4, 47:9; Ibr 11:13; 1Pe 2:11\x* \q1 \v 13 Tana ŋgal motoŋ irao. Muŋai yo. \q1 Naso menmeen yo pa mazwaana ri ti, \q1 mana aŋmeete mi aŋmap pa toono. \c 40 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ipakur Anutu pa ulaaŋa kini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Nio aŋur niŋ mi aŋsa Yooba be iuulu yo. \q1 Mi ni iŋgun talŋaana pa tiŋiizi tio mi ileŋ yo. \q1 \v 2 Nio kembei aŋbot sula naala ta sananŋana kat. \q1 Mi ni iweene yo ma aŋse. \q1 Nio aŋdubup sula tiiŋgi sananŋana kat. Mi ni ipas yo ma aŋse, \q1 mi iur yo sala toono mbolŋana \q1 bekena aŋmender ma tuŋ. \x + \xo 40:2 \xt Mbo 27:5, 31:8, 69:14\x* \q1 \v 3 Mi ikam leŋ mboe popoŋana be aŋbo mi aŋpakur Anutu kiti zaana pa. \q1 Mbulu ta Yooba ikam pio na, wal boozomen tire. Tabe motoŋana ikam zin mi tiurla kini. \x + \xo 40:3 \xt Mbo 96:1; Tur 5:9\x* \b \q1 \v 4 Tomtom ta so ipase pa Yooba itutamen, nako leleene ambai mi kampeŋana ki Yooba imbotmbot se kini. \q1 Tomtom ta kembei, ni ipizilzil ndemeene pizin wal ta tipakurkur zitun. \q1 Mi zin wal ta tizem zaala ambaiŋana mi timbesmbeeze pizin merere pakaamŋan na, ni igabgaaba zin som. \x + \xo 40:4 \xt Mbo 1:1, 84:12; 2Kor 6:14+\x* \b \q1 \v 5 Yooba, nu ta Anutu tio. Kadom tomtom sa som. Pa nu kamam uraata bibip bekena uulu yam. Uraata tana ipa ndel kat. \q1 Mi lelem iur kek be kam mbulu ambaimbaiŋan boozomen piam. \q1 Sombe aŋtoombo be aŋnin zin, na aŋrao som. \b \q1 \v 6 Nio sombe aŋkam mbili sa, som kini sa be ampatoronu pa, na nu lelem pa pe som. \q1 Mi sombe aŋneene mbili sa su kerem uunu, som aŋkam patoronŋana sa bekena reege sanaana tio, ina tomini, nu kam kinkiini pa som. \q1 Mi nu kam ma talŋoŋ ileŋleŋ kat sua ku. \x + \xo 40:6 \xt Mbo 50:8+; Ibr 10:5+\x* \q1 \v 7 Tana aŋso ta kembei: Anutu, nio ta aŋbotmbot ti. \q1 Koŋ sua ta kwom bizin tibeede se ro ku kek na, nio ko aŋto. \q1 \v 8 Anutu tio, leleŋ ilip be aŋto nu itum lelem. \q1 Pa sua ku imbotmbot la leleŋ i. \x + \xo 40:8 \xt Yer 31:33; Mt 26:39; Ro 7:22\x* \b \q1 \v 9 Nu ute: Nio aŋmanne som. \q1 Mbulu ku ndeeŋeŋana ta kamam bekena uulu yam na, aŋzzoyaryaara lela lupŋana biibi kizin wal ku. \x + \xo 40:9 \xt Mbo 22:22,25\x* \q1 \v 10 Tana uruunu ambaiŋana ki ulaaŋa ku mi mbulu ku ndeeŋeŋana na, aŋwatkaala som. \q1 Mbulu ku ta uluulu zin tomtom mi toto sua ku na, aŋswe kat. \q1 Tana mbulu ku ta muŋaiŋai zin wal ku mi toto sua ku mbukŋana na, aŋwatkaala som. \q1 Aŋzzoyaryaara lela lupŋana biibi kizin wal ku. \x + \xo 40:10 \xt Ŋgo 20:20,27\x* \b \q1 \v 11 Yooba, tatke muŋaiŋana ku pio pepe. \q1 Kampeŋana mi muŋaiŋana ku, ramaki sua ku ŋonoono, ta ko iporoukalkaala yo totomen. \b \q1 \v 12 Re. Pataŋana boozo kat ilol yo ma sik. Irao aŋnin zin na som! \q1 Iŋgi sanaana tio ka kadoono ta izze tio i. \q1 Tana aŋtaŋtaŋ mi motoŋ zarzar ma aŋre kat lele som. \q1 Sanaana tio na boozo kat. Ilip pa uteŋ runrun. \q1 Tabe aŋmoto mi mburoŋ imap kat. \q1 \v 13 O Yooba, lelem isaana pio mi kamke yo lak! \q1 Loŋa mar mi uulu yo! \q1 \v 14 Zin wal ta tirru zaala be tipun yo ma aŋmeete i, \q1 na pakankaana zin, mi pimiili zin ma tila raama kan miaŋ. \q1 Mi zin wal ta tire pataŋana tio ti mi menmeen zin pa, \q1 na zin tomini, ziiri zin ma timiili raama kan miaŋ. \q1 \v 15 Mi zin wal ta kalŋan izalla sorok mi tizzo: “Aa buri! Mbulu ta lelende pa be ipet pini, ta ipet pini kek!” \q1 Na wal ta kembena, pamiaŋ zin mi kam zin ma tiru zaala. \b \q1 \v 16 Tamen wal boozomen ta so tikam kinkiini be tiute u mi timbot kolouŋana pu, \q1 nako lelen ambai mi menmeen zin pu. \q1 Mi zin wal ta lelen pa ulaaŋa ku ilip, nako lelen ambai mi tizzo totomen ta kembei: \q1 “Tapakur Yooba zaana. Pa ni ta biibi ŋonoono.” \b \q1 \v 17 Yooba, motom iŋgal yo mini! \q1 Pa iŋgi pataŋana ti ikam yo ma aŋrru zaala, mi leŋ ulaaŋa toro sa som. \q1 Mi nu ta ulaaŋa tio mi tuŋ ŋonoono. \q1 Anutu tio, naunau pepe. Loŋa mar mi uulu yo! \c 41 \s1 Tomtom ta mete ikami na, isuŋ Anutu be iuuli \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Tomtom ta so mataana iŋgalŋgal zin sorrokŋan na, kampeŋana ki Anutu ko imbotmbot se kini. \q1 Mi sombe pataŋana sa indeeŋi na, Yooba ko iuuli. \x + \xo 41:1 \xt Mbo 112:5,9; Mt 5:7; Yems 2:13+\x* \q1 \v 2 Yooba ko mataana pini mi iporoukaali. \q1 Tana ni ko imbotmbot ambai su toono ta Yooba ikam pa wal kini na, mi kampeŋana ki Yooba imbotmbot se kini. \q1 Yooba ko irao izemi la ka koi bizin naman na som. \q1 \v 3 Mi sombe mete ikami, na Yooba ko imborro i mi ipomboli, \q1 mi iwiti ma imaŋga mini pa mbalia kini. \b \q1 \v 4 Nio aŋso ta kembei: “Yooba, nio aŋkam sanaana pu. \q1 Mi muŋai yo mi urpe yo ma niŋ ambai mini. Pa nio mbesooŋo ku tau.” \b \q1 \v 5 Iŋgi koŋ koi bizin tikamam sua sananŋana pio. Tizzo ta kembei: \q1 “To tana, ŋiizi na imeete ma ila ne? Naso matanda mbeleele kati.” \q1 \v 6 Mi sombe tomtom timar ma tilou yo na, \q1 timar raama lelen som. Tipakaam. \q1 Pa timar be tireut mete tio men tau. \q1 Mi kaimer, sombe tiyooto ma tila, to tipasaana uruŋ. \q1 \v 7 Koŋ koi bizin ta boozomen tikamam ŋgar sananŋana pio, \q1 mi tiparmburumrum zin ma tizzo ta kembei: \q1 \v 8 “Aa, to tiŋga, mete sananŋana kat ikami. \q1 Ko irao imaŋga mini na som. Iŋga be imeete a.” \q1 \v 9 Mi toroŋ ŋonoono ta aŋdemeere kati mi aŋpase pini, \q1 mi niamru ambot mbata mi aŋkamam ka kini na, \q1 ni tomini itoori mi isu iwe koŋ koi. \x + \xo 41:9 \xt Mbo 55:12+; Lu 22:21; Yo 13:18\x* \b \q1 \v 10 Yooba, lelem isaana pio, \q1 mi wit yo ma burup ma aŋmaŋga mini. \q1 Naso aŋrao be aŋpokot koŋ koi bizin mbulu kizin. \b \q1 \v 11 Tana koto koŋ koi bizin. Naso aŋute: Nu lelem pio. \q1 Kokena zin nin se, mi kalŋan isala ma tiso tilip pio. \q1 \v 12 Pa nio leŋ uunu sa isaana som. Tanata nu pombolmbol yo, \q1 mi kam yo ma aŋbotmbot kolouŋana pu totomen. \b \q1 \v 13 Tapakur Yooba! Ni Anutu kizin Israel. \q1 Tapakur zaana ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Ŋonoono kat! \c 42 \s1 Suŋŋana ki tomtom tau iyamaana kembei imbot molo pa Anutu \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 Anutu, nio aŋso aŋbotmbot kolouŋana pu, to ambai. Mi iŋgi aŋbot molo pu. \q1 Tabe ikam ma nio kembei buzur saŋsaŋŋana ta miri i, mi iwwa ma irru ka yok. \x + \xo 42:1 \xt Mbo 63:1, 119:131, 143:6\x* \q1 \v 2 Nu Anutu motom yaryaaraŋom, mi leleŋ pu ilip kat. \q1 Tana iŋgi nio kembei tomtom ta miri i ma isaana kat, mi iso iwin ka yok. \q1 Ŋiizi na aŋma aŋpet su kerem uunu mini be aŋsuŋ pu? \q1 \v 3 Pataŋana tio ti ikam ma iŋgi aŋwinin motoŋ luluunu ikot mbeŋ ma aigule. \q1 Mi koŋ koi bizin tinoknok wiŋana pio ta kembei: “Anutu ku imbot swoi?” \b \q1 \v 4 Sombe motoŋ imiili pa mbulu ta muŋgu aŋkamam na, leleŋ isaana kat. \q1 Pa niamŋan zin iwal biibi, ta muŋgu amwwa ma amzalla pa urum ki Anutu. \q1 Mi nio ta aŋmuŋmuuŋgu pizin mi amlala. \q1 Mi leleyam ambai mi ambombo mboe ma kalŋoyam kat bekena ampakur Anutu. \x + \xo 42:4 \xt Mbo 100:2+\x* \b \q1 \v 5 Mi parei ta iŋgi leleŋ isaana mini ma kembei? \q1 Parei ta leleŋ ipata? \q1 Nio aŋbotmbot ta kembei, na ambai som. \q1 Tana ko aŋur motoŋ pa Anutu mi aŋpase pini, \q1 mi aŋpakuri mini. \q1 Pa ni Merere tio mi ulaaŋa tio. \b \q1 \v 6 Nio leleŋ ipata kat, mi aŋtwer ima pu. \q1 Pa iŋgi aŋmet ma aŋbot molo kat pu. \q1 Iŋgi aŋbot mar ta abal Hermon mi abal Mizar ta yok Yordan kunduunu i. \q1 Tana ko motoŋ ila mini pa mbulu ku. \q1 \v 7 Pataŋana ta zem ma ise tio na, \q1 ina ilol yo ma aŋsaana kat. \q1 Iŋgi kembei mozo lukutuunu ka duubu boozomen timar mi tipolpol salakaala yo i. \q1 Mi kembei ta wo biibi itoktoogo raama kalŋaana biibi, mi ka belut isabeleu yo i. \b \q1 \v 8 Tamen aigule ta boozomen, Yooba iurur leleene pio mi izzwe muŋaiŋana mi kampeŋana kini pio. \q1 Mi mbeŋ ta boozomen na, aŋpakurkuri pa mboe. \q1 Aŋkamam suŋŋana pa Anutu tio ta imborro mbotŋana tio na. \b \q1 \v 9 Anutu, ni tuŋ ŋonoono. Pa ipombolmbol yo mi iporoukalkaala yo. \q1 Tana aŋzzo pini ta kembei: “Parei ta nu motom mbeleele yo? \q1 Mi parei ta gedgeede koŋ koi bizin, mi tikototo yo ma tikamam pataŋana pio? \q1 Re. Iŋgi aŋbotmbot raama leleŋ ipata kat. \q1 \v 10 Aigule ta boozomen, zoŋ ise mi ila zoŋ isula na, \q1 koŋ koi bizin tikamam sua repiiliŋana pio. \q1 Mi tinoknok wiŋana pio ta kembei: “Anutu ku imbot swoi?” \q1 Tana sua kizin iwe kembei ta izi, mi iŋgalŋgal yo ma mburoŋ imap. \b \q1 \v 11 Mi parei ta iŋgi leleŋ isaana mini ma kembei? \q1 Parei ta leleŋ ipata? \q1 Nio aŋbotmbot ta kembei, na ambai som. \q1 Tana ko aŋur motoŋ pa Anutu mi aŋpase pini, \q1 mi aŋpakuri mini. \q1 Pa ni Merere tio mi ulaaŋa tio. \c 43 \q1 \v 1 Anutu, zin wal tau titoto zaala ku som, ta tiseseeze motoŋ. \q1 Tana mender pio mi so zin ta kembei: Nio leŋ uunu sa isaana som. \q1 Tatke yo pa zin wal pakamkaamŋan mi wal sananŋan naman. \q1 \v 2 Pa nu ta Anutu tio. Tana aŋpase pu be we siiri mbolŋana pio. \q1 Parei ta pizil ndemem pio? \q1 Mi parei ta gedgeede koŋ koi bizin, mi tikototo yo ma tikamam pataŋana pio? \q1 Re. Iŋgi aŋbotmbot raama leleŋ ipata kat. \b \q1 \v 3 Ur mat pio mi so yo pa sua ku ŋonoono. \q1 Naso kam peeze pio, \q1 mi pazal yo be aŋmiili ma aŋsala mini pa abal ku potomŋana Sion. \q1 Pa ina nu murim kat ta tina. \x + \xo 43:3 \xt Mbo 25:5, 27:1; Yo 8:12; 2Kor 4:6\x* \q1 \v 4 Anutu, nio leleŋ be aŋkoŋuru artaal ku mi aŋmender la kerem uunu. \q1 Pa nu potortor leleŋ, mi kamam ma leleŋ ambai kat. \q1 Mi nio ko aŋse kombom, mi aŋbo mboe be aŋpakuru. \q1 Pa nu ta Anutu tio. \b \q1 \v 5 Mi parei ta iŋgi leleŋ isaana mini ma kembei? \q1 Parei ta leleŋ ipata? \q1 Nio aŋbotmbot ta kembei, na ambai som. \q1 Tana ko aŋur motoŋ pa Anutu mi aŋpase pini, \q1 mi aŋpakuri mini. \q1 Pa ni Merere tio mi ulaaŋa tio. \c 44 \s1 Indeeŋe zin Israel tilip pa malmal som na, tikam suŋŋana ti \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 Anutu, muŋgu kat nu kamam uraata bibip pa tumbuyam bizin. \q1 Tana tiwidit ka mbol, \q1 mi imar imar ma niam amleŋ tomini. \q1 \v 2 Zin wal ta muŋgu timbotmbot toono tiam Israel na, itum nomom ta iziiri zin ma tila len. \q1 Mi nu kam toono kizin ma iwe tumbuyam bizin len be timbotmbot pa. \q1 Pa nu koto zin Kanaan kan ma mburan imap kat, \q1 mi kampe tumbuyam bizin mi kam zin ma timar timbot ambai su toono tiam. \x + \xo 44:2 \xt Kam 15:17; Ŋgo 7:45\x* \q1 \v 3 Ŋonoono, tumbuyam bizin tikam malmal be tikam toono kizin. \q1 Tamen zitun mburan mi buza kizin ikam zin ma tilip na som. \q1 Pa nu ur lelem pizin mi lae kizin, mi nomom woono mi mburom ta iporou pizin. \q1 Tanata tilip pa kan koi bizin mi tikam toono kizin. \x + \xo 44:3 \xt Kam 15:16\x* \b \q1 \v 4 Yooba, nu king tio mi Anutu tio. \q1 Mi nu ur sua mbolŋana ta kembei: Niam ta Yakop popoŋana kini na, ko amlip pa koyam koi bizin. \b \q1 \v 5 Mi nu gabgaaba yam, tanata amziiri koyam koi bizin ma tila len. \q1 Pa ampase pa zom, tanata amlip pizin mi amparaama zin. \b \q1 \v 6 Nio ti aŋpase pa peene tio som. \q1 Mi buza tio tomini, ina irao be ikamke yo na som. \b \q1 \v 7 Nu itum ta uluulu yam mi tatkewe yam pa koyam koi bizin naman. \q1 Nu pakankaana zin ma tiko ma tila len raama kan miaŋ. \q1 \v 8 Tana niyam se pu, \q1 mi leleyam ambai pu mi ampakurkur zom totomen. \x + \xo 44:8 \xt Mbo 34:2; 1Kor 1:31; 2Kor 10:17\x* \b \q1 \v 9 Tamen koozi na, nu pizil kat ndemem piam, mi gaaba zin malmal kan tiam mini som. \q1 Mi zem koyam koi bizin ma tilip piam, tana koyam miaŋ. \q1 \v 10 Nu kam ma amko papirik pa koyam koi bizin, \q1 mi zin tiyo mburu tiam ma imap. \q1 \v 11 Mi zem zin ma tikas yam sorok kembei zin sipsip ta timbit zin be tipun zin i. \q1 Mi iŋgi nu yaŋgwiiri yam ma ambot leŋaleŋa la zin wal pakan mazwan. \q1 \v 12 Wal ku ta niam i. Tamen iŋgi zem wal pakan ma tikam yam sorok be amwe mbesooŋo pizin. \q1 Mi nu ur motom pa lem kadoono sa som. \q1 Parei, nu re yam kembei koroŋ sorok? \q1 \v 13 Zin wal ta timbot kolouŋana piam na, tire mbulu ku tana, mi tizeŋzeeŋge piam. \q1 Mi tikamam sua repiiliŋana piam, mi matan pasom yam. \q1 \v 14 Niam amwe kembei ta ŋeu pizin wal matan munŋan. \q1 Zin karkari tizeŋzeeŋge piam mi uten mbiŋbiŋ piam. \b \q1 \v 15 Aigule ta boozomen, zoŋ ise mi ila zoŋ isula na, tomtom tirepilpiili yo. \q1 Tana koŋ miaŋ mi aŋtuntuundu men. \q1 \v 16 Pa koŋ koi bizin tiwirri sua repiiliŋana mi pamiaŋŋana pio. \q1 Mi tiurur koi pio mi lelen be tipasaana yo. \b \q1 \v 17 Tamen niam motoyam mbeleelu som, \q1 mi amolo sua kiti mbukŋana ka tutu som. \q1 Kena parei ta nu kam mbulu ta boozomen taiŋgi piam? \q1 \v 18 Pa niam ampizil ndemeyam pu som, \q1 mi ampaŋoobo pa zaala ku som. \q1 \v 19 Tamen nu zem pataŋana biibi taiŋgi ma ipun yam, \q1 mi iŋgi kembei ambot lele bilimŋana raama zin buzur saŋsaŋŋan men. \q1 Mi kembei ambot lela zugut mandiŋ leleene. \q1 \v 20-21 Anutu tiam, ŋgar turkeŋan boozomen ta imbotmbot la leleyam na, sa ike pu som. \q1 Mi nu ute: Niam motoyam mbeleelu som, \q1 mi amsuŋ pa merere pakaamŋana sa som. \q1 \v 22 Niam ambesmbeeze pa nu itum tamen. Tamen zoŋ ise mi ila zoŋ isula na, tikazas yam ma ametmeete, \q1 kembei sipsip ta timbit zin be tipun zin i. \x + \xo 44:22 \xt Ro 8:36\x* \b \q1 \v 23 Yooba, maŋga mi motom iyaara! Swe mburom. \q1 Keene ndabok! Kam mbulu sa be uulu yam. \q1 Pizil ndemem piam irao. \q1 \v 24 Parei ta piŋgis motom piam? \q1 Pataŋana biibi ta ambaada i, nu re som? \q1 \v 25 Niam iŋgi be ametmeete ma amla leyam i. \q1 Tana amtimbilmbil su toono, \q1 mi ampatiŋtiiŋgi yam ma ruŋguyam isaana. \q1 \v 26 Anutu, maŋga mi swe mburom! Mar mi uulu yam! \q1 Mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku na, motom iŋgal mini, mi tatke yam pa pataŋana tiam taiŋgi! \c 45 \s1 Ula ki king ka mboe \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 Ŋgar ambaiŋana kat ta imaŋgaŋga pio, \q1 tabe aŋtooro mboe ti pa king. \q1 Nio iŋgi kembei tomtom ta namaana mbeezeŋana pa bude na. \q1 Pa mioŋ imarra pa mboe tooroŋana. \b \q1 \v 2 O king, nu tomtom kaibiim komboono tau lip pa tomtom ta boozomen. \q1 Mi sua ambaiŋana ta iwedet pa kwom, ina ikampewe zin tomtom. \q1 Tana kampeŋana ki Anutu imbotmbot raamu totomen. \x + \xo 45:2 \xt Lu 4:22\x* \b \q1 \v 3 Kam buza ku mi urpe u be kam malmal. Pa nu mburom keskeezeŋom, mi nu ta king biibi. \q1 Nu ndabokŋom kat mi zom biibi. \x + \xo 45:3 \xt Mbo 149:6; Tur 1:16\x* \q1 \v 4 O king, nu zomŋom. Maŋga, sala hos ku, mi la pa malmal. \q1 Koto kom koi bizin ma mburan imap kat. \q1 Poroukaala zin wal sorrokŋan. \q1 Mi porou pa sua ŋonoono mi mbulu ndeeŋeŋana. \q1 Nomom woono na, alalalŋana. Tana porou mbolŋana. Naso kom koi bizin tire mi timoto. \x + \xo 45:4 \xt Mbo 65:5; Tur 6:2, 19:11+\x* \q1 \v 5 Peene ku lutuunu na, matan iwilwil kat. \q1 Tabe iŋgal kat kom koi bizin ma tisu. \q1 Tana wal tau munŋaana men ta irao toono ma ila, ko timar ma baram baram su kerem uunu. \b \q1 \v 6 Anutu, nu ko mbotmbot se murim peeze kana ma alok. \q1 Mi peeze ta kamam, ina indeŋdeeŋe men. \x + \xo 45:6 \xt Ibr 1:8\x* \q1 \v 7 Pa nu lelem pa mbulu ndeeŋeŋana, mi urur koi pa mbulu sananŋana. \q1 Tanata Anutu ku ipakuru ma lip pa waem bizin pakan, mi iuru ma we king. \q1 Mi ina ikam ma lelem ambai kat. \x + \xo 45:7 \xt Mbo 11:5, 33:5\x* \q1 \v 8 Mburu ku mololo ta urur na, tisuulu koroŋ kuzinŋan kembei ta konimban ma kaikereŋ ise. \q1 Mi ruumu ku na, tipakaibiim pa aigau matakiŋa ma ambai kat. Mi zin naroogo kan timbot lela mi tirak pu, tabe ikam ma lelem ndabok kat. \q1 \v 9 King pakan lutun moori bizin, ta timbesmbeeze pu mi tipakaibiim ruumu ku. \q1 Mi galiki tabe wooli na, imender su zilŋom uunu mi iur aigau kini ta ambaiŋana kat. Aigau tana, tiurpe pa pat gol ta imar pa lele pakaana ki Opir na. \b \q1 \v 10 Nu moori kaibiim ta sombe woolo king na, ŋgun talŋom mi leŋ sua tio ti. \q1 Kozo motom mbeleele wal ku mi zin toŋmatiziŋ ku. \q1 \v 11 Pa kaibiim ku tana ko ikam ma king leleene pu. \q1 Mi ni tabe imboro u i. Tana kozo leŋ la king kalŋaana. \x + \xo 45:11 \xt Ep 5:22+\x* \q1 \v 12 Moori zaanaŋana ta ki kar Tiro ko ikam lem mburu. \q1 Mi zin mbio uunu ko tiyogeege lem koroŋ tomini bekena lelem ambai pizin. \b \q1 \v 13 Galiki ta, tau imbotmbot lela ruumu kini a. Ni kaibiim komboono kat. \q1 Mburu kini tau irru pa i, ina tiurpe pa wooro milmilŋana. \q1 \v 14 Tana ni irupa mburu kini ta ka mos boozo na, mi tikami ma tiuri la ki king. \q1 Mi tamuriŋ kini pakan ta tigabgaabi mi ziŋan tila. \x + \xo 45:14 \xt Tur 19:7+\x* \q1 \v 15 Iwal biibi timbombo raama menmeen zin, \q1 mi tiyaaru zin ma tilela ruumu ki king. \b \q1 \v 16 O king, nu ko peebe lem pikin tomooto be tikel tumbun bizin. \q1 Mi nu ko ur zin be tikam peeze pa toono ta boozomen. \b \q1 \v 17 Mboe tio taiŋgi, tomtom ko timbombo, mi matan ilala pu mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Tana zin karkari ko timap ma tiwe kwom, mi tipakurkur zom totomen. \c 46 \s1 Merere, ni iwe siiri mbolŋana piti \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 Anutu, ni iwe siiri mbolŋana piti mi iporoukalkaala iti. Iti takamam mburanda se kini tau. \q1 Mi sombe pataŋana sa indeeŋe iti, na ni imbotmbot kolouŋana piti. \q1 \v 2 Tana iti ko irao tomoto kanda na som. \q1 Sombe yeŋyeeŋge itok toono, \q1 mi abal tiwolol ma tizulla mozo lukutuunu, \q1 \v 3 mi tai isaana ma duubu zoŋo ŋirŋir ma tila titutut zin la abal uunu, \q1 mi tikam ma abal tomini ikam katkat, na toŋgo. \q1 Irao teseŋeeŋe na som. \b \q1 \v 4 Kar potomŋana ta Anutu kor kana muriini na, ka yok ta irereere ma imbotmbot. \q1 Yok tana ikam ma kar tana ka tomtom bizin timbot ambai mi menmeen zin. \x + \xo 46:4 \xt Mbo 1:3, 36:8; Tur 22:1\x* \q1 \v 5 Anutu imbotmbot lela kar kini tana, mi iporoukalkaala zin. Tana kosa sa ko irao be ipasaana zin na som. \q1 Sombe pataŋana sa ipet pizin, na ni irao inaama ma zoŋ mataana ise na som. Ko iuulu zin karau men. \q1 \v 6 Karkari ta boozomen kalŋan izalla mi timaŋgaŋga be tikam malmal. Mi king boozomen mburan imap, mi lele kizin ikamam be isaana. \q1 Mi Anutu kalŋaana isala ma biibi kembei ta lolo ipeene i, to ineene toono ta boozomen, ma ireere kembei yok. \x + \xo 46:6 \xt Mbo 97:5; 2Pe 3:10+\x* \b \q1 \v 7 Yooba ni mbura keskeezeŋana. Mi ni imbotmbot raama iti. \q1 Anutu ki Yakop ta iwit ti mi iur ti sala kor, mi iwe seraara mbolŋana pa kanda koi bizin. Tana zin ko tirao be timbuulu iti na som. \x + \xo 46:7 \xt Ro 8:31\x* \b \q1 \v 8 Kamar kere uraata bibip tau Yooba ikam na. \q1 Motoyom la pa uraata kini mburanŋan ta ni ikam bekena ipunmeete wal toono kan mburan na. Uraata tana, tomtom tire na, motoŋana biibi ikam zin. \q1 \v 9 Ni ta ipeteke malmal ma imap pa toono ta boozomen. \q1 Mi ibogboogo peene mi izi, mi izanzan siŋgiao malmal kana mi igibgiibi sala you ma ikan. \q1 \v 10 Mi ni iso ta kembei: “Malmal irao. Kuur niyom mi kakam kat ŋgar pio. Pa Anutu ta biibi ŋonoono na, nio tau. \q1 Karkari ta boozomen ko tipakur yo. \q1 Mi zoŋ ko iwe biibi pa toono ta munŋaana men.” \b \q1 \v 11 Yooba, ni mbura keskeezeŋana. Mi ni imbotmbot raama iti. \q1 Anutu ki Yakop ta iwit ti mi iur ti sala kor, mi iwe seraara mbolŋana pa kanda koi bizin. Tana zin ko tirao be timbuulu ti na som. \c 47 \s1 Anutu ikamam peeze pa koroŋ ta boozomen \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 Niom iwal ta boozomen, menmeen yom mi kepespeeze nomoyom! \q1 Kalŋoyom isala, mi kombo mboe mi kapakur Anutu! \b \q1 \v 2 Yooba, ni Anutu kor kana kat. Kozo komototo i mi keleŋleŋ la kalŋaana. \q1 Pa ni ta king biibi ŋonoono, mi ikamam peeze pa wal boozomen ta timbotmbot toono na. \x + \xo 47:2 \xt Mbo 46:10, 95:3; Mt 5:35\x* \q1 \v 3 Ni ikoto zin karkari, mi iur zin ma timbot la niam kopoyam mbarmaana. \q1 Mi ipun zin wal matan munŋan mburan ma imap kat, tabe kumbuyam ise ŋguren. \q1 \v 4 Niam wal ta Yakop popoŋana kini na, menmeen yam mi niyam ise pa Yooba. \q1 Pa ni leleene piam, mi iur leyam matamur ndabokŋana kat. \x + \xo 47:4 \xt 1Pe 1:4\x* \b \q1 \v 5 Anutu izalla be mbuleene se muriini peeze kana. \q1 Tana twiiri itaŋtaŋ, mi tomtom kalŋan izalla mi tiyotyooto raama menmeen zin. \x + \xo 47:5 \xt Mbo 68:18\x* \q1 \v 6 Kombo mboe mi kapakur Anutu. \q1 Kombo mboe mi kiwit king kiti uruunu ma isala kor! \q1 \v 7 Pa Anutu, ni king biibi ŋonoono ta ikamam peeze pa toono ta boozomen. \q1 Tana kombo mboe mi kapakuri! \x + \xo 47:7 \xt Mbo 95:3; Kol 3:16\x* \b \q1 \v 8 Anutu imbotmbot se muriini peeze kana ta potomŋana i, \q1 mi imborro karkari ta boozomen. \x + \xo 47:8 \xt Tur 4:9\x* \q1 \v 9 Tana zin bibip kizin karkari ko timar ma tilup raama yam, \q1 mi niamŋan ambesmbeeze pa Anutu ki Abaraam. \q1 Pa ni mburaana ilip pa zin peeze kan ta boozomen ki toono. Tana timap timbot la ni kopo mbarmaana men. \q1 Tapakur zaana isala ta kor a! \c 48 \s1 Anutu kar kini, ina ndabokŋana kat \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1-2 Yooba, ni zaana biibi kat. \q1 Tana tomtom tiwidit uruunu ma isala kor! \q1 Anutu kiti, kar kini imbotmbot sala abal kini potomŋana Sion. \q1 Abal tana na, ŋgeezeŋana kat mi isala ta kor a. \q1 Tomtom ta boozomen ki toono lelen ambai pa abal Sion. \q1 Pa kar ki king biibi ŋonoono, ta imbotmbot sala. \q1 \v 3 Anutu kar kini na, ka siiri mbolŋana. \q1 Pa ni itunu ta imbotmbot lela mi iporoukalkaala kar tana. \q1 Tanata kar tana ka tomtom bizin timbot ambai. \x + \xo 48:3 \xt Mt 5:35\x* \b \q1 \v 4-5 King pakan tilup zin mi tiso tikam malmal pa Anutu kar kini. \q1 Beso timar ma tire na, \q1 timorsop pa mi timoto ma tiko ma tila len. \q1 \v 6-7 Motoŋana biibi ikam zin \q1 ma tiseŋeeŋe kembei moori tabe ikam tomtom i. \q1 Mi nu pasaana zin kembei ta re ipol ma ipei duubu \q1 mi ipasaana zin wooŋgo ki kar Tarsis ma tisaana lup. \b \q1 \v 8 Uraata bibip ki Anutu, muŋgu amleŋ urun men. \q1 Mi koozi na, amre kat uraata biibi ta Anutu tiam ikam pa kar kini na. \q1 Yooba, ni mbura keskeezeŋana. Tana kar kini ko imbotmbot ambai ma alok. \q1 Pa ni itunu ta ipamender kar tana mi mataana pa. \b \q1 \v 9 Anutu, iŋgi ambotmbot lela urum ku leleene, \q1 mi amkamam ŋgar pa mbulu ku. Nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 \v 10 Anutu, urum irak ma irao toono. \q1 Tana zin karkari ta boozomen tipakurkuru. \q1 Pa nu kampewe zin tomtom mi kamam mbulu ndeeŋeŋana men pizin. \q1 \v 11 Tana wal ta boozomen ki kar Sion lelen ambai kat. \q1 Pa nu tirtiiri zin tomtom pa mbulu kizin mi urur kadoono ndeeŋeŋana men pizin. \q1 Tana kar ta boozomen ki Yudea menmeen zin. \b \q1 \v 12 O niom, kamaŋga mi kapapiliu kar biibi Sion. \q1 Kapa mi kere siiri mbolŋana ki kar tana. \q1 \v 13 Kinin zin ruumu ta uten isala kor kat, mi kitiiri kat ruumu mbolŋan ta tipo be tomtom timbot lela mi tikam malmal. \q1 Naso karao be kipit kan mbol pa popoŋana tiom tabe tipet pa kaimer i. \q1 \v 14 Ko koso pizin ta kembei: “Anutu kiti, ni mbolŋana kembei ta abal Sion. \q1 Ko imbotmbot ma alok. \q1 Mi ni ko imuŋmuuŋgu piti mi izzo iti pa zaala kini, mi iseeŋge iseeŋge ma ila.” \c 49 \s1 Koroŋ kiti sa irao ikamke iti pa meeteŋana na som \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1-2 Niom karkari ta boozomen, keleŋ sua tio ti. \q1 Niom tomtom ta karao pa toono na, kuŋgun talŋoyom pio. \q1 Niom ta sorrokŋoyom, mi niom ta zoyomŋoyom tomini. \q1 Mi niom ta mbio uunu na, mi niom ta leyom koroŋ somŋoyom tomini. \q1 Keleŋ kat sua tabe aŋso i. \q1 \v 3 Pa nio aŋkamam kat ŋgar. \q1 Tana kwoŋ ko ipiyooto sua ta imbot la leleŋ i, bekena aŋpei ŋgar ambaiŋana piom. \x + \xo 49:3 \xt Mbo 37:30\x* \q1 \v 4 Iŋgi motoŋ la pa ŋgar turkeŋan pakan, \q1 mi aŋso aŋpatiŋtiŋ kombom, mi aŋpeeze ŋgar tana piom mi aŋso yom pa. \b \q1 \v 5 Sombe mazwaana ki pataŋana ipet, \q1 mi wal sananŋan mi pakamkaamŋan tiliu yo be tipasaana yo, \q1 nako irao aŋmoto na som. \x + \xo 49:5 \xt Mbo 23:4, 27:1\x* \q1 \v 6 Ŋonoono, zin len koroŋ boozo kat. \q1 Tanata tipakurkur zitun, \q1 mi tipase pa koroŋ kizin ma nin izze pa. \x + \xo 49:6 \xt Mbo 73:12; 1Tim 6:17\x* \q1 \v 7-8 Mi koroŋ kizin tana ko irao ikamke zin pa meeteŋana na som. \q1 Pa tomtom sa irao ziru Anutu tikam mburooŋo mi iŋgiimi mbotŋana mata yaryaaraŋana na som. \q1 Ŋgar ta kembei, kozo tezem ma imborene kat. \q1 Pa mbotŋana tana na, ka kadoono biibi mete. \x + \xo 49:7-8 \xt 1Pe 1:18+\x* \q1 \v 9 Tana koroŋ kiti sa irao itatke iti pa naala, \q1 mi ikam ti ma tombot ma alok na som. Som kat! \x + \xo 49:9 \xt Mbo 16:10; Mt 16:26\x* \b \q1 \v 10 Iti tuute: Tomtom ta boozomen kola timetmeete. \q1 Zin ŋgarŋan timetmeete raraate kembei wal kankaanaŋan ta len ŋgar somŋan i. \q1 Mi zin ta boozomen kola tizem koroŋ kizin ma imborene lup, mi naman men ma tila. Mi koroŋ kizin ko iwe wal pakan len. \q1 \v 11 Tana naala kizin, ta ko iwe len ruumu be timbotmbot pa ma alok. \q1 Indeeŋe ta matan iyaryaara na, zan bibip. Paso, len toono biibi mi koroŋ boozo. \q1 Mi so timeete na, naala ta iwe len murin be timbotmbot pa, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 12 Tana tomtom ta so zaana biibi mi le koroŋ boozo, ina ambai. Mi irao iko pa meeteŋana na som. \q1 Kola imeete ma ila lene raraate kembei ta zin mbili. \b \q1 \v 13 Tana wal ta so tipase pa zitun, na zin kankaanaŋan. \q1 Kere la pa mbulu ta iwedet pizin mi zin wal ta lelen pizin mi tito zin pa mbulu kizin, to kikilaala. \x + \xo 49:13 \xt Lu 12:20\x* \q1 \v 14 Zin kembei sipsip ta timbit zin be tipun zin i. \q1 Pa meeteŋana ko iyaaru zin ma kaŋkaŋ ma tisula Andewa. \q1 Tana meeteŋana ko imborro zin, \q1 mi Andewa iwe len murin be timbotmbot pa mi tibuuzu. \b \q1 \v 15 Mi nio na, Anutu ko ikamke yo. \q1 Ni ko itatke yo pa meeteŋana mburaana, \q1 mi ikam yo ma aŋla aŋbot raami. \x + \xo 49:15 \xt Mbo 56:13; 1Kor 15:51+; 1Tes 4:13+\x* \b \q1 \v 16 Tana sombe tomtom sa, ni indoundou le pat, \q1 mi ruumu kini bok pa koroŋ ndabokbokŋan boozo, \q1 na kam ŋgar boozo pini pepe. \q1 \v 17 Pa sombe imeete, na irao ila raama koroŋ kini tana som. \q1 Koroŋ kini ndabokbokŋan tana ko irao ito i ma isula naala na som. \x + \xo 49:17 \xt Lu 12:15+; 1Tim 6:7\x* \q1 \v 18-19 Indeeŋe ta tomtom tana mataana iyaryaara ma imbotmbot na, \q1 ire kembei ikam mboti ambaiŋana kat. \q1 Mi tomtom tipakurkuri paso, tire i kembei ni irao kat. \q1 Tamen ni kola imeete, mi igaaba tumbuunu bizin ma isula zugut muriini. \q1 Lele tana, zin wal ta so tisula, nako tire mat sa mini som. \b \q1 \v 20 Tana tomtom ta so zaana biibi mi le koroŋ boozo, mi tamen le ŋgar ambaiŋana som, \q1 na ni kola imeete ma ila lene raraate kembei ta zin mbili. \c 50 \s1 Suŋŋana pareiŋana ta Anutu leleene pa? \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Yooba, ni Anutu mbura keskeezeŋana. \q1 Iur sua pizin tomtom ta boozomen ki toono, mi iboobo zin be timar tilup zin su kereene uunu. \q1 Zin ta timbot pa lele pakaana ta zoŋ izze pa i, mi ila tuŋ la lele ta zoŋ izulla pa i, na bela timap ma timar tipet kini. \b \q1 \v 2 Anutu imbot Sion ta kar ndabokŋana mi ŋgeezeŋana kat, \q1 mi iswe itunu raama mburaana mi azuŋka kini biibi. \q1 \v 3 Anutu kiti ta imar i. Irao imaane mini na som. \q1 You bilbilŋana ta imuuŋgu pini. \q1 Mi miiri ma yaŋ biibi iliu i. \x + \xo 50:3 \xt Kam 19:16,18\x* \q1 \v 4 Ni iboobo saamba mi toono be tire i, \q1 mi itiiri zin wal kini mi iur kadoono pizin. \q1 \v 5 Mi iso ta kembei: “Niom wal tio tau itiŋan tumbuk sua be kewe leŋ na, \q1 kamar kulup yom su kereŋ uunu be kakam patoronŋana mi kopombol sua tiom mbukŋana mini.” \x + \xo 50:5 \xt Kam 24:7\x* \b \q1 \v 6 Zin koroŋ ta timbot sala saamba na, tizzwe kembei Anutu mbulu kini indeŋdeeŋe men. \q1 Mi ni ta tiiriŋana katuunu. \x + \xo 50:6 \xt Mbo 19:1+; Ro 1:20\x* \b \q1 \v 7 “O niom wal tio Israel, keleŋ sua tabe aŋso i. \q1 Pa Anutu tiom ta nio i. \q1 Mi iŋgi be aŋswe mbulu tiom ta kakamam ŋoobo i. \x + \xo 50:7 \xt Kam 20:2\x* \q1 \v 8 Patoronŋana ta kakamam pio na, nio aŋyaamba yom pa som. \q1 Mi mbili ta gorgori kenenne zin su kereŋ uunu na, ta kembena. Aŋyaamba yom pa som. \x + \xo 50:8 \xt Mbo 40:6\x* \q1 \v 9 Pa nio aŋkam kinkiini pa makau, \q1 som mekmek tiom ta timbot siiri tiom leleene na som. \q1 \v 10 Buzur boozomen ta tiwwa su leleene na, nio tio men. \q1 Mi mbili ta timbot irao abal ta munŋaana men lwonlwon, ina tomini nio tio men. \x + \xo 50:10 \xt Mbo 104:24\x* \q1 \v 11 Mi man boozomen ta tirie pa maŋaanaŋana na, nio ta aŋboro zin. \q1 Mi koroŋ boozomen ta tiwwa pa rie lene na, nio tio men. \x + \xo 50:11 \xt Mt 6:26\x* \b \q1 \v 12 Nio sombe petel yo, na irao aŋwi yom pa koŋ kini sa na som. \q1 Pa toono ramaki ka koroŋ boozomen ta timbotmbot pa, ina koroŋ tio men. \x + \xo 50:12 \xt Kam 19:5; Mbo 24:1; 1Kor 10:26\x* \q1 \v 13 Parei, niom koso nio aŋkanan makau mazaana, \q1 som aŋwinin mekmek siŋiini? Som kat. \q1 \v 14 Mi patoronŋana ta nio leleŋ be kakam pio, ina ta kembei: Leleyom ambai pio, kapakur yo pa kampeŋana tio, \q1 mi koto kat sua ta kumbuk pa Anutu tiom mbura keskeezeŋana na. \x + \xo 50:14 \xt Mbo 66:13+; Ibr 13:15\x* \q1 \v 15 Mi sombe pataŋana sa indeeŋe yom, na koboobo yo be aŋuulu yom. \q1 Naso aŋkamke yom, mi niom ko kapakur nio zoŋ. \x + \xo 50:15 \xt Mt 7:7; Yems 5:13\x* \b \q1 \v 16 Mi zin wal sananŋan na, Anutu iso pizin ta kembei: \q1 “Tutu tio ta tibeede pataaŋa kek na, niom kawatwaata sorok paso? \q1 Mi parei ta kwoyom lala pa sua ta aŋbuk pa wal tio na?” \q1 \v 17 Pa sua ta aŋso bekena aŋpazal yom pa na, kozorzooro. \q1 Mi kipizil ndemeyom pa tutu tio. \q1 \v 18 Niom sombe kere tomtom kuumbuŋana sa, na leleyom ambai pini mi kagaabi. \q1 Mi zin wal ta tipasaana mbulu ki ula na, kagabgaaba zin ma niomŋan kawwa. \x + \xo 50:18 \xt Ro 1:32\x* \q1 \v 19 Sua sananŋana mi sua pakaamŋana men ta iwedet pa kwoyom. \q1 \v 20 Mi kaŋgalŋgal sorok sua pizin wal tiom, \q1 mi kapasansaana toŋmatiziŋ tiom urun. \q1 \v 21 Parei, iŋgi kakamam ta kembei mi kere nio aŋmanne men piom, tana koso nio aŋyok pa mbulu tiom tana? \q1 Niom koso nio raraate kembei ta niom? Som kat! \q1 Iŋgi be aŋyaamba yom mi aŋgal kat motoyom. \b \q1 \v 22 Tana niom ta kipizil ndemeyom pio na, kozo kakam kat ŋgar pa sua tio ti. \q1 Kere yom: Kokena aŋmaŋga mi aŋpasaana kat yom, mi leyom ulaaŋa sa som. \q1 \v 23 Tana leleyom ambai pio mi kapakur yo pa kampeŋana tio. \q1 Naso kakam patoronŋana ŋonoono tabe iwit nio zoŋ ma iwe biibi. \q1 Mi tomtom ta so ito zaala tio ndeeŋeŋana, \q1 nako aŋswe ulaaŋa tio pini, mi aŋkamke i ma imbot ambai. \x + \xo 50:23 \xt Mbo 91:16; Lu 2:30\x* \c 51 \s1 Suŋŋana ki sanaana sweŋana \d Mboe ki Dabit Indeeŋe Dabit ziru Batseba tipasaana mbulu ki ula mi Merere kwoono Natan ila ma iyaambi na, Dabit ikam suŋŋana ti \r (2Sam 12:1-15) \q1 \v 1 O Anutu, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Muŋai yo pa zooroŋana tio. \q1 Pa nu lelem izanzaana pizin mbesooŋo ku, mi muŋaiŋana ku na, biibi kat. \q1 Tana mus sanaana tio ma ila lene. \x + \xo 51:1 \xt Lu 18:13; Ŋgo 3:19\x* \q1 \v 2 Nio aŋpaŋoobo pa zaala ku, mi mbulu tio irao pa nu motom som. Tana pus yo pa sanaana tio ta boozomen, \q1 mi kam ma leleŋ iŋgeeze mini. \x + \xo 51:2 \xt Ŋgo 22:16; Ibr 9:14; 1Yo 1:9\x* \b \q1 \v 3 Pa nio aŋkilaala zooroŋana tio kek. \q1 Tana aŋkamam ŋgar pa sanaana tio ikot mbeŋ ma aigule. \q1 \v 4 Sanaana boozomen ta aŋkamam na, ina aŋkamam pa nu itum tau. \q1 Mbulu tio na, irao pa motom som. Tana nu sombe ŋgal motoŋ, ina kam ŋoobo som. \q1 Mi sombe ur kadoono pio, ina indeeŋe men. \x + \xo 51:4 \xt Lu 15:21; Ro 3:4\x* \q1 \v 5 Indeeŋe ta anaŋ ipeebe yo ma aŋsu, mi imar indeeŋe koozi na, aŋpaŋobŋoobo pa zaala ku. \q1 Pa indeeŋe ta aŋbotmbot men lela anaŋ kopoono na, aŋsaana pataaŋa kek. \x + \xo 51:5 \xt Un 8:21; Ep 2:3\x* \b \q1 \v 6 Anutu, nu lelem be aŋkam mbulu tio ta boozomen raama leleŋ, mibe aŋto sua ŋonoono men. \q1 Tana itum paute yo pa ŋgar ku ambaiŋana. Naso imbol la leleŋ. \x + \xo 51:6 \xt Mbo 119:66; Yo 4:23\x* \q1 \v 7 Ziiri sanaana tio ma ila lene. Naso leleŋ iŋgalaŋ. \q1 Ŋguuru yo ma leleŋ iŋgeeze kat. \x + \xo 51:7 \xt Yesa 1:18; Ibr 9:19; Tur 7:14\x* \b \q1 \v 8 Kam mbulu sa tabe iswe kembei: Nu reege sanaana tio kek. Naso leleŋ ambai mini mi menmeen yo. \q1 Nu ŋgal motoŋ pa sanaana tio ma motoŋ siŋiini isu. Kam ma menmeen yo mini. \q1 \v 9 Motom mbiriizikaala mbulu tio boozomen ta irao pa nu motom som na. Mbulu ta aŋkam ŋoobo na, mus ma ila lene. \b \q1 \v 10 Anutu, ur ŋgar popoŋana ta iŋgeeze men sula leleŋ, mi pombol yo. \q1 Naso aŋmender mbolŋana mi aŋkiskis mbulu ku. \x + \xo 51:10 \xt Ezek 36:26; Yo 3:3+; 2Kor 5:17; 1Pe 1:22\x* \q1 \v 11 Ziiri yo pa kerem uunu pepe. \q1 Mi tatke Bubuŋom Potomŋana pio pepe. \q1 \v 12 Ulaaŋa ta muŋgu kakamam pio na, leleŋ be aŋre mini. Naso leleŋ ndabok kat. \q1 Mi pombol yo be motoŋ leŋleŋ pu. \b \q1 \v 13 Tonabe aŋpaute zin wal zorzooroŋan pa zaala ku. \q1 Mi zin wal ta mbulu kizin irao pa nu motom som, nako titooro lelen ima ku mini. \b \q1 \v 14 Anutu, nu ulaaŋa tio. \q1 Sanaana tio na biibi kat. Irao aŋmeete pa. \q1 Tana kamke yo, mi reege ma ila ne. \q1 Naso leleŋ ambai kat, mi kalŋoŋ isala mi aŋpakuru pa mbulu ku ndeeŋeŋana. \x + \xo 51:14 \xt Ro 6:23\x* \q1 \v 15 Iŋgi koŋ miaŋ pa sanaana tio ma aŋmaane men. Tana paraurau kwoŋ be aŋso sua. \q1 Naso aŋwe kwom mi aŋpakur zom. \b \q1 \v 16 Anutu, sombe lelem be aŋpatoronu pa koroŋ sa, so aŋkam. \q1 Mi sombe lelem be aŋneene mbili sa ma iwe patoronŋana pu, so aŋneene. \q1 Tamen patoronŋana ta kembei na, nu lelem pa som. \q1 \v 17 Pa patoronŋana ta nu lelem pa ilip, ina ta kembei: Bela aŋkoto ituŋ, mi leleŋ ipata pa sanaana tio. \q1 Pa tomtom ta so iyamaana itunu kembei mbulu kini irao pa nu motom som, mi leleene ipata pa sanaana kini, na nu ko tit ndomoono na som. \x + \xo 51:17 \xt Mbo 34:18; Mt 11:29\x* \b \q1 \v 18 Anutu, kampe kar Sion mi uulu wal ku. \q1 Urpe siiri mbolŋana ki Yerusalem ma imender mini. \b \q1 \v 19 Tonabe amkam mini patoronŋana tabe indeeŋe men pa nu motom. \q1 Ko amyo makau ma amneene zin isala artaal ku be ampatoronu pa. \q1 Mi nu ko re ma lelem ambai. \c 52 \s1 Wal sananŋan ta mburan bibip na, Anutu ko iur kadoono pizin \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ta Dabit imbot ki Ahimelek na, Doeg ta imar pa lele pakaana ki Edom na ila ma isotaara Saul pa Dabit. Kaimer Dabit itooro mboe tiŋgi. \r (1Sam 21:1–22:23) \q1 \v 1 Nu tomtom mburomŋom, parei ta kalŋom izalla mi pakurkur itum pa mbulu ku sananŋana? \q1 Ambai, kamam lem! \q1 Mi Anutu mbulu kini ta itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini, ina irao imap na som. \q1 \v 2 Nu tina mbel pakaamŋana, \q1 mi mburmbuuru pizin tomtom be pasaana zin. \q1 Mi kwom na, kembei yar mataanaŋana. \q1 \v 3 Mbulu ambaiŋana mi sua ŋonoono na, nu lelem pa som. \q1 Mi mbulu sananŋana mi sua pakaamŋana na, nu lelem pa. \q1 \v 4 Sua sananŋana boozomen tabe ipasaana zin tomtom i, ta nu lelem pa ilip. \q1 Mi sua pakaamŋana men ta iwedet pa kwom. \b \q1 \v 5 Tana Anutu itunu ko ipasaana katu ma irao maŋga mini som. \q1 Ko ilema murim, mi namaana ila nomom, mi ipalkeetu pera mat. \q1 Mi itatke u pa wal matan yaryaaraŋan mazwan, mi ipiri u sula Andewa. \q1 \v 6 Mbulu tabe Anutu ikam pu i, sombe wal ndeeŋeŋan tire, nako timoto. \q1 Mi kaimer to tisu mi tiseeŋge pu, mi tiso ta kembei: \q1 \v 7 “Kere. To taiŋgi, ni leleene be ipase pa Anutu be iwe tuunu som. \q1 Pa ni le koroŋ boozo kat. Tanata ipase pa koroŋ kini tana be ikami ma imbot ambai. \q1 Mi ipasansaana zin tomtom, tanata indemeere sorok ma iso ko mburaana biibi.” \b \q1 \v 8 Mi nio, nako aŋmender mbolŋana lela Urum Merere, mi aŋbot ambai ma molo kembei ke olib. \q1 Mi Anutu mbulu kini ta itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini na, nio ko aŋpase pa ma alok. \b \q1 \v 9 Anutu, nio leleŋ ambai pa mbulu ta kam na. \q1 Tana ko aŋpakurkuru mi aŋpase pa nu zom, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Mi aŋzzoyaryaara urum ila wal ku matan, \q1 mi aŋzzo zin ta kembei: Nu ambaiŋom kat. \c 53 \s1 Wal kankaanaŋan ta tizorzooro Anutu \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Wal kankaanaŋan ta tizorzooro Anutu na, tiso pa zitun ta kembei: “Anutu sa som.” \q1 Wal ta kembei, ŋgar kizin isaana kek. Mi tiyo naman pa mbulu sananŋan boozomen. Tana Anutu leleene pizin risa som kat. \q1 Pa kizin tasa ikam mbulu ambaiŋana sa som. \x + \xo 53:1 \xt Mbo 10:4, 14:1+\x* \b \q1 \v 2 Anutu imbotmbot saamba, mi irre su pizin tomtom mi itirtiiri zin. \q1 Ko kizin tasa le ŋgar ambaiŋana, \q1 mi ikam kinkiini be iute Anutu mi imbot kolouŋana pini? \q1 \v 3 Mi som. Timap ma tizem zaala kini kek. Tisaana lup. \q1 Kizin tasa ikam mbulu ambaiŋana sa som. Som kat. \x + \xo 53:3 \xt Ro 3:10+; Ep 2:3\x* \b \q1 \v 4 Tana Anutu iso: “Wal tau tikamam mbulu sananŋana i, ŋiizi na ŋgar kizin ipet? \q1 Gorgori tipasansaana zin wal tio. Pa tipakamkaam zin, mi timbotmbot se kizin. \q1 Mi matan iŋgalŋgal yo som, mi tizuŋzuŋ pio som.” \b \q1 \v 5 Kere koyom koi bizin ta timaŋga mi tiso tikam malmal piom na! \q1 Muŋgu timoto som. \q1 Mi iŋga Anutu ipasaana zin, mi igibgiibi tirontiron ma timbot leŋaleŋa. \q1 Tana motoŋana biibi ikam zin ma tisaana kat. \q1 Mi niom kilip pizin mi kapamiaŋ zin. Pa Anutu, ni ipizil kat ndemeene pizin. \b \q1 \v 6 Mi nio na, leleŋ ilip kat be aŋre ulaaŋa ta imbot abal Sion a imar ma ikamke zin Israel! \q1 Mi sombe Anutu iurpe wal kini ma timbot ndabok mini, \q1 nako lelen ambai mi menmeen zin kat. \x + \xo 53:6 \xt Mt 1:21; Ro 11:26\x* \c 54 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ipase pa Anutu zaana be iporoukaali \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ta zin tomtom ki kar Zip tila ki Saul mi tisotaari kembei Dabit ike ma imbotmbot pa lele kizin na, Dabit itooro mboe tiŋgi. \r (1Sam 23:13-29) \q1 \v 1 O Anutu, kamke yo lak! Pa nio aŋpase pa nu zom tau. \q1 Mender pio, mi swe mburom keskeezeŋana. Naso tomtom tikilaala kembei nio leŋ uunu sa isaana som. \q1 \v 2 Anutu, ŋgun talŋom pa suŋŋana tio ti, mi leŋ yo. \b \q1 \v 3 Pa zin wal ta tipakurkur zitun mi tikototo zin wal pakan, ta tikamam malmal pio. \q1 Wal tana tipasansaana zin tomtom, mi timuŋai zin risa som. \q1 Mi iŋgi tikamam be tipun yo ma aŋmeete i! \q1 Mi Anutu tomini, tikamam ŋgar pini som. \b \q1 \v 4 Mi Anutu, ni ulaaŋa tio. \q1 Ni ikiskis yo tana aŋbot ambai. \q1 \v 5 Tana Merere, zin wal ta tiŋgalŋgal sua pio na, pimiili mbulu kizin sananŋana pa zitun. \q1 To sua ku mbukŋana, mi pasaana zin ma timap kat. \b \q1 \v 6 Yooba, nu ambaiŋom kat! \q1 Tana leleŋ ambai pu, \q1 mi aŋso aŋkam patoronŋana pu mi aŋpakur zom. \q1 \v 7 Pa nio aŋpase pa zom, tana nu tatke yo pa pataŋana tio ta boozomen. \q1 Mi iŋgi ituŋ motoŋ aŋre u koto koŋ koi bizin ma aŋlip pizin kek. \c 55 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta toroono isu mi iwe ka koi mini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, nio aŋtaŋroro u be muŋai yo. \q1 Piŋgis motom pio pepe. \q1 Ŋgun talŋom pa suŋŋana tio ti mi pekel kalŋoŋ. \q1 \v 2 Motom iŋgal yo mi uulu yo. \q1 Pa iŋgi pataŋana boozomen ikam yo ma aŋru zaala, \q1 tana leleŋ ipata kat. \b \q1 \v 3 Koŋ koi bizin kalŋan izalla, \q1 mi wal sananŋan tiwirri sua pamotoŋana pio mi tikamam pataŋana pio. \q1 Keten malmal pio, mi tiseseeze motoŋ ma aŋsaana kat. \b \q1 \v 4 Iŋgi aŋbot naala kezeene i. \q1 Tana keteŋ iporrou biibi kat, mi aŋmoto koŋ. \q1 \v 5 Motoŋana biibi ipun yo ma mburoŋ imap, \q1 mi ndoŋdoŋ ikam yo ma aŋsaana kat. \b \q1 \v 6-7 Tana aŋso ta kembei: “O yalei, begeŋ sa kembei man mbalmbal, so ndabok! \q1 Tonabe aŋrie ma aŋla leŋ lele ta molo kat, mi keteŋ su. \q1 Aŋso aŋla lele bilimŋana, \q1 mi aŋru leŋ muriŋ ambaiŋana sa be aŋbotmbot pa. \q1 \v 8 Ŋonoono kat, begeŋ sa kembei man, so aŋko ma aŋla aŋru leŋ muriŋ sa be aŋbot pa mi aŋsa pataŋana ti ma imap. \q1 Pa iŋgi kembei aŋbot la yaŋ ma miiri biibi leleene. \b \q1 \v 9 Merere, pambiriizi koŋ koi bizin ma timap kat. Pakankaana sua kizin mi ŋgar sananŋana ta lelen iurur pa. \q1 Pa aŋre mbulu ki malmal ma zigzik ilol kar biibi ti ma imap. \q1 \v 10 Mbeŋ ma aigule mbulu ru tana tiwwa la kar leleene, mi tikamam peeze pa. \q1 Kar ti bok pa mbulu sananŋana mi pataŋana. Tana tomtom tipasaana mboti ki kar ma isaana kat. \q1 \v 11 Mi sombe tilup zin su kar keteene be tiurpe sua, som tikam mburooŋo, na tikototo zin tomtom, \q1 mi tipakamkaam zin bekena tiwatke len koroŋ kizin. \q1 \v 12 Sombe koŋ koi sa ikamam sua repiiliŋana pio, na nio aŋrao aŋbaada pataŋana ta kembei. \q1 Mi sombe tomtom sa ta iurur koi pio na, ikamam be ikoto yo, na toŋgo. Nio aŋrao aŋke pini. \q1 \v 13 Mi som. Ina nu tau. \q1 Nu ta muŋgu aŋre u kembei gaabaŋoŋ mi toroŋ ŋonoono na. \q1 \v 14 Mi kulindi iparrou ti ma taparzzo sua, \q1 mi itiŋan iwal biibi tuzuŋzuŋ lela Urum Merere. \q1 Mi koozi na, nu we koŋ koi. \x + \xo 55:14 \xt Mbo 41:9; Yo 13:18+\x* \b \q1 \v 15 Nio leleŋ be koŋ koi bizin swon imap karau men. \q1 Leleŋ be matan yaryaara mi tisula len Andewa. \q1 Pa lelen na, bok pa mbulu sananŋana, tana itu raama zin. \b \q1 \v 16 Mi nio na, aŋboobo Anutu be iuulu yo. \q1 Mi Yooba ko ikamke yo. \q1 \v 17 Aigule ta boozomen, aŋtaŋroro i mi aŋzzwe pataŋana tio ilala kini pa mankwoono, aigule, mi mbeŋ. \q1 Mi ni ileŋleŋ kalŋoŋ. \q1 \v 18 Ŋonoono, koŋ koi bizin boozomen tizorzooro yo, \q1 mi tikamam malmal pio. \q1 Tamen Anutu ko itatke yo la naman ma aŋbot ambai. \q1 \v 19 Ni ko ileŋ suŋŋana tio mi ikoto zin. \q1 Pa ta muŋgu mi imar na, ni imbotmbot se muriini peeze kana. \q1 Mi mbulu kini itortooro som. \q1 Tana wal ta so timototo i som, mi tizorzooro la kalŋaana, na ni kola ikoto zin. \b \q1 \v 20 Tomtom ta muŋgu igabgaaba yo na, ire sua kini mbukŋana kembei koroŋ sorok. \q1 Tanata isu ma itoori mini, mi ikamam malmal pa zin wal ta muŋgu ni ziŋan tiparluplup zin na. \q1 \v 21 Sua kini na, ambaiŋana mi mbuyeeneŋana. \q1 Tamen leleene na, iso ikam malmal. \q1 Kwoono mbesmbeezeŋana. \q1 Tamen sua ta iwedet pa kwoono na, ipasansaana zin tomtom kembei ta buza mataanaŋana. \b \q1 \v 22 Pataŋana ku ta boozomen na, ur la Yooba namaana. \q1 Ni ko ipombolu mi ikisu. \q1 Pa ni mataana iŋgalŋgal zin wal ndeeŋeŋan. \q1 Irao izem zin ma titop na som. \x + \xo 55:22 \xt Mt 6:25+; Lu 12:22+; 1Pe 5:7\x* \b \q1 \v 23 Tamen wal pakamkaamŋan mi wal ta tikamam zaaba pizin tomtom na, \q1 Anutu, nu ko loŋa yembut swon, \q1 mi giibi zin sula naala ta usomŋana na be tisaana ma tila len kat. \q1 Mi nio, nako aŋpase pu. \c 56 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ipase pa Anutu \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ta zin Pilistia kan tikis Dabit su kar Gat na, ni itooro mboe tiŋgi. Mboe ti ka ŋger: ‘Mbalmbal ta imbot lele molo mi itaŋ som’ \r (1Sam 21:10-15) \q1 \v 1 O Anutu, muŋai yo lak! Pa nio mbesooŋo ku tau. Mi iŋgi koŋ koi bizin tiketoto yo i. \q1 Mbeŋ ma aigule tomtom timaŋgaŋga pio mi tikamam pataŋana pio. \q1 \v 2 Aigule ta boozomen tizaŋzaaŋa yo mi tiketoto yo. \q1 Re. Zin wal ta tisombe tikam malmal pio na, sorok som. \b \q1 \v 3 Anutu kor kana kat, sombe motoŋana ikam yo, na nio ko aŋurla ku mi aŋpase pu. \b \q1 \v 4 Nio aŋpakur Anutu pa sua kini mbukŋana, mi aŋpase pini. \q1 Irao aŋmoto na som. \q1 Pa tomtom toono kan len mburan iŋgoi be tipasaana yo? Som. \x + \xo 56:4 \xt Mbo 27:1, 118:6; Ro 8:31; Ibr 13:6\x* \b \q1 \v 5 Mbeŋ ma aigule koŋ koi bizin tipiŋgisŋgis sua tio, \q1 mi tirru zaala be tipasaana yo. \q1 \v 6 Tilup zin mi tikewe be tireut yo, \q1 mi tizaŋzaaŋa yo be tipun yo ma aŋmeete. \x + \xo 56:6 \xt Mk 3:6\x* \b \q1 \v 7 Anutu, wal sananŋan ta kembei, ko zem zin ma timbot? Som! \q1 Koto zin raama ketem malmalŋana, mi pun zin ma mburan imap kat. \x + \xo 56:7 \xt Ro 2:3; Ibr 12:25\x* \b \q1 \v 8 Pataŋana tio ta boozomen na, nu beede se ro ku kek. \q1 Kes motoŋ luluunu la yok putuunu ku, \q1 mi ur lae ma imbotmbot, bekena motom iŋgalŋgal. \q1 \v 9 Tana nio sombe aŋboobu be uulu yo, \q1 nako kam ma koŋ koi bizin tiko mi timiili ma tila len. \q1 Naso aŋute kat ta kembei: Nu lelem pio mi lae tio. \x + \xo 56:9 \xt Ro 8:31\x* \b \q1 \v 10-11 Tana nio aŋpakur Anutu pa sua kini mbukŋana. \q1 Nio aŋpase pa sua ki Yooba. \q1 Irao aŋmoto na som. \q1 Pa tomtom toono kan len mburan iŋgoi be tipasaana yo? Som. \b \q1 \v 12 Anutu, patoronŋana ta aŋbuk sua pa be aŋkam pu na, nio ko aŋkam. \q1 Nio ko aŋkam patoronŋana pu raama leleŋ ambai kat mi aŋpakuru. \q1 \v 13 Pa nu tatke yo pa meeteŋana, mi uulu yo pa koŋ koi bizin. \q1 Tabe tikam yo ma aŋtop som. \q1 Tana nu ko motom pio pa pai tio mi ur mat pio, \q1 mi mboro yo ma aŋbotmbot ambai men. \c 57 \s1 Tomtom ta isuŋ pa Anutu be iswe azuŋka kini mi mburaana biibi \d Mboe ki Dabit Indeeŋe Dabit iko pa Saul mi imbot lela raŋ sumbuunu na, itooro mboe tiŋgi. Ka ŋger: ‘Pasaana pepe’ \r (1Sam 24:1-3) \q1 \v 1 O Anutu, lelem isaana pio mi muŋai yo. \q1 Pa nio mbesooŋo ku, mi aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Kuubukaala yo kembei man ikuubukaala lutuunu bizin \q1 ma irao pataŋana sananŋana taiŋgi imap ma ila ne. \q1 Kokena ipasaana yo. \b \q1 \v 2 Nio aŋtaŋroro Anutu kor kana kat be iuulu yo. \q1 Pa ŋgar kini ta iurur ŋonoono. Tana mbulu ta so leleene iur pa be ipet pio, na ni ko ikam ma ipet. \b \q1 \v 3 Ni ko imbot saamba, mi ikam ulaaŋa sa pio mi ikamke yo. \q1 Ko imender pio, mi iyaamba koŋ koi bizin ta tiketoto yo i. \q1 Pa ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini. \b \q1 \v 4 Koŋ koi bizin tiliu yo kek. \q1 Wal ta niamŋan ambotmbot i, zin kembei laion ta basmai zin pa tomtom mazan. \q1 Zoŋon na, mataana men, kembei peene lutuunu mi izi. \q1 Mi mian na, kembei buza ta mataanaŋana i. \b \q1 \v 5 Anutu, maŋga mi swe azuŋka ku mi mburom ta zom biibi pa i sala saamba. \q1 Mi swe ma irao toono ta boozomen tomini! \b \q1 \v 6 Koŋ koi bizin tiraara pu pio be aŋti la. \q1 Tana aŋyamaana kembei pataŋana biibi taiŋgi ikamam be ikoto yo. \q1 Mi tikel naala isu zaala tio bekena aŋtop sula. \q1 Mi som. Zitun titop sula. \b \q1 \v 7 Anutu, ŋgar tio imbol kat be aŋpase pu mi aŋto u. \q1 Leleŋ iwe ru som. \q1 Tana ko aŋbo mboe mi aŋpakuru. \q1 \v 8 Ko aŋmaŋga pa mbeŋ, \q1 mi aŋzze kombom tio ma ila irao zoŋ pok ma ise. \q1 \v 9 Merere, nio ko aŋpakuru ila karkari mazwan. \q1 Ko aŋbo mboe mi aŋwit urum isala kor ila toono ta boozomen ka tomtom bizin mazwan. \q1 \v 10 Pa muŋaiŋana mi kampeŋana ku, ina biibi kat. Isala ta saamba a. \q1 Mi mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na ta kembena. Isala ta kor a. \x + \xo 57:10 \xt Mbo 36:5\x* \b \q1 \v 11 Anutu, maŋga mi swe azuŋka ku mi mburom ta zom biibi pa i sala saamba. \q1 Mi swe ma irao pa toono ta boozomen tomini. \c 58 \s1 Tomtom ta isuŋ Anutu be iur kadoono pizin peeze kan sananŋan \d Mboe ki Dabit Ka ŋger: ‘Pasaana pepe’ \q1 \v 1 Niom peeze koyom, niom kitirtiiri kat sua kizin tomtom? \q1 Mi sombe kuur kadoono pizin, na kakamam ma indeŋdeeŋe? \q1 \v 2 Som kat! Leleyom iurur pa ŋgar sananŋana men. \q1 Mi kakamam mbulu bozboozo ta ipasansaana zin tomtom. Tabe kakam ma toono bok pa mbulu sananaŋana. \x + \xo 58:2 \xt Mt 15:19\x* \b \q1 \v 3 Wal sananŋan, indeeŋe ta nan bizin tipeebe zin mi imar na, tipaŋobŋoobo pa zaala ambaiŋana. \q1 Mazwaana ta timbotmbot lela nan bizin kopon mi imar na, tisaŋsaŋ pa Anutu zaala kini, mi kwon bok pa sua pakaamŋana men. \q1 \v 4-5 Zin kembei mooto sananŋana kat. Pa sua ta iwedet pa kwon na, ipasansaana zin tomtom. \q1 Mi tizeeze talŋan ma sik. \q1 Sombe totoombo be tayaraama zin, na tarao som. \b \q1 \v 6 Yooba Anutu tio, zin kembei ta laion sananŋan. \q1 Popooro kan keskeeze, mi keende zoŋon ma isu lene. \q1 \v 7 Pambiriizi zin ma tila len, kembei lapot ta ireere rimen mi imaaga ma imap. \q1 Naso tiwe kembei ro sananŋan ta tomtom tipadaaga mi imelle ma imetmeete. \q1 \v 8 Mi tiwe kembei sek ta tikarra mi timetmeete su zaala keteene na. \q1 Mi tiwe kembei pikin ta ire mat som, mi iwe siŋ ma isu lene. \b \q1 \v 9 Anutu ko loŋa men mi iyembut swon, kembei ta teyembut ke namannaman ma tipiri sala you. \q1 Kete malmalŋana kini ko iwilaala zin ma tila len kembei musmuuzu. \b \q1 \v 10 Mi wal ndeeŋeŋan, sombe tire Anutu iur kadoono pa zin wal sananŋan mi ipokot mbulu kizin, nako menmeen zin. \q1 Mi siŋ kizin wal sananŋan ta ireere su toono na, wal ndeeŋeŋan ko tipadagdaaga kembei koroŋ sorok. \q1 \v 11 To tomtom ko tiso ta kembei: \q1 “Ŋonoono kat. Anutu, ni imbotmbot mi iurur kadoono pa zin tomtom ta timbotmbot su toono na. \q1 Tana zin wal ndeeŋeŋan na, ni isarra zin pa kampeŋana ambaimbaiŋan.” \x + \xo 58:11 \xt Un 18:25; Mbo 37:37; 2Tes 1:5+\x* \c 59 \s1 King isuŋ Anutu be itatke i pa ka koi bizin naman \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ta king Saul iŋgo menderŋan kini pakan ma tila mi timenderkaala ruumu ki Dabit be tikisi na, Dabit itooro mboe tiŋgi. Ka ŋger: ‘Pasaana pepe’ \r (1Sam 19:11) \q1 \v 1 O Anutu tio, tatke yo pa koŋ koi bizin naman. \q1 Wit yo mi ur yo sala kor. Kokena zin wal ta tisombe tikam malmal pio na timbuulu yo. \q1 \v 2 Tatke yo pa zin wal sananŋan naman. \q1 Kamke yo pa zin wal ta titekteege siŋ pizin tomtom na. \b \q1 \v 3 Yooba, re! Iŋgi wal mburanŋan ta timbuuru koŋ, \q1 mi tizaŋzaaŋa yo be tipun yo ma aŋmeete i. \q1 Tamen nio aŋkam zooroŋana som, mi aŋkam sanaana sa som. \q1 \v 4 Nio aŋkam ŋoobo mbulu sa som. Tamen iŋgi tikamam kumbun be timaŋga pio sorok. \q1 Merere, maŋga mi mar lae tio. Re yo mi uulu yo pa pataŋana tio ti. \q1 \v 5 Yooba, nu Anutu mburom keskeezeŋom. Nu ta Anutu kizin Israel. \q1 Zin wal ta tipizil ndemen pio mi tisu tiwe koŋ koi na, muŋai zin risa pepe. \q1 Karkari boozomen ta timbesmbeeze pu som na, ur kadoono pizin. \b \q1 \v 6 Rou ta boozomen, koŋ koi bizin timilmiili ma timar, \q1 mi tiwwa pa kar leleene \q1 ma tiŋurŋur kembei me ta ikamam be ikan tomtom na. \q1 \v 7 Re. Sua sananŋana men ta iwedet pa kwon. \q1 Mian na, kembei ta buza mataanaŋana i. \q1 Mi timototo u som. Pa tizzo ta kembei: “Asiŋ ko ileŋ yam?” \b \q1 \v 8 Tamen Yooba, nu zeŋzeeŋge pizin. \q1 Karkari boozomen ta timbesmbeeze pu som na, nu kamam sua repiiliŋana pizin. \b \q1 \v 9 Anutu, nu ta pombolmbol yo mi kamam leŋ mburoŋ. Tana aŋurur motoŋ pu mi aŋpase pu. \q1 Pa nu ko wit yo mi ur yo sala kor, mi we seraara mbolŋana pa koŋ koi bizin. Tana zin ko tirao be timbuulu yo na som. \q1 \v 10 Anutu tio, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Muuŋgu pio, mi koto koŋ koi bizin ta tireudut yo na, mi aŋre kat pa motoŋ. Naso menmeen yo biibi. \q1 \v 11 Tamen pun zin ma timetmeete karau pepe. \q1 Kokena wal tio matan mbeleele mbulu ku ta urur kadoono pizin wal sananŋan. \q1 Merere, nu ta we siŋgiao piam mi menderkalkaala yam. \q1 Tana koto zin pa itum mburom ma zan imap kat, mi yaŋgwiiri zin ma tila timbot leŋaleŋa ma irao tisula len Andewa. \b \q1 \v 12 Wal tana mbulu kizin irao pa motom som. Pa tikamam sanaana boozomen pa kwon. \q1 Sua ta iwedet pa kwon na sananŋana men. \q1 Mi tipase pa zitun mburan mi tipakurkur zitun. \q1 Tamen mbulu kizin pakurŋana tana ko iwe kilis pizin. \q1 \v 13 Zin tipakamkaam zin tomtom mi tigibgiibi sua sananŋana be tipasaana zin. \q1 Tana pasaana zin raama ketem malmalŋana ku. \q1 Pambiriizi zin ma timap kat. \q1 Naso toono ta boozomen tiute ta kembei: \q1 Niam Israel ta popoŋana ki Yakop na, Anutu ta ikamam peeze piam. \b \q1 \v 14 Rou ta boozomen, koŋ koi bizin timilmiili ma timar, \q1 mi tiwwa pa kar leleene \q1 ma tiŋurŋur kembei me ta ikamam be ikan tomtom na. \q1 \v 15 Zin kembei me ta tiwwa mi tirru kan kini. \q1 Mi sombe tikan ma irao som, to timbolmboolo ma ila berek. \b \q1 \v 16 Tamen nio, nako aŋbo mboe mi aŋpakuru pa mburom biibi. \q1 Aigule ta boozomen, zoŋ isombe ise, nako kalŋoŋ isala mi aŋbo mboe pa mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Pa sombe pataŋana ikam yo, na nu ko wit yo mi ur yo sala kor, \q1 mi we kembei siiri mbolŋana pio be aŋke lela mi aŋbot ambai. \b \q1 \v 17 Anutu, nu ta kamam leŋ mburoŋ. Tana aŋbo mboe mi aŋpakur zom. \q1 Anutu tio, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku \q1 Mi nu ta wit yo mi ur yo sala kor, mi we seraara mbolŋana pa koŋ koi bizin. \c 60 \s1 Suŋŋana be Anutu leleene imiili pa wal kini \d Mboe ki Dabit Timbombo bekena tipaute zin tomtom. Indeeŋe ta Dabit ziŋan zin Aramea kan mi zin Mesopotamia kan mi zin Soba kan tiparkam malmal pizin na, Yoab imiili mi ipun zin Edom kan 12,000 isu lele ŋgolooboŋana ki tai. Mana Dabit itooro mboe tiŋgi \r (2Sam 8; 1Sto 18) \q1 \v 1 Anutu, nu ketem malmal piam, mi pizil ndemem piam. \q1 Tanata koyam koi bizin tilip piam, mi tireege siiri mbolŋana ki kar tiam. \q1 O Merere, motom miili piam mini. \q1 \v 2 Pa iŋgi kembei nu tok toono tiam ma imapalpaala, \q1 mi koroŋ ta boozomen ikamam be isaana. \q1 Tana amsuŋu be urpe toono tiam mini, kokena isaana kat. \q1 \v 3 Wal ku ta niam i. Mi nu kam yam ma amre pataŋana biibi kat. \q1 Nu piwin yam pa yok mbolŋana ki ketem malmalŋana ku. Tabe ikam ma ampa na, kumbuyam mburaana som. \b \q1 \v 4 Zin wal ta so timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na, \q1 twiiri ku itaŋ bekena tiko pa zaaba tabe ipet i. \b \q1 \v 5 Anutu, leŋ suŋŋana tiam ti, mi swooro nomom woono ma uulu yam. \q1 Pa niam wal ku ta nu lelem piam ilip. Tana kamke yam pa pataŋana taiŋgi. \b \q1 \v 6 Muŋgu Anutu imbot lele kini potomŋana, mi iso ta kembei: \q1 “Nio niŋ se paso, aŋporou ma aŋlip kek. \q1 Tana ko aŋpeete toono Sekem mi lele ŋgolooboŋana ki Sukot, mi aŋur ma iwe leyom leyom. \q1 \v 7 Toono pakaana ki Gileat, ina nio tio. Mi toono kizin Manase tomini, ina nio tio men. \q1 Eparaim ta iwe kembei koroŋ ta ipakaala uteŋ. \q1 Mi lele pakaana ki Yudea, ina kembei tete ta iwe kilalan pa peeze ta aŋkamam na. \q1 \v 8 Lele pakaana ki Moap iwe kembei timbiiri ta aŋwwe pa. \q1 Mi lele pakaana ki Edom, ina lele ta aŋpiri kumbuŋ keteene pa. \q1 Mi zin Pilistia kan na, nio aŋlip pizin kek, tana niŋ ise mi kalŋoŋ izalla.” \b \q1 \v 9 Mi koozi na, asiŋ ta irao be ikam yo ma aŋlip pa koŋ koi bizin mi aŋlela kar kizin ta ka siiri mbolŋana na? \q1 Asiŋ ko imuuŋgu pio, mi iyaaru yo ma aŋla aŋpet lele pakaana kizin Edom? \q1 \v 10 Asiŋ toro? Anutu, nu tau! \q1 Tamen iŋgi pizil ndemem piam, \q1 mi gabgaaba zin malmal kan tiam mini som. \b \q1 \v 11 Anutu, uulu yam be amlip pa koyam koi bizin. \q1 Pa ulaaŋa ta amkamam la kizin tomtom na, koroŋ sorok. \b \q1 \v 12 Mi sombe Anutu igaaba yam, nako amlip. \q1 Pa ni irao be ikoto koyam koi bizin ma mburan imap. \c 61 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta imbot molo pa lele kini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, leŋ tiŋiizi tio. \q1 Ŋgun talŋom pa suŋŋana tio ti. \q1 \v 2 Pa iŋgi aŋbot molo kat pa kar tio, \q1 mi aŋmoto koŋ ma mburoŋ imap kat. \q1 Tana aŋboobu be uulu yo. \q1 Itum yaaru yo ma aŋsala abal ku mbolŋana. Naso aŋbot ambai. \b \q1 \v 3 Pa nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Mi nu we kembei siiri mbolŋana ta isala kat be aŋke lela. \q1 Nu we seraara pa koŋ koi bizin. \b \q1 \v 4 Nio leleŋ be aŋbotmbot lela beeze ku totomen. \q1 Aŋso aŋma ku be kuubukaala yo kembei man ikuubukaala lutuunu bizin. \q1 \v 5 Pa sua boozomen ta aŋbuk pu na, Anutu nu leŋ kek. \q1 Mi matamur ku ndabokŋana ta nu kamam pizin wal tau timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na, nu kam pio kek. \b \q1 \v 6 Anutu, seeŋge ndaama ki king be imbot ma molo. \q1 Kami ma imbotmbot mata yaryaara men, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 7 Kami ma imbotmbot se muriini peeze kana su kerem uunu ma alok. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana motom pini mi poroukaali totomen. \x + \xo 61:7 \xt Lu 22:69; Ep 1:20\x* \b \q1 \v 8 Tonabe nio leleŋ ambai, mi aŋbombo mboe be aŋpakur zom totomen. \q1 Mi aŋto sua tio mbukŋana mi aŋkamam patoronŋana pu pa aigule ta boozomen. \c 62 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta kopoono rru som mi ipase pa Anutu be iporoukaali \d Mboe ki Dabit Timbo pa Yedutun ta iwe mataana pizin mboe kan \q1 \v 1 Nio kopoŋ rru som. Iŋgi aŋur niŋ ma aŋbotmbot, mi aŋzza Anutu. \q1 Pa ni itunu ko ikamke yo pa pataŋana tio taiŋgi. \q1 \v 2 Ŋonoono kat, ni itutamen ta ulaaŋa tio, mi iwe siiri mbolŋana pio be aŋbot lela. \q1 Mi ni ta iwit yo mi iur yo sala kor. Tana kosa sa ko irao be ipasaana yo kat na som. \b \q1 \v 3 Niom wal ta kosombe kapasaana yo na, ŋiizi na kezem mbulu tiom sananŋana? \q1 Niom ta boozomen kakamam be kupun yo paso? \q1 Pa nio mburoŋ imap kek. Nio iŋgi kembei siiri ta isaana kek mabe borok su lene i. \q1 \v 4 Nio zoŋ biibi, tanata kakamam be kokoto yo. \q1 Niom tina leleyom pa mbulu pakaamŋana ilip. \q1 Pa kwoyom na, izuŋzuŋ pa Anutu be ikampe yo. \q1 Tamen leleyom na, kosombe ni ipasaana yo. \b \q1 \v 5 Tamen nio kopoŋ rru som. Iŋgi aŋur niŋ ma aŋbotmbot, mi aŋzza Anutu be iuulu yo. \q1 Nio aŋurur motoŋ pa ni itutamen. \q1 \v 6 Ŋonoono kat, ni itutamen ta ulaaŋa tio, mi iwe siiri mbolŋana pio be aŋbot lela. \q1 Mi ni ta iwit yo mi iur yo sala kor. Tana kosa sa ko irao be ipasaana yo na som. Som kat! \q1 \v 7 Nio aŋpase pa Anutu be imboro yo ma aŋbot ambai, mibe ipakur yo. \q1 Pa ni ta iwe siiri mbolŋana pio, mi iwe ur pio be aŋke lela. \b \q1 \v 8 Niom wal ki Anutu, kapase pini totomen. \q1 Mi koso i pa pataŋana tiom boozomen ta imbotmbot la leleyom. \q1 Pa ni ta iwe ur piti mi imenderkalkaala iti.\x + \xo 62:8 \xt Mt 26:36+\x* \b \q1 \v 9 Zin tomtom na, koroŋ sorok. \q1 Wal zanŋan mi zin sorrokŋan tomini. \q1 Tana irao tapase pizin na som. \q1 Pa timbot rimen mi timap, kembei miiri ta iwedet pa kwondo na. \q1 \v 10 Tana mbulu ki takam malmal mi toyo koroŋ kizin tomtom ma iwe lende na, kapase pa pepe. \q1 Mi kapase pa mbulu ki kuumbu be ikam yom ma kombot ndabok na pepe. \q1 Mi sombe pat tiom ipepeebe mi koyyo leyom koroŋ boozo, na kuur leleyom pa koroŋ tana pepe.\x + \xo 62:10 \xt Lu 12:16+; 1Tim 6:6-17\x* \b \q1 \v 11 Sua ta Anutu itunu izzo mi nio aŋleŋleŋ na, imbot ta kembei: \q1 Ni itutamen kat ta le mburaana biibi. \q1 \v 12 Merere, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Mi nu ko ur kadoono pizin tomtom ta boozomen \q1 ikot mbulu kizin kizin.\x + \xo 62:12 \xt Mt 16:27; Ro 2:6; 1Kor 3:8; 2Kor 5:10; Tur 22:12\x* \c 63 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta leleene ilip be imbot kolouŋana pa Anutu \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ni imbot lele bilimŋana ki Yudea na, itooro mboe ti \q1 \v 1 O Anutu, nu Anutu tio. \q1 Nio leleŋ pu ilip kat. \q1 Tana zoŋ ise na, suŋŋana tio imama ku be kam yo ma aŋbot kolouŋana pu. \q1 Pa iŋgi aŋbot molo pu. \q1 Tana nio kembei tomtom ta iwwa pa lele ta ka yok somŋana i, mi ŋgureene ikerekere ma mburaana imap kat i. \x + \xo 63:1 \xt Mbo 42:2, 84:2\x* \q1 \v 2 Pa motoŋ imilmiili pa mazwaana ta aŋlema urum ku potomŋana, \q1 mi aŋkilaala kat mburom biibi raama mbulu ku ndabokŋana ta zom biibi pa i. \q1 \v 3 Pa mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku, ina nio aŋre kembei ilip kat pa mboti tio ta ki toono ti. \q1 Tana ko aŋwe kwom mi aŋpakuru. \q1 \v 4 Nio ko aŋwidit urum pa kampeŋana ku ma ila irao aŋmeete mi aŋzem toono ti. \q1 Ko aŋwit nomoŋ ru sama mi aŋsuŋ pu. \b \q1 \v 5 Pa mbulu ta kamam pio i, ina kembei aŋbot kini biibi uunu, mi aŋkan kini ta ambaiŋana kat ma kopoŋ isaana. \q1 Tana leleŋ ambai kat, mi aŋbo mboe mi kwoŋ ipakuru. \x + \xo 63:5 \xt Mbo 23:5+; Mt 5:6\x* \q1 \v 6 Nio sombe aŋkenne se muriŋ na, motoŋ iŋgalŋgalu. \q1 Mbeŋ ma ila berek na, aŋkamam ŋgar pu. \q1 \v 7 Pa nu ta ulaaŋa tio ŋonoono. \q1 Nu kuubukaala yo kembei ta man ikuubukaala lutuunu bizin, \q1 mi kalŋoŋ isala mi aŋbombo raama menmeen yo. \q1 \v 8 Nio aŋsekap kat ima ku, \q1 mi nomom woono mbolkeŋkeŋŋana ta ipalot yo. \b \q1 \v 9 Mi zin wal tau tipaata koŋ be tipasaana yo na, zitun ko tisaana \q1 ma tisula len ta wal meeteŋan murin a. \q1 \v 10 Ko tikas zin pa buza ma timetmeete, \q1 mi me saŋsaŋŋan tikan zin ma timap. \b \q1 \v 11 Tana king ko menmeeni biibi pa ulaaŋa tabe Anutu ikam pini i. \q1 Mi wal boozomen ta so timbuk sua mbolŋana mi tipombol pa Anutu zaana, mi tito sua kizin tana, na zin tomini ko tipakur Anutu zaana. \q1 Tamen wal pakamkaamŋan na, Anutu ko ipumun kwon. \c 64 \s1 Tomtom ta isuŋ Anutu be iporoukaali pa ka koi bizin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, nio aŋtaŋroro u be uulu yo. \q1 Pa iŋgi koŋ koi bizin tikam ma aŋmoto biibi kat. \q1 Tana leŋ kalŋoŋ, mi motom pio mi poroukaala yo pizin. \q1 \v 2 Re. Iŋgi zin wal sananŋan tilup zin mi timbuuru koŋ. \q1 Tana turke yo pizin: Kokena tipasaana yo. \b \q1 \v 3 Sua ta tigibgiibi na, ambai som kat. Mian na, kembei buza ta titwooro ma mataanaŋana kat. \q1 Sua kizin na, kembei peene lutuunu ta tisuulu koroŋ sananŋana ise be tipeene yo pa. \q1 \v 4 Zin tikewe lae zaala zilŋaana, mi tizaŋzaaŋa zin wal ta tikam ŋoobo mbulu sa som. \q1 Mi so tire zin na, karau men mi tipeene zin. Mi timoto kosa sa som. \q1 \v 5 Zin tiparpesese zin pa mbulu sananŋana, \q1 mi tiparzzo pizin pa lele tabe tiur kilis kizin isu pa i. \q1 Mi tizzo ta kembei: “Mbulu ta takamam i, asiŋ ko ire? Som.” \q1 \v 6 Tana lelen iurur be tikam mbulu kizin sananŋana ma tiso: \q1 “Aa, mbulu tabe takam i, nako takam ma takam kat. Tomtom sa ko iute iti som.” \q1 Aiss, iti tomtom na, ŋgar bozboozo imbot la lelende! \b \q1 \v 7 Tamen Anutu, ni ko iser kat peene kini lutuunu ila kizin. \q1 Ko karau men ikas zin ma baram su. \q1 \v 8 Sua sananŋana ta zin tigibgiibi na, Anutu ko ipimiili pizin mi ipasaana zitun pa. \q1 Mbulu tabe ni ikam pizin i, wal boozomen ko tire, to uten katkat pizin mi tiso: “Na buri. Kayamaana kek?” \q1 \v 9 Mi tomtom ta boozomen ko tikam ŋgar pa mbulu ta Anutu ikam na, \q1 to timoto kan, mi tisoyaara uruunu. \b \q1 \v 10 Tona zin wal ndeeŋeŋan ko menmeen zin pa Yooba, \q1 mi tipase pini be iwe ur pizin mi imenderkaala zin. \q1 Zin wal ta lelen ŋgeezeŋan, nako lelen ambai mi tiwit uruunu. \c 65 \s1 Zin Israel tipakur Anutu pa yaŋ mi mai ambaiŋana ta ni ikam pizin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Anutu, niam ko amur niyam ma ambotmbot, mi ampakurkuru su abal Sion. \q1 Mi sua ta ambuk ima ku, nako amto. \q1 \v 2 Pa nu leŋleŋ suŋŋana tiam mi uluulu yam. \q1 Tana tomtom ta boozomen tirao tima timbot su kerem uunu. \q1 \v 3 Sombe sanaana mi zooroŋana tiam ikam yam ma leleyam ipata kat, \q1 na nu ta rekreege piam. \x + \xo 65:3 \xt Mbo 40:12; Ro 3:25, 5:8\x* \b \q1 \v 4 Zin wal ta itum peikat zin mi kam zin ma tima timbot kolouŋana pu lela urum ku leleene na, lelen ambai kat pa kampeŋana ku ta ise kizin na. \q1 Niam leleyam be ambotmbot lela urum ku potomŋana. \q1 Pa ina iwe zaala piam be amkam pombolŋana mi kampeŋana ambaimbaiŋan matakiŋa boozomen. \b \q1 \v 5 Ulaaŋa tiam, niam amboobu be uulu yam. \q1 Swe mburom ramaki mbulu ku ndeeŋeŋana, mi kam uraata bibip piam. \q1 Pa tomtom ta boozomen irao toono biibi mi mutumutu ta munŋaana men, ta tiurur matan pu mi tipase pu. \q1 \v 6 Nu mburom keskeezeŋom. \q1 Itum mburom ta muŋgu iur zin abal ma timbot murinmurin. \q1 \v 7 Mi sombe tai isaana kat, na nu rao be punmeete. \q1 Mi duubu zoŋo ŋirŋir na, nu pun ma taun isu. \q1 Mi tomtom ta kembena. Sombe timaŋga be tikam malmal mi orooro kizin isala, na nu punmeete ma lele ikam kiŋ. \q1 \v 8 Zin tomtom ta timbot lele molo na tomini, tire mos bibip ta nu kamam ma iwedet. Tabe timurur ma motoŋana ikam zin. \q1 Mi wal ku boozomen ta tire uraata ku na, menmeen zin pa, mi kalŋan izalla ma timbo mboe. \q1 Zin ta timbot pa lele ta zoŋ izze pa i, mi ila ila ma lele ta zoŋ izulla pa i. \b \q1 \v 9 Nu ta motom pa toono, mi kamam ma yaŋ isu. Mi pembesmbeeze toono ma mbuyeene iwedet. \q1 Yok ki Anutu na, irereere ma biibi pa toono. Irao imaaga na som. \q1 Pa nu lelem be kam ma mai ambaiŋana ipet. \q1 Tanata urpewe toono be ipiyooto kini boozo. \q1 \v 10 Nu ta kamam ma yaŋ izzu, bekena pembeeze kuma pizin tomtom. \q1 Mi kampeŋana ku, ta ikamam ma kini indomdom ma izze. \x + \xo 65:10 \xt Ŋgo 14:17\x* \q1 \v 11 Nu ambaiŋom kat. Pa ndaama ti, nu kam ma mai ambaiŋana ipet piam. \q1 Lele ta so nu wwa pa na, kampeŋana ambaimbaiŋan boozomen iwedet. \x + \xo 65:11 \xt Mbo 67:6\x* \q1 \v 12 Nu kam ma mbutmbuutu ambaiŋana ilol lele bilimŋana bekena zin mbili tikan. \q1 Mi kam ma mokleene ambaimbaiŋan ipeŋgeeze abal ta boozomen. Tabe tomtom tire mi menmeen zin. \q1 \v 13 Makau mi sipsip boozomen tiwwa pa lele mbutmbuutuŋan. \q1 Mi lele ŋgolooboŋan na, kini boozomen indomdom ma izze. \q1 Tana tomtom timbombo mi menmeen zin irao lele ta boozomen. \c 66 \s1 Mboe pakurŋana pa uraata bibip ta Anutu ikamam pa wal kini \q1 \v 1 Niom karkari ta karao toono ta boozomen na, kalŋoyom izalla mi menmeen yom pa Anutu. \q1 \v 2 Kombo mboe mi kapakuri. Pa ni zaana biibi. \q1 Kiwit uruunu ma isala kor! \q1 \v 3 Koso pa Anutu ta kembei: “Anutu, uraata bibip ta kamam, ina tomtom tire mi timoto. Nu mburom biibi kat. \q1 Tana kom koi bizin timoto kan mi tilek kumbun pu. \q1 \v 4 Mi zin men som. Zin karkari ta tirao toono ta boozomen na, timap ma tilek kumbun pu. \q1 Mi lelen ambai pu mi timbombo mboe be tipakur zom. \b \q1 \v 5 Kamar mi kere uraata bibip ta Anutu ikam la tomtom mazwan. \q1 Uraata tana iswe kat Anutu mburaana. Tabe tomtom tire mi timoto kan. \q1 \v 6 Muŋgu ni ikam tai ma iwe toono raraazaŋana, \q1 mi tumbundu bizin tindu ma tipa pa. \q1 Tana iti menmeen ti pini. \x + \xo 66:6 \xt Kam 14:22; 1Kor 10:1\x* \q1 \v 7 Ni ko ikam peeze ma alok. Pa mburaana biibi kat. \q1 Mi ni mataana izzu pizin tomtom mi itirtiiri zin. \q1 Tana niom wal zorzooroŋoyom kamaŋga be kozoori mini pepe. \x + \xo 66:7 \xt Kam 15:18\x* \b \q1 \v 8 Niom karkari ta boozomen, kapakur Anutu tiam pa kampeŋana kini. \q1 Kalŋoyom isala mi kiwit uruunu. \q1 \v 9 Pa ni ta ikiskis ti ma tombot matanda yaryaara. \q1 Mi ni mataana piti, tana kumbundu ikam ŋgiris som. \q1 \v 10 Ŋonoono, Anutu nu toombo yam pa pataŋana pakan bekena peŋgeeze urlaŋana tiam, \q1 kembei ta tinenne pat silba bekena you ikan ka muk ma ila ne, mi silba tana iwe ŋgeezeŋana kat. \x + \xo 66:10 \xt Kam 15:25; Yems 1:2+; 1Pe 1:7\x* \q1 \v 11 Nu yok pa kilis ma ikam yam, \q1 mi ur pataŋana biibi isalakaala yam be ambaada. \x + \xo 66:11 \xt Kam 1:14\x* \q1 \v 12 Mi zem koyam koi bizin ma tipadaaga yam. \q1 Tana niam kembei ampa la you leleene, mi kembei ta wo biibi isur yam. \q1 Tamen iŋgi ur leyam zaala kek. Tabe ambot ambai kat, mi amrao pa koroŋ ta boozomen. \x + \xo 66:12 \xt Yesa 43:2\x* \b \q1 \v 13-14 Indeeŋe ta nio aŋbotmbot la pataŋana leleene na, \q1 aŋbuk sua pu be aŋkam patoronŋana pu. \q1 Tana iŋgi aŋto sua tio mbukŋana tana, \q1 mi aŋmar urum ku be aŋneene patoronŋana pu. \q1 \v 15 Nio ko aŋkam sipsip tumŋan, mi aŋneene zin su kerem uunu ma kuzin isama ta kor a. \q1 Mi ko aŋkam makau mi mekmek mi aŋneene zin tomini be tiwe patoronŋana pu. \b \q1 \v 16 Niom wal ta komototo Anutu mi keleŋleŋ la kalŋaana na, niom ta boozomen kamar mi keleŋ sua tio ti. \q1 Nio ko aŋso yom pa uraata biibi ta ni ikam pio na. \q1 \v 17 Nio aŋtaŋroro i be iuulu yo, \q1 mi kwoŋ ipakuri. \q1 \v 18 Indeeŋe tana, sombe ŋgar sananŋana sa imbot la leleŋ, \q1 so ni ileŋ suŋŋana tio som. \x + \xo 66:18 \xt Yo 9:31; Yems 4:3; 1Yo 4:21+\x* \q1 \v 19 Tamen ni iŋgun talŋaana pio, \q1 mi ileŋ suŋŋana tio. \q1 \v 20 Tana nio aŋpakur Anutu. \q1 Pa ni itit suŋŋana tio som, \q1 mi iruutu muŋaiŋana kini pio som. \c 67 \s1 Tusuŋ Anutu be ikampe iti \q1 \v 1 Anutu ko imuŋai iti mi ikampe iti. \q1 Ni ko iswe itunu ramaki kampeŋana kini piti, mi ikam mat kini ma iyaara piti. \x + \xo 67:1 \xt Nam 6:24+\x* \q1 \v 2 Naso tomtom ta tirao toono ta boozomen na, tikilaala mbulu kini, \q1 mi zin karkari ta boozomen tiute ulaaŋa kini. \x + \xo 67:2 \xt Ŋgo 10:34+; Tit 2:11\x* \b \q1 \v 3 Anutu, zin karkari ko tiwe kwom mi tipakuru. \q1 Tomtom ta munŋaana men ko tiwit urum. \b \q1 \v 4 Zin karkari ko menmeen zin mi timbo mboe pu. \q1 Pa nu kamam mbulu ndeeŋeŋana men, mi urpewe pataŋana kizin tomtom. \q1 Mi nu ta kamam peeze pizin tomtom ta timbotmbot su toono i. \b \q1 \v 5 Anutu, zin karkari ko tiwe kwom mi tipakuru. \q1 Tomtom ta munŋaana men ko tiwit urum. \b \q1 \v 6 Anutu kiti, ni ikampe iti, tana toono ipiyooto mai ambaiŋana. \q1 Mi kampeŋana kini ko imbotmbot men se kiti. \x + \xo 67:6 \xt Mbo 65:11\x* \b \q1 \v 7 Anutu ko ikampe iti. \q1 Mi tomtom ta tirao pa toono ta boozomen ko timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana. \x + \xo 67:7 \xt Mt 12:21, 28:19; Tur 7:9\x* \c 68 \s1 Merere ni ulaaŋa mburaanaŋana kizin wal kini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Anutu ko imaŋga pa ka koi bizin mi iyangwiiri zin ma tiko pirik. \q1 Zin ta tiurur koi pini, nako tiko pini ma tila len. \q1 \v 2 Pa ni ko ipambiriizi zin ma timap, kembei ta miiri iwilaala you ka koi ma ila ne. \q1 Wal sananŋan, sombe timbot Anutu kereene uunu, na ni ko ipasaana zin ma mburan imap kat ma tila len, \q1 kembei you ta ikan ŋgwaara ma iwe gubuunu men. \q1 \v 3 Mi wal ndeeŋeŋan na, zin ko lelen ambai. \q1 Ko timbotmbot su Anutu kereene uunu raama menmeen zin. \q1 Tana ko lelen ambai mi kalŋan izalla ma tipakuri. \b \q1 \v 4 Kombo mboe pa Anutu. Kapakuri pa mboe mi kiwit zaana. \q1 Kuurpe zaala pa ni ta imbotmbot se miiri tieene mi iwwa. \q1 Ni zaana Yooba. \q1 Kulup yom su kereene uunu mi menmeen yom pini. \x + \xo 68:4 \xt Kam 19:16; Mbo 18:10+; Mt 26:64\x* \q1 \v 5 Anutu, ni imbotmbot muriini potomŋana, \q1 mi imborro zin moondo kembei ta taman. \q1 Mi zin noroŋa na, ni imendernder pizin mi iporoukalkaala zin. \x + \xo 68:5 \xt Kam 22:22+; Mbo 10:14, 146:7+\x* \q1 \v 6 Mi tomtom ta so ni itutamenŋana, mi le gaabaŋana sa som, na Anutu ko ikam le tomtom pakan be ziŋan timbot. \q1 Mi zin wal ta tizeebe zin sorok lela ruumu sanaana na, ni ko ikam zin ma tiyooto, mi iyaaru zin ma tila. Tana zin ko timbombo mboe raama menmeen zin, mi tito i ma tila. \q1 Tamen zin wal zorzooroŋan na, zin ko timbot lele kerekereŋana men. \q1 \v 7-8 Anutu, indeeŋe ta nu yaaru zin wal ku Israel, \q1 mi niomŋan kapa pa lele bilimŋana na, \q1 yeŋyeeŋge itok toono, mi yaŋ biibi isu pa saamba. \q1 Pa nu su mi mbot sala abal Sinai tau. \q1 Nu ta Anutu kizin Israel. \x + \xo 68:7-8 \xt Kam 19:16+\x* \q1 \v 9 Anutu, toono ta kam pa wal ku na, sombe kerekereŋana, \q1 na nu kamam yaŋ biibi ma izzu bekena pembeeze ma ambai mini. \q1 \v 10 Zin sorrokŋan ta timbotmbot toono ta wal ku titu su pa na, na nu ko rre zin pa kan kini ma koroŋ. \q1 Pa nu ta kampeŋana katuunu. \b \q1 \v 11 Merere iso ta kembei: Ni ilip pa malmal kek. \q1 Tana wal boozo men tila ma tisoyaara uruunu. \q1 \v 12 Tiso: “Ou keleŋ! Zin king ziŋan zin malmal kan kizin tiko papirik ma tila len lup kek! \q1 Tana toyo mburu kizin mi takam pizin moori kaibiim ta timbot kar na be tiparrai pizin. \q1 \v 13 Zin tikam koroŋ pakan ta tiurpe ma kembei mbalmbal ruŋgun na. Koroŋ tana ndabokbokŋan kat. Tipakapkap begen pa silba, mi rumun rumun pa gol. \q1 Mi parei ta niom pakan kombombooreyom sorok raama zin sipsip men?” \q1 \v 14 Indeeŋe ta Anutu mbura keskeezeŋana iyangwiiri zin king ma tiko pirik na, \q1 ikam ma ŋauŋau mi yaŋpat isu pa abal gabgapŋana Zalmon. \b \q1 \v 15 Niom abal bibip ki Basan, niom zoyomŋoyom mi bibip, \q1 mi uteyom izalla ta kor a! \q1 \v 16 Kena parei ta motoyom mburmbur pa abal ta Anutu iroogo pa itunu mi ikam ma iwe lene na? \q1 Abal tana, ta Yooba itunu muriini ko imbotmbot pa ma alok. \b \q1 \v 17 Merere izem abal Sinai, \q1 mi iwwa raama karis kini malmal kan ta munŋaana ka tieene, \q1 mi tila tipet muriini potomŋana Sion. \q1 \v 18 Mi iyaaru ka koi bizin boozo ta ilip pizin na, \q1 ma tito i ma ziŋan tisala abal kini ta kor a. \q1 Mi tomtom tikam koroŋ boozomen pini sorok. \q1 Mi wal zorzooroŋan tilek kumbun pini, mi tikam le koroŋ tomini. \q1 Tana zin tomini, ko ziŋan Yooba Anutu timbotmbot pa muriini tana. \x + \xo 68:18 \xt Ep 4:8\x* \b \q1 \v 19 Tapakur Merere! \q1 Pa aigule ta boozomen, ni iuluulu iti mi ibadbaada pataŋana kiti. \q1 Mi ni Anutu ta ikamkewe iti. \x + \xo 68:19 \xt Mbo 81:6; 2Kor 1:4+\x* \q1 \v 20 Anutu kiti, ni Anutu ta ikamkewe zin tomtom ma timbot ambai. \q1 Merere kiti Yooba, ni itatkewe iti pa meeteŋana. \x + \xo 68:20 \xt Mbo 56:13; 1Kor 15:51+; 1Tes 4:13+; Tur 1:18\x* \q1 \v 21 Anutu ko ipetepaala ka koi bizin uten. \q1 Tana zin wal ta titoto zaala sananŋana na, ni ko ipun zin ma timap. \b \q1 \v 22 Merere iso ta kembei: \q1 “Koyom koi bizin ta timbot lele Basan na, nio ko aŋkam zin ma timiili ma timar. \q1 Mi zin ta timbot mozo lukutuunu na tomini, nio ko aŋkam zin ma tise. \q1 \v 23 Mi siŋin ko iwe kembei ta karoozo be kawwa la leleene. \q1 Mi me tiom ko tiwin siŋin tana.” \b \q1 \v 24 O Anutu, nu ta king tio. Mi nu lip pa malmal kek. \q1 Tana mar raama lelem ambai, mi lela urum ku potomŋana, be zin iwal biibi tire u. \q1 Nu muuŋgu, mi wal ku tito u ma tilema. \b \q1 \v 25 Zin mboe kan timuuŋgu, \q1 to zin tamuriŋ ta tiyelyel kakaaba na timbot lukutuunu, \q1 mi zin kombom kan tipa kaimer. \b \q1 \v 26 Niom wal ki Anutu ta kulup yom su kereene uunu na, kapakuri pa kampeŋana kini. \q1 Niom wal ta uunu tiom ipet pa Yakop na, kamap ma kiwit Yooba zaana! \b \q1 \v 27 Benyamen ta kaimerŋana na, wal kini timuuŋgu. \q1 To zin peeze kan ki Yuda tila raama wal kizin. \q1 Mi zin peeze kan ki Sebulun mi Naptali tito zin. \b \q1 \v 28-29 Anutu, nu ur sua pataaŋa kek ta kembei: \q1 Niam ko amender mbolŋana. \q1 Tana mbot lela urum ku potomŋana ta Yerusalem na, \q1 mi swe mburom ma amre mini, kembei ta muŋgu kamam piam na. \q1 Tonabe zin king lelen ambai pu, mi timar ma tikam lem koroŋ pakan. \b \q1 \v 30 Zin Aikuptu kan timbotmbot yok Nil kezeene kembei puge. \q1 Mi zin karkari ta mburan bibip na, zin kembei makau uunuŋan ta ziŋan lutun bizin tiketkeete ma tiwwa. \q1 Yaamba zin wal tana. Naso tilek kumbun pu, mi tikam lem pat silba pakan. \q1 Zin wal ta lelen ilip pa mbulu ki malmal na, yaŋgwiiri zin ma timbot leŋaleŋa. \q1 \v 31 To biibi kizin Aikuptu ko iŋgo zin menderŋan kini ma timar Yerusalem. \q1 Mi zin Etiopia kan ko timar mi tikam lem koroŋ ambaimbaiŋan pakan tomini. \b \q1 \v 32 Niom tomtom ta karao pa toono ta boozomen, kombo mboe pa Anutu. \q1 Kombo mboe pini mi kapakuri. \q1 \v 33 Pa ni imbotmbot se miiri tieene, mi iwwa pa maŋaanaŋana ta muŋgu kat mi imar. \q1 Keleŋ. Ni izzo sua raama mburaana biibi. \q1 Kalŋaana na, kembei ta lele ikuruŋ i. \x + \xo 68:33 \xt Mbo 29:3, 68:4\x* \q1 \v 34 Tana kosoyaara Anutu mburaaana. \q1 Pa ni king biibi ŋonoono, ta ikamam peeze pizin Israel, \q1 mi izzwe mburaana sala maŋaanaŋana. \q1 \v 35 Anutu kizin Israel, ni imbotmbot lela urum kini potomŋana mi izzwe mburaana. Tabe tomtom tire mi timoto. \q1 Mi ikamam mburaana pa wal kini mi ipombolmbol zin. \q1 Tana tapakur Anutu pa kampeŋana kini! \x + \xo 68:35 \xt Kam 19:5+; Mbo 29:10+; 2Kor 1:3\x* \c 69 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ibaada pataŋana biibi pa Anutu zaana \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, kamke yo lak! \q1 Pa yok ise ŋgureŋ kek ma iŋgi be ilol yo i. \q1 \v 2 Nio aŋdubup sula tiiŋgi biibi \q1 ma kumbuŋ iteege toono mbolŋana sa som. \q1 Nio aŋbot li biibi lukutuunu, \q1 mi iŋgi be wo isur yo ma aŋla leŋ i. \q1 \v 3 Anutu, nio aŋsaana kek. \q1 Tiŋiizi tio imama ku ma iŋgi be ŋgureŋ imun i. \q1 Nio aŋurur motoŋ pu be uulu yo, mi som. \q1 Tana mburoŋ imap. \b \q1 \v 4 Zin iwal, ta tiurur koi pio sorok. \q1 Irao aŋnin zin na som. Pa tilip pa uteŋ runrun! \q1 Koŋ koi bizin ta tisombe tipasaana yo na, zin mburanŋan, \q1 mi tiŋgalŋgal sua pakaamŋana pio. \q1 Tizzo be aŋpimiili koroŋ kizin. \q1 Mi ko aŋpimiili be parei? Pa aŋkem koroŋ kizin sa som. \x + \xo 69:4 \xt Yo 15:25\x* \b \q1 \v 5 Anutu, mbulu tio kankaanaŋana mi zooroŋana tio, ina nu ute ma imap. \q1 Mbulu boozomen ta aŋkam ŋoobo na, sa ike pa motom som. \b \q1 \v 6 Yooba, nu mburom keskeezeŋom. \q1 Uulu yo lak! \q1 Kokena zin wal ta tiurur matan pu mi tipase pu na, tire pataŋana tio mi kan miaŋ pa, to titop pa urlaŋana kizin. \q1 O Anutu tiam Israel, nio aŋkam ŋgar biibi pa zin wal tau tikam kinkiini be tiute u mi timbot kolouŋana pu na. \q1 Uulu yo: Kokena mbulu ta ipet pio na, ikam zin ma kan miaŋ. \q1 \v 7 Pa nio aŋbesmbeeze pu. Tamen tomtom tirepilpiili yo, \q1 mi tikamam ma koŋ miaŋ mi aŋtuntuundu men. \q1 \v 8 Wal tio tire yo kembei nio ndelŋoŋ. \q1 Mi toŋmatiziŋ tio ŋonoono ta noyam tamen na, tipizil ndemen pio kembei nio tomtom ki lele pakaana toro. \x + \xo 69:8 \xt Mbo 31:11; Yo 7:5\x* \q1 \v 9 Nio leleŋ pa urum ku ilip, mi aŋkamam kaisiigi pa be aŋurpe. \q1 Tanata wal pakan ta tirepilpiilu na, tirepiili yo tomini. \x + \xo 69:9 \xt Yo 2:17; Ro 15:3\x* \q1 \v 10 Nio aŋtaŋtaŋ mi aŋgalsek ituŋ pa kini kanŋana bekena motoŋ iŋgal katu. \q1 Mi ina ikam ma tomtom matan repiili yo. \q1 \v 11 Mi indeeŋe ta leleŋ ipata mi aŋgun muuŋgu na, \q1 tomtom tikam seŋge pio. \q1 \v 12 Zin wal ta tiluplup zin su kar keteene na, tiwidit mbol pio. \q1 Mi aŋwe ŋeu pizin wal winŋana kan be timbut len mboe pa. \b \q1 \v 13 Mi nio na, aŋzuŋzuŋ pu men. \q1 Yooba, muŋai yo lak! Pa nu urur kat lelem pa wal ku mi toto sua ku mbukŋana. \q1 Tana leŋ suŋŋana tio ti, mi swe kampeŋana ku pio. \x + \xo 69:13 \xt 2Kor 6:2\x* \q1 \v 14 Tatke yo pa pataŋana biibi ti: \q1 Kokena aŋdubup sula tiiŋgi mi sam ma aŋla leŋ! \q1 Kamke yo pa koŋ koi bizin naman. \q1 Tatke yo pa li biibi tiŋgi: Kokena aŋmon. \q1 \v 15 Uulu yo: Kokena wo isur yo ma aŋla leŋ. \q1 Kamke yo: Kokena aŋmon sula mozo lukutuunu. \q1 Maata yo ma aŋse pa naala ta usomŋana i: \q1 Kokena toono ipol salakaala yo. \q1 \v 16 Yooba, nu ambaiŋom. Nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana leŋ suŋŋana tio mi uulu yo. \q1 Muŋaiŋana ku na, biibi kat. Tana motom iŋgal yo mini. \q1 \v 17 Nio mbesooŋo ku. Piŋgis motom pio pepe. \q1 Pa iŋgi aŋbot la pataŋana biibi kat leleene. Tana pekel kalŋoŋ karau men. \q1 \v 18 Mar lae tio, mi uulu yo. \q1 Kamke yo pa koŋ koi bizin. \q1 \v 19 Mbulu ta koŋ koi bizin tikamam pio, ina nu ute lup kek. \q1 Zin tirepilpiili yo, mi tipamiaŋ yo, mi tikototo yo. \q1 \v 20 Mi tipamiaŋ yo, mi tipasaana leleŋ ma isaana kat. \q1 Tana aŋso ko tomtom sa imar mi ipotor leleŋ. \q1 Mi som. Tomtom sa imar tio som. \q1 \v 21 Indeeŋe ta petel yo na, titooro koŋ kini raama koroŋ pakpakŋana. \q1 Mi miri yo na, tikam koŋ yok pakpakŋana ma aŋwin. \x + \xo 69:21 \xt Mt 27:34,48; Yo 19:29\x* \b \q1 \v 22 Tana suŋŋana tio ima ku ta kembei: Mbalia ta kini kizin imbotmbot se na, ko iwe kembei ta napitpit pizin. \q1 Mi guraaba kizin ko tiwe kembei ta kilis pizin. \x + \xo 69:22 \xt Ro 11:9+\x* \q1 \v 23 Kam zin ma matan ipis ma irao tire lele mini som. \q1 Mi pamoto zin kat ma riŋriŋ ikam zin. \q1 \v 24 Mbooro ta ketem malmalŋana imbot sula na, \q1 liŋ ma isalakaala zin be tiyamaana kat. \q1 \v 25 Kam ma lele kizin ta timbotmbot pa na, bilim. \q1 Tomtom sa ko ilela beeze kizin mini som. \x + \xo 69:25 \xt Ŋgo 1:20\x* \b \q1 \v 26 Pa tomtom ta nu balisi kek na, zin tisu mi tiseeze mataana mini. \q1 Tomtom ta nu puni ma ire yoyouŋana na, zin tininin kao pini. \q1 \v 27 Wal tana sanaana kizin na, motom mbeleele pepe. \q1 Motom kiskis, mi pokot ma pokot kat! Muŋai zin risa pepe. \q1 \v 28 Mus zan pa ro ki mbotŋana mata yaryaaraŋana ma tila len. \q1 Sombe beede wal ndeeŋeŋan zan ise, na wal tana zan ila raama pepe. \x + \xo 69:28 \xt Kam 32:32+; Tur 20:12+, 21:27\x* \q1 \v 29 O Anutu, iŋgi aŋbaada pataŋana mi aŋre yoyouŋana biibi. \q1 Mar mi uulu yo. Wit yo mi ur yo sala kor. Naso aŋbot ambai. \b \q1 \v 30 Nio ko aŋbo mboe mi aŋpakur Anutu zaana. Pa nio leleŋ ambai kat pini. \q1 Tana ko aŋwit uruunu ma isala kor! \x + \xo 69:30 \xt Mbo 28:7, 34:3\x* \q1 \v 31 Pa mbulu ta kembei, Yooba ko leleene ambai pa ma ilip pa makau ta tikamam pa patoronŋana i. \x + \xo 69:31 \xt Mbo 50:9+, 51:16\x* \q1 \v 32 Zin wal ta pataŋana ikam zin na, sombe tire Anutu iuulu yo, inako menmeen zin. \q1 Mi zin wal tau tikamam kinkiini be tiute kat Anutu mi timbot kolouŋana pini, nako tikam pombolŋana. \x + \xo 69:32 \xt Mbo 34:2\x* \q1 \v 33 Pa zin wal ta timbot ŋoobo mi tiru zalan na, Yooba ileŋleŋ suŋŋana kizin. \q1 Zin wal kini ta timbotmbot la pataŋana leleene na, ni irao ipizil ndemeene pizin na som. \b \q1 \v 34 Saamba ma toono mi tai, ramaki koroŋ boozomen ta tiwwa pa na, niom kamap ma kapakur Anutu zaana. \q1 \v 35 Pa ni ko ikamke kar Sion ma imbot ambai mini, mi ipamender zin kar ta timbot lele pakaana ki Yudea na. \q1 Tonabe zin mbesooŋo kini tikam lele tana ma iwe len, mi timbot pa mini. \q1 \v 36 Mi kaimer, toono tana ko iwe popoŋana kizin len, be zin tomini timbot pa. \q1 Tana zin wal ta so tiur kat lelen pini, nako timbotmbot ta tana. \c 70 \s1 Tomtom ta ipiyar Anutu be iuulu i \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, tatke yo pa pataŋana tio ti. \q1 Yooba, loŋa mar mi uulu yo. \x + \xo 70:1 \xt Mbo 22:19, 40:13+\x* \q1 \v 2 Zin wal ta tirru zaala be tipun yo ma aŋmeete i na, \q1 pakankaana zin, mi pimiili zin ma tila len raama kan miaŋ. \q1 Mi zin wal ta tire pataŋana tio ti mi menmeen zin pa na, \q1 zin tomini, ziiri zin ma timiili ma tila raama kan miaŋ. \q1 \v 3 Mi zin wal ta kalŋan izalla sorok ma tizzo: “A buri! Mbulu ta lelende pa be ipet pini, ta ipet pini kek!” \q1 Na wal ta kembena, koto zin, mi pamiaŋ zin, mi pimiili zin ma tila len. \b \q1 \v 4 Tamen wal boozomen ta so tikamam kinkiini be tiute katu mi timbot kolouŋana pu na, \q1 zin ko lelen ambai mi menmeen zin pu. \q1 Mi zin wal ta lelen pa ulaaŋa ku ilip, \q1 nako tizzo totomen ta kembei: “Tapakur Anutu zaana. Pa ni ta biibi ŋonoono!” \b \q1 \v 5 Yooba, iŋgi pataŋana taiŋgi ikam yo ma aŋrru zaala. \q1 Mi leŋ ulaaŋa toro sa som. \q1 Mi nu ta ulaaŋa tio mi tuŋ ŋonoono. \q1 Tana naunau pepe. Loŋa mar mi uulu yo! \c 71 \s1 Suŋŋana ki kolman ta urlaŋana kini imbol kat \q1 \v 1 Yooba, nio aŋpase pu be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Kokena koŋ koi bizin tikoto yo, to koŋ miaŋ. \q1 \v 2 Nu ndeeŋeŋom. Tana uulu yo mi tatke yo pa pataŋana tio ti. \q1 Ŋgun talŋom pio mi uulu yo. \q1 \v 3 We seraara pa koŋ koi bizin, mi poroukaala yo pizin. \q1 We kembei siiri mbolŋana pio be aŋbotmbot lela totomen. \q1 Pa nu lelem iur pataaŋa kek be kamke yo ma aŋbot ambai. \q1 Tana nio ko aŋmama ku be menderkaala yo. \q1 \v 4 Anutu tio, tatke yo pa zin wal sananŋan naman. \q1 Pa zin tipaŋobŋoobo pa zaala ku, mi timuŋai tomtom sa som. Kokena tikis yo, to tipasaana yo ma aŋsaana kat. \b \q1 \v 5 Yooba, Merere tio, nio aŋurur motoŋ pu be uulu yo. \q1 Pa indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ mi imar na, aŋpase pa nu itum tamen. \q1 \v 6 Nu ta pazal zaala pio, mi anaŋ ikam yo ma aŋsu. \q1 Mi indeeŋe ta anaŋ ikam yo ma aŋsu, mi imar imar indeeŋe koozi na, aŋpase pu. Pa nu ta pombolmbol yo mi motom pio. \q1 Tana nio ko aŋbombo mboe mi aŋpakurkur zom totomen! \q1 \v 7 Zin iwal tikamam ŋgar boozo pio. Pa uraata bibip ta kamam pio, ina izzwe mburom pizin. \q1 Nu ta we ur mbolŋana pio, mi menderkalkaala yo. \q1 \v 8 Tana leleŋ ambai kat pu, mi kwoŋ ipakurkuru. Pa nu zom biibi mi ndabokŋom kat. \q1 Zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, aŋwidit urum isala kor. \b \q1 \v 9 Tamen iŋgi aŋwe kolman kek, mi mburoŋ izzu. \q1 Ziiri yo pa kerem uunu pepe, mi pizil ndemem pio pepe. \q1 \v 10 Pa koŋ koi bizin tiluplup zin mi timburmbuuru koŋ be tipun yo ma aŋmeete. \q1 Mi tizaŋzaaŋa yo ma tizzo pio ta kembei: \x + \xo 71:10 \xt Mbo 31:13; Mt 12:14\x* \q1 \v 11 “Aa, ni, Anutu ipizil ndemeene pini kek. \q1 Tamaŋga mi takami. \q1 Pa ni le tomtom sa be iuuli som.” \b \q1 \v 12 Tana Anutu, mbot molo pio pepe! \q1 Anutu tio, loŋa mar mi uulu yo. \q1 \v 13 Zin wal ta tiŋgalŋgal sorok sua pio na, pamiaŋ zin mi pun zin ma timap. \q1 Zin wal ta tisombe tipasaana yo na, \q1 koto zin mi pamiaŋ zin kat. \b \q1 \v 14 Mi nio, nako aŋurur motoŋ pu mi aŋzza u be uulu yo. \q1 Mi ko aŋwidit urum totomen. \q1 \v 15 Kwoŋ ko izzoyaryaara mbulu ku ndeeŋeŋana pizin tomtom. \q1 Zoŋ ise ma ila zoŋ isula, nako aŋzzo pa uraata bibip ta nu kamam pizin tomtom be uulu zin na. \q1 Uraata ku tana, sombe aŋtoombo be aŋnin, na aŋrao som. \q1 \v 16 Yooba, nu kamam uraata bibip mi mburanŋan. Tana aŋwe kwom mi aŋsoyaara uraata ku tana pizin tomtom bekena matan iŋgal. \q1 Nio leleŋ be aŋzzo sua pa mbulu ku ndeeŋeŋana men. \b \q1 \v 17 Indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ, mi imar indeeŋe koozi na, nu zzo yo pa mbulu ku. \q1 Tana aŋzzoyaryaara sua pa uraata ku bibip ta ipa ndel kat. \q1 \v 18 O Anutu, iŋgi aŋwe kolman ma momo isala uteŋ kek. \q1 Mi pizil ndemem pio pepe! \q1 Mbotmbot raama yo ma irao aŋsoyaara mburom mi uraata ku bibip pizin popoŋana tiam tabe tipet pa kaimer i. \x + \xo 71:18 \xt Mbo 78:4\x* \q1 \v 19 Anutu, mbulu ku ndeeŋeŋana, ina ilip kat. Isala ma isala ta saamba a. \q1 Mi uraata ku ta kembena. Bibip mi mburanŋan. \q1 Tana nu kadom sa som. Som kat. \b \q1 \v 20 Ŋonoono, nu kam yam Israel ma amre pataŋana boozomen, mi seeze motoyam. \q1 Tamen nu ko kam yam ma ambot ambai mini. \q1 Iŋgi ambot naala kezeene i. \q1 Tamen nu ko tatke yam pa meeteŋana. \q1 \v 21 Mi nio ta kembena. Nu ko pakur yo ma zoŋ iwe biibi mini. \q1 Mi potor leleŋ, mi kam ma leleŋ ambai. \b \q1 \v 22 Tonabe aŋse kombom mi aŋpakur zom. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana. \q1 Anutu tio, nu Anutu potomŋana kizin Israel. Mbulu ku ipa ndel kat. \q1 Tana nio ko aŋse kombom tio mi aŋbo mboe be aŋwit zom. \q1 \v 23 Ko kalŋoŋ isala mi aŋbo mboe pakurŋana pu raama menmeen yo biibi. \q1 Leleŋ ko imap ipakuru. Pa nu ta kamke yo. \q1 \v 24 Tana aigule ta boozomen, zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, nio ko aŋzzoyaryaara mbulu ku ndeeŋeŋana ta kamam pizin tomtom na. \q1 Pa zin wal ta tisombe tipasaana yo na, \q1 nu koto zin ma mburan imap, mi pimiili zin ma tila raama kan miaŋ. \c 72 \s1 Zin Israel tisuŋ Anutu be ipombol king kizin \d Mboe ki Salumo \q1 \v 1 Anutu, pombol king tiam be imender pizin tomtom mi iurpe kat pataŋana kizin. \q1 Mi paute i pa mbulu ku ndeeŋeŋana. \q1 \v 2 Sombe ikam peeze pizin wal ku, na uuli be ikam ma indeeŋe men. \q1 Mi pomboli be imender pizin wal ku ta timbot ŋoobo i, mi iurpe pataŋana kizin. \q1 \v 3 Pa mbulu kini ndeeŋeŋana, ta ko iwe zaala pa lele ti be imbot ambai, \q1 mi ipiyooto mbulu luumuŋana. \q1 \v 4 King tiam ko imender pizin wal sorrokŋan, mi iporou pizin. \q1 Mi zin wal ta timbot ŋoobo na, ni ko iuulu zin. \q1 Tamen zin wal ta tikototo zin sorrokŋan mi tikamam pataŋana pizin na, ni ko ikoto zin, mi iparamutmut zin ma mburan imap kat. \x + \xo 72:4 \xt Mt 25:31+\x* \b \q1 \v 5 Pombol king tiam be imbotmbot ambai men, \q1 mi iseeŋge iseeŋge ma ila, kembei ta zoŋ ma puulu i. \q1 \v 6 Mi uuli be ikam kat peeze. \q1 Naso iuulu zin tomtom kembei yaŋ ta izzu pa mokleene mi ipembesmbeeze toono na. \q1 \v 7 Mazwaana ta so ni ikamam peeze na, piyotyooto mbulu ndeeŋeŋana ma izze ma iwe biibi. \q1 Mi kam mbulu luumuŋana ma izze raama. Naso tomtom timbot ambai men, mi iseeŋge iseeŋge ma ila, kembei ta puulu i. \x + \xo 72:7 \xt Lu 2:14\x* \b \q1 \v 8 King tiam ko ikam peeze pa lele ta biibi kat. Ka seŋgaaŋa su tai pakaana ta, mi ila ila ma imap su tai pakaana toro. \q1 Ko imaŋga su yok Euprates, mi ila ila ma irao toono ta boozomen. \q1 \v 9 Ni ko ilip pa ka koi bizin. Tana zin ko timar mi tilek kumbun pini, \q1 mi timbilmbil su kereene uunu be leleene isaana pizin mi imuŋai zin. \q1 \v 10 Zin king ki Tarsis ziŋan zin king ta timbot irao mutumutu ta boozomen, nako timar mi tikam le koroŋ ambaimbaiŋan pakan bekena tipakuri. \q1 Mi zin king ta timborro lele pakaana ki Sieba mi Seba na, zin tomini ko timar mi tikam koroŋ ambaimbaiŋan pini. Pa zin ko timbot la ni kopo mbarmaana tau. \q1 \v 11 Tana king ta munŋaana men ko tilek kumbun pini. \q1 Mi karkari ta boozomen ko timbesmbeeze pini. \x + \xo 72:11 \xt Mt 2:11; Ro 14:11; Pil 2:9+\x* \b \q1 \v 12 Pa zin wal ta len koroŋ som, mi zin wal sorrokŋan ta timbot ŋoobo mi len ulaaŋa sa som na, sombe titaŋroro i, \q1 na ni ko iuulu zin mi itatke zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 13 Zin wal tau len mburan biibi som, mi zin wal ta timbot ŋoobo mi tiru zalan na, \q1 ni ko leleene isaana pizin mi ikamke zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 14 Tana sombe wal pakan tiurur pataŋana pizin mi tiseseeze matan, na ni ko imender pizin mi itatke zin la wal tana naman. \q1 Pa ni ko iur leleene pizin kembei toŋmatiziŋ kini ŋonoono. Tana irao igeede zin mi siŋin ireere sorok na som. \b \q1 \v 15 Anutu ko ipombol king tiam be imbotmbot ma molo. \q1 Mi zin wal ki lele pakaana ki Sieba ko tikam le pat gol ta milmilŋana ma iŋgeeze kat. \q1 Mi aigule ta boozomen, zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, wal kini ko tizuŋzuŋ Anutu be ipomboli, \q1 mibe ikampe i ma imbotmbot ambai men. \q1 \v 16 Mai ambaiŋana ko ipet pa toono tiam. \q1 Ko ipet pa mokleene ta imbot sala abal uteene na tomini. \q1 Mi toono mbuyeene ko kembei ta abal Lebanon, mi ikam ma kini ambaimbaiŋan boozo ipet. \q1 Mi tomtom ta kembena. Kar ta boozomen ko timasak ma kan tomtom bizin tiwe boozomen \q1 kembei ta mbutmbuutu izaara ma ilol toono. \q1 \v 17 King zaana biibi ko imbotmbot ma alok, kembei ta zoŋ i! \q1 Tomtom ko tiwidit uruunu, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Pa ni ta ko iwe zaala pa wal ta munŋaana men be kampeŋana ki Anutu ise kizin. \q1 Tana zin karkari ta boozomen ko tire kampeŋana ki Anutu ta imbotmbot se kini na, mi tipakurkuri. \x + \xo 72:17 \xt Un 12:3; 2Pe 3:18\x* \b \q1 \v 18 Tapakur Yooba! Ni Anutu kizin Israel! \q1 Pa ni itutamen ta ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat. \q1 \v 19 Tapakurkuri totomen! Pa ni zaana biibi mi mburaanaŋana. \q1 Ni ko iswe mbulu kini ndabokŋana mi zaana biibi ma irao toono ta boozomen. \q1 Ŋonoono ma ŋonoono kat! \b \q1 \v 20 Suŋŋana ki Dabit ta Yesi lutuunu i, ta imar imap su ti. \c 73 \s1 Mboti ambaiŋana kizin wal sananŋan itoombo urlaŋana ki tomtom ta \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Ŋonoono kat, Anutu, ni ikamam mbulu ambaiŋana pizin Israel. \q1 Zin wal ta lelen ŋgeezeŋan na, ni ikampewe zin biibi kat. \x + \xo 73:1 \xt Mt 5:8\x* \b \q1 \v 2 Nio ti, muŋgu kumbuŋ ikam ŋgiris, ma rimen mi aŋmel. \q1 Rimen ŋonoono mi aŋtop pa urlaŋana tio. \q1 \v 3 Pa aŋre mboti kizin wal sananŋan ta nin izze mi tipakurkur zitun na, ambai komboono. \q1 Tabe ikam ma motoŋ mburmbur pizin. \x + \xo 73:3 \xt Mbo 37:1,7\x* \b \q1 \v 4 Pa zin na, titum ma kulin iŋgeeze, mi timbot ambai men ma irao meeteŋana kizin. \q1 Mi meeteŋana kizin tomini, tire yoyouŋana pa som. \q1 \v 5 Pataŋana ki toono ta ikamam iti tomtom na, indeŋdeeŋe zin som. \q1 Zin len pataŋana sa som. \q1 \v 6 Mbulu kizin ta tipakurkur zitun ma nin izze sorok, ina tipamaala pizin tomtom kembei ta natabu i. \q1 Mi mbulu kizin ta tikamam sorok malmal pizin tomtom mi tipasansaana zin, ina tiswe ma imbot kat mat, kembei ta mburu kizin mat kana. \q1 \v 7 Tere zin na, keren indu. Pa tikam len mboti ambaiŋana kat. Tabe titum len ma tau! \q1 Mi ŋgar ki pakurŋana ta imbotmbot la lelen na, biibi ma ilip. \q1 \v 8 Zin tirepilpiili zin tomtom, mi tiwirri sua sananŋana pizin. \q1 Mi tipakurkur zitun, mi tikototo zin tomtom pa sua kizin pamotoŋana. \q1 \v 9 Wal tana tipakurkur zitun. Pa Anutu ta imbot saamba na, tipasansaana sua pini. \q1 Mi tiwirri sua sananŋana pizin tomtom ta timbotmbot toono na tomini. \q1 \v 10 Tabe tikamam ma Anutu wal kini tomini, titoto zin, \q1 mi tikanan la kalŋan. \q1 \v 11 Mi tizzo ta kembei: “Aa, mbulu ta amkamam i, Anutu iute? \q1 Anutu kor kana, ni le ŋgar sa?” \q1 \v 12 Kere kat kek? Wal sananŋan, mbulu kizin ta kembei. \q1 Len pataŋana sa som, mi tindoundou len koroŋ boozo. \b \q1 \v 13 Muŋgu nio aŋkam ŋgar ŋoobo ta kembei, tana aŋso pa ituŋ ma aŋso: “Ŋonoono kat. Mbulu tio ambaiŋana, ina aŋkamam sorok. \q1 Parei ta motoŋ iŋgalŋgal ituŋ bekena leleŋ iŋgeeze, mi leŋ uunu sa isaana som? \q1 \v 14 Mi iŋgi Anutu ikam yo ma aŋrre yoyouŋana pa mbeŋ ma aigule. \q1 Aigule ta boozomen, zoŋ ise na, ni iballis yo men.” \b \q1 \v 15 Anutu, ŋgar tio sananŋana tana, sombe aŋswe ma ipet mat, \q1 so aŋpasaana zin wal ku, mi aŋpakankaana ŋgar kizin. \b \q1 \v 16 Tana nio aŋkam ŋgar boozo kat pa mbulu ta iwedet pizin wal sananŋan, mi aŋrru ka ŋgar. Tamen aŋrao som. \q1 Pa ike pio. Tabe ikam ma leleŋ ipata kat. \q1 \v 17 Kaimer aŋlela urum ki Anutu mi aŋsuŋ. \q1 To ŋgar tio ipet, mi aŋkilaala mbulu tabe ipet pizin wal sananŋan pa kaimer i. \b \q1 \v 18 Ŋonoono kat, nu ko ur zin la zaala sipirpirŋana, \q1 bekena kam zin ma timelmel mi tipun kat zin. \q1 \v 19 Ko karau men mi pambiriizi zin. \q1 Ko yaŋgwiiri zin ma tila len. Tana tomtom ko tire mi timoto. \x + \xo 73:19 \xt Mbo 37:9,10,35,36\x* \q1 \v 20 Merere, nu sombe maŋga mi pambiriizi zin, nako timap kat. \q1 Zin ko kembei koroŋ ta tere la miuŋana na. \q1 Sombe tamaŋga pa mankwoono na, imbiriizi ma ila ne kek. \b \q1 \v 21-22 Indeeŋe ta motoŋ mburmbur, mi leleŋ iŋgis na, \q1 aŋkam kat ŋgar som. \q1 Nio aŋtalli pu kembei mbili ta le ŋgar somŋana i. \q1 \v 23 Tamen nu zem yo som. Nu mbotmbot raama yo totomen, \q1 mi teege nomoŋ woono mi kiskis yo. \b \q1 \v 24 Nu pazalzal yo be aŋto ŋgar ku. \q1 Mi kaimer, nako pakur yo, mi kam yo ma aŋbotmbot raamu ma alok. \q1 \v 25 Nio aŋkam ŋgar pa koroŋ toro sa ki kar saamba som. Nu itum tamen! \q1 Mi iŋgi nu mbotmbot raama yo, tana aŋru leŋ koroŋ toro sa ki toono paso? \q1 Pa nu itum tamen, ina rao pio. \x + \xo 73:25 \xt Mbo 16:2; Pil 3:8\x* \q1 \v 26 Sombe ŋgar tio ikamam be isaana mi mburoŋ izzu, \q1 na Anutu ko ipombol yo mi ikis yo. \q1 Tana nio aŋre Anutu kembei koroŋ tio ŋonoono kat. \b \q1 \v 27 Zin wal ta so lelen imbot molo pu, nako tisaana ma tila len lup. \q1 Mi zin wal ta so tipizil ndemen pa sua ta timbuk ima ku, na nu ko pasaana zin. \q1 \v 28 Mi nio, sombe aŋbot kolouŋana pa Anutu, na leleŋ ambai kat ma ilip. \q1 Pa aŋpase pa Yooba Anutu be iwe ur pio mi imenderkaala yo. \q1 Tana ko aŋzzoyaryaara uraata kini boozomen ta ni ikamam na. \c 74 \s1 Zin Israel titaŋroro Anutu pa urum kizin ta kan koi bizin tireege ma isu lene \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 O Anutu, parei ta nu pizil kat ndemem piam? Ko ambotmbot ta kembei ma alok? \q1 Niam sipsip ku, mi nu ta mboroŋan tiam. Parei ta ketem malmal kat piam ta kembei? \x + \xo 74:1 \xt Mbo 43:2, 95:7, 100:3\x* \b \q1 \v 2 Niam wal ta ambot lela lupŋana ku leleene na, wal ku ŋonoono. \q1 Pa muŋgu kat nu tatke tumbuyam bizin pa pataŋana kizin, mi kam zin ma tiwe lem. \q1 Tana motom iŋgal yam tomini. Mi motom ŋgal abal Sion. \q1 Pa ina, nu kam ma iwe itum murim be mbotmbot pa. \x + \xo 74:2 \xt Kam 15:16; 1Kor 6:20\x* \b \q1 \v 3 Itum mar mi re lele ku ta isaana ma imbotmbot i. \q1 Koyam koi bizin tireege urum ku potomŋana ma isu lene, mi tipasaana lup. \q1 \v 4 Lele ta muŋgu nu itiŋan taparluplup ti su pa i, ina kom koi bizin tikam ma iwe len. \q1 Mi kalŋan izalla, mi tipamender koroŋ kizin lela ma iwe kilalan kembei tilip piam kek. \q1 \v 5 Mi tikam mbulu kembei zin wal ta tikam nakabasi kizin \q1 ma tila su be tikas ke. \q1 \v 6 Pa ke ndabokbokŋan boozomen ta tisap koroŋ kunun ila be tipeŋgeeze urum ku na, \q1 tikam nakabasi mi tipetekatkat ma tisaana lup. \q1 \v 7 Mi tiur you pa urum ku, mi ikan ma imap. \q1 Tana itum murim ta zom imbotmbot pa na, tipasaana ma isaana kat. \q1 \v 8 Mi tisombe tikoto yam mi tipasaana kat yam. \q1 Tana lele boozomen ki toono ti ta amluplup yam su pa i be amzuŋzuŋ pu na, tiur you pa, mi ikan zin ma timap. \q1 \v 9 Mi iŋgi amre kilalan sa kembei nu mbotmbot raama yam men i na som. \q1 Mi kwom sa imbot be iso yam pa ŋgar ku na som. \q1 Mi tomtom tiam sa iute som. Ko pataŋana ti imap ŋiizi? \b \q1 \v 10 Anutu, iŋgi kom koi bizin tikamam seŋge pu, mi tirepilpiilu, mi tipasomsom zom. \q1 Parei, ko zem zin ma tinoknok ta kembei ma alok? \q1 \v 11 Parei ta nu lul nomom, mi gedgeede yam men? \q1 Maŋga mi pun zin ma timap! \b \q1 \v 12 Anutu, ta muŋgu mi imar na, nu ta king tiam mi ulaaŋa tiam. \q1 Mi nu kamam uraata bibip isu toono ti bekena uulu yam. \q1 \v 13-14 Itum mburom ta ipun tai ma tai mburaana imap. Mi Lebiatan itunu ta koroŋ sananŋana ŋonoono mi imbotmbot tai na, nu petepaala uteene ta boozomen, \q1 mi kam pizin buzur saŋsaŋŋan ta timbot lele bilimŋana na ma tikan. \x + \xo 74:13-14 \xt Kam 14:21; Mbo 89:9+\x* \q1 \v 15 Lele pakan na, nu kam ma yok bukbuk ma ise pa toono, mi ireere ma iwe yok. \q1 Mi lele pakan na, nu kam yok bibip ma timakmaaga. \x + \xo 74:15 \xt Kam 17:6; Mbo 107:33+\x* \q1 \v 16 Nu ta mborro aigule mi mbeŋ tomini. \q1 Mi nu ta ur zoŋ mi puulu ma timbotmbot la murin. \x + \xo 74:16 \xt Un 1:14\x* \q1 \v 17 Nu ur toono ka seŋgaaŋa, \q1 mi ur gorgor ki re mi iwaara. \x + \xo 74:17 \xt Un 8:22; Ŋgo 17:26\x* \b \q1 \v 18 Yooba, motom iŋgal sua repiiliŋana ta kom koi bizin tikamam pu na. \q1 Iŋgi wal kankaanaŋan tizorzooru mi tipasansaana zom. \q1 \v 19 Mi niam ta wal ku na, mburoyam biibi som. Tana itum poroukaala yam. \q1 Kokena koyam koi bizin timaŋga piam mi tipasaana yam. \q1 Iŋgi ambot ŋoobo kat. Kokena motom mbeleele kat yam. \q1 \v 20 Motom iŋgal sua mbukŋana ta kam piam wal ku na, mi uulu yam. \q1 Re. Iŋgi wal sananŋan tikewe la zugut, mi tikamam malmal mi zigzik ma irao toono ti. \q1 \v 21 Mi koyam koi bizin tikototo yam. Tana uulu yam: Kokena amur sorok motoyam pu, to koyam miaŋ. \q1 Uulu zin sorrokŋan mi zin wal ta timbot ŋoobo na. Naso timaŋga mi tipakur zom. \q1 \v 22-23 Anutu, maŋga mi swe mburom. Poroukaala yam. Pa niam wal ku tau. \q1 Motom iŋgalŋgal mbulu ki kom koi bizin, mi ur kadoono pizin. Pa kalŋan izalla mi tiwirri sua boozo pu. \q1 Iŋgi wal kankaanaŋan tizorzooru mi tikamam sua repiiliŋana pu pa berek ma ila mbeŋ. \q1 Tana maane pizin pepe. \c 75 \s1 Anutu ko iur kadoono pizin tomtom \d Mboe ki Asap Ka ŋger: Pasaana pepe \q1 \v 1 Anutu, niam leleyam ambai pu mi ampakurkur zom. \q1 Amwidit urum paso, nu mbotmbot kolouŋana piam. \q1 Tanata amzzoyaryaara uraata ku bibip ta ndabokbokŋan mi ipa ndel kat. \b \q1 \v 2 Mi Anutu iso ta kembei: “Nio ituŋ aŋur nol tabe aŋpamender zin tomtom pa i. \q1 Mi sombe aŋur kadoono pizin, nako aŋkam ma indeeŋe men. \q1 \v 3 Sombe toono imurur mi ka tomtom bizin ta boozomen tiseŋeeŋe, \q1 na nio ta ko aŋkis toono uunu ma imbol. \q1 \v 4 Zin wal ta tipakurkur zitun na, nio aŋso pizin ta kembei: ‘Kapakur ituyom irao!’ \q1 Mi zin wal sananŋan na, aŋso pizin ta kembei: ‘Niyom izze sorok mi kapase pa ituyom mburoyom pepe! \q1 \v 5 Pa mburoyom biibi iŋgoi? Tana kapakur yom pepe, \q1 mi kipiri sua repiiliŋana pepe!” ’ \b \q1 \v 6 Pa pakurŋana imar pa zoŋ uunu som, \q1 imar pa lele ta zoŋ isula na som, \q1 imar pa lele toro sa som. \q1 \v 7 Imar pa Anutu itutamen tau. Pa ni ta tiiriŋana katuunu. \q1 Wal pakan, ni ikototo zin. Mi wal pakan na, ni ipakurkur zin. Itoto itunu leleene tau. \x + \xo 75:7 \xt Mbo 147:6; Lu 1:52; Tur 18:7+\x* \q1 \v 8 Ŋonoono kat. Mbooro ta imbot la Yooba namaana kek. \q1 Mi mbooro tana na, bok pa kete malmalŋana kini. \q1 Ni ko ipiwin wal sananŋan boozomen ta timbotmbot toono na, mi tiwin ma imap. \q1 Tuturaana sa ko irao imbot na som. \x + \xo 75:8 \xt Tur 14:10, 16:19\x* \b \q1 \v 9 Mi nio, nako aŋzzoyaryaara uraata bibip mi ndabokbokŋan ki Yooba ma alok. \q1 Ko aŋbombo mboe mi aŋpakurkur Anutu ki Yakop zaana. \b \q1 \v 10 Pa ni iso ta kembei: “Wal sananŋan na, nio ko aŋpunmeete mburan. \q1 Mi wal ndeeŋeŋan na, nio ko aŋpombol zin ma mburan izze, mi aŋpakur zin. \c 76 \s1 Anutu mburaana biibi kat \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Zin Yudea kan tiute Anutu. \q1 Mi wal kini Israel tipakuri pa zaana biibi. \q1 \v 2 Beeze ki Anutu imbotmbot Yerusalem. \q1 Pa muriini ŋonoono ta abal Sion. \q1 \v 3 Indeeŋe ka koi bizin timaŋga pini su lele tana na, ni isebogboogo buza kizin mi peene kizin lutunlutun ta you ikanan la i, mi ipetepaala siŋgiao kizin. \q1 Tana mburu kizin boozomen ta malmal kana i, na ni ipasaana lup. \b \q1 \v 4 O Anutu, nu mbotmbot lela azuŋka biibi leleene, mi nu ta biibi ŋonoono. \q1 Pa nu ndabokŋom kat mi mburom keskeezeŋom. Nu lip pa zin abal ta aliŋgumoraŋan. \b \q1 \v 5 Kom koi bizin na, wal mburanŋan mi lelen imet kat. Mi nu porou ma lip pizin, tabe wal ku tila mi tiyo len mburu kizin malmal kana ma imap. \q1 Nu pun kom koi bizin ma tisu tiwe uri lup. Mi ko irao timaŋga mini na som. \q1 Malmal kan kizin na, wal mburanŋan. \q1 Tamen tirao be tikam kosa sa som. \q1 \v 6 Anutu ki Yakop, indeeŋe ta nu yespokpok zin na, \q1 zin hos kizin raama kan tomtom bizin timetmeete ma timap, mi tisu timbombooren. \b \q1 \v 7 O Merere, tomtom ta boozomen timototo u. \q1 Pa sombe nu ketem malmal, \q1 na asiŋ irao imender su kerem uunu? Som. \q1 \v 8-9 Indeeŋe ta wal pakan tikam pataŋana pa wal ku isu toono ti na, \q1 nu mender pizin mi kamke zin ta boozomen. \q1 Nu mbot saamba, mi ur kadoono pa kan koi bizin. \q1 Tabe kam ma tomtom ta boozomen ki toono timoto kan mi timaane men. \b \q1 \v 10 Ŋonoono kat. Keten malmalŋana kizin tomtom, ina iwe zaala pu be swe mburom. Tana tomtom tipakurkuru. \q1 Mi zin wal ta ketem malmalŋana ku ikas zin som, inako tiliu u, mi tizuŋzuŋ pu mi timbesmbeeze pu. \x + \xo 76:10 \xt Kam 9:16; Ro 9:17\x* \b \q1 \v 11 Niom wal ta kumbuk sua pa Yooba be kakam koroŋ sa pini na, motoyom iŋgal sua tiom tana mi koto. \q1 Mi niom karkari ta kombot kolouŋana na tomini, kakam koroŋ tiom ambaimbaiŋan pakan pini. \q1 Pa ni ta ikamam zin tomtom ma timoto kan. \q1 \v 12 Zin peeze kan ta tipase pa zitun mburan na, Anutu ikototo zin. \q1 Tana ni ikamam zin king ta toono kan i ma timototo. \c 77 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta iyamaana kembei Anutu ipizil ndemeene pizin Israel kek \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Nio aŋtaŋroro Anutu be iuulu yo. \q1 Kalŋoŋ isala, mi aŋsuŋi be iŋgun talŋaana pa suŋŋana tio. \q1 \v 2 Pa iŋgi aŋbot pataŋana biibi leleene. Tana aŋkam kinkiini be aŋute ŋgar ki Merere. \q1 Mbeŋ ma aigule na, aŋwidit nomoŋ izalla mi aŋzuŋzuŋ pini. \q1 Tamen Anutu ikam mbulu sa be ipotor leleŋ na som. \q1 \v 3 Nio motoŋ iŋgalŋgal Anutu na, leleŋ itaŋtaŋ. \q1 Mi aŋkamam ŋgar boozo, tabe leleŋ ipata ma mburoŋ imap. \q1 \v 4 Mbeŋ na, aŋkennekaala motoŋ risa som. \q1 Mi leleŋ ipata kat ma irao aŋso sua som. \q1 \v 5 Pa ŋgar tio imilmiili pa mbulu ta muŋgu Anutu ikamam pa wal kini na. \q1 Motoŋ lala pa ndaama ndaama ta ni iuluulu zin. \q1 \v 6 Tana mbeŋ na, aŋbombo mboe, \q1 mi aŋkamam ŋgar la leleŋ mi aŋrru pataŋana taiŋgi ka uunu. \b \q1 \v 7 Parei, ko Merere ipizil ndemeene piam, mi ambotmbot ta kembei ma alok? \q1 Irao leleene imiili piam mini som? \q1 \v 8 Mbulu kini ta itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini na, imap kek? \q1 Sua ta muŋgu imbuk piam na, ko itop ma iwe koroŋ sorok? \q1 \v 9 Parei, iŋgi Anutu mataana mbeleele kampeŋana kini, \q1 mi kete malmalŋana kini iyembut muŋaiŋana kini? \b \q1 \v 10 Tana aŋso pa ituŋ ma aŋso: “Iŋgi Anutu itooro ŋgar kini kek, tanata mburaana iporoukalkaala yam mini som.” \q1 Uunu tiŋgi tabe ikam ma leleŋ ipata kat. \b \q1 \v 11 Pa Yooba, nio motoŋ iŋgalŋgal uraata ku. \q1 Motoŋ imilmiili pa mos bibip ta muŋgu nu tortooro na. \q1 \v 12 Nio aŋkamam ŋgar pa uraata ku ta boozomen, \q1 mi motoŋ lala pa mos mburanŋan ta muŋgu kamam na. \q1 \v 13 O Anutu, nu kamam mbulu potomŋana men. Mbulu ku ipa ndel kat. \q1 Mi Anutu toro sa zaana biibi kembei ta nu na som. \x + \xo 77:13 \xt Kam 15:11\x* \q1 \v 14 Nu Anutu ta tortooro mos bibip. \q1 Nu zzwe mburom pizin karkari ma tire kat. \q1 \v 15 Zin wal ku ta Yakop mi Yosep popoŋana kizin na, \q1 itum mburom, ta itatke zin pa pataŋana kizin. \x + \xo 77:15 \xt Kam 6:6\x* \b \q1 \v 16 O Anutu, indeeŋe ta yok bibip tire u na, \q1 motoŋana ikam zin. \q1 Mi tai ta imbot sula kat ta maaŋga na, imoto tomini. \q1 Tabe ikam uraata ma ka mbelut ise. \x + \xo 77:16 \xt Kam 14:21\x* \q1 \v 17 Mi lele igabgap, mi iswiri yaŋ isu toono. \q1 Mi lele ikuruŋruŋ, mi ikimitmit, \q1 mi lolo niini iwenweene ma imiyaryaara. \q1 \v 18 Nu kam ma miiri napiu itoogo, mi lele ikuruŋ ma kalŋaana biibi, \q1 mi lele ikimitmit ma ka azuŋka iyaara pa toono. \q1 Mi nu toktok toono ma ilala imarmar. \q1 \v 19 Mi zaala ku ipa tai leleene. \q1 Tai ta mburaana biibi na, nu peete, mi imet ma iwe ru. \q1 Mi pa ma la na, tomtom sa ire kumbum muriini som. \x + \xo 77:19 \xt Kam 14:22\x* \q1 \v 20 Mi nu muŋmuuŋgu pa wal ku kembei ta mboroŋan kizin sipsip. \q1 Mi ur Mose ziru Aron ma tikam ruŋgum, mi tiyaaru zin Israel ma tila. \c 78 \s1 Muŋaiŋana ki Merere mi zooroŋana kizin Israel \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 O niom wal tio, kuŋgun talŋoyom pa sua tabe aŋkam piom i. \q1 Niom ta boozomen keleŋ sua tabe aŋso yom pa i. \q1 \v 2 Pa kwoŋ ko ikaaga mi aŋpit mbol piom. \q1 Ko aŋso pa mbulu ta muŋgu ipet na, mi aŋpeeze ka ŋgar turkeŋana piom. \q1 \v 3 Mbol ta iŋgi be aŋso i, tumbundu bizin tipit piam ma amleŋ, \q1 tanata amute. \q1 \v 4 Muŋgu Yooba izzwe mburaana ma iwedet mat. \q1 Ni itortooro mos mburanŋan boozo, mi ikamam uraata bibip. \q1 Tanata tomtom tipakurkuri. \q1 Mi uraata kini tana, iti irao tawatkaala pa lutundu bizin na pepe. Bela tozzoyaryaara. \q1 Naso popoŋana kiti tabe tipet pa kaimer i tileŋ tomini. \b \q1 \v 5 Zaala tabe wal kini tito bekena ni ziŋan tiparlup zin ma tiwe tamen na, muŋgu Yooba iswe pa tumbundu bizin, ta popoŋana ki Yakop na. \q1 Ni iso zin Israel pa sua kini. \q1 Mi iur sua pa tumbundu bizin \q1 be zin kadoono tipaute lutun bizin pa sua tana. \x + \xo 78:5 \xt Kam 10:2, 12:26+\x* \q1 \v 6 Naso zin tomini tileŋ, \q1 tona zin kadoono tipaute lutun bizin, \q1 mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 7 Mi popoŋana kizin ko tipase pa Anutu, \q1 mi matan iŋgalŋgal uraata ta ni ikamam na, \q1 mi titoto tutu kini. \q1 \v 8 Kokena tikam kembei ta tumbun bizin. \q1 Pa tumbun bizin na, wal zorzooroŋan kat. \q1 Titoto Anutu leleene som, \q1 mi tiurur kat lelen pini som, \q1 mi titoto sua ta timbuk pini na som. \b \q1 \v 9 Zin popoŋana ki Eparaim na, len peene ambaimbaiŋan be tikam malmal pa. \q1 Tamen indeeŋe ta malmal ipet na, zin tiko ma tila len. \q1 \v 10 Mi sua ta ziŋan Anutu timbuk na, titoto som. \q1 Mi tipa pai kizin ma indeeŋe pa tutu kini som. \q1 \v 11 Mi matan mbeleele uraata ta muŋgu Anutu ikamam pizin na. \q1 Mos bibip ta ni ikam la matan ma tire kat na, matan iŋgalŋgal som. \b \q1 \v 12 Indeeŋe ta tumbun bizin timbotmbot Aikuptu na, \q1 Anutu itooro mos bibip su lele keteeneŋana ki Zoan mi zin tire kat pa matan. \q1 \v 13 Mi ni ikam ma tai imet ma iwe ru. \q1 Ikam ma tai imender kembei ta siiri mbolŋana. \q1 Tabe iur zaala pizin mi tipa ma tilae mbaaga. \q1 \v 14 Aigule na, ni imbotmbot la miiri tieene, mi imuŋmuuŋgu pizin mi izzo zin pa zaala. \q1 Mi mbeŋ na, ni iwe kembei ta you mi imuŋmuuŋgu pizin. \x + \xo 78:14 \xt Kam 13:21; Mbo 105:39\x* \q1 \v 15 Indeeŋe ta timbotmbot lele bilimŋana na, ni ipetepaala pat, mi ikam ma yok ipet. \q1 Ikam ma yok tana ireere biibi kat bekena tiwin. \x + \xo 78:15 \xt Kam 17:6; 1Kor 10:4\x* \q1 \v 16 Ni ikam ma yok boozomen tiwedet pa raŋ, \q1 mi tirereere ma kembei ta yok bibip. \b \q1 \v 17 Tamen zin tinoknok men mbulu sananŋana ta tikamam pa Anutu na. \q1 Indeeŋe ta timbotmbot lele bilimŋana ta magargaara men na, tizooro Anutu kor kana kat. \x + \xo 78:17 \xt Ibr 3:16\x* \q1 \v 18 Pa tisu mi tiso titoombo mburaana. \q1 Tiso pini be ikam kan kini ta zitun lelen pa i. \x + \xo 78:18 \xt Kam 16:3, 17:2; 1Kor 10:9\x* \q1 \v 19-20 Mi tipasaana sua pini ma tiso: \q1 “Iŋgi tombot lele bilimŋana tiŋgi. Mi ko Anutu mburaana irao be iŋgun mbalia mi ikam kanda kini? \q1 Ŋonoono, ni ipun lae pa pat, mi yok boozomen tirereere kembei ta yok bibip. \q1 Tamen ko irao ikam kanda kini mi buzur?” \b \q1 \v 21 Anutu ileŋ sua kizin tana na, ipas keteene ma leleene ibayou kat. \q1 To ikam ma you isu mi ikan zin wal kini. \q1 Keteene malmal mi imaŋga pizin Israel. \q1 \v 22 Paso, zin tiurla kini som, \q1 mi tipase pini be iuulu zin som. \x + \xo 78:22 \xt Ibr 3:19\x* \b \q1 \v 23 To ni iur sua pa kataama ki saamba ma ikaaga. \q1 \v 24 Mi ikam ma kini manna isu pizin be tikan. \q1 Ikam kan kini saamba kana. \x + \xo 78:24 \xt Kam 16:4; Yo 6:31; 1Kor 10:3\x* \q1 \v 25 Zin tikan kini ta kizin aŋela i. \q1 Anutu ikam kan kini biibi kat. \q1 \v 26 To ipei miiri biibi ma imar pa zoŋ uunu. \q1 Itunu mburaana ikam ma re ipol. \q1 \v 27 Mi ikam zin man uunuŋan ma dudut ma timar baram su pizin wal kini. \q1 Man ta tirie ma timar na, munŋaana ka tieene, kembei magargaara ki sosou. \x + \xo 78:27 \xt Kam 16:13\x* \q1 \v 28 Anutu ikam zin ma titoptop su lele ta wal kini timbotmbot pa na, \q1 mi tipapiliu beeze kizin. \q1 \v 29 Tana zin Israel tikan tikan ma kopon isaana. \q1 Pa Anutu ikam kan koroŋ ta zin basmai zin pa i. \q1 \v 30-31 Mi zin basmai zin kat. Tana timbel kanŋana. \q1 Tikanan buzur tana ma timbotmbot, mi Anutu kete malmalŋana kini isu, \q1 mi ikas zin wal kizin ta mburanŋan na ma timetmeete. \q1 Ni ikas zin naŋgaŋ karwaŋga kizin Israel. \b \q1 \v 32 Zin Israel tire katmbulu boozomen tana. Tamen tinoknok men sanaana kamŋana. \q1 Timbel mos reŋana. Tamen lelen be tipase pa Anutu som. \q1 \v 33 Tana ni iyembut swon ma imap karau men. \q1 Mbotŋana kizin kembei miiri ta ipet pa kwondo, mi imbiriizi ma imap. \q1 Paso, tipiyooto ŋonoono ambaiŋana sa som. \b \q1 \v 34 Ŋonoono, indeeŋe ta ni ikazas tomtom kizin pakan na, karau men mi zin pakan tikilaala, mi titooro lelen ma tiru zaala be tila kini mini. \q1 Tana tisuŋi be iuulu zin. \q1 \v 35 Mi matan iŋgal Anutu mini ta kembei: Ni ta tun ŋonoono. Pa ipombolmbol zin mi ipakalkaala zin pa koroŋ sananŋan kembei ta raŋ sumbuunu. \q1 Anutu kor kana kat, ta itatkewe zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 36 Mi ina tikam pakaamŋana pini. Pa sua tiso. \q1 Mi ka mbulu na, tikam som. \q1 \v 37 Zin tiso tiur kat lelen ila ki Anutu. \q1 Mi sua ta ziŋan Anutu timbuk na, titoto som. \x + \xo 78:37 \xt Ŋgo 8:21\x* \b \q1 \v 38 Tamen Anutu, ni imuŋaiŋai zin, mi irekreege sanaana kizin. Tana ipasaana kat zin som, mi iyaramraama kete malmalŋana kini. \q1 Leleene bayouŋana kini na, ni izzwe ma iwedet kat mat som. \x + \xo 78:38 \xt Kam 34:6\x* \q1 \v 39 Paso, ni mataana iŋgalŋgal ta kembei: Zin na, koroŋ ki toono men. \q1 Timbot rimen mi timap, kembei miiri ta itoogo ma imar, mi imbiriizi ma ila ne. \b \q1 \v 40 Indeeŋe ta timbotmbot lele bilimŋana na, tikam zooroŋana pa piizi sa? \q1 Gorgori ta tiwwa pa lele ta magargaara men na, tipasansaana Anutu leleene. \q1 \v 41 Ni Anutu Potomŋana kizin Israel. \q1 Tamen zin tinoknok toomboŋana pini, mi tipazas keteene. \x + \xo 78:41 \xt Kam 17:2\x* \q1 \v 42 Zin matan iŋgalŋgal mburaana som. \q1 Mi mazwaana ta ni ikamke zin pa kan koi bizin naman na, tikam ŋgar pa som. \b \q1 \v 43 Pa muŋgu, ni itortooro mos mburanŋan isu Aikuptu. \q1 Ikamam uraata bibip isu lele keteeneŋana ki Zoan. \x + \xo 78:43 \xt Kam 10:1\x* \q1 \v 44 Ni itooro yok kizin Aikuptu ma tiwe siŋ lup. \q1 Tabe zin Aikuptu kan yok sa be tiwin som. \x + \xo 78:44 \xt Kam 7:20\x* \q1 \v 45 Mi iŋgo mberommberom ma tila tilol lele kizin, mi tikan zin ma tisaana. \q1 Mi iŋgo ŋgeu ma tila tipasaana zin. \x + \xo 78:45 \xt Kam 8:2,6\x* \q1 \v 46 Mi iŋgo siizi ma tila tikan kini kizin \q1 mi tipasaana mokleene kizin. \x + \xo 78:46 \xt Kam 10:13\x* \q1 \v 47 Mi ikam ma yaŋpat isu mi ipasaana ke baen kizin, \q1 mi yaŋ mosoolo ipasaana ke fik kizin. \x + \xo 78:47 \xt Kam 9:23+\x* \q1 \v 48 Mi ikam ma yaŋpat isu mi ipun makau kizin. \q1 Mi ikam ma lolo iwenweene sipsip kizin. \q1 \v 49-50 Imbotmbot ma kaimer to irao iyaraama kete malmalŋana kini mini som. Leleene ibayou ma isaana kat. \q1 Tana ileele zin Aikuptu kan mini som, mi iliŋ kete malmalŋana kini ma isu ikam kat zin. \q1 Pa iŋgo zin aŋela ma tila, mi tipasaana zin pa mete sananŋana ma timetmeete lup. \x + \xo 78:49-50 \xt Kam 15:7; 1Kor 10:10\x* \q1 \v 51 Tana ni ikasgeege zin pikin muŋgamuŋga ta boozomen kizin Aikuptu kan ma timetmeete ma timap. \q1 Zin Aikuptu kan, ula kizin ka ŋonoono mataana kana, ta tisu lup. \x + \xo 78:51 \xt Kam 12:12\x* \b \q1 \v 52 To ikam zin wal kini ma tizem Aikuptu. \q1 Imuŋmuuŋgu pizin kembei ta mboroŋan kizin sipsip, ma ziŋan tiwwa pa lele bilimŋana. \q1 \v 53 Ni imuŋmuuŋgu pizin mi iporoukalkaala zin, tana timbot ambai men, mi timoto kosa sa som. \q1 Mi kan koi bizin na, tai ilol zin ma timon lup. \x + \xo 78:53 \xt Kam 14:19,28, 15:7\x* \b \q1 \v 54 Mi ni iyaaru zin ma timar tipet toono kini potomŋana ka kambasa. \q1 Tipet abal ta itunu mburaana ikam ma iwe lene na. \x + \xo 78:54 \xt Kam 15:13,17\x* \q1 \v 55 Mi ni iziiri toono tana ka tomtom bizin ma tiko papirik, mi wal kini tila tikam toono kizin. \q1 To ipeete toono tana ma ikot urum urum kizin Israel ma iwe len be timbot pa. \x + \xo 78:55 \xt Yos 13:7; Ŋgo 13:19\x* \b \q1 \v 56-57 Tamen zin tisu mi titoombo Anutu kor kana kat mini. \q1 Tikam mbulu raraate kembei ta taman bizin. Pa tizorzoori, mi matan iŋgal tutu kini som. \q1 Mi tipizil ndemen pini, mi timolo sua ta timbuk pini na. \q1 Tana ni irao ipase pizin som. \q1 Zin kembei peene ta palam imet pa ma le uraata sa mini som. \q1 \v 58 Pa tiurpewe patoronŋana murin pizin merere pakaamŋan sala lele mbukunbukun. \q1 Tana tipas kat Anutu keteene. \q1 Mi tiurpe merere pakaamŋan kunun. \q1 Tabe tikam ma Anutu mata mburmbur. \b \q1 \v 59 Ni ire mbulu kizin tana, to keteene ibeleu \q1 mi ipizil kat ndemeene pizin. \q1 \v 60 Tana izem beeze kini potomŋana ta imbot kar Silo na, ma imborene. \q1 Itunu muriini ta imbotmbot la wal kini mazwan na, leleene be imbot pa mini som. \q1 \v 61 Mi Sua Mbukŋana Ka Koror ta iwe kin pa mburaana mi azuŋka kini, ina ni izem ila kan koi bizin naman. \x + \xo 78:61 \xt 1Sam 4:4+\x* \q1 \v 62 Zin Israel na, wal kini ŋonoono. Tamen ni keteene ibeleu kat pizin. \q1 Tana izem zin mi kan koi bizin tikas zin pa buza. \q1 \v 63 Kete malmalŋana kini ikan zin naŋgaŋ kaibiim kizin kembei ta you ma timetmeete pa malmal ma timap. \q1 Tabe tamuriŋ kizin kan tomooto sa be tiwoolo zin som, mi timbombooren sorok. \q1 \v 64 Mi wal patoronŋana kan na, tiŋgal zin pa buza ma timetmeete. \q1 Mi nora kizin titaŋ pizin som. \b \q1 \v 65 To Anutu imaŋga, kembei tomtom ta ikeene ma imaŋga mi mataana iyaara. \q1 Ikam kembei tomtom mbolŋana ki malmal ta iwin ma ikeene, to imaŋga ma mataana ikam pak. \q1 \v 66 Pa imaŋga pa ka koi bizin, mi iketo zin ma timiili ma tila len raama kan miaŋ. \q1 Mi kan miaŋ tana ko imbotmbot ma alok. \b \q1 \v 67 To Anutu ipizil ndemeene pa wal ki Eparaim, ta popoŋana ki Yosep na. \q1 Kaimer ipeikat zin pa uraata kini biibi sa mini som. \q1 \v 68 Mi ipeikat popoŋana ta ki Yuda i, mi ikam abal Sion ma iwe lene. \q1 Abal tana, ni leleene pa ilip. \q1 \v 69 Mi ipo urum kini potomŋana isala be iwe itunu muriini. Urum tana imbot sala kor kat. \q1 Mi uunu ko imbol ma imbotmbot ma alok, kembei ta toono ta ni iur na. \b \q1 \v 70 Mi ipeikat mbesooŋo kini Dabit. \q1 Indeeŋe Dabit imbotmbot siiri kizin sipsip mi imborro zin na, Anutu ikami pa uraata kini. \x + \xo 78:70 \xt 1Sam 16:11+\x* \q1 \v 71 Tana Dabit izem zin sipsip lutuntun raama nan bizin ma timbotmbot, \q1 mi iwe king pizin Israel bekena imboro Yakop popoŋana kini. \q1 \v 72 Mi imboro zin raama ŋgar ŋgeezeŋana, mi ikam kat peeze pizin. \x + \xo 78:72 \xt Mt 2:6; Yo 10:11\x* \c 79 \s1 Tiŋiizi kizin Israel ila ki Merere pa Yerusalem reegeŋana \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 O Anutu, iŋgi zin karkari timar toono ku taiŋgi, mi tipasaana wal ku. \q1 Mi tipasaana urum ku potomŋana ma isaana kat pa motom, \q1 mi tiyasureege kar Yerusalem ma borok su lene. \q1 \v 2 Mi tipun zin mbesooŋo ku ma timetmeete, mi tizem zin uri tana ma timbotmbot sorok, \q1 bekena tiwe man kan buzur. \q1 Tana wal ku ta tiurur lelen pu mi titoto mbulu ku, ta tiwe koroŋ saŋsaŋŋan kan buzur be tikan. \q1 \v 3 Koyam koi bizin tikas yam ma siŋ tiam ireere kembei ta yok ma irao pa Yerusalem. \q1 Mi tomtom sa imbot be itwi zin uri tana na som. \q1 \v 4 Tana zin karkari ta timbot kolouŋana piam na, tire yam mi tirepilpiili yam. \q1 Mi tikamam ŋeu piam, mi tizeŋzeeŋge piam, mi kwon pasomsom yam. \b \q1 \v 5 O Yooba, parei? Ko ketem malmalŋana ku imbotmbot se tiam ta kembei ma alok? \q1 Ko motom mburmbur men, mi lelem ibayou kembei ta you, mi iseeŋge iseeŋge ma ila? \b \q1 \v 6 Liŋ ketem malmalŋana ku ma isalakaala zin karkari ta tiute u som na. \q1 Zin wal ta timbesmbeeze pu som na, ur kadoono pizin. \q1 \v 7 Pa niam ta wal ku na, zin tipambiriizi yam ma amap. \q1 Mi tipasaana toono tiam taiŋgi ma koroŋ sa imbot ambai mini som. \b \q1 \v 8 Sanaana ta niamŋan tumbuyam bizin amkamam na, motom iŋgalŋgal pepe. Mi ka kadoono ise tiam pepe. \q1 Lelem isaana piam, mi loŋa mar mi uulu yam. \q1 Pa iŋgi amsaana kat. \q1 \v 9 Anutu, nu ta tuyam ŋonoono. Uulu yam lak! \q1 Naso zom iwe biibi. \q1 Yooba, tatke yam pa pataŋana taiŋgi mi reege sanaana tiam. \q1 Pa nu zom biibi pa mbulu ta kembei. \q1 \v 10 Tana uulu yam: Kokena zin karkari tikam sua repiiliŋana piam ma tisombe: \q1 “Aa, Anutu tiom mburaana iŋgoi?” \q1 Anutu, zin karkari ta tikazas sorok zin mbesooŋo ku ma siŋ kizin ireere na, leleyam be pokot mbulu kizin tana ma amre kat pa motoyam. \q1 Naso zin tiute ta kembei: Nu urur kadoono pa mbulu sananŋan. \b \q1 \v 11 Ŋgun talŋom pa tiŋiizi kizin wal ku ta tikoki zin ma timbot la kan koi bizin naman na. \q1 Nu mburom biibi. \q1 Tana swe mburom tana, mi kamke zin wal ku ta kan koi bizin tisombe tipun zin ma timetmeete na. \q1 \v 12 O Merere, sua repiiliŋana ta zin karkari tiwirri pu na, \q1 pokot ma imiili pizin pa lamata mi ru. \q1 \v 13 Naso niam wal ku leleyam ambai, \q1 mi ampakurkur zom mi amwidit mbol pa uraata ku, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Pa niam sipsip ku, mi nu ta mboroŋan tiam ŋonoono. \c 80 \s1 Zin Israel tisuŋ Merere be iuulu zin ma timbot ambai mini \d Mboe ki Asap \q1 \v 1-2 O mboroŋan tiam Israel, ŋgun talŋom pa suŋŋana tiam. \q1 Pa niam popoŋana ki Yakop, ta sipsip ku, mi nu ta muŋmuuŋgu piam. \q1 Nu mbotmbot se murim peeze kana ta imbot la zin aŋela mbolŋan ndemen na. \q1 Maŋga mi swe itum ramaki mburom mi azuŋka ku pa zin wal ki Eparaim mi Benyamen mi Manase. \q1 Mar mi uulu yam. \b \q1 \v 3 O Anutu, nu mburom keskeezeŋom, Uulu yam ma ambot ambai mini. \q1 Swe itum ramaki kampeŋana ku piam, mi kam mat ku ma iyaara piam. Kamke yam. \b \q1 \v 4 O Yooba, Anutu tiam. Nu mburom keskeezeŋom. \q1 Mi iŋgi ketem malmal piam wal ku, tana leŋleŋ suŋŋana tiam mini som. Ŋiizi na ketem malmalŋana ku imap? \q1 \v 5 Nu kamam pataŋana ramaki tiŋiizi ma iwe koyam kini. \q1 Mi motoyam luluunu isula mbooro biibi ma iwe koyam yok. \q1 \v 6 Pa iŋgi nu pizil ndemem piam. Tana zin karkari ta timbot kolouŋana na, tiserseere be tikam toono tiam. \q1 Mi koyam koi bizin ta boozomen tikamam seŋge piam. \b \q1 \v 7 O Anutu, nu mburom keskeezeŋom. Uulu yam ma ambot ambai mini. \q1 Swe itum ramaki kampeŋana ku piam, mi kam mat ku ma iyaara piam. Kamke yam. \b \q1 \v 8 Muŋgu ke baen ta imbot toono kizin Aikuptu. Mi nu puru, mi kam ma imar lele tiŋgi, \q1 to ziiri lele tiŋgi ka tomtom bizin ma tiko papirik, mi paaza ke baen tana su toono kizin. \x + \xo 80:8 \xt Kam 15:17; Mt 21:33+; Ŋgo 7:45\x* \q1 \v 9 Mi nu laama ke uunu, bekena indom ma ise ambai. \q1 Tana uranuran ikeraama sula kat, mi namannaman irao pa toono biibi ti. \q1 \v 10 Ke baen ku tana isala ma isala kat, ma ilip pizin abal mi iur nerekou pizin. \q1 Mi ke bibip pakan timbot la kopo mbarmaana tomini. \q1 \v 11 Namannaman pakan tiyaara ma tila pa tai biibi ta imbot lele ta zoŋ izulla pa na. \q1 Mi namannaman pakan tiyaara ma tila pa yok biibi Euprates ta imbot zoŋ uunu na. \b \q1 \v 12 Mi iŋgi parei ta nu reege siiri ta muŋgu iliu baen lene ku? \q1 Re. Zin tomtom ta tiwwa len sorok na, tikemem baen ku ŋonon. \q1 \v 13 Mi ŋge saŋsaŋŋan tisuzus uranuran, \q1 mi buzur saŋsaŋŋan tikanan ŋonon mi tipasansaana. \b \q1 \v 14 O Anutu, nu mburom keskeezeŋom mi mbotmbot ta saamba a. \q1 Motom miili piam. \q1 Mar mi urpe ke baen ku ma imbot ambai mini. \q1 \v 15 Pa ke baen tiŋgi na, itum nomom woono ta ipaaza. \q1 Mi nu mboro i ma iwe biibi, bekena ipiyooto kom ŋonoono ambaimbaiŋan. \q1 \v 16 Re. Iŋgi kom koi bizin titaara ke baen ku, mi tiur you pa. \q1 Tana ketem malmal pizin, mi pambiriizi zin ma tila len! \b \q1 \v 17 Mi mbesooŋo ku ta imbot la nomom woono na, kiskisi. \q1 King tiam ta itum roogi mi uri pa uraata na, motom pini mi pomboli ma iwe biibi. \q1 \v 18 Tona niam ko ampizil ndemeyam pu mini som. Som ma som kat. \q1 Tana uulu yam be ambot ambai mini, mi niam ko ambesmbeeze pu mi ampakurkur zom. \b \q1 \v 19 O Anutu, nu mburom keskeezeŋom. Uulu yam ma ambot ambai mini. \q1 Swe itum ramaki kampeŋana ku piam, mi kam mat ku ma iyaara piam. Kamke yam. \c 81 \s1 Merere leleene be zin Israel tiur kat lelen pini \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Leleyom ambai pa Anutu mi kombo mboe pini. Pa ni ta ipombolmbol ti. \q1 Menmeen yom pa Anutu ki Yakop, mi kalŋoyom isala ma kapakuri. \q1 \v 2 Kamaŋga mi kombo. \q1 Mi keyelyel kakaaba, \q1 mi kupun koroŋ matakiŋa bekena kepeŋgeeze mboe. \q1 \v 3 Sombe puulu popoŋana ka suŋŋana, som puulu ilup ma iwe munŋaana na, \q1 kiwi twiiri ma kalŋaana biibi. \q1 \v 4 Pa mbulu ta kembei, ina ito tutu ta Anutu iur piti Israel pataaŋa kek na. \q1 Anutu ki Yakop, ta ikam tutu tiŋgi piti be toto. \q1 \v 5 Indeeŋe ta ni imaŋga pizin Aikuptu kan na, \q1 ni iswe tutu tiŋgi piti Israel. \q1 Nio aŋleŋ kalŋaana ta imar. Mi muŋgu mbulu sa ta kembei ipet pio som. Tabe ikam yo ma aŋkankaana. Iso ta kembei: \q1 \v 6 “Nio ta aŋtatke mburu tiom pataŋana pa regeyom, \q1 mi aŋkam yom ma keteyom su pa uraata ta kakamam na. \x + \xo 81:6 \xt Kam 1:11+, 6:6; Mt 11:28\x* \q1 \v 7 Indeeŋe ta kombotmbot lela pataŋana biibi leleene mi kataŋroro yo be aŋuulu yom na, nio aŋmar mi aŋkamke yom. \q1 Mi aŋbotmbot lela miiri tieene, mi lele ikuruŋruŋ ma aŋpekelkel kwoyom. \q1 Mi aŋtoombo yom su yok bukbukŋana Meriba bekena aŋute: Ko keleŋ la kalŋoŋ, som som? \x + \xo 81:7 \xt Kam 17:7\x* \b \q1 \v 8 O niom wal tio, keleŋ sua tabe aŋpazal yom pa i. \q1 Niom Israel, sombe kuŋgun talŋoyom pa sua tio, so ndabok! \q1 \v 9 Kozo kembeeze pa merere toro sa pepe. \q1 Tana kelek kumbuyom pa wal pakan merere kizin pepe. \x + \xo 81:9 \xt Kam 20:3\x* \q1 \v 10 Pa nio Yooba ta Anutu tiom. \q1 Nio ta aŋkam yom ma kezem Aikuptu. \q1 Tana kwoyom ikaaga. Naso aŋparaurau kwoyom be kapakur kat nio zoŋ.” \b \q1 \v 11 Tamen wal tio Israel tileŋ la kalŋoŋ som. \q1 Mi lelen be timbot la kopoŋ mbarmaana som. \x + \xo 81:11 \xt Kam 32:1+\x* \q1 \v 12 Tanata aŋzem zin ma tikam zooroŋana irao zitun lelen mi ŋgar kizin. \x + \xo 81:12 \xt Ŋgo 7:42; Ro 1:24\x* \b \q1 \v 13 Mibe tileŋ la kalŋoŋ \q1 mi tito zaala tio, so ndabok! \q1 \v 14 To loŋa men mi aŋkoto kan koi bizin, \q1 mi aŋpun zin pa ituŋ mburoŋ ma timap. \q1 \v 15 To zin wal ta tiurur koi pio na, tilek kumbun pio raama motoŋana biibi, \q1 mi tikam kadoono kizin sananŋana tabe imbotmbot se kizin ma alok. \q1 \v 16 Tamen zin Israel na, nio ko aŋkam kan kini ambaimbaiŋan be tikan ma kopon bok. \q1 Mi aŋkam bigil suruunu ma ireere pa pat be tiwin ma tirao. \c 82 \s1 Anutu iur kadoono pa zin peeze kan sananŋan mi zin aŋela sananŋan ta tipombolmbol zin \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 Anutu imender la lupŋana kini matan isu kar saamba, \q1 mi ipamender zin merere pakan be iur kadoono pizin. Isombe: \b \q1 \v 2 “Niom tina, ŋiizi na kezem mbulu tiom sananŋana? Peeze ta kakamam, ina indeeŋe som. \q1 Niom sombe kapamender zin tomtom be kitiiri sua kizin, na kalalae kizin wal sananŋan. \q1 \v 3 Niom tina kombot be koporoukaala zin wal ta len mburan biibi som na, mi zin moondo. \q1 Mi niom bela kemender pa zin wal tau timbot ŋoobo mi zin wal ta len ulaaŋa sa som na, mi ku'uulu zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 4 Mi zin wal ta len mburan biibi som, mi timbot ŋoobo ma tiru zalan na, \q1 niom leyom uraata be motoyom pizin mi kakamke zin la wal sananŋan naman. \b \q1 \v 5 Tamen niom kakamam ta kembei som. Niom tina leyom ŋgar sa som. \q1 Kawwa la zugut lene men. \q1 Pa mbulu mi tutu boozomen ta ipombolmbol mbotŋana ambaiŋana isu toono, ta kapasaana ma isaana lup. \x + \xo 82:5 \xt Mbo 11:3\x* \b \q1 \v 6 Ŋonoono, muŋgu aŋpaata yom be ‘anutu.’ \q1 Pa aŋsombe niom ta boozomen Anutu kor kana kat lutuunu bizin. \x + \xo 82:6 \xt Yo 10:34\x* \q1 \v 7 Tamen niom kozo ko kemetmeete raraate kembei ta zin tomtom toono kan. \q1 Swoyom ko imap kembei ta zin bibip ki toono na, mi zoyom sa mini som.” \x + \xo 82:7 \xt Ŋgo 12:22+\x* \b \q1 \v 8 O Anutu, maŋga mi ur kadoono pizin wal sananŋan ta timbotmbot toono na. \q1 Pa karkari ta boozomen ramaki toono kizin na, koroŋ ku men. Nu ta mborro zin. \c 83 \s1 Zin Israel tisuŋ Merere be ikoto kan koi bizin \d Mboe ki Asap \q1 \v 1 O Anutu, kwom imun paso? \q1 Ur nim mi maane pepe! \b \q1 \v 2 Re. Kom koi bizin kalŋan izalla mi tikam kumbun pa malmal. \q1 Zin wal ta tiurur koi pu na, nin se ma tiso tilip pu kek. \x + \xo 83:2 \xt Mbo 2:1\x* \q1 \v 3 Mi wal ku ta nu lelem pizin ilip na, \q1 kom koi bizin timburmbuuru pizin mi timbuk kan kiizi. \q1 \v 4 Mi tisombe: “Ou, kamaŋga ma tala takas zin Israel ma timap kat. \q1 Naso toono kizin imbot sorok mi zan imap.” \b \q1 \v 5 Ŋonoono kat. Kom koi bizin tilup lelen mi ŋgar kizin ma iwe tamen, \q1 mi tiparmbuk sua pizin be tikam malmal pu. Zin wal ta kembei: \q1 \v 6 Zin wal ki lele pakaana ki Edom ziŋan Ismael popoŋana kini, \q1 mi zin wal ki lele pakaana ki Moap ziŋan zin Agri, \q1 \v 7 mi zin wal ki lele pakaana ki Gebal ziŋan zin Amon mi Amalek, \q1 mi zin Pilistia kan mi kar Tiro kan. \q1 \v 8 Mi zin Asiria kan timbuk sua be tilae kizin Amon mi Moap ta Lot popoŋana kini na, \q1 mi tiuulu zin pa malmal tomini. \b \q1 \v 9 Tana amsuŋu be kam mbulu pizin wal tana raraate kembei ta muŋgu kam pa zin wal ki Midian na, \q1 mi kembei ta muŋgu kam pa Sisera ziru Yabin su yok Kison na. \q1 \v 10 Nu kas zin su kar Endor, \q1 mi uri kizin timbot sorok su toono kembei ta te ma tibuuzu. \q1 \v 11 Tana zin bibip ki koyam koi bizin na, kam mbulu pizin raraate kembei ta muŋgu kam pa Oreb ziru Zeeb na. \q1 Mi zin peeze kan kizin ta kembena. Koto zin kembei ta kam pa Zeba ziru Zalmuna na. \q1 \v 12 Wal ru tana, muŋgu tiso ta kembei: “Aa, tala takam malmal pa Anutu wal kini. Naso takam toono kizin ma iwe lende. \q1 Pa ina lele mbutmbuutuŋana ta ambai be zin sipsip timbot pa.” \b \q1 \v 13 Anutu tio, palamuuzu zin ma tiwe kembei ta ululu. \q1 Kam zin ma tiwe kembei koroŋ gubungubun ta miiri iwilaala ma ila ne lup. \q1 \v 14 Pasaana zin kembei ta you ikanan rie, \q1 mi kembei ta you bilbilŋana ikanan su ta imbot sala abal na. \q1 \v 15 Pei miiri biibi ramaki yaŋ be iketo zin. \q1 Mi kam miiri napiu tomini ma pamoto zin pa. \q1 \v 16 O Yooba, koto kat zin. Naso kan miaŋ biibi, \q1 mi tikilaalu kembei nu zom biibi. \q1 \v 17 Koto zin mi pamiaŋ kat zin. Naso timoto kan, mi timbotmbot ta kembei ma alok. \q1 Kam zin ma tiru zalan. Mi pambiriizi zin ma timap kat. \q1 \v 18 Naso tikilaala ta kembei: Yooba, nu itum tamen ta biibi ŋonoono. \q1 Nu Anutu kor kana kat ta mborro koroŋ ta boozomen. \c 84 \s1 Mboe kizin wal ta tikam pai molo be tisala pa Urum Merere \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 O Yooba, nu mburom keskeezeŋom. \q1 Nio leleŋ pa urum ku ilip. Pa ina nu itum murim tau. \x + \xo 84:1 \xt Mbo 27:4\x* \q1 \v 2 Nio leleŋ ilip kat be aŋbotmbot lela urum ku leleene. Mi iŋgi aŋbot molo pa. Tana aŋtwermiili pa mi aŋso: “A tina ko!” \q1 Pa nu Anutu motom yaryaaraŋom. Tana ŋgar tio mi leleŋ ta imap imama ku men. \x + \xo 84:2 \xt Mbo 42:1+, 63:1\x* \b \q1 \v 3 Yooba, nu mburom keskeezeŋom. Nu ta king tio mi Anutu tio. \q1 Zin man ta timbotmbot lela urum ku leleene na, lelen ambai kat. \q1 Mi yaŋnaana tiwwo len ŋgini lela urum ku lene be tikenne pa. \q1 Mi timborro lutun bizin kolouŋana pa artaal ku. \b \q1 \v 4 Zin wal tau timbotmbot lela urum ku leleene totomen na, lelen ambai kat pa kampeŋana biibi tana. \q1 Tana timbombo mboe mi tipakurkuru. \b \q1 \v 5 Mi zin wal ta tipase pu be pombol zin, \q1 mi ŋgar kizin imbol be tito zaala tabe isama pa abal Sion na, \q1 zin tomini lelen ambai kat pa kampeŋana ku ta ise kizin. \x + \xo 84:5 \xt Ibr 11:13+\x* \q1 \v 6 Zin sombe tiwwa ma tisula pa lele ŋgolooboŋana ki Baka ta ka yok somŋana i, \q1 nako yok boozomen bukbuk ma tise, mi tirereere. \q1 Mi Anutu ko ikampe lele tana, mi ikam yaŋ ma isu bekena lele tana ipiyooto koroŋ ndabokbokŋan boozo. \q1 \v 7 Tana zin tiwwa ma tila, mi mburan iwedet ma iwe biibi, \q1 mi tila tipet Anutu kereene uunu ta Sion a. \b \q1 \v 8 O Yooba, nu Anutu mburom keskeezeŋom. Leŋ suŋŋana tio. \q1 Anutu ki Yakop, ŋgun talŋom pio. \q1 \v 9 Anutu, motom pa king tiam mi kampe i. \q1 Pa nu itum roogi mi uri pa uraata kini. Mi ni ta iwe siŋgiao piam. \b \q1 \v 10 Nio sombe aŋbotmbot lela urum ku pa aigule tamen ŋonoono, ina ilip pa aigule ta munŋaana men ta aŋbombooreŋ sorok pa lele toro. \q1 Tana mbotŋana ambaiŋana ta niamŋan zin wal sananŋan amrao be amkam lela beeze kizin na, nio leleŋ pa risa som. \q1 Nio leleŋ be aŋlonloondo pa urum ki Anutu tio mi aŋzuŋzuŋ. Pa ina koroŋ ŋonoono mi koroŋ ambaiŋana kat. \b \q1 \v 11 Yooba Anutu, ni iurur mat piti mi iwe siŋgiao piti. \q1 Mi ipomosmoozo zin mbesooŋo kini pa kampeŋana mi muŋaiŋana kini, mi ipakurkur zin. \q1 Wal ta so tipa pai kizin ma indeeŋe men, na ni irao iruutu koroŋ ambaiŋana sa pizin na som. \x + \xo 84:11 \xt Mbo 34:10; Tur 21:23\x* \b \q1 \v 12 O Yooba, nu mburom keskeezeŋom. \q1 Wal ta so tipase pu, nako menmeen zin pa kampeŋana ku ta imbotmbot se kizin. \x + \xo 84:12 \xt Mbo 2:12\x* \c 85 \s1 Anutu wal kini tisuŋi be iuulu zin ma timbot ambai mini \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1 O Yooba, muŋgu nu muŋai toono ku. \q1 Pa indeeŋe ta pataŋana ikam yam wal ta popoŋana ki Yakop na, nu uulu yam ma ambot ambai mini. \q1 \v 2 Mi indeeŋe wal ku tipaŋoobo pa zaala ku na, nu reege sanaana kizin. \q1 Mbulu kizin ta boozomen ta irao pa nu motom som na, nu mus ma ila ne. \q1 \v 3 Tana nu yaramraama ketem malmalŋana ku, \q1 mi kototo lelem bayouŋana. \b \q1 \v 4 Mi iŋgi amsuŋu mini. Anutu, ulaaŋa tiam, motom miili piam. \q1 Ketem malmal piam mini pepe. \q1 \v 5 Parei, ko ketem malmalŋana ku izze tiam ma alok? \q1 Ko kiskis men ta kembei, mi iseeŋge iseeŋge ma ila? \q1 \v 6 Motom miili piam. Pa niam wal ku tau. Uulu yam be ambot ambai mini. \q1 Naso leleyam ambai pu mi amwidit urum. \q1 \v 7 O Yooba, mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku na, swe ma amre mini. \q1 Kamke yam ma ambot ambai. \b \q1 \v 8 Nio ko aŋgun talŋoŋ pa sua tabe Anutu iso i. \q1 Pa Yooba ko ikam sua luumuŋana piti ta kembei: \q1 Zin wal ta so tiurur lelen pini mi titoto mbulu kini na, ni ko iuulu zin ma timbot ambai mini. \q1 Mi kozo tire zin: Kokena timiili mini pa mbulu kankaanaŋana. \x + \xo 85:8 \xt Yo 14:27; Ro 5:1; 2Tes 3:16\x* \q1 \v 9 Ŋonoono kat. Zin wal ta timototo Anutu mi tileŋleŋ la kalŋaana na, ni imbotmbot raama zin mi iuluulu zin. \q1 Pa ina zaala tabe ni iswe mburaana mi mbulu kini ndabokŋana ma ipet mat isu toono taiŋgi. \b \q1 \v 10 Mbulu ki Anutu ta iurur leleene pa wal kini, ina igabgaaba mbulu kini ta itoto sua kini. \q1 Mi mbulu kini ndeeŋeŋana mi mbulu kini luumuŋana ta kembena. Tilup ma tiwe tamen. \x + \xo 85:10 \xt Mbo 89:14; Ro 3:26\x* \q1 \v 11 Mbulu ki tozzo sua ŋonoono men mi tototo sua kiti, ta iwedet pa toono. \q1 Mi mbulu ndeeŋeŋana ta izzu pa kar saamba. Mi ziru tiparlup zin ma tiwe tamen. \b \q1 \v 12 Ŋonoono kat. Yooba ko ikampe yam pa koroŋ ambaimbaiŋan. \q1 Ni ko ikam ma mai ambaiŋana ipet pa toono tiam. \x + \xo 85:12 \xt Mbo 67:6; Yems 1:17\x* \q1 \v 13 Mi mbulu ndeeŋeŋana, ta ko imuuŋgu pini \q1 mi iurpe zaala pini be imar. \c 86 \s1 Merere, kamke yo mi paute yo pa zaala ku \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, ŋgun talŋom pio. Leŋ suŋŋana tio ti mi uulu yo. \q1 Pa iŋgi aŋbotmbot raama pataŋana mi aŋrru zaala. \q1 \v 2 Nu ta Anutu tio. Mi nio mbesooŋo ku mi aŋpase pu. \q1 Tana poroukaala yo mi kamke yo: Kokena aŋmeete. \q1 Pa nio aŋurur leleŋ pu mi aŋtoto mbulu ku. \q1 \v 3 Merere tio, muŋai yo lak! \q1 Pa aigule ta boozomen, zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, aŋtaŋroro u. \q1 \v 4 Merere, nio mbesooŋo ku. Uulu yo. Naso kam ma leleŋ ambai mi menmeen yo. \q1 Pa iŋgi suŋŋana tio imama ku raama leleŋ. \q1 \v 5 Merere, nu ambaiŋom kat. Nu rekreege sanaana kizin tomtom, \q1 mi toto sua ku mbukŋana, mi urur kat lelem pa zin wal ta titaŋroro u na. \x + \xo 86:5 \xt Kam 34:6; Yona 4:2\x* \b \q1 \v 6 O Yooba, ŋgun talŋom pa suŋŋana tio. \q1 Leŋ tiŋiizi tio ti mi muŋai yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \q1 \v 7 Nio sombe pataŋana indeeŋe yo, nako aŋtaŋroro u. \q1 Pa nu leŋleŋ suŋŋana tio mi uluulu yo. \b \q1 \v 8 Merere tio, nu itum tamen ta Anutu ŋonoono. Anutu toro sa kembei ta nu na som. \q1 Pa uraata ku ilip kat. Tana kadom sa som. \x + \xo 86:8 \xt Kam 8:10, 15:11\x* \q1 \v 9 Merere tio, nu ur tomtom ta munŋaana men ma timbot pa lele kizin kizin. \q1 Karkari ta boozomen ko timar be tilek kumbun pu mi tipakur zom. \x + \xo 86:9 \xt Tur 15:4\x* \q1 \v 10 Pa nu ta biibi ŋonoono. Mi nu kamam uraata mburanŋan ta ipa ndel kat. \q1 Tana nu itum tamen ta Anutu ŋonoono. \b \q1 \v 11 O Yooba, paute yo pa zaala ku. \q1 Naso aŋpa pai tio ma indeeŋe men pa sua ku ŋonoono. \q1 Mi kam ma aŋur kat leleŋ pu. Naso aŋmototo u mi aŋleŋleŋ la kalŋom. \x + \xo 86:11 \xt Kam 33:13; Mbo 25:5; Yer 32:39\x* \b \q1 \v 12 Merere, nu Anutu tio. \q1 Nio ko leleŋ ambai pu mi aŋur kat leleŋ pu, \q1 mi aŋpakurkur zom ma alok. \q1 \v 13 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur kat lelem pio. \q1 Muŋgu aŋbot la naala kezeene. Tamen nu tatke yo pa pataŋana tana, tabe aŋmeete som. \b \q1 \v 14 O Anutu, re. Iŋgi zin wal sananŋan timaŋga be tikam malmal pio mi tikoto yo. \q1 Wal zigzikŋan tilup zin, mi tisombe tipun yo ma aŋmeete. \q1 Wal tana timuŋai tomtom sa som, mi tikam ŋgar pu risa som. \b \q1 \v 15 Tamen Merere, nu lelem izanzaana pizin mbesooŋo ku, mi muŋaiŋai zin mi kampewe zin. \q1 Mi ketem malmal karau som, mi toto sua ku mbukŋana mi urur kat lelem pa wal ku. \x + \xo 86:15 \xt Kam 34:6\x* \b \q1 \v 16 Tana motom miili pio mi muŋai yo. \q1 Pombol yo mi kamke yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \q1 Aŋbesmbeeze pu kembei ta muŋgu naŋgoŋ ikamam na. \q1 \v 17 Tana Yooba, kam mbulu sa tabe iswe kembei kampeŋana ku imbotmbot men se tio. \q1 Uulu yo mi potor leleŋ. \q1 Naso koŋ koi bizin tire mi kan miaŋ. \c 87 \s1 Karkari ta boozomen ko tiwe Yerusalem lutuunu bizin \d Mboe kizin Kora \q1 \v 1-2 Yooba itunu ta ipamender kar biibi Sion sala lele kini abalabalŋana ta potomŋana na. \q1 Mi ni iur kat leleene pa kar tana \q1 ma ilip pa kar boozomen ta Yakop popoŋana kini timbotmbot pa na. \x + \xo 87:1-2 \xt Mbo 48:1\x* \q1 \v 3 O Yerusalem, nu ta Anutu kar kini. \q1 Tana tomtom tiwidit urum ma iwe biibi. \b \q1 \v 4 Anutu iso ta kembei: “Nio ko aŋkam zin Aikuptu kan mi zin Babilon kan ma tiute yo, mi aŋpaata zin be wal tio. \q1 Mi ko aŋso pa zin Pilistia kan, Tiro kan, mi Etiopia kan tomini ta kembei: \q1 ‘Niom tina, kewe Yerusalem lutuunu bizin, kembei zin wal ta nan bizin tipeebe zin ma tisu Yerusalem na.’” \q1 \v 5 Ŋonoono kat. Kar Sion, nako tiso ka sua ta kembei: \q1 “Anutu kor kana kat iyo wal kini pa lele ta boozomen, mi ikam zin ma tiwe Yerusalem lutuunu bizin. \q1 Kar tana, ni itunu ta ipamender.” \q1 \v 6 Mi sombe Yooba ibeede tomtom ta boozomen zan ise ro kini, \q1 nako ibeede wal tana kan sua sotaaraŋana ta kembei: \q1 “Zin tiwe Yerusalem lutuunu bizin kek.” \b \q1 \v 7 Tana tomtom ko tizze kombom mi timbombo raama menmeen zin ma tizzo ta kembei: \q1 “O kar Yerusalem, nu kembei ta yok bukbukŋana. Pa nu piyotyooto kampeŋana boozomen piam.” \c 88 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta imbot lela pataŋana biibi leleene \d Mboe kizin Kora Heman, tomtom kizin Ezra itooro \q1 \v 1 Yooba, nu Anutu tio mi ulaaŋa tio. \q1 Aigule ma mbeŋ na, tiŋiizi tio imama ku men. \q1 \v 2 Leŋ suŋŋana tio. \q1 Ŋgun talŋom pa tiŋiizi tio ti. \b \q1 \v 3 Pa pataŋana boozomen ilol yo lup kek, \q1 ma iŋgi be aŋsula leŋ Andewa i. \q1 \v 4 Tomtom tire yo kembei aŋbot la naala kezeene kek. \q1 Pa mburoŋ imap kat. \q1 \v 5 Iŋgi tizem yo ma aŋbombooreŋ sorok kembei ta zin wal meeteŋan. \q1 Nio kembei zin wal ta tikas zin ma timetmeete, mi tipiri zin sula naala, \q1 mi nu motom iŋgalŋgal zin mini som, mi kampe zin mini som. \q1 \v 6 Nu ur yo sula kat naala ta usomŋana i, \q1 mi zugut biibi ilol yo. \q1 \v 7 Ketem malmalŋana ku, ta ikoto yo, \q1 mi ilol yo kembei ta duubu biibi ipol ma isalakaala yo. \q1 \v 8 Nu kam ma waeŋ bizin timbotmbot molo pio. \q1 Mbulu ta kam pio i, ina ikam ma wal tio timototo mi lelen be tire yo risa som. \q1 Iŋgi kembei aŋbotmbot lela ruumu sanaana, mi leŋ zaala sa tabe aŋyooto pa na som. \q1 \v 9 Tana pataŋana tiŋgi ikam yo ma mburoŋ imap kat. \q1 O Yooba, aigule ta boozomen nio aŋwidit nomoŋ isala kor, \q1 mi aŋtaŋroro u be uulu yo. \b \q1 \v 10 Lak, nu tooro mos sa pizin wal meeteŋan ma tire? \q1 Mi parei? Zin wal zanŋan ta timetmeete kek na, kizin tasa irao imaŋga ma ipakur zom? Som. \q1 \v 11 Zin wal ta timbotmbot sula naala na, tizzo sua pa mbulu ku ta urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin? \q1 Zin Andewa kan tizzo pa mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana? Som. \q1 \v 12 Zin wal ta timbotmbot la zugut leleene na, tiute mos ku bibip? \q1 Mi zin wal ta timbotmbot la meeteŋan murin mi tomtom matan mbeleele kat zin na, zin matan iŋgalŋgal mbulu ku ndeeŋeŋana? Som kat! \b \q1 \v 13 Mi nio na, tiŋiizi tio imama ku be uulu yo. \q1 O Yooba, aigule ta boozomen, zoŋ ise na, aŋmaŋgaŋga pa muriŋ mi suŋŋana tio imama ku. \q1 \v 14 Yooba, parei ta nu pizil ndemem pio, mi turke motom pio? \b \q1 \v 15 Indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ mi imar na, aŋbadbaada pataŋana mi aŋbotmbot la naala kezeene. \q1 Pa nu seseeze kat motoŋ mi pamototo yo ma kembei ta kom koi ta nio i. Tana leŋ zaala sa mini som. \q1 \v 16 Pa ketem malmalŋana ku ta ilol yo kek. \q1 Koroŋ sananŋan ta nu ur be tipasaana yo na, tikam yo ma aŋmoto ma aŋsaana kat. \q1 \v 17 Iŋgi pataŋana matakiŋa tiliu yo, \q1 mi tikamam be tilol yo kembei ta nonor ikot mbeŋ ma aigule. \q1 Irao aŋko na som. \q1 \v 18 Mi nu kam ma wal tio ma toŋmatiziŋ tio timbotmbot molo pio. \q1 Mi toroŋ bizin ŋonoono tomini tigarau yo som. \q1 Iŋgi aŋbotmbot lela zugut biibi leleene. \c 89 \s1 Zin Israel lelen iwe ru pa sua mbukŋana ta Merere ikam pa Dabit na \d Mboe ki Etan, tomtom kizin Ezra \q1 \v 1 O Yooba, nio ko aŋbombo mboe mi aŋpakurkuru pa uraata ku boozomen ta iswe kembei nu urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin. \q1 Mi mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na, kwoŋ ko izzoyaryaara pizin tomtom totomen. \q1 \v 2 Ko aŋzzo ta kembei: Mbulu ku ta urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin, inako imbotmbot ma alok. \q1 Mi mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana, inako imbol ma imbotmbot kembei ta saamba, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 3-4 Muŋgu nu itum so ta kembei: “Nio aŋpeikat mbesooŋo tio Dabit mi aŋbuk sua pini kek. \q1 Mi aŋpombol sua tana ma imbol kat. Sua ta kembei: \q1 ‘Nio ko aŋpamender zin popoŋana ku be tiwe king. Mi zin ko tikam peeze pizin Israel ma alok. \q1 Popoŋana ku ko tiparpekelkel zin, mi timbutultul se king muriini peeze kana, mi tikamam peeze, mi iseeŋge iseeŋge ma ila.’” \b \q1 \v 5 O Yooba, zin wal mburanŋan mi potomŋan ki kar saamba tiwidit urum pa uraata bibip ta kamam na. \q1 Zin tiluplup zin mi tipakurkuru pa mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na. \x + \xo 89:5 \xt Tur 4:8\x* \q1 \v 6 Yooba, nu kadom asiŋ? Som. Pa nu lip pa koroŋ boozomen ta timbotmbot saamba na. \q1 Wal saamba kan, kizin tasa irao u som. \q1 \v 7 Nu mburom ilip kat pa zin wal mburanŋan mi potomŋan ta tiluplup zin su kerem uunu ta saamba a. Tanata timototo u mi timbesmbeeze pu. \b \q1 \v 8 Yooba, nu Anutu mburom keskeezeŋom. Merere toro sa kembei nu na som. \q1 Pa nu mburom biibi. Mi tortooro ŋgar ku som. Nu toto sua ku mbukŋana pa koroŋ ta boozomen. \q1 \v 9 Nu ta mborro tai. \q1 Sombe duubu zoŋo zirzirŋana, na nu rao be kam ma taun isu. \q1 \v 10 Mi muŋgu nu petepaala Rahab uteene ma imeete. \f + \fr 89:10 \ft Wal pakan ta tigarau Israel na, tiurla ta kembei: Koroŋ sananŋana ta imbot tai, zaana Rahab. Gorgori ikamam be ipasaana koroŋ ta boozomen. Muŋgu kat, ziru Anutu tiporou ma Anutu ilip. Mi koozi na, Anutu iyaramraami. \f* \q1 Mi nomom mburaanaŋana ta iyaŋgwiiri kom koi bizin ma tiko papirik. \b \q1 \v 11 Saamba na koroŋ ku. Mi toono tomini, ina koroŋ ku men. \q1 Pa nu ta ur saamba mi toono ramaki koroŋ boozomen ta timbotmbot pa. \x + \xo 89:11 \xt Mbo 24:1\x* \q1 \v 12 Nu ur toono ma ila imap su re uunu, mi ila imap su iwaara uunu. \q1 Abal Tabor mi abal Hermon lelen ambai pu mi timbombo mboe be tipakur zom. \b \q1 \v 13 Nu mburom keskeezeŋom. \q1 Nomom woono na, mburaana ilip kat be ikas kom koi bizin. \q1 \v 14 Peeze ku, ina imender se mbulu ku ta urpewe pataŋana kizin tomtom mi kamam mbulu ndeeŋeŋana men. \q1 Mi mbulu ku ta boozomen izzwe kembei: Nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \b \q1 \v 15 Yooba, zin wal ta tiluplup zin pa suŋŋana, mi kalŋan izalla ma tipakurkuru na, menmeen zin. \q1 Pa wal ta kembei tipa pai kizin pa mat ku leleene, tana nu mbotmbot raama zin mi kampewe zin. \x + \xo 89:15 \xt Yo 8:12; 1Yo 1:7\x* \q1 \v 16 Zin tiute mbulu ta kamam na. \q1 Tana aigule ta boozomen, zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, \q1 lelen ambai kat, mi tipakurkuru pa mbulu ku ndeeŋeŋana. \b \q1 \v 17 Nu pombolmbol yam, tanata niyam ise mi zoyam iwe biibi. \q1 Kampeŋana ku, ta ikam yam ma amlip pa koyam koi bizin. \q1 \v 18 O Yooba, nu itum ta pamender king tiam be iwe siŋgiao piam. \q1 Nu Anutu tiam Israel, mi nu potomŋom. Mi nu ta ur king tiam be ikam peeze piam. \s1 Sua mbukŋana ta Merere ikam pa Dabit \q1 \v 19 Zin wal ta tiurur lelen pa Anutu mi titoto mbulu kini na, muŋgu kat ni ipatooŋo zin pa mbulu tabe ni ikam. Iso pizin ta kembei: \q1 “Naŋgaŋ ta, ni imbotmbot la mazwoyom. \q1 Nio ituŋ aŋpeikati be aŋpakuri ma iwe biibi. \q1 Mi aŋpomboli ma ilip pa zin wal malmal kan. \q1 \v 20 Nio aŋdeeŋe mbesooŋo tio Dabit, \q1 mi aŋliŋ ŋgere potomŋana isala uteene kek bekena aŋuri pa uraata. \x + \xo 89:20 \xt Ŋgo 13:22\x* \q1 \v 21 Nio kola aŋkiskisi mi aŋpombolmboli. \q1 Mi nomoŋ woono ko isilou i. \q1 \v 22 Ka koi sa ko irao ilip pini na som. \q1 Mi tomtom sananŋana sa ko irao be ikoto i na som. \q1 \v 23 Pa nio ko aŋmuŋmuuŋgu pini mi aŋkazas ka koi bizin. \q1 Zin wal ta so tiurur koi pini na, nio ko aŋpun zin ma timetmeete lup. \q1 \v 24 Nio ko aŋtoto sua ta aŋbuk pini na, mi aŋurur leleŋ pini. Mi ko irao aŋzemi na som. \q1 Ko aŋbotmbot raami mi aŋpombolmboli be iliplip pa ka koi bizin. Tana zaana ko iwe biibi kat. \q1 \v 25 Nio ko aŋkam ma toono kini iwe biibi. Ko ipera pa Tai Mediterenian, \q1 mi ilela pa toono uunu, to ila imiili su yok Euprates. \b \q1 \v 26 Ni ko iso pio ta kembei: ‘Nu na nio Tamaŋ. \q1 Nu Merere tio mi ulaaŋa tio mbolŋana ta pombolmbol yo mi menderkalkaala yo.’ \x + \xo 89:26 \xt Ibr 1:5\x* \q1 \v 27 Mi nio ko aŋkami ma iwe lutuŋ muŋgamuŋga. \q1 Tana ni ko ilip pa king ta boozomen. \x + \xo 89:27 \xt Ep 1:20+; Kol 1:18; Tur 1:5\x* \s1 Sua ta Merere imbuk pizin popoŋana ki Dabit \q1 \v 28 Nio ko aŋurur leleŋ pini ma alok. \q1 Mi sua ta aŋbuk pini na, ta kembena. Ko imbol mi imbotmbot ma alok. \q1 \v 29 Mi nio ko aŋpamender wal kini be tikam peeze pizin Israel. \q1 Peeze kizin ko imbotmbot ma alok, kembei ta saamba. \q1 Pa popoŋana kini ko tiparpekelkel zin ma tiwe king, mi timbutultul se Dabit muriini peeze kana, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 89:29 \xt Lu 1:33; Ibr 1:8\x* \b \q1 \v 30 Tamen, sombe popoŋana kini tipizil ndemen pa sua tio, \q1 mi tipa pai kizin ma indeeŋe pa tutu tio som, \q1 \v 31 mi tirepiili tutu tio ta imbot pataaŋa kek na kembei koroŋ sorok, \q1 mi timolo tutu tio, \q1 \v 32 nako aŋbalis zin pa zooroŋana kizin. \q1 Zin ko tire yoyouŋana pa sanaana kizin. \b \q1 \v 33 Tamen ko irao aŋtatke muŋaiŋana tio pa Dabit mi popoŋana kini na som. \q1 Mi sua ta aŋbuk pini na, irao aŋpizil ndemeŋ pa na som. \q1 \v 34 Pa sua tana, irao aŋrepiili kembei koroŋ sorok na som. \q1 Sua ta ipet pa ituŋ kwoŋ na, irao aŋtooro na som. Som kat. \q1 \v 35 Pa nio Merere potomŋoŋ. Tana sua ta aŋpombol ma imbol kek, nako imbotmbot ta kembei ma alok. \q1 Irao aŋpakaam Dabit pa na som. Som ma som kat. \q1 \v 36 Sua ta kembei: Popoŋana kini ko irao timap na som. \q1 Ko motoŋ pizin ma timbotmbot mi tikamam peeze, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Peeze kizin ko imbotmbot ma alok, kembei ta zoŋ. \q1 \v 37 Peeze kizin ko imbol ma imbotmbot kembei ta puulu. \q1 Pa Ni ta imbotmbot ta saamba a, irre koroŋ ta boozomen mi itoto sua kini.” \s1 Tiŋiizi pa pataŋana ta ipet pa king \q1 \v 38 Yooba, muŋgu nu so sua ta kembei. Tamen koozi nu ketem malmal biibi kat pa king ta itum roogi mi uri pa uraata na. \q1 Mi lelem pini som, mi pizil kat ndemem pini. \q1 \v 39 Sua mbukŋana ta kam pa mbesooŋo ku na, iŋgi nu reege kek. \q1 Mi kinke mogar kini mi pundu sula toono. \q1 \v 40 Siiri bibip mi mbolŋan ta tiliu kar kini na, nu reege zin ma tisu lup. \q1 Mi pasaana ruumu kini mbolŋan ta boozomen ma borok su toono. \q1 \v 41 Tana wal boozomen ta tiwwa len sorok ma timar na, tikemem len koroŋ kini. \q1 Mi wal ta tigarau i na, tirepilpiili i mi tikamam ŋeu pini. \q1 \v 42 Yooba, nu ta pombol king tiam ka koi bizin ma timaŋga pini mi tilip pini. \q1 Tana kam ma zin ta boozomen menmeen zin. \q1 \v 43 Mi pimiili Dabit zaaba kini ma imiili mini mi ipasaana itunu. \q1 Pa indeeŋe ta ni ikam malmal na, nu pomboli som. \q1 \v 44 Tana koroŋ kini ndabokbokŋan ta zaana biibi pa na, nu tatke pini. \q1 Mi muriini peeze kana na, nu reege ma borok su toono. \q1 \v 45 Ni naŋgaŋ kaibiim. Tamen nu kami ma isaana ma iwe kolman karau men. \q1 Tana pamiaŋi biibi kat. \s1 Suŋŋana pa ulaaŋa \q1 \v 46 O Yooba, ŋiizi na motom mar piam mini? \q1 Ko ketem malmalŋana ku imbotmbot se tiam ma alok? \q1 \v 47 Yooba, lelem isaana piam. \q1 Motom ŋgal. Niam tomtom ambotmbot su toono ma molo som. \q1 Nu itum ta mbuuzu yam pa toono ma ampet. Ko uraata ku tana iwe koroŋ sorok? \x + \xo 89:47 \xt Mbo 39:5\x* \q1 \v 48 Asiŋ ta irao imeete som mi imbot mataana iyaryaara men isu toono ti? \q1 Asiŋ irao itatke itunu pa meeteŋana mburaana? Som. \x + \xo 89:48 \xt Mbo 49:7+\x* \b \q1 \v 49 Yooba, muŋgu nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tamen buri na, muŋaiŋana ku ila parei? \q1 Sua ku mbukŋana ta kam pa Dabit mi pombol ma imbol kat na, parei ta toto mini som? \q1 \v 50 O Yooba, motom iŋgal yam mbesooŋo ku. \q1 Pa iŋgi zin karkari tipamiaŋ yam, \q1 mi tirepilpiili yam ma leleyam isaana kat. \q1 \v 51 Yooba, re king ta itum roogi mi uri pa uraata na. \q1 Lele swoi ta ni isombe ila pa i, na kom koi bizin tipasomi, \q1 mi tigibgiibi sua repiiliŋana pini. \b \q1 \v 52 Tapakur Yooba pa kampeŋana kini totomen. \q1 Ŋonoono kat. \c 90 \s1 Merere imbotmbot ma alok. Mi iti tomtom na, tombot ma molo som \d Suŋŋana ki Mose, ta Anutu tomtom kini na \q1 \v 1 O Merere, ta muŋgu muŋgu mi imar na, \q1 nu we ur piam mi menderkalkaala yam. \q1 \v 2 Muŋgu kat, indeeŋe zin abal tipet zen mi nu kam toono ma ipet zen na, nu mbotmbot. \q1 Mi koozi ma kaimer tomini, nu ko mbotmbot. \q1 Pa nu Anutu ta mbotmbot ma alok. \b \q1 \v 3 Mi niam tomtom na, musmuuzu ki toono men. \q1 Tanata nu zzo piam be amilmiili ma amsula mini toono. \x + \xo 90:3 \xt Un 3:19\x* \q1 \v 4 Pa ndaama munŋaana (1,000) ta ila kek na, nu re kembei ta aigule tamen. \q1 Ina kembei neeri ŋonoono pa nu motom. \q1 Ina mazwaana katŋana kat, irao kembei ta amsu ma amkeene mi ampol pa mbeŋ lukutuunu. \x + \xo 90:4 \xt 2Pe 3:8\x* \b \q1 \v 5-6 Nu yembutmbut swoyam ma imapmap karau men, \q1 kembei ta miuŋana i. \q1 Niam kembei ta manman pwoono. \q1 Sombe zoŋ ise, na ipeele. \q1 Beso rou mi zoŋ isula na, itoptop su lene. \x + \xo 90:5-6 \xt Yems 1:10; 1Pe 1:24\x* \q1 \v 7 Tana ketem malmalŋana ku, ta ikanan yam totomen. \q1 Mi kadoono ta urur pa sanaana tiam na, isalakalkaala yam. \q1 Tabe amoto koyam ma ambotmbot. \q1 \v 8 Pa mbulu tiam ta ampaŋobŋoobo pa zaala ku na, nu wwo se ndomom. \q1 Mi sanaana tiam turkeŋan na, nu reke ma imap. Sa ike pu som. Pa mat ku izzwe koroŋ ta boozomen. \x + \xo 90:8 \xt 1Kor 4:5; Ibr 4:13\x* \b \q1 \v 9 Tana aigule boozomen ta ambotmbot su toono na, nu ketem malmal piam. \q1 Tanata ametmeete ma amla leyam karau men. \q1 Swoyam na, katŋana men. Niam kembei tomtom ta iyak pa tamen mi ipas. \b \q1 \v 10 Koyam ndaama irao tomto tel laamuru men, mi ametmeete. \q1 Mi sombe mburoyam biibi, inako amsala tomto paŋ ma iŋgi. \q1 Mi ndaama ta boozomen tana na, amkamam uraata biibi mi ambadbaada pataŋana. \q1 Ta kembei kembei men ma irao swoyam imap. \b \q1 \v 11 Asiŋ ikilaala kat ketem malmalŋana ku mburaana? \q1 Mi asiŋ ikam kat ŋgar pa lelem bayouŋana, tana imototo u mi ileŋleŋ la kalŋom? Som. \q1 \v 12 Tana paute yam be amkilaala kat ta kembei: Mboti tiam isu toono ti na, molo som. \q1 Naso amkam ŋgar ku ma imbol la leleyam. \x + \xo 90:12 \xt Mbo 39:4\x* \b \q1 \v 13 O Yooba, ŋiizi na tooro ŋgar ku mi motom miili piam? \q1 Pa niam mbesooŋo ku tau. Tana lelem isaana piam. \q1 \v 14 Zoŋ isombe ise na, zeebe yam pa kampeŋana ku. Naso leleyam ndabok. \q1 Swe mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Naso ambombo mboe raama menmeen yam ikot aigule ta boozomen. \q1 \v 15 Muŋgu nu urur pataŋana bibip ise tiam. Mi buri na, amsuŋu be potor leleyam, mi kam ma leleyam ambai. \q1 Naso pokot ndaama ndaama tau ambot ŋoobo na. \b \q1 \v 16 Kam uraata bibip be amre mini. \q1 Mi swe mburom ramaki mbulu ku ndabokŋana pa lutuyam bizin ma tire tomini. \q1 \v 17 Merere Anutu tiam, niam leleyam be kampeŋana ku imbotmbot se tiam. \q1 Uulu yam be uraata tiam ta amkamam pa nomoyam na iloondo ambai. \q1 Pombol uraata tiam. Naso iur ŋonoono. \c 91 \s1 Merere iwe ur pa wal kini mi imenderkalkaala zin \q1 \v 1 Tomtom ta so ipase pa Anutu kor kana kat be iwe ur pini mi imenderkaali, \q1 mi Anutu mbura keskeezeŋana ikuubukaali, \q1 \v 2 na ni irao iso pa Anutu ta kembei: “Yooba Anutu tio, nio aŋpase pu. \q1 Pa nu we siiri mbolŋana pio mi poroukalkaala yo.” \b \q1 \v 3 Ŋonoono kat. Ni ko ipazalu mi ipiŋgis kumbum pa kilis ta kom koi bizin tiur pu na. \q1 Mi sombe mete sananŋana sa ipet, na ni ko iziiri ma imbot molo pu. \q1 \v 4 Ni ko ikuubukaalu kembei ta man ikamam pa lutuunu bizin, bekena mbotmbot ndabok men. \q1 Mi mbulu kini ta itoto sua kini mbukŋana na, ko iwe siŋgiao pu mi iporoukalkaalu. \b \q1 \v 5 Tana nu ko moto kom pa koroŋ sananŋan ta tiwwa pa mbeŋ na som. \q1 Mi aigule tomini, ko moto kom pa kom koi bizin peene lutunlutun kizin na som. \q1 \v 6 Tana mete sananŋana ta ikamam zin tomtom pa mbeŋ na, \q1 mi pataŋana ta ikazas zin pa aigule na, \q1 nu ko moto som. \q1 \v 7 Sombe tomtom munŋaana men (1,000) timetmeete ma titoptop su zilŋom uunu, \q1 mi tomtom munŋaana laamuru (10,000) timetmeete su nomom woono, na moto pepe. \q1 Pa koroŋ sa ko ipasaanu som. \q1 \v 8 Nu ko mbotmbot, mi re kat kadoono \q1 tabe Anutu ikam pizin wal sananŋan. \q1 \v 9 Ŋonoono kat. Yooba, nio aŋpase pa nu itum tamen be we ur pio mi menderkaala yo. \q1 Tana sombe Anutu kor kana kat iwe ur pu, mi imenderkalkaalu, \q1 \v 10 na koroŋ sananŋana sa ko irao be ipasaanu na som. \q1 Mi mete sananŋana sa ko irao igarau ruumu ku na som. \b \q1 \v 11 Pa Anutu ko iur sua pizin aŋela kini \q1 be timboro u mi matan pu pa pai ku ta boozomen. \q1 \v 12 Mi zin ko tikiskisu: \q1 Kokena tutkat kumbum sala pat ma mel. \x + \xo 91:12 \xt Mt 4:6; Lu 4:10; Ibr 1:14\x* \q1 \v 13 Nu ko paraama su pa laion mi mooto sananŋan, mi zin tikam kosa sa pu som. \q1 Laion popoŋan ta malmalŋan kat i, mi mooto ta kananŋan i, ko tirao be tipasaanu na som. \x + \xo 91:13 \xt Mk 16:18; Lu 10:19\x* \b \q1 \v 14 Pa Yooba iso ta kembei: “Zin wal ta tiur lelen pio mi tisekap mar tio na, nio ko aŋboro zin ma timbot ambai. \q1 Paso, zin tiute kat yo, tana nio ko aŋwit zin mi aŋur zin sala kor: Kokena koroŋ sa ipasaana zin. \q1 \v 15 Zin sombe titaŋroro yo, nako aŋpekel kalŋan mi aŋuulu zin. \q1 Mi sombe pataŋana sa ikam zin, nako aŋbotmbot raama zin, \q1 mi aŋtatke zin pa pataŋana kizin, mi aŋpakur zin ma zan iwe biibi. \q1 \v 16 Nio ko aŋseeŋge swon ma timbot molo isu toono. \q1 Mi zin ko tire kat ulaaŋa biibi tabe aŋkam pizin i.” \c 92 \s1 Aigule potomŋana ka mboe \d Mboe ta timbombo pa aigule tabe ketende su pa i \q1 \v 1 O Yooba, nu Anutu kor kana kat. \q1 Nio sombe aŋpakuru mi aŋbo mboe be aŋwit zom isala kor, ina indeeŋe men. \q1 \v 2 Tana aigule ta boozomen, zoŋ ise ma ila mbeŋ na, \q1 aŋzzoyaryaara mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana, mi urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin. \q1 \v 3 Nio aŋbombo mboe mi aŋzze kombom tio. \q1 Aŋpunun koroŋ matakiŋa, bekena aŋpakurkuru. \q1 \v 4 Pa Yooba, nio aŋkamam ŋgar pa uraata ku, tana ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 Mi aŋrre lala pa nomom muriini, tana menmeen yo mi aŋbombo mboe. \q1 \v 5 Yooba, uraata ta kamam, ina bibip, mi ndabokbokŋan, mi mburanŋan. \q1 Mi ŋgar ku na, ilip kat. Aŋkam ŋgar pa ma aŋrao som. \x + \xo 92:5 \xt Ro 11:33; Tur 15:3\x* \b \q1 \v 6 Tamen wal kankaanaŋan tikilaala som. \q1 Zin wal talliŋan ŋgar kizin ipet pa koroŋ taiŋgi som. \q1 \v 7 Ŋonoono, iti tere kembei zin wal sananŋan timasak ma tirao pa toono kembei mbutmbuutu ta izaara karau men. \q1 Zin wal ta tinoknok sanaana kamŋana na, tere kembei mboti kizin ambai men. \q1 Tamen kaimer, Anutu ko ipambiriizi zin ma tila len kat. \b \q1 \v 8 O Yooba, nu ta biibi ma lip. Mi ko mbotmbot murim ta kor a, mi kamam peeze, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 9 Ŋonoono kat. Kom koi bizin boozomen ta tikamam mbulu sananŋana na, nu ko yaŋgwiiri zin. \q1 Ko pambiriizi zin ma timap lup. \b \q1 \v 10 Mi nio na, nu pombol yo mi pakur yo, mi kam leŋ mburoŋ biibi kembei ta makau saŋsaŋŋana. \q1 Mi kampeŋana ku isalakaala yo, tana kam ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 11 Indeeŋe ta koŋ koi bizin timaŋga mi tizaŋzaaŋa yo na, Anutu ikoto zin mi aŋre kat pa motoŋ. \q1 Ni iketo wal sananŋan tana ma tiko papirik, mi aŋleŋ la pa orooro biibi ramaki tiŋiizi kizin. \b \q1 \v 12 Zin wal ndeeŋeŋan, nako timbot ambai mi tipiyotyooto ŋonoono ambaimbaiŋan kembei ta ni rouŋana. \q1 Mi zin timendernder mbolŋana kembei ke ki Lebanon ta bibip mi mbolŋan. \x + \xo 92:12 \xt Mbo 1:3, 52:8\x* \q1 \v 13 Pa Yooba ipaaza zin lela urum kini potomŋana. \q1 Tana zin ko timender su lele ki Anutu tiam, mi tizze ma tiwe bibip mi mbolŋan. \q1 \v 14 Mi sombe tiwe kolman, \q1 na tipiyotyooto men ŋonon ambaimbaiŋan kembei ta ke popoŋan. \x + \xo 92:14 \xt Yo 15:5\x* \q1 \v 15 Mi tizzoyaryaara sua ta kembei: “Yooba, ni ikam ŋoobo mbulu sa som. \q1 Mbulu kini ta boozomen na, indeŋdeeŋe men. Mi ni tundu ŋonoono. Pa ipombolmbol ti, mi iporoukalkaala iti.” \c 93 \s1 Anutu peeze kini ko imbol ma imbotmbot \q1 \v 1 Yooba, ni king biibi ŋonoono ta ikamam peeze pa koroŋ ta boozomen. \q1 Zaana biibi mi mburaana, ina iwe kembei mburu ta ni irru pa be ikam malmal. \q1 Muŋgu kat, ni iur toono ma uunu imbol kat. Tana kosa sa ko irao ikam ma imuzik na som. \b \q1 \v 2 O Yooba, muŋgu kat, indeeŋe ta ur kosa sa zen na, nu mbotmbot. \q1 Mi peeze ku ta kembena. Ta muŋgu mi imar na, imbol ma imbotmbot. \b \q1 \v 3 Yooba, tai imaŋga raama mburaana biibi, \q1 mi kalŋaana izalla kembei lele ikuruŋ. \q1 Duubu ipol mi kalŋaana biibi. \q1 \v 4 Tamen Yooba, nu mburom keskeezeŋom. \q1 Nu mbotmbot ta kor a, mi kamam peeze pa koroŋ ta boozomen. \q1 Mburom ilip kat pa tai ma duubu mburan. \q1 Mi nonor ma wo tomini, nu lip pizin. \b \q1 \v 5 O Yooba, tutu ta ur pa wal ku, ina imbol ma imbotmbot. \q1 Mi mbulu ku potomŋana mi mbulu potomŋana ki wal ku ko ipeŋgeeze urum ku ma alok. \c 94 \s1 Anutu ipokotkot mbulu sananŋana kizin tomtom \q1 \v 1 O Yooba, nu Anutu ta pokotkot mbulu sananŋana kizin tomtom. \q1 Swe itum ramaki mburom mi azuŋka ku. \x + \xo 94:1 \xt Ro 12:19\x* \q1 \v 2 Nu ta tiiriŋana katuunu. Tana maŋga mi pokot mbulu kizin wal ta tipakurkur zitun na. \q1 Pimiili mbulu kizin sananŋana ma ipasaana zitun. \x + \xo 94:2 \xt Un 18:25; Ibr 12:23; Yems 5:9\x* \b \q1 \v 3 Yooba, re zin wal sananŋan. Zin nin se mi menmeen zin pa mbulu kizin sananŋana. \q1 Ŋiizi na kam mbulu sa pizin? \q1 \v 4 Zin wal ta tikamam mbulu sananŋana na, kwon bok pa sua pakurŋana. \q1 Timap ma kalŋan izalla mi tipakurkur zitun zan. \q1 \v 5 Yooba, zin tikamam pataŋana biibi pa wal ku. \q1 Pa zin wal ta itum peikat zin mi kam zin ma tiwe lem na, wal tana tiseseeze kat matan. \q1 \v 6 Mi tipunun zin noroŋa mi moondo ma timetmeete. \q1 Mi zin wal ta tiwe leembe isu toono ti na, tikazas zin. \x + \xo 94:6 \xt Kam 22:21+\x* \q1 \v 7 Mi tikamam sua repiiliŋana pu ta kembei: “Aa, Yooba ire yam? \q1 Mbulu ta amkamam i, Anutu ki Yakop iute som.” \b \q1 \v 8 Niom tina talliŋoyom kat! Leyom ŋgar sa som. \q1 Niom kankaanaŋoyom. Ŋiizi na kakam kat ŋgar? \x + \xo 94:8 \xt Mbo 14:1, 53:1\x* \q1 \v 9 Parei, ni ta iur talŋoyom na, irao ileŋ sua tiom som? \q1 Mi ni ta iur motoyom na, irao ire mbulu tiom som? \q1 \v 10 Ni ta ipazalzal zin karkari ta boozomen na, ko iŋgal motoyom som? \q1 Ni ta ipaute tomtom ta boozomen na, itunu le ŋgar som? \b \q1 \v 11 Yooba, ni iute ŋgar turkeŋan boozomen ta tomtom lelen iurur pa. \q1 Mi ni iute: Ŋgar kizin tana ŋono somŋana. \x + \xo 94:11 \xt Mbo 139:2; 1Kor 3:20\x* \b \q1 \v 12 O Yooba, tomtom ta so nu pazali mi paute i pa sua ku, na ni ko leleene ambai kat. \q1 Pa kampeŋana ku ko imbotmbot se kini. \x + \xo 94:12 \xt 1Kor 11:32; Ibr 12:5\x* \q1 \v 13 Wal ta kembei, sombe pataŋana sa indeeŋe zin, na irao tikam ŋgar boozo pa som. \q1 Pa nu itum ko kipiiri zin mi motom pizin ma irao kel naala pa zin wal sananŋan ma titoptop sula. \b \q1 \v 14 Pa Yooba, ni irao ipizil ndemeene pa wal kini na som. \q1 Zin wal ta ni itunu ikam zin ma tiwe lene kek na, ni ko izem zin som. \x + \xo 94:14 \xt Ro 11:1+\x* \q1 \v 15 Tana ni ko iur zin peeze kan ambaimbaiŋan be tikam kat peeze mi tipombol mbulu ndeeŋeŋana. \q1 Mi wal boozomen ta lelen ŋgeezeŋan, nako tipombol mbulu ta kembei. \b \q1 \v 16 Sombe tomtom tikam ŋoobo mbulu pio, na asiŋ ko ilae tio mi iuulu yo? \q1 Mi sombe zin wal sananŋan tiŋgal sua pio, na asiŋ ko imender pio? \q1 Tomtom sa som. Yooba itunu tau. \q1 \v 17 Mibe Yooba iuulu yo som, so karau men mi aŋmeete mi aŋbot sula zin meeteŋan murin. \q1 Zin wal ta timbot lele tana na, tizzo sua mini som. \b \q1 \v 18 Yooba, indeeŋe ta aŋyasipir mabe aŋtop pa urlaŋana tio na, \q1 muŋaiŋana ku ta ikis yo mi ikipiiri yo. \q1 \v 19 Mi indeeŋe ta kopoŋ rru mi leleŋ ipata kat na, \q1 nu potor leleŋ ma ambai mini. \b \q1 \v 20 Zin peeze kan sananŋan ta timbutultul se tiiriŋana muriini kizin mi tiurur tutu ta ipasansaana zin tomtom na, \q1 nu gabgaaba zin? Som kat! \q1 \v 21 Wal tana tilup zin mi timbuk sua be tikas zin wal ndeeŋeŋan ta len uunu sa isaana som na ma siŋ kizin ireere. \x + \xo 94:21 \xt Mt 27:4\x* \b \q1 \v 22 Tamen Yooba, ni iwe siiri mbolŋana pio be aŋke lela. \q1 Ni iwe ur pio mi imenderkalkaala yo, tana aŋbot ambai. \q1 \v 23 Mi ni ko ipimiili mbulu sananŋana kizin wal tana ma ipasaana zitun. \q1 Tana mbulu ta tikam pa wal pakan, nako imiili pizin mi ipun zin ma timetmeete. \q1 Yooba ta Anutu kiti i, ko ipambiriizi zin ma timap ma tila len. \c 95 \s1 Tapakur Merere. Mi tozoori pepe. \q1 \v 1 Kamar ma tapakur Yooba. \q1 Kalŋanda isala mi tombo mboe pa ulaaŋa kiti mbolŋana raama menmeen ti. \q1 Pa ni ta ipombolmbol ti mi imenderkalkaala iti. \q1 \v 2 Tamar kat ta kereene uunu mi lelende ambai pini. \q1 Kalŋanda isala mi tombo mboe pakurŋana pini raama menmeen ti.\x + \xo 95:2 \xt Ep 5:19\x* \b \q1 \v 3 Pa Yooba, ni ta Anutu biibi ŋonoono, mi king biibi ŋonoono. \q1 Ilip pa merere ta boozomen.\x + \xo 95:3 \xt Mbo 47:2, 48:1\x* \q1 \v 4 Ni imborro koroŋ ta boozomen ta irao toono ma ila. \q1 Toono ta imbot meleeba kat ma ila isala abal ute ŋgutŋguutuŋan na, katuunu ta ni. \q1 \v 5 Tai mi toono na, koroŋ kini men tau. Pa ni itunu ta iur zin. \q1 Mi itunu mburaana ta ikam ma toono raraazaŋana ipet. \b \q1 \v 6 Kamar tusuŋ mi tutuundu pa Yooba. \q1 Telek kumbundu pini mi tapakuri. \q1 Pa ni ta iur iti.\x + \xo 95:6 \xt Pil 2:10\x* \q1 \v 7 Ni Anutu kiti ta mataana piti mi imborro iti. \q1 Mi iti na, sipsip kini tau.\x + \xo 95:7 \xt Kam 23:21; Mbo 23:1\x* \q1 Koozi keleŋ kat Yooba kalŋaana. Iso ta kembei: \q1 \v 8 “Keleŋtut sua pepe. Kokena ŋgar tiom imbol mi kakam zooroŋana kembei ta muŋgu tumbuyom bizin tikam su lele bilimŋana ki Meriba mi Masa na.\x + \xo 95:8 \xt Kam 17:7; Ibr 3:7+, 4:7\x* \q1 \v 9 Indeeŋe tana, titoombo mburoŋ. \q1 Pa nio aŋbelmbel uraata bibip pizin, mi zin tire kat mburoŋ pa matan. \q1 Tamen tinoknok zooroŋana, mi tikam kinkiini be tire mini.\x + \xo 95:9 \xt 1Kor 10:9\x* \q1 \v 10 Tabe tikam ma leleŋ pizin risa som pa ndaama tomtooru. \q1 Mi aŋso pizin ta kembei: ‘Wal tina, tiute zaala tio som, \q1 mi gorgori lelen imbotmbot molo pio.’\x + \xo 95:10 \xt Nam 14:34\x* \q1 \v 11 Tana keteŋ malmal pizin, mi aŋbuk sua mbolŋana, mi aŋpombol ma imbol kat. \q1 Sua ta kembei: \q1 ‘Ŋonoono kat. Toono ta aŋur pizin be tila ma keten su mi timbot ambai pa na, zin ko tirao be tilela na som. Som kat!’\x + \xo 95:11 \xt Ibr 3:7-18\x* \c 96 \s1 Merere, ni king biibi ŋonoono. Tana koroŋ ta boozomen bela tipakuri \q1 \v 1 Kombo mboe popoŋana pa Yooba! \q1 Niom tomtom ta karao pa toono ta boozomen na, kombo mboe pa Yooba. \x + \xo 96:1 \xt Mbo 98:1; Tur 5:9\x* \q1 \v 2 Kombo mboe pini mi kapakur zaana pa kampeŋana kini. \q1 Aigule ta boozomen kozzoyaryaara uruunu ambaiŋana pa uraata biibi ta ni ikamam be iuulu iti. \x + \xo 96:2 \xt Lu 2:30\x* \q1 \v 3 Kosoyaara zaana biibi pizin karkari ta boozomen. \q1 Koso zin tomtom ta munŋaana men pa uraata kini bibip ta ipa ndel kat. \x + \xo 96:3 \xt Mt 28:19\x* \b \q1 \v 4 Pa Yooba, ni ta biibi ŋonoono. Tanata tiwidit uruunu ma isala kor kat. \q1 Ni ilip pa merere ta boozomen. Tana iti tomototo i mi teleŋleŋ la kalŋaana. \q1 \v 5 Zin karkari, merere kizin ta boozomen na, pakaamŋan men. \q1 Mi Yooba, ni Anutu ŋonoono ta iur saamba raama ka koroŋ ta boozomen. \x + \xo 96:5 \xt Un 1:1; 1Kor 8:4+\x* \q1 \v 6 Ni zaanaŋana mi king biibi ŋonoono. Mi ni mbura keskeezeŋana mi ndabokŋana kat. \q1 Sombe telela urum kini mi tombot su kereene uunu, to tikilaala ta kembei. \b \q1 \v 7 Tana niom karkari ta boozomen, kapakur Yooba. \q1 Kewe kwoono mi kapakuri pa zaana biibi mi mburaana. \q1 \v 8 Kapakuri pa zaana biibi kat. \q1 Mi kelela urum kini raama patoronŋana tiom be kakam pini. \q1 \v 9 Kelek kumbuyom mi kutuundu pa Yooba. Pa ni potomŋana mi ndabokŋana kat. \q1 Tana niom tomtom ta karao pa toono ta boozomen na, sombe kombot su kereene uunu, na kokoto ituyom, mi komoto i mi keleŋ la kalŋaana. \q1 \v 10 Koso ma irao karkari ta boozomen ta kembei: “Yooba, ni king biibi ŋonoono ta ikamam peeze pa koroŋ ta munŋaana men! \q1 Muŋgu ni iur toono ma uunu imbol kat. Tana kosa sa irao be ikam toono ma imuzik mini na som. \q1 Mi ni ko itiiri zin karkari ta boozomen mi iur kadoono pizin. Mi kadoono tabe ikam pizin i, ko indeeŋe men. \x + \xo 96:10 \xt Mbo 97:1\x* \b \q1 \v 11 Niom koroŋ ta kombot saamba mi toono na, niom ta boozomen leleyom ambai mi menmeen yom. \q1 Mi tai ramaki ka koroŋ matakiŋa ta boozomen tomini, kalŋoyom isala ma biibi kat. \x + \xo 96:11 \xt Tur 12:12\x* \q1 \v 12 Mi mokleene ramaki koroŋ ta tindomdom pa, mi ke boozomen ta timbotmbot su leleene na, \q1 kozo kamap ma kalŋoyom isala ma biibi, mi menmeen yom isu kereene uunu. \q1 \v 13 Pa iŋgi be Yooba imar. \q1 Ni ko imar mi ikam peeze pa zin tomtom ta timbotmbot toono na, mi ito sua kini mi iurpe pataŋana kizin. \q1 Ni ko itiiri zin karkari, mi iur kadoono ndeeŋeŋana pizin. \x + \xo 96:13 \xt Ŋgo 17:31\x* \c 97 \s1 Merere, ni king biibi ŋonoono ta ilip pa merere ta boozomen \q1 \v 1 Yooba, ni king biibi ŋonoono ta ikamam peeze pa koroŋ ta munŋaana men. \q1 Tana niom tomtom ta karao pa toono ta boozomen na, leleyom ambai. \q1 Mi niom mutumutu ta munŋaana men ta karao pa tai na, menmeen yom. \x + \xo 97:1 \xt Kam 15:18; Mbo 93:1\x* \q1 \v 2 Yooba isombe iswe itunu, na imbotmbot lela miiri tieene gabgapŋana mi imar. \q1 Peeze kini, ina imender se mbulu kini ndeeŋeŋana. \q1 Pa ni imendernder pizin tomtom mi iurpewe pataŋana kizin. \x + \xo 97:2 \xt Kam 19:16+\x* \q1 \v 3 You kini imuŋmuuŋgu pini, \q1 mi ikanan ka koi bizin ma timap lup. \q1 \v 4 Ni ikamam ma lele ikimitmit, mi lolo kini iwenweene. \q1 Tabe toono ire, to itortoori kembei moori ta ikamam be ipeebe i. \q1 \v 5 Yooba, ni biibi ta imborro toono ta boozomen. \q1 Sombe imar igarau na, you kini inenne zin abal ma tirereere kembei ta yok ma tila len. \x + \xo 97:5 \xt Mbo 46:2,6\x* \q1 \v 6 Koroŋ ta timbotmbot sala maŋaanaŋana na, tizzoyaryaara mbulu kini ndeeŋeŋana. \q1 Mi karkari ta boozomen tire mburaana mi mbulu kini ndabokbokŋan ta zaana biibi pa i. \b \q1 \v 7 Tana zin wal ta so timbesmbeeze pa merere pakaamŋan mi nin zze pa ke teeteŋan ta koroŋ ŋonoono som na, Yooba ikam zin ma kan miaŋ. \q1 Pa mburaana ilip pa merere ta boozomen. \q1 Tana wal tana merere kizin tilek kumbun pini tomini. \b \q1 \v 8 O Yooba, nu mendernder pizin tomtom mi uluulu zin pa pataŋana kizin. \q1 Tana zin wal ki Sion tileŋ urum na, lelen ambai kat. \q1 Mi kar ta boozomen ki Yudea menmeen zin. \q1 \v 9 Pa Yooba, nu ta Anutu kor kana kat. Nu mborro toono ta boozomen, \q1 mi lip kat pa merere ta munŋaana men. \b \q1 \v 10 Niom wal ta kuur leleyom pa Yooba na, kuur koi pa mbulu sananŋana. \q1 Pa wal kini ta tiurur lelen pini mi titoto mbulu kini na, ni iporoukalkaala zin, mi itatkewe zin la wal sananŋan naman. \q1 \v 11 Mi iurur mat pizin wal ndeeŋeŋan. \q1 Mi zin wal ta lelen ŋgeezeŋan na, ni ikamam zin ma menmeen zin biibi. \q1 \v 12 O niom wal ndeeŋeŋoyom, menmeen yom pa Yooba! \q1 Leleyom ambai pini mi kapakur zaana potomŋana! \x + \xo 97:12 \xt Pil 4:21\x* \c 98 \s1 Merere, ni king biibi ŋonoono ta iporou ma ilip kek \q1 \v 1 Kombo mboe popoŋana pa Yooba! \q1 Pa ni ikamam uraata ta ipa ndel kat. \q1 Ni iporou pa namaana mburaanaŋana ta potomŋana i ma ilip pa ka koi bizin kek. \x + \xo 98:1 \xt Kam 15:6; Lu 1:51\x* \q1 \v 2 Yooba iswe mburaana biibi mi ikamke iti. \q1 Iswe mbulu kini ndeeŋeŋana pizin karkari ma tire kat kek. \x + \xo 98:2 \xt Lu 2:30\x* \q1 \v 3 Ni mataana iŋgalŋgal sua ta ni imbuk pizin Israel na, mi iurur leleene pizin mi imuŋaiŋai zin. \q1 Uraata biibi ta Anutu kiti ikam piti bekena ikamke iti na, zin tomtom ta tirao pa toono ta boozomen tire kek. \b \q1 \v 4 Niom toono ta boozomen, leleyom ambai pa Yooba mi koyotyooto pini. \q1 Menmeen yom pini mi kapakuri pa mboe. \q1 \v 5 Kese kombom mi kombo mboe pakurŋana pa Yooba! \q1 Kupun gita mi kiwit uruunu! \q1 \v 6 Menmeen yom, mi kiwi twiiri, mi kalŋoyom isala mi kapakur Yooba. \q1 Pa ni ta king biibi ŋonoono. \b \q1 \v 7 Tai ramaki koroŋ boozomen ta timbotmbot lela na, ko kalŋan isala mi tipakur Yooba. \q1 Mi toono ramaki zin tomtom ta timbotmbot pa na, ta kembena. Kalŋan ko isala mi tipakuri. \q1 \v 8 Mi yok ta boozomen ko tipespeeze naman pini. \q1 Mi abalabal ta boozomen ko tilup kwon, mi kalŋan isala ma tipakuri isu kereene uunu. \q1 \v 9 Pa iŋgi be Yooba imar i. \q1 Ni kola imar mi iur kadoono pizin tomtom irao toono ta boozomen. \q1 Mi kadoono tabe ikam pizin i, ko indeeŋe men. \x + \xo 98:9 \xt Mbo 96:10; Ŋgo 17:31\x* \c 99 \s1 Merere, ni king potomŋana \q1 \v 1 Yooba, ni king biibi ŋonoono ta ikamam peeze pa koroŋ ta munŋaana men. \q1 Tana niom karkari ta boozomen komoto i mi keleŋ la kalŋaana. \q1 Ni mbuleene se muriini peeze kana ta imbotmbot la zin aŋela mbolŋan begen na. \q1 Mi toono ire i na, imurur mi ikam katkat. \q1 \v 2 Yooba, kar kini ta Sion. Mi ni biibi kat. \q1 Ilip pizin karkari ta boozomen. \b \q1 \v 3 Yooba, nu ta biibi ŋonoono. Mi mburom na, ilip kat. Tana tomtom timototo u. \q1 Tomtom ta munŋaana men ko tipakur zom potomŋana. \x + \xo 99:3 \xt Tur 4:8\x* \q1 \v 4 Mi nu king mbolkeŋkeŋŋom, mi lelem pa mbulu ndeeŋeŋana ilip. \q1 Tutu ta ipombolmbol mbulu ndeeŋeŋana na, nu swe pizin popoŋana ki Yakop, mi tikiskis ma imbol pizin. \q1 Mi nu kamam mbulu ndeeŋeŋan pizin mi urpewe pataŋana kizin. \b \q1 \v 5 Tana kapakur Yooba ta Anutu kiti na. \q1 Kamar kolouŋana pa muriini peeze kana, mi kelek kumbuyom pini. \q1 Pa ni potomŋana. Mbulu kini ipa ndel kat. \b \q1 \v 6 Muŋgu Mose mi Aron ziŋan wal pakan tikamam patoronŋana pini. \q1 Mi Samuel, ni izuŋzuŋ pini. \q1 Wal tel tana titaŋroro Yooba be iuulu zin Israel, mi ni ileŋ kalŋan. \x + \xo 99:6 \xt Kam 4:15; 1Sam 7:9\x* \q1 \v 7 Ni imbot lela miiri tieene mi iso zin pa tutu kini. \q1 Tutu tana iso zin pa zaala tabe ziŋan Anutu tiparlup zin ma tiwe tamen. \q1 Mi zin matan iŋgalŋgal tutu tana mi tutu pakan ta ni iur pizin na, mi titoto. \x + \xo 99:7 \xt Kam 19:9, 33:9\x* \b \q1 \v 8 O Yooba, Anutu tiam, nu leŋleŋ suŋŋana kizin Israel, mi zzwe muŋaiŋana ku pizin mi rekreege sanaana kizin. \q1 Tamen mbulu ta tikamam ŋoobo na, nu urur kadoono pa tomini. \x + \xo 99:8 \xt Kam 34:6+\x* \b \q1 \v 9 Kapakur Yooba Anutu kiti zaana, \q1 mi kuzuŋzuŋ pini isu abal kini potomŋana. \q1 Pa Yooba Anutu kiti, ni potomŋana. \c 100 \s1 Tembeeze pa Merere raama lelende ambai \d Mboe tabe tapakur Anutu pa i \q1 \v 1 Niom karkari ta karao pa toono ma ila na, kalŋoyom isala mi menmeen yom pa Yooba! \q1 \v 2 Kembeeze pini raama leleyom ambai. \q1 Kamar kereene uunu, mi kombo mboe raama menmeen yom. \q1 \v 3 Mi kuute kat ta kembei: Yooba, ni ta Anutu ŋonoono. \q1 Ni iur iti, mi ikam ti ma tewe lene kek. \q1 Iti sipsip kini tau. Tana ni mataana piti mi imborro iti. \b \q1 \v 4 Kapaŋuru urum kini kwoono mi leleyom ambai pini. \q1 Kombo mboe pini mi kapakuri. \q1 Leleyom ambai pini mi kiwit uruunu pa kampeŋana kini. \q1 \v 5 Pa Yooba, ni ambaiŋana. \q1 Ni ko iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin ma alok. \q1 Mi mataana iŋgalŋgal sua kini mbukŋana, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 101 \s1 Suŋŋana ki king ambaiŋana ta itoto Anutu leleene \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋkam ŋgar pa mbulu ku, tana aŋtooro mboe ti bekena aŋbo mi aŋpakuru pa. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku, mi kamam mbulu ndeeŋeŋana men \q1 \v 2 Mi zaala ku na, ndabokŋana kat. \q1 Tanata leleŋ ambai pu mi aŋtooro mboe ti. \q1 Mi ŋiizi na mar uulu yo? \q1 Pa nio aŋkamam mbulu ŋgeezeŋana men lela ruumu tio. \q1 Mi peeze ta aŋkamam, ina indeŋdeeŋe men. \q1 \v 3 Nio aŋyok be koroŋ sananŋana sa imbot su kereŋ uunu na som. \q1 Mi zin wal ta tipaŋobŋoobo pa zaala ku na, nio aŋurur koi pizin mi aŋzirziiri zin ma tila len. \q1 Kokena tikeske yo pa mbulu kizin sananŋana. \q1 \v 4 Zin wal ta lelen bok pa ŋgar pakaamŋana na, aŋzirziiri zin ma timbotmbot molo pio. \q1 Mi zin wal sananŋan na, aŋgabgaaba zin som. \q1 \v 5 Zin wal ta tiŋgalŋgal sorok sua pizin tomtom na, aŋkazas zin bekena aŋpumun kwon. \q1 Mi zin wal ta tipakurkur zitun mi tikamam be tiwe bibip na, leleŋ be tigarau yo risa som. \b \q1 \v 6 Mi zin wal ki toono ti ta titoto zaala ku mi tizzo sua ŋonoono na, motoŋ pizin, mi aŋkamam zin ma timbotmbot raama yo. \q1 Zin wal ta tipa pai kizin ma iŋgeeze men na, zin ta tiwe mbesooŋo tio mi tiuluulu yo pa uraata. \b \q1 \v 7 Tamen zin wal ta tikamam mbulu pakaamŋana na, irao timbot lela ruumu tio na som. \q1 Pa zin wal ta tizzo sua pakaamŋana na, aŋzirziiri zin ma timbot molo pio. \q1 \v 8 Aigule ta boozomen, zoŋ ise na, aŋkazas zin wal sananŋan ta timbotmbot toono ti, bekena aŋpumun kwon. \q1 Zin wal ta tikamam mbulu sananŋana na, aŋzirziiri zin pa Yooba kar kini ma timap ma tila len. \x + \xo 101:8 \xt Ro 13:4\x* \c 102 \s1 Naŋgaŋ ta itaŋroro Merere mi iswe urlaŋana kini \d Iŋgi suŋŋana ki tomtom ta pataŋana indeeŋi mi mburaana imap, tana itaŋroro Yooba be iuuli \q1 \v 1 O Yooba, iŋgi tiŋiizi tio ima ku. \q1 Leŋ suŋŋana tio ti mi uulu yo. \q1 \v 2 Pa nio aŋbotmbot lela pataŋana biibi leleene. \q1 Tana piŋgis motom pio pepe. \q1 Sombe aŋtaŋroro u na, \q1 ŋgun talŋom pio, mi loŋa mar mi uulu yo. \b \q1 \v 3 Nio iŋgi be aŋmeete ma aŋla leŋ i. \q1 Nio kembei you ka koi ta ikam buk ma ise, mi imbiriizi ma imap. \q1 Kuliŋ ibayou kat, mi tiroŋ ta boozomen iyoyou. \q1 \v 4 Nio kembei mbutmbuutu ta zoŋ ikan ma imetmeete. \q1 Mi leleŋ pa kini kanŋana mini som. \q1 \v 5 Tana aŋyakyak men, \q1 mi kuliŋ isu ma aŋkoŋkoŋ. \b \q1 \v 6 Iŋgi aŋyamaana kembei ta ituŋ tamen kat. Nio kembei man ta itababaaba sorok pa lele bilimŋana. \q1 Beso ila ma ire kar muŋguŋana sa ta tomtom tizem ma imborene sorok, to ila ma imbotmbot pa. \q1 \v 7 Tana nio kembei man ta itutamenŋana imbotmbot sala ruumu uteene. \q1 Mbeŋ na, aŋkenne kat som. \q1 \v 8 Zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, koŋ koi bizin tirepilpiili yo mi tizeŋzeeŋge pio. \q1 Mi sombe tisuŋ sosor pa tomtom sa, na tiwatwaata nio zoŋ mi tiso pu be pasaana tomtom tana kembei ta kam pio i. \q1 \v 9-10 Nu lelem bayou pio, mi ketem malmalŋana ku ikam kat yo. \q1 Mi kam yo, mi piri yo lae kembei musmuuzu. \q1 Tana you ka kokou, ta iwe koŋ kini be aŋkan, \q1 mi aŋwinin yok raama motoŋ luluunu. \q1 \v 11 Iŋgi swoŋ igarau be imap, kembei ta zoŋ isula i. \q1 Mi mburoŋ izzu kembei mbutmbuutu ta zoŋ ikan ma imelle. \b \q1 \v 12 Tamen Yooba, nu ko mbutultul se murim peeze kana ma alok. \q1 Mi zin wal popoŋan tabe tipet pa kaimer i, nako matan iŋgalŋgal zom, mi tizuŋzuŋ pu, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 13 Nu ko lelem isaana pa kar Sion mi kam mbulu sa be uuli. \q1 Pa nol tabe muŋai i mi urpe i mini, ta imar igarau kek. \q1 \v 14 Ŋonoono, tireege kar Sion ma borok su lene lup. Mi tipiri ruumu tirontiron mi kan koroŋŋanŋan ta boozomen ma timbot leŋaleŋa. \q1 Tamen zin mbesooŋo ku lelen pa kar tana ilip. Tabe tire ma lelen isaana kat. \b \q1 \v 15-16 Mi Yooba kola ipamender kar Sion mini, \q1 mi iswe itunu raama mburaana mi zaana biibi. \q1 Tona zin karkari ta boozomen ziŋan king kizin ko tikilaala mburaana mi zaana biibi, \q1 mi timoto i mi tilek kumbun pini. \q1 \v 17 Pa zin wal kini ta timbot ŋoobo na, ni irao itit zin na som. Kola ileŋ suŋŋana kizin mi iuulu zin. \b \q1 \v 18 Yooba isombe ipiyooto uraata kini popoŋana, mi iuulu zin wal kini ma timbot ambai mini, nako tibeede uraata tana ise ro. \q1 Naso zin wal popoŋan tabe tipet pa kaimer i, tiute mi tipakuri pa. \q1 \v 19 Yooba imbotmbot lele kini potomŋana ta kor a, mi mataana isu. Ni imbotmbot saamba, mi irre su pizin tomtom. \q1 \v 20 Mi zin wal ta timbot ŋoobo la kan koi bizin naman mi tikaraŋesŋeeze na, \q1 ni ko ileŋ tiŋiizi kizin mi itatke zin pa meeteŋana. \q1 \v 21-22 Tana kaimer zin karkari ziŋan zin king kizin ko timar \q1 ma tilup zin su Yerusalem be tizuŋzuŋ pa Yooba. \q1 Mi ko tizzoyaryaara zaana biibi, \q1 mi tipakurkuri sala abal Sion. \b \q1 \v 23 Nio ti aŋwe kolman zen. Mi iŋgi Yooba ikoto yo mi ipun yo ma mburoŋ imap. \q1 Ni ipemet mbotŋana tio ma swoŋ igarau kek. \b \q1 \v 24 Tana aŋso pini ma aŋso: \q1 “O Anutu tio, tatke yo pa toono ti pepe. Pa aŋwe kolman zen! \q1 Mi nu na, mbotŋana ku iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 25 Yooba, muŋgu kat nu ur toono ma uunu imbol kat. \q1 Mi saamba tomini, ina nomom muriini. \x + \xo 102:25 \xt Un 1:1; Ibr 1:10+\x* \q1 \v 26-27 Tamen kaimer saamba mi toono ko tisaana kembei kawaala pasaana. \q1 Tana nu ko lek zin ma timap ma tila len, \q1 mi pekel zin pa saamba mi toono popoŋan. \q1 Tamen nu na, mbotmbot men ta kembei. \q1 Tortooru som, mi rao map na som. \x + \xo 102:26-27 \xt Mt 24:35; Ibr 13:8; 2Pe 3:7+; Yems 1:17; Tur 20:11\x* \q1 \v 28 Mi niam mbesooŋo ku na, nu ko mboro lutuyam bizin ma timbot ambai. \q1 Mi popoŋana kizin tomini, nu ko motom pizin ma timbot ambai su kerem uunu, mi iseeŋge iseeŋge ma ila.” \c 103 \s1 Tapakur Merere pa kampeŋana mi muŋaiŋana kini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Leleŋ ko imap ipakur Yooba pa kampeŋana kini. \q1 Ŋonoono kat, leleŋ, mburoŋ, mi koroŋŋoŋ ta boozomen ko imap ipakur Anutu tio zaana. \q1 Pa ni potomŋana! Mbulu kini ipa ndel kat. \q1 \v 2 Leleŋ ko imap ipakur Yooba pa kampeŋana kini. \q1 Mi mbulu boozomen ta ni ikamam be iuulu yo na, irao motoŋ mbeleele na som. \b \q1 \v 3 Ni irekreege sanaana tio ta boozomen, \q1 mi iurpewe mete tio ta munŋaana men. \x + \xo 103:3 \xt Kam 15:26, 34:7; Mbo 32:1+; 1Pe 2:24; 1Yo 1:9\x* \q1 \v 4 Mi itatkewe yo pa meeteŋana. \q1 Mi ikampewe yo biibi kat, mi iurur leleene pio mi imuŋaiŋai yo. \q1 \v 5 Ni ipomosmoozo yo pa koroŋ ambaimbaiŋan matakiŋa, tana ikam yo ma aŋbot ambai kat. \q1 Mi ipombolmbol yo ma mburoŋ imilmiili mini kembei ta naŋgaŋ kaibiim. Tana aŋbol ma aŋbotmbot kembei ta manmboŋ. \x + \xo 103:5 \xt 2Kor 4:16\x* \b \q1 \v 6 Mbulu ta Yooba ikamam, ina indeŋdeeŋe men. \q1 Zin wal ta so tomtom tikamam pataŋana pizin mi tikototo zin na, ni imendernder pizin mi iuluulu zin pa pataŋana kizin. \x + \xo 103:6 \xt Lu 4:18\x* \q1 \v 7 Muŋgu, ni iswe zaala kini pa Mose, \q1 mi ikam uraata bibip ila zin Israel matan ma tire kat. \q1 \v 8 Yooba, ni leleene izanzaana pizin mbesooŋo kini, mi imuŋaiŋai zin mi ikampewe zin. \q1 Ni keteene malmal karau som. \q1 Mi itoto sua kini mbukŋana mi iurur kat leleene pa wal kini. \x + \xo 103:8 \xt Kam 34:6\x* \b \q1 \v 9 Ŋonoono, ni keteene malmal pa sanaana kiti mi iyamyaamba iti pa. \q1 Tamen kete malmalŋana kini ko imbotmbot ma alok na som. \q1 \v 10 Mbulu ta takamam ŋoobo na, ni irao iŋgal kat matanda pa. \q1 Tamen ikamam ta kembei som. Imuŋaiŋai iti, mi ipokotkot kat sanaana kiti som. \x + \xo 103:10 \xt Ro 6:23\x* \q1 \v 11 Muŋaiŋana ta Yooba izzwe pizin wal ta timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana na, \q1 isala ta kor a, kembei saamba imbot kor kat pa toono. \x + \xo 103:11 \xt Mbo 57:10; Ep 3:18\x* \q1 \v 12 Kere. Lele pakaana ta zoŋ izze pa i, mi pakaana ta zoŋ izulla pa i, tipargarau zin? Som. Timbot molo kat. \q1 Mi Yooba ikamam pa sanaana kiti ta kembena. Izirziiri ma ila imbot molo kat piti. \q1 \v 13 Zin wal ta timototo Yooba mi tiurur lelen pini na, \q1 ni leleene izanzaana pizin kembei ta pikin taman bizin lelen izanzaana pizin. \x + \xo 103:13 \xt Yesa 63:16, 64:8+\x* \q1 \v 14 Pa ni itunu ta imbuuzu iti. \q1 Tana mataana iŋgalŋgal ta kembei: Iti tomtom toono kanda na, ululu men. \x + \xo 103:14 \xt Un 2:7, 3:18; Mbo 139:13+\x* \q1 \v 15 Mbotŋana ta takam su toono ti na, molo som. Tombot rimen mi tamap. \q1 Iti kembei ta manman pwoono. Sombe zoŋ ise, na ipeele. Mi so ila rorou, na imelle. \q1 \v 16 Mi sombe miiri iwilaala, \q1 na itop su toono ma muriini bilim. \b \q1 \v 17-18 Tamen zin wal tau timototo Yooba mi tileŋleŋ la kalŋaana na, \q1 ni ko iurur leleene pizin mi imuŋaiŋai zin, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Mi ni ko imendernder pa popoŋana kizin mi iuluulu zin pa pataŋana kizin. \q1 Tana zin wal tau titoto sua ta ziŋan Anutu timbuk na, mi tiurpe tutu kini mi titoto ka mbulu na, \q1 ni ko iurur leleene pizin ma alok. \x + \xo 103:17-18 \xt Kam 20:6; Lu 1:50\x* \b \q1 \v 19 Yooba iur muriini peeze kana isu saamba. \q1 Ni king biibi ta ikamam peeze pa koroŋ ta boozomen. \q1 \v 20 Tana niom aŋela mbolkeŋkeŋŋoyom ki Yooba, kamap ma kapakuri. \q1 Niom aŋela ta keleŋleŋ la kalŋaana mi kototo sua kini na, kiwit uruunu! \q1 \v 21 Mi niom malmal koyom ki kar saamba ta kembesmbeeze pini mi kototo kat leleene na, ta kembena. \q1 Kiwit uruunu ma isala kor! \q1 \v 22 Niom koroŋ ta Yooba iur yom ma karao pa toono na, kamap ma kapakuri. \q1 Pa ni biibi tiom mi ikamam peeze piom. \q1 Mi nio ta kembena. Leleŋ ko imap ipakur Yooba pa kampeŋana kini. \c 104 \s1 Tapakur Merere. Pa ni ta iur saamba mi toono \q1 \v 1-2 Leleŋ ko imap ipakur Yooba pa kampeŋana kini. \q1 O Yooba, Anutu tio, nu ta biibi ŋonoono. \q1 Mburom mi azuŋka ku, ramaki mbulu boozomen ta zom biibi pa i, ina iliu u ma iwe kembei ta mburu pu. \q1 Muŋgu kat, nu ur saamba ma iwe kembei saŋarai ta begeene ila molo na, bekena mbotmbot pa. \x + \xo 104:1-2 \xt 1Tim 6:16\x* \q1 \v 3 Mi ur murim ise yok kor kana ŋwaana. \q1 Mi miiri tieene, ta iwe lem karis be zze. \q1 Tana miiri ikwarra u mi wwa pa maŋaanaŋana. \q1 \v 4 Nu ŋgoŋgo miiri ma ilala be ikam uraata ku. \q1 Mi lolo ta iwenweene mi ikamam ma you iwedet, ta iwe lem mbesooŋo. \x + \xo 104:4 \xt Ibr 1:7\x* \b \q1 \v 5 Muŋgu nu ur toono ma imbot se uunu ta mbolŋana kat. Tana irao imuzik na som. \q1 \v 6 Mi nu kam ma tai ilol toono \q1 mi zin abal ma timap. \x + \xo 104:6 \xt Un 7:19\x* \q1 \v 7 To maŋga mi kalŋom isala ma yaamba tai. Tabe iko pa toono. \q1 Pa kalŋom na, mburaana biibi, kembei ta lele ikuruŋ i. \q1 Tana tai ileŋ to, karau men mi iyaaru ma isula imbot muriini, mi toono raraazaŋana ipet. \q1 \v 8 Tai iyaaru ma isula na, izem toono mi abalabal ta boozomen ma timbot mat. \q1 Mi yok rereereŋan tipet ma tila tizulla lele ŋgolooboŋan. \q1 Pa ina murin ta nu ur pizin be timbotmbot pa. \q1 \v 9 Mi nu ur mbut pa tai mi toono. Mbut tana, tai irao imolo na som. \q1 Tana tai ko irao izooro mi ilol toono mini na som. \x + \xo 104:9 \xt Un 9:15\x* \b \q1 \v 10 Nu ta kamam yok mbukmbukŋan ma tiwedet pa abal zilŋanzilŋan, \q1 mi tirereere ma tizulla pa lele ŋgolooboŋan. \q1 \v 11 Yok tana timbotmbot be zin buzur su kan ta boozomen tiwin. \q1 Mi zin doŋki saŋsaŋŋan ta miri zin na, zin tomini tiwin ma tirao. \q1 \v 12 Mi ke ta timendernder la yok kezenkezen na, \q1 man tiwwo len ŋgini sala be timbotmbot pa mi titaŋtaŋ. \q1 \v 13 Nu mbotmbot murim ta kor a, mi kamam yaŋ ma izzu bekena pembesmbeeze zin abal. \q1 Mi uraata ku tana ikamam ma toono ipiyotyooto koroŋ ambaimbaiŋan boozomen. \b \q1 \v 14 Nu kamam mbutmbuutu ma izze bekena zin mbili tikanan. \q1 Mi ur koroŋ pakan pa niam tomtom be ampaaza ma iwe koyam kini. \x + \xo 104:14 \xt Un 1:11; Mbo 147:8\x* \q1 \v 15 Nu ur koyam baen be ampaaza mi amwin ma leleyam ambai. \q1 Mi kam ke olib piam, bekena amkam ka ŋgere, mi amsuulu yam pa ma ruŋguyam ambai. \q1 Mi ur koyam kini bekena amkan ma ipombol yam. \q1 \v 16 Yooba, nu motom iŋgalŋgal ke ku bibip ta timbotmbot Lebanon na, mi kamam yaŋ ma izzu pizin. Tabe tise ma tiwe bibip. \q1 Ke tana, nu itum ta paaza zin. \q1 \v 17 Ke tana namannaman na, man tiwwo len ŋgini isala. \q1 Mi utenuten na, tiwe man kokomo murin. \q1 \v 18 Zin abal ta uten mololo na, mekmek saŋsaŋŋan timbotmbot sala. \q1 Mi moozo tikewe lela toono sumbunsumbun ta timbotmbot dogo zilŋanzilŋan na. \b \q1 \v 19 Nu ta ur puulu bekena iwe seŋgaaŋa pa ndaama. \q1 Mi zoŋ ta ur, ina iute nol tabe ise, mi nol tabe isula. \q1 \v 20 Mbeŋ na, nu kamam ma lele zugut, \q1 bekena koroŋ su kan tipa. \q1 \v 21 Tana laion kalŋan izalla mi tiwwa pa mbeŋ \q1 ma tirru kan buzur ta nu itum ur pizin na. \q1 \v 22 Mi sombe zoŋ ise, na timilmiili \q1 ma tilala mini murin, mi tikenne lela. \q1 \v 23 Tonabe tomtom kadoono tiyotyooto pa ruumu kizin, \q1 mi tilala ma tikamam uraata kizin ma irao zoŋ isula. \x + \xo 104:23 \xt 2Tes 3:10+\x* \b \q1 \v 24 O Yooba, nu ur koroŋ matakiŋa boozo. \q1 Mi koroŋ boozomen ta nu ur na, ina tiswe kembei ŋgar ku biibi kat. \q1 Toono ti bok pa koroŋ munŋaana ka tieene ta ur zin na. \b \q1 \v 25 Mi nio aŋkam ŋgar pa tai tomini. Ina biibi kat. \q1 Mi koroŋ bibip mi munmun matakiŋa ta timbotmbot sula. \q1 Tinin zin na tarao som. \q1 \v 26 Wooŋgo tikowo pa tai. \q1 Mi Lebiatan, koroŋ zazaŋana ŋonoono ta muŋgu uri na, ta imbotmbot tai leleene mi izogzoogo lele. \b \q1 \v 27 Koroŋ ta munŋaana men tana, sombe petel zin, \q1 na tiurur matan pu be kam kan kini. \q1 \v 28 Nu mborro zin, tanata tikanan kan kini. \q1 Itum nomom, ta ipututu zin pa koroŋ ambaimbaiŋan ma kopon bok. \x + \xo 104:28 \xt Mt 6:26\x* \q1 \v 29 Mi sombe turke motom pizin, \q1 na tiseŋeeŋe ma tiru zalan. \q1 Mi sombe kiskis zin som mi tatke bubuŋan pizin, \q1 to timetmeete ma tiwe toono mini. \q1 \v 30 Zin buzur mi koroŋ matakiŋa ta timbotmbot su toono na, Bubuŋom ta ipiyotyooto popoŋana kizin ma tiwedet. \q1 Gorgori nu kamam uraata, \q1 tana popoŋana kizin iwedet su toono. \b \q1 \v 31 Yooba zaana biibi, ramaki mburaana mi azuŋka kini ko imbotmbot ma alok. \q1 Mi ni ko leleene ambai pa uraata boozomen ta itunu namaana ikamam na. \q1 \v 32 Ni mburaana biibi kat. Sombe mataana isu pa toono risa, na yeŋyeeŋge itok toono. \q1 Mi sombe iteege su pa zin abal, na you imaŋga raama ka koi. \b \q1 \v 33 Tana mazwaana ta so aŋbot motoŋ yaryaara na, kalŋoŋ ko izalla mi aŋbombo mboe pa Yooba. \q1 Ko leleŋ ambai pa Anutu tio, mi aŋpakurkuri pa mboe ma irao meeteŋana tio. \q1 \v 34 Nio menmeen yo biibi pa Yooba. \q1 Mi aŋsuŋi be ipazal ŋgar ta imbot la leleŋ i mi mboe tio ma irao pa itunu leleene. \q1 \v 35 Mi wal sananŋan mi wal zorzooroŋan na, leleŋ be ni ipambiriizi zin pa toono ma timap kat. \q1 Leleŋ be kizin tasa imbot mini pepe. \q1 Leleŋ ko imap ipakur Yooba! \q1 Haleluya! \c 105 \s1 Merere mataana iŋgalŋgal sua ta ni imbuk pizin Israel \q1 \v 1 Leleyom ambai pa Yooba, mi kosoyaara zaana biibi. \q1 Koso uraata kini bibip ila zin karkari mazwan bekena zin tiute. \q1 \v 2 Kombo mboe pini mi kapakuri. \q1 Kipit mbol pa uraata kini ndabokbokŋan boozomen ta ipa ndel kat. \q1 \v 3 Yooba, ni zaana potomŋana. Tana iti nindi se pini mi tapakuri! \q1 Zin wal ta so tikam kinkiini be tiute i mi timbot kolouŋana pini, nako lelen ambai kat mi menmeen zin. \q1 \v 4 Kuur motoyom pa Yooba mi kusuŋi be ipombol yom pa itunu mburaana. \q1 Kakam kinkiini be kuute kati mi kombot kolouŋana pini. Naso ni imbotmbot raama yom totomen. \x + \xo 105:4 \xt Yo 17:3\x* \q1 \v 5-6 Niom popoŋana ki Abaraam ta mbesooŋo kini na, \q1 niom popoŋana ki Yakop ta Anutu ipeikat yom na, \q1 motoyom iŋgalŋgal uraata mi mos bibip ta ni ikam na. Uraata kini tana ipa ndel kat. \q1 Mi kadoono ta ni iur pa kanda koi bizin na, motoyom mbeleele pepe. \b \q1 \v 7 Ni Yooba, Anutu kiti tau. \q1 Kadoono ta ni iurur pa kanda koi bizin na, uruunu ila ma irao toono ta boozomen. \q1 \v 8 Ko mataana iŋgalŋgal sua kini mbukŋana mi itoto ma alok. \q1 Tomtom tipepeebe len kelŋan, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. Mi sua ta ni itunu iur na, ta kembena. Ko imbol ma imbotmbot ma alok. \x + \xo 105:8 \xt Mbo 106:45, 111:5\x* \q1 \v 9 Muŋgu ni imbuk sua pa Abaraam be ziru tiparlup zin ma tiwe tamen. \q1 To ikam sua raraate men pa Isak, mi ipombol ma imbol kat. \x + \xo 105:9 \xt Un 15:18, 17:2+, 26:3; Lu 1:54+; Ibr 6:14+\x* \q1 \v 10-11 To ikam sua mbukŋana tana pa Yakop, \q1 mi ipombol mini ma iso sua tana ko imbol ma imbotmbot ma alok. \q1 Mi iso pa Yakop ta kembei: “Nio ko aŋkam toono Kanaan ma iwe lem. \q1 Mi toono tana ko iwe matamur pa popoŋana ku, be timbotmbot pa, mi iseeŋge iseeŋge ma ila.” \x + \xo 105:10-11 \xt Un 28:13+, 35:12\x* \b \q1 \v 12 Indeeŋe tana, zin wal boozoŋan som. \q1 Wal rimen ŋonoono. Mi tiwe leembe men su toono tana. \q1 \v 13 Tana timbot ri isu lele ta, to tizem mi tila lele toro. \q1 Tila tipet ki king ta mi timbot raami, to tizemi mi tila tipet ki king toro. Ta kembei men mi tiwwa. \q1 \v 14-15 Mi Anutu, ni mataana pizin. Tana iyok pa wal sa be tikoto zin mi tipasaana zin na som. \q1 Mi ikam ŋgalseki pa king pakan ma iso pizin ta kembei: \q1 “Zin wal ta ituŋ aŋpeikat zin mi aŋur zin be tikam uraata tio na, kumbuulu zin pepe. \q1 Pa zin tiwe nio kwoŋ. Tana kapasaana zin pepe.” \x + \xo 105:14-15 \xt Un 12:17, 20:3+\x* \b \q1 \v 16 To Yooba ikam ma peteele ipet pa toono Kanaan. \q1 Tabe Yakop bizin tirao be tindeeŋe kan kini sa som. \q1 \v 17 Mi ni iŋgo tomtom kizin ta, zaana Yosep ma imuuŋgu pizin. \q1 Ni, tikam mburooŋo pini ma iwe mbesooŋo sorok pizin Aikuptu. \x + \xo 105:17 \xt Un 37:27+, 45:5\x* \q1 \v 18 Mi zin Aikuptu kan tiuri lela ruumu sanaana, mi tikam sen ila ŋgureene mi timbit la kumbuunu. \q1 Tana ni ire yoyouŋana ma isaana kat. \x + \xo 105:18 \xt Un 39:20\x* \q1 \v 19 Imbotmbot ta kembei ma irao iso zin Aikuptu kan pa mbulu tabe ipet pizin i, mi sua kini tana iur ŋonoono. \q1 Tana sua ta Yooba ikam pini na, iswe Yosep kembei ni le uunu sa som, mi mbulu kini iŋgeeze men. \q1 \v 20 To king ki Aikuptu ta ikamam peeze pizin wal boozomen na, iur sua be tiputke Yosep, \q1 mi tizemi ma iyooto pa ruumu sanaana. \x + \xo 105:20 \xt Un 41:14\x* \q1 \v 21 Mi iuri be imboro ruumu kini biibi, \q1 mibe ikam peeze pa koroŋ kini ta boozomen. \x + \xo 105:21 \xt Un 41:40\x* \q1 \v 22 Tana Yosep iwe biibi pizin wal ta timuŋmuuŋgu pa uraata ki king na, mi ipazalzal zin. \q1 Mi zin wal ta tiuluulu king pa ŋgar na, ni ipaute zin pa ŋgar ambaiŋana. \q1 \v 23 Ina zaala tina ta zin Israel tisula Aikuptu. \q1 Tana popoŋana ki Yakop tiwe leembe pa wal ki Ham toono kizin. \x + \xo 105:23 \xt Un 46:1+\x* \b \q1 \v 24 Mi Yooba ipombolmbol wal kini, ma timasak ma tiwe boozo kat. \q1 Tabe mburan ilip pa zin kartu. \x + \xo 105:24 \xt Kam 1:7\x* \q1 \v 25 To itooro ŋgar kizin Aikuptu ma tiwe wal kini kan koi. \q1 Tana tiru zaala be tipakaam zin mbesooŋo ki Anutu mi tikam pataŋana pizin. \b \q1 \v 26 To Yooba iŋgo mbesooŋo kini Mose ziru Aron ma tisula Aikuptu. \q1 Aron tana, Yooba itunu ipeikati. \x + \xo 105:26 \xt Kam 3:10, 4:16\x* \q1 \v 27 Mi ziru tiwe Yooba kwoono mi tiso zin Aikuptu kan pa mos bibip mi uraata mburanŋan tabe Yooba ikam la mazwan i. Uraata tana ipa ndel kat. \x + \xo 105:27 \xt Kam 7:9+\x* \b \q1 \v 28 Yooba ikam ma zugut mandiŋ ipet pa toono kizin Aikuptu. \q1 Pa zin tizooro la kalŋaana tau. \x + \xo 105:28 \xt Kam 10:22\x* \q1 \v 29 Mi itooro yok kizin ma tiwe siŋ. \q1 Tabe ye kizin ta boozomen timetmeete lup. \x + \xo 105:29 \xt Kam 7:19+\x* \q1 \v 30 Mi ikam ma lele kizin bok pa ŋgeu. \q1 Ruumu leleene boozomen ta zin peeze kan kizin Aikuptu tikenne pa na, ina tomini ŋgeu tilela ma bok. \x + \xo 105:30 \xt Kam 8:2\x* \q1 \v 31 Mi Yooba iur sua, to mberommberom ramaki muŋgingin dudut ma timar, \q1 mi tirao pa toono kizin Aikuptu. \x + \xo 105:31 \xt Kam 8:17\x* \q1 \v 32 Mi ni itooro yaŋ kizin ma iwe yaŋpat, mi isu ma ipasaana toono kizin. \q1 Mi ikam ma lolo niini iwenweene irao lele kizin ta boozomen. \x + \xo 105:32 \xt Kam 9:23+\x* \q1 \v 33 Tana ipasaana ke baen mi ke fik kizin, \q1 mi ke pakan tomini. \q1 \v 34 Mi iur sua to siizi munŋaana ka tieene tipet ma tilol lele ma sik. \q1 Siizi tana, tinin na tarao som. \x + \xo 105:34 \xt Kam 10:12+\x* \q1 \v 35 Mi tikan kini ramaki koroŋ boozomen ta tindomdom pa toono kizin Aikuptu na ma imap. \q1 \v 36 Kaimer to Yooba ikasgeege lutun bizin muŋgamuŋga ta boozomen. \q1 Ula kizin ka ŋonoono mataana kana, ta tisu lup. \x + \xo 105:36 \xt Kam 12:29\x* \b \q1 \v 37 To Yooba iyaaru zin Israel ma tizem Aikuptu, mi tila raama mburu milmilŋan kizin Aikuptu ta tiurpe pa silba mi gol na. \q1 Mi timap ma tipa ambai men mi tila. Kizin tasa imborene som. \x + \xo 105:37 \xt Kam 12:35\x* \q1 \v 38 Indeeŋe zin Aikuptu kan tire zin Israel tizem zin mi tila na, lelen ambai kat. \q1 Pa timoto zin tau! \b \q1 \v 39 Yooba ikam miiri tieene ma iwe ur pizin pa aigule. \q1 Mi mbeŋ na, you miaana iyaryaara mi iurur mat pizin. \x + \xo 105:39 \xt Kam 13:21\x* \q1 \v 40 Indeeŋe zin tiwi i pa kan kini na, ni ikam man kiau mi kini saamba kana pizin. \q1 Tana tikam ma tikan ma kopon bok. \x + \xo 105:40 \xt Kam 16:13+\x* \q1 \v 41 Ni ipetepaala pat, mi yok ipet pa. \q1 Yok tana irereere ma biibi pa lele magargaaraŋana ta ka yok somŋana na. \x + \xo 105:41 \xt Kam 17:6; 1Kor 10:4\x* \q1 \v 42 Yooba ikam mbulu ta boozomen tana paso, \q1 mataana iŋgalŋgal sua kini potomŋana ta imbuk pa mbesooŋo kini Abaraam na. \b \q1 \v 43 Tana Yooba iyaaru zin wal kini ta itunu ipeikat zin na, ma tizem Aikuptu, \q1 mi tila raama menmeen zin, mi timbombo mboe pakurŋana. \q1 \v 44 Mi ni ikam toono kizin karkari pa wal kini ma iwe len. \q1 Tana timbot se wal pakan uraata kizin tieene. \b \q1 \v 45 Mbulu ta boozomen tana, Yooba ikam pizin, bekena tito tutu kini ta imbot pataaŋa kek na, \q1 mi mataana iŋgalŋgal sua ta ni ikam pizin. \q1 Haleluya! \c 106 \s1 Zin Israel timbel zooroŋana. Mi muŋaiŋana ki Anutu irao imap na som \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Leleyom ambai pa Yooba mi kapakuri. Pa ni ambaiŋana kat. \q1 Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 2 Asiŋ irao inin uraata bibip ta Yooba ikamam na? \q1 Mi asiŋ irao isoyaara mbulu kini boozomen ta iti tapakurkuri pa i ma imap? Som. \b \q1 \v 3 Zin wal ta so timendernder pizin tomtom mi tiuluulu zin pa pataŋana kizin, \q1 mi tikamam mbulu ndeeŋeŋana totomen, nako lelen ambai kat. \q1 Pa kampeŋana ki Anutu ko imbotmbot se kizin. \b \q1 \v 4-5 O Yooba, nu itum ta peikat zin Israel mi kam zin ma tiwe lem. \q1 Sombe swe kampeŋana ku pizin mini mi kamke zin pa pataŋana kizin, na motom iŋgal yo mi uulu yo tomini. \q1 Pa leleŋ be ituŋ aŋre kat mbulu ambaiŋana tabe kam pizin i. \q1 Mi sombe uulu zin ma timbot ambai mini, mi kam zin ma lelen ndabok, \q1 na leleŋ be aŋgaaba zin, mi niamŋan menmeen yam mi ampakuru. \b \q1 \v 6 Niam taiŋgi, mbulu tiam sa irao pa nu motom som. Pa amkamam sanaana kembei ta tumbuyam bizin. \q1 Amkam ŋoobo kek. Pa zaala ku, amtoto som. \q1 \v 7 Indeeŋe tumbuyam bizin timbotmbot Aikuptu na, \q1 nu kam uraata bibip pizin. Uraata tana ipa ndel kat. \q1 Tamen zin tikam ŋgar pa som. \q1 Mi nu urur lelem pizin mi muŋaiŋai zin biibi kat. \q1 Tamen zin matan iŋgalŋgal mbulu ku tana som. \q1 Nu ta Anutu kor kana kat. Mi zin tila tipet Tai Siŋsiŋŋana, to tikam zooroŋana pu. \x + \xo 106:7 \xt Kam 14:11+\x* \b \q1 \v 8 Tamen Yooba, ni zaana biibi pa mburaana mi muŋaiŋana kini. \q1 Tana ikamke zin bekena iswe mburaana biibi ma ipet mat. \q1 \v 9 Indeeŋe tana, ni kalŋaana isala ma iso la pa Tai Siŋsiŋŋana, to imet ma iwe ru, mi toono raraazaŋana ipet. \q1 To iyaaru wal kini ma tipa pa magargaara ta imbot meleebe kat na, ma tila. \x + \xo 106:9 \xt Kam 14:21+\x* \q1 \v 10 Tana ni ikamke zin pa kan koi bizin. \q1 Itatke zin la kan koi bizin naman, tana zin tirao be tipasaana zin som. \q1 \v 11 To tai imiili ma ilol kan koi bizin ma timetmeete lup. \q1 Kizin tasa imbot mini som. \q1 \v 12 Tona zin Israel tiurla sua kini, \q1 mi timbo mboe pakurŋana pini. \x + \xo 106:12 \xt Kam 15:1+\x* \b \q1 \v 13 Tamen molo som to, matan mbeleele uraata bibip ta ni ikam pizin na. \q1 Mi tisa i be iswe ŋgar kini pizin som. \q1 Tito zitun ŋgar kizin men. \q1 \v 14 Pa indeeŋe ta timbotmbot lele bilimŋana na, nin gesges pa kini mataana ta, mi tikam kaisiigi be tikan koroŋ matakiŋa. \q1 Tana tisu mi tisombe titoombo Yooba mburaana. \x + \xo 106:14 \xt Kam 16:3; 1Kor 10:9\x* \q1 \v 15 Mi koroŋ ta tiwi i pa na, ni ikam pizin. \q1 Tamen iur mete sananŋana ma ipasaana zin tomini. \b \q1 \v 16 Zin tilup zin ma timbotmbot su lele bilimŋana na, \q1 tomtom kizin pakan timaŋga mi matan mburmbur pa Mose ziru toono Aron ta mbesooŋo potomŋana ki Yooba na. \x + \xo 106:16 \xt Nam 16:1+\x* \q1 \v 17 To toono kwoono ikaaga, mi iwon Datan. \q1 Mi Abiram ziŋan wal kini titoptop sula toono sumbuunu tana tomini, to toono ila imun mini. \q1 \v 18 To you imbot saamba mi isu ma ikan wal pakan ta tito zin pa ŋgar kizin tana. \q1 Wal sananŋan tana, you ikan zin ma timap. \b \q1 \v 19 Tila tipet abal Sinai uunu, to tiurpe makau ruŋguunu pa pat gol, \q1 mi tilek kumbun pa merere pakaamŋana tana. \x + \xo 106:19 \xt Kam 32:4\x* \q1 \v 20 Tana Anutu kizin ta zaana biibi, mi mburaana biibi, mi imbotmbot lela azuŋka kini leleene na, tipizil ndemen pini. \q1 Mi tisu ma tipakur koroŋ ta ikanan mbutmbuutu na ruŋguunu. \x + \xo 106:20 \xt Ro 1:23\x* \b \q1 \v 21 Tana Anutu ŋonoono ta ikamke zin, \q1 mi ikam uraata bibip su Aikuptu na, matan mbeleele kati. \q1 \v 22 Ni itooro mos bibip isu toono kizin Ham, \q1 mi ikam uraata mburanŋan isu Tai Siŋsiŋŋana. Uraata tana, tomtom tire ma timoto. \q1 Tamen zin Israel tikam ŋgar pa som. \q1 \v 23 Tana Anutu isombe ipambiriizi zin ma timap kat. \q1 Tamen mbesooŋo kini Mose ta ni itunu ipeikati na, \q1 ni imender pizin Israel ma isuŋ mbolŋana pa Anutu. \q1 Tabe ni ikoto kete malmalŋana kini, mi ipasaana wal kini som. \x + \xo 106:23 \xt Kam 32:32+\x* \b \q1 \v 24 Indeeŋe zin Israel tigarau toono Kanaan na, tiurla sua mbukŋana ki Yooba som. \q1 Pa toono ambaiŋana ta ni isombe ikam pizin na, zin titit. \q1 \v 25 Mi lelen be tito kalŋaana som, \q1 mi timbotmbot lela beeze kizin men mi tikamam ŋunuŋunuŋ. \q1 \v 26 Tana ni imbuk sua mbolŋana pizin, mi iwit namaana bekena ipombol sua tana ma imbol kat. \q1 Sua ta kembei: Ni kola ikas zin su lele bilimŋana ma timap kat, \q1 \v 27 mi iyaŋgwiiri popoŋana kizin \q1 ma tila timbot leŋaleŋa irao lele ta boozomen. \b \q1 \v 28 Indeeŋe ta tila tipet abal Peor na, tigaaba zin wal ta timbesmbeeze pa merere pakaamŋana zaana Baal. \q1 Pa patoronŋana ta wal tana tikamam pa ke teeteŋan kizin na, zin Israel tikan ka kini tomini. \x + \xo 106:28 \xt Nam 25:1+\x* \q1 \v 29 Tabe tipas kat Yooba keteene, \q1 mi ni ipasaana zin pa mete sananŋana. \q1 \v 30 To tomtom kizin ta, zaana Pineas, imaŋga mi imender la Anutu mi zin Israel mazwan, mi isuŋ pizin. \q1 Tabe mete sananŋana tana imap. \q1 \v 31 Mbulu kini tana, ta ikam ma Anutu ire i kembei tomtom ndeeŋeŋana. \q1 Mi Anutu ko mataana iŋgalŋgali ta kembei ma alok. \b \q1 \v 32 Zin tila ma tipet yok Meriba, to tipamalmal Yooba keteene mini. \q1 Mi tikam pataŋana pa Mose tomini. \q1 \v 33 Pa tipas keteene, \q1 tabe ni ikam kat ŋgar som, mi ipiri sorok sua. \x + \xo 106:33 \xt Nam 20:1+\x* \b \q1 \v 34 Indeeŋe ta tipet toono Kanaan na, Yooba iso pizin be tikas zin wal ta timbotmbot toono tana ma timap kat. \q1 Tamen tikas zin som. \q1 \v 35 Ziŋan zin Kanaan timbotmbot mbata, \q1 mi tigabgaaba zin pa mbulu kizin soroksorok ta boozomen. \q1 \v 36 Mi timbesmbeeze pa merere kizin pakaamŋan, \q1 mi mbulu tana iwe kilis pizin. \q1 \v 37 To tisu ma tikam zitun lutun bizin mi lutun moori bizin, \q1 mi tipun zin ma timetmeete, bekena tiwe patoronŋana pa merere pakaamŋan kizin Kanaan. \q1 \v 38 Zitun lutun bizin mi lutun moori bizin ta len uunu sa isaana som, \q1 ta zin Israel tipun zin ma siŋin ireere su toono, \q1 bekena tiwe patoronŋana pa zin merere pakaamŋan kizin Kanaan. \q1 Tana tikam ma toono kizin isaana kat pa Anutu mataana. \x + \xo 106:38 \xt Lo 18:10\x* \q1 \v 39 Pa mbulu kizin iŋgeeze som, \q1 mi sua ta ziŋan Yooba timbuk na, tipizil ndemen pa. \b \q1 \v 40 Zin na, Yooba wal kini ŋonoono. Tamen tipas kat keteene. \q1 Tabe tikam ma ni leleene pizin mini risa som. \q1 \v 41 To izem zin la zin karkari naman, \q1 mi kan koi bizin kadoono timboro zin. \q1 \v 42 Tana kan koi bizin tiur pataŋana boozo ise kizin, mi tikoto zin pa mburan, \q1 mi tikam zin ma tiwe mbesooŋo sorok pizin. \b \q1 \v 43 Tana Yooba, ni mataana iŋgalŋgal zin Israel, mi itatkewe zin pa pataŋana boozomen. \q1 Tamen zin tizorzoori, mi titoto zitun ŋgar kizin men. \q1 Tipaŋoobo kat pa zaala kini. Tana tisu ma timbot ŋoobo kat. \q1 \v 44 Mi Yooba ileŋleŋ tiŋiizi kizin \q1 mi irre pataŋana kizin, \q1 \v 45 to mataana iŋgal sua mbukŋana ta ikam pa tumbun bizin na, mi ikototo kete malmalŋana kini. \q1 Pa ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini. \q1 \v 46 Tana kan koi bizin boozomen ta tiyo zin ma tila lele kizin na, \q1 Yooba itooro ŋgar kizin ma lelen isaana pizin Israel mi timuŋai zin. \b \q1 \v 47 O Yooba, Anutu tiam, iŋgi ambot leŋaleŋa ila zin karkari mazwan. \q1 Yogeege yam, mi kam yam ma amiili mi amlup yam su toono tiam mini. \q1 Tonabe leleyam ambai pu mi ampakur zom potomŋana. \b \q1 \v 48 Iti tapakur Yooba pa kampeŋana kini. Ni Anutu kiti Israel. \q1 Tapakurkuri totomen! \q1 Mi iwal biibi be tiso: “Ŋonoono.” \q1 Haleluya! \c 107 \s1 Tapakur Merere pa muŋaiŋana kini matakiŋa \q1 \v 1 Leleyom ambai pa Yooba mi kapakuri. Pa ni ambaiŋana kat. \q1 Ko iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin ma alok. \b \q1 \v 2 Zin wal ta Yooba itatke zin la kan koi bizin naman na, irao tiso sua ta kembei. \q1 Paso ni itatke zin pa pataŋana kizin, mi ikam zin ma timbot ambai. \q1 \v 3 Muŋgu kan koi bizin tikam zin ma tila timbot leŋaleŋa ila karkari mazwan. \q1 Pakan timbot lele ta zoŋ izze pa i, mi pakan timbot lele ta zoŋ izulla pa i. Timbot irao tai pakaana ta boozomen. \q1 Mi Yooba iyogeege zin, mi ikam zin ma timiili ma timar kar kizin mini. \b \q1 \v 4 Tomtom pakan tisaŋsaŋ pa lele bilimŋana ta magargaara men. \q1 Mi tirru zaala ki kar sa be tito mi tila timbot pa. Tamen tindeeŋe som. \q1 \v 5 Zin petel zin, mi miri zin \q1 ma mburan imap. \q1 \v 6 Tana timbot ŋoobo kat. Mi titaŋroro Yooba, \q1 to ni iuulu zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 7 Ipatooŋo zin pa zaala ambaiŋana, \q1 mi zin tito ma tila mi tindeeŋe kar be timbot pa. \q1 \v 8 Tana zin irao lelen ambai pa Yooba mi tipakurkuri. \q1 Pa ni iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin. \q1 Mi ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat, bekena iuulu zin tomtom. \q1 \v 9 Wal ta miri zin na, ni ipalumluumu ŋguren. \q1 Mi zin wal ta petel zin na, ni ikamam kan koroŋ ambaimbaiŋan ma tirao kat. \x + \xo 107:9 \xt Mt 5:6; Lu 1:53\x* \b \q1 \v 10 Mi tomtom pakan na, timbotmbot lela zugut biibi leleene, mi pataŋana ikamam zin mabe timeete i. \q1 Timbotmbot lela ruumu sanaana leleene, mi re ma sen ikanan zin ma tisaana kat. \q1 \v 11 Pa tizorzooro sua ki Anutu kor kana kat. \q1 Mi ŋgar ta ni leleene iur pa na, tirepilpiili mi tito som. \q1 \v 12 Tana ni iur uraata sananŋana kat ise kizin bekena ikoto zin. \q1 Mi zin tikunkun ma titoptop su toono, mi len tomtom sa be iuulu zin som. \q1 \v 13 Tana timbot ŋoobo kat. Mi titaŋroro Yooba, \q1 to ni iuulu zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 14 Itatke zin pa zugut biibi tana leleene, mi ikam zin ma tiyooto ma tipet mat. \q1 Mi iyembut re mi sen pizin. \x + \xo 107:14 \xt Lu 1:79\x* \q1 \v 15 Tana zin irao lelen ambai pa Yooba mi tipakurkuri. Pa ni iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin. \q1 Mi ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat, bekena iuulu zin tomtom. \q1 \v 16 Kataama mbolŋana ki ruumu sanaana na, ni ipetepaala. \q1 Mi ain mbolŋan ta ipombolmbol kataama na, ni ibogboogo ma ipolpol lup. \b \q1 \v 17 Mi tomtom pakan na, zin talliŋan mi tinoknok zooroŋana. \q1 Zin tikamam ŋoobo mbulu, tana mete biibi ikam zin ma tirre yoyouŋana pa. \q1 \v 18 Zin lelen pa kini sa mini som. Sombe tire kini sa, na tikamam be tilulu. \q1 Tana timbot naala kezeene kek. \q1 \v 19 Zin ra, timbot ŋoobo kat. Mi titaŋroro Yooba, \q1 to ni iuulu zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 20 Iur sua mi sua kini tana iurpe zin ma nin ambai mini. \q1 Muŋgu timbot naala kezeene. Mi ni itatke zin pa meeteŋana. \q1 \v 21 Tana zin irao lelen ambai pa Yooba mi tipakurkuri. Pa ni iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin. \q1 Mi ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat, bekena iuulu zin tomtom. \q1 \v 22 Tana zin irao lelen ambai pa uraata bibip ta ni ikam pizin na, mi tikam patoronŋana pini. \q1 Mi kalŋan isala mi tipakuri pa mboe, mi tisoyaara uraata kini tana. \b \q1 \v 23 Tomtom pakan na, tise wooŋgo mi tikwai \q1 ma tila lele molo be tikam mburooŋo. \q1 \v 24 Zin tire kat Yooba mburaana, \q1 mi uraata bibip ta ni ikamam su tai lwoono na. \q1 \v 25 Pa ni iur sua, to miiri biibi ipol, \q1 mi ipei duubu ma ise. \q1 \v 26 Mi duubu iwit wooŋgo kizin ma isala ta kor a. \q1 Beso izem na, sam ma ila ne. Som, mi ise mini. \q1 Tana motoŋana biibi ikam zin ma mburan imap kat. \q1 \v 27 Mi matan mburri, mi tila ma timelmel su kembei tomtom ta iwin ma ikankaana. \q1 Zin tiute kat peeze kamŋana. Tamen tirao som. \q1 \v 28 Tana timbot ŋoobo kat. Mi titaŋroro Yooba, \q1 to ni iuulu zin pa pataŋana kizin. \q1 \v 29 Ikam ma miiri imap, \q1 mi duubu keten su, mi taun. \x + \xo 107:29 \xt Yona 1:15; Lu 8:24\x* \q1 \v 30 Zin tire taun isu, to lelen ambai mi menmeen zin biibi. \q1 Mi Yooba ikam zin ma sor lela lele ta tisombe tila pa i. \q1 \v 31 Tana zin irao lelen ambai pa Yooba mi tipakurkuri. Pa ni iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin. \q1 Mi ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat, bekena iuulu zin tomtom. \q1 \v 32 Tana sombe Anutu wal kini tilup zin pa suŋŋana, na wal tana bela tiwit Yooba uruunu ma isala ta kor a. \q1 Mi tipakuri lela lupŋana kizin wal peeze kan tomini. \b \q1 \v 33 Yooba, ni irao ikam ma lele ta yok bibip tireere pa i iwe lele magargaaraŋana ta ka yok somŋana i. \q1 Mi lele ta yok bukbuk ma tizze pa i na, ni irao ipumun mi lele tana kerekere. \q1 \v 34 Mi toono mbuyeeneŋana na, ni irao be ipasaana ma iwe toono sananŋana ta kosa sa irao be indom pa mini som. \q1 Mbulu ta kembei, ni ikamam pa lele ta ka tomtom bizin tinoknok mbulu sananŋana. \q1 \v 35 Ni irao be ikam ma yok biibi ireere pa lele magargaaraŋana ta ka yok somŋana i. \q1 Mi ni irao be ikam ma yok bukbuk ma tise pa lele kerekereŋana. \q1 \v 36 Mi zin wal ta petel zin na, ni ko ikam zin ma tila timbot pa lele ambaiŋana tana, \q1 mi titu ma iwe len kar. \q1 \v 37 Mi zin ko tipaaza kan kini ma baen, \q1 mi tikam mai ambaiŋana. \q1 \v 38 Mi ni ko ipombol zin ma timasak ma tiwe boozo kat, \q1 mi mataana pa mbili kizin tomini ma timasak ma tiwe boozo. \q1 \v 39 Muŋgu mburan izzu mi tire yoyouŋana. Pa kan koi bizin tikototo zin mi tiseseeze matan. \q1 Tana timbot ŋoobo mi lelen ipata kat. Mi iŋgi timbot ambai mini. \b \q1 \v 40 Pa Yooba ikototo zin wal zanŋan mi ipasomsom zin. \q1 Mi ikamam ma tizirri zin mi tila tiliuliu len sorok pa lele bilimŋana. \q1 \v 41 Tamen zin wal ta timbot ŋoobo mi tibaada pataŋana biibi na, ni ipakurkur zin, \q1 mi mataana pizin ma timasak ma tiwe wal boozo. \q1 \v 42 Mbulu kini tana, zin wal ndeeŋeŋan tire ma lelen ambai kat. \q1 Mi wal sananŋan ta boozomen na, len sua sa mini som. Sua kizin imap. \q1 \v 43 Tomtom ta so le ŋgar, inako ikamam ŋgar pa mbulu ti, \q1 mi mataana ilala pa mbulu ki Yooba ta iurur leleene pa wal kini mi imuŋaiŋai zin. \c 108 \s1 Tomtom ta isuŋ Anutu be iuuli pa ka koi bizin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, iŋgi leleŋ iwe ru som. Ŋgar tio imbol be aŋpase pu mi aŋto zaala ku. \q1 Tana nio ko aŋbo mboe mi aŋpakuru. \q1 \v 2 Ko aŋmaŋga mi aŋkam kombom tio, \q1 mi aŋzze ma irao zoŋ pok ma ise. \q1 \v 3 Yooba, nio ko aŋpakuru ila karkari mazwan, mi aŋso zin ta kembei: Nio leleŋ ambai pa kampeŋana ku. \q1 Ko aŋbombo mboe mi aŋwidit urum isala kor irao toono ta boozomen. \q1 \v 4 Pa muŋaiŋana mi kampeŋana ta nu zzwe pa wal ku, ina biibi kat. Isala ma ilip pa saamba a. \q1 Mi mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana na, ta kembena. Isala ta kor a. \x + \xo 108:4 \xt Kam 34:6; Mbo 36:5\x* \b \q1 \v 5 O Anutu, maŋga mi swe azuŋka ku mi mburom ta zom biibi pa i, sala saamba. \q1 Mi swe ma irao toono ta boozomen tomini. \q1 \v 6 Leŋ suŋŋana tiam ti, mi swooro nomom woono ma uulu yam. \q1 Pa niam wal ku ta nu lelem piam ilip. Tana kamke yam lak! \b \q1 \v 7 Muŋgu Anutu imbot lela urum kini potomŋana mi iso ta kembei: \q1 “Nio niŋ se paso, aŋporou ma aŋlip kek. \q1 Tana ko aŋpeete toono Sekem mi lele ŋgolooboŋana ki Sukot, \q1 mi aŋur ma iwe leyom leyom. \q1 \v 8 Toono pakaana ki Gileat, ina nio tio. \q1 Mi toono kizin Manase tomini, ina nio tio men. \q1 Eparaim ta iwe kembei koroŋ ta ipakaala uteŋ. \q1 Mi lele pakaana ki Yudea, ina kembei tete ta iwe kilalan pa peeze ta aŋkamam i. \q1 \v 9 Mi lele pakaana ki Moap, ina iwe kembei timbiiri ta aŋwwe pa i. \q1 Mi lele pakaana ki Edom, ina lele ta aŋpiri kumbuŋ keteene pa. \q1 Mi zin Pilistia kan na, nio aŋlip pizin kek. Tana niŋ ise mi kalŋoŋ izalla!” \b \q1 \v 10 Asiŋ ta irao be ikam yo ma aŋlip pa koŋ koi bizin, mi aŋlela kar kizin ta ka siiri mbolŋana na? \q1 Asiŋ ko imuuŋgu pio, mi iyaaru yo ma aŋla aŋpet lele pakaana ki Edom? \q1 \v 11 Asiŋ toro? Anutu, nu tau! \q1 Tamen iŋgi nu pizil ndemem piam, \q1 mi gabgaaba zin malmal kan tiam mini som. \b \q1 \v 12 O Anutu, uulu yam be amlip pa koyam koi bizin. \q1 Pa ulaaŋa ta amkamam la kizin tomtom, ina koroŋ sorok. \b \q1 \v 13 Sombe Anutu igaaba iti, nako tilip. \q1 Pa ni irao be ikoto kanda koi bizin ma mburan imap. \c 109 \s1 Tomtom ta isuŋ Anutu be ipimiili mbulu sananŋana ki ka koi bizin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, nio aŋpakurkuru. Mi nu mbomboorem sorok pepe. \q1 Maŋga mi kam mbulu sa tabe iswe kembei nio leŋ uunu sa isaana som! \q1 \v 2 Pa wal sananŋan mi wal pakamkaamŋan tiwe koŋ koi \q1 mi tiŋgalŋgal sorok sua pakaamŋana pio. \q1 \v 3 Zin tiurur koi pio mi tiwirri sorok sua sananŋana kat pio. \q1 Mi timaŋgaŋga pio mi tipasansaana sorok nio zoŋ. \q1 \v 4 Muŋgu nio aŋurur leleŋ pizin. Tamen iŋgi tisu mi tipokot mbulu tio tana pa mbulu sananŋana mi tiŋgalŋgal sua pio. \q1 Mi nio tomtom ki suŋŋana. \q1 \v 5 Nio aŋkamam mbulu ambaiŋana men pizin mi aŋurur leleŋ pizin. Tamen zin tipokot pa mbulu sananŋana, \q1 mi tiurur koi pio sorok. \q1 Mi timbuuru koŋ mi tisuŋ sosor pio ta kembei: \b \q1 \v 6 “Kozo tuur tomtom sananŋana tasa be imender su zilŋaana uunu, \q1 mi iŋgal sua pini ta kembei: ‘To tana, nio aŋre i ikam ŋoobo mbulu.’ \q1 \v 7 Beso ni imender be titiiri sua kini, nako tindeeŋe le uunu mi tiur kadoono sananŋana pini. \q1 Mi suŋŋana kini tomini ko irao pa Anutu mataana som. \b \q1 \v 8 Niam leleyam be to tana swoono imap karau men. \q1 Kozo tomtom toro ikam muriini mi ikeli pa uraata. \x + \xo 109:8 \xt Ŋgo 1:20\x* \q1 \v 9 Lutuunu bizin ko tiwe moondo, \q1 mi kusiini iwe nora. \q1 \v 10 Mi ko tipasaana lutuunu bizin ruumu kizin. \q1 Tana zin ko tizem lele kizin mi tiwe wal sorrokŋan, \q1 mi tiliuliu len sorok ma tinono ruumu be tiru kan kini, mi tizuŋzuŋ zin tomtom pa len pat. \q1 \v 11 Sombe mbun kini imbot ki tomtom sa, na tomtom tana ko imar mi iyo koroŋ kini ta boozomen men ma imap iwe lene. \q1 Mi wal pakan ki lele toro ko timar mi tisei len koroŋ kini, mi timbot se uraata kini tieene. \q1 \v 12 Tomtom sa ikampe i pepe. \q1 Mi tomtom sa imuŋai zin moondo kini pepe. \q1 \v 13 Popoŋana kini ta boozomen ko timbiriizi ma timap lup. \q1 Tana wal tabe tipet pa kaimer i, ko tiute zin risa som. Pa zan imap kat. \q1 \v 14 Sanaana ta tumbuunu bizin tikamam, nako tiso Yooba pa, bekena mataana iŋgalŋgal mi iur ka kadoono ise ki to tana. \q1 Mi naana sanaana kini tomini, Yooba imus ma ila ne pepe. \q1 \v 15 Tana sanaana ki to tana ziŋan wal kini na, Yooba ko mataana iŋgalŋgal totomen, \q1 mi imus zan ma tila len. Naso tomtom matan mbeleele kat zin. \b \q1 \v 16 Pa to tana, ni mataana iŋgalŋgal mbulu ki kampeŋana mi muŋaiŋana som. \q1 Zin sorrokŋan, mi zin wal ta timbot ŋoobo, mi zin ta lelen ipata kat na, ni iseseeze matan mi ipunun zin ma timetmeete. \q1 \v 17 Mi mbulu ki tusuŋ sosor na, ni leleene pa ilip. \q1 Tamen sua kini sananŋana tana ko imiili mini pa itunu. \q1 Mbulu ki tusuŋ Anutu be ikampe zin tomtom na, ni leleene pa som. \q1 Tana kampeŋana ki Anutu imbotmbot molo pini tomini. \q1 \v 18 Mbulu kini ta iwirri sua sananŋana na, ni izemzem som. Ina iwe kembei mburu ta ni izebzeebi pa totomen. \q1 Tamen sua kini tana kola imiili mini ma ipasaana itunu. \q1 Ko isula kat leleene kembei ta yok, mi izil pa mazaana mi tiroono kembei ta ŋgere. \q1 \v 19 Mi izukkaali ma sik kembei ta kawaala mat kana, \q1 mi ikipiiri i ma tuŋ kembei ta pus. \q1 Mi ko imbotmbot ta kembei ma alok!” \b \q1 \v 20 O Yooba, sua sananŋan boozomen ta koŋ koi bizin tiŋgalŋgal pio na, \q1 leleŋ be nu pimiili pizin. Naso pokot mbulu kizin. \q1 \v 21 Yooba, Merere tio, nu zom biibi pa mbulu ku ambaiŋana. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 Tana uulu yo, mi tatke yo pa pataŋana tio taiŋgi. \q1 \v 22 Pa iŋgi aŋbot ŋoobo kat, mi leŋ zaala sa som. \q1 Tana keteŋ kutkut. \q1 \v 23 Nio kembei koroŋ kunuunu ta so zoŋ isula na, imbiriizi raama. \q1 Nio kembei siizi ta miiri iwilaali ma ila lene. \q1 \v 24 Nio aŋgalsek ituŋ pa kini kanŋana ma molo, tana kumbuŋ mburaana mini som, \q1 mi aŋkoŋkoŋ ma tiroŋ men. \q1 \v 25 Mi sombe koŋ koi bizin tire yo, na tirepilpiili yo mi aŋwe ŋeu pizin. \q1 Mi uten suk pio ma tiso: “Aa buri, yamaana kek?” \b \q1 \v 26 Yooba Anutu tio, uulu yo. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana kamke yo lak! \q1 \v 27 Kam uraata biibi pa nomom woono, mi swe mburom pa koŋ koi bizin ma tire kat. \q1 Naso tikilaala kembei nu ta ulaaŋa tio. \b \q1 \v 28 Ŋonoono, zin tiwirri sua sananŋana pio. Tamen nu ko kampe yo. \q1 Mi sombe lelen be timaŋga pio, na timaŋga lak! Pa nu ko koto zin mi pimiili zin ma tila raama kan miaŋ. \q1 Naso kam mbesooŋo ku ma leleene ambai mi menmeeni. \q1 \v 29 Tana zin wal ta tiŋgalŋgal sua pio na, pakankaana zin mi kam zin ma tiru zalan. Naso kan miaŋ ma tisaana kat, mi timbotmbot men ta kembei. \q1 Kan miaŋ tana ko iwe kembei mburu pizin be tizebzeebe zin pa totomen. \b \q1 \v 30 Sombe Yooba ikam ta kembei, nako leleŋ ambai kat pini, mi kalŋoŋ isala ma aŋpakuri. \q1 Mi sombe niamŋan zin iwal biibi amlup yam pa suŋŋana, nako aŋmaŋga ma aŋwit zaana ma isala ta kor a. \q1 \v 31 Pa zin wal ta timbot ŋoobo mi tiru zalan na, ni imbotmbot zilŋan uunu be iuulu zin. \q1 Mi zin wal ta tomtom tiŋgalŋgal sorok sua pizin ma tisombe tipun zin ma timetmeete na, ni ikamkewe zin. \c 110 \s1 Tomtom ta Anutu iuri ma iwe king mi patoronŋana ka tomtom \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Yooba itunu iso pa Merere tio ta kembei: \q1 “Mar mbulem su ta nomoŋ woono i ma irao aŋkoto kom koi bizin ma mburan imap kat, mi kumbum ise ŋguren.” \x + \xo 110:1 \xt Mt 22:44; Ŋgo 2:34; 1Kor 15:25; Ibr 1:13\x* \b \q1 \v 2 O king, iŋgi nu mbotmbot kar Sion mi Yooba ipombolmbolu. Tana peeze ku mbolŋana ilala pa kom koi bizin, \q1 bekena kam zin ma timbot la kopom mbarmaana. \q1 \v 3 Mi nu sombe maŋga be la pa malmal, na wal ku ta munŋaana men ko nin se, mi lelen be tigaabu ma niomŋan kala. \q1 Sombe zoŋ pok ma ise, na naŋgaŋ kaibiim ku boozomen ko tisama ku mi tirao zin abal potomŋan kembei ta numur berek kana irao mbutmbuutu. \b \q1 \v 4 Yooba imbuk sua pu, mi ipombol ma imbol kat. \q1 Mi irao be itooro ŋgar kini mini na som. Sua ta kembei: \q1 “Nu ko we patoronŋana ka tomtom kembei ta Melkisedek, mi mendernder la Anutu mi zin tomtom mazwan ma alok.” \x + \xo 110:4 \xt Un 14:18; Ibr 5:6, 7:1+\x* \b \q1 \v 5 Merere, ni imbotmbot nomom woono mi ipombolmbolu. \q1 Sombe nol tabe iswe kete malmalŋana kini ipet, to ni kola ikasgeege zin king ma timap. \q1 \v 6 Ko iur kadoono pizin karkari, mi ikasgeege zin ma tisu tiwe uri men. \q1 Tana zin peeze kan ta tirao toono ta boozomen na, ni ko ikasgeege zin ma timap. \x + \xo 110:6 \xt Tur 19:11+\x* \b \q1 \v 7 Mi king tiam na, ni ko iwin yok rereereŋana ta imbot kolouŋana pa zaala zilŋaana na, mi niini se. \q1 Pa Anutu ko ipakuri ma iwe biibi. \c 111 \s1 Tapakur Merere pa uraata kini mi toto sua kini \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Sombe zin wal ndeeŋeŋan tilup zin pa suŋŋana, \q1 na nio ko aŋgaaba zin mi aŋur leleŋ imap ma ila ki Yooba mi aŋpakuri. \b \q1 \v 2 Pa Yooba, ni ikamam uraata bibip kat. \q1 Tana zin wal ta lelen pa uraata kini ilip na, matan iŋgalŋgal mi tikamam ŋgar pa. \q1 \v 3 Uraata kini izzwe i kembei ni ta king biibi ŋonoono, mi ni ndabokŋana kat. \q1 Mbulu kini ndeeŋeŋana ko imbotmbot ma alok. \x + \xo 111:3 \xt Tur 15:3\x* \q1 \v 4 Ni ikam ti ma tuluplup pa suŋŋana, bekena matanda iŋgalŋgal uraata kini bibip ta ipa ndel kat. \q1 Ni leleene izanzaana pizin mbesooŋo kini, mi imuŋaiŋai zin mi ikampewe zin. \q1 \v 5 Zin wal ta timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana na, ni ikamam kan kini. \q1 Mi sua ta ni ziŋan wal kini timbuk be tiparlup zin ma tiwe tamen na, ni ko mataana iŋgalŋgal ma alok. \x + \xo 111:5 \xt Mt 6:31+\x* \q1 \v 6 Muŋgu, ni iswe uraata kini mburanŋan pa wal kini ma tire kat pa matan. \q1 Pa ikam toono kizin karkari ma iwe len be timbot pa. \q1 \v 7 Uraata ta ni ikamam, ina iswe i kembei ni ndeeŋeŋana mi itoto sua kini. \q1 Tana sua boozomen ta ni iur pizin tomtom na, irao tuurla mi tototo. \q1 \v 8 Pa sua tana ko imbol mi imbotmbot ma alok. \q1 Mi ni leleene be toto sua tana, mi matanda iŋgalŋgal sua ta ni itiŋan tumbuk na, mi takamam mbulu ndeeŋeŋana. \q1 \v 9 Ni itatke zin wal kini pa pataŋana kizin. \q1 Mi iur sua pizin pa zaala tabe ni ziŋan tiparlup zin ma tiwe tamen. Sua tana ko imbol mi imbotmbot ma alok. \q1 Ni potomŋana mi mburaana biibi. Tana tomtom timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana. \q1 \v 10 Ŋgar ambaiŋana uunu ŋonoono, ina ta kembei: Bela tomototo Yooba mi teleŋleŋ la kalŋaana. \q1 Pa zin wal ta so titoto sua ta ni iur na, zin ko tikam len ŋgar ambaiŋana. \q1 Tana ko tapakurkuri ma alok! \c 112 \s1 Mbulu kizin wal ta titoto zaala ki Anutu \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Tomtom ta so imototo Yooba mi ileŋleŋ la kalŋaana, \q1 mi leleene pa tutu kini ilip, nako leleene ambai kat. \q1 Pa kampeŋana ki Anutu ko imbotmbot se kini. \q1 \v 2 Mi popoŋana kini ko tiwe wal zanŋan mi ndeeŋeŋan. \q1 Tana zin wal ta timbotmbot toono ti, nako matan ikot se kizin, mi kampeŋana ki Anutu imbotmbot se kizin. \q1 \v 3 Tomtom ta kembena, ziŋan zin wal ta timbotmbot ruumu kini na, ko tirao kat pa koroŋ ta boozomen. \q1 Mi ni ko ikiskis mbulu ndeeŋeŋana ma imbol pini, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 4 Tomtom ndeeŋeŋana, sombe imbotmbot la zugut biibi leleene, na mat ko iyaara pini. \q1 Mi ni leleene izanzaana pa zin mbesooŋo kini, mi imuŋaiŋai zin mi ikampewe zin. \b \q1 \v 5 Tomtom ta so imuŋaiŋai zin tomtom, mi irairai koroŋ kini pizin, \q1 mi ikamam katkat mbulu pizin, nako imbot ambai. \x + \xo 112:5 \xt Mbo 37:21,26; Lu 6:34+\x* \q1 \v 6 Tomtom ndeeŋeŋana ta kembei na, toomboŋana sa ko irao be itoki na som. \q1 Mi tomtom ko tikamam ŋgar pini mi matan iŋgalŋgal mbulu kini, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 7 Sombe ni ileŋ uruunu sananŋana sa, na irao imoto na som. \q1 Pa ipase pa Yooba, mi urlaŋana kini imbol kat. \q1 \v 8 Tana kopoono rru som, mi imototo som. \q1 Izza men mi iurur mataana pa Anutu be ikoto ka koi bizin. \q1 \v 9 Mi zin wal ta timbot ŋoobo ma tiru zalan na, ni irairai koroŋ boozo pizin. \q1 Mi ni ko ikiskis mbulu ndeeŋeŋana ma imbol pini, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Tana tomtom ko matan ikot se kini mi tipakurkuri. \x + \xo 112:9 \xt Lu 19:8; Ŋgo 9:36; 2Kor 9:9\x* \b \q1 \v 10 Mi zin wal sananŋan, sombe tire mbulu ta iwedet pini, nako keten malmal, \q1 mi matan mburmbur pini, mi tiŋa zurun. \q1 Tamen ŋgar ta lelen iur pa be tikam, nako iur ŋonoono som. \q1 Tana zin ko tikam ma som, mi tisaana ma tila len. \c 113 \s1 Yooba, ni biibi ŋonoono mi muŋaiŋana katuunu \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Niom mbesooŋo ki Yooba, kapakuri. \q1 Kapakur zaana ma isala kor! \q1 \v 2 Kapakurkur Yooba zaana pa kampeŋana kini \q1 ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila! \q1 \v 3 Niom ta zoŋ uunu koyom, mi ila irao lele ta zoŋ izulla pa i, \q1 kapakur Yooba zaana! \b \q1 \v 4 Yooba, ni imbotmbot sala kor kat. Ni ilip pa tomtom ta boozomen ki toono ti. \q1 Mi zaana biibi mi mburaana ilip pa koroŋ ta boozomen ki saamba. \q1 \v 5 Asiŋ ta ni irao pa Anutu tiam Yooba? Som. Ni kadoono sa som. \q1 Ni imbotmbot se muriini peeze kana ta imbot sala kor kat. \q1 \v 6 Tana sombe leleene be ire koroŋ sa ki saamba, som toono, \q1 na bela ituundu mi mataana isu. \b \q1 \v 7-8 Tamen zin sorrokŋan ŋonoono ta timbot ŋoobo kat mi tilala musmuuzu muriini be tiru kan kini na, ni mataana mbeleele zin som. \q1 Ni iuluulu zin ma timbot ambai mini, mi ipakurkur zin. \q1 Tana zin tirao be tigaaba zin wal zanŋan ta tikamam peeze pa wal kini na, ma ziŋan timbotmbot. \x + \xo 113:7-8 \xt 1Sam 2:8; Lu 1:52\x* \q1 \v 9 Mi zin moori ta kopon somŋan i, na ni iuluulu zin mi iurur len zaala be tikam len pikin boozo. \q1 Tana timbotmbot raama lutun bizin ma lelen ambai kat. \q1 Haleluya! \c 114 \s1 Zin Israel matan iŋgal mazwaana ta tizem Aikuptu \q1 \v 1 Muŋgu zin Israel ta Yakop popoŋana kini na, tizem Aikuptu. \q1 Tizem zin wal ta tizzo kalŋan toro. \x + \xo 114:1 \xt Kam 12:41\x* \q1 \v 2 Indeeŋe tana, zin Yuda tiwe wal potomŋan ki Yooba. \q1 Zin Israel tiwe Yooba lene, mi ni ikamam peeze pizin. \x + \xo 114:2 \xt Kam 19:5, 24:3+\x* \q1 \v 3 Indeeŋe Tai Siŋsiŋŋana ire i na, iko ma ila lene. \q1 Mi yok Yordan ire i na, imiili ma ila, mi ipot ma imbotmbot. \x + \xo 114:3 \xt Kam 14:21\x* \q1 \v 4 Zin abal tiseŋeeŋe mi tilulu zin kembei ta mekmek. \q1 Mi lele mbukunbukun timorsop, mi tilulu zin kembei ta sipsip popoŋan. \x + \xo 114:4 \xt Kam 19:18\x* \b \q1 \v 5 O tai, nu tina ko pa so uunu i? \q1 Mi yok Yordan, parei ta nu miili ma la mi pot? \q1 \v 6 Mi niom abalabal mi lele mbukunbukun na, \q1 keseŋeeŋe mi kululu yom paso? \b \q1 \v 7 O toono, re u kek? Pa molo som, to Yooba imar. \q1 Iŋgi be Anutu ki Yakop iswe kat mburaana. \q1 \v 8 Ni ta ikam ma yok ipet pa pat mi irereere ma biibi. \q1 Mi ikam ma yok ipet pa raŋ, mi irereere ma isu. \c 115 \s1 Yooba, ni Anutu ŋonoono \q1 \v 1 O Yooba, niam leleyam be tomtom tipakur zoyam pepe. \q1 Bela tipakur nu zom. Pa nu itum tamen ta zom biibi. \q1 Mi nu toto sua ku mbukŋana, mi urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin. Tana swe mburom mi uulu yam. \q1 \v 2 Kokena zin karkari tirepilpiilu mi tizzo piam ta kembei: \q1 “Anutu tiom mburaana iŋgoi?” \q1 \v 3 Anutu tiam, ni imbotmbot saamba. \q1 Mi mbulu pareiŋana ta so ni leleene pa be ikam, na ikam men. \b \q1 \v 4 Tamen wal pakan na, tiurpewe merere kizin pa silba mi gol. \q1 Merere kizin tana na, tomtom naman murin men. \x + \xo 115:4 \xt Ŋgo 19:26; Tur 9:20\x* \q1 \v 5 Zin kwon mi matan. \q1 Mi tirao be tiso sua som, tire lele som. \q1 \v 6 Zin talŋan mi kuzun. \q1 Mi tirao be tileŋ sua som, mi tiyoozo koroŋ sa som. \q1 \v 7 Zin kumbun mi naman. \q1 Mi tirao be tipa som, mi tiyamaana koroŋ sa som. \q1 Mi miiri sa ipet pa kwon som. Pa ina zin matan yaryaaraŋan som. \x + \xo 115:7 \xt Mbo 135:15+; 1Kor 12:2; Tur 9:20\x* \q1 \v 8 Tana zin wal ta so tiurpe merere pakaamŋan ta kembei, \q1 mi zin ta tipase pa merere pakaamŋan, \q1 nako len mburan sa som, mi tiwe koroŋ sorok kembei ta merere kizin. \b \q1 \v 9 Niom iwal biibi ki Israel, kapase pa Yooba. \q1 Pa ni ta ulaaŋa tiom, mi iwe siŋgiao piom mi iporoukalkaala yom. \x + \xo 115:9 \xt Mbo 37:3, 62:8\x* \q1 \v 10 Mi niom patoronŋana koyom ta popoŋana ki Aron na tomini, kapase pa Yooba! \q1 Pa ni ta ulaaŋa tiom, mi iwe siŋgiao piom mi iporoukalkaala yom. \q1 \v 11 Tana niom wal ta komototo Yooba mi keleŋleŋ la kalŋaana na, niom ta boozomen kapase pini. \q1 Pa ni ta ulaaŋa tiom, mi iwe siŋgiao piom mi iporoukalkaala yom. \b \q1 \v 12 Yooba, ni mataana iŋgalŋgal yam. Mi ni ko ikampe yam. \q1 Ko ikampe zin iwal biibi ki Israel, \q1 mi ikampe zin patoronŋana kan ta popoŋana ki Aron na tomini. \q1 \v 13 Tana zin wal ta timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana na, ni ko ikampe zin ta boozomen. \q1 Zin sorrokŋan, mi zin ta zanŋan na tomini. \b \q1 \v 14 Yooba ko ipombol yom ramaki lutuyom bizin ma kamasak ma kewe boozo. \q1 \v 15 Yooba ta iur saamba mi toono. \q1 Itunu ko ikampe yom. \b \q1 \v 16 Yooba iur saamba be iwe itunu muriini. \q1 Mi toono na, ni iur piti tomtom be tombot pa. \q1 \v 17 Zin wal ta timetmeete ma tisula len Andewa na, tizzo sua mini som. \q1 Tana tirao be tipakur Yooba mini som. \q1 \v 18 Tamen iti ta tombot matanda yaryaara i, nako lelende ambai pa Yooba mi tapakurkuri pa kampeŋana kini ta buri, \q1 buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Haleluya! \c 116 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta Anutu itatke i pa pataŋana kini \q1 \v 1-2 Nio leleŋ pa Yooba ilip paso, ni ileŋ tiŋiizi tio. \q1 Nio aŋtaŋroro i, mi ni iŋgun talŋaana pio mi iuulu yo. \q1 Tana mazwaana ta so aŋbotmbot su toono, \q1 nako aŋzzoyaryaara uraata biibi ta ni ikam pio na. \q1 \v 3 Kilis ki meeteŋana, rimen mi ikam yo. \q1 Wooro ki Andewa ta ikaukau yo, mi iyakat yo be aŋsula zin meeteŋan murin. \q1 Tabe ikam ma leleŋ ipata, mi aŋmoto koŋ ma aŋsaana kat. \q1 \v 4 To aŋtaŋroro Yooba. \q1 Aŋso ta kembei: “O Yooba, uulu yo lak!” \b \q1 \v 5 Yooba, ni ndeeŋeŋana. Mi imuŋaiŋai iti ta mbesooŋo kini na, mi ikampewe kat iti. \q1 Pa Anutu kiti, ni leleene izanzaana piti. \q1 \v 6 Tana zin wal ta tirao be tiuulu zitun som na, Yooba itunu imenderkalkaala zin. \q1 Kembei ta nio i. Indeeŋe ta mburoŋ imap ma aŋsaana kat na, ni imar mi ikamke yo. \q1 \v 7 Tana ko irao aŋmoto mini som mi leleŋ ambai. \q1 Pa Yooba ikampe yo kat, mi ikam yo ma keteŋ su. \b \q1 \v 8-9 Ŋonoono kat, ni itatke yo pa meeteŋana, \q1 mi imus motoŋ luluunu ma ila ne. \q1 Mi ni ta ikiskis yo. Tana aŋtop som, mi aŋmeete som, \q1 mi iŋgi aŋbot motoŋ yaryaara, mi niamru Yooba amwwa. \q1 \v 10 Ŋonoono, muŋgu aŋso ta kembei: “Iŋgi pataŋana biibi isalakaala yo mi aŋbot ŋoobo kat.” \q1 Tamen aŋzem urlaŋana tio som. \q1 \v 11 Pataŋana tana ikam yo ma aŋru zaala. Tana aŋpiri sorok sua ma aŋso ta kembei: \q1 “Tomtom ta boozomen na, pakamkaamŋan men. Irao aŋdemeere tasa na som. Som kat!” \x + \xo 116:11 \xt Ro 3:4\x* \b \q1 \v 12 Mi ko aŋpekel kampeŋana ambaimbaiŋan boozomen ki Yooba be parei? \q1 \v 13 Nio ko aŋkam patoronŋana pini, mi aŋkam mbooro baen ma aŋliŋ sala. \q1 Mi leleŋ ambai pini, mi aŋpakuri pa ulaaŋa biibi ta ni ikam pio na, mi aŋzzoyaryaara zaana biibi. \q1 \v 14 Tana Yooba wal kini tisombe tilup zin pa suŋŋana, \q1 na nio ko aŋto sua ta aŋbuk la kini na, mi aŋkam ka uraata ila matan. \x + \xo 116:14 \xt Mbo 22:25, 66:13\x* \b \q1 \v 15 Zin wal ta tiurur lelen pa Yooba mi titoto mbulu kini na, ni ire zin kembei koroŋ kini ŋonoono. \q1 Tana leleene be kizin tasa imeete sorok na som. \x + \xo 116:15 \xt Mbo 72:14\x* \b \q1 \v 16 O Yooba, nio mbesooŋo ku. Aŋbesmbeeze pu kembei ta muŋgu naŋgoŋ ikamam na. \q1 Mi nu ta putke wooro ta ikaukau yo na, mi tatke yo pa meeteŋana. \q1 \v 17 Tana leleŋ ambai pu, mi aŋso aŋkam patoronŋana pu, \q1 mi aŋzzoyaryaara zom biibi. \q1 \v 18-19 Tana Yooba wal kini tisombe tisala Yerusalem mi tilup zin pa suŋŋana lela urum kini, \q1 na nio ko aŋto sua ta aŋbuk la kini na, mi aŋkam ka uraata ila matan. \q1 Haleluya! \c 117 \s1 Karkari ta boozomen bela tipakur Merere zaana \q1 \v 1 Niom karkari ta boozomen, kapakur Yooba! \q1 Niom tomtom ta karao pa toono ta boozomen na, kiwit uruunu ma isala kor! \x + \xo 117:1 \xt Ro 15:11\x* \q1 \v 2 Pa muŋaiŋana mi kampeŋana ta Yooba izzwe piti na, biibi kat. Isala ta kor a! \q1 Mi ni ko itoto sua kini mbukŋana ma alok. \q1 Haleluya! \c 118 \s1 Zin Israel ziŋan king kizin lelen ambai kat pa Merere \q1 \v 1 O niom iwal, leleyom ambai pa Yooba mi kapakuri. Pa ni ambaiŋana kat. \q1 Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 2 Niom iwal biibi ki Israel, koso ta kembei: \q1 “Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.” \q1 \v 3 Mi niom patoronŋana koyom ta popoŋana ki Aron na tomini, koso ta kembei: \q1 “Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.” \q1 \v 4 Tana niom wal ta komototo Yooba mi keleŋleŋ la kalŋaana na, niom ta boozomen koso ta kembei: \q1 “Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.” \b \q1 \v 5 Nio ti, indeeŋe ta aŋbotmbot pataŋana leleene mi aŋru zoloŋ na, aŋtaŋroro Yooba be iuulu yo. \q1 Mi ni ileŋ kalŋoŋ mi iur leŋ zaala, tabe aŋyooto pa pataŋana tana mi aŋbot mat. \q1 \v 6 Sombe Yooba ilae tio, na nio ko aŋmoto koroŋ sa som. \q1 Pa tomtom len mburan iŋgoi be tipasaana yo? \x + \xo 118:6 \xt Mbo 56:4, 121:7; 2Tim 4:18; Ibr 13:4\x* \q1 \v 7 Iŋgi Yooba imbotmbot kolouŋana pio be iuulu yo. \q1 Tana nio ko aŋre i ikoto koŋ koi bizin mi ikam yo ma aŋlip pizin. \x + \xo 118:7 \xt 1Kor 15:57; 1Yo 5:4\x* \q1 \v 8 Iti tapase pizin tomtom pepe. \q1 Tapase pa Yooba itutamen be iporoukaala iti, to ambai. \q1 \v 9 Mi zin bibip ta tikamam peeze i tomini, tapase pizin pepe. \q1 Tapase pa Yooba itutamen be iporoukaala iti, to ambai. \b \q1 \v 10 Muŋgu zin karkari timar ma tiliukaala yo be tikam malmal pio. \q1 Tamen nio aŋpase pa Yooba mburaana, tana aŋkas zin ma timap. \q1 \v 11 Timar pa lele boozomen, mi tiliukaala yo ma sik. \q1 Tamen nio aŋpase pa Yooba mburaana, tana aŋkas zin ma timap. \q1 \v 12 Zin tiku yo ma sik kembei ta parambel. \q1 Mi bil pa tamen mi mburan imap, mi tiko ma tila len, kembei ta you ikan mbutmbuutu gorokŋana. \q1 Pa nio aŋpase pa Yooba zaana, tana aŋkas zin ma timap. \q1 \v 13 Zin timaŋga pio ma rimen mi tikoto yo. \q1 Tamen Yooba iuulu yo. \q1 \v 14 Yooba ikamam leŋ mburoŋ mi iporoukalkaala yo. \q1 Ni ulaaŋa tio ŋonoono. \b \q1 \v 15 Keleŋ la pa zin wal ndeeŋeŋan. Iŋga timbotmbot beeze kizin kizin, mi kalŋan izalla ma tiyotyooto. Pa Yooba ikamke iti kek. \q1 Tizzo ta kembei: “Yooba namaana woono na, mburaanaŋana. \q1 \v 16 Namaana woono, ta ikam uraata biibi piam. \q1 Yooba namaana woono na, mburaanaŋana kat!” \q1 \v 17 Uunu tina ta aŋmeete som, mi iŋgi aŋbot motoŋ yaryaara men, \q1 bekena aŋsoyaara uraata bibip ki Yooba. \q1 \v 18 Ŋonoono, ni ibalis kat yo. \q1 Tamen izem yo ma aŋmeete som. \x + \xo 118:18 \xt 1Kor 11:32; Ibr 12:5\x* \q1 \v 19 Tana kataama ta kizin wal ndeeŋeŋan i na, kakaaga zin pio. \q1 Pa aŋsombe aŋlela mi aŋpet Yooba kereene uunu, mi aŋpakuri pa mbulu ta ni ikam pio na. \b \q1 \v 20 Iŋgi kataama ki Yooba \q1 be zin wal kini ndeeŋeŋan tilela ma tipet kereene uunu. \x + \xo 118:20 \xt Mbo 15:1+, 24:3+; Tur 22:14\x* \b \q1 \v 21 Yooba, nu leŋ tiŋiizi tio mi uulu yo. \q1 Tana leleŋ ambai pu mi aŋpakuru. \q1 \v 22 Pat ta zin ruumu poŋana kan matan repiili mi tipiri lae lene na, \q1 pat tamen tana ko iwe pat mataana kana be ruumu mbuleene ise. \x + \xo 118:22 \xt Mt 21:42; Mk 12:10+; Ŋgo 4:11; 1Pe 2:7\x* \q1 \v 23 Mbulu tana ipet pa Anutu itunu mburaana. \q1 Mi amre na, ipa ndel kat. \q1 \v 24 Aigule ambaiŋana ti, Yooba ikam piti. \q1 Tana lelende ambai mi menmeen ti pa. \x + \xo 118:24 \xt Pil 4:4\x* \b \q1 \v 25 O Yooba, muŋai yam mi kamke yam! \q1 Kampe yam mi kam yam ma ambot ambai! \b \q1 \v 26 Yooba ko ipombol tomtom taiŋgi mi ikampe i. Pa ni ikam Yooba ruŋguunu ta imar i! \q1 Tana niam ta ambot lela Yooba urum kini leleene na, amsuŋi be ipombol yom mi ikampe yom. \x + \xo 118:26 \xt Lu 13:35, 19:38; Yo 12:13\x* \b \q1 \v 27 Yooba, ni ta Anutu ŋonoono! \q1 Ni iurur mat piti mi ikampewe iti. \q1 Keteege ni runrun ila nomoyom, mi kala kapapiliu artaal mi kapakuri. \b \q1 \v 28 Nu ta Anutu tio. Nio leleŋ ambai pu mi aŋpakuru. \q1 Nu ta Anutu tio. Nio ko aŋwit urum isala kor! \b \q1 \v 29 O niom iwal, leleyom ambai pa Yooba mi kapakuri. Pa ni ambaiŋana kat. \q1 Ni ko itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok! \c 119 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta iurur kat leleene pa sua ki Anutu \s1 Toto Anutu sua kini, to tendeeŋe kampeŋana biibi \q1 \v 1 Ziŋoi ta lelen ambai mi kampeŋana biibi imbotmbot se kizin? \q1 Ina zin wal ta tikamam ŋoobo mbulu sa som, \q1 mi tipa pai kizin ma indeeŋe men pa sua ta Yooba ikam piti. \q1 \v 2 Pa zin tomtom tau matan iŋgalŋgal zaala ta Anutu iur pa wal kini na, mi titoto ka tutu, \q1 mi tiur lelen imap ma ila kini mi tikam kinkiini be tiute kati, \q1 na zin ko lelen ambai, mi kampeŋana biibi imbotmbot se kizin. \x + \xo 119:2 \xt Yo 14:21+; Ŋgo 24:16; 2Kor 1:12; 1Tim 1:5\x* \q1 \v 3 Pa zin tikamam ŋoobo mbulu sa som, \q1 mi titoto zaala ki Anutu men. \q1 \v 4 Yooba, sua boozomen ta nu kam piam na, \q1 nu sombe amto ma amto kat. \q1 \v 5 Nio leleŋ ilip be aŋkam tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, ma imbol pio, \q1 mibe mbulu tio ito kat tutu tana. \q1 \v 6 Pa sombe motoŋ iŋgalŋgal tutu ku ta boozomen, \q1 nako koŋ miaŋ ila iwal biibi matan som. \q1 \v 7 Nu sombe paute yo pa tutu ku ndeeŋeŋan, \q1 nako leleŋ ambai pu mi aŋpakuru raama leleŋ ta iŋgeeze men. \q1 \v 8 Tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, nio ko motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \q1 Tana pizil kat ndemem pio pepe. \s1 Ŋgar ambaiŋana imar pa Anutu \q1 \v 9 Naŋgaŋ sa, sombe leleene be mataana iŋgal itunu mi ikam mbulu ta iŋgeeze men pa nu motom, nako ikam parei? \q1 Bela mataana iŋgalŋgal sua ku mi itoto. \q1 \v 10 Nio aŋur leleŋ imap ma ima ku, mi aŋkam kinkiini be aŋute katu mi aŋbot kolouŋana pu. \q1 Tana uulu yo: Kokena aŋpaŋoobo pa tutu ku. \q1 \v 11 Nio aŋur sua ku ila leleŋ be ipombol yo: \q1 Kokena aŋkam mbulu sa ta irao pa lelem som. \q1 \v 12 O Yooba, nio aŋpakuru pa kampeŋana ku. \q1 Paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 13 Tutu ku ndeeŋeŋan boozomen ta nu so piam na, \q1 nio aŋsinin zin ma timap. \q1 \v 14 Zaala ta nu ur pa wal ku na, ka tutu ta ikam yo ma menmeen yo biibi kat, \q1 kembei tomtom menmeen zin pa koroŋ bibip mi zanŋan ta ki toono i. \q1 \v 15 Sua boozomen ta nu ur na, motoŋ lala pa mi aŋrru ka ŋgar. \q1 Mi motoŋ iŋgalŋgal zaala ku. \q1 \v 16 Tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, ina ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 Tana irao motoŋ mbiriizikaala sua ku na som. \s1 Sua ki Anutu ipombol ti be tabaada pataŋana \q1 \v 17 O Yooba, nio mbesooŋo ku. Kampewe yo mi muŋai yo. \q1 Naso aŋbot ambai mi aŋtoto sua ku. \q1 \v 18 Pei ŋgar tio bekena aŋkilaala ŋgar ndabokbokŋan boozomen ta imbot la sua ku. \q1 \v 19 Toono ti na, kar tio ŋonoono som. Iŋgi aŋwe leembe pa men. \q1 Tana turke tutu ku pio pepe. \x + \xo 119:19 \xt Pil 3:20; 1Pe 2:11; Ibr 11:13\x* \q1 \v 20 Gorgori nio leleŋ ilip pa tutu ku ndeeŋeŋan. \q1 \v 21 Zin wal tau tipakurkur zitun mi tipaŋobŋoobo pa tutu ku na, nu yamyaamba zin, \q1 mi ketem malmalŋana ku imbotmbot se kizin. \q1 \v 22 Mi nio na, motoŋ iŋgalŋgal zaala ta nu ur pa wal ku na, mi aŋtoto ka tutu. \q1 Tana piŋgis sua repiiliŋana mi pamiaŋŋana kizin ma imbot molo pio. \q1 \v 23 Zin bibip ta tikamam peeze i tomini tilup zin mi timbuuru pio. \q1 Mi toŋgo. Nio ko motoŋ lala pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, mi aŋkamam ŋgar pa. Pa nio mbesooŋo ku tau. \q1 \v 24 Zaala ta ur pa wal ku na, ka tutu ta ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 Mi tutu tana izzo yo pa mbulu tabe aŋkam. \s1 Tuur lelende pa zaala ki sua ŋonoono mi toto \q1 \v 25 Nio mburoŋ imap kat ma iŋgi be aŋmeete ma aŋla leŋ i. \q1 Tana to sua ku mbukŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 26 Nio aŋso u pa mbulu tio ta boozomen, mi nu leŋ suŋŋana tio mi uulu yo. \q1 Paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 27 Sua boozomen ta nu ur na, paute yo pa ka ŋgar. \q1 Naso aŋute zaala ku, mi motoŋ lala pa uraata ku bibip ta ipa ndel kat. \q1 \v 28 Nio leleŋ ipata ma mburoŋ imap kat. \q1 Tana to sua ku, mi pombol yo mini. \q1 \v 29 Uulu yo be aŋbotmbot molo pa mbulu pakaamŋana. Kokena aŋpizil ndemeŋ pu. \q1 Sua ta nu kam piam, ina ko iwe zaala pio be kampeŋana mi muŋaiŋana ku ise tio. \q1 \v 30 Nio leleŋ iur kek be aŋto zaala ki sua ŋonoono. \q1 Mi aŋpo tutu ku ndeeŋeŋan se ndomoŋ. \q1 \v 31 O Yooba, zaala ta nu ur pa wal ku na, nio aŋkiskis kat ka tutu. \q1 Tana zem yo pepe: Kokena koŋ miaŋ ila iwal matan. \q1 \v 32 Nu kam leŋ ŋgar pa koroŋ boozo. \q1 Tana niŋ ise be aŋto zaala ki tutu ku. \s1 Tusuŋ Anutu be ipaute iti pa tutu kini \q1 \v 33 O Yooba, tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, paute yo pa ka zaala. \q1 Naso motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto ma irao swoŋ imap. \q1 \v 34 Kam leŋ ŋgar pa sua ta nu kam piam. \q1 Naso motoŋ iŋgalŋgal, mi aŋtoto raama leleŋ. \q1 \v 35 Pazal yo be aŋto zaala ki tutu ku. \q1 Pa zaala tana, ta ko ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 36 Zaala ta nu ur pa wal ku na, kam yo ma aŋur kat leleŋ pa ka tutu. \q1 Kokena motoŋ koroŋŋoŋ mi aŋru zaala be aŋdoundou leŋ koroŋ boozo. \x + \xo 119:36 \xt Lu 12:13+; 1Tim 6:9+\x* \q1 \v 37 Kam yo ma aŋpiŋgis motoŋ pa koroŋ soroksorok ki toono ta ŋonon somŋan i. \q1 Pombol yo be aŋto zaala ku. Naso kam yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 38 Nio mbesooŋo ku tau. Tana motom iŋgal sua ta mbuk pio na, mi kam ma iur ŋonoono. \q1 Sua tana, nu kam pa wal boozomen ta timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na. \q1 \v 39 Nio aŋmoto sua repiiliŋana mi pamiaŋŋana ki koŋ koi bizin. \q1 Tana piŋgis sua kizin tana pio. Pa kadoono ta urur pizin tomtom, ina indeŋdeeŋe men. \q1 \v 40 O Yooba, nio leleŋ ilip pa sua boozomen ta ur na. \q1 Tana to mbulu ku ndeeŋeŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \s1 Sua ki Anutu ipombol ti be tapase pini \q1 \v 41 O Yooba, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Swe mbulu ku tana pio. \q1 To itum kalŋom, mi kamke yo. \q1 \v 42 Naso aŋrao be aŋpekel sua repiiliŋana ta tomtom tiwirri pio na. \q1 Pa nio aŋpase pa sua ku. \q1 \v 43 Nio aŋurur motoŋ pu be to tutu ku ndeeŋeŋan mi uulu yo. Naso aŋwit urum pa mbulu ku ta zzo sua ŋonoono men mi toto sua ku. \q1 Tana re: Kokena uulu yo som, to aŋrao aŋso sua sa mini pa mbulu ku tana som. \q1 \v 44 Sua ta nu kam piam na, nio ko aŋtoto totomen. \q1 \v 45 Nio aŋkam kinkiini be aŋto sua boozomen ta nu ur na. \q1 Tana kosa sa ko irao be ipakaala zaala pio mini na som. \q1 \v 46 Nio ti aŋmoto som, mi koŋ miaŋ pizin tomtom som. \q1 Zaala ta ur pa wal ku na, nio ko aŋsoyaara ka tutu ila zin king keren uunu. \x + \xo 119:46 \xt Mt 10:18+; Mk 13:9; 1Pe 3:15\x* \q1 \v 47 Pa tutu ku ta ikam yo ma leleŋ ndabok kat. \q1 Tana leleŋ pa ilip. \q1 \v 48 Nio aŋwit nomoŋ isala, mi aŋpakuru pa sua ku. \q1 Mi motoŋ lala pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, mi aŋkamam ŋgar pa. \s1 Sombe tabaada pataŋana, na sua ki Anutu ko ipotor lelende \q1 \v 49 Nio mbesooŋo ku. Tana motom iŋgalŋgal sua ku mbukŋana ta kam pio na. \q1 Pa ina ipombolmbol yo be aŋur motoŋ pu mi aŋsa ulaaŋa ku. \q1 \v 50 Sombe pataŋana ikam yo, na sua ku ko iuulu yo be aŋbot ambai. Ŋgar tana, ta ipotor leleŋ. \q1 \v 51 Zin wal ta tipakurkur zitun mi tirepilpiili Anutu na, timbel sua repiiliŋana pio. \q1 Tamen sua ta nu kam piam na, aŋzem som. \q1 \v 52 O Yooba, nio motoŋ ŋgalŋgal tutu ku ndeeŋeŋan ta ur muŋgu kek na. \q1 Tabe ipombol yo mi ipotor leleŋ. \q1 \v 53 Nio, sombe aŋre zin wal sananŋan tipizil ndemen pa sua ta nu kam piam, \q1 ina ikam yo ma keteŋ malmal kat. \q1 \v 54 Toono ti, kar tio ŋonoono som. Iŋgi aŋwe leembe pa men. \q1 Mi mazwaana ta so aŋbotmbot su toono ti na, nio ko aŋpakurkuru pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, mi aŋbombo mboe pa. \q1 \v 55 Yooba, mbeŋ tomini, motoŋ iŋgalŋgalu, \q1 mi leleŋ be aŋto sua ta nu kam piam na. \q1 \v 56 Tana nio aŋkamam ta kembei: \q1 Sua boozomen ta nu ur na, motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \s1 Lelende ambai pa Anutu mi toto sua kini \q1 \v 57 O Yooba, nio aŋre u kembei koroŋ tio ŋonoono. Pa nu kampewe yo, mi aŋbotmbot se ku pa koroŋ ta boozomen. \q1 Tana aŋbuk sua pu be aŋto sua ku. \q1 \v 58 Iŋgi suŋŋana tio ima ku raama leleŋ: \q1 To sua ku mbukŋana, mi kampe yo mi muŋai yo. Pa nio mbesooŋo ku tau. \q1 \v 59 Nio aŋkam ŋgar pa zaala ta aŋtoto i, \q1 tana aŋtooro yo mi aŋso aŋto zaala ta nu ur pa wal ku na. \q1 \v 60 Mi irao aŋnaunau na som. \q1 Ko aŋmaŋga mi aŋto tutu ku pataaŋa. \q1 \v 61 Zin wal sananŋan tiur kilis boozo be tikeene yo. \q1 Tamen motoŋ mbeleele sua ta nu kam piam na som. \q1 \v 62 Nio aŋmaŋgaŋga pa mbeŋ lukutuunu, \q1 mi aŋpakurkuru pa tutu ku ndeeŋeŋan. \q1 \v 63 Zin wal ta timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na, \q1 nio leleŋ pizin mi aŋgabgaaba zin. \q1 \v 64 O Yooba, mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku, ina nu zzwe ma irao toono ta boozomen. \q1 Paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, bekena aŋute kat. \s1 Anutu, ni ambaiŋana kat \q1 \v 65 O Yooba, nio mbesooŋo ku. Mi nu toto sua ku mbukŋana, \q1 mi kamam mbulu ambaiŋana pio. \q1 \v 66 Paute yo pa ŋgar ku, mi kam leŋ ŋgar ambaiŋana. \q1 Pa nio aŋpase pa tutu ku. \q1 \v 67 Muŋgu nio aŋpaŋobŋoobo pa zaala ku. \q1 Mi nu balis yo mi pazal yo, tana koozi motoŋ iŋgalŋgal sua ku mi aŋtoto. \q1 \v 68 Nu ambaiŋom kat. Mi mbulu ta kamam ta kembena, ina ambai men. \q1 Paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 69 Zin wal ta tipakurkur zitun mi matan pasomu na, tiŋgalŋgal sua pakaamŋana pio. \q1 Tamen nio aŋur leleŋ imap pa sua ta nu ur na, mi motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \q1 \v 70 Wal tina len ŋgar somŋan, mi tiyamaana sanaana kizin som. \q1 Mi nio na, sua ta nu kam piam, ta ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 71 Pataŋana ta muŋgu ikam yo na, koroŋ ambaiŋana. \q1 Pa ipazal yo mi ipei ŋgar tio pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 72 Sua ta ipet pa kwom na, nio aŋre kembei koroŋ tio ŋonoono. \q1 Ilip pa pat silba mi gol munŋaana ka tieene. \s1 Anutu iur ti ma tepet. Tana iti bela toto tutu kini \q1 \v 73 Itum nomom ta imbuuzu yo mi iur yo. \q1 Tana uulu yo be aŋkam kat ŋgar pa tutu ku. \q1 \v 74 Zin wal ta timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom na, sombe tire yo, na menmeen zin. \q1 Paso, aŋpase pa sua ku mbukŋana, mi aŋurur motoŋ pa ka ŋonoono be ipet. \q1 \v 75 O Yooba, nio aŋute: Tutu ku mi kadoono ta urur pizin tomtom, ina indeŋdeeŋe men. \q1 Mi nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pio, tanata balis yo mi pazal yo. \q1 \v 76 Nio mbesooŋo ku tau. Tana aŋsuŋu be to sua ku mbukŋana, mi swe mbulu ku ta urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin na. \q1 Naso potor leleŋ mi pombol yo. \q1 \v 77 Lelem isaana pio, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 Pa sua ta nu kam piam, ta ikam yo ma leleŋ ndabok kat. \q1 \v 78 Zin wal ta tipakurkur zitun mi matan pasomu, nako kan miaŋ. Pa tiŋgalŋgal sorok sua pakaamŋana pio. \q1 Mi nio, nako motoŋ lala pa sua boozomen ta nu ur na, mi aŋkamam ŋgar pa. \q1 \v 79 Zin wal ta timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom, \q1 mi tiute tutu ta nu ur pa wal ku na, \q1 zin ko timar mi tigaaba yo. \q1 \v 80 Nio leleŋ be ŋgar tio iŋgeeze men, mibe aŋto kat tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 Naso koŋ miaŋ pa ituŋ som. \s1 Tiŋiizi ki tomtom ta itoto tutu ki Anutu \q1 \v 81 O Yooba, nio aŋzza u be uulu yo, mi aŋbel naamaŋom kek. Tana mburoŋ imap ma aŋsaana kat. \q1 Tamen aŋpase men pa sua ku. \q1 \v 82 Nio aŋurur motoŋ pa sua ku mbukŋana be iur ŋonoono. Mi aŋnaama, aŋnaama ma som. \q1 Ŋiizi na potor leleŋ ma ambai mini? \q1 \v 83 Nio aŋsaana ma tomtom matan mbeleele yo kek. \q1 Tamen tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, motoŋ mbeleele som. \q1 \v 84 Nio mbesooŋo ku tau. Parei ta nu gedgeede koŋ koi bizin mi tiseseeze motoŋ? \q1 Ŋiizi na ur kadoono pizin? \q1 \v 85 Re. Zin wal ta tipakurkur zitun mi matan pasomu na, tikel naala pio kek be aŋtop sula. \q1 Mi sua ta nu kam piam na, wal tana titoto som. \q1 \v 86 Tutu ku ta boozomen na, irao aŋdemeere mi aŋpase pa be iuulu yo. \q1 Mi iŋgi tomtom tiseseeze sorok motoŋ. Tana uulu yo lak! \q1 \v 87 Pa molo som to tipun yo ma aŋmeete ma aŋmap pa toono. \q1 Tamen aŋpizil ndemeŋ pa sua ta nu ur na som. \q1 \v 88 Nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 Naso motoŋ iŋgalŋgal zaala ta nu ur pa wal ku na, mi aŋtoto ka tutu. Tutu tana ipet pa itum kwom tau. \s1 Sua ki Anutu imbotmbot ma alok \q1 \v 89 O Yooba, sua ku ko imbol mi imbotmbot ma alok. Irao imap na som. \q1 Pa uunu imbot ta saamba a. \x + \xo 119:89 \xt Mt 5:18; Lu 16:17, 21:33; 1Pe 1:25\x* \q1 \v 90 Tomtom tipepeebe len kelŋan, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. Mi mbulu ku ta zzo sua ŋonoono men mi toto sua ku na, ta kembena. Iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Nu ta ur toono ma tuŋ kat, tana imbol ma imbotmbot. \q1 \v 91 Pa sua ta nu ur, ta ikiskis koroŋ ta munŋaana men ma timbotmbot murin. \q1 Mi koroŋ ta boozomen timbotmbot be timbesmbeeze pu men. \q1 \v 92 Sombe leleŋ ilip pa sua ku som, \q1 so pataŋana tio ikam yo ma aŋmeete. \q1 \v 93 Sua boozomen ta nu ur na, irao motoŋ mbeleele na som. Som ma som kat. \q1 Pa sua ku, ta ikam yo ma aŋbot ambai. \q1 \v 94 Nio aŋwe lem kek. Tana kamke yo lak! Pa nio aŋkam kinkiini be aŋto sua boozomen ta nu ur na. \q1 \v 95 Iŋgi zin wal sananŋan tizaŋzaaŋa yo be tipun yo ma aŋmeete. Tamen nio aŋkamam ŋgar men pa tutu ta nu ur pa wal ku na. \q1 \v 96 Nio aŋre koroŋ sa ila ma iwe ambai komboono na som. Pa koroŋ ta boozomen tilala ma timilmiili. Tamen tutu ku na, ambai komboono, mi imbotmbot ma alok. \s1 Sua ki Anutu ta ikamam lende ŋgar ambaiŋana \q1 \v 97 Sua ta nu kam piam na, nio leleŋ pa ilip! \q1 Tana zoŋ ise ma ila zoŋ isula na, motoŋ ilala pa mi aŋrru ka ŋgar. \q1 \v 98 Tutu ku imbotmbot raama yo totomen. \q1 Tabe ikam ma ŋgar tio ilip pa koŋ koi bizin ŋgar kizin. \q1 \v 99 Mi ŋgar tio ilip pa zin wal ŋgarŋan ta tipaute yo na tomini. \q1 Pa zaala ta nu ur pa wal ku na, motoŋ ilala pa ka tutu mi aŋkamam ŋgar pa. \q1 \v 100 Mi ŋgar tio ilip pa zin kolman ŋgar kizin tomini. \q1 Pa sua boozomen ta nu ur na, motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \q1 \v 101 Nio aŋgabiizi ituŋ, mi aŋbotmbot molo pa zaala sananŋan ta boozomen, bekena aŋto sua ku. \q1 \v 102 Tana aŋpizil ndemeŋ pa tutu ku ndeeŋeŋan som. \q1 Pa nu itum ta paute yo pa tutu tana. \q1 \v 103 Bigil suruunu inamut. Mi sua ku na, inamut kat. \q1 Ilip pa bigil suruunu. \q1 \v 104 Sua boozomen ta nu ur na, iuluulu yo be aŋkam ŋgar ambaiŋana. \q1 Tana aŋurur koi pa mbulu boozomen ta iyaryaaru yo be aŋpizil ndemeŋ pu. \s1 Sua ki Anutu iurur mat piti \q1 \v 105 Sua ku, ta iurur mat pio kembei ta kai i, \q1 mi izzo yo pa zaala tabe aŋto. \x + \xo 119:105 \xt Mbo 119:130; 2Pe 1:19\x* \q1 \v 106 Nio aŋbuk sua pu, mi aŋpombol ma imbol kat, \q1 be aŋto tutu ku ndeeŋeŋan. \q1 \v 107 O Yooba, iŋgi pataŋana biibi kat indeeŋe yo. \q1 To sua ku mbukŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 108 Nio leleŋ be aŋpakuru mi sua tio iwe kembei patoronŋana ta nu lelem pa i. \q1 Paute yo pa tutu ku ndeeŋeŋan. \q1 \v 109 Gorgori nio aŋbotmbot naala kezeene. \q1 Tamen sua ta nu kam piam na, motoŋ mbeleele som. \q1 \v 110 Zin wal sananŋan tiurur kilis be tikeene yo. \q1 Tamen sua boozomen ta nu ur na, aŋzem som. \q1 \v 111 Tutu ta nu ur pa wal ku, ina matamur ambaiŋana ta kam pio. Tana nio ko aŋkiskis ma alok. \q1 Pa ina, nio aŋre kembei koroŋ tio ŋonoono, mi ikam ma leleŋ ndabok kat. \q1 \v 112 Tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, nio leleŋ iur be aŋtoto ma irao swoŋ imap. \s1 Tuur kat lelende pa Anutu mi sua kini \q1 \v 113 Zin wal ta tiur kat lelen pu som, mi titeege tete ru na, leleŋ pizin risa som. \q1 Mi sua ta nu kam piam na, leleŋ pa ilip. \x + \xo 119:113 \xt Yems 1:8, 4:8\x* \q1 \v 114 Nu we ur pio be aŋke lela, mi nu we siŋgiao pio mi poroukalkaala yo. \q1 Tana aŋpase pa sua ku mi aŋzza be iur ŋonoono. \q1 \v 115 Tana niom wal ta kakamam mbulu sananŋana na, koko molo pio. \q1 Pa nio leleŋ be motoŋ iŋgalŋgal tutu ki Anutu tio mi aŋtoto. \q1 \v 116 O Yooba, to sua ku mbukŋana mi we silou pio. Naso aŋmender mbolŋana mi aŋbot ambai. \q1 Kokena aŋur sorok motoŋ pu, to koŋ miaŋ. \x + \xo 119:116 \xt Ro 5:4+\x* \q1 \v 117 Palot yo, mi tatke yo pa pataŋana tio ti. \q1 Naso aŋbot ambai, mi motoŋ iŋgalŋgal tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 118 Wal boozomen ta so tipaŋoobo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, nu pizil ndemem pizin. \q1 Pa mbulu kizin pakaamŋana iswe zin kembei tipizil ndemen pa zaala ku kek. \q1 \v 119 Zin wal sananŋan ta timbotmbot toono na, nu re zin ta boozomen kembei musmuuzu sorok ta tiwirri ma ila lene. \q1 Tana zaala ta nu ur pa wal ku, ramaki ka tutu na, nio leleŋ pa ilip. \q1 \v 120 Nio aŋkam ŋgar pu na, kuliŋ imoto. Pa nu potomŋom mi mburom keskeezeŋom. \q1 Mi mbulu ku ta urur kadoono pizin tomtom, ina tomini ikam yo ma aŋmoto koŋ. \s1 Suŋŋana ki mbesooŋo ki Anutu \q1 \v 121 Nio aŋkam ŋoobo tomtom sa som. Aŋkamam mbulu ndeeŋeŋana men. \q1 Tana zem yo la koŋ koi bizin naman pepe. \q1 \v 122 Nio mbesooŋo ku tau. Tana mender pio mi poroukaala yo ma aŋbot ambai. \q1 Kokena zin wal ta tipakurkur zitun mi matan pasomu na, tiseeze motoŋ mi tikoto yo. \q1 \v 123 Nio aŋurur motoŋ pu be kamke yo, mi aŋbel naamaŋom kek. \q1 Ŋiizi na kam mbulu ndeeŋeŋana ta mbuk sua pa na, mi uulu yo? \q1 \v 124 Nio mbesooŋo ku. Tana mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku na, swe pio ma aŋre tomini. \q1 Mi paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 125 Nio mbesooŋo ku. Tana kam leŋ ŋgar ambaiŋana. \q1 Naso aŋkam kat ŋgar pa tutu ta ur pa wal ku na. \q1 \v 126 O Yooba, iŋgi tomtom timbel zooroŋana pa sua ta nu kam piam. \q1 Tana maŋga mi kam mbulu sa pizin! \q1 \v 127 Gol ta iŋgeeze kat, ina koroŋ zaanaŋana mi wal boozomen lelen pa. \q1 Tamen nio na, leleŋ pa tutu ku ma ilip pa gol. \q1 \v 128 Tana sua boozomen ta nu ur, ta ikamam peeze pio pa pai tio. \q1 Mi aŋurur koi pa zaala boozomen ta iyaryaaru yo be aŋpizil ndemeŋ pu. \s1 Tuur kat lelende pa sua ki Anutu \q1 \v 129 Tutu ta ur pa wal ku, ina ndabokŋana kat. \q1 Tana motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \q1 \v 130 Sua ku, sombe tipeeze, to iur mat pizin tomtom. \q1 Mi zin wal tau len ŋgar biibi som na, sua ku iwe zaala pizin be tikam len ŋgar ambaiŋana. \x + \xo 119:130 \xt Mbo 19:7; 2Tim 3:15\x* \q1 \v 131 Nio leleŋ pa tutu ku ilip, \q1 kembei tomtom ta miri i pa ka yok. \q1 \v 132 Mar lae tio, mi muŋai yo mi kampe yo. \q1 Pa ina mbulu ta kamam pa zin mbesooŋo ku tau tiurur lelen pu mi tipakurkur zom. \q1 \v 133 Pazal yo pa sua ku. Naso aŋpa pai tio ma ambai men. \q1 Kokena mbulu sananŋana sa ikam peeze pio. \q1 \v 134 Zin wal ta tiseseeze motoŋ mi tikamam be tikoto yo na, tatke yo la naman. \q1 Naso aŋto sua boozomen ta nu ur na. \q1 \v 135 O Yooba, nio mbesooŋo ku. Swe itum ramaki kampeŋana ku pio, mi ur mat pio. \q1 Mi paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 136 Nio aŋbel tiŋiizi ma motoŋ luluunu izzu. \q1 Pa sua ta nu kam piam na, tomtom tito som. \s1 Mbulu ndeeŋeŋana ki Anutu \q1 \v 137 Yooba, nu ndeeŋeŋom. \q1 Mi tutu ku ta kembena. Indeŋdeeŋe men. \q1 \v 138 Tutu boozomen ta nu ur pa wal ku, ina indeŋdeeŋe men. \q1 Mi tutu tana imbol ma imbotmbot. Itortooro som. Tana aŋro aŋpase pa mi aŋurla kat. \q1 \v 139 Nio leleŋ pa sua ku ilip mi aŋkamam kaisiigi pa. \q1 Tamen koŋ koi bizin na, tikam ŋgar pa sua ku risa som. Tabe tikam ma leleŋ ibayou kat. \q1 \v 140 Niam amre kek. Sua ku, ina ŋonoono men. Tana irao amdemeere mi ampase pa kat. \q1 Mi nio ta mbesooŋo ku na, leleŋ pa ilip. \q1 \v 141 Ŋonoono, nio tomtom sorokŋoŋ mi tomtom tirepilpiili yo. \q1 Tamen sua boozomen ta nu ur na, motoŋ mbeleele som. \q1 \v 142 Mbulu ku ndeeŋeŋana ko imbotmbot ma alok. \q1 Mi sua ta nu kam piam, ina ŋonoono men. Tana irao aŋdemeere mi aŋpase pa kat. \q1 \v 143 Iŋgi pataŋana boozomen isalakaala yo, mi leleŋ ipata kat. \q1 Tamen tutu ku, ta ikam ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 144 Tutu ta nu ur pa wal ku, ina indeŋdeeŋe men, mi imbotmbot ta kembei ma alok. \q1 Uulu yo be aŋkam kat ŋgar pa. Naso aŋbot ambai. \s1 Sombe lelende ipata, na matanda iŋgal sua ki Anutu \q1 \v 145 O Yooba, nio leleŋ imap ma aŋtaŋroro u. Leŋ suŋŋana tio mi uulu yo. \q1 Mi nio ko motoŋ iŋgalŋgal be aŋto tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 \v 146 Iŋgi tiŋiizi tio ima ku. Tatke yo pa pataŋana tio ti. \q1 Mi nio ko motoŋ iŋgalŋgal zaala ta nu ur pa wal ku na, mi aŋtoto ka tutu. \q1 \v 147 Zoŋ ise zen, mi aŋmaŋga mi aŋtaŋroro u be uulu yo. \q1 Pa nio aŋpase pa sua ku mbukŋana, mi aŋzza be iur ŋonoono. \q1 \v 148 Mi mbeŋ tomini na, aŋpamatmaata \q1 mi aŋkamam ŋgar pa sua ku. \q1 \v 149 O Yooba, nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. Tana leŋ suŋŋana tio ti. \q1 To tutu ku ndeeŋeŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 150 Iŋgi wal sananŋan timar tigarau yo be tipasaana yo. \q1 Mbulu kizin ipa ndel kat pa sua ta nu kam piam na. \q1 \v 151 Tamen Yooba, nu mbotmbot kolouŋana pio. \q1 Mi tutu ku ta boozomen, ina ŋonoono men. Tana irao aŋdemeere mi aŋpase pa kat. \q1 \v 152 Zaala ta nu ur pa wal ku na, muŋgu kat nio aŋkilaala ka tutu ta kembei: \q1 Ina nu ur be imbotmbot ma alok. \s1 Tomtom ta itaŋroro Anutu be iuuli pa ka koi bizin \q1 \v 153 Yooba, re yo pa pataŋana tio taiŋgi, mi tatke yo pa. \q1 Pa sua ta nu kam piam na, motoŋ mbeleele som. \q1 \v 154 Mender pio mi uulu yo. \q1 Pa iŋgi tomtom tiŋgalŋgal sorok sua pio. Tana to sua ku mbukŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 155 Ulaaŋa ku imbotmbot molo pa zin wal sananŋan. \q1 Pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na, zin tikam kinkiini be tito na som. \q1 \v 156 O Yooba, nu lelem izanzaana kat pa zin wal ta timbotmbot raama pataŋana na. \q1 Tana to mbulu ku ndeeŋeŋana, mi uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 \v 157 Pa koŋ koi bizin ta tiseseeze motoŋ na, boozo kat. \q1 Mi zaala ta nu ur pa wal ku na, aŋzem ka tutu som. \q1 \v 158 Nio aŋre zin wal ta tipizil ndemen pu na, leleŋ pizin risa som kat, \q1 mi aŋbotmbot molo pizin. Pa zin titoto sua ku som. \q1 \v 159 O Yooba, re. Sua boozomen ta nu ur na, nio leleŋ pa ilip. \q1 Uulu yo ma aŋbot ambai. Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku. \q1 \v 160 Sua ku ka uunu ŋonoono, ina ta kembei: Nu zzo sua ŋonoono men mi toto sua ku mbukŋana. Tana tomtom tirao be tipase pu. \q1 Mi tutu ku ta boozomen na, ndeeŋeŋan, mi ko timbotmbot ma alok. \s1 Mbulu kizin wal ta titoto zaala ki Anutu \q1 \v 161 Zin peeze kan tiseseeze sorok motoŋ. \q1 Tamen nio aŋkam ŋgar pizin som. Pa nio aŋmototo u, mi aŋkamam ŋgar pa sua ku. \q1 \v 162 Sua ku, ta ikam yo ma leleŋ ambai kat, \q1 kembei tomtom ta indeeŋe le koroŋ ta ambaiŋana kat. \q1 \v 163 Mbulu pakaamŋan ta boozomen kizin wal ta tipizil ndemen pu na, leleŋ pa risa som, mi aŋurur koi pa. \q1 Mi sua ta nu kam piam na, leleŋ pa ilip. \q1 \v 164 Nio aŋkamam ŋgar pa tutu ku ndeeŋeŋan. \q1 Tana aigule ta boozomen leleŋ ambai pu mi aŋpakurkuru pa lamata mi ru. \q1 \v 165 Zin wal ta so lelen ilip pa tutu ku, inako timbot ambai kat. \q1 Mi kosa sa ko irao ikam zin ma titop na som. \q1 \v 166 O Yooba, nio aŋtoto tutu ku, \q1 mi aŋurur motoŋ pu be kamke yo. \q1 \v 167 Zaala ta nu ur pa wal ku na, nio leleŋ pa ka tutu ilip. \q1 Tana motoŋ iŋgalŋgal mi aŋtoto. \q1 \v 168 Nio aŋtoto tutu tana ramaki sua boozomen ta nu ur na. \q1 Pa mbulu tio mi pai tio ta boozomen na, nu re ma imap. \s1 Matanda iŋgal sua ki Anutu mi tapakuri \q1 \v 169 O Yooba, leŋ tiŋiizi tio ti. \q1 To sua ku mi kam leŋ ŋgar ambaiŋana. \q1 \v 170 To sua ku mbukŋana, ŋgun talŋom pa suŋŋana tio, mi tatke yo pa pataŋana tio. \q1 \v 171 Paute yo pa tutu ku ta tibeede pataaŋa kek na. \q1 Naso kwoŋ ipakurkuru totomen. \q1 \v 172 Nio ko aŋbombo mboe pa sua ku. Pa tutu ku ta boozomen na, indeŋdeeŋe men. \q1 \v 173 Itum nomom ko iuulu yo. \q1 Pa leleŋ iur kek be aŋto sua boozomen ta nu ur na. \q1 \v 174 O Yooba, nio leleŋ ilip be kamke yo. Tana iŋgi aŋbotmbot mi aŋurur motoŋ pu. \q1 Mi sua ta nu kam piam, ta ikam yo ma leleŋ ambai kat. \q1 \v 175 Kiskis yo ma aŋbotmbot, bekena aŋpakuru. \q1 Tutu ku ko ipombol yo. \q1 \v 176 Nio mbesooŋo ku. Tamen iŋgi aŋsaŋsaŋ kembei sipsip ta imbiriizi na. \q1 Tana ru yo, mi kam yo ma aŋmiili mini. Pa nio motoŋ mbeleele tutu ku som. \x + \xo 119:176 \xt Lu 15:4\x* \c 120 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta leleene pa mbulu luumuŋana \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Nio aŋbotmbot raama pataŋana, mi aŋtaŋroro Yooba be iuulu yo. \q1 Mi ni ileŋ suŋŋana tio. \q1 \v 2 O Yooba, zin wal ta kwon pakamkaamŋan, \q1 mi tiŋgalŋgal sorok sua pizin tomtom na, tatke yo la naman. \b \q1 \v 3 Nu tomtom ta ŋgalŋgal sorok sua na, parei? Nu wi pa kadoono tabe Yooba ikam pu i? \q1 Mi lelem be ute sokorei tabe ikam pu ma ipokot mbulu ku? Kadoono ku ko ta kembei: \q1 \v 4 Izi kini mataanaŋana ko iŋgalu. \q1 Mi you keseene ko isalakaalu mi ineenu! \b \q1 \v 5 O ra, tembel yo kek! Pa iŋgi aŋbotmbot raama zin wal ta len ŋgar somŋan i! Iŋgi kembei aŋwe leembe su lele pakaana Mesek, \q1 mi tomini kembei aŋbotmbot la zin Kedar mazwan. \q1 \v 6 Pa lele ti ka tomtom bizin na, tikamam mbulu kembei ta wal matan munŋan. Zin lelen be tikam mbulu luumuŋana mi niamŋan amparlup yam na som. \q1 Mi nio aŋbel mbotŋana la mazwan kek. \q1 \v 7 Nio na, aŋkamam mbulu luumuŋana men pizin, mi leleŋ be niamŋan amparlup yam ma amwe tamen. \q1 Mi zin na, lelen pa mbulu ki malmal men. \c 121 \s1 Merere imbotmbot raama iti mi mataana piti \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Nio motoŋ izalla pa zin abal. \q1 Ko leŋ ulaaŋa sa imar be parei? \q1 \v 2 Ulaaŋa tio na Yooba itutamen tau. \q1 Ni ta iur saamba mi toono. \b \q1 \v 3 Ni ko irao izemu ma tutkat kumbum mi mel na som. \q1 Pa mboroŋan ku, ni mata ŋenŋeene somŋana. \q1 \v 4 Ŋonoono kat, mboroŋan kiti Israel, mata ŋenŋeene somŋana, \q1 mi ikenne som. \q1 \v 5 Yooba, ni mataana pu mi imborro u. \q1 Mi imbotmbot zilŋom uunu totomen mi iwe ur pu. \x + \xo 121:5 \xt Mbo 1:6\x* \b \q1 \v 6 Tana zoŋ mataana ko ilasu pa aigule na som. \q1 Mi mbeŋ na, puulu ko irao be ipasaanu na som. \q1 \v 7 Yooba ko mataana pu mi iporoukalkaalu pa koroŋ sananŋan ta munŋaana men. \q1 Ni ko imboro u ma mbot ambai men. \x + \xo 121:7 \xt Mbo 91:9+\x* \q1 \v 8 Ni ko mataana pu pa pai ku ta boozomen. Tana nu sombe le ma mar, som pet ma la, na ni ko imbotmbot raamu mi mataana pu, \q1 ta buri mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 122 \s1 Suŋŋana pa Yerusalem \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Indeeŋe tomtom tiso pio ma tiso: “Tamaŋga mi tasala pa urum ki Yooba,” \q1 na ikam yo ma leleŋ ambai kat. \b \q1 \v 2 Mi iŋgi tamar ma telela siiri kwoono ki Yerusalem, \q1 mi temendernder lela kar biibi kek. \b \q1 \v 3 Yerusalem, ina kar ndabokŋana. Tipo ma ambai kat. \q1 Mi ka siiri ta iliu na, mbolŋana. \q1 \v 4 Niam wal ki Yooba amzze mi amluplup yam su kar ta ti. \q1 Zin Israel un bizin ta boozomen tiwwa ma timarmar kar Yerusalem taiŋgi be tipakur Yooba zaana. \q1 Tito tutu ta ni iur pizin tau. \q1 \v 5 Pa zin king tiam ta Dabit popoŋana kini na, murin peeze kana imbotmbot kar ta ti. \q1 Tana timbotmbot ti mi tiurpewe pataŋana kizin tomtom. \b \q1 \v 6 Kusuŋ pa kar Yerusalem bekena imbot ambai! Kusuŋ ta kembei: \q1 “Zin wal ta so tiur lelen pa Yerusalem, nako timoto som mi timbotmbot ndabok men. \q1 \v 7 Mi zin wal ta timbotmbot lela siiri mbolŋana ki Yerusalem leleene, nako timbot ambai. \q1 Mi king ziŋan zin peeze kan kini ta timbotmbot lela ruumu mbolŋan ki Yerusalem na, ta kembena. Ko timoto som, mi timbot ndabok men.” \b \q1 \v 8 Nio motoŋ iŋgal zin toŋmatiziŋ tio mi zin gaabaŋoŋ, tana aŋso pa Yerusalem ta kembei: \q1 “Niom Yerusalem koyom, Anutu ko imboro yom ma kombot ambai.” \q1 \v 9 Mi aŋkam ŋgar pa urum ki Yooba ta Anutu kiti na, \q1 tana aŋsuŋi be imboro yom Yerusalem koyom ma kombot ambai pa koroŋ ta boozomen. \c 123 \s1 Merere mbesooŋo kini tipase pa muŋaiŋana kini \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 O Yooba, nu mbotmbot se murim peeze kana ta saamba a. \q1 Tana aŋurur motoŋ pu mi aŋpase pu. \b \q1 \v 2 Yooba, Anutu tiam, niam ko amrre ma pu ma irao nu muŋai yam mi uulu yam. Pa nu ta biibi tiam. \q1 Tana ampase pu pa koroŋ ta boozomen, \q1 kembei ta zin mbesooŋo tomooto ma moori tipase pa zin bibip kizin. \b \q1 \v 3-4 O Yooba, lelem isaana piam, mi muŋai yam mi uulu yam. Pa niam mbesooŋo ku tau. \q1 Re. Iŋgi zin wal ta timoto u som, mi tipase pa zitun ma tiso zin tirao pa koroŋ ta boozomen, ta timbel repiiliŋoyam kek. \q1 Zin tana matan pasom yam mi tirepilpiili yam ndabok! \c 124 \s1 Merere, ni iporoukaala wal kini pa kan koi bizin \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem Mboe ki Dabit \q1 \v 1 “Sombe Yooba ilae kiti som, mi iuulu iti som, nako parei piti?” \q1 Niom iwal biibi ki Israel koso ta kembei: \q1 \v 2 “Indeeŋe tau kanda koi bizin timaŋga piti na, \q1 sombe Yooba ilae kiti mi iuulu iti som, \x + \xo 124:2 \xt Mbo 94:17; Ro 8:31\x* \q1 \v 3 so kanda koi bizin tipambiriizi iti ma tamap lup. \q1 Paso, keten malmal piam biibi kat. \q1 \v 4-5 Pataŋana tana, ina kembei wo mburaanaŋana ta isur ti mabe tala lende. \q1 Mi ina kembei nonor biibi ta ikamam be ilol ti. Mi som. \q1 \v 6 Tana tapakur Yooba pa kampeŋana kini! \q1 Pa ni izem ti ila kanda koi bizin naman be tipasaana iti na som. \q1 \v 7 Indeeŋe tana, iti kembei ŋge ta kilis ikami. \q1 Tamen Yooba iputke wooro tana piti, \q1 mi matanda yaryaara mi toko ma tala lende. \q1 \v 8 Ulaaŋa kiti na, Yooba itutamen tau. \q1 Ni ta iur saamba mi toono. \x + \xo 124:8 \xt Un 1:1; Mbo 121:2\x* \c 125 \s1 Merere ni imenderkalkaala wal kini \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Zin wal ta tipase pa Yooba na, zin kembei ta abal Sion. \q1 Pa abal tana irao imuzik na som. Tuŋ ma imbotmbot ma alok. \x + \xo 125:1 \xt Mbo 46:5,7, 48:3\x* \q1 \v 2 Yerusalem na, abal boozomen iliu i. \q1 Mi ina raraate men pa Yooba wal kini. Ni iwe kembei siiri mbolŋana ta iliu zin. \q1 Mi imenderkalkaala zin ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 3 Tana toono ta Anutu ikam pa wal kini ndeeŋeŋan na, zin wal sananŋan ko tikam peeze pa ma alok na som. \q1 Kokena tikam ma zin wal ndeeŋeŋan tomini tisemboron zitun pa mbulu sananŋana. \b \q1 \v 4 O Yooba, kampe zin wal ku ambaimbaiŋan ta lelen ŋgeezeŋan na. \x + \xo 125:4 \xt Mbo 36:10\x* \q1 \v 5 Tamen zin wal ta tipizil ndemen pa zaala ku, mi titoto zaala pakaamŋana na, \q1 ziiri zin ma tila len raama zin wal sananŋan. \q1 O Yooba, mboro zin Israel ma timbot ambai men! \x + \xo 125:5 \xt Ga 6:16\x* \c 126 \s1 Zin Israel tisuŋ be Anutu iuulu zin \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Indeeŋe kar Sion isaana kat na, Yooba iuulu kar kini ma imbot ambai mini. \q1 Tabe ikam ma lelende ambai kat. Mi tamen tuurla kat som. Toso “Mbulu ti, ko ŋonoono? Ko tere miuŋana ma iŋgi.” \x + \xo 126:1 \xt Mbo 14:7, 85:1\x* \q1 \v 2 To lelende ambai kat mi teseeŋge. \q1 Mi kalŋanda isala ma tombo mboe raama menmeen ti. \q1 Indeeŋe tana, zin karkari tire ti ma tiso: \q1 “Wai, Yooba ikam uraata bibip pizin Israel!” \q1 \v 3 Mi ina ŋonoono. Yooba ikam uraata bibip kat piti. \q1 Tanata lelende ambai kat. \b \q1 \v 4 Tamen Yooba, koozi amsaana mini. Tana amsuŋu: Uulu yam ma ambot ambai mini, kembei ta kamam pa lele pakaana ki Negeb na. \q1 Lele tana na, ka yok somŋana. Mi nu kamam ma yaŋ izzu, tabe yok tireere pa. \q1 \v 5 Zin wal ta tiwaswaaza kini raama tiŋiizi na, \q1 kaimer ko kalŋan isala mi tiŋgaama raama menmeen zin. \x + \xo 126:5 \xt Mk 4:2+; Ŋgo 20:19,31; 1Kor 3:6+; 2Kor 2:4\x* \q1 \v 6 Mi zin wal ta titaŋtaŋ mi tibaada kini iweniwen ma tila mokleene na, \q1 kaimer ko timiili raama kini ŋonoono, mi kalŋan isala ma menmeen zin. \c 127 \s1 Kampeŋana ki Merere ta ikam ma uraata kiti iur ŋonoono \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem Mboe ki Salumo \q1 \v 1 Zin wal ta tiwwo ruumu na, sombe Yooba igaaba zin pa uraata kizin som, na tipunun sorok mburan pa ruumu tana. \q1 Mi zin menderŋan ki kar biibi ta kembena. Sombe Yooba igaaba zin pa uraata kizin ma imenderkaala kar tana som, na tipamatmaata sorok. \x + \xo 127:1 \xt Yo 15:5; 1Kor 3:7\x* \q1 \v 2 Tana nu sombe pase pa Yooba som, mi kamam uraata pa berek ma ila mbeŋ na, nu punun sorok mburom. \q1 Pa kampeŋana kini, ta ikamam ma tere uraata kiti iurur ŋonoono mi takamam kanda kini. \q1 Tana zin wal ta Anutu leleene pizin na, kopon rru som, mi tikenne kat pa mbeŋ. \x + \xo 127:2 \xt Mt 6:25+\x* \b \q1 \v 3 Mi lutundu bizin tomini. Yooba ipomosmoozo iti tomtom mi ikamam lende pikin. \q1 Ina kampeŋana kini tau. \q1 \v 4 Tana naŋgaŋ kaibiim sa isombe ipeebe le pikin tomooto pakan, \q1 nako leleene ambai. Pa zin ta ko timender pa urum. \q1 \v 5 Mi sombe tomtom sa ipeebe le pikin tomooto boozo, na ni ko leleene ambai kat pa kampeŋana tana. \q1 Pa kaimer, sombe ziŋan ka koi bizin tiparzorzooro pa sua isu kar keteene, na lutuunu bizin tana ko timender pini mi tiuuli. Tana ka koi bizin ko tirao be tikoto i na som. \c 128 \s1 Sua pombolŋana pa zin wal ta timototo Merere mi tileŋleŋ la kalŋaana \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Zin wal ta so timototo Yooba mi titoto zaala kini, \q1 nako lelen ambai pa kampeŋana tabe ise kizin i. \x + \xo 128:1 \xt Mbo 119:1+\x* \q1 \v 2 Nu sombe kam ta kembei, na uraata ta kamam pa nomom na, ko iur ŋonoono, mi kom kini ma lem koroŋ irao. \q1 Tana ko lelem ambai pa kampeŋana tabe imbotmbot se ku i, mi mbotmbot ambai. \q1 \v 3 Mi kusim moori ta imborro ruumu ku, nako ipeebe lem pikin boozo, kembei ta ke baen ipiyotyooto ŋonoono ambaimbaiŋan. \q1 Tana niomŋan lutum bizin ko kaparlup yom pa kini kanŋana, mi zin tiliu u kembei ta ke olib iweene tindomdom ma tizze pa ke uunu na. \q1 \v 4 Tana kampeŋana ta kembena, \q1 ta ko ise ki tomtom ta imototo Yooba mi ileŋleŋ la kalŋaana. \b \q1 \v 5 Yooba, ni imbotmbot kar Sion. Itunu ko ipombolu mi ikampe u. \q1 Mi mazwaana ta so nu mbotmbot su toono na, nu ko re Yerusalem imbotmbot ambai men. \q1 \v 6 Mi ko mbotmbot ma molo su toono, \q1 ma irao re tumbum bizin tipet. \q1 Yooba ko imboro zin Israel ma timbot ambai men. Ŋonoono. \c 129 \s1 Merere ikoto zin Israel kan koi bizin \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 “Indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ mi imar na, koŋ koi bizin timbel motoŋ seezeŋana.” \q1 O niom iwal biibi ki Israel, koso ta kembei: \q1 \v 2 “Ŋonoono kat. Indeeŋe ta nio naŋgaŋŋoŋ mi imar na, koŋ koi bizin timbel motoŋ seezeŋana. \q1 Tamen tirao be tilip pio na som. \q1 \v 3 Tiballis yo ma tau ndemeŋ mbelŋan men.” \q1 \v 4 Mi Yooba, ni ndeeŋeŋana. \q1 Tana iuulu yo ma iyembut re ta wal sananŋan tipo yo pa na. \b \q1 \v 5 Wal boozomen ta tiurur koi pa kar Sion na, \q1 Yooba ko ipimiili zin ma tila len raama kan miaŋ. \q1 \v 6-7 Pa zin tipiyooto koroŋ ambaiŋana sa som. \q1 Tana zin kembei kini ambaiŋana ta tomtom tiŋgaama, mi tikam ma ila ruumu i, na som. \q1 Zin ko tiwe kembei mbutmbuutu ta ise sorok, mi karau men mi imelle. \q1 \v 8 Mi sombe tomtom pakan tipa se keren uunu, \q1 nako irao tipombol zin pa Merere zaana \q1 mi tiso “Yooba ko ikampe yom” na som. \q1 Mi niom na, amsuŋ Yooba be ikampe yom mi ipombol yom. \c 130 \s1 Muŋaiŋana ki Anutu \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 O Yooba, iŋgi pataŋana biibi ilol yo ma kembei ta nio be aŋmon sula leŋ ta mozo lukutuunu i! Tana aŋtaŋroro u. \q1 \v 2 O Merere, ŋgun talŋom pa tiŋiizi tio. \q1 Leŋ suŋŋana tio ti, mi muŋai yo lak! \b \q1 \v 3 Yooba, sombe motom kiskis mbulu boozomen ta amkamam ŋoobo na, \q1 asiŋ ko irao be imender su kerem uunu? Som. \q1 \v 4 Tamen nu muŋaiŋana katuunu, mi rekreege sanaana tiam. \q1 Tanata tomtom timototo u mi tileŋleŋ la kalŋom. \b \q1 \v 5 Nio aŋpase pa Yooba mi aŋzza i. Pa leleŋ ilip be iswe muŋaiŋana kini mi iuulu yo. \q1 Tana aŋurur motoŋ pa sua kini mbukŋana be iur ŋonoono, mi aŋbotmbot. \q1 \v 6 Nio leleŋ pa Yooba ilip mi aŋurur motoŋ pini, \q1 kembei zin menderŋan ta matan pa kar pa mbeŋ na, tiurur matan pa zoŋ. \q1 Zin, sombe tire zoŋ pok ma ise, na lelen ambai. Mi nio ta kembena. Sombe Yooba iswe itunu mi muŋaiŋana kini pio, nako leleŋ ambai kat. \b \q1 \v 7 O niom Israel, kapase pa Yooba mi kuur motoyom pini be iuulu yom. \q1 Pa ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini. \q1 Sombe ni itatke yom pa pataŋana tiom, nako ikam ma ikam kat. \q1 \v 8 Tana ni itunu ko itatke yom Israel pa pataŋana tiom, \q1 mi ireege sanaana tiom ta boozomen ma ila lene. \x + \xo 130:8 \xt Mt 1:21; Lu 1:68\x* \c 131 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta ipakur itunu som, mi ipase pa Merere men \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, ŋgar pakurŋana sa imbot la leleŋ som, \q1 aŋwidit ituŋ som, \q1 mi aŋkamam be aŋwe biibi som. \q1 Tana koroŋ bibip mi uraata bibip ta aŋrao pa som na, aŋmaŋmaŋ pa som. \x + \xo 131:1 \xt Ro 12:16; 1Pe 5:5\x* \q1 \v 2 Pa aŋpase pu tau. Tana aŋkototo ituŋ, mi aŋur niŋ ma aŋbotmbot. \q1 Mi kopoŋ rru som, mi leleŋ ambai men, \q1 kembei pikin ta iwin tui ma irao, mi naana imbaraari na. \q1 \v 3 O niom Israel, kapase pa Yooba, mi kuur motoyom pini be iuulu yom, \q1 ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 132 \s1 Merere ta ipeikat Dabit mi abal Sion \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 O Yooba, motom ŋgalŋgal Dabit mi pataŋana boozomen ta ni ibaada pa nu zom na. \b \q1 \v 2 Muŋgu, ni imbuk sua mbolŋana pa Yooba, ta Anutu mbolkeŋkeŋŋana ki Yakop na. \q1 Mi ipombol sua tana ma imbol kat. \q1 \v 3-4 Iso ta kembei: “Nio ti, ko irao aŋlela ruumu tio som, \q1 aŋsu muriŋ be aŋkeene som, \q1 aŋur motoŋ som, \q1 mi aŋkeenekaala ki motoŋ som, \q1 \v 5 ma irao aŋdeeŋe Yooba le lele sa. \q1 Pa ŋgar tio imbol be aŋkam Anutu mbolkeŋkeŋŋana ki Yakop le muriini sa be imbot pa. \x + \xo 132:5 \xt Ŋgo 7:46\x* \b \q1 \v 6 Indeeŋe niam ambot lele pakaana ki Eparata na, amleŋ Sua Mbukŋana Ka Koror uruunu. \q1 Tana amla ma amdeeŋi imbot igarau kar Yar. \q1 \v 7 To amso: “Tamaŋga mi tala Anutu muriini ta Yerusalem a. \q1 To tala tagarau muriini peeze kana, mi telek kumbundu pini ma tapakuri.” \b \q1 \v 8 O Yooba, maŋga ramaki Sua Mbukŋana Ka Koror ta iswe mburom na, mi la pa murim. \b \q1 \v 9 Patoronŋana ka tomtom bizin ku ko tikam mbulu ndeeŋeŋana totomen. Ko iwe kembei len mburu be tizebzeebe zin pa. \q1 Mi zin wal ku ta tiurur lelen pu mi titoto mbulu ku na, kalŋan ko izalla mi tiyotyooto raama menmeen zin. \b \q1 \v 10 Yooba, motom iŋgal mbesooŋo ku Dabit. \q1 Popoŋana kini ta itum roogi mi uri ma iwe king na, pizil ndemem pini pepe. \b \q1 \v 11 Muŋgu Yooba itunu imbuk sua mbolŋana pa Dabit, mi ipombol ma imbol kat. Tana irao ireege sua tana na som. Sua ta kembei: \q1 “Popoŋana ku tabe tiyooto pu i, nio ko aŋur kizin tasa ma ikelu be imbot se murim peeze kana. \x + \xo 132:11 \xt Ŋgo 2:30\x* \q1 \v 12 Mi sombe lutum bizin matan iŋgalŋgal sua tio mbukŋana mi titoto kat ka tutu, \q1 tona lutun bizin tomini kadoono ko tikam murim, mi timbutultul su murim peeze kana, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Tutu tana, nio ituŋ ko aŋpaute zin pa.” \b \q1 \v 13 Yooba iroogo kar Sion, mi ikam ma iwe lene kek. \q1 Lele tana, ta ni leleene be imbotmbot pa. \q1 \v 14 Tana iso ta kembei: “Lele ti ko iwe muriŋ be aŋbotmbot pa ma alok. \q1 Nio leleŋ be muriŋ peeze kana imbotmbot lele ta ti.” \q1 \v 15 Nio ko aŋpombol zin Sion kan, mi aŋkampe zin ma tirao kat pa koroŋ ta boozomen. \q1 Tana zin wal ki Sion ta petel zin ma timbot ŋoobo na, nio ko aŋputu zin ma kopon bok. \q1 \v 16 Mi zin patoronŋana kan ki Sion na, nio ko aŋpombolmbol zin pa uraata kizin, mi zin ko tizzwe zaala tabe aŋkamke zin tomtom pa i. \q1 Mi zin wal ki Sion ta tiurur lelen pio mi titoto mbulu tio na, kalŋan ko izalla mi tiyotyooto raama menmeen zin. \b \q1 \v 17 Popoŋana ki Dabit ta iwe king mi imbotmbot Sion na, nio ko aŋkam i ma zaana mi mburaana iwe biibi. \q1 King ta ituŋ aŋroogi mi aŋuri pa uraata na, nio ko aŋpombolmbol peeze kini, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Peeze kini ko kembei lam ta iyaryaara totomen. \x + \xo 132:17 \xt Mbo 148:14; Lu 1:69\x* \q1 \v 18 Mi nio ko aŋkoto ka koi bizin ma timbotmbot raama kan miaŋ. \q1 Mi mogar ta imbotmbot sala king uteene, nako imilmil ma iŋgeeze kat. \c 133 \s1 Taparlup lelende. Naso kampeŋana ki Anutu imbotmbot se kiti \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Sombe zin toŋmatiziŋ timbot la mbata, mi tiparlup lelen ma iwe tamen, ina ambai kat. \q1 Tere na, ikam ti ma lelende ambai. \x + \xo 133:1 \xt Yo 17:23; Ro 12:10\x* \q1 \v 2 Pa ina kembei ŋgere kuziiniŋana ta tiliŋ sala Aron uteene \q1 mi ireere ma isula pa kezeene ruunu \q1 ma tuŋ sula kawaala kini molo kwopiriini na. \q1 \v 3 Mi ina kembei ta tolou biibi ki abal Hermon isu pa zin abal ta tigarau kar Sion na. \q1 Pa sombe taparlup ti ma tewe tamen su kar Sion, na Yooba ko iur kampeŋana kini ma isalakaala iti. \q1 Kampeŋana tana na, mbotŋana ambaiŋana ta iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 134 \s1 Suŋŋana mbeŋ kana \d Mboe kizin wal ta tizalla pa Yerusalem \q1 \v 1 Niom mbesooŋo boozomen ki Yooba ta kembesmbeeze pini lela urum kini leleene pa mbeŋ na, kamar mi kapakuri pa kampeŋana kini. \q1 Kiwit uruunu ma isala kor. \q1 \v 2 Motoyom ila pa lele ta potomŋana kat na, \q1 mi kiwit nomoyom ma kapakur Yooba pa kampeŋana kini! \q1 \v 3 Yooba ta iur saamba mi toono. \q1 Mi imbotmbot kar Sion. \q1 Itunu ko ipombol yom mi ikampe yom. Ŋonoono. \c 135 \s1 Anutu ki Israel imborro koroŋ ta boozomen mi ikamam uraata bibip \q1 \v 1-2 Haleluya! \q1 Niom mbesooŋo ki Yooba ta kembesmbeeze pini lela urum kini leleene, \q1 som kombotmbot urum zilŋaana na, \q1 kapakur Yooba zaana! \q1 \v 3 Kapakuri paso, ni ambaiŋana kat. \q1 Kombo mboe pini mi kapakur zaana ndabokŋana. \q1 \v 4 Pa Yooba itunu ta ipeikat Yakop, mi ikami ma iwe lene. \q1 Tana ni ire iti Israel kembei koroŋ kini ŋonoono, mi leleene piti ilip. \x + \xo 135:4 \xt Kam 19:5; Tit 2:14\x* \b \q1 \v 5 Nio aŋute kat ta kembei: Yooba, ni ta biibi ŋonoono. \q1 Merere kiti ilip kat pa merere ta boozomen. \q1 \v 6 Sombe Yooba leleene iur be ikam mbulu sa isu saamba, som toono, som tai, \q1 som mozo lukutuunu, na ikam men. \q1 Pa koroŋ sa irao be ipakaali na som. \q1 \v 7 Ni ta ikamam ma miiri tieene indoundou ma izze pa lele uunu. \q1 Mi iŋgoŋgo yaŋ, mi ikamam ma lolo iwenweene zin koroŋ. \q1 Mi ikakaaga kataama pa ruumu kini ta miiri imbotmbot lela na, be iyooto mi iloondo ma irao toono. \b \q1 \v 8 Muŋgu, ni ikasgeege zin pikin muŋgamuŋga mi mbili muŋgamuŋga kizin Aikuptu ma timap lup. \x + \xo 135:8 \xt Kam 12:29\x* \q1 \v 9 Mi ikam mos mi uraata bibip isu Aikuptu, \q1 bekena iseeze king kizin ziŋan mbesooŋo kini ta boozomen matan. \q1 \v 10 Ni ta ikasgeege zin karkari boozomen, \q1 mi ipun zin king mburanŋan ma timetmeete. \q1 \v 11 Ipun Sihon ta king kizin Amor na, \q1 Og ta king ki Basan na, \q1 mi king ta boozomen ki toono Kanaan. \q1 \v 12 Mi ikam toono kizin pa wal kini Israel ma iwe len \q1 be timbotmbot pa, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \b \q1 \v 13 O Yooba, zom biibi ko imbotmbot ma alok! \q1 Tomtom ko tipepeebe len kelŋan, mi matan iŋgalŋgal uraata ku mi tizzoyaryaara urum, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 14 Pa Yooba imendernder pa wal kini mi iurur kadoono pa kan koi bizin. \q1 Mi leleene izanzaana pa zin mbesooŋo kini. \b \q1 \v 15 Zin merere kizin karkari na, tomtom tiurpewe zin pa silba mi gol. \q1 Merere ta kembei na, tomtom naman muriini men. \x + \xo 135:15 \xt Mbo 115:4; Tur 9:20\x* \q1 \v 16 Zin kwon mi matan. \q1 Tamen tirao be tiso sua som, mi tire lele som. \q1 \v 17 Zin talŋan. Mi tirao be tileŋ sua som. \q1 Mi miiri sa iwedet pa kwon som. Paso zin matan yaryaaraŋan som. \q1 \v 18 Tana zin wal ta so tiurpe merere pakaamŋan mi tipase pizin, \q1 nako len mburan sa som, mi tiwe koroŋ sorok kembei ta merere kizin. \b \q1 \v 19 O niom iwal biibi ki Israel, kapakur Yooba pa kampeŋana kini! \q1 Mi niom patoronŋana koyom ta popoŋana ki Aron na tomini, kapakur Yooba pa kampeŋana kini! \q1 \v 20 Mi niom popoŋana ki Lebi ta ku'uluulu uraata ki urum na, ta kembena. Kapakur Yooba pa kampeŋana kini! \q1 Tana niom wal ta komototo Yooba mi keleŋleŋ la kalŋaana na, niom ta boozomen kapakuri pa kampeŋana kini. \b \q1 \v 21 Yooba muriini imbotmbot ta Yerusalem. \q1 Tana niom wal ta kombot su Sion na, kapakuri pa kampeŋana kini! \q1 Haleluya! \c 136 \s1 Merere itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini \q1 \v 1 Leleyom ambai pa Yooba mi kapakuri. Pa ni ambaiŋana kat. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 2 Leleyom ambai pa Anutu mi kapakuri. Pa ni ilip pa merere ta boozomen. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:2 \xt 1Kor 8:5+\x* \q1 \v 3 Leleyom ambai pini mi kapakuri. Pa ni ta Merere biibi ŋonoono. Ilip pa merere ta boozomen. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:3 \xt 1Tim 6:15\x* \b \q1 \v 4 Ni itutamen ta ikamam uraata bibip ta ipa ndel kat. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 5 Muŋgu ni iur saamba ramaki ka koroŋ ta boozomen. Uraata tana iswe i kembei ni le ŋgar biibi. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 6 Mi iur toono ma imbot se yok ŋwaana. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 7 Ni ta iur koroŋ bibip sala maŋaanaŋana be tiur mat piti. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:7 \xt Un 1:14\x* \q1 \v 8 Iur zoŋ be iyaara pa aigule. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 9 Mi iur puulu ramaki pitik be tiyaara pa mbeŋ. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \b \q1 \v 10 Ni ta ikasgeege zin pikin muŋgamuŋga kizin Aikuptu. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:10 \xt Kam 12:29\x* \q1 \v 11 Mi itatke zin Israel pa zin Aikuptu kan naman. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:11 \xt Kam 13:3\x* \q1 \v 12 Uraata tana, ni ikam raama mburaana biibi. Pa ni mbura keskeezeŋana. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 13 Ni ikam ma tai siŋsiŋŋana imet ma iwe ru, mi toono raraazaŋana ipet. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:13 \xt Kam 14:21\x* \q1 \v 14 Mi iyaaru zin Israel ma tipa pa toono raraazaŋana ta imbot tai lukutuunu na, mi tilae mbaaga. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 15 Mi igiibi king kizin Aikuptu ziŋan zin malmal kan kini sula Tai Siŋsiŋŋana, ma tiwin katkat tai ma timetmeete. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 16 Ni imuŋmuuŋgu pa wal kini ma ziŋan tiwwa pa lele bilimŋana. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \b \q1 \v 17 Ni ikasgeege zin king mburanŋan. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 18 Ni ipun zin king zanŋan ma timetmeete. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 19 Ipun Sihon ta king kizin Amor na ma imeete. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 20 Mi ipun Og, ta king ki Basan na, ma imeete. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 21 Mi ikam toono kizin pa wal kini Israel ma iwe len. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \q1 \v 22 Ikam toono tana pa zin Israel ta mbesooŋo kini na, ma iwe len be timbotmbot pa, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \b \q1 \v 23 Indeeŋe niam ambot ŋoobo kat na, ni mataana mbeleele yam som. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok.\x + \xo 136:23 \xt Kam 2:24\x* \q1 \v 24 Ni itatke yam pa koyam koi bizin naman. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \b \q1 \v 25 Ni ta ipututu koroŋ matan yaryaaraŋan ta boozomen. \q2 Ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \b \q1 \v 26 Tana leleyom ambai pa Anutu ta imbot saamba a, mi kapakuri! \q2 Pa ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini ma alok. \c 137 \s1 Zin Israel lelen isaana pa mbulu ta zin Babilon tikam pa Yerusalem \q1 \v 1 Indeeŋe ta tikam yam ma amla ambot su Babilon na, ambutultul su yok kizin kezenkezen, mi amtwermiili pa kar Sion ma leleyam isaana kat mi amtaŋtaŋ. \q1 \v 2 Mi ampalweeze kombom tiam se ke namannaman ma timbombooren sorok. \q1 \v 3 Pa koyam koi bizin ta tikam yam ma amla ambot lele kizin na, tikam seŋge piam ma tiso piam be amrak mi ambo mboe bekena tileŋ len ma lelen ambai. \q1 Tiso piam ta kembei: “Ou, kombo mboe tiom sa ki kar Sion ma amleŋ.” \q1 \v 4 Mi iŋgi ambot toono toro. \q1 Tana ko irao ambo mboe ki Yooba be parei? Ina som. \b \q1 \v 5-6 O kar Yerusalem, sombe motoŋ mbeleelu, \q1 na aŋsuŋ Yooba be ipasaana nomoŋ woono ma aŋwe kaamaŋoŋ. \q1 Kokena aŋse kombom mini. \q1 Mi sombe motoŋ imbiriizikaala Yerusalem, \q1 mi menmeen yo pa koroŋ toro sa ma ilip pa Yerusalem, \q1 na aŋsuŋ Yooba be ipasaana kwoŋ ma imun. \q1 Kokena aŋbo mboe mini. \b \q1 \v 7 O Yooba, motom iŋgalŋgal mbulu kizin Edom kan mi pokot. \q1 Pa indeeŋe ta koyam koi bizin tireege Yerusalem na, \q1 zin Edom menmeen zin mi kalŋan izalla ma tizzo ta kembei: \q1 “Yo! Kereege Yerusalem. \q1 Kereege ma isu lene kat!” \q1 \v 8 Mi niom Babilon koyom, nako tireege kar tiom ma isaana kat! \q1 Tomtom ta so ipokot mbulu ta kakam piam, nako leleene ambai mi kampeŋana ki Anutu imbot se kini. \q1 \v 9 Mi zin ta so tikam lutuyom bizin mi tipiliiti zin sala pat na, ta kembena. Ko lelen ambai kat mi kampeŋana ki Anutu imbot se kizin. \x + \xo 137:9 \xt Tur 18:1–19:4\x* \c 138 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta leleene ambai pa ulaaŋa ki Anutu \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio leleŋ ambai pu, mi leleŋ imap ipakuru! \q1 Nio aŋbo mboe pakurŋana pa nu itum tamen. Merere toro sa som. Tana sombe merere pakan tire yo, na tire yo lak! \q1 \v 2 Nio motoŋ ima pa urum ku mi aŋlek kumbuŋ pu. \q1 Mi leleŋ ambai pu mi aŋpakur zom! \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana, mi urur lelem pa wal ku mi muŋaiŋai zin. \q1 Nu zom biibi kat. Tamen mbulu pakan ta mbuk sua pa be kam, inako ikam ma zom biibi ma ilip. \q1 \v 3 Indeeŋe ta aŋtaŋroro u be uulu yo na, nu leŋ suŋŋana tio, \q1 mi pombol yo, mi kam yo ma niŋ ise. \b \q1 \v 4 O Yooba, king ta boozomen ki toono, sombe tileŋ sua ta ipet pa kwom, \q1 nako lelen ambai pu mi tipakuru. \q1 \v 5 Ko timbo mboe mi tipakuru pa zom biibi, mi mburom, mi mbulu ta kamam pizin na. \q1 \v 6 Ŋonoono Yooba, nu biibi mi mbotmbot sala kor kat. Mi motom iŋgalŋgal zin wal sorrokŋan. \q1 Tamen zin wal tau tipakurkur zitun na, nu ute zin lup. Pa nu motom molo. \x + \xo 138:6 \xt Mbo 113:7+; Lu 1:52, 14:11\x* \b \q1 \v 7 Sombe pataŋana boozo isalakaala yo, na nu ko uulu yo ma aŋbot ambai mini. \q1 Mi sombe koŋ koi bizin keten malmal kat pio, mi tikamam be tipasaana yo, \q1 na nomom woono mbolŋana ko iporoukaala yo ma aŋbot ambai. \q1 \v 8 O Yooba, mbulu boozomen ta lelem iur pa be ipet pio, ina kola ipet. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku ma alok. \q1 Tana pizil ndemem pio pepe. Pa nio na itum nomom muriini tau. \x + \xo 138:8 \xt Pil 1:6\x* \c 139 \s1 Anutu imbotmbot raama iti mi irre iti totomen \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Yooba, nu itum tiiri kat leleŋ \q1 mi ute yo ma imap. \x + \xo 139:1 \xt Mbo 17:3, 44:21; Ibr 4:13\x* \q1 \v 2 Nio, sombe keteŋ su, som aŋmaŋga mi aŋla pa uraata, na nu ute. \q1 Pa nu motom molo. Tana ute ŋgar tio ma imap. \x + \xo 139:2 \xt Mbo 94:11; Mt 9:4\x* \q1 \v 3 Sombe aŋpa ma aŋla lele sa, som aŋur motoŋ ri mi aŋkeene leŋ, na nu rre yo. \q1 Tana nu ute mbulu tio ta boozomen. \x + \xo 139:3 \xt Yo 21:17; Ibr 4:13\x* \q1 \v 4 Yooba, sua ta leleŋ iurur pa mi ipet pa kwoŋ zen i, \q1 ina tomini, nu ute ma imap. \q1 \v 5 Nu muŋmuuŋgu pio mi kemermer pio. \q1 Mi itum nomom, ta ikiskis yo mi ikamam peeze pio. \q1 \v 6 Nio aŋkam ŋgar pa mbulu ku tana ma aŋrao som. \q1 Pa ŋgar ku na, ipa ndel. Ilip kat pio. \x + \xo 139:6 \xt Ro 11:33\x* \b \q1 \v 7 Nio sombe leleŋ be aŋko molo pu, nako aŋla ki parei? Som. \q1 Pa aŋrao be aŋke pa motom na som. \x + \xo 139:7 \xt Yona 1:3\x* \q1 \v 8 Sombe aŋsala pa saamba, na nu mbotmbot. \q1 Mi sombe aŋkeene sula Andewa, na nu mbotmbot su tina tomini. \q1 \v 9 Mi sombe aŋrie ma aŋla pa lele ta zoŋ ise, \q1 som aŋla aŋbot lele pakaana ta zoŋ isula pa, \q1 \v 10 nako aŋdeeŋu mbotmbot. \q1 Mi nu ko wiliŋ yo ma ituru tala. \q1 \v 11 Mi sombe aŋso be zugut imar ma izukkaala yo, \q1 mibe mat itooro ma iwe mbeŋ, \q1 ina tomini irao be ipakaala yo pa motom na som. \q1 \v 12 Pa zugut irao be isekaala motom na som. \q1 Mi mbeŋ na, nu rre koroŋ ta boozomen raraate kembei ta aigule. \q1 Tana zugut mi mat na, raraate men pa nu motom. \b \q1 \v 13 Nu ta ur leleŋ. \q1 Mi nu ur koroŋŋoŋ ta boozomen, mi lup lela anaŋ kopoono leleene mi aŋsu. \x + \xo 139:13 \xt Mbo 119:73\x* \q1 \v 14 Tana nio aŋmoto u mi aŋpakuru. Pa nu pa ndel kat. \q1 Mi uraata ku boozomen ta kembena. Ipa ndel kat. \q1 Nu ute yo ma imap. \q1 \v 15 Indeeŋe ta aŋtum riŋariŋa lela anaŋ kopoono na, nu ute. \q1 Tiroŋ ta boozomen iŋgalakenken, mi tasa ike pa nu motom som. \q1 \v 16 Tana aŋbotmbot lela anaŋ kopoono, mi nu re yo kek. \q1 Mi aigule ta munŋaana men tabe aŋbotmbot su toono i, na lelem iur pa mi tibeede se ro ku, mana anaŋ ipeebe yo ma aŋsu. \b \q1 \v 17 O Anutu, nio aŋkam kinkiini be aŋute ŋgar ku. Tamen aŋrao som. \q1 Pa ŋgar ku ilip kat. Nu kamam ŋgar pa koroŋ munŋaana ka tieene. \q1 \v 18 Sombe aŋtoombo be aŋnin zin, na aŋrao som. Pa tilip pa magargaara ta tai kana i. \q1 Mibe aŋnin ma imap, ina tomini irao ikam yo ma aŋute katu na som. \b \q1 \v 19 O Anutu, nio aŋsombe nu pun kat zin wal sananŋan ma timetmeete lup. \q1 Mi zin wal ta titekteege siŋ pizin tomtom na, leleŋ be timbot molo pio. \q1 \v 20 Kom koi bizin tana tipakamkaam, mi tiwirri sua sananŋana pu, \q1 mi tipombolmbol sorok sua kizin pa nu zom. \q1 \v 21 O Yooba, zin wal ta tiurur koi pu na, nio tomini aŋurur koi pizin. \q1 Mi zin wal ta timaŋga be tizorzooru na, leleŋ pizin risa som kat. \q1 \v 22 Aŋurur koi pizin, mi aŋre zin kembei koŋ koi bizin ŋonoono. \b \q1 \v 23 O Anutu, tiiri leleŋ mi ŋgar tio. \q1 Toombo yo bekena ute kat ŋgar ta imbot la leleŋ i. \x + \xo 139:23 \xt Mbo 26:2; Tur 2:23\x* \q1 \v 24 Tiiri yo to re: Nio aŋtoto zaala sananŋana som. \q1 Mi pazalzal yo bekena aŋto zaala ku ndabokŋana. Naso aŋbot ambai ma alok. \x + \xo 139:24 \xt Mbo 17:3+\x* \c 140 \s1 Tatke yo pa koŋ koi bizin naman \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, tatke yo pizin wal sananŋan. \q1 Poroukaala yo pizin wal ta tikamam zaaba pizin tomtom na. Kokena tipasaana yo. \q1 \v 2 Zin lelen iurur pa ŋgar sananŋan bozboozo, \q1 mi tipesese zin tomtom pa malmal. \q1 \v 3 Kwon na, kembei mooto sananŋan. Pa sua ta tiwirri na, mataanaŋana, \q1 mi ipasansaana zin tomtom kembei mooto kananŋana na. \x + \xo 140:3 \xt Ro 3:13; Yems 3:8\x* \b \q1 \v 4 O Yooba, menderkaala yo: Kokena zin wal sananŋan tikam yo. \q1 We seraara pa zin wal ta tikamam zaaba pizin tomtom na. \q1 Pa iŋgi tirru zaala be tikam yo ma aŋtop. \q1 \v 5 Zin wal ta tipakurkur zitun mi matan pasomu, ta iŋgi tiur napitpit kizin be tipasaana yo. \q1 Mi tiraara pu kizin be tikam yo. \q1 Mi tiur kilis su zaala ta aŋwwa pa, bekena tikeene yo. \b \q1 \v 6 Mi nio aŋso pa Yooba ta kembei: “Nu ta Anutu tio! \q1 Ŋgun talŋom pa tiŋiizi tio ti mi muŋai yo. \q1 \v 7 O Yooba, Merere tio, nu ulaaŋa tio mburomŋom. \q1 Indeeŋe mazwaana ki malmal na, nu poroukalkaala yo. \b \q1 \v 8 Yooba, iŋgi zin wal sananŋan lelen iur be tipasaana yo, mi timburmbuuru pio. \q1 Tana aŋsuŋu be koto zin. \q1 Kokena ŋgar kizin sananŋana tana iur ŋonoono. \q1 \v 9 Zin nin se mi tiliu yo be tipasaana yo. \q1 Mi nio aŋsuŋu be pimiili sua sananŋana ta iwedet pa kwon na, ma imiili pizin mi ipasaana zitun. \q1 \v 10 Kam ma you keseene itoptop sala ŋwan. \q1 Mi piri zin sula kat naala ta usomŋana i. Kokena tise mini. \x + \xo 140:10 \xt Mt 3:10; Tur 20:15\x* \q1 \v 11 Zin wal ta tiŋgalŋgal sua pakaamŋana pizin tomtom na, ziiri zin pa toono ku ma tila len. \q1 Mi zin wal ta tikamam zaaba pizin tomtom na, mbulu sananŋana ko iketo zin mi ipasaana zin ma timap. \b \q1 \v 12 Yooba, nio aŋute: Nu uluulu zin wal ta tomtom tikamam pataŋana pizin na, mi urur kadoono pa kan koi bizin. \q1 Mi zin wal ta timbot ŋoobo na, nu mendernder pizin mi uluulu zin pa pataŋana kizin. \x + \xo 140:12 \xt Mbo 9:18, 34:6\x* \q1 \v 13 Ŋonoono kat, zin wal ndeeŋeŋan ko lelen ambai pu mi tipakur zom. \q1 Mi zin wal ta lelen ŋgeezeŋan ko timbotmbot su kerem uunu totomen. \x + \xo 140:13 \xt Mt 5:8\x* \c 141 \s1 Tomtom ta isuŋ Anutu be ipiŋgis toomboŋana ma imbot molo pini \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, nio aŋtaŋroro u be loŋa mar mi uulu yo! \q1 Ŋgun talŋom mi leŋ kalŋoŋ. \q1 \v 2 Leleŋ be suŋŋana tio iwe kembei koroŋ kuziini ambaiŋana ta tirukruk su kerem uunu na. \q1 Mi sombe aŋwit nomoŋ mi aŋsuŋ, na re suŋŋana tio kembei patoronŋana ta tikamam pa mbeŋ na. \x + \xo 141:2 \xt 1Tim 2:8; Tur 5:8, 8:3\x* \q1 \v 3 O Yooba, mboro kat mioŋ mi menderkaala kwoŋ. Kokena sua sananŋana sa iyooto pa. \x + \xo 141:3 \xt Mbo 34:13; Mt 12:36; Ep 4:29; Yems 1:26, 3:8\x* \q1 \v 4 Mi zem ŋgar sananŋana sa ma izeebe yo pepe. Kokena aŋgaaba zin wal sananŋan pa mbulu kizin. \q1 Uulu yo be aŋmender mbolŋana. Kokena tiyaaru yo ma aŋla aŋgaaba zin mi niamŋan amkan kini kizin mbuyeeneŋana. \q1 \v 5 Tomtom ndeeŋeŋana sa, sombe ibalis yo mi iyaamba yo be ipazal yo, inako leleŋ ambai men. Pa ina iswe kembei ni iur kat leleene pio. \q1 Tamen zin wal sananŋan na, irao aŋyok be tipomoozo yo mi tiliŋ ŋgere kizin ambaiŋana sala uteŋ na som. \q1 Pa nio aŋzuŋzuŋu totomen be koto mbulu kizin sananŋana. \b \q1 \v 6 Zin wal sananŋan, sombe Ni ta Tiiriŋana Katuunu i, iur kadoono pizin mi igiibi zin sula lele taraŋgatŋana, to tikilaala ta kembei: \q1 Sua ta muŋgu aŋkamam pizin bekena aŋpazal zin na, sua ambaiŋana mi sua ŋonoono. \q1 \v 7 Wal tana tiron ko timbot leŋaleŋa su Andewa kwoono kembei toono ta bapalo itaara na. \b \q1 \v 8 O Yooba, Merere tio, nio aŋurur motoŋ pu be we ur pio mi menderkaala yo. Tana zem yo ma aŋmeete pepe. \q1 \v 9 Mboro yo mi motom pio. Kokena kilis ta zin wal sananŋan tiur pio na, ikeene yo, \q1 som aŋti la pu ta zin tiraara pio. \q1 \v 10 Kam wal tana ma timap titi la zitun pu kizin. \q1 Mi uulu yo ma piŋgis pai tio pa pu kizin. \c 142 \s1 Suŋŋana ki tomtom ta iyamaana kembei ni itutamenŋana \d Mboe ki Dabit Indeeŋe ni imbotmbot lela raŋ sumbuunu na, itooro mboe ti \q1 \v 1 Nio kalŋoŋ isala mi aŋtaŋroro Yooba. \q1 Tiŋiizi tio ila kini be imuŋai yo. Pa ni ta biibi tio. \q1 \v 2 Pataŋana tio ta boozomen aŋzzwe la kini. \q1 Mi koroŋ ta ikam yo ma leleŋ ipata na, aŋzzo i pa. \b \q1 \v 3 Nio sombe leleŋ ipata kat mi mburoŋ ikamam be imap, na nu ute zoloŋ. \q1 Zaala ta aŋtoto na, koŋ koi bizin tiur kilis su be tikeene yo pa. \q1 \v 4 Mi motoŋ lae zilŋoŋ uunu na, tomtom sa imbot be iuulu yo na som. \q1 Mi muriŋ sa be aŋke lela mi aŋbot ambai pa na som. \q1 Mi tomtom sa ikam ŋgar pio som. \b \q1 \v 5 Yooba, nio aŋtaŋroro u be uulu yo. \q1 Mi aŋpase pu mi aŋso ta kembei: Nu ta ko menderkaala yo mi we ur pio be aŋke lela. \q1 Tana mazwaana ta so aŋbotmbot su toono na, sombe nu mbotmbot raama yo, na aŋru leŋ koroŋ toro mini paso? \q1 Pa nu kampewe yo mi aŋbotmbot se ku pa koroŋ ta boozomen. \q1 \v 6 Ŋgun talŋom pa tiŋiizi tio. \q1 Pa iŋgi pataŋana tio taiŋgi ikoto yo ma aŋbot ŋoobo kat. \q1 Tatke yo pa koŋ koi bizin naman. \q1 Pa zin wal ta tiketoto yo na, mburan ilip kat pio. \q1 \v 7 Iŋgi aŋyamaana kembei aŋbot lela ruumu sanaana leleene i. \q1 Tana uulu yo be aŋyooto. Naso aŋpakur zom. \q1 Mi zin wal ndeeŋeŋan ko tire kampeŋana ku ta swe pio na, ma timar tiliu yo mi niamŋan ampakur zom. \c 143 \s1 Tapase pa muŋaiŋana ki Merere mi sua kini mbukŋana \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Yooba, leŋ suŋŋana tio ti mi uulu yo. \q1 Pa nu toto sua ku mbukŋana mi kamam mbulu ndeeŋeŋana men. \q1 Mi nu ta biibi tio. Tana ŋgun talŋom pa tiŋiizi tio mi muŋai yo. \q1 \v 2 Nio mbesooŋo ku. Tana pamender yo pa sua pepe. \q1 Pa tomtom sa ndeeŋeŋana kat be imender su kerem uunu na som. Niam ta boozomen leyam uunu makiŋ. \x + \xo 143:2 \xt Mbo 14:3; Ro 3:10,20; Ga 2:16\x* \b \q1 \v 3 Re. Koŋ koi bizin tiketo yo mi tiparaama yo su toono kek. \q1 Mi tikam yo ma aŋbotmbot lela zugut biibi leleene, kembei zin wal ta timetmeete ta muŋgu kek na. \q1 \v 4 Iŋgi leleŋ ipata, mi aŋmoto koŋ ma mburoŋ imap. \q1 Pa leŋ zaala sa mini som. \q1 \v 5 Tana motoŋ ilala pa mbulu ta muŋgu kamam na. \q1 Nio aŋkamam ŋgar pa uraata bibip boozomen ta itum nomom ikamam na. \x + \xo 143:5 \xt Mbo 77:5\x* \q1 \v 6 Mi aŋwit nomoŋ mi aŋsuŋu. \q1 Nio leleŋ pu ilip, kembei tomtom ta miri i ma ŋgureene ikerekere. Nio iŋgi kembei toono ta ka yok somŋana mi izza pa yaŋ. \x + \xo 143:6 \xt Mbo 42:2, 63:1\x* \b \q1 \v 7 O Yooba, leŋ suŋŋana tio ti, mi loŋa mar uulu yo. Pa iŋgi mburoŋ imap kat. \q1 Turke motom pio pepe. Kokena aŋmeete mi aŋgaaba zin wal meeteŋan sula Andewa. \q1 \v 8 Yooba, nio aŋpase pu tau. \q1 Sombe zoŋ ise, na so leŋ sua sa. Kam mbulu sa tabe iswe kembei muŋaiŋana ku imbotmbot se tio men. \q1 Mi patooŋo yo pa zaala tabe aŋto. \q1 Pa nio leleŋ pu mi aŋurur motoŋ pu be uulu yo. \q1 \v 9 Yooba, tatke yo pa koŋ koi bizin naman. \q1 Menderkaala yo mi we ur pio be aŋke lela. \q1 \v 10 Nu ta Anutu tio. \q1 Tana paute yo be aŋto kat mbulu ta nu lelem pa i. \q1 Itum Bubuŋom ambaiŋana ko ikam peeze pio. \q1 Naso aŋpa pa zaala keteeneŋana. \x + \xo 143:10 \xt Mbo 25:4+, 119:12; Yo 16:13\x* \b \q1 \v 11 Yooba, nu zom biibi pa muŋaiŋana ku. Uulu yo be aŋbot motoŋ yaryaara. \q1 To mbulu ku ndeeŋeŋana mi tatke yo pa pataŋana ti. \q1 \v 12 Mbulu ku ta toto sua ku mbukŋana mi urur lelem pa wal ku na, swe mini, mi kas koŋ koi bizin ma timap. \q1 Wal boozomen ta tiurur koi pio na, pambiriizi zin ma timap kat. \q1 Pa nio mbesooŋo ku tau. \c 144 \s1 Zin Israel tisuŋ Merere be iporoukaala zin mi ikampe zin \d Mboe ki Dabit \q1 \v 1 Nio aŋpakur Yooba. Pa ni ulaaŋa tio mbolŋana ta ipombolmbol yo mi imenderkalkaala yo. \q1 Ni ipaute yo pa mbulu ki malmal, mi ikam ma nomoŋ alalalŋana. \x + \xo 144:1 \xt Mbo 18:34\x* \q1 \v 2 Ni iurur leleene pio mi iporoukalkaala yo. Mi iwe kembei siiri mbolŋana pio be aŋke lela. \q1 Mi iwidit yo mi iurur yo sala kor bekena aŋbot ambai. \q1 Ni itatkewe yo pa koŋ koi bizin naman, mi iwe siŋgiao pio. \q1 Mi ikototo zin karkari ma timbot la kopoŋ mbarmaana. \b \q1 \v 3 O Yooba, niam tomtom toono koyam na, koroŋ sorok. \q1 Parei ta nu kamam ŋgar biibi piam, mi motom ŋgalŋgal yam? \x + \xo 144:3 \xt Mbo 8:4; Ibr 2:6\x* \q1 \v 4 Pa niam ambot rimen mi amap, kembei miiri ta iwedet pa kwoyam na. \q1 Mbotŋana tiam isu toono na, kembei koroŋ kunuunu ta sombe zoŋ imap na imap. \x + \xo 144:4 \xt Yems 4:14\x* \b \q1 \v 5 Yooba, kaaga saamba mi su! \q1 Teege su pizin abal, mi pei you raama ka koi ma ise. \q1 \v 6 Kam ma lolo niini iwenweene mi iyaŋgwiiri koŋ koi bizin ma tiko leŋaleŋa. \q1 Ser peene ku lutuunu. Naso tiko papirik. \q1 \v 7 Pa iŋgi kembei wo mburaanaŋana ikamam be isur yo ma aŋla leŋ i. Tana nomom su mi maata yo ma aŋse. \q1 Uulu yo, mi tatke yo pizin wal ta timar pa toono toro na naman. \q1 \v 8 Wal tana, kwon pakamkaamŋan. \q1 Tiwit naman woono isala be tipombol sua kizin mbukŋana ma imbol kat. Tamen tito sua kizin som. \b \q1 \v 9 O Anutu, nio ko aŋbo mboe popoŋana pu, \q1 mi aŋse kombom be aŋpakuru. \q1 \v 10 Pa nu ta uluulu zin king tiam Israel ma tiliplip pa kan koi bizin. \q1 Nu kamkewe mbesooŋo ku Dabit ziŋan popoŋana kini. \q1 \v 11 Piŋgis zaaba pio, mi tatke yo pa zin wal ta timar pa toono toro na naman. \q1 Wal tana, kwon pakamkaamŋan. \q1 Tiwit naman woono isala be tipombol sua kizin mbukŋana ma imbol kat. Tamen tito sua kizin som. \b \q1 \v 12 Lutuyam bizin ko titum ma tiwe bibip, kembei ke popoŋan. \q1 Mi lutuyam moori bizin ko ruŋgun ambaimbaiŋan kembei gungun ta tisap koroŋ kunun ila bekena tipeŋgeeze king ruumu kini. \q1 \v 13 Mi diditu tiam ko bokbok pa kini matakiŋa, \q1 mi sipsip mi mekmek tiam timasak ma tiwe munŋaana ma munŋaana ka tieene. \q1 \v 14 Mi makau tiam ta kembena. Mete sa ko irao ikam zin na som. \q1 Ko tumŋan, mi tipepeebe ambai men ma tiwe boozo kat. \q1 Mi ko teleŋ tiŋiizi sa isu kar keteene som. \b \q1 \v 15 Zin wal ta so kampeŋana ta kembei imbotmbot se kizin, nako lelen ambai kat. \q1 Mi ina zin wal ta timbesmbeeze pa Yooba. Tana zin ta ko lelen ambai. Pa kampeŋana kini ko imbotmbot se kizin. \x + \xo 144:15 \xt Mbo 33:12\x* \c 145 \s1 Tapakur Merere pa mburaana mi kampeŋana kini \d Mboe pakurŋana Mboe ki Dabit \q1 \v 1 O Anutu, nu ta king tio. Nio ko aŋwit urum isala kor, \q1 mi aŋpakur zom pa kampeŋana ku ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 2 Aigule ta boozomen nio ko aŋpakurkuru pa kampeŋana ku, \q1 mi aŋwidit zom isala kor ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 3 Yooba, ni ta biibi ŋonoono. Takam ŋgar pini na tarao som. Tanata tomtom tiwidit uruunu ma isala kor kat! \q1 Pa ni biibi kat. \x + \xo 145:3 \xt Ro 11:33\x* \b \q1 \v 4 Tomtom ko tipepeebe len kelŋan, mi tiwidit urum pa uraata ku ndabokbokŋan, mi tizzo zin pa. \q1 Ko tizzo zin pa mos ku mburanŋan ma tileŋleŋ. Naso zin tomini tipakurkur zom, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 \v 5 Ko tizzo pa mburom, zom biibi, mi azuŋka ku ta ilip kat. \q1 Mi nio ta kembena. Leleŋ be aŋkamam ŋgar pa uraata ku ndabokbokŋan ta ipa ndel kat. \q1 \v 6 Tomtom ko tizzoyaryaara uraata ku mburanŋan ta tomtom tire ma timoto na. \q1 Mi nio ko aŋzzoyaryaara zom biibi. \q1 \v 7 Tomtom ko matan iŋgalŋgal kampeŋana ku biibi mi tizzoyaryaara uruunu. \q1 Ko kalŋan izalla mi timbombo mboe pa mbulu ku ndeeŋeŋana. \b \q1 \v 8 Pa Yooba, ni leleene izanzaana pizin mbesooŋo kini, mi imuŋaiŋai zin mi ikampewe zin. \q1 Ni keteene malmal karau som. \q1 Mi itoto sua kini mbukŋana mi iurur kat leleene pa wal kini. \x + \xo 145:8 \xt Kam 34:6\x* \q1 \v 9 Yooba, ni ikamam mbulu ambaiŋana pa tomtom ta munŋaana men. \q1 Mi leleene izanzaana pa koroŋ boozomen ta itunu iur zin na. \x + \xo 145:9 \xt Mbo 103:13+, 136:1\x* \b \q1 \v 10 O Yooba, koroŋ boozomen ta itum ur zin, nako timap ma tipakur zom. \q1 Mi wal ku ta tiurur lelen pu mi titoto mbulu ku, nako lelen ambai pu mi tipakuru pa kampeŋana ku. \q1 \v 11 Ko tizzo pa peeze ku ta mburaanaŋana mi ndabokŋana kat na. \q1 Mi tiwidit mbol pa mburom biibi. \q1 \v 12 Naso tomtom ta boozomen tiute ta kembei: Nu kamam uraata mburanŋan. \q1 Mi peeze ku ta kembena. Mburaanaŋana mi ndabokŋana kat. \q1 \v 13 Peeze ku ko iseeŋge iseeŋge ma ila. \q1 Koroŋ ta boozomen ko timbotmbot la kopom mbarmaana, mi nu mborro zin ma alok. \q1 Yooba itoto sua kini mbukŋan ta boozomen. \q1 Uraata kini ta boozomen iswe i kembei ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini. \x + \xo 145:13 \xt 1Kor 1:9; 1Tim 1:17; Ibr 10:23; Tur 11:15\x* \q1 \v 14 Zin wal ta so pataŋana ipun zin ma mburan imap na, ni iuluulu zin. Mi wal boozomen ta pataŋana ikototo zin na, ni isilou zin. \x + \xo 145:14 \xt Mbo 37:17\x* \b \q1 \v 15-16 Koroŋ matan yaryaaraŋan ta boozomen tiurur matan pu. Pa sombe petel zin, na nu kamam kan kini. \q1 Nu welweele nomom be pututu zin, mi zin ta boozomen tikan ma tirao. \x + \xo 145:15-16 \xt Mbo 104:28; Mt 6:26\x* \b \q1 \v 17 Yooba mbulu kini ta boozomen iswe i kembei ni ndeeŋeŋana. \q1 Mi uraata kini ta munŋaana men iswe i kembei ni itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini. \q1 \v 18 Zin wal ta so titaŋroro i raama lelen, \q1 na ni imbotmbot kolouŋana pizin mi iuluulu zin. \q1 \v 19 Mi zin wal ta timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana na, sombe lelen pa koroŋ pakan mi tisuŋi pa, na ni ikamam pizin. \q1 Ileŋleŋ tiŋiizi kizin mi iuluulu zin. \q1 \v 20 Tana zin wal ta tiurur lelen pini na, ni mataana pizin mi imenderkalkaala zin. \q1 Tamen zin wal sananŋan na, ni ko ipasaana zin ma tila len lup. \b \q1 \v 21 Nio kwoŋ ko ipakurkur Yooba. \q1 Mi koroŋ boozomen ta ni iur zin na tomini, ko timap ma tipakur zaana potomŋana. \q1 Ta buri, mi iseeŋge iseeŋge ma ila. \c 146 \s1 Tapase pizin tomtom pepe. Tapase pa Anutu \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Leleŋ ko imap ipakur Yooba! \q1 \v 2 Mazwaana ta so aŋbot motoŋ yaryaara, nako aŋpakurkur Yooba. \q1 Nio ko aŋbombo mboe pa Anutu tio, mi aŋpakurkuri ma irao swoŋ. \b \q1 \v 3 Zin wal peeze kan na, kapase pizin pepe. \q1 Pa zin na, tomtom toono kan men. Tana tirao be tikamke yom na som. \q1 \v 4 Mi sombe timeete, nako timiili ma tisula mini toono. \q1 To ŋgar pareiŋana ta muŋgu lelen iur pa be tikam, nako iur ŋonoono som. Pa ina, ko timetmeete ramaki. \b \q1 \v 5 Mi tomtom ta so ipase pa Anutu ki Yakop be iuuli, nako leleene ambai. \q1 Pa tomtom ta so iurur mataana pa Yooba Anutu kini mi ipase pini, na kampeŋana ki Anutu ko imbotmbot se kini. \q1 \v 6 Yooba, ni ta iur saamba, toono, \q1 mi tai, ramaki koroŋ boozomen ta timbotmbot pa. \x + \xo 146:6 \xt Ŋgo 14:15; Tur 4:11, 10:6, 14:7\x* \q1 Mi sua ta ni imbuk pa wal kini na, ni ko mataana iŋgalŋgal mi itoto ma alok. \q1 \v 7 Zin wal ta so tomtom tikam ŋoobo zin mi tiseseeze matan, na Yooba imendernder pizin mi iuluulu zin pa pataŋana kizin. \q1 Mi zin wal ta so peteltel zin, na ni ikamam kan kini. \q1 Mi wal ta so timbotmbot la kan koi bizin naman, na ni ikamkewe zin. \x + \xo 146:7 \xt Mbo 9:18, 37:17, 103:6, 107:9\x* \q1 \v 8 Mi zin ta matan pisŋan na, ni iurpewe zin ma matan ipeere. \q1 Mi zin wal ta tikunkun pa pataŋana kizin na, ni iuluulu zin be tipa kat. \q1 Yooba, ni iurur leleene pizin wal ndeeŋeŋan. \x + \xo 146:8 \xt Mt 11:5, 11:28\x* \q1 \v 9 Mi zin wal ta so tiwe leembe pa lele sa, na ni mataana pizin. \q1 Mi zin noroŋa mi zin moondo na, ni iuluulu zin ma timbot ambai. \q1 Tamen zin wal sananŋan na, ni ipakokoogo zaala kizin ma tindeeŋe pataŋana boozo. \x + \xo 146:9 \xt Kam 22:22+; Mbo 10:18\x* \b \q1 \v 10 Yooba ko ikam peeze ma alok. \q1 O niom Sion koyom, peeze ki Anutu tiom ko iseeŋge iseeŋge ma ila. \x + \xo 146:10 \xt Mbo 93:1, 99:1; Tur 11:15\x* \q1 Haleluya! \c 147 \s1 Tapakur Merere pa muŋaiŋana kini mi mburaana biibi \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Ŋonoono kat. Sombe tombo mboe pa Anutu kiti mi tapakuri, ina ambai. \q1 Pa mbulu ta kembei, ina indeeŋe men. Mi ikamam ti ma lelende ambai. \b \q1 \v 2 Iŋgi Yooba ikamam uraata be iurpe Yerusalem mi ipamender mini. \q1 Mi iyyo zin Israel ta kan koi bizin tikoki zin ma tila timbot leŋaleŋa na, mi ikamam zin ma timilmiili mini. \q1 \v 3 Mi zin wal ta so lelen ipata ma tisaana kat na, \q1 ni ipotortor lelen mi iurpewe pataŋana kizin. \x + \xo 147:3 \xt Mbo 34:18; 2Kor 1:3+, 7:6\x* \q1 \v 4 Ni ta iur zin pitik, mi inin zin lup. \q1 Mi itunu iwatwaata zanzan ma ikot zin. \q1 \v 5 Merere kiti, ni biibi ŋonoono mi mburaana ilip kat. \q1 Mi ŋgar kini ta kembena, biibi kat. Koroŋ boozomen ta ni ikamam ŋgar pa na, tomtom sa irao iute kat na som. \x + \xo 147:5 \xt Ro 11:33\x* \q1 \v 6 Zin wal ta so timbotmbot raama pataŋana na, Yooba iuluulu zin ma timbot ambai mini. \q1 Tamen zin wal sananŋan na, ni ikototo zin mi iparamraama ŋguren isula toono. \x + \xo 147:6 \xt Lu 1:52\x* \b \q1 \v 7 Leleyom ambai pa Yooba mi kombo mboe pini. \q1 Kese kombom mi kapakur Anutu kiti. \q1 \v 8 Ni ikamam ma miiri tieene irao pa saamba. \q1 Mi iŋgoŋgo yaŋ ma izzu bekena ipembesmbeeze toono. \q1 Mi ikamam ma mbutmbuutu izze pa abal lwonlwon. \q1 \v 9 Ni ikamam zin buzur kan kini. \q1 Mi sombe man aŋkor lutun bizin titaŋ pa kan kini, na ni ipututu zin tomini. \x + \xo 147:9 \xt Mt 6:26; Lu 12:24\x* \b \q1 \v 10 Tomtom lelen pa hos mburanŋan mi zin malmal kan ta kumbun imbol pa malmal na, mi nin se pizin. \q1 Tamen Anutu, ni leleene pa koroŋ ta kembei som, mi niini se pizin som. \q1 \v 11 Ni leleene pizin wal ta timototo i mi tileŋleŋ la kalŋaana, \q1 mi zin wal ta tipase pa mbulu kini ta itoto sua kini mbukŋana mi iurur leleene pa wal kini na. \b \q1 \v 12 O niom Yerusalem koyom, kapakur Yooba! \q1 Niom Sion koyom, kiwit Anutu tiom uruunu ma isala kor! \q1 \v 13 Pa kar tiom ka siiri kwonkwon na, ni ipombolmbol ma tuŋ. \q1 Mi kampeŋana kini imbotmbot se tiom. \q1 \v 14 Ni mataana pa lele tiom mi iporoukalkaala yom ma kombotmbot ambai men. \q1 Mi ikamam koyom kini ta ndabokŋana kat. \b \q1 \v 15 Sombe ni leleene be mbulu sa ipet su toono, na iur sua men mi mbulu tana ipet. \q1 Pa sua kini ikamam uraata karau men. \q1 \v 16 Ni ikamam ŋauŋau ma izzu mi ilol toono. \q1 Mi iswirri tolou ma izzu ma irao toono. \q1 \v 17 Ni iwirri yaŋpat mi imiyaryaara kembei patpat, \q1 mi ikamam ma lele ilomo kat. Tabe yok itooro ma iwe ais. \q1 \v 18 To izzo sua mini mi ais itooro ma iwe yok. \q1 Pa ipei miiri kini bayouŋana ma iloondo, tabe ais itooro ma iwe yok mini mi ireere. \b \q1 \v 19 Muŋgu ni ikam sua kini ila ki Yakop. \q1 Iso zin Israel pa tutu kini ta iur pataaŋa kek na, mi isope zin pa tutu kini ndeeŋeŋan. \q1 \v 20 Mbulu tana, ni ikam pa toono toro sa ka tomtom bizin som. \q1 Tanata zin tiute tutu kini ndeeŋeŋan som. \q1 Haleluya! \c 148 \s1 Koroŋ ta boozomen bela tipakur Merere \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Niom wal saamba koyom, kapakur Yooba! \q1 Niom ta kombot sala kor kat na, kapakuri! \q1 \v 2 Niom aŋela kini ta boozomen, kapakuri! \q1 Mi niom malmal koyom ta boozomen ki kar saamba, kapakuri! \x + \xo 148:2 \xt Lu 2:13+\x* \q1 \v 3 Zoŋ mi puulu, kapakuri! \q1 Mi niom pitik ta kayaryaara na, kapakuri! \q1 \v 4 Nu saamba ta mbot sala kor kat na, pakuri! \q1 Mi niom yok ta kombot sala kor a, kapakuri! \q1 \v 5 Zin ta boozomen tana bela tipakur Yooba zaana. \q1 Pa ni iur sua ma zin tipet. \q1 \v 6 Mi iur zin la murinmurin be timbotmbot ta kembei ma alok. \q1 Pa kan sua ta ni iur pataaŋa kek na, irao imap na som. \b \q1 \v 7 Mi niom koroŋ ta kombotmbot su toono na tomini, kapakur Yooba! \q1 Niom koroŋ mburanŋan ki tai mi mozo lukutuunu na, kapakuri! \q1 \v 8 Mi lolo niini, mi yaŋpat, ŋauŋau mi tolou, \q1 mi miiri mburanŋan ta keleŋleŋ la kalŋaana na, kapakuri! \q1 \v 9 Niom abalabal mi lele mbukunbukun ta boozomen, \q1 mi ke ŋononŋan mi ke mbolŋan ta munŋaana men ki su na, kapakuri! \q1 \v 10 Mi niom mbili kar koyom mi buzur su koyom, \q1 niom koroŋ karraŋoyom, mi niom man ta kirie na, kapakuri! \b \q1 \v 11 Niom king, mi iwal karkari ta boozomen, \q1 niom peeze koyom, mi niom ta zoyomŋoyom na, kapakur Yooba! \q1 \v 12 Niom naŋgaŋ mi tamuriŋ, \q1 kolman mi pikin, kapakuri! \q1 \v 13 Niom ta boozomen bela kapakur Yooba zaana. \q1 Pa ni itutamen ta zaana biibi ma ilip. \q1 Koroŋ boozomen ta timbot pa saamba mi toono na, tiswe i kembei ni ta biibi ŋonoono. \b \q1 \v 14 Mi iŋgi ni ikam wal kini len mburan popoŋana mi ipakur zin mini. \q1 Zin wal kini ta tiurur lelen pini mi titoto mbulu kini na, ni ikam ma urun iwe biibi. \q1 Pa ni leleene pizin Israel mi imbotmbot kolouŋana pizin. \q1 Haleluya! \c 149 \s1 Anutu ko ikam wal kini ma tilip, tana zin tipakuri \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Kombo mboe popoŋana pa Yooba. \q1 Niom wal kini ta kuurur leleyom pini mi kototo mbulu kini na, kulup yom mi kombo mboe pini ma kapakuri! \q1 \v 2 Niom Israel, leleyom ambai pini. Pa ni ta iur yom. \q1 Niom Sion koyom, menmeen yom pini. Pa ni ta king tiom. \q1 \v 3 Karak mi kapakur Yooba zaana. \q1 Kitir kakaaba mi kese kombom be kapakuri. \b \q1 \v 4 Pa Yooba, ni leleene ambai kat pa wal kini. \q1 Zin wal ta timbotmbot raama pataŋana mi tipase pini men na, ni ko ikamke zin, mi ikam zin ma nin se. \q1 \v 5 Tana zin wal tau tiurur lelen pa Yooba mi titoto mbulu kini, nako lelen ambai mi nin se. Pa ni ko ipakur zin, mi ikam zin ma tilip. \q1 Mi sombe tilek kumbun pini be tisuŋ, nako kalŋan isala mi tipakuri raama menmeen zin. \q1 \v 6 Mboe pakurŋana ko imbot la kwon, \q1 mi buza mata mbaaru imbot la naman keteene, \x + \xo 149:6 \xt Ep 6:17; Ibr 4:12; Tur 1:16\x* \q1 \v 7 bekena tipokot mbulu sananŋana kizin karkari \q1 mi tiur kadoono pa kan koi bizin. \q1 \v 8 Ko tipo zin king kizin pa re mbolŋan, \q1 mi tipo zin peeze kan kizin pa sen ta tiurpe pa ain na. \q1 \v 9 Naso tikam ma wal tana tire kadoono kizin. Kadoono tana, tibeede ka sua pataaŋa kek. \q1 Mbulu tana iso ipet, tona zin wal ta tiurur lelen pa Yooba mi titoto mbulu kini na zan ko iwe biibi. \q1 Haleluya! \c 150 \s1 Takam mbulu matakiŋa be tapakur Anutu \q1 \v 1 Haleluya! \q1 Kapakur Anutu lela muriini potomŋana! \q1 Kapakuri lela muriini mbolŋana ta saamba a! \q1 \v 2 Kapakur zaana pa uraata kini mburanŋan ta ni ikamam na. \q1 Kapakuri pa ni ta zaana biibi ma ilip. \q1 \v 3 Kiwi twiiri mi kapakur zaana. \q1 Kese kombom mi kupun gita mi kapakuri. \q1 \v 4 Kitir kakaaba, mi karak mi kapakur zaana. \q1 Kapakuri pa mamaaza mi gita. \q1 \v 5 Kupun koŋ mi kapakuri. \q1 Mi sombe kupun, na kupun kat bekena kalŋaana biibi. \q1 \v 6 Tana niom koroŋ mata yaryaaraŋoyom ta munŋaana men, kapakur Yooba! \x + \xo 150:6 \xt Tur 5:13\x* \q1 Haleluya!