\id 2CO - Mbula NT with Gen, Exo, Ruth, Psa, Pro, and Jonah [mna] -Papua New Guinea 1996 (DBL 2015) 
\h 2 Korin 
\toc1 Ro Ta Iwe Ru Pa Ta Paulus Ibeede Pizin Korin 
\toc2 2 Korin 
\toc3 2Kor 
\mt1 Ro Ta Iwe Ru Pa Ta Paulus Ibeede Pizin Korin  
\c 1  
\p
\v 1 Nio Paulus. Anutu itunu leleene mi iur yo ma aŋwe ŋgoŋana ki Yesu Krisi. Niamru toŋmatiziŋ kiti Timoti, ta ambeede ro ti ima piom wal ki kar Korin ta kombot la lupŋana ki Anutu na. Mi ima pa Anutu wal kini potomŋan boozomen ta timbot irao lele pakaana biibi ki Akaia na tomini.   
\p
\v 2 Tamanda Anutu mi Merere Yesu Krisi ko tikampe yom, mi timboro yom ma kombot ambai. Ŋonoono.   
\s1 Anutu iuluulu iti pa pataŋana kiti. Naso tarao be tu'uulu waende bizin pa pataŋana kizin  
\p
\v 3 Anutu ta Merere kiti Yesu Krisi Tamaana na, iti lelende ambai pini mi tapakuri. Pa ni muŋaiŋana katuunu mi ulaaŋa kiti ŋonoono.\x + \xo 1:3 \xt  Ep 1:3; 1Pe 1:3\x*  
\v 4 Pataŋana pareiŋana ta so ipet piti na, ni iuluulu iti, mi ipotor lelende, mi ipombolmbol iti. Naso iti tarao be tu'uulu wal pakan ta pataŋana indeeŋe zin na, mi topotor lelen, mi topombol zin. Paso, ni ipombol iti mi ipotor lelende kek. Tana iti tarao be tu'uulu wal pakan ta pataŋana indeeŋe zin na.\x + \xo 1:4 \xt  Ro 15:5; 2Kor 7:6\x*  
\v 5 Pa Krisi ibaada pataŋana, tana iti ta tesekap la kini i, bela tabaada pataŋana tomini. Mi so pataŋana biibi, nako takam pombolŋana biibi ila ki Krisi.\x + \xo 1:5 \xt  Mbo 94:19; 2Kor 4:10; Kol 1:24\x*  
\v 6 Niam sombe ambaada pataŋana, inabe iuulu yom mi ipombol yom. Mi sombe Anutu iuulu yam pa pataŋana tiam mi ipombol yam, inako ipombol yom tomini be kemender mbolŋana mi kabaada pataŋana kembei ta niam i.\x + \xo 1:6 \xt  2Kor 4:15; 2Tim 2:10\x*  
\v 7 Tana niam amurla kat ta kembei: Niom ko kemender mbolŋana. Pa niam amute: Niom sombe kabaada pataŋana kembei ta niam, nako kakam pombolŋana kembei ta niam i.\x + \xo 1:7 \xt  Ro 8:17\x*   
\s1 Paulus isotaara zin pa pataŋana biibi ta indeeŋi isu lele pakaana ki Asia na  
\p
\v 8 O niom toŋmatiziŋ tiam, niam leleyam be kuute pataŋana ta indeeŋe yam isu lele pakaana ki Asia na. Pataŋana tana biibi ma ilip kat pa mburoyam. Irao be ambaada na som. Tabe ikam ma amso ta kembei: “Iŋgi be ametmeete i.”\x + \xo 1:8 \xt  Ŋgo 19:23+; 1Kor 15:32\x*  
\v 9 Ŋonoono kat. Mazwaana tana amyamaana kembei leyam zaala sa som, mi amso ko ametmeete. Tamen mbulu tana ipet piam bekena ampase pa Anutu tau ipei zin meeteŋan ma timaŋga mini na. Kokena ampase pa ituyam mburoyam.\x + \xo 1:9 \xt  Yo 5:21; Ro 8:36\x*  
\v 10-11 Tana pataŋana biibi ta ise tiam na, ikam yam ma ambot la naala kezeene. Tamen Anutu ikamke yam. Mi ni kola ikamkewe yam. Pa niam amurla ta kembei: Kaimer sombe pataŋana sa ipet piam, mi niom ku'uulu yam mi motoyom iŋgalŋgal yam pa suŋŋana, na ni ko ikamke yam mini. Naso niomŋan wal boozomen kere, mi leleyom ambai pini, mi kapakuri. Pa suŋŋana tiom ta iur ŋonoono, mi iwe zaala pa kampeŋana kini ma ise tiam.\x + \xo 1:10-11 \xt  Ro 15:30+; 2Kor 4:15; Pil 1:19\x*   
\s1 Paulus isotaara zin Korin pa uunu tau itooro ŋgar kini mi ila kizin som  
\p
\v 12 Koroŋ biibi ta niyam ise pa i, ina ta kembei: Amyamaana la leleyam kembei mbulu ta amkamam isu toono ti na, amtoto ŋgar ki toono som. Som kat. Niam ampase pa kampeŋana ki Anutu, mi amtoto mbulu kini. Tana ampakaam som, mi amzzo sua ŋonoono men raama leleyam ŋgeezeŋana. Mi niom na, amkam kat mbulu ta kembei piom.\x + \xo 1:12 \xt  1Kor 1:17, 2:4,13; 2Kor 2:17; 1Tes 2:10\x*  
\v 13-14 Mi sua boozomen ta ambeede piom na, ka ŋgar imbot mat. Irao be kapaata men mi kakam ŋgar pa. Ŋonoono, mazwaana ti amso ko niom kakam kat ŋgar piam zen. Tamen amurur motoyam pa mazwaana tabe ŋgar tiom ipet mi kikilaala kat yam. Beso aigule biibi ki Merere kiti Yesu ipet, tona niom niyom ise piam, kembei ta niam niyam ise piom.\x + \xo 1:13-14 \xt  2Kor 5:12; Pil 2:16; 1Tes 2:19\x*   
\p
\v 15-16 Muŋgu nio aŋurla kembei niom kakam kat ŋgar piam. Tana indeeŋe mazwaana tana na, aŋkam ŋgar be aŋma aŋre yom muŋgu, mana aŋla pa lele pakaana ki Masedonia. Mi so aŋzem Masedonia, tona aŋmiili ma aŋma aŋre yom mini, mi niom ku'uulu yo pa pai tio ma aŋla pa Yudea. Naso kembei aŋuulu yom pa ru.\x + \xo 1:15-16 \xt  Ŋgo 19:21; 1Kor 16:5+\x*  
\v 17 Ŋonoono, ŋgar tio tana aŋto som. Mi niom tina kere yo be parei? Nio aŋurpe kat ŋgar tio som, tana aŋtortooro sorok sua tio? Som aŋkam ŋgar ki toono mi aŋtoto ituŋ leleŋ men, tana aŋso sorok: “E, nio ko aŋma,” mana aŋsu mini mi aŋso: “Som, nio ko aŋma som.”  
\v 18 Ŋonoono kat ta Anutu, ni ta itoto sua kini na. Niam amtortooro sorok sua tiam som. Irao amso piom: “E, niam ko aŋma,” mana amsu mini mi amso: “Som, niam ko ama som,” na som.  
\v 19 Pa Anutu Lutuunu Yesu Krisi ta nio niamŋan Silas mi Timoti amsoyaara uruunu la mazwoyom na, ni itortooro ŋgar kini som. Sombe ni iso: “E, nio ko aŋkam,” na irao isu mini mi ipeleele itunu na som. Som kat. Ni zaala ta Anutu iso: “E” piti.\x + \xo 1:19 \xt  Ŋgo 18:5\x*  
\v 20 Pa ni ta iwe zaala pa Anutu sua kini mbukŋan ta boozomen ma tiur ŋonoono piti. Tana Yesu, ni kembei ta “E” ki Anutu. Uunu tina ta gorgori sombe tapakur Anutu, na toso “Ŋonoono” pa Yesu Krisi zaana.\x + \xo 1:20 \xt  Ro 15:8+; Tur 3:14\x*  
\v 21-22 Anutu itunu ta ipombolmbol yam mi niom tomini be tesekap la ki Krisi ma tuŋ. Mi iroogo iti, mi ikam ti ma tewe lene, mi ikam Bubuŋana piti kek. Bubuŋana tana, ina iwe kilalan piti kembei iti ki Anutu. Tana iti tuute: Koroŋ ta ni imbuk sua pa be ikam piti, na ni kola ikam.\x + \xo 1:21-22 \xt  Ro 8:16+; 2Kor 5:5; Ep 1:13+; 2Tim 2:19; 1Yo 2:20,27; Tur 7:3+\x*   
\p
\v 23 Keleŋ. Iŋgi aŋso sua ŋonoono ila Anutu mataana. Mi ni iute leleŋ ma imap. Uunu ta aŋma som, ina ta kembei: Leleŋ be aŋgal motoyom som. Tanata aŋmuŋai yom mi aŋma som.  
\v 24 Mi iŋgi amkamam be amwe biibi piom mi amboro urlaŋana tiom na som. Pa niam amute: Niom kemender mbolŋana pa urlaŋana tiom kek. Mi iŋgi amso itiŋan takam uraata. Naso amuulu yom ma menmeen yom biibi.\x + \xo 1:24 \xt  1Pe 5:3\x*   
\c 2  
\p
\v 1 Tana nio aŋma aŋre yom mini som paso, aŋmoto: Kokena aŋma mi aŋkam sua mbolŋana piom, to taparpasaana lelende mini.  
\v 2 Mi sombe aŋkam yom ma leleyom isaana, inako asiŋ imbot be ikam yo ma leleŋ ambai? Som. Pa niom tina men ta karao be kakam ma leleŋ ambai.  
\v 3 Uunu tina ta aŋma som, mi aŋbeede ro mbolŋana piom bekena aŋurpe ŋgar tiom. Pa aŋmoto: Kokena pataŋana imbot la mazwanda mi aŋma, to kakam yo ma leleŋ isaana. Mi nio aŋurla ta kembei: Sombe nio leleŋ ambai kat, inako niom ta boozomen leleyom ambai kat tomini.  
\v 4 Ro mbolŋana tana, nio aŋbeede piom raama tiŋiizi biibi. Pa mazwaana tana, aŋkam ŋgar boozo piom, mi leleŋ ipata ma ipata kat. Mi aŋbeede ro tana bekena aŋpasaana leleyom som. Aŋbeede bekena aŋswe kembei aŋur kat leleŋ piom. \x + \xo 2:4 \xt  Ŋgo 20:31\x*   
\s1 Paulus iso pizin Korin be timuŋai tomtom ta muŋgu ikam ŋoobo pini na  
\p
\v 5 Tomtom ta muŋgu ipasaana leleŋ na, ni ikam pio men som. Ni kembei ipasaana niom ta boozomen leleyom tomini. Mi leleŋ be aŋso sua boozo pa koroŋ tiŋgi som. \x + \xo 2:5 \xt  1Kor 5:1+\x*  
\v 6 Pa kadoono ta lupŋana tiom iur pini, ina irao.  
\v 7 Tana niom bela kumuŋai i, mi kopotor leleene ma kopomboli. Kokena leleene isaana kat.  
\v 8 Tana aŋso aŋpombol yom be kakam mbulu tabe iswe kembei leleyom pini men.   
\p
\v 9 Uunu ta aŋbeede ro mbolŋana tana piom, ina ta kembei: Aŋso aŋtoombo yom. Ko koto kalŋoŋ pa koroŋ ta boozomen, som som? \x + \xo 2:9 \xt  2Kor 7:15\x*  
\v 10 Mi iŋgi kuur kadoono pa tomtom tana kek. Tana niom sombe kumuŋai i mi motoyom mbiriizikaala sanaana kini, na nio tomini aŋmuŋai i. Mi mbulu pareiŋana ta ni ikam ŋoobo pio na, motoŋ mbiriizikaala pa Krisi mataana kek bekena aŋuulu yom.  
\v 11 Kokena tumuŋai i som, to Sadan ipakaam ti, mi ikam tomtom tana ma iwe lene. Pa zaala matakiŋa ta ni iwadat iti pa i, na iti takankaana pa som. \x + \xo 2:11 \xt  Lu 22:31+\x*   
\s1 Paulus iso pa uraata ki ŋgoŋana ta ni ikamam  
\p
\v 12 Indeeŋe nio aŋla kar Troas be aŋsoyaara uruunu ambaiŋana ki Krisi pizin na, aŋdeeŋe kembei Merere ikaaga kataama pio be aŋkam uraata su tana.  
\v 13 Tamen leleŋ ambai som, mi aŋkamam ŋgar biibi. Pa aŋso ko aŋdeeŋe toŋmatiziŋ kiti Titus isu tana. Mi som. Tana amparkat nomoyam, to zin timbot, mi nio aŋla pa lele pakaana ki Masedonia be aŋru i.   
\p
\v 14 Mi nio leleŋ ambai pa Anutu mi aŋpakuri. Pa gorgori ni imuŋmuuŋgu piam mi iuluulu yam pa uraata ta amkamam pa Krisi i. Niam iŋgi kembei zin malmal kan ta tigaaba biibi kizin pa malmal ma tilip, mi timiili pa kar kizin be iwal biibi tiyaaru zin. Uraata tiam, ina iwe zaala pa Anutu be iswe Krisi uruunu pizin tomtom. Uruunu tana na, kembei ta aigau rukŋana ta kuziini ila ma irao pa lele ta boozomen.  
\v 15-16 Pa Anutu iur yam be amwe zaala pizin tomtom ma tiyoozo Krisi kuziini. Zin wal ta timbot la zaala ki meeteŋana na, lelen be tiyoozo kuziini tana som. Pa ina, tiyamaana kembei tiyoozo meeteŋana kuziini. Mi zin wal ta Anutu ikamam uraata pizin be ikamke zin na, tiyamaana Krisi kuziini kembei koroŋ ambaiŋana kat. Pa ni ta iwe zaala pizin ma tikam mbotŋana ta ki Anutu i. Uraata ta kembena, asiŋ irao pa? Som. \x + \xo 2:15-16 \xt  Lu 2:34; 1Kor 1:18; 2Kor 4:3; 1Pe 2:7+\x*  
\v 17 Wal pakan, zin tiwwa mi tikamam pakaamŋana pa sua ki Anutu bekena tikam len pat ma koroŋ. Mi niam na, amrao amkam ta kembei na som. Pa niam mbesooŋo ki Krisi. Mi Anutu itunu ta iur yam pa uraata tiam. Tana ampakaam som, mi amzzo katkat sua pizin tomtom raama leleyam. Pa niam amute: Anutu irre uraata tiam. \x + \xo 2:17 \xt  Ro 16:18; 2Kor 1:12, 4:2; 1Tes 2:5\x*   
\c 3  
\s1 Uraata ta Paulus ikam pizin Korin iswe kembei ni zaana pa uraata ki ŋgoŋana  
\p
\v 1 Nio aŋute: Tomtom pakan ko tiso iŋgi amkamam be amwit ituyam uruyam mini. Na som. Mi niam kembei ta wal pakan som. Pa zin na, bela len ro sa ta isotaara zin tomtom kembei zin zan pa uraata kizin, to tomtom tiurla sua kizin. Mi niam na, leyam uunu sa be kebeede ro ta kembei piam, o amso yom pa ro sa ta kembei na som.\x + \xo 3:1 \xt  2Kor 5:12, 10:12\x*  
\v 2 Pa uraata ta amkam la mazwoyom ma iur ŋonoono, ta iwe leyam ro. Mi sua boozomen ki ro tana imbot la lelende. Ro tana, tomtom ta boozomen irao tipaata mi tikam ŋgar pa. Naso tiurla sua tiam.\x + \xo 3:2 \xt  1Kor 9:2\x*  
\v 3 Mbulu ta uraata tiam ipiyooto la mazwoyom, ina iswe kembei niom ro ki Krisi. Ro tana, Anutu mata yaryaaraŋana Bubuŋana ibeede. Mi ni ibeede pa koskoozo som, mi ibeede se pat babaŋan kembei ta tutu ki Mose na som. Ibeede la tomtom lelen.\x + \xo 3:3 \xt  Kam 24:12; Yer 31:33; 1Kor 3:5+; Ibr 8:10\x*   
\p
\v 4 Sua ta iŋgi amzzo pa uraata tiam na, amurla paso, Krisi ta iwe zaala piam mi ipombolmbol yam. Tanata uraata tiam irao pa Anutu mataana.  
\v 5 Mi irao ampakur ituyam na som. Pa ituyam mburoyam irao be amkam uraata ta kembei na som. Anutu ipombolmbol yam, tanata amrao.\x + \xo 3:5 \xt  Yo 15:5; 1Kor 15:10; Pil 2:13\x*  
\v 6 Tana Anutu ta ikam yam ma amrao be ambeeze pini, mi amso zin tomtom pa zaala popoŋana tabe ziŋan Anutu tiparlup zin ma tiwe tamen pa i. Zaala tana ki tutu som. Ina imbot la uraata ki Bubuŋana. Pa tutu ta tibeede na, ikam ti ma temetmeete. Mi Bubuŋana na, ikam mbotŋana ta ki Anutu i piti.\x + \xo 3:6 \xt  Yo 6:63; Ro 7:6; Ga 3:10+; Ibr 8:6+\x*   
\s1 Zaala popoŋana na, ka azuŋka ma mburaana biibi. Ilip pa zaala muŋguŋana  
\p
\v 7 Kakam ŋgar. Zaala muŋguŋana ta tomtom titoto bekena timbeeze pa Anutu na, ipiyotyooto meeteŋana. \f + \fr 3:7 \ft  Zaala muŋguŋana, ina ta kembei: Tomtom ta so ito kat tutu, nako imbot ambai. Mi so som, na Anutu kete malmalŋana kini ko imbotmbot se kini, mi imeete ma ila ne.\f* Mi zaala tana, indeeŋe Anutu ipun ka sua ise pat, mi ikam pizin Israel na, imar raama azuŋka mi mburaana biibi. Tabe zin Israel tirao be tigeede la pa Mose ruŋguunu som. Pa iyaara ma ka azuŋka biibi mete. Tamen azuŋka tana imbot rimen mi imap.\x + \xo 3:7 \xt  Kam 34:1-28+; Ibr 12:18+\x*  
\v 8 Mi zaala popoŋana ta koozi tototo bekena tembeeze pa Anutu, ina zaala ki Bubuŋana. Tana zaala tina na, ka azuŋka mi mburaana biibi ma ilip kat pa zaala muŋguŋana.\x + \xo 3:8 \xt  Ro 7:6; Ga 3:2,5,14\x*  
\v 9 Kere. Zaala muŋguŋana ta tomtom titoto bekena timbeeze pa Anutu, ina ka azuŋka mi mburaana biibi. Tamen zaala tana iso piti ta kembei: “Nu ko meete pa sanaana ku.” Nako parei pa zaala popoŋana ta koozi tototo be tembeeze pa Anutu na? Pa zaala tana iso piti ta kembei: “Nu we ndeeŋeŋom pa Anutu mataana kek.” Zaala ta kembei na, ka azuŋka mi mburaana biibi ma ilip kat pa zaala muŋguŋana.\x + \xo 3:9 \xt  Lo 27:26; Ro 1:16+, 3:21+, 8:1+\x*  
\v 10 Iti sombe takam ŋgar pa azuŋka ki zaala popoŋana, nako tere azuŋka ki zaala muŋguŋana kembei mburaana sa mini som.  
\v 11 Mi sombe zaala ta ikamam be imap na, imar raama azuŋka mi mburaana biibi, nako parei pa zaala tabe imbot ma alok i? Ina ka azuŋka mi mburaana biibi ma ilip.\x + \xo 3:11 \xt  Ro 10:4; Ibr 7:18, 8:13\x*   
\p
\v 12 Niam amurla kat ta kembei, tanata amoto som mi amzzwe katkat sua pizin tomtom.\x + \xo 3:12 \xt  Ŋgo 4:13; Ep 6:19\x*  
\v 13 Niam kembei Mose som. Pa muŋgu ni ipakalkaala mataana pa kawaala. Kokena zin Israel matan ilala pa koroŋ ta ka azuŋka imbot rimen to imap.\x + \xo 3:13 \xt  Kam 34:33+\x*  
\v 14 Tamen zin Israel ŋgar kizin imbol, tanata tikilaala mbulu tana ka uunu som. Mi koozi tomini, sombe tipaata zaala muŋguŋana ka sua, ina kembei ta kawaala tana isekalkaala men ŋgar kizin. Tanata ŋgar kizin ipet som. Pa Krisi itutamen ta irao be itatke kawaala tana pizin.\x + \xo 3:14 \xt  Yo 12:40; Ro 11:7-25\x*  
\v 15 Ta muŋgu mi imar indeeŋe koozi, sombe tipaata sua ki Mose, ina kembei ta koroŋ sa isekaala lelen ma ŋgar kizin.  
\v 16 Tamen sombe tomtom sa itooro leleene, mi iurla ki Merere, na Krisi itatke koroŋ tana pini.\x + \xo 3:16 \xt  Kam 34:34; Ro 11:23+\x*   
\p
\v 17 Merere, ni Bubuŋana. Mi sombe Merere Bubuŋana imbotmbot raama iti, nako tewe mbesooŋo mini som.\x + \xo 3:17 \xt  Yo 8:32,36; Ro 8:2,15; Ga 4:6+, 5:1\x*  
\v 18 Iti ta kawaala sa ipakaala matanda mini som na, tamap tere azuŋka mi mbulu ndabokŋana ki Merere ila ki Krisi. Pa ni ta iswe kat Anutu piti. Tana matanda ilala pa azuŋka kini mi mbulu kini ndabokŋana tana, mi ni itortooro iti be tewe kembei ta ni itunu. Mbulu ti, Merere ikamam piti. Iŋgi aŋso pa Bubuŋana tau.\x + \xo 3:18 \xt  Kam 33:19+; Yo 1:14; Ro 8:29; 1Kor 15:49; 1Yo 3:2\x*   
\c 4  
\s1 Uruunu ambaiŋana ki Krisi ta iur mat piti  
\p
\v 1 Tana Anutu, ni imuŋai yam mi iur uraata ti imar nomoyam. Tanata niam irao leleyam ipata mi amzem uraata tiam ti na som.\x + \xo 4:1 \xt  1Kor 15:10; 2Kor 3:6; 1Tim 1:12+\x*  
\v 2 Mi mbulu turkeŋan mi sananŋan boozomen ta kanda miaŋ pa i, na ampizil ndemeyam pa kek. Mi amkamam uraata tiam raama mbulu pakaamŋana som, mi ampagaaba sua toro ma ila raama Anutu sua kini som. Som kat. Iŋgi amzzwe katkat sua ŋonoono men pizin tomtom. Naso tiyamaana la lelen kembei amkamam kat uraata ila Anutu mataana.\x + \xo 4:2 \xt  2Kor 2:17, 6:4+; 1Tes 2:3+\x*  
\v 3 Ŋonoono, tomtom pakan, zin kembei ta koroŋ sa isekaala ŋgar kizin. Tabe ŋgar kizin ipet pa uruunu ambaiŋana ta amzzo i som. Wal tana titoto zaala tabe ikam zin ma tila len i.\x + \xo 4:3 \xt  1Kor 1:18, 2:14; 2Kor 3:14\x*  
\v 4 Pa merere pakaamŋana ta ikamam peeze pizin tomtom pa mazwaana ti, ni isekaala zin wal tau tiurla som na ŋgar kizin kek. Tanata zin tirao be tikilaala azuŋka ki uruunu ambaiŋana som. Uruunu ambaiŋana tana iso ta kembei: Krisi, ni iswe kat Anutu mburaana, azuŋka, mi mbulu kini ndabokŋana piti.\x + \xo 4:4 \xt  Yo 1:14, 12:31, 14:9; Ep 2:2; Pil 2:6; Kol 1:15; Ibr 1:3\x*  
\v 5 Sua ta niam amzzoyaryaara pizin tomtom na, amkamam bekena tomtom tipakur yam pa na som. Niam amkamam sua ta kembei: “Yesu Krisi, ni Merere. Mi ni ikam yam ma amwe mbesooŋo kini, tanata ambesmbeeze piom.”\x + \xo 4:5 \xt  Ŋgo 2:36; 1Kor 3:5; 2Kor 1:24\x*  
\v 6 Muŋgu kat, indeeŋe Anutu iur saamba mi toono na, ni iso ta kembei: “Mat sa be iyaara lela zugut leleene.” Anutu tina ta ikam ma mat kini iyaara lela leleyam tomini. Tanata ambot mat pini, mi amute mburaana, azuŋka, mi mbulu kini ndabokŋana ta tere se ki Krisi i.\x + \xo 4:6 \xt  Un 1:3; Mt 4:16; Yo 8:12; 1Pe 2:9\x*   
\s1 Koroŋ ndabokŋana kat ki Anutu imbot la kuuru toonoŋan lelen  
\p
\v 7 Uraata ta amkamam i na, ituyam amrao pa som. Tana koroŋ ndabokŋana ta Anutu iur la leleyam i, ina kembei imbot lela kuuru sorokŋana ta tiurpe pa toono na. Naso amswe Anutu mburaana ta biibi ma ilip na pizin tomtom.\x + \xo 4:7 \xt  1Kor 2:5; 2Kor 3:5, 12:9\x*   
\p
\v 8 Niam na, pataŋana boozomen ikamam yam. Mi tamen ikototo yam som. Amrru zaala. Tamen leleyam ipata kat som. Pa niam amute: Zaala sa kola ipet.\x + \xo 4:8 \xt  2Kor 1:8, 7:5\x*  
\v 9 Tiseseeze motoyam. Mi Anutu, ni ipizil ndemeene piam som. Pataŋana matakiŋa ipunun yam. Tamen ipasaana kat yam som.\x + \xo 4:9 \xt  Mbo 37:24\x*  
\v 10 Yoyouŋana ta gorgori kuliyam irre i, ina kembei amgabgaaba Krisi pa meeteŋana kini. Tamen Krisi ipombolmbol yam, mi amendernder mbolŋana, mi ambadbaada pataŋana tana ta ki kuliyam i. Tana amswe kembei ni mataana iyaryaara ma imbotmbot.\x + \xo 4:10 \xt  Ro 8:17; 1Kor 15:31; 2Kor 1:5; Pil 3:10\x*  
\v 11 Niam tomtom toono koyam men, mi mburoyam biibi som. Mi gorgori ta ambotmbot su toono ti na, amso ko molo som to ameete pa Yesu zaana. Tamen amendernder mbolŋana mi ambadbaada pataŋana tana. Tana amswe kembei Krisi, ni mataana iyaryaara ma imbotmbot.\x + \xo 4:11 \xt  Mbo 44:23; Ro 8:36; 1Kor 15:31,49\x*  
\v 12 Niam iŋgi kembei ambotmbot la naala kezeene pa uraata ta amkamam i. Tamen amuluulu yom be kakam mbotŋana ta ki Anutu i.   
\p
\v 13 Sua imbot pataaŋa kek ta kembei:  
\q1 Nio aŋurla, tanata aŋso sua.\x + \xo 4:13 \xt  Mbo 116:10\x*  
\b  
\p Mi niam tomini leyam urlaŋana ta kembei. Tanata amzzoyaryaara uruunu ambaiŋana.  
\v 14 Pa niam amute: Ni ta ipei Merere Yesu ma imaŋga mini pa naala na, kaimer ko ipei yam tomini, kembei ta ikam pa Merere Yesu na. Mi ni ko ikam ti ma temender su kereene uunu mi iso: “Kere. Wal tio tis.”\x + \xo 4:14 \xt  Ŋgo 2:24,32; Ro 8:11; 1Kor 6:14; Ep 2:6\x*   
\p
\v 15 Pataŋana boozomen ta ambadbaada i, ina be iuulu yom. Naso kampeŋana ki Anutu ila kizin tomtom boozomen. Mi zin ko lelen ambai pa Anutu, mi tipakurkur zaana, mi iseeŋge iseeŋge ma ila.\x + \xo 4:15 \xt  2Kor 1:3+; Kol 1:24; 2Tim 2:10\x*   
\s1 Paulus ikam ŋgar biibi pa koroŋ ta tarao be tere som  
\p
\v 16 Tana niam irao leleyam ipata mi amzem uraata tiam na som. Ŋonoono, kuliyam mat kana ikamam be isaana. Mi leleyam na, aigule ta boozomen Anutu ipombolmbol yam, mi ikamam leyam mburoyam popoŋana.\x + \xo 4:16 \xt  Mbo 103:5; Ro 7:22; Ep 3:16; Kol 3:10\x*  
\v 17 Pataŋana boozomen ta izze tiam i, na amre kembei bibip som. Mi ko imbot rimen ŋonoono, to imap. Tamen pataŋana boozomen tana ko iuulu yam be ambot raama Anutu lela azuŋka kini leleene ma alok. Tana koroŋ ndabokŋana tabe amkam i, ina ilip kat pa pataŋana tiam ta boozomen.\x + \xo 4:17 \xt  Mbo 30:5; Mt 5:12; Ro 8:17+; 1Pe 1:6+\x*  
\v 18 Tana niam amkam ŋgar pa koroŋ ta tere ki matanda i som. Amkam ŋgar pa koroŋ ta tarao be tere som. Pa koroŋ ta tere ki matanda i, ko imbot rimen to imap. Mi koroŋ ta tarao be tere som, ina imbotmbot ma alok.\x + \xo 4:18 \xt  Ro 8:24; 2Kor 5:7; Ibr 11:1+\x*   
\c 5  
\s1 Paulus ikam kinkiini pa ruumu kini saamba kana  
\p
\v 1 Kuliyam ta ki toono ti, ina niam amre kembei beeze sorok be kunuyam imbot lela. Mi niam amute: Sombe tireege beeze tiam ti, na niam leyam ruumu ŋonoono ta imbot saamba a. Ruumu tana, tomtom tipo pa naman som. Anutu ta ipo. Mi ko imbotmbot ma alok. \x + \xo 5:1 \xt  2Kor 4:7; 2Pe 1:13+\x*  
\v 2-3 Tana koozi niam leleyam ipata mi amzzo ta kembei: “A tina ko. Amzeebe yam lela muriyam saamba kana, so ndabok!” Muriyam saamba kana, ina kuliyam popoŋana tau. Tana leleyam be amzeebe yam pa pataaŋa. Kokena ambot sorok. \x + \xo 5:2-3 \xt  Ro 8:23\x*  
\v 4 Mazwaana ta ambotmbot men lela beeze tiam ta ki toono ti na, leleyam ipata mi amtaŋtaŋ pa mbotŋana ki kar saamba. Mi leleyam be amzem kuliyam ti na som. Leleyam be kuliyam ti imbotmbot, mi amzeebe yam pa kuliyam popoŋana ta ki saamba i, ma kembei izuk kuliyam ta ki toono ti. Naso kembei mbotŋana ki kar saamba iwon mbotŋana tiam ta ki toono ti. \x + \xo 5:4 \xt  Ro 8:11; 1Kor 15:53+\x*  
\v 5 Anutu, ni iur ti be takam mbotŋana ta kembei. Mi ikam Bubuŋana piti kek. Bubuŋana tana, ina iwe mataana pa koroŋ boozomen tabe ni ikam piti pa kaimer i. \x + \xo 5:5 \xt  Ro 8:16,23; 2Kor 1:22; Ep 1:13+\x*   
\p
\v 6 Uunu tina ta gorgori niam amototo som mi leleyam ambai. Pa niam amute: Kuliyam, ina iwe kembei muriyam men be ambot lela su toono ti. Mi sombe ambot raama kuliyam ta ki toono i, na ambot raama Merere isu kar saamba zen. \x + \xo 5:6 \xt  Mbo 119:19; Ibr 11:13+\x*  
\v 7 Pa iŋgi tere kati zen. Tototo zaala ki urlaŋana ma tombotmbot. \x + \xo 5:7 \xt  Ro 8:24+; 1Kor 13:12; 2Kor 4:18; Ibr 11:1\x*  
\v 8 Tana kembei ta aŋso na, niam leleyam ambai mi amre ta kembei: Sombe ambot men su toono, ina ambai. Mi sombe amzem kuliyam ti, mi amla ambot raama Merere isu saamba, inako ambai kat. \x + \xo 5:8 \xt  Pil 1:23\x*  
\v 9 Tamen sombe ambot raama kuliyam ti, som amzem mi amla ma ambot raama Merere isu kar saamba, na amkam kinkiini kat pa mbulu ta ni leleene pa i. \x + \xo 5:9 \xt  Kol 1:10; 1Tes 4:1\x*  
\v 10 Pa iti ta boozomen kola temender su Krisi kereene uunu be itiiri iti mi iur kadoono piti tomtom tataŋa pa mbulu ta takamam su toono na. Mbulu ambaiŋana, mi mbulu sananŋana tomini. \x + \xo 5:10 \xt  Mt 16:27, 25:31+; Ro 2:16, 14:10; Ga 6:7; Kol 3:24+; Tur 22:12\x*   
\s1 Paulus leleene be ikam zin tomtom ma ziŋan Anutu tiparlup zin ma tiwe tamen  
\p
\v 11 Tana niam amototo Merere. Uunu tina ta amkamam uraata be ampei ŋgar kizin tomtom ma titooro lelen. Leleyam mi ŋgar tiam, ina imbot mat pa Merere. Mi amso ko niom tomini kombot mat piam, mi kikilaala kembei uraata ta amkamam i, na amkamam raama leleyam ŋgeezeŋana men. \x + \xo 5:11 \xt  Mbo 139:1+; 2Kor 4:2; Ibr 10:31; Yud 23\x*   
\p
\v 12 Kokena niom koso iŋgi amkamam be amwit ituyam uruyam mini. Na som. Iŋgi amso sua ti bekena niyom ise piam, mibe amuulu yom ma karao be kepekel sua kizin wal pakan. Wal tana, nin zze pa mbulu mat kana men. Mi koroŋ ta imbot la lelende i, na tikam ŋgar pa som. \x + \xo 5:12 \xt  2Kor 1:14+, 3:1\x*  
\v 13 Nio aŋute: Wal tana tiso niam amkamam ŋgar pa Anutu, mi ila ila ma ipakankaana ŋgar tiam. Ambai, tiso lak! Mi uraata ta amkamam na, amkamam pa Anutu zaana tau. Mi sombe amkam kat ŋgar, ina be iuulu yom.  
\v 14 Mbulu ki Krisi ta ni iur kat leleene piti, ta ipesese yam mi amkamam uraata kini. Pa niam amre ta kembei: Tomtom tamen ikam tomtom ta boozomen murin, mi imeete pizin. Tana zin ta boozomen kembei timbot lela meeteŋana kini tana leleene mi timeete raami. \x + \xo 5:14 \xt  Ro 5:15, 6:11+; 1Tim 2:6\x*  
\v 15 Mi ni imeete pa tomtom ta boozomen, bekena tito zitun lelen pa mbotŋana kizin isu toono ti na som. Imeete pizin bekena ikam zin ma tito ni leleene. Ni ta imeete pizin, mi burup ma imaŋga mini pa naala na. \x + \xo 5:15 \xt  Ro 14:7+; Ga 2:20; 1Pe 4:2\x*   
\p
\v 16 Tana niam sombe amkam ŋgar pizin tomtom, na amto ŋgar ki toono mini som. Ŋonoono, muŋgu amkam ŋgar pa Krisi kembei ta zin wal toono kan tikam ŋgar pini. Mi iŋgi amurla kek, tana amkam ŋgar pini ta kembei mini som. \x + \xo 5:16 \xt  Mt 12:50; Pil 3:7+; Kol 3:11\x*  
\v 17 Tana sombe tomtom sa isekap la ki Krisi ma iwe lene, na Anutu ikami ma iwe tomtom popoŋana. Tana koroŋ muŋguŋan timap, mi koroŋ popoŋan tipet kek. \x + \xo 5:17 \xt  Yesa 43:18; Ro 8:10; Ga 5:6, 6:15; Tur 21:4+\x*   
\p
\v 18 Mbulu ta boozomen tana na, Anutu ta ikam piti. Kere. Muŋgu iti tewe ni ka koi bizin. Tabe ni itiŋan tarao be taparlup ti som. Tamen ni iŋgo Krisi ma isu toono, mi Krisi iwe zaala piti, ta iŋgi itiŋan Anutu taparlup ti ma tewe tamen kek. Mi ni iur uraata imar nomoyam be amsoyaara ka sua pizin tomtom. Naso zin tomini, ziŋan Anutu tiparlup zin ma tiwe tamen. \x + \xo 5:18 \xt  Ro 5:10; 2Kor 3:6; 1Yo 2:2\x*  
\v 19 Sua tiam ti ka uunu ta kembei: Iti tomtom toono kanda ta muŋgu tewe Anutu ka koi bizin na, ni iŋgo Krisi ma isu bekena iwe zaala piti ma itiŋan Anutu taparlup ti ma tewe tamen. Tana Anutu ininin sanaana kiti mini som. Mi iur uraata imar nomoyam be amsoyaara sua kini, mi amso zin tomtom pa zaala tabe ni ziŋan tiparlup zin ma tiwe tamen pa i. \x + \xo 5:19 \xt  Mbo 32:1+; Ro 3:23+; Kol 1:19+\x*  
\v 20 Tana niam kembei amkam Krisi ruŋguunu, mi amwe Anutu kwoono be amso sua kini pizin tomtom. Mi iŋgi kwoyam imbol piom ta kembei: Kotooro leleyom. Naso niomŋan Anutu kaparlup yom ma kewe tamen. \x + \xo 5:20 \xt  1Kor 4:1; 2Kor 6:1; Ep 6:20\x*  
\v 21 Pa kere. Krisi, ni iute sanaana kamŋana som. Tamen ikam murindi, mi iwe patoronŋana pa sanaana kiti. Tana sanaana kiti ka kadoono, ta Anutu iur se kini. Naso iti ta tesekap la ki Krisi ma tewe lene na, tewe ndeeŋeŋanda pa Anutu mataana. \x + \xo 5:21 \xt  Yesa 53:6+; Yo 8:46; Ro 5:19; 1Kor 1:30; Ga 3:13; Pil 3:9; Ibr 4:14+; 1Pe 2:22+; 1Yo 3:5\x*   
\c 6  
\s1 Mbulu ki mbesooŋo ŋonoono ki Krisi  
\p
\v 1 Tana niam kembei amgabgaaba Anutu pa uraata kini. Mi amso ampombol yom ta kembei: Kere yom. Kokena kampeŋana ki Anutu ta kakam kek na iur ŋonoono piom som.\x + \xo 6:1 \xt 1Kor 3:9; 2Kor 1:24, 5:20; Ibr 12:15\x*  
\v 2 Pa ni iso ta kembei:  
\q1 Indeeŋe nol ta aŋso aŋkampe yom na, aŋleŋ yom.  
\q1 Mi indeeŋe aigule ta aŋso aŋkamke yom na, aŋuulu yom.\x + \xo 6:2 \xt Yesa 49:8\x*  
\m Mi kere. Nol tabe Anutu ikampe iti mi ikamke iti, ina ta koozi!\x + \xo 6:2 \xt Lu 4:18+; Ibr 3:13\x*   
\p
\v 3 Niam leleyam be tomtom tiyyo kwon pa uraata tiam som. Tana motoyam iŋgalŋgal ituyam: Kokena amkam ŋoobo mbulu sa, to ampakaala zin tomtom pa Anutu, som amkam zin ma titop.\x + \xo 6:3 \xt Ro 14:13; 1Kor 8:13, 9:12, 10:32\x*  
\v 4 Mbulu tiam ta boozomen iswe kembei niam mbesooŋo ki Anutu. Pa amendernder mbolŋana kat mi ambadbaada pataŋana matakiŋa. Amrre yoyouŋana pa uunu tau amtoto zaala ta Anutu iur piam na. Mazwaana pakan amre kembei leyam zaala sa som.\x + \xo 6:4 \xt 2Kor 4:9+\x*  
\v 5 Mi tomtom tiballis yam, mi tizebzeebe yam lela ruumu sanaana, mi iwal biibi timaŋgaŋga piam. Mi ambelmbel uraata ma niyam isaana. Mi amkenne kat som, mi peteltel yam.\x + \xo 6:5 \xt Ŋgo 16:23; 2Kor 11:23+\x*   
\p
\v 6 Mi mbulu tiam na, iŋgeeze men. Mi amkamam kat ŋgar pa Anutu. Niam amkampewe zin tomtom. Mi sombe tikam ŋoobo yam, na amyaramraama ituyam ma keteyam malmal karau som. Niam amwwa raama Bubuŋana Potomŋana mburaana, mi amurur kat leleyam pizin tomtom.\x + \xo 6:6 \xt Ro 12:9; 2Kor 4:2; Ga 5:22; Kol 3:12; 1Tim 4:12\x*  
\v 7 Mi amzzo katkat sua ŋonoono men. Mi Anutu mburaana ta ipombolmbol yam. Mi mburu malmal kana ta Anutu izarra piam na, ndeeŋeŋana men. Mburu tana iwe kembei ta izi mi siŋgiao be amporou pa.\x + \xo 6:7 \xt Ro 13:2; 1Kor 2:4; 2Kor 10:4; Ep 6:11+\x*   
\p
\v 8 Niam amkamam uraata ki Anutu na, tomtom pakan tipakur yam, mi pakan tire yam kembei wal sorokŋoyam. Tomtom pakan tiwit uruyam, mi pakan tiŋgal sua piam. Tomtom pakan tire yam kembei mbesooŋo ŋonoono ki Anutu, mi pakan tiso niam ampandelndel zin tomtom.  
\v 9 Tomtom pakan tikilaala kat yam, mi pakan tikankaana piam. Mazwaana pakan amso ko ameete. Mi som. Ambotmbot men. Pataŋana pakan, Anutu ipazal yam pa. Mi ni ipun yam ma ametmeete som.\x + \xo 6:9 \xt Mbo 118:18; Ro 8:35+; 1Kor 4:9; 2Kor 4:9+\x*  
\v 10 Pataŋana ta ambadbaada i, ina ikam yam ma leleyam ipata. Tamen leleyam ambai kat pa mazwaana ta boozomen. Niam na, ambot ŋoobo. Tamen amkamam koroŋ ndabokŋana kat pizin wal boozomen ma tirao pa kat. Niam leyam koroŋ sa som. Tamen leyam koroŋ ta boozomen ma amrao pa.\x + \xo 6:10 \xt Mt 5:12; 2Kor 7:4; Pil 2:17, 4:4; Kol 1:24\x*   
\s1 Paulus iso pizin Korin be tiur lelen pini  
\p
\v 11-12 O niom Korin, niam iŋgi amurur kat leleyam piom, tanata amkamam sua boozomen ti piom. Mi niom na, ku'urur kat leleyom piam som.  
\v 13 Tamen nio aŋre yom kembei lutuŋ bizin. Tana aŋso piom ta kembei: Kuur leleyom piam tomini, kembei ta niam amurur leleyam piom.\x + \xo 6:13 \xt 1Kor 4:14\x*   
\s1 Tombot molo pa koroŋ sananŋan ta boozomen  
\p
\v 14 Kere yom! Niomŋan zin wal ta tiurla som na, kapargabgaaba yom pepe. Pa mbulu ndeeŋeŋana mi mbulu ki tomololo tutu ko tilup be parei? Mi mat ma zugut tirao timbot mbata be parei?\x + \xo 6:14 \xt Un 24:3; 1Kor 5:9+; Ep 5:7, 5:11; 1Yo 1:5+\x*  
\v 15 Mi Krisi mi Sadan \f + \fr 6:15 \ft Paulus ibeede Belial. Belial na Sadan zaana toro. \f* ko tiyok raraate be parei? Mi sokorei ta irao ilup tomtom ta iurla som na, mi tomtom urlaŋana?\x + \xo 6:15 \xt 1Kor 10:20+\x*  
\v 16 Mi ko merere pakaamŋan tirao be tigaaba Urum Merere be parei? Som. Mi urum ki Anutu mata yaryaaraŋana ta iti. Ina kembei ta Anutu iso:  
\q1 Nio ko aŋbot la mazwan mi aŋwwa raama zin.  
\q1 Mi nio ko aŋwe Anutu kizin, mi zin ko tiwe wal tio.\x + \xo 6:16 \xt Wkp 26:12; Ezek 37:27; Yo 14:23; 1Kor 3:16, 6:19; Tur 21:3\x*  
\v 17 Uunu tina ta Merere iso ta kembei:  
\b  
\q1 Kezem wal tana, mi kala kombot ndel.  
\q1 Mi koroŋ ta so iŋgeeze som, na kakam pepe.  
\q1 Naso nio aŋkam yom.\x + \xo 6:17 \xt Wkp 5:2; Yesa 52:11; 2Kor 7:1; Tur 18:4\x*   
\q2
\v 18 Mi nio ko aŋwe tomoyom,  
\q2 mi niom kewe lutuŋ bizin mi lutuŋ moori bizin.  
\q2 Ina Merere mbura keskeezeŋana itunu iso ta kembei.\x + \xo 6:18 \xt Yesa 43:6; Ro 8:14; Tur 21:7\x*   
\c 7  
\p
\v 1 O niom toŋmatiziŋ tiam, Anutu imbuk sua ta boozomen tana piti kek. Tana mbulu boozomen ta ipasansaana kulindi, som kunundu ma iŋgeeze pa Anutu mataana som na, tezem ma imborene kat. Mi tomoto Anutu, tuurpe itundu ma tewe potomŋanda kat. \x + \xo 7:1 \xt 2Kor 6:17+; 1Tes 4:7; 1Tim 4:8+; Ibr 10:22; 1Pe 1:15; 1Yo 3:3\x*   
\s1 Paulus leleene ambai kat paso, ileŋ kembei zin Korin tiurpe mbulu kizin kek  
\p
\v 2 O niom wal tiam, kuur leleyom piam. Pa niam amkam ŋoobo tomtom sa som, mi ampasaana tomtom sa som, mi amwatke leyam koroŋ ki tomtom sa som. \x + \xo 7:2 \xt Ŋgo 20:33; 2Kor 12:17\x*  
\v 3 Sua tio ti, nio aŋkam bekena aŋgal motoyom pa na som. Iŋgi aŋpazal ŋgar tiom men. Pa nio aŋso kek. Niam leleyam piom. Tana sombe ambot, som ameete, na koroŋ sa irao be iyembut ti na som. \x + \xo 7:3 \xt 2Kor 6:11+\x*  
\v 4 Niom tina, leleŋ iwe ru piom som. Pa niom ta kakam yo ma niŋ se kat. Ŋonoono, pataŋana boozomen ikam yam. Tamen aŋkam ŋgar piom, tanata ipombol yo, mi ikam yo ma leleŋ ambai ma ambai kat.   
\p
\v 5 Indeeŋe niam amla ma ampet lele pakaana ki Masedonia na, niam ra, irao keteyam su risa som. Paso, pataŋana matakiŋa boozo ikam yam. Niamŋan zin tomtom amparzorzooro, mi ambot la malmal leleene. Tabe motoŋana biibi ikam yam, mi kopoyam irru. \x + \xo 7:5 \xt Ŋgo 20:1; 2Kor 2:13\x*  
\v 6 Mi indeeŋe Titus imar mi ipet tiam na, Anutu ta ipombolmbol zin wal ta lelen ipata na, ipombol yam, mi ikam ma leleyam ambai. \x + \xo 7:6 \xt 2Kor 1:3+, 2:13\x*  
\v 7 Mi tina men som. Koroŋ toro ipombol yam tomini. Pa Titus imar na, iso yam pa uruyom ambaiŋana ta kembei. Iso: Niom kopomboli mi kopotor leleene. Mi iso niom leleyom ipata pa mbulu ta kakam na, mi kataŋ pa. Mi kuur kat leleyom pio mi kalae tio, mi leleyom ilip be kere yo mini. Tabe ikam yo ma leleŋ ndabok kat.   
\p
\v 8 Ŋonoono, ro ta muŋgu aŋbeede piom na, ipasaana leleyom ma leleyom isaana risa kek. Tamen leleŋ ipata pa koroŋ tana som. Pa ro tana, aŋbeede bekena aŋuulu yom. Ŋonoono, muŋgu leleŋ ipata pa. Mi buri na som. Pa iŋgi niom leleyom isaana mini som. \x + \xo 7:8 \xt 2Kor 2:4\x*  
\v 9 Tabe ikam ma leleŋ ambai kat. Mi leleŋ ambai pa leleyom pataŋana tana som. Leleŋ ambai paso, aŋre ikam yom ma kuurpe mbulu tiom. Tana leleyom pataŋana tana indeeŋe pa Anutu ŋgar kini. Uunu tina ta ro tiam tana ipasaana kat yom som.  
\v 10 Pa lelende pataŋana ta indeeŋe pa Anutu ŋgar kini, ina ikam ti ma tuurpe mbulu kiti. Tana iwe zaala piti be Anutu ikamke ti. Mi asiŋ ko leleene ipata pa mbulu ta kembei? Som. Tamen sombe lelende ipata kembei ta zin wal toono kan, na tere ti. Pa lelende pataŋana ta kembei na, ipiyotyooto meeteŋana. \x + \xo 7:10 \xt Mbo 51:3+; Mt 26:75, 27:3-5; Ibr 12:16+\x*  
\v 11 Niom kere. Indeeŋe Anutu ikam yom ma leleyom ipata na, ipiyooto so mbulu i? Ikam yom ma irao kombot na som. Karau men mi kuurpe mbulu tiom. Pa leleyom be leyom uunu sa isaana som. Tanata komoto, mi keteyom malmal, mi kuur kadoono pa tomtom ta ikam ŋoobo na. Mi leleyom ilip be kere yo mini. Mbulu tiom ta boozomen tana iswe kembei leyom uunu sa pa koroŋ taiŋgi som.   
\p
\v 12 Tana indeeŋe ta aŋbeede ro tana piom na, aŋkam ŋgar biibi pa tomtom ta ikam ŋoobo mbulu tana, som tomtom ta ni ikam ŋoobi na som. \f + \fr 7:12 \ft Iŋgi Paulus iso pa tomtom ta muŋgu izoori mi ikam ŋoobo mbulu pini. Tamen leleene be ipaata kat tomtom tana zaana som. Tana iso baba men.\f* Aŋbeede ro tana bekena ituyom kikilaala kembei leleyom be kakam kat mbulu pa Anutu mataana, mi kuur kat leleyom piam mi kalae tiam.  
\v 13 Tana mbulu tiom tana ipombol yam, mi ikam yam ma leleyam ambai.  
\p Mi tina men som. Pa indeeŋe Titus ima ipet tiom na, niom ta boozomen kakami raama leleyom ambai. Tabe kopomboli mi kakami ma leleene ambai kat. Mbulu tiom tana ikam ma niam tomini menmeen yam biibi.  
\v 14 Pa muŋgu aŋwit uruyom ila Titus mataana. Mi iŋgi sua tio tana iur ŋonoono kek, tana koŋ miaŋ piom som. Pa sua ta amkam pa Titus be amwit uruyom pa na, mbulu ta kakam pini iswe kembei sua tana ŋonoono men. Kembei sua tiam boozomen ta amzzo piom na, sua ŋonoono men.  
\v 15 Mi Titus tomini leleene piom ilip. Pa mataana iŋgalŋgal mbulu tiom tau niom ta boozomen kakami, mi leyom ŋger pini, mi keleŋ la kalŋaana. Paso, komoto Anutu mi leleyom be kakam kat mbulu pa ni mataana.  
\v 16 Tana iŋgi nio leleŋ ambai kat. Pa nio aŋurla ta kembei: Niom kototo Anutu leleene pa koroŋ ta boozomen. \x + \xo 7:16 \xt 2Kor 2:9\x*   
\c 8  
\s1 Paulus ipombol zin Korin be tiyo pat pakan pizin Yerusalem kan  
\p
\v 1 O niom toŋmatiziŋ tiam, niam leleyam be kuute mbulu ta kampeŋana ki Anutu ipiyooto pizin lupŋana ki Anutu ta timbot pa lele pakaana ki Masedonia na.\x + \xo 8:1 \xt  Ro 15:26+\x*  
\v 2 Zin ra, pataŋana biibi ŋonoono ikam zin, mi timbot ŋoobo kat. Tamen lelen ambai ma ilip, mi tiyo pat boozo kat be tiuulu zin toŋmatiziŋ ki Krisi ta timbotmbot ŋoobo su Yerusalem a.\x + \xo 8:2 \xt  Mk 12:44; Ro 12:8\x*  
\v 3-4 Nio aŋre kat mbulu kizin kek, tanata aŋso ka sua. Koroŋ ta zin tirao be tikam, ta tikam. Mi tina men som. Tikam pakan ma isala ki tomini. Pa zitun lelen tisombe tigaaba lupŋana pakan ki Anutu, mi tiur naman pa uraata ti. Tanata ŋgar kizin imbol mi timaŋmaŋ yam be amyok pizin ma tiuulu Anutu wal kini potomŋan ta timbotmbot ŋoobo na.\x + \xo 8:3-4 \xt  Ŋgo 11:29; 2Kor 9:1+\x*  
\v 5 Niam amso ko tikam mbulu tana men. Mi som. Pa tito Anutu leleene, mi tiur kat lelen pa Merere, mi tiur lelen piam tomini.   
\p
\v 6 Uraata ti ta kampeŋana ki Anutu ipiyooto na, muŋgu Titus imaŋga pa ila mazwoyom. Tana amso pini be ipombolmbol yom pa ma irao koposop kat.  
\v 7 Pa niom tina karao kat pa uraata mi mbulu matakiŋa ta Bubuŋana ipiyotyooto na: Urlaŋana, sua, ŋgar, mbulu ki matanda zze pa koroŋ ki Anutu, mi mbulu ki lelende par piti ta uraata tiam ipiyooto la mazwoyom na. Tana niom sombe karao kat pa uraata ti tomini, to ndabok. Pa iŋgi mbulu toro ta kampeŋana ki Anutu ipiyooto.\x + \xo 8:7 \xt  1Kor 1:5, 16:1+; 2Kor 9:8\x*   
\p
\v 8 Iŋgi aŋur sua piom som. Aŋso aŋtoombo yom. Niom kuur kat leleyom pa Anutu mi zin tomtom, som som? Tanata aŋso yom pa mbulu kizin wal pakan ta matan siŋsiŋ pa uraata ti na.  
\v 9 Pa kampeŋana ki Merere kiti Yesu Krisi na, niom kuute kek. Muŋgu, ni irao kat pa koroŋ ta boozomen. Tamen izem koroŋ kini tana, mi isu toono ma imbot ŋoobo, bekena iuulu yom mi ikam yom ma karao kat pa koroŋ ta ki Anutu i.\x + \xo 8:9 \xt  Mt 8:20; Pil 2:6+\x*   
\p
\v 10 Ndaama ta ila kek na, leleyom iur be kakam mbulu tiŋgi. Mi niom ta kamaŋga pa ka uraata muŋgu. Tana nio aŋre ta kembei: Niom sombe koposop, inako ambai.  
\v 11 Tana motoyom se pa uraata ti, mi koposop kat. Pa indeeŋe ta kamaŋga pa na, motoyom siŋsiŋ pa. Tana pat piizi sa ta so karao be kakam, na kakam.  
\v 12 Pa koroŋ ta so tarao be takam, mi sombe takam raama lelende, nako Anutu leleene ambai pa. Mi sombe iti lende koroŋ som, na irao Anutu iwi iti pa na som.\x + \xo 8:12 \xt  Mk 12:43; 2Kor 9:7; 1Pe 4:10\x*   
\p
\v 13 Iŋgi aŋso be ku'uulu wal pakan ma timbot ambai, mi ituyom kombot ŋoobo, na som. Leleŋ be niom ta boozomen kombot raraate men.  
\v 14 Koozi, niom karao pa koroŋ boozo. Tana karao be ku'uulu zin pa koroŋ ta zin timbot ŋoobo pa. Mi kaimer, sombe zin tirao pa koroŋ pakan ta niom kombot ŋoobo pa, nako zin kadoono tiuulu yom. Naso niom ta boozomen kombot raraate men.\x + \xo 8:14 \xt  2Kor 9:12+\x*  
\v 15 Pa mbulu ta Anutu iso pizin Israel be tikam pa kini manna isu lele bilimŋana na, ina iwe kin ambaiŋana piom be koto. Ka sua iso ta kembei:  
\q1 Tomtom ta iyo kini biibi na, ikam ka kini ma irao, mi gegeene sa som.  
\q1 Mi tomtom ta iyo kini rimen na, imbot ŋoobo som. Ikam ka kini ma irao.\x + \xo 8:15 \xt  Kam 16:18\x*   
\s1 Paulus isotaara zin pa wal tabe tiyo pat i zan  
\p
\v 16 Nio leleŋ ambai pa Anutu mi aŋpakuri. Pa ni ikam ma Titus mata siŋsiŋ be iuulu yom, kembei ta niam i.  
\v 17 Tana indeeŋe ta niam ampomboli be ima ma ire yom na, ni iyok pa men. Mi ni ima pa uunu tana men som. Itunu leleene isombe ima. Pa ni mata siŋsiŋ kat be iuulu yom.  
\v 18 Mi ko amgo toŋmatiziŋ kiti toro ma igaabi, mi ziru tima. Ni, lupŋana ta boozomen ki Anutu tiwidit zaana pa uraata ta ni ikamam pa uruunu ambaiŋana na.  
\v 19 Mi tina men som. Tomtom tana, lupŋana ki Anutu tiuri be niamŋan amwwa mi amkam uraata pa pat yoŋana. Uraata taiŋgi ta kampeŋana ki Anutu ipiyooto na, amkam bekena ambeeze pa Merere mi ampakur zaana pa. Mibe amswe kembei niam tomini motoyam siŋsiŋ be amuulu Anutu wal kini.   
\p
\v 20 Pat biibi tabe kakam pizin Yudea kan i, leleyam be amboro kat. Kokena tomtom sa iyo kwoono piam.  
\v 21 Tana amso amkam mbulu ta indeeŋe men pa Anutu mataana mi tomtom matan tomini.\x + \xo 8:21 \xt  Ro 12:17+; Pil 4:8; 1Pe 2:12\x*   
\p
\v 22 Mi niam ko amgo toŋmatiziŋ kiti toro ma igaaba wal ru tana. Ni na, amtoombi pa uraata matakiŋa boozo kek. Mi amre i kembei ni mataana izze pa uraata ki Anutu. Mi iŋgi ni indemeere kat yom, tana mata siŋsiŋ be iuulu yom pa uraata ti.   
\p
\v 23 Tana Titus, niom kuute i kek. Pa ni igabgaaba yo mi niamru amkamam uraata be amuulu yom. Mi toŋmatiziŋ kiti ru tana, ziru tikam lupŋana ki Anutu ruŋgun mi tima. Mi tizzwe katkat Krisi mbulu kini ndabokŋana.  
\v 24 Tana zin tel sombe tima tipet, na kakam zin mi keswe kembei leleyom pizin. Naso lupŋana ta boozomen ki Anutu tiute: Sua ta muŋgu amso be amwit uruyom pa, na ŋonoono men.\x + \xo 8:24 \xt  2Kor 7:14\x*   
\c 9  
\s1 Paulus ipombol zin Akaia kan pa pat yoŋana  
\p
\v 1-2 Mi niom wal pakan ta kombot lele pakaana biibi ki Akaia na, irao aŋbeede sua molo piom som. Pa nio aŋute: Niom motoyom siŋsiŋ pa uraata tiŋgi. Leleyom ilip be kembeeze pa Anutu wal kini potomŋan ta timbot ŋoobo na mi ku'uulu zin. Tanata aŋwidit uruyom pizin Masedonia kan, mi aŋzzo pizin ta kembei: Indeeŋe ndaama ta ila kek mi imar na, niom kakamam uraata be kaparaŋraŋ seŋgeeri tiom tabe ila i. Mi mbulu tiom ta motoyom siŋsiŋ pa uraata ti, ina ipei ŋgar pa wal boozomen.  
\v 3 Tana iŋgi aŋso aŋgo toŋmatiziŋ kiti tel tana ma timuuŋgu ma tima, bekena tiso yom ma kaparaŋraŋ koroŋ pataaŋa. Pa muŋgu amwit uruyom, mi amso niom ko kakam ta kembei. Kokena kakam som, to sua tiam tana iwe koroŋ sorok.  
\v 4 Tana kere: Kokena wal pakan ki Masedonia tigaaba yo ma niamŋan ama, mi tire yom kaparaŋraŋ koroŋ som, to kanda miaŋ biibi. Pa muŋgu amwit uruyom mi amso amdemeere kat yom.  
\v 5 Uunu tina ta aŋkam ŋgar, mi aŋso pizin toŋmatiziŋ tana ma timuuŋgu ma tima, bekena tiparaŋraŋ koroŋ biibi tabe keseŋgeere i. Koroŋ tana, niom kumbuk sua pa kek be kakam. Mi leleŋ be kakam koroŋ biibi tana raama leleyom. Kokena kulul nomoyom kembei ta wal matan konŋan i. Pa ina mbulu ambaiŋana som.   
\p
\v 6 Mi motoyom iŋgal sua ta ti: Tomtom ta so izarra namaana, nako itunu ikam kampeŋana biibi. Mi tomtom ta so ilulul namaana, inako ire kampeŋana som.\x + \xo 9:6 \xt Tut 11:24, 22:9; Ro 12:8; Ga 6:7+\x*  
\v 7 Tana koroŋ piizi sa ta tomtom tataŋa lelen iur pa be tikam, na tikam. Kokena kakam som, to timaŋmaŋ yom, mi tinok tinok mana kakam. Pa mbulu ta kembei na, Anutu leleene pa som. Ni leleene pizin wal ta tikamam koroŋ pizin tomtom raama lelen ambai.  
\v 8 Mi Anutu, ni irao ikampe yom biibi pa koroŋ ta boozomen. Naso karao kat pa koroŋ ta munŋaana men pa mazwaana ta boozomen, mi leyom koroŋ irao be kakam uraata ambaimbaiŋan matakiŋa ta boozomen.\x + \xo 9:8 \xt Tut 28:27; Pil 4:19\x*  
\v 9 Kembei sua ki Merere ta tibeede pataaŋa kek na iso:  
\q1 Tomtom ambaiŋana, ni irairai koroŋ kini, mi ikamam pizin wal tau timbot ŋoobo na.  
\q1 Tomtom ta kembei, Anutu ko mataana iŋgalŋgal mbulu kini ndeeŋeŋana ma alok.\x + \xo 9:9 \xt Mbo 112:9\x*   
\b  
\p
\v 10 Anutu ta ikamam kini iweniwen pizin wal tau tiwaswaaza kini, mi ikamam kanda kini i, na ni itunu ko ikam koroŋ tiom tana ma ipet ma iwe biibi, mi ikam ma mbulu tiom ndeeŋeŋana tana ipiyooto ŋonoono ambaimbaiŋan boozo.\x + \xo 9:10 \xt Yesa 55:10; Hos 10:12; Mt 6:1+\x*  
\v 11 Ni ko ikam yom ma karao kat pa koroŋ ta munŋaana men. Naso karao be kakam ulaaŋa biibi pizin tomtom pa mazwaana ta boozomen. Mi zin ko lelen ambai pa Anutu mi tipakuri pa ulaaŋa biibi tabe keseŋgeere mi amkam ma ila pizin i.\x + \xo 9:11 \xt 2Kor 8:2\x*   
\p
\v 12 Uraata ti, niom koso kakam be kembeeze pa Anutu mi ku'uulu wal kini potomŋan ta timbot ŋoobo su Yudea na. Mi ko ikam ma wal boozomen lelen ambai pa Anutu mi tipakuri tomini.\x + \xo 9:12 \xt 2Kor 1:11, 4:15, 8:14\x*  
\v 13 Mi niom sombe kembeeze pa Anutu pa zaala ti, mi keseŋgeere ulaaŋa biibi ila pizin Yerusalem kan mi zin wal pakan, inako keswe kembei kuurla uruunu ambaiŋana ki Krisi mi koto kat. Tana tomtom ko tire mi tipakur Anutu piom.  
\v 14 Pa zin ko tire kampeŋana biibi kat ki Anutu ta imbotmbot salakaala yom. Tana ko lelen piom ilip, mi matan iŋgalŋgal yom pa suŋŋana.   
\p
\v 15 Iti lelende ambai pa Anutu mi tapakuri! Pa ni ikampe iti mi ipomoozo iti pa koroŋ ndabokŋana kat. Sombe toso pa, nako toso so sua i?   
\c 10  
\s1 Paulus iporoukaala itunu pa sua ta wal pakan tiŋgal pini  
\p
\v 1 Iŋgi nio, Paulus ituŋ aŋso aŋpombol yom pa sua pakan. Pa nio aŋute: Tomtom pakan tiŋgalŋgal sua pio ta kembei. Tiso: “To tana, sombe imbotmbot raama iti, na imototo mi izzo sua luumuŋana men. Mi so imbot molo, tona ipakur itunu mi ikamam sua kekeŋana piti.” Mi nio na, aŋkamam ŋgar pa mbulu ki Krisi ta ni ikototo itunu mi ikamam mbulu luumuŋana men pizin tomtom, tana irao aŋur sua sa piom na som.\x + \xo 10:1 \xt Mt 11:29; Ro 12:1; 1Kor 2:3\x*  
\v 2 Iŋgi aŋtaŋroro yom be kuurpe mbulu tiom. Pa leleŋ be aŋma mi aŋkam sua kekeŋana piom som. Tamen zin wal ta tizzo niam amwwa raama Anutu mburaana som, mi niam tomtom sorok ki toono men na, kozo tire zin. Pa sombe ama, nako irao leleyam iwe ru, som amoto na som. Ko amkam sua kekeŋana pizin.\x + \xo 10:2 \xt 1Kor 4:21\x*  
\v 3 Ŋonoono, iŋgi niam ambotmbot su toono. Tamen amporrou kembei ta wal toono kan tikamam i som.  
\v 4 Pa mburu malmal kana ta Anutu ikam piam mi amporrou pa i, ina ki toono som. Mburu tana na, mbolŋana. Pa Anutu itunu mburaana ta imbotmbot raama. Uunu tina ta niam amrao be amreege siiri mbolŋan ki koyam koi bizin ma tisu len.\x + \xo 10:4 \xt 1Kor 2:5; 2Kor 6:7; Ep 6:13+; 1Tim 1:18\x*  
\v 5 Ŋgar mi sua pakaamŋan boozomen kizin wal tau tipakurkur zitun, mi tizorzooro Anutu, mi tikamam be tipakaala zin tomtom pa ŋgar kini na, niam amrekreege ma iwe koroŋ sorok. Mi amyaramraama ŋgar ta boozomen ma itoto Krisi ŋgar kini men.\x + \xo 10:5 \xt 1Kor 1:19\x*  
\v 6 Niam iŋgi amur motoyam mi amzza yom. Beso keleŋ la kalŋoyam mi koto kat sua tiam, inako amur kadoono pa zooroŋana ta boozomen kizin wal tana.\x + \xo 10:6 \xt 2Kor 2:9\x*   
\p
\v 7 Kere. Koroŋ taiŋgi ipata piom be kakam ŋgar pa na som. Imbot mat. Zin wal ta tindemeere kembei zin men ta Krisi iur zin pa uraata na, irao tikam ŋgar mini. Pa niam tomini, Krisi iur yam pa uraata.\x + \xo 10:7 \xt 1Kor 14:37\x*  
\v 8 Ŋonoono, iŋgi aŋwit uruyam pa uraata ta amkamam i. Mi koŋ miaŋ pa som. Pa Merere ta iur yam pa uraata tiam ti, bekena ampombol urlaŋana tiom. Mi ni iur yam be ampasaana yom som.\x + \xo 10:8 \xt 2Kor 13:10\x*  
\v 9 Kokena niom koso ro pakan ta aŋbeede piom na, ina be ipamoto yom. Na som.   
\p
\v 10 Nio aŋute: Tomtom pakan tizzo pio ta kembei: “Sua ta ni ibeede se ro na, kekeŋana mi mataanaŋana. Mi so itunu imar, mi imbotmbot raama iti mi ikam sua piti, na tomtom tirepiili i ma tiso: ‘A, to tana, mburaana iŋgoi?’”  
\v 11 Wal ta kembei, kozo tikam kat ŋgar. Pa sua ta ambot molo mi ambeede se ro mi ima na, sombe ama ma itiŋan tombotmbot, inako amkam ka mbulu raraate men tau.\x + \xo 10:11 \xt 2Kor 13:2\x*   
\s1 Paulus iso ni zaana be ikam uraata isu Korin  
\p
\v 12 Wal pakan na, zin tirao kat! Niam amre zin na, tilip kat piam. Pa mbulu ta zin tikamam na, irao niam amkam na som. Niam na, koyam miaŋ be amwit ituyam uruyam. Mi zin na, kan miaŋ be tikam ta kembei som. Mi zitun tiur kin pa mbulu tabe tito. Tana tindemeere sorok ma tiso tikamam katkat mbulu. Wal tana kankaanaŋan kat!\x + \xo 10:12 \xt 2Kor 3:1, 5:12\x*   
\p
\v 13 Ŋonoono, niam tomini niyam se pa uraata tiam. Mi irao amwit uruyam ma isala ma zaza na som. Kokena amolo Anutu sua kini. Tana ko niyam ise pa uraata ta ituyam amkam lela lele ta Anutu iur piam be amkam uraata su pa i. Lele tiam tana, niom Korin kombot lela tomini.\x + \xo 10:13 \xt Ro 12:3\x*  
\v 14 Tabe muŋgu ama mi amsoyaara Anutu sua kini piom som, mi koozi amkam sua piom, so amolo uraata tiam ka kambasa. Mi som. Pa niam ta amuuŋgu mi amsoyaara uruunu ambaiŋana ki Krisi piom.\x + \xo 10:14 \xt 1Kor 3:5\x*  
\v 15 Mi irao niyam se pa wal pakan uraata kizin na som. Niyam se pa uraata ta ituyam amkamam pa lele ta Anutu iur piam be amkam uraata su pa i. Mi niom Korin na, kombot lela lele tiam. Tana niam amurla ta kembei: Urlaŋana tiom ko izze ma imbol, mi uraata ta amkamam la mazwoyom na, ko izze ma imbol tomini.\x + \xo 10:15 \xt Ro 15:20\x*  
\v 16 Mi ina ko iwe zaala piam be amsoyaara uruunu ambaiŋana isu lele pakan ta timbot ndemeene piom. Mi irao niyam se pa uraata ta tomtom toro ikam su lele kini na som.   
\p
\v 17 Sua ki Anutu iso ta kembei:  
\q1 Kapakur koroŋ toro sa pepe. Kapakur Merere itutamen.\x + \xo 10:17 \xt Yesa 65:16; Yer 9:24; 1Kor 1:31\x*   
\b  
\p
\v 18 Pa bela Merere iwit tomtom sa uruunu, tona iti tuute: Merere leleene ambai pa uraata kini. Mi sombe tomtom sa iwit itunu uruunu, na tuute som: Uraata kini irao pa Anutu mataana, o som?\x + \xo 10:18 \xt Tut 27:2; Ro 2:29; 1Kor 4:4+\x*   
\c 11  
\s1 Paulus iswe zin ŋgoŋana pakamkaamŋan  
\p
\v 1 Nio leleŋ be aŋkam mbulu kankaanaŋana ri. Parei, ko koyok pio mi aŋkam?  
\v 2 Pa niom tina, aŋroogo yom kek be kewe tomtom tamen kusiini. Ni Krisi tau. Mi Anutu ipombol ŋgar tio be aŋporoukaala yom ma kewe Krisi lene kat. Tana leleŋ be mbulu tiom ta boozomen iŋgeeze, mi aŋur yom ma kala kini, kembei ta moori metet ta. \x + \xo 11:2 \xt  Hos 2:19+; Ep 1:4, 5:26+; Kol 1:28; Tur 14:4\x*  
\v 3 Pa iŋgi mbulu tiom iŋgeeze men, mi kuur leleyom ma imap ma ila ki Krisi. Tamen aŋmoto: Kokena wal pakan tiyaaru ŋgar tiom ma kezem Krisi, kembei ta muŋgu mooto ipakaam Eba pa ŋgar kini. \x + \xo 11:3 \xt  Un 3:1+; 2Pe 3:17\x*  
\v 4 Pa wal pakan ta tima mi tizzoyaryaara sua toro piom. Sua ta tizzo pa Yesu i, ina ipa ndel pa sua ta niam amkam piom na. Mi Bubuŋana ta tizzo piom be kakami, ina tomini kembei Bubuŋana ta muŋgu kakami na som. Mi tizzoyaryaara uruunu ambaiŋana toro ta ipa ndel pa uruunu ambaiŋana ta keleŋ mi kakan la kek na. Tamen niom tina kakam zin ma leleyom ambai pizin. Mi kezem zin ma tikamam men! \x + \xo 11:4 \xt  1Kor 3:11; Ga 1:6+\x*   
\p
\v 5 Zin ŋgoŋana pakan ta kere zin kembei zan bibip i, na nio aŋre ituŋ kembei aŋbot ndemeene pizin som. \x + \xo 11:5 \xt  1Kor 15:10; 2Kor 12:11; Ga 2:6\x*  
\v 6 Ŋonoono, nio kwoŋ suaŋoŋ som. Mi ŋgar ki Anutu na, aŋbot mat pa. Mi ŋgar tana, ta aŋswe piom pa zaala matakiŋa boozo kek. \x + \xo 11:6 \xt  1Kor 1:17, 2:1,13; 2Kor 4:2, 5:11; Ep 3:4\x*   
\p
\v 7 Niom kuute: Indeeŋe ta aŋzzoyaryaara uruunu ambaiŋana ki Anutu piom na, aŋkototo ituŋ mi aŋboobo pa leŋ kadoono sa som. Zaala tana, nio aŋto bekena aŋwit urlaŋana tiom ma ise ma imbol. Mi parei, ina aŋkam sanaana piom? \x + \xo 11:7 \xt  1Kor 9:12+\x*  
\v 8 Indeeŋe mazwaana tana, nio kembei aŋkem lupŋana pakan ki Anutu koroŋ kizin. Pa aŋbotmbot se pat ta zin tiuluulu yo pa i, mi aŋbesmbeeze piom.  
\v 9 Mi indeeŋe ta itiŋan tombotmbot mi aŋbot ŋoobo na, aŋkam pataŋana sa piom som. Pa toŋmatiziŋ kiti pakan ta ki Masedonia na, timar mi tikam koroŋ pakan pio bekena tiuulu yo pa mboti tio. Tana mazwaana tana, nio aŋkam pataŋana sa piom som. Mi koozi mi kaimer tomini, nio ko irao aŋkam pataŋana sa piom na som. \x + \xo 11:9 \xt  Ŋgo 20:33+; 2Kor 12:13; Pil 4:15+; 1Tes 2:9\x*  
\v 10 Ŋonoono kat. Sua ŋonoono ki Krisi ta imbot la leleŋ i! Mi ni ire yo mi aŋso ta kembei: Niom Akaia koyom na, tomtom tiom sa ko irao ikam yo ma aŋzem zaala ta aŋtoto pa uraata tio i na som. Pa sombe aŋtoto zaala tio tana pa uraata, na ikam yo ma niŋ se. \x + \xo 11:10 \xt  1Kor 9:15\x*  
\v 11 Parei, nio leleŋ piom som, tanata aŋtoto zaala tio tiŋgi? Anutu, ni iute: Nio aŋurur kat leleŋ piom.  
\v 12 Tana mbulu ta aŋtoto pa uraata tio i, nio ko aŋnoknok men. Naso aŋpakaala zaala pizin wal ta tiwidit zitun urun na. Kokena aŋyok piom be ku'uulu yo, to tiso niam raraate kembei ta zin na.   
\s1 Mbulu kizin ŋgoŋana pakamkaamŋan  
\p
\v 13 Pa wal tana, zin ŋgoŋana pakamkaamŋan! Tipakamkaam pa uraata kizin, mi tipatwen yam ŋgoŋana ŋonoono ki Krisi. \x + \xo 11:13 \xt  Mt 7:15+; Ŋgo 20:29+; 2Kor 2:17; Tur 2:2\x*  
\v 14 Mi iti tumurur pa mbulu kizin tana pepe. Pa Sadan itunu irao itoori mi ikam mat ka mbulu kembei ta zin aŋela ki Anutu. \x + \xo 11:14 \xt  Ga 1:8\x*  
\v 15 Tana sombe mbesooŋo kini tomini tipatwen zin mbesooŋo ndeeŋeŋan ki Anutu, na iti tumurur pizin pepe. Mi kaimer na, wal tana kola tire kadoono pa uraata kizin tana. \x + \xo 11:15 \xt  Pil 3:19\x*   
\s1 Pataŋana ta Paulus ibadbaada, ta iswe i kembei ni ŋgoŋana ŋonoono  
\p
\v 16 Iŋgi aŋso mini. Tomtom sa ire yo kembei tomtom kankaanaŋoŋ pepe. Mi sombe kakam ŋgar ta kembei pio, na toŋgo. Kere yo kembei tomtom kankaanaŋoŋ lak! Tana nio ra, kezem yo mi aŋkam mbulu kembei ta zin wal kankaanaŋan, mi aŋwit ituŋ uruŋ risa. \x + \xo 11:16 \xt  2Kor 12:6\x*  
\v 17 Mi nio aŋute: Mbulu pakurŋana ta iŋgi be aŋkam i, ina mbulu ki Merere som. Ina mbulu kembei ta zin wal kankaanaŋan tikamam.  
\v 18 Mi toŋgo. Pa wal boozomen ta niomŋan kombotmbot na, tikam kek. Tana nio tomini ko aŋto mbulu toono kana, mi aŋwit ituŋ uruŋ kembei ta zin na.  
\v 19 Pa niom tina ko karao kat pa ŋgar. Tanata leleyom ambai pizin wal kankaanaŋan, mi kezem zin ma tikamam mbulu kizin kankaanaŋana!  
\v 20 Mi tina men som. Pa sombe tomtom sa ikoto yom, mi ikam yom ma kewe kembei mbesooŋo kini, som iyo koroŋ tiom ma imap, som iyaaru yom pa pakaamŋana kini, som ipakurkur itunu, som ipamiaŋ yom biibi, na koyok men pini, mi kezemi ma ikamam.  
\v 21 Wal tana tilip kat piam! Tana niam ra, koyam miaŋ pizin. Paso amrao amkam mbulu kembei ta zin na som.  
\p Iŋgi be aŋseeŋge sua tio kankaanaŋana. Pa tomtom pakan kan miaŋ som, mi tiwidit zitun urun. Tana nio tomini ko koŋ miaŋ som, mi aŋwit ituŋ uruŋ. \x + \xo 11:21 \xt  2Kor 10:10\x*   
\p
\v 22 Parei, wal tana Iburu? Nio tomini Iburu. Mi zin wal ki Israel? Na nio tomini tomtom ki Israel. Mi zin popoŋana ki Abaraam? Na nio tomini. \x + \xo 11:22 \xt  Ŋgo 22:3; Ro 11:1; Pil 3:4+\x*   
\p
\v 23 Mi zin mbesooŋo ki Krisi? Na nio tomini mbesooŋo kini. Mi aŋlip pizin. (Nio aŋute: Iŋgi aŋzzo sua kankaanaŋana kat. Mi toŋgo!)  
\p Nio na, aŋbelmbel uraata ma aŋlip pizin. Mi tomtom tizebzeebe yo lela ruumu sanaana pa mazwaana boozo kat ma aŋlip pa wal tana. Tibalis yo pa re pa piizi sa kek. Mi mazwaana ta boozomen aŋbotmbot la zaaba kwoono. \x + \xo 11:23 \xt  Ŋgo 16:23; 1Kor 4:9+; 2Kor 1:10, 4:11, 6:4+\x*   
\p
\v 24 Zin peeze kan kizin Yuda tiso ma tikam re tuunu mi tibalis yo pa lamata kek. Mi lwoono tataŋa ta tibalis yo na, tibalis yo pa tomoota lamoro mata mi paŋ. \x + \xo 11:24 \xt  Lo 25:3\x*  
\v 25 Mi zin Rom kan tikam teene mi tibalis yo pa tel kek. Lwoono ta na, tomtom tipun yo pa pat. Mi lwoono tel, wooŋgo imon pio. Mi lwoono ta, ta wooŋgo imon pio na, aŋbot la mozo lukutuunu pa mbeŋ ta, aigule ta. \x + \xo 11:25 \xt  Ŋgo 14:19, 16:22, 27:41; 1Tes 2:2\x*   
\p
\v 26 Mazwaana boozomen ta aŋwwa na, aŋbotmbot raama pataŋana mi aŋso: “Iŋgi ko aŋmeete ta ti.” Pa wo ikamam be isur yo. Mi zin kuumbuŋan, mi wal tio ta Yuda i, mi zin wal ta Yuda somŋan i, tikamam be tipun yo ma aŋmeete. Nio sombe aŋbot lela kar bibip, som aŋwwa pa lele bilimŋan, som aŋkam wooŋgo mi aŋko pa tai biibi, na aŋbotmbot la pataŋana. Mi zin wal ta tipakamkaam kembei zin toŋmatiziŋ ki Krisi na, tikamam pataŋana biibi pio tomini. \x + \xo 11:26 \xt  Ŋgo 9:23, 13:50, 20:3,10+\x*  
\v 27 Nio aŋbelmbel uraata ma niŋ isaana kat. Mi mbeŋ boozomen na, aŋkenne kat som. Mi aŋbotmbot raama petel yo mi miri yo. Mazwaana boozomen koŋ kini sa som, mi aŋbot ŋoobo kat. Mi niŋ tekteege paso, leŋ mburu be aŋzeebe yo pa i som. \x + \xo 11:27 \xt  Ŋgo 20:31; 2Kor 6:5\x*   
\p
\v 28 Pataŋana boozomen tana, ki kuliŋ men. Mi koroŋ toro ta ikamam pataŋana pio tomini. Pa aigule ta boozomen aŋkamam ŋgar biibi pa lupŋana ta boozomen ki Anutu mi kopoŋ rru pizin. \x + \xo 11:28 \xt  Ŋgo 20:18+\x*  
\v 29 Sombe tomtom sa urlaŋana kini imbol som, na ikam yo ma nio tomini aŋyamaana kembei mburoŋ imap. Mi sombe tiwat tomtom sa ma itop pa sanaana, na ikam ma leleŋ ibayou kat. \x + \xo 11:29 \xt  Ro 14:1; 1Kor 9:22\x*   
\p
\v 30 Nio, sombe aŋwit ituŋ uruŋ, na leleŋ be aŋso men pa koroŋ ta iswe kembei nio mburoŋ biibi som. \x + \xo 11:30 \xt  2Kor 12:5,9+\x*  
\v 31 Anutu ta Merere Yesu Krisi Tamaana na, iti ko tapakur zaana ma alok. Mi ni iute: Sua tio ti pakaamŋana som. \x + \xo 11:31 \xt  Ro 1:9+; 2Kor 1:23\x*   
\p
\v 32 Mi indeeŋe ta aŋbot kar biibi Damaskus na, biibi ta king Aretas iuri be imboro kar tana, ni iur menderŋan pakan be timenderkaala zaala kwoono. Mi iso pizin beso tire yo, to tikis yo.  
\v 33 Tamen waeŋ bizin pakan tiur yo sula tiigi, mi titu yo ma aŋsula pa miiri kwoono ta imbot la kar tana ka siiri. Tabe biibi tana ikam yo som. \x + \xo 11:33 \xt  Ŋgo 9:23+\x*   
\c 12  
\s1 Paulus iso pa miuŋana kini  
\p
\v 1 Ŋonoono, mbulu ki tiwidit itundu urundu na, nio aŋre kembei iuluulu iti som. Tamen leŋ zaala toro sa som. Tana ko aŋseeŋge sua tio, mi aŋso pa mazwaana pakan ta Merere ikam yo ma aŋkeenetondo, mi iswe koroŋ pakan pio.  
\v 2 Nio aŋute tomtom ta ki Krisi. \f + \fr 12:2 \ft  Iŋgi Paulus iso pa itunu. Mi leleene be ipaata kat itunu zaana som. Kokena ikam pakurŋana biibi mete. Tanata iur sua kembei miuŋana kini ipet pa tomtom toro.\f* Ndaama laamuru mi paŋ ta ila kek na, Anutu iwiti ma isala pa saamba ta kor a kat. Mi nio aŋute som. Tomtom tina itunu isala kat ma ire, som ikeenetondo men. Anutu itutamen ta iute.  
\v 3-4 Tana tomtom tina, Anutu iwiti ma isala pa kar kini ndabokŋana kat. (Mi aŋso mini. Aŋute som. Ni itunu isala kat ma ire, som ikeenetondo men. Anutu itutamen ta iute.) Mi indeeŋe ni imbotmbot tina na, ileŋ koroŋ pakan. Koroŋ tana, sombe totoombo be toso sua pa, nako tarao som. Mi tomini kan ŋgalsekiŋana. Tomtom toono kana sa irao iso na som.  
\v 5 Tomtom ta mbulu tana ipet pini na, nio ko aŋwit uruunu. Mi sombe aŋwit ituŋ uruŋ, na leleŋ be aŋso men pa koroŋ ta iswe kembei nio mburoŋ biibi som. \x + \xo 12:5 \xt  2Kor 11:30\x*  
\v 6 Mi sombe aŋwit ituŋ uruŋ pa mbulu pakan ta kembei, nako aŋkam mbulu kankaanaŋana som, mi aŋso sua ŋonoono men. Tamen leleŋ be aŋkam ta kembei som. Kokena tomtom sa ipakur yo sorok. Leleŋ be tomtom tire mbulu tio, mi tileŋ sua tio. Naso tikilaala yo: Nio tomtom pareiŋoŋ? \x + \xo 12:6 \xt  2Kor 10:8, 11:16\x*   
\s1 Sombe itundu mburanda biibi som, na irao teswe kat Anutu mburaana  
\p
\v 7 Tana Anutu, ni izzwe koroŋ ndabokbokŋan boozo kat pio. Tamen ni leleene be aŋpakur ituŋ pa koroŋ ta ni izzwe mar tio pepe. Tanata izem Sadan ma ipasansaana yo pa pataŋana ta, ta ki kuliŋ i. Pataŋana tana ipunun yo, mi iŋgalŋgal yo kembei ta ŋgezuzu. \x + \xo 12:7 \xt  Lu 13:16; Ga 4:13+\x*  
\v 8 Koroŋ tana, nio aŋsuŋ Merere pa tel be itatke pio.  
\v 9 Tamen ni iso pio ta kembei: “Som. Muŋaiŋana tio, ina irao pu. Nu ru sokorei toro? Pa sombe tomtom sa itunu mburaana biibi som, tona ni iswe kat nio mburoŋ.” Tana nio sombe mburoŋ biibi som, na niŋ se mi leleŋ ambai kat. Pa mazwaana ta kembei na, Krisi mburaana ta imbotmbot salakaala yo. \x + \xo 12:9 \xt  2Kor 11:30; Pil 4:11+; 1Pe 4:14\x*  
\v 10 Tana nio sombe ituŋ mburoŋ irao som, mi sombe tomtom tipamiaŋ yo, mi tiseeze motoŋ, mi tikamam pataŋana pio pa Krisi zaana, na leleŋ ambai men. Pa sombe ituŋ mburoŋ biibi som, tona Krisi ipombol yo ma aŋbol kat. \x + \xo 12:10 \xt  Ro 5:3; 2Kor 7:4, 13:4\x*   
\s1 Paulus ikam ŋgar boozo pizin Korin  
\p
\v 11 Wei, o niom tina kakam yo ma aŋkam mbulu kankaanaŋana kek. Kozobe niom kiwit uruŋ, so indeeŋe. Mi iŋgi som. Ŋonoono, tomtom pakan tire yo kembei nio sorokŋoŋ. Ambai. Mi mbulu tio sa imbot ndemeene pa mbulu kizin ŋgoŋana ta kere zin kembei zin zanŋan kat i som. \x + \xo 12:11 \xt  2Kor 11:5\x*  
\v 12 Mbulu ki ŋgoŋana ŋonoono ki Krisi, ta aŋswe ma kere kek. Pa Anutu ipombol yo ma aŋmender mbolŋana mi aŋbaada pataŋana. Mi aŋkam mos pakan, mi uraata ta bibip mi mburanŋan na ila mazwoyom. \x + \xo 12:12 \xt  Ro 15:19\x*  
\v 13 Lak, aŋkam ŋoobo so mbulu i piom? Mbulu tamen ŋonoono, ta aŋkam piom ma ipa ndel pa lupŋana pakan ki Anutu. Ina nio aŋboobo yom pa leŋ kadoono som. Paso, leleŋ be aŋkam pataŋana piom som. O niom, kumuŋai yo, mi motoyom mbiriizikaala sanaana tio biibi tana! \x + \xo 12:13 \xt  Mk 16:17+; 2Kor 11:9\x*   
\p
\v 14 Iŋgi pai tio tabe iwe tel pa i be aŋma aŋre yom. Mi irao aŋkam pataŋana sa piom na som. Pa leleŋ be aŋkam koroŋ tiom som. Nio leleŋ be kuur leleyom pio. Kere. Pikin taman ma nan bizin timbotmbot se ki lutun bizin? Som. Pikin timbotmbot se ki taman ma nan bizin. \x + \xo 12:14 \xt  2Kor 13:1\x*  
\v 15 Tana nio sombe leleŋ imet mi aŋzem ituŋ ramaki koroŋ tio ta boozomen be aŋuulu yom, na leleŋ ambai pa men. Mi parei? Ko mbulu tio ta aŋurur kat leleŋ piom ikam yom ma kuur leleyom pio som? \x + \xo 12:15 \xt  Pil 2:17; 1Tes 2:8\x*   
\p
\v 16 Tana nio leleŋ be aŋkam pataŋana piom som. Tanata aŋboobo pa leŋ kadoono som. Ambai. Sua tana irao.  
\p Mi nio aŋute: Tomtom pakan tizzo pio ta kembei: “To taa, ni ŋgar kini biibi. Imar mi ipakaam ti, mi iwatke le koroŋ kiti pakan, mi ikam ma ila a.”  
\v 17 Mi sua kizin tana, nio aŋkankaana pa. Zin wal ta aŋgo zin ma tima na, tiwe zaala pio be aŋwatke leŋ koroŋ be parei?  
\v 18 Ŋonoono, nio aŋpombol Titus mi aŋso pini be ima. Mi aŋgo toŋmatiziŋ kiti toro ma igaabi. Mi parei? Titus ipakaam yom, mi iwatke le koroŋ tiom? Na niom kuute: Ni irao ikam mbulu sa ta kembei na som. Mi niamru Titus, ŋgar tiam mi mbulu tiam tamen tau. \x + \xo 12:18 \xt  2Kor 8:6, 8:16+\x*   
\s1 Mbulu pakan kizin Korin ta Paulus leleene be ire som  
\p
\v 19 Kokena niom koso sua tiam ta boozomen ti, amkam bekena amporoukaala ituyam pa. Na som. Ŋgar tiam kembena som. Pa niam amsekap la ki Krisi mi sua tiam ti, Anutu ire yam mi amso. O niom, leleyam piom ilip. Tana mbulu tiam ta boozomen amkam bekena amuulu yom mi ampombol yom.  
\v 20 Tamen iŋgi aŋmoto: Kokena aŋma mi aŋre mbulu tiom ma irao leleŋ som, to aŋkam mbulu ta irao pa niom leleyom som tomini. \f + \fr 12:20 \ft  Paulus ikam ŋgar ta kembei: Sombe zin Korin tiurpe mbulu kizin som, na ni ko iyaamba zin mi ikam sua mbolŋana pizin. Tamen leleene be ikam mbulu ta kembei som.\f* Pa aŋmoto. Sombe aŋma, inako aŋre niom kakamam mbulu ta kembei: Ŋoŋi imbot la mazwoyom, mi kakamam kaisiigi pa ituyom ŋgar tiom men, keteyom malmal, kurru zaala be ituyom zoyom iwe biibi mi kokoto waeyom bizin pakan, kaŋgalŋgal sua, kininin kao, kapakurkur ituyom, mi kakamam mbulu ta irekreege lupŋana tiom. \x + \xo 12:20 \xt  1Kor 4:21; 2Kor 10:2, 13:2,10\x*  
\v 21 Mi aŋmoto koroŋ toro tomini: Kokena aŋma mini mi aŋre yom kuurpe mbulu tiom som, to Anutu ikam ma koŋ miaŋ mini pa mbulu tiom. Mi ko leleŋ ipata, mi aŋtaŋ pa wal boozomen ta tikam sanaana mi tiurpe mbulu kizin zen na. Iŋgi aŋso pizin wal tau tirao be tiyaraama zitun som, mi tikamam mbulu ki kulin ta iŋgeeze som, mi mbulu ki me ma ŋge. \x + \xo 12:21 \xt  2Kor 13:2\x*   
\c 13  
\s1 Paulus iso pizin Korin be titiiri zitun. Mbulu kizin iswe kembei tiurla, som som?  
\p
\v 1 Iŋgi pai tio ta iwe tel pa i be aŋma aŋlou yom. Sua ki Merere iso ta kembei:  
\q1 Bela tomtom ru, som tel tipombol sua, to sua tana imbol mi tomtom tikilaala kembei sua ŋonoono.\x + \xo 13:1 \xt  Lo 17:6\x*   
\b  
\p
\v 2 Mi niom kuute: Indeeŋe mazwaana ta iwe ru pa ta itiŋan tombotmbot na, aŋso piom be kere pa mbulu tiom. Mi iŋgi aŋbot molo mi aŋso piom mini. Tana nio sombe aŋmiili mini ma aŋma, mi sombe aŋre zin wal ta muŋgu tikam sanaana na tiurpe mbulu kizin zen, nako irao aŋleele zin na som. Mi zin men som. Wal pakan ta buri tikamam sanaana na tomini, ko irao aŋleele zin na som.  
\v 3 Tana kere yom. Pa ŋgar tiom imbol be kere kilalan mburaanaŋana sa ta iswe kembei nio aŋwe Krisi kwoono mi aŋzzo sua kini, tana niom ko kere. Tamen Krisi mburaana imbotmbot molo piom som. Ni ikamam uraata mburaanaŋana la mazwoyom. Mi niom kikilaala som.  
\v 4 Ŋonoono, indeeŋe Krisi imeete sala ke pambaaraŋana na, tomtom tire i kembei mburaana biibi som. Tamen Anutu mburaana ipei i ma imaŋga mini, mi koozi ni imbotmbot. Mi ina raraate men piam. Niam mburoyam biibi som. Tamen amsekap la ki Krisi, mi ni imbotmbot raama yam. Mi Anutu mburaana ta ipombolmbol yam ma amkamam uraata be amuulu yom.\x + \xo 13:4 \xt  Ro 6:4; Pil 2:7+; 1Pe 3:18\x*   
\p
\v 5 Kitiiri su pa ituyom. Mbulu tiom iswe kembei niom leyom urlaŋana, som som? Mi karao be kikilaala kembei Krisi imbotmbot la leleyom, som som? Kokena kendemeere sorok kembei kuurla, mi kuurla som ma iŋgi.  
\v 6 Mi niam amdemeere ta kembei: Sombe kitiiri yam, nako kikilaala kembei niam ŋgoŋana ŋonoono ki Krisi.  
\v 7 Iŋgi amzuŋzuŋ Anutu be ipombol yom. Kokena kakam sanaana. Pa leleyam be kakam kat mbulu. Mi sombe tomtom tire yam kembei ŋgoŋana ŋonoono, som ŋgoŋana ŋonoono som, ina koroŋ sorok. Mi niom sombe kakam kat mbulu, nako leleyam ambai.  
\v 8 Pa niam amrao amzooro sua ŋonoono na som. Iŋgi ambot be ampombol.  
\v 9 Tana sombe tomtom tire yam kembei mburoyam biibi som, ina ambai. Mi niom bela kemender mbolŋana. Naso leleyam ndabok. Mi suŋŋana ta amkamam piom i, ina ta kembei: Urlaŋana tiom ramaki mbulu tiom ambaiŋana ko izze izze ma iwe biibi.   
\p
\v 10 Sua tio ti, iŋgi aŋbot molo mi aŋbeede piom. Pa leleŋ be aŋma mi aŋkam sua kekeŋana piom pepe. Ŋonoono, Merere iur yo pa uraata tio ti. Tana aŋrao be aŋkam sua kekeŋana piom. Tamen leleŋ be aŋkam ta kembei som. Pa Merere iur yo be aŋpasaana zin tomtom som. Ni iur yo be aŋpombol zin.\x + \xo 13:10 \xt  1Kor 4:21; 2Kor 2:3, 10:2,8\x*   
\p
\v 11 O niom toŋmatiziŋ tio, iŋgi be aŋposop sua tio. Tana aŋso aŋpombol yom ta boozomen be leleyom ambai, kuurpe mbulu tiom ma ambai, kaparpombol yom, kulup leleyom ma iwe tamen, mi kombot la mbulu luumuŋana men. Mi Anutu ta iur leleene piti mi imborro iti ma tombot ambai na, ni ko imbot raama yom.\x + \xo 13:11 \xt  Ro 15:33; Pil 2:12, 3:1; 1Tes 5:16\x*   
\p
\v 12 Leleyom ambai par piom mi kaparteege nomoyom. Pa ina mbulu kizin wal ki Anutu.\x + \xo 13:12 \xt  Ro 16:16\x*   
\p
\v 13 Anutu wal kini potomŋan ta timbot lele ti na, tikam aigule kizin piom.   
\p
\v 14 Merere Yesu Krisi ko ikampe yom, mi Anutu iur leleene piom, mi Bubuŋana Potomŋana ilup yom ma kewe tamen. Ŋonoono.